P. PAPINI STATI OPERVM)
^ VOL. II PASC. U
E PAPINI STATI
THEBAIS,
CVM OTTONIS MULLER TVM ALIIS COPIIS VSVS
EDIDIT
ALFREDVS KLOTZ
ACCEDIT INDEX NOMINVM AD STATI ACHILLEIDEM
ET THEBAIDEM
MCMVm
LIPSIAE
IN AEDIBVS B. G.TEVBNERI
Editionis carminum P. Papini Stati continentur
Volumine I. Silvae rec. Klotss.
„ n. Fasc. I. Achilleis rec. Klotz.
„ n. „ n. Thebais rec. Klotz.
„ III. Lactantii Placidi comment. rec. Jahnke.
\\Ll
l9of
LIPSIAE: TYPIS B. O. T£VBN£KL
Printed m G^tniSLMj
DM
OTTONIS • RIBBECK
EDITORIS PRAEFATIO
Silvas atque Achilleidem postquara paucis ante annis
recensuimus, restabat munus multo difficilius atque amplius
Thebaidis edendae. nam in Silvis uno codice contentum esse
licuit, in Achilleide paucis. at longe aliter res se habet in
Thebaide. quae cum inde a decimo saeculo usque ad quin-
tum decimum saepissime transcripta sit, plurimi eius operis
codices aetatem tulerunt, ex his qui mihi innotuerunt qui-
busque usus textum constitui, primo capite describam. dein
cum in duas aberint stirpes (P et oj) codices Thebaidis, de
codicum altera stirpe a> agam, tertio capite quae ratio inter-
cedat inter hanc stirpem et Puteaneum quaerendum erit. in
calce praefationis nomina eorum, qui in apparatu critico com-
memorabuntur, te quo quisque loco sua protulerit, indicabo.
CAPVT PRIMVM
Stati Thebaidis codices describuntur.
permagno ex numero codicum quibus Stati Thebais tra-
dita est, recentioribus abiectis — non enim utilitatis quic-
quam inde redundat^) — hos adhibere potui ad textum con-
stituendum, qui aut ipsi mihi praesto fuerunt aut ex aliorum
conlatione innotuerunt:
1) cf. quae ego disputavi, ubi de Barthianis codicibus egi:
Rhein. Mus. 59 (1904) p. 383 sq. codicibus ibi enumeratis Dres-
denses duos (cf. Manitius, Rhein. Mus. 59, 1904, p. 588 sq.) ad-
didi Herm. 40 (1905) p. 353. accedunt libri Genavensis 96, quem
anno 1905 inspexi, et Medicei Plut. 38, 4. 38, 5. 38, 7 Flor. bibl.
aedit. 197, quos sequente anno examinavi, praeterea Escorialensis
III f 2, cuius lectiones non nullas benignissime mihi enotavit
Ricardus Laqueur, cum vere anni 1907 in Hispania versaretur.
VI EDITORIS PRAEFATIO
L codices Britannici
W W fragmentum Worcesteriense s. IX, quod invenit
Henricus Schenkl, cf. Wien. Stud. 8 (1887) p. 166—168.
alicuius libri unus quaternio tegumento codicis Q^ 8 biblio-
thecae cathedralis Worcesteriensis agglutinatus est, ita ut
ultima pagina legi nequeat. cum vero singulis paginis ver-
sus scripti sint viceni quini, servati sunt Theb. 2,70 — 441,
e quibus Schenkelius 2, 70 — 285 contulit.
D multo maioris pretii est codex Collegii S. Johannis
apud Cantabrigienses D IV (D). qui liber postquam
paucissimae ex eo lectiones lortini merito in vulgus editae
sunt, ab H. W. Garrod in lucem protractus et collatus est
anno 1902, cf. quae ille vir doctus de hoc libro exposuit
Class. Rev. 18 (1904) p. 38 — 42. codex saeculo X scriptus
olim ad prioriam Dovoriam pertinuit, id quod et testatur
titulus: lih{er) monachorum de Dovori/a et firmat vetus eius
bibliothecae catalogus nunc Oxonii in Bodleiana servatus.
singulis paginis binae columnae exaratae sunt, scriptuiJi, fa-
cili ad legendum, nisi quod in altera potissimum Thcbaidis
parte multa madore corrupta sunt. continentur autem in
libro, sicut titulo indicatur, haec: Statii Thehaid. JAh. XII. \
Glossae super Priscianum. \ Commentar. in Lih. Sophisf. Elen-
chorum. Inter Thebaidem et Glossas supor Priscianum una
columna et dimidia ex Ausonii idylliis vicesimum scriptum
est, sed legi fere nequit. in margine vero Thebaidi scholia
spisse adscripta sunt, diversa maximani partem, sicuti Gfirro-
dius monet, a commentario qui fertur Lactantii. quamobrem
ei qui scholia Statiana vcre edet, liber utique cst adhiben-
dus. sed in ipso versuum contextu saepissime duplex cxtat
lectio, ab ipso librario exarata. apparet igitur iam in
exemplari varias lectiones suprascriptas fuisse. ex quibus
lectionibus alterae plerumque cum Puteaneo (P), alterae cum
vulgata (o>) consentiunt.
Garrodius postquam de hoc codice 1. 1. disputavit selec-
tasque lectiones proposuit, in editione sua eodem usus est.
unde ego mea prompsi
EDITORIS PRAEFATIO VH
ab eodem viro docto alter quoque liber minime sper- N
nendus anno 1904 inventus est^): Cheltoniensis (N), qui
saeculo X vel XI scriptus, nunc Cheltoniae in bibliotheca
Phillippsiana adservatur. qui liber cum folia decem prima et
ultimum perierit, adhibetur inde a Theb. 2, 66 usque
ad 12, 7 60. quod detrimentum novis foliis insertis saeculo
XV Italus quidam resarcire conatus est^), cuius nomen in
subscriptione libri videtur exstare, ubi haec:
LIBER REVEN^ DNI DNI DK^M
CARDINALIS PRAESTANTISSIMI
CIARPELLONE VVLGARITER NVNCVPATVS
NICOLAVS FVLGINAS DOC- ARTIVM
proxima pagina leguntur haec: lulius Caesar Valencimis hi-
hliothecarius ' ohiif anno 1662 |. Michel Angelus Zaccaria
Romanus hibliothecarius fecit anno 1^1 1 Guhernantihus Ilf^'
D. D. francisco de Fahius Virgilio Cincio Andrea Muto et
Ludovico Casalio. unde non dubito quin a doctioribus fata
libri enucleari possint.
codex ipse admodum neglegenter conscriptus est, adeo ut
vel versuum partes sedem inter se mutaverint: 4, 170 pars
arte reprrta. 4, 171 pars anguihm aspera vivis aut quod
exstat, plane contra loci sententiam dictum sit: cf. 4, 785
certamina N pro certantia. 5,217 indigno solvit sua hracchia
collo N pro indigno non solvit bracchia collo. multis etiam
locis synonjmis substitutis genuina loctio expulsa est: 4, 724
portare N pro vectare. 2, 401 vallihus N pro montihus. cui
neglegentiae occurrit corrector qui haud raro genuina revo-
cavit, ita ut plerumque errores radendo deleret, nec tamen
correctoris desunt interpolationes aut coniecturae, vehit 2,
235 parentes suprascripsit -tem Adrastum, vel 2, 279 ubi
pro draconum N^ scripserat draconem corrector dracona re-
stitui voluit. similiter verum obruit 4, 833 (825): quam tu
non P: quam (qua K) tum non o>: qua non N^, quam la-
1) cf Class. Rev. 1. 1. p. 301.
2) unde codicem illo tempore in Italia fuisse manifestum est.
yni EDITORIS PRAEFATIO
cunam sine auctoritate ac sensu explevit N^ quam ne non.
tamen, cum Garrodius utrum unum an plures correctores
liber perpessus sit, non indicet et multis locis quid librarii
ipsius sit, quid correctoris, non distinguat, eius partes accu-
ratius definiri nequeunt. mihi vero praeter notas in Garrodi
editione propositas collatio praesto non est.
r eiusdem aetatis atque Cheltoniensis est codex Regius
Musei Britannici 15 CX, qui fuit olim monasterii Rof-
fensis (r). quo libro primus Ricardus Bentley ad Statium
recensendum usus est, qui collationem cum quattuor aliorum
lectionibus ad marginem editionis suae Gevartianae adposuit.
quod exemplar nunc exstat in Museo Britannico, unde notas
Bentleianas in Ottonis Mulleri usum quondam descripsit Po-
lonus quidam Henricus de Michalowski. praeter has schedas
collationem ipsius codicis adhibere licuit, quam de sex pri-
oribus Thebaidis libris Godofredus Kinkel confecit. eadem
Miiller in editione sua usus est. ex posterioribus autem libris
quaedam E. M. Thompson Londiniensis in Kohlmanni usum
enotavit.
praeter ipsum librarium haud pauca corrector quidam
adscripsit, quem usum esse libro quodam affinitate cum vul-
gatis posterioris aetatis exemplaribus coniuncto indicavi
Rhein. Mus. 59 (1904) p. 383 sq.
U. codici Gallici
P Gallorum codicum non solum, sed omnium praestantissi-
mus est Puteaneus qui dicitur, Bibliothecae Nationalis
Parisinae codicum latinorum 8051 (P), quo de libro accurate
disputavi in praefatione Achilleidis.^) hunc codicem post-
quam Lindenbrogius hic illic adhibuit cui vocatur Regius
alter, ne Amarius quidem ac Lemairius diligenter de eo
rettulerunt.^) unde factum est, ut quanti esset momenti ad
genuina Stati verba restituenda, ante Ottonem Miiller per-
1) Stati Achilleis 1902 p. Vsq.
2) P. Papinii Statii quae exstant opera omnia. Ps-risiis
1825 s^.
EDITORIS PRAEFATIO IX
spiceret nemo. post hunc autem Philippus Kohlmann per
totam Thebaidem Puteaneum adscivit, sed ut fit, cum ceteris
meliorem esse cognosceret, caeca eum adulatione prosecutus
est, adeo ut plus semel contra versus leges peccare non du-
bitaret, dummodo Puteanei lectionem amplecteretur.
contulerat codicem accuratissime in Miilleri usum Paulus
Meyer. cuius collatione Miiller in editione sua sex librorum
Thebaidis usus est. mihi vero tota collatio Mejeri praesto
est. dein Kohlmannus ipse quoque totam Thebaidem con-
tulit. sed cum haud paucis locis diversa atque Mejer ret-
tulerit de codice, locos singulos examinaverunt Wilkinsius et
Plater, unde non nullis locis certiora et veriora quam apud
Kohlmannum in editionibus Anglorum extiterunt. tamen rem
penitus resarcire, ut par erat, noluerunt. itaque gaudeo,
quod mihi contigit, ut anno 1901 codicem benignissime Mo-
nachium transmissum in Bibliotheca Regia diligenter excute-
rem. cum vero fere semper mea collatio cum Meyeriana con-
spiret, et ubi difFerunt, uter sit errori obnoxius, facile per-
spiciatur, iam quantum penes homines est, accuratam me
Puteanei libri notitiam spero proposuisse.
codicem, qui saeculo IX exeunte ant X ineunte scriptus esse
videtur, ad bibliothecam monasterii Corbeiensis pertinuisse
demonstravit Otto Muller.^) nam subscribitur in calce libri:
Ub(er) s(ancti Petri}
co(rbei )>
ubi quae uncis fractis circumscripsi, erasa sunt — nempe ut
furtum celaretur — , sed certo cognita. neque quicquam
obstat, quominus codicem Corbeiae etiam scriptum esse ar-
bitremur. idem vir doctus ineptias librariorum praeterea
additas transcripsit. sex enim subscripti sunt Thebaide finita
versus. primus est hic:
Scrlptor sum talis demonstrat litera qualis.
deinde adiectum est primum ex Distichis Catonis^):
1) Electa Statiana. progr. Berolini 1882 p. 12.
2) OttoMuller, WochenBchr. fur Phiiologie 20 (1903), p. 196.
X EDITORIS PRAEFATIO
Si deus (^est animusy nobis <^uty carmina dicunt
Ilic tibi praecipue sit pura mente colendus.
sequitur:
JVow fuit ista domus pro nominis ^) facta duobus.
hos versus paulo post ipsum librum confectum scriptos esse
Miiller sibi persuasit. mihi vero recentioris originis visi sunt,
cui sententiae videtur favere versus primus Leoninus in bi-
syllabum. constat autem versus neque ab ipso librario ne-
que ab aequali correctore esse scriptos. infra eos postea
primus versus bis repetitus est.
textus binis columnis versuum fenne XLI scriptus est
sine scholiis. ac ne interpretationes quidem nisi rarae eae-
que multo post adscriptae inveniuntur. sed praeter librarium
ipsum (P^) eiusdem aetatis corrector (P*^) non pauca emenda-
vit, quae librarius aut propter exemplaris eius, unde ipsius
textus descenderat, defectum aut neglegentia omiserat aut
peccaverat. tamen multa emendanda reliquit. quae autem
ratio intercedat inter P^ et P'^, infra exponemus.
ab aequalibus illis correcturis diligenter secernenda sunt
ea quae saeculo XII et XIII ab aliis mutata sunt, quos ego
signo P'" comprehendo. neque enim singulis sua distribuere
operae pretium est, propterea quod nihil boni attuierunt,
sive de suo poetae succurrere conati sunt, sive recentiore
quodam codice usi sunt.^) cum autem apud ceteros editores
quid aequali correctori, quid recentioribus debeatur, non satis
accurate separatum sit, variae auctoritatis variaeque originis
lectiones uno nomine significantur. quae res quanti sit in
ipsis poetae verbis constituendis momenti, uno exemplo, sed
eo luculentissimo docebo. Theb. 11, 490 enim in vulgatae
libris (ct>) sic exit:
dum Cadmus arat dum vicfa cadit SpMnx.
1) nonnis legendum suspicatus est Miiller. cui coniectura
haud scio an praestet dominis. certe versum a librario esse
transcriptum, non compositum in propatulo est.
2) nonnuUis locis hoc certum est, e. g. Theb. 2, 37 sq.
EDITORIS PRAEFATJO XI
contra in editionibus post Qiieckianam omnibus recepta est
haec lectio:
dum Cadmus arat^ dum semina surgunt,
quam dicunt Puteanei auctoritate firmari, adeo ut Fridericus
Vollmer alteram suspectae fidei esse contenderit.^) quae
opinio quam falsa sit, egregie perspicitur, ubi quid in Pa-
teaneo scriptum sit, diligentius observaveris. ipse enim li-
brarius P^ niancum versum sic scripsit:
dum Cadmus arat, dum victa cadit.
itaque in eo codice pervetusto, unde Puteaneus originem
traxit, exitum versus non lectum esse apparet, id quod haud
raro factum esse comprobavi.^) sequitur Puteaneum quoque
favere ei lectioni, quae in ceteris codicibus extat. contra ea
quae nunc in editionibus regnat:
dum Cadmus arat, dum semina surgunt,
soli recentiori codicis Puteanei correctori debetur. carbonem
igitur pro thesauro obtulerunt. neque enim quicquam of-
fensionis inest in ea quam probavimus lectione. quod vero
Sphingem ante Lai mortem, quae v. 461 significatur, non
apte commemorari quis crediderit, plane nihili est. non enim
ordinem rerum Statius nec hic nec alibi diligenter observa-
vit. in ipso contextu versus Theb. 3, 467 — 526 (inde a fol.
12^, 1) et 2, 454 — 464 nec a librario nec a correctore P^
scripti sunt, sed ab alio quodam aequali, contra Theb. 4,
308 — 343 P^ omiserat spatio relicto, quod explevit P'".
itaque hoc loco cum triginta sex versus in exemplari de-
fecisse. senserit librarius, folium periisse apparet aut in ipso
aut in exemplaris exemplari. quam ob rem in codice luli-
ani — nam hoc utique verisimilius est — singulis paginis
duodevicenos versus exaratos fuisse concludimus. sed de al-
tero supplemento Theb. 3, 467 sq. cave quicquam collegeris.
neque enim propter exemplar alius hic librarius successit.
1) P. Papinii Statii Silvarum libri 1898 p. 560.
2) Achilleis 1902 p. VII eq.
Xn EDITOmS PRAEFATIO
S ex eodem monasterio unde Puteaneus, prodiit codex
Sangermanensis (S), Bibliothecae Nationalis Parisinae
inter codices latinos numero 13046 notatus. cuius codicis
qui saeculo X scriptus est, paginam Chatelainius arte photo-
tjpica effingendam curavit.^) Kohlmanni merito codex in-
notuit, qui ex eo in apparatu critico quaedam adnotavit.
tamen Garrodius non merito eum invehitur, quod de S pau-
cis tantum locis rettulerit. nam ubi nihil enotatum est, in
universum S cum vulgata congruere ex Kohlmanni ratione
concludendum est. cum vero neuter editor ubique accurate
codicis lectiones videatur proposuisse, bene accidit, quod
Alexander Souter in censura editionis Garrodianae certiora
promulgavit.^) quiutinam collationem diligenter factam quam
videtur possidere, viros doctos ne celet. suum enim codex S
habet pretium vel eo quod cum Puteaneo ipso patriae com-
munitate coniunctus est: fuit enim et hic codex S. Petri
Corbeiensis, sicut Souter monuit. nam Kohlmannus id ex
ipso codice testari non operae pretium esse duxit. item Souter
notas S^ ab aequali correctore confectas esse docuit. conti-
net autem codex foliis 117 Thebaidem cum scholiis, sicut
Kohlmannus testatur.^) idem eum nec in initio nec in fine
integrum esse dicit, sed quantum desideretur, non adnotat.
Q iam de codice Parisino Biblioth. Nation. lat. 10317
(suppl. 1670), Echtemacensis quondam monasterii*) (Q)
1) Paleographie des classiques latins II. p. 161.
2) Classical Quarterly 1 (1907) p. 80 sq. quae disputatio cum
auctoris benignitate mihi transmissa sit, rogo ut haec appa-
ratui critico addantur — nam textus ipse Stati nostri iam pre-
lum exercebat — : 4, 413 limine S^N 4,460 frondes PS'''^
4,704 omnes etiam S^ natatos S^? 4, 809 primo S^NCf
* cui
5,113 quod S* 5,395 i fulmine sscr. S^ 5, 668 vittae SBMC
5, 851 Curva S^DN* (quid S^ scripserit, incertum) 6, 409 ful-
mina S*CQf 6, 427 ^solito S^ (non solito, ut vulgo referunt):
solito P: insoUto o> 7,158 iaculatum S^HCfi^v 8,158 heros
S^o: hemon S^P. unde apparet correctorem codicem adsci-
visse simillimum libris N et C.
3) Thebais 1884 p. IX.
4) Sandys, History of classical scholarship. 1903 p. 618.
EDITORIS PRAEFATIO XIII
postquam Kohlmannus eo in Achilleide recensenda usus est,
quaedam, sed parum utilia Carolus Wotke exposuit ^), qui pri-
mum tantum librum contulerat. ego quoque codicem, Mo-
nachium mihi missum in edenda Achilleide adhibui eumque
descripsi in praefatione eius editionis p. XXIV. qua occasione
etiam Thebaidem excussi exeunte anno 1900 et ineunte 1901.
usus est eodem Garrodius ex coUatione Plateri amici.
liber qui praeter Thebaidem etiam Achilleidem complec-
titur, a quattuor librariis saeculo X exaratus est — singulis
sua distribui 1. 1. — praeter supplementa quaedam multo
post, certe non ante saeculum XTTT addita. quorum ambitu
demonstratur in exemplari codicis tricenos versus singulis
paginis extitisse, in Achilleide tricenos binos. quibus supple-
mentis addenda esse Theb. 12, 236—295 et 12, 716—775^)
recte monuit Garrodius. quibus de supplementis, quae ex
libro infimae notae petita sunt, ego codicem Q, non laudavi,
ne diversa coniungerentur. itaque quod codex ipse tricenos
fere versus in singulis paginis exhibet, ad exemplar accom-
modatum est. poetae nomen in primis tribus subscriptioni-
bus legitur hac forma: PAPINII • STACH • THEBAIDOS •
LIB • I EXPLICIT et sim. nisi quod in tertia subscriptione
PAMPINII scriptum est et in alterius SVRSVLI agnomen a
recentiore manu insertum. in reliquis autem libris nude ex-
stat: EXPLICIT-LIBER^QVARTVS. ac ne tota quidem The-
baide confecta subscriptio addita est, sed subsequitur Achil-
leidis titulus: STACH • PAMPINII • SVRSVLI • LIBER | PRI-
MVS ACHILLEIDOS INCIPIT. subscriptio nec primi nec
alterius libri exstat. itaque cum in Achilleidis titulo falsum
agnomen legatur, quo Thebaidis librarius abstinuit, non ex
eodem fonte utrumque opus manasse consentaneum est, prae-
sertim cum initio libri scriptum sit: Continet Statiwm poetam
secundum XII libros eius.
librarius haud raro quae perperam scripserat, ipse emen-
davit. praeterea is qui lacunas illas explevit, etiam in
1) Eranos Vindobonensis 1893 p. 211 sq.
2) non 774 sicut Garrodius praef. p. IX. scripsit, nam
ante 12, 774 legitur 12, 776.
XIV EDITORIS PRAEFATIO
reliquo codice grassatus est, cuius operae exempla quaedam
ex Achilleide proposui Achilleis p. XXVI. unde apparet cor-
rectorem Q^ usum esse libro quidem aKquo, sed multo de-
teriore. nam praeter ampla illa supplementa versus addidit
hic illic singulos a Q,^ omissos, velut 1, 399. 6, 73. 6, 445.
9, 53. 9, 637—645. 10, 349. raro nugatus est, velut ad
7, 259 suae fabricae versum adscripsit: Et hellator dbas no-
lebat mandere fdbas.
Turon. de lectionibus codicis Turonensis saeculo X scripti,
quantum ad primum Thebaidis librum pertinet, Carolus
Wotke rettulit collatione usus a Lebegue viro docto Parisino
facta.^) qui binis columnis paginas conscriptas esse monuit
a librario parum docto, qui verba saepissime perperam di-
stinxit, syllabas omisit, ita ut haud raro monstra, non vo-
cabula extent. de fatis autem libri egit Leopoldus Delisle^):
codex furto abreptus e bibliotheca Sti. Martini Turonensis,
postea ad Bibliothecam Nationalem Parisinam pervenit, ubi
inter codices latinos recens acquisitos signatus est numero
1627, nobis est Turon. dolendum est sane de hoc codice
primum tantum librum innotuisse, sed cum Roffensis libri
maxime affinis accuratiorem notitiam haberemus, collatione
quamvis aegre careri posse nobis visum est.
Gallicis libris adnecto
Helveticum
b codicem Bernensem 156 saeculi XI (b), quem anno
1901 Monachii in Academia contuli.^) liber formae oblongae
a duobus librariis scriptus est, quorum alter fol. l'^ — 59^
(i. Theb. 1, 1 — 8, 299) confecit, alter reliqua. singulas pa-
ginas initio complent versus quinquageni, qui numerus sub
finem usque ad septuagenos quinos accrescit. fuit quondam
1) 1. 1. p. 211 sq.
2) Notices et Extraits de manuscrits de la biblioth^que
nationale 31 I (1884) p. 167.
3) codicis lectiones de sex prioribus Thebaidis libris ex
auctoritate Godofredi Kinkel etiam in appendice editionis Mulleri-
anae adnotatae sunt.
EDITORIS PRAEFATIO XV
codex Petri Danielis, cuius nomen in calce primae paginae
invenitur: Petri Danielis Aurel. 1564}) unde vero ille librum
acceperit, ex nota perspicitur quae fol. l^ et 2' summa mar-
gine scripta est: hunc librum contuUt hardus Monachus
Fatri Benedicto. quem si quis subripuerit anathema sit. quibus
ex verbis cognoscitur codicem quondam pertinuisse ad biblio-
thecam cuiusdam monasterii Benedictinorum prope Aurelianos
siti, unde codices Danielis plerosque subreptos esse constat,
librarius ipse (b^) magis religiose quam prudenter trans-
tulit exemplar, ita ut ex. gr. cum Theb. 8, 378 nrigroque
scriberet, et primariam exemplaris lectionem et correcturam
conservaret. nam hanc eius imaginem fuisse consentaneum
n
est: rigroque. plerumque autem cum de vera lectione dubi-
taret, spatium vacuum reliquit. quas lacunas corrector qui-
dam (b^) explevit, codice adhibito, fortasse ipso exemplari
— nam versus omissos haud semel recte supplevit, ex. gr.
Theb. 5, 405. 5, 467. 6, 102 al. — , tanien saepe supplementa
temere addidit, cf.
Theb. 4, 230 animis om. b^ in lac: viris add. b^
5, 59 Nulla deae sedes movet ei caelestia quondam om. b^
pro quo versu b^ addidit:
Indignata dea est, movet et celestia quondam.
6. 196 tenuia om. b^: pueri add. b^
6,212 mulciber om. b^: iam rogus add. b^
6, 358 phlegramque om. h^ : phlegraeaque castra add. b^
6,657 cervas om. b^: dammas add. b^
7, 149 non certa om. b^: non mitra add. b^
8.197 ienQ^don cirrhamque om. b*^: -don delphosque
add. b^. unde apparet correctorem satis quidem doctum fu-
isse, sed nimis indulsisse arbitrio.
1) idem adscripsit ad Theb. 2, 36 Desunt quatuor versus
(nempe 2, 37—40); Theb. 6, 602 Increpitans eschetonque supra
scriptis numeris 3 1 transponenda verba indicavit, voluit igitur
legi : Ascheton increpitansque. denique in ultima Achilleidis pagina
iterum legitur Petri Danielis Aurel. 1564. ab eodem additus est
veraua post Ach. 2, 166 Aura silet puppis currens ad littora venit.
XVI EDITORIS PRAEPATIO
bis ampliores in codice b extant lacunae nec a librario
significatae nec a correctore, unde eas in exemplari extitisse
manifestum est. desiderantur enim Theb. 8, 556 — 687 et
9, 464 — 559. atque hoc loco cum 96 versus deficiant, ap-
paret aut duo folia versuum 24 aut unum versuum 48 per-
iisse. sed alter locus, ubi 132 versus desunt, ad eandem
rationem redigi non potest. nam duo folia versuum 33 ex-
ciderunt. itaque alteram lacunam altius ascendere necessario
statuimus. sed quamvis alio loco lacunam 132 versuum
etiam in codicibus QK invenerimus, tamen cautius erit nihil
pro certo adfirmare, praesertim cum b artius quam ad QK
se ad codices B et r applicet, id quod infra demonstrabimus.
ac ne hoc quidem quod in b sicut in PQK Achilleis post
Thebaidem invenitur — nam plerumque Thebais sola tra-
ditur — quicquam nobis utilitatis adfert. nam cum in b
lacuna illa communis codicum QKC^) non exstet post Ach.
1, 528, ab his codicibus b separatur. accedit quod sicut in
Q, ita in b Achilleidem non ex eodem exemplari transcrip-
tam esse conicio, unde Thebais sumpta est. nil dico quod
in codicibus maxime cum b cognatis B et r Achilleis non
legitur: ex ipsa Thebaidis subscriptione (fol. 88'") recte con-
cludere mihi videor, aliam esse originem Thebaidis, aliam
Achilleidis. nec enim aliter expedio, quod ultimi Thebaidis
libri subscriptio PAPINII • SVRSVLI • THEBAIDOS • DVO-
DECIM(us) I FELICITER • EXPLICIT • AMHN variis colori-
bus deleta est, ita ut rubro colore adderetur Achilleidis ti-
tulus: mCIPIT . LIB(er) • STACII • ACHILLEIDOS. nota et-
iam in Achilleide nomen adulteratum non legi neque in
titulo, quem exscripsi neque in subscriptione, ubi EXPLICIT
b^ scripsit, Stacius Achilleidos addidit b^. contra in The-
baide libris 1. 2. 3. 5. 7. 12 nomen subscribitur PAPINH •
STATII • SURSULI, post libros 4. 6. 9. 10. 11 nude legitur
EXPLICIT • LIBER • III • (et sim.), in una octavi libri sub-
seriptione nomen STATII solum apparet.
denique occasione oblata utor, ut errorem a me quon-
1) cf Achiileis p. XXX sq.
EDIRORIS PRAEFATIO XVII
dam commissum corrigam. nam quod contendi^) Pernensem
diversum esse ab eo Danielis codice, cuius lectiones in edi-
tione sua Lindenbrogius protulit, falsum est. consentiunt
enim Danielis liber ab illo laudatus et Bernensis fere om-
bus locis atque etiam eis quibus nugas suas corrector b^ in-
culcavit e. g. 4, 230. 6, 196. 7, 149. ego quondam motus
sum eis potissimum locis quibus Lindenbrogii liber Danieli-
anus et Bernensis discrepant. sunt autem si manifestos
Lindenbrogii errores omittimus, plus minus triginta loci. ex
quibus gravissimum est, quod ille in omnibus suis libris Theb.
12, 177 desiderari contendit.^) id quod omnes viri docti
etiam ad Danielis codicem rettulerunt, tamen ubi a Linden-
brogio undecim locis lectiones Puteanei ei attribui perspexeris,
etiam de reliquis quin maximam partem error editoris sub-
sit, vix dubitabis. ex quibus nonnuUas ad librum Petavii
referre licet, quo Lindenbrogius in editione usus est, prae-
sertim 1, 673 lachrymas^ nam b extemplo exhibet.
in. codices Germanici
Germanicorum codicum vetustissimus fuit is cuius unus A
quinio Lipsiae in Bibliotheca Reipublicae adservatur (Rep.
I 12*, nobis A). fragmentum quo continentur Theb. 4,352
— 753 contuli Lipsiae autumno anni 1903. scriptus erat
ipse codex saeculo X scholiisque satis amplis instructus.
tamen hunc librum periisse non tanto opere dolendum est,
propterea quod eius fragmento collato ostenditur, quanta
diligentia quantaque cura de exemplari suo transcriptus sit
saeculo XI
codex Bambergensis NIV 11 (B), qui foliis 93 The- B
baidem cum scholiis largiter adscriptis continet. quo libro
primus Otto MuUer usus est in sex prioribus libris edendis.
dein Kohlmannus in his libris Miillero fretus ad sex posteri-
1) Rhein. Mus. 59 (1904) p. 384 adn. 1.
2) quod omnes codices suos hunc versum non agnoscere
dicit, ita potest explicari, ut eum non codice b ipso, sed ex-
cerptis a Daniele factis usum esse statuamus.
Stativb Thsbais. b
XYIII EDITORIS PRAEFATIO
ores libros codicem ipse contulit. cuius coilatio curn minus
accurate aut facta sit aut adhibita, gaudeo quod mihi Miil-
leriana suppetit etiam ad posteriores libros.
atque in titulo operis scriptum est: INEP • (sic) LIB • I •
STATI . PAPINH • SVRSVLI • THEBAIDOS, contra in sub-
scriptione primi libri verum nomen apparet: P. PAPINI-
STATI • THEBAIDOS • LIB • I • EXPLICIT, itidemque in re-
liquis libris constanter. itaque concludere licet adulteratum
nomen postea in hanc quoque familiam esse inlatum. cui
opinioni favet quod post primi libri titulum illa vita poetae
legitur medio aevo confecta, unde falsum nomen inrepsisse
veri simile est. versus scripti sunt singulis paginis triceni
quini, qui numerus paulatim usque ad quadragenos quinos
ascendit. uno folio post sexagesimum tertium exciso peri-
erunt Theb. 7, 296—383. inde a Theb. 7, 461 usque ad
7, 700 quadrageni versus singulis paginis exarati sunt, quem
numerum ad exemplaris similitudinem a librario servatum
existimaverim. nam ibi in calce unius cuiusque paginae
singuli versus erasi sunt eidemque initio sequentis pallidiore
quidem atramento, ab ipso tamen librario additi. cuius rei
rationem non expedio, nisi ab illo loco exemplaris paginae
diligenter expressae sunt.^) quod exemplar etiamsi numeri
quadrare videantur, non eum esse codicem cuius superest
fragmentum Lipsiense infra demonstrabimus. sed cur non
statim a fronte libri B exemplar secutus estV opinor quod
vita Stati adiecta ordo ab initio turbatus erat.
in ea quoque re Mtiller praecipua dignus est laude, quod
non solum quid nunc in codice legatur, diligentissime eno-
tavit, sed etiam correctoribus singulis sua attribuit. nam
praeter eum librarium qui textum conscripsit, duorum mini-
mum notae facile secernuntur: eius qui scholia addidit B^
et recentissimi cuiusdam correctoris B^. hic post saeculum XIII
multa emendavit, multa restituit, quae antiquitate pessum-
1) eodem videtur pertinere quod fol. 43 Theb. 5, 140—219 i.
octoginta versus non ab ipso librario, sed ab eo qui scholia ad-
notavit, scripti sunt.
EDITORIS PRAEFATIO XIX
data erant vel madore. tamen cum partim de suo, partim
de libro admodum recenti^) doctrinam prompserit, raro eius
emendationibus uti possumus. e. g. 12, 5 7(5 quo loco pro
nomine sinin a B^ omisso sinoncm B^ addidit, qua lectione
consentit cum L^^Cb^, corrector ille B^ husirim substituit,
coniectura plane futtili. alia res est de B^. nam quamquam
permulta iam ab ipso librario correcta sunt, tamen quaedam
B^ emendavit, qui quin codice quodam usus sit, sed non eo
solo unde B^ sua hausit, non est dubium, nam 3, 553 vocem
hoc a B^ omissam supplevit, quam non neglegentia librarii
B^ excidisse consensu codicis b probatur. 8, 742 arcadii B^
scripsit. cum idem in Qf^ legatur, manifestum est, hoc in
exemplari codicis B fuisse. itaque quod B^ correxit atrei
(sic Po>27) aliunde petitum videtur.
Bambergensi et aetate et pretio suppar estcodexLip-L
siensis Bibl. Reip. 112 qui ipse quoque Stati Thebaidem
continet solam foliis 141, versibus 32 ad 34 in singulis
paginis scriptis. praeter textum scholia quoque praebet satis
ampla. significatur littera L.^) qui liber postquam antea a
Lenzio inspectus est, qui Statium editurus erat^), diu ne-
glectus iacuit.^) quod non merito factum esse ostendi in
Hermae vol. 40 (1905) p. 349 sq. nam codicem una cum
fragmento Lipsiensi anno 1903 Lipsiae contuli.
exaratus est codex a tribus librariis, e quibus primus
fol. l^ — 39"*^ (i. vitam Stati medio aevo confectam, Theb. 1,
1—3, 639) conscripsit, alter fol. 40^—73^ (i. Theb. 3, 640—
7, 154), tertius reliqua. discernuntur autem librarii maxime
diversis compendiis adhibitis. nam ipsae litterae non multum
differunt. titulus exstat fol. 1'' Statij Thebais. nomen poetae
solum post alterum librum indicatur: Papinii statii thebaidos
1) hoc eo potissimum probatur quod versus insiticios 2,
37 — 40 adscripsit, qui versus nisi in recentissimis codicibus non
leguntur.
2) codex unde in bibliothecam Lipsiensem inlatus sit nescitur.
3) cf. Statius ed. G. Queck II (1854) p. IV et IX..
4) hoc maxime propter errorem Quecki factum videtur, qui
altero loco codicem saeculo XVI pro XI adscripsit.
b*
XX EDITORIS PRAEFATIO
lib(er) III incip(it) arg(umentum). post reliquos libros nihil
legitur nisi ARGVMENTVM • LIBRI • IIII • vel EXPLICIT •
LIBER • VIII vel INCIPIT • LIBER • VIII sim. cum igitur
in plena subscriptione minusculis librarius uteretur litteris,
eum ipsum capitales exosum titulos librorum contraxisse
apparet. quid, quod ne in calce quidem totius operis nomen
auctoris invenitur? sed multo post recentiore manu post
ultimum versum repetitum adscripta sunt haec:
Explicit
/inito libro ^^ur vacca magistro
qui versus quater repetitus est. sed haec quoque praeter ali-
qua vestigia deleta sunt.
litterae initiales singulorum versuum plerumque, ut moris
est, rubro colore pictae sunt, in quibusdam vero partibus
altera rubro colore a rubricatore, altera atramento fusco eo-
dem quo scholia exaratae sunt. idem cui scholia debentur,
multa correxit (L'^). quaeritur autem utrum eodem usus sit
in corrigendo exemplari, ex quo ipse librarius textum peti-
vit, an alio quodam codice arcessito notas et correcturas
addiderit. ac mihi quidem pro explorato est, eum non modo
sua ex eodem exemplari non petisse, sed ne legisse quidem
librarii L^ exemplar. nam in eo codice unde sua prompsit
corrector L^, versus illos qui in uno Lipsiensi leguntur post
Theb. 4, 713, omnino non extitisse demonstravi.^) dein sae-
pissime diversas lectiones L*^ adnotavit, quas ex aliquo co-
dice fluxisse manifestum est; velut Theb. 1, 295 se adtollat
scripsit librarius, quae lectio in codicibus haud paucis ex-
stat, ad- delevit corrector, ut fieret se toUat, quod ne ipsum
quidem codicum auctoritate destitutum est. similiter res se
habet 1, 319 ubi luce L^ scripsit, laude suprascripsit L^",
quae lectio est codicum M^Q^. 2, 367 L^ falso scripsit Nec^
tamen hoc non proprio Marte excogitavit, id quod con-
sensu codicum Mf evincitur, li" adnotavit quod in ceteris
exstat, in his codicibus correctura revocatum Fit. 4, 227 ge-
1) Hermes 40 (1906) p. 360.
EDITORIS PRAEFATIO XXI
nuinam lectionem et oloriferi quam L^ praebet, corrector pes-
sumdedit addito -que, sed hoc ex codice aliquo manasse
ostenditur consensu codicum 'DMfgfiv. 5, 462 lemnos cla-
matur est lectio L^, celebratur supra addidit L"^, neutrum
non aliis codicibus traditur. similiter 10, 218 Solus eo atque
adeo venit ille L^ Solus eo solus venit ille Jj". mira autem
res est 8, 614 ubi Nutat recte L^ exaravit, idem totidem
litteris L" supra scripsit, unde apparet in libro a correctore
adhibito aliam fuisse in ipso contextu lectionem — aut Mutat
(sic P) aut id quod veri similius est Nutrit (sic gT^fiv) — ,
Nutat autem supra additum ut variam lectionem. plane ea-
dem ratione explicandus est locus 4, 786 (779) ubi ^om^
que L^, iponit L'^, quasi aliud librarius scripsisset. quibus
exemplis luculentissime demonstratur, quantopere codicibus
inter se collatis et lectionibus permixtis familiae coniunctae
sint vel turbatae. idem apparet aliis quoque locis, quibus
explicationes correctoris non respondent lectionibus ipsius
codicis. velut 3, 280 ubi librarius scripsit:
Arma tibi sed scopulos et aena precando eqs.
quae lectio eo minus ipsius neglegentiae attribui potest,
quod eadem lacuna Puteaneus quoque laborat, eadem in qui-
busdam codicibus temere expleta est, cum sed quid scopulos
scriptum sit in 'NLfCf.iv. contra glossator L"^, qui ecUpsis
supra adnotavit, procul dubio in suo codice legit
Arma tibi, tu — sed scopulos et aena precando eqs.
quae est reliquorum codicum scriptura. prorsus similis est
res 2, 187, ubi Tu poteris thebane queri L^ scripsit cum MO Q,*
K^v^, sedL^ cum fratre melior interpretatus sit, non dubium
est, quin explicet lectionem Tu potior eqs., quae in pleris-
que libris invenitur. etiam 8, 48 a librario Accedam et
haud temere exaratum esse consensu codicis C probatur,
tamen correctorem qui Mercurius suprascripsit, non hoc,
verum Arcadan et (sic co) sibi interpretandum putasse elucet.
nec minus dissentiunt L^ et L^ 9, 499 ubi L^ dimissa
scripsit pro demissa facili errore, sed quo consentit cum
Puteaneo, veram lectionem Jj" explicat voce deorsum. eun-
XXII EDITORIS PEAEFATIO
dem neglegentius vel pamm prudenter munere suo functum
esse cognoscitur eis quoque locis, ubi inepta litterarum ve-
stigia adscripsit, quibus verba non explicantur, sed obscuriora
fiunt, e. g. 3, 287 ad vocem virgo adnotavit crimone, debe-
bat (Ji)ermione. quae cum ita sint, pro duplici codice nobis
sunt L^ et L'^. ille vero codex quo L'^ usus est, maxime
affinis fuit codicibus /iv etMf. quod paucis probo exemplis:
4, 179 mesene L^^MfCr^: messene L^Pa>
4, 227 et oloriferiqiie L^^Mf^i^Dg: et oJoriferi L^ al.
5, 498 Arripit JjTMfiv: Abripit L^Po>
7,59 Fone L^^M^ e corr. : P{a)ene L^ PM^ ante corr. o>
7, 535 flebilis ora K^Q^DNMf^i^: flehiliora l^Vm
9, 811 vultnm L^Mfrv: vultu L^Po>
10, 293 optat -L"fv'. optet L^Po>
10, 8 9 7 queruntur L" Q^ b M f ^ v^ ^) : -quierant P B :
-runt Q^
12, 168 notatae L^^Mf: notati L^D^N^B^ mg. o>: gelati
PB^QD^Nl
post correctorem L'^, quem librario aequalem fuisse mani-
festum est, alii (nobis L^) hic illic quaedam, non multa vel
g
correxerunt vel adnotaverunt, velut is qui 4, 131 ierunt
ifruges
corrigi voluit et 4, 400 iruces glossas nonnuUas Germanicas
addidit, quas hic compono:
slingon
4, 153 'amenta
besulon
4, 262 sordere
knouffon krohhoda"^)
4, 266 nodis inrugat
bogenhuot
4, 269 corytos.
unde codicem in Germania adservatum esse probatur. ibi-
dem eum scriptum esse concludimus litteris v et f haud raro
permutatis. quae permutatio adeo a linguis quae dicuntur
1) idem ex querunt N.
2) aut sic aut -ola ex -oca correctum.
EDITORIS PRAEFATIO XXIII
Romanicis abhorret, ut Poggio constet ludibrio fuisse mo-
nachos Germanos, qui malum vetitum a nialo fetido parum
distinguerent. exempla autem ex L pono haec: 1, 491
/ nif ifaccm
Bevixus L^ 2, 389 mavestat If. 3, 692 voccm 1/. 3, 436
e vulso
Uulso (f) L'^. 4^ 345 mavortia ex mafortia L^. 4, 709 phariis
ex variis L". 4, 746 pulferis L'^. 5, 228 finxerat ex vin-
xerat L'' (cf. 5, 269). 7, 348 Ceffsi ex Cevisi L^ 9, 848 fidit
L^ 11, 761 favet ex vavet L^. item ad originem Germani-
cam pertinet scriptura cater^vam.
ex ipso autem contextu de exemplaribus codicis Lipsi-
ensis quaedam licet concludere. nam Theb. 2, 112 — 138
omissi sunt media pagina, sed folio inserto suppleti ab ipso
librario adscriptis in folii capite nota fi (i. hic) et eo loco
quo referendi sunt d (deest vel desunt). quod cum oculo-
rum errore explicari nequeat, redire codicem apparet ad ali-
quem librum, in quo viceni seni versus singulis paginis ex-
tabant. sed id non ad ipsum exemplar pertinere his locis
mihi videor assequi: Theb. 10, 923 et 11, 91. nam illud
quoque memorabile est, quod post 10, 92.) iterum leguntur
10, 902 et 10, 895 — atque hoc quo dixi ordine — suis
locis inter contextum omissi, sed aut ab ipso librario (10,
895) aut a correctore (10, 902) margini adscripti. quod
sic expedio: in exemplari cum versus 10, 923 paginae ultimo
versu esset scriptus, adiecti erant in calce paginae versus
omissi 10, 902 et 10, 895. unde in eadem pagina versus
minimum a 10, 894 ad 923 i. plus tricenos extitisse certum
est. similiter peccatum est in libro undecimo, ubipost J 1, 91
iterum exstant 11, 56 — 58 media in pagina ipsius Lipsi-
ensis. deleti sunt autem ab ipso librario, antequam initiales
adderentur. quae res sic videtur explicanda, ut statuamus
in exemplari versus 11, 56 et 11, 91 paginarum se excipi-
entium primos fuisse. quod si verum est, in codice unde L
transcriptus est, singulis paginis XXXV fere versus erant
scripti. denique adnoto neumis notatos esse versus 12, 336
— 341, quasdam voces etiam 12, 327 et 330 et 331.
XXIV EDITORIS PRAEFATIO
f codex Monacensis 63 96 (interFrisingenses 196, unde
significatur littera f ) foliis centum triginta sex versuum tri-
cenum ternum, qui numerus sub finem ad tricenos novenos au-
getur, saeciilo XI scriptus Thebaidem continet solam cum scho-
liis, ita tamen ut exitus libri duodecimi a versu 657 desideretur
ac ne subscriptio quidem inveniatur post 12, 656. qui versus
cum ultimus extet in fine paginae ultimae, qua quaternio
septimus decimus finitur, veri certe simile est ipsum Frisin-
gensem olim damnum tulisse. exaratus est ab uno librario,
nisi quod inde a medio versu 2, 678 usque ad 3, 115 alter
eius vices subiit, sed post 3, 115 prior munus denuo suscepit.
indigenam autem esse codicem patet litteris f ei v permu-
tatis, qua de permutatione modo diximus, cf. e. g. 12, 16
fulvum ex vulvum f^, similiter 9, 727 vulva pro eo quod in
reliquis extat fulva scriptum est. cf. etiam scriptura eme
pro ense 4, 631.
nomen poetae, cum plerique libri subscriptione careant,
praeter secundi initium et finem et sexti finem non legitur
ac ne his quidem plene scriptum est:
S. P. S. LIBER SECUNDUS INCIPIT
S. PAPINII • SURSULI • LIB • II • EXPLIC
UL }. S. P. S. THEBAIDOS
quae nomina cum in exemplari pleniora extitisse verisimile
sit, Sursuli cognomen poetae non a librario f est attributum.
correctores complures nactus est codex. sed cum plera-
que ipse librarius diligenter emendavisset, pauca relicta erant
correctori f ^, qui scholia videtur addidisse. corrector vero f ^
adhibueritne praeter exemplar alium codicem, non diiudico.
contra recentior quidam corrector f ^* multa correxit, plera-
que tamen ad suum arbitrium immutavit.
codicem postquam a Lenzio coUatum Queckius adhibuit^)
et hic illic Robertus Unger adscivit in Coniectaneis Stati-
anis^), in sex prioribus libris eo usus est Otto Mtiller, sed
contulerat totum. quae collatio mihi praesto est. sed ipse
1) edit. p. III.
2) P. Papinii Statii ecloga ultima ed. R. Unger 1868 p. 166 sq.
EDITORIS PRAEFATIO XXV
iam antequam ea ad me pervenit, codicem contuleram Mo-
nachii anno 1901.
de Cassellano codice CLXIV scripto anno 1010 docte C
et diligenter disputavit Carolus Fridericus Weber^), cuius
ex libello haec repeto: constat codex quaternionibus viginti,
in calce numeris I — XX signatis, nisi quod in undecimo
fasci tria tantum folia compacta sunt; accedit post quater-
nionem ultimum ternio, qui numero caret. sunt igitur folia
162 versuum tricenum. amplectitur codex Thebaidem inte-
gram. praeter titulum in fronte libri rubro colore pictum
PVB . PAPINY STATY THEBAIDOS LIBRI • Xil singulis
libris praescribitur vel subscribitur nude incipit (vel explidt)
liber II etc, sed post tertii libri argumentum exstat Indpit
liher IIIus Statii Thebaidos, post prologum, i. e. post 1, 45
interpositum est: Explidt - prologus • papii Pampinii Statii
Thehaidos incipit liber primus, ante 1, 21 vero: indpit liher
Imus Statii Pampinii sursuli. Thehaydos. in fine operis sub-
scriptio non exstat. apparet igitur falsum Sursuli cognomen
initio tantum penetrasse. litterae initiales invicem vel minio
vel atramento effictae sunt.
de origine et fatis codicis edocemur epigrammate quo-
dam in extremo libro scripto:
Bis quingenteno Bis trino Bis quoque hino
Nascentis XPI Thehais scripta fuisti.
Ariho donavit, Vhi Hasu/ngae Claustra locavit.
unde scriptum esse codicem anno p. Chr. n. 1010 perspicitur
instinctu Aribonis cuiusdam, qui monasterium Hasungense
condidit librumque eiusdem bibliothecae dono dedit. eum
Aribonem, Henrici II. imperatoris cognatum inde ab anno
1021 usque ad mortem — obiit autem diem supremum anno
1031 — archiepiscopum Moguntinum fuisse adnotavit Weber,
qui de institutione illius monasterii docte disseruit. ex bi-
bliotheca Hasungensi, cum anno 1528 monasterium sublatum
est, codex in bibliothecam publicam Cassellanam pervenit.
1) commentatio de codice Statii Cassellano. progr. Mar-
burgi 1863. ibidem imago codicis proposita est.
XXVI EDITORIS PRAEFATIO
praeter ipsum textum scholia adscripta sunt ad Theb. 1,
696 — 2, 93 ab ipso librario. igitur ex duobus foliis exem-
plaris scholia videntur esse transcripta, in ceteris omissa.
quod si recte conicio, in exemplari singulis paginis versus
triceni terni extiterunt. textus ipse a tribus librariis con-
fectus est, qui laudabili diligentia potius quam prudentia
munere suo functi sunt. certe interpolationibus nemo ex
eis indulsit. itaque pauca restabant emendanda correctori,
qui altero codice adhibito quaedam adnotavit, e. g. 1, 12
arcus recte librarius scripserat, corrector effecit arcum, quae
est lectio codicum DLb^i^ Turon. 1, 74 parentem cum
plerisque codicibus, mrm^em corrector C^, itemPL^. 1, 144
fuUa C^ ex fulva correxit, fulta exstat in libris M^flifiv.
1, 223 pelagus C^ exaraverat consentiente in errore Pute-
aneo, pelago correxit C^ quod exstat in o>^). 1, 281 ex
miserescc C^ effecit miserere^) quod legitur in D. 1, 365
Miratur ex -tiis C^; hoc in PBMD exstat, illud in o>. 2, 418
gerens C^: gerens Pco: geris DN. 7, 134 plausit C^Po>:
ipressit suprascr. C^M". itaque duplicem nobis codicem Cas-
sellanus quoque repraesentat, alterum prima manu, alterum
manu correctoris. huius autem codex, id quod in apparatu
critico magis etiam perspicuum est, quam paucis propositis
exemplis, affinis erat libris cum D tum M. cum vero non
satis multae exstent lectiones C^, eius codicis admodum ob-
scura est imago.
glossas raras praeter illum correctorem ab aliis quoque
additas esse monet Weber 1. 1. p. 20. idem collationem ut
videtur accuratissimam in illo programmate proposuit.
codice Gudiano 54 (K) usus est Queckius, deinde Kohl-
mannus in Achilleide edenda. idem eum ad Thebaidem re-
censendam adhibuit.^) cuius collatione in editione promul-
gata ego quoque utor. sed ne temere ei credidisse dicerer,
rogavi Ricardum Burger amicum Guelferbytanum, ut partem
1) utramque lectionem D quoque exhibet.
2) hoc velim suppleas in apparatu critico.
3) Achilleis 1879 p. X, Thebais 1884 p. IX.
EDITORIS PRAEFATIO XXVII
codicis denuo inspiceret. qui officio summa cum benevolentia
functus me de Theb. 1, 389 — 2, 242 accuratissime edocuit
nec non de damnis, quae codex contraxit. quamobrem ei
gratias habeo maximas. unde cognovi, quamquam non summa
nec uti quis aequum censuerit diligentia Kohlmannus de
codice rettulit, tamen in universum ei fidem habendam. ex
utriusque viri docti descriptione haec in meum usum con-
verto: scriptus est a pluribus librariis saeculo XI continet-
que foliis numeratis 162 — sed errore numerus 20 duobus
foliis insequentibus adscriptas est — Thebaidem et Achillei-
dem, quae inde a folio 145 exitum libri complet. scholia ad
Thebaidem exstant uberrima, ad Achilleideni nulla. hanc non
ex eodem fonte manasse probabile est. nec enim in «> Achilleis
umquam videtur fuisse coniuncta cum Thebaide. quae cum ita
sint, vanam spem fuisse elucet, de Achilleidis traditione quae-
stionem una cum Thebaide posse absolvi. immo haec res
de integro videtur tractanda, sed ab hac occasione alieua est.
perierunt codicis ipsius quaternio primus, quo erant
scripti Theb. 1, 1 — 388, dein septimi quaternionis folium
ultimum i. 4, 840 (833) — 850 (843) cum argumento libri
quinti, tum toti quartus decimus et quintus decimus quaterni-
ones insequentisque folia quattuor i. 8, 127 — 9, 230 denique
totus quaternio septimus decimus i. 9, 454 — 903. contra
lacima Ach. 1, 529 — 660 altius ascendit, quippe quae Gu-
diano communis sit cum Q. hic illic picturae admodum in-
eptae additae sunt. singulis autem paginis versus viceni
octoni vel noveni exarati sunt. unde vero liber in Gudii
manus pervenerit, indagari nequit. nunc cum reliquis Gudi-
anis in bibliotheca Guelferbytana adservatur.
in subscriptionibus et titulis Sursuli cognomen quod sciam
nusquam apparet, velut finita Thebaide legitur EXPLICIT •
LIB . XII • THEBAIDOS • INCIPIT • P • PAPmil • STATII •
ACHILLEIDOS-LIB'I. corrector quidam saeculi XII in
Achilleide versus singulos aut plures omissos^) supplevit,
idem magnam illam lacunam Ach. 1, 529 sq. explevit. neg-
1) cf. Kohlmanni Achilleis p. X.
XXVm EDITORIS PRAEFATIO
legentius enim Achilleis quam Thebais scripta videtur in
hoc codice. eiusdem ut videtur aetatis corrector in Thebaide
quoque quaedam emendavit.
fi tum saeculo XII scripti sunt duo codices Monacenses,
quos anno 1901 Monachii ipse contuli. e quibus alter no-
tatus numero 312 (nobis fi) e bibliotheca Hartmanni Schedel
Norimbergensis in bibliothecam regiam pervenit. legitur
enim in interiore tegumento LIBER DOCTORIS HART-
MANI SCHEDEL DE NORIMBERGA. qui unde codicem
acceperit, nescitur. tamen Germanicae eum esse originis et
ipsa re probabile est et demonstratur litteris /* et f commu-
tatis e. g. Theb. 8, 646. continet foliis 148 numeratis —
vel potius 149, nam post fol. 21 unum folium numero ca-
ret — Thebaidem solam constatque quaternionibus, quorum
singulis paginis versus leguntur inde a tricenis quaternis ad
senos. fol. 1"^ vita illa Stati medio aevo conscripta exarata
est. unde non mirum quod in titulo primi libri falsum Sursuli
cognomen apparet fol. 2': INCIPIT • LIBER • PRIMVS • THE-
i 0
BAI| DOS . ST ATII • PAPANH • SVR^VLI quae rubro colore
picta sunt, nisi quod correcturae postea atramento sunt
factae. post singulos autem libros poetae nomen non com-
memoratur ac ne confecto quidem toto opere legitur nisi
D(e)0 GR(ati)AS FINIS VENIT.
quamquam librarius in omittendis versibus minime par-
cus fuit, tamen praeter hanc neglegentiam pleraque recte
transcripsit. unde correctori ft^ non raultum operae relictum.
tamen eum non eodem codice usum esse, unde ij} descendit,
licet demonstrare. nec enim solum versus spurios 2, 37 — 41
supplevit aliosque a ft^ praeteritos, sed etiam versus quos-
dam addidit, qui cum in codicibus permultis desiderentur,
non ipsius librarii culpa in fi omissi videntur. nam
4, 270 praeter ft^ omittunt BMLNCfri^: addidit ^^
9, 53 „ fi^ „ BMLQCfv: addidit fi^
9,187 „ ft^ „ BM^QS^fraddiditAi^cum
lectione Debilitare^ sicut N, eandem in textu S^ exhibet, pro
varia lectione D.
EDITORIS PRAEFATIO XXIX
hinc apparet /u^ codice usum esse alieno ab eis in qui-
bus illi versus non leguntur. cum vero 9, 378 ne a cor-
rectore quidem suppletus sit, parum veri simile est, in codice
ab 60 ascito eum extitisse. unde seiunguntur praeter P et-
iam DN. sed aliis locis fi^ aliqua certe affinitate cum N
coniunctum esse probatur, id quod paucis monstrabo:
3, 71 ominihusque (sic Pa>) in nonnullis codicibus (B-^^Lf)
corruptum est in omnibusque. quod cum versui non respon-
deret, natum est cundisque in NC; idem fi^ in rasura scri-
psit. itaque quin in /u ab initio aut ominihusque aut id quod
mihi quidem probabilius est omnihusque extiterit, non est
dubium.
7, 764 pro devitare simplex verbum /li^ scripserat lacuna
relicta ad versum mancum complendum: iam interposuit iu^,
iam vitare exstat in N.
8, 5 pro artus voce atris fi^ substituit, quae est lectio
codicum Q^N.
quod in codice fji leguntur 6, 227 — 233 post 6, 204, cum
uno quantum scio K consensus est. sed proprium codicis ^
peccatum est 6, 744 sq. nam 6, 744 — 777 locmn mutave-
runt. suo enim loco desiderantur, sed comparent post 6, 794
in continuo textus ordine. recentior quidem corrector addito
signo d et ad 6, 743 et ad 6, 794 quo transponendi sint
versus, notat. itaque triginta quattuor versus versibus sep-
tendecim intermissis leguntur. unde manifestum est, olim
in libro cuius singulis paginis versus septeni deni extiterunt,
unum folium transiluisse librarium, sed postquam sequentis
rectam paginam confecit, cognito errore damnum resarsisse.
hoc non in ipso codicis exemplari factum esse inde concludo
quod is qui librum ft exaravit, ipse errorem non videtur
agnovisse. accedit quod septenum denum versuum paginae
ad antiquissimos maxime codices conveniunt. itaque longius
errorem repetendum esse in propatulo est.
inMonacensi altero 19 481 (olim Tegernseensi 1491,
nobis v) foliis 140 Stacii papinii sursuli \ Rhetoris etpoete \
Uhri XII Thehaydos leguntur. post singulos vero libros
solum Statii nomen invenitur: Stacii Thehaidos lih(er) I ex-
XXX EDITORIS PRAEFATIO
plicit et sim. sed opere confecto subscriptum est: P^STATJ-
PaPiNi SurSuLi TlieBaiBos • LiBer BuoDeCiMus Ex\ Pli-
Cit • FeLiCiTer • AMeN. igitur falsum agnomen in solo initio
et fine exstat, in ipsum librum non est inlatum. ab initio
genuina tantum nomina fuisse scripta elucet. octona folia,
sicut plerumque tunc fiebat, in quaterniones compacta sunt,
singulae autem paginae amplectuntur versus circiter tricenos
et quaternos, nisi quod sub finem hic numerus imminuitur
paginis non (^mpletis. ad vocem suhJata 4, 37 glossa Grer-
manica adscripta est: ufgezogen.
corrector r^ qui errores haud paucos a librario commissos
emendavit — huius quoque codicis librarius praesertim ver-
sibus omissis peccavit — librum confectum cum alio quo-
dam contulit. id quod demonstratur cum aliis locis tum hisce :
1, 201 unda r^Po>: una v^Q^M^f^Lrb Turon.
1, 292 (juod v^Vm'. quo v^QiMtlj/u
1, 279 tectis v^^Pm: terris ^i^^QM^f
2, 549 voco v^Tcj: vocor v^Q^Mf
3, 137 per et v^Pa>: perquc i^^MfC
3, 322 iamdudumaufPNCl^idudumautv^BIjQl^Thfi:
dudum vel r^MfC^)
3, 648 capaneus v^Pm: om. M^fC: del. v'^)
7, 89 toto v^Pej: tuto v^M^f
8, 344 Praegredims v^Pcj: Progrediens v^O
10, 46 aurae v^P^tt>: agnae r^CD^P"".
unde apparet correctorem usum esse codice quodam simili
maxime libris MfC. convenit quod versum Theb. 4, 270
non supplevit v^, qui versus deest in BLNMfCr^*.
fragm. adiungimus fragmenta quaedam codicum Germanicorum.
Monast. ac primum quidem de fragmentis Monasteriensibus
dicendum est, de quibus Ferdinandus Deycks haec memoriae
tradidit^): sex igitur folia sunt apud nos membranacea, de-
ccrpta quondam ad librorum tegumenta perficienda, codicis
perboni saeculi XII magisque accurate quam eleganter scripti.
1) quamquam hoc loco dubitavi utrum correctura ab v' an
ab V* profecta esset.
2) Index lect. hibem. Monasteriensium 1866/6 p. 6 sq.
EDITORIS PRAEFATIO XXXI
forma est quae dicitur in folio minor, versuum in quavis pagina
lineis distributa numerus quinque et triginta, quorum primus
est fere desectus. scholia ^) ad marginem nitide et quemadmodum
ex atramenti colore patet fusciore, postea sunt adiecta. e duo-
decimpaginis tres ifa sunt vastatae, ut ex parte tantum legipos-
sint. in iis vero quaeihi leguntur, Jiae apparent Thehaidos partes :
3, 334— 4} 3 (fol. I. II.) 693—719 (IV)
4, 1 — 18 (extremae tantum voces sunt, in fol. lY)
■', 26—55. 63—90 et 379—407. 415—442 (fol III
cuius tamen cxtrcma pars interiit)
4, 451 — 477 et 486 — 512 (fol. lY cuius dimidia pars
est resecta)
4, 725—843^) et 5, 1—4 (fol. V et VI)
scriptura codicis est dilucida, compendia literarum pauca tan-
tummodo, neque ultra lineolam pro n et m et q. pro -que,
p pro per pro prae, fri pro fratri, ds pro deus, nc pro nunc
et nota illa pro ur er us in fine hahens; ae et e semper sunt
distinctae, nomina propria fere recte scripta, emendationes a
manu secwnda non nisi rarae, explicationes inter versus haud
saepe inculcatae eaeque u/no fere verho comprehensae.
haec Dejcksius. quae quam non sufficiant ad codicem
vere describendum, cuilibet manifestum est, praesertim cum
Deycksius unde fragmenta accepisset, silentio obtexerit. id
quod eo magis dolendum est, quod fragmenta nunc aut peri-
erunt aut abiecta latent. nascitur autem suspicio de aetate
a Deycksio definita posse dubitari.
extant igitur:
Theb. 3, 334—473 = 140 vers. = 4 pag. = 2 fol. : I. II.
desunt: 3, 474—691 = 219 vers. = 6 pag. = 3 fol.
deinde extant:
3, 693-4, 97 = 143 vers. = 4 pag. = 2 foL: IV.m.»)
1) ex eis Deycksius 1. 1. p. 12 proposuit quae pertinent ad
Theb. 3, 337—353.
2) titulus argumenti et libri quinque versus explet. accedit
ipsum argumentum versuum duodecim.
3) foliorum III et IV infima parte resecta septeni versus in
fine paginae cuiusvis perierunt.
XXXII
EDITORIS PRAEFATIO
desunt: 4, 98—378 = 281 vers. = 8 pag. == 4 fol.
tum extant:
4, 379—520 = 142 vers. = 4 pag. = 2 fol.: IH. IV.^)
desunt: 4, 521—725 = 204 vers. = 6 pag. = 3 fol.
denique extant:
4, 725-5, 4 = 140 vers. = 4 pag. = 2 fol.: V. VI.
quam rationem ubi ducimus, apparet folia sic coniuncta
fuisse, ut fol. I. II essent media quaternionis alicuius folia, III
et IV exteriora insequentis, V et VI media tertii cuiusdam
quaternionis. cum vero anto fol. 1 1830 fere versus perierint,
his folia viginti sex completa fuisse facili computatione effi-
cimus. ex quibus cum tria ad eum quaternionem , cuius
folium medium (I. II.) extat, supplendum necessaria sint,
ratio manifestissime apparet: postquam folio primo primi
quaternionis titulus et vita Statii extiterunt, ea quae ante
fol. I perierunt, tribus quaternionibus et quarti foliis tribus
exarata erant. sequuntur fragmenta:
I n
Quatemio IV.
IV III
III IV
Quaternio V.
V VI
Quaternio VI.
ac sola folia quinti quatemionis inter se cohaesisse eo effi-
citur quod Deycksius duobus tantum numeris IV. III et III.
IV ea significavit, sed I a II nec minus V a VI separata
erant apud eum. de origine fragmentorum certi quicquam
nunc quidem assequi non possumus, coniectura eam definire
infra conabimur. sed quibus cum codicibus liber ille Dejcksi-
anus coniunctus fuerit similitudine quadam, licet adumbrare.
nam omissis eis lectionibus quae fragmentorum propriae
sunt^), his cognatio ostenditur:
1) foliorum III et IV infima parte resecta septeni versus in
fine paginae cuiusvis perierunt.
2) cf. praesertim 3, 428. 4, 35. 403. 783. 795. 820. 883.
EDITORIS PRAEFATIO
xxxm
3, 367 Occurit Monast. D: Accurit Pft>
3, 391 Et Monast. Mf: At Po>
3, 395 omnis Monast. B^: omnes Po>
3, 410 armiger Monast. fK: armifer Po>
3, 427 cursum Monast.^ BQ,^: currum Monast.^ Pa>
4, 65 maniplos Monast. B^; maniplis Po>
4, 456 nefastos Monast. BylLQMfrbC^: nefasto Pco
4, 468 ipse ex ipsa Monast.: ipsa D: ipse Pa>
4, 774 ohtatis ex ofe/a^is Monast. : ohlatis L^: optatisVm
4, 823 e Monast. BfCrb: a Po>: om. v^
unde elucet codicem illum deperditum pendere a fonte horum
potissimum codicum BQKLMfD. tamen accuratius quic-
quam nequit definiri.
in subscriptione libri qiiarti nomen poetae sic scribitur:
P . PAMPINII • STATn • THEBAIDOS j LIBER • QVARTVS •
EXPLICIT . INCIPIVNT • DVODECIM • VERSVS. singulis
autem paginis versus inter tricenos et tricenos senos scripti
erant.
ex ipsis fragmentis Monasteriensibus de eius codicis ori-fragm.
gine nihil effecimus. sed aliunde nobis lux affertur. codicis ^^^^-
enim cuiusdam olim Werdensis fragmenta ex bibliotheca
Diisseldorfiensi in lucem emisit Guilelmus Schmitz.^) qui
eiusdem quaternionis duo folia sibi praesto esse perspexit
hoc ordine ab initio coniuncta:
alterum igitur et septimum folium^) servatum erat, quibus
continebantur 9,865 — 10, 12 una cum argumento libri de-
cimi et 10, 298 — 368, ita tamen ut multa corrosa perierint.
unde cognoscitur singulis paginis scriptos fuisse versus inter
1) Rhein. Mus. 21 (1866) p. 438—443.
2) ea folia ad quartum decimum quaternionem pertinuisse
summa cum probabilitate Schmitzius coniecit.
Stativs Thebaib.
XXXIV
EDITORIS PRAEFATIO
tricenos ternos et tricenos senos. finito autem libro nono
legebatur: P • PAP • STATII • THEBAID • LIB • VIIII • EX-
PLICIT. hoc quoque videtur memorabile libri numerum
singulis paginis ita inscriptum fuisse, ut folio verso legeretur
LIBER, folio recto eius numerus. decimo saeculo codicem
exaratum esse censuit, qui fragmentum invenerat Wolde-
marius Harless. cuius iudicio Schraitzius accedit. idem sae-
culo sequente correctorem quendam emendationes et scholia
glossasque addidisse adnotat.
miro casu accidit ut paucis annis intermissis in alterum
eiusdem codicis Werdensis fragmentum in eadem Diisseldor-
fiensi bibliotheca incideret Guilelmus Crecelius.^) item ser-
vata sunt duo folia unius quaternionis atque XIII, sicut
numero supra scripto indicatur. singulis vero paginis tri-
ceni quini versus exarati sunt. itaque prima leguntur Theb.
9, 325— 2G9, altera 9, 270—304; tertia 9, 726—756, quarta
9, 761 — 791 ita tamen ut quaterni versus in fine tertiae et
quartae paginae recisi sint. cum autem inter duo illa folia
servata desiderentur versus 422, sex folia inter ea excidisse
in propatulo est, primum igitur et ultimum tertii decimi
quaternionis folium tenemus:
8
quod fragmentum quamquam Crecelius utrum decimo an
undecimo saeculo tribuendum sit dubitat, tamen ad eundem
codicem Werdensem utrumque fragmentum pertinere mani-
festum est. nam sicut Crecelius recte perspexit, cum tertii
decimi quatemionis folium ultimum quondam finitum sit
versu 9, 795 — nam folii octavi quattuor versus periisse
supra monuimus — inter eius fragmentum et Schmitzianum
undeseptuaginta versus intersunt, i. duo paginae versuum
1) Rhein. Mus. 32 (1877) p. 632— (
I
EDITORIS PRAEFATIO XXXV
triginta quattuor vel triginta quinque. adde quod etiam in
quaternionis quarti decimi foliis superstitibus i. in fragmento
Schmitziano parum constans est numerus versuum. quae cum
ita sint, quin fragmenta quondam uno folio intermisso se
exceperint, non est dubium.
difficilior autem quaestio exoritur de fragmentis Mona-
steriensibus , quae saeculo duodecimo Deycksius attribuit.
diversi codicis atque Werdensis ea fuisse censet Schmitzius,
Crecelio ex eodem fluxisse admodum veri simile est. per-
venisse autem folia illa Monasteriensia in Deycksii manus
per amicum quendam Diisseldoriiensem conicit a quo et alia
Deycksio tradita esse constat. ab hac igitur parte admodum
probabilis est Crecelii opinio. tamen propter Deycksii in descri-
bendis foliis suis neglegentiam rem in lubrico versari non nego.
accuratam autem rationem subducere non possumus,
propterea quod in singulis paginis fragmentorum et Mona-
steriensium et Werdensium versuum numerus non satis sibi
constat. tamen haec via non prorsus destituenda est. igitur
cum quaternionis sexti folium 6"^ finitum sit versu 5, 4, qua-
ternionis tertii decimi folium l'' coeperit a versu 9, 235,
inter utrumque desiderantur versus Statii 3501 (5, 5 — 753.
6, 1-929.1) 7, 1-823. 8, 1-766. 9, 1-234), quibus ad-
dendi sunt argumentorum quattuor versus duodequinqua-
ginta nec non quater quaterni subscriptionum et inscripti-
onum versus. itaque computamus in universum versus 3565.
paginae autem exciderunt inter fragmenta Deycksiana (quat.
VI fol. 5^) et fragmentorum Werdensium initium (quat. XIII
fol. l'^) 102. sunt enim sex quaterniones integri et ultimae
sex paginae quaternionis sexti. itaque si licet aequa fere
ratione distribuere illos versus 3565, singulis paginis scripti
fuerunt versus treceni quini, raro treceni quaterni. ergo ne
haec quidem impedimento sunt, quominus fragmenta Mona-
steriensia et Dusseldorfiensia eiusdem codicis Werdensis re-
liquias iudicemus.
1) non numerati sunt versus qui in melioribus libris non
leguntur 6,79—83. 88—89. 227—233. 719—721.
XXXVI EDITORIS PRAEFATIO
nec tamen propterea pro certa explorataque re opinionem
ausim venditare. nam triceni quini versus vel numerus pa-
rum diversus in multis eius aetatis codicibus singulis paginis
leguntur. ac ne id quidem videtur neglegendum, quod Deyck-
sius fragmenta sua duodecimo saeculo attribuit, Dusseldor-
fienses sua decimo vel undecimo. quamquam de Deycksii
auctoritate dubitari posse non nego. sed accedit gravissimum.
supra enim demonstravimus fragmenta Monasteriensia cog-
nata esse cum libris praecipue BQKLMf. iam vero hos
mihi consideres velim locos:
9, 276 capetum P: cald(Ji)um o>: caplethum Bb: ca-
%letum frg, Werd.
9, 290 minanta a>: minanta ex -tem frg. Werd.: minan-
u n
tem b: mimanta BD: minata 'P^
u
9, 741 torvisque Ii" frg. Werd.: torvusque Po>
9, 749 erytliion P: ericion frg. Werd.: eurytion a>: eu-
ricton h^v
9, 865 ohlitus P frg. Werd.^: ohliquus frg. Werd.^ o>
9, 872 tegmine PBQL^b^C»' frg. Werd.^: tegmina frg.
Werd.^ «>
9, 879 casside a> frg. Werd.^: cuspide frg. Werd.^ P
9, 881 prensis o>: pressis P frg. Werd.
10, 314 thamyrin P: -rim cj: -rum BL^: thamarim
Kv^ frg. Werd.
10, 319 Calpetus PQ frg. Werd.: Palpetus o>
10, 367 Numen Po> frg. Werd.^: Lumen frg. Werd.-^ L^.
apparet igitur fragmenta Werdensia artiore vinculo cobae-
rere cum libris BbQKL^): cum eisdem fere Monasteriensia
quoque fragmenta coniuncta esse ostendimus. quae cum ita
sint, equidem non dubito quin eiusdem codicisWerdensis dis-
iecti membra partim a Deycksio, partim a Dusseldorfiensibus
publici iuris sint facta. tamen cum non plane certa sit haec
sententia, suo quamque partem noraine nuncupandum censui.
denique adnoto etiam codicem Werdensem correctum esse
1) quod compluribus locis fragmenta Werdensia cum P con-
spirant, infra explicabitur.
EDITORIS PRAEFATIO
XXXVII
non solo exemplari adhibito, sed etiam alio libro, cf. 9, 741.
865. 872. 879. 10, 367.
fragmenta quaedam Monacensia, ne quid omisisse vi-
deamur, breviter hic perstringere liceat. nam in codicis Mo-
nacensis lat. 1 1 309 tegumento interiore agglutinatum est
unum folium duarum columnarum, quibus scripti sunt Theb.
1, 226—268 et 1,451—494. hinc ex primo alicuius codicis
quaternione aversam scripturam tertii folii, rectam sexti esse
servatam eognoscitur, si quidem quadragenos quinos versus
in singulis paginis extitisse quondam veri simile est. nam in-
feriore margine quaedam recisa sunt. antecedunt autem ante
ea quae legi possunt, versus 225, i. e. 5x45:
3 6
deinde in codicis Monacensis lat. 11812 anteriore tegumento
extant fragmenta versuum Theb. 8, 95—123 et 8, 321—349,
in posteriore eiusdem codicis 8, 187—215 et 8, 232—259.
quae fragmenta sic quondam coniuncta fuisse manifestum
est, ut hic intimum folium quaternionis (4^ et 5'"), illic proxi-
mum eiusdem (3"" et 6^*) sit adhibitum:
3 4 .5 6
cum vero partes tantum paginarum servatae sint, seni deni
versus in calce cuiusque recisi sunt.
quae fragmenta cum ad artem criticam nihil adferrent,
in apparatu critico omittenda duxi.
Germanicis libris adiungimus
Batavum
codicem Gronovianum (Leidensem 374, nobis g), in g
quo saeculo undecimo foliis 214 Thebais cum scholiis a com-
XXXVin EDITORIS PRAEFATIO
pluribus librariis scripta est.^) hic codex olim ad biblio-
thecam Herbipolitanam pertinuit. cuius rei testimonium est
nota ab ipso fortasse Berneggero, penes quem codex quon-
dam fuit, adscripta in tegumento: NoMUss(imus) Ioan(nes)
Liidovicus Peyer Scaphusianus hoc hibliothecae Herhipolitanae
spolium dono misit Matthiae Berneggero 1635. Bernegger au-
tem librum Gronovio utendum permisit, qui plus semel eius
mentionem fecit. ab hoc codex in bibliothecam Leidensem
pervenit.
coUatione utor Kohlmanniana in editione promulgata. ima-
ginem autem duarum codicis paginarum exhibet Chatelainius.^)
denique
, Italicum codicem
M adhibui unum M e d i c e u m bibliothecae Laurentianae Plut.
38, 6, nobis M. quera antea fere neglectum^) anno 1906
Florentiae contuli. liber scriptus saeculo undecimo Stati
Thebaidem foliis centum octoginta versuum vicenum septe-
num continet multis scholiis enarratam. in Laurentianam e
parva bibliotheca Sancti Spiritus (banc. VIII 9) translatus
est. olim loannis Boccaccii fuit, cuius manu et lacunae
quaedam expletae et litterae madore corruptae in ultimis
praesertim foliis restitutae sunt. scripsit autem Boccaccius
folia insiticia 43. 100. 111. 165. 166. 171. praeterea varias
lectiones e libro recentissimo, nempe ex eodem unde lacunas
supplevit, idem hic illic adnotavit. poetae nomen praeter
frontem libri — hic Statius Thehaidos legitur — non extat.
errores multos ipse librarius (M^) emendavit, plures et-
iam corrector quidam aequalis, qui scholia adscripsit (M"^);
idem varias lectiones haud raro adscripsit. correctorem vero
altero codice esse usum, non eodem unde M^ fluxit, cum
multis, tum his locis inlustratur:
3, 516 phoehi M^Po^: caeli M^^Q^r (N^?)
4, 765 pluvioque M^Po>: fluvioque M'^C
1) cf. Kohlmanni Thebais 1884 p. XI.
2) Paleographie des classiques latins II pl. 163.
;-J) cf. 0. Hecker, Boccacciofunde 1902.
EDITORIS PRAEFATIO XXXIX
5, 618 orhae P: ori (orl B^) M^B^mg. m: ore M"C
6, 20 lacessunt M^co: lacessant M"PC
6, 61 hello M}io: hetlo LKN: helo M'^PQ,b
6, 68 Gloria M^ Po> : Gratia Wh: Gloria ex Gratia B^
6, 70 toro M^o>: rogo M^PB^b
6, 71 funcre M^Pw: mtmere M^Q^N (cf. 6, 117)
6, 320 voles M^Po^: vales M"Q}
6, 338 castaliae M^Po>: castalio M^B^ in ras. LCr
6, 391 aeque M}m: aequa M"PCf
6, 409 flumina M^Pco: fulmina M^^QCf
6, 525 saltem M^Po>: saltim M^^C
6, 563 {atalan)tes M^o: -tis M^^PC
7, 575 cihos M^Tm: dapes M^^BLbKS
10, 167 reddit M^o: tetidit M^^PD^BKQ^fS
10, 886 inservante M^ oi : infcstante M^ Q, K f ^ : infestare D
11, 715 inrita M^ o> : anxia M'' B Q b L^ : aspera P D ^ N^ S
11, 729 ahducam M^Po>: avellam M^^BQ
12, 76 perenni Po>, item in fonte codicis M: perennes
M^CfK^v.
quibus locis consideratis correctorem codice quodam usum
esse manifestum et eo simili libris CBQ potissimum. sed
est etiam necessitudo quaedam cum libris DN, cf.:
6, 744 Materiae M^Po>: Materiam M^^DN^v: -em C:
-ie b^
6, 851 Vara M^PBC: Curva M^DN^S^
9, 453 vultus MiPo>: fluctus M^^DNr//: fructus I/'
9, 800 patres M^Po>: matres M^Dh fiv
10, 129 iura M^Po>: iussa M^DSrb^rQ.
cum vero ex his codicibus nullus in Italia scriptus sit, ne
codici M quidem Italiam esse patriam elucet. quo autem
auctore aut quando Alpes superaverit, nescitur. sed quam in-
tricata sit librorum affinitas, hoc quoque exemplo probatur.
nec enim solum M^ et M'^ diversos codices adiisse demon-
stravimus, sed ne huius quidem originem unam atque sim-
plicem esse perspicitur.
his igitur adminiculis nisus ad Thebaidem recensendam
aggressus sum. quamquam non omnium me quotquot aetas
XL EDITORIS PRAEFATIO
tulit librorum manuscriptorum notitiam habere ipse quam
maxime moleste fero. sed in tanto numero codicum super-
stitum non unius est hominis praesertim occupati, ex biblio-
thecis longinquis abditos eruere thesauros. tamen et quod
potui, feci nec me destiturum spondeo, si quid forte inda-
gare liceat, unde aut ad Stati verba restituenda aut ad textus
historiam constituendam utilitas redundet. nam sicut illud
munus eis quos novimus libris perfici posse mihi pro explo-
rato est, ita ad alteram partem officii spero haud pauca esse
accessura, quibus quae coniecturae loco ponere nunc cogi-
mur, aut demonstrare aut supplere liceat.
CAPVT ALTERVM
de stirpe o>
eorum codicum quos descripsimus, nuUum ex altero esse
transcriptum certum est. nec minus omnes eos codices ex
una stirpe esse procreatos in propatulo est. consentiunt enim
non solum in mendis paucis quidem, si operis ambitum re-
spexeris, sed talibus quales non ex una editione, sed ex uno
libro pendere manifestum sit. nam compluribus locis, ut de
aliis corruptelis non dicam, lacunae extant damno exterius
allato effectae nec tamen quicquam antiquitus traditum ha-
bemus, nisi eam lectionem quam nos in codicibus legimus
aut ipsam aut adulteratam.
versus certe integer periit post Theb. 9, 769 quo de loco
recte iudicavit Weber.^) nam quem versum recentiores li-
brarii interposuerunt, eum merito expunxerunt editores. quod
vero Garrodius hiare orationem non agnoscit, plane non in-
tellego. dicendum est enim quod vulnus alter ex Abantiadis
acceperit, id quod ^ recte senserunt. de reliquis autem ver-
suum totorum lacunis dubitari posse concedo.
medio vero in versu plus semel lacuna exstat:
1, 291 Ohtestor mansurum et inrevocabile verum codi-
ces omnes exhibent nisi quod in recentioribus quibusdam
1) de Stati codice Cassellano 185.S p. 20. cf Herm, 40
1905) p. 361.
EDITORIS PRAEFATIO XLI
vcrhum emendatum est et fi atqiie ofFert pro et^ quae lectio
coniecturae deberi videtur, quamvis probabili. nec minus
versus hiat
6, 446 Admetus laxo cum tandem ab orhe reductis eqs.
ubi variis rationibus, sed nulla probabili g damnum resar-
cire conati sunt. etiam
7, 205 Expugnare dedi mea est iactura pigetque
huc pertinet. nam 'que post mea excidisse mihi persuasum
est. saepissime enim -que omissum est, ubi linea per litte-
ram Q ducta qua compendium indicari solebat, male pro
delendi signo est accepta.-^)
contra auctus est versus una syllaba
5, 643 Hic sese Argolicis immunem servahat ah armis
sicut in omnibus codicibus exstat, nisi quod servat correctura
effectum est a B^f ^, servat scriptum in Mb, sed cum co-
dices cum Mb cognati servahat exhibeant, in his verum
coniectura revocatum esse apparet.
singulas autem corruptelas, quae plerumque unius aut
duarum litterarum sunt, adferre non opus est. ad unum
codicem omnes nostros redire nemo ibit infitias. quem arche-
typum ante Dracontium scriptum esse efficio ex Dracont.
Rom. 10, 165, ubi impiger ales ex imitatione loci Statiani
Theb. 1, 292 dictum est. idem in omnibus codicibus anti-
quis invenitur. tamen quin recte emendatum sit in recenti-
oribus impiger alis equidem non dubito.
unam autem illam Thebaidis memoriam iam antiquis
temporibus in duas abiisse stirpes, qui primus quaesivit, qua
ratione inter se codices Statiani cobaererent, Otto Miiller in-
dicavit potius quam demonstravit.^) nam cum editionem
doctam atque amplam bonis auspiciis inchoatam non ultra
primum volumen produxerit, prolegomena quibus erat de
codicibus disputaturus , desiderantur. qui vero ante eum
Statium ediderunt, ei hoc vel illo codice adhibito textum in
1) ceterae coniecturae nullius pretii sunt,
2) P. Papini Stati Thebais et Achilleis I 1870 p. VII,
XLII EDITORIS PRAEFATIO
vulgatis editionibus casu constitutum tradiderunt magis quam
traditum restituerunt. cui temeritati finera fecit Otto Miiller,
qui duo genera codicum Statianorum constituit : alterum soio
Puteaneo (P), alterum ceteris codicibus (o>), quibus vulgatus
per medium aevum textus propagatus est.
singularem autem Puteanei libri condicionem inde ex-
plicari apparet, quod unus omnium recta via descendit a
codice luliani illius v. c. cuius nomen in quinti Thebaidis
libri subscriptione legitur. quam possessoris significationem
neque ad Puteaneum ipsum pertinere neque ad eius exem-
plar certum est. neque enim illum lulianum post saeculum
quintum aut sextum fuisse ipso titulo viri clarissimi osten-
ditur. itaque alterum ex eis fuisse conieci, qui Symmacho-
rum familiaritate usi sunt.^) cui opinioni egregie convenit,
quod Prisciani testimonia cum Puteanei lectionibus optime
congruunt contra ceteros codices.^) cum vero ipsum Pute-
anei exemplar insulari quae dicitur scriptura exaratum fu-
erit, ipsura codicera luliani capitalibus litteris scriptum ab
Aelberhto archiepiscopo Eboracensi ex Italia in Britanniam
advectum esse suspicati sumus. nam adportasse eum codi-
cem aliquem Stati discipulus testatur Alcuinus.^) cui sen-
tentiae optime respondet quod Puteaneus ad codicem redit
damnis exterioribus haud mediocriter affectum.*) multae enim
extant in eo lacunae partim servatae, partim expletae a
correctore aequali P'. quae lacunae cum in ceteris codi-
cibus o> non appareant, hos non pendere ex luliani codice
manifestura est.^)
iara vulgati libri «> utrura ad unum exemplar redeant
an paulatim depravati sint ex archetypo quaeritur. quaravis
1) Philol. 63 (N. F. 15) l'.)04 p. 157 sq.
2) cf. Hermes 40 (1905) p. 341 sq. quo loco ad ea quae negle-
gentia peccavit Priscianus addas Theb. 12, 811 quem locum Prisci-
anus laudat G L II 331, 9 pro multum synonymo longum substituto.
3) de sanctis Euboracensis ecclesiae 1552 (Poetae aevi CaroL
I p. 169 sq.).
4) cf. Achilleis 1902 p. VII.
5) unde cadunt ea quae Garrodius (praef. edit. p. VII) ex-
cogitavit.
EDITORIS PRAEFATIO XLIII
in o> quomodo sit aucta corruptio et interpolatio saeculis
decimo et undecimo luculenter perspiciatur, tamen hanc quo-
que familiam ab uno codice emanasse demonstrari potest.
ac primum quidem primi libri argumenta et pedestre, ad
quod respicit Schol. Theb. 1, 61^), et versibus conceptum^)
perierunt. itaque communis codicum o> pater in initio rautilus
erat. deinde etiam Theb. 10, 100 sq. damno exteriore labo-
rant omnes vulgatae traditionis codices. nam desiderantur
versus 10, 100 — 105 et 10, 112 — 117, de quorum origine
Statiana nemo sanus dubitat. cum vero bis seni versus amissi
esse videantur, similitudo numeri non explicatur nisi inferi-
orem folii alicuius partem abscissam esse statuimus, cuius
in pagina recta 10, 100 — 105, in aversa 10, 112 — 117 lecti
erant. quod si recte sumimus, duodeni tantum singulis pa-
ginis versus scripti fuerunt in archetypo familiae m aut in
eius patre. qui numerus cuipiam non satis magnus esse vi-
deatur, quo paginae compleantur. itaque haud scio an liceat
conicere picturis eum codicem fuisse illustratum.^) quomodo
autem factum sit, ut in quosdam codices <? 10, 100 — 103
recepti sint, totidem in altera lacuna in codice Collegii Cor-
poris Christi Oxoniensis inveniantur, non expedio. certe ad
ipsum codicem luliani illi versus non redeunt. consentiunt
enim cum P in errore insulari scriptura effecto: 10, 103 pro
Martigenae in P legitur martigerae, in c aut martigero aut
mulcigero. hoc quin interpolationi debeatur, non est dubium.
longum est autem numerare, quot locis o> a Puteaneo
recedat. itaque quaedam eligenda sunt. atque ea potissi-
mum animum advertenda censui, ubi vulgati codices con-
sentiunt in lectionibus quibus versus deletur. plura si quis
quaesiverit, adeat apparatum criticum.
1) harum omnium seriem fabularum in argumento digessimus.
2) cf. Archiv fiir lat. Lexikographie 15 (1907) p. 261. de
sexti libri argumento quod in recentioribus tantum libris in-
venitur, forsitan haeseris.
3) picturae ex codicibus superstitibus in solo Gudiano K ex-
stant. quae utrum antiquitus traditae sint an impudenter fictae,
cum codicem ipse non viderim, nescio. sed Ricardus Biirger
ineptissime eas effectas mihi scripsit.
XLIV EDITORIS PRA.EFATIO
2, 594 Solus in arma voco. neque in his mora; quos
uhi plures DP^): in om. «>.
3, 322 Territat omne coma iamdudum aut ditihus agris
PNQ^: iam in co desideratur. unde ad versum resarciendum
dudum vel in MfC scriptum est.
6, 309 Caeruleum dlfferre patrem ; stupuere reUcta^PYui-
gari corruptela differre^ pro qua verum exstat in Dh fiv: de-
ferre. tamen in o scriptum fuisse ferre vel eo apparet, quod
variis rationibus versui laboranti succurrere conati sunt li-
brarii. genuina autem lectio m invenitur in B^LS^g^, ad-
ulterati sunt codices Q sic ferre, MtK perferre, C transferre,
S^N portare.
9, 160 Protegis, ipse manu Tyria tibi captus Adrastus
P ubi optime se habet dativus ille qui dicitur ethicus. in
o> pro tihi captus solum captus, nisi quod iam captus vel
captatus in singulis exstat codicibus. quae lectiones quin e
corruptela captus procreatae sint, non dubito.
9, 258 Sanguine et e fluvio neutri fatale reverti: sic
PDCf, contra in a> e exciderat, unde coniectura natum, quod
in quibusdam legitur: et a fi: de v: et est v: sed N.
9, 617 Nec mihi secretis cidpam occuHare sub antris
PD.*) in ceteris pro voce culpam glossema crimen intravit,
nisi quod versum magis quam sensum curavit Cf^ lectione
crinem.
10, 309 Exigit aptatamque cava testudine dextram PD
Kv. in o> aptamque extitisse apparet: apiamque LCr^:
ta 1,1
aptamque B^Q^f^: artamque M: captamque N.
10, 466 Ecce et Dirceae iuxta dux concitus alae PDCr.
m o> et omissum erat, quod correctum est in B et L: dir-
caeae B^: -que dircaeae L.
11, 22 Nec iam hostes turmae aut ferrum mortale time-
1) ex vulgatis codicibus o> nullum non hic illic cum P con-
sentire adnoto. quibus locis ea lectio quae est in P, iure post-
liminii pro corrupta lectione ct> reducta est. qua de re infra
p. LXI agendum est.
2) idem in ^v correctura restitutum est.
EDITORIS PRAEFATIO XLV
tur P. ubi cum in usu adiectivo vocis hostes haesissent,
hostiles in o> substitutum est. genuina autem lectio in BDf
correctura revocata est.
11, 391 Mater io patria o regum incertissima tellus. sic P
nisi quod pro patria o exaratum erat patrlae^ nunc -e de-
letum est. pro interiectione io usitatiorem o scripserat o>.
versui autem librarii Drb succurrerunt potius quam sensui,
cum scriberent: Mater enim o patria eqs.
11, 607 Vinci io miserum, vincis Natura, parentem PN^.
me
pro io in a> extat me (tu v^). quod cum iu BL supra ver-
sum additum sit, in €t> io omissum fuisse concluserim.
11, 609 Yolnera et in molles sequitur manus inpia plan-
et
ctus traditur cum hac varietate: et in 'PNfiv^: in f^: in
BLQr: im- M: iam DCb: quin v^. unde manifestum est
et olim excidisse.
12, 362 Cum tamen erectas extremus virginis aurcs P:
Cum tamen extremus erectas virginis aures o>,
ubi C lectione extremis versui consuluit.
falsa verborum distinctione peccatum est in o, ita ut
sensus omnino non evadat 8, 48 Arcada nec PD: Arcadan
et oj: Accedam et (inani coniectura) LC. glossarum in o>
receptarum luculentissimum exemplum est: 4, 66 Mos neque
sanguis — lidbet P ^) : Mos neque sanguis inesi «>, cf . similis
error in D 4, 540 melior cum sanguis inesset (pro voce
opertas). 1, 48 suh nocte in o> legitur, suh morte in P quod
unice intellegi potest. illud oculis vagantibus e versu ante-
cedente repetitum.
quae autem inter duas stirpes P et o> intercedat ratio,
postea videbimus. nunc de vulgatae familiis pauca delibo.
nam in quaestione admodum intricata brevitati potissimum
studuimus, ne amplitudine disputatio fieret obscura. nec
enim umquam licet familiis subtiliter separatis stemma co-
dicum simplex proponere, ubi per longum temporis spatium
vicinae fuerunt familiae. itaque cum familias quasdam con-
1) habent certa emendatione restituit Otto Miiller.
XLVI EDITORIS PRAEFATIO
stituimus, non tam eos quos comprehendimus codices ab
reliquis secernimus, quam ad unum quasi caput redire iu-
dicamus. nam sicut ubi per aliquot saecula gentes quaedam
bominum vicinis locis sederunt, omnes fere affinitate quadam
coniuncti sunt, ita etiam traditione per longum tempus pro-
ducta non cognatione tautum, sed etiam affinitate singuli
libri cobaerent. id quod iam ex primo capite elucet, quo fere
semper a correctoribus alios codices adscitos esse demonstra-
vimus. itaque ea via progredieudum nobis visum est, ut
prius singuli codices inter se coniungerentur.
ac primus B ab A vix ulla littera difi^ert, adeo ut in
minutiis quoque orthographicis summa sit similitudo. cf.
praesertira 4, 523 Fumidus Pco: Funditus B-^ {Fumidus B^
mg.): Funditus A^ {fumidus A" nig.). 4, 604 tydeus Po>:
ad
deus B^A: deus haec bQ\ 4, 607 haustus Po>: haustus
B^: M (ad) haustus A. alia dabit apparatus criticus. nec
tamen B ex ^l transcriptus est, cf. 4, 404 gelatis PoB: ve-
0
latis A. 4, 501 divae Po>B: divos JLLbD^): div%s Q^.
itaque ex eodem codice manaverunt A et B. quorum con-
sensu demonstratur, quauta fide B potissimum exemplar re-
petierit. unde huius libri auctoritas eis quoque partibus
crescit, quibus A non servatur.
ad communem autem codicum AB fontem proxime ac-
cedunt cum L tum b. cf. 3, 632 nihil PB^L^b^ (metro
repugnante): nil o>.^) 3, 652 vanis om. B^L^ 3, 706 et
inlaetahile Po>: et laetdbile Lr: in et laetahde B.^) 4, 153
pro haud in BL^b^ legitur aut. 4, 260 percussus Po>: per-
culsus (ex -cussus B^) BLb. 4, 517 sed TojA": si BA^ljh.
4, 614 in om. B J.Lbr. 4, 696 nemeen Po>: neemen A:
nSmen B: nemen b. 6, 700 Molis Po>L"B^: Mollis B^:
MoUes L^ 7, 271 plehes Po>: puhes BLbCl 7, 581 argis
1) qua in lectione glossam supra scriptam vos textum
penetrasse puto.
2) cf. 4,326 nil Po>: nihil BLQib*
in
3) uatum ex et laetabile.
EDITORIS PRAEFA^i'10 XLVIT
P^L^^o^: antris P^L^Bb. 8, 61 ad om. B^Lf. 8, 139 ma-
neant B^Lb^Mf^ 9, 393 in ora. B^L^b. 9, 791 hellare
Po>B^: hdla B^L: iam hella C. 10, 133 alterum iterumque
om. B^L^ 10, 782 om. f, in BL^ post 787 legitur. 10,
858 ^mde Po>: una BLr^: nulla hB^.
de cognatione artissima quae est inter B et b cf. etiam
2, 300 onmis 'Pco: ignis (ai omnes B^mg.) Bb. 3, 244
nisi
-ni Po>: -ni B^: nisi b. 5, 33 hic om. B^b^. 5, 395 ioi
om. B^b. 6, 68 Gloria Pct>: Gratia hW^: Gloria ex Gratia
B^ 6, 169 nil Po>: nihiJ B^b metro reluctante. 6, 242
stat supra versum add. B^b^. 6, 547 Sestias Po>: Shestias
Bb: Wiesfias (T-) Q,^. 6, 659 ahreptum Po>: adreptum Bb.
7, 522 hic Po>: hoc Bb. 7, 698 aufertur PB^b: infertur o>.
7,737 iactus P: iactuU Bb: iaculo o>. 7, 743 infestos Po>:
infessos D^Q^C: insessos Bb. 8, 479 i^ Po>: e<^ Bb. 8, 488
funduntur vel /zwc^- P(t>: striduntur B^b^. 9, 215 i om.
B^b. 9, 276 capetum P: caJet(Ji)um o>: caplethum B^b:
ca%letum Werd. in minimis quoque rebus ea cognatio cerni-
tur, e. g. 2, 179 sicyolis B^b. 5, 611 inachi Bb. 6, 565
honerat B^b.\) 6,566 inhermes Bb. 6,714 theathri Bb.
6, 743 /?wc^i^ Bb. 7, 769 hossibus Bb (ubi// osfi6t<5 C). 8, 534
illatus Bb^. 10, 364 hethera Bb. tantum similitudinem in
casu positam non esse manifestum est.
deinde ex uno codice liuxisse libros M et f cum multis,
tum his locis comprobatur: 1, 157 emissus Po>: mensurus f:
■i- emissus
mensurus M\ 2, 28 iam nigra tumchant Colla Po>: iam coUa
tumehant Nigra Mf collocatione adiectivi a Statio aliena.^)
3, 190 ad om. f, supra versum add. M^ 3, 322 iam dudum
aut P: dudum aut o>: dudum vel MfC. 3, 475 molossis Po>:
moJossi (-5 add. M^) Mf 3, 501 post Po>: iam Mf 3, 530
or
foriior Po>: fortiter f: fortiim M". 3, 702 tuosque verendos
i verendos ipotentet
o>: tuosque nepotcs M": tuosque nepotes f^. 4, 222 clipeo
1) item 8,291 honerare Bb.
2) ob eandem causam 12, 8 codicis P lectio belli meminit
victoria saevi abicienda est, quam Garrodius falso o> adscripsit.
XLVIII EDITORIS PRAEPATIO
victum Pct>: vidum clipeo Mf. 4, 594 om. M^f, add. M'^.
ut
5, 320 ut Pft>: et t: et M^ 6, 178 Ula om. f, supra versum
add. M^. 6, 180 o proceres Pct>: proceres f: ^proceres M}.
i arctoae
7, 35 arctoae Po>: hihernae t: hihernae M^. 7, 78 hunc
germane suh axem VmMP: hunc modo in aera velox M^f.^)
7, 373. 372 Mf, ordinem restituit M\ 8, 662 volet PM^o:
volat M^f. 8, 752 Laetitiaque PM^^ta: Laetiaque M^f 9, 89
tant ^f
Adventant Po>: Advenerai M^: Advenerat t^. 9, 291 T/?e-
haeumque PM^a>: Pheheumque M^f. 9, 299 inhumatus P«>:
tn
nechumatus M^: nechumatus t. 9, 501 Passurum Po>:
ipatsurum i tenentem
Pensurum M^: Pensurum t. 10, 278 tenentem Po>: regentem
M^f^ 10, 900 se^wes om. Mf. 11, 382 elanguescere P
M^o>: Uquescere (Ul- f) Mf. 11, 443 gwaZis PM^^co: quam-
vis Mf. 11, 478 i^e PM^^o^: ^e M^f. 12, 168 wofa^i o>:
notatae L^Mf. 12, 351 tempore in omni Po>: tempus in
om/ne Mf.
quibus ex locis apparet codicem M ex communi fonte
transcriptum, postquam cum alio quodam ille codex coUatus
est, cf. potissimum 1, 157. 3, 475. 5, 320. 6, 178. 6, 180.
7, 372 sq. 9, 89. 9, 299. 9, 501. f autem antequam ille
correctorem passus est, emanavit.
iam ad codicem Q se adplicat codex K. quamquam quod
praeter Thebaidem Achilleidem quoque complectuntur eadem
lacuna minutam^), inde de Thebaide plane nihil efficitur.
nam in Q, aliunde Thebaidem, aliunde Achilleidem petitam
1) conspirat in hac lectione cum libris Mf alter ex codici-
bus Behottianis (cf Adriani Behottii observationes variarum
lectionum in XII Thebaidos libros). recentior in quo primus
liber secundique initium desiderabatur, nuUius omnino pretii est
(cf. Rhein. Mus. 59. [1904] p. 383), alter affinis est libro f potissi-
mum, cf. praeter eum quem supra laudavi locum 1, 167 mensurus
Beh. alt. 4, 727 flavii M^f Beh. 4, 694 et om. f C Beh. 4, 161
signata M^f Beh. 7, 213 lustra TT/Lca: iussa f Beh. 7, 36 hi~
bemae M^f Beh.
2) cf. Achilleis p. XXX.
EDITORIS PRAEFATIO XLIX
ostendimus.-^) maioris autem momenti est, quod in QE!^
versus ab optimis libris alieni 6, 227 — 233 in textu le-
guntur, quamvis non eodem loco, nam in Q post 6, 226
extant, in K^ post 6, 219. unde apparet in communi fonte
lios versus subditicios in margine extitisse. de singulis qui-
busdam lectionibus cf. 2, 615 taurum prensis o>: prensis
faurum QKPBCrb. 3, 698 obvia (o: o uhi PQ: quo tibi
K, quod natum est ex lectione PQ, non ex o>. 10, 536
fenestrae 'P'D'N^: pharetrae a>: pharetrem QK. 12, 423 dis-
cessuros QK: dissensuros vel discens- (o. 12, 576 sinin vel
sinonem o>: sinon QK-^f: sin P.
sed proxime in singulis lectionibus Q accedit ad B: 3,
u um
384 iuvenum Po>: iuvenem B : iuvenem Q^. 3, 427 cursum
BQ^frg. Monast.^ 5, 36 Ocului BQM^ 5, 278 Accele-
rafe 'Pej: At celerate BQ. 5, 313 penetralibus ex penetrahi-
lihus B^Qb. 5, 401 utrimque ex uirumque BQb. 0, 20
lacesscunt BQ. 6, 38 inhachii BQb^ 6, 359 cantarat Po>:
cantahat BQb»'. 6, 599 leonis Po>: leones BQ. 6, 868
hispida Pa>: hispia da Q: hispi% da (a) B. 7, 82 hane-
lahant BQ. 7, 137 omni Pa>: omtni (e) BQ. 8, 394 su-
pinant Po>: fatigant BQ. 9, 106 phereMis (^ex pharetris B^)
BQ. 11, 751 domosque Po>: deosque BQ. 12, 53 rogis
Po>: regis B^Q^. 12, 45 fruuntur Po>: idem ex feruntur
B^Qif^.
denique cohaerent codices fiv, cui rei hi loci sint testi-
monio: 1, 625 rahidamque Po>: rapidamque fiv. 4, 288
saltus tum (tunc P) Po>: tum saUus fiv. 4, 227 ef olivi-
ferique (xv. 4, 319 in corruptela consentiunt omisso -que
Mf: tenero unde. glossema inrepsit in /bLv: in tenero unde.
5, 33 0 miserae Po>: o miseresce fiv. 6, 691 dulce Po>:
* ut
dulce est ftv. 7, 1 Atque Po>: JJtque fiv: Atque M\ 8, 614
utroque (ex -amque Q^) Po>: utramque fiv: utrumque r.
8, 636 nectehant Po>: iactahant fiv. 9, 5 furehas o>: fe-
1) cf. supra p. XIII.
Stativs Thebais.
L EDITORIS PRAEFATIO
U V
rehas P^: ferebas v. 9, 436 lavare V^ay, lehare 'P'^: le-
vare fiv. 9, 749 eurytion o>: erythion P: euricton fiv.
cum vero etiam libri Mf aliquo modo cum BLQb con-
iuncti sint ac ne ^i^ quidem omnino absint ab his codicibus,
licet hos libros comprehendere. qui cum in Germania po-
tissimum aut nati sint aut adserventur, commoditatis causa
eam stirpem Germanicam nuncupare liceat. comprehensioni
autem favent inprimis lacunae quaedam communes vel omni-
bus vel plerisque ex eis. nam hic illic unum vel alterum
librum a sua stirpe discedere non est quod miremur, prop-
terea quod etiam in nostrorum codicum exemplaribus idem
accidisse consentaneum est, quod de ipsis supra demonstra-
viraus, nempe ut emendarentur aliis codicibus praeter exem-
plaria adhibitis. itaque non omnes libri quamvis cognati
in eis lacunis consentiunt.
4, 270 om. BLMfCNrV^i'
4, 346 sq. peccatum est in BLSCb^v
9, 53 om. BLQMfCr^
9, 187 om. BSQMf^
11, 186 om. BLQMfbN
11,459 om. BLMfKb^.i)
qui consensus firmatur multis lectionibus quae eisdem
libris peculiares sunt. e quibus paucas adnoto:
1, 267 Haec sera suhvenitque tuis sententia curis li-
brarius quidam exaraverat, cum ex memoria versum scriberet,
pro genuina collocatione Subvenitque tuis sera Jiaec eqs. qui
error cemitur in libris BLQMfrv.
3, 361 exsanguesque mefu T o): exangues metuBIjCl^ rh^.
4,456 nefasto Po>: nefastos B^LQMfrb frg. Monast.
4,704 amnis Po>: omnes B^A^M^fb
5, 731 pius Po>: prius BLQMfb
6, 72sq. aberraverat librarius quidam a {Munerd)que
ad {Narn)que.f ita ut unus pro duobus versus exsisfceret:
Muneraque illi et pharctras hrevioraque tela dicarat. cuius
erroris vestigia exstant in libris BLQMfCN
1) Q* deest.
EDITORIS PRAEFATIO LI
6, 494 in om. BLQM^frv
6, 629 latus hoc Pft>: litus BQ^M^fNCr^
7, 99 asfris Po>: aris BLQMfb^
7, 158 nubibus Pa>: nuribus B^LQ^M^f
7, 237 propellunt Pa>: propellant BQ^Mfb^^
7, 238 Ostentant Po>: Ostentent BL^Q^M^ qua ex
lectione natum in f Ostendant.
7, 416 acheloon Pft>: acheloum quamvis versu obstante
BQfC, in M utraque lectione contaminata legitur acheloun.
8, 307 viris vel viros Po>: vires BLQ^M^
8, 648 deiectaque^Pio: delectaque(dil-Ij)BliQ,^MtT^fi
10, 224 ignavaque Po>: ignaraque BL^QM^f^
10, 248 sperantibus a>: spirantibus PBLQM^f^
10, 275 relinquit Pco: rcliquit BLQfC^
10, 499 nemeaeo Pct> unde factum est nemeo in N. tum
ut versui qualicumque ratione succurreretur, iam nemeo in-
terpolatum est in BLQMfbC
11, 195 rhodope Po>: rhodopes BLQMfC^v
11, 654 populis ft>: populos PL^QKMf
12, 602 Cum posuit BL^Qfv: Composuit Po>.
ne Gronovianum quidem codicem a stirpe Germanica
esse alienum his potissimum locis ostenditur, quibus se ad
n
eius principes adplicat: 5, 2 liquebant g^Q^: liquebant B:
Unquebant Po>. 5, 6 Ausissent g^Q^: Ausissent Bb: Hau-
sissent Po. 5, 12 paethonio g^: peraethonio BMfb: par-
aetonio Pft>. 11, 567 non frafer gMf^v^: frater non a>:
fraterno in PSQ^N: frafer sub BDC.
eodem pertinere codicem Pragensem s. XII, quo de egit
Aloisius Rzach^), his fere locis comprobatur, quibus a vul-
gatorum librorum turba ille secedit certisque ex eis se ad-
iungit: 2, 41 longas Prag. B^b: longos Pft>. 2, 331 tadtas
Prag. BbQr^v: tacifus LMfC^: tacita DNKC^: tacite P.
2,549 vocor Prag. MfQ^r^: voco Po>. 2, 693 Heros Prag.
MfLQ^CD^r. 3, 280 sed quid Prag. MfC^rV»': ^w sed
1) Festschrift fiir Th. Gomperz 1902, p. 364—372.
d*
LE EDITORIS PRAEFATIO
ft>: sed PL^. 3, 458 dimmque Prag. Mf: diraque Po.
3, 352 Armigeros Prag. Mf: -as Po>. 3, 552 post 554
legitur in Pragensi; similiter ordo turbatus est in L, ubi
sic se versus excipiunt: 552. 554. 553. 3, 648 Illud Prag.
B^: Illum Pct>: lUe Df^. 3, 698 Unc Prag. LMf Q^Nr^:
huic Po>. 3, 706 et letdbile Prag. Lr: in et laetahile B: et
inlaetahile "Pa}}) 4, 28. 31. 30 hoc ordine Prag. cum MD.
4, 270 om. Prag. cum BLMfCN^Vr^ 9, 53 cum BLQ^
M^fCr^^ 9, 187^) cum BS^QM^f^^ 9, 378. 377 boc
ordine exhibet Prag. unde apparet ab initio in eius fonte
desideratum esse v. 378 quem PDN exhibent, omittunt ce-
teri, nisi quod in Sv a correctore additus est.
postquam unam stirpem ab reliquis codicibus segrega-
vimus, pergimus in cognationibus detegendis. consentiunt
autem saepissime inter se codices D et N, quamquam pro-
priis interpolationibus neuter liber caret, qua in re de D
cf. e. g. 4, 540. 5, 470. 6, 184. 9, 334, de N cum alios locos,
tum 4, 730. 5, 216. 6, 217. 5, 463. de cognatione igitur
ct
cf. 2, 209 haec Po>: et DN: Jmec S. 2, 256 arcem Po>:
aulam D^N. 2, 296 longior Pft>: largior DN^ 2, 418
gerens Po>: geris DN. 2, 423 mentis Pft>: gentis DN.
4, 702 tenerique in origine culmi IncUnata seges habent DN
et in margine S\^) 5, 158 admovet Po>: admonet DN.
6, 287 et in amne (et ^""amne L^) Pft>: et hamne^) C: et
1) cf. Bupra p. XLVI.
2) in Prag. postea est additus.
3) quae aliena esse censui propterea quod ea verba nisi de
vere accipi non posse imtabam. tamen concedo non utique
propter adiectivum tener id tempus anni respici. origo autem
culmi tunc non ad tempus spectat, sed infimam culmi partem
significat. quamquam cum ille versus nec in P nec in o> tra-
ditus suspectione non careat, nisi V^is eodem modo peccatum
esse statueris, ita ut et in codice o> et in apographo codicis
luliani propter similem exitum vocum macies et seges media
librarius transiluerit, pro genuino haberi nequit.
4) originem erroris intelleges, ubi singulos codices o> ab
insulari scriptura pendere cognoveris. id quod infra accuratius
probabimus. contra in DN interpolatione versus restitutus est.
EDITORIS PRAEFATIO LHI
armie r: aique amne DN. 6, 334 adco Pft>: equidem DN.
6, 851 pro genuina lectione Vara m aliis libris varie cor-
rupta in DN glossema inrupit Curva. 7, 511 e^ fc Po>:
te
te DN: et S^ 7, 774 scis Pft>: /as D^N. 8, 40 dirisque
Po>: diris DN. 8, 207 coZa^f Po: c^^ew^ DNrl 8, 419
tdis Po>: iacuUs DN. 8, 507 ipsum comminus hyllum {illum
o>) Po>: iZ/wm comminus ipsum DN Latinitate potius quam
sensu respecto. 10, 862 Flana Po>: P/ma DN. 11, 640
perrumpit Toj: perrupit DN. cf. etiam 2, 74. 2, 359. 2, 381.
5, 146 nec non longam seriem eorum locorum quibus DN
soli ex antiquis quidem libris cum P consentiunt: 4,81. 4,
86. 4, 386. 4, 526. 4, 544. 4, 775. 4, 832. 7, 97. 9, 378.
10, 362. 11, 46 al. cum vero correcturas in D ab ipso
librario confectas esse testetur Garrodius, eis quoque locis
uti possumus, quibus correcturae huius codicis cum N con-
gruunt velut 7, 531. 8, 20. 8, 290. 8, 570 al. non opus
est coacervare lectiones in re confessa.
codicem r artissimo vinculo esse conexum et cum frag-
mento Worcesteriensi ^) et cum libri Turonensi^) ne eos
quidem fugit, qui primi haec subsidia adsciverunt, cf. Schen-
kelius Wien. Stud. 1. 1. p. 168 et Wutkius 1. 1. p. 215. quam-
quam hic mire hariolatur, cum et Roffensem ex Turonensi
et utrumque ex communi fonte manasse contendat. sed cum
Bernensi quoque (b) Roffensi est quaedam affinitas, ad quam
illustrandam hos adscribo locos: numero
2, 590 numero seque Po>: numeros eque M: Ivumeros sc-
que Q,^: numeros {-os r) scquc rb. 3,505 omen P(o: omne
rb. 5, 619 liquitur Po>: linquitur r^b^. 7, 16 ira Po>:
ora rb. 8, 230 ingenti Po>: ^^miti b^: inmiti r. 8, 333
1) 2, 93 sui capit Po>: capit tunc Wr. 2, 101 expromere
Po>: exprimere Wr. 2,183 consummit Wr. 2^166 plenus mon-
stris vammque Po>: monstris pJenus vacuumque Wr^
2) 1,216 saevire Pfo: servire Turon. r^f\ 1,219 ideo P^o>:
adeo P^r^: ado Turon. 1, 486 iuvenalihus P: idem vel iuvenali-
hus o>: iuvenihus Turon. r. 1,575 ad om. Turon. r. 1,580 ac
Po>: e^ Turon. rV 1,583 dedit herha toros Po>: somnos dedit
herba Tuion. r (quod addas apparatui critico).
LIV EDITORIS PRAEFATIO
aris Pci>: astris faris rb. 10, 28 helligeris Po>: helliferis rb.
d
10,195 aonidum Po>: aonium r: aonium b. 10, 236 Nec
deest Po>: Neque deest rb. 10,401 -que om. rb. 10,402
egregii nondum ducis immemor Pa>: egregii ducis nondum
immemor b, ex qua lectione, ut versus staret, in r factum:
egregiique ducis non immemor. 10, 529 lacessunt Pw: la-
cessit rb 11, 276 Deest P«>: Deest nunc rb. 11, 313 iter
Po>: tunc rb (it^tc). 11, 510 tom utrique volens Pto:
utrique volens loetum rb. 12, 314 suffusaque sanguine Po>:
suffusoque in sanguine r: fusoque in sanguine b. 12, 457
coniugis artus Po>: coniugis mancs b: coniugis manes r.
praeterea cf. 5, 342. 5, 377. 8, 324. 10, 315. 10, 380. 10,
609. 11, 728. 12, 262. 12, 611. 12, 786 al.
huc usque inter singulos codices certum cognationis gra-
dum constituere licuit. sed ultra ut stemma fingamus, quo
suus cuique codici locus assignetur, non progredimur. tamen
hoc aliqua probabilitate statuitur, sicuti unam familiae stir-
pem Germanicam supra coniunximus, item alteram compre-
hendi posse, quae cum praeter alios eos potissimum codices
amplectatur, qui nunc in Britannia servantur, non inepte
haud scio an Anglica dicatur. quo nomine de origine libro-
mm quicquam praedicari cave credideris. est igitur stirps
Anglica horum fere codicum WDNr Turon. cui numero
accedunt ex parte hfiv quamquam his cum Germanica quo-
que stirpe affinitas est, nec longe abest S. qui codices vel
complures vel nonnulli haud paucis locis inter se consentiunt,
ex quibus quosdam profero.
6, 30.9 differre P: ferre et quae hinc nata sunt o>^):
deferre genuina lectio Dh/uvg^B^
7, 405 aversique Po>: adversique Nt/uv.
7, 635 iuvcni Po>: iuvenis DNSfivC
7, 764 devitare Po>: vitare r: est vitare D: iam vitare
(iam in lac. /u.^) N/u: ^^'^ vitare v^. quo loco damnum r
1) cf. Bupra p. XLIV.
EDITORIS PRAEFATIO LV
ostendit, idem variis rationibus reliqui librarii resarcire co-
nati sunt.
8, 36 Admonet Po>: Admovet {Am- N) Nrb^
8, 290 euphratae Ptw: eufarie ND^^
8, 317 negas Po>: nefas D^Nr^i^^
9, 21 pergant P: peragant o>: peragunt Nrb^^vM^g
9, 343 inrumpis Pto: inrumpit ex -is L^: inrupis ex
-it M^: inrupit Nrbv
9, 480 trieterida (vel fria^) Po>: -ica DNSr^i^^C
9, 701 frementes P: trementes o>: meantes SNrb/Mv
B^mg. CQ^
10, 129 mra Po>: iussa DSrb^i^M^^Q. quae varietas
si oculorum errore nata est, facillime ex insulari scriptura
explicatur.
10, 779 lecit o>: lectit^) P: Flectit B^^Tfiv^Ia"
11, 131 mundo PD: caelo o>: soli NS^rb^M^L"
11, 270 potentem Po>: potitum D^Nrb^rCQ,^
12, 177 amoremVm: honorem rbr^L'^: horroremD quae
lectio orta est ex honorem mutatis n et r.
hae similitudines quantum ad omnes aut complures hu-
ius stirpis libros pertinent, in posterioribus maxime libris
inveniuntur. quae res facile eo explicatur quod in priori-
bus lectiones singulares et propter maiorem in initiis dili-
gentiam scribendi multo minores et rariores ortas et ubi
ortae erant, multo magis expulsas esse veri simile est. nam
cum codices cum aliis libris comparabantur, comparatio quo-
que maiore cura in fronte libri institui solebat, dein langue-
scente animo parum accurata erat vel omnino omitte-
batur. quo factum est, ut in prioribus libris deletis eis quae
singulorum codicum propria erant, longe constantiorem tex-
tum habeamus. sed singuli inter se codices eius stirpis hic
quoque consentiunt:
1, 309 Besiluit Po>: Dissiluit DQ^r. 2, 67 et celsis
PBDNrb: excelsisoy. 2, 124. perfundifPo}: perfuditWNT.
2, 162 armis Po>: arvis D^WNSrV^^B^Mf. 2, 285 per-
1) lectio nata ex letit.
LVI EDITORIS PRAEFATIO
fundit Pco: perfudit WDrbB^ 2, 588 divisus P«>: dif-
fusus Nrb^Lf. 2, 730 tollens P«>: attollens Dr. 3, 211
quanti P«>: quantum 'D/u. 3, 528 m om. Dv. 4, 27 ma-
nantesque Pw: madentesque Dr.
quam seriem ex apparatu critico augere cuivis promp-
tum est.
medium inter duas quas constituimus stirpes locum ob-
tinet C. id quod paucis illustrabo. C enim ad Germani-
cum stirpem atque ad Mf potissimum se adplicat cum multis
locis tum his:
3, 322 dudum vel CMf: dudum aut a> versu laborante:
iamdudum aut PN. 3, 648 capaneus om. CM^f. 4, 747
subito (^-tam t) pulcliram CMf: suhitam pulchro Pto. 5, 199
inplacido Po>: inplacito CM^fBl 7, 369 clonin CMfPS:
clomin vel sim. o>. 7, 416 acheloum {-oun M i. ex parte
emendatum) CMfBQ: acheloon P«>. 7, 417 acarnar {aca-
nar M^) CM^f: acarnan Po>. 10, 275 reliquit CfBQL^:
relinquit P«>. 10, 499 iam nemeo CMfBLQb: nemeo N:
nemeaeo Pco. 11, 195 rhodopes CMfBLQ^i': rhodope
P«>. 11, 408 in communi fonte codicum CMfBQ vocis
coeuntque primam syllabam periisse apparet: coeuntque ex
eu/ntque B^f^: euntque MQ: subeuntque C.
contra ad stirpem Anglicam, maxime ad codicem N ac-
cedit C e. g. hisce lectionibus: 4, 162 auro CD: arvo P<t>.
4, 183 Aonias Crb: Aonidas P«>. 8, 630 turhare CN:
turhata P«>. 10, 326 woc/is CN: nocti P«>. 10, 410 ^e-
rehat CNK^M^f^b^: regehat «>: /ere&a^ P. 10, 512 Fro-
stringuMt CD^: Profringunt vel sim. P«>. 10, 727 unani-
mis N: mil C: -mi P«>. 10, 898 auditur CN: auditus Pm.
11, 406 mixtasque CNrb: mixtisque Po>. 12, 281 aw^it^-
stissima CD: aw^- P«>.
quae affinitates cognationesque facillime explicantur, si
ex Galliae septentrionalis monasteriis Thebaidem propagatam
esse sumimus. cui coniecturae origo librorum singulorum
quam maxime favet. nam quamquam paucissimorum codi-
cum historia adeo nota est, ut unde prognati sint, certo scia-
EDITORIS PRAEFATIO LVII
mus ^), tamen diiabus de causis ab ea regione quam diximus,
originem repetere licet. omnes enim codices ab insulari
scriptura pendere oculorum erroribus demonstratur. deinde
in onmes lectiones quaedam ex Puteaneo vel eius exemplari
inrepserunt, ita ut communis eorum origo haud procul ab
huius patria quaerenda sit.
ac de erroribus propter insularem exemplaris scripturam
in singulis libris commissis brevis esse possum, praesertim
cum prudentibus viris in apparatu critico largiter exempla
praesto sint. eligo igitur commutationes quasdam factas
inter litteras n et r, a et u (ec), n et ti.
n r
de n^r cf. 1, 48 terebat r. 1, 81 ordine b\ 1, 117
riS a ^ a ^"
manus Q, . 1, 164 canebat Q, . 2, 296 largior D: largior
N. 3, 25 Purior ex Punior L^ 3, 99 meritisque (pro men-
tisque) Q. 3, 179 vanoque (pro varioque) v. 3, 511 Noc-
r n
tunneque Q^. 3, 588 Semira L^. 4, 213 grave ex gnave
(vel gua-) M^ 4, 295 archemeros (pro -nos) C. 4, 712
r rror
Advernensque Q . 5, 164 Jtonus Q . 5, 361 cortinia ex
continua v^. 5, 441 Ardet (pro Audet) B. 5, 519 ripae
j.^ cincri
nyphae Q^ 6, 68 Gloma Ql 6, 243 cereri D^ 6, 389
r
versanat b^. 6, 501 amorion B^. 6, 559 tardante ex tand-
Territat ^
b^ 6, 667 Temptat bl 7, 170 notari r. 7, 417 acarnar
Cf: -na% Q: acanar M^. 7, 421 Theharum (pro -anum) fi.
7, 659 Tenariam ex -aniam L^. 7 ^7^7 Aetior (pro -o>?-) b^.
8, 378 nrigroque b.^) 9, 305 ew^mo (pro er/7-) KS. 9, 425
decentaque (pro -ceptaque) L^. 10, 119 Discolon Q^. 10,
517 deconis M"^ (pro -oms). 10,562 caternas C. 10,859
ro/aw^ ex wo- ^. 11, 345 negavi (pro rogavi) C. 11, 663
1) Corbeiensis est S, Echtemacensis Q, a Moguntina biblio-
theca profectus est C; in Bambergensem bibliothecam nonnullos
libros Remis pervenisse docuit Ludovicus Traube, Palaeographi-
sche Forsthungen IV Abh. d. bayr. Akad. 1904, p. 7 sq.
2) cf. supra p. XV.
LVIII EDITOmS PRAEFATIO
r
Arceni Q^. 11, 691 remis (pro reris) L^. 12, 177 horro-
rem (pro konorem) D. 12,181 manus (pro nurus) rbD^
12,390 rerarrant f. tuum ia
de a-^u (ec) cf. 1, 167 tecum Q^ 1, 314 iamcdmque Q\
1, 394 naturum f^. 1, 420 tandunt L^. 1, 589 dcpastu Q^
1, 617 nefandum Q^f ^. 1, 626 rabidumque L\ 2, 48 fama
1 "
ex /?ma C-^. 2,221 ca^mt ex cwpw^ M\ 2,413 ar^as L^
M u via .
2, 417 illam L"" 3, 31 agenoreqs Q^. 3, 115 iwana v\
3, 146 indignatqr Q\ 3, 158 ulalata B\ 3, 175 trqcantM^.
u ec u
3,542 /?awc L\ 3,578 dilataque JJ^. 4,60 m^am r. 4,
568 superasque ex -usque S^. 4, 696 rui/nas (pro rapinas) C.
4, 715 ^atZm Q^ 4, 735 i?a^n5 B^Q^ 5, 80 swfei^ws B^
5, 336 Pelius (pro -as) r. 5, 348 incurs$re (u) Q\ 5,
410 muros ex maros L". 5, 529 pluastris ft. 5, 645 z?e-
^W5^i ex vetasti b^. 6, 18 Concurrqnt Q^ 6, 54 dfa^tm ex
(fafa f^ 6, 79 crcdiala Q^ 6, 148 mwwt^o f^ 6, 152
fariis (pro furiis) v^. 6, 170 excasseque (nempe volebat
-cu-) v^. 6, 345 capiunt (pro cupiunt) r. 6, 492 furoris
(pro favoris) D. 6, 740 alcidamus (pro -as) r. 6, 763
iacto b\ 7, 115 wa^arc^ (pro nutare) M^f. 7, 117 fuso v^.
7, 121 ululutum Q^ 7, 267 ataJanteumque (pro -amque) K.
7, 290 vnterfeda Ql 7, 462 premmt L^ 7, 464 /acra B^
7, 727 ca2?i^ Q^ 8, 46 pandam ex -wm f^ 8, 82 fortius
inter ipsum scribendum ex -as f\ 8, 163 solqtis Q . 8,
a u
290 cas2?ia ex cuspia L\ 8, 415 mi^fw b\ 8, 617 brama M\
9, 21 fruu/ntur (pro fruantur) N/u. 9, 128 conversqm f^
9, 168 mandat ex mw- L^ 9, 681 c^eam ex deum C^. 10,
75 verendum ex -am b^ 10, 319 Palpetas (pro -t^s) r.
10, 361 l-aruminis L^ 10, 421 trahqntur B^M^Q^: -antur tfi.
EDITORIS PRAEFATIO LIX
10, 424 cundbala M^ 10, 626 obiedasM^. 10, 738 raptis r.
10, 879 Bestruit ex Destrait fi: Detrahit N. 12, 106 Fuma
^ tritonia
(pro Fama) L. 12, 573 modqs f^ 12, 607 tritonici f\
12, 622 al§eqs B\ 12, 786 mutresque Q\ a apertum ser-
vatum est multis locis in M, praesertim sub finem codicis,
quibusdam in aliis codicibus. cf. etiam 5, 32 e^e (non
a
erasum 55) Q^ 5, 87 $ntra (ce-) Q}. 9, 722 illa ex illee B^.
n
de n (u) — ii (it) — a cf. 4, 455 dehiUc Q^ 5, 201 ac-
u , "'''^' , vi
ciunt Q\ 5, 586 nqn v^. 6, 167 ata M^ 7, 369 JomzYi
(pro clomin) Nr^v. 7, 757 ^e/vow (pro Aetion) f. 8, 277
zY oci
vate N. 9, 312 ^e^os Q,\ 10, 701 notissima ex woy- C.
11, 478 we (pro ite M^f). 11, 756 AdsensU Q}. 12, 4 D/s-
cunt f^
cutit L^ 12, 56 ve^jtumque L^.-^)
non opus est diutius immorari in re quae exemplis al-
latis satis demonstrata est. nec igitur profero errores prae-
sertim in littera g commissos vel falso lecta vel falso sub-
stituta. nam huius litterae forma insularis maxime a
posteriore dififert. unum 4, 339 nolim omittere, quo loco
lectio V nisi ex compendio insulari non intellegitur: vos
autem
in hunc ire sinetis. cf. similem errorem in Agroecio GL
Vn 114, 1 quem adnotavit Ludovicus Traube in praeclara
de abbreviatura autem disputatione.^)
itaque omnes codicis oj ab insulari scriptura pendent.
quod vero huius scripturae vestigia non in omnibus aeque
apparent, facile intellegitur. nam quo quis codex propius
1) in adnotatione breviter moneo nonnullis locis propter
litterae d formam superne apertam esse peccatum. cf. 3, 482
V
ades r. 4, 521 Dissidit (pro -silit) C. 6,427 trucidentior r. 6, 582
n
nec opido Q,\ 6, 788 arvo ex ardo b^ 12, 706 vidui ex vului C,
talia cum facile corrigi possint, rarius apparent.
2) Neues Archiv der Gesellschaft fiir altere deutsche Ge-
schichtskunde 26 (1901) p. 232 sq.
LX EDITORIS PRAEFATIO
abest ab insulari scriptura, eo magis vestigia cemuntur.
compluribus autem libris intermissis ea diminui vel fere
deleri consentaneum est. sed iam communem eorum codi-
cum fontem o> eadem scriptura exaratum fuisse comproba-
tur. nam pro eo quod 1, 474 in P recte legitur ^er, in o>
'post substitutum est. quae diversitas egregie illo scribendi
genere explicatur. accedunt aliae litterarum commutationes
quae eodem pertinent: 3, 426 vanos P: varios o>. 3, 672
Flamina P: Flumina co. 4, 289 clitor P: cliton o>. 6, 20
lacessant P: lacessunt (o. 6, 536 rotantur P: notantur o>.
6, 669 ca viso P: exJiausto (a7~a) o>. 6, 827 urgentibus P:
ingentibus <o. 8, 371 riget P: nitet o>. 8, 570 Primam P:
Primum o>. 9, 876 patcbunt P: patebant o>. 10, 411 lac-
vam PBC: laevum o>. quoniam igitur P quoque a codice
insulari descendat — id quod ante demonstravimus ^), quam-
quam augeri potest vis argumentorum — , quicquid codicum
Thebaidis superest, a duobus exemplaribus pendet, quorum
unum luliani cuiusdam v. c. fuit, alterum communis fons
codicum o>. ex utroque transcripti sunt insulari scriptura
singuli codices, unde pendent et P et ceteri libri.
CAPVT TERTIVM
quae ratio intercedat inter P et o>.
vicini utriusque familiae proavi fuerunt. unde non mi-
ramur, inter eas fuisse quoddam commerciuni. nec enim
aliter explicatur, quod et nullus vulgatae codex non hic vel
illic cum P contra cognatos suos conspirat et ipse P a vul-
gata nonnullas lectiones accepit. illud quod ante paucis in-
dicavi^), iam exemplis illustrabimus, ut appareat quanta sit
hic illic similitudo vel in minimis rebus. cuius similitudinis
vestigia in eis nimirum codicibus largissime patent, qui et
ipsi diligentissime scripti sunt et non nimis multis libris
intermissis ad communem originem ascendunt. quo in numero
1) Philol. 61 (1904) p. 158 sq.
2) Hermes 40 (1905) p. 352.
EDITORIS PRAEFATIO LXI
praesertim sunt libri BSDLQN. sed ne in reliquis quidem
desunt certae vicissitudines. quae nec casui tribuendae sunt
nec coniectura inventae. nam conferas quaeso e, g.
u
de b: 3, 398 epidarius P: epidariiis b^. 5, 280 qua
rere Pb: qua rara o}}) 6, 70 rogo PbB^M'^: toro m. 7,
686 aufertur PbB^: infertur o>. 7, 737 iactus P: iactuU bB:
iaculo (x>. 8, 107 ini a>: inii PbL'^. 9, 157 i^ o>: /iis PB:
%is b. 9,276 capetum P: calet{]i)um o, ex utroque conta-
minata lectio codicum Bb caplethum (cf. frg. Werd. ca%letum).
10, 651 menoeccu (o: menoeceum Pb: -ceuU B.
de C: 1, 223 pelago o>: pelagus PC^D\ 2, 62 volat o>:
mea^ PCK. 3, 392 oeniden o>: -(?em PC. 3, 649 annos
PC^: ar^os o>. 6, 20 lacessant PCM"^: lacessunt o>. 6, 563
atalantes o>: -fis PCM^ 6, 901 ci^af PC: dei^ o>. 7, 172
qui PC: gmw o>. 7, 530 mM« PCK: rr/pit^i o>. 8, 529
ire a>: irae PCB. 8, 562 agmina o>: agmine PC. 8, 669
ofe^mo PCr: oUivia «>. 9, 258 e^ e PCDf: ff a>. 10,
172 pectora (jd: pectore PC: pectorae f\ 10, 411 laevam
PCB: laevum o>. 10, 470 toc^is PCBL^: /acfo5 o>. 11,
215 adeptum o>: ademptum PCr^: adSptum B. 11, 545
turhatos PC: turbatus o>. 12, 266 i^se o>: i^^sa PCKl
12, 309 c?fa o>: c^e PC. 12, 643 insumite o>: consumite PC.
de f : 1, 422 redeunt Pf: reddunt o>. 3, 399 tepentihus
PMf: potentihus o>.^) 4, 268 towaf PD: sowa^ o>, sed5 m f
scribi coeptum ^ vel i-. 5, 297 declinia (ex decUnantia f) o>:
declinantia P. 7,14 accendere o>: accedere Pf. 7, 535 i5-
me>?es o>: istmenes Pf. 8, 670 ahiisse o>: aftisse Pf\ 9,
240 repugnat o>: repugnant f: repugna%t (n) P. 9, 286
flumine o>: fulmine PM^f^. 9, 383 g^tto sospite (ex g^tos
hospite f^) o>: gwos hospite P^ 10, 632 orfeem o>: i*r?>em Pf.
10, 661 pugnantis (ex -^es f) o>: pugnantes P. 11, 281
sonorae o>: soware Pf\ 11, 327 e^ om. Pf. 11, 585 e/'-
1) 6,61 genuina lectio praeter P etiam in Qb exstat, cor-
rectura inlata est in LMKN, sed potuit e Servio peti.
2) haud scio an originem erroris in o> obvii indicet lectio B*
pentibus.
LXII EDITORIS PRAEFATIO
fossae o>: offensae Pf. 12, 100 Qua re (ex Quere f^) o>:
Quaere P. 12, 247 argia ct>: argiva P: argi%a f. 12, 543
tffei ft>: i6i PfQ. 12, 577 sc(h)irona a>: c(h)irona Pf.
de g: 2, 583 tegmina nota VgfiQ}'. tegmine noto {-ta
CK) o>. 7, 297 nymphoe Pg: nympha o>.
de K: 2, 170 stirpemque P°o>: stirpeque P^K. 2, 247
merenturV'. merStur^K: meretur (o. 3, 161 /(5f^/s PKN^:
/ac^is a>. 3, 698 o ubi PQ, (unde nata lectio K quo tibi):
obvia ft>. 4, 66 habei PK frg. Monast.: inest vj. 10, 404
drscendit 'PKSfi: descendat cj. 10,830 amentia PKB^mg.
D^N^L^: audacia o>. 10, 875 Hi PKN: Et m. 11, 114
cardine o>: carmine PK^ 11, 429 fe^er //owos PKND'':
Externos o>. 11, 570 lfi<c PK^Q^B^: J o>. 12, 3 trepidas
PKS (trepidus Jj-): tepidas o>. 12,414 vixdum o>: ?;iic PK.
de M: 2, 605 passiim (ex -i/s M^) PMN: passus o>.
4, 737 inlidunt o>: inludunt P: illidunt M^. 6, 30 honoro o>:
0
honorae P: honore W\ 6, 385 aera PM: aethera o>. 7, 56
insignibant o>: insignabant P^M^. 7, 92 jjiamfea^ o>: paca-
6a^ PM^B^Lbf^ 7, 523 gmcZz^e (-gwe D) isto PMD: quid
vestra o>. 8, 148 rdiquit PML'^: relinquit oj. 9, 698 //i-
?ari5 o>: hilares PM^. 10, 57 manu PM: manus o>.
de r: 1, 154 ^eni^ oj: perit Pr. 3, 136 IJngue (-ge 'P^)
T^o}: Igne P^r\ 4, 750 necJecta PrQ^^N^: wec Zaefa o>.
4, 756 arquitenens Pr^: arcitenens o>. 5, 462 clamatur
lemnos P: lemnos clamatur r^L^Nv: lemnos celebratur «>.
7, 588 i6?aw Pr: it^am o>. 8, 26 serunt PrNv: ferunt o>.
9, 23 mirantur Pr: miserantur o>.
de /m: 3, 301 we o>: wec P^. 4, 376 et TfiD: est o>.
4, 712 charadrus o>: carandrus Vfi^. 5, 295 e om. P^S^
5, 349 fugientum o>: fugientium "Pfi. 5, 460 c^a^wr P^:
datum o>. 6, 536 rotantur Pfi: notantur o>. 6, 823 Dicit
Vfi: JDixit o>. 6, 842 unde Pfi: inde o>. 7, 500 eic?7vo o>:
eic///io P: exi$lio fi. 7, 553 abibit P fi: abibunt o>. 8, 215
etP: ^ ^v: om. o>. 9, 5 furebas o>: ferebas Pfiv^. 9,
317 indulgete o>: indulgere PV^. 9, 449 asopos o>: asopus
EDITORIS PRAEFATIO LXIII
Vfi. 9, 672 Hypseos m: Hipseits Vfi. 9, 849 iam om.
P^^ 10, 319 aonios o>: aonius 'Pfi.
de v: 1, 346 rigentis o>: regentis Vv. 2, 514 vulnera
PvN: vulnere o>. 3, 100 dignum cst 'Pv^: dignum o>. 3,
574 Bissenos (no' v'^) . . . dies Pv: Bisseno . . . die a>. 4,
805 arta o>: alta Pv^C. 9, 35 polynicis o>: polycinis Pv.
9, 879 laxata o>: lassata Pv^. 10, 814 danaum Vv: da-
nao o>. 12, 589 iusta o>: micto Pv^: iuxsta M.
de fragmentis Werdensibus: 9, 749 eurition o>: erythion
P: ericion frg. Werd. 10, 319 Calpetus P frg. Werd.: Prt?-
_pe^ws o>.
de fragmento Worcesteriensi: 2, 156 plebique o>: plebis-
que P^: plebisqiie W.
de codicibus BLQSDN^) ex longissima serie pauca
propono exempla atque ea potissimum, quibus contaminatio
cernitur:
1, 618 alteque P: altosque o>: altesque B^ (natum ex hac
imagine: aJtosque). 2, 153 dextra PC: atra o>: a^ra dextra
i atra i dextra
(del. B^) B: dextra Q^: a^ra D. 3, 75 volantes o>: volentes
PB: volentes Q, . 3, 499 cunctis o>: cuncfa P: cunctis B^:
cunctis Q^: cunctas b: cunctas D. 3, 548 iam om. PB^.
3, 636 /a^i (in ras. B^) PB: prima o>: prima D. 3, 641
* dirceus
metus P: ^e/as o>: mf^is ex we/as B^. 4, 74 direcus P^:
directus B^ 5, 359 sa/o (ex 5oZo B^Q^C^) o>: so/o P. 5,
aJ arcuato
369 arquato PB^mg.: aequato B^o>: aequato Q^ 5,405
hortatibus o>: hortantibus P: horta%tibus BQ. 5, 420 gm-
erww^ o>: quierant PDr: quierant B^. 6, 252 c^om^ B^o>:
domus (ex -mi B^) PB^ 7, 104 vovebat P: volebat o>:
voMebat (v) B. 7, 782 rapidae B^ mg. o>: trepidae PB^
1) de L^ cf. 5,494. 4,506. 8, 148. 9, 449. 10, 849. 11, 641.
LXIV EDITORIS PRAEFATIO
8, 17 ustaeque PB^mg.: vastaeque B^«>. 8, 197 cJirisenque
m
P: chrysamque BQ: cirrJmmque o>. 8, 399 Ense inax P°:
Ensem inax B. 8, 515 Aeqiict (ex -at B^) «>: Aequat P.
9, 159 is o>: /?i5 PB: i/s b. 9, 588 terga (ex to?'^a B^) «>:
twva P. 9, 731 X>eci(^i^ PB^Q^D: Effugit B^mg. a>. 9,
n
844 Mnc PB: /^ic «>: //ic Q^. 9, 875 umquam PD: usquam
o>: umquam B^L^ 10, 210 ^?ac?c P: ■s-uade B^: swrtf<?e «>,
10, 665 wi#es o>: mittis PBL^ de 10, 823 cf. apparatus
criticus. 10, 909 non PB^L^: nam «>. 11, 45 Expirat P^:
cumbit expirat
Procumhit «> : ProexpiratB^ (natum ex hac imagine Procumhit) :
cumbit j-
Expirat D. 11, 230 -que ferens PB: feriens «>: ferens Q^L"^.
11, 285 ararum PBL^: armorum «>: annorum DN^K^
11,647 ligabat PB^L: leg(Mt B^mg. «>. 12, 134 calles
(ex colles B^) PBD: colles «>. 12, 194 furiis PN^: curis
i serta
(ex /wrw5 B^Q^) «>. 12, 489 secta PL^: serta «>L'': secto B^
8 S.
12, 627 salamin P: salami-nr B^: salamis {^mi% v^) «>. 12,
805 clamet «>: clamat P: clamat B^Q^ vel in minutissimis
saepe rebus P et B potissimum consentire, quibusdam locis
comprobo: 2, 693 a^i^ctc P: aliMe B. 3, 20 ewsae P : enste B.
7,440 Despectusoj: Dispectus^PB. 12,463 depreJiendere 'PB.
ex reliquorum codicum similitudinibus speciatim de S
hic agendum censui quippe qui eiusdem monasterii proles
sit, cuius P. quamobrem etiam maiorem inter hos libros
exsistere affinitatem haud temere suspicamur. quae opinio
largis exemplis comprobatur, e quibus pauca eligo:
te
1, 22 teque P^: tuque P^«>: -iurque S. 1, 478 mulcentem
. . . regem «>: mulcente (-te P) . . . rege PS. 2, 383 caestom
PS. 2, 295 hac «>: ac PS. 3, 269 pulcherrime «>: pul-
e
cherrima P: -ma S^. 4, 559 fosso PS: sulco «>: fossa B^ mg.
6, 427 so/ifo P: Usolito S: insoUto «>. 6, 458 Is (o: It V:
s
Its S (quae lectio ad hoc exemplar pertinet It). 6, 917 de-
EDITORIS PRAEFATIO LXV
solavimus a>: desolabimus PSN (item B^ ut videtur). 8, 10
furvo «>: fulvo PS. 8, 488 utroque P: utrimque o>: utrgn-
0
que S (quod natum est ex uirinque). 9, 17 pulchra o:
pulchr
ultra pulchro P^ (nempe fuit ultra o): ultra pulchra o S. 9, 88
conlato (ex -^a P^) PS. 10, 711 honos ibi o>: tibi honor et
P^: fibi honos S. 11, 633 gaudens o>: gaudent P, unde in
S contaminatione natum gaudeniis. 12, 555 theseu «>: ^/?ese
PS. praeterea cf. 2, 577. 3, 704. 5, 399. 7, 457. 7, 470.
7,746. 8,553. 9,64. 9,74. 9,93. 9,847. 10,916. 12,3.
iam vero gravissima exoritur quaestio, utrum ex P ipso
an ex eius maioribus hae similitudines repetendae sint. qua
in re quamquam illud commendari videtur talibus locis
quales sunt 1, 478 ubi correctura effectum est in P quod
in S legitur: mulcenfe P: mulcente S vel 10, 20 ubi ferit S
ortum est male intellecto compendio vocis fer, quae totidem
litteris in P scripta est, tamen altius eam affinitatem ascen-
dere haud paucis locis comprobatur, quibus in singulis libris
a> ea invenitur lectio, ex qua quod in P exstat, procreatum
esse manifestum est. conferas velim hos locos:
3,429 Excutit urget e>: ExcutitM urget P: Excuti-
tur get B
6,764 hebetantque o>: hahetantque L^: habitantque P
7,65 miigire refracHs o>: mugirere fraclis L^: mugi-
bere fracHs P
7,204 sagis o>: sacis S: sacris P
8,325 rape tam «>: rape\tam L^: repetam P
9,383 quo sospite «>: quos hospite P^: quos hospite f^
9, 391 nec iam D: nec tam P: iam nec «>
9,907 crimen Imhofius: mu/nus crimen B: munus ^M
^M Q: munus «>: crinem P
10,538 locantur Buryus: legantur S: locuntur P: le-
gu/ntur «>
11,424 discrimen apertis «>: discrimina pertis L^: dis-
crimina certis P^
11,464 rnali
Stativh Thebais.
LXVI EDITORIS PRAEFATIO
11, 746 solutas B^L^QD^: soluius P: peractas oj})
quibus ex locis recte mihi videor concludere ultra P
lectiones illas communes ascendere. itaque ubicumque unus
vel complures ex codicibus cj cum P consentiunt, aut huius
exemplar aut ipsum luliani codicem manifesto tenemus. quae
cum ita sint, fieri potest, ut etiam in singulis codicibus o>
genuina lectio servata sit, non coniectura restituta, quae
in P leviter corrupta est, e. g. 10, 89 oblivio L^: ohlivia
u
VljPoi. 9,290 minianta BD: minanta P'^. eodem refero
etiam 4, 51 quo loco D cum 2J consentit in lectione stagiUa"),
strangilla exhibet P. utrumque autem nomen cum corrup-
tum sit, tamen editores foedissimam aequo animo tulisse per-
miror interpolationem, quae pro corrupta lectione in cw
inrepsit langia. Langia enim Argolidis fons inepte hic com-
memoratur. hoc unus Scriverius sensit. tamen Strongyla quod
ille excogitavit, nec metro sufficit nec aptum fonti nomen
praebet. quaerenti autem in terra Sicyonia fontem — nam
de hac terra res est — ultro se offert Stazusa de quo fonte
Pausanias 2, 7, 4 haec narrat: itQog 8e ttj Ttvlri (oppidi Sicy-
onis) Ttrjyiq iaxL (ScpiCiv iv aitrjXccLG) , rjg t6 vScoq ovk avsiGiv
iy, y^g, iitiQQBi 61 i-K xov OQOcpov xov GTtrjlaLOv' oiccl KaXelxai
dt' avxo Zxd^ovaa rj nriyri. haec nonne optime respondeut
verbis Statianis quos pigra vado Stazusa tacenti lambit? ita-
que propius abest lectio DS & veritate quam P.
iam restat inquirendum id quod antea seposuimus, nempe
quae ratio intercedat inter P^ et P*'. qua de re hos quaeso
mihi considera locos:
1, 22 teque V^^ituque P^^to. 1, 24 om^es P^^o: illas P^
1, 161 non si P^: quid si P^«>. 1, 356 magno P^: facto
T^w. 1, 357 in undas P^: ad arctos 'P^oj. 3, 136 Ungue
{-ge V^) tremens V^m: Igne premens P^ 3, 145 ad P^a>:
in V\ 3, 180 fuit P^: ruit T^^oj. 5, 128 simul P^: super
1) saepius in P verba corrupta ita mutata sunt, ut verba
latina existerent, sensus obrueretur.
2) nam hoc ab initio in 27 extitisse, ipsa codicum varietate
cognoscitur.
EDITORIS PRAEFATIO LXVII
P^to. his igitur locis cum P^ consentiat ita cum vj, ut con-
iectura eius lectio reperta esse nequeat, P'^ aliquo modo
ab lo pendere cognoscitur. accedit quod P^ scholia novit,
quae a codicis luliani stirpe aliena sunt. hoc licet conclu-
dere ex 6, 7 pulvereumque fera crinem detersit oliva, ubi fer-
acem supra vocem fera adnotavit P^. accusativus cur scri-
ptus sit, apparet ex S possumus et feram pro feraci in-
tellegere.
sed haud raro etiam textus P^ cum at congruit, P'' ser-
vavit genuinam lectionem aut P^ supra scripsit, quod quin e
u s
codice luliani petitum sit, nequit dubitari. cf. 1, 55 PalpafP :
Pulsat a) quo loco quamquam editores omnes pulsat proba-
verunt, tamen hoc verbum ad vocem solum — nempe de
oculi solo accipiendum — minime quadrat. immo hac voce
perperam de terra accepta pulsat videtur scriptum esse,
ie
cum fortior notio desideraretur. 1, 234 inmeritae P^: in-
meritae co quo loco item dissentio a ceteris editoribus, qui-
bus lectio o> placuit. 1, 264 fumant P^: fumat o>. hic recte
Miiller pluralem recepit, quo Statius uti solet duobus noti-
onibus subiecti sequentibus. 4, 655 icaria o>P-^mg.: uvi-
fera P^. uvifera quamquam in codice luliani fuisse veri
simile est, tamen nisi quis caeca ei se admiratione adplicat,
hanc lectionem probare nequit. 5, 230 ingerit P^mg.: m-
serit P^«>. 12, 378 regia P^: regis «>. quo loco cum eli-
gendum sit altera ex lectionibus regia et regis — nam er-
roris suspicio abest — , ego regia cum aliis de causis praetuli,
tum quod elisione in fine versus facta Statius enuntiatum
continuari aut interrumpi indicare solet. id quod hoc loco
aptissimum est. interrumpitur enim sermo Argiae exclama-
tione ei mihi! num quis adest? 12,588 vctat P^«>: fugat
P^ mg. 12,709 interea contra P: at contra «>. quo de loco
Kohlmanni sententiam sequor, qui interea in textum recepit.
in exemplari autem codicis P procul dubio haec fuit imago:
at contra
i/nterea. iam vero cum glossa vel varia lectio cum ipso
textus vocabulo in transcribendis codicibus haud raro locum
LXVIIT EDITORIS PRAEFATIO
mutaverit — unum affero exemplum in re confessa 5, 731
oeclides
amfiaraus P^ — , apparet in exemplari codicis P e vulgata
varias lectiones additas fuisse. itaque et vulgata cum co-
dice luliani quodammodo coniuncta est et P cum vulgata,
id quod minime mirum est, praesertim cum ex eisdem regi-
onibus et P et codices 0 originem duxisse demonstratum sit.
huc usque nostrum erat separare duas stirpes P et to,
ut unde quaeque lectio tracta esset, liceret cognoscere. iam
ultra progredimur, ut exponamus quomodo diversitas stirpis
lulianeae et vulgatae orta sit. nam quamvis P ceteris co-
dicibus antecedat, tamen non temere eum sequi licet. immo
cum nec interpolationibus careat hic codex nec erroribus,
unoquoque loco diligenter reputandum est, utri stirpi fides
sit habenda. velut quin 3, 710 parens in P pro genuina
lectione patcr interpolationi debeatur, non dubito. cf. etiam
7, 88 quo loco versus mutilus fuisse videtur in codice luli-
ani nondum arma, quod damnum P^ resarcire conatus est
iuxta adscripta voce quiescunt — nec enim continuo haec
verba scripta sunt — : vera servata sunt in o>: nondum arma
carinis. 8, 276 prodita o: prodigia P quod temere muta-
tum videtur ex errore prodica. 8, 536 certa indignatus m:
certum indignantur V^ nempe indignatur pro -tus scriptum
fuit, deinde illud effectum ut quilibet sensus existeret. verba
latina scribere satis habuit librarius P etiam 12, 672 ubi
pro genuinis verbis imagine torva in P exstat in agmine torvo.
alia interpolationis exempla supra dedimus, alia in apparatu
critico hic illic notavimus
sed ut recte eligere possimus, quomodo vulgatae discre-
pantiae exortae sint, enucleandum est. unum autem fontem
mutationis detexit Otto Miiller^), illustravit Garrodius^)
paucis exemplis, sed ex parte minus idoneis. nam 1, 356
agmine facto, quod exstat in P^«>, Vergiliana auctoritate ^)
esse corruptam ex genuina lectione agmine magno rectissime
1) in adnotatione ad Theb. 1, 356.
2) praef. p. XI.
3) cf. Aen. 1, 83. 8, 595 Georg. 3, 167.
EDITORIS PRAEFATIO LXIX
Miiller monuit. nihilominus et Kohlmannus et Wilkinsius
futtilem illam lectionem amplexi sunt. in sequenti quoque
versu Vergili locus^) quidam ansam dedit mutandi: gelidas
. . . ad arctos «>: gclidas . . . in undas (sic P^) procul dubio
verum est, etiam 2, 9 transdbiit animam multo elegantius
dictum est quam quod rursus Vergili imitatione^) in «> in-
repsit: transahiit cosfas. praeterea cf. 4, 16 et 5, 13 quo
loco Vollmer^) genuinam lectionem revocavit quo fera cogit
Jiiemps exturbata imitatione Vergiliana*) cum fera ponit
hiemps (sic «>).
deinde in o> peccatum est eadem ratione qua peccari
solet in transcribendis libris. nam praeter oculorum errores
mente quoque peccatum est eo quod synonyma vel vicinae
notiones pro genuinis vocibus substituebantur, e. g. 2, 126
eripitur P: erlgitur o>. 3, 73 gestis P: gliscis e>. 3, 88
Absciderat P: Abstulerat «>. 3, 130 rigant P: replent a>
aliaque multa; quamquam ne P quidem a talibus erroribus
immunis est, e. g. cf. 1, 572 saevis a>: maestis P ubi fortius
vocabulum desiderari praecipue propter notionem amens
Garrodius recte sensit; 9, 9 Cadmeia puhes «>: Cadmeia pro-
les P contra Stati usum, qui voce proles nisi de naturali
cognatione non utitur. haud raro etiam verborum coUo-
cationem proprio Marte immutavit is a cuius opera codices
<t> pendent. semper in hac re videtur praestare P.
plurimis autem locis difficiliorem quam P praebet lecti-
onem, «> in vulgarem ac tritam pessumdedit. cf. e. g. 3, 412
ubi cum calidis quod optime dictum est, non intellegeretur,
inane atque ineptum attributum roseis substitutum est. er-
rores autem e minuscula scriptura repetendi non exstant
communes in P et «>.^)
1) Aen. 6, 16 gelidas . . . ad Arctos.
2) cf Aen. 9, 432 ensis . . . transdbiit costas.
3) Rhein. Mus. 51 (1896), p. 29.
4) cf Aen. 7, 23. 10, 103.
5) errat de hac re Garrodius praef p. VI: quae inde con-
clusit, futtilia sunt. itaque nec quod de archetypo omnium co-
dicum et P et «> saeculo fere octavo scripto nec quod de duplici
Thebaidis editione protulit abusus Theb. 12, 812 sq. Silv. 4 praef.
LXX EDITORIS PRAEFATIO
sed nolo cumulare exempla: diffidendum esse vulgatis
libris nec tamen temere fidem esse habendam Puteaneo elu-
cet. itaque ubicumque duae stirpes diflferunt, utrius lectio
magis apta sit et usui Statiano et sensui loci diligenter
quaerendum.
CAPVT QYARTVM
de origine stirpium o> et P.
iam si quaerimus quibus temporibus quave regione vul-
gatus ille textus constitutus sit, duae res viam quodammodo
ostendere possunt. nam Alcimus Avitus episcopusViennensis,
qui Gundobadi regis Burgundionum aequalis erat, eandem
lectionem videtur imitatus, quam exhibet <o Theb. 3, 345
et forte verendos concilio pater ipse duccs cogebat Adrastus.
cf. Avit. carm. 6, 509 vercndos rellgione senes. quo loco si
P genuinam servavit lectionem verendus — qua de re nunc
mihi dubitatio exorta est, praesertim cum minus apte et
duces nullo et Adrastus duobus epithetis ornari videatur — ,
Alcimus textum vulgatum legit.^) sed utut hoc loco res se
habet, alterum exstat argumentum, quod eodem spectat. Sul-
18. 1 praef. 6, recto stant talo. haec coniectura si vera esset,
si alteram editionem a>, alteram P praeberet, eis locis, ubi
gravis discrepantia est inter duas stirpes, in utraque stirpe sana
apparere necesse esset. atque ex tribus locis, quibus suam opi-
nionem finnari arbitratur Garrodius, unus plane nihil facit ad
rem. cf. quae de 10, 490 supra p. X sq. exposuimus. nisi quis
forte eo potissimum loco usus velit ostendere, qua ratione vel
maximae varietates exoriri potuerint. nec plus valent ad eius
opinionem probandum reliqui duo. nam et 4, 555 et 10, 134
quin lectio P unice vera sit, neque quisquam dubitavit neque
potest dubitari. quod vero in o> exstat, plane alienum est.
videtur autem ortum esse versu a librario lecto et e memoria
scripto.
1) quod Claudiano Sidonio textum o> praesto fuisse con-
tendit Garrodius praef. p. VII, velim accuratius eum indicare
quibus haec sententia locis nitatur. nam equidem eam neque
refutare possum neque probare.
EDITORIS PRAEFATIO LXXI
picius enim Severus cum dial. 2 (3), 10, 4 Statii versum
Theb. 8, 751 his verbis laudat: nimirum ut dixit poeta nescio
quis^) — utimur enim versu scolastico, quia inter scolasti-
cos fabulamur — ; captivumque suem mirantihus intulit Ar-
gos, scholia Statiana videtur novisse, in quibus exstant haec:
clamantibus cum admiratione faventihus. tantum enim ab-
est ut Severi auctoritate commotus miraniibus probem —
Garrodii animum huc inclinare satis miror — , ut clamanti-
bus longe praestare iudicem. scholia autem cum argumentis
a lulianea stirpe aliena sunt. tamen de eis accuratius dis-
putandi hic locus non est. quam rem in aliam occasionem
differimus. sed verisimile esse arbitror vulgatae stirpem in
Gallia saeculis quinto ac sexto puUulasse. post saeculum
certe sextum num omnino a quoquam ibi lectus sit Statius,
admodum dubium est.
contra lulianeam stirpem ex Italia esse procreatam cum
similitudine textus Priscianei^) et Puteanei, tum maxime
affinitate codicum Puteanei et Etonensis in Achilleide de-
monstratur. nam Etonensis Beneventana quae dicitur scri-
ptura exaratus est saeculo XI. hunc codicem quod accuratius
nunc quam in illo opere recensendo novimus, Garrodii me-
rito factum est, qui in Achilleidis editione plena eius codi-
cis coUatione usus est.
tamen de pretio libri ante Schenkelius ^) rectius quam
Anglus editor iudicavit.^) ille enim cognovit Etonensem
codicem contaminatum esse ex libro quodam optimae notae
— unde errores quidam Puteanei emaculantur huius codicis
auxilio — et ex libro pessimo, id quod ex 1,397 potissimum
perspicitur, ubi in Etonensi maiore initiali et versu bis po-
sito initium alicuius libri indicatur, qua in re ille codex cum
pessimae notae libris consentit, nec minus versu interpolato
1) cave ex hac significatione concluseris e memoria Statium
citari. docta enim haesitatione doctrina obtegitur, quo magis
eluceat.
2) cf. Hermes 40 (1905) p. 341 sq.
3) Wien. Stud. 4 (1882) p. 96 sq.
4) rem exposui Berl. Philol. Woch. 27 (1907) p. 592 sq.
LXXIl EDITORiS PRAEFATIO
1, 772 recepto, quem praeter Garrodium nemo editor agno-
vit. pendere autem Etonensem a codice Carolina scriptura
exarato apparet ex Acli. 2, 136 ubi -t finalis ea scriptura in-
venitur. id vero exemplar procul dubio collatum erat cum exem-
plari quodam antiquissimo eiusdem stirpis ad quam luliani
codex pertinuit. quod apud Benedictinos Italiae inferioris
servatum fuisse non miratur qui quanti pretii libros posse-
derint, memoria tenet. quam rem Schenkelius perspexerat,
nugis obstruere conatus est Garrodius, cum dicit in Achil-
leidis praefatione: num enim credi potesf coclicem qui toties
cum solo Puteaneo consentit, numquam vcram lectionem a
Putcaneo ceterisque amissam servasse? itaque non mirum
quod Etonensem in manifestis quoque interpolationibus se-
quitur velut Ach. 1,506. 1,723 ut alia omittam.
denique ut breviter qualia fata Statii Thebaidis fuisse
videantur, proponamus, omnium codicum archetypus non
ante quartum saeculum nec tamen post quintum scriptus
procreavit saeculo quinto sextove in Italia codicem luliani,
eisdem temporibus in Gallia regnavit eius progenies. dein
codex ille luliani saeculo octavo multis damnis aflfectus ab
Aelberhto archiepiscopo Eboracensi in Britanniam videtur
esse translatus, unde Caroli Magni aetate per Alcuinum, si
coniecturae locus datur, eius apographum insulari scriptura
exaratum in Galliam pervenit. a quo codice recta via des-
cendit Puteaneus. eadem fere aetate vel paulo ante e late-
bris emersit codex ab initio mutilus, unde libri o> propagati
sunt. tunc et ex codicis P exemplari lectiones quaedam in
singulos codices o> inrepserunt, et in illud ex altera stirpe
quaedam inlata sunt. a duodecimo fere saeculo cum Thebais
et Achilleis magis etiam lectitari coeptae essent, multi co-
dices scripti sunt, denuo et inter se coUati et cum P ipso,
unde recentiorum librorum turba (<;) emanavit, in quibus hic
illic aliquid recte emendatum est, ceterum probi nihil inest.
quoniam de codicibus quaestiones quatenus fieri pot-
erat, absolvimus, restat ut tabulam proponamus eorum no-
minum quae in apparatu critico laudavimus.
EDITOKIS PRAEFATIO LXXIII
Baehrens coniecturas suas per litteras cum Kohlmanno
communicavit.
Barthii editio post mortem auctoris prodiit Cjgneae 1664.
Bentleii coniecturas Hauptius edidit (opusc. III 1876
p. 126—136).
Bernartii editio Antverpiae 1595.
Bitschofsky de ApoUinaris Sidonii studiis Statianis 1881.
Burmanni coniecturae ex Menkii schedis apud Kohlman-
num referuntur.
Buryi coniecturae apud Wilkinsium proponuntur.
Deipser, de P. Papinio Statio Vergilii et Ovidii imitatore.
diss. Argent. 5 (1881).
Deiter, Philol. 57 (N. F. 11) 1898 p. 343 — 344.
Dilthey ad Th. 6, 543 apud Mullerum laudatur.
Dtibneri editio Parisiis 1835.
Ellisii coniecturae apud Garrodium exstant.
Erdmann, Colledanea Fleck. Jahrb. 119 (1879) p. 832.
Friesemann, Analecta critica 1786 p. 203 — 227.
Garrodii editio Oxonii 1906.
Gevartii editio Lugduni Batavorum 1616.
Gronovii editio Amstelodamae 1653.
cf. Gronovii in P. Papinii Statii Silvarum lihros V diatribe
1637 (ed. Hand, Lipsiae 1812).
Gruteri editio Heidelbergae 1600.
cf. Gruteri suspiciones in Statii Theh. lihr. I cum animad-
versionibus F. Handii. Progr. Jenae 1851.
Gudii coniecturae ex Menkii schedis apud Kohlmannum
referuntur.
Guyeti animadversiones in versione Gallica exstant quam
edidit Michael de Marolles Parisiis 1658.
cf. J. Uri, Franrois Guyet Paris 1886.
D. et N. Heinsiorum coniecturae ex Menkii schedis et
excerptis Berolinensibus apud Mullerum et Kohlmannum
laudantur.
Helm, de P. Papinii Statii Thebaide 1892.^)
1) in nota ad 6, 51 adscripta errore 1896 legitur.
LXXIV EDITORIS PRAEFATIO
Housmani coniecturae apud Wilkinsium proponuntur.
praeterea cf. Class. Rev. 20 (1906) p. 37.
Imhof, emendata quaedam ct observaia in Statii Silvas.
Halae 1867.
„ Statius' Lied von Theben. 1885 — 1889.
lortinus, Tracts philol. crit. II 1790 p. 424—444.
Klotz, PhHol. 61 (N. F. 15) 1902 p. 292—310.
„ Rhein. Mus. 59 (1904) p. 373—390.
„ Hermes 40 (1905) p. 341 — 372.
cf. etiam Archiv fiir latein. Lexikographie 15 (1907)
p. 401—417.
Koch, Coniectaneorum in poetas Latinos pars altera. Progr.
Francofurti ad Viadr. 1865 p. 4— 13.
Koestlin, Philol. 35 (1876) p. 493—533.
„ 36 (1877) p. 176—181.
„ 37 (1877) p. 276—292.
praeterea de multis locis coniecturas cum Kohlmanno per
litteras communicavit.
Kohlmanni editio Lipsiae 1884.
Lachmanni coniecturas ex editionis Bipontinae exemplari
Berolinensi Miiller exscripsit.
cf. Scripta minora II (1876) p. 47 sq.
Legras, Etude sur la Thebaide de Stace. Paris 1905.
Lemairei editio cum Amario curata prodiit Parisiis II 1825.
m 1827.
Leo, Senecae tragoediae I (1878) p. 107.
Lindenbrogius cf. Tiliobroga.
Madvig, Adversaria critica II (1873) p. 152 — 157.
Marklandi coniecturae in Silvarum editione propositae sunt.
Muller, Quaestiones Statianae. progr. Berolini 1861.
„ Rhein. Mus. 18 (1863) p. 189—200.
„ P. Papini Stati Thebais et Achilleis I Lipsiae 1870.
„ Electa Statiana. progr. Berolini 1882.^)
„ Woch. f. Philol. 20 (1903) p. 195 sq.
1) ad 1, 390 errore scriptum est 1884.
EDITORIS PRAEFATIO LXXV
^ SLVLke ^ Observationes criticae et grammaticae ad P. Papinium
Statimn. diss. Vratislaviae 1863.
Owen, Class. Rev. 19 (1905) p. 172 sq.^)
Pejraredi coniecturas ex schedis Berolinensibus protulit
Miiller.
Phillimorii coniecturae apud Garrodium,
Postgatii apud Wilkinsium propositae sunt. praeterea cf
Class. Rev. 18 (1904) p. 301.
Queckii editio II. Lipsiae 1854.
Sandstroem, Studia critica in Papinium Statium. Upsala
universitets arsskrift 1878.
Schraderi coniecturas edidit Hauptius Opusc. ILI (1876)
p. 126 — 136.
Scriverius ex Menkii schedis apud Kohlmannum laudatur.
Slateri coniecturae apud Wilkinsium proferuntur.
Tiliobrogae (Lindenbrogii) editio Parisiis 1600.
Unger, P. Papinii Statii Ecloga ultima. accedunt de Statii
locis controversis coniectanea. Novae Strelitiae 1868.
VoUmer, Rhein. Mus. 51 (1896) p. 27—34.
Wakefieldi coniecturae apud Miillerum laudantur.
Weber, commentatio de Stati codice Cassellano. progr. Mar-
burgi 1853.
Wilkinsii editio Londini 1904 {Corpus Poetarum Lati-
norum ed. Postgate IV).
apparatum criticum sic institui, ut ubicumque a codicis
Puteanei litteris recessissem, accuratissime adnotarem, ex
reliquis autem libris eas potissimum lectiones adscriberem,
quibus aut de origine singulorum aliquid efficitur aut cog-
natio codicum illustratur. qua in re ad ipsa poetae verba
constituenda nonnuUa omitti potuisse atque esse homines
quibus inutiles eae ambages videantur, ne ego quidem sum
nescius. sed et in singulis libris vetustioribus vera tradita
esse posse ostendi et historiam textus Statiani indicare in
animo habui. cui rei male profecto consuluissem, si duo-
1) in nota ad 10, 527 corrige: vel assere duro.
LXXVI EDITORIS PRAEFATIO
bus aut tribus codicibus electis reliquorum turbam negle-
xissem, praesertim cum minime omnes Stati codices noti sint.
sed priusquam Thebaidem multos vigilatam per annos
in publicum emittimus, gratias agere decet eis quibus ad-
iutoribus quolibet modo in ea edenda usus sum. atque
inprimis ut collationes codicum ipse conficerem, factum est
insigni liberalitate praefectorum bibliothecarum Lipsiensis
Mediceo-Laurentianae Monacensis Parisinae, qui codices mihi
miserunt vel apud se ut conferrem permiserunt. deinde
Ottonis Miilleri filia collationes et ab ipso patre et in eius
usum ab aliis viris doctis confectas mihi tradendas curavit,
ne patris egregia de Statio merita laterent. in corrigendis
autem plagulis amici loannes Lamer Lipsiensis et Georgius
Lehnert Gissensis otium suum collocare non dedignati sunt.
scripsi Argentorati mense lanuario 1908.
Alfredus Klotz.
NOTARVM INDEX
p = codex Parisinus 8051 (Puteaneus) saec. IX (yel X ineant.)
(praef. p. VIII).
P^ = ipsius librarii manus.
pc = corrector aequalis.
P' == recentiores correctores.
ct> = ceteri codices aut omnes aut praeter eos qui separatim
citantur.
W = fragmentum Worcesteriense saec. IX (adhibetur ad
2, 70—285. praef. p. VI).
D = codex Cantabrigiensis (Dovoriensis) saec. X (praef.
p. VI).
D*= == correcturae et glossae ab ipso librario
scriptae.
N = codex Cheltoniensis saec. X vel XI (praef. p. VII).
S = codex Parisinus 13 046 (Sangermanensis) saec. X
(praef. p. XII).
r = codex Roffensis saec. XI (praef. p. VIII).
Turon. = codex Parisinus nov. acqu, 1627 (Turonensis)
saec. X (praef. p. XIV).
A = fragmentum Lipsiense 1 12a saec. X (continet 4, 352
—753. praef. p. XVII).
B = codex Bambergensis N IV 11 saec. XI (praef.
p. XVII).
L = codex Lipsiensis I 12 saec. XI (praef. p. XIX).
L^ = correctur aequalis, qui scholia quoque
adscripsit.
Q = codex Parisinus 10 817 saec. X (praef. p. XII).
K = codex Guelferbytanus (Gudianus 54) saec. XI (praef.
p. XXVI).
M = codex Mediceus Plut. 38, 6 saec. XI (praef.
p. XXXVIII).
f = codex Monacensis 6396 (Frisingensis) saec. XI (praef
p. XXIV).
b = codex Bernensis 166 (Danielis) saec. XI (praef. p. XIV).
LXXVIII NOTARVM INDEX
C = codex Cassellanus 164 saec. KI (praef, p. XXV).
fi, = codex Monacensis 312 (Schedeli) saec. XII (praef.
p. xxvni).
V = codex Monacensis 19481 (Tegernseensis) saec. XII
(praef. p. XXIX).
g = codex Leidensis 374 (Gronovianus) aaec. XI (praef.
p. XXXVII).
frg. Monast. = fragmenta Monasteriensia Deycksii saec.
XI[ (?) (praef. p. XXX).
frg. Werd. = fragmenta Werdensia saec. XI (praef.
p. xxxm).
2J = scholia vel scholiasta.
2J^ = scholii lemma.
S^ = scholii textus.
l atque
Usque Q^b^ indicat correcturam in Q db altera manu effectam^
in b ab ipso lihrario, et similia similiter.
P. PAPINI STATI
THEBAIDO S
LIBER L
Fraternas acies alternaque regna profanis
decertata odiis sontisque evolvere Thebas,
Pierius menti calor incidit. unde iubetis
ire, deae? gentisne canam primordia dirae^
Sidonios raptus et inexorabile pactum 5
legis Agenoreae scrutantemque aequora Cadmum?
longa retro series^ trepidum si Martis operti
agricolam infandis condentem proelia sulcis
expediam penitusque sequar, quo carmine muris
iusserit Amphion Tyrios accedere montes, 10
unde graves irae cognata in moenia Baccho,
quod saevae lunonis opus, cui sumpserit arcus
infelix AthamaS; cur non expaverit ingens
,TESTIMONIA 1, 1 Serv. Aen. 1 pr. p. 5 Statius: fraternas
. . . regna 3 cf. Ennod. carm. 2, 66, 5 6 Auct. Class. ed. Mai
IX p. 387 inexorabilis unde Statius: et inexorabile . . . Agenoreae
9 Ps. Acro Hor. carm. 3, 11, 2 {de Amphione) quo carmine
. . . montes
STATII POETAE LIBER THEBAID PRIMVS INCIPIT v P
1,1 — 388 desunt in K; 1,1 — 2,66 in N {suppl. 7nan. rec.
V
saec. XV) 2 sontesque P 5 raptos P^' 6 scrutantenque B
10 amphyon P tyrios Pa>: Tyriis Gronovius, sed cf. 1,181
et Verg. Aen. 11,131 11 cognota P 12 arcus Po>: -um
2;'DLC^b^i^ Turon. cf. 1, 658. 9, 649 Silv. 2, 1, 143. 3, 1, 34 al.
StATIVS THEBAie. 1
2 P. PAPINI STATI
loniuin socio casura Palaemone mater.
atque adeo iam nunc gemitus et prospera Cadmi 15
praeteriisse sinam: limes mihi carminis esto
Oedipodae confusa domus, quando Itala nondum
signa nec Arctoos ausim spirare triumphos
bisque iugo Rhenum^ bis adactum legibus Histrum
et coniurato deiectos vertice Dacos 20
aut defensa prius vix pubescentibus annis
bella lovis teque^ o Latiae decus addite famae,
quem nova mature subeuntem exorsa parentis
aeternum sibi Roma cupit. licet artior omnis
limes agat stellas et te plaga lucida caeli, 25
Pleiadum Boreaeque et biulci fulminis expers^
soUicitet^ licet ignipedum frenator equorum
ipse tuis alte radiantem crinibus arcum
imprimat aut magni cedat tibi luppiter aequa
parte poli, maneas hominum contentus habenis, 30
undarum terraeque potens, et sidera dones.
tempus erit, cum Pierio tua fortior oestro
facta canam: nunc tendo chelyn satis arma referre
28 Myth. Vat. 3, 8, 10 de hac corona in principio Thebaidos
Statius: ipse . . . imprimat 33 Auct. Class. ed. Mai IX
p. 149 chelys lyra cithara. Statius Thebaidos: numero tendo
chelyn
15 adeoPo>: ideo ^^L^Q,^C^fi 16 limes (-is L) Po>2:: limen
Baehrens 18 spirare P^ Heinsim, Bentleius: sperare ^''(xiS
ipriua
20 coniurato deiectos ex -tos deiecto P'' 21 vix co: vi| P tuis Q^
22 lovi Lachmannus^ sed cf. Silv. 1, 1, 79 teque^o Klotzius:
u te
teque o P*' {vel P""): 4tt-que o S: tuque o o>: tuque ut Lach-
mannus 23 mature Lachmannus: maturi Po>; nisi forte
maturus is dicitur qui senex ohiit subeunte (-m add. P"") P
e omnes
24 omnis Q^: illas {sscr. P'', exp. P^) P 26 Pliadum M iulci
Bb^C 28 alte Po>: late Schrader 29 aut Po>: ac Baehrens
ilaurigero
magni ex -a C 32 pierio P'": pierio S (om. Monac.):
laurigero €t> tu B 33 tendo Pct>: tento Gronovius caelin P
r
referte Q^ recte distinxit Bentleius
THEBAIDOS LTB. I. 3
Aonia et geminls sceptrum exitiale tyrannis
nec furiis post fata modum flammasque rebellis 35
seditione rogi tumulisque carentia regum
funera et egestas alternis mortibus urbes,
caerula quom rubuit Lernaeo sanguine Dirce
et Tbetis arentis adsuetum stringere ripas
borruit ingenti venientem Ismenon acervo. 40
quem prius heroum^ Clio^ dabis? inmodicum irae
Tydea? laurigeri subitos an vatis hiatus?
urguet et hostilem propellens caedibus amnem
turbidus Hippomedon, plorandaque bella protervi
Arcados atque alio Capaneus horrore canendus. 45
impia iam merita scrutatus lumina dextra
merserat aeterna damnatum nocte pudorem
Oedipodes longaque animam sub morte tenebat.
illum indulgentem tenebris imaeque recessu
sedis inaspectos caelo radiisque penates 50
36 27 4, 641 sic et in primo: tumulisque . . funera
37 Auct. Glass. ed. Mai IX p. 193 egestus foras emissus vel
vacuatus. Statius Thebaidos: egestas alternis mortibus urbes
{cf. p. 252) 38 Ps. Acro Hor. carm. 4, 2, 25 Dirce enim fons
est apud Thebas. unde Statius: caerula cum . . Dirce
41 Auct. Class. ed. Mai IX p. 336 inmodicus i. intemperatus.
unde Statius Thebaidos: inmodicum irae (ne cod.) Tydea
45 27 8, 378 ut ipse superius: atque alio . . canendus 48 2711,
582 mortem inperfectam: caecitatem, ut ipse in primo: longa-
que animam sub nocte trahebat {apparet ab initio fuisse sub
morte)
35 fa|ta B rebelles P 37 egestgs (-i-) P^ 38 quom
Klotzius: quam P^: cum ct> 39 Tethys et Lachmannus,
sed cf 5, 709. 9, 362 Silv. 4, 6, 18 al. arentes P 40 hismenon Mf
43 Urget P hostilem . . amnem PBDQC: hostile . . agmen {ex
hostilem . . amnem L^; ex hostile . . amne v^) (a 45 alio
Po*: alto Friesemannus (Collect. crit. p. 204 sq.), Laehmannus,
sed cf Silv. 4, 1, 23. 1, 5, 46 al. horrere r 48 Oedippodes P£
morte
morte P : nocte D : nocte o (e versu 47) tenebat (linea infra
ducta a P"^; terebat r) Pft>: trahebat 27 11, 582 g
1*
4 P. PAPINI STATI
servantem tamen adsiduis circumvolat alis
saeva dies animi^ scelerumque in pectore Dirae.
tunc vacuos orbes, crudum ac miserabile vitae
supplicium, ostentat caelo manibusque cruentis
palpat inane solum saevaque ita voce precatur: 55
*di, sontes animas angustaque Tartara poenis
qui regitis^ tuque umbrifero Styx livida fundo,
quam video, multumque mihi consueta vocari
adnue, Tisiphone, perversaque vota secunda:
si bene quid merui, si me de matre cadentem 60
fovisti gremio et traiectum vulnere plantas
firmasti, si stagna peti Cirrhaea bicorni
interfusa iugo, possem cum degere falso
contentus Polybo, trifidaeque in Phocidos arto
longaevum inplicui regem secuique trementis 65
ora senis, dum quaero patrem, si Sphingos iniquae
callidus ambages te praemonstrante resolvi,
si dulcis furias et lamentabile matris
conubium gavisus ini noctemque nefandam
52 Cl<iss. Auct. ed. Mai IX p. 170 Dirae, -arum furiae, eo
quod durae sint. unde Statius Theb. sceleris perstant in pectore
Dirae 60 27 1, 56 cum dicit: si bene quid merui 62 2J 7,
347 (CirrJia) habet stagnum Apollini consecratum. de quo
ipse ait superius: si stagna petii Cirrhaea bicorni 64 2J 7, 344
ut ipse in primo: trifidaeque . . regem
52 dies Po>: lues Friesemannus l. l. at dies animi corporis
nocti opponitur scelerumque Pa>: pelluntque Baehrens: sa-
liuntque 0. Miiller 1884 p. 15 dirae Pa>: curae Friesemannus
T
53 Tunc (Nunc Q^) a>: Tum P 55 palpat Klotzius:
Palpat P^: Pulsat ci> 56 Dii PMLQCb^ 59 tesifone ex ti- P""
gremio o
61 gremio ex genio f: genio Q^ 63 iug| P^ possem P:
ce v
possim o> 64 polipo BQ arto P''!^: arto (arto Q^- arto
ex -vo C^: arvo C^mg.) at: arce DHLv (-ce in ras. vVL^) 65 im-
plicuiP 66 spingos (spy-b: -isL) JSLMf^b 67 temet mon-
strante C^ {corr. C^) 68 dulces P 69 inii PSLf^
THEBAIDOS LIB. I. 5
saepe tuli natosque tibi, scis ipsa, paravi, 70
mox avidus poenae digitis caedentibus ultro
incubui miseraque oculos in matre reliqui:
exaudi, si digna precor quaeque ipsa furenti
subiceres. orbum visu regnisque carentem
non regere aut dictis maerentem flectere adorti, 75
quos genui quocumque toro; quin ecce superbi
— pro dolor! — et nostro iamdudum in funere reges
insultant tenebris gemitusque odere paternos.
hisne etiam funestus ego? et videt ista deorum
ignavus genitor? tu saltem debita vindex 80
huc ades et totos in poenam ordire nepotes.
indue quod madidum tabo diadema cruentis
unguibus abripui^ votisque instincta paternis
i media in fratres, generis consortia ferro
dissiliant. da^ Tartarei regina barathri, 85
quod cupiam vidisse nefas, nec tarda sequetur
mens iuvenum; modo, digna^ veni^ mea pignora nosces.'
74 S 1, 56 orbum . . parentem (car- P^) 80 ibid. tu
saltem . . ades e. t. i. p. o. n. 81 Serv. Aen. 1, 185 {de totm
et omnis) Statius et totos .... nepotes, id est omnes
70 |atosque (s- ?) P^ tibi ut scis C 71 avidus o>:
i V " i
audens P^: audus b^ 72 miseraque Po>: -osque Garrodius
matre Po>: mente g Bentleius: morte Peyraredus; cf. Silv. 2,
1,152 74 carentem TLC^fir^U ad 1,56: parentem otlJ^ (sed
videtur expUcare car-) 77 in funere P"^: in funere g: funere co.
versum cum in suo optimo codice deesset, omitti posse Barthius
dixit prohatus Lachmanno, cf. Mus. Bhen. 59 (1904) p. 380
80 tu^ C 81 poenam in totos coni. Baehrens; sed totos in
valet in totos ordire ex -ne b^ nepotes Pct>: penates g Koest-
linius 83 abripui Pg: abrupi ct> instructa Q^ 85 dissiliant
Pct>: multi dissiciant legunt 27 tartaregi (-g- del. L^) L bara-
tri P 86 sequetur ex -itur "L" 87 modo digna veni mea
pignora nosces Pct>: mea digna, veni modo, p. n. g Baehrens,
cum hyperbaton non agnosceret. multis coniecturis inutilibus
locus temptatus
6 P. PAPINI STATI
talia dicenti crudelis diva severos
advertit vultus. inamoenum forte sedebat
Cocyton iuxta, resolutaque vertice crines 90
lambere sulpureas permiserat anguibus undas.
ilicet igne lovis lapsisque citatior astris
tristibus exiluit ripis: discedit inane
vulgus et occursus dominae pavet; illa per umbras
et caligantes animarum examine campos 95
Taenariae limen petit inremeabile portae.
sensit adesse Dies, piceo Nox obvia nimbo
lucentes turbavit equos; procul arduus Atlans
horruit et dubia caelum cervice remisit.
arripit extemplo Maleae de valle resurgens lOO
notum iter ad Tbebas; neque enim velocior uUas
itque reditque vias cognatave Tartara mavult.
centum illi stantes umbrabant ora cerastae,
turba minor diri capitis; sedet intus abactis
ferrea lux oculis, qualis per nubila Phoebes 105
Atracia rubet arte labor; suffusa veneno
tenditur ac sanie gliscit cutis; igneus atro
91 JJ 1, 566 ut supra: sulphureas . . undas 92 Class. Auct.
ed. Mai IX p. 113 citatior, citatissimus. unde Statius Thebaidos
ponens comparatirum ait: ilicet , . . astris 97 ibid. p. 428
piceus, -a, -um i. obscurus. unde Statius Thebaidos: piceo
. . nimbo {cf. p. 462) 104 27 11,584 intus: ipse alibi: sedet
intus . . . oculis Auct. Class. ed. Mai IX p. 50 abactus. intro-
missus: Statius Thebaidos: sedet . . oculis
r nam x
88 sevetos Q* 89 Avertit L inamenum Q^ 90 iu|ta P^
91 sulphureas P 92 austris i astris B^: austrisLQfr Turon.:
astris b^ 9.3 exiliit b 94 pavit Q ille Q^ 96 Taena-
reae cj 97 om. L\ add. L^ mg. 98 athla|s (-n-) PQ: -as «>
102 cognataveeo: -que PQ.27' 103 santesP^ cerastae (o:
-assae P 104 minor Pa>: minax Lachmannus ., sed opposita
i sedet
est anguis quam manu Furia gestat sedets. l. add. D: sed etL*^
105 phobes P 106 Attracia PB^Mf^b labor (ex color
i color
P^) Pa>: labor M*^: color in ras. f^: decor Lachmannus; color
fortasse legit JS: qualis color est lunae deficientis arte magica
THEBAIDOS LIB. I. 7
ore vapor, quo longa sitis morbique famesque
et populis mors una venit; riget horrida tergo
palla, et caerulei redeunt in pectora nodi: llO
Atropos hos atque ipsa novat Proserpina cultus.
tunc geminas quatit ira manus: haec igne rogali
fulgurat, haec vivo manus aera verberat hydro.
ut stetit, abrupta qua phirimus arce Cithaeron
occurrit caelo, fera sibila crine virenti 115
congeminat, signum terris, unde omnis Achaei
ora maris late Pelopeaque regna resultant.
audiit et medius caeli Parnassos et asper
Eurotas, dubiamque iugo fragor inpulit Oeten
in latus, et geminis vix fluctibus obstitit Isthmos. 120
ipsa suum genetrix curvo delphine vagantem
abripuit frenis gremioque Palaemona pressit.
atque ea Cadmeo praeceps ubi culmine primum
constitit adsuetaque infecit nube penates,
protinus adtoniti fratrum sub pectore motus, 125
gentilisque animos subiit furor aegraque laetis
invidia atque parens odii metus, inde regendi
109 2J 3,264 rigentes: erectas sive horribiles. ut Virgilius:
riget . . . palla 118 Comm. Bern. Luc. 5, 71 Parnasus mons
Phocidis de quo Statius: audiit . . . Parnassus 122 Serv.
Aen. 7, 518 pressere ad pectora natos. Statius: pressitque Palae-
mona mater
e
108 Ire C 109 rigit L* horida L 110 pectore Q
112 Tunc Pco: Tum 2J ira manus TLffiv: ira minas i
lilla lilla manus
manuB B^: ira manus Q^D (manus ex minas D^): ira minas r;
ira minas b: usque manus {eras. ira) C: ira mmax Heinsius:
idem, vel ira minans Gronovius 113 ydro Mb 117 Hora L
manusQ* 118 parnassos P: parnajsos B: -asus vel
X
-assus a> 119 impulit P 120 vi| P^ 122 Abripuit PB
SQC: Arripuit MLDb^v: Aripuit f: Abrupit g 124 nube
Po>: tabe s Barthius 126 Gentilisque Pg: -esque o)2J
fragor f
8 P. PAPINI STATI
saevus amor, ruptaeque vices iurisque secundi
ambitus inpatiens, et summo dulcius unum
stare loco, sociisque comes discordia regnis. 130
sic ubi delectos per torva armenta iuvencos
agricola imposito sociare adfectat aratro,
illi indignantes^ quis nondum vomere multo
ardua nodosos cervix descendit in armos,
in diversa trahunt atque aequis vincula laxant 135
viribus et vario confundunt limite sulcos:
haud secus indomitos praeceps discordia fratres
asperat. alterni placuit sub legibus anni
exilio mutare ducem. sic iure maligno
fortunam transire iubent, ut sceptra tenentem 140
foedere praecipiti semper novus angeret heres.
haec inter fratres pietas erat, haec mora pugnae
sola nec in regem perduratura secundum.
et nondum crasso laquearia fulva metallo^
montibus aut alte Grais effulta nitebant 145
atria, congestos satis explicitura clientis;
non inpacatis regum advigilantia somnis
pila, nec alterna ferri statione gementes
excubiae nec cura mero committere gemmas
atque aurum violare cibis: sed nuda potestas 150
armavit fratres, pugna est de paupere regno.
dumque uter angustae squalentia iugera Dirces
verteret aut Tyrii solio non altus ovaret
152 27 2, 433 horrida Dirces: meinor poeta superiorum. nam
ait: dumque . . . verteret
129 impatiens P unum Po>: uno D: imo g: uni Heinsius
130 regnis (-s add. D^v^) Po>: regni g Scaliger 131 sic
tde
ubi Pa>: sicuti Baehrens conira Stati usum dilectos M^
er i fulva
135 indivisa Q* 143 om. L\ add. L" 144 fulva Po>: fulta
M^: fulta LfC^ fiv Miiller , sed non columnae ex metallo factae
145 effulta Pet>: effossa Koestlinius 146 clientes P
147 impacatis P 162 uter ex iter M^ dircae Qf
THEBAIDOS LIB. L 9
exulis ambigitur, periit ius fasque bonumque
et vitae mortisque pudor. quo tenditis iras, 155
a, miseri? quid si peteretur crimine tanto
limes uterque poli, quem Sol emissus Eoo
cardine, quem portu vergens prospectat Hibero,
quasque procul terras obliquo sidere tangit
avius aut borea gelidas madidive tepentes 160
igne noti? non si Phrygiae Tyriaeque sub unum
convectentur opes. loca dira arcesque nefandae
suffecere odio, furiisque inmanibus emptum
Oedipodae sedisse loco. iam sorte carebat
dilatus Polynicis honos. quis tunc tibi^ saeve, 165
quis fuit ille dies^ vacua cum solus in aula
respiceres ius omne tuum cunctosque minores,
et nusquam par stare caput? iam murmura serpunt
plebis Echioniae, tacitumque a principe vulgus
dissidet, et, qui mos populis, venturus amatur. 170
atque aliquis^ cui mens humili laesisse veneno
summa nec inpositos umquam cervice volenti
ferre duces^ ^hancne Ogygiis', ait^ 'aspera rebus
164 S 1, 312 quia superius dixit: iam sorte carebat . . . ho-
nos 173 2J 2, 85 Ogygii . . Thebani ab <^Ogyge rege)> in-
digena, ut ante : Ogygiis, ait, aspera . . . vicem
154 periit m: perit Pr 155 iras Pft>: irae LacJmannus
,. _. . iemiasus ,
157 pon ex -o P^ emissus Po>: mensurus f: mensuras M*:
emersus Heinsius 158 porta . . Hibera g Gruter 160 Avius o>:
Aut notus P borea «>: -ree P 161 non si 2J Klotzius:
Iquid
non si P*": quid si €t> tyriaeque P27*: -ve o>27^ 162 con-
verrentur Modius: conferrentur Baehrens loca Pct>: sola Post-
gatius 163 Suffecere o>: -fic- P immanibus P eptum P^
164 loco Po>: toro Schrader carebat (can- Q^) Po>: cade-
bat Bernartius; cf. Vollmer 1896 p. 31 165 tunc Th/iv:
tuum . 8 ,
tum o> 167 tecum Q^ 168 numquam P^ 169 ethio-
niae M 170 mox L 172 impositos P 173 ogygiis ex oc- P^
10 P. PAPINI STATI
fata tulere vicem, totiens mutare timendos
alternoque iugo dubitantia subdere colla? 175
partiti versant populorum fata manuque
fortunam fecere levem. semperne vicissim
exulibus servire dabor? tibi, summe deorum
terrarumque sator, sociis banc addere mentem
sedit? an inde vetus Thebis extenditur omen, 180
ex quo Sidonii nequiquam blanda iuvenci
pondera Carpatbio iussus sale quaerere Cadmus
exul Hyanteos invenit regna per agros,
fraternasque acies fetae telluris biatu
augurium seros dimisit ad usque nepotes? 185
cernis, ut erectum torva sub fronte minetur
saevior adsurgens dempto consorte potestas.
quas gerit ore minas, quanto premit omnia fastu!
hicne umquam privatus erit? tamen ille precanti
mitis et adfatu bonus et patientior aequi. 190
quid mirum? non solus erat. nos vilis in omnis
prompta manus casus, domino cuicumque parati.
qualiter hinc gelidus Boreas^ hinc nubifer Eunis
vela trahunt, nutat mediae fortuna carinae,
— heu dubio suspensa metu tolerandaque nuUis 195
aspera sors populis! — hic imperat, ille minatur.'
at lovis imperio rapidi super atria caeli
lectus concilio divum convenerat ordo
174 Pacta Baehrens tumentes Q 175 Alternogque (-s-) P
177 brevem Baehrens 179 caecis Gruter 181 Sidonius
Lachmannus ; cf. 1 , 5 nequiquam eo^ nequaquam L^ 184 hiatus
Lachmanmis 185 Augurum B 186 erecta torvum Baehrens:
e rictu torva Miiller, cf. Imhofius ad h. l. torva cervice D
190adfatuPL(lDCf^b'^^: effatu BMf^vrb^ Turon. 193 boreas
geliduB Q eurus Po> : Auster Kootenius ad Hom. lat. 737 ; cf. Hor.
carm. 2, 10, 23 epod. 10, 54. 10, 5 Lucan. 2, 459 Sil. 10, 322
194 traunt B: thraunt b 190 mors P^ higc Q: hia-c M*
197 imperio (scripturus erat -ii) P: imperiis ct> cf. 2, 20.
7, 77. paido aliter si quid sentio 0 , 376. 10, 2 ubi generaliter
g ilectus
dicitur pluralis 198 Laetus f: Letus Q^: Laetus M^ con-
THEBAIDOS LIB. I. 11
interiore polo. spatiis hinc omnia iuxta,
primaeque occiduaeque domus et fusa sub omni 200
terra atque unda die. mediis sese arduus infert
ipse deis, placido quatiens tamen omnia vultu,
stellantique locat solio; nec protinus ausi
caelicolae, veniam donec pater ipse sedendi
tranquilla iubet esse manu. mox turba vagorum 205
semideum et summis cognati nubibus Amnes
et conpressa metu servantes murmura Venti
aurea tecta replent. mixta convexa deorum
maiestate tremunt, radiant maiore sereno
culmina et arcano florentes lumine postes. 210
postquam iussa quies siluitque exterritus orbis,
incipit ex alto — grave et inmutabile sanctis
pondus adest verbis, et vocem fata secuntur — :
'terrarum delicta nec exsaturabile Diris
ingenium mortale queror. quonam usque nocentum 215
203 Schol vet Bemb. Ter. Andr. 5, 3, 30 (Hermes 2, 1867,
p. 342) veniam licentiam, ut Statius primo libro: nec protinus
. . . donhec . . esse manu 205 2 1, 720 ut supra ipse ait:
mox . . . semideum 206 2J 1, 365 nubigenas: qui pluviis
augentur, ut: et summis . . . amnes 213 Serv. Aen. 2,54
fata . . quae dii loquuntur, ut Statius : et vocem fata secuntur.
similiter Aen. 10, 628
ci ic
silio Q^: consilio v'^ 199 hinc Po: huic Marklandus ad Silv.
2, 7, 14 iuxta Pa>: iusta ? 200 et fusa Marklandus ibidem:
iuna
effusa Po> 201 adquae P unda Ptt>: una Lrb Turon. : unda v^:
una M^^Q^: una f^ 202 de|is B: deus g vultu Po>: nutu
Heinsius, quod redarguit Kohlmannus cl. 8, 82 205 iubet o> :
f
iuvet P 207 compressa P 209 tremunt P^ 210 archano P
iiusta
211 iuxta f^ 212 immutabile P 213 facta v^<5
i exsatiabile
214 exsaturabile P?: exsuperabile o>: exsaturabile D: exsatia-
bile 5 215 quonam usque PfCb^^v^: quor^iadusque B:
quoadusque MLQDb^v^ "
12 P. PAPINI STATI
exigar in poenas? taedet saevire corusco
fulmine, iam pridem Cyclopum operosa fatiscunt
bracchia et Aeoliis desunt incudibus ignes.
atque adeo tuleram falso rectore solutos
Solis equos, caelumque rotis errantibus uri, 220
et Phaethontea mundum squalere favilla.
nil actum, neque tu valida quod cuspide late
ire per inlicitum pelago, germane^ dedisti.
nunc geminas punire domos^ quis sanguinis auctor
ipse ego, descendo. Perseos alter in Argos 225
scinditur, Aonias fluit hic ab origine Thebas.
mens cunctis inposta manet: quis funera Cadmi
nesciat et totiens excitam a sedibus imis
Eumenidum bellasse aciem, mala gaudia matrum
erroresque feros nemorum et reticenda deorum 230
crimina? vix lucis spatio, vix noctis abactae
enumerare queam mores gentemque profanam.
scandere quin etiam thalamos hic inpius heres
patris et emeritae gremium incestare parentis
appetiit, proprios monstro revolutus in ortus. 235
225 .27 3, 441 Perseus enim Argis regnavit, ut ipse alibi:
Perseos . . . scinditur 227 Auct. Class. ed. Mai IX p. 430 im-
pofttus ... • i • perversus unde Statius Thebaidos : mens . . manet.
cf. p. 291 235 S 10, 796 coitu revoluta . . ut ipse alibi: pro-
prios monstro . . in ortus
i sevire i a
216 segvire f: servire r: servire Turon. 219 ideo P'':
adeo r': ado Turon.: ideo o> 221 phoetontea P 222 actum
i oo
est b 223 pelago cj: pelagus Pg: pelagus D^C^
225 argos Q. 227 inposta a>: imposita P^: imposita ?
movet _
manet P: manet D: movet (ex manet M*^) a>; locus vane, sed
frustra temptatus munera Koestlinius 228 a Pr: ab o>
230 nemorum Pft>: memorum Muller: hominum Marklandus
ad Silv. 4, 2, 6; agitur de Pentheo et Agaue 231 spatio
le
lucis Q 233 impius P 234 emeritae Klotzius: inmeritae
P*': inmeritae o> 235 monstro Pet>: monstrum D? Scaliger
hortus P alterum iam om. B^L
THEBAIDOS LIB. I. 13
ille tamen superis aeterna piacula solvit
proiecitque diem, nec iam amplius aethere nostro
vescitur; at nati — facinus sine more! — cadentes
calcavere oculos. iam, iam rata vota tulisti,
dire senex! meruere tuae, meruere tenebrae 240
ultorem sperare lovem. nova sontibus arma
iniciam regnis, totumque a stirpe revellam
exitiale genus. belli mihi semina sunto
Adrastus socer et superis adiuncta sinistris
conubia. hanc etiam poenis incessere gentem 245
decretum; neque enim arcano de pectore fallax
Tantalus et saevae periit iniuria mensae. '
sic pater omnipotens. ast illi saucia dictis
flammato versans inopinum corde dolorem
talia luno refert: 'mene, o iustissime divum^ 250
me bello certare iubes? scis, semper ut arces
Cyclopum magnique Phoroneos inclyta fama
sceptra viris opibusque iuvem, licet inprobus illic
custodem Phariae somno letoque iuvencae
extinguas, saeptis et turribus aureus intres. 255
mentitis ignosco toris: illam odimus urbem,
quam vultu confessus adis, ubi conscia magni
245 Eutych. GL V 482, 28 Statius quoque in libro I The-
baidos extulit eius {incessendi) activum vel neutrale verbum in-
finitivum: hanc etiam . . . decretum est
sperare
241 Altorem C meruere Q^ 243 semita Q 244 ad-
iuncta Po>: ah iuncta Lachmannus 246 Decretum est
Eutyches ? archano P: arcani Baehrens, quod quominus ad
ie
fallax referamus, impedimur collocatione verborum 247 seva P''
250. 249 D, sed ordo restitutus 252 phoroneos P: pharo-
o ilaeto
neos (-ran-f C^: phoraneos Q) o> 253 improbus P 254 lecto-
loe
que M^: petoque Q^ 255 Extinguas P?: Restinguas (Restjf-
M^) a}2J\ restinguere apud Statium nisi proprie non leyitur
257 vultu Pco: vultum Q^ Baehrens\ confessus *. te
14 P. PAPINl STATI
signa tori tonitrus agis et mea fulmina torques.
facta luant Thebae: cur hostes eligis Argos?
quin age, si tanta est thalami discordia sancti, 260
et Samon et veteres armis excinde Mycenas,
verte solo Sparten. cur usquam sanguine festo
coniugis ara tuae, cumulo cur turis Eoi
laeta calet? melius votis Mareotica fumant
Coptos et aerisoni lugentia flumina Nili. 265
quod si prisca luunt auctorum crimina gentes
subvenitque tuis sera haec sententia curis,
percensere aevi senium, quo tempore tandem
ten-arum furias abolere et saecula retro
emendare sat est? iamdudum ab sedibus illis 270
incipe, fluctivaga qua praeterlabitur unda
Sicanios longe relegens Alpheos amores.
Arcades hic tua — nec pudor est — delubra nefastis
inposuere locis, illic Mavortius axis
Oenomai Geticoque pecus stabulare sub Haemo 275
264 Ps. Acro Hor. carm. 1,37,14 propter adi. Mareoticus:
ut 8unt: et Mareotides albae (Verg. Georg. 2, 91) et: Mareotica
fumat Coptos 268 Eutych. GL Y p. 473, 12 propter verhum
emendandi: Statius Thebaidos libro I: quo tempore . . . emen-
dare facta
258 fulmina ex flu- f torques (-s add. L") L 260 tanta
ex -to Q^: tanti Gronovius 261 mycenas ex ms- P^
262 Ferte C sole B^ 264 fumant Muller: fumant
P^: fumat e> 265 Comptos f; -tos {vel -tus) egypti add.
P^ mg. aerisoni ex -sonet B^ 267 Haec sera subvenitque
tuis BML {praeter H- in ras. L*) Q {ordo genuinus restitutus
suprascriptis cba a Q^) fr: Subvenitque tuis sera haec (-ub-
r
ei sera haec in lac. scr. v'^) v cutis Q^ 268 a quo Mad-
mgius Advers. crit. II p. 153: atque hoc Sandstroemius 1878 p. 40
270 sat est Pa>: facta Eutyches 271 fluctivaga ex -go Q^
■yr
propterlabitur f : praeter propter labitur v^ 272 alpheos
M*Q* 273 Archades P hefandis D 274 Imposuere P
magi
ajxis f 275 Oenoggeticoque B^
THEBAIDOS LIB. I 15
dignius, abruptis etiamnum inhumata procorum
relliquiis trunca ora rigent. tamen hic tibi templi
gratus honos, placet Ida nocens mentitaque manes
Creta tuos. me Tantaleis consistere tectis,
quae tandem invidia est? belli deflecte tumultus 280
et generis miseresce tui. sunt inpia late
regna tibi, melius generos passura nocentes.'
iinierat precibus miscens convicia luno.
at non ille gravis dictis^ quamquam aspera motu,
reddidit haec: ^equidem hau rebar te mente secunda 28.5
laturam, quodcumque tuos^ licet aequus^ in Argos
consulerem, neque me, si detur copia, fallit
multa super Thebis Bacchum ausuramque Dionen
dicere^ sed nostri reverentia ponderis obstat.
horrendos etenim latices^ Stygia aequora fratris 290
obtestor, mansurum atque inrevocabile verbum,
nil fore, quod dictis flectar! quare impiger alis
portantes praecede notos, Cyllenia proles^
aera per liquidum regnisque inlapsus opacis
dic patruo: superas senior se adtollat ad auras 295
itectis iterr
279 tantaliis P terris Qf: terris M^: tectis v^: regnis D
itamen
280tandemv^ heWi om.J), add.H^mg. 281 miserereD impia P
a
passiiros f^ 283 precibns miscens PQMf: miscens precibus o>
convicia ex -vivia f^ 284 gravi dictis, quamquam aspera,
motu Barthius motug (-s) P: motus Gruter 285 haure-
bar P^: baud rebar co 287 si detur P?: detur si o>
288 thebis a>: -as P dionem PBMQb: dionem r-. dianam
d
ex -onen L" 289 Diceres et P'' 290 etenim latices PB:
latices etenim a> 291 atque {ex et /li^) inrevocabile fig: et
inrevocabile (hoc et inr. Q) Pco: et non rev. g verbum g Scri-
tquod iquo
veriu^: verumPco 292 quod Pa>: quo LQf^: quoM^: quodr';
cf. Verg. Aen. 12, 11 alis g: ales Po> 294 -quinlapsus P^:
in
-que elapsusM^Q*: -que elapsus f 295 se attoUat PSMQfr:
se toUat «>: se adtollat L*^
16 P: PAPINI STATI
Laius, extinctum nati quem vulnere nondum
ulterior Lethes accepit ripa profundi
lege Erebi-, ferat hic diro mea iussa nepoti:
germanum exilio fretum Argolicisque tumentem
hospitiis, quod sponte cupit, procul impius aula 300
arceat, alternum regni infitiatus honorem.
hinc causae irarum, certo reliqua ordine ducam.'
paret Atlantiades dictis genitoris et inde
summa pedum propere plantaribus inligat alis,
obnubitque comas et temperat astra galero. 305
tum dextrae virgam inseruit, qua pellere dulces
aut suadere iterum somnos^ qua nigra subire
Tartara et exanguis animare adsueverat umbras.
desiluit, tenuique exceptas inhorruit aura.
nec mora, sublimis raptim per inane volatus 310
carpit et ingenti designat nubila gyro.
interea patriis olim vagus exul ab oris
Oedipodionides furto deserta pererrat
Aoniae. iamiamque animis male debita regna
305 Micon (Poet. aevi Carol. III ed. Traube) 269: obnubit-
que comas {ex cenas carr.) . . . galero. Auct. Class. ed. Mai IX
p. 378 propter ohnubendi verVkm-. Statius in Hbro Thebaidos:
obnubitque . . galero
296 et extinctum P 298 herebi BMQfCrb hic P:
haec o> 301 regnum P^ 302 Haec causae Lachmannus,
qui versum spurium censuit. quo dempto languet oratio
ducam P: dicam a> 303 athlantiades P 304 alis ex
-as P^ 306 Tunc b 307 suadere ex sor- vel sau- Q^
e iperstrepit
309 Dissiluit D: Dissiluit Q^: Disiluit r inhorruit D
iaura
umbra f {e v. 308): umbra aura Q^- umbra M^L'' 310 sub-
limis P {intellefjo accusativum) : -es o> 312 afboris (-r-) f
o
313 furtf B: furtim b furto pererrat deserta L
ia
314 iamaimque Q^ animis Pa>: -mus Q Baehrens: -mi Muller
THEBAIDOS LIB. I. 17
concipit, et longum signis cunctantibus annum 315
stare gemit. tenet una dies noctesque recursans
cura virum, si quando humilem decedere regno
germanum et semet Thebis opibusque potitum
cerneret; hac aevum cupiat pro luce pacisci.
nunc queritur ceu tarda fugae dispendia^ sed mox 320
attollit flatus ducis et sedisse superbus
deiecto iam fratre putat: spes anxia mentem
extrahit et longo consumit gaudia voto.
tunc sedet, Inachias urbes Danaeiaque arva
et caligantes abrupto sole Mycenas 325
t^rre iter inpavidum, seu praevia ducit Erinys,
seu fors illa viae, sive hac inmota vocabat
Atropos. Ogygiis ululata furoribus antra
deserit et pingues Baccheo sanguine colles.
inde plagam, qua moUe sedens in plana Cithaeron 330
porrigitur lassumque inclinat ad aequora montem,
praeterit. hinc arte scopuloso in limite pendens
i^fames Scirone petras Scyllaeaque rura
' 325 Frisc. GL II 574, 16 Statius in I Thebaidos: 'efc cali-
gantes .. Mycenas' caligantes pro caligatas dixit cf. Ps. Acro
Hor. carm. 1, 16. 17
contra Stati usum sicut Ach. 1, 97 ; nam animi nusquam loca-
tivus est, sed pendet ex adiectivis. de plurali cf. e. g. Silv. i, 4, 75
tdescendere
de
Huce
317 decere r 319 luce Po>: laude M^Q^i^'' patisci M^
320 trada L 321 et sedisse superbus ducis P^ super-
bum Q 322 iam P: se a> 323 Extrait BQ^bi 324 da-
naiaque BMLQfbr^ 326 ducit ej; -at b eriny P: herinys
vel -rynis BQMfbr: herenis L^ 327 hac ex haec P^ im-
mota P 328 Atropas L^ sororibus Q 329 baccheo Po>
{i. a Bacchi comitibus profuso): Pentheo Barthius 330 molle
imore
ex mole C^: mole D chiteron P 331 lassumque Pft>: laps-
*lap
QDbcr: lassumque M montem Po>: molem coni. Garrodim
332 hi|nc Q arce (-rc- in ras. fi^) fi 333 schirohe P
Stativs Thebais. 2
18 P. PAPINI STATI
purpureo regnata seni mitemque Corinthon
linquit et in mediis audit duo litora campis. 335
iamque per emeriti surgens confinia Phoebi
Titanis late, mundo subvecta silenti,
rorifera gelidum tenuaverat aera biga:
iam pecudes volucresque tacent, iam Somnus avaris
inrepsit curis pronusque ex aethere nutat, 340
grata laboratae referens oblivia vitae.
sed nec puniceo rediturum nubila caelo
promisere iubar, nec rarescentibus umbris
longa repercusso nituere crepuscula Phoebo:
densior a terris et nulli pervia flammae 345
subtexit nox atra polos. iam claustra rigentis
Aeoliae percussa sonant, venturaque rauco
ore minatur hiemps, venti transversa frementes
confligunt axemque emoto cardine vellunt,
dum caelum sibi quisque rapit; sed plurimus Auster
338 Serv. Aen. 2, 272 {cf. 6, 721) propter singularem biga:
Statius: rorifera . . biga; cf. Pomp. GL V p. 167, 20 sq.
344 Serv. Aen. 2, 268 et licet utrique tempori possit iungi
(creptisculum), usus tamen ut matutino iungamue obtinuit, licet
Statius (Lucanus C) dixerit : longa . . . Phoebo
334 regnati L^ ditemque Schrader: moUemque Lach»
n "
mannus chorinthom ?*=: corinthon (-n add. B^) B: corithon
Q* S35 Linquit ex -id b"" duo audit littora b^
littera Q^ 336 meriti L^ 337 Titangis f: Titanis et P
i subiecta
subvecta PC^^v*: subiecta atS: subvecta D^ 338 tenua
▼
averat Q 339 somnis L^ avaris Pco: amaris f Tiliohroga
340 Inrepsit Pg: Inserpit o>: Inrepit ? prognusque (-ti-)f
ex aethere Pg: per aera o> 342 Promiserat v* nula L"
345 a terris Pa>: Atraciis Sandstroemius 1878 p. 40
346 pqjos b*": ^os B regentis Tv 347 perculsa BCfb
348 frementes F<o£: minantes L 349 emotum Miiller
volvunt b : verrunt Baehrens 350 hauster P
THEBAIDOS LIB. I. 19
inglomerat noctem, tenebrosa volumina torquens, 351
defunditque imbres, sicco quos asper biatu
praesolidat Boreas; nec non abrupta tremiscunt
fulgura, et attritus subita face rumpitur aether.
iam Nemea, iam Taenariis contermina lucis 355
Arcadiae capita alta madent; ruit agmine magno
Inachus et gelidas surgens Erasinus in undas.
pulverulenta prius calcataque flumina nuUae
aggeribus tenuere morae, stagnoque refusa est
funditus et veteri spumavit Lema veneno. 360
frangitur omne nemus, rapiunt antiqua procellae
bracchia silvarum, nullisque aspecta per aevum
solibus umbrosi patuere aestiva Lycaei.
ille tamen, modo saxa iugis fugientia ruptis
352 Serv. Aen. 8, 429 tris imbris torti radios: constricti et
coacti in grandinem, Statius: sicco {var. -os) . . . hiatu {var.
-us) praesolidat Boreas 360 Frisc. GL II 339, 20 propter ab-
lativum veteri: Statius in I Thebaidos: funditus . . . veneno
363 Serv. Georg. 3, 472 aestiva autem sunt loca umbrosa qui-
bus per aestatem pecora vitant solis calorem: Statius: et um-
brosi . . . Lycaei. hine Isid. orig. 14, 8, 37
351 tenebrosa volumina torquens PDg: et (ac^) t.v. torquet a>
e
352 Defuditque L: Diffunditque {ex Defun- b"") Db v: Diffundit-
que Q^ i^mbres Q quas C tremiscunt «> ubique: treme-
scunt P uhique, nisi quod 9, 394 -iscunt ex -escunt P^; Silv.
5, 1, 249 tremescat M, scribendum erat -iscat 355 nemea m:
nemeae P; recte Kohlmannus secundum 2J et Prisc. GL 11
287, 1. 2 ubique -a restituit sicut in voce Tegea debuit. genetivu^
exit in -ees aut -eae, datiuus in -eae, accusativus in -een
, i , a , ifacto
taenariis P: -eis o> lucos Q^ 356 alte Q^ magno P'':
facto o> {ex Verg. Aen. 1, 82. 8, 595 Georg. 4, 167) 357 Ina-
cus PBMf gelidos Bb surgens o>: vergens P in undas P^-
ad arctos
ad arctos P^^to {ex Verg. Aen. 6,16): in undas D^: ad auras
Duebner; gelida . . in unda Miiller 358 calcataque P: -an-
daque (-amque v^) (o JS^ {sed interpretatur calcataque)
360 Funditus ex -ur C 362 Brachia P sicut 3,132. 6,743.
7, 475. 9, 269. 10, 171. 293. Ach. 1, 98, ceteris locis -cch-
2*
20 P. PAPINI STATI
miratus, modo nubigenas e montibus amnes 365
aure pavens passimque insano turbine raptas
pastorum pecorumque domos, non segnius amens
incertusque viae per nigra silentia vastum.
baurit iter; pulsat metus undique et undique frater. -
ac velut hiberno deprensus navita ponto, 370
■cui neque Temo piger neque amico sidere monstrat
Luna vias, medio caeli pelagique tumultu
stat rationis inops, iamiamque aut saxa malignis
expectat submersa vadis aut vertice acuto
spumantes scopulos erectae incurrere prorae: 375
talis opaca legens nemorum Cadmeius heros
adcelerat, vasto metuenda umbone ferarum
excutiens stabula, et prono virgulta refringit
pectore; dat stimulos animo vis maesta timoris,
donec ab Inachiis victa caligine tectis 380
emicuit lucem devexa in moenia fundens
Larisaeus apex. illo spe concitus omni
evolat, hinc celsae lunonia templa Proshymnae
laevos habens, hinc Herculeo signata vapore
Lernaei stagna atra vadi^ tandemque reclusis 385
infertur portis. actutum regia cernit
vestibula; hic artus imbri ventoque rigentes
proicit ignotaeque adclinis postibus aulae
invitat tenuis ad dura cubilia somnos.
365 Miratus PMBDC^: -tur o> e Po>: e B*: |e f: de
JDeipser 1881 p. 111 d. Verg. Aen. 4, 164; sed apud Stat.
e montibus non ad nubigenas pertinet 366 Aure Po>: ire g
Lachmannus; sed cf. 12, 222 367 pecudumque Qf
post domos ante Menkium puncto distinguebant segnior ex
-us f^ vel r 368 pastum C^ 371 nec g Miiller
372 caeli ex -lo B^ pelaique L 375 aerectae P: erectae
ex rectae L*^ 377 'umbone 'metuenda L^ 379 animo om. P
mixta (s) timore Peyraredus 380 Inacus P calligine L
382 Larisseus ex Lal- L^ 383 prosymnae P<jo; sed 3,325.
4,44 interaspiratio in P servata 384 habens P27g: habet
(abet B) o> erculeo P'": erculeo Q labore g Peyraredus
387 hinc B^ 389 teneros Gronovius somnos P^
THEBAIDOS LIB. I. 21
rex ibi tranquille, medio de limite vitae 390
in senium Fergens, populos Adrastus habebat,
dives avis et utroque lovem de sanguine ducens.
hic sexus melioris inops, sed prole virebat
feminea, gemino natarum pignore fultus.
cui Phoebus generos - monstrum exitiabile dictu!-395
mox adaperta iides — fato ducente canebat
saetigerumque suem et fulvum adventare leonem.
id volvens non ipse pater, non docte futuri
Amphiarae vides^ etenim vetat auctor Apollo.
tantum in corde sedens aegrescit cura parenti. 400
ecce aiitem antiquam fato Calydona relinquens
Olenius Tydeus — fraterni sanguinis illum
conscius horror agit — eadem sub nocte sopora
lustra terit, similisque notos dequestus et imbres,
infusam tergo glaciem et liquentia nimbis 405
ora comasque gerens subit uno tegmine, cuius
fusus humo gelida partem prior hospes habebat.
hic vero ambobus rabiem fortuna cruentam
adtulit: haud passi sociis defendere noctem
culminibus, paulum alternis in verba minasque 410
cunctantur; mox ut iactis sermonibus irae
intumuere satis, tpm vero erectus uterque
S90 tieinquiWe agnovit Muller 1884 p. 15: tranquillae {ex
-0 C) P«> 391 saeniuin P abebat B^ 393 vigebat Wake-
fieldus 594 naturum f^ 396 fidens Q^ fato P: aevo o>
398 Id P: Haec «> 399 etenim . . . sedens om. SK^Q^; 39.9 om. B,
add.^&^ mg. iuxta v. 401; in C jpost 399. 400 exstant haec:
Amphiarae vides aegrescit cura parenti relinques Q
402 Oenius D 403 et eadem nocte f : 0 eadem nocte
gla
(et) M (sub add. Hi^ mg.) 404 similesque P 405 aciem Q
406 gerens Pxo: rigens Heinsius^ sed cf. 3, 16 tecmine Lf
WWW , H
407 gelidaP: gelidam L: -da ex -do C abebat B: ab- Q
409 passis L 410 alternis in <t>: -ni in P: -ni nil Baehrens
cl. 3,179; demcf' 1,440. vulgo post paulum distinguunt
i ' n . u
22 P. PAPINI STATI
exertare umeros nudamque lacessere pugnam.
celsior ille gradu procera in membra simulque
integer annorum, sed non et viribus infra 415
Tydea fert animus, totosque infusa per artus
maior in exiguo regnabat corpore virtus.
iam crebros ictus ora et cava tempora circum
obnixi ingeminant, telorum aut grandinis instar
Riphaeae, flexoque genu vacua ilia tundunt. 420
non aliter quam Pisaeo sua lustra Tonanti
cum redeunt crudisque virum sudoribus ardet
pulvis; at hinc teneros caveae dissensus ephebos
concitat, exclusaeque expectant praemia matres:
sic alacres odio nullaque cupidine laudis 426
accensi incurrunt, scrutatur et intima vultus
unca manus penitusque oculis cedentibus intrat.
forsan et accinctos lateri — sic ira ferebat —
nudassent enses, meliusque hostilibus armis
lugendus fratri, iuvenis Thebane, iaceres, 430
ni rex, insolitum clamorem et pectore ab alto
stridentes gemitus noctis miratus in umbris,
movisset gressus, magnis cui sobria curis
413 Class. Auct ed. Mai IX p. 195 exertare denudare.
Statius: exertare humeros 415 Prisc. GL II 299, 12 propter
accusativum Tydea: Statius in I: nec non et . . animus
417 Serv. Georg. 4, 83 Statius: maior ... virtus; cf. Schol.
Bern. ihid.
413 humeros P 415 sed Po>: nec Prisc. exviribus b'
o
416 totosque PD: totos (-us Lf^) o* 419 geminant L
420 tandunt L*^: tendunt Q^: tendunt fi 422 redeunt
Pf: reddunt ct> 423 dissensus ex diste- B^ efoebos P
425 Hic C nuUaeque Turon. 426 scrutantur B^
intima ex ult- B^ 427 ^cedentibus (re-) Q,- ced- r
li
intrat P: instat {ex -ant C) ft> 429 hostibus f^: hostibus
Turon. 431 insolitum ex -tus C 433 sobria Ptt>: saucia
Lachmannus
THEBAIDOS LIB. I. 23
pendebat somno iam deteriore senectus.
isque ubi progrediens numerosa luce per alta 435
atria dimotis adverso limine claustris
terribilem dictu faciem, lacera ora putresque
sanguineo videt imbre genas: ^quae causa furoris,
externi iuvenes — neque enim meus audeat istas
civis in usque manus — , quisnam inplacabilis ardor 440
exturbare odiis tranquilla silentia noctis?
usque adeone angusta dies et triste, parumper
pacem animo somnumque pati? sed prodite tandem,
unde orti, quo fertis iter, quae iurgia? nam vos
haud humiles tanta ira docet, generisque superbi 445
magna per effusum clarescunt signa cruorem.'
vix ea, cum mixto clamore obliqua tuentes
incipiunt una: Vex o mitissime Achivum,
quid verbis opus? ipse undantis sanguine vultus
aspicis.' haec passim turbatis vocis amarae 450
confudere sonis; inde orsus in ordine Tydeus
continuat: ^maesti cupiens solacia casus
monstriferae Calydonis opes Acheloiaque arva
deserui; vestris haec me ecce in finibus ingens
nox operit. tecto caelum prohibere quis iste 455
arcuit? an quoniam prior haec ad limina forte
434 Ps. Acro Hor. carm. 2, 11, 8 ut Vergilius: pendebat
. . . senectus
436 dimotis {ex de- M^) PMLD: demotis o>: dimoitis (-n-)
ad
ex de- b adverso dimotis L diverso D lumine f : lif mine M
437 lacera ora ex -ro ara P^ 439 audeat istas . . in manus
i-impacabills
Kohlmannus defendit cl.Verg. Aen. 2,437 440 inplacabilis M*
444 horti P iuria L 445 Haut P 446 effesum f
447 cum mixto (cum in ras.) b* 449 opus est LDC'
undantes ex -is P^" vultum Turon. 451 Confu^dere txfiv.
Confundere Turon. orsus ex -sii L" 454 haee om. D
465 quis Po>: quid Baehrens, sed cf. 6,372. 11, 182. 12,590
456 Arcuit C^: ex Arguit K^fr*: Arguit Po> prio M*
lumiua f
24 P. PAPmr STATI
molitus gressus? pariter stabulare bimembres
Centauros unaque ferunt Gyclopas in Aetna
compositos. sunt et rabidis iura insita monstris
fasque suum: nobis sociare cubilia terrae — 460
sed quid ego? aut hodie spoliis gavisus abibis,
quisquis es, bis, aut me, si non effetus oborto
sanguis bebet luctu, magni de stirpe creatum
Oeneos et Marti non degenerare paterno
accipies.' 'nec nos animi nec stirpis egentes — ' 466
ille refert contra, sed mens sibi conscia fati
cunctatur proferre patrem. tunc mitis Adrastus:
'irnmo agite, et positis, quas nox inopinaque suasit.
aut virtus aut ira, minis succedite tecto.
iam pariter coeant animorum in pignora dextrae. 470
non haec incassum divisque absentibus acta;
forsan et has venturus amor praemiserit iras,
ut meminisse iuvet.' nec vana voce locutus
464 27 4, 111 etenim ex Marte Oeneus dicitur natus, ex
Oeneo Tydeus. sic enim in primp: et Marti . . . aspicies,
similia 2,726 w&f Marti . . paterno
457 Molitus PQKC^r: -tur o> 458 Centarosque f^
cyclopas (-a- in ras.) Q* ethena L 460 locum sanum
pessime tractaverunt editores; recte Uhrarii aposiopesin agno-
verunt; cf. etiam Gruteri ^uspiciones in Statii Theb. lih. I ed.
Handiu^ 1851 p. 25 461 haud ex aut B^r^ 462 si me D
oborto {ex ab- b^) PDfb^: aborto (ab orto B) a>: aborto
M^Q^ {vel Q^ 463 ebet B^- habet fi 465 nos ex
ho8 Q egentes P: egemus o> 466 fati Po>: facti Mf:
tcmitiB
facti v^: utrumque novit S 467 Cuncta|tur Q tenitis "L"
468 quas {ex quae M^^L^B^f*) DMLBf^: quae Po> in-
Buaalt
opina suasit D s^sit (-au-?) Q^ 470 impignora B
in del. Lachmannus; sed sensus est: ut animorum piynora
sint {vel fiant), nec in inepte positum, cf e. g. Lucan.
2, 151 in fcatrum ceciderunt praemia fratres. cf. etiam Verg^
Aen. 11, 292 471 actae L^ 472 Forsan et a>: Forr
sitan et (-it- adras.) P praemiserit P; -at «>
THEBAIDOS LIB. I. 25
fata senex, siquidem hanc perhibent per vulnera iunctis
esse fidem, quanta partitum extrema protervo 475
Thesea Pirithoo, vel inanem mentis Oresten
opposito rabidam Pylade vitasse Megaeram.
tunc quoque mulcentem dictis corda aspera regem
iam faciles, ventis ut decertata residunt .
aequora^ laxatisque diu tamen aura superstes 480
inmoritur velis, passi subiere penates.
hic primum lustrare oculis cultusque virorum
telaque magna vacat: tergo videt huius inanem
inpexis utrimque iubis horrere leonem,
illius in speciem^ quem per Teumesia tempe 485
Amphitryoniades fractum iuveualibus annis
ante Cleonaei vestitus proelia monstri.
terribiles contra saetis ac dente recurvo
Tydea per latos umeros ambire laborant
483 27 6, 722 tigrin: simili modo etiam in primo libro de
pelle dixit: tergo . .. leOnem
cunctis
474 per P: post o iunctis L" : iunctam Baehrens 475 Esse
Po>: isse Gruter, sed esse est pro imperfecti quodammodo infmitivo
i quantum
quantaf (quanta ex -tu K) partitum P°K: quan^^^um B
476 perithoo {ex pirethoo M^) MLQ^^ horesten LC: orestem
da
QMf^ 477 rabiem B^: rapidam Lfv 478 Tunc e^ Hunc L*^
mulcentem a>: -te^^^P: -te S regem o>: rege PS 479 Tam r:
Tam ex lam L*^v* 480 tamen Po>: tandem Peyraredus, sed
illud hic non minus probum quam 2, 392. 5, 181 Liv. 5, 11, 1 al.
i terga
481 Immoritur P passi| B 482 occulis L 488 Telaque Q^
a iple
vacat s. l. add. V: vocat L^^Q^ 484 Impexis v^
iquo
485 quem f^ 486 fracto (-0 in ras.) f iuvenalibus PB^M^
fK^b^: -ilibus B^M^LQK^Db^/*v: iuvenibus r Turon. annis
iarmis iannis iu8
PBv: armis a>: annis D: armis L^C^ 487 vestitur P^:
e
vestitur o> fortasse recte 488 Terribilis P: -is b^ 489 hume-
ro8 P
26 P. PAPINI STATI
exuviae, Calydonis lionos. stupet omine tanto 490
defixus senior^ divina oracula JPhoebi
agnoscens monitusque datos vocalibus antris.
obtutu gelida ora premit, laetusque per ai-tus
borror iit; sensit manifesto numine ductos
adfore, quos nexis ambagibus augur Apollo 495
portendi generos, vultu fallente ferarum,
ediderat. tunc sic tendens ad sidera palmas:
^nox, quae terrarum caelique amplexa labores
ignea multivago transmittis sidera lapsu^
indulgens reparare animum, dum proximus aegris 500
infundat Titan agiles animantibus ortus,
tu mihi perplexis quaesitam erroribus ultro
advehis alma fidem veterisque exordia fati
detegis: adsistas operi tuaque omina firmes.
semper honoratam dimensis orbibus anni 505
te domus ista colet; nigri tibi, diva, litabunt
electa cervice greges, lustraliaque exta
lacte novo perfusus edet Vulcanius ignis.
salve prisca fides tripodum obscurique recessus!
deprendi, Fortuna, deos!' sic fatus, et ambos 510
innectens manibus tecta interioris ad aulae
493 Serv, Aen. 2,"659 saevus horror: quia'; est et bonus,
nt: laetusque . . iit
a f a
490 Exubiae P tinto L^ 491 Devixus L^ divino
L' 494 sentit b 495 Adfore Po>: ac fore Gronovius
1
nexis Pa>: flexis Baehrens 496 falente M^ 498 am-
a ra a
plex^ (--8) Q 499 transmitis b side L*^ 501 giles L^
8 a omina
504 adistas P*' tueque f^ omnia C: omniaM^v^ 505 de-
mensis Lachmannus 506 nigri . . . litabunt in ras. L ^
tetflexa i
507 Electa r^ 508 vulcanus P*': vox a B^ restituta^ num idem
a
fuerit, non liquet 510 fortuno L^ 511 interioris Schrader:
ulterioria (ex int-? B) Pft>; cf. 8, 15
THEBAIDOS LIB. I. 27
progreditur. canis etiamnum altaribus ignes
sopitum cinerem et tepidi libamina sacri
servabant; adolere focos epufasque recentes
instaurare iubet. dictis parere ministri 516
certatim adcelerant; vario strepit icta tumultu
regia: pars ostro tenues auroque sonantes
emunire toros alteque inferre tapetas,
pars teretis levare manu ac disponere mensas.
ast alii tenebras et opacam vincere noctem 520
adgressi tendunt auratis vincula lychnis.
his labor inserto torrere exsanguia ferro
viscera caesarum pecudum, his cumulare canistris
perdomitam saxo Cererem. laetatur Adrastus
obsequio fervere domum, iamque ipse superbis 525
fulgebat stratis solioque effultus eburno.
parte alia iuvenes siccati vulnera lymphis
discumbunt, simul ora notis foedata tuentur
inqne vicem ignoscunt. tunc rex longaevus Acasten —
natarum haec altrix eadem et fidissima custos 530
lecta sacrum iustae Veneri occultare pudorem —
imperat acciri tacitaeque inmurmurat auri.
523 Auct Class. ed, Mai IX p. 97 Ceres . . pro ipso accipi-
tur frumento. unde Statius Thebaidos: alii cumulare canistris
perdomitam Cererem 525 Serg. GrL IV 505, 34 de verbo fervendi:
utrimque enim proferebantur auctoritates , Vergilius dixit:
fervere Leucaten, Statius: obsequio fervere domum
512 Egreditur C 513 tepidi ex tre- C* 516 ad-
celebrant P^ 517 tenues Po>: tinctoa Muller: obtentos Deiter
1898 p. 344: ardentes Burym 518 tores L ^ : teos B' alteque P :
o i
altesque B^: altosque (-que add. v^) tn 519 levare B^:
leviare D: lavare f et ^ 522 torrere ex -ore f^ '523 pe-
codum lifjL cumulare ex -ure f^ 524 Edomitum C
526 Fulgebat ex Fluebat f^ 529 acasten P: acesten o>
530 alitrix C eadem et ex adimet P'' 531 veneri iustae C
582 tacitaeque . . auri Klotzius: tacitaque . . . aure Poi:
taciteque .. auri Deipser 1881 p. 110: tacitoque . . ore Koest-
linius
28 P. PAPINI STATI
nec mora praeceptis, cum protinus Utraque virgo
arcano egressae thalamo: mirabile visu^
Pallados annisonae pharetrataeqiie ora Dianae 535
aequa ferunt, terrore minus. nova deinde pudori
visa virum facies: pariter pallorque ruborque
purpureas hausere genas, oculique verentes
ad sanctum rediere patrem. postquam ordine mehsae
victa fames, signis perfectam auroque nitentem 540
lasides pateram famulos ex more poposcit,
qua Danaus libare deis seniorque Phoroneus
adsueti. tenet haec operum caelata figuras:
aureus anguicomam praesecto Gorgona collo
ales habet, iamiamque vagas — ita visus — in auras 545
exilit; illa gravis oculos languentiaque ora
paene movet vivoque etiam pallescit in auro.
hinc Phrygius fulvis venator tollitur alis,
Gargara desidunt surgenti et Troia recedit,
stant maesti comites, frustraque sonantia lassant 550
ora canes umbramque petunt et nubila latrant.
646 S 6, 539 ut morientis Gorgonae expressius describeret
vultum, ait: illa graves . . . in auro
■ e .
534 egress j thalamo (-a) P'': egressae thalamo (e om. Lv^)<jj;
Statius egredi cum solo aut accusativo aut dblativo ponit
536 minus P«>: minis Lachmannus; recte 2J terrore minus id
est sine terrore no|a(n) f^ 537 Causa Baehrens pal-
que h
lor M^ 538 ausere B^b^ft*- ausere Tw^Ow.: tinxere C
c ■• - ■• --■ ■ e ■ f. ; ■'■■:. ■■•■■•■■ ■ ■,.
539 s|antum B' redire f : redire b 540 Ficta C
542 daneus L libere L' . pharoneus Q^ 543 figuram C
angui *
544 Aureus Ptt>: Perseus Bentleius -aiiri-comam Q^
praesecto ex praefecto fb ' 545 ofii. P\ add. V" abet B
vagas r^ s. l: om. Turon.: vagus f ita visus Po>: gavisus D
aui^as (e) f 547 Pone Lf^: Pone ea? Pene M", dein resti-
tutum Pene M*^: Paene Q^ 548 phyrgius B^: phyrgius b:
prygius Q* 549 recessit v
THEBAIDOS LIB. I. 29
lnmc undante mero fundens vocat ordine cunctos .
caelicolas, Phoebum ante alios, Phoebum omnis ad aram
laude ciet comitum famulumque evincta pudica
fr.Qnde manus, cui festa dies largoque refecti 555
ture vapor.atis lucent altaribus ignes.
'forsitan, o iuvenes, quae sint ea sacra quibusque
praecipuum causis Phoebi obtestemur honorem'
rex ait, ^exquirant animi. non inscia suasit
relligio, . magnis exercita cladibus olim 560
plebs Argiva litant; animos advertite^ pandam.
postquam caerulei sinuosa volumina monstri^
terrigenam Pythona deus septem orbibus atris
amplexum Delphos squamisque annosa terentem
robora, Castaliis dum fontibus ore trisulco 565
fusus hiat nigro sitiens alimenta veneno,
perculit^ absumptis numerosa in vulnera telis,
Cirrhaeique dedit centum per iugera campi
vix tandem explicitum, nova deinde piacula caedis
perquirens nostri tecta haud opulenta Crotopi 570
attigit. huic primis et pubem ineuntibus annis
mira decore pios servabat nata penates
intemerata toris. felix, si Delia numquam
furta nec occultum Phoebo sociasset amorem !
552 orbine Q 553 aram P: aras a>; utrum praestet, non
n
diiudico 554 sociurnque famulumque evicta b 557 ea Po>:
gi
haec b 560 Relli • o P^ 561 Pleps B Qr litant o> : litant P^: litat r
o r
. animas L^ 563 .Tetrigenam bV phytona {vel -phi-) o>
atris Po>: Sirtis Baehrens 564 Implexum C suamis Lfi
565 custaliis B 566 inficiens alimenta Baehrens: vitians sata
\aetsi Kochius 1865 p. 4; setZ veneno dativus est 567 ab-
, . b b
sumptis PD: adsumptis {vel ass-) o>: ads- {vel ass-) b^r
668 per centum D 569 caedis Pft> : caedi BMf 570 haut P
pubem ineuntibus ,
571 pubescentibus D: pubescentibus g 572 pios Bent-
leius.. pio Po> pena|tes.f 573 Delia Pa> (?'. Apollinis):
dulcia Miiller: devia Baehrens
30 P. PAPINI STATI
namque ut passa deum Nemeaei ad fluminis undam, 575
bis quinos plena cum fronte resumeret orbes
Cynthia, sidereum Latonae feta nepotem
edidit; ac poenae metuens — neque enim ille coactis
donasset tbalamis veniam pater — avia rura
eligit ac natum saepta inter ovilia furtim 580
montivago pecoris custodi mandat alendum.
non tibi digna^ puer, generis cunabula tanti
gramineos dedit berba toros et vimine querno
texta domus; clausa arbutei sub cortice libri
membra tepent, suadetque leves cava fistula somnos, 585
et pecori commune solum. sed fata nec illum
concessere larem; viridi nam caespite terrae
proiectum temere et patulo caelum ore trahentem
dira canum rabies, morsu depasta cruento,
dissicit. hic vero attonitas ut nuntius aures 690
matris adit, pulsi ex animo genitorque pudorque
et metus: ipsa ultro saevis plangoribus amens
tecta replet, vacuumque ferens velamine pectus
occurrit confessa patri; nec motus et atro
584 Cldss. Auct. ed. Mai IX p. 24 arbuteus, -a, -um i-
de arbutu existens: unde Statius in libro Thebaidos: arbutei
. . . libri clausa tepent ibid. p. 307 sed et liber dicitur pro
interiore arboris cortice. unde Statius Thebaidos: tepidi sub
cortice libri
575 lamque C Nemeaei vulgo: nemei {vel -maei; -maee f)
Po> ad om. r Tv/ron. bll latonae o>: -na P 578 poenae co:
poena P*': ^oenam Baehrens; cf. 6^765. 10,893. aliter BupeTOs
metuens Silv. 3, 3, 79 (ne intellegatur dsi6i,dcciiia>v) coacti|8 f
i ac ovilia
580 etr: et Turon. oliviaQ^ 581 mandata lendum B
lline t
582 puer P^ 583 et «>: sed ex set P' 584 Tecta f: Texa M»
Bua
585 saudetque Q^ cauga (-s-) f 586 peccori r: pecore fi
fata ex ficta C^ 587 viridi {ex -dis C^) PQbC: -dis a>
r a i
589 moysu Q^ depastu Q^ 590 Dissicet P*': Discicit 8:
Disicit D 692 'ultro 'ipsa P* saevis a>: maestis P
THEBAIDOS LIB. I. 31
imperat — infandum ! — cupientem occumbere leto. 695
sero memor thalami maestae solacia morti,
Phoebe, paras monstrum infandis Acheronte sub imo
conceptum Eumenidum thalamis, cui virginis ora
pectoraque; aeternum stridens a vertice surgit
et ferrugineam frontem discriminat anguis. 600
haec tum dira lues nocturno squalida passu
inlabi thalamis, animasque a stirpe recentis
abripere altricum gremiis morsuque cruento
devesci et multum patrio pinguescere luctu.
haut tulit armorum praestans animique Coroebus 606
seque ultro lectis iuvenum, qui robore primi
famam posthabita faciles extendere vita,
obtulit. illa novos ibat populata penates
portarum in bivio — lateri duo corpora parvum
dependent, et iam unca manus vitalibus haeret 610
ferratique ungues tenero sub corde tepescunt — :
obvius huic, latus omne virum stipante corona,
596 Prisc. GL III 69, 13 (propter sero) Statius in I The-
baidos : sero . . . paras. hinc additum post Max. Victor. GL VI
237, 16 in cod. b sero brevis lecta: sero memor thalami . Statius
600 Class. Auct. ed. Mai IX p. 177 discriminare dividere
Statius: et ferrugineum . . anguis 608 Prisc. GL II 308, 15
{propter genetivum parvum) Statius in I Thebaidos : illa . . . de-
pendent. parvum pro parvorum
m m } matris
696 Sera f mejor Q^: meror v^ morti D: mortis
Prisc. 697 infandi sacheronte B acherante b^ 599 stri-
dens Pa>: -que rigens Koestlinius surgit ex -at B^
601 tum {ex cum C^) Po: tam ex tum M*^ nocturna Q^
sualida Lf^^ 602 recentes P 603 Arripere LMfbr^»^
itabo
604 Devesci PD: Di- o> luctu| (-s) P: luctu D 606 Haud P
armarum M^ animi|que f: animisque D 607 posta-
bita B 608 ibat Pce>: stabat Kochius 1865 p. 5 poenates
(-0- del. P") P 609 in del. Baehrens 610 iam unca (ilunca
B'^ Por adunca D
32 P- PAPINI STATI
fit iuvenis, ferrumque ingens sub pectore duro
condidit^ atque imas animae mucrone corusco
scrutatus latebras tandem sua monstra profundo 615
reddit babere lovi. iuvat ire et visere iuxta
liventis in morte oculos uterique nefandam
proluviem et crasso squalentia pectora tabo^
qua nostrae cecidere animae. stupet Inacha pubes,
magnaque post lacrimas etiamnum gaudia pallent. 620
hi trabibus duris^ solacia vana dolori,
proterere exanimos artus asprosque molares
deculcare genis, nequit iram explere potestas.
illam et nocturno circum stridore volantes
inpastae fugistis aves, rabidamque canum vim 625
622 Serv. Aen. 3, 152 asprosque molares pro asperos
626 27 2, 520 ut Lucanus : impastae fugistis aves {cf. Lucan.
6, 627)
613 Fit P: It (Id 8^: Et C) «> abere B^: habere Q^
V e ^
617 Libentis P*' utrique B: utrique f^ nefandum Q^f^
tsualentia
618 sualentia f^: liventia L^ 619 pubes P: plebes o:
Jvirtus iple
pubes D^: pubes r^: p|be8 (-u-?) ft 620 post Pct>:
a tvulnera
per Baehrens lacrimis L^ etiamnunc P gaudia D
621 Hic KC^ Turon.: Hi''' L" 622 exanimos PLDQf
r^br: -mes BMK^C^v^; in his vocdbulis duhia est memoria
librorum: nom. exanimis 5,493. 5,545. 7,88. 10, 620. 12, 739.
abl. -mi 11,236. acc. -mem 10,274- -mum 9, 561. 11,176.
nom. plur. -es 3,114. 10,265. 10,655. 12,418. acc. -is 12,735;
-es 8, 73. 9, 158. 9, 236 nom. semianimum 2, 83. acc. -um
10,477; -em 3,187. abl. -i 8,597. plur. nom. -es 7,597. acc.
-08 10, 547; -as 6, 220 (-es «>); -is Ach. 2, 100 unanimum
Theb. 4, 354 Silv. 5, 1 176. -mi Theb. 8, 669. 9, 169. 10, 727
Silv. 5, 2, 155. itaque in eis quae a voce anima descendunt, ter-
tiae declinationis formae praevalent asprosque ex asperosque
t
L^fb: asperosque fi 623 genis ex -nus C^ nequid P''
istridore am
624 stetere f* 625 rabidumque L^: rapidamque /iv
THEBAIDOS LIB. I. 33
oraque sicca ferunt trepidorum inhiasse luporum.
saevior in miseros fatis ultricis ademptae
Delius insurgit^ summaque biverticis umbra
Parnassi residens arcu crudelis iniquo
pestifera arma iacit, camposque et celsa Cyclopum 630
tecta superiecto nebularum incendit amictu.
labuntur dulces animae, Mors iila Sororum
ense metit captamque tenens fert manibus urbem.
quaerenti, quae causa^ duci, quis ab aetbere laevus
ignis et in totum regnaret Sirius annum, 635
idem auctor Paean rursus iubet ire cruento
inferias monstro iuvenes, qui caede potiti.
fortunate animi longumque in saecula digne
promeriture diem! non tu pia degener arma
occulis aut certae trepidas occurrere morti. 640
comminus ora ferens Cirrhaei in limine templi
constitit et sacras ita vocibus asperat iras:
'non missus, Thymbraee, tuos supplexve penates
advenio: mea me pietas et conscia virtus
has egere vias. ego sum, qui caede subegi, 645
Phoebe, tuum mortale nefas^ quem nubibus atris
et squalente die^ nigra quem tabe sinistri
quaeris, inique, poli. quodsi monstra effera magnis
630 Serv. Aen. 6, 630 ut Statius Argivorum muros ab ipsis
{i. Cydopibus) dicat esse perfectos 636 ibid. 3, 141 hinc est:
et in . . . annum 638 Prisc. GrL II 159, 2 (dies masc.) Statius
in I <^Thebaidos^ : longumque . . diem
626 ^erunt (-u-) f 628 insurget Bb^ biverticis ex in- f*
i arce a
umbra Bv^ {om. v^) 629 Parnasi P 630 Pestifere L^
p i a
iacet Turon. cyclorum P'' 631 supertecto P" nebulorum Q*
incendit P a> : intendit Madvigius, Adv. II p. 153, cf. 634 sq.
634 quis Po>: quid Gronovius haethere Bb^ 637 potati fi
639 tu^^pia P'' {vel P"): turpia ex tu pia v^ 640 Occu|lis
(1) P decurrere fi 642 auras C 643 tymbreae "B^
647 sualente (-tem L) Lf
Stativs Thbbais. 3
34 P. PAPmi STATI
cara adeo superis, iacturaque vilior orbi
mors homiiium et saevo tanta inclementia caelo est, 650
quid meruere Argi? me, me, divum optime, solum
obiecisse caput fatis praestabat. an illud,
saeve, magis cordi, quod desolata domorum
tecta vides, ignique datis cultoribus omnis
luget ager? sed quid fando tua tela manusque 655
demoror? expectant matres, supremaque fiunt
vota mihi. satis est: merui, ne parcere velles.
proinde move pharetras arcusque intende sonoros
insignemque animam leto demitte; sed illum,
pallidus Inachiis qui desuper inminet Argis, 660
dum morior, dispelle globum.' sors aequa merentes
respicit. ardentem tenuit reverentia caedis
Letoiden, tristemque viro submissus honorem
largitur vitae; nostro mala nubila caelo
diffugiunt, at tu stupefacti a limine Phoebi 665
exoratus abis. inde haec stata sacra quotannis
sollemnes recolunt epulae, Phoebeaque placat
templa novatus honos. has forte invisitis aras
vos quae progenies? quamquam Calydonius OeneuS;
et Parthaoniae, si dudum certus ad aures 670
649 Cu|ra (a) Q'^ orbi Pa>: orbis (-s add. Q^; in D
adrasa est) DQ 650 versum Sandstroeniius 1878 p. 41 deleri
vult caelo est Pto: caelo BLbv^ Turon. 651 dive C solum
om. Q 652 praestabit ex -at Sg 653 saeve Bentleius:
Lene Po>: laeve ? Gronovius; an illud lene? distinxit Garro-
dius 665 Luget g Heinsius: Lucet Po> et BQCb^^v^
quid s. l. t^: ex quin B'^: ex quod M^ tela Pa>: iam C
656 Demor b"" suppremaque Mf matres ex -is P^ fiunt o>:
figunt P 659 insignique Garrodius demitte vulgo: dimitte Pa>
largis
660 imminet P arcus D 661 dispelle P {idem interpretatur Sf) :
depelle a> sors Pg: fors {ex fros Q^) o> aequam erentesB
663 LetoidenPB'Q^: Latoiden (Lo-/m) o> summissusP 665 an
ac tu? stupefacta b^ a om. ft lumine P*' 666 abHiB B^
667 aepulas P^ placeat f 668 ivistis ad Tiliobroga
670 parthaoniae (ex porth- v^: parch- Q) PLDQ^: po- o>
THEBAIDOS LIB. I. 35
clamor iit, tibi iura domus. tu pande^ quis Argos
advenias, quando liae variis sermonibus horae.'
deiecit maestos extemplo Ismenius heros
in terram vultus, taciteque ad Tydea laesum
obliquare oculos; tum longa silentia movit: 675
^non super hos divum tibi sum quaerendus bonores,
unde genus, quae terra mihi, quis defluat ordo
sanguinis antiqui: piget inter sacra fateri.
sed si praecipitant miserum cognoscere curae^
Cadmus origo patrum, tellus Mavortia Thebe, 680
est genetrix locasta mihi.' tum motus Adrastus
hospitiis — agnovit enim: — 'quid nota recondis?
scimus' ait, ^nec sic aversum fama Mycenis
volvit iter. regnum et furias oculosque pudentes
novit et Arctois si quis de solibus horret 685
quique bibit Gangen aut nigrum occasibus intrat
Oceanum, et si quos incerto litore Syrtes
destituunt. ne perge queri casusque priorum
adnumerare tibi: nostro quoque sanguine multum
erravit pietas, nec culpa nepotibus obstat. 690
tu modo dissimilis rebus mereare secundis
671 quis ex per K^: per C agros b 672 hae . . horae P:
haec . . hora est a> 673 exemplo P^^f^: lacrimans v^<s
isthmenius P: his menius M 674 laesum Pco: laevum Koest-
o
linius fortasse recte 675 tunc hfi oculis Q^ 679 miBe-
rantem noscere Lachmannm curae »»* 680 thebae Po>
iest
681 Est Po>: Et C: At v^ ioca8t|a (r) b 682 Hospitis
agnovit P: Hospici sagnovit B: Hospitiis cognovitL? quod C^
a V
noti Q^ 683 adversum b^^ 684 ^olvit M*"
pudentes Po>: parentis vel pudendos Lachmannus: cruentos
Garrodius; sed pudentes oculi sunt qui videre nolunt
ihorret
685 erret L" 686 occassibus r Turon. 688 Destituunt
c icasuBque
o>: Di- P gasjisque P^ {vel P**): cajsusque f : gemitusque D
ituorum
36 P. PAPINI STATI
excusare tuos. et iam temone supino
languet Hyperboreae glacialis portitor Ursae.
fundite vina focis, servatoremque parentum
Letoiden votis iterumque iterumque canamus. 695
Phoebe parens, seu te Lyciae Patarea nivosis
exercent dumeta iugis, seu rore pudico
Castaliae flavos amor est tibi mergere crines,
seu Troiam Thymbraeus habes^ ubi fama volentem
ingratis Phrygios umeris subiisse molares, 700
seu iuvat Aegaeum feriens Latonius umbra
Cynthus et adsiduam pelago non quaerere Delon:
tela tibi longeque feros lentandus in hostes
arcus, et aetherii dono cessere parentes
aeternum florere genas^ tu doctus iniquas 706
Parcarum praenosse manus fatumque quod ultrast
et summo placitura lovi, quis letifer annus,
bella quibus populis, quae mutent sceptra cometae,
tu Phryga submittis citharae, tu matris honori
terrigenam Tityon Stygiis extendis harenis. 710
696 Ps. Acro Hor. carm. 3, 4, 64 Patara est civitas Lyciae,
in qua maxime ApoUo colitur, ut Statius: seu <(t^e Lyciae
Pat^a>re<a)> . . . iugis
692 et iam BDMQKC: etiam Po>: sed iam g fortassse
recte 693 yperboreae M: hiperboleae C ursae ex- sa K
695 Letoiden PB^Q^D: Lat- B^o iterum iterum C:
iterumque {alterum add. b^) b 697 dueta P'' 699 tym-
breus P 700 Ingratis {quibus gratia non est habita) Po>:
Instratis lortinus frygios ,umeris P subiisse HLKv: subisse b^-
subisse Po> 702 non Po>: nunc Kohlmannus; sed negatio
ad verbum referenda 704 Argus P'' parentes Pa>: -tis
Ba/rihius 705 aeternum (-nae Lachmannus) . . genae Lach-
est
mannvs, Weber tu Po> : aut fi 706 ultrast Muller: ultrasim P^:
ultra est {ex -ro est Q^; est om. fi) o> 707 summa L^: summo
ex -u f^ qui| (-s) C: qui K 708 mutant f: -ent ex -ant b
comettae B^ 709 fryga P: phyriga b summittis P
honore \ifi 710 triton C ettendis b^ ayemis Q^
THEBAIDOS LIB. I. 37
te viridis Python Thebanaque mater ovantem
horruit in pharetris, ultrix tibi torva Megaera
ieiunum Pblegyan subter cava saxa iacentem
aeterno premit accubitu dapibusque profanis
instimulat, sed mixta famem fastidia vincunt: 715
adsis^ o memor bospitii, lunoniaque arva
dexter ames, seu te roseum Titana vocari
gentis Acbaemeniae ritu, seu praestat Osirin
frugiferum, seu Persei sub rupibus antri
indignata sequi torquentem cornua Mithram.' 720
713 Serv. Aen. 6, 518 Phlegyas Apollinis sagittis ad inferos
trusus. Statius: Phlegyan ... accubitu [var. -to, -tum)
712 Orruit b^ .egaera P^ 713 levenum B flegyan
g n
PB: fleian M^: fleian KC 715 famen b 716 iuioniaque M^:
iuniaque f^ ayva Q^ 717 tenes B^ in ras. rosium Q
718 achimeniae Q osirin a>: osirim PSr^ 719 persaei P
Garrodius post 720 in P leguntur haec: Opus primi libri
mirabili delectatione | peractum est. Nunc ad secundi libri |
volumen. Non dissimili animo quam | primum accepimus con-
verfcamur | STATH POETAE • LIB • I • THEBAID • EXPLIC • 1
INCIPIT EIUSDEM LIBER • II •
P. PAPINI STATI
THEB AIDO S
LIBER IL
Interea gelidis Maia satus aliger umbris
iussa gerens magni remeat lovis; undique pigrae
ire vetant nubes et turbidus inplicat aer,
nec zephyri rapuere gradum, sed foeda silentis
aura poli. Styx inde novem circumfiua campis, 5
hinc obiecta vias torrentum incendia cludunt.
pone senex trepida succedit Laius umbra
vulnere tardus adhuc; capulo nam largius illi
transabiit animam cognatis ictibus ensis
impius, et primas Furiarum pertulit iras; 10
it tamen et medica firmat vestigia virga.
tum steriles luci possessaque manibus arva
et ferrugineum nemus adstupet, ipsaque TelluS
miratur patuisse retro, nec livida tabes
invidiae functis quamquam et iam lumine cassis 15
TESTIMONIA. 2 Serv. Aen. 6, 554 Statius de Mercurio
ait: pigrae aurae eius impediebant volatum {Stati versum ex-
cidisse vidit Fabricim)
2, 3 vetat Q^ turpidus r implicat P 4 zepyri b
5 novem ex novae C^ campis Pct>: ripis Bentleius 6 clau-
BS
dunt M^^Q^fCb^v 7 succedit v^ 9 animam P: costas o>
ictibuB
{ex Verg. Aen. 9, 432) ignibus VL" 11 It e^c Et ^^
12 luci ex -08 r* 15 et om. r
THEBAIDOS LIB. U. 39
defuit. unus ibi ante alios, cui laeva voluntas
semper et ad superos — hinc et gravis exitus aevi —
insultare malis rebusque aegrescere laetis,
Vade' ait, *o felix, quoscumque vocaris in usus,
seu lovis imperio, seu maior adegit Erinys 20
ire, diem contra^ seu te furiata sacerdos
Tbessalis arcano iubet emigrare sepulcro^
lieu dulcis visure polos solemque relictum
et virides terras et puros fontibus amnes,
tristior has iterum tamen intrature tenebras.' 25
illos ut caeco recubans in limine sensit
Cerberus atque omnis capitum subrexit hiatus
— saevus et intranti populo — , iam nigra tumebat
coUa minax, iam sparsa solo turbaverat ossa,
ni deus borrentem Lethaeo vimine mulcens 30
ferrea tergemino domuisset lumina somno.
est locus — Inachiae dixerunt Taenara gentes — ,
qua formidatum Maleae spumantis in auras
it caput et nuUos admittit culmine visus.
stat sublimis apex ventosque imbresque serenus 35
evi
17 superas L^ illi D 17 et 18 inter se transposuit
n
Muller 20 erignis L^ 21 furia|ta f 26 limite C^
recugbans (m) f 27 atque omnis (-es P) Po>: aeque omnes
Unger 1868 p. 230: alte omnes Lachmannus: ecce omnes
Baehrens: anguicomus Kochius 1865 p. 5. Handius Tursell.
Ip.483 exemplis Plautinis velut Bacch.279 dum circumspecto,
atque ego lembum conspicor hunc locum illustrari censuit.
quae vereor ne aliena sint. in illis enim improvisi aliquid
enuntiato primario exprimitur. equidem secundarium enuntia-
tum verba usque ad hiatus vel potius populo amplecti iudico
g^lj ^ psit isurrexit
erexit C^: surrexit b"": subrexit v^ 28 om. M^, add. mg. M^
in
colla . . . Nigra Mf 32 inaciae P taenera B 33 ad
t
P^Q^: ad L: in o>; in praetuli propter v. 34 34 Id P^: It ex
ifesais
Et C capud fb'^ 35 serenus o>: -nos P 36 falsis v^:
summisque Prisc. 37 — 41 versus spurii om. in textu codicum
Po>, in V spatium quattuor versuum relictum est. addu/ntur
40 P. PAPINI STATI
despicit et tantum fessis insiditur astris.
[illic exhausti posuere cubilia venti,
falminibusque iter est; medium cava nubila montis
insumpsere latus, summos nec praepetis alae
plausus adit coUes, nec rauca tonitrua pulsant.] 40
ast ubi prona dies, longos super aequora fines
exigit atque ingens medio natat umbra profundo.
interiore sinu frangentia litora curvat
Taenaros, expositos non audax scandere fluctus.
illic Aegaeo Neptunus gurgite fessos 45
in portum deducit equos, prior haurit harenas
ungula, postremi solvuntur in aequora pisces.
hoc, ut fama, loco pallentis devius umbras
trames agit nigrique lovis vacua atria ditat
mortibus. Arcadii perhibent si vera coloni, 50
stridor ibi et gemitus poenarum, atroque tumultu
fervet ager; saepe Eumenidum vocesque manusque
in medium sonuere diem, Letique triformis
ianitor agricolas campis auditus abegit.
hac et tunc fusca volucer deus obsitus umbra 55
36 Prisc. GL 11 515, 14 {verbi sido) passivum Statius pro-
tulit in II Thebaidos : summisque insiditur astris. idem II 522, 3
mg. P^B^QVVr^ in textu s; cf. Hermes 40 (1905) p. 357.
ad argumenta ibi adlata accedit quod Statius tonitrus masculino
tantum utitur 38 iter est Po>: quies Postgatius 39 In-
sumpsereP^^Q^/M^: InsedereB^v^g summus v^ 40 pulsat B^
41 longas B^: -as b 43 frangentia ex flagrantia B^:
frangentia
flagrantia M*^r: flagrantia ft 44 expositos Po>: -tus Baehrens
i BU8
audax Po>: audax v^: ausus <s: audens g scandere Pco:
scindere Kohlmannus, sed cf. Ach. 1, 449 45 aegeon P
46 aequos P 48 fama ex fuma C 49 ditat o>: ditant P
50 archadii P quod qui mutant, nesciunt in fabulis Graeco-
rum Arcadiam usque ad mare pertinere peribent Q 53 leti-
que Po>: Lethesque Friesemannus cl. Silv. 3,2,112 Lethaeus
ianitor. sed cur ianua leti {Theb. 3, 68. Vdl. Flacc. 4, 281) non
ianitorem suum habeat, non video 55 om. L^ add. L^ mg.
Haec r: Hoc {sc. loco v. 48) Schrader tunc PD: tum o>
THEBAIDOS LIB. II. 41
exilit ad superos^ infernaque nubila vultu
discutit et vivis adflatibus ora serenat.
inde per Arcturum mediaeque silentia Lunae
arva super populosque meat. Sopor obvius illi
Noctis agebat equos, trepidusque adsurgit bonori 60
numinis et recto decedit limite caeli.
inferior volat umbra deo, praereptaque noscit
sidera principiumque sui; iamque ardua Cirrbae
pollutamque suo despectat Phocida busto.
ventum erat ad Thebas; gemuit prope limina nati 65
Laius et notos cunctatus inire penates.
ut vero et celsis suamet iuga nixa columnis
vidit et infectos etiamnum sanguine currus,
paene retro turbatus abit: nec summa Tonantis
iussa nec Arcadiae retinent spiramina virgae. 70
et tunc forte dies noto signata Tonantis
fulmine, praerupti cum te, tener Eubie, partus
transmisere patri. Tyriis ea causa colonis
insomnem ludo certatim educere noctem
suaserat; effusi passim per tecta, per agros, 75
serta inter vacuosque mero crateras anhelum
proflabant sub luce deum; tunc plurima buxus
confu sa ^ ^ in ras., videtur fuisse dum fusca fusca P o> : furva Lach-
mannus] cf. Ov. Met. 5,286 fusca repurgato fugiebant nubila caelo
58 Unde r peracturum C^ mediaeque Po>: mutaeque
ValcJcenarius 60 trepidoque D: trepid|que v^ 62 om. f\
add. f^ volat o>: meat PKC {e vers. 59)" 65. 66 om. D, sed
t
66 suppl. D^ mg. sup., 65 recisus est 65 ad hebas f
66 Latus P^ {vel P^) cunctatus (-tos L^) PBLC^r: -tur {ex
-tor v^) ft> p0enatos P 67 incipit N et celsis PBDNrb:
excelsis o> fortasse recte 8uametPo>: sedem etML 68 etiam-
num PDN: -nunc o> 69 Paene Pft>: pone Miiller abiit /t*
nec Po>: sed Diibner, sed particulae paene vis ad sequentia
quoque pertinet 70. 71 om. /u^, add. /t^ 71 noto Po>: torto
Lachmannus 72 Fulmine ex Flu- f^ praerepti Heinsius
te s. l. P^^v'^ 73 Transmis|ere W 74 |ducere K (e-): edu-
cere (e- add. C^) C: ducere DN 75 Suaserat ex Saus- Q^
76 vacuasque C hanelum BbQ 77 tunc P: tum (dum fi) o>
42 P- PAPINI STATI
aeraqiie taurinos sonitu vincentia pulsus.
ipse etiam gaudens nemorosa per avia sanas
inpulerat matres Baccho meliore Cithaeron. 80
qualia per Rliodopen rabido convivia coetu
Bistones aut mediae ponunt convallibus Ossae.
illis semianimum pecus excussaeque leonum
ore dapes, et lacte novo domuisse furorem
luxus: at Ogygii si quando adflavit lacchi 85
saevus odor, tunc saxa manu, tunc pocula pulchrum
spargere et inmerito sociorum sanguine fuso
instaurare diem festasque reponere mensas.
nox ea, cum tacita volucer Cyllenius aura
regis Echionii stratis adlapsus, ubi ingens 90
fuderat Assyriis exstructa tapetibus alto
membra toro. pro gnara nihil mortalia fati
80 Class. Auct. ed. Mai IX p. 70 Bacchus . . ponitur pro
vino . . unde Statius Thebaidos: imp<^u)lerat . . . Cithaeron
i vincentia
78 taurinos sonitu vincentia (ducentia N) pulsus Po>: Tyr-
rhenos sonitus vincentia pulsu Lachmannus (sed cf. Imhofius
ad hunc locum): taurinas sonitu vincentia pelles Baehrens (cl. 2J
tympanis quae sunt ex taurina pelle, plus sonant cymbala);
conicerem Thymbraeos . . pulsus {i. citharas ApolUnis sacras),
nisi iam Claudianus id quod in lihris exstat, invenisse vide-
retur, cf. Stil. 3, 364 taurinaque pulsu Baccharum Bromios in-
vitant tympana remos. itaque taurinos . . pulsus accipio pulsus
in pelle taurina factos, cf. 8, 343 fragor aereus 79 nemorosa
ex num- C sanas D (quod non expedio) 80 Impulerat P:
Innuerat ex Inpulerat W^ meliore| (-m) B citherom P (cf.
1,334) 81 perdopen C rapido B^LfbyM conviva B'': con-
vicia K*Q2 82 om. b, add. b^ mg. Bisthones P 83 IUis
ex -ic P*': iillic sscr. P"^ ,sem|animum f pectus M^ 84 furo-
rem P: cruorem «> 85 ogygii^ (-s) M afflavit iacci P
87 .merito Q^ 89 tatita f aura Pa>: hora Burmannus
t
91 tapedibus B^ alte N 92 Membra ex -o Ql^ nihil Po>:
mihi W
THEBAIDOS LIB. II. 43
corda sui! capit ille dapes, habet ille soporem.
tunc senior quae iussus agit, neu falsa videri
noctis imago queat, longaevi vatis opacos 95
Tiresiae vultus vocemque et vellera nota
induitur. mansere comae propexaque mento
canities pallorque suus, sed falsa cucurrit
infula per crines, glaucaeque innexus olivae
vittarum provenit honos: dehinc tangere ramo 100
pectora et has visus fatorum expromere voces:
^non somni tibi tempus, iners qui nocte sub alta^
germani secure, iaces, ingentia dudum
acta vocant rerumque graves, ignave^ paratus.
tu veluti^ magnum si iam tollentibus austris 105
lonium nigra iaceat sub nube, magister
inmemor armorum versantisque aequora clavi
cunctaris. iamque ille novis — scit Fama — superbit
conubiis viresque parat, quis regna capessat,
quis neget^ inque tua senium sibi destinat aula. iio
dant animos socer augurio fatalis Adrastus
dotalesque Argi, nec non in foedera vitae
pollutus placuit fraterno sanguine Tydeus.
105 27 2, 193 comparationem miscet allocutioni, ut supra:
tu veluti si . . . lonium 111 27 2, 210 qui {Laius) ait supe-
rius : dant animos . . . dotalesque Argi
93 sui capit (capet P^) Ptt>: capit tunc Wr ille
8 gi o
Pft>: iste D 94 iusus b'' aft W^ ne| W 95 opacas Q^
96 Teresiae P vellere f^ 99 clauceque K^ 100 de-
hincPS; dein o; cf. Ach. 1,370 101 exprimere Wr 102 Nunc
{ex Non Q^) Qg recte distinxit 0. MUller 1882 p. 17
103 Germani ex -mina L^ 104 Arcta C 105 si o>: se P:
sui W^ astris f^b^ 107 Immemor P 108 scit (sit f^) Pa>:
sic s: hoc vel it Lachmannus: ut Kochius 1865 p. 5 " 110 de-
a in
stinet M^: -et f 111 sacer W 112 et v^ vitae Pft>:
culpae Garrodius v. 112 in L excipit v. 139, L^ adscr. d;
V. 113 — 138 scripti sunt a L^ folio inserto
44 P. PAPINI STATI
hinc tumor, et longus fratri promitteris exul.
ipse deum genitor tibi me miseratus ab alto 115
mittit: habe Tbebas, caecumque cupidine regni
ausurumque eadem germanum expelle, nec ultra
fraternos inhiantem obitus sine fidere coeptis
fraudibus aut Cadmo dominas inferre Mycenas.'
dixit, et abscedens — etenim iam pallida turbant 120
sidera lucis equi — ramos ac vellera fronti
deripuit, confessus avum, dirique nepotis
incubuit stratis, iugulum mox caede patentem
nudat et undanti perfundit vulnere somnum.
illi rupta qaies, attollit membra toroque 125
eripitur plenus monstris^ vanumque cruorem
excutiens simul borret avum fratremque requirit.
qualis ubi audito venanium murmure tigris
horruit in maculas somnosque excussit inertes,
bella cupit laxatque genas et temperat ungues, 130
mox ruit in turmas natisque alimenta cruentis
spirantem fert ore virum: sic excitus ira
ductor in absentem consumit proelia fratrem.
et iam Mygdoniis elata cubilibus alto
^ h
114 timorP^ 116 habet hebas B: abe thebas b 117 Ausu-
rumque eadem Pa> {i. qui eadem ausurus est, qui item te regno
pulsurus est): laesurumque fidem Garrodius 118 fidere coeptis
i foedere
{vel cep-) tt>: fidereceptis P'': fide receptis BL^C^^^: sidere
i fratribus
ceptis C* mg. 119 Fraudibus P*' haud ex aut Q^ domi-
y
na^s (-n-) f mecenas P^ 121 ramos ex ro- Q^ 122 De-
ripuit ex Dir- WC: Diripuit {ex Deru- M^) HLfi: Diripiuit P^
123 Incubuit ex Incumbunt f parentem C 124 fun-
danti (n-) f perfudit WNr sanguine g 126 Eripitur P:
vanumque
Erigitur ft> monstris plenus Wr vacuumque W : vacuumque r
post 127 versus vacuus in f 128 tigris o>: -es P 129 in
maculas Po>: in stabulis Baehrens -que s. l. "L"
130 temperat Po>: iam parat Baehrens, ubi iam falso
collocatum est 131 Mox ex Nox L^ 132 exitus B^f
133 consummit Wr: cum sumit D 134 mygdonis P:
THEBAIDOS LIB. II. 45
inpulerat caelo gelidas Aurora tenebras, 135
rorantis excussa comas multumque sequenti
sole rubens; illi roseus per nubila seras
advertit fiammas alienumque aetbera tardo
Lucifer exit equo^ donec pater igneus orbem
impleat atque ipsi radios vetet esse sorori^ 140
cum senior Talaionides nec longa morati
Dircaeusque gradum pariterque Acbeloius heros
corripuere toris. illos post v6rbera fessos
exceptamque biemem comu perfuderat omni
Somnus; at Inacbio tenuis sub pectore regi 145
tracta quies, dum mente deos inceptaque versat
hospitia, et quae sint generis adscita repertis
fata movet. postquam mediis in sedibus aulae
congressi inque vicem dextras iunxere locumque,
quo serere arcanas aptum atque evolvere curas^ 150
insidunt, prior his dubios conpellat Adrastus:
144 ^ 6, 27 quod idem poeta superius manifestius asseruit
dicens: cornu perfuderat omni
expulerat
mygloniis W^ Impulerat P: feapulerat Q^: dispulerat Lach-
mannus vel de-: at impellere intellego impetum facere; illud non
aurorae, sed solis est aurara Q^ 136 comes B^ vultum-
que (Jioc iam Gifanius) liquenti Garrodius ; sed vultus Aurorae
a sole aversus cur potissimum rubeat, non perspicitur 137 seras
d
. . flammas Pct>: flammas , . seras N 138 Avertit fi^
iac ipsi
139 equo|(-s) C 140 atque radios ipsi (i: ac v'^; ipsi sscr. et
del. post radios v^ v vetet ex vet W^': ex vetat Q^ 141 Tum
ex Cum Q* talaionides Po>: talafonides B: talaonides M*^:
talaonides (tha- D) LDfbi^^ 142 Dircheusque P pariter^^'^^
L" achelonius f 144 cornuperfuderat Q^ 145 regi|
c
(-n?) f 147 adsita B^ 148 Fa|ta (c) b Congressi ex
-su C iunxere ex vicere v^ 150 Quo| (-s) f archanas P:
-as ex -08 Q^ 151 compellat P adrastos f^
46 -P. PAPINI STATI
^egregii iuvenuni, quos non sine numine regnis
invexit nox dextra meis, quibus ipse per imbres
fulminibus mixtos intempestumque Tonantem
has meus usque domos vestigia fecit Apollo, 155
non equidem obscurum vobis plebique Pelasgae
esse rear, quantis conubia nostra procorum
turba petant studiis; geminae mibi namque, nepotum
laeta fides, aequo pubescunt sidere natae.
quantus bonos quantusque pudor, ne credite patri, 160
et super hesternas licuit cognoscere mensas.
has tumidi solio et late dominantibus armis
optavere viri — longum enumerare Pheraeos
Oebaliosque duces — et Achaea per oppida matres
spem generis, nec plura tuus despexerat Oeneus 165
foedera Pisaeisque socer metuendus habenis.
sed mihi nec Sparta genitos nec ab Elide missos
iungere fas generos: vobis hic sanguis et aulae
cura meae longo promittitur ordine fati.
gg imunere
152 iuvemim C* numine D 153 dextra PC: atra
i atra i dextra
dextra {del. B^) B: dextra Q^: atra D: atra a> 154 Fulmine
ex Fln- b^ 155 domos o>: domus P quod Kohlmannus reti-
nuit propter 3, 578. 5, 97. 8, 49. 9, 798. 12, 519. sed his locis (o
domos praebet, quae forma non solum ceteris Stati et epicorum
carminum et Silvarum locis, sed etiam ratione eius grammatica
commendatu/r 156 vobis ex verbis v^ plebisque P^- plebis-
que W 157 rear PBLNb: reor a>: rear r^ 158 petant P^:
studiis
petat Qfb stigiis M'^ 160—177 non ab ipso lihrario P\
sed db aequali scripti 160 honor f ne| (-c) L: nec v^:
nec M: mi Baehrens, quae forma a Statio dliena; poeta ne
crederent testi occu/pato, sed ipsi viderent, monuit 162 armis
jn armis
piQKCfbi^: arvis B^v*: arvis D^: arvis P»- w</. WMLSNf^
e
163 phaereos P: phar(a)eo8 cr>: phereosDN 164 Obaliosqueb^
165 despexerat a>: di- P oeneos P: oene K^ 166 Pisaeisve
Lachmannus perperam 167 abelide f: abhelide Q: ad:belideL^
168 hic Pco: hic| (s?) B: et Lf: sed v
THEBAIDOS LIB. II. 47
di bene, quod tales stirpemque animosque venitis, 170
ut responsa iuvent: hic durae tempore noctis
partus honos, haec illa venit post verbera merces.'
audierant, fixosque oculos per mutua paulum
ora tenent^ visique inter sese ordine fandi
cedere. sed cunctis Tydeus audentior actis 175
incipit: 'o quam te parcum in praeconia famae
mens agitat matura tuae, quantumque ferentem
fortunam virtute domas! cui cedat Adrastus
imperiis? quis te solio Sicyonis avitae
excitum infrenos conponere legibus Argos 180
nesciat? atque utinam his manibus permittere gentis,
luppiter aeque^ velis, quas Doricus alligat intus
Isthmos et altemo quas margine submovet infra!
non fugeret diras lux intercisa Mycenas^
saeva nec Eleae gemerent certamina valles, 185
179 S 4:, 50 hanc autem primuin Adrastus civitatem
(«. Sicyonem) regnando possedit, ut ipse in secundo testatur
dicens: quis te . . . Argos
170 stirpemque P^^ mg. (O: stirpeque P^K animosque
animosque v
(annosque f^: animo|que K) o>: animoque P 171 iubent Q*
V ordi
tempore o: -ra P 172 Partis f mercis P 174 sese ne P^
175 cunctos C^ augdentior b: audacior lXv<s 176 qua|teB^
praecordia Wr " 177 agitat Po>: animat Ellisius, quo
i quanta
verbo sic non usus est Statius quantumque Q^ ferentem Pa>:
faventem Lachmannus; sed recte Milller contulit Sen. epist. 22, 4
nec instare fortunae ferenti 178 cedat PBbC^: cedit ct>
n / c
179 sycionis P: sicyolis B^: sitiolis ( nis b'' mg) b 180 Exi-
tum B^ componere iP 182 intusP: undis o> 183 Histmos
a
BWMfbr submonet fi 185 villes B^ post 185 lacunam
statuit iJuhner. intellego: nec dira illa facinora facta essent
nec Eumenides modo sub his modo illis regibus fuissent nec
facta essent quae Thebano notiora sunt. Garrodius autem qui
verba Eumenidesque . , . regibus in parenthesi collocavit, quo-
modo locum acceperit nescio. vallis . . aliis alias sub r. Sand-
stroemius 1878 p. 42. ego conieceram Eumenidesve
48 P. PAPINI STATI
Eumenidesque aliis aliae sub regibus, et quae
tu potior^ Thebane, queri: nos vero volentes
expositique animis.' sic interfatus et alter
subicit: 'anne aliquis soceros accedere tales
abnuat? exulibus quamquam patriaque fugatis 190
nondum laeta Venus, tamen omnis corde resedit
tristitia, adfixique animo cessere dolores.
nec minus baec laeti trahimus solacia, quam si
praecipiti convulsa noto prospectet amicam
puppis bumum. iuvat ingressos felicia regni 196
omina, quod superest fati vitaeque laborum
fortuna transire tua.' nec plura morati
consurgunt, dictis inpensius aggerat omne
promissum Inacbius pater, auxilioque futurum
et patriis spondet reduces inducere regnis. 200
ergo alacres Argi, fuso rumore per urbem
advenisse duci generos primisque bymenaeis
egregiam Argian nec formae laude secundam
Deipylen tumida iam virginitate iugari^
gaudia mente parant; socias it Fama per urbes, 206 >,
finitimisque agitatur agris procul usque Lycaeos
203 Prisc. GL 11 72, 19 {propter i nominis Argia cf. ad 265)
in eodem {Stat. II Theb.) : egregiam Argian . . . Deipylen
186 aliis aliae o>: '^aliae /aliis P^ 187 potiorPo>: poteris
ipotior ipoteris
MLC (setZfratremeliorL'^): poterisQ^: potiorK^v^ 188sicPft>:
hic Lachmannus, hoc simpliciter narrat, illud orationem multo
vividiorem reddit, cf. 4, 518 189 soceros ex saceros W: ex socios C
193 Non f 195 iu|at (-g-) B» 196 Omnia Pf^ 197 Cum
V
surgunt f^ 198 impensius P 199 inachiis Q^ 201 alacres
ex -le- K * orbem B ^ 203 argian Prisc. B L M D N C r : argian| Q :
argiam Tthfiv 204 Deipylen (-i- P^ in ras.) P iugare /i
205 socias add. Q^ per oras K^ 206 Finitimis Q^
us o
agitatur om. 0 proculque B" liceis Q^
THEBAIDOS LIB. 11. 49
Partheniosque super saltus Ephyraeaque rura
nec minus Ogygias eadem dea turbida Thebas
insilit. haec totis perfundit moenia pinnis
Labdaciumque ducem praemissae consona nocti 210
territat; hospitia et thalamos et foedera regni
permixtumque genus — quae tanta licentia monstro,
quis furor est? — , iam bella canit. diffuderat Argos
expectata dies: laeto regalia coetu
atria conplentur, species est cernere avorum 215
comminus et vivis certantia vultibus aera.
tantum ausae perferre manus! pater ipse bicornis
in laevum prona nixus sedet Inachus urna;
hunc tegit lasiusque senex placidusque Phoroneus,
et bellator Abas indignatusque Tonantem 220
Acrisius nudoque ferens caput ense Coroebus,
torvaque iam Danai facinus meditantis imago;
exin mille duces. foribus cum inmissa superbis
unda fremit volgi, procerum manus omnis et alto
quis propior de rege gradus, stant ordine primi. 225
interior sacris calet et sonat aula tumultu
207 Parthenosque jx 208 eadem Po>: itidem L,ach-
mannus: YSidens Baehrens: equidem g Garrodius: tandem Fhilli-
morius; sed dempta eadem voce dea languet 209 haec Po>:
et
et DN: haec S; haec .. moenia efferuntur, quia Thebae oppo-
nuntur ceteris oppidis, quae non totis pennis Fama perfudit.
interpunctionem post v. 209 sustuli perfudit B^b: perfundit L^
o t
(rumoribas implevit L*^) 211 et thalamis L^: et halamos f^
rg
213 est Po>: et Lachmannus perfuderat C a^os (-gr-) b""
214 loeto P 215 complentur P 216 aera Q^ 217 per-
ferre Po>: proferre v^s Bernartius hicornis o>: -ni P
218 inachia urna fi 219 phoroneos BMfbr^: phorone K^
t
220 abans fi: aba f 221 ferens ex -nt Q^ capud P^:
caput ex cu- M^ 222 facies C gmago f 223 cum Pco:
tum Baehrens, qua particula oratio minus illustris fit super-
bis ex -vis P^ 224 Unde Q,^: Turba C manus ow. B4^
225 prop|ior tfi |rege (g-) P
Stativs Thebais. 4
50 P- PAPINI STATI
femineo; casta matrein cinxere corona
Argolides, pars virginibus eircum undique fusae
foedera conciliant nova solanturque timorem.
ibant insignes vultuque babituque verendo 230
candida purpureum fusae super ora pudorem
deiectaeque genas; tacite subit ille supremus
virginitatis amor, primaeque modestia culpae
confundit vultus; tunc ora rigantur bonestis
imbribus, et teneros lacrimae iuvere parentes. 235
non secus ac supero pariter si cardine lapsae
Pallas et asperior Phoebi soror, utraque telis,
utraque torva genis flavoque in vertice nodo,
illa suas Cyntlio comites agat, haec Aracyntho;
tunc, si fas oculis, non umquam louga tuendo 240
expedias, cui maior honos, cui gratior, aut plus
de love, mutatosque velint transumere cultus,
et Pallas deceat pharetras et Delia cristas.
certant laetitia superosque in vota fatigant
242 Frisc. GL III 247, 8 Statius in II Thebaidos : mutatosque
velint . . . cristas' pro si velint 244 Ps. Acro carm. 1, 2, 26
prece qua fatigent: instanter et impense rogent, ut Vergilius:
divosque in vota fatigant
227 cast^a (-r-) Q matrem PQK-C^: matrum o>: matrem
2^ (?) sed interpretatur matrum 228 fusa f 229 solantur ex
r
solvuntur B^ 230 vetendo Q^ 231 supei^ora (-i-) f
232 supremus o>: -ma (-mu an -ma scrihendum, Ubrarius
1
haesit', e sscr. '£'' potim quam P\ non P*") P 233 modestia v^:
ora
molestia QfC^r^ 234 Confundit Q^C^ grigantur T
235 teneros lacrimae iuvere parentes Po> recte; generos 1. i.
paventes Sandstroemius 187S p. 42: generos lacrimae et iuvere
parentes Lachmannus 238 cono C^ 239 suas ex -os Q'
K a
cincto b orajjintho Q^ 240 nongumquam f: nonnum-
• ve . t
quam L 242 mutatosque • lintransumere P'' 244 laeticiae fi
superos f
THEBAIDOS LIB. 11. 51
Inachidae, quae cuique domus sacrique facultas. 245
hi fibris animaque litant, hi caespite nudo,
nec minus auditi. si mens accepta, merentur
ture deos, fractisque obtendunt limina silvis.
ecce metu subito — Lachesis sic dura iubebat —
inpulsae mentes, excussaque gaudia patri, 250
et turbata dies. innuptam limine adibant
Pallada^ Monychiis cui non Argiva per urbes
posthabita est Larissa iugis; hic more parentum
lasides, thalamis ubi casta adolesceret aetas,
virgineas libare comas primosque solebant 255
excusare toros. celsam subeuntibus arcem
in gradibus summi delapsus culmine templi,
Arcados Euhippi spolium, cadit aereus orbis^
praemissasque faces, festum nubentibus ignem,
obruit, eque adytis simul exaudita remotis 260
nondum ausos firmare gradum tuba terruit ingens.
in regem conversi omnes formidine prima,
mox audisse negant; cunctos tamen omina rerum
246 hic P^: hic Q 247 Ne f: Ne*' M''^^ merentur Pr
meretur (mere|tur K: yeretur S) oo 248 -que om. N
250 Impulsae P mentis (-is adras.) P patri P: patris
vulgi
(patrisN) o> 251 innuptam limine Po>: inn. limite Baehrens:
innupto in limine Garrodius: innuptum limen PhilUmorius
{quid tunc Pallada?); limine propterea additum puto quod casti-
tatem violaturis ipsum templum inire nefas erat 252 moni-
v
chiis ex -na- L: monachiis Q orbes B^: orbes vel orbem Mad-
vigius Adv. crit. II p. 154 253 om. W Postabita B est
s
om. r larisa B* hic {scil. in limine) Po>: huic Jortinus
arcem
254 adholesceret "W: adoleverat C 256 aulam D: aulam N
•p
257 delapsus P: -um ixi 258 heuippi Pb s-olium Q*
nnbentibus tis
259 nubihus Q* 260 atque fi in ras. (§que) ad|i| B^
• u
261 tuha ex tibi W^: tu|ba (r) f: tba b^ 263 omnia Q^
fCb: omnia Q^ mg.
4*
52 P. PAPINI STATI
dira movent, variisque metum sermonibus augent.
nec mirum: nam tum infaustos donante marito 265
ornatus, Argia, geris dirumque monile
Harmoniae. longa est series, sed nota malorum
persequar, unde novis tam saeva potentia donis.
Lemnius haec, ut prisca fides, Mavortia longum
furta dolens, capto postquam nil obstat amori 270
poena nec ultrices castigavere catenae,
Harmoniae dotale decus sub luce iugali
struxerat. hoc, docti quamquam maiora, laborant
Cyclopes, notique operum Telchines amica
certatim iuvere manu; sed plurimus ipsi 275
sudor. ibi arcano florentis igne zmaragdos
cingit et infaustas percussum adamanta figuras
Gorgoneosque orbes Siculaque incude relictos
fulminis extremi cineres viridumque draconum
265 Prisc. GL II 72, 15 sed et Argia et Argian et Langia
idem secundum Graecos producta paenultima i profert in
II Thebaidos : nec mirum nam tu . . . . geris 275 Serv. Aen.
12,90 deus ipse parenti fecerat: ac si diceret: non per mini-
stros. Statius: sed plurimus ipsi sudor ibi
265 tumPo>: tu| BQN: tu Prisc. g 266 argiva C movgileB*
267 Harmoniae (Ar- K) PKQ^C^ (-rmin- C*): Haiiionae B^:
Harmonae (Ar- b) Wb: Hermionae (-enae L^)LQ.^trfiv sed Po>:
se Q': si f: et Baehrens. vulgo post v. 267 interpungunt, unde
est
Lachmanno versus 268 otiosus visus est 269 haec ut N:
haec
est ut D: est ut ?: ut M: hoc ut Schrader 270 coepto Hei)i-
o
8iu8 272 Harmoniae PC: Harmi|i^ae B: Harmonae b^: Her-
minae W: Hermionae o> 273 hoc b*" 274 operumtelchj-
nes B 275 Certati|m B 276 archano florentes P
a
277 Cingit ex Pingit Q^ infaustis Ctv: -os L^ figuris Ctv
adamanta ex -te B* 278 relectos Heinsius 279 dracho-
a
num P: draconem N
THEBAIDOS LIB. 11. 53
lucentes a fronte iubas*, liic flebile germen 280
Hesperidum et dirum Phrixei velleris aurum;
tum varias pestes raptumque interplicat atro
Tisipbones de crine ducem, et quae pessima ceston
vis probat; haec circum spumis lunaribus unguit
callidus atque hilari perfundit cuncta veneno. 285
non boc Pasitbea blandarum prima sororum,
non Decor Idaliusque puer^ sed Luctus et Irae
et Dolor et tota pressit Discordia dextra.
prima fides operi^ Cadmum comitata iacentem
Harmonia versis in sibila dira querellis 290
Illyricos longo sulcavit pectore campos.
inproba mox Semele vix dona nocentia coUo
induit, et fallax intravit limina luno.
teque etiam, infelix, perhibent, locasta, decorum
possedisse nefas; vultus hac laude colebas, 295
heu quibus, heu placitura toris! post longior ordo.
tunc donis Argia nitet vilisque sororis
283 Class. Auct. ed. Mai IX p. 96 ceston i- cingulum Vene-
ris. unde Statius Thebaidos: quae .. vis probat 297 Prisc.
GL 11 41, 3 (ft = i) idem in 11: tunc . . vilesque . . auro
280 Lucentesque C hic Po>: his Koestlinius 1876 p. 530:
hinc Baehrens 281 fryxei P 282 Tum ft>: Tunc PQN
auro M*": auro LC (e v. 381) 283 Tisiphonis (Te- Mf) PBLM
fbr caestom PS {cf. 1, 334) 284 ungui| (-t) B: ungit P:
ungunt C: ungunt W spumis circum C 285 Cal idus f^:
Pallidus C perfudit B^: -fudit WDrb 286 hac C^ passi-
a^ inon
thea PQ blandorum Q^ 287 Nec r id aliusque C: Ida-
liuaY e Lachmannus 288 pre||ssit (-ce-) f 290 Harmonia Pb^:
e i a ^*'"®
Harmon|a B: Hermoniae Q: Hermiona vel -ne €t> 292 Im-
proba P" semele a>: semel P 294 io casta deorum C
295 hac (t>: ac PS laude Po>: luce Baehrens: fraude Garro-
dius 296 platitura f largior D: largior N 297 Tunc P
Prisc: tum ci> yi^lesque B sororis ex -es L^
54 P- PAPINI STATI
ornatus sacro praeculta supervenit auro.
viderat lioc coniunx perituri vatis et aras
ante omnis epulasque trucem secreta coquebat 300
invidiam^ saevis detur si quando potiri
cultibus, beu nihil auguriis adiuta propinquis.
quos optat gemitus, quantas cupit impia clades!
digna quidem, sed quid miseri decepta mariti
arma, quid insontes nati meruere furores? 305
postquam regales epulas et gaudia vulgi
bisseni clusere dies, Ismenius beros
respicere ad Thebas iamque et sua quaerere regna.
quippe auimum subit illa dies, qua, sorte benigna
fratris, Ecbionia steterat privatus in aula, 310
respiciens descisse deos trepidoque tumultu
dilapsos comites, nudum latus omne fiigamque
fortunae. namque una soror producere tristis
exulis ausa vias; etiam banc in limine primo
liquerat et magna lacrimas incluserat ira. 315
tunc quos excedens bilaris, quis cultus iniqui
praecipuus ducis, et profugo quos ipse notarat
ingemuisse sibi, per noctem ac luce sub omni
313 S 12, 405 comes: ut ipse superius: namque una.
tristis . . . vias
298 superFenigt (-d?) f 300 omnis Po>: ignis (ai omnes
i audita
B^ mg.) Bb coquebat o> : -bant P 302 adiuta Q* 303 im-
ies
piaj (-8) b 305 nati ex -te L^ furoris M*^: furoris f
306 aepulas P 307 om. M, add. HL^mg. Bisseni ex -no Q^
a
clusere M": clausere fi isthmenius P: hismenius «>
inaligna
309 illa Ptt>: ille M benigna D 311 Respiciens Pet>: agno-
scens Garrodius descisse o>: descisse ex di- P^ {ex -ci- fecit
abiiase
-ce- P*", voluit igitur discesse i. discessisse) : descisse K : abiisse C
312 nudum ex ni- b'' 316 hilares P: hiraris B*^ quis
Pci>: quia Sandstroemius 1878 p. 43 317 et s. l. f^
THEBAIDOS LIB. II. 55
digerit; exedere animum dolor iraque demens
et, qua non gravior mortalibus addita curis, 320
spes^ ubi longa venit. talem sub pectore nubem
consilii volvens Dircen Cadmique negatas
adparat ire domos. veluti dux taurus amata
valle carens, pulsum solito quem gramine victor
iussit ab erepta longe mugire iuvenca, 325
cum profugo placuere tori cervixque recepto
sanguine magna redit fractaeque in pectora quercus,
bella cupit pastusque et capta armenta reposcit
iam pede, iam cornu melior — pavet ipse reversum
victor, et attoniti vix agnovere magistri — : 330
non alias tacita iuvenis Teumesius iras
mente acuit. sed fida vias arcanaque coniunx
senserat; utque toris primo conplexa iacebat
aurorae pallore virum, 'quos, callide, motus
quamve fugam moliris?' ait 'nil transit amantes. 335
sentio, pervigiles acuunt suspiria questus,
numquam in pace sopor. quotiens haec ora natare
fletibus et magnas latrantia pectora curas
admota deprendo manu? nil foedere rupto
conubiisve super moveor viduaque iuventa, 340
319 Digerit ex De- B^ ex/s^edere B^ 320 curis P: cura
o> (cura est D) 321 veni| (-t) B tales . . nubes ex -lem
. . -bem v^ 322 Consilii^P: -lio o> 323 a|mata B
\ migrare
325 erapta fi mugire o>: mugire P^" 327 in pectora (sc. re-
deunt) PDNC: in pectore {sc. sunt) o> quercus P^^r^ quercus
iquercus
aivires B*: vires Q^: quercus Nb: vires o> 328 pastusque P:
saltusque o> 329 ille L 330 alias ex -us f^ tacita DN
KC^: tacitas BQ.rh fiv: tacitus LMfC^: tacite P fortasse recte
331 acuit Po>: coquit Heinsius 333 complexa P
335 Quamque C nihil P 337 or.natare P^ 338 latran-
tia PB^Nbr^iS (lactantia S cod. Mon.): iactantia o> 339 de-
pendo f^: deprenda Q- nihil P 340 Conubiis Q^: Conu-
ve
biis^ {-qxie scr. in ras. C-) C
56 P. PAPINI STATI
etsi crudus amor necdum post flammea toti
intepuere tori: tua me, properabo fateri,
angit^ amate, salus. tune incomitatus, inermis
regna petes poterisque tuis decedere Thebis^
si neget? atque illum sollers deprendere semper 345
fama duces tumidum narrat raptoque superbum
difficilemque tibi: necdum consumpserat annum.
me quoque nunc vates, nunc exta minantia divos
aut avium lapsus aut turbida noctis imago
terret, et a! memini, numquam mihi falsa per umbras 350
luno venit. quo tendis iter? ni conscius ardor
ducit et ad Thebas melior socer.' hic breve tandem
risit Echionius iuvenis tenerumque dolorem
coniugis amplexu solatus et oscula maestis
tempestiva genis posuit lacrimasque repressit; 355
'solve metus animo, dabitur, mihi crede, merentum
consiliis tranquilla dies; te fortior annis
nondum cura decet. sciat haec Saturnius olim
356 Prisc. GL II 351, 15 merentum pro merentium. Statius
in n Thebaidos : dabitur . . dies
342 proberabo Q 343 Angit Pa> {quod recte defendit
Beipser 1881 p. 113): tangit Bentleius amate KC Schrader:
amata Po>; de 2J non constat: amate MP*: amata LP'°
344 petes (-ens B: -ens S) o>: petis P 345 deprehendere P:
e regnoque
reprendere Lachmannus 346 ducis Q^ raptoque D super-
V
bim f^ 347 consumpserat Pft>: consumpserit ? Heinsius, qua
e V
lectione orationis vis frangitur 348 vatis Q^ 349 lapsos B*
350 Terret et P: Territet B^^Sr: Territat o> a P*'
pudorem
363 dolorem {vox supra scr. linea deleta) N 354 solatus P
B^B^SLQr^v: solatur B^MK {in ras.) DNCfb 356 mihi ct>:
mi P merentum (-tium B) Po> Prisc: medentum Schrader,
cf. Hermes 40 (1905) p. 345 357 dies Pft> Frisc: quies
Schrader; sed cf Deipser 1881 p. 113
THEBAIDOS LIB. II. 57
fata parens, oculosque polo demittere si quos
lustitia et rectum terris defendere curat: 360
fors aderit lux illa tibi, qua moenia cernes
coniugis et geminas ibis regina per urbes.'
sic ait^ et caro raptim se limine profert.
Tydea iam socium coeptis, iam pectore fido
aequantem curas — tantus post iurgia mentes 366
vinxit amor — socerumque adfatur tristis Adrastum.
fit mora consilio, cum multa moventibus una
iam potior cunctis sedit sententia, fratris
pertemptare fidem tutosque in regna precando
explorare aditus. audax ea munera Tjdeus 370
sponte subit; nec non et te, fortissime gentis
Aetolum, multum lacrimis conata morari
Deipyle, sed iussa patris tutique regressus
legato iustaeque preces vicere sororis.
iamque emensus iter silvis ac litore durum^ 375
qua Lernaea palus ambustaque sontibus alte
intepet bydra vadis, et qua vix carmine raro
longa sonat Nemea nondum pastoribus ausis,
qua latus Eoos Epbyres quod vergit ad euros
377 Mico 217 intepet ydra . . raro
359 oculoque P° demittere DN Menkius: dimittere Pft>
si quos Po>: si qua Bernartius 361 adherit r ipsa Q
cernes ex -is P^ 363 agit (-g-) f raptum f: p raptum v^
ivin " iFif
366 Vincxit Bb: lunxit Q» 357 pit ^o}: Nec M^L^^f^
367 — 458 in g desunt duohus foliis excisis 368 lam MDQ^^:
lam ex Nam P : N am (i hec f ^) a> 369 praetemptare g Heinsius
o imunia
tutosque C^ vocando C 370 munerad B: munera f
B. est
subijt (-i-) f : subiit Lfi 372 lacrimis multum N conata est
L" morari est N 374 sororis ex -es B^ 376 Qua ex
Quae Q^ fontibus C 377 hida P^ vix ex vis b^
378 nemea o>: nemeae P 379 quod verxit P*': quodvertitD:
convergit Baehrens eo osephyres B: eoos|ephires (-t-) b
eiiros ex auros C
58 P. PAPINI STATI
Sisyphiique sedent portus irataque terrae 380
curva Palaemonio secluditur unda Lechaeo.
hinc praetervectus Nisum et te, mitis Eleusin^
laevus abit, iamque arva gradu Teumesia et arces
intrat Agenoreas; ibi durum Eteoclea cernit
sublimem solio saeptumque horrentibus armis. 385
iura ferus populo trans legem ac tempora regni
iam fratris de parte dabat; sedet omne paratus
in facinus queriturque fidem tam sero reposci.
constitit in mediis — ramus manifestat olivae
legatum — causasque viae nomenque rogatus . 390
edidit; utque rudis fandi pronusque calori
semper erat, iustis miscens tamen aspera coepit:
'si tibi plana fides et dicti cura maneret
foederis, ad fratrem conpleto iustius anno
legatos hinc ire fuit teque ordine certo 395
fortunam exuere et laetum descendere regno,
ut vagus ille diu passusque haud digna per urbes
ignotas pactae tandem succederet aulae.
388 Frisc. GL III 69, 16 idem in II: queriturque . . sero re-
posci (propter sero) 389 Eutych. GL V 483 , 20 manifesto,
Statius in Thebaidos libro II : ramus . . legatum
880 Sisyfiique P 381 lechaeo PDN: lic(h)eo o>
882 te'meti8 Q^ elusin f* 382 abit PB: habet o>: habet Q'
gradu om. P sine lac, sed spatio relicto inter iamque et
arva 384 ubi C 385 Sublimem ex -en f: -men b forta^se
iferens
recte cl. 12,398 386 ferens ex ferus B^: ferus Q^: ferens b
i ramua
ac Pco: et "L/jiv 389 ramus PDL: ramo o>: ramo M N
mavestat "L" 390 causamque Cft 391 om. b, add. h^ing.
393 SiJ B et dicti Pa>: atque icti Gudius: et pacti
FostgatiusCsed cf. Verg. Aen. 11,321. 12,112 394 completo P
descendere
395 recto C 396 discedere N: discedere g: decedere
JDeipser 1881 p. 113 397 passusqu|eaut B^ 398 succederet
ex -at b^
THEBAIDOS LIB. II. 59
sed quia dulcis amor regni blandumque potestas,
posceris: astriferum iam velox circalus orbem 400
torsit et amissae redierunt montibus umbrae,
ex quo frater inops ignota per oppida tristes
exul agit casus; et te iam tempiis aperto
sub love ferre dies terrenaque frigora membris
ducere et externos submissum ambire penates. 405
pone modum laetis-, satis ostro dives et auro
conspicuus tenuem germani pauperis annum
risisti; moneo, regnorum gaudia temet
dedoceas patiensque fugae mereare reverti.'
dixerat. ast illi tacito sub pectore dudum 410
ignea corda fremunt, iacto velut aspera saxo
comminus erigitur serpens^ cui subter inanes
longa sitis latebras totumque agitata per artus
convocat in fauces et squamea colla venenum:
^cognita si dubiis fratris mibi iurgia signis 415
ante forent nec clara odiorum arcana paterent,
sufficeret vel sola fides, qua torvos et illum
406 Serv. Aen. 2, 22 dives hic cum genetivo iungit, Statius
quod rarum est, et ablativo, ut: satis . . auro 417 2J 2, 426
sufj&ceret . . fides
orbem g
399 plandumque t 400 ^^^ (annum) N 401 amisae f
vallibus N 402 ignata Q 403 causas C iam s. l.
r ^®
add. L" aperto PNg: -tos ft> 404 fere C^: ferte Q^
V
405 summissum P p^enates P* 406 laetis B^ auro dives
et ostro C 407 pauperis ex -es L" 409 om. L, add. L^mg.
i dediscas a ^)
Dedoceas M'': Dedocegs b^ 410 supectore P^ 411 fre-
V V
ment P*" 413 tenebras C totumque P: -tosque o> artas L*^
414 quamea B^: suamea f^: suamea L 417 qua (g) torvos
et Klotzius (quod torvos et PosUjatiiis) : quam (qua| f^C; irqui
sscr. f^) torvus et «>: quam servo sed P; servo si vermn esset,
necessario adderetur ego nec intcllego qiwmodo sola fides Eteoclis
60 P. PAPINI STATI
mente gerens, ceu saepta novus iam moenia laxet
fossor et hostiles inimicent classica turmas,
praefuris. in medios si comminus orsa tulisses 420
Bistonas aut refugo pallentes sole Gelonos,
parcior eloquio et medii reverentior aequi
inciperes. neque te furibundae crimine mentis
arguerim: mandata refers. nunc omnia quando
plena minis, nec sceptra fide nec pace sequestra 425
poscitis, et propior capulo manus^ liaec mea regi
Argolico, nondum aequa tuis, vice dicta reporta:
quae sors iusta milii, quae non indebitus annis
sceptra dicavit bonos, teneo longumque tenebo.
te penes Inachiae dotalis regia dono 430
coniugis, et Danaae — quid enim maioribus actis
invideam? — cumulentur opes, felicibus Argos
auspiciis Lernamque regas; nos horrida Dirces
pascua et Euboicis artatas fluctibus oras,
non indignati miserum dixisse parentem 435
Oedipoden: tibi larga — Pelops et Tantalus auctor! —
nobilitas, propiorque fluat de sanguine iuncto
419 Gloss. Horat. carm. 4, 15, 20 (Ps. Acro ed. Keller p. 386)
Statius in secundo libro: inimicent classica tnrmaB
sufficeret ad Polynicis odium demonstrandum illamL*^ i. Poly-
nicem 418 mente Pct»: fronte Garrodius gerens Po>: geris
DNs 419 ostiles L imicent D^ 420 Bisthonas P
422 eloquio P: alloquio a> revergntior (-r-) f 423 mentesC:
gentis DN 424 Arguerim ex -em L" nunc omna P°
r
425 sceptum L*^ 426 proprior f 427 Arcolico f^ aequa
tuis Pct>: aequata Barthius tu|is (-us) b 428 annis o>:
-ni P 429 Scepta L" logumqu|e (-a-) B^: aetemumque N
431 actis Po>: aulis Madvigius Adv. crit. II p. 154 432 In-
videam (-deas D^) a>: -diam P argos ex -us P^ 434 om. L,
add. L^ mg. et euboicis in lac. scr. P*^ horas BLb^ in-
dignanti C -ti mi- in lac. scr. P° 436 tibi in lac. scr. P°
pelophs Bb et in ras. L" 437 propriorque Pf^
THEBAIDOS LIB. H. 61
luppiter. anne feret luxu consueta patemo
hunc regina larem? nostrae cui iure sorores
anxia pensa trahant, longo quam sordida luctu 440
mater et ex imis auditus forte tenebris
offendat sacer ille senex! iam pectora volgi
adsuevere iugo: pudet heu! plebisque patrumque,
ne totiens incerta ferant mutentque gementes
imperia et dubio pigeat parere tyranno. 445
non parcit populis regnum breve; respice, quantus
borror et attoniti nostro in discrimine cives!
hosne ego, quis certa est sub te duce poena, relinquam?
iratus, germane, venis. fac velle: nec ipsi,
si modo notus anior meritique est gratia, patres 450
reddere regna sinent.' non ultra passus et orsa
iniecit mediis sermonibus obvia: 'reddes/
ingeminat, ^reddes; non si te ferreus agger
ambiat aut triplices alio tibi carmine muros
Amphion auditus agat, nil tela nec ignes 455
obstiterint, quin ausa luas nostrisque sub armis
captivo moribundus humum diademate pulses.
tu merito; ast horum miseret, quos sanguine vilis
454 S 1, 10 alibi Statius: aut triplices . , Amphion
439 Hunc at: Huc P iurae P 441 imus L tenebras Q*
Isocer
442 sacer Pg: sacer Q^N^: socer o> 444 mutantque Q
447 et Po>: ut Koestlinius', sed ex quantus ccTtb y.oivov quam ad
cives j^g ^
attoniti ^er^me^ yices Q^ 448 Hos M^^N^Hosrf certe Q^
n
reUquam P'' 450 Si modo Po>: Sic mihi Lachmannus; sed
regna non
non apte coniunguntur mihi notus 451 magna r nec N:
nec rC 452 Ingecit b (cf. 453 Inge-) 453 Ingeminagt B:
Ingeminans aUey codex Behotti, Marklandus ad Silv. 5, 5, 34
ager rf^ 454 — 464 alia manu, sed aequali scripti in P alio
Po>: alius Schrader maros P^ 455 Anphion B 457 mori-
V
bundis L^ 458 horum ©>: orum P
62 P. PAPINI STATl
coniugibus natisque infanda ad proelia raptos
proicis excidio, bone rex. o quanta Citliaeron 460
funera sanguineusque vadis, Isniene, rotabis!
haec pietas, haec magna fides! nec crimina gentis
mira equidem duco: sic primus sanguinis auctor
incestique patrum thalami-, sed fallit origo:
Oedipodis tu solus eras, haec praemia morum 465
ac sceleris, violente, feres! nos poscimus annum;
sed moror.' haec audax etiamnum in limine retro
vociferans iam tunc inpulsa per agmina praeceps
evolat. Oeneae vindex sic ille Dianae
erectus saetis et aduncae fulmine malae, 470
cum premeret Pelopea phalanx, saxa obvia volvens
fractaque perfossis arbusta Acheloia ripis,
iam Telamona solo, iam stratum Ixiona linquens
te, Meleagre, subit: ibi demum cuspide lata
haesit et obnixo ferrum laxavit in armo. 475
talis adhuc trepidum linquit Calydonius heros
concilium infrendens, ipsi ceu regna negentur,
459 raptos to: -us P 460 Eicis v^ cithero P (cf. 1,334)
461 sanguineusque Po>: -iisque ^KN: -isque DCr rota-
bis Pw: notabis Miiller 1882 p. 18; sed cf. Philol. 61 {1902)
p. 305 462 mentis Miiller ibid. 468 Mira equidem vulgo :
a a
Mirequidem P^f^S^K^b^: Mii^quidem B^: MirequidemLN: Mira
quidem o> sic Pct>: si Nfr: sic v^: sed C 464 Incertique Q^
466 Oedipodis Jortinus: -des Po> eras Po>: eris s Deipser
i ref ers
1881 p. 114 haec «>: hae P 466 At ex Ac P'' feres v^:
ferens Miiller 1882 p. 18. sed haec praemia morum idem est
quod praemia horum morum 467 retro a> : regis P 468 im-
V
pulsa P 469 Eolat L" 470 Fulmin|e PB 471 volve| C:
volens f^ 472 Achelogia fi 473 telomena Q^ sola B^
i stratum
fractum N 474 subiit f ibi o>: tibi P 475 laxavit Po>:
t
lassavit Madvigius Adv. crit. II p. 154 476 linquid P^:
i concilium
liquit (o calidonius ex caled- M" 477 Consilium THL"
THEBAIDOS LIB. II. 63
festinatque vias ramumque precantis olivae
abicit. attonitae tectorum e limine summo
aspectant matres, saevoque infanda precantur 480
Oenidae tacitoque simul sub pectore regi.
nec piger ingenio scelerum fraudisque nefandae
rector eget. iuvenum fidos^ lectissima bello
corpora, nunc pretio, nunc ille bortantibus ardens
sollicitat dictis, noctumaque proelia saevus 485^
instruit, et sanctum populis per saecula nomen
legatum insidiis tacitoque invadere ferro —
quid regnis non vile? — cupit. quas quaereret artes,
si fratrem, Fortuna, dares! o caeca nocentum
consilia! o semper timidum scelus! exit in unum 490
plebs ferro iurata caput; ceu castra subire
apparet aut celsum crebris arietibus urbis
inclinare latus: densi sic agmine facto
quinquaginta altis funduntur in ordine portis.
macte animi, tantis dignus qui crederis armis! 49&
495 Pomp. GL V 188, 13 tamen et macte virtutis in Statio:
macte . . armis cf. etiam 173, 14
478 precantes L" 479 e limine P: ex {vel e) cnlmine
(et c. Bb^) o>: e limite g 480 Aspectant P: Prospectant o>
precatur Q^ 481 regi ex -gni b 482 scelerumq- P^
483 electissima (e- add. L") L 484 ille s. l D exhort- C
V in i putat
(om-. ille) 485 saevis B^ 487 |vadere (e-?) Q^ 488 cupit
i ctipit
M^r^f^: putat v^: putat Dg quaeret P: quireret L arces C
t
491 pleps N: plebs ex -ps M^ capud P^^b'': capud L
r
subite ft^ 492 crebris arietibus Po>: crebri arietis ictibus
Unger 1868 p. 261: crebris arietatibus Gruter voce nec tradita
nec recte formata. equidem Statium necessitati paruisse credi-
derim, cum e produceret, praesertim cum in linguis Romanicis
accentum in e fuisse videamus; cf. parete ital. cf. etiam
L. Muller de re metr.^ p. 438 Coripp. loh. 2, 400 493 latus
Pa>: caput C altis Pct>: artis Miiller 1882 p. 14 496 dignus
om. Q\ add. Q,^mg.
64 P. PAPINI STATI
fert via per dunios propior, qua calle latenti
praecelerant densaeque legunt conpendia silvae.
lecta dolis sedes: gemini procul urbe malignis
faucibus urguentur colles, quos umbra superni
montis et incurvis claudunt iuga frondea silvis — 500
insidias natura loco caecamque latendi
struxit opem — mediasque arte secat aspera rupes
semita, quam subter campi devexaque latis
arva iacent spatiis. contra inportuna crepido,
Oedipodioniae domus alitis; liic fera quondam 505
pallentis erecta genas suffusaque tabo
lumina, concretis infando sanguine plumis
relliquias amplexa virum semesaque nudis
pectoribus stetit ossa premens visuque frementi
conlustrat campos, si quis concurrere dictis 510
hospes inexplicitis aut comminus ire viator
audeat et dirae commercia iungere linguae;
nec mora, quin acuens exertos protinus ungues
liventisque manus fractosque in vubiera dentes
I
497 Class. Auct. ed. Mai IX p. 446 compendium, -ii -i- quic-
quid est breve et utile; unde Statius Thebaidos: relegunt . .
fiilvae cf. p. 152
496 quo Mf coUe Q^: celle (i: v sscr. v^) v. valle D
497 compendia P 498 dolus C 499 urgentur P quos
Po>: quas Muller, sed colles gemini a monte diversi sunt
fluperni Pa>: -ne Miiller 501 Strinxit {ex Stru- B^) Bf^
d inocendi
latenti M^Q^: inocendi Q^: latendi D 502 mediasque P:
medias o> arte om. Q^, add. Q^ mg. asp.a P" 503 de-
vexaque ex di- Q^ 504 contra Po>: ac C 505 Oedipodio-
niae P: -idae (-es N) ft> hinc C condam B^: quando L^
506 Pallentes P 507 Limina f 508 Reliquias P 509 fre-
menti P: trementi (-tes vel -tis S) ft>: tremendo MiiUer: tre-
i V
mentis Lachmannus 510 capos L 511 communis P^
irevator B 614 fractosque in vulnera (-ra PNv: -re o>) Po>:
factosque in vulnera Koestlinius 1877 p. 282: strictosque in
vulnera Housmanus. at strictos iam dentes acuere non ojpus est,-
THEBAIDOS LIB. II. 65
terribili adplausu circum hospita surgeret ora; 515
et latuere doli, donec de rupe cruenta
heu! simili deprensa viro, cessantibus alis,
tristis inexpletam scopulis adfligeret alvum.
monstrat silva nefas, horrent vicina iuvenci
gramina; damnatis avidum pecus abstinet berbis. 520
non Dryadum placet umbra choris^ non commoda sacris
Faunorum^ diraeque etiam fugere volucres
prodigiale nemus. tacitis huc gressibus acti
deveniunt peritura cobors, hostemque superbum
adnixi iaculis et humi posita arma tenentes 525
expectant densaque nemus statione coronant.
coeperat umenti Phoebum subtexere palla
Nox et caeruleam terris infuderat umbram.
ille propinquabat silvis et ab aggere celso
scuta virum galeasque videt rutilare comantis, 530
qua laxant rami nemus adversaque sub umbra
flammeus aeratis lunae tremor errat in armis.
obstipuit visis, ibat tamen^ horrida tantum
spicula et inclusum capulo tenus admovet ensem,
ac prior 'unde, viri, quidve occultatis in armis?' 535
non humili terrore rogat. nec reddita contra
intellego dentes tanta vi impactos in cadavera, ut vulnera ipsi
i cruenta
fierent 515 abplausu L gora (h-) B: hora r 516 propinqua v"
517 cesantibus B- al|is (-t-) f 518 aff^igeret (-1-) M:
adfigeret QNC^ 519 Monstra L" 520 pectrus L^
621 dryanim M^: dgriadum B fugiere M 523 tactis L^
huc o>: huic P 524 ostemque L 525 Adnexi B^C
• en • h
tentes P** 527 umenti P^ 530 galeasque a>: cristas-
que P ; illud cum Garrodio praetuU, quamquam et cristas (9, 698)
€t galeas (9, 107) comantes Statius dixit. tamen rutilandi
verbum ad galeas magis accommodatum. nam 6', 301 aliter
comparatus est 531 adversaeque f umbras f 533 Ob-
V
stupuit BMf visus C 534 admonet M^^NQ^f: admonet B
535 om. f\ add. f* int. lin. quodve fr^ ocultatis L
636 reddita o>: credita P
Stativb Thebais. 5
66 P. PARNI STATI
vox, fidamque negant suspecta silentia pacem.
ecce autem vasto Cthonii contorta lacerto,
quo duce freta cohors^ fuscas intervolat auras
hasta; sed audenti deus et fortuna recessit. 540
per tamen Olenii tegimen suis atraque saetis
terga super laevos umeros vicina cruori
effugit et viduo iugulum ferit inrita ligno.
tunc horrere comae sanguisque in corda gelari.
huc ferus atque illuc animum pallentiaque ira 545
ora ferens — nec tanta putat sibi bella parari — :
'ferte gradum contra campoque erumpite aperto!
quis timor audendi, quae tanta ignavia? sohis,
solus in arma voco.' neque in his mora; quos ubi plures,
quam ratus, innumeris videt excursare latebris, 550
hos deire iugis, illos e vallibus imis
crescere, nec paucos campo, totumque sub armis
conlucere iter, ut clausas indagine profert
in medium vox prima feras, quae sola medendi
turbata ratione via est, petit ardua dirae 555
Sphingos et abscisis infringens cautibus uncas
exsuperat iuga dira manus, scopuloque potitus,
unde procul tergo metus et via prona nocendi,
537 fidemque r 588 Chthonii Gronovius {cf. 3, 170 cro-
nium P: t(h)omum o; 4, 597 ctoniumque P: chthoniumque o>):
chronii o>: chromi P chronii vasto f 541 olenei M te^-
men f atraque Po> : hirtaque Heinsius : aspraque JSitschofskyus,
de Apollinaris Sidonii studiis Statianis 1881 p. 67 542 Vicina
cruori umeros (^ add. P^) P^ 544 orrere Q^ -que om. N
corda PBNQ: corde a> 546 putans Madvigius Adv. crit.
II p. 154 547 contra Po>: dixit C: clamat g 549 voco Pft>:
vocor MfQ*v* in his PD: his a> 550 excusare M*^: ex-
i prodire
cusare f 551 deire P27: prodire o>: deire Q^ e| (-t) b:.
de Q 556 Spingos L: Spingos M abscisis Po>: ahcisis B:
abscissis L infigens ? Gariodius unca^ N 557 di^a L
manus P*" petitus P°
THEBAIDOS LIB. II. 67
saxum ingens^ quod vix plena cervice gementes
vertere humo murisque valent inferre iuvenci, 660
rupibus evellit; dein toto sanguine nixus
sustinet, inmanem quaerens librare ruinam,
qualis in adversos Lapithas erexit inanem
magnanimus cratera Pholus. stupet obvia leto
turba superstantem atque emissi turbine montis 565
obruitur; simul ora virum, simul arma manusque
fractaque commixto sederunt pectora ferro.
quattuor bic adeo disiecti mole sub una
congemuere, fuga tremefactum protinus agmen
excutitur coeptis. neque enim temnenda iacebant 570
funera: fulmineus Dorylas, quem regibus ardens
aequabat virtus, Martisque e semine Tberon
terrigenas confisus avos, nec vertere cuiquam
frena secundus Halys, sed tunc pedes occubat arvis,
572 Prisc. GL III 318, 23 Statius in II Thebaidos: Martis-
que . . avos {propter transitivum confidere) cf. id. GL III 329,
20 ubi terrigenas . avos 574 Class. Auct. ed. Mai IX p. 90
occubo, -as, unde Statius Thebaidos: sed tunc . . arvis
559 vix plena (bina C) Po>: vix dena Madvigius Adv.
crit. II p. 155 560 humo lo: humum P murisque
valent Po: valeant murisque Kootenius: murisque queant
Baehrens; quae coniectura praeter ingratum sonum haud displi-
cet. tamen indicativum ferri posse ostenditur Theb. 10, 511
561 evellit P: avellit co 562 immensam C querens ex
o r
qui- L" 563 adversis M*^ lapitas P 5G4 catera P^
566 ora virum simul arma ct>: ora virum simul ora P: arma
virum simul ora s 568 om. P^, add. P^ vel P° mg. disiecti s
Lachmannus: disiecta P: deiecti (-to Q^) cj 570 enim Po>:
* 8
hec L 572 Aequabit L*^ 573 confixus P^ {vel P"): con-
68
fisus b^": confessus D idem fortasse S legit, cf L. Legras, etude
8ur la Thcbaide de Stace 1905 p. 311. quamquam confisus recte
mterpretatur Prisc. cl. graeco -S-a^^co ccvtovs 574 alis Mfb
occubat ej: occupat {ex -bat fi^v^) IPC^ /liv
68 P. PAPINI STATI
Pentlieumque trahens nondum te Phaedimus aequo, 575
Bacche, genus. quorum ut subitis exterrita fatis
agmina turbatam vidit laxare catervam,
quae duo sola manu gestans adclinia monti
fixerat, intorquet iacula et fugientibus addit.
mox in plana libens, nudo ne in pectore tela 580
inciderent, saltu praeceps defertur et orbem,
quem procul oppresso vidit Therone volutum,
corripuit, tergoque et vertice tegmina nota
saeptus et hostili propugnans pectora parma
constitit. inde iterum densi glomerantur in unum 585
Ogygidae firmantque gradum; trahit ocius ensem
Bistonium Tydeus, Mavortia munera magni
Oeneos, et partes pariter divisus in omnes
hos obit atque illos ferroque micantia tela
decutit; inpeditant numero seque ipsa vicissim 590
arma premunt, nec vis conatibus ulla, sed ipsae
in socios errare manus et corpora turba
575 Prisc. GL II 300, 1 (vocabula in -eus latine flecti)
Statius Thebaidos II: Pentheumque . . genus 584 Prisc. GL
in 289, 1 propugno tibi et te. Statius in II Thebaidos: hostili
. . parma
677 Bacce P turbatam . . catervam o>: -ta . . -va PS?
F
578 monti o>: -tis P 579 Dixerat Q^C^ 580 in pectore
n presso
P?: pectore m 581 Incideret M'^: -ret f 582 obsesso Q^:
oppesso L 583 tegmina nota 'Pgfi: tegmine (-nae ex -na Q^j
nota (-ta Q^) QKC: -nc noto o> 586 Ogygyde P: Ogigiae C
thrait b lensem (h-) b 587 Bisthonium P 588 pariter partcs D
" tc
difiFusus LNfrb^ 589 obit Pct>: -init ea; ibit f minan-
t
tia V* 590 inpeditant o>: inpediant f^r*: impediat P im-
numero
peditat numerus Imhofius numeros eque M: humeros seque Q'^:
numeros (-ros r) seque br 591 conantibus Mb
THEBAIDOS LIB. II. 69
involvi prolapsa sua; manet ille ruentis
angustus telis et inexpugnabilis obstat.
non aliter — Geticae si fas est credere Phlegrae — 595
armatum inmensus Briareus stetit aethera contra,
hinc Phoebi pharetras, hinc torvae Pallados anguis^
inde Pelethroniam praefixa cuspide pinum
Martis, at hinc lasso mutata Pyragmone temnens
fulmina, cum toto nequiquam obsessus Olympo 600
tot queritur cessare manus: non segnior ardet
huc illuc clipeum obiectans^ seque ipse recedens
circuit, interdum trepidis occurrit et instat
spicula devellens, clipeo quae plurima toto
fixa tremunt arinantque virum saepe aspera passum 605
volnera, sed nullum vitae in secreta receptum
nec mortem sperare valet. rotat ipse furentem
Deilochum, comitemque illi iubet ire sub umbras
Phegea sublata minitantem bella securi
Dircaeumque Gyan et Echionium Lycophontem. 610
593 Involvi g Heinsius, Gronovius: Involvit (-vi v; i vit
v^mg.) Po> ruentis (-es PL^) Po>: cruentis M^^N^Q^K^C^^
iruentis
v^f b^: ruentum B (-tis S Bamb) : ruentum D 594 Angustus o> :
bilis
-tis P inexpugnaH^ (-libus) Q^ 505 geticae . . phlegrae
Getica . Phlegra Schrader 596 aera Mf 597 ac C*
pallados P: palladis o> 598 peletroniam P: peletroniacum r
ipinum g
pinnam Q^ 599 "adhinc P lapso b mutata Po>:
motata Lachmannus Pyragmoni Muller. sed cf. Imhofius 1867
p. 4, qui etiam mutata rectius quam U interpretatus est nova
fulmina sumpta {sc. a love) 600 queritur ex qui- L^
cessasse C obsesus L 603 occurrit PNQ: ac- o> 604 de-
vellens P: di- o> que ex qui L*^ 605 passum PN: passii| (-s) M^:
passus o> fortasse recte ita ut post virum gravlus interpungatur
606 Volnera B'': Vulnera P 607 valens Madvigius l. l.
p. 155: iubet Imhofius: vacat Sandstroemius 1S78 p. 44
608 Deilocum b sub o>: per P 609 sublatag (-m) P
610 lycofontem P: licophoontem fi: licophantem Q
70 P. PAPINI STATI
iam trepidi sese quaerunt numerantque, nec idem
caedis amor^ plenamque dolent rarescere turbam.
ecce Chromis Tyrii demissus origine Cadmi —
hunc utero quondam Dryope Phoenissa gravato
rapta repente choris onerisque oblita ferebat^ 615
dumque trahit prensis taurum tibi cornibus^ Euhan,
procidit inpulsus nimiis conatibus infans —
tunc audax iaculis et capti pelle leonis
pinea nodosam quassabat robora clavam
increpitans: 'unusne, viri, tot caedibus unus 620
ibit ovans Argos? vix credet fama reverso!
heus socii, nullaene manus, nulla arma valebunt?
haec regi promissa, Cydon, haec, Lampe, dabamus?'
dum clamat, subit ore cavo Teumesia cornus,
nec prohibent fauces; atque illi voce repleta 625
intercepta natat prorupto in sanguine lingua.
stabat adhuc, donec transmissa morte per artus
labitur inmorsaque cadens obmutuit hasta,
vos quoque, Thespiadae, cur infitiatus honora
623 Serv. Aen. 10, 325 tamen Statius in proprio (Cydon)
corripuit, ut: haec regi . . dabamus
611 8 jese B querunt ex quir- "L" 612 plenamque Klotzius :
i tantam
plenam ?**: tantamque o> 613 cromis Q chromistirii {ex
-te- M*^) M 614 Hunc o>: Nunc P condam r 615 hone-
risque Bb : oneris f prensis taurum PBQKCrb : taurum prensis o>
inimiis
euam P (cf. 1, 334) 617 impulsus P magnis L^ 619 nodo-
sam . . . clavam PNg: -sa . . -va o>: -sae . . -vae Jortinus
vnu8 ret j.
620 Increpitans eic -ant C |nius Q^ 621 crede| L^: cede^t f
vale
622 heus Miiller 1882 p. 18: Heu Po> iuvabunt Q^
623 lape rf dabamus ex -ur L*^ 625 Nec ex Haec B*
h
proibent B illi s. l. D 626 in ow. N 628 cadit N
gobmutuit B: obtumuit C asta C 629 cur ex cui B in-
faciatus L
THEBAIDOS LIB. II. 71
arcuerim fama? fratris moribunda levabat 630
membra solo Periplias — nil indole clarius illa
nec pietate fuit — , laeva marcentia colla
sustentans dextraque latus: singultibus artum
exhaurit thoraca dolor^ nec vincla coercent
undantem fletu galeam, cum multa gementi 635
pone gravis curvas perfringit lancea costas.
exit et in fratrem, cognataque pectora telo
conserit; ille oculos etiamnum in luce natantes
sistit et aspecta germani morte resolvit.
at cui vita recens et adhuc in vulnere vires 640
'hos tibi complexus, haec dent' ait ^oscula nati.'
procubuere pares fatis^ miserabile votum
mortis^ et alterna clauserunt lumina dextra.
protinus idem ultro iaculo parmaque Menoeten
proterrebat agens ti-epidis vestigia retro 645
passibus urguentem, donec defecit iniqua
lapsus humo, pariterque manus distractus in ambas
orat et a iugulo nitentem sustinet hastam:
'parce per has stellis interlabentibus umbras,
637 S^^lb^, memor poeta superioris descriptionis. ait
enim: exit . . pectora ferro traicit
630 Arcuerim KTv^ {in ras.) <;: Arguerim Po> (privaverim
schol. MLN) 631 perifas P 632 oin. v'^, add. v^ mg. c|la B
633 sin^^bus B artum etiam P 634 Exaurit P^: Exau- Qb:
vexavit Miiller, cf. Deipser 1881 p. 116 cohercent P 636 gra-
ves P perstringit rv^ 637 Exiit et L telo Po>: ferro S
Theb. 3, 152: leto Naukius 1863 p. 3 cum subiectum mutari non
sensisset: conserit enim auctor teli 638 etiamnum (adhuc
sscr. B^N^) o>: et adhuc P (e v. 640): extrema Marklandus ad
d
Silv. 3,5,39: tenui iam Garrodius 640 ajhuc (-t-) B^
vulnera L 641 dent s. Z. M^ 643 terna L^ 644 pmaque b^
• me
menoeten DN: naetem P^: menoetum (-chum QC) o>
V
645 proturbabat B^ mg. : Perterrebat C trepidus r 647 homo Q
in ambaa j^
iniqua M^ 648 astam C^
72 P. PAPINI STATI
per superos hoctemque tuam; sine^ tristia Thebis 650
nuntius acta feram vulgique per ora paventis
contempto te rege canam: sic inrita nobis
tela cadant, nullique tuum penetrabile ferro
pectus, et optanti victor reveharis amico.'
dixerat. ille nihil vultu mutatus 'inanis 655
perdis' ait lacrimas, et tu, ni fallor, iniquo
poUicitus mea colla duci: nunc arma diemque
proice; quid timidae sequeris compendia vitae?
bella manent.' simul haec, et crassum sanguine telum
iam redit; ille super dictis infensus amaris 660
prosequitur victos: ^non haec trieterica vobis
nox patrio de more venit, non orgia Cadmi
cernitis aut avidas Bacchum scelerare parentes.
nebridas et fragiles thyrsos portare putastis
inbellem ad sonitum maribusque incognita veris 665
foeda Celaenaea committere proelia buxo?
hic aliae caedes, alius furor: ite sub umbras,
o timidi paucique!' haec intonat; ast tamen illi
membra negant, lassusque ferit praecordia sanguis.
iam sublata manus cassos defertur in ictus, 670
tardatique gradus, clipeum nec sustinet umbo
mutatum spoliis, gelidus cadit imber anhelo
650 superas ii thebis ex theLes L^ 652 Contento Dr
c
653 gadant P^ sic^ (-ut) fi 655 vultu PMLrbv: vultum «>:
-tus D 657 duci ex -e B^ diemque co: dieque P 658 se-
queris ex -qui- L^: quaeris ijl 659 madent r: mane Garrodius
c n c
erassumP^ 660 infessus f ^ 661 victos ej;-us L^ trieteritigaP^:
* b
triaterica BQfC^r/Ci: triterica M*^ 663 scelerare f^: scele|rare
r
(-b-) BQ 664 tyrsos P potare ex put- fi^ putastis P^ voluii
igitur putatis, fortasse recte 665 maribusque o>: mani- P
incognita ex -nata P^ veris ex vires L*^ 666 celena f^
667 caedis P sumumbras P° 670 cassos o>: -us P
672 Mutatum Po>: nutantem Lachmannus : nutat dum Buryus:
THEBAIDOS LIB. II. 73
pectore, tum crines ardentiaque ora cruentis
roribus et taetra morientum aspargine manant:
ut leo, qui campis longe custode fugato 676
Massylas depastus oves, ubi sanguine multo
luxuriata fames cervixque et tabe gravatae
consedere iubae, mediis in caedibus adstat
aeger^ hians victusque cibis; nec iam amplius irae
crudescunt: tantum vacuis ferit aera malis 680
molliaque eiecta delambit vellera lingua.
ille etiam Thebas spoliis et sanguine plenus
isset et attonitis sese populoque ducique
ostentasset ovans, ni tu, Tritonia virgo,
flagrantem multaque operis caligine plenum 685
consilio dignata virum: 'sate gente superbi
Oeneos^ absentis cui dudum vincere Thebas
adnuimus, iam pone modum nimiumque secundis
parce deis: huic una fides optanda labori.
fortuna satis usus abi.' restabat acerbis 690
funeribus socioque gregi non sponte superstes
Haemonides — ille haec praeviderat, omina doctus
mulctatum Madvigius l. l. p. 156, sed de onere aucto agitur
c . a,que
.aditP^ himber B 673 tum a>: tunc FBQDN ardentior
aqiie P^ cruentis ex -es L*^ 674 et taetra PQNC^v: et
a
teatra b ^ : et a|tra B : gextra (et) f : et atra M^ Sr : ac atra L : atque
atra D: et crebra KC^mg. morientium P manant o>: ma-
a
nent P: fumant C 676 Massulas P 677 Luxurita| (-t) L^
famis P 678 Cum sedere D mediisque M astat P
u M a
679 victisque ft^ iam om. C: s. ?. Q^ ia f 681 Mollique B
sese
682 plenus ex -os P^ 683 esse L^ 684 ni ex nu f
687 absentes P: -tes ex -ti C* 688 Annuimus P 689 deis
d
ex deus C* una e>: vana P^ optanta Q^ 690 abire sta-
bat B acerbis co: -vis P 692 prsviderat {ex -ve- B^) B
omina
omnia omina B: oma Q^: omnia MLfbr- cf. Plin. nat. hist.
Itl) 364 praesagia aeris
74 P. PAPINl STATI
aeris et nuUa deceptus ab alite — Maeon,
nec veritus proliibere ducem, sed fata monentem
privavere fide. vita niiserandus inerti 695
damnatur; trepido Tydeus inmitia mandat:
'quisquis es Aonidum, quem crastina munere nostro
manibus exemptum mediis Aurora videbit,
baec iubeo perferre duci: cinge aggere portas,
tela nova, fragiles aevo circum inspice muros, 700
praecipue stipare viros densasque memento
multiplicare acies! fumantem hunc aspice late
ense meo campum: tales in bella venimus.'
haec ait, et meritae pulchrum tibi, Pallas, honorem
sanguinea de strage parat^ praedamque iacentem 705
conportat gaudens ingentiaque acta recenset.
quercus erat tenerae iam longum oblita iuventae
aggere camporum medio, quam plurimus ambit
frondibus incurvis et crudo robore cortex.
huic leves galeas perfossaque vulnere crebro 710
inserit arma ferens, buic truncos ictibus enses
subligat et tractas membris spirantibus hastas.
corpora tunc atque arma simul cumulata superstans
incipit — oranti nox et iuga longa resultant — :
*diva ferox, magni decus ingeniumque parentis, 715
bellipotens, cui torva genis horrore decoro
716 Prisc. GL 11 218, 19 Statius vero cassis protulit in
II Thebaidos : bellipotens . . . decoro (-re codd. Prisc.) . . . Gorgon
l aeris
693 Aeris P: Aeros BNKb: Heros MLDrfc^v: Heros Q^;
res difficilis ad diiudicandum , nam aeros graeca forma com-
mendatur, aeris communi usu poetarum nulio C alitae P:
alitge B 694 moventem 0: moyentem Q^ 696 fide| (-m)
PBL Yitae Barthius inherti L 697 aoniumLr munere ea:;
-ra L" 699 proterre Lr: praeferre D 700 fagiles L
aevo Pft>: melius C circuminspice P: circumspice ft>
705 destra geparat B perat Q^ 710 galeos Q^ 712 tractas
• mu
Pg: fractas o> 713 culata P" 715 om. P^ add. V'' mg.
parentis ex -es C
THEBAIDOS LIB. E. 75
cassis et asperso crudescit sanguine Gorgon,
nec magis ardentes Mavors hastataque pugnae
inpulerit Bellona tubas, huic adnue sacro,
seu Pandionio nostras invisere noctes 720
monte venis, sive Aonia devertis Itone
laeta choris, seu tu Libyco Tritone repexas
lota comas, qua te biiugo temone frementem
intemeratarum volucer rapit axis equarum:
nuuc tibi fracta virum spolia informisque dicamus 725
exuvias. at si patriis Partbaonis arvis
inferar et reduci pateat mibi Martia Pleuron,
aurea tunc. mediis urbis tibi templa dicabo
coUibus, lonias qua despectare procellas
dulce sit, et flavo toUens ubi vertice pontum 730
turbidus obiectas Achelous Echinadas exit.
hic ego maiorum pugnas vultusque tremendos
magnanimum effingam regum, figamque superbis
arma tholis, quaeque ipse meo quaesita revexi
sanguine, quaeque dabis captis, Tritonia; Thebis. 735
centum ibi virgineis votae Calydonides aris
721 2J 7, 330 Itonaeos: ut ipse supra: Aonia divertis Itone
719 Impulerit P: Inb- r hinc /li annue ex abnue b^
720 noctes Postgatius: voces" caedes P^: caedes o> 721 venis
P: velis o> devertis Pe>: divertis MLDNrb; de vertice Itones
coni. Garrodius ithone P 722 te Q^ lybico P tritona r
mentem
723 frequentem Q* 724 Intemeratarum P: -orum a>
,. ibo
equarum g: aquarum P: equorum o> 725 dicamus v^'.
-avi f 726 Exubias P porthaonis BM^f^ 727 pleurom B
728 tunc Po>: nunc r: te fji 730 attollens Dr 731 obiectas
ex obt- B^: obiectans Q^ echinidas (-che- L) BLQCf^: -adas
fre o
ex -idas b 732 tremendas Q^: fre- del. et verendos mg,
add. Q^ 733 fi|gamque (-n-) f 734 revixi fi: revexo
Barthius l^bom. b\ add. V^ 736 calidonides ex
caled- M*
76 P. PAPINI STATI THEBAIDOS LIB. II.
Actaeas tibi rite faces et ab arbore casta
nectent purpureas niveo discrimine vittas,
pervigilemque focis ignem longaeva sacerdos
nutriet, arcanum numquam spretura pudorem. 740
tu bellis, tu pace feres de more frequentes
primitias operum, non indignante Diana.'
dixerat, et dulces iter instaurabat ad Argos.
737 ab s. l. L^ 738 Nectent ex -ant L^ 740 spretura
P: inspectura^co 741 mor|e (t) f post 743 STATII POETE
THEBAID LIB • H • EXPLICIT'] INCIPIT EIUSDEM LIBER • IH • P
P. PAPINI STATI
THEBAIDO S
LIBER m.
At non Aoniae moderator perfidus orae
nocte sub ancipiti, quamvis umentibus astris
longus ad auroram superet labor, otia somni
accipit; invigilant animo scelerisque parati
supplicium exercent curae; tum plurima versat 5
pessimus in dubiis augur timor. ^ei mibi' clamat,
'unde morae?' — nam prona ratus facilemque tot armis
Tydea, nec numero virtutein animumque rependit —
'num regio diversa viae? num missus ab Argis
subsidio globus? an sceleris data fama per urbes 10
finitimas? paucosne, pater Gradive, manuve
legimus indecores? at enim fortissimus illic
et Chromis et Dorylas et nostris turribus aequi
Thespiadae totos raperent mihi funditus Argos.
t
3, 1 AD P^ ORAE P: aulae a> 2 humentibus P ad
8 t
auroram {ex ab aurora P°) Po> superet M*^ 4 parati B^
iioel B^) Lachmannus 5 Suppicium b curae Po>: Dirae
ei
Milller cl. 1, 52 tum P: tunc o> 6 et P*= 9 Num ex -nc P:
a
Non D num ex nunc P: non D 11 Finitimis L^ 12 enim P:
• «•
a L^ 13 dorylas o>: dolyras P: dolitas ft turf^ibus (r ex p)
fund
P^: viribus Baehrens penitus v*
78 P. PAPINI STATI
nec tainen ille meis, reor, inpenetrabilis armis 15
aere gerens solidoque satos adamante lacertos
venerat; lieu segnes, quorum labor baeret in uno,
si conserta manus.' vario sic turbidus aestu
angitur ac sese culpat super omnia, qui non
orantem in mediis legatum coetibus ense 20
perculerit foedasque palam satiaverit iras.
iam pudet incepti, iam paenitet. ac velut ille
fiuctibus loniis Calabrae datus arbiter alno
nec rudis undarum — portus sed linquere amicos
purior Olenii frustra gradus inpulit astri — , 25
cum fragor hibemi subitus lovis^ omnia mundi
claustra tonant multusque polos inclinat Orion,
ipse quidem malit terras pugnatque reverti,
fert ingens a puppe notus, tunc arte relicta
ingemit et caecas sequitur iam nescius undas: 30
talis Agenoreus ductor caeloque morantem
Luciferum et seros maerentibus increpat ortus.
ecce sub occiduas versae iam Noctis habenas
astrorumque obitus, ubi primum maxima Tetbys
inpulit Eoo cunctantem Hyperiona ponto, 35
ima tiagellatis, signum lugubre malorum,
ponderibus trepidavit humus, motusque Cithaeron
antiquas dedit ire nives; tunc visa levari
16 satos Heinsius: datos Po>: aptos vel artos Unger 1868
p.226', quamquam datos haud scio an defendere liceat cl. Thiel-
manno, das Verbum dare im Lateinischen 1882 ademante L
lacertos ex -us P^ 17 venerit Garrodius perperam , quod
esset o^bx av Mot, Statio aptum ovx rjld^sv heret labor /li
18 Sic B*r 19 snper s. l P*' 20 ensae P: ens|c B
22 ac Pft>: aut b 24 linquire L 25 Purior ex Punior L^
olenei erc -u P* frustra om. f* impuHt P astri ex
-ra f2 27 orion (-n add. P«) P cf. 1,334 28 ma|lit (1) B:
}'mallet v
mallit Q': mallet MLNfbr/^ 31 agenoreas Q^ ductoi^
(-que?) fi 32 increpat s. l D 34 thetys P: thetis o>
%in eoo
35 Impulut P^ haeoo B: in medio L^: in medio Mf ype-
riona P pento L* cythaeron (-n add. B^) B 38 lavari f
THEBAIDOS LIB. m. 79
culmina septenaeque iugo concurrere portae.
et prope sunt causae: gelido remeabat Eoo 40
iratus fatis et tristis morte negata
Haemonides; necdum ora patent, dubiusque notari
signa dabat magnae longe manifesta ruinae
planctuque et gemitu; lacrimas nam protinus omnis
fuderat. haud aliter saltu devertitur orbus 45
pastor ab agrestum nocturna strage luporum,
cuius erile pecus silvis inopinus abegit
imber et hibernae ventosa cacumina lunae: '
luce patent caedes; domino perferre recentes
ipse timet casus, baustaque informis barena 50
questibus implel: agros, stabulique silentia magni
odit et amissos longo ciet ordine tauros.
illum congestae portarum ad limina matres
ut solum videre — nefas! — nuUa agmina' circum
magnanimosque duces, nil ausae quaerere tollunt 55
clamorem, qualis bello supremus apertis
urbibus, aut pelago iam descendente carina.
ut primum invisi cupido data copia regis:
'hanc tibi de tanto donat ferus agmine Tydeus
infelicem animam, sive haec sententia divum, 60
TESTIMONIA 52 Class. auct. ed. Mai IX p. 113 ciea
dicitur provocare, unde Statius Thebaidos : odit . . tauros
39 consurgere Schrader 40 sint QV 42 notari Po>:
negari ex nec- b^ 43 dabat o>: -bant P minifesta f
44 omnes P 45 haut P: aut B^ divertitur L orbis C
46 agestum f^ luparum ex -pu- f^ 47 silvis ex suuis f*
abegit Pct>: adegit Ellisius\ silvis abegit intellego ad silvas
ahegit 48 lunae ct>: luae P {nempe in cod. luliani fuit
LVAE cf. 1, 334) 52 ammissos r 54 circum a>: circa P
55 magnanimosve Lach^nannus, cf. Miiller ad 3,377 Han-
dius ad Stat. Silv. 1, 2, 160 p. 281 nil IBKfiv: nihil o>
56 bello qualis D suppremus Mb 57 deecendente Po>:
desidente IJeinsius fortasse recte, sed cf. Val. Flaec. 8, 332
80 P. PAPINI STATI
seu fortuna fuit, seu, quod pudet ira fateri,
vis invicta viri. vix credo et nuntius: omnes
procubuere, omnes. noctis vaga lumina testor
et socium manes et te, mala protinus ales,
qua redeo, non hanc lacrimis meruisse nec astu 65
crudelem veniam atque inhonorae munera lucis.
sed mihi iussa deum placitoque ignara moveri
Atropos atque olim non haec data ianua leti
eripuere necem. iamque ut mihi prodiga vitae
pectora et extremam nihil horrescentia mortem 70
aspicias: bellum infandum ominibusque negatam
movisti, funeste, aciem; dum pellere leges.
et consanguineo gestis regnare superbus
exule^ te series orbarum excisa domorum
planctibus adsiduis, te diro horrore volantes 75
quinquaginta animae circum noctesque diesque
adsilient; neque enim ipse moror.' iam moverat iras
rex ferus, et tristes ignescunt sanguine vultus.
inde ultro Phlegyas et non cunctator iniqui
Labdacus — hos regni ferrum penes — ire manuque 80
proturbare parant. sed iam nudaverat ensem
magnanimus vates, et nunc trucis ora tyranni,
nunc ferrum aspectans: ""numquam tibi sanguinis huius
61 pudet Po>: rubet Gronovius; sed pudere personaliter
haud scio an dictum sit cl. Postgatio Class. Bev. 18 (1904) p. 36
}ore ore
ira T^&v^: ira o>: ire MDN {ex ira M^: -e N^ in ra^.): ^^
(ira ?) Q^ 62 et P oj : en Baehrens 6 7 placitoque o> : -doque P
utque Q* 70 orescentia L^: orrescentia B 71 onanibusque B^:
omnibusque Lf: cunctisque NC^^ in ras. negatum C^
1 gestis
73 cum sanguineo b gestis P: gliscis o>: gliscis g^
74 orborum ex -ar- B^Q^ 75 exsiduis Q^ horrere P^
a
volantes o>: volentes PB: volentes Q^ 76 noctosque B
77 enim om. ft 78 ignoscunt Q* 79 Unde C fleguis P
80 Lapdacus MfCr ire (-ae /ji) 'Po): ore MuXler iraque
manusque f
THEBAIDOS LIB. III. 81
ius erit aut magno feries inperdita Tydeo
pectora; vado equidem exultans ereptaque fata 85
iusequor et comites feror expectatus ad umbras.
te superis fratrique — ' et iam media orsa loquentis
absciderat plenum capulo latus; ille dolori
pugnat et ingentem nisu duplicatus in ictum
conruit, extremisque animae singultibus errans 90
alternus nunc ore venit, nunc vulnere sanguis.
excussae procerum mentes, turbataque mussant
concilia; ast illum coniunx fidique parentes
servantem vultus et torvum in morte peracta,
non longum reducem laetati, in tecta ferebant. 95
sed ducis infandi rabidae non bactenus irae
stare queunt; vetat igne rapi, pacemque sepulcri
inpius ignaris nequiquam manibus arcet.
tu tamen egregius fati mentisque nec umquam —
sic dignum est — passure situm, qui comminus ausus 100
vadere contemptum reges, quaque ampla veniret
libertas, sancire viam: quo carmine dignam,
quo satis ore tuis famam virtutibus addam,
augur amate deis? non te caelestia frustra
100 Fragm. Bob. GL VII 544, 16 situm oblivionem in Statio
lectum
84 haud D 85 vodo M^ fama b^ 86 expectatusg
(-que) f 87 fratrique o>: fatique P; quamquam in aposiopesi
quid poeta dicturus fuerit amhigi potest, tamen fratri aptius
videtur mediorsa Q^ 88 Absciderat P: Abstulerat ft>
89 dupplicatus L in ensem r^ 90 Corruit P: Horruit D
91 Alternus ex -num Q^ in ore L" 93 Concilium b
n h
coniux P^: coniux Q 96 .actenus b^- actenus BQf 97 se-
pulchri P 98 Impius P 99 mentisque Pft>: meritisque Q
isic
100 Sic SK: Si D: Si (Se f) Po> dignum est (d. est v^)
Pv: dignum o> Indignum fig ausus (-s add. Q"^) Q
101 contemptum reges P^M^D^- contemptum regis P^ eorr.
D^M^^o^: contemptu regis Peyraredus: contemptim regi (reges
Postgatius) Madvigius l. I.p.l56: contemptor regis Miiller
StATIVS THBBAI3. 6
82 P. PAPINl STATI
edocuit lauruque sua dignatus ApoUo est, 105
et nemorum Dodona parens Cirrhaeaque virgo
gaudebit tacito populos suspendere Plioebo.
nunc quoque Tartareo multum divisus Avemo
Elysias^ i, carpe plagas, ubi manibus axis
invius Ogygiis nec sontis iniqua tyranni lio
iussa valent; durant habitus et membra cruentis
inviolata feris, nudoque sub axe iacentem
et nemus et tristis volucrum reverentia servat.
at nuptae exanimes puerique aegrique parentes
moenibus effusi per plana, per avia, passim 115
quisque suas avidi ad lacrimas miserabile currunt
certamen, quos densa gradu comitantur euntes
milia solandi studio, pars visere flagrant
unius acta viri et tantos in nocte labores.
fervet iter gemitu et plangoribus arva reclamant. 120
ut vero infames scopulos silvamque nefandam
106 Class. Auct. ed. Mai IX p. 162 Dodona, -ae i- Diana
dea glandium, unde Statius Thebaidos : et nemorum . . parens
105 lauruque P: lauroque o> cf. 4,598. 6,366. 8,127 {uhi
lauro P: -ru «>) 12, 65 Silv. 1, 2, 227. accusativus pluralis
laurus 7, 707. 784. 7, 351 (-rus P^o>: -ros P'') Silv. 4, 3, 118.
5, 1, 105. 4, 8, 19 recte Krohnius laurus coniecit (lauro M: -ros s),
1, 2, 181 et 4, 2, 9 scribere debui laurus (-os M) apollo est N* in
ra^. post 105 lacunam statuit Jortinus 106 chirreaque P:
cyrrea
cytheraque L" 107 gaudebit Marklandus ad Silv. 1,3, 57: Aude-
u } tacto
bit (Adebit B: ex -bat v*) Po) tacito M*^ audivit tecto
Lachmannus 108 divisus ex diversus Q^ 109 i om. L
maximus C 110 ogyiis B^ 111 durent Dg: durantque
iin
Muller 113 volucrum tristis f servet D? 114 At nuptae Q':
at pro in i devia
Innuptae N recentes f 115 avia PQD: avia N: invia
(inana r^) ct> passi^m fi 116 Quique Q' ad om. C
^ " Iresultant
117 entes B^ 118 visere |flagrant B 120 reclamant v*
THEBAIDOS LIB. III. Sa
perventum, ceii nulla priiis lamenta nec atri
manassent imbres, sic ore miserrimus uno
exoritur fragor^ aspectuque accensa cruento
turba furit: stat sanguineo discissus amictu 12&
Luctus atrox caesoque invitat pectore matres.
scrutantur galeas frigentum inventaque monstrant
corpora, prociduae super externosque suosque.
bae pressant in tabe comas, hae lumiua signant
vulneraque alta rigant lacrimis, pars spicula dextra 130
nequiquam parcente trahunt, pars moUiter aptant
bracchia trunca loco et cervicibus ora reponunt.
at vaga per dumos vacuique in pulvere campi
magna parens iuvenum, gemini nunc funeris, Ide
squalentem sublata comam liventiaque ora 135
ungue premens — nec iam infelix miserandaque, verum
terror inest lacrimis — , per et arma et corpora passim
canitiem inpexam dira teUure volutans
quaerit inops natos omnique in corpore plangit.
Thessalis haud aliter bello gavisa recenti, 140
cui gentile nefas hominem renovare canendo,
123 miserimus C*: misserrimus r 125 dicissus amicto f
n et oc
127 monstrat P^ 128 prociduae L" 130 alta s. l L"
rigant Pg: replent o> 131 aptat C 133 It v domos B^
inunc liventia
134 nunc P?: tunc ct>: tunc Q* id^ P 135 lucentiaM^-
iluc
liventia v^: lugentia ex liventia r 136 Ungue (-ge P*':
lungue
Igne r) premens P" mg. o>: Igne tremens P^ nec Pw: ihaec
Q^ mg. miserandaq • u ^ erum B^ venim QV* 137 per
corpora
et Po>: perg (et) L: prae N: perque MfCv* pectora M^
138 inpexam QKDNC: inplexam P^rhL" fiv^: iriplexam BSMf
volutans ex voluntas fi 140 haut P bella Q^
^ n 1 • „ ^.^ irevocare
141 homine f renovare PBSLC^m: revocare a>: renovare v^:
a
renovere QV- pro revocare Q,'^ mg.
^4 P. PAPINI STATI
multifida attollens antiqua lumina cedro
nocte subit campos versatque in sanguine functum
vulgus et explorat manes, cui plurima busto
inperet ad superos: animarura maesta queruntur 145
concilia, et nigri pater indignatur Averni.
illi in secessu pariter sub rupe iacebant
felices, quos una dies, manus abstulit una,
pervia vulneribus media trabe pectora nexi.
ut vidit lacrimisque oculi patuere profusis: 150
^hosne ego conplexus genetrix, haec oscula, nati,
vestra tuor? sic vos extremo in fine ligavit
ingenium crudele necis? quae vulnera tractem,
quae prius ora premam? vosne illa potentia matris,
vos uteri fortuna mei, qua tangere divos 155
rebar et Ogygias titulis anteire parentes?
at quanto melius dextraque in sorte iugatae,
quis steriles thalami nulloque ululata dolore
respexit Lucina domum! mihi quippe malorum
causa labor; sed nec bellorum in luce patenti 160
conspicui fatis aeternaque gentibus ausi
quaesistis miserae vulnus memorabile matri,
161 Eutych. GL V 464, 28 tueor et tuor, quod apud Sta-
tituu in libro III legimus: hosne . . . ligavit
142 Multifida ex -taf- B^: Multifidei r 145 Imperet P
ad
ad (o: in P'' animarum Po>: -orum BLCr^b'^v' 146 in-
V
dignatar Q^ 160 oculi| (-s) P 151 ego om. P com-
plexus P genitrix P 152 in om. Q ligavit ex -et B
154 hora B premam (-a- ex corr.) B 155 iuteri (h-?) f
a h
156 ogygiis Q^: ogias L 157 At o>: At P": ah Mark-
landus ad Silv. 1,2,31 158 ulalata B^: ululata ex -to b*
nec i factia
dolorem r 160 nun| N 161 fatis PK: fatis N: factia
(-ti b) ft> 162 vultus b«
THEBAIDOS LIB. III. 85
sed Tnortem obscuram numerosaque funera passi,
heu quantus furto cruor et sine laude iacetis!
quin ego non dextras miseris complexibus ausim 166
dividere et tanti consortia rumpere leti:
ite diu fratres indiscretique supremis
ignibus et caros urna confundite manes!'
nec minus interea digesta strage suorum
hic Cthonium coniunx, hic mater Penthea clamat 170
Astyoche, puerique rudes, tua, Phaedime^ proles,
amissum didicere patrem, Marpessaque pactum
Phyllea, sanguineumque lavant Acamanta sorores.
tunc ferro retegunt silvas collisque propinqui
annosum truncant apicem, qui conscius actis 175
noctis et inspexit gemitus; ibi grandior aevo
ante rogos, dum quisque suo nequit igne revelli,
concilium infaustum dictis mulcebat Aletes:
'saepe quidem infelix varioque exercita ludo
fatorum gens nostra fuit, Sidonius ex quo 180
hospes in Aonios iecit sata ferrea sulcos,
ivulnera
163 numerosaque P: numerandaque «> funera to: funera
T": vulnera Dg 164 Heus (-s adras.) Q iace|tis (n) b
167 subpremis B: sugpremis (b) b 169 disiecta v 170 hic
Cthonium Klotzius: Hict^h^onium o>: Hic chthonium LSKr:
penthea
Hic cronium P mat^ M^ penthea M: eunjea P'": ent(h)ea
(b- add. B^ -que e- r) co: etenthea f: echenthea D: ethenea C:
yantea ex entea v-: i enthea (i Q-) Q; an Enyea? nam Argi-
vus Enyeus {11,50) non ohest 171 Astyoche a>: Astyoches
e
(-s arfdP'') PBMLbv rudis P'^ paedime B 172 marpesea-
que P: marpissaque «> 173 Phyllex P^; an Phylea? lavant
eic lab- P^ achamanta P 174 Tum Mf^: Tn v collesque
B»: collesque P propinquos B'* 175 tracant M^ 176 ubi r
V
aevo ex -um f^ 177 suo| (-s) f: buos Br rebelli P^
i ruit
178 alectes B 179 vanoque v 180 fuit P": ruit o>: fuit fg
e
181 anios P^ solcos r
86 P- PAPINI STATI
unde novi fetus et formidata colonis
arva suis. sed nec veteris cum regia Cadmi
fulmineum in cinerem monitis lunonis iniquae
consedit, neque funerea cum laude potitus 185
infelix Athamas trepido de monte veniret,
semianimem heu laeto referens clamore Learchum,
hic gemitus Thebis, nec tempore clarius illo
Phoenissae sonuere domus, cum lassa furorem
vicit et ad comitum lacrimas expavit Agaue. 190
una dies similis fato specieque malorum
aequa fuit, qua magniloquos luit impia flatus
Tantalis, innumeris cum circumfusa ruinis
corpora tot raperet terra, tot quaereret ignes.
talis erat vulgi status, et sic urbe relicta 195
primaevique senesque et longo examine matres
invidiam j^lanxere deis miseroque tumultu
bina per ingentes stipabant funera portas.
meque ipsum memini — necdum apta laboribus aetas —
flesse tamen gemituque meos aequasse parentes. 200
198 2J 6, 124 de Niohes fiUorum numero: amborum opi-
niones secutus poeta diversis locis utrumque taxavit. in lioc
loco ait: bina per ingentes . . . portas 2.00 Serv. Aen. 12, 64
genas lacrimis perfusa id est lacrimis genas perfusas habens.
Statius: et gemitu maestos imitata parentes {potuit Servins
comparare 3, 681)
183 veteris {ex -res B') oj: -res P 185 nec B^ Muller,
e *^
Mus. Bhen. 18 (1863) p. 185 funera b^ 187 laeto m: lato P''
learcfum (h) B: learcum f 190 ad om. f, s. l. add. W."
191 similis ex -es B^ fato L": facto r speciemque P''
192 quo ft magniloquos luit o> : -locusivit P fatus fi
Baehrens: fastus Lachmannus; cf. 1,321 193 circa fusa fi
194 terra tot C 196 senesque P: senes ft> examine
ex exanimae f* 197 dei vel deum Lachmannus tumultu
ex -to f^ 198 angentes Miiller 199 nec N laboribus P:
doloribus o 200 meo B^ et gemitu maestos imitata
parentes Serv.
THEBAIDOS LIB. m. 87
illa tamen superi. nec quod tibi, Delia, castos
prolapsum fontes specula temerare profana
heu dominum insani nihil agnovere Molossi,
deflerim magis, aut verso quod sanguine fluxit
in subitos regina lacus: sic dura Sororum 205
pensa dabant visumque lovi. nunc regis iniqui
ob noxam inmeritos patriae tot culmina cives
exuimus, nec adhuc calcati foederis Argos
fama subit, et iam bellorum extrema dolemus.
quantus equis quantusque viris in pulvere crasso 210
sudor! io quanti crudele rubebitis amnes!
viderit haec bello viridis manus: ast ego doner
dum licet igne meo terraque insternar avita!'
haec senior, multumque nefas Eteoclis acerbat
crudelem infandumque vocans poenasque daturum. 215
unde ea libertas? iuxta illi finis et aetas
tota retro, seraeque decus velit addere morti.
haec sator astrorum iamdudum e vertice mundi
prospectans primoque inbutas sanguine gentes
Gradivum acciri propere iubet. ille furentes 220
Bistonas et Greticas populatus caedibus urbes
turbidus aetherias currus urguebat ad arces,
201 ne Q 202 Prolapsum P: Prolapsum (-u| L) ad ft>
temerare PB^SKNbr^: temerante B^wp.Cfr^^v: -are Q^M<^g*':
itemerare
temerante D; intellego: prolapsutn ut fontes e specula profana
prospiciens temeraret 203 nihil P: non o> 204 Deflerim
ex -am M^: Defleverim b^ 205 subitos o>: -tus P 207 cul-
mina Po>: lumina Kochius 1865 p. 6 cl. Madvigio Emend.
Liv. p. 598 208 Exuimur Koestlinius 1877 p. 283: Extulimus
Menkius phoederis B argos ex -tos M" 209 subiit Br
211 quantum D fi quantoque cruore Wilkinsius 212 done| N
214 acerbat Cv^ (arcebat v^): acervat ct>: acervae P (Er^T)
V t
215 Crudelemque B datorum Q^ 216 liberas f^ etas
(et- in ras. P^) P 217 Tota Pco: Torta <s: mota Baehrens
decus velit Pg: velit decus o> morti (-ti add. P*") Pft>
218 e PDNf: de B: om. m verticem undi (undi add. P*') P
219 imbutas P: -tos f 220 accirique C^ 221 Bisthonas P
222 aethereas ex -ias Q*c^ urgebat P
88 "^ P. PAPINI STATI
fulmine cristatum galeae iubar armaque in auro
tristia, terrificis monstrorum animata figuris,
incutiens: tonat axe polus clipeique cruenta 226
lux rubet, et solem longe ferit aemulus orbis.
hunc ubi Sarmaticos etiamnum efflare labores
luppiter et tota perfusum pectora belli
tempestate videt: 'talis mihi, nate, per Argos,
talis abi, sic ense madens, hac nubilus ira. 230
exturbent resides frenos et cuncta perosi
te cupiant, tibi praecipites animasque manusque
devoveant, rape cunctantes et foedera turba,
cui dedimus, tibi fas ipsos incendere bello
caelicolas pacemque meam. iam semina pugnae 235
ipse dedi: remeat portans inmania Tydeus
ausa, ducis scelus et turpis, primordia belli,
insidias fraudesque, suis quas ultus in armis.
adde fidem. vos o superi, meus ordine sanguis,
ne pugnare odiis, neu me temptare precando 240
certetis; sic Fata mihi nigraeque Sororum
223 Serv. Aen. 10, 275 bene hoc Statius acl ipsa arma
transtulit dicens : armaque . . tristia. 27 6, 536 ut ipse alibi :
armaque . . tristia 241 Prob. GL IV 24, 6 haec colus secun-
dae declinationis est . . et quartae declinationis us terminans
genetivum, sicut Statius Thebaidos libroIII: nigraeque . . . co]u8.
Serv. Aen. 8, 409 huius coli dicimus, non ut Statius: huius
colus (in VI. Thebaidos: extrema . . . senectae' et in quarto
{i. 3, 241) nigraeque sororum iuravere colus add. Dresd.)
n
226 loge f^ 227 ubi P«>: tibi C etiamnum ex -nunc b:
-nunc fi 229 agros r 230 hac P: |ac (h-) B: ac m
nubibuB C 231 frenos resides C cuncta P«>: tuta Qarro-
diiis: vincla Bentleius 232 animasque ex -osque Q^
, i (fuae c
234 Cui P: Quae o>: Cui D^ intendere Q^ 236 remea^t M^
in verbo portans Garrodius non recte offendit ; intellego : secmn
portans 237 orsa Baehrens turpes e.x -is 18.° et sane est
accusativus, sicut cognovit Menkius; neque enim bellum turpe
t
est 239 superi Po>: pueri f 240 pugnare M"f* he r^
praecando P 241 fama b^
THEBAIDOS LIB. III. 89
iuravere colus: manet liaec ab origine mundi
fixa dies bello, populique in proelia nati.
quodni me veterum poenas sancire malorum
gentibus et diros sinitis punire nepotes — 246
arcem lianc aetemam, gentis sacraria nostrae,
testor et Elysios, etiam mibi numina, fontes — ,
ipse manu Thebas correptaque moenia fundo
excutiam versasque solo super Inacba tecta
effundam turres aut stagna in caerula verram 250
imbre superiecto, licet ipsa in turbine rerum
luno suos coUes templumque amplexa laboret.'
dixit, et adtoniti iussis. mortalia credas
pectora, sic cuncti vocemque animosque tenebant.
non secus ac longa ventorum pace solutum 255
aequor et inbelli recubant ubi litora somno,
silvarumque comas et abacto flamine nubes
mulcet iners aestas; tunc stagna lacusque sonori
detumuere, tacent exusti solibus amnes.
gaudet ovans iussis et adbuc temone calenti 260
fervidus in laevum torsit Gradivus habenas.
iamque iter extremum caelique abrupta tenebat,
nm
242 horigine B 244 Quodni PB^ mg. o>: Quodni B^:
Quodnisi b veterum Po>: sinitis Q (e v. 245) sanctire f:
sanccire Q 245 sonitis b: veterum Q {e v. 244) punire
(-e in ras.) N 240 gentis Lachmannus {tamen Silv. 6, 1, 240
quem locum contulit, procul habendus): mentis Pa> quod
frustra cl. Silv. 2, 2, 131 Garrodius defendit 247 nomina f^
249 inachia r 250 verram P: vertam a> (J^' vertam,
sed interpretatur verram; 253 attoniti P distinxi cum
V
Garrodio 254 sic Po>: di Lachmannus cincti B^:
n o
cuncto r tenebat B^ 257 abacto (-ta L'^) cu: abactas P
{unde perperam Baehrens nec abactas) flamina L'^: famine b*
Bta
258 signa Q* 259 exusti PNg: ex(h)austi (-ti|B: -tis C) «>
261 lenum C torsit P: torquet o>
90 P. PAPINI STATI
cum Yenus ante ipsos nuUa formidine gressum
figit equos; cessere retro iamiamque rigentes
suppliciter posuere iubas. tunc pectora summo 265
adclinata iugo voltumque obliqua madentem
incipit — interea dominae vestigia iuxta
spumantem proni mandunt adamanta iugales — :
'bella etiam in Thebas, socer o pulcherrime, bella
ipse paras ferroque tuos abolere nepotes? 270
nec genus Harmoniae nec te conubia caelo
festa nec hae quicquam lacrimae, furibunde, morantur?
criminis haec merces? hoc fama pudorque relictus,
hoc mihi Lemniacae de te meruere catenae?
perge libens; at non eadem Yolcania nobis 275
obsequia, et laesi servit tamen ira mariti!
illum ego perpetuis mihi desudare caminis
si iubeam vigilesque operi transmittere noctes^
gaudeat ornatusque novos ipsique laboret
arma tibi; tu — sed scopulos et aena precando 280
flectere corda paro; sohim hoc tamen anxia, solum
274 27 4, 59 ut ipsa Venus: hoc mihi . . . catenae
275 Serv. Aen. 8, 373 Vulcanum uxorium fuisse testatur et
ipse Vergilius . . et Statius ubi Martem Venus adloquitur ut:
at non eadem Vulcania . . . mariti
V y qua
263 venis B^ 266 voltumque B: vult- P oblita M^Q*:
m **«™
oblita C adentum P'' 269 etiam P«>: eiciam fi pulcher-
rime oj: -ma P: -ma S^ 270 ab|olere (h) r 271 armoniae
P fere eras.: harmonfe (a) B: (h)ermionae o> 272 Pacta
■er
Heinsius hae om. L in ras. 274 Iemnia_caede-tem-uere P"
275 aut b^ volcania L: volc- B^M^: vulc- P 276 servat Q^
279 novus Q* 280 tu sed o>: sed PL {sed in exemplari
unde huius codicis glossae et scholia transcripta sunt, tu lectum
esse, ex glossa eclipsis efficio): sed quid MfCr^r^* (quid
n .
sed /Li^) 281 pa^o (t) hoc L hoc P: om. o> axia B
THEBAIDOS LIB. III. 91
obtestor, quid me Tyrio sociare marito
progeniem caram infaustisque dabas hymenaeis?
dum fore praeclaros armis et vivida rebus
pectora vipereo Tyrios de sanguine iactas 285
demissumque lovis serie genus. a! mea quanto
Sithonia mallem nupsisset virgo sub Arcto
trans Borean Thracasque tuos. indigna parumne
pertulimus, divae Veneris quod filia longum
reptat et Illyricas deiectat virus in herbas? 290
nunc gentem inmeritam — ' lacrimas non pertulit ultra
BeUipotens, hastam laeva transumit et alto^
haut mora, desiluit curru, clipeoque receptam
laedit in amplexu dictisque ita mulcet amicis:
^o mihi bellorum requies et sacra voluptas 295
unaque pax animo! soli cui tanta potestas
divorumque hominumque meis occurrere telis
inpune et media quamvis in caede frementis
hos adsistere equos^ hunc ensem avellere dextrae.
nec mihi Sidonii genialia foedera Cadmi 300
nec tua cara fides — ne falsa incessere gaude! —
exciderunt: prius in patrui deus infera mergam
301 Eutych. GL Y 482, 30 {de verho incessendi) idem libro HI :
nec tua . . gaude
282 quod f 283 c|aram (1) P ymenaeis (-mi- Q) BQ
284 invida f 285 vippereo C: et vipereo D 286 -que
om. P genus serie iovis C quantum N 287 virgo virgo M^
288 borean P : -am o (reboam b) tuos ex -as C parune B
290 inlyricas P deiectat P<j: eiectat o> 292 trans-
o o
sumitPQMf 293 dissiluitD^ clipe<|)que ( Q*) Q receptam
nit
ex -um B^Q^ 294 Lae^ (-dit) Q^: lenit Muller; recte Kohl-
mannus contulit 7, 498 sq. 297 occurrite C 298 Impune P
i furentes i fremeutes
frementesP: frementes D: furentes v* 299 avellerae (.e Q*) Q
dextrae P: dextra oj 300 genialia P: genitalia o>
301 tu B'^ ne o>: nec P^s 302 Exciderunt BQ^Kg^: -rant
MLNQ^Cfg^v: -rint e;r-rant P: -rint SDbg mergam P: -ar (o
92 P. PAPINI STATI
stagna et pallentes agar exarmatus ad umbras.
sed nunc fatorum monitus mentemque supremi
iussus obire patris — neque enim Vulcania tali 305
imperio manus apta legi — , quo pectore contra
ire lovem dictasque parem contemnere leges,
cui modo — pro vires! — terras caelumque fretumque
adtremere oranti tantosque ex ordine vidi
delituisse deos? sed ne mibi corde supremos 310
concipe, cara, metus! quando haec mutare potestas
nulla datur — cum iam Tyriis sub moenibus ambae
bellabunt gentes, adero et socia arma iuvabo.
tunc me sanguineo late defervere campo
res super Argolicas haud sic deiecta videbis; 315
hoc mihi ius, nec fata vetant.' sic orsus aperto
flagrantes inmisit equos. non ocius alti
in terras cadit ira lovis, si quando nivalem
Othryn et Arctoae gelidum caput institit Ossae
armavitque in nube manum: volat ignea moles 320
saeva dei mandata ferens, caelumque trisulca
territat omne coma iamdudum aut ditibus agris
signa dare aut ponto miseros involvere nautas.
iamque remensus iter fesso Danaeia Tydeus
303 exanimatus C Imhofius 304 fatorum a>: fact- P
eummi
monitis r^ suppremi B: supremi (superni Q^ Q," 306 pecto-
C
rae Q^ 308 Qui L^ 309 totosque Ng 311 post vocem
metuB gravius distinxit Garrodius, ita ut post datur aposio-
pesis sit 313 movebo C 314 me^ sanguineo Q
cT h
bellantem fervere Garrodius 315 argoligas B* aut B^
deuia L^ unde deieca (sic) L" 316 orsus Poo: rursus
Garrodius, quod ferri nequit 319 Othyrin b artoae L:
actoae C 320 moles L* in ras. 322 iamdudum aut PN:
dudum aut (iam inter lin. add. Q*) BLQ^Drb/w: dudum vel
vel
MfC: dudum aut v^ 323 involvere (-re om. L^) L"
nautes f 324 remensus PDg: emensus ej dan^ia P: da-
ueia
naia Qf: daneia LD: danacia C: dapnare v^
THEBAIDOS LIB. III. 93
arva gradu viridisque legit devexa Proshymnae 325
terribilis visu: stant fulti pulvere crines^
squalidus ex umeris cadit alta in vulnera sudor,
insomnisque oculos rubor excitat, oraque retro
solvit anhela sitis; mens altum spirat honorem
conscia factorum. sic nota in pascua taurus 330
bellator redit, adverso cui colla suoque
sanguine proscissisque natant palearibus armi;
tunc quoque lassa tumet virtus multumque superbit
pectore despecto; vacua iacet hostis harena
turpe gemens crudosque vetat sentire labores. 335
talis erat; medias etiam non destitit urbes,
quidquid et Asopon veteresque interiacet Argos,
inflammare odiis, multumque et ubique retexens
legatum sese Graia de gente petendis
isse super regnis profugi Polynicis, at inde 340
vim, noctem, scelus, arma, dolos^ ea foedera passum
regis Echionii, fratri sua iura negari.
prona fides populis; deus omnia credere suadet
Armipotens, geminatque acceptos fama pavores.
utque introgressus portas — et forte verendus 345
concilio pater ipse duces cogebat Adrastus —
inprovisus adest, iam illinc a postibus aulae
vociferans: ^arma^ arma viri, tuque optime Lernae
325 viridesque P devexa (di- BLQ,h^fi) o>: diversa P
326 Terribiles P fulti ex y-L" 327 alta P : atra Wilkinsius
329 Solvit P: Sorbet o> 330 fatorum Q^: fatorum v 331 re-
diit P cui s. l. M^ 332 proscissisque PQ^DN?: proscissi-
que (procilsique K) o> parearibus f^ armi| (-s) Q
333 Tunc Pr: Tum oj tumet (m scr. T") Po> 334 Pectore
despecto Poi (-tus coni. Baehrens): despecto pecore, at Garro-
dius habena C 335 labores P: dolores o> 337 asso-
pon r: asopong (in- litura del.) M veterosque Q 338 et
om. D 339 petentis r^ 340 Isse PB»DN: Esse o> polli-
cinis f 343 crederes audet P: credere saudet (suadet
Q^mg.) Q 345 verendus P: -dos o> 346 oonscilio v: Con-
ciha Qi 347 lam Q^
94 P- PAPINI STATI
ductor, magnanimum si quis tibi sanguis avorum^
arma para! nusquam pietas, non gentibus aequum 350
fas aut cura lovis; melius legatus adissem
Sauromatas rabidos servatoremque cruentum
Bebrycii nemoris. nec iussa incuso pigetve
officii: iuvat isse, iuvat, Thebasque nocentes
explorasse manu; bello me, credite, bello, 355
ceu turrem validam aut artam conpagibus urbem,
delecti insidiis instructique omnibus armis
nocte doloque viri nudum ignarumque locorum
nequiquam clausere; iacent in sanguine mixti
ante urbem vacuam. nunc o, nunc tempus in bostis, 360
dum trepidi exanguesque metu^ dum funera portant,
nunc, socer, haec dum non manus excidit; ipse ego fessus
quinquaginta illis beroum inmanibus umbris
vuhieraque ista ferens putri insiccata cruore
protinus ire peto!' trepidi de sedibus adstant 365
Inachidae, cunctisque prior Cadmeius heros
adcurrit vultum deiectus et 'o ego divis
invisus vitaeque nocens haec vulnera cerno
integer! hosne mihi reditus, germane, parabas?
in me haec tela mei! pro vitae foeda cupido! 370
349 Ductor PD: Auctor co 350 aequum o>: aequam P
361 aut cura «>: auctura P: aut iura g Garrodius
352 rabidos Wakefieldus: avidos P(t> quod fortasse defendi
potest locis velut Sen. Herc. fur. 838 quantus incedit populus
per urbes ad novi ludos avidus (i. spectandi) theatri, uhi
ad . . . ludos ab incedit pendet 353 Bebriaci Mfr^ (i be-
bracii r') incu^so (s) P 354 iubat bis P eese f*:
ipse r 355 meque edite f 356 turrem P: tilrrim «>
357 Dilecti r instructique o>: str- P 358 dolorque C
nuduin
nocte B^: om. b locoque f 360 hostis o>: hostem P
36i -que om. BLr: s. l. add. ft^b* 362 socer haec dum
non P: dum capulo nondum a>; excidit i. e memoria, quod
cum in o> non esset intellectum, mutatum est. dum capulo non-
a
dum hacc manus Garrodius 363 Quinquaginti Q^ im-
manibus P 365 astant P 367 Occurrit D frg. Monast.
0 ego P: en ego «> 368 vita|que (e) B 370 mei P:
THEBAIDOS LIB. III. 95
infelix, fratri facinus tam grande negavi.
et nunc vestra quidem maneant in pace quieta
moenia, nec vobis tanti sim causa tumultus
hospes adhuc. scio — nec me adeo res dextra levavit — ,
quam durum natis, thalamo quam triste revelli, 375
quam patria; non me ullius domus anxia culpet
respectentve truces obliquo lumine matres.
ibo libens certusque mori^ licet optima coniunx
f auditusque iterum revocet socer; hunc ego Thebis,
hunc, germane, tibi iugulum et tibi, maxime Tydeu, 380
debeo.' sic variis pertemptat pectora dictis
obliquatque preces. commotae questibus irae
et mixtus lacrimis caluit dolor; omnibus ultro
non iuvenum modo, sed gelidis et inertibus aevo
pectoribus mens una subit, viduare penates, 385
finitimas adhibere manus, iamque ire. sed altus
consiliis pater imperiique haut flectere molem
inscius: 'ista quidem superis curaeque medenda
linquite, quaeso, meae, nec te germanus inulto
sceptra geret, neque nos avidi promittere bellum. 390
376 Serv. Aen. 12, 13 Statius ubi Polynicen oblique inducit
loquentem: non me ullius domus . . expectentve . . lumine nati
dabas ct>; aposiopesin agnovit Vollmer 1896 p. 38 371 fatri
faeinus P*: facinus fratri m grande gavi B* 372 quieta P:
e
serena a> 374 Hospis P'' 375 durum est L<5 revellg
(quid erasum sit, non cerno, -os Meyer deletum autumat) P
377 Respectentve (Exp- Serv.) P Serv.: -que «> matres
i obvia
Pa>: nati Serv. 378 optima D 379 Auditusque Pce> quod
corruptum ego quoque arbitror ; nec enim intellegi potest ^cui ante
ohoedivi^ propter maxime vicinum iterum. tamen quae coniecere
viridocti, nullius pretii sunt; BMgustusqxie Buryus: cunctatusque
Baehrens: adscitusque Beiter 1898 p. 343] an adiutusque scil.
ah Argia? hoc L" ego Thebis in ras. N 380 maxi B^
383 mixtis L 384 iuvenem B': nem Q^ 387 haud ex
aut Q* medenda o> : -entia P : -enti Garrodius 390 nos P :
vos o> avidi Pa>: pavidi Baehrens (quam ad notionem pro-
96 P. PAPINI STATl
at nunc egregium tantoque in sanguine ovantem
excipite Oeniden^ animosaque pectora laxet
sera quies: nobis dolor liaut rationis egebit.'
turbati extemplo comites et pallida coniunx
Tydea circum omnes fessum bellique viaeque 395
stipantur. laetus mediis in sedibus aulae
constitit, ingentique exceptus terga columna^
vulnera dum lymphis Epidaurius eluit Idmon,
nunc velox ferro, nunc ille tepentibus berbis
mitior^ ipse alta seductus mente renarrat 400
principia irarum, quaeque orsus uterque vicissim^
quis locus insidiis^ tacito quae tempora bello^
qui contra quantique duces, ubi maximus illi
sudor, et indicio servatum Maeona tristi
exponit. cui fida manus proceresque socerque 405
adstupet oranti, Tyriusque incenditui* exul.
solverat Hesperii devexo margine ponti
flagrantes Sol pronus equos rutilamque lavabat
Qceani sub fonte comam, cui turba profundi
Nereos et rapidis adcurrunt passibus Horae, 410
frenaque et auratae textum sublime coronae
407 Prisc. GL II 145, 24 margo quoque auctoritate poetica
non aolum feminini, sed etiam masculini generis invenitur.
Statius Thebaidos libro <(III>: solverat . . ponti. item 208, 12 sq.
e Prisc. Floril. Vatic. 81
tpromittite
mittere non aptum); pigeat Kochius 1865 p. 6 promittere D
e ^
391 At Po>: Et Mf fry. Monast. g ogregium Q^ oban-
tem P^ 392 oenidem PC 393 haud ex aut Q^ 395 omnes
€X -is B^ 396 sidibus r 397 columna o>: -nae P
398 epidarius P: -darius b^: -daurus r idm5 P (cf. 1,334):
itmon (it non r) oj 399 ferox L tepentibus PMf : potentibus
(ex pentibus B*j o> 401 uterque PDNMfQ*: utrimque a>
(etiam Q^: -riusque r) 406 Abstupet L 407 hysperii B
V & a a
408 lababat P": levabat M^: levabit 0^ 409 f|onte (r) Qb
410 accurrant f
THEBAIDOS LIB. III. 97
deripiunt^ laxant calidis umentia loris
pectora; pars meritos vertunt ad molle iugales
gramen et erecto currum temone supinant.
nox subiit curasque hominum motusque ferarum 415
composuit nigroque polos involvit amictu,
illa quidem cunctis, sed non tibi mitis^ Adraste,
Labdacioque duci: nam Tydea largus iabebat
perfusum magna virtutis imagine somnus.
et iam noctivagas inter deus armifer umbras 420
desuper Arcadiae fines Nemeaeaque rura
Taenariumque cacumen Apollineasque Therapnas
armorum tonitru ferit et trepidantia corda
inplet amore sui. comunt Furor Iraque cristas,
frena ministrat equis Pavor armiger. at vigil omni 426
Fama sono vanos rerum succincta tumultus
antevolat currum flatuque inpulsa gementum
alipedum trepidas denso cum murmure plumas
excutit: urguet enim stimulis auriga cruentis
facta, infecta loqui, curruque infestus ab alto 430
424 Eutych. GL Y 478, 23 como paenultima longa a com-
pono cpncisum, ut est apud Statium Thebaidos libro III (IIII var.) :
inplet amore . . . cristas
i deripiunt
412 Deripiunt o>: Di- PN^: Di- ex De- M*: Deiciunt K
calidis Pg: roseis (ra- Q^) o> humantia r: spumantia L
i
414 8u|pinant (p) b 415 subit Q^ saltusque r 417 mitis
om. P sine lac.: mittis b 418 Lapdatioque r 420 armifer
Pft>: -ger K frg. Monast. g 421 nemeeaque PDN: -meaque «>
422 Taenareumque QL: Trenariumque C cacumen P°o>:
€acu P^ terapnas P 423 om. L^, add. L*^ thonitru Bb:
j. y fremit
^nitu (r) M: tonitro Q^ ferit a>: feritP^^S: fe|rit (ercfremit?)
B: fe|it K: fremit g 424 Implet P 425 equ|is b at ex
ad B^Q^: ad P 426 sono P«>: oculo Bentleius vanos P:
varios a> tumultos f 427 cursum BQ^ frg. Monasf^
impulsa P gementum Po>: frementum Friesemannus
428 densas trepido frg. Monast. plu^mas B 429 Excutit^
urget (-ur) P: Excutitur get B 430 infecta ex -ficta M'^
Stativs Thebais. 7
98 P. PAPINI STATI
terga comamque deae Scytliica pater increpat liasta.
qualis ubi Aeolio dimissos carcere Ventos
dux prae se Neptunus agit magnoque volentes
incitat Aegaeo; tristis comitatus eunti
circum lora fremunt Nimbique Hiemesque profundae 435
Nubilaque et vulso terrarum sordida fundo
Tempestas: dubiae motis radicibus obstant
Cyclades, ipsa tua Mycono Gyaroque revelli,
Dele, times magnique fidem testaris alumni.
septima iam nitidum terris Aurora deisque 440
purpureo vehit ore diem, Perseius beros
cum primum arcana senior sese extulit aula,
multa super bello generisque tumentibus amens
incertusque animi^ daret armis iura novosque
gentibus incuteret stimulos, an frena teneret 445
irarum et motos capulis adstringeret enses.
hinc pacis tranquilla movent, atque inde pudori
foeda quies, fiectique nova dulcedine pugnae
difficiles populi; dubio scntentia tandem
sera placet, vatum mentis ac provida veri 450
sacra movere deum. soUers tibi cura futuri,
431 comamque Pg: -asque oj scytica P asta Cb
432 ab eolio L" dimissos QNg: de- Po 433 praesel
i inicit
(-ns) P volentes P D (?) g : volantes o> 434 Incitat P'' : Inicit ct> :
ilncitat i
Inicit D^ tristes rf: -es b^ commitatus B 436 et vulso
evulso
Pct>: avulso C: gulso (f-) L^ 437 moti|s f: montis (-n- del
L^; eadem sscr. avulsis) L 438 CycJades ex -as Q^ tuo Q^C
*e 8 e
439 Delo L 440 diisque P*^: deique f^ 441 persius B^:
perseus Q 443 -que om. f^ tumentibus co: tim- P amens
Pct>: haerens g BartJiius: angens Gronovius: anceps Fhilli-
morius: ambiens EUIsius; cf. Serv. Aen. 12,622 444 novos-
que PNg: ferosque o> 445 Gentibus Pa>: Mentibus K Wake-
fieldus an o>: aut P: ac ^ 446 ensses L 447 pudori
e
ex -ris P^: puderi Q^ 448 nova tt>: novae P 450 mentis P":
mentes o> ac a> : et P
THEBAIDOS LTB. III. 99
Amphiarae, datur, iuxtaque Amythaone cretus
iam senior — sed mente viret Phoeboque — Melampus
adsociat passus: dubium, cui pronus ApoUo
oraque Cirrhaea satiarit largius unda. 455
principio fibris pecudumque in sanguine divos
explorant; iam tunc pavidis maculosa bidentum
corda negant diraque nefas minitantia vena.
ire tamen vacuoque sedet petere omina caelo.
mons erat audaci seductus in aethera dorso — 460
nomine Lernaei memorant Aphesanta coloni — ,
gentibus Argolicis olim sacer; inde ferebant
nubila suspenso celerem temerasse volatu
Persea, cum raptos pueri perterrita mater
prospexit de rupe gradus ac paene secuta est. 465
huc gemini vates sanctam canentis olivae
fronde comam et niveis ornati tempora vittis
evadunt pariter, madidos ubi lucidus agros
ortus et algentes laxavit sole pruinas.
ac prior Oeclides solitum prece numen amicat: 470
'luppiter omnipotens — nam te pernicibus alis
addere consilium volucresque inplere futuri
471 Myth. Vatic. 3, 11, 14 de impetrativo (augurio) StatiuB:
luppiter . . . alis etc.
452 Amphiare P amytaone P 453 yiret P: virens «>;
Iprimus
rede distinxit Kohlmannus 454 pronus {sciJ. sit) F'': dexter txj
455 Oraque Po>: pectora Leo: ora suae Cinhae Garrodius
chirrhea P satiaret L 456 dives B'' 457 tunc BLQ:
tum Po> 458 diraque a>: dirasque P: dirumque Mf
iomina
vena a>: venas P 459 omnia P"": omina ex omnia b^^^
460 auda^ci (u) b 461 aphesanta <tt: aphisanta Pg: ape-
santa Mmer; cf. U. de Wilamowitz, Hermes 33 (1898 1 p. 513
463 voluta r 464 raptos o>: -tus P 466 Huc cw:
Hunc P: Hoc SN: Hoc Bir^f^QV^ 467-526 m P ab alio
librario scripti 467 co|mam (-m-) B ornata ^ 468 ma-
didos ex -us C^ 469 solo P^ 470 solitum P: -ta «>
472 implere P
7*
100 P. PAPINI STATI
ominaque et causas caelo deferre latentes
accipimus — , non Cirrha deum promiserit antro
certius, aut frondes lucis quas fama Molossis 475
Chaonias sonuisse tibi, licet aridus Hammon
invideat Lyciaeque parent contendere sortes
Niliacumque pecus patrioque aequalis honori
BranchuSj et undosae quem rusticus accola Pisae
Pana Lycaonia nocturnum exaudit in umbra: 480
ditior ille animi, cui tu, Dictaee^ secundas
inpuleris manifestus aves. mirum unde, sed olim
hic honor alitibus, superae seu conditor aulae
sic dedit effusum chaos in nova semina texens^
seu quia mutatae nostraque ab origine versis 485
corporibus subiere notos^ seu purior axis
amotumque nefas et rarum insistere terris
vera docent; tibi, summe sator terraeque deumque,
scire licet. nos Argolicae primordia pugnae
478 27 8, 198 Branchus Apollinis filius et ipse peritissimus
futurorum deus. ut ipse aUbi: patrioque aequatus honore Bran-
chus 485 Serv. Aen. 6, 741 transeundo sciHcet in aeria corpora,
si satis bene vixerint. quod in Statio legimus, ubi de auguriis
tractat (seu quia . . . notos add. Dresd.) cf. Myth. Vatic. 3, 6, 18
473 Ominaque (e coir. b^) o>: Omniaque Pg causas Po>:
^2t,suQ Baeh7'ens contra artem auguralem 474 non s.l. P'': nec
Muller 1882 p. 21 parentJiesi post tibi fmita cirrhea P
promiserat r* 475 lucif (-s) f fagma (-m-) B moflosis (1) B :
molosis b: molossi (-s adiecit M^) Mf 476 Chaonias o>: -io
i licie
P (-is Garrodius errore) 4-71 litiaeque ex la- f^: Hdeeque L*^
478 aequalis Poi (i. looxi^og): aequatus S Theh. 8, 198
edd. honori co: -re PJS l. l. 479 unde sequi L quem
Muller 1882 p. 21: qui Po> pissae r 480 lycaonia o>:
-ae P 481 Ditior Po>: Certior Lachmannus secundus Q*
V
482 ades r olim o>: olis P^ unde oHmst Milller sine pro-
habilitate 484 effusum o>: of- P cahos r 485 nostraj-
que B: nostraque ex -eque b^ 486 purior axis in ras. ii}
(jfuit conditor aulae) post 486 v. 484 repetitus, sed a fi^ deletus
THEBAIDOS LIB. III. 101
ventiirumque sinas caelo praenosse laborem. 490
si datur et duris sedet haec sententia Parcis
solvere Echionias Lernaea cuspide portas^
signa feras laevusque tones; tunc omnis in astris
consonet arcana volucris bona murmura lingua.
si prohibes, hic necte moras dextrisque profundum 495
alitibus praetexe diem.' sic fatus, et alto
membra locat scopulo; tunc plura ignotaque iungit
numina et inmensi fruitur caligine mundi.
postquam rite diu partiti sidera cunctis
perlegere animis oculisque sequacibus auras, 600
tunc Amythaonius longo post tempore vates:
'nonne sub excelso spirantis limite caeli,
Amphiarae, vides, cursus ut nulla serenos
ales agat liquidoque polum complexa meatu
pendeat aut fugiens placabile clanxerit omen? 505
non comes obscurus tripodum, non fulminis ardens
vector adest flavaeque sonans avis unca Minervae,
non venit auguriis melior, quin vultur et altis
desuper accipitres exultavere rapinis.
506 Myth. Vatic. 3, 8, 14 unde Statius infelicitatem augurii
intimans obscurum comitem tripodum id est corvum abesse
conqueritur
490 pernosse MfQDrCr 492 etthionias B 493 levum-
que f astris Po>: auris Beipser ISSl p. 120 494 volucris «>:
-crum P 495 nete f^ profundum P^co: profanis P^ mg.
i iungit
496 protexe f fatus ex va- L": fa|tus (c) b 497 linquit v^
a
499 cunctis «>: cuncta Pg: cunctis B^ cunctas b? Muller:
* is i
icunctis Q-: cunctas D^ 500 anims B^ 501 amytaonius P
post Pa>: iam Mf 502 spirantes Q^ limine (-n|e B) BL
503 ut Po>: et fi 505 clanxerit Khtzius: clanxerit ex
pl- P"": planxerit (-ncx- B) <t> om| B: ome (-n add. f) V:
omne rb {cf. 1,334) 507 Victor r" 508 distinxit Imhofius
iet
quin g Bernartiu^: qui Po>: quam g in Q* 509 acci-
pitres ex acce- B^
102 P. PAPINI STATI
monstra volant, dirae strident in nube Yolucres, 5io
nocturnaeque gemunt striges et feralia bubo
damna canens. quae prima deum portenta sequamur?
hisne dari, Thymbraee, polum? simul ora recurvo
ungue secant rabidae planctumque imitantibus alis
exagitant zephyros et plumea pectora caedunt.' 515
ille sub haec: ^equidem varii^ pater, omina Phoebi
saepe tuli: iam tum, prima cum pube virentem
eemideos inter pinus me Thessala reges
duceret, hic casus terraeque marisque canentem
obstipuere duces, nec me ventura locuto 520
saepius in dubiis auditus lasoni Mopsus.
sed similis non ante metus aut monstra notavi
prodigiosa magis; quamquam maiora parantur.
huc adverte animum: clara regione profundi
aetheros innumeri statuerant agmina cygni, 525
sive hos Strymonia Boreas eiecit ab Arcto,
seu fecunda refert placidi clementia Nili.
fixerunt cursus: has rere in imagine Thebas;
520 2 5, 417 ait enim {de Mopso): nec me . . . lasone
Mopsus
510 strident g Klotzius: stridunt Po>; cf. 4, 244. 428.
6,210. 8,256. 9,299. 10,932. 7,770 (stridunt o>) 511 Noe-
tunneque Q^ 512 ca|nens f sequemur QDNg 513 dari
Po>: tibi r^ Thymbr^aee Po>: tu rere Muller 1882 p. 21
simul om. f ore fi 514 ra|pidae (b) B: rapidae Cf^.
Irapidae ^
trepidae Q^ 515 plurima Q^ 516 omina ft>: omnia P:
icaeli i-phoebi
omiua ex omnia b^ phoebi If^r: phoebi in ras. N: caeli Q^
517 tunc b pube o>: puppe P 518 pinus in ras. N
tessalia P^ 520 Obstupuere MfQG^ 521 iasoni s Barthius:
iasone Po> 522 aut Po>: tamen D monstra Muller 1882
p.21: astra Po>: sacra Baelirens: signa Slater: tesca Garrodius
olim ; nisi forte astra pro caelo sunt, cf etiam 3, 558 523 Pro-
diggiosa (o) B 524 Nunc v 525 Aetherios (-i- ex -e-) f^:
Etheris v ci|gni (n) f 527 fecunda P«>: feda D nili o>:
caeli P (cf J.ucan. 8, 365) quod sprevi propter vocem fecunda
528 Finxerunt (-ncx- B) Bf: Fiiixerunt M'L^ has P^^ Lach-
mannus: hac o>27 in om. Dv
THEBAIDOS LIB. III. 103
nam sese inmoti gyro atque in pace silentes
ceu muris valloque tenent. sed fortior ecce 530
adventat per inane cohors; septem ordine fulvo
armigeras summi lovis exultante caterva
intuor: Inacliii sint lii tibi, concipe, reges.
invasere globum nivei gregis uncaque pandunt
caedibus ora novis et strictis unguibus instant, 535
cernis inexperto rorantes sanguine ventos,
et plumis stillare diem? quae saeva repente
victores agitat leto lovis ira sinistri?
liic excelsa petens subita face solis inarsit
submisitque animos^ illum vestigia adortum 640
maiorum volucrum tenerae deponitis alae.
hic hosti inplicitus pariter ruit^ hunc fuga retro
volvit agens sociae linquentem fata catervae.
hic nimbo glomeratus obit^ hic praepete viva
pascitur inmoriens; spargit cava nubila sanguis.' 545
'quid furtim inlacrimas?' 'illum, venerande Melampu,
qui cadit, agnosco.' trepidos sic mole futuri
532 Eutych. GL Y 464, 31 intuor idem in eodem libro
dixit : armigeras . . Inachii sunt . . reges
or
529 adque P 530 fortiter f: forti4e¥-M'' 531 coors r:
choors fb 532 Armigeros Mf summi Pft>: summa N
catervai (-s) B 533 Intueor f inachi Bf sint PDb''^:
b-
sunt o> Eutyches 535 ungui P^ 536 inexpleto Cg: in-
per o 1
expleto D rarantes P"" 537 stillare ex ste- B: stilare r
quae P: quam o> 538 sinistra C 540 Summisitque P
animas b adhortum Bb: adorsum Q ElUsius 541 tenerae
om. b, add. b^ mg. depontis B^ 542 implicitis r hunc
(hanc L^) a>: huc P 544 nymbo P viva ex via ft^
a
546 inlacrimas P27^: lacrimas (-mis L") a> melampu mS:
-po P 547 agnosco a>: agnosci P {an contaminata lectio ex
agnosco et agnovi.?) mole ex more B^Q^: more MNCbr:
morte ex more fv- futura ex -ri v^
104 P- PAPINl STATI
cunctaque iam rerum certa sub imagine passos
terror liabet Yates; piget inrupisse volantum
concilia et caelo mentem insertasse vetanti, 550
auditique odere deos. — unde iste per orbem
primus venturi miseris animantibus aeger
crevit amor? divumne feras boc munus, an ipsi,
gens avida et parto non umquam stare quieti,
eruimus, quae prima dies, ubi terminus aevi, 555
quid bonus ille deum genitor, quid ferrea Clotho
cogitet? hinc fibrae et volucrum per nubila sermo
astrorumque vices numerataque semina lunae
Thessalicumque nefas. at non prior aureus ille
sanguis avum scopulisque satae vel robore gentes 560
mentibus his usae; silvas amor unus humumque
edomuisse manu; quid crastina volveret aetas,
scire nefas homini. nos pravum et flebile vulgus
scrutari penitus superos: hinc pallor et irae,
hinc scelus insidiaeque et nulla modestia voti. 565
ergo manu vittas damnataque vertice serta
deripit abiectaque inhonorus fronde sacerdos
inviso de monte redit; iam bella tubaeque
comminus, absentesque fremunt sub pectore Thebae.
ille nec aspectum volgi, nec fida tyranni 570
conloquia aut coetus procerum perferre, sed atra
648 iam om. PB^ {add. B^ inter versus) 549. 550 om. b\
inter versus suppl. b* 549 abet B^ 550 mentem caelo
MfN 551 odore r iste (-a C) cj: ipse P 552. 554. 553
L, praeseriptis ACB corr. L^ 562 Primum C 553 feres
N^ hoc om. B^b^ add. B^b^ 554 avido L parto et N
jj^ iBemina
668 semina (-ra L") PL: semita o>: semita M"N; utramque
vel
lectionem explicat S 659 a^t (u) b 560 avi b et v^
561 his usae P: haec ausae o> 562 quod f cristina fi
563 pravum o>: parvum P 564 Scrutari P: -ti o>
o
superis Q^ 567 Diripit PQ obiectaque v 570 Illae f
•y
volgi B^M*^: vulgi P 571 Obloquia ex Conl- b pro-
cerum om. L\ add. L" proferre Q^NC
THEBAIDOS LIB. III. 105
sede tegi, et superum clausus negat acta fateri —
te pudor et curae retinent per rura, Melampu — :
bissenos premit ora dies populumque ducesque
extrahit incertis. et iam suprema Tonantis 576
iussa fremunt agrosque viris annosaqae vastant
oppida; bellipotens prae se deus agmina passim
mille rapit; liquere domos dilectaque laeti
conubia et primo plorantis limine natos:
tantus in attonitos cecidit deus. arma paternis 580
postibus et fixos superum ad penetralia currus
vellere amor; tunc fessa putri robigine pila
baerentesque situ gladios in saeva recurant
vulnera et adtrito cogunt iuvenescere saxo.
bi teretes galeas magnorumque aerea suta 585
thoracum et tunicas cbalybum squalore crepantes
pectoribus temptare, alii Cortynia lentant
cornua; iam falces avidis et aratra caminis
rastraque et incurvi saevum rubuere ligones.
589 Serv. Georg. 1, 94 et hos rastros dicimus et haec rastra.
legimus enim: ^at istos rastros interea depone' in Terentio,
item : rastraque . . ligones
573 parenthesin cognovit Baehrens 574 Bissenos (-no^ v*)
. . . dies Pv: -no . . die o> 575 Extrait b^ incertis ex
-us "L" supprema Mf 576 animosaque Muller 1882 p. 22
cl. Silv. 5,3,108 bll prae se Pco: praeses Muller ibid.:
a
pro se Baehrens agmine Q^ 578 linquere r domos o>:
ecta
-mus P cf. ad 2, 155 dilectaque ex de- b: dilataque L^
579 prima Q* plorantes P 580 attonitis fi cfecidit
(a) P 581 Hostibus C superum o> : -ro| (s) P 582 robi-
gine ^'■B': rubigine MLf pila P: tela cw 583 -que om. P
recurant P: recurvant o>: recurunt D 584 gogunt P^
Baxo
ferro D 585 Hi o>: Hic PBN: Heu S s|uta (c) f: sputa L*^
i 586 tunicas o>: -am P sualore f 587 cortinia P: corin-
thia V 588 caminis o>: -menis P 589 insevum curvi Q
106 P. PAPINI STATI
caedere nec validas sanctis e stirpibus hastas, 590
nec pudor emerito clipeum vestisse iuvenco.
inrupere Argos maestique ad limina regis
bella animis, bella ore fremunt; it clamor ad auras^
quantus Tyrrheni gemitus salis, aut ubi temptat
Enceladus mutare latus; super igneus antris 695
mons tonat, exundant apices fluctusque Pelorus
contrahit^ et sperat tellus abrupta reverti.
atque liic ingenti Capaneus Mavortis amore
excitus et longam pridem indignantia pacem
corda tumens — huic ampla quidem de sanguine prisco 600
nobilitas; sed enim ipse manu praegressus avorum
facta^ diu tuto superum contemptor et aequi
inpatiens largusque animae, modo suaserit ira — ,
unus ut e silvis Pholoes habitator opacae
inter et Aetnaeos aequus consurgere fratres^ 605
ante fores, ubi turba ducum vulgique frementis,
Amphiarae^ tuas ^quae tanta ignavia' clamat,
^lnachidae vosque o socio de sanguine Achivi?
imius — heu pudeat! — plebeia ad limina civis
698 Prisc. GL II 544, 18 cieo, citus correpta paenultima, ut
diximus, facit. Statius in III Thebaidos: atque hic , . corda
tumens. hinc Class. Auct. ed. Mai IX p. 114 excitus, unde
Statius: atque hic . . longam#corda indignantia pacem
692 -que om. L\ add. L" 593 bella gore P ora f {sed -a
adras.) it exetB: id P 594 tyrreni P aut ubi . . . latus om.
P\ add. P"" 7ng. 595 super Pg: procul o> ignibus atrio Friese-
mannus', sed mons non tonat ignibus 596 pelores L" {an in
P t
exemplari fuit -os?): -rum f 597 abruta b^ 698 Adque F*
601 sed o>: sed et P inpe v^ avorum est f 602 tutos C
603 largus DCr sauserat Q 605 aetheneos fb^
606 ducem Q* frementes P: trementis MfC^ 607 Amphio-
rae C: Amphiara f^ tua| (s) Q 608 socio a>: socii P
609' hae B^ plebeia Pco: plebeii Lachmannus
THEBAIDOS LIB. m. 107
tot ferro accinctae gentes animisque paratae 610
pendemusV non si ipse cavo sub vertice Cirrhae,
quisquis is est, timidis famaeque ita visus^ Apollo
mugiat insano penitus seclusus in antro,
expectare queam, dum pallida virgo tremendas
nuntiet ambages. virtus mihi numen et ensis^ 615
quem teneo! iamque hic timida cum fraude sacerdos
exeat, aut hodie, volucrum quae tanta potestas,
experiar.' laetum fremit adsensuque furentem
implet Achaea manus. tandem prorumpere adactus
Oeclides: "^alio curarum agitante tumultu 620
non equidem effreno iuvenis clamore profani
dictorumque metu, licet hic insana minetur^
elicior tenebris; alio mihi debita fato
summa dies, vetitumque dari mortalibus armis.
sed me vester amor nimiusque arcana profari 625
Phoebus agit; vobis ventura atque omne^ quod ultra est^
pandere maestus eo; nam te, vesane, moneri
ante nefas, unique tacet tibi noster ApoUo.
quo, miseri, fatis superisque obstantibus arma,
quo rapitis? quae vos Furiarum verbera caecos 630
exagitant? adeone animarum taedet? et Argos
610 accintae b gentesque r 611 cirrha (-e add. 2") P^
u
612 -que om. P 613 paenitus P 616 hic Pto: hic S: huc vel
hunc ? timidaf(8)P -e sacerdos N m ras. 6l7om. D\add.
H^ mg. 617 auta>: hautP odie L^ 618 assensusque Q^
trementem Q 619 Impleat C praerumpere f 620 rectc
distinxit Lachmannus, item f alto ex alio P*" currum B^
623 Elicior ex Fel- f debita ex dev- Ji", ex -to Q^
624 ventumque C dari Po>: mori Miiller 1882 p. 22: rapi
Baehrens 625 arcanaP^ 626 adque omneq- P ultra e (sic) f
iquo
628 tacet P: silet a> 630 quae a>: quo PL^: quid N
808
caecos P^ 031 om. L\ add. L^' mg. animae iam Garrodius
agroH b^
108 P. PAPINI STATI
exosi? nil dulce domi? nuUa omina curae?
quid me Persei secreta ad cuimina montis
ire gradu trepido superumque inrumpere coetus
egistis? potui pariter nescire, quis armis 635
casus, ubi atra dies, quae fati exordia cunctis,
quae mihi. consulti testor penetralia mundi
et volucrum adfatus et te, Thymbraee^ vocanti
non alias tam saeve mihi^ quae signa futuri
pertulerim: vidi ingentis portenta ruinae, 640
vidi hominum divumque metus hilaremque Megaeram
et Lachesin putri vacuantem saecula penso.
proicite arma manu: deus ecce furentibus obstat^
ecce deus! miseri, quid pulchrum sanguine victo
Aoniam et diri saturare novalia Cadmi? 645
sed quid vana cano, quid fixos arceo casus?
ibimus — ' hic presso gemuit semel ore sacerdos.
illum iterum Capaneus: Huus o furor auguret uni
ista tibi, ut serves vacuos inglorius annos
et tua non umquam Tyrrhenus tempora circum 650
clangor eat. quid vota virum meliora moraris?
632 Exo|8i b nil ex nihil B^L^b^: nihil P nuUa Pft>:
u
nilla Q^ curae est (est add. P"") P 634 superumque P s : supe-
roflque a> inrumpere ex -cumb- Q^ 636 ubi P: et o) fati
fati
(m ras. B^) PB: prima «>: prima D 638 adfatus o>: ad-
flatus P quod ne probetnus, obstat 3, 557 tymbree P
a
639 saeva ex -ve P^^B^: saeve Q^: saeva C quam signa C
640 ingentes P^Q^ 641 metus P27: nefas (w. metis ex
nefas B^ m|egaeram P (a) 642 lachesim P lachesjn-putri M
laxantem P'' my. 644 quod r victo Po>: vestro DQ*s
Barthius: iuncto Heinsius 645 diri Pa>: Tyrii Heinsius
saturare ex -ate B^ 646 om. N^ add. N* mg. 647 semel
Po: simul g; an semuL? 648 Illum Po> (allocutus est L%
conpellat Q*' recte): Illu| (-d) B^: Ille Df^: illi Lach-
mannus: inde Garrodius capaneus om. CM^f {add. KL" mg.):
alloquitur
oapanouD v^ auguret Muller, Mus. Bhen. 18 (1863) p. 193:
augur et Po> 649 inglorios B^ annos PC^: argos ft>
THEBAIDOS LIB. III. 109
scilicet ut vanis avibus natoque domoque
et thalamis potiare iacens, sileamus inulti
'JYdeos egregii perfossum pectus et arma
toederis abrupti? quodsi bella effera Graios 655
ferre vetas, i Sidonios legatus ad bostes:
haec pacem tibi serta dabunt. tua prorsus inani
verba polo causas abstrusaque nomina rerum
eliciunt? miseret superum, si carmina curae
humanaeque preces! quid inertia pectora terres? 660
primus in orbe deos fecit timor! et tibi tuto
nunc eat iste furor; sed prima ad classica cum iam
hostilem Ismenon galeis Dircenque bibemus,
ne mihi tunc, moneo, lituos atque arma volenti
obvius ire pares venisque aut alite visa 665
bellorum proferre diem: procul haec tibi moUis
infula terrificique aberit dementia Phoebi:
illic augur ego et mecum quicumque parati
insanire manu.' rursus fragor intonat ingens
hortantum et vasto subter volat astra tumultu. 670
ut rapidus torreus, animos cui verna ministrant
flamina et exuti concreto frigore montes,
cum vagus in campos frustra prohibentibus exit
661 Serv. Aen. 2, 715 conexa enim sunt timor et religio,
ut Statius: primus . . timor Petron. frg. 27, 1 Buech. Passio
PauH apost. 11 (Lipsius et Bonnet, Acta apost. apocr. 1 p. 86, 2).
652 Silicet L vanis om. B'L\ add. inter versus B^L'^
iperfossum p
654 perfusum f^ et Pa>: ac L (355 abrati b^ 656 sido-
nios . . hostes P: -as . , urbes o> 658 obstrusaque M nomina P^
eemina o>: momina Baehrens 659 E|liciunt B 661 Pri-
mo8 f toto itotus f^ 663 his me nou M: his me on f: is-
menum BLQb dirceque PQ {cf. 1, 334) 664 tunc o>: tum P
665 paras f venisque Heinsius: ventisque (-que om. N) Po>
667 clementia LQf 668 Illuc C 669 fra|gor (n) b
670 astra in ras. b^ tumultu| (s) B: volatu c'^ 672 Fla-
mina P: Flu- e> montes P: colles o> 673 Dum C cam-
pum C
110 P. PAPINI STATI
obicibus, resonant permixto turbine tecta^
arva, armenta, viri, donec stetit inprobus alto 675
colle minor magnoque invenit in aggere ripas.
haec alterna ducum nox interfusa diremit.
at gemitus Argia viri non amplius aequo
corde ferens sociumque animo miserata dolorem,
sicut erat laceris pridem turpata capillis 680
et fletu signata genas, ad celsa verendi
ibat tecta patris, parvumque sub ubere caro
Thessandrum portabat avo iam nocte suprema
ante novos ortus, ubi sola superstite plaustro
Arctos ad oceanum fugientibus invidet astris. 685
utque fores iniit magnoque adfusa parenti est:
'cur tua cum lacrimis maesto sine coniuge supplex
limina nocte petam, cessem licet ipsa profari,
scis genitor. sed iura deum genialia testor
teque pater, non ille iubet, sed pervigil angor; 690
ex quo primus Hymen movitque infausta sinistram
luno facem, semper lacrimis gemituque propinquo
exturbata quies. non si mihi tigridis horror
aequoreasque super rigeant praecordia cautes,
ferre queam; tu solus opem, tu summa medendi 695
iura tenes; da bella, pater, generique iacentis
aspice res humiles, atque hanc, pater, aspice prolem
exulis; huic olim generis pudor. o ubi prima
675 improbus P 677 Haec Po>: aeque Baehrens: sic
KoestUnius 1877 p. 285 678 Et fji 680 laceris pridem P:
pridem laceris o> turpata P: turb- o> 683 suprema Pft>:
supina Menkius 684 ortus om. L\ add. "L" plastro /i
686 Atque b effusa Q, 689 genialia BLKf^ mg.: genitalia
P^: genigalia ^: genitalia (x}2J Bamb. {sed explicatur genialia)
ifacem ipropmquo
690 provigil f 692 vocem L*^ profundo D 694 aequo-
reasque Klotzius: Aequoreaeque Po> rigeant ex re- B^
695 sola D summa ^dendi B 696 generisque D iacen-
tisPD {quod retinui propter vocemlammle^): tacentis o> Bentleiu^
hinc hinc
698 hinc MLNf: huic Q^: hunc r o ubi PQ: obvia (quo
tibi K) o>
THEBAIDOS LIB. III. IU
hospitia et iunctae testato numine dextrae!
hic certe est, quem fata dabant, quem dixit Apollo; 700
non egomet tacitos Veneris lurata calores
culpatamve facem: tua iussa verenda tuosque
dilexi monitus. nunc qua feritate dolentis
despiciam questus? nescis, pater optime, nescis,
quantus amor castae misero nupsisse marito. 705
et nunc maesta quidem grave et inlaetabile munus,
ut timeam doleamque, rogo; sed cum oscula rumpet
maesta dies, cum rauca dabunt abeuntibus armis
signa tubae saevoque genas fulgebitis auro,
ei mihi! care pater, iterum fortasse rogabo,' 710
illius umenti carpens pater oscula vultu:
*non equidem has umquam culparim, nata, querellas;
pone metus, laudanda rogas nec digna negari.
sed mihi multa dei — nec tu sperare^ quod urges,
desine — , multa metus regnique volubile pondus 715
subiciunt animo. veniet, qui debitus istis,
704 Comm. Bern. Lucan. 2, 347 Statius: nescis pater . .
castae . . marito
^ n
699 victae {vel iu-) L^ testato a>: funesto P: manifesto
ra
Baehrens cl. 1,494 700 dabant ex -unt L" 701 furiata Q^
702 verenda tuosque PN: tuosque verendos o>: tuosque
iverendos Ipotentes ve
nepotes M*^: tuosque nepotes f^: tuosq- rendos (tuosque in
ras.) b* 704 Dispiciam PS 705 castae P schol. Lucan.:
causae o> nubsisse BMb 706 in et laetabile B: et laeta-
bile Lr vulnus r 707 tineam B^ 708 Maesta Po>: multa
Sandstroemius 1878 p. 44 sed maesta necessario cum dies con-
V V
iungitur raca f^ dabant Q^ 710 pater o>: parens P
in caesura Statius hiatum syllabamque ancipitem quamvis raro
admittit- accedit quod non parens caritatis nomen est, sed pater
iterum: pacem Garrodius, sed si iterum tolUtur , omne loci
acumen perit rogabo: ne vos eatis recte TS." 712 culpa-
1 a
rum C quaerelas P^: -ellis Q^ 713 nei (-c) C
716 qui| (-d) B
112 P. PAPINI STATI THEBAIDOS LIB. III.
nata^ modus, neque te incassum flevisse quereris.
tu solare virum, neu sint dispendia iustae
dura morae: magnos cunctamur, nata^ paratus.
proficitur bello.' dicentem talia nascens 720
lux monet ingentesque iubent adsurgere curae.
720 Frisc. GrL II 401, 15 a proficio Statius impersonale pro-
tulit in III: proficitur bello
V r
717 neque P: nec o> flebisse P^ querelis r 718 solare
ex sorare L" neve ft 720 Prospicitur f^ 721 monet
Df»g: movet Po> (an i. q. excitat e lecto?) STACII POETAE
THEBAID'. LIB m • EXPLICIT INCIPIT EIYSDEM • LIBER
QYARTYS P
P. PAPINI STATI
THEBAIDO S
LIBER IV.
Tertius horrentem zephyris laxaverat annum
Phoebus et angusto cogebat limite vernum
longius ire diem, cum fracta inpulsaque fatis
consilia et tandem miseri data copia beUi.
prima manu rutilam de vertice Larissaeo 5
ostendit Bellona facem dextraque trabalem
hastam intorsit agens, liquido quae stridula caelo
fugit et Aoniae celso stetit aggere Dirces.
mox et castra subit ferroque auroque coruscis
mixta viris turmale fremit; dat euntibus enses, 10
plaudit equos, vocat ad portas; hortamina fortes
praeveniunt, timidisque etiam brevis addita virtus.
dicta dies aderat. cadit ingens rite Tonanti
Gradivoque pecus, nuUisque secundus in extis
paUet et armatis simulat sperare sacerdos. 15
4, 1 zeferis P : zepheris L annum o> : -us P 2 Febns P
angusto P: -tum o> angusto limite *. ab angusto initio vernum
P: -no o> 3 fractaque C 4 miseri data a>: miseris (-is L^)
data PNL^v: miserandi (-1 in ras. fuit a) b 5 larisaeo ct>
a
7 gens P^ stridua f 8 aoniae P: adversae o> caelso ex
celso Yi
caelos B^: coelo r: in celso b 11 hortamina (ort- b^) o>:
-ne P sortes f 14 secundusf {eras. -que) C 16 Pal-
letque armatis r
Stativs Thebais. 8
114 P. PAPmi STATI
iamque suos circum pueri nuptaeque patresque
funduntur mixti summisque a postibus obstant.
nec modus est lacrimis: rorant clipeique iubaeque
triste salutantum, et cunctis dependet ab armis
suspiranda domus; galeis iuvat oscula clusis 20
inserere amplexuque truces deducere conos.
illi, quis ferrum modo, quis mors ipsa placebat,
dant gemitus fractaque labant singultibus ira.
sic ubi forte viris longum super aequor ituris,
cum iam ad vela noti et scisso redit ancora fundo, 26
haeret amica manus: certant innectere collo
brachia, manantesque oculos hinc oscula turbant,
hinc magni caligo maris, tandemque relicti
stant in rupe tamen; fugientia carbasa visu
dulce sequi, patriosque dolent crebrescere ventos. 30
[stant tamen, et nota puppim de rupe salutant.]
nunc mihi, Fama prior mundique arcana Vetustas,
cui meminisse ducum vitasque extendere curae,
pande viros, tuque o nemoris regina sonori,
TESTIMONIA 21 Class. Auct. ed. Mai IX p. 135 hic conus
-ni -i- snmmitas galeae. unde Statius: amplexuque . . conos
32 Comm. Bern. Lucan. 4, 654 vetustas fabula vel historia.
Statius : nunc mihi . . vetustas
16 nuptaeque Pg: innuptaeque (-bt- B: -que om. C) ctf
(e Verg. Georg 4,476 Aen. 6,307 al.) 17 e postibus C
instant r 18 rorant ex rot- f^ 19 saltantum b neptunia
B^m^. guod quo spectet haereo, nisi forte e schol. v. 43 aliquo
modo hu^ translatum est 20 galeis ex ca- P^ clusis
(clu- L^) o>: clausis P 21 Infei^re (e) r amplexoque Q^
coUos C 22 placebit Q^ 23 fractaque . . ira P: fractaeque
(-aque r) . . irae tt> 25 cisso b^ scissor edit P an-
chora P: anchara L 27 madentesque Dr turbant o>:
turpant P 28 tandemque ex -tumque f^ 29. 30 om. o>,
31 om. P, 31. 30 exhibent MD {in D v. 29 ima mg. suppl.) cf.
Hermes 40 (1905) p. 358 sq. 32 archana P 33 duces C
THEBAIDOS LIB. IV. 115^
Calliope^ quas ille manus, quae moverit arma 35
Gradivus, quantas pppulis solaverit urbes,
sublata molire lyra: neque enim altior ulli
mens hausto de fonte venit. — rex tristis et aeger
pondere curarum propiorque abeuntibus annis
inter adbortantes vix sponte incedit Adrastus, 40
contentus ferro cingi latus; arma manipli
pone ferunt, volucris portis auriga sub ipsis
comit equos, et iam inde iugo luctatur Arion.
huic armat Larissa viros, huic celsa Proshymna,
aptior armentis Midea pecorosaque Phlius, 45
quaeque pavet longa spumantem valle Charadron
Neris, et ingenti turritae mole Cleonae
et Lacedaemonium Thyrea lectura cruorem.
iunguntur memores transmissi ab origine regis,
qui Drepani scopulos et oliviferae Sicyonis 50
culta serunt, quos pigra vado f strangilla tacenti
50 Mico 331 Quid repani . . . olivifere sicamis
35 Calliope .-. quantas . . . urbes Gradivus .-. quas . . arma Q*
Caliope M quo moverit frg. Monast. moverat r
dic
36 solaverit Pg: spoliaverit (-at r) o> 37 molyre P*": meliore
V
r^: mollire Koestlinius 1877 p. 287 enim om. fi illi B^
38 austo b* tristis et o; tristibiis P 89 pro|iorque f
40 adortantes ^e^ {del. Q^) Q vix ex vis P^ adrastis P
41 argma (v?) f 42 volucres P 44 larisa B prosym-
nia B: prosimne f 45 midea M'^ Miiller: medie P: midae
(nu- C: mede M^f) o> Phlius Miiller: philus P {sic 2J cod.
Mon.): philos (phyllos C) o> 46 charadro P {cf. 1, 334):
charadon Q 47 ingenti o>: -tes P 48 Thyrea lectura
Weber: thyre lectura (thyree luctura frg. Monast.) o>: thyla
electura P 49 regis g: reges (-e^ b^) P€f> 50 drepanis r
51 Cultas erunt B strangilla P: stagilla Dg: langia o>
{e V. 724): Strongyla Scriverius {sed y hreve est); scholiorum
codices stagilla M^P^: langilla P*: langia L: stangia f); certo
Langia Argolidis fons ab hoc loco quum maxime aliena\ an
Stazusa cl. Paus. 2, 7, 4 ? tacenti ex -te P"" : tacente L
8*
116 P. PAPINI STATI
lambit et anfractu ripamm incurvus Elisson.
saevus honos fluvio: Stygias lustrare severis
Eumenidas perhibetur aquis; huc mergere suetae
ora et anhelantes poto Phlegethonte cerastas, 55
seu Thracum vertere domos, seu tecta Mycenes
impia Cadmeumve larem; fugit ipse natantes
amnis, et innumeris livescunt stagna venenis.
it comes Inoas Ephyre solata querellas
Cenchreaeque manus, vatum qua conscius amnis 60
Gorgoneo percussus equo, quaque obiacet alto
Isthmos et a terris maria inclinata repellit.
haec manus Adrastum numero ter mille secuti
exultant; pars gaesa manu, pars robora flammis
indurata diu — non unus namque maniplis 65
mos neque sanguis — habent, teretes pars vertere fundas
adsueti vacuoque diem praecingere gyro.
ipse annis sceptrisque subit venerabilis aeque:
ut possessa diu taurus meat arduus inter
59 27 6,253 Ephyraeo Corinthio . . ut ait ipse: it . . querelas
52 anfractu o>: -tum P incurvus o>: -vis P elisson P:
-os oj 53 honor v stygyas P: stygio r^ lustravere ft^:
lustra r 54 Eumenides (Hu- BL) LQ h|ic Q: hijc /jl
suetae (suere v) ft>: sueta P: suetas Baehrens 55 anelantes b
iflegetonte
poto P: tuto (toto v) (o phlegetonte P: plegetante Q*
cerastes Q^ 56 mycenes g Gronovius: mycenis Pco 57 cad-
meiumque r lavantes Schrader 59 It (Et C) a>: Id P
u
inoas PD: ionias {ex eo- B^) o> 60 Cenchraequ|e B vatam r
mON
annis b 61 quique fi alto C fort P^; ON P^) P
62 Sthmos P 63 ad rastrum b secuta C 64 c(a)e8a Po>:i
iesa i
gesa MfQ' frg. Monast: cclsa v^ 65 unus C^ manipHs ex
♦os B^: -plos frg. Monast 66 habent Milller {cf. 27): habetPK
frg. Monast.: inest «> vertere o>: vertice P teretis pars
vertice fundae Garrodius 67 vacuoque Po>: vacuomque
Garrodius fidem Q,^: diem Q.^mg. 69 possesa b
THEBAIDOS LIB. IV. 117
pascua iam laxa cervice et inanibus armis, 70
dux tamen: liaud illum bello adtemptare iuvencis
sunt animi; nam trunca vident de vulnere multo
cornua et ingentes plagarum in pectore nodos.
proxima longaevo profert Dircaeus Adrasto
signa gener, cui bella favent, cui commodat iras 75
cuncta cobors: buic et patria de sede volentes
advenere viri, seu quos movet exul et haesit
tristibus aucta fides, seu quis mutare potentis
praecipuum, multi, melior quos causa querenti
conciliat; dederat nec non socer ipse regendas 80
Aegion Arenenque, et quas Theseia Troezen
addit opes, ne rara movens inglorius iret
agmina, neu raptos patriae sentiret bonores.
idem habitus, eadem arma viro, quae debitus bospes
hiberna sub nocte tulit: Teumesius implet 86
terga leo et gemino lucent hastilia ferro,
aspera volnifico subter latus ense riget Sphinx.
77 et 82 Serv. Aen. 7, 648 nec enim credibile est eum
{Mezentmm) solum fugisse — nam et Statius dicit: vel quos
.. fides — aut certe eorum quos Turnus dederat, ut Adra-
stus Polynici in Statio, qui ait: ne parva movens inglorius
arma iret
70 laxa s. l. add. P^ 71 haud bello illum adtemptare P^
i i ^i idirceuB
bellum Q^ iuvences Q^ 74 Proma B^ direcus P'':
ceuB i f avent
directus B^ 75 Ligna r gerent r: gerit JBentleius bella
movens accommodat Garrodius male 76 Concta Q choors b :
chohors f 77 esit M: actis Muller 78 potentes P
que
79 yirenti Q^ 80 regendas ex -os L^ 81 arenenque
y-
(araneque Q.^mfj.) o>: -emque P teuseia (*" L*^) L troezen
PDN: troeze at {cf. 1,334) 82 Addidit L ne Po>: nec M
ne parva movens inglorius arma iret Serv. 84 abitus B
t u
86 eumesius B^: temeius f^- themesius M 86 et PDNg:
om. (o astilia M: hastalia r 87 volnifico B^: vuln- P
spinx MfCr
118 P. PAPINI STATI
iam regnum matrisque sinus fidasque sorores
spe votisque tenet, tamen et de turre suprema
attonitam totoque extantem corpore longe 90
respicit Argian; liaec mentem oculosque reducit
coniugis et dulcis avertit pectore Thebas.
ecce inter medios patriae ciet agmina gentis
fulmineus Tydeus, iam laetus et integer artus^
ut primae strepuere tubae: ceu lubricus alta 95
anguis humo verni blanda ad spiramina sblis
erigitur liber senio et squalentibus annis
exutus laetisque minax interviret herbis:
a miser! agrestum si quis per gramen hianti
obvius et primo fraudaverit ora veneno. ■ i loo
huic quoque praesentes Aetolis urbibus adfert '"
belli fama viros: sensit scopulosa Pylene
fletaque cognatis avibus Meleagria Pleuron
et praeceps Calydon, et quae love provocat Iden
Olenos, loniis et fluctibus hospita portu 105
Chalcis et Herculea turpatus gymnade vultus
98 Mico 218 Exutus . . herbis 103 27 8, 483 Pleurdn
civitas Aetoliae, apud quam cum mortem Meleiagti suae sororea
deflerant, in aves dicuntur conversae, ut supra: fletaque
. . Pleuron
89 subprema B: supremo Q^ 90 Attonitam eai ^cain B'':
i tantem . , '
Atonitam M extantem (extentam v^) o>: instantem P, ttnt^e
intentam Garrodius 91 argian ft> : -a P (cf. 1, 334) hec e^ hic L "
mentemque V 92 dulces P 93EceM scietL 94arcus/M:
ausi Erdmannus 95 primae P: -mum o> stupuere P*"
alte Imhofius 97 sualentibus Lf: scalentibus b^ annis
(armis C) o>: arvis P 98 laetis M hebis B^ 100 frau-
daverit P: siccaverit o> ore P'' 101 praesentes ?: prae-
stantes o> fortasse recte afifert P 102 pylene o>: phy- PMb
p idou
103 Fletaque o>: F etaque P 104 preces L" cal^^at» P' :
malidon f idem M 105 portu ex pa- f^ Calchis (Co- M)
p
Pq> 106 herculeo Qf turpatus o>: turbatus P^: turbatus QCr
THEBAIDOS LIB. IV. 119
amnis; adhuc imis vix truncam adtollere frontem
ausus aquis glaucoque caput submersus in antro
maeret, anlielantes aegrescunt pulvere ripae.
omnibus aeratae propugnant pectora crates, 110
pilaque saeva manu, patrius stat casside Mavors.
undique magnanimum pubes delecta coronant
Oeniden, bilarem bello notisque decorum
vulneribus; non ille minis Poljnicis et ira
inferior, dubiumque adeo, cui bella gerantur. 115
maior at inde novis it Doricus ordo sub armis,
qui ripas, Lyrcie, tuas^ tua litora multo
vomere suspendunt, fluviorum ductor Acbivum,
Inache — Persea neque enim violentior exit
amnis humo, cum Taurum aut Pliadas hausit aquosas 120
spumeus et genero tumuit love — , quos celer ambit
Asterion Dryopumque trahens Erasinus aristas,
et qui rura domant Epidauria — dexter laccho
coUis, at Hennaeae Cereri negat — *, avia Dyme
mittit opem densasque Pylos Neleia turmas; 125
111 JS7 8, 707 in catalogo dum anna ipsius {Tydeos) de-
scriberet, ait: patrius . . Mavors 122 Serv. Aen. 4, 146 Dryo-
pesque: populi iuxta Parnasum, ut: Dryopumque .. aristas
123 2 6, 912 Epidaurus civitas Peloponnesi (-nensis codd.),
. . ut ipse in catalogo : qui rura domant Epidauria
107 via P^ attoUere P^ 108 Ausis B^: Ausis r
glaucoque ex cl- P^ 109 anelantes b^ aegrescunt Po>:
arescunt Menkius trita pro poeticis substituens 110 pectora
a>: -re P crates o>: gra- P 112 pudes r delecta cr>:
di- P coronant P: -nat o> 114 pollinicis f: policinis Q,^
117 lycie P^: licie M littera L 118 doctor r
V h
120 tauro f^ pliadus tt>: pleidas P ausit P'' 122 dyo-
a
pum vel dropum b thrahens Q^ aristis Q^ 123 domant
th
ex -ont Q^ 124 at o>: et P henneae P: heneae L^: heneae
b^: ethneae (hae- B: etheneae /u: Ehtneae L*' mg.) ft>, cf. Ach.
1,825 125 Mitit b opem PNg: opes a> ne legia L
120 P. PAPINI STATI
nondum nota Pylos iuvenisque aetate secunda
Nestor, et ire tamen peritura in castra negavit.
hos agitat pulchraeque docet virtutis amorem
arduus Hippomedon; capiti tremit aerea cassis
ter niveum scandente iuba, latus omne sub armis 130
ferrea suta terunt, umeros ac pectora late
flammeus orbis habet, perfectaque vivit in auro
nox Danai: sontes Furiarum lampade nigra
quinquaginta ardent thalami; pater ipse cruentis
in foribus laudatque nefas atque inspicit enses. 135
illum Palladia sonipes Nemeaeus ab arce
devehit arma pavens umbraque inmane volanti
implet agros longoque attoUit pulvere campum.
non aliter silvas umeris et utroque refrii^gens
pectore montano duplex Hylaeus ab antro 140
praecipitat — pavet Ossa — vias, pecudesque feraeque
procubuere metu; non ipsis fratribus horror
afuit, ingenti donec Peneia . saltu
stagna subit magnumque obiectus detinet amnem.
quis numerum ferri gentisque et robora dictu 145
139 JC 5, 707 geminus Triton: duobus corporibus factus,
ut: utroque . . ab antro
126 -que om. L 126. 127 spurios censet MuUer, sed cf.
Q
cum dlios locos tum 5,643 et 7,340 128 Vos fi^ 129 Ar-
V
duis B^ hipomedon b: yppo- (ypo- f) Mf aurea v
130 Per Q* nivea N |candente (s-) ft Heinsius 131 scuta f
g
terunt M'L' : premunt D et r 132 Flameus b 135 laudat-
que Pct> («. comm£ndat) : suadetque Garrodius inutiliter ensem C
136 palladaP"*: palladia ea; -o Q} nemeeusP: nemeus co
im
137 mane B^- mane L: inane r 139 humeris P 140 Pecto-
rae Q* 141 recte distinxit Milller 1863 p. 196 vias Po>:
u
iubas f (natus error ex hac lectione bias) 143 Abfuit JjT/Lfft:
ADflFuit (i. Def- ex Aff-) Q^ 146 ferri Po>: belli WilJcinsius
dictu PSDNg: dicto o>
THEBAIDOS LIB. IV. 121
jiequarit mortale sonans? suus excit in arma
autiquam Tiryntha deus; non fortibus illa
infecunda viris famaque inmanis alumni
degenerat, sed lapsa situ fortuna, neque addunt
robur opes; rarus vacuis habitator in arvis 150
monstrat Cyclopum ductas sudoribus arces.
dat tamen haec iuvenum tercentum pectora, vulgus
innumerum bello, quibus haud ammenta nec enses
triste micant: flavae capiti tergoque leonum
exuviae gentilis honos, et pineus armat 155
stipes, inexhaustis artantur tela pharetris.
Herculeum paeana canunt, v^astataque monstris
omnia; frondosa longum deus audit ab Oeta.
dat Nemea comites, et quas in proelia vires
sacra Cleonaei cogunt vineta Molorchi. 160
gloria nota casae, foribus simulata salignis
hospitis arma dei, parvoque ostenditur arvo,
146 Prisc. GL 11 476, 18 invenitur tamen hoc idem {cieo)
etiam in io desinens quartae coniugationis, nnde Statius in
IIII (III var.) Thebaidos: suus excit . . deus 154 JS7 11, 45
pubes Tirynthia . . . stipitibus et sagittis dimicabant, non
gladiis, ut in catalogo: flavae (ent Lind.: flant P'') . . pharetris
th
147 tirynta P: tirynda M'^ 148 famaque Po>: famamque
Jfeinsius: famamve Marklandm ad Silv. 3,1,160: famaeve
Baehrens; sed ablativus recte se hahet. in degenerando enim
ener
inest separatio quaedam alymniP 149Degantv^ Iapsao>:
elapsa P neque Po>: nec Miiller 150 Robur ex Rubor M^
.** c
habitorM^ 151 cliclopum b 152 tergentum P^: terc- M
153 hautP: autBL^b^ 154 om. b^ inter versu^ add. b^
flavae P: -vent o> 155 arma BMCrfv 157 otn. v\ add. v*
Erculeum B 159 et quas (scil.: et adsunt qiias) Pa>:
aequasque Sandstroemius 1878 p. 45 160 clonei B^ dumeta
Friesemannus 161 — 164 spurios censet Muller, non recte
i simulata vo
161 signata f: signata M" 162 ar^ M^: auro CD (m ras.)
122 P. PAPINI STATI
robur ubi et laxos qua reclinaverit arcus
ilice^ qua cubiti sedeant vestigia terra.
at pedes et toto despectans vertice bellum 165
quattuor indomitis Capaneus erepta iuvencis
terga superque rigens iniectu molis aenae
versat onus; squalet triplici ramosa corona
Hydra recens obitu: pars anguibus aspera vivis
argento caelata micat, pars arte reposta 170
conditur et fulvo moriens nigrescit in auro;
circum amnis torpens et ferro caerula Lerna.
at laterum tractus spatiosaque pectora servat
nexilis innumero Chalybum subtemine thorax,
horrendum, non matris, opus; galeaeque corusca 175
prominet arce gigans; atque uni missilis illi
cuspide praefixa stat frondibus orba cupressus.
huic parere dati, quos fertilis Amphigenia
planaque Messene montosaque nutrit Ithome,
166 Serv, Aen. 7, 784 et toto vertice supra est: Statius:
et toto despectat corpore bellum. ibid. 11, 683 Statius de
163 Robur ex Rubor M^ gibi {fuit ubi) Q qua m:
quae P arfcus B: arcus ir artus Q^: artus MfC 165 Et fi
ex ex etli^: e r tota L 166 Quattuor P 167 mo|lis
(1) Q aenae eic -nea P 168 honus b sualet Lf : scalet b*
169 pars arte reperta N 170 micajt (n) f pars' anguibus
aspera vivis N reporfta Deiter 1898 p. 344: reperta Po>: re-
torta vel repressa Muller: recurva Lachmannus: resecta Baehrens
f V
pars altera reptans Garrodius 171 yulgo Q^ nigrescit P:
iignescit
ignescit o: pallescit r: pallescit D 172 et Pct>: in b
a ®»
lemo Q,^ 173 Ad P: Et C 174 calybum P subtmme b^:
subtegmine fi: subtegmine v 175 horrendus Baehrens
galeaeque coruscae . . . arte Muller ad 5, 510 : galeaque corusca
c
. . arte Bentleius 176 arce {ex arte B^) Pa>: arte v^: arte Lf
vulgo, sed arce recte defendit Garrodius gigans P: -as o>
ilii ex -a. VL^ 177 Cuspide ea; -da C^ 17y mesene MfCr^:
mesKene L'^ montosaque P: montanaque a> ithome BDN:
ithyme P: ithone «>
THEBAIDOS LIB. IV. 123
quos Thryon et summis ingestum montibus Aepy, 180
quos Helos et Pteleon, Getico quos flebile vati
i Dorion; hic fretus doctas anteire canendo
! Aonidas mutos Thamyris damnatus in annos
ore simul citharaque — quis obvia numina temnat? —
conticuit praeceps^ qui non certamina Phoebi 185
nosset et inlustres Satyro pendente Celaenas.
iamque et fatidici mens expugnata fatiscit
auguris; ille quidem casus et dira videbat
signa, sed ipsa manu cunctanti iniecerat arma
Atropos obrueratque deum, nec coniugis absunt 190
insidiae^ vetitoque domus iam fulgurat auro.
hoc aurum vati fata exitiale monebant
Argolico; scit et ipsa — nefas! — , sed perfida coniunx
dona viro mutare velit, spoliisque potentis
Capaneo: et totum transcendit corpore bellum {in codicibus
CaroUruhensi et SangalJensi genuina Stati verba revocata sunt)
180 Prisc. GL II 283, 12 inveniuntur etiam in j desinentia
graeca lioc Dory, hoc Aepy nomina civitatium. Statius in
IIII Thebaidos: quos Thrion . . . Aepy cf. ibid. 195, 16 et sum-
mis . . Aepy 186 2 2, 666 Marsyas enim Celaenaeus fuit,
Tit ipse infra: et illustres . . Celaenae
180 thyron L: tyon Q: trion v^ aephi P: epym S
t
181 helos PDN: elos o> pteleon PDNQ: pheleon B^: phte-
leon Lb: pheleon MCv: phenon f^ quos o>: quod P
c
182 dotas b^ 183 Aonias Crb mutos Gronovius: multos
o Q a n
("is ex -as ft^: -as Q.^) 184 temnet Q^: temptat v^
185 quis r^b^ phobi Q^ 187 et Po>: ut ^ fatescit P^
189 ipsa ex -e Q^ 191 domos C 193 ipsa g Sand-
stroemius 1878 p. 45: ipse Po>, cf. Apollod. bibl. 3,61 'AiKpid-
Quos fihv ovv ccTCSLTtEv 'EQLCfvXrj TtaQcc UoXvvsLKOvg datQa Xaii§d-
vsLv. Eriphylam quid Amphiarao immineret scivisse, ex epitheto
perfida cognoscitur interpunetionem correxit Muller con-
iun|x (cy B
124 P. PAPENI STATI
inminet Argiae raptoque excellere cultu. 195
illa libens — nam regum animos et pondera belli
hac nutare videt, pariter si providus heros
railitet — ipsa sacros gremio Polynicis amati
exuerat cultus baut maesta atque insuper addit:
'non haec apta mihi nitidis ornatibus' inquit, 200
'tempora, nec miserae placeant insignia formae
te sine: sat dubium coetu solante timorem
fallere et incultos aris adverrere crines.
scilicet — infandum! — , cum tu cludare minanti
casside ferratusque sones, ego divitis aurum 205
Harmoniae dotale geram? dabit aptior ista
fors deus, Argolicasque habitu praestabo maritas,
cum regis coniunx, cum te mihi sospite templa
votivis inplenda choris; nunc induat illa,
quae petit et bellante potest gaudere marito.' 210
sic Eriphylaeos aurum fatale penates
202 Eutych. GL V 482, 7 verro, verris. Statius Thebaidos
libro IIII: sat dubium . . adverrere crines
196 Imminet P: Iminet b: Invidet v^ in ras. {cerno Inmi-)
culto Q^ 197 Haec (-a- postea add. Q^) Q nutare ex
mutare Qf adnutare Kochius 1865 p. 6 vident C si Po>:
si B^: g (si) d: nisi Q,^mg.: ni D 198 poUinicis L amici f
DepoBuit nexua
199 Exuerat cultua P: Exuerat cultus D^: Deposuit nexus ct>
• B • est
aut B^ 202 sat f^ tiimnltu timorem Q^ 203 ad-
i advert
verrere Eutyches: a^errere (-d-) N: advertere (ostendere v*) o>:
te ""
avertere P: averre D; cf. Liv. 26, 9, 7 Paneg. 3, 10 p. 110,6
204 infandum P: heu (heus S) superi ct> cludare (clau- S^L^D
in ras.: ex clu- fi^) ej: claudere PND^(?)C: cludere v mi-
o
nanti P: minati L^: minaci L^co 206 Armoniae P: Harmi-
n|ae B^: Harmonae L": Hermionae (Aer- b) o> ista €t>: isto P
Imhofius 207 abitu B 209 implenda P
THEBAIDOS LIB. IV. 125
iiirupit scelerumque ingentia semina movit;
et grave Tisiphone risit gavisa futuris.
Taenariis hic celsus equis, quam dispare coetu
Cyllarus ignaro generarat Castore prolem^ 215
quassat humum; vatem cultu Parnassia monstrant
vellera: frondenti crinitur cassis oliva,
albaque puniceas interplicat infula cristas.
arma simul pressasque iugo moderatur habenas.
hinc atque inde morae iaculiS; et ferrea curru 220
silva tremit; procul ipse gravi metuendus in hasta
erainet et clipeo victum Pythona coruscat.
huius ApoUineae currum comitantur Amyclae,
quos Helos et dubiis Malea vitata carinis
plaudentique habiles Caryae resonare Dianae, 225
quos Pharis volucrumque parens Cythereia Messe,
218 Serv. Aen. 10, 539 ut vestes albas accipiamus, quae
surit sacerdotibus congruae, sicut Statius de Amphiarao dicit
purpureas
(albaque puniceas . . . cristis add. Dresd.) 224 et 237 2J 8, 364
V
212 Irripit b^ 213 grave ex gua- M^ tesiphone Cf
futuri <s Bentleius 214 Taenariis P: -eis o> 215 ignaro
n
ex -ora L" 216 parnasia P monstrat P^Q^ 217 crini-
a
tur o>: -tus P casis r 218 punice|as (r) B: puniceis Q^
intemplicat L" 219 pressasque PB: prensasque o>:
prensasque ex press- M^L*^: pressasque ex prens- f^ pren-
sisque iugum . . habenis Marklandus ad Silv. 1, 2, 45 mode-
ratur ex -us Q^ abenas B: abhenas r 220 morae ex
-ra P"" 222 victum clipeo Mf 223 comitatur C amyclae
ex -ctae P"^ vel P^- ami^cle L*^ 224 Quo N Helos Kohl-
mannus sec. Honi. B 584: pylos (-es L^^Crv) T(o2 quae lectio
eum V. 125 pugnat. Helos autem Laconicum differt ab eo
oppido quod v. 181 commemoratum est vigtata (t) Mf:
ditata 27 8,365 quod probat Burmannus: dotata Menkius
Ipharis
226 phasis r messen C post 226 lacunam statuit Lach-
mannuSy sed verbum facile suppletur
126 P. PAPINI STATI
Taygetique phalanx et oloriferi Eurotae
dura manus. deus ipse viros in pulvere crudo
Arcas alit nudaeque modos virtutis et iras
ingenerat; vigor inde animis et mortis lionorae 230
dulce sacrum. gaudent natorum fata parentes
hortanturque mori, deflent iamque omnis ephebum
turba, coronato contenta est funere mater.
frena tenent duplexque inserto missile nodo,
exerti ingentis umeros, cblamys borrida pendet, 235
et cono Ledaeus apex. non hi tibi solum,
Amphiarae^ merent: auget resupina maniplos
Elis, depressae populus subit incola Pisae,
qui te, flave, natant terris, Alphee, Sicanis
advena, tam longo non umquam infecte profundo. 240
curribus innumeris late putria arva lacessunt
et bellis armenta domant: ea gloria genti
infando de more et fractis durat ab usque
axibus Oenomai; strident spumantia morsu
vincula, et effossas niveus rigat imber harenas. 245
Eleae: in catalogo horum meminit, qni ad auxilia venerant
Amphiarai (237): auget . . Elis (edis M: eolis vel sim. reliqui)
et Pylionim meminit (224): quos Pylos . . ditata carinis
227 Targetique L^: Tagetique C et oloriferi PK: et
ivi i olivifere
oloriferi Q^: et oloriferique r: et oliviferi {ex olori- B^) ct>: et
oloriferique (-que add. L") LDMfg^v: et oliviferae N: olivi-
ferique C 228 impulvere fb 230 animus f: viris b* in
lacuna paulo ampUore honorae in ras. Q^ 231 na^torum L'^
e n
parentis L^ 232 deflent P: deflet ft>: deflet (n litura
del) Q ephoebum P 233 coronata b 236 Exorti L
ingentes humeros clamys P 236 biti P^ 238 depressae
(-0 Q*) Oi: deprensae P pse P* 239 se v^ te H flave B
240 non umquam Pa>: numquam N in|lecte b pro-
funto B 241 putria (ow. f^) o>: patria P arva ex -e B*
242 genti ex -te L 243 abasque C 244 Agxibus f
Btrident a>: -ens P 245 effosas M^ hymber Bb
THEBAIDOS LIB. IV. 127
tu quoque Parrhasias ignara matre catervas —
a rudis annorum, tantum nova gloria suadet! — ,
Piirthenopaee, rapis; saltus tunc forte remotos
torva parens — neque enim haec iuveni foret ire potestas —
pjicabat cornu geiidique aversa Lycaei. 250
pulchrior haud uUi triste ad discrimen ituro
vnltus et egregiae tanta indulgentia formae;
nec desunt animi, veniat modo fortior aetas.
quas non ille duces nemorum fluviisque dicata
numina, quas magno non abstulit igne Napaeas? 255
ipsam, Maenalia puerum cum vidit in umbra,
Dianam, tenero signantem gramina passu,
ignovisse ferunt comiti, Dictaeaque tela
ipsam et Amyclaeas umeris aptasse pharetras.
prosilit audaci Martis percussus amore, 260
arma, tubas audire calens et pulvere belli
flaventem sordere comam captoque referri
hostis equo: taedet nemorum, titulumque nocentem
sanguinis humani pudor est nescire sagittas.
igneus ante omnis auro micat, igneus ostro, 265
undantemque sinum nodis inrugat Hiberis,
inbelli parma pictus Calydonia matris
246 parasias f 247 annorum Pco: armorum Dc; Heinsius-y
sed genetivus annorum eausam indicat, cur rudis sit. hinc in-
i tantum
tellegitur nova gloria tani^ne L" 248 saltus tunc
(tum o>) Po>: lucos tum C: tum saltus fiv 249 enim om. P
haec Pct>: hac g Barthius perperam 250 aversa L^: ad-
versa N^ 251 Pulcrior P aut B^ uUi o>: illi P
a>
252 indulgentiae P" 253 venia f 254 nemorum ex -me- M*
fluvisque f locata Baehrens 255 abstulit P?: impulit o>
255. 256 iustum ordinem v^ invertit praescriptis b a
1258 comite Q 259 humeris P 260 audati Q*: audacis
;Cfrb perculsus ex -cuss- B^: perculsus Lb 261 tubasque C
263 Nostis C aequo PB 264 est Pa>: et Marklandus
a
M Silv. 3, 2, 83 sagittis M'^: -ttis fv 265 omnes P
micat et /u 266 hiberjis (n) M
128 P. PAPINI STATI
proelia; trux laeva sonat arcus, et aspera plumis
terga Cydonea corytos harundine pulsat
electro pallens et iaspide clarus Eoa. 270
cornipedem trepidos suetum praevertere cervos,
velatum geminae deiectu lyncis et arma
mirantem gravioris eri, sublimis agebat,
dulce rubens viridique genas spectabilis aevo.
Arcades buic veteres astris lunaque priores, 275
agmina fida datis, nemorum quos stirpe rigenti
fama satos, cum prima pedum vestigia tellus
admirata tulit; nondum arva domusque nec urbes
conubiisve modus; quercus laurique ferebant
cruda puerperia, ac populos umbrosa creavit 280
fraxinus, et feta viridis puer excidit orno.
lii lucis stupuisse vices noctisque feruntur
nubila et occiduum longe Titana secuti
desperasse diem. rarescunt alta colonis
Maenala, Parthenium fugitur nemus, agmina bello 285
Rhipeque et Stratie ventosaque donat Enispe.
269 Class. Auct. ed. Mai IX p. 119 corytos i- theca arcuum
quod in Statio Thebaidos reperies (c/l praeter hunc locum
7,660. 9,730. 12,527) 275 Serv. Georg. 2,342 Arcadas
proselenos Cicero in Fundaniana commemorat et Statius qui
ait: Arcades astris lunaque priores {cf. Brev. exp. ihid.) cf.
Aen. 8, 352
268 sonat (m f scribi coeptnm t- vel i-) ft>: tonat PD
et om. N spatio relicto 269 corytos ex go- B: gorytos Q^:
corinthus r 270 ow. BMLNCfr^^^i^ 271 Cornipede| (-es) Q^
tripedos L 273 graviora geri fi 274 Dulgo Q^ viridi|que
(-8-) P 276 quos ? Q^ : vos P co rigenti «> (cf. Verg. Aen. 8, 315) :
regenti P^: i virenti V^ mg. 211 pedum ex petum B^
278 arya v^ 279 Conubiisve FBg: -que o> 280 Cruda o>:
Crura P 281 viridis ex viribus Q^ 283 occiduum ex
-am B^ 284 Disperasse L 2«5 pathenium BQ^ 286 Ri-
donat enispe
paeque P stratie PDN: strati o> donaternpse Q^
THEBAIDOS LIB. IV. 12^
11011 Tegea, non ipsa deo vacat alite felix
Tyllene templumque Aleae nemorale Minervae
et rapidus Clitor et qui tibi, Pythie, Ladon
]);iene socer, candensque iugis Lampia nivosis 290
et Pheneos nigi'0 Styga mittere credita Diti.
\ enit et Idaeis ululatibus aemulus Azan
Parrhasiique duces^ et quae risistis^ Amores,
;^rata pharetrato Nonacria rura Tonanti,
[ dives et Orchomenos pecorum et Cjnosura ferarum. 295
Aepytios idem ardor agros Psophidaque celsam
I vastat et Herculeo vulgatos robore montes
monstriferumque Erymanthon et aerisonum Stymphalon.
Arcades hi, gens una viris, sed dissona cultu
scinditur: hi Paphias myrtos a stirpe recurvant 300
287 Frisc. GL II 202, 16 omnis nominativus in a desinens
corripitur . . . . in paucis tamen inveniuntur poetae Graecis ser-
vasse morem Graecum. Statius in quarto Thebaidos: non
Tegea . . vacat {var. vo-) . . . Cyllene cf. ad5,44 290 Prisc. GL
n 40, 17 {si = i) Lampia Statius in IV: ca<(n)>densque iugis
Lampia nivosis 298 Serv. Aen. 3, 240 Hercules enim in
monte Arcadiae Stymphalo vicit Stymphalidas , ut Statius: et
aerisonum Stymphalon
287 tegea PQ* Prisc: tegee o> 288 aleae P: alt(a)e a>
nemorale Q^ ^ 289 clitor P: -on o> 290 sacer b con-
densque r limpia f 291 feneos P^: peneos (-eios L) a>
stigia f 292 et i- in ras. Q^ ululatibus ex -ut- M^
axan C 294 pharetrato ex -ta B^ nonagria (-gria b^) Pa>
295 orchomenos PDN(?): archemenos (-ros C) ft> et om. L
BCino sura L 296 Aepytios (Et phitios D) a>: Aegyptios P:
Aegytios Dabner; sed ab oppido Aiyvs non recte formatur
AlyvtLos- Aepytii autem agri db Aepyto recte dicuntur , cf.
9,847 psophidaque PDg: sophidaque (sco- L) m celsam
V
e^ -se B^ 297 fulgatos Q* 298 erimanthon P: eriman-
then f et om. N spatio relicto aerisonu stimphalo P {cf.
1,334) stimpallon ex' -lionB^: stimphalion Q*: stimphallon b:
8t re ^
jimphallon L": stymphallum r 300 paphicas Mf cui^ant
(-ab-; in exemplari igitur recurbant) P^
Stativs Thbbais. 9
130 P- PAPINI STATI
et pastorali meditantur proelia trunco,
his arcus, his tela sudes, his cassida crines
integit, Arcadii morem tenet ille galeri,
ille Lycaoniae rictu caput asperat ursae.
hos helli coetus iurataque pectora Marti 30o
milite vicinae nullo iuvere Mycenae;
funereae tunc namque dapes mediique recursus
solis, et hic alii miscebant proelia fratres.
iamque Atalantaeas implerat nuntius aures,
ire ducem bello totamque inpellere natum 31 o
Arcadiam: tremuere gradus, elapsaque iuxta
tela; fugit silvas pernicior alite vento
saxa per et plenis obstantia flumina ripis,
qualis erat, correpta sinus et vertice flavum
crinem sparsa noto; raptis velut aspera natis 315
praedatoris equi sequitur vestigia tigris.
ut stetit adversisque impegit pectora frenis
— ille ad humum pallens — : 'unde haec furibunda cupido,
nate, tibi? teneroque unde inproba pectore virtus?
tu bellis aptare viros, tu pondera ferre 320
302 hi|c cassida (-s) B : hic c. Q M tfi casside L D N Q f b r
303 arcadi P 304 lyaoniae M^ aspera ursae B 30(3 vi-
dapee
cinoe L 307 tum DN -4ies- f* 308—343 in P manu
hic
recenti s. XIII suppleti 308 ad M ^ alii (ex alti B ^) (P) B M Q DN :
alti ct> 309 athlanteam t/iv impleret C 310 impellere (P):
el
implere L^ 311 Arcardiam b mixta f 312 per silvas C
sinus
(. . mg.) perniciora lite B 314 collecta Heinsius cuius v^
315 notho (P) velud r 316 equi| Q 317 Et ^
-que om. r ^enis ft^ 318 Illa ex Ill§ Q* Ille ad humuru
pallens {sc. oculos deiecit): illa ad eum pallens Peyraredm.
quasi Atalante palleret poht cursum citatum. accedit quod illa
non intellegitur. celeritati actionis quam maxime accommodaia
sermonis hrevitas furibundo fi 319 tenero unde Mf: tenero
unde est r: tenero aut C: in tenero unde (-que v^ s. l.) fiv
inpraba Q^: improba (P) 320 tu pondera .... utinam vires
om. v\ add. v^mg. ferre ex -o B*
THEBAIDOS LIB. IV. 131
Martis et ensiferas inter potes ire catervas?
quamquam utinam vires! nuper te pallida vidi,
dum premis obnixo venabula comminus apro,
poplite succiduo resupinum ac paene ruentem^
et ni curvato torsissem spicula comu; 325
nunc ubi bella tibi? nil te mea tela iuvabunt
nec teretes arcus, maculis nec discolor atris
hic, cui fidis, equus; magnis conatibus instas,
vix Dryadum thalamis Erymantbiadumque furori
Nympbarum mature puer. sunt omina veri: 330
mirabar, cur templa mihi tremuisse Dianae
nuper et inferior vultu dea visa, sacrisque
exuviae cecidere tholis; hoc segnior arcus
difficilesque manus et nullo in vulnere certae.
expecta, dum maior honos, dum firmius aevum, 335
dum roseis venit umbra genis vultusque recedunt
ore mei; tunc bella tibi ferrumque, quod ardes,
ipsa dabo, et nuUo matris revocabere fletu.
nunc refer arma domum! vos autem hunc ire sinetis,
ArcadeSj o saxis nimirum et robore nati!' 340
plura cupit; fusi circum natusque ducesque
solantur minuuntque metus, et iam horrida clangunt
signa tubae. nequit illa pio dimittere natum
complexu multumque duci commendat Adrasto.
322 vires (P) co {scil. essent): quiTes Postgatius : !vidi (sBent-
i XU8 i apro
323 obnixus MC: obnixo v apro ex apto C^: armo r
324 Ppblite MC subcciduo (P^) pone Bb 326 Num Q»
nihil te BL: nihil te ft^: nichil ex nil b^ (hic s. l. b^):
inil te
nec v^ 327 Nil N 328 fidus C 330 omina co: omnia
omina a
(P)C/Mr: omnia M'^ veri BMf: veri Q^: vera (P)«> 332 in-
festo fi cultu N saerisque B 333 cetidere Q toris f
335 dum firmius (P) D: et (et in- L^) fo> fortasse recte
j. autem
337 ferumque (P) 339 in v^ 340 Archades (P) : Arcardes b
r
341 ci|cum (P) 342 plangunt f 343 pio om. b^: diu s. l. b*
132 P. PAPINI STATI
at parte ex alia Cadmi Mavortia plebes, 345
maesta ducis furiis nec molli territa famci,
quando his vulgatum descendere viribus Argos,
tardius illa quidem regis causaeque pudore,
verum bella movet. nulli destringere ferrum
impetus, aut umeros clipeo clausisse paterno 350
dulce nec alipedum iuga comere, qualia belli
gaudia; deiecti trepidas sine mente, sine ira
promisere manus; hic aegra in sorte parentem
unanimum, hic dulces primaevae coniugis annos
ingemit, et gremio miseros adcrescere natos. 355
bellator nuUi caluit deus; ipsa vetusto
moenia lapsa situ magnaeque Amphionis arces
iam fessum senio nudant latus, et fide sacra
aequatos caelo surdum atque ignobile muros
firmat opus. tamen et Boeotis urbibus ultrix 360
adspirat ferri rabies, nec regis iniqui
subsidio, quantum socia pro gente moventur.
ille velut pecoris lupus expugnator opimi,
pectora tabenti sanie gravis hirtaque saetis
ora cruentata deformis hiantia lana, 365
decedit stabulis huc illuc turbida versans
lumina, si duri comperta clade sequantur
pastores, magnique fugit non inscius ausi.
a V
345 Et fi exilia Q^ mafortia L' 347 ante 346 BSL
b/fcv, 'post 348 C 346 nec molli i. et immiti famaf B
347 his o>: hic P 349 distringere {ex destr- b^: ex distin-
guere v*) hfiv 350 clausisse Po>: plausisse Schrader db-
UtSus 7, 134 352 deiecti a>: disiecti P 354 duces b'
.me b . a .
privaevae Q^ 355 miseros gremio v' adcressere L
356 veftusto B 357 lapsa PDg: lassa o>: laxa Lachmannm
360 boeotiis P: boetis co: boeciis (-eci- in ras.) Q.
361 reges Q^ 362 movetur Cfivrh 363 lupus pecoris
u
velut C velit A^ 364 tabenti «>: -tis P 365 hilantia L"
g git
367 sequantur ex -untur v^ 368 fuit B^A" (fugit B^m^.) : fuit L"
THEBAIDOS LIB. IV. 133
adcumulat crebros turbatrix Fama pavores:
hic iam dispersos errare Asopide ripa 370
Lemaeos equites; hic te, bacchate Cithaeron,
ille rapi Teumeson ait noctisque per umbras
nimtiat excubiis vigiles arsisse Plataeas.
nam Tyrios sudare lares et sanguine Dircen
inriguam fetusque novos iterumque locutam 376
Sphinga petris, cui non et scire licentia passim
et vidisse fuit? novus his super anxia turbat
corda metus: sparsis subito correpta canistris
silvestris regina chori decurrit in aequum
vertice ab Ogygio trifidamque huc tristis et illuc 380
lumine sanguineo pinum disiectat et ardens
erectam attonitis inplet clamoribus urbem:
'omnipotens Nysaee pater, cui gentis avitae
pridem lapsus amor, tu nunc horrente sub arcto
bellica ferrato rapidus quatis Ismara thyrso 385
pampineumque iubes nemus inreptare Lycurgo,
aut timiidum Gangen aut claustra novissima Rubrae
Tethyos Eoasque domos flagrante triumpho
perfuris, aut Hermi de fontibus aureus exis:
373 27 7, 332 Plataeas: Boeotiae civitas, ut supra: nun-
tiat . . Plataeae
d t
370 errat asoipide (e) f aeopite Q^ 372 rapiteu-
Hic
messon P'' 374 lam {ex N- Q,) QLD: Nam f^ sudare P?:
Budasse <o 376 Spinga f et PD/ms": est o> 377 his
om. P^L\ add. P"L" 378 subito (-^^ M^) «>: -ta P
canisltris B 380 oggygio C huc s. l. M" 381 disiectat
u
P {item S Bamh.): de- ct> 382 implet P 384 tunc {om.
e r
tu) L " 385 Bellifica firmato P^" hismara b : his smara A
bes
386 extat in PDN: om. eu {add. B^) iuvet P"" lycargo P:
lichardo D 387 Autumidum gangem A" novissimae b
eo B e
rubae f 388 asque eo v^ 389 Perfurit Q^ hirmi Q^
134 P. PAPINI STATI
at tua progenies, positis gentilibus armis 390
quae tibi festa litant, bellum lacrimasque metumque
cognatumque nefas, iniusti munera regni,
pendimus. aeternis potius me, Bacche, pruinis
trans et Amazoniis ululatum Caucason armis
siste ferens, quam monstra ducum stirpemque profanam
eloquar. en urges; alium tibi, Bacche, furorem 396
iuravi: similes video concurrere tauros;
idem ambobus honos unusque ab origine sanguis;
ardua conlatis obnixi cornua miscent
frontibus alternaque truces mpriuntur in ira. 400
tu peior, tu cede^ nocens qui solus avita
gramina communemque petis defendere montem.
a miseri morum! bellastis sanguine tanto^
et saltum dux alter habet.' sic fata gelatis
vultibus et Baccho iam demigrante quievit. 405
at trepidus monstro et variis terroribus impar
longaevi rex vatis opem tenebrasque sagaces
Tiresiae, qui mos incerta paventibuS; aeger
consulit. ille deos non larga caede iuvencum,
non alacri pinna aut verum salientibus extis, 410
nec tripode inplicito numerisque sequentibus astra,
390 A|t B (u) ^gpo8itis B 391 Queis Peyraredus
festa PG>:"bella D Htant f^ bella f 393 aeternis o>:
aetneis P (iretneis f^ vel f^) pruinia Ptt>: furorem f {ex v. 396)
394 anazoniis B causason Q^ 395 profanam o>: -num P
396 urges o>: urgens P {an ex urgues natum?) 398 ab-
i frugea
gorigine (h) B: abhorigine A 400 truces L'" 401 peiorPo>:
^que prior Heinsius cede Po>: caede Baehrens recte distinxit
tcampum
Imhofius 402 montem D 403 A Po>: 0 frg. Monast.
morum Po>: quorum Baehrens bellastis P: bellatis o>
404 Et Po>: En Heinsius dux alter scil. Creon '^abet B
V
velatis A 406 Et ^ Woribus Q* 407 fatis Q^
410 penna Afhfi salientibus P^: spirantibus F^^ej; recte 2J
o
Gudianus interpretatur saliendo monstrantibus 411 trepide v^:
tripode ex trepide Q^
THEBAIDOS LIB. IV. 135
turea nec supra volitante altaria fumo
tam penitus, durae quam Mortis limite manes
elicitos patuisse refert, Lethaeaque sacra
et mersum Ismeni subter confinia ponto 415
miscentis parat ante ducem, circumque bidentum
visceribus laceris et odori sulpuris aura
graminibusque novis et longo murmure purgat.
silva capax aevi validaque incurva senecta,
aeternum intonsae frontis, stat pervia nuUis 420
solibus; haud illam brumae minuere^ Notusve
ius habet aut Getica Boreas inpactus ab Ursa.
subter operta quies^ vacuusque silentia servat
horror et exclusae pallet male lucis imago.
nec caret umbra deo: neniori Latonia cultrix 425
413 Prisc. GL II 498, 2 elicui vero elicitum facit, unde
et Statius in IIII Thebaidos: tam . . limite . . elicitos
412 volitante o>: voIu|tante P 413 limite Po> Prisc.
{i. a fine): limine N vulgata notione pro quaesita suhstituta
c
414 Elicit hos P: Elititos Q^ post 414 versum excidisse cen-
suit Milller, quem huius fere argumenti fuisse suspicatur:
adferre iuhet fiUam Manto. tamen non necessario videtur
lacuna statui, dummodo zeugma agnoscas: praeparat sacra
et regem. sequentia autem sic intellegenda: praeparat regem
mersum subter confinia Ismeni ponto miscentis. uhi participium
quodammodo sensu mediali accipitur , sicut annis volventibus
{Verg. Aen. 1, 269), gignentium natura {Sall. lug. 93, 4\ praeda
. . rerum moventium {Liv. 5, 25, 3) 415 It (It in ras. Q\
E-?) Q^: It V supter P ismeni B: hismeni Ah
um
416 bidentium A^: bidentis C^ 418 Carminibus f -que
da
om. TS.H 419 valique B^Q.^A": valida'1''® M'': validamque P
420 frondis ex -tis Q^: frondes f 421 haut P minuere Po>
quod cur ferri nequeat, non intellego: minuisse Peyraredus,
qua lectione varietas tollitur notusque N 422 abet B
V
haut L 423 vacuisque M^L*^ scilentia v {item v. 683) tur-
bat C 424 male P: mala o> 425 caret ex curet L"
nemori
numori M'^
136 P. PAPINI STATI
additur; lianc piceae cedrique et robore in omni
effictam sanctis occultat silva tenebris.
buius inaspectae luco stridere sagittae
nocturnique canum gemitus, ubi limina patrui
effugit inque novae melior redit ora Dianae; 430
aut ubi fessa iugis, dulcisque altissima somnos
lux movet, hic late iaculis circum undique fixis
effusam pbaretra cervicem excepta quiescit.
extra inmane patens tellus Mavortia campi,
fetus ager Cadmo, durus qui vomere primo 435
post consanguineas acies sulcosque nocentes
ausus humum versare et mollia sanguine prata
eruit; ingentes infelix terra tumultus
lucis adhuc medio solaque in nocte per umbras
expirat, nigri cum vana in proelia surgunt 440
terrigenae; fugit incepto tremibundus ab arvo
agricola insanique domum rediere iuvenci.
hic senior vates — Stygiis adcommoda quippe
terra sacris, vivoque placent sola pinguia tabo —
428 Pmc. GL II 481, 20 et 521, 21 {propter perfectum stridi)
Statius in IIII: huius . . sagittae
428 Cuius C saggittae B 429 Nocturneque r patrui
Po>: patris Gronovius: Ditis Wilkinsius 430 EflFugit ex
Efu- Q* ira C 431—433 om. P\ add. P% margine praecisa
perierunt <^Aut)>, <(-que al^-, <^-et hic)>, <(fixi-^, <(-cem e-)>
431 Aut cj: At NLr: Ast b^ dulcesque P'^ aptissima NC
i movet
432 Dux C monet f * late om. A, s. Z. L '^ 434 patens P :
i multo
patent BM^g*: patent A'^: patet o> 435 Fotus r primo D
Cadmo. durus, qui cum Barthio distinxit Miiller 437 mol-
lia PD: putria (-ida f) ct> p|rata B: p|ata A 439 me-
dia A": media b Heinsius 440 improelia b 441 tremi-
c
bundue PQ: tremeb- o> 442 iuventi Q^ 443 acommoda f
quippe in ras. N 444 vivoque P {cf. 5, 162) : multoque
vivo
ct>: multoque D placent o>: -cet P
THEBAIDOS LIB. IV. 137
velleris obscuri pecudes armentaque sisti 445
atra monet, quaecumque gregum pulcherrima cervix
ducitur; ingemuit Dirce maestusque Cithaeron,
et nova clamosae stupuere 'silentia valles.
tum fera caeruleis intexit cornua sertis
ipse manu tractans, notaeque in limite silvae 450
principio largos noviens tellure cavata
inclinat Bacchi latices et munera verni
lactis et Actaeos imbres suadumque cruorem
manibus; adgeritur, quantum bibit arida tellus.
trunca dehinc nemora advolvunt, maestusque sacerdos 455
tris Hecatae totidemque satis Acheronte nefasto
virginibus iubet esse focos; tibi, rector Averni,
quamquam infossus humo superat tamen agger in auras
pineus; hunc iuxta cumulo minor ara profundae
erigitur Cereri; frontes atque omne cupressus 460
intexit plorata latus. iamque ardua ferro
signati capita et frugum libamine puro
in vuinus cecidere greges; tunc innuba Manto
exceptum pateris praelibat sanguen, et omnes
c
446 Atra monet ex Atro manet L^ movet C 447 Duti-
tur Q^: Ductitur J.^ dirces (-s add. ft^ MfQ 448 Et ex
At L^ nova r stupuere o>: stip- PL^ valHs ex -es r
f ^
449 Tunc B^LCf^ yera Q* 450 limite P^ {aut P^):
limine a> 451 noviens P: novies o> 452 bacche P^
munera ex -re f^ 453 versum inde a -cteos suppl. Q*
himbres A: jimbres (h-) "b suadumque cruorem Manibus ag-
in ras. P^ madidumque frg. Monast.^ in ras. 455 de-
n
hitic Q^: dehic fi advulvunt Q: advolvijt (-vunt) b
456 haec catae^ : eccatae Q nefastos B ^MLQf rb frg. Monast. :
nefasto^ C^ 457 iuvet P 458 Quamq'*™ infossus P^
aura f: arcis r^: arvis QC 459 cufnulo B 460 frontes
(-emque C) o>: frondes PN 461 plorata a>: prolata P
462 hbamine primo C 463 vulnus Po>: vultus Baehrens
o
cetidere Q^ innuMba M^ manta Q^ 464 sanguen P;
sanguinem oo, cf Mus. Wien. 59 (1904) p. 386
138 P. PAPINI STATI
ter circum acta pyras sancti de more parentis 465
semineces fibras et adhuc spirantia reddit
viscera, nec rapidas cunctatur frondibus atris
subiectare faces. atque ipse sonantia flammis
virgulta et tristes crepuisse ut sensit acervos
Tiresias — illi nam plurimus ardor anhelat 470
ante genas inpletque cavos vapor igueus orbes — ,
exclamat — tremuere rogi et vox terruit ignem — :
'Tartareae sedes et formidabile regnum
Mortis inexpletae, tuque, o saevissime fratrum^
cui servire dati manes aeternaque sontum 47o
supplicia atque imi famulatur regia mundi,
solvite pulsanti loca muta et inane severae
Persephones vulgusque cava sub nocte repostum
elicite, et plena redeat Styga portitor alno.
ferte simul gressus, nec simplex manibus esto 480
in lucem remeare modus; tu separe coetu
Elysios, Persei, pios, virgaque potenti
nubilus Arcas agat; contra per crimina functis,
qui plures Erebo pluresque e sanguine Cadmi,
476 Prisc. GL II 351, 19 (jpropter genetivum sontum) idei
in nil {var. III) : aeternaque . . supplicia
467 cuncta^tur P frondibua ex front- Q^ 468 ipse e,r
ipsa frg. Monast.: ipsa D 470 plumis /i^ 471 impletqueP:
, - que b a
implet Q,^: implet f vapor cavos v^ cfavos (-1-) b
Q impulit vni
472 regi B terruit P: impulit o>: terruit D 475 sontes
on
M''^^: subtum v^ 476 uni C 477 loca Po>: sola Garro-
c
dius 478 Persipones Q cana C 479 Elitite Q* reat r
Stygos arbiter vel remeat coni. Garrodius, quasi redire
Styga non latinum esset alvo C 482 Persei Parrhasim et
Heinsius (cf. Apoll. Eh. 3,461): persee vel -saee Po> Persea,
cie U^iger 1868 p. 262 \ sed neque pios inutile neque impera-
tivus desideratur 483 Nubilus ex -bus b 484 erebgo B':
herebo AMfbr sanguine Pa>: semine s
THEBAIDOS LIB. IV. 139
jinj^e ter excusso et flagranti praevia taxo, 485
'l'isiphone, dux pande diem, nec lucis egentes
Cerberus occursu capitum detorqueat umbras'.
dixerat, et pariter senior Phoebeaque virgo
erexere animos; illi formidine nulla,
quippe in corde deus, solum timor obruit ingens 4&0
Oedipodioniden^ vatisque horrenda canentis
inunc umeros nunc ille manus et vellera pressat
anxius inceptisque velit desistere sacris.
qualis Gaetulae stabulantem ad confraga silvae
venator longo motum clamore leonem 495
expectat firmans animum et sudantia nisu
tela premens; gelat ora pavor gressusque tremiscunt,
quis veniat quantusque, sed horrida signa frementis
accipit et caeca metitur murmura cura.
atque hicTiresias nondum adventantibusumbris: 500
'testor' ait; ^divae, quibus hunc saturavimus ignem
laevaque convulsae dedimus carchesia terrae^
iam nequeo tolerare moram. cassusne sacerdos
audior? an^ rabido iubeat si Thessala cantu,
485 Prisc. GL II 346, 3 anguis ab angue vel angui. Statius
in ini: angue ter excusso
486 Tesiphide f 490 timor Pg: tremor o> 491 Oedi-
podionidem b 492 Hunc fi humeros P 494 gaeftulaeB:
gaetuleae (-e- medium del. A) Alih 495 clamare Q^ 496 et
om. D sudantia (-atia b) o>: suadentia P 497 ora o>: ore P
■ 8 ^
gressu.que P^: grescisque M^: greausque r tremescunt P
A
500 Utque If : Ad quae C Atqui {ex -e, om. hic) /jl^
501 divae Po> {cf. Verg. Aen. 2,431): divos ALDb {quae lectio
o
haud scio an nata sit ex suprascripto vos): div|s Q^: divas
Miiller: Diras Heinsius vos testor divae Garrodius., sed ait
genuinum esse testatur Verg. Aen. 2, 155 saturabimus P
502 Laevaque Po>27: plenaque Peyraredus convulsa . . terra
idem 503 casaune B^ 504 rabido ex rap- b^: rapido ffi
iubeat ex iuveat P^
140 P. PAPmi STATI
ibitis et Scythicis quotiens medicata venenis 505
Colchis aget, trepido pallebunt Tartara motu:
nostri cura minor, si non attollere bustis
corpora nec plenas antiquis ossibus urnas
egerere et mixtos caelique Erebique sub unum
funestare deos libet aut exsanguia ferro 51 o
ora sequi atque aegras functorum carpere fibras?
ne tenuis annos nubemque hanc frontis opacae
spernite, ne, moneo; et nobis saevire facultas.
novimus et quidquid dici noscique timetis,
et turbare Hecaten, ni te Thymbraee, vererer 515
et triplicis mundi summum, quem scire nefastum.
illum — sed taceo: prohibet tranquilla senectus.
iamque ego vos — ' avide subicit Phoebeia Manto:
'audiris, genitor, vulgusque exsangue propinquat.
panditur Elysium chaos, et telluris opertae 520
dissilit umbra capax, silvaeque et nigra patescunt
flumina, liventis Acheron eiectat harenas.
fumidus atra vadis Phlegethon incendia volvit,
et Styx discretis interflua manibus obstat.
ipsum pallentem solio circumque ministras 525
505 scyticis P medicata P: armata a> 506 aget lo:
agit P 507 cura minor b* in lac. 509 et om. b\ add. b^
mixtOB ./ ./.
mesto v^ caelique o>: caeli P 510 ferro P: morsu
atque i aut v
T^niff. fortasse recte 511 ^^ f^: atque D 512 nibem-
que B: nubesque v^ 513 s§fvire (r) A 514 Novimus Pg:
c " g
Scimus enim «> nostique Q^: nocifque b^ 515 turparem
Baehrens haec caten ^b^: heccaten L: ecaten Mf: aecaten r
ni te t- b* in lac. 516 triplicis o>: -ces P nefandum
ex nefastum fi^: nefas est f 517 Illud C sed Toj: si BA^
Lb {an natum ex et?) 518 aposiopesim agnovit S, recte
i . V .
distinxit Menkius phebeaque Q* 520 aelisum B^: aeli-
sium A cahos r 521" Dissidit C umbo Marklandus ad
Silv. 2,3,41 522 liventes P: li|enti8 (-m-) A^ reiectat N
523 Fundus B^ (ai fumidus "B" mg.): Funditus A^ (ai fumi-
dus A" rng.): Humidus C phlegeton P 525 pollentem Barthius
THEBAIDOS LIB. IV. 141
fuiiestorum operum Eumenidas Stygiaeque severos
lurionis thalamos et torva cubilia cerno.
in speculis Mors atra sedet dominoque silentis
aduumerat populos; maior superinminet ordo.
arbiter hos dura versat Cortynius urna 530
vera minis poscens adigitque expromere vitas
usque retro et tandeni poenarum lucra fateri.
quid tibi monstra Erebi^ Scyllas et inane furentis
Centauros solidoque intorta adamante Gigantum
vincula et angustam centeni Aegaeonis umbram?' 535
'immo' ait^ ^o nostrae regimen viresque senectae^
ne volgata mihi. quis enim remeabile saxum
fallentesque lacus Tityonque alimenta volucrum
et caligantem longis Ixiona gyris
nesciat? ipse etiam^ melior cum sanguis, opertas 540
inspexi sedes, Hecate ducente, priusquam
obruit ora deus totamque in pectora lucem
detulit. Argolicas magis huc adpelle precando
Thebanasque animas; alias avertere gressus
528 Serv. Aen. 11, 197 aut Morti ipsi deae. Statius : in
scopulis (speluncis Caroliruh. et Sangall. quod ex speculis cor-
ruptum videtur) Mors saeva sedet
526 eumenidas PDN: -des ct> (eumedes b^ in lac.)
527 lunones Q^ torva PDg: maesta ct> cervo C 528 saeva
Serv. dominoque g : -nique P o> : -nisque Heinsius silentes P
529 supereminet v 531 minis g Barthius: nimis Po>, cf.
8,22 sq. adicitqueN: cogitque D 533 ecebi Q^ furentis
(vel -es) o>: furenti P 534 adamante o>: -ta P 535 Vincila
B^ 536 ait o Po>: agito N 537 volgata (vu- P) PQ; volgato
{vel vu-) o> {ex -ta B^L^) mihi {sc. dixeris) ct>: mihi veni P
topertaa
538 Pallentesque t 540 inesset D (inesset glossema erat
ad explendum enuntiatum secundarium) 541 haec ate B:
haecate A 542 Ifora B: |ora A impectora b 543 appelle
P: *^pelle Q^ 544 animas alias PDNf: alias {ex -o's B)
animas o> gressus o>: -su P quod defendit Vollmer 1896 p. 29
142 P. PAPINI STATI
lacte quater sparsas maestoque excedere luco, 545
nata, iube; tum qui vultus habitusque, quis ardor
sanguinis adfusi, gens utra superbior adsit,
dic agedum nostramque mone per singula noctem.'
iussa facit carmenque serit, quo dissipat umbras^
<luo reciet sparsas; qualis, si crimina demas, 550
Colcliis et Aeaeo simulatrix litore Circe.
tunc his sacrificum dictis adfata parentem:
'primus sanguineo submittit inertia Cadmus
ora lacu, iuxtaque virum Cythereia proles
insequitur, geminusque bibit de vertice serpens. 555
terrigenae comites illos, gens Martia, cingunt,
quis aevi mensura dies, manus omnis in armis,
omnis et in capulo; prohibent obstantque ruuntque
spirantum rabie, nec tristi incumbere fossae
cura, sed alternum sitis exhaurire cruorem. 560
proxima natarum manus est fletique nepotes.
545 Late f sparsos {ex -as) B^: sparsas Q^: sparso L":
sparso (spe- f) Cr^f loco Q^ 646 Nata f iube b^ in lac.
tum om. b: tu D quis ex qui L'': quis h/Ltv vultum b
547 eifusi {ex adf- ft^) Qv u|tra f (1) superior P^
age^um
548 ftgefaiin Q' move Br 549 quo ex quod L« dissipat
PNC?: dissipet M^S^Q^: -pet «> 550 reciet P {cf. Vollmer
1896 p. 29): regit (-at Hv) et o> demas o>: -mat P
t
651 et aeaeo (et aeoo MLNCfr^: eaeo S: et aceo Q^: et de
V
eo fi) ej: etnaeo P similatrix f^ 552 Hunc fi
Bacra facientem
sacr^^^^ L" 553 cadmis fi 555 Insequitur gemi-
nusque "biSit Ps: Effluit (Affluit C) amborum geminus o>
557 quis Naukius 1863 p. 5 {idem videtur expUcare 27): His
P«> mansura Q^: mansura N 658 in s. l. Q^ 559 Spi-
ranti ? Bentleius fossae ? Klotzius: fosso TSmg.: sulco (fossa
sitis
"B" mg.) ft> 560 sitis exhaurire P: cuperent (cupiunt D:
cupiunt 5") haurire o>: sitis est haurire Menkius 561 fie-
ti|que Q
THEBAIDOS LIB. IV. 143
hic orbam Autonoen et anhelam cernimus Ino
respectantem arcus et ad ubera dulce prementera
pignus et oppositis Semelen a ventre lacertis.
Penthea iam fractis genetrix Cadmeia thyrsis 665
iamque remissa deo pectusque adaperta cruentum
insequitur planctu; fugit ille per avia Lethes
et Stygios super usque lacus, ubi mitior illum
flet pater et lacerum conponit corpus Echion.
tristem nosco Lycum dextramque in terga reflexum 570
Aeoliden, umero iactantem funus onusto.
necdum ille aut habitus aut versae crimina formae
mutat Aristaeo genitus: frons aspera cornu,
tela manu, reicitque canes in vulnus hiantes.
ecce autem magna subit invidiosa caterva 575
Tantalis et tumido percenset funera luctu,
nil deiecta malis; iuvat efiugisse deorum
numina et insanae plus iam permittere linguae.'
talia dum patri canit intemerata sacerdos,
illius elatis tremefacta adsurgere vittis 580
canities tenuisque inpelli sanguine vultus.
562 hanelam Bb: hanelam A^: helam L^ (anhelam L " wj^/.)
c
563 artus B: artus A^ 564 semelenf b 565 iam fractis
in ras. f^ 566 lamque remissa P: lam dimissa <t> ad-
ta
aperta s Gronovius: adoperta Pa>: adopera Q^ 568 super
usque (-asqueS^) NS^?: superosque o> : super ipse P mitior o>:
ianitor P (MI^IAN): inaniter Garrodius 569 componit P
ethion B^lb 570 dextramque o>: -raque PN reflexum
(-um m ras.) Q^ 571 Aelodinen M^: Aeoliden M^ mg.
honusto b 572 haut abitus B: haud habitus r: aud habi-
r
tus (h-) A visae Baehrens 573 aristheo P fons Q^
574 Tela manu {sc. tenentur) Po>: pelle manus Kochius 1865
p. 6 blh. bll. 576. 578 C^ sed ordo restitutus praescriptis
acbd 576 Tantali|s f pergenset P'' luctu Pco: vultu
Schrader cl. Sil. 6, 698 male '577^^8 r 578 insan|ae B
ittis
dimittere C: committere N 580 votis M*^
144 P. PAPINI STATl
nec iam firmanti baculo nec virgine fida
nititur^ erectusque solo ^desiste canendo,
nata' ait, ^externae satis est mihi lucis, inertes
discedunt nebulae, et vultum niger exerit aer. 585
umbrisne an supero dimissus Apolline complet
spiritus? en video quaecumque audita. sed ecce
maerent Argolici deiecto lumine manes!
torvus Abas Proetusque nocens mitisque Phoroneus
truncatusque Pelops et saevo pulvere sordens 590
Oenomaus largis umectant imbribus ora.
auguror hinc Thebis belli meliora. Quid autem
hi grege condenso, quantum arma et vulnera monstrant,
pugnaces animae, nobis in sanguine multo
oraque pectoraque et falso clamore levatas 595
intendunt sine pace manus? rex, fallor, an hi sunt
quinquaginta illi? cernis Cthoniumque Chrominque
Phegeaque et nostra praesignem Maeona lauro.
ne saevite, duces^ nihil hic mortalibus ausum^
credite, consiliis: hos ferrea neverat annos 600
Atropos. existis casus: bella horrida nobis,
592 Cledon. G-L V 59, 14 augiiro Vergilius . . Statius:
auguror . . belli m.
582 baculo ex va- P^ nec o>: ne P fida ex sida C*
583 canenda Q^ 585 Discedunt {ex Descendunt v^) o>:
Discendunt P: Descendunt f exerit Lachmannus (cl. Silv.
5, 3, 104) : exuit P a> quod frustra cl. Verg. Aen. 5, 423 defen-
dere conatur Garrodius 586 dimissus P: me missus a>
687 quaecumque o>: quacumque P 588 numine A^: nu-
jj ipulvere
mine r 589 mittisque A phoroeus Q^ 590 vulnere v^;
vulnereD 591 Oeomaus f 592bellaCl^ maioraMC 593 Hi
SDNC?: Hic (Hic A*) Po> g^Qg^% (-s) Q quatum L:
V
quanta f^ 594 om. Mf, add. HL^^mg. 597 ctoniumque PM:
chthoniumque (citho- f: to- L) a>: croniumque v cronimque fi
598 praesagem N : praesagum g an lauru ? cf. ad 3, 105
599 Nevite b^ 601 Antropos fi
THEBAIDOS LIB. IV. 145
T atque iterum Tydeus.' dicit, vittaque ligatis
I frondibus instantes abigit monstratque cruorem.
stabat inops comitum Cocyti in litore maesto
Laius, inmiti quem iam deus ales Averno 605
reddiderat, dirumque tuens obliqua nepotem —
uoscit enim vultu — non ille aut sanguinis haustus,
cetera ceu plebes, aliumve accedit ad imbrem,
inmortale odium spirans. sed prolicit ultro
Aonius vates: 'Tyriae dux inclyte Thebes, 610
cuius ab interitu non ulla Amphionis arces
vidit amica dies, o iam satis ulte cruentum
exitium et multum placata minoribus umbra^
quo miseranda fugis? iacet ille in funere longo,
quem fremis, et iunctae sentit confinia mortis, 615
obsitus exhaustos paedore et sanguine vultus
eiectusque die: sors leto durior omni,
crede mihi! quaenam inmeritum vitare nepotem
causa tibi ? confer vultum et satiare litanti
sanguine venturasque vices et funera belli 620
pande vel infensus vel res miserate tuorum.
XXJL«WXO IXLUJ.O
602 tydeus Pft>: ^deus (ti sscr. B^) B: deus A: deus haec b :
mars haec Q^ in ras. vittaque g>: -asque P legatis f^
603 abigit o>: abicit P monstraque B^: monstrat b^
604 inobs L: inops ex -bs Q^ 606 durumque N 607 vultu
iv
oi: in vultu P: vultu v^: vultu {- add. Q^) Q: vultum BDNb
(spatium ante vultu B) haud r: ad C ^'^haustus B^: ||haustus
(ad eras.) A 608 aliumve o> : altumve P accedit '^fx -ci- B ^
609 aspirans f prolicit o>: -git P: prosilit N 610 in-
c
|li|te B 613 Exitium ft> : -lium P 614 Quo P Q'' v ^ ^ . Quo| (-s)
N: Quos o> fortasse recte in om. BALih longa (-a ex
-0 Q^) Q^ 615 fremis P<? Heinsius: premis o> sensit r.
conyinia Q^ 616 exhaustos QD^*: -to| N: -to P: -tus o>
vitare
617 Proiectusque C die| f 618 uuiere Q^ 619 sociare C
lita^to (-n-) Q^ 62rmiserante b
Stativs Thbbais. 10
146 " P. PAPINI STATI
tunc ego et optata vetitani transmittere Lethen
puppe dabo placidumque pia tellure reponam
et Stygiis mandabo deis.' mulcetur honoris
muneribus tinguitque genas, dein talia reddit: 625
^cur tibi versanti manes, aequaeve sacerdos,
lectus ego augurio tantisque potissimus umbris,
qui ventura loquar? satis est meminisse priorum.
nostrane praeclari, pudeat, consulta nepotes
poscitis? illum, illum sacris adhibete nefastis, 630
qui laeto fodit ense patrem, qui semet in ortus
vertit et indignae regerit sua pignora matri.
et nunc ille deos Furiarumque atra fatigat
concilia et nostros rogat haec in proelia manes.
quodsi adeo placui deflenda in tempora vates, 635
dicam equidem, quo me Lachesis, quo torva Megaera
usque sinunt: bellum, innumero venit undique bellum
agmine, Lernaeosque trahit fatalis alumnos
Gradivus stimulis; hos terrae monstra deumque
tela manent pulchrique obitus et ab igne supremo 640
sontes lege morae. certa est victoria Thebis,
ne trepida, nec regna ferox germanus habebit,
sed Furiae geminumque nefas, miserosque per ensis,
622 ego et {respondet alterum et v. 624) Pco: ego te g: et
ego C lethe P {cf. 1, 334) 623 platidumque Q 624 honore C
625 FuneribuB C tinguitf dehin S {an dehinc.^): dein {i. de-
ItissimuB
inde) v 627 potentibus v^ 628 loquar o>: -or P meminise v:
illum
miminisse A 629 precgari (1) B: praecari A 630 illum f^:
0 illum N adhibete ex ath- Q^ nefatis C^ 631 enze f
hortus BAh 634 hic <; Imhofius improelia b
635 placui co: placuto {vel -uio) P, quod contaminatum videtur
ex placui et placeo, nisi forte placito scribendum defenda M'
V
tempora ex -re B^ |ates Q* 636 quo add. b* s. l.
maegara P 638 traitBJlb: agit&t La^hmannus 640 sup-
premo BA 642 Nec Lfi 643 furiae Pft> {sc. re(jna hahe-
bunt vel sim.): furias Koestlinius, Miiller miseros f enses P
THEBAIDOS LIB. IV. 147
ei mihi! cnidelis vincit pater.' haec ubi fatus,
labitur et flexa dubios ambage relinquit. 645
interea gelidam Nemeen et conscia laudis
Herculeae dumeta vaga legione tenebant
Inachidae^ iam Sidonias avertere praedas,
sternere, ferre domos ardent instantque. quis iras
flexerit, unde morae^ medius quis euntibus error, 650
Phoebe, doce: nos rara manent exordia famae.
marcidus edomito bellum referebat ab Haemo
Liber; ibi armiferos geminae iam sidera brumae
orgia ferre Gretas canumque virescere dorso
Othryn et Icaria Rhodopen adsueverat umbra, 655
et iam pampineos materna ad moenia currus
promovet; effrenae dextra laevaque secuntur
lynces, et uda mero lambunt retinacula tigres.
post exultantes spolia armentalia portant
seminecesque lupos scissasque Mimallones ursas. 660
nec comitatus iners: sunt illic Ira Furorque
et Metus et Virtus et numquam sobrius Ardor
succiduique gradus et castra simillima regi.
isque ubi pulverea Nemeen effervere nube
644 vincet N 645 relinquit o> : -liquit PDN C 646 ne|men
B: neemen A: nemen b^ contia ft^ 647 diim|eta (-m-) B
i cede ^ "
649 -^e^e- Q'^: auferre C instanque f -que quis h^ add. b^"
650 Flexerat C: Flexit A 651 manent ct>: monent PD
ci
652 Martidus Q^ edomito Pa>: Edono Marklandits ad
Silv. 4,1,45 653 ibi s. l. Q^ geminae o>: gelidae P^Q^K
i gelidae
S^LCg/Mv^: igemine P^ {vel "P^^mg. Q^: geminae M" cum S*:
per v^ sidera Pv^: -re «>: frigora S^: -re K bru|mae B
655 icaria ejT^mg.: uvifera P^ 656 pampineos e^-us Q*
uda ^
657 sequuntur P 658 uela M " reti|nacula B 659 portent L °
660 mamallones f^: immallones C: mimall|one8 (i) Q
ursae "
siirdas M*" 664 effervere o> {cf. 7,795): effervescere P^ {ex
voce ignescere infra scripta)
10*
148 P. PAPINI STATI
conspicit et solem radiis ignescere ferri^ 665
necdum compositas belli in certamina Thebas^
concussus visis, quamquam ore et pectore marcet,
aeraque tympanaque et biforem reticere tumultum
imperat, attonitas qui circum plurimus aures,
atque ita: *me globus iste meamque excindere gentem 670
apparat; ex longo recalet furor; hoc mihi saevum
Argos et indomitae bellum ciet ira novercae.
usque adeone parum cineri data mater iniquo
natalesque rogi quaeque ipse micantia sensi
fulgura? relliquias etiam fusaeque sepulcrum 675
paelicis et residem ferro petit impia Theben.
nectam fraude moras; illum, illum tendite campam,
tendite, io, comites.' Hyrcanae ad signa iugales
intumuere iubas, dicto prius adstitit arvis.
tempus erat^ medii cum solem in culmina mundi 680
tollit anhela dies^ ubi tardus hiantibus arvis
671 Mico 325 apparat ex longo . . . saevum 676 Class.
Auct. ed. Mai IX p. 507 et p. 541 reses remissus. Statius: et
ferro resides excindere Thebas {contaminatus locus ex 4, 676
et 4, 760
665 solem radiis ignescere (-no- Q^) ferri Po>, quod frustra
temptatum est: solis r. i. feTnim Madvigius p. 157: silvam (frondem
Slater) r. i. ferri Koestlinius: solem radiis vanescere (pallescere
Garrodius) ferri Baehrens, qui omnes poeticam vim loci immi-
nuunt 666 compositis . . . thebia f 667 pectora /i
a
mercet M^ 668 biforem o>: -re P 669 qui ft>: quis P
u
670 globus iste PDg: manus ista o> excidere b^ 671 Appa-
rat ex -et Q^ ex longo P: et longo Ng: et longe a> haec C
ego
672 ci|et B 674 Natalesque ex Fa- L^ ego ipse A*^
micantia a>: minantia P 675 reliquias P: -iasque D
sepulchrum P 676 resides . . thebas N impia Pg: im-
proba o> thebem b 677 illum illum Pft>: illum io /t
678 io add. L": eo N 679 dicfto (i) A abstitit v^: tasti-
tit v^ mg. arvis Q^ in ras. 681 dies om. b^: diem
add. b* s. l. avvis Q^
THEBAIDOS LIB. IV. 149
stat vapor atque omnes admittunt aethera luci.
undarum vocat ille deas mediusque silentum
jncipit: 'agrestes fluviorum numina Nymphae
et nostri pars magna gregis, perferte laborem, 685
quem damus. Argolicos paulum mihi fontibus amnes
stagnaque et errantes obducite pulvere rivos.
praecipuam Nemeen, qua nostra in moenia bellis
nunc iter, ex alto fugiat liquor; adiuvat ipse
Phoebus adhuc summo, cesset ni vestra voluntas, 690
limite; vim coeptis indulgent astra, meaeque
aestifer Erigones spumat canis. ite volentes,
ite in operta soli; post vos ego gurgite pleno
eliciam, et quae dona meis amplissima sacris,
vester habebit honos, nocturnaque furta licentum 695
cornipedum et cupidas Faunorum arcebo rapinas.'
dixerat; ast illis tenuis percurrere visus
ora situs, viridisque comis exhorruit umor.
protinus Inachios haurit sitis ignea campos:
diffugere undae, squalent fontesque lacusque, 700
et cava ferventi durescunt flumina limo.
682 pavor Q*M'^: pavor f adque P aethora B*
683 silentii b 684 neinph(a)e ^^B^ 685 perferte ex -cte L^
g c ab
686 argoligos P^ 687 obdutite Q^: adducite M*"
688 Praecipuam nemeen P: Praecipuus (-o L: -e in ras. Q*, fuit
-am) nemees (-es in ras. b : -os rfiv)et} (in ras. H'') : -pue nemeen g
immoenia B 689 ex alto s. l. D 690 adhuc PNS^^:':
in *!•
ad hoc o> ne f voluptas v^ 692 Pestifer N: Aestifer Q*
erigonisPC: e.g.rigones b^ m Zac: erigones Q* volentes ex
\ sacris j^
-antes P^ 694 et om. Cf regnis v* 695 abebit B^
honor C licentem r 696 fauorum b^ ruinas C 697 te-
nuis PDNSrbs {ex tenuior B^L^): tenuior a> percurrere «>:
pro
percurrereP^; tenuia ora perurere visus solque sinus Koestlinius
iumor ^
698 humor P: horror D 701 cana Q^
150 P. PAPINI STATI
aegra solo macies^ [tenerique in origine culmi
inclinata segesj deceptum margine ripae
stat pecus, atque amnis quaerunt armenta natatos.
sic ubi se magnis refluus suppressit in antris 706
Nilus et Eoae liquentia pabula brumae
ore premit, fumant desertae gurgite valles
et patris undosi sonitus expectat biulca
Aegyptos, donec Phariis alimenta rogatus
donet agris magnumque inducat messibus annum. 710
aret Lerna nocens^ aret Lyrcius et ingens
Inachus advolvensque natantia saxa Charadrus
et numquam in ripis audax Erasinus et aequus
fluctibus Asterion, ille alta per avia notus
audiri et longe pastorum rumpere somnos. 715
710 Prisc. GrL 11 72, 11 sed etiam Lyrcius, quod in qui-
busdam Lyrceus reperitur codicibus scriptum, Statius in IV:
aret . . aret Lyrcius . . Inachus
702 tenerique .. seges habent DNS^ mg. g, om. Pft>, cf.
Hermes 40 (1905) p. 360 704 amnis (-es PN) Po>:
amiiia „
omnes B^ A^V." : omnes bf uatatos g: -tus Po> quod
vix posse defendi arbitror ita ut amnis genetivus sit
pres
705 magnus A suppressit (supersit Q^) in o>: suppresserit P
706 eo eliquentia L: eoae liquantia Q bru|mae B
707 vales f^ 708 lulca M'^ 709 Aegyptos Q^: -us BAL
Cfb phariis exvsbnia V" 711 aret lyrcius (-eus a>) <o Prisc:
et lyrcius aret P; lyrceus variam lectionem fuisse testatur Prisc.
712 advolvensque P?: adverrensque (-ere- v: -erne- Q^:
i adverrenaque
-erte- /u,?) <o: advolvensque D carandrus P: cara|d|us {ex
-andrus) fi: charadus M^ 713 audaxque r 714 Fructibus
tauetus ^
(ex Flu- B»A^) BAQv^ notus L" 715 Aadiri Q^ post
714 in L leguntur v. 716—722 hoc ordine: 722. 716—721.
cf. Hermes 40 (1905) p. 349 sq. factos censeo hos versus ut post
715 insererentu/r , sed non ab ipso poeta. v. 1\1 extat etiani in
F et B post V. 723
THEBAIDOS LIB. IV. 151
[sic Hyperionios cum lux effrena per orbem
rapta ruit Phaethontis equos^ magnumque laborem
discordes gemuere poli, dum pontus et arva
stellarumque ruunt crines^ non amnibus undae,
non lucis mansere comae^ sed multus ubique 720
ignis^ ubique faces et longa fluminis instar
indiget Aegaeon deceptus imagine ripae.]
una tamen tacitas sed iussu numinis undas
haec quoque secreta nutrit Langia sub umbra.
nondum illi raptus dederat lacrimabile nomen 725
Archemorus, nec fama deae; tamen avia servat
io)et nemus et fluvium; manet ingens gloria Nympham,
cum tristem Hypsipylen ducibus sudatus Achaeis
ludus et atra sacrum recolet trieteris Ophelten.
ergo nec ardentes clipeos vectare nec artos 730
thoracum nexus — tantum sitis horrida torret —
}6)sufficiunt; non ora modo angustisque perusti
faucibus^ interior sed vis quatit; aspera pulsu
corda^ gelant venae, et siccis cruor aeger adhaeret
visceribus; tunc sole putris^ tunc pulvere tellus 735
723 Prisc. GL 11 72, 22 (jpropter vocem Langla) idem in IV:
una tamen . . sub umbra. ibid. 41, 1 idem in eodem: haec
quoque . . sub umbra (hinc Floril. Vatic. 215)
716 icL 717 ruit P: fuit LD: fugit Garrodius
phaetontis P: phoetontis L 718 iscordes L arva Klotzius:
arma L 719 amnibus Klotzius: manibus L 720 on L
722 indiget VoUmer et Klotzius: Indicat L 724 haec quoque
scil. iussu nuininis sicut reliquae Nymphae 725 dederat
} fluvium
raptus N 727 fluvium ex -us B^Q^: -us r: -i f: fluvii M^
728 dum Q Barthius fortasse recte hipsipylen P: physi-
ducibus
philen f dubus M^ 729 atra ex acra f recolet P:
-it o> trihetheris BAh opheltem BAQCfb 730 vectare
Po>: portare N 731 arida g Schrader torret Pg: torquet o>:
} torret
torquet D 732 . . fficiunt (Su- add. L") L ore (-e b* in
ras.) b perustus r^: -tis b 733 quatit add. b* in lac.
734 siccif (-s) C anhelat C: adaret Baehrens 735 putris
(pa- B^Q^) a>: putri P
152 P. PAPINI STATI
exhalat calidam nubem. non spumeus imber
(730)manat equum: siccis inlidunt ora lupatis,
ora catenatas procul exertantia linguas;
nec legem dominosve pati, sed perfurit arvis
flammatum pecus. huc illuc impellit Adrastus 740
exploratores, si stagna Licymnia restent,
(735) si quis Amymones superet liquor: omnia caecis
ignibus hausta sedent, nec spes umentis Olympi,
ceu flavam Libyen desertaque pulveris Afri
conlustrent nullaque umbratam nube Syenen. 745
tandem inter silvas — sic Euhius ipse pararat —
(740) errantes subitam pulchro in maerore tuentur
Hypsipylen; illi quamvis et ad ubera Opheltes
non suus, Inachii proles infausta Lycurgi,
dependet — neglecta comam nec dives amictu — , 750
regales tamen ore notae, nec mersus acerbis
(745) extat honos. tunc haec adeo stupefactus Adrastus:
'diva potens nemorum — nam te vultusque pudorque
mortali de stirpe negant — , quae laeta sub isto
igne poli non quaeris aquas, succurre propinquis 755
gentibus; Arquitenens seu te Latonia casto
736 Exalat Cf 737 equis Peyraredus inlidunt o>: in-
V
ludunt P: illidunt M^ (illidunt sscr. M") hora B: |ora A
738 pro*'"^ v^ 739 dominosve o>: -nusve P: -umve AChv
740 pe|cu8 B 741 lycumnia P: lycim|nia B: liclnia
(- add. r*)'v restent ex -ant Q^ 742 amimonae (-nes L°) L^
c
superet PN: superest «> cae|is B: coetis cecis Q^
V
743 nec -^ spes A 744 pulferis L" affri r 746 euius P:
euhius
eheus ML*^: heus f sic heuchius add. b^ in lac. pararat P:
-bat ct> 747 subito MC pulchram MCf 748 Hipsipylen P
ad ubera P: ab ubere co pheltes b^ 749 inachi B^:
-chi b lygurgi {vel li-) o> 750 neclecta P: nec laeta <o:
i lecta
nec laeta Q^N: nec lecta r nec dives . . ore notae om. fi^,
suppl. fi^ m(j. amittu L 752 haec s. l. P^ 754 quae
laeta aquas om. P, cf. Hermes 40 (1905) p. 355 756 ar-
quitenens Pr^: arcitenens {vel -cy-) a>
THEBAIDOS LIB. IV. 153
)de grege transmisit thalamis, seu lapsus ab astris
non humilis fecundat amor — neque enim ipse deorum
arbiter Argolidum thalamis novus — , aspice maesta
agmina. nos ferro meritas excindere Thebas 760
mens tulit, inbelli sed nunc sitis aspera fato
submittitque animos et inertia robora carpit.
)da fessis in rebus opem, seu turbidus amnis,
seu tibi foeda palus; nihil hac in sorte pudendum,
nil humile est; tu nunc Ventis pluvioque rogaris 765
pro love, tu refugas vires et pectora bellis
exanimata reple: sic hoc tibi sidere dextro
^)crescat onus. tantum reduces det fiectere gressus
luppiter, 0 quanta belli donabere praeda!
Dircaeos tibi, diva^ greges numerumque rependam 770
sanguinis, et magna lucus signabitur ara.'
dixit, et orantis media inter anhelitus ardens
)verba rapit, cursuque animae labat arida lingua;
idem omnes pallorque viros flatusque soluti
oris habet. reddit demisso Lemnia vultu: 775
^diva quidem vobis, etsi caelestis origo est,
unde ego? mortales utinam haut transgressa fuissem
i)luctibus! altricem mandati cemitis orbam
757 transmitit r inissus D 758 amor om. f\ add. F
enim om. L 759 argolicum f 761 inbelH| (-s) Q
aspera PD: anxia (axia B^Q^) ct> fatis r^ 762 Summittit-
que P inertia Po: Martia Garrodius 764 fida C
765 tu Pa>: heu "bv ^^*^ventis M": undis Garrodius^ sed
f
a ventis pluviam rogari aptissime dicitur pluvioque M*^: fluvio-
o
que C rigaris B^ 766 bellis P: bello «> 767 Exami-
nata f 768 honos P .duces P^ 770 Dirceus Q^
gregres f 771 Sanguinis et P: Plebis et hic o> lucus {ex
^ h
bac-?) P^: lucis b^: lucus ex -is L" 775 abet B reddit a>:
rediit P demisso PDN: di- o> 776 ^vobis '^quidem b^
777 aut (m ras. B) Brf: om. {in ras. M) MLb/M: aut Q^
154 P. PAPINI STATI
pignoris; at nostris an quis sinus uberaque uUa^
scit deus, et nobis regnum tamen et pater ingens — 780
sed quid ego baec, fessosque optatis demoror undis?
mecum age nunc, si forte vado Langia perennes
(775)servat aquas; solet et rabidi sub limite Cancri
semper, et Icarii quamvis iuba fulguret astri,
ire tamen.' simul haerentem, ne tarda Pelasgis 785
dux foret, a! miserum vicino caespite alumnum —
sic Parcae volvere — locat ponique negantis
(780)floribus adgestis et amico murmure dulces
solatur lacrimas: qualis Berecyntia mater,
dum parvum circa iubet exultare Tonantem 790
Curetas trepidos; illi certantia plaudunt
orgia, sed magnis resonat vagitibus Ide.
(785) at puer in gremio vernae telluris et alto
gramine nunc faciles sternit procursibus herbas
in vultum nitens, caram modo lactis egeno 795
qui8
779 nostris an quis {ex anguis B*) o>: nostri san-gttis-P'"
c
780 Sit M^ ingens Po>: et gens PhilUmorius perperam. apo-
siopesin fieri indicatur duobis disyllabis in fine versus collocatis
ioptatis
781 optatis (oblatis L": optatis ex oblatis frg. Monast.:
totis optatis ex ob- Q^) o>: optatos P 783 Servet C
i lumine v
rabidi PDC: rapidi «> limite P"": limite DMf: limine (li-
B'S': liminine fi) o>: lumine N: sidere fvfj. Monast. 784 iuba
ex iuga P'' fulguraet (a add. P'') P: fulguret L: fulgurat {vel
go-) o> 787 ponique negantis 2VL" frg. Monast. Q* mg. g:
ponitque (tponit L'^: ponit v^) negantem (-dis sscr. P\
inegantis L': -eminras. ft^*^) Po>: S explicat ponique negantis,
g
sed addit legitur et ^poni negantem' 788 a^estis (-r-) M^
790 parvum circa PDN: circa parvum ct> 791 Curaetaa
(e ex c M^) M iterantia f: certamina N 792 Organa DQ^^
(torgia Q,^ mg.) quod vereor ne ortum sit e S tympana
793 vemae Po> cum de aestate agatur {v. 680) mirum est,
tenerae Garrodius parum apte; an variae varii coloris floribus
nuuc
ornatae? 794 non v* 795 coram f modo caram frg.
Monast. lacris Q^ egenus Friesemannus male
THEBAIDOS LIB. IV. 155
nutricem clangore ciens iterumque renidens
et teneris meditans verba inluctantia labris
o)miratur nemorum strepitus aut obvia carpit
aut patulo trahit ore diem nemorique malorum
inscius et vitae multum securus inerrat. 800
sic tener Odrysia Mavors nive, sic puer ales
vertice Maenalio, talis per litora reptans
5)improbus Ortygiae latus inclinabat Apollo.
illi per dumos et opaca virentibus umbris
devia; pars cingunt, pars arta plebe secuntur 805
praecelerantque ducem. medium subit illa per agmen
non humili festina modo; iamque amne propinquo
)0)rauca sonat vallis, saxosumque impulit aures
j murmur: ibi exultans conclamat ab agmine primus^
' sicut erat levibus tollens vexilla maniplis 810
Argus 'aquae!' longusque virum super ora cucurrit
clamor ^aquae!' sic Ambracii per litora ponti
)5)nauticus in remis iuvenum monstrante magistro
fit sonus inque vicem contra percussa reclamat
terra, salutatus cum Leucada pandit Apollo. 815
incubuere vadis passim discrimine nullo
turba simul primique, nequit secernere mixtos
lo)aequa sitis, frenata suis in curribus intrant
796 clangore Po>: clamore Nfv*: plangore Baehrens quae
coniectura commendari videtur voce renidens i. hilarescens, sed
cf. Th. Diiring, de Vergilii sermone epico capita selecta 1905
d.
p. 7.5 renitens Q-: renitens ex -dens li^^v^: renitens D
799 nemorique PB^: -isque (nie- v*) o> malorum add. v^
800 Nescius N inherrat r 801 odysia B^: o_dysya Q*^
j^ \ herbis
803 pollo B^ 804 umbris v^- 805 arta o>: alta PCv^
sequuntur P 806 Procelerantque b 807 amne a> : omne P
i propinquo
profundo v--. profundo Cr 808 Rauco f sonant MfNB"
vallis o>: valles PBMf: -is ex -es Q^b^ saxorumque B^:
-orumque b 809 conclamaf f ad ^ primo NCf: primos r
811 Argus {add. b*: -as r) «>: Arcas P 812 ambrachii P 814 per-
lcurribua
culsa r 818 curribus ex curs- B^: cursibus frfiv: cursibus M^^D
156 P. PAPINI STATl
armenta, et pleni domiiiis armisque feruntur
quadripedes ; lios turbo rapax, lios lubrica fallunt 820
saxa, nec inplicitos fluvio reverentia reges
proterere aut mersisse vado clamantis amici
(815) ora. fremunt undae, longusque a fontibus amnis
diripitur, modo lene virens et gurgite puro
perspicuus nunc sordet aquis egestus ab imis 825
alveus; inde tori riparum et proruta turbant
gramina; iam crassus caenoque et pulvere sordens,
(82o) quamquam expleta sitis, bibitur tamen. agmina bello
decertare putes iustumque in gurgite Martem
perfurere aut captam tolli victoribus urbem. 830
atque aliquis regum medio circumfluus amni:
^silvarum, Nemea, longe regina virentum,
(825)lecta lovis sedes, quam tu non Herculis actis
dura magis, rabidi cum coUa comantia monstri
angeret et tumidos animam angustaret in artus! 835
hac saevisse tenus populorum in coepta tuorum
enta
819 Armonia Q^ 820 Quadripedes Po>: Quadrupedes
THfL^^Cfiv, €f.'7,109. Silv. 4, 3, 35 quadrupes turbo B D N v ^ .
turba Po falunt Q^ 821 implicitos P 823 longusque co:
-osque P a Po>: e BbrfC frg. Monast: om. v^: de v^
i aquis
amnis ex aquis Q^: amnis M'' {(jlossam ad fontibus pertinuisse
apparet) 825 perspicuis Heinsius egestus «>: egressus P
imis P : imo ct> 826 tori P : toros <t> : toris f turbant aquae
alveum 827 sordens P: torrens o> 828 agmena Q^ bello «>:
belli P: certe Q: bellum Marklandus ad Silv. 1, 2, 158
829 Desertare L" iustumve Marklandus l. l. 830 om. B^m:^
victoribuB
N^: add. m(j. B^M^^N' aut P: et {om. L^) «> yirtntibus b*
a
831 amni| (-s) f 832 nemea PDN: -ee o> reginae Q^
833 iovis Po>Tiovi ?, cf. Manil. 1, 803 lecta deum sedes quam
tu P: quam (qua K) tum o>: quantum QM^f: quam nunc Bv^:
quam (-m N*)N: quae tumfrg. Monast, Kohlmannus actur
834 clara ? Marklandus ad Silv. 2, 7,46 rapidi fr /liv
comantia PN?: minantia o> 835 Angeret Po>: frangeret
Schrader timidos Q 836 in coepta vs Dilbner: inc(o)epta Po>
THEBAIDOS LIB. IV. 157
sufficiat; tuque o cunctis insuete domari
solibus, aeternae largitor corniger undae^
laetus eas, quacumque domo gelida ora resolvis
inmortale tumens; neque enim tibi cana repostas 840
Bruma nives raptasque alio de fonte refundit
Arcus aquas gravidive indulgent nubila Cori,
>)sed tuus et nuUi ruis expugnabilis astro.
te nec Apollineus Ladon nec Xanthus uterque
Spercheusque minax Centaureusque Lycormas 845
praestiterint; tu pace mihi^ tu nube sub ipsa
armorum festasque super celebrabere mensas —
o)a love primus honos — , bellis modo laetus ovantes
accipias fessisque libens iterum hospita pandas
flumina defensasque velis agnoscere turmas.' 850
849 Prisc. GL II 317, 7 neutra quoque supra dictorum plu-
ralia tradidit usus. Statius in IV Thebaidos: accipias . . flu-
mina. idem 11 342, 19
t *
838 largior P^ 839 geli(^ ora b* 840—850 cum
argumento quinti libri om. K 840 Immortale P repostas ex
-rtas Q^: reportas S Bamb.: reportat N 841 partasque N
^^ ve . .
funte C 842 gradive f ^ : gravidi L '^ : -dique fi indulgent o> :
-ens P chori P 844 xantus P 845 Spercheusque P : -iusque
o> : -eosque g Kohlmannus propter Ach. 1, 102 : -ve Lachmannus
centaureosque lycarmas P lycormas ex -ax M*^: -ax f:
lycronas b 846 Praestiterunt r: Peraestiterint Q^ 847 festas-
be
que ex fert- Q^ celebrabere ex -vere P": celebrare L^b^
848 Ab {ex At f) tfiv frg. Monast. cf. Silv. 1 pr. 23 belli N
849 fessisque e^ fo- L '^ 850 defensasque PD: defessasque o>
post 850 P: CODEX . iaLLA.NI • UC I FINIT LIBER QUAR-
TUS . STATH POETAE' | INCIPIT • STATII POETAE • THE-
BAID I LIBER QUINTUS | YPSIFILE DUM DAM|NA REFERT
MAIORA I RECIPIT {debuit recepit)
P. PAPINI STATI
THEB AIDOS
LIBER V.
Pulsa sitis fluvio, populataque gurgitis altum
agmina linquebant ripas amnemque minorem;
acrior et campum sonipes rapit et pedes arva
implet ovans, rediere viris animique minaeque
votaque, sanguineis mixtum ceu fontibus ignem 5
hausissent belli magnasque in proelia mentes.
dispositi in turmas rursus legemque severi
ordinis, ut cuique ante locus ductorque, monentur
instaurare vias. tellus iam pulvere primo
crescit, et armorum transmittunt fulgura silvae. lo
qualia trans pontum Phariis deprensa serenis
rauca Paraetonio decedunt agmina Nilo,
quo fera cogit hiemps: illae clangore fugaci,
ialveum
5, 1 ALTU P: alvum «>: alvum D: alveum g 2 lique-
n
bant B: liquebant Q^ post v. 2 in P quasi versus scripta verba
IUum etenim ardor sitientium exsiccarat, quae del. P^
3 arva ct>: arma (-a apertum) P 4 animaeque r 6 sangui-
nei| (-8) L: -nei D? 6 Ausissent (h add. Q^) BQb im-
proielia b 7 Dispositil (-s) b 8 monentur (-e|tur Qb:
monetur L C f : moventur fi) at : moneretur P (n «^ r) 10 ful|gora P
a
11 deprensa Pb: defensa «> 12 peraethonio BMf: p|raetho-
nio b^ 13 quo Vollmer 1896 p. 29: Cum Pto cogit P:
ponit «> {om. L\ add. L" s. l.)
THEBAIDOS LIB. V. 159
umbra fretis arvisque, volant, sonat avius aether.
j iam Borean imbresque pati, iam nare solutis 15
anmibus et nudo iuvat aestivare sub Haemo.
hic rursus simili procerum vallante corona
dux Talaionides, antiqua ut forte sub orno
stabat et admoti nixus Polynicis in hastam:
'at tamen, o quaecumque es' ait, 'cui, gloria tanta, 20
venimus innumerae fatum debere cohortes,
quem non ipse deum sator aspernetur honorem,
dic age, quando tuis alacres absistimus undis,
quae domus aut tellus, animam quibus hauseris astris?
dic, quis et ille pater? neque enim tibi numina longe, 25
transierit fortuna licet, maiorque per ora
sanguis, et adflicto spirat reverentia vultu.'
ingemit, et paulum fletu cunctata modesto
Lemnias orsa refert: 'inmania vuhiera, rector,
integrare iubes, Furias et Lemnon et artis 30
arma inserta toris debellatosque pudendo
ense mares; redit ecce nefas et frigida cordi
Eumenis. o miserae, quibus hic furor additus! o nox!
o pater! illa ego nam, pudeat ne forte benignae
14 avisque C avius Pco {i. qui remotus est ab earum via):
arduus Miiller cl. 9, 30: arcticus Baehrens 15 borea P
V
{cf. 1, 334): borean| (-m) b 16 iubat P^ aemo Bb
" tala
17 valente r 18 tala ionides f: ^^onides Q^ 19 polK-
cis fi astam L: astam Q: hasta N: hagsta (u) f 20 Ad-
tamen P gloria tanta Po>: gratia tanta est Garrodius plane
inutiliter 21 fatum Po>: fato v sensus huius loci con-
iecturis obruti est: venimus ut tibi vitam deberemus coher-
ad
tee L'' 23 absistimus PD: adsistimus (con- N) o> 24 ause-
ris Bb: aus- L*^: aus- Q^ 26 |ora (h-) B 29 orsa ex -o L°
cc
immania P 30 artis Po>: atris g MUUer 32 e^e Q*
33 a miserae b^: o miserere fiv hic s. l. B^: om. b^: est
add. b^ s. I. 34 iam ex nam f: nam e.x ne v^: sum ex
nam M"
160 P- PAPINI STATI
liospitis, illa, duces, raptum quae sola parentem 35
occului. quid longa malis exordia necto?
et vos arma vocant magnique in corde paratus.
hoc memorasse sat est: claro generata Thoante
servitium Hypsipjle vestri fero capta Lycurgi/
advertere animos, maiorque et honora videri 40
parque operi tanto; cunctis tunc noscere casus
ortus amor, pater ante alios hortatur Adrastus:
^immo age^ dum primi longe damus agmina vulgi
nec facilis Nemea latas evolvere vires^
quippe obtenta comis et ineluctabilis umbra, 45
pande nefas laudesque tuas gemitusque tuorum,
unde hos advenias regno deiecta labores.'
dulce loqui miseris veteresque reducere questus.
incipit: 'Aegaeo premitur circumflua Nereo
Lemnos, ubi ignifera fessus respirat ab Aetna 50
Mulciber; ingenti tellurem proximus umbra
vestit Athos nemorumque obscurat imagine pontum;
TESTIMONIA 35 Prisc. GrL II 526, 8 occulo, occului.
Statius in Y Thebaidos: raptum . . occului 39 S 5, 498
eleganter iterat. ante enim quam inciperet ab origine Lem-
niadum facta narrare, dixit: servitium .. Lycurgi 44 Prisc.
GL n 287, 12 apud Statium vero Nemea, quia servavit a pro-
ductam, accentum quoque Grraecum servavit, id est paenulti-
mam acutam , in V Thebaide : nec . . vires. cf. ad 4, 487
48 2J 5, 500 aolatur damna: dixit et hunc sensum poeta supe-
rius : dulce . . miseris
C , . __„ ,11
36 Ocului BQ: Ocului M^ loga B 38 Haec fi
Irapta
parente C 39 hipsipilae P capta D Hgurgi Cf^
41 operi {cf. v. 35) Pct>: patri Koestlinius 43 om. Q, add.
\ f acilis
Q^ mg. 44 facile est v^: facile est D nemea PQ^ Prisc:
ihos
nemee o> 47 tuo M^ 48 vulgo Adrasto continuatur,
sed recte Garrodius distinxit 51 Mulciber (-b- eic -f- B^) BDN: I
Mulgiber P: Mulcifer ft>
THEBAIDOS LIB. V. 161
Thraces arant contra, Thracum fatalia nobis
litora, et inde nefas. florebat dives alumnis
terra^ nec illa Samo fama Delove sonanti 55
peior et innumeris quas spumifer adsilit Aegon.
dis visum turbare domos, nec pectora culpa
nostra vacant: nullos Veneri sacravimus ignis^
nuUa deae sedes; movet et caelestia quondam
corda dolor lentoque inrepunt agmine Poenae. 60
illa Paphon veterem centumque altaria linquens
nec vultu nec crine prior solvisse iugalem
ceston et Idalias procul ablegasse volucres
fertur. erant certe, media quae noctis in umbra
divam alios ignes maioraque tela gerentem 65
Tartareas inter thalamis volitasse sorores
vulgarent; utque inplicitis arcana domorum
anguibus et saeva formidine nupta replevit
limina nec fidi populum miserata mariti^
protinus a Lemno teneri fugistis Amores^ 70
mutus Hymen versaeque faces et frigida iusti
cura tori! nullae redeunt in gaudia noctes,
nullus in amplexu sopor est^ Odia aspera ubique
53 Trhaces MLb: Traces Q tracum B: tracum Q: trha-
cum Mb 55 samo ex famo fb deiove f 56 qua^ Q^:
quas v^ aego P {cf. 1, 334) 58 ignes P: ignes ex -is B^L^
59 om. b Indignata dea est movet et celestia quondam add. b*
n p n
inter versus quofdam (s) Q^: condam r 61 pahon b* liquens
c
B^Q^ 62 orine Q^ 63 adlegasse C 65 — 71 in D alia manu
scripti 65 Diva C: Dum iam r ignes . . . Tartareas om. r\
i volitasse e
add. v^ inter lin. 66 habitasse C: volatisse P sororis Q^
i vulgarent
67 lactarent r: lactarent LNv implicitis P 68 feda Q
nupta P: cuncta o> replevit ft>: replesset P quod defendit
Postgatius enuntiato utque . . mariti ad antecedentia relato. sed
amores
mihi ut a protinus secerni non posse videtur 70 amantis Q^
71 Mutus PQ: Motus ex Mu- B^L*^: Motus ft> 73 am-
plexus C sapor v^ |odia (h-) B
Stativs Thkbais. 11
162 P. PAPINI STATI
et Furor et medio recubat Discordia lecto.
cura viris tumidos adversa Thracas in ora 75
eruere et saevam bellando frangere gentem.
cumque domus contra stantesque in litore nati,
dulcius Edonas biemes Arctonque prementem
excipere, aut tandem tacita post proelia nocte
fractorum subitas torrentum audire ruinas. 80
illae autem tristes — nam me tunc libera curis
virginitas annique tegunt — sub nocte dieque
adsiduis aegrae in lacrimis solantia miscent
conloquia, aut saevam spectant trans aequora Thracen.
Sol operum medius summo librabat Olympo 85
lucentes, ceu staret, equos; quater axe sereno
intonuit, quater antra dei fumantis anhelos
exeruere apices, Ventisque absentibus Aegon
motus et ingenti percussit litora ponto:
cum subito horrendas aevi matura Polyxo 90
tollitur in furias thalamisque insueta relictis
78 Serv. Aen. 12, 365 {contra Donatum Edonii legentem)
Statius et Vergilium et artem secutus ait: tristius Edonas
hiemes Hebrumque nivalem {quibus in verbis tristius librario-
rum culpa pro dulcius substitutum esse^ Hebrumque nivalem
Servi neglegentiae deberi elucet ex Comm. Bern. Lucan. 1,675)
i tumque ^
75 hora f 77 Cumque D domos f* 78 Tristius Serv.
e
{non S Luc.) edonas Serv.: edonias (et donias v^) Po> cf. 12,
733. graece adiectivum est 'Hdcovog vel -txdg hebrumque niva-
lem Serv. S Luc. artconque L: aratonque Q,^ prementem
P: frementem «> 79 nocte o>: -em P 80 subitus B^
i »
81 curas ft^ 82 an|ique (-im-) Q^ 83 in P: om. o>
n
solatia Q^ 84 alloquia Ma/rTdandus ad Silv. 1, 2, 49 tra-
86 ^
cen Mf: trace Bb: tracem C 86 axereno b^ 87 |ntra
(ce-?) Q^ anhelos ex -as L": anelos Q' 88 ventisque ex
-tibus L*^ aegeon L
THEBAIDOS LIB. Y. 163
evolat. insano veluti Teumesia thyias
rapta deo, cum sacra vocant Idaeaque suadet
buxus et a summis auditus montibus Eulian:
sic erecta genas aciemque offusa trementi 95
sanguine desertam rabidis clamoribus urbem
exagitat, clausasque domos et limina pulsans
concilium vocat; infelix comitatus eunti
baerebant nati. atque illae non segnius omnes
erumpunt tectis^ summasque ad Pallados arces lOO
inpetus: huc propere stipamur et ordine nullo
congestae; stricto mox ense silentia iussit
bortatrix scelerum et medio sic ausa profari:
^rem summam instinctu superum meritique doloris,
0 viduae — firmate animos et pellite sexum! — * 105
Lemniades, sancire paro; si taedet inanes
aeternum servare domos turpemque iuventae
flore situm et longis steriles in luctibus annos,
inveni, promitto, viam — nec numina desunt — ,
qua renovanda Venus: modo par insumite robur iio
luctibus, atque adeo primum boc mihi noscere detur.
94 Prisc. GL n 220, 4 {de dedinatione vocis Euan) Statius
in V: et a . . Euan
92 thyias PQDN: thj$&B BL: thyas o> 93 Rapta ex
-to L" vocant ex vol- L" -. vocat C ideaque (i- add. b^) b
94 euian B: euan Prisc. 95 erecta (recta b^) Pct>: ex-
serta Unger 1868 p. 278, cf. 2,506 Ach. 1, 764 offusa {ex
ef- fi'^) fi<5 Barthim, Heinsius: effusa Po> 96 rabidis o>:
rapidis "Btvfiv 97 domos ct>: -mus P, cf. 2, 155 pulsans
ex -ant L" 99 adque P illae Po>: illa Baehrens
Ipalladis
100 pallados Q^ 101 Impetus P 102 ense ex ente L*^
103 et Pg>: e Wilkinsius ausa Po>: orsa Bentleius
105 expellite L 106 sanctire Q 108 Ferre (-er- b^) b
longis o>: -08 P anos Q^ 109 desunt P<t>: deerunt
Heinsius, sed praesens auget fidem promittentis 110 Quare
novanda M^L 111 lioc ex huc P^ notescere Q^
11*
1^4 P. PAPINI STATI
tertia canet liiemps; cui conubialia vincla
aut thalami secretus honos? cui coniuge pectus
intepuit? cuius vidit Lucina laboreS;
dicite, vel iustos cuius pulsantia menses 115
vota tument? qua pace feras volucresque iugari
mos datus. heu segnes! potuitne ultricia Graius
virginibus dare tela pater laetusque dolorum
sanguine securos iuvenum perfundere somnos:
at nos volgus iners? quodsi propioribus actis 120
est opus, ecce animos doceat Rbodopeia coniunx,
ulta manu tbalamos pariterque epulata marito.
nec vos inmunis scelerum securave cogo.
plena mibi domus atque ingens, en cernite, sudor.
quattuor hos una, decus et solacia patris^ 125
in gremio, licet amplexu lacrimisque morentur,
transadigam ferro saniemque et vulnera fratrum
miscebo patremque simul spirantibus addam.
ecqua tot in caedes animum promittit?' agebat
pluribus; adverso nituerunt vela profundo: 1^0
112 27 5, 150 ait enim superius: tertia . . vincla 117 Prisc.
GL II 348, 6 {propter ultricia) Statius in V : ultricia Graius
.... pater
lubi
112 cui v^ 113 thalami PD: -mij g: -mis o> cui Pg:
Jquod "
cui D: quae BbL>: quod MQNL^^Cf^v 114 lucina ex
iu- M*^ 115 pulsantia Po>: poscentia Wilkinsius iusto
. . . pubentia niense Garrodius 117 Mox Q^ gravis C^r: graiis
C*Q^ 119 securos ex -us L*^ 120 enthymema agnovit
Weber volgus B : volgus M " : vulgus {prius u in ras. b) P o>
1
121 Eost Q^ grodopeia (co-) Q coniuncx B 122 Uita Q^
123 immunis P securaque C 124 est atque C en om. Cfi :
s. l. Q,^ 126 amplexo ex -u L" morentur o>: moretur P:
d isuper
-antuT L^r^b 127 Transaigam Q^ 128 simul P'': super o>
129 Et qua LC: Aequa f: Ecce DQ^ animum ex -am b^
130 adversol (-s) b
THEBAIDOS LIB. V. 165
Lemnia elassis erat. rapuit gavisa Polyxo
fortunam atque iterat: "superisne vocantibus ultro
desumus? ecce rates! deus hos, deus ultor in iras
adportat coeptisque favet. nec imago quietis
vana meae: nudo stabat Venus ense, videri 135
clara mihi somnosque super ^quid perditis aevum?'
inquit 'age aversis thalamos purgate maritis.
ipsa faces alias melioraque foedera iungam.'
dixit, et hoc ferrum stratis, hoc, credite, ferrum
inposuit. quin o miserae^ dum tempus agi rem, 140
consulite; en validis spumant eversa lacertis
aequora, Bistonides veniunt fortasse maritae."
hinc stimuli ingentes, magnusque advolvitur astris
clamor. Amazonio Scythiam fervere tumultu
lunatumque putes agmen descendere, ubi arma 145
indulget pater et saevi movet ostia Belli.
nec varius fremor aut studia in contraria rapti
dissensus, ut plebe solet: furor omnibus idem,
idem animus solare domos iuvenumque senumque
praecipitare colus plenisque adfrangere parvos 150
uberibus ferroque omnes exire per annos.
131 clasis b^ 133 deus hos (has MfC)o>: heus hos P
ira b 134 Adportat ex -as L^ favegt (n) M: faet b^
^mago b^ 135 nudo o>: nuda P, unde nudo astabat Garro-
dius male 136 somnosque a>: -oque P aevum ex avum L*^
t
137 Inquid P: -id Q^ adversis r purga^te L*^
138 fodera Q^ 139 ''''edite L*" ferum Q^ 140—219 {fol
43) alia manu seripti in B, sed aequali 140 Imposuit P agi
Heinsiics: agit Po>, cf. Verg. Aen. 5, 638 141 en validis o>: in-
n V
validi P spumatb^ 142 bisthodines P 143 magnisqueB:
magnus N 144 scytiam P 145 descendere o>: di- P
146 monet Q ostia DN: hostia o>: ostilia P 147 rapti Po>:
rapta Baehrens 148 solent D 150 colus Klotzius: colos
o>: tolos P, cf. 3,242. 6,380. 9, 839. 10, 649 Silv. 3, 1, 172
Ach. 1, 582. 635. emendandum fuit etiam Silv. 1, 4, 64 ad-
fringere b 151 omnes Po>: animos f gaevire Lucianus
Muller de re metr. 1861 p. 221
166 P. PAPINI STATI
tunc viridi luco — lucus iuga celsa Minervae
propter opacat humum niger ipse, sed insuper ingens
mons premit et gemina pereunt caligine soles — ,
hic sanxere fidem, tu Martia testis Enyo 155
atque inferna Ceres, Stygiaeque Acheronte recluso
ante preces venere deae; sed fallit ubique
mixta Venus^ Venus arma tenet, Venus admovet iras.
nec de more cruor: natum Charopeia coniunx
optulit, accingunt sese et mirantia ferro 160
pectora congestisque avidae simul undique dextris
perfringunt, ac dulce nefas in sanguine vivo
coniurant, matremque recens circumvolat umbra.
talia cernenti mihi quantus in ossibus horror,
quisve per ora color! qualis cum cerva cruentis 165
circumventa lupis, nuUum cui pectore molli
robur et in volucri tenuis fiducia cursu,
praecipitat suspensa fugam, iamiamque teneri
credit et elusos audit concurrere morsus.
illi aderant, primis iamque offendere carinae 170
litoribus, certant saltu contingere terram
praecipites. miseri^ quos non aut horrida virtus
Marte sub Odrysio^ aut medii inclementia ponti
hauserit! alta etiam superum delubra vaporant
promissasque trahunt pecudes: niger omnibus aris 175
ignis, et in nullis spirat deus integer extis.
tardius umenti noctem deiecit Olympo
162 Tunc Pft>: tHic f^mg. viridi luco P: viridis late «>
stat viridis late Kochius 1865p. 7 cessa v^ 154 sensus C
155 Hinc M'' tu PLN: tum o> 156 inferna s. l. Q*
aceronte P 157 falsit L 158 admonet DN aras b
159 caropeia P: charpeia C: carapeia fi 160 Obtulit P
161 congestisque (-que adras. in N) Po>: congestis Miiller
fr horror
162 Perstringunt D 164 honus Q^ 166 pectore o>:
-ra P 169 audit o>: -et P 172 horrida ^^^ virtus
(belli) b 173 hocrysio B media N 174 Auserit r
deiecit
177 4ie€i L*
THEBAIDOS LIB. V. 167
luppiter et versum miti, reor, aethera cura
sustinuit, dum fata vetat^ nec longius umquam
cessavere novae perfecto sole tenebrae. 180
sera tamen mundo venerunt astra, sed illis
et Paros et nemorosa Thasos crebraeque relucent
Cyclades; una gravi penitus latet obruta caelo
Lemnos, in hanc tristes nebulae, et plaga caeca superne
texitur^ una vagis Lemnos non agnita nautis. 185
iam domibus fusi et nemorum per opaca sacrorum
ditibus indulgent epulis vacuantque profundo
aurum inmane mero^ dum quae per Strymona pugnae,
quis Rhodope gelidove labor sudatus in Haemo,
enumerare vacat. nec non, manus impia^ nuptae 190
serta inter festasque dapes quo maxima cultu
quaeque iacent; dederat mites Cytherea suprema
nocte viros longoque brevem post tempore pacem
nequiquam et miseros perituro adflaverat igni.
conticuere chori, dapibus ludoque licenti 195
fit modus et primae decrescunt murmura noctis^
cum consanguinei mixtus caligine Leti
rore madens Stygio morituram amplectitur urbem
Somnus et inplacido fundit gravia otia cornu
secernitque viros. vigilant nuptaeque numsque 200
in scelus, atque hilares acuunt fera tela Sorores.
179 vetatP Baehrens: vetant (venantL^) o>: dsib&nt Madvigius
p. 157 182 paros PD: paphos ft> thaos x ft 183. 182 f,
sed praeseriptis b a ordo restitutus 184 hac L*^ nubilae Q^:
nebulaei C 185 lemnos o>: -on P 188 fero f quis f
strymana Q 189 emo C* 190 Ennumerare Q non s.l.L"
n
191 Serta ex C- L*^ dabes f quam C 192 iacetP: iacet L^
194 igne Bb 195 tori g Bentleius dabibus f: dapi-
busque C 197 mox sanguinei f 199 inplacido Pco: in-
d
placito B^M^: inplacito fC: implicito Ng 201 adque P
u
acciunt Q^
168 P- PAPINI STATI
invasere nefas, cuncto sua regnat Erinys
pectore. non aliter Scythicos armenta per agros
Hyrcanae clausere leae, quas exigit ortu
prima fames, avidique inplorant ubera nati. 205
quos tibi nam, dubito, scelerum de mille figuris
expediam casus. Elymum temeraria Gorge
evinctum ramis altaque in mole tapetum
efflantem somno crescentia vina superstans
vulnera disiecta rimatur veste, sed illum 210
infelix sopor admota sub morte refugit.
turbidus incertumque oculis vigilantibus hostem
occupat amplexu, nec segnius illa tenentis
pone adigit costas, donec sua pectora ferro
tangeret. is demum sceleri modus; ora supinat 215
blandus adhuc oculisque tremens et murmure Gorgen
quaerit et indigno non solvit bracchia collo.
non ego nunc volgi quamquam crudelia pandam
funera, sed propria luctus de stirpe recordor:
quod te, flave Cydon, quod te per colla refusis 220
212 JPrisc. GL II 159, 18 (hostis eommunis generis esse)
Statius in V Thebaidos : Hurbidus incertusque . . . amplexu' cum
de uxore Elymi (helimi vel helymi codd. plerique) Gorge loquitur
ennis
202 cunsto v^ erynis P: -crinis v^ 203 scyticos P
204 lae V.": deae C exigit o>: exiit P ortu {recte S in-
cipiente die) Po>: antro Lachmannus 205 fames {-esinras. f)
P€f>: fides C avidi cum Milller 206 Quos ex Quo b* nam Po> :
non b : iam Baehrens interpunctionem correxit Lachmannus
e
207 Elymum Kohlmannus: helymum P: helimum (et limum v^) o>
208 Et vinctam L 211 ammota M" 212 incertumque Po>:
-tumque B^: -tuque {fortasse sub s latet -) Q^N: -tusque g
Prisc. cf. Ov. epist. 10, 9 vigilantibus o> Prisc. : vilantibus P,
unde nutantibus perperam coni. Garrodius 215 is co: his P
216 — 305 in D paene extincti 216 per murmura Ng
Bentleius gorge P {cf. 1,334): gorges f: gargenM^ 217 non
solvit Pft>: solvit sua N5 218 om. fi., add. fi^ mg.
220 Quid . . quid ex Quod . . quod L^^b^
THEBAIDOS LIB. V. 169
intactum, Crenaee, comis, quibus ubera mecum
oblicumque a patre genus, fortemque, timebam
quem desponsa, Gyan vidi lapsare cruentae
vulnere Myrmidones, quodque inter serta torosque
barbara ludentem fodiebat Epopea mater. 225
flet super aequaevum soror exarmata Lycaste
Cydimon, beu similes perituro in corpore vultus
aspiciens floremque genae et quas finxerat auro
ipsa comas, cum saeva parens iam coniuge fuso
adstitit inpellitque minis atque ingerit ensem. 230
ut fera, quae rabiem placido desueta magistro
tardius arma movet stimulisque et verbere crebro
in mores negat ire suos, sic illa iacenti
incidit undantemque sinu conlapsa cruorem
excipit et laceros premit in nova vulnera crinis. 235
ut vero Alcimeden etiamnum in murmure truncos
ferre patris vultus et egentem sanguinis ensem
conspexi, riguere comae atque in viscera saevus
borror iit: meus ille Thoas, mea dira videri
dextra mihi! extemplo thalamis turbata paternis 240
240 Ps. Acro Hor. cann. 1, 17, 23 quam fabulam (Thoantis
et Hypsipylae) Statius narravit in carmine
221 creneae P: crenate f 222 Obliquum de patre C
223 cruentem C 224 myrmidones P: -is a> quotque ex
quod- B^: quidque ex quodque C^ 225 fodieba|t Q ebo-
bea fi : opopea L : epoea C 226 Flet| (-que) Q, lycasta L :
lycasse Mf^ 227 perituri r 228 finxerat {ex vi- L^) o>:
fixerat P 229 tum saeva ffi coniunge fi fuso| (-s) Q
230 impellitque P minas Q^ adque P ingerit P^ mg. {quod
recepi cl. Silv. 2,2,8.5): inserit P^«> 231 rabiem placido P
(rabie V^mg.): placido rabiem o> fortasse recte 232 et om. P
ubre L 233 mortes C 234 Incidit ex -pit Q^ {cf. v. 235)
suto (sinu sscr. v*) v^ 235 Excidit r^ crines ex -is P^
236 alcimeden {ex -mi- M") m: alciden P etiamnum «>:
-nunc P in murmure truncos P<t>: murmure trunco Barthius
237 ''gentem B=* 239 mens C 240 exemplo f^ tur-
bata (-b- in ras. P^, non fuit -p-) Pto
170 P. PAPINl STATI
inferor. ille quidem dudum — quis magna tuenti
somnus? — agit versans secum, etsi lata recessit
urbe domus, quinam strepitus, quae murmura noctis,
cur fremibunda quies? trepido scelus ordine pando,
quis dolor, unde animi: 'Vis nuUa arcere furentes; 245
hac sequere, o miserande; premunt aderuntque moranti,
et mecum fortasse cades." his motus et artus
erexit stratis. ferimur per devia vastae
urbis et ingentem nocturnae caedis acervum
passim, ut quosque sacris crudelis vespera lucis 250
straverat, occulta speculamur nube latentes.
hic inpressa toris ora exstantesque reclusis
pectoribus capulos magnarum et fragmina trunca
hastarum et ferro laceras per corpora vestes,
crateras pronos epulasque in caede natantis 255
cernere erat, iugulisque modo torrentis apertis
sanguine permixto redeuntem in pocula Bacchum.
hic iuvenum manus et nullis violabilis armis
turba senes, positique patrum super ora gementum
semineces pueri trepidas in limine vitae 260
singultant animas. gelida non saevius Ossa
luxuriant Lapitharum epulae, si quando profundo
Nubigenae caluere mero; vix primus ab ira
pallor, et inpulsis surgunt ad proelia mensis.
241 quis . . recessit eodem versu in ras. scr. v^ {aberra-
Hata
verat libra/rius a dudum ad secum) 242 ait r^ lassa M"
244 fremebunda ex -mi- M'^: -me- b^ trepida M^: -da f:
Itrepido (s-) Q 246 Hac (H add. BSQb^) Po> ' 249 et P:
ibi B: ubi o> 250 credelis f 251 latentes ex laetantea B^
252 ex^tantesque (-ul- eras.) f 253 capuluni Q^
magnarum et *. et m. 255 epulasque ex ae- P^ natantes P
25G Cerne erat P 257 permixto Kohlmannus (cl. 10, 312) :
percommixto P: commixto o> 258 volabilis P^ 259 ge-
mentem f^ 260 Seminaces Q 261 ingelidas b^ 262 iapi-
mox
tarum P 263 vix M'^ 264 impulsis P
THEBAIDOS LIB. V. 171
tunc primum sese trepidis sub nocte Thyoneus 265
detexit, nato portans extrema Thoanti
subsidia, et multa subitus cum luce refulsit.
adgnovi: non ille quidem turgentia sertis
tempora nec flava crinem destrinxerat uva:
nubilus indignumque oculis liquentibus imbrem 270
adloquitur: "dum fata dabant tibi, nate, potentem
Lemnon et externis etiam servare timendam
gentibus, haud umquam iusto mea cura labori
destitit: absciderunt tristes crudelia Parcae
stamina, nec dictis, supplex quae plurima fudi 275
ante lovem frustra, lacrimisque avertere luctus
contigit; infandum natae concessit honorem.
adcelerate fugam, tuque^ o mea digna propago,
hac rege, virgo, patrem, gemini qua bracchia muri
litus eunt: illa, qua rere silentia, porta 280
stat funesta Yenus ferroque accincta furentes
adiuvat — unde manus, unde haec Mavortia divae
pectora? — : tu lato patrem committe profundo.
succedam curis." ita fatus in aera rursus
solvitur et nostrum, visus arcentibus umbris, 285
jnitis iter longae claravit limite flammae.
277 Serv. Aen. 7, 306 Statius de Yenere: infandum natae
concessit honorem
265 trepidis o>: -dus P sub nocte om. b 260 De-
tegit Q^: etexit r thoante (patri meo sscr. L*') L: tonanti C
268 Agnovi (A|gn- B) o>: -vit P 269 destrinxerat PB:
distri- MQNrb: destri- v^: disti- Cf/i: definxerat {i. dev-) ex
destenxerat L^ 270 linquentibus C: linqu- M^: lifqu- f
273 haut P 274 abscid^unt (-er-.?) (l:'-derant MNfb^v
275 ne° L^ pluma L'^ fugdi (n) Q 276 ioven L aver-
tere «>: adv- P 278 om. N\ add. H^mg. At celerate BQ
279 Ac B 280 qua rere (a ex e ut vid. P^) Pb: qua rara
^ inostroa
(rata f) o) 282 Adiuat M "^ 283 comitte r 285 nostrum Q ,
{secundum Garrodium) imbris C 286 lumine fi flamae r
172 P. PAPINI STATI
qua data signa, sequor; dein curvo robore clausum
dis pelagi Ventisque et Cycladas Aegaeoni
amplexo commendo patrem, nec fletibus umquam
fit modus alternis, ni iam dimittat Eoo 290
Lucifer astra polo. tunc demum litore rauco
multa metu reputans et vix confisa Lyaeo
dividor, ipsa gradu nitente, sed anxia retro
pectora, nec requies, quin et surgentia caelo
flamina et e cunctis prospectem coUibus undas. 295
exoritur pudibunda dies, caelumque retexens
aversum Lemno iubar et declinia Titan
opposita iuga nube refert. patuere furores
nocturni, lucisque novae formidine cunctis,
quamquam inter similes, subitus pudor; impia terrae 300
infodiunt scelera aut festinis ignibus urunt.
iam manus Eumenidum captasque refugerat arces
exsaturata Yenus; licuit sentire, quid ausae,
et turbare comas et lumina tinguere fletu.
insula dives agris opibusque armisque virisque, 305
nota situ et Getico nuper ditata triumpho,
non maris incursu, non boste, nec aetbere laevo
287 de incurvor b^ 289 Amplexu P: -xo ex -xu f^
290 Fit Pct>: sit Gronovius alternis om. L, suppl. L*
nam Q^: nisi iam Nbr^ 291. 292 om. v^, add. v^ mg.
V
291 tunc P?: tum o> dm L^: demum L^mg. racco f
292 Multo L metum fi 293 ipse f gradui r nitente
} nitenti
sed (et add. g-) Pg^: nitens sed et (et om. S^: niteus sed et
n ex
L^r) o> 294 et Po>: haec b quinec Q^ 295 e om. FS^fi
a
prospectent f : -tis v undis Q^ 296 retexens ex -ent Q^
297 Aversum «>: Adv- PNbg declinia {ex -nantia f)
o>: declinantia P 300 Quanquam P subitus Bentleius:
habitus P«> pudor PDg: rubor ej 302 refu|gerat (1) P
arces ex arg- P^ 304 Exturbare {ex Et b^) Crb/Mv tur-
a
pare Baehrens comis f^ 305 opibus r 307 Non ex
Nam Q^ hetherae B: -re b
I THEBAIDOS LIB. V. 17^
M perdidit una omnes orbata excisaque fundo
'9 indigenas: non arva viri, non aequora vertunt^
conticuere domus^ cruor altus et oblita crasso 310
cuncta rubent tabo, magnaeque in moenibus urbis
I nos tantum et saevi spirant per culmina manes.
ipsa quoque arcanis tecti in penetralibus alto
molior igne pyram, sceptrum super armaque patris
inicio et notas regum velamina vestes, 315
ac prope maesta rogum confusis ignibus adsto
ense cruentato, fraudemque et inania busta
plango metu, si forte premant^ cassumque parenti
omen et hac dubios leti precor ire timores.
his mihi pro meritis^ ut falsi criminis astu 320
parta fides, regna et solio considere patris —
supplicium! — datur. anne illis obsessa negarem?
accessi, saepe ante deos testata fidemque
inmeritasque manus; subeo — pro dira potestas! —
exsangue imperium et maestam sine culmine Lemnon. 325
iam magis atque magis vigiles dolor angere sensus,
et gemitus clari, et paulatim invisa Polyxo,
308 excisaque Po>: excussaque Garrodius cl. 3, 249: ex-
citaque Bentleius, sed cf. Giris 52 fundo s Bentleius: mundo
iverrunt
Pct> 309 arva o>: arma F2J vertunt L^ 310 domus o>:
domos P 311 madent N magne taboque v^ -que
s. l. M*^ 312 — 353 in D paene extincti 313 in add.
s. l. C penetralibus ex -trabilibus B^Qb alto P^; an
altam .^ 314 septrum L^ 315 velamina Pg: gestamina a>
316 ignibus Pft> {quod expUcavit Vollmer 1896 p. 33): crini-
bus g Lachmannus; cf. 5, 301 contusis unguibus Ellisius
ne 1 hac ut
318 % (si) Qi 319 haec M": hos ex haec f^ 320 et M^:
et f falsi (-si| Q) o> : falsi in P fortasse recte , cf. 1, 77
iconsidere
821 regna P: regno (o, cf. Vollmer 1896 p. 29 consistere ft^
iconiuge
325 culmine Po>: alr coniuge B^ mg. L*^: culmine QV*;
2 utramque lectionem novit, sed coniuge in textii , culmine pro
varia lectione leno P (cf. 1, 334) 327 gemitis ex geminis f
invissa v^ polixo ex pro- b^ '
174 P. PAPINI STATI
iam memmisse nefas, iam ponere manibus aras
concessum et multum cineres iurare sepultos.
sic ubi ductorem trepidae stabulique maritum, 330
quem penes et saltus et adultae gloria gentis,
Massylo frangi stupuere sub hoste iuvencae,
it truncum sine bonore pecus, regemque peremptum
ipse ager, ipsi amnes et muta armenta queruntur.
ecce autem aerata dispellens aequora prora 335
Pelias intacti late subit bospita ponti
pinus; agunt Minyae, geminus fragor ardua canet
per latera, abruptam credas radicibus ire
Ortygiam aut fractum pelago decurrere montem.
ast ubi suspensis siluerunt aequora tonsis, 340
mitior et senibus cygnis et pectine Phoebi
vox media de puppe venit^ maria ipsa carinae
accedunt. post nosse datum est: Oeagrius illic
acclinis malo mediis intersonat Orpbeus
remigiis tantosque iubet nescire labores. 345
illis in Scytbicum Borean iter oraque primi
Cyaneis artata maris. nos Tbracia visu
bella ratae vario iecta incursare tumultu,
densarum pecudum aut fugientum more volucrum.
heu ubi nunc furiae? portus amplexaque litus 350
329 om. v\ add. v^ mg. intrare C: vitare (iiurare L^
mg) L 330 trepidi ft stabulique C 332 Masilo B^:
Massillo b 333 It e^c Et Q: Et fbv trucum ft 334 muta
Po>: nota Lachmannus 336 Pelius r hospita Pa>: hostia
Q*rv?: iostia f: ostia fi 337 et geminus b: gemitus f
340 Ast^e.^ At b^ 341 foebi P 342 pupe br 343 illi Q
344 mediisque B L C r b : -usque N f v orfeus P
346 scytichum P borea niter b primi PQ^: -mum <o
vadis
347 maris P: maris B^Q^: vadis o>; vadi ne scrihamus, id
potissimum ohstat, quod Statius de mari singulariter hoc vocahulo
non utitur visu om. b 348 Y e\& Heinsius incurs|re (u) Q^
gi
349 aut fugientium "Bfi^: aufugientum Q: aut fuentum N
360 pjortu* (h) B^ portum amplexaque b: portum compl- N
THEBAIDOS LIB. V. 175
moenia^ qua longe pelago despectus aperto,
scandimus et celsas turres; huc saxa sudesque
armaque maesta virum atque infectos caedibus enses
subvectant trepidae; quin et squalentia texta
thoracum et voltu galeas intrare soluto 355
non pudet; audaces rubuit mirata catervas
Pallas, et averso risit Gradivus in Haemo.
tunc primum ex animis praeceps amentia cessit,
nec ratis illa salo, sed divum sera per aequor
iustitia et poenae scelerum adventare videntur. 360
iamque aberant terris, quantum Cortynia currunt
spicula, caeruleo gravidam cum luppiter imbri
ipsa super nubem ratis armamenta Pelasgae
sistit agens; inde horror aquis, et raptus ab omni
sole dies miscet tenebras, quis protinus unda 365
concolor; obnixi lacerant cava nubila venti
diripiuntque fretum, nigris redit umida tellus
verticibus, totumque notis certantibus aequor
pendet et arquato iamiam prope sidera dorso
frangitur, incertae nec iam prior impetus alno, 370
sed labat exstantem rostris modo giirgite in imo,
353 lenses B 354 sualentia Q^f^ 355 Toracum P
voltu B^Q^: vultu Po> soluto ex sa- f^ 357 averso PDg^
{cf. 7, 42) : adverso o> : aversus Baehrens inutiliter 358 Tum N
359 salo {ex so- B^Q^C^) o>: solo P 859—403 in D paene
extincti 360 videtur f 361 aberant {ex ad- L^) Po>: ad-
erant Nbv terris P?: terrae «>: terrae Q^ cortinia P: cor-
tifia (g) Q^: continua v^ 362 ima mg. repetitus (sed iupiter
inbre) a P" vel P'", item Ipsa super nubem ratis ; haec litura deleta
caeruleo ex caelu- B^ imbre Q: imbra r 363 Ipse f^
364 aquis om. Q\ add. Q,* mg. 365 om. v^ add. v^ mg.
ivorticibuB
367 -que om. fi 368 Verticibus Q^ certantibus P: por-
tantibus o> {ex 1,293) 369 arquato TB^mg.: aequato ct>r
q
al arcuato
aequato Q^ iamiam o>: iam P 370 nec iam PN?: iam
nec o> 371 rotris Q^
176 P- PAPINI STATI
nunc caelo Tritona ferens. nec robora prosunt
semideum heroum, puppemque insana flagellat
arbor et instabili procumbens pondere curvas
raptat aquas, remique cadunt in pectus inanes. 375
nos quoque per rupes murorumque aggere ab omni^
dum labor ille viris fretaque indignantur et austros^
desuper invalidis fluitantia tela lacertis —
quid non ausa manus? — Telamona et Pelea contra
spargimus, et nostro petitur Tirynthius arcu. 380
illi — quippe simul bello pelagoque laborant —
pars clipeis munire ratem^ pars aequora fundo
egerere; ast alii pugnant^ sed inertia motu
€orpora, suspensaeque carent conamine vires.
instamus iactu telorum, et ferrea nimbis 385
certat biemps, vastaeque sudes fractique molares
spiculaque et multa crinitum missile flamma
nunc pelago, nunc puppe cadunt^ dat operta fragorem
pinus^ et abiunctis regemunt tabulata cavernis.
talis Hyperborea viridis nive verberat agros 390
luppiter; obruitur campis genus omne ferarum^
386 Prisc. GL II 161, 18 molaris a mola derivatum potest
esse commune, cum adiectivum est, sed quia plerumque ad
■dentem vel lapidem refertur, usus frequens masculinum hoc
profert. Statius in V Thebaidos : vastaeque . . molares
372 Nun r 373 puppemque o>: puppimque {ex -em- Q^)
ipuppem y^
PQ: pubemque M*^ 374 instabi|li (1) M pectore P (e v. 375):
/Npondere T^mg. 375 impec^us b inane C 377 et
istri
austros M*^: ab austris (ex v. 376) r^bv^ 378 -la lacertis v'
in ras. 379 om. v^, add. v^ mr). (aberraverat librarius a
tela ad telamona) 380 tiryntius P 382 Pras . . pras L
a lii
pi^s (a) b 383 astainpugnant Q^ illi C moto B: pu
motu L^ 386 v|staeque (a) B maiares f^ 387 misilc
Bv^ 388 -ragorem in ras. b^ {fuisse videtur -lamma)
389 ab iunctis Br: a cunctis (prius c in ras.) b^ 390 viri-
dis PC: -es o>
THEBAIDOS LIB. Y. 177
deprensaeque cadunt volucres, et messis amaro
strata gelu, fragor inde iugis, inde amnibus irae.
ut vero elisit nubes love tortus ab alto
ignis et ingentes patuere in fulmine nautae, 395
deriguere animi, manibusque horrore remissis
arma aliena cadunt, rediit in pectora sexus.
cernimus Aeacidas murisque inmane minantem
Ancaeum et longa pellentem cuspide rupes
Iphiton; attonito manifestus in agmine supra est 400
Amphitryoniades puppemque altemus utrimque
ingravat et medias ardet descendere in undas.
at levis et miserae nondum mihi notus lason
transtra per et remos inpressaque terga virorum
nunc magnum Oeniden, nunc ille hortatibus Idan 405
et Talauin et cana rorantem aspargine ponti
Tyndariden iterans gelidique in nube parentis
vela laborantem Calain subnectere raalo
voce manuque rogat^ quatiunt inpulsibus illi
nunc freta, nunc muros, sed nec spumantia cedunt 410
aequora, et incussae redeunt a turribus hastae.
ipse graves fluctus clavumque audire negantem
r
392 Depressaeque fi 393 Strata ex -ga B^ ^agor (1) b^
i fulmine
395 in om. B^b, add, B^ fulmine PBbg: lumine SL^rgv*:
lumine
lumine QN^: flumine M": flumine Kf 396 Diriguere Mf^:
Diruere N 397 rediit P: redeunt (-que g) o> sensus Q^
a 1 1
398 aeacides f ^ 399 Antheum S N C g : Anceum L *^ pellentem o> :
pall- PS^ cupide r pupes f 400 Ephyton C attonito Pa>:
-tae; Gronovius: at toto Menkius: sed particula at lasoni non
sine causa reservata 401 pupemque b: puppemque Q^: puppim-
t
que C utr|imque BQb 403 notus mihi fi 404 Transraper
M^: TransraTperb- 405 oenidem MCrb hortatibus o> : hortan-
tibus P : -tait- B Q idan P: idam (y- BM) o> hortatibus idam b^
d
in lac. 406 cano C: ca|a B aspergine P 407 Tyntari-
den M" 408 laboranti Bentleius calaim b 409 rogant r
410 muros ex maros L^ 412 negantem o>: necantem P
Stativs Thebais. 12
178 P- PAPINI STATI
lassat agens Tiphys palletque et plurima mutat
imperia ac laevas dextrasque obtorquet in undas
proram navifragis avidam concurrere saxis, 415
donec ab extremae cuneo ratis Aesone natus
Palladios oleae, Mopsi gestamina, ramos
extulit et socium turba prohibente poposcit
foedera; praecipites vocem involvere procellae.
tunc modus armorum, pariterque exbausta quierunt 420
flamina, confusoque dies respexit Olympo.
quinquaginta illi, trabibus de more revinctis,
eminus abrupto quatiunt nova litora saltu,
magnorum decora alta patrum, iam fronte sereni
noscendique habitu, postquam tumor iraque cessit 425
vultibus. arcana sic fama erumpere porta
caelicolas, si quando domos litusque rubentum
Aethiopum et mensas amor est intrare minores;
dant Fluvii Montesque locum, tum Terra superbit
gressibus et paulum respirat caelifer Atlans. 430
hic et ab adserto nuper Marathone superbum
Thesea et Ismarios, Aquilouia pignora, fratres,
utraque quis rutila stridebant tempora pinna,
Jnutat j
413 typis C mutat C^ 414 Impera r 415 con-
curre'^® saxis B^ 416 ab «>: ad P extremae ex -is M":
-mo (-0 in ras. b) Nb ae8ona||tu8 P" natis B^ 417 oleae
a
ex fjlossemate oHum censet Baehrens mobsi BLQb gesti-
mina f^: gestamine fi 418 poposscit v 419 voci r
V
420 quierunt ct>: quierant PDr: quierant B^ 421 Aequora /li
422 revinctis ex -os L^: reiunctis Q 425 abitu B^
tumor Bentleius (cl. Verg. Aen. 8,40): timor Pa> ipa '^^ces-
sit r: iraque g cessit Q 426 Vultibus ex Ult- f fama
est D 428 intrare Po>: interrag r: iterare Schrader
429 fontesque r tunc /i superbit ex -vit P^ 430 at-
lans PQ^: at(h)las a> 431 abferto ex -torto L^: adferto
L^ mg. superbum ex -vum P^ 433 stridebant o>: -bat P
e
pinna B^Q^: penna Lfb
THEBAIDOS LIB. V. 179
cernimus, hic Phoebo non indignante priorem
Admetum et durae similem nihil Orphea Thracae, 435
tunc prolem Calydone satam generumque profundi
Nereos. ambiguo visus errore lacessunt
Oebalidae gemini; chlamys huic, chlamys ardet et illi,
ambo hastile gerunt, umeros exertus uterque,
nudus uterque genas, simili coma fulgurat astro. 440
audet iter magnique sequens vestigia mutat
Herculis et tarda quamvis se mole ferentem
vix cursu tener aequat Hylas Lernaeaque toUens
arma sub ingenti gaudet sudare pharetra.
ergo iterum Venus et tacitis corda aspera flammis 445
Lemniadum pertemptat Amor. tunc regia luno
arma habitusque virum pulchraeque insignia gentis
mentibus insinuat, certatimque ordine cunctae
hospitibus patuere fores; tunc primus in aris
ignis, et infandis venere oblivia curis; 450
tunc epulae felixque sopor noctesque quietae,
nec superum sine mente, reor, placuere fatentes.
forsitan et nostrae fatum excusabile culpae
noscere cura, duces. cineres furiasque meorum
438 Serv. Georg. 4, 125 unde de Castore et Polluce ait
Statius : Oebalidae fratres [quod falso ad Silv. 3, 2, 10 refertm :
Silvas enim Servius non novit)
434 pliebo P 435 nihil o: nil P trace P: tyhace L''
438 clamis bis P 439 astile C humeros P 440 om. v\
add. v^ mg. astro i: auro v 441 Ardet B 442 om. f\ add.
f ^ mg. 444. 442, 443. 445 P, signo ante 444 et inter 443 ac 445
addito ordo restitutus 443 curcusu P^ 446 pertemtat P^
tum N 447 abitusque B^ 448 Gentibus fi 449 oris
M*f*Q^: aris ex -as L 450 t|gnis {scripturus erat Hignis) B
u "
venere obvia Q^: venerunt obvia r 451 noctisque P
452 fatentes i faventes L*^: foventes Lachmannus
iexuperabile g
453 excusabile f^ 454 Nocere r cineres PDNg: -em
(-en b) o>
12*
180 P. PAPINI STATI
testor: ut externas non sponte aut crimine taedas 455
attigerim — scit cura deum — , etsi blandus lason
virginibus dare vincla novis; sua iura cruentum
Phasin babent, alios Colcbi generatis amores.
iamque exuta gelu tepuerunt sidera longis
solibus, et velox in terga revolvitur annus. 460
iam nova progenies partusque in vota soluti,
et non speratis clamatur Lemnos alumnis.
nec non ipsa tamen tbalami monimenta coacti
enitor geminos, duroque sub bospite mater
nomen avi renovo; nec quae fortuna relictis 465
nosse datur, iam plena quater quinquennia pergunt,
si modo fata sinunt aluitque rogata Lycaste.
detumuere animi maris, et clementior Auster
vela vocat: ratis ipsa moram portusque quietos
odit et adversi tendit retinacula saxi. 470
inde fugam Minyae, sociosque appellat lason
efFerus, o utinam iam tunc mea litora rectis
praetervectus aquis, cui non sua pignora cordi,
non promissa fides; certe stat fama remotis
gentibus: aequorei redierunt veUera Phrixi. 475
ut stata lux pelago venturumque aetbera sensit
455 externi f 456 Atti|gerim (n) b etsi Pct>: et sic
Peyraredus: sit Sandstroemius 1878 p. 49: scit Baehrens
467 om. v^, add. v^ mg. vinc|la f 458 abent B cohlchi L:
8 " ^
cholchi b generatis b^ 460 ann|8 (i) Q* 462 clamatur
1 celebratur
lemnos P: lemnos clamatur TXv: lemnos clamatur L*^r: lemnos
celebratur o: celebratur lemnos fi 463 monimenta Pco:
non sponte N {glossa vocis coacti in textum inrepsit) 464 dure-
que b 465 neque enim r 466 datur P^g: datum (-um
est f) o> nam Crbv pergunt {scil. fdii) Pa>: vergunt
Lachmannus 467 aluitque . . . licaste add. b^ Iicass|e f
468 Detumuere (-umuere in ras.) P^ satis maris C {de-
limpositi
huit salis) 470 adversi P: adsueti o>: asserti D tendit
^^^ N 471 mimae (huius montis sscr. C*) C apellat Q
472 oque r 475 frixi P 476 strata L^ (pro statuta L*')
THEBAIDOS LIB. V. 181
Tiphys et occidui rubuere cubilia Phoebi,
heu iterum gemitus, iterumque novissima nox est.
vix reserata dies, et iam rate celsus lason
ire iubet^ primoque ferit dux verbere pontum. 480
illos e scopulis et summo vertice montis
spumea porrecti dirimentis terga profundi
prosequimur visu, donec lassavit euntes
lux oculos longumque polo contexere visa est
aequor et extremi pressit freta margine caeli. 485
fama subit portus, vectum trans alta Thoanta
fraterna regnare Chio, mihi crimina nuUa,
et vacuos arsisse rogos; fremit impia plebes,
sontibus accensae stimulis facinusque reposcunt.
quin etiam occultae vulgo increbrescere voces: 490
'solane fida suis, nos autem in funera laetae?
non deus haec fatumque! quid imperat urbe nefanda?'
talibus exanimis dictis — et triste propinquat
supplicium^ nec regna iuvant — vaga litora furtim
incomitata sequor funestaque moenia linquo, 495
qua fuga nota patris; sed non iterum obvius Euhan,
477 Thiptis r 478 Heus ft\ Hinc C: Hiceu v"^ nox
ex lux M^ 479 . sereta P^ 480 verbere ex -rv- P^
481 e vN^g: et Po> scopulos Qt} montis ex p- Q^
482 dirimentes P 483 euntes (*. comitantes) Po>: hiantes
Heinsii amifius 484 visum est (-um in ras.) f 486 alta ex
acta b^ 488 furit ^ plebis P 489 Fontibus r 490 in-
crebrescere (-be- TS.'^: -be- SLr fiv) o>: increscere P 491 m
vulnere
funera TB." laetae {scil. fuimus): iactae f: latae Baehrens
nostra autem in funera laeta est Gariodius 492 non
deus haec fatumque sc. suasit (f") quid Pct>: quod D: qd N:
qd ft . benefada P^ non deus haec, fatumque quod im-
perat urbe, rependet Garrodius plane inutiliter. nefanda cum
ironia dictum 493 dictis et triste in ras. P^ 494. 493.
495 L, b a c praescriptis ordinem restituit L" 494 iuant P
furtim
furtim P?: furto o> {fortasse recte, cf. 1, 313): furto L"
ia,
496 Quo C* mota Baehrens euham P (cf. 1, 334): euifan B^
182 P. PAPINI STATI
nam me praedonum manus liuc adpulsa tacentem
abripit et vestras famulam transmittit in oras/
talia Lemaeis iterat dum regibus exul
Lemnias et longa solatur damna querella, 600
inmemor absentis — sic di suasistis! — alumni,
ille graves oculos languentiaque ora comanti
mergit humo, fessusque diu puerilibus actis
labitur in somnos, prensa manus haeret in herba.
interea campis^ nemoris sacer horror Achaei, 505
terrigena exoritur serpens, tractuque soluto
inmanem sese vehit ac pos terga relinquit.
livida fax oculis, tumidi stat in ore veneni
spuma virens, ter lingua vibrat, terna agmina adunci
dentis, et auratae crudelis gloria fronti 5io
prominet. Inachii sanctum dixere Tonaiiti
agricolae, cui cura loci et silvestribus aris
pauper honos; nunc ille dei circumdare templa
orbe vago labens, miserae nunc robora silvae
atterit et vastas tenuat complexibus ornos; 515
saepe super fluvios geminae iacet aggere ripae
continuus, squamisque incisus adaestuat amnis.
497 appulsa P tacente f: iacentem Peyraredm: laten-
tem Baehrens: licentum Garrodius 498 Abripit Pct>: Arri-
a
pit L^VLffiv transmisit N horas Mf: oris B^ 500 Lem-
8
nios f quaerella P 601 Immemor P 503 festusque Q^
■^l u h h
pueribus P^ 504 pressa C^ inerba P^ 605 orror Q^
506 exoritur PB^L^^g^i;: erigitur ft> (ex 2, 412) tractoque B»
t
507 post terga P 510 fronti P: frontis (-dis f^) o>
511 Inachii Miiller: inachio Po>: inachie r dixere^ (-e in
ras., fuit -unt) f^ 613 de' B^ 514 Orbe ex Urbe B»
1 o
vago|^abens B^: vag^s labens (-an- eras.) b^ 515 Atte^rit
(r) B:"Aterit f ^lG^fluvios (-ios in ras.) B^ 617 suamis-
que Q^f incisus Po>: incensus Schrader, sed ignis ex ore
serpentis emittitu/r., cf. v. 521 adaestuat tamquam mare
annis b
THEBAIDOS LIB. V. 183
sed nunc, Ogjgii iussis quando omnis anhelat
terra dei trepidaeque latent in pulvere Nymphae,
saevior anfractu laterum sinuosa retorquens 520
terga solo siccique nocens furit igne veneni.
stagna per arentesque lacus fontesque repressos
volvitur et vacuis fluviorum in vallibus errat,
incertusque sui liquidum nunc aera lambit
ore supinato, nunc arva gementia radens 525
pronus adhaeret hurao, si quid viridantia sudent
gramina; percussae calidis adflatibus herbae^
qua tulit ora, cadunt, moriturque ad sibila campus:
quantus ab Arctois discriminat aethera plaustris
Anguis et usque Notos alienumque exit in orbem; 530
quantus et ille sacri spiris intorta movebat
cornua Parnassi^ donec tibi, Delie, fixus
vexit harundineam centeno volnere silvam.
quis tibi, parve, deus tam magni pondera fati
sorte dedit? tune hoc vix prima ad limina vitae 535
hoste iaces? an ut inde sacer per saecula Grais
gentibus et tanto dignus morerere sepulcro?
occidis extremae destrictus verbere caudae
518 omnes anelat Q^ 519 t|epidaeque (r) f: tepidaeque
KoestUnius verbo adaestuat non intellecto impulvere b
ripae nymphae Q^ 520 anfra|ctu Q: amfractu Mf 521 ve-
neni| (-s) Q 522 represos r 523 vacu|is B^Q: vacuus f
errat ex error B^ 524 Incertusque sui {i. mentis non compos)
Po>: incensusque siti Schrader 525 radens Po>: rodens fb
Heinsius 526 sudant f 527 Gra^mina C: Grimina r per-
cusae b^ 528 |ora (h-) B 529 pluastris fi: pennis r
529 — 533 post 517 collocandos et delendos censet Miiller 530 et
ad
Pa>: ad (ea;ab v^) Cr^^v: ^Q^ alienum exivit f 531 sacris C
. i . v
sacrispris Q^ speris cur maluerit Garrodius, nescio 533 vol-
nere "B^ 535 prima vix L primae Heinsius 537 morerere o> :
morere'"'^ B^b^: morere PLCr^: moriare ex morere Q^
sepulchro P 538 districtus ex de- b^: de- ex di- Q^ ver-
bere (-b- ex -v-) P^: in ras. B^ ubere Q^ gaude P
184 P. PAPINI STATI
ignaro serpente puer, fugit ilicet artus
somnus, et in solam patuerunt lumina mortem. 540
cum tamen attonito moriens vagitus in auras
excidit et ruptis inmutuit ore querellis,
qualia non totas peragunt insomnia voces,
audiit Hypsipyle, facilemque negantia cursum
exanimis genua aegra rapit; iam certa malorum 545
mentis ab augurio sparsoque per omnia visu
lustrat humum quaerens et nota vocabula parvo
nequiquam ingeminans: nusquam ille, et prata recentes
amisere notas. viridi piger accubat bostis
coUectus gyro spatiosaque iugera complet^ 550
sic etiam obliqua cervicem expostus in alvo.
horruit infelix visu longoque profundum
incendit clamore nemus; nec territus ille,
sed iacet. Argolicas ululatus flebilis aures
impulit; extemplo monitu ducis advolat ardens 555
Arcas eques causamque refert. tuuc squamea demum
torvus ad armorum radios fremitumque virorum
colla movet: rapit ingenti conamine saxum,
quo discretus ager, vacuasque inpellit in auras
arduus Hippomedon, quo turbine bellica quondam 560
librati saliunt portarum in claustra molares.
645 S 6, 620 superius dixit: iam certa malorum mentis
ab augurio
i innotuit
539 iglicet Q. 542 inmutuit L*: obmutuit fi quaerelis P
o ,
543 t^tas (-an-) b^ 544 Audit Nf hipsipyle P: hyrsipileL^:
phi" g
hypsileM" 547 Luxtrat Q,^ 649 Amis|ere B: Admisere r
652 profundom Q^ 554 arcolicas f 555 et extemplo P
656 tum fi suamea f : spumea fi 557 Torf tus /u, fremitus-
que /i 559 post 561 r 559 Quo| (-d) B impellit P
auras ex -is f^ 660 hypomedon M: ypom- f 561 Librati|
(-8) B: Lib;2frati L": vibrati Oudendorpius molares ex
ma- M^
THEBAIDOS LIB. V. 185
cassa ducis virtus: iam moUia colla refusus
in tergum serpens venientem exhauserat ictum.
dat sonitum tellus, nemorumque per avia densi
dissultant nexus. ^at ^non mea vulnera' clamat 565
et trabe fraxinea Capaneus subit obvius 'umquam
effugies, seu tu pavidi ferus incola luci,
sive deis, utinamque deis, concessa voluptas,
non, si consertum super baec mihi membra Giganta
subveheres.' volat hasta tremens et hiantia monstri 570
ora subit linguaeque secat fera vincla trisulcae,
perque iubas stantes capitisque insigne corusci
emicat, et nigri sanie perfusa cerebri
figitur alta solo. longus vix tota peregit
membra dolor, rapido celer ille volumine telum 575
circumit avulsumque ferens in opaca refugit
templa dei* hic magno tellurem pondere mensus
inplorantem animam dominis adsibilat aris.
illum et cognatae stagna indignantia Lernae,
floribus et vernis adsuetae spargere Nymphae, 580
et Nemees reptatus ager, lucosque per omnis
silvicolae fracta gemuistis harundine, Fauni.
562 ducis (-s add. B-^) PKbB: duci a> (fortasse recte): duci^ Q^:
nam
duci|(-s) f iam PBrb: nam ft>: iam L^^K^M^S^ refusis C
563 venientemque C exhauserat Po>: evaserat g Barthius:
excluserat Heinsius 564 avia PDNS^g: aera o> 565 non
mea L^ in ras. 566 subit (om. L) lo: subiit P usquam f
■he
568 Sive deus v volontas N 570 Subveres L^ asta C
572 comitis capitisque {vocem del. v^) v 573 sanie ex sanae B*
Ihasta
574 alta (-o L) ct>: hasta P: alta M": acta r? Heinsius
peredit Lachmannus: peragrat Garrodius, sed praesenti locus
non est 575 rapide B^ lumine r 576 Circuit P
c
opata Q^ 577 dei hic (hic in ras. B^) Po>: dehinc Miiller
1861 p. 16, sed synaloepha non magis aspera quam 2, 458.
6,251 579 lemae m ras. L^ . 581 raeptatus {ex rap- Q*)
Qf: raptatus Cfir: rap- L^ omnes P 582 fracta o: -tae P
186 P. PAPINI STATI
ipse etiam e summa iam tela poposcerat aethra
luppiter, et dudum nimbique hiemesque coibant,
ni minor ira deo gravioraque tela mereri 585
servatus Capaneus; moti tamen aura cucurrit
fulminis et summas libavit vertice cristas.
iamque pererratis infelix Lemnia campis,
liber ut angue locus, modico super aggere longe
pallida sanguineis infectas roribus herbas 590
prospicit. huc magno cursum rapit eflPera luctu
agnoscitque nefas, terraeque inlisa nocenti
fulminis in morem non verba in funere primo,
non lacrimas habet: ingeminat misera oscula tantum
incumbens animaeque fugam per membra tepentem 595
quaerit hians. non ora loco, non pectora restant,
rapta cutis, tenuia ossa patent nexusque madentes
sanguinis imbre novi, totumque in vuhiere corpus.
ac velut aligerae sedem fetusque parentis
cum piger umbrosa populatus in ilice serpens, 600
illa redit querulaeque domus mirata quietem
iam stupet inpendens advectosque horrida maesto
excutit ore cibos, cum solus in arbore paret
sanguis et errantes per capta cubilia plumae.
586 2J 1, 46 alio horrore: maiore impetu dictionis. ut
ipse alibi: gravioraque tela raereri
583 e summa Pa>: % summa B: summa ^rb: summa L^
iam o>: tam P: iam nun Q' aethna (h in ras.) fA}\ ethera L
684 hiemesque (-es N) o>: -isque P co|ibant (h) Q:
cohibant r 586 canapeus M non v^ 587 — 593 om. C*,
add. C* (Fulminis) 587 libravit BQNCfrb 588 lem|nia b
h V "
590 erbas L^ 591 lucto Q 592 A|gnoscitque (d) B:
Agn- P 593 vulnere Bentleius 594 tantum ex -ton L^
597 tenuia (m lac. b^) Po>: tenua B: tenua f : tenera g
600 populatur f finis lihri in D praeter 646. 647. 694—696
paene non legitur 602 lam stupet P: Stat supcr a> im-
pendena P 603 arbore (a- ex n- L^) L paret PD: cara o>
604 pli^mae (m) B
i\
THEBAIDOS LIB. V. 187
ut laceros artus gremio miseranda recepit 605
intexitque comis, tandem laxata dolori
vox inveuit iter, gemitnsque in verba soluti:
'o mihi desertae natorum dulcis imago^
Archemore, o rerum et patriae solamen ademptae
servitiique decus, qui te, mea gaudia, sontes 610
extinxere dei, modo quem digressa reliqui
lascivum et prono vexantem gramina cursu?
heu ubi siderei vultus? ubi verba ligatis
inperfecta sonis risusque et murmura soli
intellecta mihi? quotiens tibi Lemnon et Argo 616
sueta loqui et longa somnum suadere querella!
sic equidem luctus solabar et ubera parvo
iam materna dabam, cui nunc venit inritus orbae
lactis et infelix in vulnera liquitur imber.
nosco deos: o dura mei praesagia somni 620
nocturnique metus^ et numquam inpune per umbras
"I attonitae mihi visa Venus! quos arguo divos?
ipsa ego te — quid enim timeam moritura fateri? —
exposui fatis. quae mentem insania traxit?
tantane me tantae tenuere oblivia curae? 625
dum patrios casus famaeque exorsa retracto
ambitiosa meae — pietas haec magna tidesque! — ^
exsolvi tibi, Lemne, nefas; ubi letifer anguis,
620 2J 5,628 exso vi tibi: hoc est quod superius ait:
nosco deos
itersit
606 Intexitque v^ lassata Q dolori Bentleius et Hein-
sius: dolore Po> 607 gemitus f 608—616 in Pf neumis
instructi 609 Archemare b et om, fi 611 Extincxere Bb
quae C 615 argo g Gronovius: argos Po>: argon g (usu
V
Ovidiano) 616 Seta B^ 618 irritus P orbae P: oi^ B^:
ori 'R^mg. o>: ore {ex ori M») MC irritus ori add. b^
619 linquitur r^b^ hymber Bb 620 dura Po>: vera Miiller
V
cl. 9, 631. 886 622 venis r 625 om. L\ add. L" ob-
livia b^ in lac. 626 Cum fi -que om. r
188 P. PAPINI STATI
ferte, duces, meriti si qua est mihi gratia duri,
si quis honos dictis, aut vos extinguite ferro, 630
ne tristes dominos orbamque inimica revisam
Eurydicen, quamquam haud illi mea cura dolendo
cesserit. hocne ferens onus inlaetabile matris
transfundam gremio? quae me prius ima sub umbras
mergat humus?' simul haec terraque et sanguine voltum
sordida magnorum circa vestigia regum 636
vertitur^ et tacite maerentibus inputat undas.
et iam sacrifici subitus per tecta Lycurgi
nuntius inplerat lacrimis ipsumque domumque,
ipsum adventantem Persei vertice sancto 640
montis, ubi averso dederat prosecta Tonanti,
et caput iratis rediens quassabat ab extis.
hic sese Argolicis inmunem servat ab armis
haud animi vacuus, sed templa araeque tenebant.
necdum etiam responsa deum monitusque vetusti 645
exciderant voxque ex adytis accepta profundis:
'prima, Lycurge, dabis Dircaeo funera bello.'
id cavet, et maestus vicini pulvere Martis
angitur ad lituos periturisque invidet armis.
ecce — fides superum ! — laceras comitata Thoantis
advehit exsequias, contra subit obvia mater, 65 1
631. 632 om. L\ add. L'^ 631 Nec b orbamque ex
-em- C^ 632 haut P: haud ex aut B^: haud s. l. f^
634 in gremio r umbra S 635 4ee^ hec L^ contraque C
voltum B^Q^: vultum P 636 rerum Q^('') 637 Vertitur ex
h a
Vest- f* imputat P inundas putat fi^ 638 lygurgi {vel
V
li-) a> 639 implerat P: -pleverat r 640 iertice B^
641 adverso Cv profecta C 642 capud b residens f
643 immunem P servatMb: servabat Pm: serva|t (-ba-) B":
bat "
servat^ f^ 644 Haut P 645 vetusti ex -asti b^ 646 vox-
que ex S^Cfb^: voxque o>: voxque est Q: nec voxg ex N: ac
vox M: et vox v: om. P: Cirrhae ante Garrodius olim
647 lygurge MfCb 649 periturisque (par- r) Pa>: periturus-
que Lachmannus 650 distinxit Lachmannus laceraf s f
THEBAIDOS LIB. V. 189
femineos coetus plangentiaque agmina ducens.
at non magnanimo pietas ignava Lycurgo:
fortior ille malis, lacrimasque insana resorbet
ira patris, longo rapit arva morantia passu 655
vociferans: 'illa autem ubinam, cui parva cruoris
laetave damna mei? vivitne? inpellite raptam,
ferte citi comites; faxo omnis fabula Lemni
et pater et tumidae generis mendacia sacri
exciderint.' ibat letumque inferre parabat 660
ense furens rapto; venienti Oeneius heros
impiger obiecta proturbat pectora parma,
ac simul infrendens: ^siste hunc, vesane, furorem,
quisquis es!' et pariter Capaneus acerque reducto
adfuit Hippomedon rectoque Erymanthius ense, 665
ac iuvenem multo praestringunt lumine; at inde
agrestum pro rege manus. quos inter Adrastus
mitius et sociae veritus commercia vittae
Amphiaraus ait: "^ne, quaeso! absistite ferro,
653 post 655 B ^nimo (magnanimo B^ mg.) B: magno-
nimo L lygurgo {ex lyc- M") MCb 654 magis fi
n
655 lo|go B^ 657 impellite P 658 citi P: cito o> faxo
para
in lac. b^ 659 sacri P^ mg. ct>: falsi P^ 660 ferebat M"
661 oneius f 662 perturbat f pectora ex -re Q.^ 663 in-
ferendens Q hunc (huc Q^) ft>: huc P 664 reducto Po>:
retecto Imhofms; sed Statius tur reductum Hippomedontis ensem
opposuit recto Parthenopaei ad similitudmem, ut videtur , tyran-
nicidarum Atheniensium 665 rectoque (ratoque 1^^: rectoque
i recto
V*) o>: rectorque (ret- b) PDb/te: recto|que B: rectorque Sg;
recte S rectoque . . . quidam rectorque legunt, sed male
parthenopeus
erymanthius P" S 666 praestringunt e^perstr- Q^ ad inde P
668 Mitior ex -ius Q^/m^ vittae BMC: vitae PQDNbr^:
} vittae
vittae ex vitae ^'^(vitae sscr. "L"): vitae f^; 27 vitae, alii vittae
legunt (utrumque explicat) vittae cum Garrodio scripsi, quia
Lycurgus a sacrificio accurrit 669 Amphioraus C ait Po>:
iait
a|it (g) BQNf: agitr^: agitM«
190 P. PAPINI STATI
unus avum sanguis, neve indulgete furori, 670
tuque prior.' sed non sedato pectore Tydeus
subicit: 'anne ducem servatricemque cohortis
Inachiae ingratis coram tot milibus ausus
mactare in tumulos — quanti pro funeris ultor! — ,
cui regnum genitorque Thoas et lucidus Euban 675
stirpis avus? timidone parum^ quod gentibus actis
undique in arma tuis inter rapida agmina pacem
solus habes? habeasque, et te victoria Graium
inveniat tumulis etiamnum haec fata gementem.'
dixerat, et tandem cunctante modestior ira 680
ille refert: 'equidem non vos ad moenia Thebes
rebar et hostiles huc advenisse catervas.
pergite in excidium socii, si tanta voluptas,
sanguinis, inbuite arma domi, atque haec inrita dudum
templalovis — quidenimhaudlicitum?— feratinpiusignis,
si vilem, tanti premerent cum pectora luctus, 686
in famulam ius esse ratus dominoque ducique.
sed videt haec, videt ille deum regnator, et ausis
sera quidem, manet ira tamen.' sic fatus^ et arces
respicit. atque illic alio certamine belli 690
tecta fremunt; volucres equitum praeverterat alas
Fama recens, geminos alis amplexa tumultus:
671 sedatus f 672 anne| (-c) b 673 ausus (sc. es) P:
audes a>: ausis Kohlmannus 675 lucidus Po>: Lydius Garro-
dim 676 Stripis M*^ 678 abes B^ abeasque v: habeas N
. itunc
679 tumuiigs b etiam num Q'' 680 ira ex ita B^
681 re refert r non Po>: nunc Baehrens: nam Koestlinius,
sed ex advenisse supplenda est eundi notio thebes ex -as C:
f-
thebae r ad menia tebes add. b'" 682 et Po>: at Barthius
V jg enim
683 excidiim B^ 684 Sanguinjg M*^ irrifca P 685 ^
(e) M*^ haud ex aut B^ impius P 688 ausi|s M
689 arces Po>: aras Garrodius falso, nam ad tecta respicit
690 atque om. L\ add. s. l. L" 691 equitum ex -dum Q^
a
alis Q^ 692 re|cens B: repens g Barthius alis Po:
THEBAIDOS LIB. V. 191
illi ad fata rapi atque illi iam occumbere leto,
sic meritam Hypsipylen iterant, creduntque, nec irae
fit mora, iamque faces et tela penatibus instant, 695
vertere regna fremunt raptumque auferre Lycurgum
cum love cumque aris; resonant ululatibus aedes
femineis, versusque dolor dat terga timori.
alipedum curru sed enim sublimis Adrastus
secum ante ora virum fremibunda Thoantida portans 700
it medius turmis, et 'parcite, parcite!' clamat,
*nil actum saeve, meritus nec tale Lycurgus
excidium, gratique inventrix fluminis ecce.'
sic ubi diversis maria evertere procellis
hinc Boreas Eurusque, illinc niger imbribus Auster, 705
pulsa dies regnantque hiemes^ venit aequoris alti
rex sublimis equis, geminusque ad spumea Triton
frena natans late pelago dat signa cadenti,
et iam plana Thetis^ montesque et litora crescunt.
quis superum tanto solatus funera voto 710
pensavit lacrimas inopinaque gaudia maestae
rettulit Hypsipylae? tu gentis conditor, Euhan^
qui geminos iuvenes Lemni de litore vectos
aulis Garrodius verhis volucres . . . recens parenthesi seclusis
speciosa quidem coniectura, sed falsa. nec enini tecta geminos
tumultus amplectuntur , cum alter procul ab arce sit agilis
complexa Lachmannus^ sed agilis ad praeverterat referri potest,
non potest ad coroplexa 694 hipsipylen P 695 namque Q,
606 Hgurgum {ex lic- b^) Mfb 698 -que om. Q 699 Ali-
pedum Po>: alipedi lortinus cursu ex -ru L^ 700 thoan-
tida (-dida L) o>: -tia P 701 It ex Id b^ 702 actum sc.
sit ligurgus Mf 703 ecce Pcu: haec est Phillimorius non
recte. Adrastus enim Hypsipylen militihus eam periisse ratis
ostendit 704 evertere (e- add. Q^) Q, 705 Hinc co: Hic Tfi
illic fi hauster P 706 venit s. l f^ 707 ad o>: ab P
n
tritom P (cf 1, 334) 708 Fre|a (t) ^^ natans ex -ens Q'
cadenti o>: canenti P^- patenti T^mg.: cadendi Barthius
709 iam iam C plena Mf montisque P 710 Quis «>:
Qui P funera P: munere o> voto Po>: vota {ex -to v^)B^
K^fiv: voti LQf 711 Pensavit (-ens- in ras. f^) 712 Re-
tulit P hipsipyle P euha P: euham Bb {cf. 1,334)
192 P. PAPINI STATI
intuleras Nemeae mirandaque fata parabas.
causa viae genetrix^ nec inhospita tecta Lycurgi 715
praebuerant aditus, et protinus ille tyranno
nuntius extinctae miserando vulnere prolis.
ergo adsunt comites — pro fors et caeca futuri
mens hominum! — regique favent; sed Lemnos ad aures
ut primum dictusque Thoas^ per tela manusque 720
inruerant, matremque avidis complexibus ambo
diripiunt flentes alternaque pectora mutant.
illa velut rupes inmoto saxea visu
haeret et expertis non audet credere divis.
ut vero et vultus et signa Argoa relictis 725
ensibus atque umeris amborum intextus lason^
cesserunt luctus, turbataque munere tanto
conruit, atque alio maduerunt lumina fletu.
addita signa polo, laetoque ululante tumultu
tergaque et aera dei motas crepuere per auras. 730
tunc pius Oeclides, ut prima silentia volgi
mollior ira dedit placidasque accessus ad aures:
'audite, o ductor Nemeae lectique potentes
Inachidae, quae certus agi manifestat ApoUo.
iste quidem Argolicis haud olim indebitus armis 735
714 Intuleris r 715 genitrix P regna BNCf ligurgi
L^Mf 717 extinctinctae r^ 718 Ego N sors B: sors
c
ex fors L caena M^ 720 tela ex tala N 722 Disripiunt
M^: DeripiuntL 723 immot^P: immota L 724 nondum Gar-
rodius 12b ad vultus Sandstroemius 1878, p. 50 cum verbum
omitti non videret argo b 72G acque Q textus f
728 luminjgf M^ 730 crepuerunt Q.^ 731 pius Po>: prius
oeclides
BMLQfb amfiaraus P^: oedipodes v^: oecHdes v^ mg.
V
prima ex -mum Q^ volgi B: vulgi P 732 accessus BLg
8U8
{cf. Silv. 5, 1, 19): accessit Q^: accessit Po>, sed Avnphiaraus
, . . , iaurog
hmm enuntiatt suoiectum esse non potest auras r 733 ne-
e c
mae M^ |lectique (e-) M: letique L'^ 734 Inachidae at:
Inachiae P agi a>: ait P 735 haut P
THEBAIDOS LIB. V. 193
luctus adest, recto descendunt limite Parcae:
et sitis interitu fluviorum et letifer anguis,
et puer, heu nostri signatus nomine fati,
Archemorus, cuncta haec superum demissa suprema
mente fluunt. diff^erte animos festinaque tela 740
ponite; mansuris donandus honoribus infans.
et meruit; det pulchra suis libamina virtus
manibus, atque utinam plures innectere pergas,
Phoebe, moras, semperque novis bellare vetemur
casibus, et semper Thebe funesta recedas! 745
at vos magnorum transgressi fata parentum
felices, longum quibus hinc per saecula nomen,
dum Lernaea palus et dum pater Inachus ibit,
dum Nemea tremulas campis iaculabitur umbras,
ne fletu violate sacrum, ne plangite divos: 750
nam deus iste, deus, Pyliae nec fata senectae
maluerit, Phrygiis aut degere longius annis.'
finierat, caeloque cavam nox induit umbram.
736 descendunt Pct>: sed tendunt Garrodius 737 in-
tentu Q^ 739 demissa o>: di- Prv supprema Bb: superna
Heinsius 742 det Po>: te f 743 adque P 744 vetemur
om. f\ add. f: veremur B 745 thebae P recedas P: -dat o>
747 hinc ex hunc f per om. L^, add. s. l. L" 748 in-
nestorem dic(it)
acus P 751 pyliae P" senectae ex -ecus C^ 752 Ma-
tithonem dic(it) ^i
luerit ft>: -rim P frygiis P": prygiis M*^ deljEf^gere L"
post 753 LIB . U • EXPLICIT • | INCIP STATII POETAE THE-
^
BAID LIB • UI • P; in L reliqua pagina (16 v.) vacua est, argu-
mento libri sexti reservata
Stjltivs Thebaih. 13
P. PAPINI STATI
THEBAIDO S
LIBER VI.
Nuntia multivago Danaas perlabitur urbes
Fama gradu, sancire novo soUemnia busto
Inacbidas ludumque super, quo Martia bellis
praesudare paret seseque accendere virtus.
Graium ex more decus: primus Pisaea per arva 5
bunc pius Alcides Pelopi certavit honorem
pulvereumque fera crinem detersit oliva;
proxima vipereo celebratur libera nexu
Phocis, Apollineae bellum puerile pharetrae;
mox circum tristes servata Palaemonis aras lo
nigra superstitio, quotiens animosa resumit
Leucothea gemitus et amica ad litora festa
tempestate venit: planctu conclamat uterque
Isthmos, Echioniae responsant flebile Thebae.
et nunc eximii regum, quibus Argos alumnis 15
6, 1 — 136 in D paene extincti 2 santire L 4 seque L"
accedere B* 5 more s. l. f^ 6 alcliides P honorem
feracem
ex -68 ft^ 7 fera P*', cf. 2J 8 vippereo C celebratur P:
B,
celebravit o>; cf. Vollmer 1896 p. 30 10 servate Q*: -te r
palemones f^ 11 igra r resummit r 12 Leuchathea L
13 utrimque Lachmannus, sed cf 6, 675 14 aechioniae B:
achi- L thhebae B 16 tunc C eximii ex -igui f^
regfum (n) M
THEBAIDOS LIB. VI. 195
conexum caelo, quorumque ingentia tellus
Aonis et Tyriae suspirant nomina matres,
concurrunt nudasque movent in proelia vires.
ceu primum ausurae trans alta ignota biremes,
seu Tyrrhenam hiemem, seu stagna Aegaea lacessant, 20
tranquillo prius arma lacu clavumque levesque
explorant remos atque ipsa pericula discunt;
at cum experta cohors^ tunc pontum inrumpere fretae
longius ereptasque oculis non quaerere terras.
clara laboriferos caelo Tithonia currus 2.5
extulerat vigilesque deae pallentis habenas
et Nox et cornu fugiebat Soranus inani;
iam plangore viae, gemitu iam regia mugit
flebilis, acceptos longe nemora avia frangunt
multiplicantque sonos. sedet ipse exutus honoro 30
vittarum nexu genitor squalentiaque ora
sparsus et incultam ferali pulvere barbam.
asperior contra planctusque egressa viriles
exemplo famulas premit hortaturque volentes
orba parens, lacerasque super prorumpere nati 35
relliquias ardet totiensque avolsa refertur.
TESTIMONIA 19 Mico 53 ceu . . biremes
16 Contexum b 18 Concurrant Q* improelia b: in
i lata m
pulvere Heinsius 19 alta r bire|es (n aut p) Q^ 20 tyrhe-
nam B lacessant PC: lacessunt (-sscunt B: -ss^\int Q: -scunt
f: -Bcit v) o>: lacessant ex -scunt M'^ 21 lavesque B*
23 tum f freta~B 24 eraptasque r 25 laboriferos Po>:
ubi roriferos Lachmannus male, cf. Verg. Aen. 11, 182
vigiles V
26 vigesque Q,^ havenas P 27 gnox (m-) Q somnis M*
plangunt
inani| (-s) Q 29 ^^^ (fuiti-) Q^ 30 honoro o>: -rae P:
o
-re M^' 31 genitor ex -os L" sqalentia B: sualentia Q^f
35 prorumpere P: procumbere o>; hoc Garrodius praetulit,
illud quodammodo duas notiones in se continet et defenditur
opposito refertur 36 Reliquias P avolsa f: avolsa B^Q*:
avulsa P: advulsa r
13*
196 P. PAPINI STATI
arcet et ipse pater. mox ut maerentia dignis
vultibus Inacliii penetrarunt limina reges,
ceu nova tunc clades et primo saucius infans
vulnere letalisve inrumperet atria serpens, 40
sic alium ex alio quamquam lassata fragorem
pectora congeminant^ integratoque resultant
accensae clamore fores; sensere Pelasgi
invidiam et lacrimis excusant criinen obortis.
ipse^ datum quotiens intercisoque tumultu 45
conticuit stupefacta domus^ solatur Adrastus
adloquiis genitorem ultro, nunc fata recensens
resque hominum duras et inexorabile pensum,
nunc aliam prolem mansuraque numine dextro
pignora. nondum orsis modus^ et lamenta redibant. 50
ille quoque adfatus non mollius audit amicos,
quam trucis lonii rabies clamantia ponto
vota virum aut tenues curant vaga fulmina nimbos.
tristibus interea ramis teneraque cupresso
damnatus flammae torus et puerile feretrum 55
texitur: ima virent agresti stramina cultu;
proxima gramineis operosior area sertis,
et picturatus morituris floribus agger;
tertius adsurgens Arabum strue tollitur ordo
37 sq. Serv. Aen. 11, 36 sic in Statio ingressis ducibus
denuo defletur Arcliemoras
V
37 ut mox /i 38 Cultibus C^ inhachii BQ: in|achii b
resultant
41 fragorem «>: -re P 42 tumultu M^ (e v. 45) 43 cla-
more ex -rae M" sensere Pco: mox persensere f 44 ex-
cugsant (s) f 45 datum ex -ta f^ tumulto B^ 47 Allo-
quiis P ultro s. l. add. L^ 49 pignora dextro Numine N
51 — 53 om. P : deficiu tres adscr. P"" ; cf. Helmius 1896 p. 125
et Hermes 40 (1905) p. 354 53 aut T^w. ac r flumina DNC
flumina lembos coni. Garrodius, sed cf. Verg. Georg. 1,92
u a o
55 toros Q^ pueri|le (1) B 56 stramine M^ 57 operg-
sior (a) M'^ area a>: aera PC 58 morituris ex -us f
THEBAIDOS LIB. VI. 197
Eoas conplexus opes incanaque glebis 60
tura et ab antiquo durantia cinnama Belo.
summa crepant auro, Tyrioque attoUitur ostro
molle supercilium, teretes hoc undique gemmae
inradiant, medio Linus intertextus acantbo
letiferique canes: opus admirabile semper 65
oderat atque oculos flectebat ab omine mater.
arma etiam et veterum exuvias circumdat avorum
gloria mixta malis adflictaeque ambitus aulae,
ceu grande exequiis onus atque inmensa ferantur
membra rogo, sed cassa tamen sterilisque dolentes 70
fama iuvat, parvique augescunt funere manes.
inde ingens lacrimis honor et miseranda voluptas,
muneraque in cineres annis graviora feruntur —
namque illi et pharetras brevioraque tela dicarat
festinus voti pater insontesque sagittas; 75
iam tunc et nota stabuli de gente probatos
61 Serv. Aen. 1,64-2 a Belo primo rege Assyriorum ut: ab
antiquo . . Belo. Class. Auct. ed. Mai IX p. 148 cinnamum genus
thuris. Statius : ab antiquo . . bello 64 Serv. Ecl. 4, 57 Linus cum
nomen hominis dicimus, Li- brevis est. Statius : medio . . acantho
60 glabeis Q^ 61 belo PQb Serv.: be|lo LNK: bello o>27:
ibelo Q
bello M'' 62 astro L^ 63 hoc (add. "L^ mg.) (o: huc P
a,
64 intertextus (-xus f) o> : intextus P achanto P : achonto f ^
66 adque P 67 exuvias s. Z. b* circundatP QS Lachmannus
ante 65 coUocari voluit Cloria P: Gloma Q^: Gloria ex Gra-
i gratia
tia B^: Gratia b: Gloria M" malis add. L^mg. 69 adque P
feratur N 70 rogo Pb: t(h)oro (ex -a L^) o> (e Verg. Aen.
itoro irogo
6,220): rogo B^: toro M" sed . . . dolentes postea addidit L^
} munere
71 funere M'^: munere LN 72 post 73 C, 73 om. N, add.
TH^mg. in cineres . . . Namque om. B^Q^L\ add. mg. B^^Q^L^;
in cineres . . illi om. f 73 Muneraque 4iii- (cZeZ. M") M, ubi nil
desideratur 74 namque ... 77 equos parenthesi clausit Muller
74 pharetras PDNQ^: phaleras o> 76 nunc B^: tunc b*
in ras. (nunc?) stabuli P: -lis o>
198 P. PAPINI STATI
in nomen pascebat equos — cinctusque sonantes
armaque maiores expectatura lacertos.
[spes avidae! quas non in nomen credula vestes
urgebat studio cultusque insignia regni 80
purpureos sceptrumque minus? cuncta ignibus atris
damnat atrox suaque ipse parens gestamina ferri,
si damnis rabidum queat exaturare dolorem.]
parte alia gnari monitis exercitus instat
auguris aeriam truncis nemorumque ruina, 85
montis opus, cumulare pyram, quae crimina caesi
anguis et infausti cremet atra piacula belli.
[his labor accisam Nemeen umbrosaque Tempe
praecipitare solo lucosque ostendere Phoebo.]
sternitur extemplo veteres incaedua ferro 90
silva comas, largae qua non opulentior umbrae
Argolicos intei* saltusque educta Lycaeos
extulerat super astra caput: stat sacra senectae
numine, nec solos hominum transgressa veterno
fertur avos^ Nymphas etiam mutasse superstes 95
Faunorumque greges. aderat miserabile luco
excidium: fugere ferae, nidosque tepentes
absiliunt — metus urget — aves; cadit ardua fagus,
77 poscebat M*^ aequos PBi 79—83 om. PB^ (de-
ficiunt -v- adscr, P""), add. B^ cf. Hermes 40 (1905) p. 368 79 cre-
u iveates t
diala Q* -v»e«-B' 81 scepi-umque Q^ 82 ipsae L: ipsa
Sg ferre B' 83 Ceu K damnis om. L rapidum tv
vetat queat ^ ^
^^^ B' 84 alia P* monttis C 85 Anguris P*
aeriam ex -em Q^ 86 opus Weber (cl. Verg. Aen. 5, 119) :
i opas
onus VL^: onus (-um f) Po> caesi ex celsi C^ 88. 89 om.
PB^ (deficiunt duo adscr. P"") cf. ad 79 72—89 a Statio ab-
iudicat Garrodius 88 nymfas P 89 extendere Q 90 ex-
timplo LMf air incidua B^mg.: incidua ex incaedua M^
c
95 nymfas P 96 ludo M'^ 97 nidoque Heinsius 98 Ab-
siliunt {i. fugiunt saliendo) a>: Ads- P aves s. l. Q^ avea
cadit b' in la^. fagos B^
THEBAIDOS LIB. VI. 199
Chaoniumque nemus brumaeque inlaesa cupressus^
procumbunt piceae, flammis alimenta supremis^ 100
ornique iliceaeque trabes metuendaque suco
taxus et infandos belli potura cruores
fraxinus atque situ non expugnabile robur.
hinc audax abies et odoro vulnere pinus
scinditur, adclinant intonsa cacumina terrae 105
alnus amica fretis nec inhospita vitibus ulmus.
dat gemitum tellus: non sic eversa feruntur
Ismara, cum fracto Boreas caput extulit antro,
non grassante noto citius nocturna peregit
flamma nemus; lincunt flentes dilecta locorum iio
otia cana Pales Silvanusque arbiter umbrae
semideumque pecus, migrantibus adgemit illis
silva, nec amplexae dimittunt robora Nymphae.
ut cum possessas avidis victoribus arces
dux raptare dedit, vix signa audita, nec urbem 115
101 Prisc. GL II 70, 15 {propter adiectivum iliceus) Statius
in sexto Thebaidos : ornique . . taxus 104 Serv. Aen. 4, 132
odorum est quod ex se odorem emittit, non quod odorem se-
quitur, ut Statius: et odoro . . pinus 113 Serv. Aen. 3, 34
Ovidius ait cum Erysichtho arborem incideret, primo sanguis
effluxit, post ululatus secutus est. inde Statius: nec . . Nymphae
99 Caoniumque Mf brumaeque r: -maque Cv com-
pressus L 100 piceae o>: picae P suppremis B 102 et
infandos 104 pinus scr. b* 102 air potatura B^ mg. 103 ad-
que P: aque Lachmannus contra Stati usum robur Q^
104 Hinaudax P odora f: -ra B^C^ 105 acclinat tfi
'^ o
106 ulmis B 108 fracta f^ antro ex -trum P^ 109 cras-
c a
sante /i titius P^ peredit Lindenhrogius 110 Flammi
nemus Q^ linquunt P flentes ex flammas C^ 112 Seni-
deumque Q 113 implexae Baehrens, quod non intellego
i 8 ^
nymfae P: nemphae f^ 114 possesas V' arce| (-m) Q^
115 aptore b*
200 P. PAPINI STATI
invenias; ducunt sternuntque abiguntque feruntque
inmodici, minor ille fragor, quo bella gerebant.
iamque pari cumulo geminas banc tristibus umbris,
ast illam superis aequus labor auxerat aras,
cum signum luctus cornu gi-ave mugit adunco 120
tibia, cui teneros suetum producere manes
lege Pkrygum maesta. Pelopem monstrasse ferebant
exsequiale sacrum carmenque minoribus umbris
utile, quo geminis Niobe consumpta pharetris
squalida bissenas Sipylon deduxerat urnas. 125
portant inferias arsuraque fercula primi
Graiorum, titulisque pios testantur bonores
gentis quisque suae; longo post tempore surgit
coUa super iuvenum — numero dux legerat omni —
ipse fero clamore torus. cinxere Lycurgum 130
Lernaei proceres, genetricem mollior ambit
turba, nec Hypsipyle raro subit agmine; vallant
Inachidae memores, sustentant livida nati
bracchia et inventae concedunt plangere matri.
120 Boeth. de mus. 1, 1 id vero etiam fuit antiquis in
more, ut cantus tibiae luctibus praeiret. testis est Papinius
Statius hoc versu: cornu . . . suetum producere manes 121 Serv.
Aen. 5, 138 minoris vero {aetatis proferuntur) ad tibias, ut
Statius de Archemoro: <(tibia cui^ teneros solitum deducere
manes
ag geruntur
116 Inveniunt Q^ 117 gerebant Q^M^: geruntur N:
regebant K mg. 118 Itristibus (s-) Q. 120 luctus s. l. L^
grave Po>: gcie L^ grave comu immugit Wakefieldu^
121 suetum producere P o> : solitum deducere Serv. 122 Loge Q,
frygum P: phigrum f 124 niobe in lac. b* cum
sumpta M faretris P 125 Sualida Lft^f sypilon P
diduxerat BMCfb 126 Potant Q.^ assuraque fi 127 testa-
tur B^ 128 Gentis o>: Genitis P Quisque suae gentie v
jj } tonans
logo P^ 129 ima mg. add. M^ 130 vero C thorus f^
ligurgum Mf 131 om. v^, add. v^ mg. 132 hipsipylae P
THEBAIDOS LIB. VI. 201
illic infaustos ut primum egressa penates 135
Eurydice, nudo vocem de pectore rumpit
planctuque et longis praefata ululatibus infit:
^non hoc Argolidum coetu circumdata matrum
speravi te, nate, sequi, nec talia demens
fingebam votis annorum elementa tuorum, 140
nil saevum reputans; etenim bis in finibus aevi
unde ego bella tibi Tbebasque ignara timerem?
cui superum nostro committere sanguine pugnas
dulce? quis hoc armis vovit scelus? at tua nondum,
Cadme, domus, nullus Tyrio grege plangitur infans. 145
primitias egomet lacrimarum et caedis acerbae
ante tubas ferrumque tuli, dum deside cura
credo sinus fidos altricis et ubera mando.
quidni ego? narrabat servatum fraude parentem
insontesque manus. en! quam ferale putemus 150
abiurasse sacrum et Lemni gentilibus unam
inmunem furiis, baec illa — et creditis ausae! — ,
haec pietate potens solis abiecit in arvis
non regem dominumve, alienos impia partus,
hoc tantum, silvaeque infamis tramite liquit, 155
quem non anguis atrox — quid enim hac opus, ei mibi, leti
mole fuit? — tantum caeli violentior aura
post 136 unus versus in b scriptura vacat
138-
-183 in
D
legi nequeunt
140 elemeni^a P
•'^■sanguine'''^ P^
138 argolicum r
142 ignara o>:
147 toli Bi 148
139
ignora P
mundo f^
Speravine P^
143 •'/•■pugnas
149 -ni om. r
narrabat ex narret N^ parentum B^ 151 Obiurasse r
sacrum ex -am f^ de gentibus Ng 152 fariis v^: furiis v^ mg.
ut iausaest
et T: est 27 ausae Q^: ausa S recte cum lihris PML
al. distinxit Miiller hac illa — et creditis ausam? — hac
p. p. Gronovius: haec illa et credimus, ausa est, haec p. p.
JBarthius: haec illa est, creditis, ausa? haec p. p. Garrodius
154 dominumve (o: -que P alienos o>: -nus P imga B
hei
155 liquit ex -id Q^ 156 hac ex hoc Q^ et Q*
202 P. PAPINI STATI
inpulsaeque noto frondes cassusque valeret
exanimare timor. nec vos incessere luctu
orba habeo, fixum matri inmotumque manebat 160
hac altrice nefas; atquin et blandus ad illam,
nate, magis, solam nosse atque audire vocantem,
ignarusque mei: nuUa ex te gaudia matri.
iUa tuos questus lacrimososque impia risus
audiit et vocis decerpsit murmura primae. 165
illa tibi genetrix semper, dum vita manebat,
nunc ego. sed miserae mihi nec punire potestas
sic meritam! quid dona, duces, quid inania fertis
iusta rogis? illam — nil poscunt amplius umbrae — ,
illam, oro, cineri simul excisaeque parenti 170
reddite, quaeso, duces, per ego haec primordia belli,
cui peperi; sic aequa gemant mihi funera matres
Ogygiae.' sternit crines iteratque precando:
*reddite, nec vero crudelem avidamque vocate
sanguinis: occumbam pariter, dum vuhiere iusto 175
exsaturata oculos, unum inpellamur in ignem.'
talia vociferans alia de parte gementem
158 cassusq. P^: casusque f 160 habeo o>: Jabeo P:
abeo B^: aveo Miiller^ sed voluntatis notio a sensu aliena\ de
infinitivo cf. Varro rer. rust. 1, 1, 2 ut id mihi habeam curare
(curae Thielmannus, Arch. f. lat. Lex. 2, 1885, p. 65 male) roges
161 a^trice (a) f ad PNg: et o> 163 matri| (s) b
" P vita
164 -que om. L 165 decepsit Q^ tibi add. Q,^ mg. ata M^
Ibusta
169 lusta (ex Bu- f) Po>: lusta B^M^^QV^: lura L: Busta C
illam om. N nihil (-hi- del. B^) Bb possunt Q^ 170 Illa
^excise icui
moro b' excasseque v^ 172 Quae f: Qui r gemant o>:
gerant Pg funere M^ 173 iterat M'' praecando P
174nejcf eror vero nec Q yocatae (-ae w ms.) f 176 im-
a
pellimur M^ in s. Z. M^: ad K 177—183 in P post 186»»
(qui deest in ej), 1«4. 185 desunt in P; 177 — 185 add. mg. B^K*
(in quibusdam libris histi versus non habentur B^ mg.). 186.
187 in M post 176 leguntur, sed a T/L" post 185 revocati sunt.
177—185 del. Miiller, cf. Hermes 40 (1905) p. 365 sq.
THEBAIDOS LIB. VL 203
Hypsipylen — neque enim illa comas nec pectora servat — ,
agnovit longe, et socium indignata dolorem:
'hoc saltem, o proceres, tuque o, cui pignora nostri 180
proturbata tori, prohibete, auferte supremis
invisam exsequiis. quid se funesta parenti
miscet et in nostris spectatur et ipsa ruinis?
[cui luget complexa suos?' dixitque repente
concidit, abruptisque obmutuit ore querellis.] 185
sic ait abruptisque inmutuit ore querellis: 185^
non secus ac primo fraudatum lacte iuvencum,
cui trepidae vires et solus ab ubere sanguis,
seu fera seu duras avexit pastor ad aras;
nunc vallem spoliata parens, nunc flumina questu,
nunc armenta movet vacuosque interrogat agros; 190
tunc piget ire domum, maestoque novissima campo
exit et oppositas inpasta avertitur herbas.
at genitor sceptrique decus cultusque Tonantis
inicit ipse rogis, tergoque et pectore fusam
caesariem ferro minuit sectisque iacentis 195
obnubit tenuia ora comis, ac talia fletu
verba pio miscens: 'alio tibi, perfide, pacto,
luppiter, hunc crinem voti reus ante dicaram,
si pariter viridis nati libare dedisses
a
178 enim om. C: s. L b* illa s. l. M^: om. f comes "L^
aut pectora C 179 laborem r 180 prius o s. l. M^: om. f
pignora nostri Proturbata tori P: pignore nostro partus
honos (-or /u) o> {cf. 2, 172. 12,84) 181 prohibete auferte o>
(p. nefas auferte DB^): prohibete P 182 Invisam eu: In-
vitam P quid {ex quod M^) o>: quia P funesta o>: fecisse P
183 Miscet et o>: Miscet P; iactat et conieceram servato
quia et fecisse invisam exsequias quia se fecisse paranti
nesciat Garrodius, quae non intellego 184. 185 spurios iudico
184 Quae ex Cui B'' dixitque o>: ait atque D: sic fata s
185^ quaerellis P 187 — 238 in D legi nequeunt 190 ar-
busta Wakefieldus 191 Nunc ft 192 opositas Q 193 sceptri-
que ex -roque B^: rifque (s) b 196 tenuia om. b^ in lae.,
pa r
pueri suppl. b^ ^cto (fa-) P*' {aut P^) 198 deus Q*
199 virides nati P: nati viridis o> dedisses ex -et b^
204 P. PAPINI STATI
ad tua templa genas, sed non ratus ore sacerdos, 200
damnataeque preces; ferat liaec, quae dignior^ umbra.'
iam face subiecta primis in frondibus ignis:
exclamant, labor insanos arcere parentes.
stant iussi Danaum atque optentis eminus armis
prospectu visus interclusere nefasto. 205
ditantur flammae; non umquam opulentior illic
ante cinis: crepitant gemmae, atque inmane liquescit
argentum, et pictis exsudat vestibus aurum;
nec non Assyriis pinguescunt robora sucis,
pallentique croco strident ardentia mella, 210
spumantesque mero paterae verguntur efc atri
sanguinis et rapti gratissima cymbia lactis.
tunc septem numero turmae, centenus ubique
surgit eques, versis ducunt insignibus ipsi
Graiugenae reges, lustrantque ex more sinistro 215
orbe rogum et stantis inclinant pulvere flammas.
ter curvos egere sinus, inlisaque telis
211 Serv. Aen. 6, 226 inferis . . sacrificantes etiam vasa in
ignem mittebant, unde ait 'crateres". quod etiam Statius in
Archemori sepuitura commemorat {cf. Mytli. Vatic. 3, 6, 31)
203 exclamant Baehrens {sed ita ut verhis labor . . arcere
parenthesi inclusis verbuni ad solos parentes referatur): Ex-
clamat Pa>, quod ad patrem solum spectaret. nam cum prae-
cedentibus perperam coniungi solebat 204 iussu C danaum
obtentis
PB: danai a> obtentis P: optimis Q^ eminus ex emanus B^
206 Prospectu ex -ti Q^ nefastos (i-sto M«) Mf^
206 nonnumquam (n tertium del. B") B: numquam L*^
210 armentia N^: tymetia H^ mg. (i hymetia in exemplari pro
imerguntur
varia lectione fuisse cognovit Garrodiu^) 211 verguntur f
m
213 turmae P: -mas (-bas C^) (t>; illud servaoi mutata inter-
punctione 214 Surgit PBKQ^L'^ mg. Cf: Surget Q*: Urget
Jsurgit
SL^DNrb: Vurget {ex -it M^) M^: Vurget fi: Vrguet v^
216 Gragunae B^: Gravigene C mere L 216 stantes P
inclinat Q^ 217 telis ex relis B-''
THEBAIDOS LIB. VI. 205
tela sonant^ quater horrendum pepulere fragorem
arma, quater mollem famularum bracchia planctum.
semianimas alter pecudes spirantiaque ignis 220
accipit armenta; hic luctus abolere novique
funeris auspicium vates, quamquam omina sentit
vera, iubet: dextri gyro et vibrantibus hastis
hac redeunt, raptumque suis libamen ab armis
quisque iacit, seu frena libet seu cingula flammis 225
mergere seu iaculum summae seu cassidis umbram.
[multa gemunt extra raucis concentibus agri,
et lituis aures circum pulsantur acutis.
terretur clamore nemus: sic Martia vellunt
signa tubae, nondum ira calet, nec sanguine ferrum 230
inrubuit, primus beUorum comitur illa
vultus, honoris opus. stat adhuc incertus in alta
nube, quibus sese Mavors indulgeat armis.]
finis erat, lassusque putres iam Mulciber ibat
in cineres; instant^ flammis multoque soporant 235
imbre rogum, posito donec cum sole labores
exhausti; seris vix cessit cura tenebris.
roscida iam novies caelo dimiserat astra
220 Semianimas P: -es o> pe|cudes B 221 Accipit
ex -ce- B^ hec M^ 222 omina N: omnia Po> sentit P:
-sit o> 223 dextri m: -ris P: dextro ex -i L^ dextrum
girum in ras. K et Po>: ex f astis C 224 Hbamen Po>:
n
velamen LNKCrb (corruptum ex livamen) 225 freta Q^
lubet f 227—232 om. Pa>, non novit 2J, extant Q.B^ mg. g, in
Kfi post 219. ef. Hermes 40 (1905) p. 364 sq. 227 extra
c
QK/ct?: contra B^ contentibus Q^ 228 E fi 230 ira ex
ire B'' cadet B» 231 primis B^ illa {sc. tuba) Klotzius:
illo QB'^: ore K in ras.: ille Muller 232 honoris opus B^:
honoris ^^ Q (opus (^^mg.): honore suo (-o| fi) fi<5: horri-
Bono K, quomodo interpolator intellexerit nescio 234 lapsus-
e ^
que NS'g iam s. l B^ mulcifar B: -fer Cf: -|er (b) Q*:
in "
iam rogus in lac. b- 235 tristant P^ 236 posit(> PN:
-tos o> 237 Exhausti P: -sit o> 238 dimisserat fi
206 P. PAPINI STATI
Lucifer et totidem Luuae praevenerat ignes
mutato nocturnus equo, nec conscia fallit 240
sidera et alterno deprenditur unus in ortu;
mirum, opus adcelerasse manus: stat saxea moles,
templum ingens cineri, rerumque effictus in illa
ordo docet casus: fessis liic flumina monstrat
Hypsipyle Danais, liic reptat flebilis infans, 245
hic iacet, extremum tumuli circum asperat orbem
squameus; expectes morientis ab ore cruenta
sibila, marmorea sic volvitur anguis in basta.
iamque avidum pugnas visendi vulgus inermes —
fama vocat cunctos — arvis ac moenibus adsunt 250
exciti; illi etiam, quis belli incognitus horror,
quos effeta domi, quos prima reliquerat aetas,
conveniunt: non aut Ephyraeo in litore tanta
umquam aut Oenomai fremuerunt agmina circo.
collibus incurvis viridique obsessa corona 255
vallis in amplexu nemorum sedet; hispida circum
241 Serv. Aen. 8, 590 {stella) oriens luciferum, occidens vespe-
rum facit. inde Statius : et alterno , . in ortu, cf. Isid. orig. 3, 71, 19
(5, 31, 5) 249 S 7, 90 inermes : ut supra ludicras : pugnas . . vocat
256 Serv. Aen. 11, 522 metri necessitate conpellimur, ut vallis
dicamus. Statius : vallis . . sedet. nam plenum est valles
Ipraevenerat , , 7 , . r
239 promovorat Q^ 240 nocturnos r: -nis f ^ 241 depen-
ditur V*: dependitur {vel -perd-) Isid. ortu o>: -tum P
242 adcelerasse Po>: -ante B*Q*DC manus Pa>: -nu BQ^DCf
cinerei
stat s, Z, B^b* 243 cereri D effictus s Sucqmtius, Barthius:
effectus Pa> illa Po> : illo B^S^LDN 246 non recte distinxerunt
Imhoflus et Vollmer 1896 p. 34. templum est sarcophayus qui
pueri cineri ingens est. unde tribus imaginihus pocta contentu^
aspexerat N orbis C haud male 247 cruento ft 248 si r
249 inhermes (-e| B) BQbr, quod cum voce cunctos Kohlmannu^
perperam coniu/nxit, cf. 7,90 250 cunctos Po: -is {ex -os
itA i
Q.fjL^v'^) DNQ^v absunt r* 251 illetiam P^ horor f
252 domi B*o>: domus {ex -mi B') PB^ reliquerit r
h . a
253 epireo B: pireo fi 254 aut s. l. b^ agmine M^
M
255 Collibus C« 256 hypida B*
THEBAIDOS LIB. VI. 207
stant iuga, et obiectus geminis umbonibus agger
campum exire vetat, longo quem tramite planum
gramineae frontes sinuataque caespite vivo
mollia non subitis augent fastigia clivis. 260
illic conferti, iam sole rubentibus arvis,
bellatrix sedere cohors; ibi corpore mixto
metiri numerum vultusque habitusque suorum
dulce viris, tantique iuvat fiducia belli.
centum ibi nigrantes, armenti robora, tauros 265
lenta mole trahunt; idem numerusque colorque
matribus et nondum lunatis fronte iuvencis.
exin magnanimum series antiqua parentum
invehitur, miris in vultum animata figuris.
primus anhelantem duro Tirynthius angens 270
pectoris attritu sua frangit in ossa leonem.
haud illum inpavidi, quamvis et in aere suumque
Inachidae videre decus. pater ordine iuncto
laevus harundineae recubaMs super aggere ripae
cernitur emissaeque indulgens Inachus urnae. 275
lo pos tergum, iam prona dolorque parentis,
spectat inocciduis stellatum visibus Argum.
ast illam melior Phariis erexerat arvis
257 obiectis BC: -is M^ 258 logo Q^ 259 fron-
tes P: -des (o vino M^ 260 clivis (-nis f) P^o>: silvis
T" mg. 261 conferti PQ^DN^;: -tim Q.^o}: conserti Mf
262 choors P 263 vultus f 265 ubi C roborat auros L
a unt o c
I turos Bi 266 trahit Q^ c|lorque (a) Q^ 267 iuventis M^:
-enis B^: -enci r 268 antiq. M^ 269 Invheitur Q^
in vultum P o> : in vitam Garrodius : vultus Heinsius
n *a
270 tynntius P anges f^: ingens (i in ras.) v^ 271 in
ras. del. P ora C 273 videre ex viride b'' 274 recu-
bans "B Q.8^H ^T^h^fiv: recubansque BMKS^DN^fCr^b*: re-
cumbans| L^ super (ex sub v^) Tv?: sub o> agere Q*
275 inhachus Bb 276 post tergum P 278 ■^^phariis
-^^melior v^
208 P. PAPINI STATI
luppiter atque hospes iam tunc Aurora colebat.
Tantalus inde parens, non qui fallentibus undis 280
inminet aut refugae sterilem rapit aera silvae,
sed pius et magni vehitur conviva Tonantis.
parte alia victor curru Neptunia tendit
lora Pelops, prensatque rotas auriga natantes
Myrtilos et volucri iam iamque relinquitur axe. 285
et gravis Acrisius speciesque horrenda Coroebi
et Danae culpata sinus, et in amne reperto
tristis Amymone, parvoque Alcmena superbit
Hercule, tergemina crinem circumdata luna.
iungunt discordes inimica in foedera dextras 290
Belidae fratres; sed vultu mitior adstat
Aegyptus, Danai manifestum adgnoscere ficto
ore notas pacisque malae noctisque futurae.
mille dehinc species. tandem satiata voluptas
praestantesque viros vocat ad sua praemia virtus. 295
primus sudor equis. dic inclyta, Phoebe, regentum
nomina, dic ipsos; neque enim generosior umquam
alipedum conlata acies, ceu praepete cursu
279 adque P hosspes Q 280 inde inde Q^ patens f^
undis
arvis Q^ 281 refugae (-^ae Q, eras. -it-) o>: -ga (-a inras.
fuit -ae) P refuga . . silva Baehrens 282 vehitur Po>:
veluti Q (ex coll. Plateri) 283 curro r: currum Q
r 1
284 pensatque Q* aurige P 285 Myrtilos P: -lus (bus M'^) ct>
axae P 286 acrisjus P -que om. N 287 dana B'
in.
et amne L^: et hamne C: et amne r: et inane f: atque
amne DN reperta Q 288 Trhistis Q alemena C: climena b
crinem i
289 tergeminam B crimen M'^ 290 foedere r 291 in-
stat Q 292 Aegyptus P: Aegystus {vel -gi-) {ex -pt-B^Qb^v) o>
agnoscere P: adcognoscere b 293 uotas P: nefas o>
que de
-aspacisqueP^mro*. pacis f^: pa^cisque b 294 hinc Q*
295 voros Q^ vocat om. P 296 inclyta P: -te o>
legentum ex -te vel -tem Q\ ex -dum M^
THEBAIDOS LIB. VI. 209
confliffant densae volucres aut litore in uno
Aeolus insanis statuat certamina ventis. 300
ducitur ante omnis rutilae manifestus Arion
igne iubae. Neptunus equo, si certa priorum
fama^ pater; primus teneris laesisse lupatis
ora et litoreo domitasse in pulvere fertur,
verberibus parcens; etenim insatiatus eundi 305
ardor et hiberno par inconstantia ponto.
saepe per lonium Libycumque natantibus ire
interiunctus equis omnisque adsuerat in oras
caeruleum deferre patrem; stupuere relicta
Nubila^ certantes Eurique Notique secuntur. 310
nec minor in terris bella Eurjsthea gerentem
Amphitryoniaden alto per gramina sulco
duxerat, illi etiam ferus indocilisque teneri.
mox divum dono regis dignatus Adrasti
imperia et multum mediis mansueverat annis. 315
tunc rector genero Polynici indulget agendum
multa monens, ubi fervor equo^ qua suetus ab arte
302 2J 6, 447 Arionein dicit aequoreum. ait enim supra:
Neptunus . . pater. ceterum ad hunc locum adludere Serv. auct.
Georg. 3, 122 Thilo coniecit. quamquam Servius auctus qui
dicitur Statium non solet respicere
299 densae o>: tensae P 300 statuat ex -it C^: -u|t (i) Q^
a ipatrum
certaming Q^ 301 orion f^ 303 pater BDf: pater P^:
ipater
patet ft>: patet M*^ tenebris f: teneri Garrodius 304 dofmi-
tasse (r) b: domuisse N impulvere b 307 lybicumque P
ille g
irae P: irge f: ife M^ 308 Intervinctus f aduerat (r in
ras.) P": adduetus {vel as-) co 309 deferre HhfivB^g^g: dif-
ferre P: ferre B^LS^g^: sic ferre Q: perferre MfK: transferre C:
r
portare S^N 310 certantesque D 311 Non Q interisM^
euristhea P 312 Amphitrioniaden P 313 illetiam P^:
ille etiam o> 314 dignatus regis N 315 mansuerat r
iarmis B^m//. 316 Hunc Q 317 movens C ubi P<t>:
qui Koestlinius arce D
Stativs Thebais. 14
210 P. PAPINI STATI
mulceri, ne saeva manus, ne liber habenis
inpetus. ^urgue alios' inquit 'stimulisque minisque;
ille ibit^ minus ipse voles.' sic ignea lora 320
cum daret et rapido Sol natum inponeret axi,
gaudentem lacrimans astra insidiosa docebat
nolentesque teri zonas mediamque polorum
temperiem: pius ille quidem et formidine cauta,
sed iuvenem durae prohibebant discere Parcae. 325
Oebalios sublimis agit, spes proxima palmae,
Ampbiaraus equos; tua furto lapsa propago,
Cyllarej dum Scythici diversus ad ostia Ponti
Castor Amyclaeas remo permutat habenas.
ipse habitu niveus, nivei dant colla iugales, 330
concolor est albis et cassis et infula cristis.
quin et Thessalicis felix Admetus ab oris
vix sterilis conpescit equas, Centaurica dicunt
semina: credo, adeo sexum indignantur, et omnis
in vires adducta Yenus; noctemque diemque 335
adsimulant^ maculis internigrantibus albae:
tantus uterque color, credi nec degener illo
de grege, Castaliae stupuit qui sibila cannae
333 27 6, 461 Pholoen . . et Irin: equarum nomina sunt.
Bupra enim sic dixit : vix steriles . . equas
318 nec his N 319 Impetus P inquid P 320 Ille
Q ivale8
i- P* in ras. volens f: vales Q^: voles M^ 322 invidiosa lo:
-se P 324 pius o>: plus P cautus BbQ^g 325 dicere C
326 Oebalidos fi sublimis ex -es P^ palmae ex parcae L*
327 Amphioraus C 328 Gillare r scytici P hostia
u
V.LCfTh/1 329 Pastor Cr permittat C: permitat Q^
330 habetu M^ niveos B^Q^ ^iygj ^^ _.^ 31 332 thesa-
licis B^LQfr horis Q 333 Vix ex Vox B^ centurica b:
centauria Q^ dicuntf 334 aeo Q^: equidem DN 337 calor
ai e
Koestlinius., sed quid est uterque calor ? 338 castalio (-0 in
*o
ras.) B^: -lio LC: -liae M'^: castoHo r sibilat b
THEBAIDOS LIB. VI. 211
laetus et audito contempsit Apolline pasci.
ecce et lasonidae iuvenes, nova gloria matris 340
Hypsipyles, subiere iugo, quo vectus uterque,
nomen avo gentile Thoas atque omine dictus
Euneos Argoo. geminis eadem omnia: vultus,
currus, equi, vestes, par et concordia votis,
vincere vel solo cupiunt a fratre relinqui. 345
it Chromis Hippodamusque, alter satus Hercule magno,
alter ab Oenomao: dubites, uter effera presset
frena magis. Getici pecus hic Diomedis, at ille
Pisaei iuga patris habet, crudelibus ambo
exuviis diroque inbuti sanguine currus. 350
metarum instar erat hinc nudo robore quercus,
olim omnis exuta comas, hinc saxeus umbo,
arbiter agricolis; finem iacet inter utrumque,
quale quater iaculo spatium^ ter harundine vincas.
interea cantu Musarum nobile mulcens 355
concilium citharaeque manus insertus ApoUo
Parnassi summo spectabat ab aethere terras;
orsa deum — nam saepe lovem Phlegramque suique
anguis opus fratrumque pius cantarat honores —
354 Serv. Aen. 11, 608 hinc traxit Statius ut diceret: quale
quater iaculo spatium {var. spatium iaculo) ter harundine vincas
339 Lenis f apoline Q 341 Hypsipiles P subire f^
provectus Barthius 343 Euneos ex -ens L^: Huneos'b
344 votis P: voti o>; pluralis aptior 345 solio C capiunt r
346 Et Q chormis b: cromis Cf 347 oemaio r presset
(prenset C) lo: pressit P: -set ex -sit f^ 348 ad ille P
•1-
349 Piseiuga P° abet B 351 erat Pa>: erant Slater^ sed
cf. 3,710 querquus W 352 omnes P 353 iacet o>:
facit P iter B^ 354 spatio Q^ 356 cytharaeque P
357 Pamasi P terras P^^o: turbas P^ (RooB) 358 deum ct>:
1
deo P phegramque Q^: om. b^: phlegraeaque castra add. b^
Ipio
359 piusa>: piosPDb^g: piosL^ cantaratP«>: -batBQbv
14'
212 P. PAPINI STATI
tunc aperit, quis fulmen agat, quis sidera ducat 360
spiritus, unde animi fluviis, quae pabula ventis,
quo fonte inmensum vivat mare, quae via solis
praecipitet noctem, quae porrigat, imane tellus
an media et rursus mundo succincta latenti.
finis erat, difi^ert avidas audire sorores, 365
dumque chelyn lauro textumque inlustre coronae
subligat et picto discingit pectora limbo,
baud procul Herculeam Nemeen clamore reductus
aspicit atque illic ingens certaminis instar
quadriiugi. noscit cunctos, et forte propinquo 370
constiterant Admetus et Amphiaraus in arvo.
tunc secum: 'quisnam iste duos, fidissima Phoebi
nomina, commisit deus in discrimina reges?
ambo pii carique ambo; nequeam ipse priorem
dicere. Peliacis hic cum famularer in arvis — 376
sic lovis imperia et nigrae voluere Sorores — ,
tura dabat famulo nec me sentire minorem
ausus; at hic tripodum comes et pius artis alumnus
361 mentis Q^ 362 vivat ft>: bibat P solis PQ^: soles
o> ; recte distinxit Imho/ius 363 quae o> : quo P immane P
364 subvecta D 366 Tumque b celyn P an lauru ? cf. ad
cin
3, 105 367 disgit N^ discingi^t (-gunt) f lymbo P 368 Aut
B^M^ herculeum B^ 369 at illic QN illi^ingens P^
V
370 Quadriiogi B^ 371 amphioraus C: -areus f^ 372 ista
ex -te b': ista (a in ras.) fi^ duos (duo| fiv) co: duo P;
duos scripsi non commotus eis quae Housmanus ad Manil.
1, 792 adnolavit — rtam duo ad similitudinem dv(o forma^
Homericae novatum esse Sommer recte monuit (Handbuch der
lateinischen Laut- und Formenlehre 1902, p. 493) — , sed quia
et facilius duo ex duo^ nasci potuisse visum est propter vicinum
neutrum nomina et quae exempla sunt iamhicae prosodiae, in
caesma syllabam -o ponunt: II. Lat. 582 Aiacesque duo clari
et {sic recte Baehrens). item Manil. 1, 792 Bentlei coniectura
fere necessaria videtu/r, ut inteJlegatu/r oppositum unum phoebi
Po>: phoebo DB^g 373 Nomina Po>: iNumina v^ mg.
a
377luraL dabit M'' 378 ad hic P: et hic Q arci8B(?)r
THEBAIDOS LIB. VI. 213
aetheriae. potior meritis tamen ille, sed huius
extrema iam fila colu; datur ordo senectae 380
Admeto serumque mori; tibi nuUa supersunt
gaudia, nam Thebae iuxta et tenebrosa vorago.
scis miser, et nostrae pridem cecinere volucres.'
dixit, *et os fletu paene inviolabile tinctus
extemplo Nemeen radiante per aera saltu 385
ocior et patrio venit igne suisque sagittis.
ipse olim in terris^ caelo vestigia durant,
claraque per zephyros etiamnum semita lucet.
et iam sortitus Prothous versarat aena
casside, iamque locus cuique est et liminis ordo. 390
terrarum decora ampla viri, decora aequa iugales,
divum utrumque genus, stant uno margine clausi
spesque audaxque una metus et fiducia pallens.
nil fixum cordi: pugnant exire paventque^
concurrit summos animosum frigus in artus. 395
qui dominis, idem ardor equis; face lumina surgunt,
ora sonant morsu, spumisque et sanguine ferrum
uritur, inpulsi nequeunt obsistere postes
379 Prisc. GL II 269, 16 colus, coli et colus . . . Statius in
VI: sed huius . . . colu . . senectae. cf. Serv. Aen. 8, 409 Statius
huius colus (in VI Thebaidos : extrema . . colu . . senectae add.
Dresd.) 391 Class. Auct. ed. Mai IX p. 165 decoris Statius
Thebaidos, ubi ait: terrarum decora alta viri decorique iugales
379 Aethereae f^ 380 fisa C colu P Prisc. Serv.: colo
(col|N)o> 382 namPg: iam o> 385 ad nemeen v aeraPM:
aethera o> 388 etiam etiamnum L: etiamnunc P 389 pro-
theus Qb versanat b^ 390 locus ex lucos Q* limitis
(-itis in ras.) f^ 391 decora aequa PCfg^: decora aeque S^:
a a
decore aeque (prius a sscr. M\ alterum M"') M: decoraeque Qr^:
decorique (ea; -aeque B^: ex -aque^) BS^Lhfiv: decora atqueD:
decora aequa et decorique 2J 393 -que una (g una et ^, eras.
ifictum
-que) o>: unaque PQ^ metus una N 394 fixum v^
paventque ex po- C^ 396 in Jac. scr. b*
214 P. PAPINI STATI
claustraque, conpressae transfumat anlielitus irae.
stare adeo miserum est^ pereunt vestigia mille 400
ante fugam, absentemque ferit gravis ungula campum.
circumstant fidi, nexusque et torta iubarum
expediunt firmantque animos et plurima monArant.
insonuit contra Tyrrhenum murmur, et omnes '
exsiluere loco. quae tantum carbasa ponto, 405
quae bello sic tela volant, quae nubila caelo?
amnibus hibernis minor est, minor impetus igni,
tardius astra cadunt^ glomerantur tardius imbres.
tardius e summo decurrunt flumina monte.
emissos videre atque agnovere Pelasgi. 410
et iam rapti oculis, iam caeco pulvere mixti
una in nube latent, vultusque umbrante tamultu
vix inter sese clamore et nomine noscunt.
evolvere globum, et spatio quo quisque valebat
diducti: delet sulcos iterata priores 415
orbita, nunc avidi prono iuga pectore tangunt,
400 2 6, 592 ut ipse de equis superius: pereunt . . fugam
lcdplexae
399 conpressae P" 400estow. C mille (-IjeB) o>: millae
un
aut nullae P 401 fugam (-m add. P"^) Po> uncula b : imgula Q^
402 fide r et s. l. t torta ex tota C 403 om. v\
add. V* mg. firmamque C plura ministrant Erwinus Pollack,
Hippodromica {Leipz. Stud. 12,1890) p. 35 404 Insona t B^
tyrrenum P 406 carbosa Q. 407 Omnibus C minor
iminor est
est . . . igni add. b^ iovis impetus D^: iovis impetus N* in lac.
409 om. r, del. Bentleius, cf. Hermes 40 (1905) p. 363
e summo PD: in summo C: in summos o> fulmina QfC:
ful
flumina M" monte PD: montes o>; aut e summo . . . flumina
monte scribendum aut id quod magis adridet in summos . . ful-
mina montes 410 adque P 411 rapti om. f mixti ex
-to b^ 413 Vix noscunt inter sese Q^ clamore o>: -rem P
414 valebat PD: volebat a>: volebat L^f^; an volabat ?
415 Diducti o>: Deducti PL 416 avdi B^ pectora M''
THEBAIDOS LIB. VI. 215
nunc pugnante genu et pressis duplicantur habenis.
coUa toris crinita tument, stantesque repectit
aura iubas, bibit albentis humus arida nimbos.
fit sonus inmanisque pedum tenuisque rotarum. 420
nulla manu requies, densis insibilat aer
verberibus; gelida non crebrior exilit Arcto
sjrando, nec Oleniis manant tot cornibus imbres.
senserat adductis alium praesagus Arion
stare ducem loris, dirumque expaverat insons 425
Oedipodioniden; iam illinc a limine discors
iratusque oneri solito truculentior ardet.
Inachidae credunt accensum laudibus; ille
aurigam fugit^ aurigae furiale minatur
efferus, et campo dominum circumspicit omni. 430
ante tamen cunctos sequitur longeque secundus
Amphiaraus agit, quem Thessalus aequat eundo
Admetus: iuxta gemini, nunc Euneos ante
et nunc ante Thoas, cedunt vincuntque, nec umquam
ambitiosa pios conlidit gloria fratres. 435
postremum discrimen erant Chromis asper et asper
Hippodamus, non arte rudes^ sed mole tenentur
cornipedum; prior Hippodamus fert ora sequentum,
fert gemitus multaque umeros incenditur aura.
433 Berv. Aeii. 11, 66G Statius quia Graece declinavit,
Graecum accentum posuit dicens: ''Euneon audit' (464) <^et
^Euneos ante et nunc^ ante Thoas'
417 genu et P: genu (-nu| N, -s eras.) o> abenis B 418 re-
flectit irepectit M'^: reflectit QCf^ 419 albentes P
420 immanisque P 421 manu PQ: manus o: manusque r
e
423 olengis Q" 425 -que om. L 426 Oedipodionidem b
iam hinc f 427 solito PS {quod ad truculentior pertinere
Garrodius vidit): insolito o> trucidentior r 432 tessalus P
433 euneos (heu- b: eneus C) o> Serv.: euneus P 435 elu-
dit D 436 erant a>: erat P cromis LC: crhomis b
437 Hypodamus QC 438 ippodamus M hora B 439 mul-
toque M^'^
216 P- PAPINI STATI
speravit flexae circum conpendia metae 440
interius ductis Phoebeius augur habenis
anticipasse viam; nec non et Thessalus heros
spe propiore calet, dum non cohibente magistro
spargitur in gyros dexterque exerrat Arion.
iam prior Oeclides et iam non tertius ibat 445
Admetus, laxo cum tandem f ab orbe reductus
aequoreus sonipes premit evaditque parumper
gavisos; subit astra fragor, caelumque tremiscit,
omniaque excusso patuere sedilia vulgo.
sed nec lora regit nec verbera pallidus audet 450
Labdacides: lassa veluti ratione magister
in fluctus, in saxa ruit nec iam amplius astra
respicit et victam proiecit casibus artem.
rursus praecipites in recta ac devia campi
obliquant tenduntque vias, iterum axibus axes 455
inflicti, radiisque rotae; pax nulla fidesque:
bella geri ferro levius, bella horrida credas;
is furor in laudes, trepidant mortemque minantur,
multaque transversis praestringitur ungula campis.
nec iam sufficiunt stimuli, non verbera, voce 460
nominibusque cient Pholoen Admetus et Irin
fumantemque Thoen, rapidum Danaeius augur
440 Spera-Kis' complexae N\ corr. N^ mg. circum <o:
circa P 441 phebenis C 443 propriore Pb 444 -errat
add b^ in lac. 445 om. Q^, add. Q^ mg. 446 ^laxo
(la-?) Q ab orbe Po>: et ab orbe ?: ex orbe b^: locns non-
dum sanatus; an ambage .^ 448 Gaviso (G ex C P^) P":
-sus f fagor P*" tremescit P 450 Sed non fi audet P:
addit ej 451 lapsa b 453 ca|sibus (s) Q, arcem C
456 Inflicti {ex -fle- B^) PBQDN: Inflecti o>: infligi Gronovius
457 Bela P^ levius fero D bella Pco: ferra r 458 Is
n
(His Dr^) o>: It P: Its S laudes P: laude est ej minatur Q^:
a b
minintur L^ 460 veryera Q^ 461 -que cient add. b* in
lac. et irim BMLQCb: ad irim r 462 Fumantemque P?:
Funalemque (Lu- b) ej da^ngeius (an, a) f
THEBAIDOS LIB. YI 217
Ascheton increpitans meritumqiie vocabula Cygnum.
audit et Herculeum Strymon Cliromin, Euneon audit
igneus Aethion; tardumque Cydona lacessit 465
Hippodamus^ variumque Thoas rogat ire Podarcen.
solus Echionides errante silentia curru
maesta tenet trepidaque timet se voce fateri.
vixdum coeptus equis labor, et iam pulvere quarto
campum ineunt, iamque et tepidis sudoribus artus 470
efFeti, et crassum rapit eiectatque vaporem
cornipedum flammata sitis^ nec iam integer illis
impetus, et longi suspendunt ilia flatus.
hic anceps Fortuna diu decernere primum
ausa venit. ruit, Haemonium dum fervidus instat 475
Admetum superare^ Thoas, nec praetulit ullam
frater opem. velit ille quidem, sed Martius ante
obstitit Hippodamus mediasque inmisit habenas.
mox Chromis Hippodamum metae interioris ad orbem
viribus Herculeis et toto robore patris 480
464 cf. ad v. 433
463 Escheton b -que s. l. Q^ cingum r 464 et
om. B trymon P cromin QC 465 aethion Ptt>: Aetha-
lion Schrader. ac sane -i- produci mirum. nam 7, 757. 10, 734
Aetion(a) (ab ccstos) legendum idemque Ovidio restituendum Met.
5, 146 ubi epitheton sagax originem indicat. quod ne hoc cjuo-
que loco faciamus, impedimento est attributum igneus. itaque
graeco accentu syllabam -i- produci censeo, sicut corripitur -a-
in titulo Thebaidos propter graecum accentum sequentis syllabae
-que cydona PDg: calydon a(ce- K) oo 466 variumque (pha-
N) o> : tardumque P (e v. 465) podarcen P : -arcem (-acem r) o> :
VoAdiigmn. Bentleius 467 et echionides Q^ curru ca? cursu b*
ceptus iin
468 tenegt B 469 captus f: coeptus Q* 470 t-^epidis M^:
trepidis ft 471 Effecti f* eiectatque (-aque P^) PDNb: in- o>
g ia
472 iam om. D 473 loni B^ i|lia (1) Q fletus v^
474 Hinc MQC^: Hi«c L" 476 praetulit Po> (ante casum
ei subvenit recte schol. Barthi)-. pertulit g Baehrens
mediasque immisit habenas
478 mete interioris ad orbem v^ mediusque C abenas B
218 P. PAPINI STATI
axe tenet prenso, luctantur abire iugales
nequiquam frenosque et colla rigentia tendunt.
ut Siculas si quando rates tenet aestus et ingens
auster agit, medio stant vela tumentia ponto.
tunc ipsum fracto curru deturbat, et isset 485
ante Chromis; sed Thraces equi ut videre iacentem
Hippodamum, redit illa fames, iamiamque trementem
partiti furiis, ni frena ipsosque frementes
oblitus palmae retro Tirynthius heros
torsisset victusque et conlaudatus abisset. 490
at tibi promissos iamdudum Phoebus honores,
Amphiarae, cupit. tandem ratus apta favori
tempora pulverei venit in spatia horrida circi,
cum iam in fine viae, et summum victoria nutat;
anguicomam monstri effigiem, saevissima visu 495
ora, movet sive ille Erebo seu finxit in astus
temporis, innumera certe formidine cultum
toUit in astra nefas. non illud ianitor atrae
inpavidus Lethes, non ipsae horrore sine alto
Eumenides vidisse queant, turbasset euntes 500
Solis equos Martisque iugum. nam flavus Arion
ut vidit, saliere iubae, atque erectus in armos
481 prenso «>: presso P 482 calla ex callo L" 483 si-
a
culis f* ingens a>: ignes P 484 agit oj: aget P 485 curru
chromis furiis
fracto N 486 crhomis b: chronus v^ 488 fuerant M*
n
ipsos^que (-08-) b 489 tyrinthius P 490 victusque (praeter
vi- irrras. Ia") "L: victorque D coUaudandus D 492 Am-
t
phiare P cupidus Q^ (scil. in exemplari scriptum erat cupid)
favori P: favoris (-ri| Lb: -ri v^: -s adras. in Q) o>: furo-
ris D 493 pulverea C " 494 pro spurio hahet Guietus Cum
ex Tum b* in om. BLQrfi^: s. l. M^ finae {ex finde) B
et om. C 496 Oro M ^ fincxit B crebro vel er- N astus
P: astu (hastu b) <o 497 fultum KoestUnius 187 G p. 500
501 aihorion B^ 502 erectus o>: -tos P
THEBAIDOS LIB. Yl. 219
stat sociumque iugi comitesque utrimque laboris
secum alte suspendit equos. ruit ilicet exul
Aonius nexusque diu per terga volutus 505
exuit; abripitur longe moderamine liber
currus; at hunc putri praeter tellure iacentem
Taenarii currus et Thessalus axis et heros
Lemnius obliqua, quantum vitare dabatur,
transabiere fuga. tandem caligine mersum 510
erigit adcursu comitum caput aegraque tollit
membra solo, et socero redit haut speratus Adrasto.
quis mortis, Thebane, locus, nisi dura negasset
Tisiphone^ quantum poteras dimittere bellum?
te Thebe fraterque palam, te plangeret Argos, 515
te Nemea^ tibi Lerna comas Larissaque supplex
poneret, Archemori maior colerere sepulcro.
tum vero Oeclides^ quamquam iam certa sequenti
praemia, cum vacuus domino praeiret Arion,
ardet adhuc cupiens vel inanem vincere currum. 520
dat vires refovetque deus; volat ocior euro^
ceu modo carceribus dimissus in arva solutis.
515 Prisc. GL II 202, 23 (propter formam Nemea) idem
in VI: te plangeret . . poneret
503 comitemque utriqne Salmasius utrumque b laboris
iexuit
ex -es B^ 504 ruit in lac. add. L" 506 Exiit r 507 ad
hunc P: adhuc r 508 Taenarii g: -rei Po> 511 adcursu
^ isperatuB
PLQ^: adcursumo> 512MenbraMf aut B^ superatusM''
e
513 Quis ex Qui Q^ 5^4 Tesiphonae (-ae 0 Q) CQ: Ti- f«
s
516 tibi om. C larisaque PB Prisc: -isaque L" 517 co-
lere Q^M*^: colere L sepulchro P 518 Tum P: Tunc ft>
quanquam P iam om. B^ add. B^ 519 praeiret ^arion
* domino C prior iret Miiller (cl. 528), Garrodius domitore
praeiret Unger 1868 p. 257 520 currum ex -ru Q- 522 Ceu
ex Seu b^ dimissus a>: de- P salutis r
220 P. PAPINI STATI
verberibusque iubas et terga lacessit habenis
increpitans Caerumque levem Cygnumque nivalem.
nunc, saltem dum nemo prior, rapit igneus orbes 525
axis, et effusae longe sparguntur harenae.
dat gemitum tellus et iam tunc saeva minatur.
forsitan et victo prior isset Arione Cygnus,
sed vetat aequoreus vinci pater: hinc vice iusta
gloria mansit equo, cessit victoria vati. 530
huic pretium palmae gemini cratera ferebant
Herculeum iuvenes: illum Tirynthius olim
ferre manu sola spumantemque ora supino
vertere, seu monstri victor seu Marte, solebat.
Centauros habet arte truces aurumque figuris 535
terribile: hic mixta Lapitharum caede rotantur
saxa, faces aliique iterum crateres, ubique
ingentes morientum irae; tenet ipse furentem
Hylaeum et torta molitur robora barba.
at tibi Maeonio fertur circumflua limbo 540
pro meritis, Admete, chlamys repetitaque multo
murice: Phrixei natat hic contemptor ephebus
aequoris et picta tralucet caerulus unda;
in latus ire manus mutaturusque videtur
523 iubas ex iuvas 1," abenis B 524 Caerumque
Miiller: caecumque P: scaerumque (eschetonque b cf. 463) o>
(5 i nunc
cycnumque B: nygnumque Q*: cinerumque L 525 Hunc L";
Hunc r saltim (ex -em M*^) MC prior o>: proprior P
526 effusae Pg: offossae (obf- S) Sb: effossae {ex of- B-^fi^) «>:
offensae Q 527 tunc co: tum P mina^tur L" 528 victo
B
ct>: victor PSC: -to| (-r) N iset P^ cycnus B: cincnus L
529 iuste r 53l cratera b* in lac. 532 tyrintius P
533 solida Heinsius 534 monstri o> {cf. Ov. epist. 9, 114):
-is P 536 rotantur P^: notantur o> 537 aliique alio
coni. Garrodius voce iterum non intellecta crateras r^f
538 ferentem Heinsius 539 torta a>: -tam P 540 om. N^,
add.TH^nuj. naeonio B 541 admethe clamis P 542 phryxei P
ephoebus P 543 picta Po: picea Diltheius tralucet P:
translucet o> 544 manus P o> : manu Marklandus ad Silv. 1, 1, 83,
sed subiectum mutatur dilatare manu:* coni. Garrodius muta-
THEBAIDOS LIB. VI. 221
bracchia, nec siccum speres in stamine crinem; 546
contra autem frustra sedet anxia turre suprema
Sestias in speculis, moritur prope conscius ignis.
has Adrastus opes dono victoribus ire
imperat; at generum famula solatur Achaea.
sollicitat tunc ampla viros ad praemia cursu 550
praeceleres: agile studium et tenuissima virtus,
pacis opus^ cum sacra vocant, nec inutile bellis
subsidium, si dextra neget. prior omnibus Idas,
nuper Olympiacis umbratus tempora ramis,
prosilit; excipiunt plausu Pisaea iuventus 555
Eleaeque manus. sequitur Sicyonius Alcon,
et bis in Isthmiaca victor clamatus harena
Phaedimus, alipedumque fugam praegressus equorum
ante Dymas, sed tunc aevo tardante secutus.
multi et, quos varii tacet ignorantia vulgi, 560
hinc atque hinc subiere. sed Arcada Parthenopaeum
appellant densique cient vaga murmura circi.
nota parens cursu; quis Maenaliae Atalantes
nesciat egregium decus et vestigia cunctis
indeprensa procis? onerat celeberrima natum 565
mater^ et ipse procul fama iam notus inermes
turusque Po> {quod recte de natando intelligitur): motaturus-
que Baehrens : lentaturusque Peyraredus 545 speres {i. ex-
pectaveris) Po>: spectes MarTdandus l. l. crinem (-en f) ct>:
crimen P 546 sed et b^: sedet h^ mg. supreme r
547 Shestias Bb: |hestias (T-) Q^ speculis o>: scopulis P
tm
549 ad P 550 tunc ex nunc fi praelia v^ 551 Pro-
u n
celeres b 552 opos Q^ vocat f^ 553 negat Mf
554 olimpacis B: olimpacis f^ 556 Aeleaeque P: Eleaeque
ex -aque L": Lideaeque N 557 in isthmiaca b^ in lac: in
sthmiaca B: in imstmiaca M 558 aequorum PB 559 tar-
dente L: tardante ex tand- b* 561 hinc s. l. f^ 562 cient
Po>: venit r vaga murmura ex vagam mura L^ 563 ata-
lantis PC: atalentes Q: atalantes f^: athlantes (-is M'^) M^
566 ^onerat (h-) B: hon- b 566 inhermes Bb
222 P. PAPINI STATI
narratur cervas pedes inter aperta Lycaei
toUere et emissum cursu deprendere telum.
tandem expectatus volucri super agmina saltu
emicat et torto chlamydem diffibulat auro. 570
effulsere artus, membrorumque omnis aperta est
laetitia, insignes umeri, nec pectora nudis
deteriora genis, valuitque in corpore virtus.
ipse tamen formae laudem aspernatur et arcet
mirantes; tunc Palladios non inscius haustus 575
incubuit pinguique cutem fuscatur olivo.
hoc Idas, hoc more Dymas aliique nitescunt.
sic ubi tranquillo perlucent sidera ponto
vibraturque fretis caeli stellantis imago,
omnia clara nitent, sed clarior omnia supra 580
Hesperos exercet radios, quantusque per altum
aethera, caeruleis tantus monstratur in undis.
proximus et forma nec multum segnior Idas
cursibus atque aevo iuxta prior; attamen illi
iam tenuem pingues florem induxere palaestrae, 585
deserpitque genis nec se lanugo fatetur
intonsae sub nube comae. tunc rite citatos
668 Serv. Aen. 9, 556 cum praemisso telo ad hostem venit.
Statius: et emissum (missam codd. praeter F) cursu conpren-
dere telum
667 cervas om. b^ in lac: dammas add. b- operta Q
668 conprendere Serv. 569 et spectatus f volucri| (-s) b
saltu ex cu- C^ 570 toto C^ clamydem P 572 insignes
Po>: -esque Dg nuda D unde nudat Postgatius 573 De-
teriora ex -re B^ valuitque in corpore virtus Klotzius: aluit-
p
que in corpore virtus P^: latuitque (la- b^) in corpore vultus P^^to
qu^d verum esse potest: patuitque in corpore virtus Peyraredus
575 hastus L" 576 fuscator M^ 677 more Pct>: rore
Baehrens 578 perlugent P^ 579 stellantis «>: still- P
581 Hesperos Q^: -rus fb exercet Po>: exertat Schrader
582 caeruleis ex -eus B^ 586 Deserpitque Po>: inserpitque
coni. Garrodius 587 citatus C
THEBAIDOS LIB. VI. 223
explorant acuuntque gradus, variasque per artes
exstimulant docto languentia membra tumultu:
poplite nunc sidunt flexo, nunc lubrica forti 590
pectora conlidunt plausu, nunc ignea tollunt
crura brevemque fugam necopino fine reponunt.
ut ruit atque aequuni submisit regula limen,
corripuere leves spatium, campoque refulsit
nuda cohors: volucres isdem modo tardius arvis 595
isse videntur equi; credas e plebe Cydonum
Parthorumque fuga totidem exiluisse sagittas.
non aliter celeres Hyrcana per avia cervi,
cum procul inpasti fremitum accepere leonis
sive putant, rapit attonitos fuga caeca metusque 600
congregat, et longum dant cornua mixta fragorem.
effugit bic oculos rapida puer ocior aura
Maenalius, quem deinde gi-adu premit horridus Idas
inspiratque umero^ flatuque et pectoris umbra
terga premit. post ambiguo discrimine tendunt 605
Phaedimus atque Dymas, illis celer inminet Alcon.
flavus ab intonso pendebat vertice crinis
Arcados; hoc primis Triviae pascebat ab annis
munus et, Ogygio victor cum Marte redisset,
607 2J Q, 603 Parthenopaeus Aicas . . . ut ipse inferius:
a^vertice crinis Arcados
589 Exstimulant PBQb: Inst- o> 590 Poblite {ex -op- f»)
Cf nunc ignea tollunt /i 591 nunc lubrica forti fi
n
cignea TS^ mg. 592 nec opido Q^ 593 Ut in ras. B^: lam
iUt ilam
Nrv: lam L^: Ut M": Cum C lumen C 594 leves PDLf^:
levem Q: leve o> in campoque N 595 hisdem P
596 Isse ex E- B^ e in ras. b^ 599 Si vel Seu Bent-
leius inpasti P: infasti K: infausti ("^f- ft^: infausti b^) «>
accepere ex -cip- P^ leonis ex -es B^- -nes Q^ 600 rapi L
602 rapida^ (-t) b aura (au- in ras.) b^ 604 Inspirat-
que o>: -sper- P 606 celer ex cerer Q imminet P
G08 triviae b^ in lac. 609 ogygyo P
224 P. PAPINI STATI
nequiquam patriis audax promiserat aris. 610
tunc liber nexu lateque in terga solutus
occursu zephyri retro fugit et simul ipsum
inpedit infestoque volans obtenditur Idae.
inde dolum iuvenis fraudique adcommoda sensit
tempora; iam finem iuxta^ dum limina victor 615
Parthenopaeus init^ correpto crine reductum
occupat, et longae primus ferit ostia portae.
Arcades arma fremunt, armis defendere regem,
ni raptum decus et meriti reddantur lionores,
contendunt totoque parant descendere circo. 620
sunt et quis Idae placeat dolus. ipse regesta
Parthenopaeus humo vultumque oculosque madentes
obruit, accessit lacrimarum gratia formae.
pectora nunc maerens, nunc ora indigna cruento
ungue secat meritamque comam, furit undique clamor 625
dissonus, ambiguumque senis cunctatur Adrasti
consilium. tandem ipse refert: 'conpescite litem,
o pueri! virtus iterum temptanda; sed ite
limite non uno, latus hoc conceditur Idae,
tu diversa tene, fraus cursibus omnis abesto.' 630
audierant, dictoque manent. mox numina supplex
affatu tacito iuvenis Tegeaeus adorat:
612 zepheri f fugit Pa>: fuit r: fluit Bentleius 613 Im-
pedit P obtenditur Bg: ostenditur P«> 614 accommoda P
617 longae o>: longe PNCfrbv, at non longe primus ad-
venit Idas, quippe qui finem iuxta Farthenopaeum superaverit
619 reduntur L 620 afite 619 v 620 Intendunt b
descendere {i. in harenam) g: disceudere P: decedere ct>: con-
tendere D 622 madentes ex -antes b^ 623 Obrupuit L*"
gloria D 625—946 D fere non legitur 625 ferit f ^ 627 Con-
g silium
silium ct>: Concilium PBLfb: Concilium Q^: Concilium M^
compescite P 629 Limine N latus hoc Po>: litus {ea
a hoc latus hoc
la- /4.) BNCrf^: litus Q^: litus M"^; cum rectus trames ex-^
pUcet 2J Bamb., interpretutionem ad genuinam lectionern scriptai
esse apparet 630 diversa (-rs- in ras. L'^) L 631 dictoquc
parent Lrvg: dictof parent N 632 tegaeus Pft>
M
THEBAIDOS LIB. VI. 225
^diva potens nemorum, tibi enim hic, tibi crinis lionori
debitus, eque tuo venit haec iniuria voto,
si bene quid genetrix, si quid venatibus ipse 635
promerui, ne, quaeso, sinas hoc omine Thebas
ire nec Arcadiae tantum meruisse pudorem.'
auditum manifesta fides: vix campus euntem
sentit, et exilis plantis intervenit aer^
raraque non fracto vestigia pulvere pendent. 640
inrumpit clamore fores^ clamore recurrit
ante ducem prensaque fovet suspiria palma.
finiti cursus, operumque insignia praesto.
Arcas equum dono, clipeum gerit inprobus Idas,
cetera plebs Lyciis vadit contenta pharetris. 645
tunc vocat, emisso si quis decernere disco
impiger et viris velit ostentare superbas.
it iussus Pterelas^ et aenae lubrica massae
pondera vix toto curvatus corpore iuxta
deicit; inspectant taciti expenduntque laborem 650
Inachidae. mox turba ruunt^ duo gentis Achaeae^
tres Ephyreiadae, Pisa satus unus, Acarnan
septimus; et plures agitabat gloria^ ni se
arduus Hippomedon cavea stimulante tulisset
potens
633 parens N^ alterum tibi om. P honori| (-s) f:
honoris Q 634 eque in ras. B {fuit atque): atque C
635 genitrix P 636 Emerui b ne Po>: me Baehrens loco
perperani intellecto omine (ominine B: ominime b) o>: nomine P
639 Sensit C 640 Raraque Po>: rasaque Heinsius: rap-
taque Garrodius 641 Inrumpit P: Inrupit o> 642 pressa-
que Bhv fovet Pg: levat o> susspiria Q 644 clipeum
(-om M^) a>: clipeumque P improbus P 645 vadit Pg:
gaudet o> 646 decernere o>: dis- PN 647 viros P^
648 Et fi pterelas o> : pteleras P : ptelelas (prius 1 corr. in r) f
et om. L^f, acld. L^ s. l. assae b^ 649 corpore co: pon-
iiux ^ i
dere P iusta v^ 651 ru.nt P^ gentes P^ 652 ephys-
reidae P: ephryadae B^: ephiryade fCbr -isa et acarnan L*'
in ras. acharnan P: acarnam b 654 itulit se sscr. f^
Stativs Thebais. 15
226 P- PAPINI STATI
in medios, lateque ferens sub pectore dextro 655
orbem alium: 'hunc potius^ iuvenes^ qui moenia saxis
frangere, qui Tyrias deiectum vaditis arces,
hunc rapite: ast illud cui non iaculabile dextrae
pondus?' et abreptum nullo conamine iecit
in latus. absistunt procul attonitique fatentur 660
cedere; vix unus Pblegyas acerque Menestbeus —
hos etiam pudor et magni tenuere parentes —
promisere manum; concessit cetera pubes
sponte et adorato rediit ingloria disco.
qualis Bistoniis clipeus Mavortis in arvis 665
luce mala Pangaea ferit solemque refulgens
territat incussaque dei grave mugit ab hasta.
Pisaeus Phlegyas opus inchoat et simul omnes
abstulit in se oculos: ea viso corpore virtus
promissa. ac primum terra discumque manumque 670
asperat, excusso mox circum pulvere versat,
quod latus in digitos, mediae quod certius ulnae
conveniat, non artis egens: hic semper amori
ludus erat, patriae non tantum ubi laudis obiret
sacra, sed altemis Alpheon utrumque solebat 675
metari ripis et, qua latissima distant,
non umquam merso transmittere flumina disco.
ergo operum fidens non protinus horrida campi
iugera, sed caelo dextram metitur, humique
655 medio BMCfrb 658 rapite ex -ide Q^ 659 ad-
reptum Bb 660 absistunt ex ads- fi^ atonitique Q
661 imus ex unus b^ phlegyas ex -gias P^ 665 bisthoniis P
Territat
666 plangea C refringens Imhofius 667 Temptat b^
i V
asta Q 668 phlegas B^ opes M^ 669 Abstulit sc. Phle-
gyas ea viso P {quod recte recepit Garrodius): exhausto cd:
ex viso Baehrens in corpore D 672 quod o>: quodque P
} adiret
673 Conveniagt BQ 674 ubiret r 675 alpheo f
utrumque P {cf. 6,13): utrimque o>: uti^imque B 676 Me-
tari P: Metiri o> 677 nonVmquam (n) B 678 Ridet ex
-it L" 679 sed o>: sic P caelum dextra N humique o>:
nbique P
THEBAIDOS LIB VJ. 227
pressus utroque genu collecto saiiguine discum 680
ipse super sese rotat atque in nubila condit.
ille citus sublime petit similisque cadenti
crescit in adversum^ tandemque exliaustus ab alto
tardior ad terram redit atque inmergitur arvis.
sic cadit, attonitis quotiens avellitur astris^ 685
Solis opaca soror; procul auxiliantia gentes
aera crepant frustraque timent^ at Thessala victrix
ridet anbelantes audito carmine bigas.
conlaudant Danai, sed non tibi molle tuenti,
Hippomedon, maiorque manus speratur in aequo. 690
atque illi extemplo^ cui spes infringere dulce
inmodicas^ Fortuna venit. quid numina contra
tendere fas bomini? spatium iam inmane parabat,
iam cervix conversa, et iam latus omne redibat:
excidit ante pedes elapsum pondus et ictus 695
destituit frustraque manum demisit inanem.
ingemuere omnes^ rarisque ea visa voluptas.
inde ad conatus timida subit arte Menestlieus
cautior^ et multum te^ Maia crete, rogato
molis praevalidae castigat pulvere lapsus 700
682 Serv. Aen. 8,91 labitur iiiicta vadis abies: descenden-
tis celeritate prope conscendit. Statius de disco: similisque
... adversum. cf. Serv. Aen. 12,856 ubi in adversos codd.
Serviani
681 seseg (-que) B 683 cessit Guietus, sed perfectum
ferri nequit adversos Serv. altero loco -que om. C ex-
austus b 684 ad P: in o> 687 ad P victrix ex vicus C^-
victris {quamquam scripturus erat -ix) Q^ 690 -que s. l.
add. M^ 691 Ast v exemplo Q^f^ dulce est fiv
692 numica M^ 693 -q»e-B^: -que QCr: lamque L spatmm
wwwwww
lam immane parabat N^ in ras. 695 ictus {eras. lactus) C
696 dimisit TiifCfiv: dem- B^b^ 698 timida ex tu- b: tu-
mida N 699 crete Schrader {cl.. 8,278): create P {natum ex
nate): nate ft> 700 Molis ex Moll- B^: Molles L^: Molis
L" mg. praevalidae P: praegravidae o>, cf. 7,396
15*
228 P- PAPINI STATI
illa manu magna et multo felicior exit,
nec partem exiguam circi transvecta quievit.
fit sonus, et fixa signatur terra sagitta.
tertius Hippomedon valida ad certamina tardos
molitur gressus; namque illum corde sub alto 705
et casus Phlegyae monet et fortuna Menesthei.
eriofit adsuetum dextrae certamen, et alte
sustentans rigidumque latus fortesque lacertos
consulit ac vasto contorquet turbine, et ipse
prosequitur. fugit horrendo per inania saltu 710
iamque procul meminit dextrae servatque tenorem
discus, nec dubia iunctave Menesthea victum
transabiit meta: longe super aemula signa
consedit viridesque umeros et opaca theatri
culmina ceu latae tremefecit mole ruinae: 715
quale vaporifera saxum Polyphemus ab Aetna
lucis egente manu tamen in vestigia puppis
auditae iuxtaque inimicum exegit Ulixen.
[sic et Aloidae, cum iam calcaret Olympum
desuper Ossa rigens, ipsum glaciale ferebant 720
Pelion et trepido spirabant iungere caelo.]
tum genitus Talao victori tigrin inanem
ire iubet, fulvo quae circumfusa nitebat
701 Illa a>: IUe P^ multo Pg-: -tum o> 704 tarda r
706 phlegycie P monet f^ mesnestei Q^ 707 certamen
Tg Barthius: gestamen a> 708 Sustentas C 710 fugit o>:
et fugit P 712 iunctave o>: -que P 713 Transhabiit L
meta o>: -tas P 714 theathri Bb 715 Fulmina M*^
716 vaporifera ex -ru P*" poliphoemus P aethna
p 6
ejc -ra b^ 717 pupis f^ 718 Audita P° -que om. f
inimicum o>: inicum P 719 — 721 leguntur in nonnulUs
codicihus ?, post 706 collocat Helmius, de Statii Thebaide 1892
p. 145, cf. TJermes 40 (1905) p. 363 719 calcaret g: celaret
Gronovius 720 ipsum idem: ipsam vel -sa g ferebant
Gronovius: -bat g 721 spirabant Klotzius: spirabant vel
sper- g 722 Tum Po>: Tunc ^imv gemitus C: gemitus f
ianem C 72.3 circumfusa o>: -fulsa Pf
THEBAIDOS LIB. VI. 229
margine et extremos auro mansueverat unguis.
Gnosiacos arcus habet et vaga tela Menestheus. 725
^at tibi' ait, Tblegya, casu frustrate sinistro,
hunc^ quondam nostri decus auxiliumque Pelasgi,
ferre damus, neque enim Hippomedon inviderit, ensem.
nunc opus est animis: infestos tollite caestus
comminus; haec bellis et ferro proxima virtus.' 730
constitit inmanis cerni inmanisque timeri
Argolicus Capaneus^ ac dum nigrantia plumbo
tegmina cruda boum non moUior ipse lacertis
induitur, 'date tot iuvenum de milibus unum
huc' ait, 'atque utinam potius de stirpe veniret 735
aemulus Aonia, quem fas demittere leto,
nec mea crudelis civili sanguine virtus.'
obstipuere animi, fecitque silentia terror.
tandem insperatus nuda de plebe Laconum
prosilit Alcidamas, mirantur Dorica regum 740
agmina; sed socii fretum PoUuce magistro
norant et sacras inter crevisse palaestras.
ipse deus posuitque manus et bracchia finxit —
724 Serv. Aen. 8, 553 quia solebant {ungues) deaurari.
Statius: auro .. unguis 739 S 10, 499 hic Alcidamas in
agone . . adversus Capaneum caestibus dimicavit, ut superius
poeta testatur dicens: tandem . . Alcidamas 741 2 10, 501
unde superius: sed socii . . palaestras
724 augro B: aurum C ungues P 725 Gnosiacos ex
-us f abet B 726 frustrate (-stiate B) <t>: frustrante P
H
phlegia ex phebia f^ 727 Tunc M^ 729 toUite 'Bftv:
toUere o> caestus o>: -os P 731 inmanesque P timeri
PB^Dg: tueri o> 732 Argolicos C capaneus ex canapeus b^
733 molior r 734 dae B^ tot om. L^ add. L^ mg.
date tot in lac. b^ 736 demittere g: di- Pft> 737 Nec
Pct>: Ne'^ D: ne Barthius parataxi non intellecta 738 Ob-
stupuere fb 739 ins|peratus (u) f 740 alcidamus r: alci-
madas C 743 brachia P fincxit Bb
230 P- PAPINI STATI
materiae suadebat amor — ; tunc saepe locavit
comminus, et simili stantem miratus in ira 745
sustulit exultans nudumque in pectora pressit.
illum indignatur Capaneus ridetque vocantem
ut miserans, poscitque alium, tandemque coactus
restitit, et stimulis iani languida coUa tumescunt.
fulmineas alte suspensi corpora plantis 750
erexere manus; tuto procul ora recessu
armorum in speculis, aditusque ad volnera clusi.
liic, quantum Tityos Stygiis consurgat ab arvis,
si torvae patiantur aves, tanta undique pandit
membrorum spatia et tantis ferus ossibus extat. 755
bic paulo ante puer, sed enim maturius aevo
robur, et ingentes spondet tener impetus annos,
quem vinci baut quisquam saevo neque sanguine tingui
malit, et erecto timeat spectacula voto.
ut sese permensi ocuiis et uterque priorem 760
speravere locum, non protinus ira nec ictus:
alternus paulum timor et permixta furori
consilia, inclinant tantum contraria iactu
751 2! 6, 773 instat gressu: ut caveret ictus certamiiiis,
anteibat pede, facie recedebat. quod ipse ait supra: tuto
. . recessu
744 Materiae Po>: -am 'Q'Sfiv: -em C: -ae M'^: -i§ b^
746. 745 vS corr. v^ 746 in P: ad o> 749 corda rg
750 suspensa r 751 Erexere «>: Exercere P: exeruere Muller
752 a|ditu8que (u) b volnera B^: vulnera P clausi Q^:
clausi B*^fb 753 Hic ex Sic C quantum P«>: -us {ex
-um K) KNfbC tityos stygiis P {cf. 1,710): stygiis tityos ct>
n V
ab o>: ad P 754 patirantur P^: patiatur f^ 756 pallo M^
V
758 aut PB^ nec QC tingi B: tingui b^: tinguit r
759 et Pct>: at KoestUnius timeant Crb 760 oculos f^
n l3 a V
ut r 762 Alterius b^ timor paulum C 763 iacta b^
tractu LQ
THEBAIDOS LIB. VI. 231
bracchia et explorant caestus hebetantque terendo.
doctior hic differt animum metuensque futuri 765
cunctatus vires dispensat: at ille nocendi
prodigus incautusque sui ruit omnis et ambas
consumit sine lege manus atque inrita frendit
insurgens seque ipse premit. sed providus astu
et patria vigil arte Lacon hos reicit ictus, 770
hos cavet; interdum nutu capitisque citati
integer obsequio, manibus nunc obvia tela
discutiens, instat gressu voltuque recedit:
saepe etiam iniustis conlatum viribus hostem —
is vigor ingenio^ tanta experientia dextrae est — 775
ultro audax animis intratque et obumbrat et alte
adsilit. ut praeceps cumulo salit unda minantes
in scopulos et fracta redit, sic ille furentem
circumit expugnans; levat ecce diuque minatur
in latus inque oculos; illum rigida arma caventem 780
avocat ac manibus necopinum interserit ictum
callidus et mediam designat volnere frontem:
iam cruor, et tepido signantur tempora rivo.
nescit adhuc Capaneus subitumque per agmina murmur
764 hebetantque {ex habet- L*^) ft>: habitantque P
i terea t
ferendo M^: ferendo F: ferendo Q 765 futuri o>: furori P
(e V. 762) 766 Cunctatus o>: -tur PM<^: -toi Baehrens
dispensata P^ 768 frendet C: fremit N 769—802 om.
fi^ {difi^mg.), sequuntur post 819 770 arte ex ante Meyero
correctum videtur in V^ os Q,^ reicit PDf^i^: eicit (eiecit r:
ei|cit B) ft> 773 voltuque B^^M^: Yuituque P 774 hastem B
775 intratque Po>: instatque g Kohlmannus 776 ob-
errat
umbrat f: umbrat fi 777 cumulo salit o>: cumulosagit P
779 duque P^ 780 inque (^*que b^) cj: illum P
provocat
781 Advocat Q^^: Advocat (iAvo- fi^mg.) ft: Evocat Cb
ac P: et o> -serit in Jac. b- 782 volnere B*M^: vulnere P
n
783 signatur M^: nigrantur Garrodius
232 -P- PAPINI STATI
miratur*, verum ut fessam super ora reduxit 785
forte manum et summo maculas in vellere vidit,
non leo, non iaculo tantum indignata recepto
tigris: agit toto cedentem fervidus arvo
praecipitatque retro iuvenem atque in terga supinat^
dentibus horrendum stridens, geminatque rotatas 790
multiplicatque manus. rapiunt conamina venti,
pars cadit in caestus; motu Spartanus acuto
mille cavet lapsas circum cava tempora mortes
auxilioque pedum, sed non tamen inmemor artis
adversus fugit et fugiens tamen ictibus obstat. 795
et iam utrumque labor suspiriaque aegra fatigant.
tardius ille premit, nec iam hic absistere velox,
defectique ambo genibus pariterque quierunt.
sic ubi longa vagos lassarunt aequora nautas
et signum de puppe datum, posuere parumper 800
bracchia: vix requies, iam vox citat altera remos.
ecce iterum inmodice venientem eludit et exit
sponte ruens mersusque umeris: effunditur ille
in caput, adsurgentem alio puer inprobus ictu
perculit eventuque inpalluit ipse secundo. 805
clamorem Inachidae, quantum non litora^ tollunt,
non nemora. illum ab humo conantem ut vidit Adrastus
toUentemque manus et non toleranda parantem:
*ite, oro, socii, furit^ ite, opponite dextras,
V -t
785 redixit B^ 788 agitoto P^ arvo ex ardo b^
792 incestas C acito B' 794 immemor P atis B^
795 Adversus P: Aversus (A|v- b) a> 796 fatigat Q^ ,
797 absistere Po> {i. recedere adversa fronte): ohsister e Baehrens^
Garrodius propter v. 812, ubi plane alio sensu dicitur absistet
798 quierunt B^ ex quaerunt 799 lassaru'' P^ 800 Ut C
signum . . datum PBSNbfy^: signo . . dato o> deposuere r
801 citat PC: ciet o> 804 capud Q improbus P
icto B^ 806 littora ex till- Q^ 807 Nonne mora BCf
808 tolleranda Q^ parantem o> : -rentem PB^ 809 Ite furit
socii (corr. v^ mg.) v -rit , . . dextras L" in ras. oponite Q
THEBAIDOS LIB. VL 233
festinate, furit^ palmamqne et praemia ferte! 810
non prins^ eifracto quam misceat ossa cerebro,
absistet, video, moriturum auferte Lacona/
nec mora^ prorumpit Tydeus^ nec iussa recusat
Hippomedon; tunc vix ambo conatibus ambas
restringunt cohibentque manus ac plurima suadent: 815
'vincis, abi; pulchrum vitam donare minori.
noster et hic bellique comes.' nil frangitur heros,
ramumque oblatumque manu thoraca repellit
vociferans: 'liceat! non has ego pulvere crasso
atque cruore genas, meruit quibus ista iuventa 820
semiviri^ infodiam mittamque informe sepulcro
corpus et Oebalio donem lugere magistro?'
dicit; at hunc socii tumidum et vicisse negantem
avertunt, contra laudant insignis alumnum
Taygeti longeque minas risere Lacones. 8-25
iamdudum variae laudes et conscia virtus
Tydea magnanimum stimulis urgentibus angunt.
ille quidem et disco bonus et contendere cursu,
nec caestu bellare minor, sed corde labores
ante alios erat uncta pale. sic otia Martis 830
degere et armiferas laxare adsueverat iras
822 27 7, 21 Oebalii PoUucis, ut supra: Oebalio . . magistro
810 forte B^ 811 cerebo f 812 Abstet r 813 ty-
daeus P 814 conapibus (-n-) f 815 cohibentque P: pro-
hibentque €t> 816 pulchrum P: pulchrum est o> 818 thora-
caque regpellit (p) P 819 non has P: has non o> pul-
Yere o>: vulnere P 820 ista iuventa P (quod recte tuetur
Garrodius): iste favorem o> 821 semiviri Klotzius: Semivir
Pa> effodiam Postgatius -que om. f sepulchro P
823 Dicit Pfi: Dixit o>, cf. 10,848. 12,692 Ach. 1,343 ad
huc Pf 2it ex ac M^ 824 contra Po>: quetra r 825 Ta|-
i tageti j e
geti B: Targeti r: Tageti LC: Tageti b laconis B^: -is Cf
locanes b 826 variae| (-que) Q 827 urgentibus ex ing- P^
ingentibus o> corde Pa>: cara Marhlandus ad Silv. 5,3,93
cura Garrodius, sed cf. Unger 1868 p. 275 830 pale ?: pales
"BciiS^ 831 armigeras N laxere P^ asseverat M^
234 P. PAPINI STATI
ingentes contra ille viros Acheloia circum
litora felicesque deo monstrante palaestras.
ergo ubi luctandi iuv^enis animosa citavit
gloria, terrificos umeris Aetolus amictus 835
exuitur patriumque suem. levat ardua contra
membra Cleonaeae stirpis iactator Agylleus,
Herculea nec mole minor, sic grandibus alte
insurgens umeris hominem super inprobus exit.
sed non ille rigor patriumque in corpore robur: 840
luxuriant artus, effusaque sanguine laxo
membra natant; unde haec audax fiducia tantum
Oenidae superare parem. quamquam ipse videri
exiguus, gravia ossa tamen nodisque lacerti
difficiles. numquam hunc animum natura minori 845
corpore nec tantas ausa est includere vires.
postquam oleo gavisa cutis, petit aequor uterque
procursu medium atque hausta vestitur harena.
tum madidos artus alterno pulvere siccant^
collaque demersere umeris et bracchia late 850
vara tenent. iam tunc astu deducit in aequum
845 Prisc. GL II 346, 15 {propter ablativum minori) Statius
in VI Thebaidos: nunquam . . vires
832 •'ille •'contra Q^ acaeloia P 833 monstrante o>:
-are P 834 luctandi ex -do b^ citabit P 835 etolis M''
amittus M 836 patmmquje (a) B^: patrumque Q
ae c
suem ct>: sue P 837 cnleonaeae P: cleoneus Q^: deoneae b^
iactator o>: -tur P: -tur Q^ agyleus P: agileus Q
sic
838 sic tt>: si P"" inprobus Po>: ajduus L 842 Menbra P^:
Menbra b unde P/M?: iiide (in^® Q\ fuit in exemplari in) o>
fortasse recte audax s. l. f 843 parem o>: patrem P:
pagrem Q 847 ^^visa Q^ 848 vestitur ex -us L^
849 artes M^ 850 dimersere ex de- M^ 851 Vara PBC
ivara iVana ivaata ivara
2J : Vasta ft> : Vasta Q ^ : Clara (e;r Ca- L ") L '^ : Clara r : Clara v "^ :
curva vara
Vara M*^: Curva D: Curva N^ astu om. b\ add. b''
THEBAIDOS LIB. VI. 235
callidus et celsum procurvat Agyllea Tydeus,
submissus tergo et genibus vicinus harenae.
ille autem^ Alpini veluti regina cupressus
verticis urguenti cervicem inclinat in austro 855
vix sese radice tenens^ terraeque propinquat^
iamdudum aetherias eadem reditura sub auras:
non secus ingentes artus praecelsus Agylleus
sponte premit parvumque gemens duplicatur in hostem^
et iam alterna manus frontemque umerosque latusque 860
coUaque pectoraque et vitantia crura lacessit.
interdumque diu pendent per mutua fulti
bracchia, nunc saevi digitorum vincula frangunt.
non sic ductores gemini gregis horrida tauri
bella movent; medio coniunx stat candida prato 865
victorem expectanSj rumpunt obnixa furentes
pectora^ subdit amor stimulos et volnera sanat:
fulmineo sic dente sues, sic hispida turpes
proelia villosis ineuiit complexibus ursi.
vis eadem Oenidae; nec sole aut pulvere fessi 870
membra labant, riget arta cutis durisque laborum
castigata toris. contra non integer ille
852 agylea P 853 Summissus P: -um Q^ 855 Ver-
tices P urguenti P: -tes o>: ingentes N in Poj: ad Nr
in austro (ab a. Imhofms) Baehrens: in austros Po>, sed austro
s
flante aquilonem versus arbores inclinant cervices 856 tenent Q^
857 lamdudum Po>: actutum PhiUimorius haud male
umbras C 858 agyleus P 859 hostem o>: -te P 860 Et
t
iam o>: lam P: lamque f 861 vitantia b^- nutantia f
864 seductores Q- 866 obnoxia Q^ furentes ex -tis B:
V
-tis b 867 volnera B^: vulnera P sanat Po> {i. e. consola-
tur, commendat) : lavat fi: suadet Leo, Sen. trag. I p. 107
868 Fulmineo Pb: -nei o>, cf. 750 sues ex -os B^ hispii
1
datur pes (a) B hispia da Q: ispida L 869 vilosis L*^
larta
870 fessi P: fessa o> 871 riget ex reget M^ atra L
236 P. PAPINl STATI
flatibus alternis aegroque effetus hiatu
exuit ingestas fluvio sudoris harenas
ac furtim rapta sustentat pectora terra. 875
instat agens Tydeus fictumque in colla minatus
crura subit; coeptis non evaluere potiri
frustratae brevitate manus, venit arduus ille
desuper oppressumque ingentis mole ruinae
condidit. haud aliter collis scrutator Hiberi 880
cum subiit longeque diem vitamque reliquit,
si tremuit suspensus ager subitumque fragorem
rupta dedit tellus^ latet intus monte soluto
obrutus, ac penitus fractum obtritumque cadaver
indignantem animam propriis non reddidit astris. 885
acrior boc Tydeus^ animisque et pectore supra est.
nec mora, cum vinclis onerique elapsus iniquo
circumit errantem et tergo necopinus inbaeret,
mox latus et firmo celer implicat ilia nexu,
poplitibus genua inde premens evadere nodos 890
nequiquam et lateri dextram insertare parantem
inprobus, borrendum visu ac mirabile. pondus^
sustulit. Herculeis pressum sic fama lacertis
terrigenam sudasse Libyn, cum fraude reperta
raptus in excelsum, nec iam spes ulla cadendi, 895
i hyatu
873 effe^tus (c) Bbf : effusus Q alatu (a- in ras.) B: alatu v^:
halatu Nb 874 Exuigt b ingentes b fluio N 875 susten-
tant (n alterum adras.) f: -ant C 876 fictumque {ex r-? B)
ifictum
BQNrv: ictumque PDCfb^: |ictumque L: ictumque M*^
ta "
collo L 878 brevifte ft^ 879 ingentis ex -es P^ more
Gronovius 880 Condidit at: -cidit P haut P hiberi ex
ha- C 881 reliquid P: -iquit in ras. B: relinquit f: relig-
quit b 882 Si «> : Sic P 884 obtritumque ? : odtr- P : ob-
di
ductumque o>: oppressumque fi 885 reddit r: reddit L*^
886 Acrior a>: Hac prior P tydaeus P pectore (-re add. L'') L
887 honerique B 890 Poblitibus Cf: Pobl- M'^ 892 Im-
probus P horrendom Q^ miserabile BQb^ 894 lybin P
895 cadendi ex -ti Q^
THEBAIDOS LIB. VI. 237
nec licet extrema matrem contingere planta.
lit sonus^ et laetos adtollunt agmina plausus.
tunc alte librans inopinum sponte remisit
oblicumque dedit^ procumbentemque secutus
colla simul dextra, pedibus simul inguina vinxit. 900
deficit obsessus soloque pudore repugnat.
tandem pectus humi pronamque extensus in alvum
sternitur, ac longo maestus post tempore surgit^
turpia signata linquens vestigia terra.
palmam autem dextra laevaque nitentia dono 9.05
arma ferens Tydeus: 'quid si non sanguinis liuius
partem baud exiguam — scitis — Dircaeus haberet
campus, ubi bae nuper Thebarum foedera plagae?'
haec simul ostentans quaesitaque praemia laudum
dat sociis, sequitur neglectus Agyllea thorax. 910
sunt et qui nudo subeant concurrere ferro.
iamque aderant instructi armis Epidaurius Agreus
et nondum fatis Dircaeus agentibus exul.
dux vetat lasides: 'manet ingens copia leti,
o iuvenes! servate animos avidumque furorem 915
sanguinis adversi. tuque o, quem propter avita
iugera, dilectas cui desolavimus urbes^
ne, precor, ante aciem ius tantum casibus esse
fraternisque sinas — abigant hoc numina! — votis.'
sic ait, atque ambos aurata casside ditat. 920
tum generum, ne laudis egens, iubet ardua necti
897 attollunt P 898 inopine r 899 Obliquumque P
900 vincxit B: iunxit Qf^: vinxit ex ti- C 901 Defecit P:
Defficit LQ 903 lango B^ tempore co: -ra P 904 ter-
rae f 905 dextram Q^ 906 tydaeus P 907 haut P
aberet B^ 908 phoedera P: in foedera Dr 909 ostentas L*^:
-tat D 910 neclectus P agylea P: agjUea ex ac- B^
iDum
911 an iubeant.^ 912 epidaureus P argus f 914 Dux M'^
917 dilectas <:t>: de- P desolabimus PSN: -vimus (-v- in
ras) B 918 Te ex Ne /ji^ ca|sibus Q 919 abigant o:
abiciant P haec C 920 ambos ex -as C aurata ex -ruta "L"
921 Tum a>: Tunc P generum P: -ro ct>
238 P. PAPINI STATI
tempora Thebarnmque ingenti voce citari
victorem: dirae recinebant omina Parcae.
ipsum etiam proprio certamina festa labore
dignari et tumulo supremum hunc addere bonorem 925
hortantur proceres ac^ ne victoria desit
una ducum numero^ fundat vel Lyctia cornu
tela rogant^ tenui vel nubila transeat hasta.
obsequitur gaudens, viridique ex aggere in aecum
stipatus summis iuvenum descendit; at illi 930
pone leves portat pharetras et cornua iussus
armiger: ingentem iactu transmittere circum
eminus et dictae dare vulnera destinat orno.
quis fluere occultis rerum neget omina causis?
fata patent homini, piget inservare, peritque 935
venturi praemissa fides: sic omina casum
fecimus, et vires hausit Fortuna nocendi.
campum emensa brevi fatalis ab arbore tacta,
horrendum visu, per quas modo fugerat auras,
venit harundo retro versumque a fine tenorem 940
pertulit, et notae iuxta ruit ora pharetrae.
multa duces errore serunt: hi nubila et altos
922 ciji^ari B 923 rectorem Peyraredus recinebant
PS: retin- a> omnia Q.^v^ parcae Pft>: parrae Muller;
cf. Hor. carm. saee. 25 dirae retinebant stamina Parcae Im-
hofms^ quod cur faciant Farcae, non perspicitur 924 festa ce>:
fessa P 925 Designari C tumulo €t>: tumulis P quod rei-
ciendum, nam Staiius plurali poetico tumuli utitur aut propter
metrum (Theb. 5, 679 Silv. 3, 1, 24. 4, 4, 55. 5, 3, 106 et 243) aut
propter euphoniam {Theh. 9,388) suppremum BMQfb
honoi^ (e) P 927 ly|tia Q: lycia Cfbfiv 928 tenua r
transseat Q hastu r 930 Stipatum B'' 931 pharetras
portat N 933 destinet r 934 ocultis Qr regum ex
rerum L*' omnia MQGb^ Phillimorius 936 praemissa
PDs: pro- (promisa Q) ft> omina «>: omnia PBf^L*' (L* du-
j iomnia
bium): omn|a Q^: omina M*^ casum Po>: cassa Muller
937 hausit P^g: auxit a> 938 emensacw: emissa P 939 Hor-
rendum o> : Horridum P 941 hora B
THEBAIDOS LIB. VI. 239
occurrisse notos, adversi roboris ietu
tela repulsa alii. penitus latet exitus ingens
monstratumque — nefas! — uni remeabile bellum 945
et tristes domino spondebat harundo recursus.
943 Occurrise r: Decurrisse (jl adversi Pg: adverso
(adv- f) o> 944 repulsi M^ 945 recie distinxit Marklandus
ad Silv. 2, 6, 3 946 En Q dominospondebat P'' post 946
STATII POETAE THEBAID • LIB • UI • EXPLICIT. 1 INCIPIT
EIUSDEM . LIBER ■ UH P
P. PAPINI STATI
THEBAID 0 S
LIBER YII.
Atque ea cunctantes Tyrii primordia belli
luppiter haud aequo respexit corde Pelasgos,
concussitque caput, motu quo celsa laborant
sidera proclamatque adici cervicibus Atlans.
tunc ita velocem Tegees adfatus alumnum: 5
'i, medium rapido Borean inlabere saltu
Bistonias, puer, usque domos axemque nivosi
sideriS; Oceano vetitum qua Parrhasis ignem
nubibus hibernis et nostro pascitur imbri.
atqne ibi seu posita respirat cuspide Mavors, 10
quamquam invisa quies, seu^ quod reor^ arma tubasque
insatiatus havet caraeque in sanguine gentis
TESTIMONIA 9 Prisc. GL II 339, 2 {propter aUativiim
imbri) Statius in VII: nubibus . . imbri
7, 1 — 254 in D paene extincti 1 Utque fiv: Atque M*
n
2 haut P 3 caput ex -ud Q^ laborat Q^: roborant r
h
4 atblans P: at(h)lan8 KQ.^fi: atlafs B^: at(h)las o> 5 affa-
tus P^: adfatur (ex eS- f^) P^^cu 6 In f/Li borean'^'^^ B"
boream praelabere Heinsius falso 7 Bisthonias P puer P:
Buper o> 8 pharrasis P 9 imbre Q 11 Quanquam P
iniussa coni. Garrodius 12 havet Schrader: habet Pct>: o))it
Baehrens: hiat Garrodius caraeque Pa>: Thracaeque Garro-
dius, adiectivo non Statiano
THEBAIDOS LIB. VII. 241
luxuriat: propere monitus iramque parentis
ede, niliil parcens. nempe olim accendere iussus
Inachias acies atque omne, quod Isthmius umbo 15
distinet et raucae circumtonat ira Maleae:
illi vix muros limenque egressa iuventus
sacra colunt; credas bello rediisse, tot instant
plausibus, offensique sedent ad iusta sepulcri.
hicne tuus, Gradive^ furor? sonat orbe recusso 20
discus et Oebalii coeunt in proelia caestus.
at si ipsi rabies ferrique insana voluptas
qua tumet, inmeritas cineri dabit inpius urbes
ferrum ignemque ferens, inplorantisque Tonantem
sternet humi populos miserumque exhauriet orbem. 25
nunc lenis belli nostraque remittitur ira.
quodni praecipitat pugnas dictoque iubentis
ocius inpingit Tyriis Danaa agmina muris —
nil equidem crudele minor — , sit mite bonumque
numen^ et effreni laxentur in otia mores, 30
reddat equos ensemque mihi, nec sanguinis ultra
ius erit: aspiciam terras pacemque iubebo
omnibus; Ogygio sat erit Tritonia bello.'
dixerat, et Thracum Cyllenius arva subibat;
13 parentis ex -es P^ 14 nempe Po>: namque S ac-
cendere o>: accedere Pf 15 Inachidas C 16 Distinet {ex
Dest- B^Qi) a>: Destinet {ex Fe- C) PCr ora rb 17 IUi ex
c i^
-6 f^- Illi MV^: illic Peyraredus 18 reidiisse (d)B: redise f^
bu
19 iusta Po>: iusta M^f^: busta i iusta v^: busta Hft^
sepulchri P 20 gragdive (i ex e, eras. n) B^ sonat om. b*
sine lac, ruit add. b^ recusoM^ 21 improeliab 22 ipse f^
23 -et inmeritas o>: -et iammeritas P^: etiam meritas N
or mitior redditur
impius P 24 implor- P 26 remittitur P'': remittitur f
27 -ni Pg: -nisi oj 29 Nile quidem C credule Q*
0
minor P^: moror Baehrens falso 30 in B summa margine
repetitus Nomen r 31 aequos B: aequus L 32 lusgerit (s) P
34 et Po>: at KMf Menkius abusus locis Vergilianis Aen.
Stativs Thebais. 16
242 P. PAPINI STATI
atque illum Arctoae labentem cardine portae 35
tempestas aeterna plagae praetentaque caelo
agmina nimborum primique Aquilonis hiatus
in diversa ferunt: crepat aurea grandine multa
palla, nec Arcadii bene protegit umbra galeri.
/bic steriles delubra notat Mavortia silvas — 40
horrescitque tuens — , ubi mille furoribus illi
cingitur averso domus inmansueta sub Haemo.
ferrea compago laterum, ferro apta teruntur
limina, ferratis incumbunt tecta columnis.
laeditur adversum Phoebi iubar, ipsaque sedem 45
lux timet, et durus contristat sidera fulgor.
digna loco statio: primis salit Impetus amens
e foribus caecumque Nefas Iraeque rubentes
exanguesque Metus, occultisque ensibus adstant
Insidiae geminumque tenens Discordia ferrum. 50
innumeris strepit aula Minis, tristissima Virtus
stat medio, laetusque Furor voltuque cruento
Mors armata sedet; Bellorum solus in aris
sanguis et incensis qui raptus ab urbibus ignis. J
terrarum exuviae circum et fastigia templi ^ 55
captae insignibant gentes, caelataque ferro
3, 259. 11, 595. 709 uhi exstat dixit, at hic autem {vix) dixerat,
larctoae
et legitur arva o>: arma P 35 arctoae Po>: hibernae M":
hibemae f 37 om. b\ add. b^ 40 delubra steriles L
ori
eilvias P^ 41 furentibus Q* 42 Fingitur K averso Po>:
iinrequieta
adverso S^^ inmansnetaPo: air inrequieta B^mg.: inmansueta
L^^r 43 apta P: arta {ex -to L*^ ct>: acta b^: area Q^ sed
aptus prisce usurpatum 44 Li^mina f 46 Dux C
47 loco P'' primus r 48 EfiForibus {prius f litura deletum) T :
n
EfiForibus v 49 ocultisque Q 50 Invidiae r gemitum-
que M*^ 51 ministris sima L'' 52 voltuque B^: vu- P
64 qui ex -que B^ 55 fastigia ex -dia P"" 56 insignabant
a j^
P': insignibant ex -gna- M^ caelatique B^: -taeque Q'
THEBAIDOS LIB. VII. 243
fragmina portarum bellatricesque carinae,
et vacui currus protritaque curribus ora,
paene etiam gemitus: acleo vis omnis et omne
vulnus. ubique ipsum, sed non usquam ore remisso 60
cernere erat: talem divina Mulciber arte
ediderat; nondum radiis monstratus adulter
foeda catenato luerat conubia lecto.
quaerere templorum regem vix coeperat ales
Maenalius^ tremit ecce solum et mugire refractis 65
corniger Hebrus aquis; tunc quod pecus utile bello
vallem infestabat^ trepidas spumare per herbas,
signa adventantis, clausaeque adamante perenni •
dissiluere fores. Hyrcano in sanguine pulcher
ipse subit curru, diraque adspargine latos 70
mutat agros^ spolia a tergo flentesque catervae:
dant silvae nixque alta locum; regit atra iugalis
sanguinea Bellona manu longaque fatigat
cuspide. deriguit visu Cyllenia proles
submisitque geuas: ipsi reverentia patri, 75
si prope sit^ dematque minas nec talia mandet.
'quod lovis imperium, magno quid ab aetliere portas?'
occupat Armipotens ^neque enimhunc, germane, sub axem
57 coronae C 58 cursus BL: currus ex cursus Q^b^
i confracta ^
protritaque r liora B 59 Pene M^L^: Pone ? Heinsius
male pone aciem gemitus Unger 1S68 p. 225 gemitusque D
vel aderat pro adeo vel ad omne pro et omne Barthius
sensu loci non intellecto 61 mulcifer {ex -ber B^) BLMfCrb
62 radiis s. l. M^ monstratur f adulter in ras. L"
63 lurat B^ 65 mugibere fractis P: mugirere fractis {recte
dist L'^) L 66 bello P: -is «> 67 trepidas| b 68 ad-
ventantis ex -es B^ peremni b 70 aspargine P -que
om. r laetos <s Barthius 72 iugales P 73 longeque C:
logaque Q^ 74 diriguit V fi: de- ft^ 75 Summisitque P
ipsi eic -a B^ domatque B^ mandet ex -at f^ 77 Quid r
quid (quod fr) ft>: -que et P 78 armipotens ex -ma- B
Igermane Bub axem
enim om. N hunc modo in aera velox M*^: hunc modo in
aera velox f
16*
244 P- PAPINI STATI
sponte venis hiemesque meas, cui roscida iuxta
Maenala et aestivi clementior aura Lycaei.' 80
ille refert consulta patris. nec longa moratus,
sicut anhelabant, iuncto sudore volantes
Mars inpellit equos, resides in proelia Graios
ipse etiam indignans. vidit pater altus et irae
iam levior tardo fiectebat pondere vultum. 85
ut si quando ruit debellatasque relinquit
Eurus aquas, pax ipsa tumet pontumque iacentem
exanimis iam volvit biemps: nondum arma carinis
omnia^ nec toto respirant pectore nautae.
finierat pugnas honor exequialis inermes, 90
necdum aberant coetus, cunctisque silentibus beros
vina solo fundens cinerem placabat Adrastus
Archemori: 'da, parve, tuum trieteride multa
instaurare diem, nec saucius Arcadas aras
malit adire Pelops Eleaque pulset eburna 95
templa manu, nec Castaliis altaribus anguis,
nec sua pinigero magis adnatet umbra Lechaeo.
nos te lugenti, puer, infitiamur Averno,
80 clementiar Q^ lycaei ex -aeti P^ 82 hanelabant
BQ sodore B^ 83 residens P^: -es D: -esque a>
improelia b^ 84 irae Peyraredus: ira Po>: -ifr ira fi
^5 levio B^ tarde HL" tarde flectebat pondera vultus
Imhofius 86 quondo L relinquit PSfb: -liquit o>
a Itumet
S7 aquis M*' timet r^: tumens fi 88 carinis o>: om. P:
ituto o
quiescunt 'P^mg. 89 toto M^v^: tuto f pectire B^ 91 ab-
jerant (i) fb: aderant fi coetus praeter c- in ras. Q^: qiiestus
Peyraredus, sed cf. 6,250 92 placabat o>: pacabat PLb: pa-
ipla u
B^f"': pa- M'' 93 Aechemori f tum B^ trieteride ex
u
triat- B*: ex trit- b^: triateride Q 94 safcius Q^ arcados
BQCf: -as ex -ob b^ a|ras (u) P 95 Malit^Prb^^C^: Maletf^:
it e * unda
Mallet o>: Ma^et N: Mallet Q^ 97 adnatat M^ umbra r
lechaeo PDN: Iyc(ha)eo o> 98 lugendum Lachmannus
THEBAIDOS LIB. VIL 245
maestaque perpetuis solleinnia iungimus astris,
nunc festina cohors. at si Boeotia ferro 100
vertere tecta dabis^ magnis tunc dignior aris,
tunc deus, Inachias nec tantum culta per urbes
numina, captivis etiam iurabere Thebis.'
dux ea pro cunctis, eadem sibi quisque vovebat.
iam pronis Gradivus equis Ephyraea premebat 105
litora^ qua summas caput Acrocorinthos in auras
tollit et alterna geminum mare protegit umbra.
inde unum dira comitum de plebe Pavorem
quadripedes anteire iubet: non alter anhelos
insinuare metus animoque avertere viris 110
aptior; innumerae monstro vocesque manusque
et facies quamcumque velit; bonus omnia credi
auctor et horrificis lymphare incursibus urbes.
si geminos soles ruituraque suadeat astra^
aut nutare solum aut veteres descendere silvas, 115
a! miseri vidisse putant. tunc acre novabat
ingenium: falso Nemeaeum pulvere campum
103 Prisc. GL II 566, 5 (joropter passivum iurari) Statius
etiam in VII: captivis . . Thebis
99 Festaque b aris i astris B^M'^: arisQLfb^ 100 acP^
boaetia Bb: boetia Qf 101 dabas f^ 103 iurabere ex
-vere P^ 104 vovebat P: volgebat (v) B: volebat cj
106 acrocorinthos P: -us a> auras ex -os P^ 108 QVADri-
V
pedes P: Quadripedes B^v^KQ,^: -dru- SMCf^: -dri- Lrb
110 animoque avertere vires Pg: animumque avertere (adv- S)
veris o> 111 mostro L 112 quamcumque P: qua- BQLb^r:
iUbet
quae- o> velit PBQ: velit L'^ : libet (inras. b^) a> credi ex -do f :
ex -dit b 113 Ductor fi^: i Auctor fi^ mg. orrificis P^
8ua v
114 saudeat Q^ 115 mutare ft: natare f: natare M*^ 116 vi-
8 c
dise P^ putant PQVg: putent Q.^mg. (x) atre r: aere Q^:
j. falso
arce f^ iuvabat MenJcius 117 nemeum BMQfb^ fuso v^
246 P. PAPINI STATI
erigit; attoniti tenebrosam a vertice niibem
respexere duces; falso clamore tumultum
auget, et arma virum pulsusque imitatur equorum, 120
terribilemque vagas ululatum spargit in auras.
exsiluere animi, dubiumque in murmure vulgus
pendet: ^ubi iste fragor? ni fallimur aure. sed unde
pulvereo stant astra giobo? num Ismenius ultro
miles? itaest: veniunt. tanta autem audacia Thebis? 125
an dubitent — age! — ^ dum inferias et busta colamus?'
haec Pavor attonitis; variosque per agmina vultus
induitur, nunc Pisaeis e milibus unus,
nunc Pylius, nunc ore Lacon, hostesque propinquos
adiurat turmasque metu consternat inani. 130
nil falsum trepidis. ut vero amentibus ipse
incidit et sacrae circum fastigia vallis
turbine praevectus rapido ter sustulit hastam^
ter concussit equos, clipeum ter pectore plausit:
arma, arma insani sua quisque ignotaque nullo 135
more rapit, mutant galeas alienaque cogunt
130 Eutych. GL V 479, 26 consterno etiam consternas
differentiae significationis causa primae invenitur, ut Statius
libro VII Thebaidos: adiurat . . inani
118 a ow. P 120 pulssusque f imitator Q* 121. 120 r^
corr. V* 121 -que ex -quo B^ vagas ex -os "L" ululutum Q^
122 Exiluere o>: -liere P, cf. Hermes 40 (1905) p. 342 animi
(-i in ras. B^) P«>: -mis g murmura Heinsius 123 ni Po>
[i. nisi forte, cf. 2, 351): num Kochius 1865 p. 8 sed ft>: et P
unde ex inde B^M": inde Q 124 Pulvereo (-o in ras.) B^
isthmenius P 125 Miles adest C tanta autem (aut C : om. ^^) o> :
lauda
tantam autem P: tanta est autem S: tanta est "Nfi^ fiducia v"''
126 agedum et C; distinxit Imhofius dubitent ex -tant Q^
127 a b* praeter Hae- scriptus in ras. 130 consternit e.x
-nat 'M.''L"f^: -nit Nb^ 131 Ni^I (hi) Bb 133 provectus
N^ 134 clipeo N pectore N*: cuspide Garrodius
ipresait n
plausit M '^ 135 — inaani ! — interpunxit 'Hifal. 136 mutat L "
THEBAIDOS LTB. VH. 247
ad iuga cornipedes; ferus omni in pectore saevit
niortis amor caedisque^ nihil flagrantibus obstat:
praecipitant redimuntque moras. sic litora vento
incipiente fremunt, fugitur cum portus; ubique 140
vela fluunt, laxi iactantur ubique rudentes;
iamque natant remi, natat omnis in aequore summo
ancora, iam dulcis medii de gurgite ponti
respicitur tellus comitesque a puppe relicti.
viderat Inachias rapidum glomerare cohortes 145
Bacchus iter; gemuit Tyriam conversus ad urbem,
altricemque domum et patrios reminiscitur ignes,
purpureum tristi turbatus pectore vultum:
non crines, non serta loco, dextramque reliquit
thyrsus, et intactae ceciderunt cornibus uvae. 150
ergo ut erat lacrimis lapsoque inhonorus amictu
ante lovem — et tunc forte polum secretus habebat —
constitit, haud umquam facie conspectus in illa —
nec causae latuere patrem — , supplexque profatur:
^excindisne tuas, divum sator optime^ Thebas? 155
saeva adeo coniunx? nec te telluris amatae
deceptique laris miseret cinerumque meorum?
esto, olim invitum iaculatus nubibus ignem —
credimus — : en iterum atra refers incendia terris,
148 et 151 27 7, 222 dixerat poeta superius: lapsoque in-
honorus amictu (151) et: purpureum . . vultum (148)
137 om|ni (e?) BQ^ impectore b: it p. r 138 flagranti-
bus ex fra- L^ 143 A.nchora P medii| (-s) b 144 tel-
Ijus f 145 rabidum r 149 crines ex -m B non serta
om. b^ sine lac: non mitra add. b^ 151 lapsofque (s) b: -os-
V
que r inhonores L^ 152 ut tunc C polus Baehrens
i seouruB
secretus Q^ abebat B 153 aut PB^ hunquam Q^
a
154 suplexque BQ 156 Saevaideo Q^ 158 invitus in lac.
^ \> ^
SK^pl.h^ iaculatum HCfi^v. -tu| K nuribusB^: nujibus Q*:
i nubibus
nuribus Lf: nuribus M'^ 159 eu iterum C
248 P. PAPINI STATI
nec Styge iurata, nec paelicis arte rogatus. 160
quis modus? an nobis pater iratusque bonusque
fulmen habes? sed non Danaeia limina talis
Parrbasiumque nemus Ledaeasque ibis Amyclas.
scilicet e cunctis ego neglectissima natis
progenies? ego nempe tamen, qui dulce ferenti 165
pondus eram, cui tu dignatus limina vitae
praereptumque iter et maternos reddere menses.
adde, quod inbellis rarisque exercita castris
turba meas acies, mea tantum proelia norunt,
nectere fronde comas et ad inspirata rotari 170
buxa: timent thyrsos nuptarum et proelia matrum.
unde tubas Martemque pati, qui fervidus ecce
quanta parat? quid si ille tuos Curetas in arma
ducat et innocuis iubeat decernere peltis?
quin etiam invisos — sic hostis defuit? — Argos 175
eligis! o ipsis, genitor, graviora periclis
iussa: novercales luimus ditare Mycenas!
cedo equidem. quo sacra tamen ritusque peremptae
gentis et, in tumulos si quid male feta reliquit
mater, abire iubes? Thracen silvasque Lycurgi? 180
anne triumphatos fugiam captivos ad Indos?
160 iurata stige C pelicis ex -es M^ 161 a. nobis M*^:
a nobis f 162 abes B^: liabe|8 f 163 Pharrasiumque P:
r g
Parthasimnque b^ 'pvius -que add. B^ ledasque f^
164 neclectissima P: neggletissima B^ 165 neppe N
ferenti o>: -tis P 167 Preceptumque f * iterPo> (c/. Imhofius
adh. l.): uterum Barthius 170 fronde o: fronte P iiotari r
172 qui PC: quin <x> 173 quodsi r 174 innocu" b*
175 defuit ex decuit "L^ 176 eligis s MarUandus ad
Silv. 2, 6, 58: Elicis Pco, cf. 2J ad v. 177 h'''' ipsis B^: ipsis o
icorr. /i^)/ir genitis /i 177 luimus P : ruimus o> fortasse recte :
ruimur Barthiu^ 178 Credo C 180. 179 r^ corr. v^
179 in tumulo Naukius 1863 p. 6, sed in tumulos cum male feta
v
conitmgendum 180 lygurgi PBQMfb 181 captivos P'"
THEBAIDOS LIB. VII. 249
da sedem profugo! potuit Latonia frater
saxa — nec invideo — defigere Delon et imis
commendare fretis; cara submovit ab arce
hostiles Tritonis aquas; vidi ipse potentem 185
gentibus Eois Epaphum dare iura^ nec uUas
Cyllene secreta tubas Minoave curat
Ida: quid heu tantum nostris offenderis aris?
liic tibi — quando minor iam nostra potentia — noctes
Herculeae placitusque vagae Nycteidos ardor, 190
bic Tyrium genus et nostro felicior igne
taurus: Agenoreos saltem tutare nepotes.'
invidiam risit pater, et iam poplite fiexum
sternentemque manus tranquillus ad oscula tollit
inque vicem placida orsa refert: ^non coniugis ista 195
consiliis, ut rere, puer, nec saeva roganti
sic expostus ego: inmoto deducimur orbe
fatorum; veteres seraeque in proelia causae.
nam cui tanta quies irarum aut sanguinis usus
parcior humani? videt axis et ista per aevom 200
mecum aeterna domus, quotiens iam torta reponam
fulmina, quam rarus terris bic imperet ignis.
quin etiam invitus magna ulciscendaque passis
183 imisBMQ^: unis PQ^SLNfb^: iiniis v^: irimis sscr.v^
184 fretiis P° submo|vit f ab 5. Z. B^ 186 ^paphum b*
a
ullis M^: illas C 187 Cyllenes MNCfr^v: -ne| B minoave
b: -noiave Po> 188 quod r tanta r aris ex -as f
189 noctes o>: -tis P 190 placitus*^"® b^ vaga fi
nyctaedos Q^ 191 tytirium v^ 192 Taurus et Q, age-
nereas B saltim P: -im ex -em v^ 193 poblite M
194 ad ea; ab L^ 196 utere P*' nec add. L^ rogantij (s; b
197 exposftus b inmota L deducimur o>: -mus P
V
199 aut Po>: et Q, 200 Pacior L aevom B^: aevum P
201 quocions Q^ torta Pct> : certa Marklandus ad Silv. 5, 2, 102
inani epitheto 202 imperat fi ignis fi^ in ras. 203 manaf'
passis ex -us M^
250 P. PAPINI STATI
aut Lapitlias Marti^ aut veterem Calydona Dianae
expugnare dedi; meaque est iactura pigetque 205
tot mutare animas, tot reddere corpora vitae.
Labdacios vero Pelopisque a stirpe nepotes
tardum abolere mihi; scis ipse — ut crimina mittam
Dorica - — , quam promptae superos incessere Thebae;
te quoque — sed, quoniam vetus excidit ira, silebo. 210
non tamen aut patrio respersus sanguine Pentheus,
aut matrem scelerasse toris aut crimine fratres
progenuisse reus, lacero tua lustra replevit
funere: ubi hi fletus, ubi tunc ars tanta precandi?
ast ego non proprio diros inpendo dolori 216
Oedipodionidas: rogat hoc tellusque polusque
et pietas et laesa fides naturaque. et ipsi
Eumenidum mores. sed tu super urbe moveri
parce tua: non hoc statui sub tempore rebus
occasum Aoniis, veniet suspectior aetas 220
ultoresque alii: nunc regia luno queretur.'
his ille auditis mentemque habitumque recepit.
ut cum sole malo tristique rosaria pendent
usta noto, si clara dies zephyrique refecit
aura polum, redit omnis honos, emissaque lucent 225
germina et informes ornat sua gloria virgas.
204 lapMtas P at ^ 205 meaque h^g: mea Po>:
nimia Phillimorius: lovis vel nostra Garrodius pietque L
206 reddere corpora P: corpora {ex -re L'^) reddere o>
207 Labdacias Q 208 abolere {ex adho- L'^) o>: adolere P
omittam fi 210 Ne r 211 respectusus v^ 212 aut Po>:
e o
et Baehrens fratris Q^: -es err -is M*^ 213 reus P"^ lustra
PQ^N: iussaco 214 ubi hi P: ubi ft> 215 At v impendo P
216 Oedipodianidas f^: Aeidip- L 217 ipsi ex -e M^
218 orbe P° 220 aoni b^ susceptior C: suspectior ex
suppecio L^ 222 mentemque ex -ten- b^ recepit (-cepit
Q^ in ras.) €jj: recipit P 223 rosaria ex -alia P*' pendent
(ex pa- P**) P: pallent o> 224 si . . . refecit v^ in ras.
honos
recepit f (e v. 222) 225 holua P°
THEBAIDOS LIB. VII. 251
nuntius attonitas iamdudum Eteoclis ad aures
explorata ferens longo docet agmine Graios
ire duces, nec Jam Aoniis procul afore campis;
quacumque ingressi, tremere ac miserescere cunctos 230
Thebarum ; qui stirpe^ refert^ qui nomine et armis.
ille metum condens audire exposcit et odit
narrantem; hinc socios dictis stimulare suasque
metiri decernit opes. exciverat omnem
Aoniam Euboeamque et Phocidos arva propinquae 235
Mars, ita dulce lovi; longe fugit ordine velox
tessera: propellunt acies^ seseque sub armis
ostentant-, subeunt campo^ qui proximus urbi
damnatus bellis patet expectatque furores.
nondum hostes contra, trepido tamen agmine matres 240
€onscendunt muros, inde arma nitentia natis
■et formidandos monstrant sub casside patres.
turre procul sola nondum concessa videri
Antigone populis teneras defenditur atra
Teste genas; iuxtaque comes, quo Laius ibat 245
armigero; tunc virgo senem regina veretur.
quae sic orsa prior: ^spesne opstatura Pelasgis
227 Mntius b dudum s. l. M^ aures ex -as Q^
228 longo ex -a L'^ 229 aonias P^: aoniis (o ex n) b*
afore Po>: affore BLN: abfore ex aff- f^b^ 232 ex- add. f
hinc
233 hinc o>: hic P: his B^f: his M^ socios dictis P:
dictis socios o> 234 om. M\ add. 1S.^mg. 235 arma r
236 Ma^s Q^ longe PBN: longo {ex -a L^) o> fuit DLr:
fugit ex fuit M^v'^: furit ex fuit f^ velox ex -ax L"
237 Tersera fi propellant BMf/x: -unt ex -ant Q^b^
238 Ostentent B: -tent M^L^^Q^: -dent f expectantque g
Deipser 1881 p. 118, sed campus expectat furores, milites victo-
riam 240 hostes {ex -is Q^) PQ: hostis o> contra Bb: contce
contra
{-ce parum perspicue in ras. P''; fuit -ra) P: circae Q^: circa o>
r e e for
tepido P" agmina P*" matris L^ 242 Et dandos ^^
iius '
244 atra C 245 laicus L " 246 senem e^ -en b ^ 247 obstatura P
252 P- PAPINI STATI
haec vexilla, pater? Pelopis descendere totas
audimus gentes: dic, o precor, extera regum
agmina; nam video^ quae noster signa Menoeceus, 250
quae noster regat arma Creon, quam celsus aena
Spliinge per ingentes Homoloidas exeat Haemon.'
sic rudis Antigone, senior cui talia Phorbas:
'mille sagittiferos gelidae de colle Tanagrae
promovet ecce Dryas; hic, cui nivea arma tridentem 255
atque auro rude fulmen habent^ Orionis alti
non falsus virtute nepos: procul, oro, paternum
omen et innuptae vetus excidat ira Dianae.
iungunt se castris regisque in nomen adoptant
Ocalea Medeonque et confertissima lucis 260
Nisa Dionaeisque avibus circumsona Thisbe.
254 2J 9, 745 Tanagre enim ciTitas Euboeae {l. Boeotiae)
est, ut ipse in catalogo: mille .. Tanagrae
Itantas
248 vexilla ex vi- P'" totas o>: totas P*': gentes Dr
249 Audiyimus Q^ gentes Po>: totas Dr 250 nostra N
imenechus
meneceus add. b^: menoeceus Q^: -teus ex -ceus M'^ 251 noster
patiuuo P° aut P*" : .terM^: nostra N regat P : gerat o> celsus
(_s- ex -i- L") L 252 Spinge MQLfb homoloidas ex haem-
P*": homeloidas Bb: homoloidas f : omoloydas ex home- L^:
hemoloidas fi, cf. 8,354 253 antigenae Q seni L*^
o o ^
254 sagittiferas f: -ras M'^: -ris Q^ trinagrae C 255 dy|aft
(r) b hicui L" nivea ex -ia f^ tridentem o>: -ti P
256 Auro atque fi^ habent a>: -et P 257 falsos M^
ore ex ora L" 258 vetus o>: procul P (e v. 257), cf. 210
post 259 Q^ mg. Et bellator abas nolebat mandere fabas
260 Ocalea Kohlmannus {quamquam 'SlxaXEJi non inauditum):
Oebalidae ex Oeclaliae P"": Ocale(a)e vel sim. a> confer-
iiugis ilucis
tissima P: -sert- o> lucis M^: iugis Q*: iugis (ainugis B'')
j. lucis i silvis
BLr: iugis b^: nugis ex iugis v': iugis N 261 Nisa «>:
Nysa P circumsonat hispe Mf: -sona| hisbae L
THEBAIDOS LIB. VII. 253
proximus Eurymedon, qui pastoralia Fauni
arma patris pinuque iubas imitatur equinas,
terribilis silvis: reor et Mavorte cruento
talis erit. dites pecorum comitantur Erythrae, 265
qui Scolou densamque iugis Eteonon iniquis,
qui breve litus Hyles Atalantaeamque superbi
Schoenon babent notique colunt vestigia campi;
fraxineas Macetum vibrant de more sarisas
saevaque difficiles excludere volnera peltas. 270
ecce autem clamore ruunt Neptunia plebes
Oncbesti, quos pinigeris Mycalessos in agris
Palladiusque Melas Hecataeaque gurgite nutrit
Gargaphie, quorumque novis Haliartos aristis
invidet et nimia sata laeta supervenit herba. 275
tela rudes trunci, galeae vacua ora leonum,
262 2J 11, 32 Eurymedon . . cuius in catalogo fecerat men-
tionem: proximus . . . patris
262 qui PC: cui ft> 263 pinuque P: pinujque g: pinus-
que o> iubas ex -es f^ imitatur ex -us Q^ 264 silv^^ b^
magvorte (r) b 265 erit ex -at B^: erat Q, dites o>:
-is P " erithae f 266 scolon PDN: icolon BQ: colon o>
h
etenon fi^: eonon r 267 liyes f: heles L atalanteamque P:
-emqueB^: -emqueK: -emqueQb: atalantemque f '" : at(h)lantem-
que (-equel) ct>: atlriteque ex ac- /li^: athalanteamque v^ in ras.:
alatena^ r superbij Q 268 Schiron M: Sciron f: Syron L^
in ras.: Secron C 269 macetum vibrant P: vibrant macetum
v
(-dum KC^) ft> 270 exc|udere (1) b volnera B^: vulnera P
pubes
pel|tas (i) B: peltis r 271 plebes Pct>: pubes BLb: plebes C^:
Iplebea
proles B/i: proles r 272 Fonchesti b mycalessos P: -esos
(meg- ex mic- M^) a> pinigeris {ex pu- B) Po>: piniferis
JDeipser 1881 p. 127, sed cf. 12, 225 Val. Flacc. 6, 393. errat
idem in interpretatione 7, 97 273 haecataeaque P: h|e|ca-
taeaque (a, c) B: hecataeque f 274 Gargaphie fg: Garga-
phile P : Garcaphie vel Carc- o> aliartos (-i^- L) o> 275 nimia
o>: nivea P: viva Garrodius
254 P. PAPINI STATI
arborei dant scuta sinus. hos regis egenos
Amphion en noster agit — cognoscere pronum,
virgo — , lyra galeam tauroqne insignis avito.
macte animo iuvenis^ medios parat ire per enses 280
nudaque pro caris opponere pectora muris.
vos etiam nostris^ Heliconia turba, venitis
addere rebus opem; tuque^ o Permesse^ canoris
et felix Olmie, vadis armastis alumnos
bellorum resides. patriis concentibus audis 285
exultare gregem, quales, cum pallida cedit
bruma, renidentem deducunt Strymona cygni.
ite alacres, numquam vestri morientur honores,
bellaque perpetuo memorabunt carmine Musae.'
dixerat, et paulum virgo interfata loquenti: 290
'illi autem, quanam iunguntur origine fratres?
sic certe paria arma viris, sic exit in auras
cassidis aequus apex; utinam haec concordia nostris!'
cui senior ridens: 'non prima errore videndi
falleris, Antigone: multi hos — nam decipit aetas — 295
dixerunt fratres. pater est natusque, sed aevi
296 27 11, 35 et istorum {Lapithaonis atque Alatrei) memi-
nit in catalogo: pater . . modos
277 egenus f 278 en Pa>: et Q 279 lyra galeam D:
lyram (-ra^ B) galeam (-a^ b) PBb: lyram galea (in g- C) a>
281 opponere ex obp- Q^ 282 venitis P: veni|tis Qbv:
e
venistis a> 283 permesse (-mi- Q^) o>: permense P
284 Olmie Gronovius: hormie (ormige Mf) Po> armastis P:
-atis o> 285 audis ex -es Q^ 286 quales o>: -ia P
den r
287 renitentem (ex -nid- L*^) Lb: renitentem C^ stymona Q^:
r imusae
strimonja (i)f: stirmonaM*' 288 moriantur Q 289nymphaer
a
290 virgo paulum D interfa^ta f: -fecta Q^ loquenti P:
docenti {ex -di L '^) o> {ex glossa "dicenti corr. , ut metro satis
fieret): docentem K: loquentem g 291 Ille Q^ origione L
292 patria D exeat Q^ 294 prim P^ 295 multi ex -to M^
296 — 383 in B desunt exciso uno folio sed aevi {ex sedem
C^ ct>: sed aevo P
THEBAIDOS LIB. VII. 255
confudere modos: puerum Lapithaona nymphe
Dercetis expertem thalami crudumque maritis
ignibus ante diem cupido violayit amore
inproba conubii; nec longum^ et pulcher Alatreus 300
editus, ac primae genitorem in flore iuventae
consequitur traxitque notas et miscuit annos.
et nunc sic fratres mentito nomine gaudent,
plus pater; hunc olim iuvat et ventura senectus.
tercentum genitor totidemque in proelia natus 305
exercent equites: hi deseruisse feruntur
exilem Glisanta Coroniamque, feracem
messe Coroniam, Baccho Glisanta colentes.
sed potius celsos umbrantem hunc aspice late
Hypsea quadriiugos^ clipei septemplice tauro 310
laeva, ter insuto servantur pectora ferro,
pectora: nam tergo numquam metus. hasta vetustum
silvarum decus, emissae cui pervia semper
armaque corporaque et numquam manas inrita voti.
311 Serv. Aen. 7, 633 apud maiores loricae pectora tantum
tegebant. Statius: triplici servantur pectora ferro, pectora:
nam tergo nullus metus
297 ConfundereP^: Confu^dereL^ laphitaonaP: -amiab:
-onia fi nymphae Pg: -a o> 298 Dercetis g Heinsius,
Unger 1868 p. 170: Dercetis P^^L": Dircetis o>: Decretis b
maritis LQb?: -ti Pft> 300 Improba P conubi b^ et om.
isic
QNCrv purcher v 302 miscuit ex mixc- f^ 303 si M^^Q^:
si v^: si NLCfr 307 glisanta o>: glisanta b^: clisant P*
feracem ex -ro- P° 308 coronian Q.f^: -ian b^ clisanta P
colentes Po>: colenti Ellisius 309 om. v\ add. v^
huc f 310 Nipsea C quai^iugis (u) b* septemplicet Q*
u
taro P^": tergo D 311 Laena r: Laevi ex -a f servan-
tur pectora P Serv.: servant (-tem DKf^: servantur sscr. fi^v^)
ingentia o> 312 numquam add. ft^: nusquam Heinsius
hasta ex hostia f 314 corporaque P: pectoraque o> et
om. C irrita P voti ex vulti P^: voto ex -ti L^: voto S^
256 P- PAPmi STATI
Asopos genuisse datur, dignusque videri 315
tunc pater, abreptis cum torrentissimus exit
pontibus, aut natae tumidus cum virginis ultor
flumina concussit generum indignata Tonantem.
namque ferunt raptam patriis Aeginan ab undis
amplexu latuisse lovis: furit amnis et astris 320
infensus bellare parat — nondum ista licebant
nec superis — ; stetit audaces effusus in iras,
conseruitque manum, nec quem imploraret babebat,
donec vix tonitru submotus et igne trisulco
cessit. adbuc ripis animosus gurges anhelis . 325
fulmineum cinerem magnaeque insignia poenae
gaudet et Aetnaeos in caelum efflare vapores.
talem Cadmeo mirabimur Hypsea campo,
si modo placavit felix Aegina Tonantem.
ducit Itonaeos et Alalcomenaea Minervae 330
319 Prisc. G-L II 287, 15 accusativum quoque Graecum in
femininis invenimus a poetis proferri, sed raro. idem Statius
in YII: namque . . ab undis 330 U 2, 721 Itone civitas
Boeotiae, Minervae sacra, ut ipse ait: ducit . . Alalcomenea
(-nee codd.) Minervae agmina
316 abreptis Po: abreptis Q^: abruptis Nb: arreptis D
iF
317 Pontibus v^: Font- b 319 aeginam L ab arvis C
321 Infessus D ^^** lilicebant L^ licebant ex -bunt M^:
vel
-bat QDNrb: -bit C 322 Nec F superis ex -os L^
it
323 Conseruque b^ manus g 324 vix tonitru PLg: vi toni-
trus a>: vi (vi v^ tonitru (-ru f^: tronitru Q^: i^onitru b)M
Qfbr: vix (vij fi) tonitrus Cft summotus P 325 rapis r
326 poenae ex -na P'' 327 etli|neos f 328 Talem
m
Po>, sed -s scripturus erat P^ mirabitur D ipsea P
329 placavit o>: -bit P 330 ithoneos P: ituneos Q: ita-
neos N alalcomenaea (-nia P) Pg: alalcomena (al- L^) SL
T/Lffiv: lalcomena b: aalcomena D: ialcomenea N: al^comena
<-al-) Q
THEBAIDOS LIB. YII. 257
agmiDa, quos Midea et quos uvida suggerit Arne,
Aulida qui Grraeanque serunt viridesque Plataeas,
et sulco Peteona domant refluumque meatu
Euripum^ qua noster, habent, teque ultima tractu
Anthedon, ubi gramineo de litore Glaucus 335
poscentes inrupit aquas, iani crine genisque
caerulus, et mixtos expavit ab inguine pisces.
glandibus et torta zephyros incidere funda
cura: Cydoneas anteibunt gaesa sagittas.
tu quoque praeclarum forma, Cephise, dedisses 340
Narcissum, sed Thespiacis iam pallet in agris
trux puer; orbata florem, pater, adluis unda.
quis tibi Phoebeas acies veteremque revolvat
Phocida? qui Panopen, qui Daulida, qui Cyparisson,
et valles, Lebadia^ tuas et Hyampolin acri 345
subnixam scopulo, vel qui Parnasson utrumque
331 Midea et Klotzius: mide (-die N) et o>: med|on(i) P:
Midea Dubner; quod in scriptura P latet Medeon, iam v. 260
commemoratum est. cf. Hom. B 501 o^ rs nolvGtdcpvlov "Aqvtiv
^xov 01 xs MidKiav uvida g Heinsius {TtolvGtdcpvXog) : vivida P:
(h)umida a> arte N 332 Hulida b Graeanque Klotzius:
creanque P: greamque (gri- r) o> 333 petona f^: patrona C
refluumque ft>: -untque P meatum r 334 quae b
o glauce
noster P"" habent P: habet LbD^: abit o> neque N
gnts
335 Anthedon P*": Auth- C gramineo|(-n) P 336 inrupit ft>:
inrumpit P 337 Ceruleus (-l|us f) et mixto Qf: Caeruleus
mixtos N : Ceruleus mixtosque C 338 Clandibus P incidere o> :
incedereP: incendere Postgatius 339 cydoneas ex -os Q^b^
anteibunt ex -bant b^: -bant fi jaesa ex caesa P^: caesa Srb
340 formae D. Heinsius cephisse b dedisses ex -et b^
341 Narcisum b^ 342 orbata o>: oblata P adluis P^:
adluit (-et C) o> 343 revolvat P: -vet (-vit L) o> 344 quis
ter SN phanopen P quidaulida P^Q: quis aulida ex qui
saul- L^ cyparissum Lb: -issa /ii: -issos Mf 345 om. Q\
add. Q.^mg. 345 et suo loco et post 348 D 345 hyanpolin P:
hianp- LCfb: bramp- fi agri M^b^: acri ex agra Q^
i utrimque ' .
346 utrumque D
StATIVS THBBAI8. 17
258 P. PAPINI STATI
aut Cirrham tauris Anemorianque supinant
Coryciumque nemus^ propellentemque Lilaean
Cephisi glaciale caput, quo suetus anhelam
ferre sitim Python amnemque avertere ponto, 350
omnibus inmixtas cono super aspice laurus
armaque vel Tityon vel Delon habentia, vel quas
hic deus innumera laxavit caede pharetras.
Iphitus asper agit^ genitor cui nuper ademptus
Naubolus Hippasides, tuus^ o mitissime Lai, 355
hospes; adhuc currus securaque lora tenebam,
cum tua subter equos iacuit convulsa crueutis
ictibus, o utinam nostro cum sanguine, cervix!'
dicenti maduere genae, vultumque per omnem
pallor iit, vocisque repens singultus apertum 360
intercepit iter; refovet frigentis amicum
pectus alumna senis; redit atque exile profatur:
*o mihi sollicitum decus ac suprema voluptas,
Antigone! seras tibi demoror improbus umbras,
fors eadem scelera et caedes visurus avitas, 365
donec te thalamis habilem integramque resignem:
hoc satis, et fessum vita dimittite, Parcae.
sed dum labor iners, quanti — nunc ecce reviso —
347 cirram P taunis b^ anemorianque P: -amque (ani-
^ tem
QLCfb) ct> sopinant b^ 348 Horiciumque b propelleque P°
lilaean (-bae-L^: si-f)o>: liteam (-a- apertum^ci) P 349 Ce-
pliisi in lac. P°: Cefisi ex Cevisi L^ anhesam r 350 Ferre
sitim in lac. P" 8iti|m f python P" ponto ex -tum P^
351 Omnibus i- in lac. P" "immixtas P: intextas Bentleius
laurus P^: lauros (-rus Q^) o>P'' 352 quos Q^ 353 in-
numera Dg: -ras Po> laxavit o>: lassavit P 354 asper P$:
acer a> 355 Naupolus ex -bo- P^- Naubulus MLQfb hyp-
pasides P mi|tis8ime (t) f 356 tenebam P: -bat (ter- b) ft>
i litibus
358 Ictibus D 359 Dicenti P: -tis <t> 360 recens (c in
ras.) N 361 fringentis Pr 362 exincle Bentleius
363 solicitum M supprema fb voluntas MQCfr 365 caedis C
THEBAIDOS LIB. VII. 259
transabiere duces: Clonin atque in terga comantis
non ego Abantiadas, non te, saxosa Caryste, 37a
non bumiles Aegas altumque Capherea dixi.
et iam acies obtunsa negat, cunctique resistunt,
et tuus armatis iubet ecce silentia frater.'
yix ea turre senex, cum rector ab aggere coepit:
'magnanimi reges, quibus haut parere recusem 375
ductor et ipse meas miles defendere Thebas,
non ego vos stimulare parem — nam liber in arma
impetus, et meritas ultro iurastis in iras — ,
nec laudare satis dignasque rependere grates
sufficiam — referent superi vestraeque subacto 380
hoste manus — : urbem socia de gente subistis
tutari, quam non aliis populator ab oris
belliger externave satus tellure, sed hostis
indigena adsultat, cui castra adversa regenti
hic pater, hic genetrix, hic iunctae stirpe sorores, 385
hic erat et frater. cerne en ubicumque nefandus
excidium moliris avis: venere volentes
Aoniae populi, nec sum tibi, saeve, relictus.
quid velit ista cohors, et te sentire decebat:
369 Serv. Aen. 2, 391 comantes . . comas habentes, ut Sta-
tius: non ego in terga comantis Abantiadas 370 27 9,758
Abantiadas: Abantis filios, quos et supra memoravit: non ego
Abantiadas
369 clonin PSMCf: clomin KgN^: domin (-n in ras. fi^) fi:
domini b: demn L^: domiti (c supra mi v^) N^rv clonin
atque ex domantque Q^ comantes {ex -is L^ «>: conantis P
370 caristae P 371 egias M: egras (r del. f^) LQDNCr
capharea LQ 373. 372 Mf, sed ordinem restituit M^ 372 ob-
tunsa P^- obtusa o> cuneique Heinsius 374 ea ex et P^
rector Pg: ductor o> 375 haud P 376 Ductor ex V- C
V
377 stimilare M^ paraem Q^ 378 meritis r 379 -que
om. N 380 referant r 382 Nos tauri r populatur fi
l adsultat
horis L 383 hostis ex -es f 384 exultat r 385 sorfo-
V
res f 386 nefande D 388 saevae P^ relictis L^
17*
260 P- PAPINI STATI
reddere regna vetant.' sic fatus, et omnia rite 390
disponit, qui bella gerant^ qui moenia servent,
quas in fronte manus, medio quas robore sistat.
perspicuas sic luce fores et virgea pastor
claustra levat, dum terra recens; iubet ordine primo
ire duces, media stipantur plebe maritae; 395
ipse levat gravidas et humum tractura parentum
ubera, succiduasque adportat matribus agnas.
interea Danai noctemque diemque sub armis,
noctem iterum rursusque diem — sic ira ferebat —
ingeminant: contempta quies, vix aut sopor illis 400
aut epulae fecere moram; properatur in bostem
more fugae. nec monstra tenent, quae plurima nectit
prodigiale canens certi fors praevia fati.
quippe serunt diros monitus volucresque feraeque
sideraque aversique suis decursibus amnes, 405
infestumque tonat pater et mala fulgura lucent;
terrificaeque adytis voces clusaeque deorum
sponte fores; nunc sanguineus^ nunc saxeus imber,
et subiti manes flentumque occursus avorum.
tunc et Apollineae tacuere oracula Cirrbae^ 410
et non adsuetis pernox ululavit Eleusin
mensibus, et templis Sparte praesaga reclusis
390 fa|tus (c) b 391 servant P^: -ent ex -ant B^v^
392 — 403 fines versuum recentiore manu renovati in N 393 Per-
spicua ? se M^ {vel V.") et Po>: ac C: sic D 394 Castra r
nova,t PhilUmorius primoPDN^: primoj Qf: primos o>
396 iuvat Imhofius gravidas o> : validas P tractura PB LNrb :
tractura M^v*: i^actura ft: tactura SDKCf^ 397 et portat r
398 danai ex do^ f 399 om. M', add. Vi^ Noctemque L
icerti isors
400 contempta^ (-m aut -nt) B 403 vasti v"^ fors v^:
sors b^ fagti {c) b 404 serunt P Wakefieldus: ferunt o>
volucres pheraeque P"* 405 aversijque (s) Q: adver-
sique "Nrfiv 407 clusaeque fi^: clausaeque BLMf 409 flen-
r V
tumque P*" 410 apolineae L cyrhae L" 411 elulavit B^
412 sparte o>: parte P praesagia Q^ praesagare reclusis P
THEBAIDOS LIB. VII. 261
yidit Amyclaeos — facinus! — concurrere fratres.
Arcades insanas latrare Lycaonis umbras
nocte ferunt tacita, saevo decurrere campo 416
Oenomaum sua Pisa refert; Aclieloon utroque
deformem cornu vagus infamabat Acarnan.
Perseos effigiem maestam exorantque Mycenae
confusum lunonis ebur; mugire potentem
Inachon agricolae, gemini maris incola narrat 420
Thebanum toto planxisse Palaemona ponto.
haec audit Pelopea phalanx, sed bellicus ardor
consiliis obstat divum prohibetque timeri.
iam ripas, Asope, tuas Boeotaque ventum
flumina. non ausae transmittere protinus alae 425
hostilem fluvium; forte et trepidantibus ingens
descendebat agris^ animos sive imbrifer arcus,
seu montana dedit nubes^ seu fluminis illa
mens fuit obiectusque vado pater arma vetabat.
tunc ferus Hippomedon magno cum fragmine ripae 430
cunctantem deiecit equum, ducibusque relictis
gurgite de medio frenis suspensus et armis
413 amicledos P concurre L 414 Arcades DK^g: Arcados
(-as M^) Po>, quod frustra defendit Weber, de Stati codice Cassellano
1853 p. 40 insanos L latrasse D liconisL" 415 et saevo f
decurre L 416 acheloun M: -um BQfC 417 fagus r
informabat Q acanar M^: acarnar Cf: -a| Q 418 Perseus Q
rent
moesta N exornantque r: exorantque fx memorantque
b " a
Bentleius 420 narrat incola /t'^ accola Sclirader 421 The-
banoum P^: Thebarum ft 422 Haec ex Hic b 423 praeter C-
ire a
in ras. scr Q^ timeri M'^ 424 ripis Q^ boetiaque P:
boetaque BSLbv ventum est L non oni. L alfae P
427 animo^ P" arcus Pa>: arctos f: auctus Garrodius; si quid
mutandum , malim auster, sed cf. 9,405 428 nubes Pct>:
tabes Marklandus ad Silv. 5, 3, 271 fluminis Po: flaminis
Garrodius: numinis Marklandus l. l. 429 Men^ P*
431 ducibosque B^
262 P- PAPINI STATI
'ite viri' clamat^ 'sic vos in moenia primus
ducere, sic clusas voveo perfringere Thebas.'
praecipitant cuncti fluvio puduitque secutos. 435
ac velut ignotum si quando armenta per amnem
pastor agit, stat triste pecus^ procul altera tellus
omnibus et late medius timor: ast ubi ductor
taurus init fecitque vadum, tunc mollior unda,
tunc faciles saltus, visaeque accedere ripae. 440
haut procul inde iugum tutisque adcommoda castris
arva notant, unde urbem etiam turresque videre
Sidonias; placuit sedes fidique receptus,
coUe per excelsum patulo, quem subter aperto
arva sinu, nuUique aliis a montibus instant 445
despectus; nec longa labor munimina durus
addidit: ipsa loco mirum natura favebat.
in vaUum elatae rapes devexaque fossis
aequa et fortuito ductae quater ^ggere pinnae;
cetera dant ipsi, donec sol montibus omnis 450
erepsit rebusque dedit sopor otia fessis.
quis queat attonitas dictis ostendere Tiiebas?
urbem in conspectu beUi suprema parantis
territat insomnem nox atra diemque minatur.
discurrunt muris; nil saeptum horrore sub iUo, 455
nil fidum satis, invaUdaeque Amphionis arces.
rumor ubique aUos pluresque adnuntiat hostes
g
434 clusas P: clausas o> portas C 437 ait M^
438 tumor Miiller 441 Haud P castris Po>: sacris D
442 Arma f^ videre SML^Nrb^v: videri PBL^Q^f: -ri D^:
-rent Q^C: videre est ?, ac sane est aegre desideratur
444 Colleque r: Calle ex Colle b^ patula quam b 445 nul-
lique o>: -isque PN 446 Despectus ex Pro- C^: Di- PB
448 de|vexaque (s) Q 449 fortuitu Q agere B^ ^pinnae
(ra-?) Q 463 supprema Bf parantis {ex -es P^) PQ: -an-
i arces
tem {ex -entem L^) o> 456 Nihil B artes r 457 gubi-
que (h-) B alios PS: altus o>: aUus Gronovius plures D
adnuntiet f
THEBAIDOS LIB. VH. 263
maioresque timor; spectant tentoria contra
Inachia externosque suis in montibus ignis.
lii precibus questuque deos, hi Martia tela 460
belligerosque hortantur equos, hi pectora fietu
cara premunt miserique rogos et crastina mandant
funera. si tenuis demisit lumina somnus,
bella gerunt; modo lucra morae, modo taedia vitae
attonitis, lucemque timent lucemque precantur. 465
it geminum excutiens anguem et bacchatur utrisque
Tisiphone castris; fratrem huic, fratrem ingerit illi,
aut utrique patrem: procul ille penatibus imis
excitus inplorat Furias oculosque reposcit.
iam gelidam Phoeben et caligantia primus 470
hauserat astra dies, cum iam tumet igne futuro
Oceanus lateque novo Titane reclusum
aequor anhelantum radiis subsidit equorum:
ecce truces oculos sordentibus obsita canis
exangues locasta genas et bracchia planctu 475
nigra ferens ramumque oleae cum velleris atri
nexibus, Eumenidum velut antiquissima, portis
egreditur magna cum maiestate malorum.
h.inc atque hinc natae, melior iam sexus, aniles
479 S 8, 616 ut alibi: '^hinc atque . . sexus' ad mores me-
liorem sexum rettulit, non ad naturam
458 Maioresque m: -emque P 459 externosque ex -us-
i montibus
que P^ me^nibus N^ 461 -que om. D pignora Weber
v
462 premant L^ misereque r 463 demisit P: dimisit a>
464 lacra B^ moda f^ 466 urisque f^ 467 Tesi-
phone Q 468 poenatibus P imis o>: omnes P 469 im-
plorat P 470 gelidam {ex -adam Q^: ex -idan C^) o>: gelida PS
pronus f 471 H Auserat B^ tumet ct>: timet P
473 anhelatum B^: -latum C subsidit ct>: -sedit (-se- in ras. fi^)
T/i 475 Exangues PNg: -esque o> fortasse recte genas ex
negas P*" 477 velud f 478 sub b magestate f
479 iam s. l. B^ an|iles (h) Q
264 P. PAPINI STATI
praecipitantem artus et plus quam possit euntem 480
sustentant. venit ante hostes, et pectore nudo
claustra adversa ferit tremulisque ululatibus orat
admitti: ^reserate viam! rogat impia belli
mater; in his aliquod ius exsecrabile castris
huic utero est.' trepidi visam expavere manipli 485
auditamque magis; remeat iam missus Adrasto
nuntius: excipiunt iussi mediosque per enses
dant iter. iUa duces ut primum aspexit Acbivos^
clamorem borrendum luctu furiata resolvit:
^Argolici proceres, ecquis monstraverit hostem, 490
quem peperi? quanam inveniam, mihi dicite, natum
sub galea?' venit attonitae Cadmeius heros
obvius, et raptam lacrimis gaudentibus inplet
solaturque tenens, atque inter singula matrem,
matrem iterat, nunc ipsam urgu6ns, nunc cara sororum 495
pectora, cum mixta fletus anus asperat ira:
'quid moUes lacrimas venerandaque nomina fingis,
rex Argive, mihi? quid colla amplexibus ambis
invisamque teris ferrato pectore matrem?
tune ille exsilio vagus et miserabilis hospes? 500
quem non permoveas! Ijangae tua iussa cohortes
expectant, multoque latus praefulgurat ense.
a miserae matres! hunc te noctesque diesque
480 possit P: posset (ex -it Q^) o> 481 et ft>: sed P
482 Castra Dr |erit (t-?) f -que om. P 483 reseratae P:
-are o> 484 exsecrabile Po>: exorabile Kochius 1865 p. 9: im-
ex
petrabile Bentleius 485 etpavere v^ maniphf (-s) b 486 iam
missus (I iam m. M, eras. -que) o>: inmissus P: cum inmissus
Baehrens^ sed cf. 7,23. 10,4 487 mediosque ex -usque P^
488 expavit achios r 489 luctu| B 490 ecquis (c in ras. B^)
ec
PB: ei quis ct>: et quis Q: et quis b^ monstraverit ex -at Q*
t
492 antonitae b cathmeius M hores L 496 fle|u8 P*
497 fungis r 499 ferroto Q^ 500 ille om. CH, add. C*
exillio P: exi|lio fi 501 Quam Peyraredus 502 pre-
falgerat B^ 503 nunc D
THEBAIDOS LIB. VII. 265
deflebam? si verba tamen monitusque tuorum
dignaris, dum castra silent suspensaque bellum 505
horrescit pietas, genetrix iubeoque rogoque:
i mecum patriosque deos arsuraque saltem
tecta vide, fratremque — quid aufers lumina? — fratrem
adloquere et regnum iam me sub iudice posces:
aut dabit, aut ferrum causa meliore resumes. 510
anne times, ne forte doli, et te conscia mater
decipiam? non sic miseros fas omne penates
effugit: vix Oedipode ducente timeres.
nupsi equidem peperique nefas, sed diligo tales, —
a dolor! — et vestros etiamnum excuso furores. 515
quodsi adeo perstas, ultro tibi, saeve, triumphum
detulimus: religa captas in terga sorores,
inice vincla mihi: gravis huc utcumque feretur
et pater. ad vestrum gemitus nunc verto pudorem,
Inachidae, liquistis enim parvosque senesque 520
et lacrimas has quisque domi: sua credite matri
viscera! si vobis hic parvo in tempore carus —
sitque precor — , quid me, oro, decet quidve ista, Pelasgi,
ubera? ab Hyrcanis hoc Odrysiisve tulissem
regibus, et si qui nostros vicere furores. 525
adnuite, aut natum complexa superstite bello
hic moriar.' tumidas frangebant dicta cohortes,
nutantesque virum galeas et sparsa videres
504 Deflebant f interrogandi signum recte posuit Garro-
dius 601 arsurasque P* deos ex decus Q^ 509 posces P:
posce (-cet C) o> iam, me si iudice posces, aut dabit Garrodius
Imes *®
510 resumas r 511 et te Pa>: et S^: ex te f: te DN
513 Effugit Pv: Effugiet (-i|t K) o> oedipode Po>: -da Weber,
cf. Ach. 1,819 timeres ex -ores P^ 514 dihgo ex -co P°
515 excguso (s) P^: exosa P"": excugso M 517 Detumus b^
519. 520 om. v\ add. v^ mg. 622 si a>: sit P hic
o
(hoc Bb) parvo Po>: parvo hic Dr 523 quod . . . qu|d (i) rQ*
-ve ista PM: -que ista D: vestra ot pelasgi ex -sti P^
524 U|bera (er) P odrysiisve P: -que (ot- Cgv: oth- fi) o>
266 P- PAPINI STATI
fletibiis arma piis. quales ubi tela virosque
pectoris inpulsu rabidi stravere leones, 530
protinus ira minor^ gaudentque in corpore capto
securam differre famem: sic flexa Pelasgum
corda labant, ferrique avidus mansueverat ardor.
ipse etiam ante oculos nunc matris ad oscula versus,
nunc rudis Ismenes, nunc flebiliora precantis 535
Antigones^ variaque animum turbante procella
exciderat regnum: cupit ire, et mitis Adrastus
non vetat; hic iustae Tydeus memor occupat irae:
""me potius, socii, qui fldum Eteoclea nuper
expertus, nec frater eram, me opponite regi, 540
cuius adhuc pacem egregiam et bona foedera gesto
pectore in hoc. ubi tunc fldei pacisque sequestra
mater eras, pulcbris cum me nox vestra morata est
hospitiis? nempe haec trahis ad commercia natum?
duc illum in campum, vestro qui sanguine pinguis 545
spirat adhuc pinguisque meo. tu porro sequeris,
heu nimium niitis nimiumque oblite tuorum?
scilicet infestae cum te circum undique dextrae
nudabunt enses, haec flebit et arma quiescent?
tene ille, heu demens, semel intra moenia clausum 550
possessumque odiis Argiva in castra remittet?
ante haec excusso frondescet lancea ferro^
Inachus ante retro nosterque Achelous abibit.
sed mite adloquium et saevis pax quaeritur armis:
530 rabidi {ex rav- P^) PKC: rapidie> 531 in pectora
cruore recepto
capto Q^ (corpore Q^m^.): in corpore capto D: cruore recepto N
534 oculos Pa>: omnes vulgo versous P^ 535 om. f^, add.
f^ mg. rudis ct> : crudis P istmenes P f flebiliora (b ea; v P ^) P'' L ^ :
a frater
flebilis (-li| Q) ora MQDNf^i' 538 occupit Q^ 540 super
v^ Csr f^fr) 641 pafcem (r) P 542 pactique Baelirens
sequestra ex -re B^ 543 vox L 544 trais B 546 Spiratii P^
547 nimi|um (r) b 549 flebit s. L M^: ex flevit P^
552 frondescet ex -it P^: -unt C 553 abibit P^: abibunt ft>
1
554 mi|te (t) B adloquium P^
THEBAIDOS LIB. VII. 267
haec quoque castra patent, necdum meruere timeri. 555
an suspectus ego? abscedo et mea volnera dono.
intret et hic genetrix eadem mediaeque sorores.
iinge autem pactis evictum excedere regnis,
nempe iterum reddes?' rursus mutata trahuntur
agmina consiliis: subito ceu turbine caeli 560
obvius adversum Boreae Notus abstulit aequor.
arma iterum furiaeque placent; fera tempus Erinys
arripit et primae molitur semina pugnae.
errabant geminae Dircaea ad flumina tigres,
mite iugum, belli quondam vastator Eoi 565
currus^ Erythraeis sed nuper victor ab oris
Liber in Aonios meritas emiserat agros.
illas turba dei seniorque ex more sacerdos
sanguinis oblitas atque Indum gramen olentes
palmite maturo variisque ornare corymbis 570
curat et alterno maculas interligat ostro.
iamque ipsi colles^ ipsa has — quis credat? — amabant
armenta, atque ausae circum mugire iuvencae;
quippe nihil grassata fames: manus obvia pascit,
exceptantque cibos fusoque horrenda supinant 575
ora mero, vaga rure quies; si quando benigno
urbem iniere gradu^ domus omnis et omnia sacris
templa calent, ipsumque fides intrasse Lyaeum.
556 volnera B^: vulnera P 557 et huc D: adhuc r
a
558 pictis B^: om. D reddet Peyraredus 560 pulvere
caeli fi 565 condam r 566 sed P: quas o> 567 aonias
Q^b^ emiserat Klotzius: diemiserat P^: dimiserat (-mers- C) a>
agros ex argos B^M^b^ 570 maturo ex -ra "L" 571 Cub-
rat r maculos L 572 qui^ Q^: qui| b credajt (n) b
573 Amenta P^ 574 crassata BMf: grasata L*^ passcit L:
a, excipiunt
poscit Q^ 575 Exceptantque P"": Expectantque o> cibos
idapes j.
Po>: dapes BSLKb: cibos M'' horenda f 576 om. B\ add.
'h^mg. 577 inire C
268 P. PAPmi STATI
has ubi vipereo tactas ter utramque flagello
Eumenis in fiirias animumque redire priorem 580
inpulit, erumpunt non agnoscentibus agris.
ceu duo diverso pariter si fulmina caelo
rupta cadant longumque trahant per nubila crinem:
non aliter cursu rapidae atque inmane frementis
transiliunt campos aurigamque inpete vasto, 585
Amphiarae, tuum — nec defuit omen, eriles
forte is primus equos stagna ad vicina trahebat —
corripiunt; mox Taenarium, qui proximus, Idan
Aetolumque Acamanta premunt: fuga torva per agros
cornipedum, visa donec flammatus Aconteus 590
strage virum, cui sueta feras prosternere virtus —
Arcas erat — , densis iam fida ad moenia versas
insequitur telis^ multumque bastile resumens
ter, quater adducto per terga, per ilia telo
transigit. illae autem longo cum limite fusi 595
sanguinis ad portas utrimque extantia ducunt
spicula semianimes, gemituque imitante querellas
saucia dilectis adclinant pectora muris.
templa putes urbemque rapi facibusque nefandis
585 PrisG. GL II 241, 2 Ovidius in III Metamorphoseon:
'impete nunc vasto' pro impetu. similiter Statius in ^'II The-
baidos: aurigamque . . tuum
579 tactas o>: tacitas P utraque C 580 Eumenijs P
581 agnoscentibus (a- in ras. B^) Po> agris g Bentleius: argis
ex antris P°L'^: argis o>: antris Bb 582 diversa Lf
583 Rapta r trahant (-unt L^) ft>: -unt P 584 inmane|
a
(-s) P frementes P 586 Amphirae f: Amphiorae Q
587 traheba|t f 588 idanPr: idani o> 589 achamanta P:
" -te
atha- €.^ acha- f ^ 690 Yisu^ Barthius acontheus P: aconus Q^
593 telis ex -us B^ 594 per ilia ferro add. b^ 595 Tran-
sigit o>: Transicit P: Transiit Mf^: Transadigit C: Tranfigit
n
ex -nsi- Q illa® P^ 596 utrique b^ 597 gemitu|que P
599 rapii T^: ex capi Q^
THEBAIDOS LIB. VII. 269
Sidonios ardere lares, sic clamor apertis 600
exoritur muris; mallent cunabula magni
Herculis aut Semeles thalamum aut penetrale ruisse
Harmoniae. cultor Bacclieus Acontea Phegeus
iam vacuum telis geminoque in sanguine ovantem
comminus ense petit; subeunt Tegeaea iuventus 605
auxilio tardi: iam supra sacra ferarum
corpora maerenti iuvenis iacet ultio Baccho.
rumpitur et Graium subito per castra tumultu
concilium; fugit exertos locasta per hostes
iam non ausa preces; natas ipsamque repellunt 610
qui modo tam mites^ et praeceps tempore Tydeus
utitur: 'ite age^ nunc pacem sperate fidemque!
num saltem differre nefas potuitve morari^
dum genetrix dimissa redit?' sic fatus aperto
ense vocat socios. saevus iam clamor, et irae 615
hinc atque inde calent; nullo venit ordine bellum,
confusique duces volgo, et neglecta regentum
imperia; una equites mixti peditumque catervae
et rapidi currus; premit indigesta ruentes
copia, nec sese vacat ostentare nec hostem 620
noscere. sic subitis Thebana Argivaque pubes
conflixere globis; retro vexilla tubaeque
600 sic Pft>: hic Menkius 601 malent "L" 602 tumu-
lum Gronovius 603 Harmoniae P^B^L^Q^Kfr: Harmionae
B'': Hermionae P^^co: Harminoae b^: Ermiones b^ aconthea
phaegeus P phlegeus C 605 tegeaea g: tegea (the- P) Pa>
607 maerenti| (-s) P: -tum Peyraredus ulti*' b^ 608 et
ecce gravi g
graium o>: et grat^ (-um) P'^' 609 fuit L^ exertos P: ex-
ternos (ester- N: hester- fi) oj: excitos Baehrens 611 mites
o>: -is P^ 613 om. fi^, add. im} Num Pct>: Nunc Q^:
num j. r ■■■ te
Nunc D: Nunc ^^: non Imhofius difFere L": -ferte M'^ ferre D
potuitve o>: -ne PDb^ 617 neclecta P 618 Inperia f
equitum poditum mixti C^ cursus M'^: currus Q^: cursus C
620 hostentare B 622 Conflixere (-flu- L v) ct> : Coniuncxere P
globis ex -os f
270 P. PAPINI STATI
pos tergum et litui bellum invenere secuti.
tantus ab exiguo crudescit sanguine Mavors!
ventus uti primas struit intra nubila vires, 625
lenis adhuc, frondesque et aperta cacumina gestat,
mox rapuit nemus et montes patefecit opacos.
nunc age, Pieriae, non vos longinqua, sorores^
consulimuS; vestras acies vestramque referte
Aoniam; vidistis enim, dum Marte propinquo 630
horrent Tyrrhenos Heliconia plectra tumultus.
Sidonium Pterelan sonipes male fidus in armis
rumpentem frenos diversa per agmina raptat
iam liber, sic fessa manus: venit hasta per armos
Tydeos et laevum iuveni transverberat inguen 635
labentemque adfigit equo; fugit ille perempto
consertus domino, nec iam arma aut frena tenentem
portat adhuc: ceu nondum anima defectus utraque
cum»sua Centaurus moriens in terga recumbit.
certat opus ferri: sternunt alterna furentes 640
Hippomedon Sybarin, Pylium Periphanta Menoeceus,
Parthenopaeus Ityn: Sybaris iacet ense cruento^
cuspide trux Periphas, Itys insidiante sagitta.
623 Post tergum P invertere C: -que iniere N 624 ab
exiguo o>: in ambiguo P {i. animis ambiguis^ sanguine abl.
instr. quod sprevi propter contrarium tantus . . exiguo)
625 serit f intra P: inter o> nebila B^: nubila ex -o Q^
626 aperta ex op- Q^ cacimina L^ 627 nemes M^ pate-
facit M^ 628 nan ex non P"^ {videtur voluisse nam)
631 tyrrhenos ex -us P^ 632 armis oi: arvis P pteleram
Mf : pteletran /i 633 adversa C 634 sed fixa manu Feyraredus
astaL^ armos ct>P'": am|os B^: ambos P^ 635 Tydaeos P
iuveni P«>: -nis SDNC^v transverberat ex -rv- P^
636 adfigit ex adfecit P'' 039 centauros r 640 sternunt P:
stemuntque o> 641 recte distinxit Bentleius Hippodamon P:
Hypponedon b^ sybarim P: sabarin f peripanta C moeno-
ceu8 P periphanta capaneus add. b* 642 Parthonopeus ex
-the- P" ithyn P 643 perhiphas B
THEBAIDOS LIB. VII. 271
Caeneos Inachii ferro Mavortius Haemon
coUa rapit, cui dividuum trans corpus hiantes 645
truncum oculi quaerunt, animus caput; arma iacentis
iam rapiebat Abas: cornu deprensus Achiva
dimisit moriens clipeum bostilemque suumque.
quis tibi Baccheos, Eunaee, relinquere cultus,
quis lucos, vetitus quibus emansisse sacerdos, 650
suasit et adsuetum Bromio mutare furorem?
quem terrere queas? clipei penetrabile textum
pallentes hederae Nysaeaque serta coronant,
candida pampineo subnectitur instita pilo,
crine latent umeri, crescunt lanugine malae, 655
et rubet inbellis Tyrio subtemine thorax,
bracchiaque in manicis et pictae vincula plantae
carbaseique sinus^ et fibula rasilis auro
Taenariam fulva mordebat iaspide pallam,
quam super a tergo velox corytus et arcus 660
pendentesque sonant aurata lynce pharetrae.
it lymphante deo media inter milia longum
vociferans: ^prohibete manus^ haec omine dextro
moenia Cirrhaea monstravit Apollo iuvenca;
parcite, in haec ultro scopuli venere volentes. 665
647 Prisc. GL II 267, 9 (cornu quartae declinationis) Sta-
tius in YII Thebaidos: cornu depressua Achiva
645 cui om. D hiante f 646 Troncum L^ animos r/ii
animam Peyraredus male: umerus Garrodius iacentis PLDN:
iacenti ci> fortasse recte 647 depressus Pmc. 648 Dimisit o>:
Demisit P 650 vetitos M^ 651 adsuetem L mitare L*
653 Pallantes N 654 pampineo a>: -eos^ P*" infula pileo
Imhofius 655 umeri P"^ uvescunt Garrodius ., quod non
intellego lanugin?ce P"" 656 subtemine PL^M*^: -tegmine
(-te|m- fi) (o 657 plantae v. pictae r 658 Carbaseique
ex Cu- P*' 659 Tenariam (-r- ex -n-) L^ 660 gorytos Q*
663 prohibete o>: -ente P: -e|te B 664 chirrea P:
r
cyrhaea L" iuvenca ft>: -ta P 665 ultro ex -a L^
272 P- PAPINI STATl
gens sacrata sumus: geuer liuic est luppiter urbi
Gradivusque socer; Bacchum haut mentimur alumnum
et magnum Alciden.' iactanti talia frustra
turbidus aeria Capaneus occurrit in basta.
qualis ubi primam leo mane cubilibus atris 670
erexit rabiem et saevo speculatur ab antro
aut cervum aut nondum bellantem fronte iuvencum^
it fremitu gaudens^ licet arma gregesque lacessant
venantum, praedam videt et sua volnera nescit:
sic tum congressu Capaneus gavisus iniquo 075
librabat magna venturam mole cupressum.
ante tamen ^quid femineis ululatibus' inquit,
'terrificas, moriture, viros? utinam ipse veniret,
cui furis! baec Tyriis cane matribus!' et simul hastam
expulit; illa volans, ceu vis non ulla moretur 080
obvia, vix sonuit clipeo et iam terga reliquit.
arma fluunt, longisque crepat singultibus aurum,
eruptusque sinus vicit cruor. occidis audax,
occidis Aonii puer altera cura Lyaei.
marcida te fractis planxerunt Ismara thyrsis, 085
te Traolos, te Nysa ferax Theseaque Naxos
et Thebana metu iuratus in orgia Ganges.
666—719 in M folio inserto scripsit Boccaccius 666 sa-
crat B^ 667 baccum P mentitur g Bentleius 668 Al-
ciden ex -ti- L" 670 primum f atris a>: astris P: artis
Baehrens 671 rabibiem L^ saevo om. f speculatur o>:
spectatur P 673 Et C^ Infremitu f 674 Venantem Q^
y gavisus
volnera B^: vulnera P 675 graius L^ 676 Vibrabat D
venturam ex -um P*' 677 inquit ex -id P^ 680 ceu
i ceu vis
vix L: cava vix r moretur add. b* 681 clj|peo b reli-
t "v
quid P^ 683 Eruptusque o>: Ereptosque P: Ereptusque Q*:
Erupto^que (o* in ras.) D^ sinu Heinsius 684 aonii| (s) P
685 hismara L thyrsis ex -us P^ 686 tmolos (mo- L/u,)ej:
tmolus PC ni|8a B: nixa b^ 687 thabana L iuratus ex
-ur b^ orcia P^ ganges ex -ces L"
THEBAIDOS LIB. VE. 273
iiec segnera Argolicae sensere Eteoclea turmae,
parcior ad cives Polynicis inhorruit ensis.
eminet ante alios iam formidantibus arva 690
Amphiaraus equis ac multo pulvere vertit
campum indignantem: famulo decus addit inane
maestus et extremos obitus inlustrat Apollo.
ille etiam clipeum galeamque incendit honoro
sidere; nec tarde fratri, Gradive, dedisti, 695
ne qua manus vatem^ ne quid mortalia bello
laedere tela queant: sanctum et venerabile Diti
funus eat. talis medios aufertur in hostis
certus et ipse necis, vires fiducia leti
suggerit; inde viro maioraque membra diesque 700
laetior et numquam tanta experientia caeli,
si vacet: avertit morti contermina Virtus.
ardet inexpleto saevi Mavortis amore,
et fruitur dextra atque anima flagrante superbit.
hicne hominum casus lenire et demere Fatis 705
iura frequens? quantum subito diversus ab illo,
qui tripodas laurusque sequi^ qui doctus in omni
nube salutato volucrem cognoscere Phoebo!
innumeram ferro plebem, ceu letifer annus
aut iubar adversi grave sideriS; immolat umbris 710
ipse suis: iaculo Phlegyan iaculoque superbum
688 segnem ex si- P^ 689 ensis ex -es P^ 690 Imi-
net L ante oculos C aura r 692 famuloj (s) b addit
inane ft>: abdidit (add- P"^) omne P, unde adicit omne Garro-
dius^sed ijiBjne fere necessarium 693 MestosL^ 695 i^rgdeB*
gr^dive (n) b 697 di|ti (c) Q 698 eat P?: erat^o
tales Q^ aufertur PB^b: infertur o> hostes P 699 leti P^:
laeti Q^ 700 Suggeruit B: Surgerit b 701 Laetior a>:
Latior P 702 vacat C 704 frugitur L flagrante ex fr- Q^
705 Hicne P: Hic o> 707 laurosque C perdoctus r
ta
708 saluto P° 709 ferro plebem PN: plebem ferro a>:
le
pfeee-bem f Q^ 710 iubar a>: iuvat P 711 plegyan Q,
Stativs Thbbais. 18
274 P- PAPmi STATI
Pliylea, falcato Clonin et Chremetaona curru
comminus hunc stantem metit, liunc a poplite sectum,
cuspide non missa Chromin Iphinoumque Sagenque
intonsumque Gyan sacrumque Lycorea Phoebo — 715
invitus: iam fraxineum demiserat hastae
robur, et excussis apparuit infula cristis — ,
Alcathoum saxo, cui circum stagna Carysti
et domus et coniunx et amantes litora nati.
vixerat ille diu pauper scrutator aquarum, 720
decepit tellus, moriens hiemesque notosque
laudat et experti meliora pericula ponti.
aspicit has longe iamdudum Asopius Hypseus
palantum strages ardetque ayertere pugnam,
quamquam haud ipse minus curru Tirynthia fundens 725
robora; sed viso praesens minor augure sanguis:
illum armis animisque cupit. prohibebat iniquo
agmine consertum cunei latus; inde superbus
exeruit patriis electum missile ripis^
ac prius: 'Aonidum dives largitor aquarum, 730
clare Giganteis etiamnum, Asope, favillis,
da numen dextrae: rogat hoc natusque tuique
quercus alumna vadi; fas et mihi spernere Phoebum,
712 Cremetaona vulgo, quod nomen non est clonin Pg:
clomin ft>: cromin vel chro- Crfiv 713 hanc f alterum
de
hunc om. r poblite f 714 non missa P: non missa B^:
demissa (di- N) (o: nunc misaa Vollmer 1896 p. 30 ebromin C
iphidnoumque P: iphinotimque C sagemque PBQLCfb:
se- /u, 715 gyon Q 716 phraxineum P demiserat P:
di- o> 717 et s. l. f^ excusisque L 718 om. v^, add.
v^mg. caistri fi 720 Vixerat ex Di- C^ 721 morien-
ad
temN notosque ex -usque P^ 723 ypseus f 724 avertere D
725 Quanquam P mgmus (ma-) f thyrinthia P fun-
dens P: fundit o> 726 augu^re B^ 727 capit Q^ 728 con-
sortum B cuneis f: -is b^ 729 patris B^ electum o>:
eiectnm P 732 notusque D 733 mihi PBQLDb: me SM
isper
KNCfr^^v: ne r^ stemere M'^
THEBAIDOS LIB. VII. 275
si tibi conlatus divum sator. omnia mergam
fontibus arma tuis tristesque sine augure vittas.' 735
audierat genitor: vetat indulgere volentem
Phoebus, et aurigam iactus detorquet in Hersen.
ille ruit: deus ipse vagis succedit habenis,
Lernaeum falso simulans Haliagmona vultu.
tunc vero ardenti non ulla obsistere temptant 740
signa, ruunt solo terrore, et volnera citra
mors trepidis ignava venit. dubiumque tuenti
presserit infestos onus inpuleritne iugales.
sic ubi nubiferum montis latus aut nova ventis
solvit biemps, aut victa situ non pertulit aetas, 745
desilit borrendus canipo timor, arva virosque
limite non uno longaevaque robora secum
praecipitans^ tandemque exhaustus turbine fesso
aut vallem cavat aut medios intercipit amnes.
non secus ingentique viro magnoque gravatus 750
temo deo nunc hoc, nunc illo in sanguine fervet.
ipse sedens telis pariterque ministrat habenis
Delius, ipse docet iactus adversaque fiectit
spicula fortunamque hastis venientibus aiifert.
sternuntur terra Melaneus pedes^ Antiphus alto 755
737 iactus P: iactu^ Bb: iaculo «> in ersen P: in her-
tem (-he- Q^: -he- ex -ho- L^: -|e- b) BQLbr: inertem o>: in
Harpyu TJnger 1868 p. 167 738 succedit ex -dat L* abe-
nis B 739 Laemeum b^ simulas Q' aliamona P^: aliag-
mona r: hel- Q 740 ulla ft>: uulla PL: nulla b^ 751 vol-
nera B^: vulnera P 742 ignaya r^ tenet C 743 infestos
infestos
Po> : infessos D^: an fessos (a- Q^ in ras.) Q: infessos C Peyraredus:
insessos Bb Imhofms; an infensos? onus o>: sonus P im-
apollo
puleritne P*" inpulererit L ^ 745 sino situL^ 746 decidit
Schrader arva a>: arma PS 748 fessam r 750 gra-
vatos P^ aversaque M*^: av- f 754 ast|is (r) P'' 755 terra
Po>: terrae Tliftv^ Kohlmannus falso melaneus ( . el- B'')
BLNbv: melanes (-es M^) MfKr: maleus C: menaleus P«>
18*
276 P- PAPINI STATI
nil defensus equo, genitusque Heliconide nymplia
Aetion, caesoque infamis fratre Polites,
conatusque toris vittatam attingere Manto
Lampus: in hunc sacras Phoebus dedit ipse sagittas.
et iam cornipedes trepidi ac moribunda reflantes 760
corpora rimantur terras, omnisque per artus
sulcus et incisis altum rubet orbita membris.
hos iam ignorantes terit impius axis^ at illi
vulnere semineces — nec devitare facultas —
venturum super ora vident; iam lubrica tabo 765
frena, nec insisti madidus dat temo, rotaeque
sanguine difficiles, et tardior ungula fossis
visceribus: tunc ipse furens in morte relicta
spicula et e mediis extantes ossibus hastas
avellit, strident animae currumque secuntur. 770
tandem se famulo summum confessus Apollo
^utere luce tua longamque' ait^ 'indue famam^
dum tibi me iunctum Mors inrevocata veretur.
vincimur: inmites scis nuUa revolvere Parcas
stamina; vade, diu populis promissa voluptas 775
Elysiis, certe non perpessure Creontis
766 -que om. D eliconide Qf 757 Aetion Po>: Action
h
LN: Aetior b*: Aenon f: Aethion QD vulgo, cf. 6,465 infamis
e 0
€X -es P^ politis b* 758 vittantum b^: vittatam M* ad-
iungere Peyraredus 760 trepidi V<s: -da <x> " 761 omnis-
que ex -es- P" 762 incissis f : incisis (-s add. b*) b alte fji
763 axis at illos add. b'* 764 ne*' b* iam vitare (iam
erat
fi} in lac) Hfi: ^vitare v^: est vitare D: vitare r 766 in-
8
siti P'' demo C 768 furens o>: ferens P 769 et | me-
diis L hossibus Bb: hostibus C 770 strident P: -dunt o>
771 summus b 772 U^ere (-er-?) L due P^
773 mihi te Deipser 1881 p. 121 inutiliter 774 Vincimur ex
scia Ive
//
-ce- L^ fas D: fas Ng Bentleius revocare b^ 776 non
perpessure'''' certe creontis P^ creontis sepelire L*^
THEBAIDOS LIB. VII. 277
imperia aut vetito nudus iaciture sepulcro.'
ille refert contra, et pauliim respirat ab armis:
'olim te, Cirrhaee pater^ peritura sedentem
ad iuga — quis tantus miseris honor? — axe trementi 780
sensimus; instantes quonam usque morabere manes?
audio iam rapidae cursum Stygis atraque Ditis
flumina tergeminosque mali custodis hiatus.
accipe commissum capiti decus, accipe laurus^
quas Erebo deferre nefas. nunc voce suprema^ 785
si qua recessuro debetur gratia vati^
deceptum tibi, Phoebe, larem poenasque nefandae
coniugis et pulcbrum nati commendo furorem.'
desiluit maerens lacrimasque avertit Apollo:
tunc vero iugemuit currusque orbique iugales. 790
non aliter caeco noctumi turbine Cori
scit peritura ratis, cum iam damnata sororis
igne Therapnaei fugerunt carba^ fratres.
iamque recessurae paulatim horrescere terrae
789 Serv. Aen. 12, 151 sic Statius Apollinem inducit Am-
phiaraum deserentem, ubi eum vicinum morti esse cognovit
{versum ipsum add. JDresd) 791 Prisc. GL III 314, 14 Sta-
tius in Vn {var. VIII) Thebaidos: ^non aliter . . chori . . ratis'
pro: scit se perituram 792 ilfi/^/i. Vatic. 3, 3, 8 inde est:
cum iam . . Therapnarum . . fratres
777 Inperia f haud {ex aut B^) BLb^: aut ^i^mg.
779 chirree P: cyrrhae b^ 781 morabere ex -bile Q^
782 Audeo Q^ nam N rapidae B^ mg. ct>: trepidae PB^
atraque a>: utraque P 784 lauros L*^: lauros C: laurum b
785 deferre inter scrihendum ex defereba B^ supprema B:
sugprema bf 786 vpti Q^ 787 nefanda r 788 pulcrum P
V
789 appoUo b 790 corrusque L^ 791 caeco Pa>: caelo
sic } estj
codd. Prisc. chori Pa> 792 Scit P"" flammata B^m^.
■ 8 • helene
sororis P''^ (steilae helenae sscr. B^) 793 therapnaei Pa>:
j ca8(tor) et pol(lux)
-arum Myth. fugerunt P^f^ fratres P^^C
278 P- PAPINI STATI
summaque terga quati graviorque effervere pulvis 795
coeperat; inferno mugit iam murmure campus.
bella putant trepidi bellique hunc esse fragorem,
bortanturque gTadus; alius tremor arma virosque
mirantesque inclinat equos; iam frondea nutant
culmina^ iam muri, ripisque Ismenos apertis 800
etfugit; exciderunt irae, nutantia figunt
tela solo, dubiasque vagi nituntur in bastas
comminus inque vicem viso pallore recedunt.
sic ubi navales miscet snper aequora pugnas
contempto Bellona mari^ si forte benigna 805
tempestas, sibi quisque cavent, ensesque recondit
mors alia, et socii pacem fecere timores.
talis erat campo belli fluitantis imago.
sive laborantes concepto flamine terrae
ventorum rabiem et clusum eiecere furorem^ 810
exedit seu putre soluln carpsitque terendo
unda latens, sive bac volventis machina caeli
incubuit, sive omne fretum Neptunia movit
cuspis et extremas gravius mare torsit in oras,
seu vati datus ille fragor, seu terra minata est 815
797 putent Q^ bellisque r 798 Hortantur P^: -ta-
turque b alius Po> {scil. non helli): altus g: Heinsius
800 Fulmina C muri o>: muris P hystmenos f 801 ex-
ciderunt BNb*: -rant ex -runt P^Q^: -runt L^: -rant a>: -rint S:
a
-rint r 804 Siccubi b 805 Contem|to PB^: Contento Crb:
Centeno L benigna Po> {sc. quae bellum differat): maligua
maligna
(mal- in ras. B^) BN: benigna r: nigrabit Phillimorius
806 cave^t L'^: cavet NCfr'^ recondunt Ng Bentleius
808 conceptol (-s) flammine L 810 ex L clusum PBDK^L:
clusum Q^b^: clausum o> eicere B^ 811 Exgedit B: Ex-
j^edit "L" carsitque B^ terendo {ex fer- B^v^) ^fiv: ferendo
{ex ter- rC^) Po> 812 hac ( ac f^) ct>: ex has P"*: ex hoc Q^:
hoc D 814 gravi^s Ji" aras b'
THEBAIDOS LIB. VII. 279
fratribus: ecce alte praeceps humus ore profundo-
dissilit, inque vicem timuerunt sidera et umbrae.
illum ingens haurit specus et transire parantis
mergit equos; non arma manu, non frena remisit:
sicut erat, rectos defert in Tartara currus 820
respexitque cadens caelum campumque coire
ingemuit, donec levior distantia rursus
miscuit arva tremor lucemque exclusit Avemo.
816 sq. cf. Serv. Aen. 8, 297 alii pueriliter volTint a Cerbero
Amphiarai ossa consumi, qui hiatu terrae secundum Statium
descendit ad inferos. cf. etiam Schol. Ov. Ib. 354 et 443
816 gore (h) L 818 haudrit v^ parantes P 823 arva
(v in ras^f exclusit o>: excusit P STATICJS THEB LIB YH
EXPLICIT . I INCIPIT LIBER VIH • P
P. PAPIJSn STATI
THEB AIDO S
LIBER Vni.
Ut subitus vates pallentibus incidit umbris
letiferasque domos regisque arcana sepulti
rupit et armato turbavit funere manes,
horror babet cunctos, Stygiis mirantur in oris
tela et equos corpusque novum; nec enim ignibus artus 5
conditus aut maesta niger adventabat ab urna,
sed belli sudore calens, clipeumque cruentis
roribus et scissi respersus pulvere campi.
necdum iUum aut trunca lustraverat obvia taxo
Eumenis, aut furvo Proserpina poste notarat 10
coetibus adsumptum functis; quin comminus ipsa
Fatorum deprensa colus^ visoque paventis
augure timc demum rumpebant stamina Parcae.
illum et securi circumspexere fragorem
Elysii, et si quos procul ulteriore baratbro 15
8, 2 regisque P: orbisque o>; illud Garrodius ex glossa
regionis ortum esse suspicatur 4 horis Mf 5 ignibus ex
i atris i artus i
a- Q^ artuB fi'^: atris Q^: atris N 8 scisst P^: scissig (-s) b
obvia
9 lustraverataxo P^ lustrarat N 10 furvo ct>: fulvo PS
notarat ex -ret B^: notavit C 11 assumptum P 12 pa-
} furorem
ventes P 13 tunc P: tum o> 14 fragorem h" 15 et
r
om. L\ -que add. "L^ ulteriore P: inferiore o> balathro P*
THEBAIDOS LIB. VIII. 281
altera nox aliisque gravat plaga caeca tenebris.
tunc regemunt pigrique lacus ustaeque paludes,
umbriferaeque fremit sulcator pallidus undae
dissiluisse novo penitus telluris hiatu
Tartara et admissos non per sua flumina manes. 20
forte sedens media regni infelicis in arce
dux Erebi populos poscebat crimina vitae,
nil hominum miserans iratusque omnibus umbris.
stant Furiae circum variaeque ex ordine Mortes^
saevaque multisonas exertat Poena catenas; 25
Fata serunt animas et eodem poUice damnant:
vincit opus. iuxta Minos cum fratre verendo
iura bonus meliora monet regemque cruentum
temperat; adsistunt lacrimis atque igne tumentes
Cocytos Phlegethonque, et Stjx periuria divum 30
arguit. ille autem supera conpage soluta
nec solitus sentire metus expavit oborta
sidera, iucundaque offensus luce profatur:
TESTIMONIA 21 sq. cf. Serv. Aen. 3, 214 nec saevior uUa
pestis et ira deum Stygiis sese extulit undis : ut Poena in Statio
26 JS 8, 91 idem supra: fata ferunt (serunt P* P^) animas
30 Serv. Aen. 6, 565 fertur namque ab Orpheo quod dii
peierantes per Stygem paludem novem annorum spatio puniun-
tur in Tartaro. unde ait Statius : et Styx . . arguit
16 altisque ex aliis- /u,^ tenebris ex -as Q^ 17 ustae-
que PJS7: vastaeque (aiustae B^???^.) o> 18 Imbriferaeque N
gemit P^: tremit FeyrareduSj sed pallidus non timorem in-
dicdt, verum colorem inferorum undae a> : umbrae P (ex initio
versus) 19 hiato f 21 in media "L" 22 herebi Q
23 Nilfil B^ miserans Q^ 25 multisonas a>: -ans P: -ags f
exertat P: exercet ct> catenas D: catervas N 26 serunt
PNrv: ferunt g> damnat P^ 27 Yicit N minois f
net h
28 movet r: -vet D 30 plegetonque P^: plegetonque Q:
phlegentonque bf 31 compage P 32 solitus o>: -tos P
abhorta B^: ab orta Qr 33 iocundaque P
282 P. PAPINI STATI
^quae superum labes inimicum inpegit Averno
aethera? quis rupit tenebras vitaeque silentis 35
admonet? unde minae? uter haec mibi proelia fratrum?
congredior, pereant agedum discrimina rerum.
nam cui dulce magis? magno me tertia victum
deiecit Fortuna polo, mundumque nocentem
servo: nec iste meus dirisque en pervius astris 40
inspicitur. tumidusne meas regnator Olympi
explorat vires? habeo iam quassa Gigantum
vincula et aetherium cupidos exire sub axem
Titanas miserumque patrem: quid me otia maesta
saevus et inplacidam probibet perferre quietem 45
amissumque odisse diem? pandam omnia regna,
si placet^ et Stygio praetexam Hyperiona caelo.
Arcada nec superis — quid enim milii nuntius ambas
itque reditque domos? — emittam et utrumque tenebo
Tyndariden. cur autem avidis Ixiona frango 50
verticibus? cur non expectant Tantalon undae?
anne profanatum totiens cbaos hospite vivo
perpetiar? me Pirithoi temerarius ardor
temptat et audaci Theseus iuratus amico,
me ferus Alcides, tunc cum custode remoto 55
ferrea Cerbereae tacuerunt limina portae;
34 impegit P 35 rumpit v silentis ex -es P^: -tif (s) Q,
36 Admovet rb^: Amovet N: A|monet Q minae o>:
mina P: minas Baehrens, cf. 3,710 uter Pct>: unde C mihi
inocentem
Pa>: in f 37 Congreditur (-itur in ras. f^) f 39 iacentem
Q^: nocentum D^s Imhofms 40 nunc ex nec P"^ -que om. DN
tur
en a> : in P diris quin pervius Garrodius 41 Inspici«a«¥-P'';
an inspicimur. puncto post astris posito? 44 me otia Po>:
moenia b 45 implacidus D 46 oin. fi^^ add. ft^mfj. odisse
Q^ in ras. pandam ex -um f^ horrida vel invia Marklandus
ad Silv. 4, 1, 14 47 praetexam a> : praetextam P yperiona b
48 Arcada nec PD: Arcadan et (et s. l. b^: e| Q) o>: Acce-
dam et LC nuncibus Q^ ambos L 49 domos o>: domus P
et om. N 50 yxona b 51 expectent C 52 cahos b
55 halcides Q tunc o>: tum P 56 tacuerunt P: patuerunt
(par- D) €t>
THEBAIDOS LIB. VIII. 283
Odrysiis etiam pudet heu! patuisse querellis
Tartara: vidi egomet blanda inter carmina turpes
Eumenidum lacrimas iterataque pensa Sororum;
me quoque — sed durae melior violentia legis. 60
ast ego vix unum^ nec celsa ad sidera, furto
ausus iter Siculo rapui conubia campo:
nec licuisse ferunt; iniustaeque a love leges
protinus, et sectum genetrix mihi conputat annum.
sed quid ego haec? i, Tartareas ulciscere sedes^ 65
Tisiphone; si quando novis asperrima monstris,
triste, insuetum^ ingens, quod nondum viderit aether,
ede nefas, quod mirer ego invideantque Sorores.
atque adeo fratres — nostrique haec omina sunto
prima odii — , fratres alterna in vulnera laeto 70
Marte ruant; sit, qui rabidarum more ferarum
mandat atrox hostile caput, quique igne supremo
arceat exanimis et manibus aethera nudis
commaculet: iuvet ista ferum spectare Tonantem.
praeterea ne sola furor mea regna lacessat, 75
quaere deis qui bella ferat, qui fulminis ignes
infestumque lovem clipeo fumante repellat.
65 -57 11, 76 supra irascentis Ditis verba ad Furiam haec
fuerant: sed . . . i Tartareas (ita caras LP*: inter tartareas P^)
. . Tisiphone
er te
57 Othrysiis L 58 -met om. C 59 itataque B^: irataque Q^:
ta o
iteraque f^ 60 vilentia f 61 celso sidere C ad om. B^Lf,
add. B^ 63 a P: ab o>, cf. 4, 848 Silv. 1 praef. 23 leges ex
-isL^ 64etom. N sectoM^ genitrix P 65 i PQN^: ita o>
ri J"
66 Tesi- MQ aspenna P^: asperima L^ 67 viderit ex
-rat Q^ 68 mirer ex -or Q^ 69 Usque B^ {sed Atque adeo
} atque i usque
fratres B^ w^.): Usque Q^b^- Atque r nostriquePg: nostrisque
(-is DC) «> omina o>: omnia PLf post 69 in K iterantur
42—69 70 odii Pg: odiis o> 71 rapidarumQfr 72 Mandat P'^':
Mandit Q suppremo Bb^ 74 Comma|culet B 76 de|is N
77 clipeo ex cle- P^ repelUt C
284 P. PAPINI STATI
faxo liau sit cunctis levior metus atra movere
Tai-tara, frondenti quam iungere Pelion Ossae.'
dixerat; atque iUi iamdudum regia tristis 80
attremit oranti, suaque et quae desuper urguet
nutabat tellus: non fortius aethera vultu
torquet et astriferos inclinat luppiter axes.
*at tibi quos' inquit, 'manes, qui limite praeceps
non licito per inane ruis?' subit ille minantem 85
iam tenuis visu, iam vanescentibus armis,
iam pedes: extincto tamen interceptus in ore
augurii perdurat honos, obscuraque fronti
vitta manet, ramumque tenet morientis olivae.
*si licet et sanctis bic ora resolvere fas est 90
manibus, o cunctis finitor maxime rerum^
at mihi, qui quondam causas elementaque noram,
et sator, oro, minas stimulataque corda remulce,
neve ira dignare bominem et tua iura timentem,
nam nec ad Herculeos — unde baec mibi proelia? — raptus^
nec Venerem inlicitam — crede his insignibus — ausi 96
intramus Lethen: fugiat ne tristis in antrum
Cerberus, aut nostros timeat Proserpina currus.
augur ApoUineis modo dilectissimus aris,
91 Serv. Aen. 6, 289 dictum esse omiiium rerum ideas
quasdam id est imagines, ad quarum simiHtudinem procreantur
universa. hinc est quod in Statio Amphiaraus (var. Thiodamas)
Plutoni dicit: omnibus finitor rerum esse videris, mihi vero et
sator. cf. Myth. Yatic. 3, 6, 1
78 ausit v^: haud sit Pft>, cf. 1,285 82 Nutavit C
fortius inter scribendum ex -as f^ 84 Et Q 86 tenuis ex
-es P^ 86 — 145 folio inserto suppleti in Q saec XIII/XIV
87 interceptus Pft>: indecerptus Barthius, qiiod recipiendum
t
esset, nisi vitta obscura diceretu/r v. 88 89 Vita P^f^
90 Scilicet B^Nf: S|i 1. C 92 condam r 93 ora r
95 om. v^, add. v^mg. proelia P: pectora ft>: taenia Garro-
dius raptus ex -ta B^ 96 om. L\ add. L^ mg. Nec (-ec
in ras.) v^ hausi (h- del. B^) Bf 97 ne P: nec ft>
THEBAIDOS LIB. VIII. 285
testor inane chaos — quid enimhiciurandus ApoUo? — ,
crimine non uUo subeo nova fata, nec alma lOl
sic merui de luce rapi; scit iudicis urna
Dictaei verumque potest deprendere Minos.
coniugis insidiis et iniquo venditus auro
Argolicas acies — unde haec tibi turba recentum 105
unibrarum, et nostrae veniunt quoque funera dextrae —
non ignarus ini: subito me turbine mundi —
horret adhuc animus — mediis e milibus hausit
nox tua. quae mihi mens, dum per cava viscera terrae
vado diu pendens et in aere volvor operto? iio
ei mihi! nil ex me sociis patriaeque relictum^
vel captum Thebis; iam non Lernaea videbo
tecta, nec attonito saltem cinis ibo parenti.
non tumulo^ non igne miser lacrimisque meorum
productus, toto pariter tibi funere veni, 115
nil istis ausurus equis; nec deprecor umbram
accipere et tripodum iam non meminisse meorum.
nam tibi praesagi quis iam super auguris usus^
cum Parcae tua iussa trahant? sed pectora flectas
et melior sis, quaeso, deis. si quando nefanda 120
huc aderit coniunx^ illi funesta reserva
supplicia: illa tua, rector bone, dignior ira.'
accipit ille preces indignaturque moveri.
120 Frisc. GLII86, 10 (propter ablativum comparationis)
Statius in VIII: ^et melior sis, quaeso, deis' Amphiaraus dicit
ad Plutonem
100 cahos M: caos b quid ex quod f^ 101 non|ullo
(n) b 103 dependere v'^ 106 funere C dextrae o>: -tra P
107 inii Pb: ^ex ini "L" 108 e in ras. (a) b^ 110 operto
ft>: aperto PSLCfg 112 iam non Pg: non iam ct> 114 om.
1 T , , . . iumbram "^
/M^ add. ft^mg. igne a>: ipse P 116 umquam r 117 at b^
llSlam^r 121 ad|erit (h) b 123' praeceps (-p- del.
n "
P^) P morieri P^
286 P. PAPINI STATI
ut leo Massyli cum lux stetit obvia ferri,
tunc iras^ tunc arma citat; si decidit hostis, 125
ire supra satis est vitanique relinquere victo.
interea vittis lauruque insignis opima
currus et egregiis modo formidatus in armis
luce palam^ fusus nuUi nuUique fugatus,
quaeritur: absistunt turmae, suspectaque tellus 130
omnibus^ infidi miles vestigia campi
circumit, atque avidae tristis locus ille ruinae
cessat et inferni vitatur honore sepulcri.
nuntius bortanti diversa in parte maniplos
Adrasto, vix ipse ratus vidisse^ Palaemon 135
advolat et trepidans — steterat nam forte cadenti
proximus inspectoque miser pallebat biatu —
Werte gradum, fuge, rector' ait, ^si Dorica saltem
terra loco patriaeque manent, ubi liquimus^ arces.
non armis, non sanguine opus: quid inutile ferrum 140
stringimus in Thebas? currus humus inpia sorbet
armaque bellantesque viros; fiigere ecce videtur
hic etiam, quo stamus, ager. vidi ipse profundae
noctis iter ruptaque soli conpage ruentem
illam heu, praesagis quo nullus amicior astris, 145
Oecliden, frustraque manus cum voce tetendi.
124 massyli o>: -lii P, cf. 2, 676. 5, 332. 11, 27 Silv. 2, 5, 8.
cum
3,3,94 Tnassilicus lux L" 125 iras a>: ira P 126 super
exmipTSbfi 127— 9,230 desunt inK 127 victis P lauruque
(-ru- inras. L)ct>: lauroque PCf^g, cf. ad 3, 105 128 ^gregiis f
129 nuUi (o: media P nulli fusus r 130 obsistunt MNC
133 honore (ex -ret P^) sepulchri P 134 imparte b
phil
135 ra^tus (-8-.^) P palaemon o>: pil- P: palaemon D, an
Philaemon, ut a Palaemone Thebano distinguatur? 136 Avo-
lat M^ 138 gradum o>: fugam P recto f 139 manent
om. B^LMf^b, add. B^b^f maneant patriaeque C ut r
linquimus C 141 inpia P^ sorbet ex sordet M^ 143 in
Iprofandae
quo N profanae D 144 compage P 146 Ocliden f
tetendi BQ^Cf: tetendit Po> {ex Verg. Aen. 2,688). illud recte
THEBAIDOS LIB. VIII. 287
mira loquor^ sulcos etiainiium rector equorum
fumantemque locum et spumis madida arva reliquit.
nec commune malum est: tellus agnoscit alumnos^
stat Thebana acies.' stupet haec et credere Adrastus 150
cunctatur; sed Mopsus idem trepidusque ferebat
Actor idem. nam fama novis terroribus audax
non unum cecidisse refert. sponte agmina retro
non expectato revocantum more tubarum
praecipitant: sed torpet iter, falluntque ruentis 155
genua viros; ipsique — putes sensisse — repugnant
cornipedes nuUoque truces hortamine parent^
nec celerare gradum nec tollere lumina terra.
fortius incursant Tyrii, sed Vesper opacus
lunares iam ducit equos; data foedere parvo 160
maesta viris requies et nox auctura timores.
quae tibi nunc facies, postquam permissa gemendi
copia! qui fletus galeis cecidere solutis!
defendit Imhofius: manus cum voce nempe ut auxilium aut
ferrem aut arcesserem, at Amphiaraus prudens sciensque obit
nec inanibus precibus deos implorat contra in defendenda prima
persona reliqui (v. 148) Imhofio non accedo 148 lacum Gronovius
arva {add. f^ inter lin.) o>: ora P reliquit PML"?: reli-
V
qui o> 150 stubet f 151 mobsus M trepidasque Q^
152 Actor (Autor S) idem M^SB3Q2j.i,^y. Actorides'PM"BiQift>
nam Pft>: iam Sandstroemius 1878 p. 54 vi particulae nam
non intellecta quam illustravit Vahlenus, Ind. lect. Berol. 1883/4
de Suet. vit. Ter. p. 30, 1 Beiff. 153 agmina ex -ne Q^
154 revocantem Q^: -catum PC more " suspicandum^ videtur
Garrodio iniuria. intellego: non exspectato signo tubarum usi-
tato. utique autem a sensu alienum, quod ille coniecit -ta remo-
rantum voce tubarum (tuib- f) o> : ferarum P, cf 8, 71 al.
t
155 Praecipitan P^ iorpet P^ : torquet ex torpet fi^ 156 Genua
ipsos
ex C- P^ ipsique D sensisse (-se in ras.) B^ repugnant
repngnant er r
Pb: ruuntque o>: ruuntque D 158 celare b^: celeare Q^:
celare N 160 foederae ex -ra B^f^: -ra {ex -re Q^) NQC
161 et nox . , . facies om. v\ add. v^mg. 162 sibi C
nunc Pr^: tunc {ex n- Q^f^) o> 163 solatis Q^
288 P. PAPINI STATI
nil solitum fessos iuvat; abiecere madentes,
sicut erant, clipeos, nec quisquam spicula tersit, 165
nec laudavit equum, nitidae nec cassidis altam
compsit adornavitque iubam; vix magna lavare
vulnera et efflantes libet internectere plagas:
tantus ubique dolor. mensas alimentaque bello
debita nec pugnae suasit timor: omnia laudes, 170
Amphiarae, tuas fecundaque pectora veri
commemorant lacrimis^ et per tentoria sermo
unus: abisse deos dilapsaque numina castris.
'heu ubi laurigeri currus soUemniaque arma
et galeae vittatus apex? hoc antra lacusque 175
Castalii tripodumque fides? sic gratus Apollo?
quis mihi sidereos lapsus mentemque sinistri
Mguris, aut caesis saliat quod numen in extis,
quando iter, unde morae, quae saevis utilis armis,
quae pacem magis hora velit? quis iam omne futurum 180
proferet, aut cum quo volucres mea fata loquentur?
hos quoque bellorum casus nobisque tibique
praescieras, et — quanta sacro sub pectore virtus! —
venisti tamen et miseris comes additus armis.
et cum te tellus fatalisque hora vocaret, 185
tu Tyrias acies adversaque signa vacasti
stemere; tunc etiam media de morte timendum
hostibus infestaque abeuntem vidimus hasta.
Ipressit
164Nihilpi 167 _posi 168 P Compsit L* adornavit-
lavare
que a>: adora- P lenare Q^: lavere C: levare <; 168 et
om. P 170 sausit Q nunc {i. non ex nunc) b^ laudes ex
-dis b^ 171 Amphiare PS^b^^f 173 dilapsaque o>: de- P
174 Heu io: Heus PB 175 hoc (hoc in haec mutavit et
hoc restituit fi^) Po: haec g Gevartius 178 caecis rg
179 und^e P^ sevi|8 Q annis b^ 180 ora M^: ora C:
hora ex ore Q^ igi Proferat L^ 182 Nos C 183 sup-
pectore b 185 v|ocaret (a) B 186 adversaque o>: av- PS^
i-vacasti vocaati
vacasti tt}: voc- PQNf/^: vocasti M^: vacasti D 188 hastam b
THEBAIDOS LIB. Vm. 289
et nunc te quis casus habet? poterisne reverti
sedibus a Stygiis altaque erumpere terra? 190
anne sedes hilaris iuxta tua numina Parcas
et vice concordi discis ventura docesque?
an tibi felices lucos miseratus Averni
rector et Elysias dedit inservare volucres?
quidquid es, aeternus Phoebo dolor et nova clades 196
semper eris mutisque diu plorabere Delphis.
hic Tenedon Chrysenque dies partuque ligatam
Delon et intonsi cludet penetralia Branchi,
nec Clarias hac luce fores Didymaeaque quisquam
limina nec Lyciam suppiex consultor adibit. 200
quin et cornigeri vatis nemus atque Molosso
quercus anhela lovi Troianaque Thymbra tacebit.
ipsi amnes ipsaeque volent arescere laurus,
ipse nihil certum sagis clangoribus aether
praecinet^ et nulla ferientur ab alite nubes. 205
199 Serv. Aen. 3, 860 cla {in voce Clarius) brevis invenitur,
ut Statius : nec Clarias . . quisquam
190 altaque P: aliaque o> Handius 191 hilaris ct>: -res P
carmina C 192 voce b^ discis ex -it L^ venturaque
docesque C 194 insinuare C 195 aeternum f phoebi Dr
dolor eto>: doloreP 196 mutisque o>: multis- P plorabere ea;
-vere P^: plorabile f {cf. 7,781) 197 tenodon P: denidon fji
chrisenque P: chrysamque BQ: cyrrhamque {vel ci-, in lac. L")
o>. cf. Ov. Met. 13, 174 tene]d|n delp^''^'^''^ b* in lac.
a ^ ^
198 cludet b^: claudet Cf^ 199 claris P^ 200 lyciam
supplex P: supplex lyciam o> adibit ex -at Q^ 201 mol-
losso B: moloso v: molossi <s 202 iovi Pf: iovis (-vij v) a>
r
thybra P: thjimba B^: templa /u, tacebunt fi 203 ipsae-
que volent (va- C) o>: ipsaeque viae mallent {ex molent P^) P:
ipsae malent Postgatius; tamen comparativa notio non apta.
lectio codicis P nata videtur ex hac fere imagine molent
204 sagis o> : sacis S : sacris P aether «> : ajther (I) P (E ^^ L)
t "
206 ei B»
Stativs Thbbais. 19
290 P. PAPINI STATI
iamque erit ille dies, quo te quoque conscia fatis
templa colant reddatque tuus responsa sacerdos/
talia fatidico peragunt sollemnia regi^
ceu flammas ac dona rogo tristesque rependant
exequias moUique animam tellure reponant. 210
fracta dehinc cunctis aversaque pectora bello.
sic fortes Minyas subito cum funere Tiphys
destituit, non arma sequi, non ferre videtur
remus aquas, ipsique minus iam ducere venti.
iam fessi gemitus, paulatim et corda levavit 215
exhaustus sermone dolor, nox addita curas
obruit et facilis lacrimis inrepere somnus.
at non Sidoniam diversa in parte per urbem
nox eadem: vario producunt sidera ludo
ante domos intraque, ipsaeque ad moenia marcent 220
excubiae; gemina aera sonant Idaeaque terga
et moderata sonum vario spiramine buxus.
tunc dulces superos atque omne ex ordine alumnum
numen ubique sacri resonant paeanes, ubique
serta coronatumque merum. nunc funera rident 225
auguris ignari, contraque in tempore certant
Tiresian laudare suum; nunc facta revolvunt
maiorum veteresque canunt ab origine Thebas:
colent
206 fatis P?: fati a> 207 vocant r: colent DN red-
dantque P^: redda^tque fx\ reddetque DCv^ 209 dona ex
-no f 211 adversaque r 212 minas f funere ex m- M^
215 fessi gemitus Klotzius: fessi gemitu| (-s) P: fessis (-s
add. v^) gemitu a> etF.^fiv: om. o> levavit P: levabat o>
216 Exaustus P^ nox PD: noxque o> 218 At ^ (si) b
219 sydere C 220 arcent f^ 222 spiramine buxus m ras.
(fuit producunt sidera ludo v. 219) fi 223 omne o>: omni P:
a
omnem D somnum r 224 paenes b^ 225 nunc ex tunc Q*
tempore ipectore
226 econtraque Cfi pectore LD: tempore M'': pectore rfi
227 Tiresian P: -am <t> uc v^ facta {ex -to L*^) «>:
c
fata Q^: facta ex faeta b^: fata Ttfiv
THEBAIDOS LIB. VIII. 291
lii mare Sidonium manibusque adtrita Tonantis
cornua et ingenti sulcatum Nerea tauro, 230
hi Cadmum lassamque bovem fetosque cruenti
Martis agros, alii Tyriam reptantia saxa
ad chelyn et duras animantem Ampbiona cautes,
hi gravidam Semelen, illi Cythereia laudant
conubia et multa deductam lampade fratrum 235
Harmoniam: nullis deest sua fabula mensis.
ceu modo gemmiferum thyrso populatus Hydaspen
Eoasque domos nigri vexilla triumphi
Liber et ignotos populis ostenderet Indos.
tunc primum ad coetus sociaeque ad foedera mensae
semper inaspectum diraque in sede latentem 241
Oedipoden exisse ferunt vultuque sereno
canitiem nigram squalore et sordida fusis
ora comis laxasse manu sociumque benignos
adfatus et abacta prius solacia passum, 245
quin hausisse dapes insiccatumque cruorem
deiecisse genis. cunctos auditque refertque,
qui Ditem et Furias tantum et si quando regentem
imagno j^
229 attrita P Tonanti Ellisius 230 ingenti L *" : miti b ^ :
inmiti r: mugitu N 231 Hic ft cadmun f fetosque o>:
flectosque P^: factosque r: fretosque B 232 raptantia b^:
rap- r 233 anpbiona P 234 Hi o>: Hic PB gravidam
isem
ex -um L^ semelen (s- in ras., fuit th-) b: themelen r illi^
(-c) ft 235 deductam ex -um f^ 236 Harmoniam PQ^r:
Harmon|am (Haer- ex Har-M^: Ar- L) B^M^L*^: Hermionam ct>
deest Pa>: -que deest Cfb^g: iam deest D: defit Baehrens
vocahulo non Statiano: deses Unger 1868 p. 355: non est ElHsius
deest sua- <^vis)> Garrodius , sed sua necessarium. de- pro-
duci apud Statium satis superque denionstratur praeter hunc
locum locis 10, 236. 11, 276; deire 2, 551 praeire 6, 519
237 hidaspe P 238 Eosque Q^ trihumphi b 239 populis
c^-os Q^ ostenderit b 240 Tunc Prb: Tum o> ad om. BQ
Cf: et r foedera o>: sidera P 242 Oedipodenexisse Q^
243 nigra N sualore (-u- in ras. L\ -c-?) Lf 246 hausisse
ex haur- b^ 247 Deiecisse ex Deger- M^ cunctosque C
I
292 P. PAPINl STATI
Antigonen maestis solitus pulsare querellis.
causa latet. non liunc Tyrii fors prospera belli, 250
tantum bella iuvant; natum hortaturque probatque,
nec vicisse velit; sed primos comminus enses
et sceleris tacito rimatur semina voto.
inde epulae dulces ignotaque gaudia vultu.
qualis post longae Phineus ieiunia poenae, 255
nil stridere domi volucres ut sensit abactas —
necdum tota fides — , bilaris mensasque torosque
nec turbata feris tractavit pocula pinnis.
cetera Graiorum curis armisque iacebat
fessa cohors; alto castrorum ex aggere Adrastus 260
laetificos tenui captabat corde tumultus,
quamquam aeger senio, sed agit miseranda potestas
invigilare malis. illum aereus undique clamor
Thebanique urunt sonitus, et amara lacessit
tibia^ tum nimio voces marcore superbae 265
incertaeque faces et iam male pervigil ignis.
sic ubi per fluctus uno ratis obruta somno
256 Prisc. GL II 521, 13 Statius vero eandem productam
protulit in VIII: nil stridere domi
249 solitis P^ 250 non ex nunc b^ fors Po>: sors Bf^
251 Quantum (Tantum scribi voluit L^, nam Qu addidit L",
non solum Q) ML^^DN: Tantum r ortatur ex oria- P^
252NeD^ 253 scelerisPg: scelerum ft> mii&iuT ElUsius
semina So}: pectore P^; pectore vota Garrodius parum apte\
idem errat, cum 2J momina legisse suspicatur 254 duces C
ignoraque v vultus Nr 255 ieiu^na (g) b phoenaeP^:
^^J (phene?) B 266 volucresque (-que del. L^) BQLDCfrv
ut PD: et {in ras. fi^) o^ abactis f 257 tota r: tuta C
hilares P^ torasque f^ 267 pennis {ex pi- M^^Q') MQb
261 tenuis C " 202 Quanquam P 263 illum a>: ille P
264 urunt (ugrunt ft) o>: ruunt P lacessit ex le- B^
265 tum o>: tunc P margore P^ 267 uno Po>: imo C Weber
obruta ct>: obvia P
THEBAIDOS LIB. VIII. 293
conticuit, tantique maris secura iuventus
mandavere animas: solus stat puppe magister
pervigil inscriptaque deus qui navigat alno. 270
tempus erat, iunctos cum iam soror ignea Phoebi
sensit equos penitusque cavam sab luce parata
Oceaui mugire domum, seseque vagantem
coUigit et leviter moto fugat astra flagello:
concilium rex triste vocat^ quaeruntque gementes, 275
quis tripodas successor agat, quo provida laurus
transeat atque orbum vittae decus. baud mora^ cuncti
insignem fama sanctoque Melampode cretum
Thiodamanta volunt, quicum ipse arcana deorum
partiri et visas uni sociare solebat 280
Amphiaraus aves^ tantaeque haud invidus artis
gaudebat dici similem iuxtaque secundum.
illum ingens confundit honos inopinaque turbat
gloria et oblatas frondes submissus adorat,
seque oneri negat esse parem cogique meretur. 285
sicut Achaemenius soliuni gentesque paternas
excepit si forte puer, cui vivere patrem
tutius, incerta formidine gaudia librat^
an fidi proceres, ne pugnet volgus habenis^
268 tantique Po>: tutique Baehrens: pacique Postgatius:
fideique Imhofius maris Po>: mali Sandstroemms 1878 p. 54
269 Mandavere scil. somno 270 inscriptaque o>: scripta-
que P {i. iscr-) 271 phoebi ex -o f^: phoebo B 272 Sen-
sit P? (antequam colUgit et fugat): Sentit a> cava|| . . para-
iperacta
tam Q parata r 275 leviter moto P: moto leviter o>
276 provida Peyraredus: prodigia P: prodita (per- b) o> fortasse
t
recte, ut synonymum vocis orbum 277 vite M^Q^: vitae C:
vitte
vate N*" aut B 278 ™elampode B^: melampade (me 1. M)
n o
QMf 279 Thiodamata f quicum f^: quocum C: cum quo b
archana P 281 haud ex aut B^ 282 similem ex -ens P^
284 summissus P 285 ^oneri L^: honeri b 286 achemo-
niusP: achamenius B^: acham- L 288 ^/librat ^^gaudia P^
289 ne Po>: an D volgus L: volgus B^: vulgus P: vultgus b
294 P. PAPINI STATI
cui latus Euphratae, cui Caspia limina mandet, 290
sumere tunc arcus ipsumque onerare veretur
patris equum, visusque sibi nec sceptra capaci
sustentare manu nec adhuc inplere tiaran.
atque is ubi intorto signatus vellere crinem
convenitque deis, bilari per castra tumultu 295
vadit ovans ac, prima sui documenta, sacerdos
Tellurem placare parat: nec futile maestis
id visum Danais. geminas ergo ilicet aras
arboribus vivis et adulto caespite texi
imperat, innumerosque deae, sua munera, flores 300
et cumulos frugum et quicquid novat inpiger annus,
addit et intacto spargens altaria lacte
incipit: ^o hominum divomque aeterna creatrix,
quae fluvios silvasque animarum et semina mundo
cuncta Promethiasque manus Pyrrhaeaque saxa 305
gignis, et inpastis quae prima alimenta dedisti
mutatisque viris, quae pontum ambisque vehisque:
te penes et pecudum gens mitis et ira ferarum
et volucrum requies; firmum atque inmobile mundi
robur inoccidui, te velox machina caeli 310
farie
290 |euphariae (h-) fi: eufratie D: eufarie N caspia ex
cu- L^ 291 Summere BQ honerare Bb veretur {ex vid-
s
ft^) o>: videtur P 292 tibi P^: ipsi r ne C 293 im-
t
plere P tiaram P: tiharam b 294 inorto f^ signatus Jm
hofim: signatur P: -avit o> 295 defis (h) b: deis ex dies "L^
297 pla^care B futtile B: inutife in ras. ft^ 299 Ar-
texi
boribus ex Arv- P^ ad|ulto (h) B texi o>: texti P: tecti Q
300 munera co: numina P 301 cumulos o>: tumulos P
quitquid P inpiger P: integer o> 302 spargens ex
-cens P^ 303 divomque B: divumque P 304 mundo PQ^v-:
mundi o> 307 Mutatisque f: Multatisque P: Mutastique
(-ti|- B: Mut- S: ex Mult- N^) ct>: Muta|ti que /i^ viris (ex
Q l-cibus
-08 h^^fi^v^) Ffbfiv: vires BL: -res M^Q,*: viros o>: viros r
308 mitiis b 309 immobile P 310 Rubor v^
THEBAIDOS LIB. Yni. 295
aere pendentem vacuo, te currus uterque
circumit, o rerum media indivisaque magnis
fratribus! ergo simul tot gentibus alma, tot altis
urbibus ac populis, subterque ac desuper una
sufficis, astriferumque domos Atlanta supernas 315
ferre laborantem nullo vehis ipsa labore:
nos tantum portare negas, nos, diva, gravaris?
quod, precor, ignari luimus scelus? an quia plebes
externa Inachiis huc adventamus ab oris?
omne homini natale solum, nec te, optima, saevo 320
tamque humili populos deceat distinguere fine
undique ubique tuos; maneas communis et arma
hinc atque inde feras; liceat, precor, ordine belli
pugnaces efflare animas et reddere caelo.
ne rape tam subitis spirantia corpora bustis, 325
ne propera: veniemus enim, quo limite cuncti,
qua licet ire via; tantum exorata Pelasgis
siste levem campum, celeres neu praecipe Parcas.
at tu, care deis^ quem non manus ulla nec enses
Sidonii, sed magna sinu Natura soluto, 330
ceu te Cirrhaeo meritum tumularet hiatu,
sic amplexa coit^ hilaris des, oro, precatus
311 Aere o>: ^rea P 315 astriferumque (-que om. L) ct>:
astrigerumque P (aliter 10, 828) athlanta P: athalanta C
athlanta supernas add. b^ supernis M^ 316 nullo . his Q*
i portare negas
317 Nos portare negas tantum b optare r nefas D:
nefas r: nefas (i negas v^mg) Nv nos a>: non P gravaris
ex -es L*" 318 plebis P 319 horis PL 320 saevos
(-s add. P"") P 321 Tamque PB^: Tamquam B^a> humili P:
-is BQ^M^f: -es o> populos (-s add. VL") J/L destinguere QL^
is
322 tuis L comun (-mun- in ras.) b^ 323 liceat ex le- M^
324 efflere Q 325 Ne^ b^ rape tam (rapejtam L^) o>:
repetam P 326 Ne^ b^ cunctis b 327 licet o>: libet P:
decet g Barthius 331 te in cirreo C meritum . . coit om.
r\ add. v^mg. 332 amplesa b^ hilaris o>: -es P des Po>:
tus
deus <5 Barthius oro ex ora L" precatis r
296 P. PAPINI STATI
nosse tuos^ caeloque et vera monentibus aris
concilies, et quae populis proferre parabas,
me doceas: tibi sacra feram praesaga, tuique 335
numinis interpres te Phoebo absente vocabo.
ille mibi Delo Cirrbaque potentior omni,
quo ruis, ille adytis melior locus.' haec ubi dicta,
nigrantis terrae pecudes obscuraque mergit
armenta, ac vivis cumulos undantis harenae 340
aggerat et vati mortis simulacra rependit.
talia apud Graios, cum iam Mavortia contra
comua, iam saevos fragor aereus excitat enses.
addit acerba sonum Teumesi e vertice crinem
incutiens acuitque tubas et sibila miscet 345
Tisiphone: stupet insolito clangore Cithaeron
marcidus et turres carmen non tale secutae.
iam trepidas Bellona fores armataque pulsat
limina, iam multo laxantur cardine Thebae.
turbat eques pedites, currus properantibus obstant, 350
ceu Danai pos terga premant: sic omnibus alae
artantur portis septemque excursibus haerent.
Ogygiis it sorte Creon^ Eteoclea mittunt
Neistae, celsas Homoloidas occupat Haemon,
346 Mico 270 obstupet: Tisiphone stupet .. Citheron
333 astris i aris rb 335 praesagia P^: praesag|a B
c
336 Luminis L pho|ebo P volabo P^ 337 -que s.l.TH"
338 lacus Gronovius, cf. 148 339 Nigrantes P terrae
PM'' {cf. Lucan. 1, 607)-. terra o> 340 ardentis C 341 re-
pendit ex -det L^ 342 apud ex -ut P*': aput f dum ex
o
cum ft 343 saevus B: sevas Q^: sevos ex -us li" aeneus Qf
344 acerba ex -va P" acerbaj sonum (-s eras., s- add. L") "L
a " ^
sonus D e P"^: e om. Q: de C: j IR." \ e in ras. N^
\\\ ^
347 turres (. Q^) Q sa^ecutae P* 349 latantur f^ 351 post
terga P terga om. M\ add. m^mg. 352 haerent Pa>: alae b
(e V. 351) 353 forte Nrv mittant Q^ 354 celsas s. Z. b*
homoloidas Pa>: hom- S: -lai- Q occupat «>: -bat P
THEBAIDOS LIB. VIII. 297
Hypsea Proetiae, celsum fudere Dryanta 355
Electrae, quatit Hypsistas manus Eurymedontis,
culmina magnanimus stipat Dircaea Menoeceus.
qualis ubi aversi secretus pabula caeli
Nilus et Eoas magno bibit ore pruinas^
scindit fontis opes septemque patentibus arvis 360
in mare fert biemes; penitus cessere fugatae
Nereides dulcique timent occurrere ponto.
tristis at inde gradum tarde movet Inacha pubes,
praecipue Eleae Lacedaemoniaeque cobortes
et Pylii; subitum nam Thiodamanta secuntur 365
augure fraudati, necdum accessere regenti.
nec tua te, princeps tripodum^ sola agmina quaerunt:
cuncta phalanx sibi deesse putat; minor ille per alas
septimus extat apex. liquido velut aethere nubes
invida Parrhasiis unum si detrahat astris^ 370
truncus honor Plaustri, nec idem riget igne reciso
axis, et incerti numerant sua sidera nautae.
sed iam bella vocant: alias nova suggere vires,
Calliope, maiorque chelyn mihi tendat Apollo.
fatalem populis ultro poscentibus horam 375
admovet atra dies^ Stygiisque emissa tenebris
355 proetiae Po>: procidae BL: proetidae fr: proatie N:
propraeie D : Proetides et Lachmannus cl. Aesch. Sept. 304 We.
Eur. Phoen. 1109, sed et ferri nequit. minus etiam probatur
JBaehrentis inventum Proetiadae aut Ungeri 1868 p. 171 Proe-
tiades. Proetiae autem cur dici nequeant HqoIxov -xvIccl (Aesch.
Sept. 382), equidem non video celsum om. N 356 Eleuctrae M
i V
quatet f^ 357 magnaniinos ?*■ 358 ubi o>: om. P^: in
s. l. add. P° aut P^ aversi Pf: a^versi (d) B: adversi o>
360 patentibus o>: lat- P 361 hiems L^ 362 timent ex
t
-ens P° 363 ad P^ et f tarde ex corde L" 365 subi-
V
tom B^: subito r 368 phalans b aras L 370 pharra-
i r
siis P: parrasias C astis Q^ 371 idem ex item f^ riget P:
nitet o> igno Q^ 373 alias s. l. L^ surgere C 374 che-
lym {cf. 1,334) P 376 Admonet ex -vet P'^: Admonet M*^
298 P. PAPINI STATI
Mors fruitur caelo bellatoremque volando
campum operit nigroque viros invitat hiatu^
nil vulgare legens^ sed quae dignissima vita
funera, praecipuos annis animisque cruento 380
ungue notat; iamque in miseros pensum omne Sororum
scinditur, et Furiae rapuerunt licia Parcis.
stat medius campis etiamnum cuspide sicca
Bellipotens^ iamque hos clipeum, iam vertit ad illos
arma ciens^ aboletque domos, conubia, natos. 385
pellitur et patriae et, qui mente novissimus exit,
lucis amor; tenet in capulis hastisque paratas
ira manus animosque ultra thoracas anhelos
conatur, galeaeque tremunt horrore comarum.
quid mirum caluisse viros? flammantur in hostem 390
cornipedes niveoque rigant sola putria nimbo,
corpora ceu mixti dominis irasque sedentum
induerint: sic frena terunt, sic proelia poscunt
hinnitu tolluntque armos equitesque supinant.
iamque ruunt, primusque virum concurrere pulvis 396
incipit, et spatiis utrimque aequalibus acti
adventant mediumque vident decrescere campum.
iam clipeus clipeis, umbone repellitur umbo,
ense minax ensis, pede pes et cuspide cuspis:
378 aperit v nrigroque b mutat fi^ hiato f^:
amictu hiatu
hiatu B': amictu D, unde investit amictu WacJcefieldus male
380 praecipuas r 381 Ungue g Barthius: Angue Po>
sorore b (-i;^ male intellecto) 382 parcis ex -as Q^
383 mediis f etiamnum o>: -nuncPQrb 384 hos clipeum o>:
hostilem clipeum P, unde hos telum coni. Kohlmannus, quasi
Mars ipse pugnaret 388 animosque . . anhelos P: -usque
. . -us o>; similis Ireviloquentia 6, 807 390 hostim B 391 ri-
a c
gent M^ 392 Corporae e^r -a Q^ Corporae eu P^ mixtaNC
n
393 Induerit B^: Inbuerint ex Ind- P'' 394 -que prius
o
cw. N armis Q^ equitesque Pg: -temque o> fatigantBQ
39G utri|mque Q 399 Ense inax P*': Ensem inax (i- ex a- B^) B
THEBAIDOS LfB. VIII. 299
sic obnixa acies pariter suspiria fumant^ 400
admotaeque nitent aliena in casside cristae.
pulcher adhuc belli vultus: stant vertice coni,
plena armenta viris, nulli sine praeside currus,
arma loco, splendent clipei pharetraeque decorae
cingulaque et nondum deforme cruoribus aurum. 405
at postquam rabies et vitae prodiga virtus
emisere animos^ non tanta cadentibus Haedis
aeriam Rhodopen solida nive verberat Arctos,
nec fragor Ausoniae tantus^ cum luppiter omni
arce tonat^ tanta quatitur nec grandine Syrtis, 410
cum Libyae Boreas Italos niger attulit imbres.
exch^isere diem telis, stant ferrea caelo
nubila, nec iaculis artatus sufficit aer.
hi pereunt missis, illi redeuntibus hastis,
concurrunt per inane sudes et mutua perdunt 415
volnera, concurrunt hastae^ stridentia funda
saxa pluunt^ volucres imitantur fulgura glandes
et formidandae non una morte sagittae.
j ifirmant u a
400 obnox|a (i) f fumant L^: firmimt (^ Q^) Q: firmant
Nrb^ 402 coni add. P'' 403 nuUi o>: -o P 404 spen-
dent C clipei om. f^: galeae s. l. P' pharatraeque f
406 rabies om. b^, add. b^ mg. prodig|a B: prodigia fi
a h "
407 edis b 408 Aeriem f^ rodopen P^: rodopen Q
ita d
soHda P^: solita f^: soHta B^MLrb^: ai soHda B^ mg. ver-
berat ex -rv- P^ 409 praeter N- in ras. L^ {alius versus sub-
g
est) tantum P° 410 Arce Po> {se. Capitolio): axe Deipser
1881 p. 122, sed tunc Ausoniae non inteUegitur 411 atulit M
a a
imbres ex umbra C^ 413 hjrtatus (o) P^ 415 mutu b^
1 fluunt
416 Volnera B: Vulnera P 417 pluunt Q^ fulgora ex
-ura P° glandes ex clades b^ initia versuum 418 Et for-,
419 Nec, 420 Om- om. P^, Formidandae (Et cum margine re-
d
cisum), Non, oM- add. F'' mg. 418 formidante L" una PB
LNCf: una in o> fortasse recte
300 P. PAPINI STATI
nec locus ad terram telis: in corpora ferrum
omne cadit; saepe ignari perimuntque caduntque. 420
casus agit virtutis opus: nunc turba recedit,
nunc premit, ac vicibus tellurem amittit et aufert.
ut ventis nimbisque minax cum solvit habenas
luppiter alternoque adfligit turbine mundum:
stat caeli diversa acies, nunc fortior Austri, 425
nunc Aquilonis hiemps, donec pugnante procella
aut nimiis bic vicit aquis, aut ille sereno.
principium pugnae turmas Asopius Hypseus
Oebalias — namque hae magnuni et gentile tumentes
Euboicum duris rumpunt umbonibus agmen — 430
reppulit erepto cunei ductore Menalca.
hic et mente Lacon, crudi torrentis alumnus —
nec turpavit avos — , hastam ultra pectus euntem,
ne pudor in tergo, per et ossa et viscera retro
extrahit atque hosti dextra labente remittit 435
sanguineam: dilecta genis morientis oberrant
Taygeta et pugnae laudataque pectora matri.
Phaedimon lasiden arcu Dircaeus Amyntas
419 Nec a>: Non P'' telis Po>: iacuHs DN corpor^a P^:
a ore ^ vn
corpore M*^: coi^pf v^ 420 perimunque L*^ 421 nec P*"
vic
422 et ^^ibus (et et i in ras.) b^ 423 yenitis P^ nimbis ven-
tisque b 424 alternoque adfligit g: aeternoque adfigit P: ad-
i
fligitque (-que s. Z. B ^) alterno o> 425 fortius C 427nimisP^
turmas
vincit D aquis ex -as P^ 428 turbas v: pugnasN"": pugnas r
asopius {ex -eus M^) M: asopus Q^ ipseus b^: ipseus M''
p
431 RepuHt b^ menalca (-co Q) o>: -ce P quod reciperem,
nisi Lacon esset 432 alumnos Q^ 433 turpavit ex turb- P"
ultra Pg: intra o> 434 Ne° P*' 435—490 in M foUa
inserto scripsit Boccaccius 435 remisit N 430 dilecta ex
e Si
delecta P^ 437 Tageta C pectora P: verbera (-bare v^) So>
fortasse non spernendum 438 Phaedimo asiden P dircaeus g> :
dictaeus P
THEBAIDOS LIB. VIII. 301
destinat: heu celeres Parcae! iara palpitat arvis
Phaedimus, et certi nondum tacet arcus Amyntae. 440
abstulit ex umero dextram Calydonius Agreus
Phegeos: illa suum terra ienet inproba ferrum
et movet; extimuit sparsa inter tela iacentem
praegrediens truncamque tamen percussit Acoetes.
Iphin atrox Acamas, Argum ferus inpulit Hypseus^ 445
stravit Abanta Pheres, diversaque volnera flentes
Iphis eques, pedes Argus^ Abas auriga iacebant.
Inachidae gemini^ geminos e sanguine Cadmi
occultos galeis — saeva ignorantia belli —
perculerant ferro; sed dum spolia omnia caesis 450
eripiunt^ videre nefas^ et maestus uterque
respicit ad fratrem pariterque errasse queruntur.
cultor lon Pisae cultorem Daphnea Cirrhae
turbatis prostravit equis; hunc laudat ab alto
luppiter, hunc tardus frustra miseratur Apollo. 455
ingentes Fortuna viros inlustrat utrimque
sanguine in adverso: Danaos Cadmeius Haemon
sternit agitque, furens sequitur Tyria agmina Tydeus;
440 Serv. Aen. 11, 864 Statius, cum iam percussum dixisset,
extinctum ait: necdum certi tacet arcus Amyntae
i le
439 D^stinat B^: Destinat Q^ ceres b^ palpitat ex
t V
p§l- P^ 440 necdum certi Serv. tace P^ amuntae P^
durum
441 aegreus Q 442 terra o>: dextra (e v. 441) P"" 444 Pro-
grediens {ex Prae- v^) Cv 445 arcum P 446 abanta ex av- P^
pheres vel fe- (se- C: feras v^) o>: fereus P post 446 in
Guilelmi Canteri codice legehatur hic versus Guttur iphis latus
argus abas in fronte cruorem 447 iaceba| (-s?) b 450 Per-
culerant ex Pert- b^ 452 fratrem ex pa- L^ 453 dapdnea b
454 equis ex aquis b^ 455 miseretur C^: -atus DNr
456 utrimque ex -umque b 457 averso f^ danaos ex -es B^
hanemon P^: heros (-ros in ras.^f^) o> 458 distinxi cum
Barthio ferens L"
302 P. PAPINI STATI
Pallas liuic praesens^ illum Tiryntliius inplet.
qualiter hiberni summis duo montibus amnes 460
franguntur geminaque cadunt in plana ruina:
contendisse putes^ uter arva arbustaque toUat
altius aut superet pontes; ecce una receptas
confundit iam vallis aquas; sibi quisque superbus
ire cupit, pontoque negant descendere mixti. 465
ibat fumiferam quatiens Oncbestius Idas
lampada per medios turbabatque agmina Graium,
igne viam rumpens; magno quem comminus ictu
Tydeos basta feri dispulsa casside fixit.
ille ingens in terga iacet, stat fronte superstes 470
lancea, conlapsae veniunt in tempora flammae.
prosequitur Tydeus: 'saevos ne dixeris Argos,
igne tuo, Thebane, — rogum concedimus — arde!'
inde, velut primo tigris gavisa cruore
per totum cupit ire pecus, sic Aona saxo, 475
ense Pholum, Chromin ense, duos Helicaonas hasta
transigit, Aegaeae Veneris quos Maera sacerdos
ediderat prohibente dea; vos praeda cruenti
Tydeos, it saevas etiamnum mater ad aras.
468 hinc fortasse petitum Ps. Serg. GL IV 497, 36 et ab hoc
igne Statius dixit: igne diem scindens
459 Pallas huic P {cf. Silv. 1, 1, 107. 1, 2, 135) : Hunc {ex
Hinc Q^) pallas ct* tyrjntius P 460 in hiberni P e summis C
motibus N 462 uterar varbustaque P"" tollat o> : -ant P
a
463 ecce Po>: et cum Garrodius receptes B^ 464 Con-
funditP: -fudit o> 466 fomiferum B^ conchestius ( .ch-b*)
i
BQLCfb/U 467 agmina ex -ana B^ 468 |ctu (a-) f^: actu
(-to B^) BQCb^ 469 Tydeos ex -eus P^f^ dispulsa PBQb:
o
discussa a> 470 fronte ex fo- L" 472 saevis f ne add.
ha
s. l. N^ 474 g^avisa L^ 475 8ician|a f 476 haeliconas B^
479 it Po: et Bb etiamnum o>: -nunc P
THEBAIDOS LIB. VIII. 303
nec minus Herculeum contra vagus Haemona ducit 480
sanguis: inexpleto rapitur per milia ferro,
nunc tumidae Calydonis opes, nunc torva Pylenes
agmina^ nunc maestae fundens Pleuronis alumnos,
donec in Olenium fessa iam cuspide Buten
incidit. hunc turmis obversum et abire vetantem 486
adgreditur; puer ille^ puer malasque comamque
integer, ignaro cui tunc Thebana bipennis
in galeam librata venit: finduntur utroque
tempora dividuique cadunt in bracchia crines,
et non hoc metuens inopino limine vita 490
exiluit. tunc flavum Hypanin flavumque Politen —
ille genas Phoebo, crinem hic pascebat laccho:
saevus uterque deus — , victis Hyperenora iungit
conversumque fuga Damasum; sed lapsa per armos
hasta viri trans pectus abit parmamque tenenti 495
excutit et summa fugiens in cuspide portat.
sterneret adversos etiamnum Ismenius Haemon
Inachidas — nam tela regit viresque ministrat
Amphitryoniades — , saevum sed Tydea contra
Pallas agit. iamque adverso venere favore 500
comminus, et placido prior haec Tirynthius ore:
480 erculeum L^ ducto Q^ 482 calydones P° pilenis f b
484 olenium ex -ine- B^ boten B^ cuspite P 486 genas-
que comasque C: malasque comasque xv 488 finduntur
B^b'm^. o>: funduntur PLC^v: funduntur Q^: scinduntur D:
striduntur B^b^ utroque P: utronque S: utrimque (-rique Q) o>;
intellego: finduntur tempora ita ut utroque cadant 490 om. v\
add. v'^mg. limine P: -te ct> 491 tum b hypanim f:
-nen Q : ypanim L polyten P 492 pascebit Q iacho| (-n) Q
493 om. P\ ima mg. scr. P^ addito signo'^' ante v. 494 et
ante v. 493 hypenora a>: hypentora P 494 darnnasum f
495 viri| (-s) f ab|it f 496 partat B^ 497 ad ver-
sus C -num ex -nunc h haemo PBLb^ (-n add. b^), cf. 1, 334
498 virosque f 499 Amphitryonides L 501 tyrintius P
ore ex -o M*
304 P- PAPINI STATI
'fida soror, quaenani liimc belli caligine nobis
congressum fortuna tulit? num regia luno
boc molita nefas? citius me fulmina contra —
infandum! — ruere et magno bellare parenti 505
aspiciat. genus huic — sed mitto agnoscere, quando
tu diversa foves, nec si ipsum comminus Hyllum
Tydeos hasta tui Stygioque ex orbe remissum
Amphitryona petat; teneo aeternumque tenebo,
quantum haec diva manus, quotiens sudaverit aegis 510
ista mihi^ duris famulus dum casibus omnis
lustro vagus terras; ipsa heu! comes invia mecum
Tartara^ ni superos Acheron excluderet, isses.
tu patriam caelumque mihi. quis tanta relatu
aequet? habe totas, si mens excindere, Thebas. 515
cedo equidem veniamque precor.' sic orsus abibat.
Pallada mulcet honos: rediit ardore remisso
voltus et erecti sederunt pectoris angues.
sensit abisse deum, levius Cadmeius Haemon
tela rotat nulloque manum cognoscit in ictu. 520
tunc magis atque magis vires animusque recedunt,
nec pudor ire retro; cedentem Acheloius heros
inpetit, et librans uni sibi missile telum
616 cf. ad 4, 676
nam
602 hunc om. C 603 non D: non b 604 mo|lita (1) L
505 bella" L" 506 Aspicias C huic om. L\ add. L°
mito L 607 voces L^ hyllum P: illum (iflum Q) o>
illum comminus ipsum DN 510 egis ex -es L*^; argis C
o
611 dum PB^: cum o> omnes P 512 Lustra Q^M*^
613 ni (m ras. f^) ft>: ne P 514 patriam P: patrem o>
516 Aequet {ex -at B^) «>: -at P habetotas P: \betota8 "L^:
habet totas D: abi totas C excindere o>: excedere P: ex-
cidere f Kohlmannus, quod verum esse potest 517 Pallida C
rediit'^'''' Q^fV^: rediitque D 518 Voltus B^: Yultus P
619 Sensit PCg: Sentit o> abisse ft>: abesse P, cf. 8, 173
522 pudor PN: pudet a> ire ft> : pe P 523 Inpetit o> : Inpedit P
THEBAIDOS LIB. Vin. 305
direxit iactus, summae qua margine parmae
ima sedet galea et iuguli vitalia lucent. 525
nec frustrata manus^ mortemque invenerat hasta;
sed proliibet paulumque umeri libare sinistri
praebuit et merito parcit Tritonia fratri.
iUe tamen nec stare loco nec comminus ire
amplius aut voltus audet perferre cruenti 530
Tydeos, aegra animo vis ac fiducia cessit.
qualis saetigeram Lucana cuspide frontem
strictus aper, penitus cui non infossa cerebro
volnera, nec felix dextrae tenor, in latus iras
frangit^ et expertae iam non venit obvius bastae. 535
ecce ducem turmae certa indignatus in hostem
spicula felici Prothoum torquere lacerto,
turbidus Oenides una duo corpora pinu,
cornipedemque equitemque, ferit: ruit ille ruentem
in Prothoum lapsasque manu quaerentis habenas 540
in voltus galeam clipeumque in pectora calcat^
saucius extremo donec cum sanguine frenos
respuit et iuncta domino cervice recumbit.
sic ulmus vitisque, duplex iactura colenti^
Gaurano de monte cadunt^ sed maestior ulmus 545
524pamaeC 525 Ima eicIamB* seditM^ 527 libare oi:
r
librare PC: libare L^: Iib|are f 528 parcit s. l. L^ 529 irae
PBC 530 voltus B^: vultus P 531 aegra Po>: aegro r
JBaehrens 533 infossa (ir infixa v^ mg.) o>: infessa P^
534 Volnera B^: Vulnera P illatus B: in latus ex ill- b^
venit
inlatus tenor D 535 iam s. l. f' mqyet v^ 536 certa
indignatus ct>: certum indignantur P 537 protho|um (l?) t
538 Tubidus N eonides f pino C 540 protheum C
habenas o>: harenas P 541 voltus B^: voltus b:
vultus o>: -tu P 542 extremo a>: -mos P 543 iuncta
ex -to Ja" 544 coleuti P: coloni o> 545 cadit D
mestifer C
Stativs Thebais. 20
306 . P. PAPINI STATI
quaerit utmmque nemus, nec tam sua braccliia labens
quam gemit adsuetas invitaque proterit uvas.
sumpserat in Danaos Heliconius arma Corymbus,
ante comes Musis^ Stygii cui conscia pensi
ipsa diu positis letum praedixerat astris 550
Uranie. cupit ille tamen pugnasque virosque,
forsitan ut caneret; longa iacet ipse canendus
laude, sed amissum mutae flevere sorores.
pactus Agenoream primis Atj^s ibat ab annis
Ismenen, Tyrii iuvenis non advena belli. 555
quamvis Cirrha domus, soceros nec tristibus actis
aversatus erat; sponsam quin castus amanti
squalor et indigni commendat gratia luctus.
ipse quoque egregius, nec pectora virginis illi
diversa, inque vicem, sineret fortuoa, placebant. 560
bella vetant taedas, iuvenique hinc maior in hostes
ira; ruit primis inmixtus et agmina Lernae
nunc pedes ense vago, prensis nunc celsus habenis^
ceu spectetur, agit. triplici velaverat ostro
surgentes etiamnum umeros et levia mater 565
pectora; nunc auro phaleras auroque sagittas
546 utiimque P {secundum Meyerum) brahia C 547 Quam
ex Quem P^ proterit ex praeterit ut vid. v" 54*J stigiis
o
. . . pensis f 550 positis Pco: inspectis S*Q*s letum P^
551 recte distinxit Sandstroemius 1878 p. 54 552 longe Q^
Imestae
ipse ex -a f^ 558 mutae o>: musae PSD: mutae r
555 tyri P non advena (sed familiae adscitus) Po>: nunc ad-
vena Peyraredus 556 — 687 om. b lacuna non indicata {4x33v.)
556 domos Cfi 557 Adversatus Nvg quin P: cui o>
a gi
amenti Q^ 558 Sualor f 559 egreus P^ illi ex -a Q^
n
560 sinerent P^ placebat P^: -bant ex -bunt Q^
562. 561 v\ in ordinem redacti a v^ 562 primis o>: primis-
que P agmina ft>: -ne PC 563 prensis ex prennis "L^
g a
nunc prensis rC 564 ait f^ velaverit Q^ 566 nunc Pg:
n
tunc ft>: tunc Q^
THEBAIDOS LIB. VIII. 307
cingulaque et manicas, ne coniuge vilior iret,
presserat et mixtum cono crispaverat aurum.
talibus heu! fidens vocat ultro in proelia Graios.
ac primum in facilis grassatus cuspide turmas 570
arma refert sociis et in agmina fida peracta
caede redit. sic Hyrcana leo Caspius umbra
nudus adhuc nulloque iubae flaventis honore
terribilis maguique etiamnum sanguinis insons,
haut procul a stabulis captat custode remoto 575
segne pecus teneraque famem consumit in agna.
mox ignotum armis ac solo corpore mensus
Tydea non timuit, fragilique lacessere teio
saepias infrendentem aliis aliosque sequentem
ausus erat. tandem invalidos Aetolus ad ictus 580
forte refert oculos et formidabile ridens:
'iamdudum video, magnum cupis, inprobe, leti
nomen' ait; simul audacem non ense nec hasta
dignatus leviter digitis inbelle solutis
abiecit iaculum: latebras tamen inguinis alte 585
missile, ceu totis intortum viribus, hausit.
praeterit hau dubium fati et spoliare superbit
Oenides. ^neque enim has Marti aut tibi, bellica Pallas,
exuvias figemus' ait, 'procul arceat ipsum
570 Ac Pc?>: AtBQLfi^: At r: Ut ^ primuma>: primam P
in.
facili P^: faciles «> grassatus (gras- B^) o>: -tur P
571 peracta o>: coacta P 572 hircanae^ -no Q^ 573 iubae
«>: iuvat P (E~T) faventis f^ 575 Haud o>: Aut PB
stabulis (-bi- C: e^ -us B^) o>: stavilis P 576 famem ex
depascitur
famam Q^ consumit in D: depascitur N 577 pondere D
isus
mensum r 578 fragilique ft>: flacilique P; vix faciUque
V
580 aetolos ex -us L^ in Q, ictis L^ 582 improbe leti P*
583 esse P^ asta L: asta M^ 584 imbelle P 585 la-
tenebras v^ alti in 586 teu f 587 hau f: haud ex aut B^:
aut P, cf. 1,285. 8, 78 dubius ex -um L^ 589 figgemus Q:
t>igemus L " arceat o> : habeat P, quod natum videtur ex errore
20*
308 P. PAPINI STATI
ferre pudor; vix, si bellum comitata relictis, 590
Deipyle thalamis, illi inludenda tulissem.'
sic ait, et belli maiora ad praemia mente
ducitur: innumeris veluti leo forte potitus
caedibus inbellis vitulos mollesque iuvencas
transmittit: magno furor est in sanguine mergi^ 595
nec nisi regnantis cervice recumbere tauri.
at non semianimi clamore Menoecea lapsus
fallit Atys: praevertit equos curruque citato
desilit: instabat pubes Tegeaea iacenti,
nec prohibent Tyrii. 'pudeat, Cadmea iuventus, 600
terrigenas mentita patres! quo tenditis' inquit,
^degeneres? meliusne iacet pro sanguine nostro
hospes Atys? tantum hospes adhuc et coniugis ultor
infelix nondum iste suae-, nos pignora tanta
prodimus?' insurgunt iusto firmata pudore 605
agmina, cuique suae rediere in pectora curae.
interea thalami secreta in parte sorores,
par aliut morum miserique innoxia proles
Oedipodae, varias miscent sermone querellas.
nec mala quae iuxta, sed longa ab origine fati, 610
haec matris taedas, oculos ast illa paternos,
altera regnantem, profugum gemit altera fratrem,
bella ambae. gravis hinc miseri cunctatio voti:
ABCEAT. nam quod viri docti coniecerunt, aut a lingua Stati aut
a metrica alienum est 591 — 632 m D vix leguntu/r 591 in-
ludenda tt>: inlaudanda P, quod haud scio an defendi possit
cl. adiectivis Apuleianis incredendus, impoenitendus, Valeriano
intemerandus , intolerandus aliis 592 maiora o>: re P
593 innumeras f^ forte o>: sorte P potitis N 594 imbelles
P: inbeUisque fi 596 si P^ 599 tegeaeaB^: teg(a)eaPo>
601 Terrigenas ex -gi- P^ 602 iacet o>: -es P; an iacens.^
604 nos o>: non P 605 flammata Schrader 606 pectore ft
aat
607 thalami o>: -mis P 611 Hec ex Nec Q^ ast (est v^:
atque B) o>: gemit P {e'v. 612) 613 Bella P^; an voluit librarius
intellegi mala belli ? miseri (-rae r) Po> : misti g Barthius, vulgo
THEBAIDOS LIB. VIII. 309
nutat iitroque timor, quemnam hoc certamine victum,
quem vicisse velint: tacite praeponderat exul. 615
sic Pandioniae repetunt ubi fida volucres
hospitia atque larem bruma pulsante relictum,
stantque super nidos veterisque exordia fati
adnarrant tectis et truncum ac flebile murmur
verba putant, voxque illa tamen non dissona verbis. 620
atque ibi post lacrimas et longa silentia rursus
inchoat Ismene: 'quisnam hic mortalibus error?
quae decepta fides? curam invigilare quieti
claraque per somnos animi simulacra reverti?
ecce ego, quae thalamos nec si pax alta maneret^ 625
tractarem sensu — pudet heu! — , conubia vidi
nocte, soror; sponsum unde mihi sopor attulit amens
vix notum visu? semel his in sedibus illum,
dum mea nescio quo spondentur foedera pacto,
respexi non sponte, soror. turbata repente 630
omnia cernebam, subitusque intercidit ignis^
meque sequebatur rabido clamore reposcens
mater Atyn. quaenam haec dubiae praesagia cladis?
INutat
614 Nutat (-i^atQ: -trit gfivi^) o>: Mutat P: Nutat (sec) L"
utroque ex -amque Q^: utramque /nv: utrumque r
ifida ■ y
616 Si C fulva r: vulva fi: plura C 617 brama M^
a
618 veterisque o>: -esque P exordine Q^ 619 Adnarrant
Kohlmannus: Adnarant P: Enarrant {ex Etn- BLf) o>: Et nar-
rant (-ent Q^) QC et Po>: it Marklandus ad Silv. 5,1,245
flebile ex flev- P^ 623 curam a>: cur P 624 animi P:
-is «> 625 pax ct>: pars P thalamos — nec si pax alta
maneret, tractarem — sensi {hoc iam Barthius) coni. Garro-
n
dius perperam 627 am|ens ex ambes B^ 629 spondetur
non
B^r: sponsetur fi 630 in f* turbare NC 631 Omnia
i iomina n
PNfvg: Omina B*: Omina o>: Omnia VL"L'': Omina Q*
Itus
cernabam fi subiterque L" 632 rabido o>: rapido PNr/ttv
633 dubiae ex -o Q^
310 P. PAPINI STATI
nec timeo, dum tuta domus milesque superstes
Doricus et tumidos liceat conponere fratres.' G35
talia nectebant^ subito cum pigra tumultu
expavit domus, et multo sudore receptus
fertur Atys^ servans animam iam sanguine nullo,
cui manus in plaga^ dependet languida cervix
exterior clipeo, crinesque a fronte supini. 640
prima videt caramque tremens locasta vocabat
Ismenen: namque hoc solum moribunda precatur
vox generi^ solum boc gelidis iam nomen inerrat
faucibus. exclamant famulae^ tollebat in ora
virgo manus^ tenuit saevos pudor; attamen ire 645
cogitur, indulget summum boc locasta iacenti,
ostenditque offertque. quater iam morte sub ipsa
ad nomen visus defectaque fortiter ora
sustulit; illam unam neglecto lumine caeli
aspicit et vultu non exsatiatur amato. 650
tunc quia nec genetrix iuxta positusque beata
morte pater, sponsae munus miserabile tradunt
declinare genas; ibi demum teste remoto
fassa pios gemitus lacrimasque in lumina fudit.
651 /Serv. Aen. 4, 681 posita exanimata. Statius: positus-
que beata morte pater
634 superstes P: recedat (-at L": -et gfi: -it N) a>; miles
Doricus est Polynices 635 et Po recte: ut Garrodius
Y fratres
timidos M'^ componere P reges D 636 iactabant fiv
nigra D 637 sudore o>: sudere P 638 — 766 in D paene
extincti 638 sei^vans Q 639 dependet o>: defendit P
641 caramque «>: cla- P tremensl (-que) f 642 et 643 sedem
e " "
mutaverunt in P 642 Ismenon B^ 644 exclamat f^
toIl| per ora (per in ras., fuit -n) f^ 646 iacasta Q^
647 Ostenditque Po>: os (puto Atyos) tenditque Garrodius
648 defectaque Heinsius cl. 12,325: deiectaque P o> : del-BMf^:
dil- L: del- Q^r 649 illam o>: illa P 652 miserabile o>:
mirabile P 654 Fassa (Fe- L^) o>: Passa P post f
lumina Po>: vulnera g fundit BC Garrodius in lacrimas
coniumgit
THEBAIDOS LIB. VIII. 311
dumque ea per Tliebas, aliis serpentibus ardens 656
et face mutata bellum integrabat Enyo.
afma volunt, primos veluti modo comminus ictus
sustulerint omnisque etiamnum luceat ensis.
eminet Oenides. quamvis et harundine certa
Parthenopaeus agat, morientumque ora furenti 660
Hippomedon proculcet equo, Capaneaque pinus
iam procul Aoniis volet agnoscenda catervis:
Tydeos illa dies, illum fugiuntque tremuntque
clamantem: 'quo terga datis? licet ecce peremptos
ulcisci socios maestamque rependere noctem. 665
ille ego inexpletis solus qui caedibus bausi
quinquaginta animas: totidem, totidem heia gregatim
ferte manus! nulline patres, nuUine iacentum
unanimi fratres? quae tanta oblivio luctus?
quam pudet Inachias contentum abiisse Mycenas! 670
hine super Thebis? haec robora regis? ubi autem
egregius dux ille mihi?' simul ordine laevo
ipsum exhortantem cuneos capitisque superbi
insignem fulgore videt; nec segnius ardens
occurrit, niveo quam flammiger ales olori 675
imminet et magna trepidum circumligat umbra.
tunc prior: ^Aoniae rex o iustissime gentis,
655 horrens Schrader 656 integrabat o>: iterabat P
a ^
657 volunt M^ ictis B^ 658 omnesque P luceat o»:
lugeat P 660 Partbonopeus L furenti o>: -tis P 661 pro-
culculcet P 662 volat M<^: volat f: velut C 663 Tydeos
ex -eus P^ fugiuntque (-que om. B) tremuntque co: feriuntque
premuntque P 666 ausi P 667 totidem totidem heia
Kohlmannus: totidem heia P: totidem {om. f) totidemque o>
gregatim Pf: -ti tt> 668 patros L" 669 oblivio TCv:
i i
-via o> 670 abisse P: abisse f^ 671 thebas M^ 673 ex-
hortantem (exort- M^: exort- ffi) o>: exorantem P 674 sig-
nius P 675 Occurrit Pfv: Ac- o> ale^ P^ olori ex od- B^:
e i ao
odori fi 676 tripodum Q^ 677 aeniae M^
312 P. PAPINI STATI
imus in arma palam tandemque ostendimus enses,
an noctem et solitas placet exspectare tenebras?'
ille nihil contra, sed stridula cornus in liostem 680
it referens mandata ducis^ quam providus heros
iamiam in fine viae percussam obliquat^ et ipse
telum ingens avide et quanto non ante lacerto
inpulit: ibat atrox finem positura duello
lancea. convertere oculos utrimque faventis 685
Sidonii Graique dei; crudelis Erinys
obstat et infando differt Eteoclea fratri:
cuspis in armigerum Phlegyan peccavit. ibi ingens
pugna virum, stricto nam saevior inruit ense
Aetolus, retroque datum Thebana tegebant 690
arma ducem. sic densa lupum iam nocte sub atra
arcet ab adprenso pastorum turba iuvenco;
inprobus erigitur contra^ nec cura vetantes
inpetere: illum, illum, semel in quem venerat, urguet.
non secus obiectas acies turbamque minorem 695
dissimulat transitque manu; tamen ora Thoantis,
pectora Deilochi, Clonii latus, ilia torvi
perforat Hippotadae; truncis sua membra remittit
interdum galeasque rotat per nubila plenas.
et iam corporibus sese spoliisque cadentum 700
clauserat; unum acies circum consumitur, unum
omnia tela vovent: summis haec ossibus haerent,
pars frustrata cadunt, partem Tritonia vellit,
679 In C 680 ^tridula P^ 681 It ex Et f^ horos L
685 faventes P 687 teocla M^ 689 ante 688 P
688 armigerum o>: -ferum P plegian Q: phlegiam (phe- fjC)
tro
b^: -an| f 689 iam r 690 rectoque M^ 691 ducem
ex -es b^ nocte sub atra P'' in ras. 692 iuvenco ex -cum P""
693 Improbus P 694 urget P 696 manus Peyraredus
697 deilocli C clonii (-mi C: donii f) (o: cblonii BLQMb:
cthonii P, sed Cthonius mortuus est cf. 3, 170 698 hippo-
tedae f: -datae P: -danae fi 702 vovent Q^: movent L^^:
ilant
vocant L^mg. C: vovent v^ 703 cadit fi pellit g Barthius
THEBAIDOS LIB. VIII. 313
multa rigent clipeo. densis iam consitus hastis
ferratum quatit umbo nemus, tergoque fatiscit 705
atque umeris gentilis aper; nusquam arclua coni
gloria, quique apicem torvae Gradivus habebat
cassidis, baut laetum domino ruit omen: inusta
temporibus nuda aera sedent^ circumque sonori
vertice percusso volvuntur in arma molares. 710
iam cruor in galea, iam saucia proluit ater
pectora permixtus sudore et sanguine torrens.
respicit hortantes socios et Pallada fidam,
longius opposita celantem lumina parma:
ibat enim magnum lacrimis inflectere patrem. 715
ecce secat zephyros ingentem fraxinus iram
fortunamque ferens, teli non eminet auctor:
Astacides Melanippus erat, nec prodidit ipse,
et vellet latuisse manum^ sed gaudia turmae
monstrabant trepidum; nam flexus in ilia Tydeus 720
submissum latus et clipei laxaverat orbem.
clamorem Aonii miscent gemitumque Pelasgi,
obiectantque manus indignantemque tuentur.
ille per oppositos longe rimatus amarum
Astaciden, totis animae se cogit in ictum 725
relliquiis telumque iacit, quod proximus Hopleus
praebuerat: perit expressus conamine sanguis.
tunc tristes socii cupidum bellare — quis ardor! —
situs
704 consitus (-sti- fi) co: constitit P: consitit L^ 705 Fer-
i a
rarum fi fatescit f^ 707 quique P: quippe o habebit L^
708 inusta (in|usta f) o>: inulta P: inusta ex -Ita Q^;
L^ scripturus erat -Ita, scd corr. inter scribendum -sta 709 sedent
Po>: ardent coni. Garrodius 711 /''proluit
a
713 pallida f^: pallida C fiam B^ 714 obposita f
715 magnum etiam P 716 fraximus f 717 actor b*
718 Melanippus Menlcius: menalippus Po>, cf. 740. 9, 8
719sedft>: et P 720 nam r 721 Summissum P 722 aonii
co: -ni P 724 ante 723 P 724 obpositos f 726 Reliquiis P
ophleus P: oppleus S: hopleus illi b 728 tristes ex tres-M^
314 P PAPINI STATI
et poscentem hastas mediaque in morte negantem
exspirare tralmnt^ summique in margine campi 730
effultum gemina latera inclinantia parma
ponunt, ac saevi rediturum ad proelia Martis
promittunt flentes. sed et ipse recedere caelum
ingentesque animos extremo frigore labi
sensit, et innixus terrae ^miserescite' clamat^ 735
'Inachidae: non ossa precor referantur ut Argos
Aetolumve larem; nec enim miiii cura supremi
funeris: odi artus fragilemque hunc corporis usum,
desertorem animi. caput, o caput, o mihi si quis
adportet, Melanippe^ tuum! nam volveris arvis, 740
fido equidem^ nec me virtus suprema fefellit.
i, precor, Atrei si quid tibi sanguinis umquam,
Hippomedon, vade, o primis puer inclyte bellis
Arcas, et Argolicae Capaneu iam maxime turmae.'
moti omnes, sed primus abit primusque repertum 745
Astaciden medio Capaneus e pulvere tollit
spirantem laevaque super cervice reportat,
terga cruentantem concussi vulneris unda:
738 Claud. Mam. de statu an. 1, 20 non poetice, sed philo-
sophice Papinius ait: odi , , , animi. Myth. Vatic. 3, 6, 27
neque enim verum est animam deserere corpus, cum potius
corpus animam deserat. hinc et Simonides poeta et Statius
itidem in octavo Thebaidos: odi , . , animi 743 Prisc. GL 11
301, 11 (jpropter vocativum Capaneu) Statius in VIII Thebaidos:
vade 0 . . turmae
} clina r
730 thraunt b 731 indignantia v' palmaP^ 732 saevi
(seni fi) a>: safui P (F-^E) 733 et ow. S ipse o>: ipsum P
737 -veg larem (-1) f suprema ii f^ 738 Fureres fi
740 MeTanippe Menkius: menalippe Pa>: melippe b, cf. 718
741 supprema BQ fefellit o>: repellit P (F ~ R <^ P):
fe atrei
^ellit L*^ 742 atrei PB-ft>2;: arcadii B^Q: arcadii f^- argiviM:
Argei Schrader forma non Statiana, cf. 0. Milller, Woch. f. Phil.
20 (1903) p. 196 743 vade a>: vale P 744 capaneu a>
Prisc: -neus P 745 Moti ex Motae M" abit co: -iit P
748 cruentantatem L"'
THEBAIDOS LIB. VIII. 315
qualis ab Arcadio rediit Tirynthius antro
captivomque suem clamantibus intulit Argis. 750
erigitur Tydeus voltuque occurrit et amens
laetitiaque iraque, ut singultantia vidit
ora trahique oculos seseque adgnovit in illo,
imperat abscisum porgi, laevaque receptum
spectat atrox hostile caput^ gliscitque tepentis 755
lumina torva videns et adbuc dubitantia figi.
infelix contentus erat: plus exigit ultrix
Tisipbone*, iamque inflexo Tritonia patre
venerat et misero decus inmortale ferebat,
atque illum efiracti perfusum tabe cerebri 760
aspicit et vivo scelerantem sanguine fauces —
nec comites auferre valent — : stetit aspera Gorgon
crinibus emissis rectique ante ora cerastae
velavere deam; fugit aversata iacentem^
nec prius astra subit, quam mystica lampas et insons 765
Elisos multa purgavit lumina lympba.
750 Sulp. Sev. dial. 2 (3), 10, 4 nimirum ut dixit poeta
nescio quis — utimur enim versu scholastico, quia inter scho-
lasticos fabulamur — captivumque suem mirantibus intulit Argis
i
749 redit BM: redit Q^f^ 750 Captivomque B: -vum-
que P: -vamque C clamantibus Po>27: mirantibus Sulp. Sev.
qui videtur auctorem scholasticum habuisse commentario in-
structum, cf. 2J cum admiratione faventibus argis ex armis B^
V
751 voltuque B^: vultuqueP: vultugqueb 752 Laetiaquef:
ci
Laetiaque M^ ut s. l. B^ 753 trahique (traique L) a>: tra-
hitque P: tratque S agnovit P 754 Inperat b abcisum
f^ in ras.: abscissum v porgi o>: -ci P laevaque ct>: sae-
vumque P 755 capud b 757 adtentus b erit? coni.
Menkius 758 Tesi- QMC 762 gorgen Q^ 763 erecti-
que Ng: rectoque B^ cerastae ex cel- b^ 764 fugit ex fuit L^
765 subiit Bf 766 Elisios Tfi: Ilissos Gronovius post
766 STATII • POETAE • LIBER • VIII • EXPLICIT • | INCIPIT
EIUSDEM • LIBER • VIIII • P
P. PAPINI STATI
THEBAIDO S
LIBER IX.
Asperat Aonios rabies audita cruenti
Tydeos; ipsi etiam minus ingemuere iacentem
Inacliidae, culpantque virum et rupisse queruntur
fas odii; quin te, divum inplacidissime, quamquam
praecipuum tunc caedis opus, Gradive, furebas, 5
offensum virtute ferunt, nec comminus ipsum
ora, sed et trepidos alio torsisse iugales.
ergo profanatum Melanippi funus acerbo
volnere non aliis ultum Cadmeia pubes
insurgunt stimulis, quam si turbata sepulcris 10
ossa patrum monstrisque datae crudelibus umae.
accendit rex ipse super: ^quisquamne Pelasgis
d
9, 1 AONIOS ex US P^: aonias ft: -ias f^ 2 Tydeos «>r
Tidaeus P 3 rup|is8e f 4 inplacidissim P^ quanquam ex
quen- Q* 5 furebas o>: fer- Vfi: fer- v^ 6 oflFensa coni.
Garrodius virtute Po> (cf. Val. Flacc. 2,647): feritate Miiller
ipsum P o> : isse Kochius 1865 p. 10 7 trepidus ex -os f
al alio retro
alio s: alia P: retro o>: retro g^: ^^^ retro B: -aliflr Q^
li
8 Melanippi Menhius: menalippi Po>: melappi ^\ cf. 8,718
y pubes
9 Volnere B^: Vulnere P pubes o: proles P: proles D
10 sepulchris P 11 datae o>: -tum P 12 Accendit ex
Asc- b^ Pelasgum Imhofius: Pelasgus Oivenus falso
THEBAIDOS LIB. IX. 317
initis adhuc hominemque gerit? iam morsibus uncis —
pro furor! usque adeo tela exsatiavimus! — artus
dilacerant. nonne Hyrcanis bellare putatis 15
tigribus^ aut saevos Libyae contra ire leones?
et nunc ille iacet — pulcbra o solacia leti! —
ore tenens hostile caput, dulcique nefandus
inmoritur tabo; nos ferrum inmite facesque^
illis nuda odia, et feritas iam non eget armis. 20
sic pergant rabidi claraque hac laude fruantur,
dum videas haec, summe pater. sed enim hiscere campos
conquesti terraeque fugam mirantur; an istos
vel sua portet humus?' magno sic fatus agebat
procursu fremituque viros, furor omnibus idem 25
Tydeos invisi spoliis raptoque potiri
corpore. non aliter subtexunt astra catervae
incestarum avium, longe quibus aura nocentem
aera desertasque tulit sine funere mortes;
illo avidae cum voce ruunt^ sonat arduus aether 30
plausibus, et caelo volucres cessere minores.
15 Dilacerant ex De-P^ nonme r 17 pulchra (-ri f27)
0 a>: ultra pulchro P^: ultra pulchra) (o S salatia Q^
u
18 capud b nefandis f^ 19 inmite P: mite o; intellego: nos
ferrum facesque crudelia putamus; post v. 19 aliquid excidisse sta-
tuit Imhofius. nunc f errum mite facesque Peyraredus : non ferrum
mite facesque? Koestlinius: nonferrum inmite i&ceaque Helmius,
de P. Papinii Statii Thehaide 1892 diss. Thes. II faciesque "L"
20 IlHs sunt nuda odia rv Illi Bernartius cruda g
Barthius 21 pergant P: peragant a>: -gunt 'Sgr/u-v: -gant
iant
ex -gunt b^: -gunt M^ rabidi ft>: rapidi PSf: rabidi ex rap-
L^fi^ clarique <? Barthius laude Pg: luce ft> fruuntur "Sfi
o
22 hiscire P campus P: -pis Q^ 23 terraene Garrodius
mutata distinctione inutiliter mirantur Prg: miserantur o>:
se ^
mirantur D: miramur Bentleius humos B^ 26 Tydeos ex
-eus P^ 28 Incertarum r nocentem ex -tum Q^ 29 mor-
tes M^ 30. 31 om. L^ add. L"^ mg.
318 P. PAPIKI STATl
fama per Aonium rapido vaga murmure campum
spargitur in turmas, solito pernicior index
cum lugenda refert, donec, cui maxima fando
damna veliit, trepidas lapsa est Polynicis ad aures. 35
deriguit iuvenis lacrimaeque haesere paratae,
et cunctata fides; nimium nam cognita virtus
Oenidae credi letum suadetque vetatque.
sed postquam haud dubio clades auctore reperta est,
nox oculos mentemque rapit; tum sanguine fixo 40
membra simul, simul arma ruunt: madet ardua fletu
iam galea atque ocreae clipeum excepere cadentem.
it maestus genua aegra trahens hastamque sequentem,
vulneribus ceu mille gravis totosque per artus
saucius, absistunt socii monstrantque gementes. 4.5
tandem ille abiectis, vix quae portaverat, armis
nudus in egregii vacuum iam corpus amici
procidit et tali lacrimas cum voce profudit:
^hasne tibi^ armorum spes o suprema meorum,
Oenide, grates, haec praemia digna rependi, 50
nudus ut invisa Cadmi tellure iaceres
sospite me? nunc exul ego aeternumque fugatus,
quando alius misero ac melior mihi frater ademptus.
33 turmas o>: -ma P pernici|^or B 35 polycinis Tv:
poUncis fi 36 Deriguit o>: Di- T/t: De- ex Di- Q^ haesere
t
ex hausere Q^ 37 virius P^ 39 haut P: haud ex aut B
aurea
cladis P 40 tum P: tunc oj: nunc b^ 41 madet omnia b^
43 om. L\ add. L^ mg. Et Cf mestis C thraens B
hastamque 0^0^ om. 44. 45 v^, sequentem .... gementes
^-^" ' ^ ob
add. v^ mg. 45 absistunt Pct>: ads- f^g: abs- D monstrant-
que o>: -atque P 46 vix quae ex vixque f^: quae vix r
47 vacuum Po>: saevum b 48 tales ex -is b^ profundit ^
49 supprema BQ 49 — 55 in f neumis instructi 51 Nudus
Po>: mutus Imhofius inviea ex -si Q^ 52 nunc o>: tunc P
exul ego o>: exule P fugatus o>: -ris P 53 om. BM^
LQ^ (add. Q,^mg.) Cfr/u,^: add. HL^ mg. Quandoquidem alius ac
maior in frater ademptus: add. fi^rug. Non alius misero ac
melior mihi frater ademptus est
THEBAIDOS LIB. IX. 319
nec iam sortitus veteres regnique nocentis
periurum diadema peto: quo gaudia tanti 65
empta mihi aut sceptrum^ quod non tua dextera tradet?
ite^ viri, solumque fero me linquite fratri:
nil opus arma ultra temptare et pergere mortes;
ite, precor; quid iam dabitis mihi denique maius?
Tydea consumpsi! quanam hoc ego morte piabo? 60
0 socer, o Argi! et primae bona iurgia noctis,
alternaeque manus et longi pignus amoris
ira brevis; non me ense tuo tunc^ maxime Tydeu, —
et poteras — nostri mactatum in limine Adrasti!
quin etiam Thebas me propter et inpia fratris 65
tecta libens, unde haud alius remeasset, adisti,
ceu tibimet sceptra et proprios laturus honores.
iam Telamona pium, iam Thesea fama tacebat.
qualis et ecce iaces! quae primum vulnera mirer?
quis tuus hic, quis ab hoste cruor? quae te agmina quive
innumeri stravere globi? num fallor, et ipse 71
TESTIMONIA 67 Prisc. GL II 591, 3 tibimet: Statius in
VIIII Thebaidos: ceu tibimet . . . honores
54 Periurum Neciam v sortitus (sorittus C) tt>: -tos P
nocentis a>: -tes P 55 Diadema v quo add. B^ing.
empta
56 Dempta D: Dempta v 57 solumque a>: totumque P
iU8
linquate L 58 pergere P: perdere a> 59 magis r
60 hoc (s. l. M^) Po> {scil. tb rov TvSbu anoTCTstvcci) : hunc 5
que
Barthius e coni. 61 o Q^: oque r<s 62 Alternaeque
{ex -naque Q^M^f^) o): -naque PBSLr 63 tunc o>: tum PS
imactasti
64 mactatum Q^: mactasti ex -tatu inter scribendum L^:
mactare (-re in ras.) f^: mactasti (-ct- in ras. fi., fuitne -cvl?)
Hlofiv? Umine a>: -te {ex -ne D^) PSD 65 impia P
66 haud cx haut P°: ex aut B^ remearet C 68. 69 om. v^^
l i Quantus
add. v^^rng. 68 tacebat f^ 69 QuaHs M^ qualis! at ecce
iaces g Barthius mirer Pe>: rimer Schrader 70 oste L"
71 Innnmere f^ num Po>: ni^ f: ni Dfi: ni| (1) v
fallor et P<t>: fallor an Bentleius: Pallas et Garrodius. et ipse
intellego ipse quoque
320 P. PAPINI STATI
invidit pater et tota Mars inpulit hasta?'
sic ait, et maerens etiamnum lubrica tabo
ora viri terget lacrimis dextraque reponit.
^tune meos hostes bucusque exosus^ et ultra 75
sospes ego?' exuerat vagina turbidus ensem
aptabatque neci: comites tenuere, socerque
castigat bellique vices ac fata revolvens
solatur tumidum, longeque a corpore caro
paulatim, unde dolor letique animosa voluntas, 80
amovet ac tacite ferrum inter verba reponit.
ducitur amisso qualis consorte laborum
deserit inceptum media inter iugera sulcum
taurus iners coUoque iugum deforme remisso
parte trabit, partem lacrimans sustentat arator. 85
ecce autem hortatus Eteoclis et arma secuti,
lecta manus, iuvenes, quos nec Tritonia bello,
nec prope conlata sprevisset cuspide Mavors,
adventant; contra conlecta ut pectora parmae
fixerat atque hastam longe protenderat, haeret 90
arduus Hippomedon: ceu fluctibus obvia rupes,
cui neque de caelo metus et fracta aequora cedunt,
72 impuHt P 73 etiamnunc Q^ 74 terget o>: tergit P,
cf. Silv. 3, 1, 58. 5, 1, 163 ] etiam 3,3, 7 terge, non terge
dextraque PS: -amque a> 75 hostes: -e- adras. in P, voluitne
hostis? lucusque b^ exifosus B^ 76 vagina turbidus et
V
77 tenuiore in spatio ampliore supplevit P" 79 Solator L^
u p
timidum b* 80 voluntas Q^: -ptas Cfrcr 81 et tacite Q
8 V
82 amiso f^ 83 incoeptom L^ 86 |etheoclis (h-) b
87 om. L\ add. L^mg. nec Po>: te ^ 88 conlato ex -ta P^:
it taut
conlato S: coUecta f 89 Advenerat f^: Advenerat M^
ata icollata
coUecta Po>: coniecta (conlata "B^mg.) B: collecta f^: collectaM^
coniecta in
conlecta D: coniecta b^ parma (-a in ras. B^) BLCg
90 hastam ex hostem B^ 91 fluentibus v^ 92 et fracta o>:
effracta PS
THEBAIDOS LIB. IX. 321
stat cunctis iumota minis, fugit ipse rigentem
pontus et ex alto miserae novere carinae.
tunc prior Aonides — validam simul eligit hastam — : 95
^non pudet hos manes, haec infirmantia bellum
funera dis coram et caelo inspectante tueri?
scilicet egregius sudor memorandaque virtus
hanc tumulare feram? ne non maerentibus Argos
exequiis lacrimandus eat moUique feretro 100
infandam eiectans saniem! dimittite curam.
nullae illum volucres, nuUa inpia monstra nec ipse^
si demus, pius ignis edat.' nec plura^ sed ingens
intorquet iaculum^ duro quod in aere moratum
transmissumque tamen clipei stetit orbe secundo. 105
inde Pheres acerque Lycus; sed cassa Pheretis
hasta redit, Lycus excelso terrore comantem
perstringit galeam: convulsae cuspide longe
diffugere iubae patuitque ingloria cassis.
ipse nec ire retro, nec in obvia concitus arma 110
exsilit, inque eadem sese vestigia semper
obversus cunctis profert recipitque^ nec umquam
longius indulget dextrae motusque per omnes
corpus amat, corpus servans circumque supraque
vertitur. inbellem non sic amplexa iuvencum 115
115 .Z7 10, 414 simili comparatione usus est etiam in ani-
mositate Hippomedontis , dum Tydei cadaver ab hostibus de-
fensaret: inbellem . . . tum primum . . mater
n timet
93 immota P mitis et L^ fugit PS: timet o> rigen-
tem ex re- f^ 94 ex Pa»: illum r 95 eligit Heinsius:
elicit Pco: eicit Bernartius parum apte 96 manus L^ 97 in-
spectante o>: insect- P 98 egreius f 99 nec non fi
haerentibus {i. integris, non dilaceratis) . . reliquiis Garrodius,
quod vereor ne latinum non sit argos «>: argis P 100 ei-at b^
101 eiectat fi dimittite ex -tere C^ 102 impia P
103 pius Po>: inpius b: non pius r edet ex -at b- 106 phe-
ni
retgis {ex pbaretris B^) BQ 107 co|antem (n) B^ 108 Per-
stringit PD g : Perstrinxit (Prestrincxit B : Pertrinxit b) o> longae
P : longae Bf b 112 cunctis Pa> : cuueis Heinsius 115 imbellem P
Stativs Thkbais. 21
322 P. PAPINI STATI
infestante Inpo tunc primum feta tuetur
mater et ancipiti circumfert cornua gyro;
ipsa nihil metuens sexusque oblita minoris
spumat et ingentesque imitatur femina tauros.
tandem intermissa iaculantum nube potestas 120
reddere tela fuit; iamque et Sicyonius Alcon
venerat auxilio, Pisaeaque praepetis Idae
turma subit cuneumque replent. his laetus in hostes
Lernaeam iacit ipse trabem, volat illa sagittis
aequa fuga mediumque niliil cunctata Politen 125
transabit et iuncti clipeum cavat improba Mopsi.
Phocea tum Cydona Tanagraeumque Phalanthum
atque Erycem, hunc retro conversum et tela petentem^
dum spes nulla necis^ crinito a vertice figit;
faucibus ille cavis hastam non ore receptam 130
miratur moriens, pariterque et murmure plenus
sanguis et expulsi salierunt cuspide dentes.
ausus erat furto dextram eiectare Leonteus,
pone viros atque arma latens, positumque trahebat
prenso crine caput: vidit, quamquam undique crebrae, 135
124 Serv. Aen. 7,817 myrtum, non hastam myrteam, sed
ipsammyrtum. Statius: Lernaeam iacit ille trabem 132 Pmc.
(tL II 541 , 3 {propter perfectum salii) Statius tamen in VIIII
Thebaidos: excussi . . dentes
116 tunc P: tum ft>: cum SL^^N fiv<s tue|tur Q (n)
121 ^^iamque (iam eras.) P: namque o> sic^onius L^
pisaeaque
122 pisaeaque o>: pisaeque et Pg: pisaeque et D 123 Turma
ima ib
oj: Turba PSDfb: Turba M^: Turma v^ replet QC his a>:
iis (h) P laetus P: fretus o> hostem Q 124 iacitco: iacet P
125 fugag (-m) P 126 Transabiit P^: Transhabi^ (-it) N
mobsi PBQMfCb 127 tum PD: tunc (team r) o> phalan-
u "®
tum P: -tem v 128 ercem b conversam f^ 129 ducis Q^
cri«efi- nito b^ 132 excussi Prisc. s, cf. Hermes 40 (1905)
p, 343 adn. 2 133 eiectare {sc. e latehris) PN: iniectare
(iniac- L) <a
THEBAIDOS LIB. IX 323
Hippomedon, ante ora minae, saevoque protervam
abstulit ense manum; simul increpat: 'hanc tibi Tydeus,
Tydeus ipse rapit; post et confecta virorum
fata time magnosque miser fuge tangere manes!'
ter Cadmea phalanx torvum abduxere cadaver, 140
ter retrahunt Danai: Siculi velut anxia puppis
seditione maris nequiquam obstante magistro
errat et averso redit in vestigia velo.
non ibi Sidoniae valuissent pellere coepto
Hippomedonta manus^ non illum inpacta moverent 145
tormenta oppositum^ formidatique superbis
turribus inpulsus temptato umbone redissent.
sed memor Elysii regis noxasque recensens
Tydeos in medios astu subit inpia campos
Tisiphone: sensere acies subitusque cucurrit 150
sudor equis sudorque viris, quamquam ore remisso
Inachium fingebat Halyn, nusquam inpius ignis
verberaque, et iussi tenuere silentia crines.
arma gerit iuxtaque feri latus Hippomedontis
blanda genas vocemque venit, tamen ille loquentis 155
extimuit vultus admiraturque timorem.
142 Pomp. GL V 306, 13 Statius demens dixit: seditione[m
rogij maris (rogi om. cod. Paris. Sang. 1179 m.^)
137 incrpat (p ex b) f^ ^deus L 140 adduxere Cf
torum f^ 141 retrahunt (-r- ex -h- Q^) Q: retraunt L:
rethraunt b puppis ex -es Q^ 142 nequaquam N (a^ic)
maistro L 143 Errat ex -et Q^ averso v^: adverso Cg
velo o>: telo P 144 pellejecepto M^ 145 Hippomedonte P*'
a
inpacta o>: intacta P 146 Tormentf Q^- -ta ex -to f^
obpositum f 147 impulsus P: -is ^ 148 versus in P
primus folii 39^ vix pcrspicitur retexens Heinsius
149. 150 in M^ spatio unius versus scripti 149 impia P
o cu n
campis B^ 160 Tesi- QC incurrit v' 152 fi|gebat f^:
simulabat Ng halvm M: halim f: alyn Q: alin r "impius P
155 Planda f
21*
324 P. PAPmi STATl
illa autem lacrimans ^tu nunc' ait, ^inclyte, frustra
exanimes socios inhumataque corpora Graium —
scilicet is nobis metus^ aut iam cura sepulcri? —
protegis; ipse manu Tyria tibi captus Adrastus 160
raptatur, teque ante alios, te voce manuque
invocat; heu qualem lapsare in sanguine vidi,
exutum canos lacero diademate crines!
nec procul hinc, adverte oculos: ubi plurimus ille
pulvis, ubi ille globus.' paulum stetit anxius heros 165
librabatque metus; premit aspera virgo: 'quid haeres?
imus? an hi retinent nianes, et vilior ille
qui superest?' miserum sociis opus et sua mandat
proelia et unanimi vadit desertor amici,
respiciens tamen et revocent si forte paratus. 170
inde legens turbata trucis vestigia divae
huc illuc frustra ruit avius, impia donec
Eumenis ex oculis reiecta caerula parma
fugit et innumeri galeam rupere cerastae.
aspicit infelix discussa nube quietos 175
Inachidas currumque nihil metuentis Adrasti.
et Tyrii iam corpus habent^ iam gaudia magnae
testantur voces, victorque ululatus aderrat
auribus occultoque ferit praecordia luctu.
ducitur hostili — pro dura potentia fati! — 180
Tydeus ille solo, modo cui Thebana sequenti
157 tu nunc Po> : nunc fJL^ 159 is o> : his PB {qnod non reete
defendit Imhofius) : §is b sepulchri P 160 tibi captus P: captus
iam iam captus
(iam s. l. add. B^) BQLN: iam captus ft>: tibi c. v^: captatus D:
captatus C 161 Raptatur (ur m ras.) f* 164 hinc o>:
hic P advertere L^ ubi proximus ille fi: est ille ubi primus r
168 mand/gt Q^: mandat ex mu- L^ 169 deserto P^
170 paratus (a altera aperta) P 171 trucis ex -es P^
173 reiecta| P 174 inumeri Q^ 176 Inachides f 178 hulu-
" ' ob
latus B aderrat co: aberrat P: aberrat D: ob- g vulgo
180 dura fati B^
THEBAIDOS LIB. IX. B25
agmina, sive gradus seu frena effunderet, ingens
limes utrimque datus-, numquam arma manusque
quiescunt,
nulla viri feritas: iuvat ora rigentia leto
et formidatos inpune lacessere vultus. 185
hic amor, hoc una timidi fortesque secuntur
nobilitare manus, infectaque sanguine tela
coniugibus servant parvisque ostendere natis.
sic ubi Maura diu populatum rura leonem,
quem propter clausique greges vigilantque magistri, 190
pastorum lassae debellavere cobortes:
gaudet ager, magno subeunt clamore coloni,
praecerpuntque iubas inmaniaque ora recludunt
damnaque commemorant, seu iam sub culmine fixus
excubat, antiquo seu pendet gloria luco. 195
at ferus Hippomedon quamquam iam sentit inane
auxilium et seram rapto pro corpore pugnam,
it tamen et caecum rotat inrevocabilis ensem,
vix socios bostesque^ nihil dum tardet euntem,
secernens; sed caede nova iam lubrica tellus 200
armaque seminecesque viri currusque soluti
impediunt laevumque femur^ quod cuspide fixum
regis Echionii, sed dissimulaverat ardens^
182 gradus seu Prb^: graduseu B: graduseu Q^: gradu
seu o>: gradum seu LBv frena ex fratena B^ 183 utrim-
m n
que (-ique Q^B'': -ique b^) co: uterque ex utrumque P"*: utrum-
nusqm
que V numquam P: nusquam o>: numquam D arma om. r
quiescit C 184 ora| (1) P^ 185 lacescere b 186 huc C
& '^ de
uni Qi 187 om.BS^Wfft^ {add. S^MV*') Nobilitare D:
Debilitare (-te /t) N/tfg: Debilitare S^: Mobilitare L infesta-
que fi 188 om. L\ add. L^mg. 189 leonem ex -um Q^
191 debellavere ex -ab- P^: larere B^ 193 imaniaque b^
196 quamquam om. P sine lac. sensit D 198 caecum
P«>: totum fi inrevocabilis (in- in ras.) C 199 hostem-
que Lf 201 soluti m: secuti P 202 quod Po>: pro r
203 sed PS^: seu «>
326 P- PAPINI STATI
sive ibi nescierat. maestum videt Hoplea tandem;
Tjdeos hic magni fidus comes et modo frustra 205
armiger alipedem prona cervice tenebat
fatorum ignarum domini solumque frementem,
quod vacet inque acies audentior ille pedestres.
bunc aspernantem tumido nova pondera tergo —
unam quippe manum domitis expertus ab annis — 210
corripit adfaturque: 'quid o nova fata recusas^
infelix sonipes? numquam tibi dulce superbi
regis onus; non iam Aetolo satiabere campo
gaudentemque iubam per stagna Acheloia solves.
quod superest, caros, i, saltem ulciscere manes 215
aut sequere, extorrem ne tu quoque laeseris umbram
captivus tumidumque equitem pos Tydea portes.'
audisse accensumque putes: hoc fulmine raptum
abstulit et similes minus indignatur habenas.
semifer aeria talis Centaurus ab Ossa 220
desilit in valles, ipsum nemora alta tremiscunt,
campus equum. trepidi cursu glomerantur anhelo
Labdacidae, premit ille super, necopinaque ferro
colla metens linquit truncos pos terga cadentes.
ventum erat ad fluvium; solito tunc plenior alveo —
signa mali — magna se mole Ismenos agebat. 226
204 Seu {ex Sive L'^) LNrg 206 alipeden Q 207 fre-
m V
quentem Q^ 208 vacet ex iac- Q^ audjentior f 209 timido
nnis
B^Q^g*: timido Cbfv 210 armisM^ 211 afFaturque P -que
oni. N fata Pg: iussa ct> 212 om. i, add. f^ mg. numquam P:
t
nus-o> ubi P^ 213 aetholo non iam C satiabere e^-ve-P^:
spatiabere Bentleius 214 aceloia P 215 i add. B^: om. b
216 Aut ex Aux P^ ne g^ KoestUnius: neu D: neu Pft>
umbram {sc. Tydeos) o>: umbras P 217 tumidemque Q:
timidumque g, sed cf. Vollmer 1896 p. 34 post tydea P
220 Semivir (-vir in ras.) tg^mg. aera B'^ centaurus talis D
221 vales L^ 223 Lapdaciae f- necopina P^
224 ^nquit P^ 226 ismenos o>: -nus P
THEBAIDOS LIB. IX. 327
illa brevis requies, illo timida agmina lassam
de campis egere fugam; stupet hospita belli
unda viros claraque armorum incenditur umbra.
insiluere vadis, magnoque fragore solutus 230
agger et adversae latuerunt pulvere ripae.
ille quoque hostiles saltu maiore per undas
inruit attonitis — longum dimittere habenas — ,
sicut erat, tantum viridi defixa parumper
caespite populeo conmendat spicula trunco. 235
tunc vero exanimes tradunt rapientibus ultro
arma vadis: alii demissa casside^ quantum
tendere conatus animae valuere sub undis^
turpe latent; multi fluvium transmittere nando
adgressi, sed vincla tenent laterique repugnat 240
balteus et madidus deducit pectora tborax.
qualis caeruleis tumido sub gurgite terror
piscibus, arcani quotiens devexa profundi
scrutantem delphina vident; fugit omnis in imos
turba lacus viridisque metu stipantur in algas; 245
nec prius emersi^ quam summa per aequora flexus
emicet et visis malit certare carinis:
talis agit sparsos mediisque in fluctibus heros
frena manu pariter^ pariter regit arma^ pedumque
230 Prisc. GL 11 541, 5 {agitur de perfecti forma salui et
salii) in eodem: insiliere . . . agger {cf. ad v. 132)
a,
227 lassum f^: lapsam N 228 stupet o>: stat et P
229 claroque . . . auro Kochius 1865 p. 10 230 Insiliere Prisc. ?,
cf. ad 9,132 231 latuerunt ex pa- Q^ 235 commendat P:
a it
-dit fi 237 demissa PNCg: di- o> 238 Tende frg. Werd.
j vincla
240 uncla (^ et cl in ras. B^) B: iunda v^ repugnagt (n)P:
V
repugnant f^ 241 deducitnt L^ 242 timido P^ 243 archano
ex -ni P° profundi o> : -do P 244 delfina P fugit . . . imos
e t
add. P" 245 viridesque P: viridisque (-r- ex -d- Q,^) Q mem P^
stipatur Crr 247 carnis B'* 248 agit ex -atC^ 249 gerit C
pedumque . . equus P<o: pedum se (quem Housmanus)
328 P- PAPINI STATI
remigio sustentat equum; consuetaque campo 250
fluctuat et mersas levis ungula quaerit harenas.
sternit lona Chromis, Chromin Antiphos, Antiphon
Hypseus,
Hypseus Astyagen evasurumque relicto
amne Linum, ni fata vetent et stamine primo
ablatum tellure mori. premit agmina Thebes 255
Hip{)omedon, turbat Danaos Asopius Hypseus:
amnis utrimque timet, crasso vada mutat uterque
sanguine, et e fluvio neutri fatale reverti.
iam laceri pronis volvuntur cursibus artus
oraque et abscisae redeunt in pectora dextrae, 260
spicula iam clipeosque leves arcusque remissos
unda vehit, galeasque vetant descendere cristae:
summa vagis late sternuntur flumina telis,
ima viris; illic luctantur corpora leto,
efflantisque animas retro premit obvius amnis. 265
flumineam rapiente vado pu«r Argipus ulmum
prenderat, insignis umeros ferus ense Menoeceus
amputat; ille cadens, nondum conamine adempto,
. . equus Jortinm contra sensum non minus quam contra meiri-
cam Stati 251 habenas C frg. Werd.: harenas ex hab- M*
o
252 crhomin B: cromin fb: crimin M^ antjphus ex -as vel
-08 P'' antiphon add. M^ s. l. 253 astyacenP: astragen Lf:
astiager frg. Werd. 254 limum r ni in ras. f^ fata s. Z. b*
et PD: e o> 255 thebes {ex -as frg. Werd.) o>: -is P
257 utrimque P: -umque oj 258 et e PDCf: et o>: et a /tc:
de v: et est r: sed N neutri o>: neutris P 259 //yolvuntur
pronisP^ icuTnhns frg. Werd.mg. 260 abcisae Qf pectare r
e
dextras P^ 261 prius -que om. f 262 descendere ex disc- P^
263 sternuntur a> : sper- P fluminao>: fulminaP 264 Ima
n
ct>: Arma P illic (-uc b) luctantur (-atur Q^) o>: illi cunctan-
tur P 265 Efflantesque P: efflandosque Imhofius 266 Ful-
e
mmeam Cb rapient P^ Argipus Kohlmarmus: argypus P:
argypus L^: argiphus (vel -gj-) o>: aryphus f 267 insignes P
armos Schrader menoechus B: -nechus Q^f^
THEBAIDOS LIB. IX. 329
truncus in excelsis spectat sua bracchia ramis.
Hypseos hasta Tagen ingenti vulnere mersit, 270
ille manet fundo^ rediit pro corpore sanguis.
desiluit ripis fratrem rapturus Agenor
heu! miser et tenuit, sed saucius ille levantem
degravat amplexu: poterat resolutus Agenor
emersisse vadis, piguit sine fratre reverti. 275
surgentem dextra Capetum vulnusque minantem
sorbebat rapidus nodato gurgite vertex-
iam voltu, iam crine latet, iam dextera nusquam,
ultimus abreptas ensis descendit in undas.
mille modis leti miseros mors una fatigat. 280
induit a tergo Mycalesia cuspis Agyrten;
respexit: nusquam auctor erat, sed concita tractu
gurgitis eflfugiens invenerat hasta cruorem.
figitur et validos sonipes Aetolus in armos^
exiluitque alte vi mortis et aera pendens 285
verberat; bau tamen est turbatus flumine ductor,
269 bracliia P 270 Hypseus P tagen Pg: sagen ct>
s
merit f 272 in K post 274 Desiluit ex Disi- f^: Dissi- M
273". 274 ofn. f\ add. f^mg. "llh Emessisse (-e- ex -i- B^) B
piguit P: puduit o> 276 capetum P: caletum {vel cha-
vel -th-) a>: caplethum (p del. B'') Bb: ca|letum frg. Werd.
111 rapidis C nodato {ex not- Q^v^) Qlfr: nudato P2;^ frg.
montano midato d ut
Werd. mg.: notato o>: notato K^: notatof^: notato b^r^: modato
D: motato C: vadato ex natatu (irundanti sscr. S^) S^ vortex
{ex ve- P^M^QV^) PM QN^i^: vertex ex vi- Q^ 278 om. b\
add. b^mg. voltu B^- vultu P 279 abreptas (quia dexte-
ras sscr. P') P: -rup- (-b- f) o> ensi P in undas o>: ad
in
umbras P: ad undas D 280 misero leti r 281 at ergo Bf
milesia f agyrtem b^ (-rt- an -st- dubium) 282 actor b
284 sonipes validos D etnalidos M^: et validis f aetho-
o
lusP^ armis M^: armis f 285 aera ex -re b^ 286 Yerberat
ex Verv- P^ hau^ P"": haud o> flumine o>: fulmine P:
fulmine M^: fuimine f^ doctor r
330 P- PAPINI STATI
sed miseratur equum, magnoque ex volnere telum
exuit ipse gemens et sponte remisit habenas.
inde pedes repetit pugnas gressuque manuque
certior, et segnem Nomium fortemque Mimanta 290
Thisbaeumque Lichan Anthedoniumque Lycetum
continuat ferro geminisque e fratribus unum
Thespiaden; eadem poscenti fata Panemo:
Mve superstes' ait, ^diraeque ad moenia Thebes
solus abi, miseros non decepture parentes. 295
di bene, quod pugnas rapidum deiecit in amnem
sanguinea Bellona manu: trahit unda timentes
gurgite gentili, nuda nec flebilis umbra
stridebit vestros Tydeus inhumatus ad ignes;
ibitis aequoreis crudelia pabula monstris, 300
illum terra vehit suaque in primordia solvet.'
sic premit adversos et acerbat vulnera dictis
ac nunc ense furit^ nunc tela natantia captans
294 Frisc. GL 11 176, 19 {de singulari Thebe) Statius in VIIII
{var. VIII) Thebaidos: vire . . solus abi 299 Prisc. GL 11
621, 15 {de verho stridere) idem in VIIII: stridebit . . ignes
287 miseratus r ex PD: e a> vulnere ex vo- V: vol-
nere M^ telum in ras. f^ (ductor.?) 289 gressu|que f:
V n
-usque C 290 mimanta BD: minata (^ scr. P*') P: minanta
{ex -tem frg. Werd.: -tem b) o> 291 Thisbaeumque g Grono-
vius: Thebaeumque cj: Thebanumque ex -baeumque P**: j
ithe i
Phebeumque M'^: Phebeumque f lycheum ex lychetum P°:
liceum Cf 292 Continuat oj: Consinuat P, cf. 12,745
-que s. l. f^ 293 panhemo vel panhaemo Pft>, sed Boeotio
nomen ndvr\\iog aptius 295 misei^os P 297. 296 v^
proiecit umbra
invertit v^ 296 deiecit o>: delegit P: delegit D 298 unda
N: unda umbra b^ 299 nechumatus M^: nechumatus f
300 aequoreis ex -os B^ mostris L^ 301 solvet PD: -it o>
j, j. acerbat
302 et a^cebat B^: et acebat Q^: et arcebat M^: arcebat f
303 Ac ft>: At PLNg: Et ex At b^ furit ex fruit b^:
v
ferit M^: ferit L captans P?: raptans {ex ca- B^) a>
THEBAIDOS LIB. IX. 331
ingerit: innuptae comitem Therona Dianae,
ruricolamque Gyen cum fluctivago Ergino, 305
intonsumque Hersen contemptoremque profundi
Crethea, nimbosam qui saepe Caphereos arcem
Euboicasque hiemes parva transfugerat ahio.
quid non fata queant? trasiectus pectora ferro
volvitur in fluctus, heu cuius naufragus undae! 310
te quoque sublimi tranantem flumina curru,
dum socios, Pharsale, petis, resupinat ademptis
Dorica cuspis equis; illos violentia saevi
gurgitis infelixque iugi concordia mergit.
nunc age, quis tumidis magnum inclinaverit undis
Hippomedonta labor, cur ipse excitus in arma 316
Ismenos, doctae nosse indulgete sorores:
vestrum opus ire retro et senium depellere famae.
gaudebat Fauno Nymphaque Ismenide natus
maternis bellare tener Crenaeus in undis, 320
Crenaeus, cui prima dies in gurgite fido
et natale vadum et virides cunabula ripae.
ergo ratus nihil Elysias ibi posse Sorores,
304 Ingemit ex Ingerit P" therona (in th- C: thorana Q)
<t>: herona P: pherona S 305 gyen P: gyan (gigan ft) co
tum C ergino B^LN: hergyno P: hergino Mf: engino KS:
erigino B^C^v: -que erigino rb: herigino D: erino Q: Eriguno
Bentleius 306 hersem f 307 Crethea (-a videtur additum
O j^j.
a P'') P 308 Eubicasque B^: -boeas- C prava L^ tran-
fugerat b 310. 309 b, sed ordo restitutus a b^ 309 tras-
mi
iectusP; traiectus o> 311 sublim^ Q^ tranantem P: transn-
oci ^
40: tr&^n- fi 312sevo8Q^ 315 timidisL^ inclinaverit undis
<5 Klotzius: inclinavit in undis (-avit in undis add. P') P: expugna-
verit (-at KN: -at f) undis ft>: inclinarit in u. Baehrens, sed tunc
scribendum erat tumidas . . . in undas 316 om. L^, add. L" mg.
t
excitus o>: exiti^s P 317 indulgete ft>: -ere P'^: -ere &/i
defendere pellere
318 depellerePBCb?: defenderea>: depellere D: defendere f ^
t ^ V
322 E f viridis M^ conabula P<^
332 P. PAPINI STATI
laetus adulantem nunc hoC; nunc margine ab illo
transit avum, levat unda gradus, seu defluus ille, 325
sive oblicus eat; nec cum subit obvius, uUas
stagna dedere moras pariterque revertitur amnis.
non Anthedonii tegit hospitis inguina pontus
blandior, aestivo nec se magis aequore Triton
exerit, aut carae festinus ad oscula matris 330
cum remeat tardumque ferit delphina Palaemon.
arma decent umeros, clipeusque insignis et auro
lucidus Aoniae caelatur origine gentis.
Sidonis hic blandi per candida terga iuvenci,
iam secura maris, teneris iam cornua palmis 335
non tenet, extremis adludunt aequora plantis;
ire putes clipeo fluctusque secare iuvencum.
adiuvat unda fidem pelago nec discolor amnis.
tunc audax pariter telis et voce proterva
Hippomedonta petit: 'non haec fecunda veneno 340
Lema, nec Herculeis haustae serpentibus undae:
sacrum amnem, sacrum — et miser experiere ! — deumque
altrices inrumpis aquas.' nihil ille, sed ibat
comminus; opposuit cumulo se densior amnis
tardavitque manum, vuhius tamen illa retentum 345
324 adhulantem B 326 oblicuus P 327 Stanga f^
•s- glauci ^ the
amnis ex -es M^ 328 antethedonii P'" {natum ex anted-)
nospitis (glauci sscr. et eras. P*") P 330 om. b% add. b^ mg.
-s- cren
festivus f: festinat Imhofius inutiliter 332 umeros P''
clifpeumque (p) f 334 Sidoniis P"" blandi (-i in ras.) C:
iplantis r
\i\2kndL\% (b) L terga P ft> : colla D 335 palmis L " 336 tenet Q^ :
clipeo
timet (-im- in ras.) fi} extremi^s Q 337 puteo b^ 338 Ad-
t " a
iuva B^ nec Po>: non N.2; 340 Hippomedonte M'
341 hastae C 342 et P«>: o in ras. /i (fuit et) 343 irrum-
8
pi| Q^: inrumpit ex -is L^: inrupis ex -it M^: irrupuit f^: inrupit
e
Nrbv 344 obposuit f : exp- b sed N/i: set v* densior e.t;
t
dempsior b 345 ille ex -a f^ re|entum (c) Q^: cruentum C j
THEBAIDOS LIB. IX. 333
pertulit atque animae tota in penetralia sedit.
horruit unda nefas^ silvae flevistis utraeque,
et graviora cavae sonuerunt murmura ripae.
ultimus ille sonus moribundo emersit ab ore:
'mater!' in hanc miseri ceciderunt flumina vocem. 350
at genetrix coetu glaucarum cincta sororum
protinus icta malo vitrea de valle solutis
exiluit furibunda comis^ ac verbere crebro
oraque pectoraque et viridem scidit horrida vestem.
utque erupit aquis iterumque iterumque trementi 355
ingeminat ^Crenaee' sono: nusquam ille, sed index
desuper, a miserae nimium noscenda parenti,
parma natat; iacet ipse procul, qua mixta supremum
Ismenon primi mutant confinia ponti.
fluctivagam sic saepe domum madidosque penates 360
Alcyone deserta gemit, cum pignora saevus
Auster et algentis rapuit Thetis invida nidos.
mergitur orba iterum^ penitusque occulta sub undis
limite non uno, liquidum qua subter eunti
lucet iter, miseri nequaquam funera nati 365
vestigat, plangitque tamen; saepe horridus amnis
obstat, et obducto caligant sanguine visus.
354 Prisc. GL II 516, 20 (propter perfectum scidit) Statius
in Vlin (var. VIII et VII) Thebaidos : oraque . . vestem
unda tre
347 illa b^ ui^que ?■■ 348 cavae f^ in ras. 350 flu-
mina ex fla- P'' 351 claucarum f c|incta f 352 igta N
vitrea| P solutus b 355 ^rupit P^: eriipit (- add. v^) v
aquas Q iterum iterumque N 357 om. b\ add. h^mg.
Desuperha (-h- add. P"") P mmium miserae Q^ 358 mixtra
Q: om. f^: parte sscr. f^ suppremum B 359 Ismenum
(-menum in ras.) V 360 validosque b 361 saevis L'
362 A|ster (u) Q algentes P 365 nequaquam b^ post 365
initia versus cuiusdam erasa in B 366 hordus f* .-^67 ob-
V
docto P'"
334 P. PAPINI STATI
illa tamen praeceps in tela offendit et enses
scrutaturque manu galeas et prona reclinat
corpora; nec ponto submota intrarat amaram 370
Dorida, possessum donec iam fluctibus altis
Nereidum miserata cohors ad pectora matris
inpulit. illa manu ceu vivum amplexa reportat
insternitque toris riparum atque umida siccat
moUibus ora comis^ atque haec ululatibus addit: 375
^hoc tibi semidei munus tribuere parentes
nec mortalis avus? sic nostro in gurgite regnas?
mitior haec misero discors alienaque tellus^
mitior imda maris, quae iuxta flumina corpus
rettulit et miseram visa expectasse parentem. 380
hine mei vultus? haec torvi lumina patris?
hi crines undantis avi? tu nobile quondam
undarum nemorumque decus, quo sospite maior
diva et Nympharum longe regina ferebar.
heu ubinam ille frequens modo circa limina matris 385
ambitus orantesque tibi servire Napaeae?
cur nunc te, melius saevo mansura profundo,
amplexu misero tumulis, Crenaee^ reporto
non mihi? nec tantae pudet heu miseretque ruinae,
dure parens? quae te alta et ineluctabilis imo 390
369 reclinat (-li- non satis perspicue) P^: reclinat sscr. T"
370 Bummota P intrarat amaram Klotzius: intrabat amaram o> :
g
intraverat arma P 371 possesum f : posessum fi : possesum v
372 chors f^ 375 oin. L\ add. L^ mg. atque Po>: tunc
atque M^ ululatibus o>: -antibus P 377 Ne° P^ sic o>:
si P 378 om. o> {add. S^v^), habent PDN; h^ mg. add. Mitior
unda maris discors alternaque tellus 380 Retulit P Retulit
ex Praetulit v^ expectare C .S81 patriae P^ 383 quos
hospite P^: quo sospite ex quos ho- P 384 ferebar ex -am B^
385 HeuPLSKNr^: Heus (ercHeu v^) o> limina erclu- Q^C^
e a
matris o> : fratris P 386 servare C napae f ^ : nepxeae b^
387 mansura Po> (i. quae melius mansissem): mansure Baehrens
(i. qui melius mansisses) fortasse recte 388 tumul|i8 f
THEBAIDOS LIB. IX. 335
condidit amne palus, quo nec iam cruda nepotis
funera, nec nostri valeant perrumpere planctus?
ecce furit iactatque tuo se in gurgite maior
Hippomedon, illum ripaeque undaeque tremiscunt,
illius inpulsu nostrum bibit unda cruorem: 395
tu piger et trucibus facilis servire Pelasgis.
ad cineres saltem supremaque iusta tuorum,
saeve, veni, non bic solum accensure nepotem.'
bis miscet planctus multumque indigna cruentat
pectora, caeruleae referunt lamenta sorores: 400
qualiter Istbmiaco nondum Nereida portu
Leucotbean planxisse ferunt, dum pectore anhelo
frigidus in matrem saevum mare respuit infans.
at pater arcano residens Ismenos in antro,
unde aurae nubesque bibunt atque imbrifer arcus 405
pascitur et Tyrios melior venit annus in agros^
ut lamenta procul^ quamquam obstrepit ipse, novosque
accepit natae gemitus, levat aspera musco
colla gravemque gelu crinem, ceciditque soluta
pinus adulta manu dimissaque volvitur urna. 410
iUum per ripas annoso scrupea limo
391 nec iam Bg: nec tam P: iam nec a» fortasse recte
t in
393 suo b^ gurgite B^L'^: gurgite b 394 tremiscunt ex
-escunt P^ 397 saltem ex -im B^: -im C suppremaque Bfb
Ibusta iusta
iusta r: busta f^: busta LDCb 398 Sepe C accensere L"":
iers i
accensure r: ac tensure b 399 mescet v^ cruentat o>:
-tant P 401 nondum s. l. fir istmiaco B^ nereida ft>:
nereia (-egiaL) FLifiv 402 Leucothoan ex -thean P^": Leuca-
m
thean f^: Leucotheam LCr planjjfxisse P^ 405 inbrifer Q^: in-
brifer L 406 ■/venit /melior / annus P^ 407 quanquam P
obstrepit «> : strepit P ; illud ex Stati usu est, cf. Theh. 11, 247.
383 Silv. 2,2,199. 3,2,4', aliter Theb. 1, 516. 4,95. 7,51 Silv.
V V
1, 1, 63 408 natoae P^ gemitus natae b lebat P^ mosco L^
409 gelu om. f^ sine lac, unda s. l. f ceciditque ct>: occi-
V
P: ^®ci- v'^ 411 annoso o>: -sa P scripea L'^
336 P- PAPINI STATI
ora exertantem silvae fluviique minores
mirantur: tantus tumido de gurgite surgit,
spumosum attoUens apicem lapsuque sonoro
pectora caeruleae rivis manantia barbae. 415
obvia cognatos gemitus casumque nepotis
Njmpbarum docet una patrem monstratque cruentum
auctorem dextramque premit: stetit arduus alto
amne, manuque genas et nexa virentibus ulvis
comua concutiens sic turbidus ore profundo 420
incipit: 'huncne mihi, superum regnator, honorem^
quod totiens hospesque tuis et conscius actis —
nec memorare timor — falsa nunc inproba fronte
cornua, nunc vetitam currus deiungere Phoeben,
dotalesque rogos deceptaque fulmina vidi 425
praecipuosque alui natorum? an vilis et illis
gratiaV ad hunc certe repsit Tirynthius amnem,
hac tibi flagrantem Bromium restinximus unda.
aspice, quas fluvio caedes, quae funera portem,
continuus telis alioque adopertus acervo, 430
omne vadum belli series tenet, omnis anhelat
unda nefas, subterque animae supraque recentes
errant et geminas iungunt caligine ripas.
ille ego clamatus sacris ululatibus amnis,
qui molles thyrsos Baccheaque cornua puro 435
412fluviquer 413pos^414P 413 tantuso>: -umP tu-
a dextra
muIoL 416 minantia L" 416 cas^umque (s) f 418 dextram-
que D 419 ulvis ex ulnis P^: ulms B^: ulmis o> manumque
levans Imhofius 420 in M suo loco omissus in fine paginae post
V. 443 legitur 422 tuis ex tuus Nb 423 flasa L: falso ex -a B^
V
improbe C 424 vetitam L" deiungere phoeben (propter
herculem sscr. P'") P: dis- (-bem Bb) co 425 Dotales M*
pro decentia ful
decentaque L" flumina (lu in ras.) f^: flumina M'^
. h o
427 tyrintiusP^ 428 restrinximus Lhv 429 portem D: porto
Cr 430 alioque P: altoque o> 432 superque P'' 434 ego
ego f 435 bacchi qui ex bracchiaque P'': braccheaque Q^
THEBAIDOS LIB. IX. 337
fonte lavare feror, stipatus caedibus artas
in freta quaero vias; non Strymonos inpia tanto
stagna cruore natant, non spumifer altius Hebrus
Gradivo bellante rubet. nec te admpnet altrix
unda tuasque manus, iam pridem oblite parentum 440
Liber? an Eous melius pacatur Hydaspes?
at tu, qui tumidus spoliis et sanguine gaudes
insontis pueri, non hoc ex amne potentem
Inacbon aut saevas victor revebere Mycenas,
ni mortalis ego et tibi ductus ab aethere sanguis.' 445
sic ait infrendens et sponte furentibus undis
signa dedit: mittit gelidus montana Citbaeron
auxilia antiquasque nives et pabula brumae
ire iubet; frater tacitas Asopos eunti
conciliat vires et biulcis flumina venis 450
suggerit. ipse cavae scrutatur viscera terrae
stagnaque torpentisque lacus pigrasque paludes
excutit, atque avidos tollens ad sidera voltus
umentis nebulas exbaurit et aera siccat.
iamque super ripas utroque exstantior ibat 455
aggere, iam medium modo qui superaverat amnem
Hippomedon intactus aquis umerosque manusque,
miratur crevisse vadum seseque minorem.
binc atque liinc tumidi fluctus animosaque surgit
436 lavare a>: lebare P° {unde la- ?"■): levare fiv sti-
patus ex -as Q^ 437 impia P 431 Stangna f^ 439 belante
L'^ 441 an eo B^: aoneus f pacjatur B: paccatur f^: bac-
chatur coni. Garrodius male, cf. 4, 387. 7, 181. 565 442 qui
ex quamb^: om. N\ add. s. l. N^ 443 potentem ex petentemP"
446. 445 Q, praescriptis b a ordo restitutus 445 Ni (N in
montana
ras.) C 447 non tanta Q^ 449 Iret P*" asopos o>: -us Tfi:
-us ex -os L^ 451 ipse o>: ipsa P 452 Stangnaque f tor-
y ifluctus ifructus
pentesque P 453 voltus B^: vultus P: vultus M": vultus L":
fluctus DNr^ 454 — 903 desunt in K 454 Umentes P exaurit b
aethera Q 455 utroque ft>: ultro P'' 459 timidiL^: timidi r
Stativs Thebais. 22
338 P. PAPINI STATI
tempestas instar pelagi, cum Pliadas haurit 460
aut nigrum trepidis inpingit Oriona nautis.
non secus aequoreo iactat Teumesius ignis
Hippomedonta salo, semperque umbone sinistro
tollitur et clipeum nigrante supervenit aestu
spumeus adsultans, fractaque refundiljur unda 465
et cumulo maiore redit; nec mole liquenti
contentus carpit putres servantia ripas
arbusta annosasque trabes eiectaque fundo
saxa rotat. stat pugna inpar amnisque virique^
indignante deo; nec enim dat terga nec uUis 470
frangitur ille minis, venientesque obvius undas
intrat et obiecta dispellit flumina parma.
stant terra fugiente gradus^ et poplite tenso
lubrica saxa tenet, genibusque obnixus et baerens
subruta fallaci servat vestigia limo, 475
sic etiam increpitans: 'unde baec, Ismene, repente
ira tibi? quove bas traxisti gurgite vires,
inbeUi famulate deo solumque cruorem
femineis experte cboris, cum Bacchica mugit
bux.us et insanae maculant trieterida matres?' 480
460 pliadas (-das M^- -des Lf) o>: pleiadas PQ 461 in-
" * m 8
pigit f^ nauis Q^ 462 teuseniius Q^ ignis P {quod expUcat
Vollmer 1896 p. 31, cf. 10,685): amnis o> 464—559 desunt
V
in b {3x32) 465 exultans N 466 cumolo M^: tumulo ex
cu- L^ red|it B 468 Ambusta P^ 469 impar P 470 uUis
1
o: illis P 472 dispeht L« 473 Stant co: Stat P
j natant
ixi^gente (1) f poblite f 474 tenet PQ: tenent BSf : tegent
M*: natant (m ras. L^) o> genibus B^ 475 fallaci . . . limo
in ras. L^ sevat f^ 476 hismene B 477 que B^: quove
"R^ mg. quo vehas C 478 famulante M: -airte L^
• 8- baco
deo P'^ 479 bacchia MLfr^v 480 trieterida (cic triat- B'')
ca
Pct>: triaterida (-ida r) Qr: trieterica (triat- Cr*) SDNCv^
THEBAIDOS LIB. IX. 339
dixerat; atque illi sese deus obtulit ultro
turbidus imbre genas et nube natantis harenae,
nec saevit dictis, trunca sed pectora quercu
ter quater oppositi, quantum ira deusque valebat,
inpulit adsurgens: tandem vestigia flexit 485
excussumque manu tegimen, conversaque lente
terga refert. instant undae sequiturque labantem
amnis ovans; nec non saxis et grandine ferri
desuper infestant Tyrii geminoque repellunt
aggere. quid faciat bellis obsessus et undis? 490
nec fuga iani misero, nec magnae copia mortis.
stabat gramineae producta crepidine ripae
undarum ac terrae dubio, sed amicior undis,
fraxinus ingentique vadum possederat umbra.
huius opem — nam qua terras invaderetV — unca 495
arripuit dextra: nec pertulit illa trahentem;
sed maiore super, quam stabat, pondere victa
solvitur, et qua stagna subit radice quibusque
arentem mordebat humum, demissa superne
iniecit sese trepido ripamque, nec ultra 500
passa virum subitae vallavit ponte ruinae.
imole inube
482 nube PB^ 7ng. N: mole €t>: nube Dr: mole M^
ised que
483 trunca PD: truncaf N: -as oj in M^L'^: in f^: -que fi^
in ras. quercus B^: -cu| N: -us QLMf^ 484 obpositi L:
oppositi (-ti in ras. B^) B: -tas Q,^: -tas f^: -tas C -que add. N'
valebat P: -bant io 485 Impulit P 486 Excusitque v
487 refret L 488 sa|x|is (sanguis?) B^ 492 Staba* P^
o e
493 amicitior Q* 494 pessiderat v": possiderat r 497 quam
jj isuperne
(-a- in ras.) B^: qua L 498 stanga f^ quibusque f*
499 om. t demissa o>: dimissa PL^ (sed L" sscr. deorsum):
di- ex demissa Q 500 sese trepido PD: trepido sese a>
ultra ex -ro Q^ ultro cessurum Imhoflus 501 Passa virum
ipassurum
g Barthius: Passurum Po>: Pensurum M^: Pensurum f: passa
salum Postgatius ponte Po>: poena N: monte Baehrens;
cf. Hom. $ 245 yscpvQcoGbv 8i ^lv ccvrov
22*
340 P. PAPINI STATI
huc undae coeunt^ et ineluctabile caeno
verticibusque cavis sidit crescitque barathrum.
iamque umeros, iam coUa ducis sinuosa vorago
circumit: bic demum victus suprema fateri 505
exclamat: 'fluvione — pudet! — , Mars inclyte, merges
hanc animam, segnesque lacus et stagna subibo
ceu pecoris custos, subiti torrentis iniquis
interceptus aquis? adeone occumbere ferro
non merui?' tandem precibus commota Tonantem 510
luno subit: 'quonam miseros^ sator inclyte divum,
Inacbidas, quonam usque premes? iam PaUas et odit
Tydea, iam rapto tacuerunt augure Delpbi:
en meus Hippomedon, cui gentis origo Mycenae
Argolicique lares numenque ante omnia luno — 515
sic ego fida meis? — , pelagi crudeUbus ibit
praeda feris? certe tumulos supremaque victis
iusta dabas; ubi Cecropiae post proelia flammae,
Theseos ignis ubi est?' non spernit coniugis aequas
iUe preces^ leviterque oculos ad moenia Cadmi 520
rettuUt, et viso sederunt flumina nutu.
iUius exangues umeri et perfossa patescunt
pectora: ceu ventis alte cum elata resedit
tempestas, surgunt scopuli quaesitaque nautis
terra^ et ab infestis descendunt aequora saxis. 525
quid ripas tenuisse iuvat? premit undique nimbo
in o
502 eluctabile f^ caeno P: caenum o> 503 Verticibus
y hunc
M^Q^ canis M^ sidit P: sedit o> 504 du|ci8 (1) f hic D
hunc
supprema f^ 505 hic D merges {ex ma- B^) o>: mer-
' b
gis P 507—511 om. f\ add. f^ mg. 507 subito P''
509 campo i ferro f" 512 premes om. f sine lac. 513 iam
o -ma
rapta P*': raptato C 515 patres Q 517 supraque P''
518 iusta Heinsius: Busta Po>, cf. 397 cecopriae P^: cecro-
peae Q^ 519 Theseos a>: -eus PN ubi ignis f conugis f^
520 leniterque C 521 Retulit P 523 elata Pg: flata {ex
-te L^) o> 526 Quid (i in ras.) f
THEBAIDOS LIB. IX. 341
telorum Phoenissa cohors, nec tegmina membris
ulla, omnisque patet leto; tunc vulnera manant,
quique sub amne diu stupuit cruor, aere nudo
solvitur et tenues venarum laxat hiatus, 530
incertique labant undarum e frigore gressus.
procumbit, Getico qualis procumbit in Haemo
seu Boreae furiis putri seu robore quercus
caelo mixta comas, ingentemque aera laxat:
illam nutantem nemus et mons ipse tremiscit, 535
qua tellure cadat^ quas obruat ordine silvas.
non tamen aut ensem galeamve audacia cuiquam
tangere; vix credunt oculis ingentiaque horrent
funera, et adstrictis accedunt comminus armis.
tandem adiit Hypseus capulumque in morte tenenti 540
extrahit et torvos laxavit casside vultus;
itque per Aonios alte mucrone corusco
suspensam ostentans galeam et clamore superbit:
'hic ferus Hippomedon, hic formidabilis ultor
Tydeos infandi debellatorque cruenti 545
gurgitis!' agnovit longe pressitque dolorem
magnanimus Capaneus, telumque inmane lacerto
hortatur librans: ^ades o mihi, dextera, tantum
tu praesens bellis et inevitabile numen,
que V
529 Quippe M^ stipuit B^: stipuit L 530 tenues o>:
teneros P 531 e frigore Postgatius: et frigore P: frigore «>
532 ietico N haemon P ^ 535 n|utantem (mu-) B tremescit P
536 obruat ex obluat f^ 540 adiit hypseus SDNg: adit
hypseus o>: hypseus adit P capulumque o>: caelumque P:
cuspide
telumque GarrocUus male 541 casside D: cuspide v^: vel
icasside ^
casside v^mg.: cupide L^: Cuspide L^ mg. 542 aonias Q^
sam a
543 Suspenostentens Q^ superbo Q 544 hic o>: big P^ quod
defendi potest 546 alonge agnovit v 547 lacerto o>: re-
ceptum ex -to P"": lacertum Kohlmannus. recepto P^ natum
videtur ex errore lacepto. errat autem Vollmer 1896 p. 29^ cum
receptum defendere conatur^ profectus a correctura nullius pretii
y inumen
548 Hortator f dextraL 549 numen o>: lumen P""
342 P. PAPINI STATI
te voco, te solam superum contemptor adoro.' 550
sic ait, et voti sese facit ipse potentem.
it tremibunda abies clipeum per et aerea texta
loricae tandemque animam sub pectore magno
deprendit: ruit haud alio quam celsa fragore
turris, ubi innumeros penitus quassata per ictus 555
labitur eflPractamque aperit victoribus urbem.
cui super adsistens ^non infitiamur bonorem
mortis' ait, Vefer huc oculos, ego vulneris auctor;
laetus abi multumque aliis iactantior umbris!'
tunc ensem galeamque rapit clipeumque revellit 560
Hypseos; exanimumque tenens super Hippomedonta
'accipe' ait, ^simul hostiles, dux magne, tuasque
exuvias, veniet cineri decus et suus ordo
manibus; interea iustos dum reddimus ignes,
hoc ultor Capaneus operit tua membra sepulcro.' 565
sic anceps dura belli vice mutua Grais
Sidoniisque simul nectebat vulnera Mavors:
hic ferus Hippomedon^ illic non segnior Hypseus
fletur, et alterni praebent solacia luctus.
tristibus interea somnum turbata figuris 570
torva sagittiferi mater Tegeatis ephebi,
556 cf. Gloss. Verg. ed. Hagen E 33 {cf. Arch. f. Lex. 14,
1905 p. 131)
550 adHoro B^ 551 a^t f ipse «> : ipsa P 552 tremebunda
™® a e
Tfv: trebibunda M^ abies ex av- P^ aere B^: aera Q^f*:
aera L texta g Gronovius (d. 5,354): terga Pa> 554 De-
prehendit B haut P: haud ex aut B^ fragoref Q 555 in-
o
numeris M^ 558 oiculos f 559 aUis s. l. fi^ 560 revelHt
1
(-eUt L'^) o>: repeUit P 561 Hypseos Marklandus: Ipseos f^:
Ipsius Pct>, quod frustra tuetv/r Imhofius exanimemque C
e
ippomedontaf 563venitf' 565 sepulchro P 567 vulnera Po>:
funera Marldandus ad Silv. 5, 1, 18 568 ippomedon BLf
ipseus fb 569 et s. l. B^Q^: om. M prohibent vfi 570 in-
•s- partouopei
tera L 571 sagitiferi f taigetis N ephoebi P""
THEBAIDOS LIB. IX. 343
crine dato passim plantisque ex more solutis,
ante diem gelidas ibat Ladonis ad undas
purgatura malum fluvio vivente soporem.
namque per attonitas curarum pondere noctes 575
saepe et delapsas adytis, quas ipsa dicarat,
exuvias, seque ignotis errare sepulcris
extorrem nemorum Dryadumque a plebe fugatam^
saepe novos nati bello rediisse triumpbos,
armaque et alipedem notum comitesque videbat, 580
numquam ipsum, nunc ex umeris fluxisse pharetras,
effigiesque suas simulacraque nota cremari.
praecipuos sed enim illa metus portendere visa est
nox miserae totoque erexit pectore matrem.
nota per Arcadias felici robore silvas 685
quercus erat, Triviae quam desacraverat ipsa
electam turba nemorum numenque colendo
fecerat: hic arcus et fessa reponere tela,
armaque curva suum et vacuorum terga leonum
figere et ingentes aequantia cornua silvas. 590
vix ramis locus^ agrestes adeo omnia cingunt
exuviae, et viridem ferri nitor inpedit umbram.
banc, ut forte iugis longo defessa redibat
venatu^ modo rapta ferox Erymanthidos ursae
ora ferens, multo proscissam vulnere cernit 595
l^palmis
572 plantisque L": palmisque Dr 575 lamque C curam-
rum Q^ pondera r 576 dilapsas Crb 577 ignotis ex
-83 B^ sepulchris P 578 Extorrem Po> {quocum genetivus
coniungitur more Graeco, sicut 12,262): Exsortem N nemo-
rum PD: nemoris o> 579 re|diisse (d) B 581 Numquan>P:
Nusquam o> 583 visa est PDg: visa " B^M^: visa «>
a silvas
585 arcadiis Q* matrem M^ 586 ipsa ex -ae Q^ 687 Electam
ex L*^: Electa b nemerum f^ 588 artus f terga ft>: torva P:
terga ex torva B^ 589 curva P'" 590 aequantia ex -quo- Q^
591 radiis ? Barthius locus est b agrestis P omnia om. b
692 impedit P 593 longa Q^ defensa P^ 594 ferarum r
595 procissam f: procisam b: proscisam r
344 P. PAPINI STATI
deposuisse comam et rorantes sanguine ramos
expirare solo; quaerenti Nympha cruentas
Maenadas atque liostem dixit saevisse Lyaeum.
dum gemit et planctu circumdat pectus inani,
abrupere oculi noctem maestoque cubili 600
exilit et falsos quaerit per lumina fletus.
ergo ut in amne nefas merso ter crine piavit
verbaque soUicitas matrum solantia curas
addidit, armatae ruit ad delubra Dianae
rore sub Eoo^ notasque ex ordine silvas 605
et quercum gavisa videt. tunc limina divae
adstitit et tali nequiquam voce precatur:
'virgo potens nemorum, cnius non moUia signa
militiamque trucem sexum indignata frequento
more nihil Graio — nec te gens aspera ritu 610
Colchis Amazoniaeve magis coluere catervae — :
si mihi non umquam thiasi ludusve protervae
noctis et, inviso quamvis temerata cubili,
non tamen aut teretes thyrsos aut moUia gessi
pensa, sed in tetricis et post conubia lustris, 615
sic quoque venatrix animumque innupta remansi.
696 rorantes o>: -tem P 597 Expirare P: -asse ot
nymha L*^ cruentas ex -us L^ 598 Menedas L*^ saevisse
T
o>: saevissime P 599 Dum f*: Tum L 600 Abru|pere (m)
v
Q: Abrupere It": Abrupuere r 602 ut om. r in amne o>:
inmane P (MA f-o AM) 603 solacia Q* 604 Addit fr arma-
tae a>: ras. quinque fere vel sex Utterarum inF: armigerae P'" jw/j.
605 natasque C ex^ordine B^ 606 gravisa L limina P:
sti 1 } ritii
limine o> 607 Adsistit M'^ 608 molia L"' 610 situ N-v^.
isitu jjO
ntn 1," 611 amasonio r 612 om. P 614 tamen Po>:
te
itantum f^mry. theretes P^ gessi e.x ce- P^ 615 tricis f^
o
616 animumque o>: -moque ex -mumque P"" : -mumque r:
animique Garrodius vix latine, certe contra Stati usum innupta
animumque S rem^si (.-n) Q
THEBAIDOS LIB. IX. 345
nec mihi secretis culpam occultare sub antris
cura, sed ostendi prolem posuique trementem
ante tuos confessa pedes; nec degener ille
sanguinis inque meos reptavit protinus arcus, 620
tela puer lacrimis et prima voce poposcit.
liunc mihi — quid trepidae noctes somnusque minantur? —
hunc, precor, audaci qui nunc ad proelia voto
heu nimium tibi fisus abit, da visere belli
victorem, vel, si ampla peto, da visere tantum! 625
hic sudet tuaque arma ferat. preme dira malorum
signa; quid in nostris, nemoralis Delia, silvis
Maenades hostiles Thebanaque numina regnant?
ei mihi! cur penitus — simque augur cassa futuri! — ,
cur penitus magnoque interpretor omine quercum? 630
quod si vera sopor miserae praesagia mittit,
per te maternos^ mitis Dictynna, labores
fraternumque decus, cunctis hunc fige sagittis
infelicem uterum; miserae sine funera matris
617 secretis ex -as Q^ culpam {in ras. pauJo anguMioris
culpam
spatii fi'^) IPB/Liv^: crimen (o: crinem C: cri^m f ^ (crinem)
natum
618 prolem Pg: natum o>: prolem D 619 pedes . . tuos N
deneger f 620 reptavit ex ra- Q^ 621 om. P, damnavit
Kohlmannus perperam poscit B^ 622 Nunc BQfr mina-
V
tuT BQ.LHCf ortasserecte 623 Nunc fr quia r |oto(n-.?)f^
624 tibi Po>: sibi Baehrens falso fisus ex fidus Q^ belli
Pft>: tantum f post 625 in g quihusdam legitur ineptus versus
Si non victorem, da tantum cernere victum vel Si n. v. des
victum cernere {vel visere) saltem natus ex glossa qualis in B
exstat si victorem non possum, restitue quaeso, diva, vel victum
626 dira PD: diva o> 627 silvis ex -as M^ 628 Mae-
e ®
nades (-das "L") (a: Maenalis P^ 629 simque . . . quercum in
ras. et in mg. ft^ {aberraverat fi^ ad alterum penitus
ceo s- latone i- inferni
632 maternos P'' mitis o>: ditis P"" dictimna Cb: dictunna
ti apollinis
r: dipginna Q^ 633 Fraternumque P"": -numque ex -namque f^
a
cunctis P: iustis o> inepte 634 funere f
346 P. PAPINI STATI
audiat ille prior!' dixit, fletuque soluto 635
aspicit et niveae saxum maduisse Dianae.
illam diva ferox etiamnum in limine sacro
expositam et gelidas verrentem crinibus aras
linquit, et in mediis frondentem Maenalon astris
exsuperat saltu gi-essumque ad moenia Cadmi 640
destinat^ interior caeli qua semita lucet
dis tantum, et cunctas iuxta videt ardua terras.
iamque fere medium Parnassi frondea praeter
colla tenebat iter, cum fratrem in nube corusca
aspicit haut solito visu: remeabat ab armis 645
maestus Echioniis, demersi funera lugens
auguris. inrubuit caeli plaga sidere mixto,
occursuque sacro pariter iubar arsit utrimque,
et coiere arcus et respondere pharetrae.
ille prior: 'scio, Labdacias, germana, cohortes 650
et nimium fortes ausum petis Arcada pugnas.
fida rogat genetrix: utinam indulgere precanti
fata darent! en ipse mei — pudet! — inritus arma
cultoris frondesque sacras ad inania vidi
Tartara et in memet versos descendere vultus; 655
nec tenui currus terraeque abrupta coegi,
saevus ego inmeritusque coli. lugentia cernis
antra, soror, mutasque domos: haec sola rependo
635 dixitque (-itg f) fletuque LMf 636 emaduisseL 637 —
645Q*m^. 637 limite B 638 a|ras L 639 enalon B
640 saltu gressumque Baehrens: gressuque saltumque Po>
641 lucet a>: ducit P, cf. 9, 365 643 parnasi P: -as|i f
propter f 644 coruscum Dr^ 645 solito Pg: solitum (-m
add. N*) a>: dubium C 646 demersi f^: dimersi M lumina C
647 sidera Q^ 648. 649 om. Pg 649 coire QMf^ 650 lab-
dacias Pg: labdacidas {ex -tas B^: -des b) o> germana ex -ne B^
•spar s- athlanta
651 arcadaP'" 652 genitrix P"" 654 ad P: et o> 655 in
om. P descende f 656 -que om. N abruta B^ 657 in-
meritusque {-qae^add. W) o>: -tosque P 658 mugtasque (1) f
repondo B^
THEBAIDOS LIB. IX. 347
dona pio comiti; nec tu peritura movere
auxilia et maestos in vanum perge labores. 660
finis adest iuveni, non hoc mutabile fatum,
nec te de dubiis iraterna oracula fallunt,'
'sed decus extremum certe' confusa vicissim
virgo refert, 'veraeque licet solacia morti
quaerere, nec fugiet poenas, quicumque nefandam 665
insontis pueri scelerarit sanguine dextram
inpius, et nostris fas sit saevire sagittis.'
sic effata movet gressus libandaque fratri
parcius ora tulit, Thebasque infesta petivit.
at pugna ereptis maior crudescit utrimque 670
regibus, alternosque ciet vindicta furores.
Hypseos binc turmae desolatumque magistro
agmen, at hinc gravius fremit Hippomedontis adempti
orba cobors; praebent obnixi corpora ferro,
idem ardor rabidis externum haurire cruorem 675
ac fudisse suum, nec se vestigia mutant:
stat cuneo defixa acies, hostique cruento
dant animas et terga negant: cum lapsa per auras
vertice Dircaei velox Latonia montis
adstitit; adgnoscunt coUes notamque tremiscit 680
667 27 9,876 a Diana intellegitur Dryas occisus, ut ipsa
superiuB promiserat dicens : et nostris . . . sagittis
659 tu om. fi^: iam s. l. fi^ 661 mutabile . . . fallunt in ras.
et in mg. L^ 662 de P?: nunc o> 663 Sed P: At (A|t fi:
t "
Ad v^: t L^: Heu L") ej certe P: misero ct> comfusa P
664 vereque P: duraeque «> 666 Insonitis P^: Insontis
(-tis in ras. f^) dextram sanguine Q 667 fas sit nostris C
g
669 ora o> : ira P 672 Hypseos o> : Hipseus Tfi maistro L "
673 ippomedontis L 674 obnoxi b corpora P: pectora o>
675 externum erc extremum P ^ : ex aeternum L^ aurire B^Q'
8ua nec i , .
676 nec se D 677 hostique o>: -emque P 678 animas o>:
-mo8 P negant o>: natant P': vetant Postgatius 679 dir-
sti
ceo b 680 Adsistit M^ tremescit P
348 P. PAPINI STATI
silva deam, saevis ubi quondam exserta sagittis
fecundam lasso Nioben consumpserat arcu.
illum acies inter medias iam caede superbum
nescius armorum et primas tunc passus babenas
venator raptabat equus^ quem discolor ambit 685
tigris et auratis adverberat unguibus armos.
colla sedent nodis et castigata iubarum
libertas, nemorisque notae snb pectore primo
iactantur niveo lunata monilia dente.
ipse bis Oebalio saturatam murice pallam 600
lucentesque auro tunicas — hoc neverat unum
mater opus — tenui collectus in ilia vinclo,
cornipedis laevo clipeum demiserat armo,
ense gravis nimio: tereti iuvat aurea morsu
fibala, penclentes circum latera aspera cinctus, 695
vaginaeque sonum tremulumque audire pharetrae
murniur et a cono missas in terga catenas;
interdum cristas hilaris iactare comantis
et pictum gemmis galeae iubar. ast ubi pugnae
cassis anhela calet, resoluto vertice nudus 700
681 deam ex deum C^ quondam ex co- "L" 682 lasso
•s- par
ct>: laeso P: laxo (x in ras.) /t^ nioben lasso Nrb 683 Illum ?"■
medias o: coeptas P: coepta Kohlmannus inter medias
acies Q N mg. legitur Silvestris pecoris et multa strage ferarum
note
686 auratis «>: -tos P 688 notae o>: notat P*' {cf. 8, 573)
o o e
primo f 690 oebalio a>: -lia P'' 691 noverat L"
auro Q\ sed Q," legit unum 693 Cornipedis ex -es P^ di-
miserat BMLQfr^ arvo B^ 694 tere B^ iuvat o>: iubet
P: ligat s Gronovius: levat Postgatius: vorat Garrodius; iuvat
est BV(pQccivsL^ non ut Sil. 4, 14 (ior]&£t aura B^ 695 cintus f
iambire
696 audire D vaginaeque bonum {vel bonum est) tremu-
laeque au. ph. coni. Garrodius, sed iuvat mente repetendum
m V
698 hilaris (ex -es M^) o>: -es P 699 gemnis L" ibi B^
pugnae P (c/. Sil. 15, 718): pugna <i> 700 nudus Exori-
tur Pct>: vultus Exeritur coni. Garrodius, sed nudus necessarium
THEBAIDOS LIB. IX. 349
exoritur: tunc dulce comae radiisque trementes
dulce nitent visus et, quas dolet ipse morari,
nondum mutatae rosea lanugine malae.
nec formae sibi laude placet multumque severis
asperat ora minis^ sed frontis servat honorem 705
ira decens. dat sponte locum Thebana iuventus,
natorum memores^ intentaque tela retorquent,
sed premit et saevas miserantibus ingerit hastas.
illum et Sidoniae iuga per Teumesia Nymphae
bellantem atque ipso sudore et pulvere gratum 710
laudant, et tacito ducunt suspiria voto.
talia cernenti mitis subit alta Dianae
corda dolor, fletuque genas violata ^quod' inquit^
^nimc tibi, quod leti quaeram dea fida propinqui
effugium? haecne ultro properasti in proelia, saeve 715
ac miserande puer? cruda heu festinaque virtus
suasit et hortatrix animosi gloria leti?
scilicet angustum iamdudum urguentibus annis
Maenalium tibi, parve, nemus, perque antra ferarum
vix tutae sine matre viae, silvestria cuius 720
nondum tela procax arcumque inplere valebas.
et nunc illa meas ingentem plangit ad aras
invidiam surdasque fores et limina lassat:
tu dulces lituos ululataque proelia gaudes
tunc
701 tum b: dum r trementes B^LMDfQ^w^. : frementes
meantes
P : meantes B ^ mg. S N C r ^ v : meantes i micantes b ^ : ^romontGs Q^
e
702 ipsa P" 703 mutatae rosea Po>: -ta roseae Kolil-
mannus lunugine Q 704 severus Q 707 intortaque Q
709 iuga per teumesia o>: teumesi e vertice P (ex 8,344)
710 giatum ct>: graium P 713 quid r 715 Effugiem Q^
haenc Q- in PD: ad m sevo B^ 716 heu om. f 717 orta-
trix L 718 augustum M^ 719 Menelalium v nemus ex
V
nimis Q^ 720 tantae Q^ 721 implere P: inpjl|ere {bis u) Q
n
722 tunc f^ illa ex illee B^ 723 surdasque ex -usque Q^
350 P. PAPINI STATI
felix et miserae tantum periture parenti.' 725
ne tamen extremo frustra morientis honori
adfuerit, venit in medios caligine furva
saepta globos, primumque levis furata sagittas
audacis tergo pueri caelestibus implet
coryton telis, quorum sine sanguine nullum 730
decidit; ambrosio tum spargit membra liquore,
spargit equum, ne quo violetur vulnere corpus
ante necem, cantusque sacros et conscia miscet
murmura, secretis quae Colchidas ipsa sub antris
nocte docet monstratque feras quaerentibus herbas. 735
tunc vero exerto circumvolat igneus arcu
nec se mente regit, patriae matrisque suique
inmemor, et nimium caelestibus utitur armis:
ut leo, cui parvo mater Gaetula cruentos
suggerit ipsa cibos, cum primum crescere sensit 740
coUa iubis torvosque novos respexit ad lingues,
indignatur ali, tandemque effusus apertos
liber amat campos et nescit in antra reverti.
quos, age, Parrhasio sternis, puer inprobe, cornu?
prima Tanagraeum turbavit harundo Coroebum 746 i
extremo galeae primoque in margine parmae
angusta transmissa via, stat faucibus unda
725 tantum P«> {matri solum, non coniugi): tandem S
periture o>: moriture PDB^ s. l. {quod natum videtur ex voce
b
morientis infra scripta) 72G Nep- B" honore C 727 Ad-I
fuerit Q^rT furva bg Grotius: fulva (vu- f) Po> 730 Cori-
thon P 731 Decidit PB^Q,^Bg: P]ffugit B^ m^r. o> tunc QM
Nfb 732 violetur P: temeretur a>, quod quispiam defenderit
cl. Silv. 2,1, 156 \ tamen illud retinui propter parechesin, cf. 5, 750.
9,713 Ach. 1,511 734 colchidas f^: colchidos C^ 737 pa-
V
triae tt>: patria P 738 Immemor P utitor Q^ 739 qui C
V o
741 iubis ex -as Q^ torvisque L" frg. Werd. novis Q^
ungues o> : angues P 742 Indigna|tur f effusa (-us sscr. P') P
744 age|(8)P: ego Q^ parrasio P improbe P 745 tanegreum
V
M^: tanagreum ex tanegeum f^ turbabit P° 746 Extrema b
THEBAIDOS LIB. IX. 351
sanguinis, et sacri facies rubet igne veneni.
saevius Eurytion, cui luminis orbe sinistro
callida tergeminis acies se condidit uncis. 750
ille trahens oculo plenam labente sagittam
ibat in auctorem: sed divum fortia quid non
tela queant? alio geminatum lumine volnus
explevit tenebras; sequitur tamen inprobus bostem,
qua meminit, fusum donec prolapsus in Idan 755
decidit: bic saevi miser inter funera belli
palpitat et mortem sociosque hostesque precatur.
addit Abantiadas, insignem crinibus Argum
et male dilectum miserae Cydona sorori. 759
* * *
huic geminum obliqua traiecit harundine tempus, 761
exilit hac ferrum, velox hac pinna remansit:
fluxit utrimque cruor. nuUi tela aspera mortis
dant veniam, non forma Lamum, non infula Lygdum,
non pubescentes texerunt Aeolon anni: 765
illi perfossum telo patefecerat inguen, 760
754 Serv. Aen. 3, 657 nota ante oculorum amissionem. sic
Statius in nono: sequitur . . meminit
748 faci|es (1) P: om. Q\ add. Q,^ mg. rubit P^ 749 eu-
rition (veZ-ry-)o>: erythionP: euricton "b/tv: ericion frg. Werd.
V
liminis P'' sinistri ex -ro L": sinistri r 750 Callida PBS:
i vinclis sanguinis
Aspera o> uncis P'' 751 plenam P"* labante Q. 753 alio o>:
V
alto P vulnus ex vo- f: vulnus P 754 Explebit P" im-
probus P 765 fixum ex fusum P"" idan P: idam ft>
saevum
756 saevi D: saevum r 757 sociosque o>: socios Pv fortasse
recte 758 adlantiades C insignem . . . sorori in ras. et in
mg. v^ 760 IIH perfossum telo patefecerat inguen 5 {quod
ferri nequit propter plusquamperfectum) : om. P a> ; lacunam recte
statuit Koldmannus praeeunte Webero, desideratur enim quid
altero factum sit 761 tempus Pa>: corpus C 762 Exilit P:
ipen
Extitit o> penna ex pi- B": pinna M^: penna b frg. Werd.^
764 farma Q^ lanum C 765 aelon f: aelon B^: colon C
352 P. PAPINI STATI
figitur ora Lamus, flet saucius inguina Lygdus,
perfossus telo niveaui gemis, Aeole^ frontem.
te praeceps Euboea tulit, te candida Thisbe
miserat, hunc virides non excipietis f Amyclae.
numquam cassa manus, nuUum sine numine fugit 770
missile, nec requies dextrae^ sonitumque priori
iungit harundo sequens. unum quis crederet arcum
aut unam saevire manum? modo derigit ictus,
nunc latere altemo dubius conanima mutat,
nunc fugit instantes et solo respicit arcu. 775
et iam mirantes indignantesque coibant
Labdacidae, primusque lovis de sanguine claro
Amphion ignarus adhuc, quae funera campis
ille daret: ^quonam usque moram lucrabere fati,
o multum meritos puer orbature parentes? 780
quin etiam menti tumor atque audacia gliscit,
congressus dum nemo tuos pugnamque minorem
dignatur bellis, iramque relinqueris infra.
i, repete Arcadiam mixtusque aequalibus illic^
dum ferus hic vero desaevit pulvere Mavors, 785
766 ora (ora la- in ras. B^) o>: ilia {ex illa) P: ile Garrodius:
ora scripsi, ut vulgo, quamquam qui ilia natum sit nescio, nisi forte
ilia vocis inguina glossema alienum locum occupavit 767 per-
f OBBVLS Bentleius: 'Pertosa&mToi 768 Te P"' praecesL'^
sligde
euboa C: eubona P te P'": te lami f^ thyspe M
•8- eolon
769 hunc P*" amyclae Po>, cuius nominis oppidum cum in
Boeotia non extitisse videatur, Erjthrae quod Koestlinius 187 G
p. 532 proposuit, habet quo commendetur, plus certe quam Philli-
morii coniectura quamvis speciosa Hyrides . . amicae. plane
autem incredibilia Garrodius commentus est; nec enim excipietis
u
corruptum 770 Nusquam C numine P: vulnere o> tigit
X^b^: figit Q: fudit D 771 ne b 773 sevisse C derigit
BDNg: dirigit Po> 774 om. f 776 fugit om. b 777 Lapd-
BQfb 779 lucrabere o>: luctabere P 780 miseros N
a
orbiture Q^ 781 menti^^ atque (-mor.?) P^; tumor P'" mg. 'au-
dacia 'atque f 783 iramque o>: iraque P 785 desevit v^ in lac.
THEBAIDOS LIB. IX. 353
proelia lude domi: quodsi te maesta sepulcri
fama movet, dabimus, leto moriere virorum!'
iamdudum liunc contra stimulis gravioribus ardet
trux Atalantiades — necdum ille quierat — et infit:
'sera etiam in Thebas, quarum hic exercitus^ arma 790
profero; quisnam adeo puer, ut bellare recuset
talibus? Arcadiae stirpem et fera semina gentis,
non Thebana vides: non me sub nocte silenti
thyias Echionio genetrix famulata Lyaeo
edidit, haud umquam deformis vertice mitras 795
induimus turpemque manu iactavimus hastam.
protinus adstrictos didici reptare per amnes
horrendasque domos magnarum intrare ferarum
et — quid plura loquar? ferrum mea semper et arcus
mater habet, vestri feriunt cava tympana patres.' 800
non tulit Amphion vultumque et in ora loquentis
telum inmane rotat; sed ferri lumine diro
turbatus sonipes sese dominumque retorsit
in latus atque avidam transmisit devius hastam.
acrior hoc iuvenem stricto mucrone petebat 805
Amphion, cum se medio Latonia campo
786 sepulchri P 787 moriere Pa>: moriare Hommanus
inutiliter 788 contra hunc r ft gravoribus f^ 789 om. f
h a
Dux C atalantiades P'': atl- B^: at(h)l- QCLr quierat
a ^^^^ re
et P: quieverat o> 790 thebes r 791 etiam b^ bella B^:
bella L: iam bella C recusset b: recusat Q^ 794 Thyias
MQ Weber: Thygas B: Thias f: Thyas Po> echioni-ae Q^ ex
echoo- 795 haut P: haud ex aut B^ deformes P 796 tur-
pemque Klotzius: turpique P«>: turpesque g Barthius: thyr-
sique Garrodius manu| (-s) Q hastas fg Barthius
798 domoso>: domusP 799 loquar eic-or Q: -or C 800 ^abet B^
vestrae Db^i^ patres M*^: matresDb^v 801 Anphion P
rotat rotat
802 rotat Po>: parat (ex portat rB^) Brb: portat Q^: parat
rotat
D: iecit M: ferens v 802 diro a>: duro P 803 Turpatus fi
805 pete- in ras. Q^ 806 medio (-i- in ras. Q^) Pa>
Stativs Thbbais. 28
354 P- PAPINI STATI
iecit et ante oculos omnis stetit obvia vultu.
haerebat iuveni devinctus amore pudico
Maenalius Dorceus, cui bella suumque timorem
mater et audaces pueri mandaverat annos. 810
buius tum vultu dea dissimulata profatur:
^hactenus Ogygias satis infestasse catervas,
Partbenopaee, satis; miserae iam parce parenti,
parce deis, quicumque favent.' nec territus ille:
^hunc sine me — non plura petam — , fidissime Dorceu^ 815
sternere humi, qui tela meis gerit aemula telis
et similes cultus et frena sonantia iactat.
frena regam, cultus Triviae pendebitis alto
limine, captivis matrem donabo pharetris.'
audiit et mixto risit Latonia fletu. 820
viderat hanc caeli iamdudum in parte remota
Gradivum conplexa Venus, dumque anxia Thebas
commemorat Cadmumque viro caraeque nepotes
Harmoniae, pressum tacito sub corde dolorem
tempestiva movet: ^nonne hanc, Gradive, protervam 825
virginitate vides mediam se ferre virorum
coetibus? utque acies audax et Martia signa
temperet? en etiam donat praebetque necandos
tot nostra de gente viros. huic tradita virtus,
huic furor? agrestis superest tibi figere dammas.' 830
807 lecit et P: Inicit (-igc- Q: -ijefc- M^: En- B') a> omnes
ex -is P°: onim| Mf: omni^ L": omni o> obvia e>: omnia P
o o
809 dorcheus P: dircaeus B^: dirceus f^ 811 vultu Pft>:
vultum L^^Mfrv 812 infestasqueM^ 815 om. P necpluraC?
^ isuis 8- parth ^
dorceo B 816 meis P"" 818 regum Q^ 819 Limine
i
Po>: culmine MarUandus captivus b 820 Audit (-dit r) et
inmixto rb 821 remota ex -to Q^ 822 complexa {ex -o B") PB
823 caraeque P"* 824 Harmoniae P: Harmoniae B^: Har- |
moniae Q^: Harmoniae L": Hermionae oj 827 signa et |
martia fi^ 828 Temperat Dg 830 Euhic L^ damnas B^
THEBAIDOS LIB. IX. 355
desiluit iustis commotus in arma querellis
Bellipotens, cui sola vagum per inane ruenti
Ira comes, reliqui sudant ad bella Furores.
nec mora, cum maestam monitu Letoida duro
increpat adsistens: 'non haec tibi proelia divum 835
dat pater- armiferum ni protinus inproba campum
deseris, buic aequam nosces nec Pallada dextrae.'
quid faciat contra? premit hinc Mavortia cuspis,
hinc plenae tibi, parve, colus, lovis inde severi
vultus: abit solo post haec evicta pudore. 840
at pater Ogygias Mavors circumspicit alas
horrendumque Dryanta movet^ cui sanguinis auctor
turbidus Orion, comitesque odisse Dianae
inde furit. primum hinc turbatos arripit ense
Arcadas exarmatque ducem; cadit agmine longo 845
Cyllenes populus Tegeesque habitator opacae,
Aepytiique duces Telphusiacaeque phalanges.
ipsum autem et lassa fidit prosternere dextra,
nec servat vires: etenim huc iam fessus et illuc
mutabat turmas; urguent praesagia mille 850
funeris, et nigrae praecedunt nubila mortis.
831 Desiluit o>: Diss- P 832 solavagum {ex -H- Q^) Q:
a - vagum d
solivago M^: solo vago f: sola vago {ex -gum v^) v^ 834 latoia
ex le- P^: latoida ex le- B^: latonia C, cf. Silv. 1, 2, 220
Letous . . pater, Theh. 1, 663. 695 836 impfoba P 837 nos-
cejs (n) f: noscesne C 839 sveri B^: severi H^mg. 840 iabit
" t n "
(h-) L 841 Ad pi 844 hinc PB: hic o>: hic Q^ irruit f
in ras. 845 Arcades f 846 populus ft>: -los P tegeesque
Pa>: telepheaeque C (cf. v. 847) 847 dugces (1) P Telphusia-
que "
caeque Kohlmannus: delphusiacaeque P*': telphusiaeque BQ:
delphus
t(h)elepheaeque (tal- L) o>: tereaeeque S^ (thelephee S* 'mg):
pereunt
delphus tegeaeque N: tegeeque Qft^v^: atelphasiaeque v^: tegees-
p ^
que r: Thelpusaeaeque Gronovius 848 lassaQ^: lapsa C fidit
m
L" 849 huc 8. l N* iam om. P: s.l. fi^ 850 turbas B^L^
23*
356 P- PAPINI STATI
iamque miser raros comites verumque videbat
Dorcea, iam vires paulatim abscedere sensit.
sentit et exhaustas umero leviore pharetras,
iam minus atque minus fert arma puerque videtur 855
et sibi^ cum torva clipei metuendus obarsit
luce Dryas: tremor ora repens ac viscera torsit
Arcados; utque feri vectorem fulminis albus
cum supra respexit olor, cupit hiscere ripam
Strymonos et trepidas in pectora contrahit alas: 860
sic iuvenem saevi conspecta mole Dryantos
iam non ira subit, sed leti nuntius horror.
arma tamen, frustra superos Triviamque precatus,
molitur pallens et surdos expedit arcus.
iamque instat telis et utramque oblicus in ulnam 865
cornua contingit mucrone et pectora nervo,
cum ducis Aonii magno cita turbine cuspis
fertur in adversum nervique obliqua sonori
vincla secat: pereunt ictus manibusque remissis
vana supinato ceciderunt spicula cornu. 870
tunc miser et frenos turbatus et arma remisit,
vulneris inpatiens, umeri quod tegmine dextri
intrarat facilemque cutem: subit altera cuspis
comipedisque fugam succiso poplite sistit.
852 raroB o>: raro P verum comitesque C verum-
que ct>: superumque P 853 Dorcen C namque /n sen-
sit PS?: sentit o> 854 Sentit Pa>, qiiod retinui mutata
o
interpimctione: Sensit g vulgo 856 abarsit f^ 857 dryas o>:
thryas P tremor o>: cre- P 858 albus ft>: alvos P^
860 Strymonis r contrait kalas B'^ 861 dryantis ex -osP''^:
re
.-tis o> 862 numinis C 864 sudor f expetit C artus f
865 obliquus o>: obhtus P frg. Werd.^: obnixus Phillimorius
ulnam o>: urnam P 866 contigit b 869 recussis Philli-
morius 870 Vana supinato o>: Vanaque supino P 872 quod
qua
P: qua o>: quod D tegmine PBQCr frg. Werd.^: -na {ex -ne
ie
L^: -na b^) o> 873 aspera fi. 874 poblite f
THEBAIDOS LIB. IX. 357
tunc cadit ipse Dryas— mirum— nec vulneris umquam 875
conscius: olim auctor teli causaeque patebunt.
at puer infusus sociis in devia campi
tollitur — lieu simplex aetas! — moriensque iacentem
flebat equum-, cecidit laxata casside vultus,
aegraque per trepidos exspirat gratia visus, 880
et prensis concussa comis ter colla quaterque
stare negant, ipsisque nefas lacrimabile Thebis^
ibat purpureus niveo de pectore sanguis.
tandem haec singultu verba incidente profatur:
^labimur, i, miseram, Dorceu, solare parentem. 885
illa quidem, si vera ferunt praesagia curae^
aut somno iam triste nefas aut omine vidit.
tu tamen arte pia trepidam suspende diuque
decipito; neu tu subitus neve arma tenenti
veneriSj et tandem, cum iam cogere fateri, 890
dic: merui, genetrix, poenas invita capesse;
arma puer rapui, nec te retinente quievi,
nec tibi sollicitae tandem inter bella peperci.
vive igitur potiusque animis irascere nostris,
et iam pone metus. frustra de colle Lycaei 895
anxia prospectas, si quis per nubila longe
875 umquam PD: usquam o>: umquam B^L*^ 876 teli
ex -e f^ patebunt P: -bant (-bat L) m: latebant Grotius
uer j
877 pater L^ sociiis P^ 879 recidit Garrodius falso laxata
(lux- S) o>: lassata P: lassata v^ casside o>: cuspide P frg.
Werd.^ 881 prensis o>: pressis P frg. Werd.^: pressis fi^
conus C 882 ipsique P^ 884 intercidente b 885 dorceu
dgrceu f ^ 886 si^ra B* 887iromineL^ videt L» 890 co-
e
egere f^ 891 capesse (-esce N: -essi frg. Werd.^: ess| f) Po>:
capessens B frg.Werd.^ g; an poenas; invita capessens arma puer
i
rapui {sc. poenas)? invisa capessi coni. Barthius 892 rapu| Q^
tandem
893 tandem P : saltem D : saltem o> fortasse recte 894 -que
a
animis o>: animisque P 896 prospectis Q^
358 P. PAPINI STATI THEBAIDOS LIB. IX.
aut sonus aut nostro sublatus ab agmine pulvis:
frigidus et nuda iaceo tellure, nec usquam
tu prope, quae voltus efflantiaque ora teneres.
bunc tamen, orba parens, crinem' dextraque secandum
praebuit 'bunc toto capies pro corpore crinem, 901
comere quem frusta me dedignante solebas.
buic dabis exsequias^ atque inter iusta memento,
ne quis inexpertis hebetet mea tela lacertis
dilectosque canes ullis agat amplius antris. 905
haec autem primis arma infelicia castris
ure, vel ingratae crimen suspende Dianae.'
901 Eutych. GL V 478, 26 {propter comendi verhum) apud
eundem libro VIII <(I)>: hunc . . me dedignante solebas
897 subflatus L« 898 et P: in co 899 voltus B^:
vultus P 900 crinem add. fi^ secatum L: secundum frg.
Werd.^ 901 capiens C crimine crinem b 902 dedignante
o>: -ate P 903 — 905 om. P, quod Fhillimorio sufficit ad versus
Ib
damnandos 903 Hinc C: Hunc L iusta ft>: iusta f^r: busta
DCbg 904 h|bet Q^ 905 canis B 907 vel Po>: aut C
crimen Imhofius: crinem P: muDUScrimen B^: munus ^^^^
Q: munus o> post 907 in P duo versus erasi. sed quid scriptum
fuerit, non perspicio. non exstat subscriptio libri, duoque versus
praeter era^os vacui sunt. subscriptio item deest in f cum argu-
menti initio, adscripsit d f^
P. PAPINI STATI
THEBAID 0 S
LIBER X.
Obruit Hesperia Phoebum nox umida porta,
imperiis properata lovis; nec castra Pelasgum
aut Tyrias miseratus opes, sed triste, tot extra
agmina et inmeritas ferro decrescere gentes.
panditur inmenso deformis sanguine campus: 5
iUic arma et equos, ibant quibus ante superbi,
funeraque orba rogis neglectaque membra relincunt.
tunc inbonora cohors laceris insignibus aegras
secernunt acies, portaeque^ ineuntibus arma
angustae populis, latae cepere reversos. 10
par utrimque dolor; sed dant solacia Thebis
quattuor errantes Danaum sine praeside turmae:
ceu mare per tumidum viduae moderantibus alni,
quas deus et casus tempestatesque gubernant.
inde animus Tyriis non iam sua castra, sed ultro 15
hostilem servare fugam, ne forte Mycenas
10, 2 properata ex proderata P^ (P f^ D) 3 miseratus
.. sed Pco: miserantis . . . et Garrodius inutiliter 4 et in-
meritas a>: ^ iam meritas (et-) P: iam inmeritas Baehrens:
tam immeritas Garrodius, cf. 7,23 6 / et equos '^ arma f^
7 necletaque P: neclegtaque f^ relinquunt P 9 arma P(t>:
ante in ras. f^ 10 latae LQNf^ Bentleius: late Po>
i 'V
14 Quas Q^ 15 om. L\ add. L^ mg. animas Q* non iam
Po>: iam non Baehrens ultro Po>: ultra Menkius 16 ne
ex ni B^L^M^b^Q^: ni v
360 P- PAPINI STATI
contenti rediisse petant: dat tessera signum
excubiis, positaeque vices; dux noctis opertae
sorte Meges ultroque Lycus. iamque ordine iusso
arma, dapes ignemque ferunt; rex firmat euntes: 20
Victores Danaum — nec enim lux crastina longe^
nec quae pro timidis intercessere tenebrae
semper erunt — , augete animos et digna secundis
pectora ferte deis. iacet omnis gloria Lernae
praecipuaeque manus: subiit ultricia Tydeus 25
Tartara, Mors subitam nigri stupet auguris umbram,
Ismenos raptis tumet Hippomedontis opimis,
Arcada belligeris pudet adnumerare tropaeis.
in manibus merces^ nusquam capita ardua belli
monstrataeque ducum septena per agmina cristae; 30
scilicet Adrasti senium fraterque iuventa
peior et insanis Capaneus metuendus in armis.
ite age et obsessis vigilem circumdate flammam!
nulli ex hoste metus: praedam adservatis opesque
iam vestras.' sic ille truces bortatibus implet 35
Labdacidas, iuvat exhaustos iterare labores:
sicut erant — pulvis sudorque cruorque per artus
17 redisse P: redisse f^ tesera B^: tesera Q 18 -que
om. N ly Dux sorte v^ meges (add. in lac. M'^) a>: me-
gens P: reges f^: mages b 20 dapes Po>: faces Linden-
brogius fenint Pft>: ferit S firmat o>: armat P {ex initio
versus) 21 danum f nec ft>: neque P lux o>: lex P
22 Ne quae B^: Nec quae ex Neque f^ 23 digne M^
24 omnis ex -es P^ 25 subiit Q.^v^g 26 subitam o>:
-ta P nigri Pct>: integri Garrodius cL 8, 6 et 10, 204. at hic rex
habenis
Thebanorum loquitur 27 Hismenos Bfb opimis fi'^
28 belliferis rb tropheis P 31 iuventa Po>: -tae Q^: -tae
Bf (fortasse recte): -tae M^ {aut fB.^) 32 in saevis N cape-
neus b 33 age etPa>: agite MenJcius vigiles rv circum-
a a ^
dite Q^: -dare Menkius flammis r: -is v 34 oste "L"
observatis f 36 tolerare D 37 distinxit Duebner, aliter
Marklandus ad Silv. 2,3,33 erat QMfbv
THEBAIDOS LIB. X. 361
mixtus adhuc — vertere gradum; vix obvia passi
conloquia, amplexus etiam dextrasque suorum
excussere umeris. tum frontem aversaque terga 40
partiti laterumque sinus, vallum undique cingunt
ignibus infestis. rabidi sic agmine multo
sub noctem coiere lupi, quos omnibus agris
nil non ausa fames longo tenuavit hiatu:
iam stabula ipsa premunt, torquet spes inrita fauces, 45
balatusque tremens pinguesque ab ovilibus aurae;
quod superest^ duris adfrangunt postibus ungues,
pectoraque et siccos minuunt in limine dentes.
at procul Argolici supplex in margine templi
coetus et ad patrias fusae Pelopeides aras 50
sceptriferae lunonis opem reditumque suorum
exposcuntj pictasque fores et frigida voltu
saxa terunt parvosque docent procumbere natos.
condiderant iam vota diem; nox addita curas
iungit, et ingestis vigilant altaria flammis. 55
peplum etiam dono^ cuius mirabile textum
nulla manu sterilis nec dissociata marito
versarat^ calathis castae velamina divae
haut spernenda ferunt, variis ubi plurima floret
purpura picta modis mixtoque incenditur auro. 60
38 adhuc ct>: ad hunc P 40 Ex humeris cussere Q*
tum o): tunc PBQLCf^v sorte ex forte f^: forte M^: fron-
tem tR.^ mg. adversaque ex aus- v^ tersa P^ 42 infestis
PDN: -ti o>: -ti fi^ rapidi (-ij L, eras. -s) Lf^ multo P:
e
mixtoo> 43 coire B^ 45 j90sM6 P 45irritaP 46 pingues r
iagnae aurae j
aurae P'"v^: agnae C^: agnae D 47 adfrangunt r: adfri- Q:
adfragunt v^ unges f^ 48 sicco^ r 50 fusae «>: -sus P
pelopides f 52 voltu B^: vultu P 54 Condiderat f^ 55 in-
gestis P: adgestis (ag- M^) «> 57 manu PM: manus ct>
58 Versarat (-se- r) o> : Vertebat P {videtur corruptum fuisse VER-
fervet
TERAT) 59 Aut B spernenda o> : ster- P floret ct> : foret P"^
362 P. PAPINl STATI
ipsa illic magni thalamo desponsa Tonantis,
expers conubii et timide positura sororem,
lumine demisso pueri lovis oscula libat
simplex et nondum furtis offensa mariti.
hoc tunc Argolicae sanctum velamine matres 65
induerant ebur, et lacrimis questuque rogabant:
'aspice sacrilegas Cadmeae paelicis arces^
siderei regina poli, tumulumque rebellem
dissice et in Tbebas aliud — potes — excute fulmen.'
quid faciat? scit Fata suis contraria Grais 70
aversumque lovem, sed nec periisse precatus
tantaque dona velit; tempus tamen obvia magni
fors dedit auxilii. videt alto ex aethere clusa
moenia et insomni vallum statione teneri:
horruit irarum stimulis motaque verendum 75
turbavit diadema coma: non saevius arsit
Herculeae cum matris onus geminosque Tonantis
secubitus vacuis indignaretur in astris.
ergo intempesta somni dulcedine captos
destinat Aonios leto praebere, suamque 80
orbibus accingi solitis iubet Irin et omne
mandat opus. paret iussis dea clara polumque
linquit et in terras longo suspenditur arcu.
stat super occiduae nebulosa cubilia noctis
Aethiopasque alios, nuUi penetrabilis astro, 85
lucus iners, subterque cavis grave rupibus antrum
61 magno b^ thalamo magni ^ desponsa (-pe- Q^) o>:
disponsa P 62 timidi f sororem Po>: furorem ex sor- B'':
fororem f : pudorem Dg 63 dimisso {ex de- M^) Mv
65 Hoc tantum fi 66 Induerant ex Imbuerant P^ (B ^o D)
67 Accipe f 68 Siderei ex -ea f^ repeliem fi^ 69 Dis-
sice P: idem vel Disice o> potesl (t) Q 71 Aversumque
Pa>: Adv- BK perisse B^ 72 magni cingi f^ (a ~ ci)
73 om. t clusa b^: clausa P 75 -que om. N verendum
ex -am b^ 76 arsit ex ard- Q^ 78 Secubitus P: Concubi-
n
tus ct> 81 iubet ex iuvet P*' acci^ f ^ 82 paret ex -at ft^
THEBAIDOS LTB. X. 363
it vacuum in montem, qua desidis atria Somni
securumque larem segnis Natura locavit.
limen opaca Quies et pigra Oblivio servant
et numquam vigili torpens Ignavia voltu. 90
Otia vestibulo pressisque Silentia pinnis
muta sedent abiguntque truces a culmine ventos
et ramos errare vetant et murmura demunt
alitibus. non hic pelagi, licet omnia clament
litora, non uUus caeli fragor; ipse profundis 95
vallibus effugiens speluncae proximus amnis
saxa inter scopulosque tacet: nigrantia circum
armenta omne solo recubat pecus, et nova marcent
germina, terrarumque inclinat spiritus herbas.
mille intus simulacra dei caelaverat ardens 100
Mulciber: hic haeret lateri redimita Voluptas,
hic comes in requiem vergens Labor, est ubi Baccho,
est ubi Martigenae socium pulvinar Amori
obtinet. interius tecti in penetralibus altis
et cum Morte iacet^ nuUique ea tristis imago 105
cemitur. haec species. ipse autem umentia subter
It e
87 Et f^ somni add. f in ras. 88 signis r 89 Ob-
Hvio L^ Lindenbrogius : oblivia FL^^oj 90 torpensque C
voltu B^: vultu P 91 pressiqe B^ pennis ex pi- B'': pe- Qb
92 abigunt ex ambiunt fi^ 94 higc B clament ex -ant Q^
95 ullus P: illic o> 97 tacet (tatecet v^) ct>: iacet P
nigrantia Po>: pigrentia coni. Garrodius minus prohdbiliter
igra
circum Pg: circa oo 99 Germina Po>: Germina r: Gramina
<SVulgo 100 — 105 om. o>: <^h^i versus | <i>n reliquis | non
habentur P"^ mg. primus protulit Lindenhrogius, in sex codicihus
eos inveniri testatur Gronovius. extant in g, in quihusdam soli
100 — 103, quo in numero praeter eos quos Kohlmannus laudavit,
Medicei sunt plut. 38, 4 mg. et 38, 7 100 deum vel deo g
101 Mulgiber P 102 ubi P: ibi s 103 ubi P: ibi ^
Martigenae vulgo: martigerae P: -ro <s: mulcigero <5 104 tecti
P Weher: tectum s 106 cernitur. hae (haec ego dedi) species.
<(ipse)> autem Vollmer 1896 p. 32: Cernitur haec species autem
P: Ipse autem vacuus curis oj: cernitur. haec species tantum:
ipse coni. Garrodius^ quod displicet
364 P. PAPINI STATI
antra soporifero stipatos flore tapetas
incubat; exhalant vestes et corpore pigro
strata calent, supraque torum niger efflat anhelo
ore vapor; manus haec fusos a tempore laevo lio
sustentat crinis, haec cornu oblita remisit.
adsunt innumero circum vaga Somnia vultu,
vera simul falsis permixtaque ******
noctis opaca cohors, trabibusque aut postibus haerent,
aut tellure iacent. tenuis, qua circuit aulam, 115
invalidusque nitor, primosque hortantia somnos
languida succiduis exspirant lumina flammis.
huc se caeruleo libravit ab aethere virgo
discolor: effulgent silvae, tenebrosaque Tempe
adrisere deae, et zonis lucentibus icta 120
evigilat domus; ipse autem nec lampade clara
nec sonitu nec voce deae perculsus eodem
more iacet, donec radios Thaumantias omnis
inpulit inque oculos penitus descendit inertes.
tunc sic orsa loqui nimborum fulva creatrix: 125
'Sidonios te luno duces, mitissime divum
Somne, iubet populumque trucis defigere Cadmi,
qui nunc eventu belli tumefactus Achaeum
107 Btipatos P<o: -tu8 BQNfr^ floret apertas (e£c-08P^)P^
tapetisLDCv: -as Q^r 108 exalaut Mfb 109 afflat g
110 vapor M^ fessos N 111 Sustenta|t Q, cornu o>: -num
PQ: -nu^^ B^ 112 — 117 exhibet unusl? nisi quod 112 — 116
etiam in cod. Coll. Corp. Ghristi Oxon. 113 flumiua flammis P
{ex V. 117), supplevere alii alia, tristia laetis Weymanus, Compte
rendu du IV. Congres . . des cathol. sect. VI sciences philol. 1898
p. 142. V. 113 eici vult Phillimorius sine idonea causa 117 lu-
mina vulgo: flumina P 119 Discolon Q^ 121 lampade ex
-da Q^ 122 necPa>: et B percussus NC^ 123 thaumantias
ex -us f* omnes P 124 Impulit P descendit ex di- "L"
125 sic^^B nimgorumB^ 126 lono L 127 populumque P*"
truces (- add. P"" aut P") P: truces r cabmi b 128 achaeum
icheum acheum
PB^Qrb/wr: achivum B^Kfg: achivumM^: achivumD: achevumL
THEBAIDOS LIB. X. 365
pervigil adservat vallum et tua iura recusat.
da precibus tantis^ rara est hoc posse facultas 130
placatumque lovem dextra lunone mereri.'
dixit, et increpitans languentia pectora dextra,
ne pereant voces, iterumque iterumque monebat.
iUe dea iussis vultu, quo nutat, eodem
adnuit; excedit gravior nigrantibus antris 136
Iris et obtusum multo iubar excitat imbri.
ipse quoque et volucrem gressum et ventosa citavit
tempora, et obscuri sinuatam frigore caeli
implevit chlamydem, tacitoque per aetbera cursu
fertur et Aoniis longe gravis imminet arvis. 140
illius aura solo volucres pecudesque ferasque
explicat, et penitus, quemcumque supervolat orbem,
languida de scopulis sidunt freta, pigrius haerent
nubila, demittunt extrema cacumina silvae,
pluraque laxato ceciderunt sidera caelo. 145
129 Pervigil ft>: -ili P vallat L* iura PBLKNCf: iussa
iiussa g^
SQDrb^v: iura M'' recuset r 180 est hoc om. B^: hoc
est B^QLf post 130 sequitur in ? quibusdam {item h^ mg.
N* mg.) lunonemque tibi placatam coniuge dextro vel Placatam-
que tibi {vel simul) iunonem coniuge dextro, de quo versu
cf. Hermes 40 (1905) p. 361 131 iunone {ex -is) b^ mereri
ire
o> {quod retinui mutata distinctione) : vereri P: mereri M^: -ris
b: merere g Gronovius 133 Nec b iterumque alterum
om. B'L^ (iterum sscr. B^L^) iterum (-que add. v^) iterumque
Nr 134 vultu quo nutat eodem P: dubium mixtumque
sopori (sopori ex pudori b^: om. r) o> quae prioris editionis
esse opinatus est Garrodius ; sed cum sensu careant, ex inter-
polatione illius lectionis eos ortos esse suspicor 136 multo
ex -tus L*^ eccitat L imbre b 138 obscura r sinuatam
ex -um b^ 139 aethera o>: aequora P 140 ad:oniis B^
141 pecudesque ex pedesque Q^ 142 quemcumque PD: quam-
cumque {ex quem- L'^) ft>: quamcumque ^^ (cum) B: quaj-
cumque N: qua- Cbv orbem PDN: UTh&m^a)-, quemcumque
. . orbem intellego: quamcumque partem orhis, ad similitudinem
pronominis uterque 6, 13. 6, 675 144 dimittunt {ex de- M^) ML
145 laxato {ex -ti B^) Pa>: lassato Menkius
366 P. PAPINl STATI
primus adesse deum subita caligine sensit
campus, et innumerae voces fremitusque virorum
submisere sonum; cum vero umentibus alis
incubuit piceaque baud umquam densior umbra
castra subit^ errare oculi resolutaque coUa, 150
et medio adfatu verba inperfecta relinqui.
mox et fulgentes clipeos et saeva remittunt
pila manu, lassique cadunt in pectora voltus.
et iam cuncta silent: ipsi iam stare recusant
cornipedes, ipsos subitus cinis abstulit ignis. 155
at non et trepidis eadem sopor otia Grais
suadet, et adiunctis arcet sua nubila castris
noctivagi vis blanda dei: stant undique in armis
foedam indignantes noctem vigilesque superbos.
ecce repens superis animum lymphantibus borror 160
Thiodamanta subit formidandoque tumultu
pandere fata iubet. sive hanc Saturnia mentem^
sive novum comitem bonus instigabat ApoUo.
prosilit in medios, visu audituque tremendus
inpatiensque dei, fragili quem mente receptum 165
non capit: exundant stimuli, nudusque per ora
stat furor, et trepidas incerto sanguine tendit
exhauritque genas — acies huc errat et illuc —
148 Summissere P 149 haut P: haud ex aut B^
150 coUo /t£ 151 Et^^ B 153 lassique ex -aque B^
V V
pectore /tt voltusB^: vultus P 155 ignes ex -isP^ 157 Saii-
det Q^ adiunctis P: aiunctis BNv: a cunctis o>: 2^\mQ,\A^ L:
c
aiunctis Q^: accinctis f: abiunctis D 158 Noctivagi ex -ci P^
160 repens P: recens (airrepens B^w^f.) o> limphatibus ex
-ta- Q^ 162 iubet ex -vet P^: iube|t Q 164 medios P:
u
medio o>: medio* Q*: medium KMf tremendis f^ 165 queiii
Pco: -que in C 166 exundant o>: exudant P nudusque Yvt.
que ireddit
nullusque L'^brV'': multus fJi} 167 tendit PBK: tendit D:
itendit
reddit o>: reddit Q^MC^f^ in sanguine B 168 Exausitque PL
acies Po>: facies; Bentleius
Jj
THEBAIDOS LIB. X. 367
sertaque mixta comis sparsa cervice flagellat.
sic Phryga terrificis genetrix Idaea cruentum 170
elicit ex adytis consumptaque bracchia ferro
scire vetat; quatit ille sacras in pectora pinus
sanguineosque rotat crines et vulnera cursu
exanimat: pavet omnis ager respersaque cultrix
arbor, et attoniti currum erexere leones. 175
ventum ad consilii penetrale domumque verendam
signorum, magnis ubi dudum cladibus aeger,
rerum extrema movens, frustra consultat Adrastus.
stant circum subiti proceres, ut quisque perempto
proximus, et magnis loca desolata tuentur 180
regibus haud laeti seque huc crevisse dolentes.
non secus amisso medium cum praeside puppis
fregit iter, subit ad vidui moderamina clavi
aut laterum custos, aut quem penes obvia ponto
prora fuit: stupet ipsa ratis tardeque secuntur 185
arma, nec accedit domino tutela minori.
ergo alacer trepidos sic erigit augur Achivos:
'magna deum mandata, duces, monitusque verendos
advehimus, non hae nostro de pectore voces:
ille canit, cui me famulari et sumere vittas 190
vestra fides, ipso non discordante, subegit.
nox fecunda operum pulchraeque accommoda fraudi
panditur augurio divom; vocat obvia Yirtus^
ex
171 Eli^it B^M^Q^ et v^ -que add. Q^ brachia P
ferri aut -e B: ferro^ (ferro v^ mg.) v: furorque (u in ras. et
alterum r add. L^) L 172 pectora a>: -re PC: -rae f^
173 rotat o>: quatit (e v. 172) P 174 respexaque Q cultrix
PN {item S legisse bene suspicatur Garrodius): cultrix Q^: cul-
tris o> 175 cursum C 176 penetrabile P"" 178 monens C
fustra b 179 perempto a>: -ta P 183 vidui o>: dubii P
(cf. Silv. 1 praef. 28) 185 sequuntur P: sequuta ex secuta b^
187 trepidos . . achivos ex -dus . . -vus f^ 188 monitus-
t
que ex -tosque P^ 190 vitas f^ 191 discordante ex desc- P^
192 fraudi ex -de B* 193 divom B^: divum P
368 P. PAPINI STATI
et poscit Fortuna manus. stupet obruta somno
Aonidum legio: tempus nunc funera regum 195
ulcisci miserumque diem; rapite arma morasque
frangite portarum: sociis lioc subdere flammas,
hoc tumulare suos. equidem haec et Marte diurno
dum res infractae pulsique in terga redimus —
per tripodas iuro et rapti nova fata magistri — 200
vidi^ et me volucres circum plausere secundae.
sed nunc certa fides. modo me sub nocte silenti
ipse, ipse adsurgens iterum tellure soluta,
qualis erat — solos infecerat umbra iugales — ,
Amphiaraus adit: non vanae monstra quietis, 205
nec somno comperta loquor. Hune' inquit, 'inertes
Inachidas — redde haec Parnassia serta meosque
redde deos — tantam patiere amittere noctem,
degener? haec egomet caeli secreta vagosque
edocui lapsus? vade heia, ulciscere ferro 210
nos saltem!' dixit, meque haec ad limina visus
cuspide sublata totoque inpellere curru.
quare agite, utendum superis; non comminus hostes
sternendi: bellum iacet, et saevire potestas.
ecqui aderunt, quos ingenti se adtollere fama 215
non pigeat, dum fata sinunt? iterum ecce benignae
noctis aves; sequor, et comitum licet agmina cessent,
solus eol atque adeo venit ille et quassat habenas.'
194 Et poscit ex Exp. f* stupet {ex stub-) f^: in ras. D: ;
d c
om. N spatio relicto 195 Aonmm r: Aonium b 196 Ulcissi B'
liceat ' a
197 hoc ?"" 8ub|dere B flammis M^ 198 haec PL^:
i o
hoc L^^o} facias et L'' 199 Quod ft 200 trepidas Q*
iuro om. C rapti ex -ta L" 206 inhertes B 207 redde
a>: -des P parnasia P 209 Degener^i^ B^: Deneger M
210 vade P: iB-uade B^: suade o> 211 Hos fi dixit ex du- L^
haec s. l. b^ 212 impellere P curru o>: cursu P
^ Ec
213 non Pa>: dum D 215 4fftee-qui P^^Q^: Saecqui B^: Haec-
qui Lrbv: En qui f: Ecce fi adherunt B 218 atque adeo
i solns iterum
PBClCf: atque adeo M^L^^D: solus o>: atque ideo K
THEBAIDOS LIB. X. 369
talia vociferans noctem exturbabat, euntque
non secus accensi proceres, quam si omnibus idem 220
corde deus: flagrant comitari et iungere casus.
ter denos numero^ turmarum robora, iussus
ipse legit; circa fremit indignata iuventus
cetera, cur maneant castris ignavaque servent
otia: pars sublime genus, pars facta suorum, 225
pars sua, sortem alii clamant, sortem nndique poscunt.
gaudet in adversis animoque adsurgit Adrastus.
vertice sic Pholoes volucrum nutritor equorum,
cum fetura gregem pecoroso vere novavit,
laetatur cernens bos montis in ardua niti, 230
hos innare vadis, certare parentibus illos;
tunc vacuo sub corde movet, qui molle domandi
ferre iugum^ qui terga boni, quis in arma tubasque
natus, ad Eleas melior quis surgere palmas:
talis erat turmae ductor longaevus Achivae. 236
nec deest coeptis: ^unde haec tam sera repente
numina? qui fractos superi rediistis ad Argos?
estne hic infelix virtus? gentique superstes
sanguis, et in miseris animorum semina durant?
laudo equidem, egregii iuvenes, pulchraque meorum 240
seditione fruor; sed fraudem et operta paramus
proelia, celandi motus: numquam apta latenti
219 euntque a>: eumque PD 221 deus idem P°
V
casis L^ 222 om. v^, add. v^ mg. turmarum ex -ba- C^
224 maneat BLfb ignaraque BQ: -araque L^^M^f* fer-
y iposcunt
vent b 225 genas Q^ suarum b 226 ciamant C^
•8- equa
229 Cum P: Cui (Qui C) o> fetura P^' 230 Laetetur b
iunare 1
231 luuare f^ 232 mole Q^ 234 quis ex qui L" 235 achi-
vum Q 236 Neque deest rb coeptis Po>: inceptis ElUsius
et Garrodius, cf. ad 8, 236 238 "superstes gentique f^
239 animorum Pa> recte: atavorum coni. Garrodius
240 egregi L iuvenes (et s. l. add.) pulchra meorum P^ in ras.
•y u
241 fror f: fragor Q* 242 nusquam fi
Stativs Thbbais. 24
370 P. PAPINI STATI
turba dolo. servate animos, venit ultor in hostis
ecce dies; tunc arma palam^ tunc ibimus omnes.'
bis tandem virtus iuvenum frenata quievit: 245
non aliter moto quam si pater Aeolus antro
portam iterum saxo premat imperiosus et omne
claudat iter, iamiam sperantibus aequora ventis.
insuper Herculeum sibi iungit Agyllea vates
Actoraque: hic aptus suadere, hic robore iactat 250
non cessisse patri; comites tribus ordine deni^
horrendum Aoniis et contra stantibus agmen.
ipse novi gradiens furta ad Mavortia belli
ponit adoratas, Phoebea insignia, frondes,
longaevique ducis gremio commendat honorem 255
frontis, et oblatam Polynicis munere grato
loricam galeamque subit. ferus Actora magno
ense gravat Capaneus, ipse haud dignatus in hostem
ire dolo superosque sequi. permutat Agylleus
arma trucis Nomii: quid enim fallentibus umbris 260
arcus et Herculeae iuvissent bella sagittae?
inde per abruptas castrorum ex aggere pinnas,
ne gravis exclamet portae mugitus aenae^
praecipitant saltu; nec longum, et protinus ingens
praeda solo ceu iam exanimes multoque peracti 265
ense iacent. 'ite, o socii, quacumque voluptas
caedis inexhaustae, superisque faventibus, oro,
sufficite!' hortatur clara iam voce sacerdos,
243 hostes P 244 Ecce mihi suspectum eolu^ ab alto
(-" ab alto in ras. v^) v 245 quevit f 247 premit Q in-
periosus f 248 Claudet L" sperantibus {ex spi- M^f^) o>:
Bpirantibus FBLQ 249 erculeum L agylea P, cf. 259. 308
250 suaderi r: saudere Q robore P: -ra o> 251 Non
cessisse ex Conc- C* 252 aonis B 255. 254 N 254 ad-
iroratas B^: adoratas ex -tos L^^Q^ 255 om. Q\ add. Q^ mry.
du|cis (1) B 256 om. f oblatam (-ta Lb) a>: obliquam P
257 magno ex -a L" 258 haut P: haud ex aut B^
hostes D 259 agyleus P 260 fallantibus "L" 261 er-
culeae L 262 pinnas ct>: portas P 264 saltum b et om. rg
266 potestas voluptas M^: voluntas N 267 -que om. D
THEBAIDOS LIB. X. 371
'cernitis expositas turpi marcore cohortes?
pro pudor! Argolicas hine ausi obsidere portas, 270
hi servare viros?' sic fatus^ et exuit ensem
fulmineum rapidaque manu morientia transit
agmina. quis numeret caedes, aut nomine turbam
exanimem signare queat? subit ordine nuUo
tergaque pectoraque et galeis inclusa relinquit 275
murmura permiscetque vagos in sanguine manes:
hunc temere explicitum stratis, hunc sero remissis
gressibus inlapsum clipeo et male tela tenentem^
coetibus hos mediis vina inter et arma iacentes,
adclinis clipeis alios, ut quemque ligatum 280
infelix tellure sopor supremaque nubes
obruerat. nec numen abest, armataque luno
lunarem quatiens exerta lampada dextra
pandit iter firmatque animos et corpora monstrat.
sentit adesse deam^ tacitus sed gaudia celat 285
Thiodamas; iam tarda manus, iam debile ferrum
et caligantes nimiis successibus irae.
Caspia non aliter magnorum in strage iuvencum
tigris^ ubi inmenso rabies placata cruore
lassavitque genas et crasso sordida tabo 290
confudit maculas, spectat sua facta doletque
270 arcolicas b 271 viros Po>: vias Garrodius, qua
mutatione acumen perit ^^tus (ac) L 272 Folmineum f
subit
274 subit a>: subito P: fodit D: fodit hv: subiit fi 275 reli-
., , . , X i^ imentes .
quit (-id L)BQLfC^ 276 vagos . . manes M^ 277 explici-
tum ex -cui f^: explitum b 278 tenentem "tela Q^ tentem
i tenentein
B^: regentem M^f^ 279 vina (ex vana fi^: vana C) o>: una P
rem
280 Adclinis ex -es P*' 283 Lunatam C^ lampada ex -de Q^
s
284 mostrat L 285 Sentit Q* vulgo posf tacitus distinguunt
286 Theodamas C: Thiodomas Q: Thiadamas L 289 ra-
pies f placata «>: pacata P: pacata L^ 290 Laxavitque D
V
crasso e>: grasso P 291 Confudit (-fidit f^) a>: -fundit PD:
24*
372 P- PAPINI STATI
defecisse famein: victus sic augur inerrat
caedibus Aoniis; optet nunc braccliia centum
centenasque in bella manus; iam taedet inanes
exhaurire minas, hostemque adsurgere mallet. 295
, parte alia segnes magno satus Hercule vastat
Sidonios Actorque alia, sua quemque cruento
limite turba subit: stagnant nigrantia tabo
gramina, sanguineis nutant tentoria rivis;
fumat humus, somnique et mortis anhelitus una 300
volvitur; haut quisquam visus aut ora iacentum
erexit: tali miseris deus aliger umbra
incubat et tantum morientia lumina solvit.
traxerat insomnis cithara ludoque suprema
sidera iam nullos visurus lalmenus ortus, 305
Sidonium paeana canens; huic languida cervix
in laevum cogente deo mediaque iacebant
colla relicta lyra: ferrum per pectus Agylleus
exigit aptatamque cava testudine dextram
percutit et digitos inter sua fila trementes. 310
proturbat mensas dirus liquor: undique manant
-fugdit Q maculas ex -os Q^: malas Garrodius, sed maculae
tigridis propriae fata L*^ 292 famen L -mar Q^ {e v. 291)
a t
293 optet L": optat tv nunc M* brachia P 295 ex-
urgere D mallet PBLQD: malit o> 296 vastant Q 299 nu-
tant P«>: -que natant Marklandus ad Silv. 2, i, 17: fluitant
Bentleius 300 Spumat frg. Werd. -que om. C hanelitus b
301 Solvitur frg. Werd.^ haud ora fi 304 supprema B
305 Sidere f^: -ra ex -ro L" nullos ex -us L" lalmenus
proprium
Gronovius: ialminus P°: palmenus o>: almeus S: almenius M:
alemnius fit: alimenus "bv: almenus r hortus B: 4»- ortus fi^
307 media|que f (e) relicta Po> (quod defendit Imhofius):
relapsaNg: re\>\\cidb Heinsius: reclina Gronovius: r eiecta. BaeJi-
rens., cf. 9,173 reiecta, 6,770 reicit; unde haud scio an 4,574
ta
sit scribendum leciet agyleus P 309 ExegitMC^r aptamque
B^Q^f^: aptamque LCr^: artamqueM: captamque N 310 Per-
cutit ct> : -culit P phila L 311 Perturbat L N durus C manent L '^
fi
THEBAIDOS LIB. X. 373
sanguine permixti latices et Bacchiis in altos
crateras paterasque redit. ferus occupat Actor
inplicitum fratri Thamyrin, Tagus liaurit Ecliecli
terga coronati^ Danaus caput amputat Hebri: 315
nescius heu rapitur fatis, hilarisque sub umbras
vita fugit mortisque ferae lucrata dolores.
stratus humo gelida subter iuga fida rotasque
Calpetus Aonios gramen gentile metentes
prollatu terrebat equos: madida ora redundant 320
accensusque mero sopor aestuat; ecce iacentis
Inachius vates iugulum fodit^ expulit ingens
vina cruor fractumque perit in sanguine murmur.
fors illi praesaga quies, nigrasque gravatus
per somnum Thebas et Thiodamanta videbat. 325
quarta soporiferae superabant tempora nocti,
cum vacuae nubes et honor non omnibus astris,
adflatusque fugit curru maiore Bootes.
iamque ipsum defecit opus, cum providus Actor
Thiodamanta vocat: '^satis haec inopina Pelasgis 330
gaudia: vix ullos tanto reor agmine saevam
effugisse necem, ni quos deformis in alto
sanguine degeneres occultat vita; secundis
312 verba in altos corrupta esse suspicatur Garrodius , cui
ego non accedo; in atros coni. Postgatius 313 pateresque b^
314 Implicitum P thamyrin P: -rim (-rum BL/u,: -arim
Kv'^ frg. Werd.) o> aurit B^ ecbecli (eth- SLCfb^v) o>:
eclecli Q: eccechli P: Echetli Willinsins 315 hebro br
316 umbris frg. Werd.^ 317 lucrata temere in suspicionem
vocavit Garrodius. nam sine sensu doloris qui obit, mortis do-
lores lucratur 318 gelida (-do L) co: -das P 319 Calpetus
PQ frg. Werd.: Palpetus (-pi- f: -as r) o> aonios (-as Q^) o>:
-us P/tt 320 Ifora B'L^ 321 Accensumque L'^; Accensusque
Jj" mg. sopor ex -er P'' iacentis {ex -tes L") ft>: tac- PN^
323 -que om. r perit cum fi 324 Mors frg. Werd. 325 thio-
danta L" 326 noctis NC 328 Affatusque f^ cursu D
g i quos
329 actor ex auctor C 330 pelagis L*" 332 ni o> : hi P quod L "
374 P. PAPINI STATI
pone modum: sunt et diris sua numina Thebis.
forsitan et nobis modo quae favere, recedunt.' ;-;35
paruit, et madidas toUens ad sidera palmas:
Thoebe, tibi exuvias monstratae praemia noctis
nondum ablutus aquis — tibi enim haec ego sacralitavi —
trado ferus miles, tripodum fidusque sacerdos.
si non dedecui tua iussa tulique prementem, 340
saepe veni, saepe hanc dignare inrumpere mentem.
nunc tibi trudus honos, trunca arma cruorque virorum:
at patrias si quando domos optataque, Paean,
templa, hjcie, dabis, tot ditia dona sacratis
postibus et totidem voti memor exige tauros.' 345
dixeratj et laetis socios revocabat ab armis.
venerat hos inter fato Calydonius Hopleus
Maenaliusque Dymas, dilecti regibus ambo,
regum ambo comites, quorum post funera maesti
vitam indignantur. prior Arcada concitat Hopleus: 350
'nuUane post manes regis tibi cura perempti,
TESTIMONIA 343 Prisc. GL II 41, 17 (i ante vocalem) m
Graecis saepe invenimus, ut Chius et dla et in uno trisyllabo,
quod apud Statium legi, Lyclus Statius in X Thebaidos : at pa-
trias . . exige tauros. ihid. 72, 7 Lycius apud Statium in X pro-
ducta paenultima invenitur: at patrias . . domus . . exige tauros
335 add. TX^ mg. receduntPo>: -dsintJortinus^sedcf.Silv.
1, 3, 63 {ubi debet scribere debui) ; 2, 6, 101 ; 5, 3, 185 336 madidas
a praemia
ex -08 f^: -dis 'L", sidere frg.Werd.^ 337 Poebe N proelia N
338 Necdum N enim om. L ego haec C 339 tripodum
miles fi 342. 341 Q, ordinem restituit Q^ 341 erumpere M^:
erumpere f 342 Non D crudis C honos ex honus P°
343 At o>: Ad P 344 tot Po>: tunc N^ ditia Po>: docia f
•8 noB ire
licei r dabis lyciae b dabis P' 345 Hostibus C
346 laeti B^: laetus b revocabat (r- in ras.) Q': ^evocabai
U8
(s-) L 347 interfato Q^ fa^to (c) Bf colidonius f: cali-
y ' " idi
donios L" opleus BLQMfb 348 delecti M*" 349 Regum
ambo comites jprior ftroadvi eonei-tat oplous Q, in mg. suppl. Q^*^'')
350 opleus BLQMfb
THEBAIDOS LIB. X. 375
clare Dyma, teneant quem iam fortasse volucres
Thebanique canes? patriae quid deinde feretis,
Arcades? en reduces contra venit aspera mater:
funus ubi? at nostro semper sub pectore Tydeus 355
saevit inops tumuli, quamvis patientior artus
ille nec abruptis adeo lacrimabilis annis.
ire tamen saevumque libet nullo ordine passim
scrutari campum, mediasve inrumpere Thebas.'
excipit orsa Dymas: ^per ego haec vaga sidera iuro, 360
per ducis errantis instar mihi numinis umbras,
idem animus misero; comitem circumspicit olim
mens humilis luctu, sed nunc prior ibo' — viamque
inchoat et maesto conversus ad aethera voltu
sic ait: ^arcanae moderatrix Cynthia noctis, 365
si te tergeminis perhibent variare figuris
numen et in silvas alio descendere voltu,
ille comes nuper nemorumque insignis alumnus,
ille tuus, Diana, puer — nunc respice saltem —
quaeritur.' intendit pronis dea curribus almum 370
352 Clare PN^: Care a> teneant Po>: temerant Baehrens^
quae coniectura eo commendari videtur quod praeter hunc locum
fortasse apud Statium coniunctivum secum non habet. sed ne in
forsitan quidem poeta sibi constans 353 Theban^ique L^
^ deinde
capes P^ quod r de L^ 355 at o> : ad P nostro ct*:
nostros P tydaeus P 356 inobs b pancior L^ 357 ab-
ruptis ex -us B^ amnis D 358 om. L^, add. L^ mg. Ire ex
Ille Q^ 359 mediasve PD: -que o> 360 Excipit (-ci- inras.) f^
e j.
vaga e^ -0 L*^ sidera ex se- "L^ 361 errantis P*": erantes L"
ardor
IXuminis L^: i nu sscr. L^ 362 animus P: ardor o: animus
DN 363. 365. 366. 367. 364 frg. Werd. ita ut 360. 367 tmo versu
y
scripti sint 363 set P 364 hethera Bb voltu v: voltu B^:
i Numen
vultu P 366 tergeminis ex -gi-B^ 367 Lumen L^ frg. Werd.^
voltu Bv frg.Werd.: vultu P 368 alumni f 369 diana
ex diona Q^ saltim M 370 intendit ? Barthius: incendit
Pa> cornibus Marklandus servato curru v. 371
376 P. PAPINI STATI
sidus et admoto monstravit funera cornu.
apparent campi Thebaeque altusque Cithaeron:
sic ubi nocturnum tonitru malus aethera frangit
luppiter, absiliunt nubes et fulgure claro
astra patent^ subitusque oculis ostenditur orbis. 375
accepit radios et eadem percitus Hopleus
Tydea luce videt; longe dant signa per umbras
mutua laetantes, et amicum pondus uterque,
ceu reduces vitae saevaque a morte remissos,
subiecta cervice levant; nec verba, nec ausi 380
flere diu: prope saeva dies indexque minatur
ortus. eunt taciti per maesta silentia magnis
passibus exhaustasque dolent pallere tenebras.
invida fata piis et fors ingentibus ausis
rara comes. iam castra vident animisque propinquant, 385
et decrescit onus, subiti cum pulveris umbra
et sonus a tergo. monitu ducis acer agebat
Amphion equites, noctem vigilataque castra
explorare datus, primusque per avia campi
374 Class. Auct. ed. Mai IX p. 54 absilire discedere. unde
Statius: absiluit nubes fulgore claro 384 Serv. Aen. 9, 212
Statius hinc trahens colorem ait: invida . . comes
__ . f, . , ^ icurru
371 tunera a>: sidera P cornu o>: curru P: cornu N:
} cornu V
curru D 373 nocturum f: noctornum L^ 374 absiliunt a>:
ads- {vel ass-) PBQNyM: ass- C^ abs- ex ads- L^ fulgore L
a
375 petent P^: latent Garrodius^ sed orbis est terra, no7i luna
post 375 in C legitur hic versus: Archada mox dimas nuda
tellure iacentem fictus ex 9, 898 376 eadem ^ B* opleus f :
a g
obleus L 377 umbris B^ 378 lactantes Q^ 379 saevaque
ex -ve- f^ 380 levant (-at br: laevant S) o>: lavant P:
ferunt
mutant K' verba ex -bo "L" 384 fata piis et o>: fatidici
sed P 385 comas "L" 386 subita QLMf^ 387 Fit {ex
Et Q^) QNrg: It b: Est ^ 389 Explorare o>: -ata P datos
l-mu8
Koestlinius primique M^
i
THEBAIDOS LIB. X. 377
usque procul — necdum totas lux solverat umbras — 390
nescio quid visu dubium incertumque moveri
corporaque ire videt; subitus mox fraude reperta
exclamat: ^cohibete gradum quicumque!' sed hostes
esse patet: miseri pergunt anteire timentque
non sibi; tunc mortem trepidis minitatur et hastam 395
expulit, ac vanos alte levat eminus ictus,
adfectans errare manum. stetit illa Dymantis
ante oculos, qui forte prior gressumque repressit.
at non magnanimus curavit perdere iactus
Aepytus, et fixo transverberat Hoplea tergo 400
pendentisque etiam perstrinxit Tydeos armos.
labitur egregii nondum ducis inmemor Hopleus,
exspiratque tenens — felix, si corpus ademptum
nesciat — , et saevas talis descendit ad umbras.
viderat hoc retro conversus et agmina sentit 405
iuncta Dymas, dubius precibusne subiret an armis
instantes; arma ira dabat, fortuna precari^
non audere iubet: neutri fiducia coepto.
distulit ira preces; ponit miserabile corpus
ante pedes, tergoque graves, quas forte ferebat, 410
tigridis exuvias, in laevam torquet et obstat
exertum obiectans mucronem, inque omnia tela
versus et ad caedem iuxta mortemque paratus:
ut lea, quam saevo fetam pressere cubili
391 quod f moveriLi 392 vident C 393 -^hibete M»:
cohibere b 394 peragunt Q^: perggunt f 395 minatur f*
396 vanos a> : vano P alate P "397 Affectans P: Adfl- ft
manum PD: -us o> ille C 401 Pendentesque P: -que om. br
n
perstrixit Q*: -strixit b 402 egregi B nondum ducis (dum
s. l. B^Q2^ Po>: ducis nondum b: -que ducis non r: sed non
ducis N^: ^^^non d. v^: non iam C immemor P opleus Lb
recte distinxit Kohlmannus 404 et PD: ac (at S) o> des-
cenditPSK^: -dat a> 406 -ne om. ^ armisej^-aP^ 407 om.
L\ add.^L^mg. 410 ferebat P: regebat BSQ^: gerebat NC:
regebat K^M^f^b^: tegebat v 411 laevam {ex -om B^?) PBC:
-um (-um in ras. v^: ex -om L*^) €t> 413 Mersus fi
378 P. PAPINI STATl
venantes Numidae, natos erecta superstat, 415
mente sub incerta torvom ac miserabile frendens;
illa quidem turbare globos et frangere morsu
tela queat, sed prolis amor crudelia vincit
pectora, et a media catulos circumspicit ira.
et iam laeva viro, quamvis saevire vetaret 420
Amphion, erepta manus, puerique trabuntur
ora supina comis. serus tunc denique supplex
demisso mucrone rogat: ^moderatius, oro,
ducite, fulminei per vos cunabula Bacchi
Inoamque fugam vestrique Palaemonis annos! 425
si cui forte domi natorum gaudia, si quis
hic pater, angusti puero date pulveris haustus
exiguamque facem! rogat, en rogat ipse tacentis
voltus: ego infandas potior satiare volucres,
me praebete feris, ego bella audere coegi.' 430
'immo' ait Amphion, 'regem si tanta cupido
condere, quae timidis belli mens, ede, Pelasgis,
quid fracti exanguesque parent; cuncta ocius effer,
et vita tumuloque ducis donatus abito.'
horruit et toto praecordia protinus Arcas 435
implevit capulo. ^summumne hoc cladibus' inquit,
'derat, ut adflictos turparem ego proditor Argos?
416 sub Po> {quod retinui mutata interpunctione) : sui
Heinsivs: sed Garrodius torvom B^: torvumP 418proli8a>:
pronus P 419 a om. C 421 erepta o>: erecta P trahantur
B^M^Q^: -hantur ffi 422 seras P'' 424 per vos o>: par-
e -8 ad. u
V08 P: parvos Q.^ cunabula P'": cunabala M^ ,bachi 'cuna-
bula L* 425 Inomque f^: Lieamque in ras. L^ an^nos B
428 tacentis Marklandus ad Silv. 1,3,36: iacentis (-es'?) Po>
429 Voltus B: Vultus P infandas om. L\ add. s. l L"
431 ajit (g) f amphon L cupido est M 432 Pondere C
433 parent PDN: -ant o>: -ent L'^ efer B: effer ex effor L*'
V
434 tumoloque f 436 hoc om. f 437 turparem o>: tur-
barem PSKDNC: tui-parem v^
THEBAIDOS LIB. X. 379
nil emimus tanti, nec sic velit ipse cremari.'
sic ait^ et magno proscissum volnere pectus
iniecit puero, supremaque murmura volvens: 440
'hoc tamen intereaf et tu potiare sepulcro'
* * *
tales optatis regum in complexibus ambo^
par insigne animis^ Aetolus et inclytus Arcas,
egregias efflant animas letoque fruuntur.
vos quoque sacrati^ quamvis mea carmina surgant 445
inferiore lyra^ memores superabitis annos.
forsitan et comites non aspernabitur umbras
Euryalus Phrygiique admittet gloria Nisi.
at ferus Amphion^ regi qui facta reportent
edoceantque dolum captivaque corpora reddant, 450
mittit ovans; clusis ipse insultare Pelasgis
tendit et abscisos sociorum ostendere voltus.
interea reducem murorum e culmine Grai
Thiodamanta vident nec iam erumpentia celant
gaudia. ut exertos enses et caede recenti 455
438 eminus B^ (emimus B^ mg.): eminus Q^: emius f^:
i eminus
quimus L^: minus est C sic {ex si Q,^K^ft^) «>: si PBg
ipse o>: iste P 441 et tu P: claro o> {interpolatione foedis-
sima); an Statius in caesura hiatum admisit, sicut 8, 36? de sensu
cf. 9, 564. sed tu Vollmer 1896 p. 32 {uhi aut sed aut tu
supervacaneum est): mecum Garrodius^ qui suprema .. volvens
ad recte Dymantem rettulit-^ conieci saltem potiore P^- potiere
D: potiore v^ sepulctiro P post v. 441 lacunam statui, nisi
forte Statius sermonem abrumpit, ut repente puerum concidisse
appareat, cf. 10, 688 442 — 481 paene extincti in D 442 Tales
ex -is Q^ in om. N 444 Egregius Q^ 447 Fossitan Q^
asperabitur P^ 448 Eiyalus P^ admittit Q: -at b: -at r
449 amphyon P facta reportent add. N^ reportant Q:
ireportent
renarrent b^ 450 om. L^, add. L^ mg. 451 clausis Mf
452 abcisos f voltus Bv: vultus P 453 ducem Q^
455 exertos (et ex- L) o>: exortos P recentum r
380 P. PAPINI STATI
arma rubere notant, novus adsilit aethera magnum
clamor, et e summo pendent cupida agmina vallo
noscere quisque suos. volucrum sic turba recentum,
cum reducem longo prospexit in aere matrem,
ire cupit contra summique e margine nidi 46o
extat hians, iamiamque cadat, ni pectore toto
obstet aperta parens et amantibus increpet alis.
dumque opus arcanum et taciti conpendia Martis
ennmerant laetisque suos complexibus implent
Hopleaque exquirunt tardumque Dymanta queruntur: 465
ecce et Dircaeae iuxta dux concitus alae
venerat Ampbion-, non longum caede recenti
laetatus videt innumeris fervere catervis
tellurem atque una gentem exspirare ruina.
qui tremor elicita caeli de lampade tactis, 470
hic fixit iuvenem, pariterque horrore sub uno
vox, acies sanguisque perit, gemitusque parantem
ipse ultro convertit equos; fugit ala retorto
pulvere. nondum illi Thebarum claustra subibant,
et iam Argiva cohors nocturno freta triumpho 475
456 rubere ex sub ere Q^ novus a>: tunc P; illud recepi
mutata distinctione 457 | vallo (b-) C 459 aere PD: aethere
{ex -ra b^) o> 460 cupit bis N summique P: summaque
(-mo- v: -que om. N) o>, cf. 8, 730. margo seniper masculifie
apud Statium ponitur ab Q vidi C 461 Extant B^
cadit b ni eic ne P^ 462 increpet ex -at Q 463 tacita f ^
compendia P 464 Etnumerant L^ 465 Opleaque Lb:
Ho|pleaque (p) B tarfumque Q* adymanta P^ 466 et
dirchaeae PDCi^: ®*dircaeae B^: dircaeae o>: -que d. L:
ibi d. f^fi^ dirceas . . alas b^: ^^ dircaeas . . . alas Q^ 467 re-
cente C 469 exspirare ex expiare /u^: expirare v^ ruina o>:
-am P 470 elicita g Peyraredus: inlicita Pa>: inicitur
Garrodius haud male: ilicibus Phillimorius tactis PBC:
tactis L": tactos (te- b^) o> 472 Vox acies (-es add. Q^) o>:
V V
Vix acie P parantem «>: parentem P" 473 equos Q,^:
equua P fuit "L" 474 ille r 476 trumpho L
THEBAIDOS LIB. X. 381
prosilit in campos; per et arma et membra iacentum
taetraque congerie sola semianimumque cruorem
cornipedes ipsique ruunt: gravis exterit artus
ungula, sanguineus lavat imber et inpedit axes.
dulce viris hac ire via, ceu tecta superbi 480
Sidonia atque ipsas calcent in sanguine Thebas.
hortatur Capaneus: ^satis occultata, Pelasgi,
delituit virtus: nunc, nunc mihi vincere pulchrum
teste die; mecum clamore et pulvere aperto
ite palam^ iuvenes: sunt et mihi provida dextrae 485
omina et horrendi stricto mucrone furores.'
sic ait; ardentes alacer succendit Adrastus
Argolicusque gener^ sequitur iam tristior augur.
iamque premunt muros — et adhuc nova funera narrat
Amphion — miseramque intrarant protinus urbem, 490
ni Megareus specula citus exclamasset ab alta:
'claude, ^igil? subeunt hostes, claude undique portas!'
est ubi dat vires nimius timor: ocius omnis
porta coit; solas dum tardius artat Echion
Ogygias, audax animis Spartana iuventus 495
inrupit, caesique ruunt in limine primo
493 Serv. Aen. 2, 854 plerumque enim desperatione robur
augetur, ut Statius: est ubi dat vires nimius timor
476 alterum et s. l. add. B^ 478 Cornipes N gravis
pro terit
ex -es P^ exterit P: exerit (ai: extrahit "R^^mg) a>: exerit C*
479 lavat (-bat N^ -vat f^) «>: libat P imperit P^ {aut
P", Df^R) 481 sanguine PD: pulvere «> 482 ocultata f
g
pelagi C 483 virtus s. l. add. Q^ nunc nunc o>: nunc
est P; an nunc et ? 486 Omina (ex Omnia fi^) u>: Omnia
P : numina Menkius cl. 3, 615 orrendi f 487 succendit o> :
-cedit P 488 gener s. l. add. Q* 490 Aphion L intra-
r
rant Klotzius : intrabant P" : intrabant (-rent sscr. f) ct>, cf. 9,
370. 10, 500 491 Mi L maegereus P^ 493 Ast L
omnis ex -es P^B^Q^: omnes /i 494 cogit L 495 animis
Po>: animi L Gronovius
382 P. PAPINI STATI
incola Taygeti Panopeus rigidique natator
Oebalus Eurotae; tuque, o spectate palaestris
omnibus et nuper Nemeaeo in pulvere felix,
Alcidama, primis quem caestibus ipse ligarat 500
Tyndarides, nitidi moriens couvexa magistri
respicis: averso pariter deus occidit astro.
te nemus Oebalium^ te lubrica ripa Lacaenae
virginis et falso gurges cantatus olori
fiebit, Amyclaeis Triviae lugebere Nymphis, 505
et quae te leges praeceptaque fortia belli
erudiit genetrix, nimium didicisse queretur.
talis Echionio Mavors in limine saevit.
tandem umeris obnixus Acron et pectore toto
pronus lalmeiiides aeratae robora portae 51 o
torserunt: quanta pariter cervice gementes
profringunt inarata diu Pangaea iuvenci.
par operis iactura lucro, quippe boste retento
513 Serv. Aen. 9, 724 ast alios eecum includit: Statius: par
operis (-ri eodd. jpraeter F) iactura lucro; namque hoste recepto
exclusere suos
497 tageti MLCfb rigidique ex le- M^^f^: ridigique P
498 calestris f 499 nemeoN: iam nemeoBLQMfCb 500 Al-
cidamma P: -damas f ligarat cw: ligabat P 501 yitidi Q^
moriens (e ex i) Q.^ maistri L" 502 adverso Nr^
603 oebalion 0^ 504 gurgis P oliri P*': olore (ho- b) «>
505 Flebit Ng: Flevit Pco tribiae P" 506 quae ex que f^
607 Erudiit (-dgiit Q: -duit b; -d- in ras. b*) o>: -dit P
quenmtur b* 510 Pronus tt>: Protinus P: Protinus v^ Alme-
nides pronus fi ialmenides (ex alim- C^ a>: alm- PLSr: a^n- b:
ealmenides D: almeides N aeratae Klotzius: erratae P": fer-
i eratae
ratae a> : ferratae N ; cf. Ov. fast. 2, 785 met. 8, 41 Verg. Aen. 2, 481
r
512 Profringunt Po>: Profingunt M^: Profingunt^: Profinduntb:
i scindunt c
Prostringunt C: Prostringunt D: Prosindunt v'^ in aratra C
a
pangae P' 513 lucro ex loco M^ hoste re- ex hostes e L"
THEBAIDOS LIB. X. 383
exclusere suos; cadit intra moenia Graius
Ormenus, et pronas tendentis Amyntoris ulnas 516
fundentisque preces penitus cervice remissa
verba solo voltusque cadunt^ coUoque decorus
torques in hostiles cecidit per vulnus harenas.
solvitur interea vallum, primaeque recusant
stare morae; iarn se peditum iunxere catervae 520
moenibus: at patulas saltu transmittere fossas
borror equis^ haerent trepidi atque inmane paventes
abruptum mirantur agi; nunc inpetus ire
margine ab extremo, nunc sponte in frena recedunt.
hi praefixa solo vellunt munimina, at illi 525
portarum obiectus minuunt et ferrea sudant
claustra remoliri, trabibusque f et ariete sonoro
pellunt saxa loco; pars ad fastigia missas
exsultant haesisse faces, pars ima lacessunt
scrutanturque cavas caeca testudine turres. 530
at Tyrii, quae sola salus, caput omne coronant
514 graius igramm f^ 515 Ormenus o>: -as P: Orne-
mus K: Ormeus f amyntaris ex -as Q^ 516 Fundentesque P
remissa P: recisa (ric- L^) o> 517 voltusque v: vo- B^-
vu- P deconis M'^ 518 Torquis PBLMfv harenes L"
i pronae
519 primaeque M*^ 520 se om L iuncxere (ncx in ras. P^)
PB 521 at a>: ad P: ac (c in ras.) f^ fossas ex foras B^
a
522 equis ex -us Q^ immune P'' 523 agi o>: iter P
525 prefixa ex -o L*^ munima f 526 obiectas M* 527 re-
molliri Qb trabibus et ariete P^: trabibusque artata o>
interpolatione manifesta. corrupta est vox ariete, cuius usum
heroes nesciunt, nec in suspicione est epitheton sonoro, modo ne
cum loco coniungatur. itaque ex eis quae prolata sunt, unum
Postgatii propositum atque aere probabile. nam aut aere quod
Kohlmannus suspicatus est, propter disiunctivam particulam
ferri nequit. atque assere duro Owenus 528 Yellunt fi
iaono ^ ihe "
loco N^r missos P^: missos C 629 lesisse Q^ lacessit b:
i asunt t
-ssit r 530 cava fi: cavas ex -os L" terras r 531 Ad P^
384 P. PAPINI STATI
murorum, nigrasque sudes et lucida ferro
spicula et arsuras caeli per inania giandes
saxaque in adversos ipsis avolsa rotabant
moenibus: exundant saevo fastigia nimbo, 535
armataeque vomunt stridentia tela fenestrae.
qualiter aut Malean aut alta Ceraunia supra
cessantes in nube sedent nigrisque locantur
coUibus et subitae saliunt in vela procellae:
talis Agenoreis Argivom exercitus armis 540
obruitur; non ora virum, non pectora flectit
imber atrox, rectosque tenent in moenia voltus
inmemores leti et tantum sua tela videntes.
Anthea falcato lustrantem moenia curru
desuper Ogygiae pepulit gravis impetus liastae-, 545
lora excussa manu, retroque in terga volutus
semianimos artus ocreis retinentibus haeret;
mirandum visu belli scelus: arma trahuntur,
fumantesque rotae tellurem et tertius hastae
583 Serv. Aen. 9, 586 plumbum enim iactum nimio rotatu
et aerlB calore dissolvitur, Statius : et arsuras . . . glandes
r
532 Mutorum JS." nigrasque Po>: ignitasque vel igni-
ferasque Garrodius 533 glandes ex -et Q^ 534 avolsa fv:
avolsaB*: avulsaP: adversaC* 535 exdantL*^ 536 fenestrae
fenegtrae
PD: pharetrae (-tre QK) o>: pharetrae N 537 maleen ex
maleunt L'^ cerauna P^: ceu rania f^ 538 Cursantes L
subite saliunt ex -ter aliunt L ^ locantur Buryus : locuntur P :
} loquuntur i le
legantur S: leguntur o>: leguntur N: teguntur D 540 Talis
o>: Talibus P argivom B^: argivum P armis a>: orans P:
armia ^ ^^
^^^ (amnis) Q 542 voltus B^: vu- P 543 Immerores f^
545 ogygyae P 546. 547 om. B\ add. B' mg. 546—549 om.
f\ add. f* mg. 546 volutus o> : solutus PN': volutus r
547 Semianimes fi occreis f 549 tellurem et tertius «>:
ihastam
tellurem et territus P astae L^: hastae M^: hastae ex -tam Q^
THEBAIDOS LIB. X. 385
sulcus arat; longo sequitur vaga pulvere cervix, 550
et resupinarum patet orbita lata comarum.
at tuba luctificis pulsat clangoribus urbem
obsaeptasque fores sonitu perfriugit amaro.
divisere aditus, omnique in limine saevus
signifer^ ^nte omnes sua damna et gaudia portans. 555
dira intus facies, vix Mavors ipse videndo
gaudeat; insanis lympbatam horroribus urbem
scindunt dissensu vario Luctusque Furorque
et Pavor et caecis Fuga circumfusa tenebris.
Bellum intrasse putes: fervent discursibus arces, 560
miscentur clamore viae, ferrum undique et ignes
mente vident, saevas mente accepere catenas.
consumpsit ventura timor: iam tecta replerunt
templaque et ingratae vallantur planctibus arae.
una omnis eademque subit formido per annos: 565
poscunt fata senes^ ardet palletque iuventus,
atria femineis trepidant ululata querellis.
flent pueri et flendi nequeunt cognoscere causas
attoniti et tantum matrum lamenta trementes.
illas cogit amor, nec habent extrema pudorem: 570
ipsae tela viris, ipsae iram animosque ministrant,
hortanturque unaque ruunt, nec avita gementes
550 longo ex -% Q^ vaga v^ 551 ressupinarum P^
llata
, uc
tela v^ ^omarum P^ 552 tu|ba (r) P laetiferis C*
n S8 "
clagoribus P^ 553 Obsaeptasque P'' perfringit {ex -at Q^)
Pa>: perstringit (-at f^) fb: perstrinxit v 555 portans P:
portat o> 557 insanis PDg: incertis o> 558 om. f^; Miscen-
tur clamore viae ferrum undique et ignes add. t^mg.
560 discurribus f^ 561 om. f\ add. i^mg. 562 caternas C
563 Consumpsit {ex -ru-) P^: Cum sumpsit b replerunt
Mg: replerant o>: replorant P 564 velantur fi 565 omnes P
ti videnteB
569 trementes P: timentes o>: trementes D: timentes r:
seqiientea j^ lOrt
timentes K* 570 abent B^ 572 Artanturque r
Stativb Thkbais. 25
386 P. PAPINI STATI
limina nec parvos cessant ostendere natos:
sic ubi pumiceo pastor rapturus ab antro
armatas erexit apes, fremit aspera nubes, 575
inque vicem sese stridore hortantur et omnes
hostis in ora volant, mox deficientibus alis
amplexae flavamque domum captivaque plangunt
mella laboratasque premunt ad pectora ceras.
nec non ancipitis pugnat sententia volgi 580
discordesque serit motus: hi reddere fratrem —
nec mussant, sed voce palam claroque tumultu — ,
reddere regna iubent; periit reverentia regis
soUicitis: Veniat pactumque hic conputet annum,
Cadmeosque lares exul patriasque salutet 585
infelix tenebras; cur autem ego sanguine fraudes
et periura luam regalis crimina noxae?'
inde alii: ^sera ista fides, iam vincere mavult.'
Tiresian alii lacrimis et supplice coetu
orant, quodque unum rebus solamen in artis, 590
nosse futura rogant. tenet ille inclusa premitque
fata deum: 'quiane ante duci bene credita nostro
consilia et monitus, cum perfida bella vetarem?
te tamen, infelix' inquit, 'perituraque Thebe,
594 Pomp. GL V 17&, 8 haec Thebe, ut est: te quoque
peritura Thebe
573 cessant ex -unt L" 574 puniceo QN 575 Arma-
tas ex -08 Q^ nubis P 577 Hostis ex -es P* hora B
tas unt
volant {ex -ans M^) o>: volent P 579 laborantesque premit Q^
680 accipitis L" pugna^t B^: pugnaft f volgi Fv:
y unt
volgi B^ 581 serit Q^ fratrem Po> (quod ex vulgi sermone
aptissimum) : fratri g Sandstroemius 1878 p. 57 582 claroque
ft>: -aque P 583 iobent B^ 584 Sollicitis o>: -ti P
conputet ex -at B': computet P 58G aut^ ego (-em) L: aut
ego Cgbr ego om. P plane necessarium 588 iste Q
ivoto
589 coetu r 591 fugura b 592 ante diu Q nostro P:
nostra <o fortasse recte; an vestro .^ 593 vitarem L: vetarem r
THEBAIDOS LIB. X. 387
si taceam, nequeo miser exaudire cadentem 595
Argolicumque oculis haurire vacantibus ignem.
vincamur, Pietas; pone heia altaria^ virgo^
quaeramus superos.' facit illa^ acieque sagaci
sanguineos flammarum apices geminumque per aras
ignem et clara tamen mediae fastigia lucis 600
orta docet; tunc in speciem serpentis inanem
ancipiti gyro volvi frangique ruborem
demonstrat dubio, patriasque inluminat umbras.
ille coronatos iamdudum amplectitur ignes^
fatidicum sorbens vultu flagrante vaporem. 605
stant tristes horrore comae, vittasque prementes
caesaries insana levat: diducta putares
lumina consumptumque genis rediisse nitorem.
tandem exundanti permisit verba furori:
'audite, o sontes, extrema litamina divum, 610
Labdacidae: venit alma salus, sed limite duro.
Martius inferias et saeva efflagitat anguis
sacra: cadat generis quicumque novissimus extat
viperei, datur hoc tantum victoria pacto.
felix, qui tanta lucem mercede relinquet.' 615
stabat fatidici prope saeva altaria vatis
maestuSj adhuc patriae et tantum communia lugens
fata, Creon: grandem subiti cum fulminis ictum,
595 nequeo ex neque o L^ 598 facieque (air acieque
acieque
"B^mg.) B^: facioquo Q^: |acieque L fugaci C 599 -que
s. l. add. Q^ 601 Orsa ex -ta fi^: Orta (iorsa t^mg.) i
t
605 sorbens ex -ry- P^ 606 vitasque P^L" prementes P:
tre-o> 607 Cesarias "L" diducta ex de- Q^ diducta putares
levat P 608 genis ex -as Q^ 609 furori (-re br) o>: nitorem P
{e V. 608) 610 extre|^amina (-ma lit-) fi litanima P
V ti " " .
611 salns L^ limine N^: limine Vcdckenarius 613 cadit C
iet
614 tantum datur hoc /ul 615 tanta ex -to Q^ reliuquat
r: relinquit f: meretur /u, 617 et P: om o> tantum patriae
BLf lugens o> : iungens P 618 subiti qc fulminis ictum add. b*
25*
388 P. PAPINI STATI
non secus ac torta traiectus cuspide pectus,
accipit exanimis sentitque Menoecea posci. 620
monstrat enim suadetque timor; stupet anxius alto
corda metu glaciante pater: Trinacria qualis
ora repercussum Libyco mare sumit ab aestu.
mox plenum Phoebo vatem et celerare iubentem
nunc bumilis genua araplectens, nunc ora canentis 625
nequiquam reticere rogat; iam fama sacratam
vocem amplexa volat, clamantque oracula Thebae.
nunc, age, quis stimulos et pulchrae gaudia mortis
addiderit iuveni — neque enim haec absentibus umquam
mens homini transmissa deis — , memor incipe Clio, 680
saecula te quoniam penes et digesta vetustas.
diva lovis solio iuxta comes, unde per orbem
rara dari teri-isque solet contingere, Virtus^
seu pater omnipotens tribuit, sive ipsa capacis
elegit penetrare viros, caelestibus ut tunc 635
desiluit gavisa plagis! dant clara meanti
astra locum quosque ipsa polis adiixerat ignes.
iamque premit terras, nec vultus ab aethere longe;
sed placuit mutare genas, fit provida Manto,
responsis ut plena fides, et fraude priores 640
t
620 exanimis e^c-usB^ sentique f moenecea P: menoec-
j -s-nep
cea b 621 Monstat B^ instupet P (*. istupet) 622 pater P'"
623 Hora M liby coma resumit B sumsit ex sumit L''
• era e
624 celare ft^: celare C 625 amplectans L^ 628 quis
PDCb: qui o>: quis ex qui t^v^ stimulos (sti- in ras. L^) ft>:
tumulos P et om. L 631 et o>: est P penes quoniam fi
voluptas
vetustas o>: voluptas P: vetustas N^ 632 orbem o:
V
urbem Pf 634 sine Q^ ipsa {ex -o) Q^- ipse C capacesP:
-re ro8 j j
capacis ex ra- C 635 penetrale viri N^: penetrare viros r
a
tunc Pft>: tunc B^: nunc {ex tunc b) thv 636 — 755 folio in-
serto suppl. Q"" (^ 5) cuius lectiones omisi 636 gr-avisa L"
637 polis (-U8 C) o>: potens P 638 vultus o>: virtus P
i540 plena Pco: plana fbr^: plana v'^
THEBAIDOS LIB. X. 389
exuitur voltus. abiit horrorque vigorque
ex oculis, paulum decoris permansit honosque
moUior, et posito vatum gestamina ferro
subdita; descendunt vestes, torvisque ligatur
vitta comis — nam laurus erat — ; tamen aspera produnt
ora deam nimiique gradus. sic Lydia coniunx 646
Amphitryoniaden exutum horrentia terga
perdere Sidonios umeris ridebat amictus
et turbare colus et tympana rumpere dextra.
sed neque te indecorem sacris dignumque iuberi 650
talia Dircaea stantem pro turre, Menoeceu,
invenit; inmensae reserato limine portae
sternebas Danaos, pariter Mavortius Haemon.
sed consanguinei quamvis atque omnia fratres,
tu prior: exanimes circum cumulantur acervi; 655
omne sedet telum, nulli sine caedibus ictus —
necdum aderat Virtus — , non mens, non dextra quiescit,
non avida arma vacant^ ipsa insanire videtur
Sphinx galeae custos, visoque animata cruore
emicat effigies et sparsa orichalca renident: 660
cum dea pugnantis capulum dextramque repressit:
'magnanime o iuvenis, quo non agnoverit uUum
certius armifero Cadmi de semine Mavors,
linque humiles pugnas, non haec tibi debita virtus:
astra vocant^ caeloque animam, plus concipe, mittes. 665
643 et (ex- K: et de- S) posito vatum o>: et post no va-
tum P^ (nr^it) 645 nau P^ {cf. 1,334) 646 Ora ex -o B^
deum f nimiique ex -osque P" 648 ridebat o>: redi-
mibat P 651 Thalia dirchae P menoeceum Pb: -caeu|
f. ne -s-virtus g "
(-m) B: meceu L^ 652 Jnvenit P"* immensam P^ reserata b
o meneceu
653 Stemebas P"": -bas ex -bat B^ 656 nullis in| (-ej P
ijefctus L^ 657 Nedum f^ 658 vocant B 659 Spinx Mf
galleae L 660 oricalca Pb: orialca C 661 pugnantis ex
-tes f: -tes P 662 o om. fi 663 semine ex -de? P^
e
664 Linque ex -gue B^ 665 mittes o>: mittis PB: -is L"
390 P. PAPINI STATI
iamdudum hoc hilaris genitor bacchatur ad aras,
hoc ignes fibraeque volunt, hoc urguet Apollo:
terrigenam cuncto patriae pro sanguine poscunt.
fama canit monitus, gaudet Cadmeia plebes
certa tui-, rape mente deos, rape nobile fatum. 670
i, precor, adcelera^ ne proximus occupet Haemon.'
sic ait, et magna cuuctantis pectora dextra
permulsit tacite seseque in corde reliquit.
fulminis haut citius radiis adflata cupressus
conbibit infestas et stirpe et vertice flammas, 675
quam iuvenis multo possessus numine pectus
erexit sensus letique invasit amorem.
ut vero aversae gressumque habitumque notavit
et subitam a terris in nubila crescere Manto,
obstipuit. 'sequimur, divum quaecumque vocasti, 680
nec tarde paremus/ ait; iamiamque recedens
instantem vallo Pylium tamen Agrea fixit.
armigeri fessum excipiunt; tum vulgus euntem
auctorem pacis servatoremque deumque
conclamat gaudens atque ignibus implet honestis. 685
686 Serv. Aen. 9, 64i) sicut Statius de Menoeceo: et laudi-
bus inplet honestis
666 hilares P 667 vol;^unt B^ hoc o: haec P
apoUos P^ 668 patriae s. l f^ 669 gaudet o>: audet P
gadmeia f plebes ex bl- P^: plepes f 670 Certa tui oj:
V
Certatim P 671 nefi W." occupet ex -at B^: -at L: occipet f^
672 magna a>: magno P cunctantis fortasse ex -es P^
n
673 tacitae P reliquit M^: -linquit Cr 674 haut ex ac L":
icom
aut Bf 675 Conbibit ex -vivit P": Cumbibit M^ 676 numine ex
no- C 678 aversae o>: adversae Sbr: adversae P^": aversae ex
adv- ? L^ gressumque (o : -um P 679 a om. P 680 Obstupuit b :
Obstimuitr quicumque ^ 681 paremus o>: patremus P'"
682 ullo L" pylium (pyl -inras.)B^: primum C 683 tumo>:
tunc P 684 Auctorem ex Autt-P" 685 ex ignibus P"" videtur
laudibua
correxisse amnibus : ignibus C : laudibus Serv. honestus b : -tgis L
THEBAIDOS LIB. X. 391
iainque iter ad muros cursu festinus anhelo
optinet et miseros gaudet vitasse parentes,
cum genitor — steteruntque ambo et vox haesit utrimque,
deiectaeque genae. tandem pater ante profatus:
^quis novus inceptis rapuit te casus ab armis? 690
quae bello graviora paras? dic, nate, precanti,
cur tibi torva acies? cur hic truculentus in ore
pallor, et ad patrios non stant tua lumina voltus?
audisti responsa, palam est. per ego oro tuosque,
nate, meosque annos miseraeque per ubera matris, 695
ne vati, ne crede, puer! superine profanum
dignantur stimulare senem, cui vultus inanis
extinctique orbes et poena simillima diro
Oedipodae? quid si insidiis et fraude dolosa
rex agit, extrema est cui nostra in sorte timori 700
nobilitas tuaque ante duces notissima virtus?
illius haec forsan, remur quae verba deorum;
ille monet! ne frena animo permitte calenti,
da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat
impetus; hoc, oro, munus concede parenti. 705
sic tua maturis signentur tempora canis,
et sis ipse parens et ad hunc, animose, timorem
pervenias: ne perge meos orbare penates.
externi te nempe patres alienaque tangunt
pignora? si pudor est, primum miserere tuorum. 710
haec pietas, hic verus honos; ibi gloria tantum
687 Obtinet P 688 steterunt M^: -rantque C: -rant Cf^:
-rimt Menkius utrimque Pto: utrique KC 689 om. L\ add.
Jj^ mg. profatus {ex -ur B^)Ptt>: -tur f 690 Qui f cassus L
c ^ ^^^
691 dignate P^ 692 toria f^ hoc B: hoc D hore B
693 voltus 3v: vu- P 695 meosque ct>: meos P 699 insidias f
ait
700 agitD: ait (a- m ras. duarum litt. l^") "Lt extrema est
cui nostra o>: cui nostra extrema P timeri B^ 701 notissima
ex nov- C 702 om. L\ add. L^ mg. recie distinxit Bentleius
n
707 sis ex sic L'^ 708 orbare cic orn- M^ 711 hiic B: hic D:
392 P. PAPINI STATI
ventosumque decus titulique in morte latentes.
nec timidus te fiecto parens: i, proelia misce,
i Danaas acies mediosque per obvius enses;
non teneo: liceat misero tremibunda lavare 715
vulnera et undantem lacrimis siccare cruorem,
teque iterum saevis iterumque remittere bellis.
hoc malunt Thebae.' sic colla manusque tenebat
inplicitus; sed nec lacrimae nec verba movebant
dis votum iuvenem; quin et monstrantibus illis 720
fraude patrem tacita subit avertitque timorem:
4alleris heu verosque metus, pater optime, nescis.
non me ulli monitus, nec vatum exorsa furentum
sollicitant vanisque movent: sibi callidus ista
Tiresias nataeque canat; non si ipse reclusis 725
comminus ex adytis in me insaniret Apollo.
sed gravis unanimi casus me fratris ad urbem
sponte refert: gemit Inachia mihi saucius Haemon
cuspide; vix illum medio de pulvere belli
inter utrasque acies, iamiamque tenentibus Argis — 730
sed moror; i, refove dubium turbaeve ferenti
ihio
hinc TS.": hinc br^ veras om. K honos ibi {exuhifi: ubiMf:
ubi ex ibi L^) o>: tibi honos S: tibi honor et P^ 712 morte ex
monteP^ 713tumidu8C i om. P 714Perv mediasqueC:
i iterum
-usque N 715 labare P 716 sccare P^ 717 iterumque P""
remittere m ras. P^ 718 malum L^: Malunt L^ mg.
si f^ 719 lacrime ex -mis b^ (cf. v. 716) 720 iuvem P^
a °
721 Fraudem P^ tacite M^: tatita f^ 722 ferosque L
723 illi C 724 vanisque P: manesque o> istic («. -a) P
a
725 nataeque tt>: -taque P canit L^ 726 Comminus a>:
V gravis
Communis P^ 727 gravis o>: magis P: magis D unanimisN:
-mi| C 728 refret L hemon ex -um T?^: ex hismon b^
729 illum P"" velli f 730 acies om. f\ add. s. l. P iam-
iam| (que) L 731 refove ex -be P^ dubiuni| (-que) f
turbaeve P: -que ct>: -ve D ferenti Po>: furenti BL: furenti D
THEBAIDOS LIB. X. 393
dic, parcant leviterque veliant; ego vulnera doctum
iungere supremique fugani revocare cruoris
Aetiona petam.' sic inperfecta locutus
effugit; illi atra mersum caligine pectus 735
confudit sensus; pietas incerta vagatur
discordantque metus^ inpellunt credere Parcae.
turbidus interea ruptis venientia portis
agmina belligeri Capaneus agit aequore campi,
cornua nunc equitum, cuneos nunc ille pedestris, 740
et proculcantes moderantum funera currus;
idem altas turres saxis et turbine crebro
laxat, agit turmas idem atque in sanguine fumat.
nunc spargit torquens volucri nova vulnera plumbo,
nunc iaculum excusso rotat in sublime lacerto, 745
nullaque tectorum subit ad fastigia, quae non
deferat basta virum perfusaque caede recurrat.
nec iam aut Oeniden aut Hippomedonta peremptos
aut vatem Pelopea plialanx aut Arcada credunt:
quin socium coiisse animas et corpore in uno 750
stare omnes, ita cuncta replet. non ullius aetas,
non cultus, non forma movet; pugnantibus idem
supplicibusque furit-, non quisquam obsistere contra,
a e
732 vulnere P^ 733 luniere L^: ungere PhiUimorim, sed
haec parva laus in medico suppremique f b 734 Aetiona (Pet-
K: Act- ift: Aec- v) ct>: Aethiona (Aech.- D) PMDr: Eetiona
Gronovius, cf. 7,757 imperfecto b 735 illi ex -le B^
morsum M" 736 Confundit f vagatur o>: voc- P 737 in-
g i ruptis
pallunt "L" 738 raptis r 739 aequorae P 740 cuneos o>:
cunctos P pedestres P 741 At L 742 altas (-a^ B^) o>:
g
alias P 743 ait L^ atque idem C sumat fji 745 iacu-
V
lom M^ 746 vestigia L 747 Deserat C hausta r 748 aut
^ vatem
om. t oenideng B: -em f 749 opem r archada P
750 Qui /Lt coiisse o>: coisse PLMC^: coisse Pv^
751 replent B^ 753 Suplicibus B
394 P. PAPINI STATI
non belli temptare vices: procul arma furentis
terribilisque iubas et frontem cassidis horrent. 755
at pius electa murorum in parte Menoeceus
iam sacer aspectu solitoque augustior ore,
ceu subito in terras supero demissus ab axe,
constitit, exempta manifestus casside nosci,
despexitque acies bominum et clamore profundo 760
convertit campum iussitque silentia bello.
'armorum superi, tuque o qui funere tanto
indulges mihi, Phoebe, mori, date gaudia Thebis,
quae pepigi et toto quae sanguine prodigus emi.
ferte retro bellum captaeque inpingite Lernae 765
relliquias turpes, confixaque terga foventes
Inachus indecores pater aversetur alumnos.
at Tyriis templa, arva, domos, conubia, natos
reddite morte mea: si vos placita hostia iuvi,
si non attonitis vatis consulta recepi 770
auribus et Thebis nondum credentibus hausi,
haec Amphioniis pro me persolvite tectis
ac mihi deceptum, precor, exorate parentem.'
sic ait, insignemque animam mucrone corusco
dedignantem artus pridem maestamque teneri 775
756 sq. cf. Drac. laud. dei 3, 260 sq.
765 Tembilesque P iubas o>: tubas P 756 electa Pfo
{quod expUcat Imhofius): erecta Schrader male meneus L^
757 lam o>: Tam P angustior C 759 exempto r mani-
festas L^ 760 Despexit r 761 lussitque (1- aw 1- rfM&mm) P
764 toto ex -a L*^: voto Valckenarius , aed toto explicatur
quae
notione prodigus toto B^: toto quae ex totoque fr
765 bellom P^ {nempe scripturus erat bello, sed statim correxit)
766 Reliquias P foyentes ex fa- L^ 767 Inacchus B
adversetur N alumnos ex -us P^ 768 Et C 769 placita
Qs Gronovius: placida Po>: piat| K iuvit r: vivit fi 770 at-
tonitus L 771 nondum nondum P^ ausi Q*: ausi M"
772 amphionis B^: -nis f tectis Schrader {cf. 1,279): terris
Po> 773 Ac a>: At Pg 775 teneri ex -re L^
THEBAIDOS LIB. X. 395
arripit atque uno quaesitam vulnere rumpit.
sanguine tunc spargit turres et moenia lustrat,
seque super medias acies^ nondum ense remisso,
iecit et in saevos cadere est conatus Achivos.
ast illum amplexae Pietas Virtusque ferebant 780
leniter ad terras corpus; nam spiritus olim
ante lovem et summis apicem sibi poscit in astris.
iamque intra muros nuUo sudore receptum
gaudentes heroa ferunt: abscesserat ultro
Tantalidum venerata cohors; subit agmine longo 785
coUa inter iuvenum, laetisque favoribus omni
concinitur vulgo Cadmum atque Amphiona supra
conditor; hi sertis, hi veris honore solutos
adcumulant artus patriaque in sede reponunt
corpus adoratum. repetunt mox bella peractis 790
laudibus; hic victa genitor lacrimabilis ira
congemit, et tandem matri data flere potestas:
'lustralemne feris ego te, puer inclyte, Thebis
devotumque caput vilis ceu mater alebam?
quod molita nefas, cui tantum invisa deorum? 795
non ego monstrifero coitu revoluta novavi
pignora, nec nato peperi funesta nepotes.
quid refert? potitur natis locasta ducesque
Flectit
777 spargit (-sit f) o>: spargi P 779 lectit P^: lecit DL'^:
iiecit al. virtus
Flectit r^: Flectit v^ 780 iustusque f 782 om. f, in BL
post 787 hgitur, a B' in suum locum revocatus est, a L^ de-
letus est et iuxta adscriptus versui 781 poscit Po>: quaerit b
in astris Q^ in ras. 784 abcesserat f 786 fovoribus M^
787 gadmum f amphioria B 788 Conditor o: -tur {ex
V
-tor M^Q^) PMQC/i: solutos g Peyraredus: soluto o>: solito P*
790 adhoratum B 791 vitam r post 791 in P scriptus
erat v. 810, sed erasus est 796 coitu (-i- in ras. B^) o:
cultu P: catu r novavi Qb? Heinsius: notavi «>: natavi P:
ta iv g
novavi D: notavi v^ 799 ante 798 in P 798 refrt "L"
potitur natis P: habet (a- B^) ecce suos (suos om. S) o>, uhi
ta .o
ecce ineptum locasqua B^: lacasta Q,^
396 P. PAPINI STATI
regnantesque videt: nos saeva piacula bello
demus, ut alterni — placet lioc tibi, fulminis auctor —
Oedipodionii mutent diademata fratres! 801
quid superos bominesve queror? tu, saeve Menoeceu,
tu miseram ante omnis properasti extinguere matrem.
unde hic mortis amor? quae sacra insania menti?
quosve ego conceptus aut quae male pignora fudi 805
tam diversa mihi? nimirum Martius anguis^
quaeque novis proavum tellus effloruit armis —
hinc animi tristes nimiusque in pectore Mavors,
et de matre nihil. sponte en ultroque peremptus
inrumpis maestas Fatis nolentibus unibras. 810
ast egomet Danaos Capaneaque tela verebar:
haec erat, haec metuenda manus ferrumque, quod amens
ipsa dedi. viden ut iugulo consumpserit ensem?
altius haut quisquam Danaum mucrone subisset.'
diceret infelix etiamnum et cuncta repleret 815
questibus: abducunt comites famulaeque perosam
solantes thalamoque tenent, sedet eruta multo
ungue genas; non illa diem, non verba precantum
respicit aut visus flectit tellure relictos,
iam vocis, iam mentis inops. sic aspera tigris 820
fetibus abreptis Scythico deserta sub antro
accubat et tepidi lambit vestigia saxi*,
799 bellis B 800 alterni a>: alternis P^: alternis Garro-
dius, sed dispUcet tautologia altemis . . mutent 801 Oedi-
podioni P^: -ionides N nutant r diademata ex -te Q^
802 Quid o> : Quis P tu saemenochei {ex -eo P^) P 803 omnes P
properas f extinguere a>: -gue P 805 male a>: mala
PQD^ 807 et floruit L post 808 in P iterum erasus est
V. 810 809 spontel (-m) Q 810 Irrumpit C 811 Ast e>:
•y
At P: om. K 812 metenda M'^ ferrum quod amabas f
813 vide f consuperat N 814 aut PBL^: had b danaum
Pv: -ao a> danao quisquam f 815 replesset N 816 ab-
ducunt ex add- L'^: at sumunt f 817 sed et C: sed H L:
sed N^ multo ex -& L^^ 821 Foetibus P abreptis ex -ru-
e
Q^- arreptis N 822 tipidi Q^: trepidi L
THEBAIDOS LIB. X. 397
nusquam irae, sedit rabidi feritasque famesque
oris, eunt praeter secura armenta gregesque:
aspicit illa iacens; ubi enim, quibus ubera pascat 825
aut quos ingenti premat expectata rapina?
hactenus arma^ tubae, ferrumque et vulnera: sed nunc
comminus astrigeros Capaneus toUendus in axis.
non mihi iam solito vatum de more canendum;
maior ab Aoniis poscenda amentia lucis: 830
mecum omnes audete deae! sive ille profunda
missus nocte furor^ Capaneaque signa secutae
arma lovem contra Stygiae rapuere sorores,
seu virtus egressa modum, seu gloria praeceps,
seu magnae data fata neci, seu laeta malorum 835
principia et blandae superum mortalibus irae.
iam sordent terrena viro taedetque profundae
caedis, et exhaustis olim Graiumque suisque
missilibus lassa respexit in aethera dextra.
ardua mox torvo metitur culmina visu, 840
innumerosque gradus, gemina latus arbore clusus,
830 Serv. Aen. 12, 500 ac si diceret: nec Musa nec Apollo
sufficmnt. Statius : maior ab Aoniis sumenda dementia . . . deae !
823 sedit Po>: cedit Q rabidi Vollmer 1896 p. 33: rapidi
P: rabies o> in B inter 822 et 823 exstant linea circumscripta
haec: ai et rapidi feritas iraeque famesque in f v. 823 sic
scriptus est: Nusquam irae et rabies feritas iraeque famesque
826 ruina ft 827 Actenus L 828 astriferos M tollen-
dus ex -tes L*^ axes P ^ 829 canendum (-dus C) o>: canen-
tum Pg Heinsius 830 oniis f^ poscenda amentia Kohl-
mannus: sumenda poscenda amentia P^: sumenda audacia (ai-
poscenda amentia
amentia B^ mg.) a>: sumenda amentia K: sumenda audacia N^:
audacia i amentia
sumenda amentia D: sumenta audacia L^r: sumenda dementia
Serv. amentia explicat 2J 831 audete o>: audite P: auditi M
ille ex illa P^B^L^f^ 833 soTes P^ 835 fata Po> : fama ?
an necis.^ laeta explicat 27, alius caeca ineptam interpolationem
838 grai|umque f 839 aethere M^ 841 Inmerosque f^
latus in ras. f^: letus L" clusus (o: clusus P^^f^: clausos
Wernsdorfius in Stoschi Museo critico I (1774) p. 115, cf. Imhofius
398 P. PAPINI STATI
aerium sibi portat iter^ longeque timendus
multifidam quercum flagranti lumine vibrat;
arma rubent una clipeoque incenditur ignis.
'hac' ait, ^in Thebas, hac me iubet ardua virtus 845
ire, Menoeceo qua lubrica sanguine turris.
experiar, quid sacra iuvent, an falsus ApoUo.'
dicit, et alterno captiva in moenia gressu
surgit ovans: qualis mediis in nubibus aether
vidit Aloidas, cum cresceret inpia tellus 850
despectura deos nec adhuc inmane veniret
Pelion et trepidum iam tangeret Ossa Tonantem.
tunc vero attoniti fatorum in cardine summo,
ceu suprema lues urbi facibusque cruentis
aequatura solo turres Bellona subiret, 855
omnibus e tectis certatim ingentia saxa
roboraque et validas fundae Balearis habenas —
nam iaculis caeloque vagis spes unde sagittis? —
verum avidi et tormenta rotant et molibus urguent.
ille nec ingestis nec terga sequentibus umquam 860
detrahitur telis, vacuoque sub aere pendens
plana velut terra certus vestigia figat,
tendit et ingenti subit occurrente ruina:
~~ cl
843 lumine e>: fulmine P 844 dipeoque f 845 Hac
(Hagc Q) . . . hac o>: Haec . . haec P iubet o>: lunct {voluitne
vincit.^) P^ {quod natum ex lectione iuvet) 847 iuvant BQf
Ifalsus
falsus (fallus f) «>: fallis P""; fortasse fallis retinendum, ita ut
post iuvent sensus finiatur 848 Dicit P«>: Dixit g 849 qua-
« e
lis L'': quales P 852 tangerat L^ 863 Tum Q 854 sup-
prema Bf luces L: dies Bentleius, sed cf. e. g. Lucan. 2,200
urbi {sc. advenisset) P: urbem {sc. subiret) ct» 856 e s. l.
validas gravidas
P": et Lf 857 validas P: gravidas o>: gravidas N^: validas D
abenas B^ 858 lam fi: Non ex Nam L" unde P«>: una
nulla j
BLr^: nulla b: unde D 859 avdi P^L*^ et o>: om. Pg
rotant ex no- ft urgent P 860 ingentis P^ tela C
862 Plena D N 863 subit «> : subito P occurente f * rujfina L "
THEBAIDOS LIB. X. 399
jimnis ut incumbens longaevi robora pontis
adsiduis obpugnat aquis; iam saxa fatiscunt 865
emotaeque trabes: tanto violentior ille —
sentit enim — maiore salo quassatque trabitque
molem aegram^ nexus donec celer alveus omnis
abscidit et cursu victor respirat aperto.
utque petita diu celsus fastigia supra 870
eminuit trepidamque adsurgens desuper urbem
vidit et ingenti Thebas exterruit umbra,
increpat attonitos: ^humilesne Amphionis arces,
pro pudor! hi faciles carmenque inbelle secuti^
lii, mentita diu Thebarum fabula, muri? 875
et quidnam egregium prosternere moenia molli
structa lyra?' simul insultans gressuque manuque
molibus obstantis cuneos tabulataque saevus
restruit: absiliunt pontes, tectique prementis
saxea frena labant, dissaeptoque aggere rursus 880
utitur et truncas rupes in templa domosque
praecipitat frangitque suis iam moenibus urbem.
864 incumbens ex -ent L*^ 866 trabes ex trahes L*^
867 Sentit P {quod recepit Kohlmannus distinctione correcta):
enim s
Saevit a> plim "L" quatsatque P^ {scripturus erat quatit)
868 omnes P 869 cursu ex cassu Q^ 870 petita o>: perita P
ov c
871 Eminuit Q: Eminuit D: Emicuit g 873 humilesne
Pct>: haene illae N^r^^ manifesta interpolatione , quam amplexi
sunt Barthius et Garrodius amphionis ex -es B^ 874 -que om.
L\ add. s. l. L" inbelle ex -la Q^ 875 Hi PKN: Et ft> : E- f
mentita mu j.
moritura L» ri P^ 876 Et quidnam (Est quid ' K: Equid-
nam f^) Pa> (quid intellego: cur): Ecquidnam Baehrens: Et quid
tam Bentleius 878 Mo|libu8 B: Mollibus b obstantes P:
b ob "
ostantis M^: -in-stantis L^ 879 Restruit o: Destruit (ex Re-
P^B^) PBKMfri^: Destruit ex Destrait fi: Detrahit N: Deruit g,
cf. Vollmer 1896 p. 29. recte Garrodius contulit 10, 527 claustra
remoliri, cf. etiam refujendi usum apud Sen. dial. 1, 3, 9. 7, 19, 3
tectique o>: lectique P prementis g: -tes P: trementis
(-es L) o 880 labant ex da- L^ disceptoque f^: discepto-
que Lr 881 rupes o>: rudis P in a>: inter P
400 -^ P. PAPINI STATI
iamque lovem circa studiis diversa fremebant
Argolici Tyriique dei; pater aequus utrisque
aspicit ingentes ardentum comminus iras 885
seque obstare videt. gemit inservante noverca
Liber et obliquo respectans lumine patrem:
'nunc ubi saeva manus^ meaque heu cunabula flamniae^
fulmen, io ubi fulmen?' ait. gemit auctor ApoUo,
quas dedit ipse, domos; Jjernam Thebasque rependit 890
maestus et intento dubitat Tirvnthius arcu;
maternos plangit volucer Danaeius Argos;
flet Venus Harmoniae populos metuensque mariti
stat procul et tacita Gradivum respicit ira.
increpat Aonios audax Tritonia divos, 895
lunonem tacitam furibunda silentia torquent.
non tamen haec turbant pacem lovis: ecce quierunt
iurgia, cum mediis Capaneus auditus in astris.
'nullane pro trepidis' clamabat, 'numina Thebis
statis? ubi infandae segnes telluris alumni, 900
Bacchus et Alcides? pudet instigare minores.
tu potius venias — quis enim concurrere nobis
896 Serv. Aen. 10, 63 luno ubique silens inducitur . . . Sta-
tius : lunonem tacitam (-ta F) . . . torquent
~~~ — ' — ~~ V
884 utriusque /t 886 inservante (-ei^a- B^: in ras. L*)
iinfestante
PB^LNbr: inservante M^^v^: inf estante (eic inservante ^^) B^ mg.
Q,Kf fi: infestare DNg novercam D 888 meaeque C 889 io
n 6^
om. N^ add. N* 891 intecto M'": intoto Q* dubitant P^
892 daneius f danaeius argos add. N^ 893 armoniae P;
harmoniae B^- harmionae Q: harmonae L^- hermionae L^^m
S95om.L\add.L^'mfj.,cf.ad923 aoniasM^ 896tacitam o>: -taP
897 quierunt Klotzius: quierant P: querant B^: queruntur
ierunt i quierant 1 queruntur
{ex -nt N*) MNfbr: queruntur Q^: queruntur v'^: quierant L" :
requirant <? 898 auditur NC 899 Nullaque b^ clamabaiit C-
numine f 900 segnes om. Mf^: nobis s. l. add. P
901 alchides P pudet P: piget o>: pudor D minorem b
902 om. L\ add. L^ mg., cf. ad 923 concurre^P^
THEBAIDOS LIB. X. 401
(lignior? en cineres Seraeleaque busta tenentur — ^
Qunc age^ nunc totis in me conitere flammis,
luppiter! an pavidas tonitru turbare puellas 906
fortior et soceri turres excindere Cadmi?'
ingemuit dictis superum dolor; ipse furentem
risit et incussa sanctarum mole comarum,
'quae non spes hominum tumidae post proelia Phlegrae!
tune etiam feriendus?' ait. premit undique lentum 910
turba deum frendens et tela ultricia poscit,
nec iam audet fatis turbata obsistere coniunx.
ipsa dato nondum caelestis regia signo
sponte tonat^ coeunt ipsae sine fiamine nubes
adcurruntque imbres: Stygias rupisse catenas 915
lapetum aut victam supera ad convexa levari
Inarimen Aetnamve putes. pudet ista timere
caelicolas; sed cum in media vertigine mundi
stare virum insanasque vident deposcere pugnas,
mirantur taciti et dubio pro fulmine pallent. 920
coeperat Ogygiae supra fastigia turris
arcanum mugire polus caelumque tenebris
auferri: tenet ille tamen, quas non videt^ arces,
fulguraque attritis quotiens micuere procellis,
924 Isid. de rer. nat. 30, 1 aiunt naturalium scrutatores
conicere
904 conitere co : continere P : conicere b : convertere r' con-
nitere' in me L^ 905 a|t (u?) f 906 Fortior ft>: Fortius P
909 non PB^: nam B^^co: nam ex non "L" tumida fi: tumidif (s)
L: tumidibr 910 Tune ex TuncB^ 911 possit B^ 915 Ad-
curruntque (Oc- fi) o>: -rumque P imbres (xi: in res P stygias
oi: scytias P {nempe STYCIAS videtur fuisse in codice luliani)
916 Lapetum eojlap- C^: Lappetum ex -am "L^: Lapitum b
c
aut victam {ex um L*^: vittam B-'') o>: aut victum PS: aut vinctam
K* Peyraredus : victum aut KoJt Imannus 917 Inarinem P'' {aut P ^) :
-mon L: Igar^nen f: Inarimen ab fi ethanamque L timere o>:
timeri P {cf. levari v. 916) 918 se*^ P^ 919 deposce''*' P^ 920 ta-
citia>:-teP ex v* dubia M^ pallent PN^g: pendent o>
921ogygyaeP 923viditf post 92S in L leffuntur 902. S9 6 deleti
aL^ 924 attritis (atri-fbr) o>: attristi P procellis o>: -lae P
Stativs Thebais. 26
402 P. PAPmr STATI THEBAIDOS LIB. X.
'his' ait, 'in Thebas, his iam decet ignibus uti, 925
hinc renovare faces lassamque accendere quercum.'
talia dicentem toto love fulmen adactum
corripuit: primae fugere in nubila cristae,
et clipei niger umbo cadit, iamque omnia lucent
membra viri. cedunt acies, et terror utrimque, 930
quo ruat, ardenti feriat quas corpore turmas.
[intra se stridere facem galeamque comasque
quaerit, et urentem thoraca repellere dextra
couatus ferri cinerem sub pectore tractat.]
stat tamen, extremumque in sidera versus anhelat, 935
pectoraque invisis obicit fumantia muris^
ne caderet: sed membra virum terrena relincunt,
exuiturque animus; paulum si tardius artus
cessissent, potuit fulmen sperare secundum.
causarum, quod ex coUisione atque attritu nubium fulgura
geherentur . . unde et Papinius: fulguraque . . procellis
926 renovari Q , assamque b g 927 m P post 929 legitur
928 prima efugere P nebula C 929 umbo Po>: verba r
931 post 935 P 931 Quo ex Quu- P^ ruat a>: ruat et P
932—934 om. Po>, extanfD^^x mg. B^ mg. g, cf. Hermes 40 (1905)
p. 362 933 Quaerit codd. corruptum: sentit Imhofius: saevit
ego conieci: questus Garrodius parum probabiliter 936. 935 ^, b a
praescr. fx^ 935 anhelat co: adhaesit PN^ 937 Nec P^Q^:
Nec BLMNCfb relinquunt P 938 animis C paulum si
Po>: paulum o si BMCf: p. |si (o) L: paulo si D 936—11,46
et 11, 409 — 469 supplevit Q'' duobus foliis insertis, cuius lectio-
nes neglexi 939 Hessissent K^ sperare PDN^g: meruisse o
"^cundum B^ post 939 STATH POETE THEIB" LIBER • X ■ |
EXPLICIT INCIPIT LIBER XI P
P. PAPINI STATI
THEB AIDO S
LIBER XI.
Postquam magnanimus furias virtutis iniquae
consumpsit Capaneus exspiravitque receptum
fulmen, et ad terras longe comitata cadentem
signavit muros ultricis semita flammae:
conponit dextra victor concussa plagarum 5
luppiter et vultu caelumque diemque reducit.
gratantur superi, Phlegrae ceu fessus anhelet
proelia et Encelado fumantem inpresserit Aetnen.
iUe iacet lacerae conplexus fragmina turris,
torvus adhuc visu memorandaque facta relinquens 10
gentibus atque ipsi non inlaudata Tonanti.
quantus ApoUineae temerator matris Averno
tenditur; ipsae horrent, si quando pectore ab alto
emergunt, volucres inmensaque membra iacentis
spectant, dum miserae crescunt in pabula fibrae: 15
11, 5 Componit P 7 anhelat L: -la b 8 encelado {vel -che-)
e e . 9 .
ct> : encalido ?"" inpreserit M*^ aetnen Bfbr^v: etne (ethnam
sscr. ?'•')■ pi {cf. 1, 334): aetnam o>; cf. Silv. 3, 1, 130 Aetne.
Ach. 1, 490 aetnen PK: -am QC. alia ratio est Theb. 10, 917 aet-
namve {ante lahialem) 9 fracmina L 10 fata N 11 illau-
V e
danda g Heinsius 12 Quantis f^ apoUinae P° 15 Spectant
se ipabula
dum a>: -tandum P rairae f^ pectora r
26*
404 P. PAPINl STATI
sic gravat iniectus terras hostiliaque urit
arva et anhelantem caelesti sulpure campum.
respirant Thebae, templisque iacentia surgunt
agmina; iam finis votis finisque supremis
planctibus, et natos ausae deponere matres. 20
at vaga palantes campo fuga volvit Achivos.
nec iam hostes turmae aut ferrum mortale timetur:
omnibus ante oculos irae lovis, omnibus ardent
arma metu galeaeque tonant, visusque paventes
ipse sequi et profugis opponere luppiter ignis. 25
instat Agenoreus miles caelique tumultu
utitur: indomitos ut cum Massyla per arva
armenti reges magno leo fregit hiatu
et contentus abit; rauci tunc comminus ursi,
tunc avidi venere lupi, rabieque remissa 30
lambunt degeneres alienae vulnera praedae.
hinc premit Eurymedon, cui rusticus horror in armis,
rustica tela manu, patriumque agitare tumultus:
TESTIMONIA 20 Serv. Aen. 7, 518 pressere ad pectora
natos: Statius: pressitque Palaemona mater (1, 122). item
econtra: nec natos . . matres 27 Mico 239 Massila: utitur . .
per arva
16 teras L 17 sulpure B: sulpure P^: sulfure ex fulture
f^: funere b 18 lacentia an iac- P jpraebeat, duhium sur-
gent P^ 19 subpremis B 21 palantes (-tas M)o>: pallentes
PSQ 22 hostes Psr: hostiles a>: hpstiles B^D: host^es f
mortale
morte D 23 oculis r irae om. L^, add. L" 24 premunt
pre
i touant tremunt
tonant L^: premunt rv^: premunt b: tonant D 25 Ipse^*'
qui L^ et om. PD 27 indomitus LC massylla B:
massilga f: masyla M: masyla v^ 28 Armenti ex -mati b^
e fregit
regis M^ frangit f: fremit L" 30 Nunc ex Tunc L"
e
pavidi D rabieque ex rap- P^ 33 patriumque agi-
tabat itumul
tare P"^ tumultus PN^g: -tum a>: inultum r
THEBAIDOS LIB. XI. 405
Pan illi genitor; tener liinc conatibus annos
egreditur iuvenemque patrem puer aequat Alatreus: 35
felices ambo, sed fortunatior ille,
quem genuisse iuvat; nec iam dignoscere promptum,
quae magis arma sonent, quo plus eat hasta lacerto.
artatur denso fugientum examine vallum.
quas volvis, Gradive, vices? modo moenia Cadmi 40
scandebant: sua nunc defendunt tecta Pelasgi!
ceu redeunt nubes^ ceu circumflantibus austris
alternus procumbit ager, ceu gurgite cano
nunc retegit bibulas^ nunc induit aestus harenas.
exspirat late pubes Tirynthia, alumni 45
exuvias imitata dei; trux maeret ab astris
Amphitryoniades Nemeaea in sanguine terga
et similes ramos similesque videre pharetras.
stabat in Argolicae ferrato culmine turris
egregius lituo dextri Mavortis Enyeus 50
hortator; sed tunc miseris dabat utile signum
suadebatque fugam et tutos in castra receptus:
cum subitum obliquo descendit ab aere vulnus,
urgentisque sonum laeva manus aure retenta est,
n i alatreus
M hic B^: hic LCbr 35 puger B alatreus o>: elatres
la ortu
P'^: atreus S^: elatreus BLKCv, cf. 7, 300 36 festinatior C
n
37 dinosce P 38 solent P^: sonant f 39 exagmine (ex-
s. l L") BLh fi 40 volvas L^: om. f 42 Ceu ex Seu C^
red^eunt L^ 43 Alternus o>: Aet- P (L ~ E) 44 induit
arenas g cumbit
PN^: obruit o> anhelas C^ 45 Expirat P^: Proexpirat B^:
cumbit
Procambit o>: Expirat D 46 astris ?DN: alto a> 47 Am-
i *
phitrionades B^: -trion|iades (a) f Nemeaea Gronovius: nemea
P: nemea {vel -aee) (o: -ees C 40 culmine PDN^: margine o>
50 Egreius f mavortis ex -ius C enyeus P: enipeus ioJS
51 tunc PD: tum o> 52 nepotes b 53 subito f aere ex
n
aure f^ vultus b^ 54 oni. P Urgentisque ex Arg- C^
aure ej: aere Peyraredus parum apte, cf. Imhofius
406 P. PAPINI STATl
sicut erat; fugit in vacuas iam spiritus auras, 55
iam gelida ora tacent, carmen tuba sola peregit.
iamque potens scelerum geminaeque exercita gentis
sanguine Tisiphone fi^aterna cludere quaerit
bella ftuba: nec se tanta in certamina fidit
sufficere, inferna comitem ni sede Megaeram 60
et consanguineos in proelia suscitet angues.
ergo procul vacua concedit valle solumque
ense fodit Stygio terraeque inmurmurat absens
nomen et — Elysiis signum indubitabile regnis —
crinalem attollit longo stridore cerasten: 65
caeruleae dux ille comae, quo protinus omnis
horruit audito tellus pontusque polusque,
et pater Aetnaeos iterum respexit ad ignes.
accipit illa sonum; stabat tunc forte parenti
proxima, dum coetu Capaiieus laudatur ab omni 70
Ditis et insignem Stygiis fovet amnibus umbram.
protinus abrupta terrarum mole sub astris
constitit, exultant manes, quantumque profundae
rarescunt tenebrae, tantum de luce recessit.
excipit atra soror dextraeque innexa profatur: 75
*hac, germana, tenus Stygii metuenda parentis
56 in ras. L^ 56—58 om. L\ add. L^mg., cf. ad 91. 139
t
57 exercita o>: exterrita P genis P^ 58 tesiphone PMQ
cluclere hrfiv: claudere o»: eludere ex clu- P" fraternaque
ludere L 59 tuba Pa>, quod Garrodius frustra conatur defen-
dere cl. Claud. Fros. 1, 15. possis interpretari fratres ad tuhae soni-
tum concurrentes. sed prohabiliter KoJdmannus tuba ex v. 56 re-
pjetitum esse coniecit. manu proposuit Imhoflus, latinum certe esl
acie. fraterno . . rogo Sandstroemius 1878 p. 58 et pyra Post-
gatius non ftliciter fidit PN^g : retur o> 60 interna N 62 con-
cedit PBL Mfr: consedit(e,x conc- r^)o>, sed perfectum ferrinequit\
vacua . . valle intellego quasi instrumentalem ahlativum 64 ely-
iregis
siis o>: elysii P regnis P" 66 Ceruleus fi 68 respexit PD
Nbrg: prospexit o> 69 tunc PBDN: tum m: cum r 71 amni-
P
bus o»: omnibus P 72 abruia B^ mole ex niore P^
THEBAIDOS LIB. XI. 407
imperia et iussos potui tolerare furores,
sola super terras hostilique obvia mundo,
dum vos Elysium et faciles conpescitis umbras.
nec pretium deforme morae cassique labores: 80
lioc quodcumque madent campi, quod sanguine fumant
stagna, quod innumero Lethaea examine gaudet
ripa, meae vires^ mea laeta insignia. sed quid
liaec ego? Mars habeat^ volgataque iactet Enyo.
vidisti — Stygiis certe manifestus in umbris — 85
sanguine foedatum rictus atroque madentem
ora ducem tabo: miseri insatiabilis edit
me tradente caput. modo nempe horrendus ab astris
descendit vos usque fragor: me sacra premebat
tempestas, ego mixta viri furialibus armis 90
bella deum et magnas ridebam fulminis iras.
sed iam — effabor enim — longo sudore fatiscunt
corda, soror, tardaeque manus; hebet infera caelo
taxus et insuetos angues nimia astra soporant.
tu, cui totus adhuc furor exultantque recentes 95
Cocyti de fonte comae, da iungere vires.
non solitas acies nec Martia bella paramus.
77 potuig (-t) M: putin L tollerare B 79 elysum B^
compescitis P 80 laboris QC 81 madent o>: -et P
82 lethaeo ex -a Q^ exagmine BQb^ 83 sed ex si C^
h h
84 mars ex mors M abeat B^: Jabeat ex -ot Q^ volgataque
Bf: vu- P enixo Tr 85 Vidisti Pg: -tis o> stiis "L"
itum
manifesta sub ex -tus in P"" 86 foedantem b^: foedatam r
atro om. f; hostili post fedatum add. f mg. 87 tabo o>:
tabe P miseri Vollmer 1896 p. 33: miseris P: miserum o>
insatiabile sedit P: -bilis edit ex -bile sedit Q^ 88 orrendus
L" 89 vos (noB M^) usque o>: vos'us^^^ P"" me P: mea ct>
90 viri {i. Capanei) o> : viris (ex -ri B^) PB post 91 m L leguntur
56 — 58 cf. ad 55 93 Corda Po> recte: colla coni. Garrodius
t
hebet ex hab- L^f 94 insuetas r 95 exultanque L"
97 bella Po>. tela Dr
408 P. PAPINI STATI
sed fratrum — licet alma Fides Pietasque repugnent,
vincentur — , fratrum stringendi comminus enses.
grande opus! ipsae odiis, ipsae discordibus armis loo
aptemur. quid lenta venis? agedum elige, cuius
signa feras. ambo faciles nostrique; sed anceps
volgus et adfatus matris blandamque precatu
Antigonen timeo, paulum ne nostra retardent
consilia. ipse etiam, qui nos lassare precando 105
suetus et ultrices oculorum exposcere Diras,
iam pater est: coetu iertur iam solus ab omni
flere sibi. atque adeo moror ipsa inrumpere Thebas
adsuetumque larem. tibi pareat inpius exul,
Argolicumque inpelle nefas; neu mitis Adrastus 110
praevaleat plebesque, cave, Lernaea moretur.
vade, et in alternas inimica revertere pugnas. '
talia partitae diversum abiere sorores:
ut Notus et Boreas gemino de cardine mundi,
hic nive Rhipaea^ Libycis hic pastus harenis, 115
bella cient: clamant amnes, freta, nubila, silvae,
iamque patent strages; plangunt sua damna coloni^
et tamen oppressos miserantur in aequore nautas.
illas ut summo vidit pater altus Olympo
103 2 11, 383 supra enim de ipsa (Antiyone) dixerat Furia :
blandamque . . retardet consilia 117 Serv. Aen. 12, 452
Statius planius de hoc sensu: deflent sua . . nautas
98 licat P* recte distinxit Weber 100 odiis ex oriis L"
-V,
(Rr^D) 102facilisMi 103 Volgus B^f^- Vulgus P affatus P
-que om.TX^ 104 Antegonen B: Antigonem Q, palumne f^
retardent PD: -det oj2J l.l. 108 adeo . . exul L^ in ras.
in eodem versu ideo C 110 indepelle L" adrastur P''
113 diversum ex de- L" 114 motus B gemino o>: medio
dine
P cardine a>: carmine P: carmine K^ 115 Hic ex Hoc Q^
m
^ freta
riphaea P 116 claTantL'^ amnes o>: manes P fluctus S^
117 strages ex -em L" deflent Serv. 118 oppressos ex
■us f aequore ft>: -ra Pr^: -re ex -ra M^f*
THEBAIDOS LIB. XI. 409
incestare diem, trepidumque Hyperionis orbem 120
subfundi maculis^ torvo sic inchoat ore:
'vidimus armiferos, quo fas erat usque, furores,
caelicolae, licitasque acies, etsi impia bella
unus init aususque mea procumbere dextra.
nunc par infandum miserisque incognita terris 125
pugna subest: auferte oculos! absentibus ausint
ista deis lateantque lovem; sat funera mensae
Tantaleae et sontes vidisse Lycaonis aras
et festina polo ducentes astra Mycenas.
nunc etiam turbanda dies: mala nubila, tellus^ 130
accipe^ secedantque poli: stat parcere mundo
caelitibusque meis; saltem ne virginis almae
sidera^ Ledaei videant neu talia fratres.'
sic pater omnipotens, visusque nocentibus arvis
abstulit, et dulci terrae caruere sereno. 135
iamque per Argolicas Erebo sata virgo cohortis
vestigat Polynicis iter portisque sub ipsis
invenit, incertum leto tot iniqua fugane
121 SuJBFundi P maculas Q^ torvo . . . ariniferos add.
} dignuB
s. l. Q} ore^ (-m) P 124 aususque Po>: aususque DL*^:
mea
aignusque QMCfb meam B: meam D procumbere Po>:
procumbere dextra
contempnere B^ mg.: contemnere D dextram B: dextram D
12t') ausint ex abs- P°: absint D: an sint C 127 latant-
que f^ siat (t) PQ: sat (s- in ras.) L" mensae o>: mensis P
* " 1 i
128 Tantaleae (-a deae b') o>: -lei P 131 polo b^
sat } soli i caelo
stat P"" mundo PD: caelo (m ras. v^) «>: caelo S: soliM^N: soli
br|*; m L versus bis scriptus, priore loco ultima voce omissa: soli i
celo add. L", posteriore celo scriptum. alter versus deletus est
caelestibus
a L" 132 Caelitibusque Po>: Sideribusque B: Sideribusque D
saltem ne eqs.: pudeat 0 celicole sscr. P"" 133 o?7i. P
ni 8 j
136 herebo b cohortes P 137 polici^ik- Q* ipsos M^
•8- poliuc ^g
138 post 131) P 138 Invenit P"- fugane P'': fatigant f
410 P. PAPINI STATI
exeat. et dubios turbarant omina sensus:
viderat, obscura vallum dum nocte pererrat 140
aeger consilii curisque novissima volvens,
coniugis Argiae laceram cum lampade maesta
effigiem — sunt monstra deum^ sic ire parabat,
has latura viro taedas erat! — : ergo roganti^
quae via quisve dolor, cur maesta insignia, tantum 145
fleverat atque manu tacitos averterat ignes.
scit mentem vidisse nefas; etenim unde Mycenis
adforet et vallum coniunx inopina subiret?
sed fati monitus vicinaque funera sentit,
ac sentire timet. cum vero Acherontis aperti 150
Dira ter admoto tetigit tboraca flagello,
ardet inops animi, nec tam considere regno,
quam scelus et caedem et perfossi in sanguine fratris
exspirare cupit, subitusque adfatur Adrastum:
^sera quidem^ extremus socium gentisque superstes 155
Argolicae^ consulta, pater, iam rebus in artis
adgredior; tunc tempus erat, cum sanguis Acbivum
integer, ire ultro propriamque capessere pugnam,
non plebis Danaae florem regumque verendas
obiectare animas, ut lamentabile tantis 160
iomina
139 turbarant P: turbabant o> omnia Q^: omnia N
post 139 in L leguntur 57. 58, del. L\ cf. ad 55 141 con-
siliis f 142 laceram . . maesta P: lacera . . . maestam o>
erat simii
144 latuToa P^ ergo roganti P*" 146 aque r tacitos P:
timidos o> 150 aperti P: operti o> 151 Dira P: Diva ft>
toraca P 152 Ardet ex -it f inobs ex -ps M* 153 zelus fi
\ fU8U8
perfossi in (in om. PCb) Pa>: perfossum D^: perfossum r: per-
cussum b: perfusus Housmanus, Class. Bev. 20 {1906) p. 37
fratrem
fratris D: fratrem r 155 Sera ex -o li" 156 pater 'con-
sulta Q^ altis C: artis ex actis N* 157 cum ex tunc B^
achivum (-is Q) o>: achium P 158 propriamque PBf: primam-
que (-que om. N: umque r) o>: propriam primamque L^:
primamque
propriamque D 159 plebis ex- es P^
TPIEBAIDOS LfB. XI. 411
urbibus iuduerem capiti decus. aspera quando
praeteriit virtus, nunc saltem exsolvere fas sit^
quae merui. scis uamque, socer, licet alta recondas
volnera et adflictum generi vereare pudorem:
ille ego sum, qui te pacem et pia iura regentem — 165
infelix utinamque aliis datus urbibus hospes! —
extorrem patria regnoque — sed exige tandem
supplicium: fratrem suprema in bella — quid horres?
decretum est fixumque — voco; desiste morari,
nec poteris. non si atra parens miseraeque sorores 170
in media arma cadant, non si ipse ad bella ruenti
obstet et extinctos galeae pater ingerat orbes^
deficiam. anne bibam superest quodcumque cruoris
Inachii et vestris etiamnum mortibus utar?
vidi ego me propter ruptos telluris hiatus, 175
nec subii; vidi exanimum fecique nocentem
Tydea; me Tegea regem indefensa reposcit,
orbaque Parrhasiis ululat mihi mater in antris.
ipse nec Ismeni ripas, dum stagna cruentat *t
Hippomedon, Tyrias potui nec scandere turres, 180
dum tonat, et tecum^ Capaneu, miscere furores.
quis tantus pro luce timor? sed digna rependam.
conveniant ubi quaeque nurus matresque Pelasgae
161 aspera Po>: ast ea BD: aspera r quando ex quon-
dam Qi 162 Praeteriit P: Praecepit {- ex -cip- B^) o (P ^- R)
y \ regum
saltim M 164 Volnera B^: Vu- P generi L'' 165 re-
gentem Po>: tegentem Garrodius 167 extorris Schrader
exigo
exi^e f^: exige D: exigo Imhofius 168 Supplicium Po> : Supplicia
BQMDNf suppremaPBQb 169estom. M^ morari e^ ma- L '^
170 non o>: nec P, quod vix potest explicari 171 si ipse o>:
si se S: ipsae P ruenti^ B^ 3 72 ingerit Q 174 Ina|chii B
175 ego me PDCbv: ego me ex -met BQKg: ego met o>
ego propter™® fi^ 176 subi^ P^ 177 Tegesi Klotzius-- tegee
Pa>, cf. 4, 287 indefensa PQ: indefessa (-deffe- b) o>
a
178 pharrasii sP 179 ismeni^pi 180 sandere Q: scindere b^
183 ubi quaeque Heinsius (cl.Verg. Aen. 7,400): ubicumque Po>
(sc. sunt) quod haud scio annon utique abiciendum sit] cf. 12, 23
412 P. PAPINI STATI
longaevique patres, quorum tot gaudia carpsi
orbavique domos: fratri concurro, quid ultra est? 185
spectent et votis victorem Eteoclea poscant.
iamque vale, coniunx, dulcesque valete Mycenae!
at tu, care socer — nec enim omnis culpa malorum
me penes, et superi mecum Parcaeque nocentes — ,
sis lenis cineri, meque haec post proelia raptum 190
alitibus fratrique tegas urnamque reportes —
hoc tantum — et natae melius conubia iungas.'
ibant in lacrimas, veluti cum vere reverso
Bistoniae tepuere nives, submittitur ingens
Haemus et angustos Rhodope descendit in amnes. 195
coeperat et leni senior mulcere furentem
adloquio: scidit orsa novo terrore cruenta
Eumenis, alipedemque citum fataliaque arma
protinus, Inachii voltus expressa Pherecli,
optulit ac fidas exclusit casside voces. 20o
ac super haec: 'abrumpe moras, celeremus! et illum
adventare ferunt portis.' sic omnia vicit,
conreptumque iniecit equo; volat aequore aperto
pallidus instantemque deae circumspicit umbram.
197 Prisc. GL 11 616, 22 {propter scidit) idem in XI: allo-
qnio scidit ipsa . . Eumenis
184 om. N\ add. N* mg. carsi b 185 Orbataeque N
186 om. BLMQNfb, add. Q^N^ inter versus pascant D:
poscunt V 188 tu om. b 189 mecum . . . nocentes P^ i)i
i negas i neges
ras. 190 post Po>: per f 191 tegas Q^: tegas N^ ur-
a reportes ireportas
namque Po>: -aque SCv: -amque Q,^ reponas Q^D: reponas
vere reverso
L": reportas f: reponas Cbr 193 vertereverso P"" 194 sum-
mitur fi 195 rodope P: rhodopes {vel ro-) BLMQCfb^v
197 orsa Pft>: ossa f: ipsa Prisc. 199 pherecli P: pherichi
(-richi in ras.) B: pherali Q: perichi (-cli f) a>, unde Perinthi
Gronovius voltus f: vo- B^: vu- P 200 Obtulit P et C
fides M^ exclusit (-cussit r) a»: excludit P 201 has
rumpe f 202 vincit f 203 Correptumque P aequor^ P^
THEBAIDOS LIB. XI. 413
sacra lovi merito Tyrius pro fulmine ductor 206
nequiquam Danaos ratus exarmasse ferebat.
nec pater aetherius divomque lias uUus ad aras,
sed mala Tisiphone trepidis inserta ministris
adstat et inferno praevertit vota Tonanti.
'summe deum, tibi namqueraeaeprimordiaThebae — 210
liveat infandum licet Argos et aspera luno —
debent, Sidonios ex quo per litora raptor
turbasti thiasos^ dignatus virgine nostra
terga premi et placidas falsum mugire per undas!
nec te vana fides iterum Cadmeia adeptum 215
conubia et Tyrios nimium inrupisse penates:
tandem^ inquam^ soceros dilectaque moenia gratus
respicis adsertorque tonas; ceu regia caeli
adtemptata tui^ sic te pro turribus altis
vidimus urguentem nubes^ laetique benignum 220
fulmen et auditos proavis adgnoscimus ignes.
accipe nunc pecudes et magni turis acervos
votivomque marem; dignas sed pendere gratis
haud mortale opus est; certent tibi reddere Bacchus
noster et Alcides, illis haec moenia servas.' 226
dixerat: ast illi niger ignis in ora genasque
prosiluit raptumque comis diadema cremavit.
V
206 ratus o>: raptos P 207 divomque B: -umque P
208 tesiphone PMQb/MV: the- BC trepidigs L ministris a>:
a
magistris P 211 Livet N: Libet et M^ 214 premi et o>: pre-
mit P^ falsum a> : fassum P 215 cadmei** B^ catmeia deptum L
adeptumo: ademptum P C v ^ : adegptumB 216 inru^pisseL''
217 inquam o>: umquam P dilectaque (del- B) o>: deie- P
218 assertosque C 219 Attemptata P 220 unguentem P^
lateque (x 221 agnoscimus P: agnovimus (adgn- B: adgn Q:
adagn- L^ 222 magnos Wilkinsms aje^cervos L" 22;-J Yo-
V
tivomque B^: -vumque P grates P 224 Haud ex Aut B^: ex
tant V
Had f^ certent (c-mras. B^) o>: certentP*': -tet C bacchis P^
225 illic P^ servas P: -va o> 220 illis P^ neger b
a m
227 captumque {ex rap-.'^) D didema f^ creavit P^ (cf. 1, 334)
414 P. PAPINI STATI
tunc ferus ante ictum spumis delubra cruentat
taurus et obstantum mediis e coetibus exit
turbidus iusanoque ferens altaria cornu. 230
diffugiunt famuli, et regem solatur baruspex.
ipse instaurari sacrum male fortis agique
imperat, et magnos ficto premit ore timores.
qualis ubi inplicitum Tiryntbius ossibus ignem
sensit et Oetaeas membris accedere vestes, 235
vota incepta tamen libataque tura ferebat
durus adbuc patiensque mali; mox grande coactus
ingemuit, victorque furit per viscera Nessus.
nuntius exanimi suspensus pectora cursu
Aepytus ad regem portae statione relicta 240
tendit et haec trepido vix intellectus anhelat:
Vumpe pios cultus intempestivaque, rector^
sacra deum: frater muris circum omnibus instat
portarumque moras frenis adsultat et hastis^
nomine te crebro, te solum in proelia poscens. 245
flent maesti retro comites, et uterque loquenti
adgemit et pulsis exercitus obstrepit armis.
ille vocat. nunc tempus erat, sator optime divom!
247 Mico 271 Obstrepo: At gemit . . armis
230 -que ferens PBg: feriens ct>: jferens Q^L'' 231 Dif-
i " ^
fugnnt B^ aruspex BQMfb 234 ibi B implicitum P
n
tyrithius P^ 235 Sensit o>: -tit P oteas P: ethneas C
accedere a»: -cend- P vestes Pct>: pestes Baehrens male
236 tura Po>: iura [ex vira Q^) BQf^ 237 Puras f
patien^a^sque L" coctus B^ 238 nesus L 239 pectore ex
-ra f^ 240 relicta ex -to L*" 241 §c L" 242 intem-
n
pestivaque ex -voque f^ 243 istat P^ 244 adsustat b
astis L 245 te .9. /. P^ poscens ex -nt 1" 246. 247 del.
Guietus sine ulla probabilitate 247 expulsis ex et p. L^
n
248 nunc PBDMf^: tunc ct>: tunc Q*: tunc ex nunc L"
divom B^: divum P
THEBAIDOS LIB. XI. 415
quid meruit Capaneus?' turbatus inhorruit altis
rex odiis, mediaque tamen gavisus in ira est. 250
sic ubi regnator post exulis otia tauri
mugitum hostilem summa tulit aure iuvencus
adgnovitque minas, magna stat fervidus ira
ante gregem spumisque animos ardentibus efflat,
nunc pede torvus humum, nunc cornibus aera findens; 255
horret ager, trepidaeque expectant proelia valles.
nec desunt regni comites: ^sine, moenia pulset
inritus.' ^ille autem fractis buc audeat usque
viribus?' 'hic miseris furor est instare periclo,
nec librare metus et tuta odisse.' ^resiste 260
hic fretus solio, nos propulsabimus bostem,
nos bellare iube.' sic proxima turba, sed ardens
ecce aderat luctu dicturusque omnia belli
libertate Creon: urit fera corda Menoeceus;
nuUa patri requies, illum quaeritque tenetqae; 265
illum sanguineos proflantem pectore rivos
aspicit et saeva semper de turre cadentem.
ut dubium et pugnas cunctantem Eteoclea vidit:
'ibis' ait^ 'neque te ulterius fratremque ducemque,
pessime, funeribus patriae lacrimisque potentem, 270
Eumenidum bellique reum, patiemur inulti.
sat tua non aequis luimus periuria divis.
. aure
249 capaneus meruit N 250 est om. br 252 arma f^
253 Agnovitque P irae P^; an magnae . . irae.'^ 254 efflat PN^g:
offert o> 255 figndens f 256 vaccae Dv 257 des^unt f
fretis
regni Po>: regi DN^C^vg 258 autem Po>: aiunt C fractis D
audeat ex -di- L" 260 lib|rare (e) L^^Mf 261 Hic PQKCf :
ised
Hoc {ex Hic B^) o> propulsavimus L 262 sic (-c add. ]tt"')M'^
tuba M'^ se^ P^ arcens M*^ 263 di|cturu8que f omnia
P'': omina {ex omnia f) Df 264 lurit F^" 265 tenetjE^que P^
268 ef om. BQN^fC vidit ex -et L^ 269 fratremque du-
cemque P: -umque -umque [ex tuumque Q^) o> 270 potentem
potentem itum
P«>: potitum NCbr^r: potitum D: potentem Q' 272 Stat
P^: Siat V
416 "^ P. PAPINl STATI
urbem armis opibusque gravem et modo civibus artam,
ceu caelo deiecta lues inimicave f tellus,
bausisti vacuamque tamen sublimis obumbras? 275
deest servitio plebes: hos ignis egentis
fert bumus, lios pelago patrius iam detulit amnis;
hi quaerunt artus, illi anxia vulnera curant.
redde agedum miseris fratres natosque patresque,
redde arvis domibusque viros ! ubi maximus Hypseus 280
finitimusque Drjas, ubi Pbocidos arma sonorae
Euboicique duces? illos tamen aequa duelli
fors tulit ad manes: at tu, pudet! hostia regni,
hostia, nate, iaces, ceu mutus et e grege sanguis,
ei mihi! primitiis ararum et rite nefasto 285
libatus iussusque mori: et cunctabitur ultra
iste nec adverso nunc saltem Marte vocatus
stabit? an in pugnas alium iubet ire profanus
Tiresias iterumque meos oracula nectit
283 Prisc. GL III 84, 16 Statius in XI: 'at tu . . ararum et
rite nefasto libatus' rite pro ritu posuit
273 artem f^ 274 caelo ex -u P^ deiecta P: demissa
mis demissa
(di- f) o>: diversa Q*: deiecta, D cf. Silv. 1,3,154 ubi nunc mihi
decussa probahilius videtur quam demissa tellus Po> corruptum;
labes Schrader, stella Imhofius, an tabes.^ inhiulcave tellus
Garrodius 276 Deest Pa> {cf. 10,236): Desunt (eo; Deest ^^)
f^: Defit C: Deest nunc br: iam deest Weber {debebat saltem
e
deest iam): deest tibi Owenus male egentis P'' 278 anxiaPQ:
ardua
ardua Q^ mg. ft>: anxia D: arida Muller cl. 608 279 natos ex
no- C^ 280 om. Q^ add. Q^ mg. 281 phoeidos an phoc- P,
dubium sonorae o> : sonare P : sonorae ex sonare f ^ 282 Eu-
V
bocique L 283 Fors Po>: Sors Kb (Pors b^ mg.) pidet L^
284 et o>: ut P 285 ararum PB Prisc: armorum (anno-
armorum annorum iarmorum i ararum *
K) o>: annorum D: armorum N^: ararum L": armorum r
u
286 issusque P^: visusque f cunctabitur ex -vi P^ ultria P^
vo , . i aa
287 saltim M iiecatus b^ 288 inpungans v^
THEBAIDOS LIB. XI. 417
in gemitus? quid enim misero super unicus Haemon? 290
ille iube subeat, tuque hinc spectator ab alta
turre sede! quid saeva fremis famulamque cobortem
respectas? hi te ire volunt, hi pendere poenas;
ipsa etiam genetrix ipsaeque odere sorores.
in te ardens frater ferrum mortemque minatur 295
saevaque portarum convellit claustra, nec audis?'
sic pater infrendens, miseraque exaestuat ira.
ille sub haec 'non fallis' ait, 'nec te inclyta nati
fata movent: canere illa patrem et iactare decebat.
sed spes sub lacrimis, spes atque occulta cupido 300
his latet: insano praetendis funera voto,
meque premis frustra vacuae ceu proximus aulae.
non ita Sidoniam Fortuna reliquerit urbem^
in te ut sceptra cadant, tanto indignissime nato.
nec mihi difficilis praesens vindicta; sed arma^ 305
arma prius, famuli! coeant in proelia fratres.
vult gemitus lenire Creon: lucrare furorem;
victori mihi cuncta lues.' sic iurgia paulum
distulit atque ensem^ quem iam dabat ira, repressit.
ictus ut incerto pastoris vulnere serpens 310
erigitur gyro longumque e corpore toto
virus in ora legit; paulum si devius hostis
torsit iter, cecidere minae tumefactaque frustra
colla sedent, irasque sui bibit ipse veneni.
290 quid ex quod L'^ 291 iube ex -ve P': iubes f:
subeat
iubet B sedeat C^ 293 Respectas o>: -tans P ite P^
hic pendere Q, 294 odore f^ 295 te ct>: me P
1 ' i dis
296 convelit "L° calustra L audis Po>: audes BLKb audes D
a ^
297 exestu|at f 298 inclite M^ 299 Fata L'' decebato:
solebat P 300 atque ex adque L" 302 proximus ex -um "L"
reliquerit ex -at M^: reli^lquerit L" orbem P^ 304 ut
om. PD^ 305 sed o> : sub P (D ~ B) 306 Vul* P^ 308 lues
itunc
om. fJL 312 ora ex -o L" 313 iter L'': tunc br (tc ^^ it)
Stativs Thbbaib. 27
418 P. PAPINI STATI
at genetrix primam funestae sortis ut amens 315
expavit famam — nec tarde credidit — , ibat
scissa comam voltusque et pectore nuda cruento,
non sexus decorisve memor: Pentheia qualis
mater ad insani scandebat culmina montis,
promissum saevo caput adlatura Lyaeo. 320
non comites, non ferre piae vestigia natae
aequa valent: tantum miserae dolor ultimus addit
robur, et exsangues crudescunt luctibus anni.
iamque decus galeae, iam spicula saeva ligabat
ductor et ad lituos bilarem intrepidumque tubarum 325
prospiciebat equom, subito cum apparuit ingens
mater, et ipse metu famulumque expalluit omnis
coetus, et oblatam retro dedit armiger hastam.
^quis furor? unde iterum regni integrata resurgit
Eumenis? ipsi etiam post omnia, comminus ipsi 330
stabitis? usque adeo geminas duxisse cohortes
et facinus mandasse parum est? quo deinde redibit
victor? in hosne sinus? o diri coniugis olim
felices tenebrae! datis, inproba lumina, poenas.
haec spectanda dies? quo, saeve, minantia fiectis 335
ora? quid alternus voltus pallorque ruborque
mutat, et obnixi frangunt mala murmura dentes?
315 funesti Martis Imhofius male ament f^ 316 ne C
tardeo: tandemP 317 commamL^: cojmam B vultusqueP:
V X
vultuque (vo- f: vo- B^) o> 318 secus M^ penteia P: pen-
tehiaB 320 saevoque caput latura C laturaB^ 321ferroB^
ipsae
piae Pg: ipsae o>: piae D 325 li*uofi B^ hilarum f in-
Pi . V
tredumque f*: trepidumque Gronovius 326 equom B^:
equum P 327 et om. Pf -que om. D 328 dedit i. t&rjTisv
330 omna P^ ipse f^ 332 mandasse ex mu- L"
333 osne L" 334 improba P 336 alternus o>: -nos Pv?:
1 U8 ^ V V
-no8 Dr: -nis M^ voltus v: vo- B^: vu- P: vultu f robor-
que B^: roborque f 337 Mutatur f et om. BQLf
THEBAIDOS LIB. XI. 419
me miserain^ vinces! prius haec tamen arnia necesse est
experiare domi: stabo ipso in limine portae
auspicium infelix scelerumque inmanis imago. 340
haec tibi canities, baec sunt calcanda, nefande,
ubera, perque uterum sonipes bic matris agendus.
parce: quid oppositam capulo parmaque repellis?
non ego te contra Stygiis feralia sanxi
vota deis, caeco nec Erinyas ore rogavi. 345
exaudi miseram: genetrix te, saeve, precatur,
non pater; adde moram sceleri et metire, quod audes.
sed pulsat muros germanus et impia contra
bella ciet? non mater enim, non obstat eunti
uUa soror; te cuncta rogant^ bic plangimus omnes. 850
ast ibi vix unus pugnas dissuadet Adrastus,
aut fortasse iubet: tu limina avita deosque
linquis et a nostris in fratrem amplexibus exis?'
at parte ex alia tacitos obstante tumultu
Antigone furata gradus — nec casta retardat 355
virginitas — volat Ogygii fastigia muri
exsuperare furens; senior comes haeret eunti
Actor, et hic summas non duraturus ad arces.
338 Prisc. GL III 103, 1 tamen saepissime completiva in-
venitur, ut Statius in XI: me miseram . . experiare domi
338 vinces Po>: vincis Sandstroemius 1878 p. 59 ora Q^
e i i expectare
339 Experiare (-ri*re B^: Expirare et L*^) o: Expertare ?"•
ipso ex -e L": ipsa 'bv 340 celerumque L 341 calcanda
{ex -de f) o>: -cata P 344 feralias anxi (corr. L*^) L
a
345 erinyos L'^: erin|as Q: erinas MCf rgavi b: negavi C
346 saeve o>: -va P 347 sceleri ex -re Q^ quid b 349 ab-
stat r 350 Ulla ex IUa C* 351 |ibi Q 352 om. L\
add. L^ mg. 353 Linquis ex -es B^Q^f^: -es L aoxis
parte j^^^ furens
exis P^ 354 pater Q^ obstare L" 356 ogii M 357 volens
C seniorum comes aeret L" comes om. P^ sine lac: ^tunc
sscr. P°W 358 Actor o>: Auctor P duratus''''" L*^
27*
420 P. PAPINI STATI
Titque procul visis paulum dubitavit in armis,
adgnovitque — nefas! — iaculis et voce superba 360
tecta incessentem, magno prius omnia planctu
implet et ex muris ceu descensura profatur:
'conprime tela manu paulumque lianc respice turrem,
frater, et liorrentes refer in mea lumina cristas!
agnoscisne bostes? sic annua pacta fidemque 865
poscimus? hi questus^ haec est bona causa modesti
exulis? Argolicos per te, germane, penates —
nam Tyriis iam nuUus honos — , per si quid in illa
dulce domo, submitte animos: en utraque gentis
turba rogant ambaeque acies; rogat illa suorum 370
Antigone devota malis suspectaque regi^
et tantum tua, dure, soror. saltem ora trucesque
solve genas; liceat voltus fortasse supremum
noscere dilectos et ad haec lamenta videre,
anne fleas. illum gemitu iam supplice mater 375
frangit et exertum dimittere dicitur ensem:
tu mihi fortis adhuc? mihi, quae tua nocte dieque
exilia erroresque fleo, iamiamque tumentem
placavi tibi saepe patrem? quid crimine solvis
361 Eutych. GL V 483, 2 cuius {verhi incessere) idem im-
perativum libro XI {389): solumque . . moras. licet in eodem
libro participium quasi frequentativum ut a prima coniugatione
veniens lectum est: tecta incessantem
360 Agnovitque P 361 incessentem PBDi^: -antem
Eutych. QNg^fbr: -entem ex -antem M^L*^: -antem ex -entem
ft"^ palnctu L 362 et om. r discensura P profatur ft>:
-tis P 363 turrem Po>: -im DNQ^ 364 orrentes Tu"
refert P^ 366 Poscimus Po>: -mur Schrader hi Pco: in b
est o
sunt f^ 367 argo licas Q^ 368 per se b 3G9 sum-
mitte P: -ite L 370 rogant P^ ipsa D 373 voltus BL^:
vu- P auppremum B: 8u|pr- f 374 Noscere {ex Poscere C^)
oj: Nosce P^: nosci Honsmanus cl. Verg. Aen. 3, 61 male. -re
in P saepius omittitur, ita ut nosci coniecturae deheri videatur
377 tu^ L dieque om. /u 379 Placcavi B: Pacavi N
saepe P: saeve o»
THEBAIDOS LIB. XI. 421
germanum? nempe ille fidem et stata foedera rupit, 380
ille nocens saevusque suis; tamen ecce vocatus
non venit.' liis paulum furor elanguescere dictis
coeperat, obstreperet quamquam atque obstaret Erinys;
iam submissa manus, lente iam fiectit habenas,
iam tacet; erumpunt gemitus, lacrimasque fatetur 385
cassis; bebent irae, pariterque et abire nocentem
et venisse pudet: subito cum matre repulsa
Eumenis eiecit fractis Eteoclea portis
clamantem: Venio solumque, quod ante vocasti^
invideo; ne incesse moras^ gravis arma tenebat 390
mater; io patria, o regum incertissima tellus,
nunc certe victoris eris!' nec mitior ille
'tandem' inquit/sciSj saeve, fidem et descendis in aequum?
o mihi nunc primum longo post tempore frater,
congredere: hae leges, haec foedera sola supersunt.' 395
sic hostile tuens fratrem; namque uritur alto
corde, quod innumeri comites, quod regia cassis
instratusque ostro sonipes, quod fulva metallo
parraa micet, quamquam haud armis inhonorus et ipse
nec palla volgare nitens: opus ipsa novarat 400
389 Eutych. GL Y 483, 2 cf. ad 361
380 rupit ex nimpens B* 382 furor om. b elangiiescere
ille elanguescere
Po>: languescere L^: |liquescere (e-) f: liquescere M*^
y
383 eriniis (-nus) P {cf. 8, 440 amuntae P^) 384 summissa P
abenas P 386 Casis L'^ ebent L ^ abiere Q^: et abiere L
nocentem ex -es B^: ex vol- b^ 391^ io PBQ: o LMKN^f^:
o v^: enim o Dbr patria o a>: patria| (-e) P regnum Q^:
regnum f incertisa L" 393 et om. P descendis o>: -dit
PL' aequum o>: aequam P 394 primum s. l. M." 396 uri-
tur o>: utitur P 397 cassis a>: classis ex ~es P^ 398 vulva
K^: fulma g: fulta g 399 micent f^ haud ex aut B^L"':
haut P: om. b inhonoru^ P^ 400 volgare v: vo- B^: vu- P
novaret C: neverat ex nova- L"
422 P..PAPIN1 STATl
Maeoniis Argia modis ac pollice docto
stamina purpureae sociaverat aurea telae.
iamque in pulvereum Furiis hortantibus aequor
prosiliunt, sua quemque comes stimulatque monetque.
frena tenent ipsae phalerasque et lucida comunt 405
arma manu mixtisque iubas serpentibus augent.
stat consanguineum campo scelus, unius ingens
bellum uteri, coeuntque pares sub casside voltus
signa pavent, siluere tubae, stupefactaque Martis
cornua*, ter nigris avidus regnator ab oris 4io
intonuit terque ima soli concussit^ et ipsi
armorum fugere dei: nusquam incljta Virtus^
restinxit Bellona faces, longeque paventes
Mars rapuit currus, et Gorgone cruda virago
abstitit, inque vicem Stygiae rubuere sorores. 415
prominet excelsis volgus miserabile tectis,
cuncta madent lacrimis et ab omni plangitur arce.
hinc questi vixisse senes, hinc pectore nudo
stant matres parvosque vetant adtendere natos.
ipse quoque Ogygios monstra ad gentilia manes 420
Tartareus rector porta iubet ire reclusa.
montibus insidunt patriis tristique corona
infecere diem et vinci sua crimina gaudent.
401 argiga (v) f 404 su* f^ monetque Pg: movetque
regit monet i movet
BQ: regitque (o: movetque D: regitque N*: regitque v^
que
406 mixtis f*: mixtasque NCbr tubas ex iuv- P*'
coeunt
408 euntque B^: ''"euntque f^: euntque QM: subeuntque C
voltus Bv: vu- P de 409 — 469 in Q, foUo inserto scriptis cf.
ad 11, 46 409 pavent P: tacent o> 410 horis D 411 ipsi
X u
ex -e li" 413 Restin|it B: Restrinxit Lfb^v 414 rapit P^
vorago C 415 Ab^titit «>: Obst- PBL"KN rubuere Pa>:
subiere Bentleius: rediere Schrader 416 volgus Bv: vu- P
misarabile L" tectiis L 417 et del L" 419 attende'"'' P^
i
422 patris B^
THEBAIDOS LIB. XI. 423
illos nt stimulis ire in discrimen apertis
audiit et sceleri nullum iam obstare pudorem, 425
advolat et medias inmittit Adrastus habenas,
ipse quidem et regnis multum et venerabilis aevo.
sed quid apud tales, quis nec sua pignora curae,
exter honos? tamen ille rogat: ^spectabimus ergo hoc,
Inachidae Tyriique, nefas? ubi iura deique, 430
bella ubi? ne perstate animis. te deprecor, hostis —
quamquam^ haec ira sinat^ nec tu mihi sanguine longe — ,
te, gener, et iubeo; sceptri si tanta cupido est^
exuo regales habitus, i, Lernan et Argos
solus habel' non verba magis suadentia frangunt 435
accensos, sumptisque semel conatibus opstant,
quam Scytha curvatis erectus fluctibus umquam
Pontus Cyaneos vetuit concurrere montes.
ut periisse preces geminosque ad proelia fusos
428 Prisc. GL II 85, 6 exter quoque invenitur, ut Statius
in XI Thebaidos: sed quid . . . exter honos. Mnc fortasse Class.
auct. ed. Mai IX p. 201 exter, ultimus. Statius Thebaidos: sed
quid . . . exter honos
424 ut o>: in P stimuHs ct>: -los P discrimen apertis €0:
o
discrimina certis ?■": discrimina pertis L^ 426 medias se (se
adras.) N summittit C abenas B: hebenas b 427 et regnis
PDN*g: regnis a> venerabiHs evo ex -li sevo L^ 428 quis
Po>: quae Prisc. nec o>: nunc P: non g Prisc. 429 Exter (ex
-et P^) honos PNKg Prisc: Externos a>: Exter(j)|no^ B^: Ex-
^ jjQ i externos
terjios L": Externos D: Alternos g^: Alternos MfC^ illa 0:
ipsa b spectabimus ex -vi- P^ ergo hoc PN: ergo «>
430 Inacchidae B 431 praestate hv ie s. l. f^ 432 si-
a
nant P^: sinet B^ +longe +8anguine f^ loge P 434 i ler-
nan (-am BM^v: -an| C-^f) o>: lernean P'' i . . . argos om. N
435 *^abe B^ umba L^ 436 Accensos ex -us f^ semel ex
simul f^: simul C 437 scyth^a P^: sub su inras. D erectis B^
i
438 Bcianeos f 439 perisse P^ geminosque o>: -oque P
424 P- PAPINI STATI
pulvere cornipedes explorarique furentum 440
in digitis amenta videt, fugit omnia linquens,
castra, viros^ generum^ Thebas, ac fata monentem
conversumque iugo propellit Ariona: qualis
demissus curru laevae post praemia sortis
umbrarum custos mundique novissimus heres 445
palluit^ amisso veniens in Tartara caelo.
non tamen indulsit pugnae cunctataque primo
substitit in scelere et paulum Fortuna morata est.
bis cassae periere viae, bis comminus actos
avertit bonus error equos, puraeque nefandi 450
sanguinis obliquis ceciderunt ictibus hastae.
tendunt frena manu, saevis calcaribus urguent
inmeritos; movet et geminas venerabile divom
prodigium turmas, alternaque murmura volvont
mussantes: iterare acies, procurrere saepe 455
impetus et totum miseris opponere bellum.
iamdudum terris coetuque ojffensa deorum
aversa caeli Pietas in parte sedebat,
non habitu, quo nota prius, non ore sereno,
sed vittis exuta comam, fraternaque bella, 460
440 explorarique a>: -vitque P 441 ammenta B: ajm- f:
amm- VL" linquens ex gu-B^f^ 442 monentem r 443 Con-
er fuga lis
vmsumqne L*^ iugo B^ quamvis M*^: quamvis f 444 Di-
ni s
missus C 447 Sanguis f* 448 Subtitit P^: Subsistit v
449 actos (ex -tus L": -"tus b) o>: ictus P 450 pu^raeque L":
purae
rudesque v^: pareque b 452 saevis P: ei saevis (o urgent P
453 divom B^: -vum P 454 alternaque ft> {cf. 528): aliena-
que P quod frustra defendit Garrodius cl. Hor. sat. 2, 3, 72
V 8
volvont B^: -unt P 455 acies Pg: aciem o>: aciem r pro-
rrere
cumbere Hi" 456 misereris L^ 457 coetuque ct>: -tusque P
458 Aversa ft>: Aversa est P 459 om. BMLKNCfb^: hic
t
deest unus versus B^ mg. serena r 460 Sed vittis (vitis
a
L*^) ct>: Et vitiis P commam B^: comis f*
THEBAIDOS LIB. XI. 425
ceu soror infelix piignantum aut anxia mater,
deflebat, saevnmque lovem Parcasque nocentes
vociferans, seseque polis et luce relicta
descensuram Erebo et Stygios iam malle penates.
'quid me' ait, 'ut saevis animantum ac saepe deorum 465
obstaturam animis^ princeps Natura, creabas?
nil iam ego per populos, nusquam reverentia nostri.
o furor, o homines diraeque Prometheos artes!
quam bene post Pyrrbam tellus pontusqae vacabant!
en mortale genus!' dixit, speculataque tempus 470
auxilio 'temptemus' ait, 'licet inrita coner.'
desiluitque polo, niveus sub nubibus atris
quamquam maesta deae sequitur vestigia limes.
vix steterat campo, subita mansuescere pace
agmina sentirique nefas; tunc ora madescunt 475
pectoraque, et tacitus subrepsit fratribus horror.
arma etiam simulata gerens cuUnsque viriles,
nunc his, nunc illis ^agite, ite, obsistite/ clamat,
'quis nati fratresque domi, quis pignora tanta!
hic quoque — nonne palam est ultro miserescere divos? —
tela cadunt, cunctantur equi, fors ipsa repugnat.' 481
nonnihil inpulerat dubios, ni torva notasset
462 -que adras. P iovem om. P Descenssuram b
velle Q
ereb|o B 464 malle {ex melle f^) o>: millc P'" 465 duorum
P^ {cf. 11, 648 Silv. 5, 3, 199) 466 Obstatur*"^ P^: Obsturam
L^ (Obsta- L^ mg.) creabes L" 467 nusquam o>: num- P
po P^ i .
pulos B^: polos L^ 468 om. P diraeque B-'': -rique D
irent
469 phyrram P vacabant o> : vocabat P : vacarent DN^: -bant L"r
470 Inmortale f 471 Auxilio o>: -Hum ex -lio P*': -Uo r
tempus L^ 472 Dissiluit L atris Schrader (cl. 2J ad v. 473 per
nigras nubes): altis Po> 474 subito Lr 476 sub repsi (hex-p)
ite ^^
Q^ 477 stimulata Q 478 ne M^: ne f obstite L* 479 an
se
tanti.^ 480 Hic PB: His {ex Hic Q^) o> mirescere B^Q^
n
481 cunctatur Q^ 482 Non- o>: Nos- P inpulerat ex -it B*
426 P. PAPINI STATI
Tisiphone fraudes caelestique ocior igne
adforet increpitans: 'quid belli obverteris ausis,
numen iners pacique datum? cede, inproba: noster 485
hic campus nosterque dies; nunc sera nocentes
defendis Thebas. ubi tunc, cum bella cieret
Bacchus et armatas furiarent orgia matres?
aut ubi segnis eras, dum Martius inpia serpens
stagna bibit, dum Cadmus arat^ dum victa cadit Sphinx,
dum rogat Oedipoden genitor, dum lampade nostra 491
in thalamos locasta venit?' sic urguet, et ultro
vitantem aspectus etiam pudibundaque longe
ora reducentem premit adstridentibus hydris
intentatque faces; deiectam in lumina pallam 495
diva trahit magnoque fugit questura Tonanti.
tunc vero accensae stimulis maioribus irae:
arma placent, versaeque volunt spectare cohortes.
instaurant crudele nefas; rex impius aptat
tela et funestae casum prior occupat hastae. 600
illa viam medium clipei conata per orbem
non perfert ictus atque alto vincitur auro.
tunc exul subit et clare funesta precatur:
'di, quos effosso non inritus ore rogavit
Oedipodes flammare nefas, non inproba posco 505
vota: piabo manus et eodem pectora ferro
483 Tesiphone Mftb: The- C 484 obverteris o: -rit P
dies i te u
486 dies add. s.l. "L" : deus rv^ 488 armatas v^ 489 At B^
490 cadimus P^ victa cadit sphinx (spi- QLMCfb^: sphinx
ultro
ow. P^)P*o>: duni semina surgunt P"" 492 alto Q^ 493 longe
g
o>: -ga P 496 lumina o>: -ne PN* 496 fuit B^ 497 ac-
censae ex -a P^ 499 non rex "L" 500 om. L\ add. L" mg.
i sui i viam
Tela neque L occupa* P^ 501 viam L"': tuos r
503 subgit BQ: subiit MCbr 504 efFosso {ex of- B^) o>:
effesso P: effesso vel -fo- ex effuso Q^: effuso Lfv
irritus P orbe Gruter 505 flammare g Heinsius: flammate
P: firmate o> posco o>: -cet P 506 pectora (-re Q^) o>:
tempora P
THEBAIDOS LIB. XI. 427
rescindanij dum me moriens hic sceptra tenentem
linquat et hunc secum portet minor umbra dolorem.'
hasta subit velox equitis femur inter equique
ilia, letum utrique volens; sed plaga sedentis 610
laxato vitata genu, tamen inrita voti
cuspis in obliquis invenit volnera costis.
it praeceps sonipes strictae contemptor habenae
arvaque sanguineo scribit rutilantia gyro.
exultat fratris credens hunc ille cruorem: 616
credit et ipse metu; totis iamque exul habenis
indulget, caecusque avidos inlidit in aegrum
cornipedem cursus. miscentur frena manusque
telaque^ et ad terram turbatis gressibus ambo
praecipitant. ut nocte rates, quas nubilus auster 520
inplicuit, frangunt tonsas mutantque rudentes^
luctataeque diu tenebris hiemique sibique,
sicut erant, imo pariter sedere profundo:
haec pugnae facies. coeunt sine more, sine arte,
tantum animis iraque, atque ignescentia cernunt 525
per galeas odia et voltus rimantur acerbo
lumine: nil adeo mediae telluris, et enses
inpliciti innexaeque manus, alternaque saevi
murmura ceu lituos rapiunt aut signa tubarum.
509 iter f^ 510 J^lia B: Ilfa Q: IUa b: 1111*" M^: Illi f
letum o>: lentum P utrique ct>: -imque P volans ex -ens P^:
vovem Heinsius utrique volens loetum br 511 vittata M^
v
tantum Baehrens 512 volnera v. vo- B^: vu- P costis ex
to- C^ 513 stricto C: strictae ex sti- f* 514 rutilantia ex
-entia P° 515 ille Ptt>: esse b: ire Burmannus, sed ille neces
to
sarium 516 tisB^ 517 caecusque o>: -osque P 520 hauster
B 521 frangunt a>: pangunt P tensas b mutantque Pa>:
d c
nectuntque Wilkinsius : miscentque Slater rubentes P ^ 522 Luta-
taeque P^ 524 He f 525 animis iraque (irasci K) o>: ani-
mos irasque ex -is iraque P"" ignoscentia B^ 526 voltus B:
vu- P acerbo ex -vo B^L'^ 528 Impliciti (-tae Q^) a>: In-
liciti P innexaeque PD: ne- o> manus ex -um L^
428 P. PAPINI STATI
fulmineos veluti praeceps cum comminus egit 530
ira sues strictisque erexit tergora saetis:
igne fremunt oculi, lunataque dentibus uncis
ora sonant; spectat pugnas de rupe propinqua
venator pallens canibusque silentia suadet:
sic avidi incurrunt; necdum letalia miscent 535
voLaera, sed coeptus sanguis, facinusque peractum est.
nec iam opus est Furiis; tantum mirantur et adstant
laudantes, bominumque dolent plus posse furores.
fratris uterque furens cupit adfectatque cruorem
et nescit manare suum; tandem inruit exul, 540
bortatusque manum, cui fortior ira nefasque
iustius, alte ensem germani in corpore pressit,
qua male iam plumis imus tegit inguina thorax.
iUe dolens nondum, sed ferri frigore primo
territuB in clipeum turbatos colligit artus; 545
mox intellecto magis ac magis aeger anhelat
volnere, nec parcit cedenti atque increpat hostis:
'quo retrahis, germane, gradus? hoc languida somno,
hoc regnis effeta quies, hoc longa sub umbra
imperia! exilio rebusque exercita egenis 550
membra vides; disce arma pati nec fidere laetis.'
530Fulmineos gic-meii-M^ comP^ 531suisM'^ tergora
Heinsius: pectora Po> 532 fremunt Klotzius: premuntP: tre-
i campus canibus
muntct>: 533 8pectantP^ pugna*B^ 534canibusqueM'^: campus-
que L*' 536 Volnera BL: Yu- P coeptus a>: eoctus P
V
538 hominemque B^ 539 Fratris ex -esP^ 541 post 542 P
541 Hortatusque o>: -urque PDL*^? umanumP^ 542 alte o>:
altum P germane D: -no Heinsius 543 imus ex unua "L"
gi
544 donens b 545 turbatos PC: -tus o> collit f^
547 Yolnere B^: Vu- ex Vo- f^: Vu- P hostis PN: hosti o>:
hostem {ex -ti fi^K^) TiYifi: orsis Baehrens 548 trahis b
hoc P : o o> 549 Hoc P : Et ct> effeta (-ecta f) o> : effata P
hoc longa P: longaque <o 550 egenigs f 551 '-fi^
-/ / fidere "
pati nec re laetis (fidere sscr. P'') P^
THEBAIDOS LIB. XI. 429
sic pugnant miseri; restabat lassa nefando
vita duci summusque cruor, poterantque parumper
stare gradus; sed sponte ruit fraudemque supremam
in media iam morte parat. clamore Citliaeron 555
erigitur^ fraterque ratus vicisse levavit
ad caelum palmas: 'bene habet! non inrita vovi,
cerno graves oculos atque ora natantia leto.
liuc aliquis propere sceptrum atque insigne comarum,
dum videt.' haec dicens gressus admovit et arma, 560
ceu templis decus et patriae laturus ovanti,
arma etiam spoliare cupit; nondum iUe peractis
manibus ultrices animam servabat in iras.
utque superstantem pronumque in pectora sensit,
erigit occulte ferrum vitaeque labantis 565
relliquias tenues odio subplevit, et ensem
iam laetus fati fraterno in corde reliquit.
ille autem: Vivisne an adhuc manet ira superstes,
perfide, nec sedes umquam meriture quietas?
huc mecum ad manes! illic quoque pacta reposcam, 570
si modo Agenorei stat Gnosia iudicis urna^
qua reges punire datur.' nec plura locutus
concidit et totis fratrem gravis obruit armis.
552 miseri restabat ex misere st- L^ legsa (s) f
553 poteratque r 554 sed o>: et P subpremam B 565 cla-
mare C 557 cae (lum deest sine lac.) b abet B^: habes L
iovi f ^ : \ vota f * mg. 558 laetantia f ^ : labentia f * mg.
corone
559 comarum o>: coma P"^ 560 et o>: ad P in optimo
Barthi codice adscriptus erat versus Demens qui primo fratrem
haud spoliaverit ense 564 in ow. BQCfb^^ pectore BQ
NCfb 565 oculte f labentis L» 566 Reliquias P
567 fati PS: fratri (-is lHLtgfiv: frater ex fratri Q^) m
fraterno in (ex frater non Q^) PSQN: frater non LK^br:
iion frater Mfg^: frater sub {ex sob, s- in ras. B^) BDC:
frater non v^ (irfraterno v^ mg.)'. gelido sub K^ 568 an P:
fi
et o> 569PerdeL^ 570 HucP: I (eic Huc BQK) o> pactao>:
parta P 571 agnorei f^ ura f ^ 572 QuaP: Quaeco: QuiN
430 P. PAPINI STATI
ite truces animae funestaque Tartara leto
polluite et cunctas Erebi consumite poenas! 575
vosque malis hominum, Stygiae^ iam parcite, divae:
omnibus in terris scelus boc omnique sub aevo
viderit una dies, monstrumque infame futuris
excidat, et soli memorent baec proelia reges.
at genitor sceleris conperto fine profundis 580
erupit tenebris^ saevoque in limine profert
mortem inperfectam: veteri stat sordida tabo
utraque canities, et durus sanguine crinis
obnubit furiale caput; procul ora genaeque
intus et effossae squalent vestigia lucis. 585
virgo autem inpositae sustentat ponderu laevae,
dextra sedet baculo. qualis si puppe relicta
exosus manes pigri sulcator Averni
exeat ad superos solemque et pallida turbet
astra, nec ipse diu fortis patiensque superni 590
aeris; interea longum cessante magistro
crescat opus, totisque expectent saecula ripis:
talis init campum, comitique extrema gementi
'duc' ait, ^ad natos patremque recentibus, oro,
inice funeribus!' cunctatur nescia virgo, 595
682 Frisc. GL II 339, 23 (propter dblativum veteri) idem
in XI: veteri . . . canities
675 herebi b 581 Erupit P: Erepsit a> caecoque
Schrader in P: e co 582 uteri f^ fit r 583 IJtraque
Pft> Prisc. (et capitis et barbae recte S): hirtaque Heinsius:
atraque J5ae^rens: tetraque /S/aier durus o>: duros P'" crinis
{ex -es Q*) o>: crines P 584 funale Q: ferale Marklandus
585 effossae a>: offensae Pf sualent f 587 pupe Bb
588 "pigri 'maDes M^: pigri manes fi manens Q' nigri N^C
589 in mg. prope v. 588 scriptus a f* pallida ex b- P^: ex
e g
-ada M^ 590 fortis ex -es P^ 591 intera P* maistro L'^
it
592 Crescat D totisque Po>: tostisque Heinsius {scil. Pyriphlege-
thontis) : tota atque Imhoflus: solisque Garrodius 593 Tali sinit b
campos ex -us f^ -que om. N 594 regentibu P°
THEBAIDOS LIB. XI. - 431
quid paret; mpediunt iter inplicitosque morantur
arma^ viri, currus, altaque in strage seniles
deficiunt gressus et dux miseranda laborat.
ut quaesita diu monstravit corpora clamor
virginis, insternit totos frigentibus artus. 600
nec vox ulla seni: iacet inmugitque cruentis
vulneribus, nec verba diu temptata secuntur.
dum tractat galeas atque ora latentia quaerit,
tandem muta diu genitor suspiria solvit:
'tarda meam, Pietas, longo post tempore mentem 605
percutis? estne sub hoc hominis clementia corde?
vincis io miserum, vincis, Natura, parentem!
en habeo gemitus lacrimaeque per arida serpunt
volnera et in molles sequitur manus inpia planctus.
accipite infandae iusta exequialia mortis, 610
crudeleSj nimiumque mei! nec noscere natos
adloquiumque aptare licet; dic^ virgo, precanti,
quera teneo? quo nunc vestras ego saevus honore
prosequar inferias? o si fodienda redirent
lumina et in voltus saevire ex more potestas! 615
heu dolor, heu iusto magis exaudita parentis
vota malaeque preces! quisnam fuit ille deorum,
qui stetit orantem iuxta praereptaque verba
dictavit Fatis? Furor illa et movit Erinys
596 implacatosque P^ 597 altaque at: atria (sic) P^
ge
stra f* 598 duc /t 600 totos ex -ub P*
602 temptata r in ras. sequuntur P 603 Cum f tra^c-
tat Q G04 muta PBDN-: multa o> diu PDN^: diu
V Dl
^^^ (furens) B: furens (fe- L^) o> 605 mea b logo f^
me
607 io PN^: me (s. l B^L'') ft>: tu v"^ 608 abeo B
609 Yolnera Bv. Vo- f^: Vu- P et (s. l t^) in PNf^r^: in
BQLr: im- M: iam DCb: quin v^ impia P 610 infandae P""
iustae C 611 nec om. f: modo s. l. f* 615 voltus B:
v
vo- f^: vu- P 616 parentis ex -es f* 617 fu^it L"
619 movit at: novit P erinas f^
432 P. PAPINI STATI
et pater et genetrix et regna oculique cadentes; 620
nil ego: per Ditem iuro dulcesque tenebras
inmeritamque ducem, sabeam sic Tartara digna
morte, nec irata fugiat me Laius umbra.
ei mibi^ quos nexus fratrum, quae volnera tracto!
solvite quaeso manus infestaque vincula tandem 625
dividite, et medium nunc saltem admittite patrem.'
talia dequestus paulatim insumpserat iras
mortis, et occulte telum, ni nata vetaret,
quaerebat; sed cauta manu subtraxerat enses
Antigone. furit inde senex: ^ubi noxia tela? 630
heu Furiae! num totum abiit in corpora ferrum?'
dicentem comes aegra levat mutumque dolorem
ipsa premity saevom gaudens planxisse parentem.
olim autem inceptae clamore exterrita pugnae
regina extulerat notum penetralibus ensem^ 635
ensem sceptriferi spolium lacrimabile Lai.
multaque cum superis et diro questa cubili
et nati furiis et primi coniugis umbris,
luctata est dextra, et prono vix pectore ferrum
intravit tandem: venas perrumpit aniles 640
volnus et infelix lustratur sanguine lectus.
illius exili stridentem in pectore plagam
Ismene conlapsa super lacrimisque comisque
620 genetris b 621 Nil «> : Haec P 624 Ei tibi C volnera
B^f^: vu-P 626 et mittite f 627 insumpserat P: sumpserat o>
628 ni nata vetaret o> : nita {sine ras.) P 629 cauta (ex casa P"")
P Bentleius: casta o> 631 Seu C non M": non f habiit L
corpora(ea;-reC)PDC: corporeo: pectoreN 632 aegra {in
ras. f^) ft>: atra P 633 Ipse D saevom B^L^: -vum P gau-
dens a>: -ent P: -entis S 637 dira f^: dira C 638 proni fi
}a
639 dextra (-tera S) «>: dextrae PD: -tra^ B*»: -trae M^f*:
-tra r: -tra ex -tre /u^ 640 venas P: et venas oj: pectus D
perrumpit P a> : -rupit D N : prorumpit S C r aniles a> : anile
PBMDQCf: -le L^^v' 641 pectus BQfbrv
THEBAIDOS LIB. XI. 433
siccabat plangens: qualis Marathonide silva
flebilis Erigone caesi prope funera patris ' 645
questibus absumptis tristem iam f solvere nodum
coeperat et fortes ramos moritura ligabat.
et iam laeta ducum spes elusisse duorum
res Ampbionias alio sceptrumque maligna
transtulerat Fortuna manu, Cadmique tenebat 650
iura Creon. miser beu bellorum terminus! illi
pugnarant fratres. bunc et Mavortia clamant
semina, et inpensus patriae paulo ante Menoeceus
conciliat populis. scandit fatale tyrannis
flebilis Aoniae solium: pro blanda potestas 655
et sceptri malesuadus amor! numquamne priorum
haerebunt documenta novis? iuvat ecce nefasto
stare loco regimenque manu tractare cruentum!
quid^ melior Fortuna, potes? iam flectere patrem
incipit atque datis abolere Menoecea regnis. 660
primum adeo saevis inbutus moribus aulae
indicium specimenque sui iubet igne supremo
arceri Danaos, nudoque sub axe relinqui
645 Erigone silva caesi C erigon b patris ex -as f^
646 assumptis D solvere ft>: vulnere P: volvere {sc. animo)
Sandstroemius 1878 p. 59 et Deiter 1898 p. 344 {voce proprie
accepta): involvere Slater: iungere Owenus. fortasse nodus de
crinibus intellegendus quipropter luctum solvuntur. solvere Haxare
0
ut se strangularef Lemairius ndum P^: nedum Q^ 647 liga-
i ligabat y
batPB^L: legebat B^ mg. o>: legebat r 648 deorum B
o ant
649 ampbinoias f 652 hunc o>: huc P clamant (-or Q) Po>:
clarant Grotius 653 me nocens b 654 populis lo: -los
1 »
PQKMf: los- L": -lo Baehrens tyrannis PBD: -is Q^: -us ct>
V i potes
657 docimenta P^ 659 potes P: potest o>: potest M<^
660 nenocoea b 661 Primum ex -maP^ saevu^s Q inbutus
moribus g Barthius: inbutum moribus P: inbutus amoribus o>
662 suppremo B iubet ex iuvet P^ 663 Arceni Q^ -que
n
om. N reliquit P^
Stativs Thebais. 28
434 P. PAPINI STATI
infelix bellum et tristes sine sedibus umbras.
mox reducem Ogygiae congressus limine portae 665
Oedipodem extimuit paulum^ seseque minorem
confessus tacite, promptamque coercuit iram;
sed redit in regem caecumque audentius hostem
increpitans 'procuF inquit, *abi, victoribus omen
invisum^ et Furias averte ac moenia lustra 670
discessu Thebana tuo! spes longa peracta est:
vade, iacent nati. quae iam tibi vota supersunt?' ■
liorruit instinctu rabido, steteruntque trementes
ceu visu squalore comae, seniumque recessit.
tunc natam baculumque manu dimisit, et irae 675
innixus tumido vocem de pectore rumpit:
'iamne vacat saeyire, Creon? modo perfida regna
fortunaeque locum nostrae, miserande, subisti,
et tibi iam fas est regum calcare ruinas?
iam tumulis victos, socios iam moenibus arces? 680
macte, potes digne Thebarum sceptra tueri.
haec tua prima dies, sed cur nova contrahis amens
iura? quid anguste tantos metiris honores?
exilium intendis. timida inclementia regum
ista! feros avidus quin protinus inbuis enses? 685
666 Oedipodem ?: -den P(o extimuit P: timuit m
ieed.
668 Mox M^: Mox fft caecumque o>: cacumque P 669 In-
a
crepitans a>: -tat P abi o>: avi P 671 thebane f^: -ne
c
MQC/e^ 673 Horruit ex Co- C* instintu P^ steterantque
} praesente
{ex -untque ft*') Q./t 674 squalore P: praesente o>: squalore D
comae P: genae a>; ceu visu i. tamquam videret, cf. etiam
Vollmer 1S96 p. 33 675 dimisit o>: de- P orae B
676 rupit N 678 loco s. l. fx^ 679 E* f^ ti 'p^ re^um f
it08 "
inculcare rv 680 victor M"': victor f 681 potesl (t) Q
682 contra P": contrais B^: contrais b 683 tantos Po>:
pariter C 684 intendis ex -de 'L^ {in exemplari fuerat -d)
ti|mida f 685 avidos Q* quena Q*: qui f* inbuis (-s in
ras. v^) o>: inbuit P inbuis enses ex -i se- L°
THEBAIDOS LIB. XI. 435
crede, licet, veniat cupidus parere satelles
intrepidusque secet non evitantia colla.
incipe! an expectas, ut pronus supplice dextra
sternar et inmitis domini vestigia quaeram?
finge autem temptare, sines? mihine ulla minaris 690
supplicia, aut ullos reris superesse timores?
linquere tecta iubes? caelum terramque reliqui
sponte, atque ultricem crudelis in ora retorsi
non ullo cogente manum: quid tale iubere,
rex inimice, potes? fugio excedoque nefandis 695
sedibus; an refert, quo funera longa measque
transportem tenebras? ne non gens cuncta precanti
concedat, patriae quantum miser incubo terrae?
sed dulces Thebae. nimirum bic clarior ortus,
et meliora meos permulcent sidera voltus, 700
bic genetrix natique. habeas Thebana regasque
moenia, quo Cadmus^ quo Laius omine rexit
quoque ego; sic thalamos, sic pignora fida capessas^
nec tibi sit virtus fortunam evadere dextra.
sed lucem deprensus ames. satis omina sanxi, 705
duc^ age, nata procul. quid te autem luctibus addo?
da, rex magne, ducem.' timuit miseranda relinqui
Antigone mutatque preces: 'felicia per te
isecet evi
686 Cedo ex Crede fi^ 687 sciet M*^: ciet f exvitan-
tia Mf^ 689 inmittis b 690 autem o>: aii (' add. P^) P
691 reris ex remis h" 692 terramque PD^: -asque «>
ne t '^' fi^Jii
693 crudelis ex -es P^ 696 an refer P^ funere longa P""
i cincta
longa ex -o L^ 697 post 698 P 697 cuncta P"": ulla fi^
in ras. {cerno cu . . a) precanti o>: -di P 698 Concedat L""
700 meas Q^ voltus B^: vu- P 701 Hinc BQCb^
habeos Q^ 702 Jaromine L" 703 Quo et ego C capesses r
704 tibi sit ^feibi- L^ dextram b^ 705 depressus Mf
omiua d 1 abdo
omina PDN*: omnia oj: omnia f^ 706 a^do B^: addo r
707 magne ducem om. B : seve ducem add. B^ inter versus timuit
timuit P^* meranda L ^ 708 mutat^ que preces L «^ portae Q^
28*
436 P PAPINI STATI
regua, verende Creon, sanctasque Menoeceos umbras:
da yeniam adflicto dictisque ignosce superbis. 710
bunc morem fandi longae fecere querellae;
nec soli ferus iste tibi: sic fata deosque
adloquitur, durus luctu^ facilisque nec ipsi
saepe mihi; pridem indomito sub pectore vivit
libertas misera et saevae spes aspera mortis. 715
et nunc ecce tuas inritat callidus iras
suppliciumque cupit; sed tu maioribus, oro,
imperii potiare bonis^ altusque iacentes
praetereas, et magna ducum vereare priorum
funera. et bic quondam solio sublimis et armis 720
saeptus opem miseris et iura, potentibus aecus
supplicibusque, dabat, cui nunc ex agmine tanto
una comes, necdum exul erat. felicibus bicne
opstat? in hunc odiis et regni viribus exis,
hunc abigis tectis? an ne prope limina clarum 725
ingemat et votis intempestivus oberret?
709 Signa f verende ex venerande f^ menoceos ex -us
P*Q^ 710 adflicto ex -tam L" 711 tenebrae coni. Gar-
ai fervet
rodius 712 fataeaj-toL'^ 714 vivitPDN^: fervet o>: vivitB^:
fervet
vivit Q* 716 aspera PSg: anxia BQb: inrita {ex irata f^)
iirrita aspera ianxia iirrita iartes
KCtfiv: aspera D: irrita N^: inrita L^^M*^: anxia r 716 iras D
719 vereare o>: venerare P 720 om. f Funea P^
721 Saeptus ex Saeb- P^ et iura potentibus {ex poscenti-
bus br) PBSDNCbrv: et i. petentibus K: petentibus Q {om.
et i.): et iura poscentibus f^: iura et poscentibus M: et iura
po8centibu8
petentibus (pe- ex po- L») L": et poscentibus {ow.. iura) fi
aecus P: equos C: aequus o>, unde aecus an aequos scrihas,
haeseris. illud similibus formis commendatur 722 ex agmine
g ag
o>: examine P: examine b^: exmi^ne (mi) f 723 post 724 P
723 extulerat fi 724 Obstet (-et in ras.) L" Ifodiis B^
regnis P^ viribus o>: virtutibus P 725 Hanc ex Hun P''
i 8
abigs P^: Ifabiis L" tectis ex -us C lumina C 726 In-
a
gemit Q^: -mit N intem- ex inter- L*
THEBAIDOS LTB. XI. 437
pone metum, procul usque tua submotus ab aula
flebit; ego erectum subigam et servire docebo,
coetibus abducam solaque in sede recondam.
exul erit. nam quae migranti externa patebunt 730
moenia? vis Argos eat hostilesque Mycenas
squalidus inreptet, victique ad limen Adrasti
Aonias referat clades, tenuemque precetur
rex Thebanus opem? miserae quid crimina gentis
pandere, quid casus iuvat ostentare pudendos? 735
conde, precor, quodcumque sumus, nec longa precamur
dona, Creon: miserere senis, maestosque parentis
hic, precor, hic manes indulge ponere: certe
Thebanos sepelire licet.' sic orat humique
volvitur; abducit genitor saevumque minatur 740
indignans veniam. qualis leo rupe sub alta,
quem viridem quondam silvae montesque tremebant,
iam piger et longo iacet exarmatus ab aevo,
magna tamen facies et non adeunda senectus;
et si demissas veniat mugitus ad aures^ 745
727 Pone ex Pene f 728 ego Pft>: et br eiectum {ex
\ aYellam
-am f^) MCfr servire ex sevire C* 729 abducam M^: avel-
lam BQ 730 namque LMNf^^V: quae nam Kohlmannus
s
temere 731 vi-x^ B^: vix L argos (rg in ras.) f^ 732 in-
e a
reptat f^ 733 Aonios Q^ referat Pg: narret (-at K) o>:
i narret referat
referat D: narret N^ 735 om. K Pandere ex Po- Q^
V i conde
iubat P^ 736 Hoc de r precatur /z 737 maestique ex
mestique
-osque L^^r: miserique N^ parentis ex -es f^: precantis Q
738 certos ex -tae /jl^ 739 horat P^ hu|mique f
sternit
740 Solvitur f ^ saevumque co : salvumque P (E <^ L) 742 vi-
rides C condam b montesque ft>: -que amnesque (-isque P)
montes ttre
PBQK: -que amnesque L" tremebant (pre- L'^) o>: tremos P
743 lam piger co: Inpiger P longo ex -a Q^ 744 facies
ex ficies f^ 745 dimissas v. demissus It"
438 P. PAPINI STATI THEBAIDOS LIB. XI.
erigitiir meininitque sui^ viresque solutas
ingemit et campis alios regnare leones.
flectitur adfatu^ sed non tamen omnia rector
supplicis indulget lacrimis partemque recidit
muneris 'haud' inquit, ^patriis prohibebere longe 750
finibus, occursu dum non pia templa domosque
conmacules. habeant te lustra tuusque Cithaeron;
atque haec ecce tuis tellus habitabilis umbris,
qua bellum geminaeque iacent in sanguine gentes.'
sic ait, et ficto comitum volgique gementis 755
adsensu limen tumidus regale petebat.
interea pulsi vallum exitiale Pelasgi
destituunt furto; nulli sua signa suusque
ductor: eunt taciti passim et pro funere pulchro
dedecorem amplexi vitam reditusque pudendos. 760
nox favet et grata profugos amplectitur umbra.
iperactas
746 solutas Q: solutus P: peractas o>: solutas B^L^D:
BOlutas Qi
peractas N 748 adfatu o>: -tus P 749 SuppHs f^
750 Muneris ex Fu- f haut P: haud ex aut f prohibebere
be
B^iHff. (o: prohibere PB^MKV: prohibere b^^* 751 deos-
que BQ abeant B^: habeant ex he- f^ cythero M (cf. 1, 334)
753 habitabiHs ex -talibus Q^ 755 et ficto ft>: efficto P
U V V
volgique Bv: vu- P 756 Adsensit Q^ tumidisM^ 758 suis-
im
que L^ 759 funere v^: munere B^h^mg. 761 erat favet P^:
favet ea; va- L^ grata o>: nata P umbrapi B^ post 761
STATII . POETE • THEBAIDOS • LIBEK, XI | EXPLICIT • INCI-
PIT LIBER XII • P
P. PAPINl STATI
THEBAIDO S
LIBER XII.
Nondum cuncta polo vigil inclinaverat astra
ortus et instantem cornu tenuiore videbat
Luna diem, trepidas ubi iam Tithonia nubes
discutit ac reduci magnum parat aethera Phoebo:
agmina iam raris Dircaea penatibus errant, 5
noctis questa moras; quamvis tunc otia tandem
et primus post bella sopor, tamen aegra quietem
pax fugat et saevi meminit victoria beUi.
vix primo proferre gradum et munimina valli
solvere, vix totas reserare audacia portas; 10
stant veteres ante ora metus campique vacantis
TESTIMONIA 11 Serv. Aen. 6, 520 illud ostendit quod ait
Statius: stant . . . metus
ipoli occidui
12, 1 polo (-i v) ct>: polos P 0000 {cerno polo vidi-) f^
} vigil
vigil (in ras. Q^) Po>: viduo (ex -i L*^) LCfi: viduo M^:
vidui
vigil r 3 trepidas PSK: tepidas o>: trepidu| (-s) L ubi
iam PSDb: subito iam BK: subito iam LQfr:"^ subito o>
tit(h)onia (-na L^mg.t) o>: tritonia PS^: t|itonia ft: tr|thonia L
cuut '^ ""
4 Discutit L^: Dissicit b 5 raris ex -as b^ dirchaea P
6 questa moras (-ris ex -ras B^) ft>: -que ista moras est P^
i primum
8 saevi . . belli o>: belli . . saevi P 9 primus L" muni-
mine v munimivalH b 11 vacantis {ex voc- Q^K*'^^) PDQ
KC^: vocantis a>: vocantis r
440 P. PAPINI STATI
horror: ut adsiduo iactatis aequore tellus
prima labat, sic attoniti nil comminus ire
mirantur fusasque putant adsurgere turmas.
sic ubi perspicuae scandentem limina turris 15
Idaliae volucres fulvum aspexere draconem,
intus agunt natos et feta cubilia vallant
unguibus inbellesque citant ad proelia pinnas;
mox ruerit licet ille retro, tamen aera nudum
candida turba timet, tandemque ingressa volatus 20
horret et a mediis etiamnum respicit astris.
itur in exanguem populum bellique iacentis
relliquias, quacumque dolor luctusque cruenti
exegere duces; hi tela, hi corpora, at illi
caesorum tantum ora vident alienaque iuxta 25
pectora; pars currus deflent viduisque loquuntur,
hoc solum quia restat^ equis; pars oscula figunt
vulneribus magnis et de virtute queruntur.
frigida digeritur strages: patuere recisae
cum capulis hastisque manus mediisque sagittae 30
luminibus stantes; multis vestigia caedis
nuUa, ruunt planctu pendente et ubique parato.
o a
12 assiduis C^ 13 libat B^ sic om. f: tunc s. l. r
15 ante limina tres litterae crasae in "B 16 fulvum ex v- f^:
-Ivum in ras. B^ aspe|xere (c) b 17 Intus agunt o>: In-
i
tros agunt P^; an introagunt.^ cubila P^ 18 pennas ex
pi- P^B^Q^L''; pinna constanter optimi codices in Theb. et Ach.,
item penna constanter in M Silvarum. hoc potius librariis
tribuendum videtur 20 turba|f (-ti) L: turma C 21 etiam
non M 23 Reliquias P quacumque PDg: qua quemque ct>:
qua quemque N'*, an quaquomque .^ 24 Exegere ex Exi- P^
hic . . hic P (fortasse recte): hi . . hic v att illi P^ 26 de-
ge
flet B 29 digeritur ex de- P^: digeretur b: diritur L": di-
rigitur v 30 capulis v^: gcapulis Q (s-) hastisve Garrodius,
a
sed -que probum 31 caedis P«>: ^^^ B 32 Nulh P^:
Imille " "
NuUa Li
THEBATDOS LIB. XII. 441
at circum informis truncos miserabile surgit
certamen, qui iusta ferant, qui funera ducant.
saepe etiam hostilis — lusit Fortuna parumper — 35
decepti flevere viros; nec certa facultas
noscere, quem miseri vitent calcentve cruorem.
at quibus est inlaesa domus vacuique dolores^
aiit deserta vagi Danaum tentoria lustrant
inmittuntque faces, aut — quae post bella voluptas — 40
quaeruntj dispersus iaceat quo pulvere Tydeus,
an rapti pateat specus auguris, aut ubi divom
hostis, an aetberiae vivant per membra favillae.
iam lacrimis exempta dies, nec serus abegit
Yesper: amant miseri lamenta malisque fruuntur. 45
nec subiere domos^ sed circum funera pernox
turba sedet, vicibusque datis alterna gementes
igne feras planctuque fugant-, nec dulcibus astris
victa, nec adsiduo coierunt lumina fletu.
tertius Aurorae pugnabat Lucifer^ et iam 50
montibus orbatis, lucorum gloria, magnae
Teumesi venere trabes et amica Cithaeron
silva rogis; ardent excisae viscera gentis
molibus exstructis: supremo munere gaudent
c g Ibusta
33 At o>: Ac P: At f^ 34 iuxta Q^: iuxta b: iusta r
ferant ex -unt f^ funera ex -re B^ ducunt ex -ant Q^
iflav/fre ^ ^
36 flevere r : flavere b certa ex -to f^ faculfcos L^ 37 calentvge
(a) B^: calcantve f^: -centque C: -centque b 38 dolores Po>:
doloris Gronovius (ut sit: et qui vacui doloris sunt): dolore
Heinsius 40 voluptas a>: facultas PDNv (e v. 36) 41 di-
SU8 ^
spersus P: -si (x): -si N^ iaceat ex -ut Q^ 42 divom B^:
an
divum P 43 Hostis ex -esP^ iaethneae Q,^ mg.: nethenaeL'^
vivant ^
vivam L" 45 fruuntur ex feruntur B^Q^f^ 49 coteruntB
fletcu P {natum ex flecu) 50 aurorae pugnabat P : auroram
(-rae N^) pulsabat o> 51 lucrorum f 53 regis B^Q^
excissae b gentis ex -ti Q^ 54 munere ft>: funere PD
442 P. PAPINI STATI
Ogygii manes; queritur miserabile Graium 55
nuda cohors vetitumque gemens circumvolat ignem.
accipit et saevi manes Eteoclis iniquos
hautquaquam regalis honos, Argivus haberi
frater iussus adhuc atque exul pellitur umbra.
at non plebeio fumare Menoecea busto 60
rex genitor Thebaeque sinunt, nec robora vilem
struxerunt de more rogum; sed bellicus agger
curribus et clipeis Graiorumque omnibus armis
sternitur; hostiles super ipse, ut victor, acervos,
pacifera lauro crinem vittisque decorus 65
accubat: haud aliter, quam cum poscentibus astris
laetus in accensa iacuit Tirynthius Oeta.
spirantes super inferias captiva Pelasgum
corpora frenatosque pater, solacia forti
bellorum, mactabat equos; his arduus ignis 70
palpitat, et gemitus tandem erupere paterni:
*o nisi magnanimae nimius te laudis inisset
ardor, Echionios mecum venerande penates
atque ultra recture puer, venientia qui nunc
gaudia et ingratum regni mihi munus acerbas! 75
55 Ogygyi P: Ogigi L 56 ventumque L^ 58 Haud- P
V
argivis B^ haberi o>: -re P 50 exul anonymus Heidel-
bergensis: exule Pa> 60 fumare ex ia- L^ 61 thllDaeque
ex -aque B^ robore C 62 rogum ex re- P^ 63 graiorum-
que (-i- in ras. P^) Po>: graiorum f 64 Sternitur in ras. P^
acervos ex -us P^ 65 an lauru.^ cf. ad 3, 105 crinem ex cri-
b
men L 66 Acussat P^ (S r>oV) haut P: haud ex aut B^:
aud L" com B^ 67 excelsa Q tacuit P^ tyrinthius P:
thirenthius f |eta /n^: oetga (n) Q 68 inferias ex -lias Q^
69 forti (ex ^tes Q^) PBD^Qg: fortes o>: fortis N: sorti g
V c
72 magnanimae nimius P: -mus (-mis v^) tantae o> 78 ethio-
nios f* 74 quam nunc vel etiam quid nunc coni. Garrodius
u r
75 regnum C manus P* ajcebas B^
THEBAIDOS LTB. XII. 443
tu superum convexa licet coetusque perenni —
credo equidem — virtute colas, mihi flebile semper
numen eris; ponant aras excelsaque Thebae
templa dicent: uni fas sit lugere parenti.
et nunc heu quae digna tibi sollemnia quasve 80
largiar exequias? nec si fatale potestas
Argos et inpulsas cineri miscere Mycenas,
meque super, cui vita — nefas! — et sanguine uati
partus honos. eademne dies^ eadem inpia bella
te, puer, et diros misere in Tartara fratres? 85
et nunc Oedipodi par est fortuna doloris
ac mihi? quam similes geinimus, bone luppiter, umbras!
accipe, nate, tui nova libamenta triumphi,
accipe et hoc regimen dextrae frontisque superbae
vincula, quae patri minimum laetanda dedisti. 90
regem te, regem tristes Eteocleos umbrae
aspiciant.' simul haec dicens crinemque manumque
destruit, accensaque iterat violentius ira:
'saevom agedum inmitemque vocent, si funera Lernae
^f ennea
76 coetusque o: coit- P pernenni b: perenni r: peream
(a haesitante manu scriptum) M<^: perevum ex perenni Q^: per-
ennes KCf fiv 77 Credo Po>: cedo Menkius non apte
y
equidem ex qui- L^: quidem fi 78 Numen (No- L^) Pa>:
nomen Gronovius exelsaque B^ 79 vani f fassit ex falsit
nia
t^v^ 80 quae (s. l. f^) ft>: quas P solem P^ quesve b
r a ^^^ .
81 Lagiar P^: Largior Q^ ^g L'' 82 inpulsas o>: ipsas P:
lasias coni. Garrodius , at tunc cineri non habet quo pertineat
a
cineri et Q 88 nati est b 84 impi P^ 85 om. f^ suppL
ima mg. f^ digros B tartartara P^ 87 Ac mihi (-c adras.) P
recte distinxit Sandstroemius 1878 p. 59 iuppter P^ 88 om.
la
Q^L^, add. Q^ mg. L^ mg. 89 frontisque ex -es- P^ superbae f*
90 minimum letanda P: nimium gestanda o> 91 te regem
he
add. v^ etocleos B*: eteoclis f 93 Destruit P«>: exuit
coni. Garrodius cl. Verg. Aen. 5, 423 loco plane alieno iterat
V
add. N^ 94 Saevom B^: -vum P si P: nunc a>
444 P. PAPJNI STATI
tecum ardere veto; longos utinam addere sensus 95
corporibus caeloque animas Ereboque nocentes
pellere fas, ipsumque feras^ ipsum unca volucrum
ora sequi atque artus regum monstrare nefandos!
ei mibi^ quod positos bumus alma diesque resolvet.
quare iterum repetens iterumque edico: suprema lOO
ne quis ope et flammis ausit iuvisse Pelasgos;
aut nece facta luet numeroque explebit adempta
corpora; per superos magnumque Menoecea iuro.'
dixit, et abreptum comites in tecta ferebant.
flebilis interea vacuis comitatus ab Argis — 105
fama trahit miseras — orbae viduaeque ruebant
Inachides ceu capta manus; sua volnera cuique,
par habitus cunctis, deiecti in pectora crines
accinctique sinus; manant lacera ora cruentis
unguibus, et molles planctu crevere lacerti. lio
prima per attonitas nigrae regina catervae,
tristibus inlabens famulis iterumque resurgens,
quaerit inops Argia vias; non regia cordi,
non pater: una fides, unum Polynicis amati
nomen in ore sedet; Dircen infaustaque Cadmi 115
moenia posthabitis velit incoluisse Mycenis.
proxima Lernaeo Calydonidas agmine mixtas
95 sensos P^ 96 ereboque (erob- b) ct> : crebroque P
98 regam ct>: ferrum P {ex feras v. 97 natum): fratrum Garro-
dius vorandos com'. Garrodius 99 quo^B^ resolvet P: -it
(solvit v^) (X) 100 Quare (ex Quere f^: Quave Q) a>: Quaere P
-que Mico Q^: -que dico L; quoque dico b: dicoque M^
iuvisse
supprema B 101 et P: aut o> ussisse ex iuvi- L": iusisse r:
usisse b 102 At v fata L lu|et (c) f 103 numenque
Garrodius inutiliter menoechea P 106 Fuma L 107 In-
acchides B volnera v: vo- B^: vu- P 108 pectora [ex -rc
pectore intemuere
Q^) PQD: pectore o>: corpore !>" 110 crevere L*^ {voluit iw-
8 1
tum-) 112 inlabent P^ 113 inobs Bb argi|a f 114 poli-
nicis "L" 115 sed et C 116 velit ex -ut^Q^: velut C
117 callidonides IL^ calidon a sanguine C
THEBAIDOS LIB. XH. 445
Tydeos exsequiis traliit haut cessura sorori
Deipyle; scelus illa quidem morsusque profanos
audierat miseranda viri, sed cuiicta iacenti 120
infelix ignoscit amor. post aspera visu,
ac deflenda tamen, digno plangore Nealce
Hippomedonta ciens. vatis mox impia coniunx
lieu vacuos positura rogos. postrema gementum
agmina Maenaliae ducit comes orba Dianae, 125
et gravis Euhadne: dolet haec queriturque labores
audacis pueri^ magni memor illa mariti
it torvom lacrimans summisque irascitur astris.
illas et lucis Hecate speculata Lycaeis
prosequitur gemitu, duplexque ad litus euntis 130
planxit ab Isthmiaco genetrix Thebana sepulcro,
noctivagumque gregem, quamvis sibi luget, Eleusin
flevit et arcanos errantibus extulit ignis.
ipsa per aversos ducit Saturnia calles
occultatque vias, ne plebs congressa suorum 135
ire vetet pereatque ingentis gloria coepti.
nec non functa ducum refovendi corpora curam
Iris habet, putresque arcanis roribus artus
ambrosiaeque rigat sucis, ut longius obstent
exspectentque rogum et flammas non ante fatiscaut. 140
118 trait L" haud ex aut B: aud b 119 scellus P
profanos ex -us Q^ 121 agnoscit C 122 digno , . . ciens
om. P 125 educit C comes ct>: -is P 126 Et Pf: It (Id b)
ft>: At C graves P euadne P 128 It PDf: Et o> tor-
vom B^: -Yum P 129 Illas et (e L) o>: IUa sed P lycanis Q*
131 istmiaco P: istmeo C thebana o> : abena P sepulchro P
132 sibi luget o>: sublucet P eleusim L: -si f: -sin Q^:
-sis C 133 Flevit o>: -bit P egnis Q^: ignes P 134 aver-
sos a>: adv- PD: a^drv- L" ^alles P^: calles {ex co- B^) BD:
itat
colles o> 135 Occultasque v^: -asque ex -atque L*^ 137 fo-
vendi BLQfr^^ 138 abet B arcus L" 140 rogum et P?:
rogos et BSDNML^^: rogos o>: rogos ne° o>* non del. /i^
446 P PAPINI STATI
squalidus ecce genas et iiiani vulnere pallens
Ornytus — hic socio desertus ab agmine^ tardat
plaga recens — timido secreta per avia furto
debile carpit iter fractaeque innititur bastae.
isque ubi mota novo stupuit loca sola tumultu 145
femineumque gregem, quae iam super agmina Lernae
sola videt, non ille viam causasve requirit,
quippe patent, maesto sed sic prior occupat ore:
*quo, miserae, quo fertis iter? funusne peremptis
speratis cineremque viris? stat pervigil iUic 150
umbrarum custos inhumataque corpora regi
adnumerat. nusquam lacrimae, procul usque fugati
accessus hominum: solis avibusque ferisque
ire licet. vestrisne Creon dabit aequus honorem
luctibus? inmitis citius Busiridos aras 155
Odrysiique famem stabuli Siculosque licebit
exorare deos; rapiet fortasse precantis,
si mens nota mihi, nec coniugialia supra
funera, sed caris longe mactabit ab umbris.
quin fugitis, dum tuta via est, Lernamque reversae 160
nomina, quod superest, vacuis datis orba sepulcris
absentesque animas ad inania busta vocatis?
aut vos Cecropiam — prope namque et Thesea fama est
Thermodontiaco laetum remeare triumpho —
141 inani D pallens ex -ent li^ 142 Ornytus P: Hor-
} hunc i
nitus o>; item fere 207 hic D: launc L<^ 143 timido P:
-dus o> secreto M avia o>: agmina P 144 fractaeque ft>:
fa- P 146 quemBQf: quem ex quae L*^: quem r lernae o>:
-ne P27 recte distinxit Baehrens 147 causasve PD: -asque
m a
(-asque r) a> 148 sed sic Pa>: sic is D 152 fugiti P*
154 creon iu: creo P 155 busiridis K 156 Ot(h)ri8iique QKD
NCfb^v famenL stabulisea^-liQ^: stamuli^ 157 precantesP
158 coniugialia KDN: -giaha B (-galia secundum Miillerum):
a i
-gfalia Q: -gila L^- -galia Po> 159 mactabit {ex -bat M^Q^:
magtabit N) o>: mactavit P 161 sepulchris P 1G3 cecro
peam C iamque f 164 Termodoontiaco K : Thermodon ciaco C
laetum an lact- P praebeat, dubium triumpho ft>: -um P
THEBAIDOS LIB. XIL 447
inploratis opem? bello cogeadus et armis 165
in mores hominemque Creon.' sic fatus^ at illis
horruerunt lacrimae, stupuitque inmanis eundi
impetus^ atque uno voltus pallore gelati.
non secus adflavit molles si quando iuvencas
tigridis Hyrcanae ieiunum murmur, et ipse 170
auditu turbatus ager, timor omnibus ingens,
quae placeat^ quos illa fames escendat in armos.
continuo discors vario sententia motu
scinditur: his Thebas tumidumque ambire Creonta,
his placet Actaeae si quid clementia gentis 175
adnuat; extremum curarum ac turpe reverti.
hic non femineae subitum virtutis amorem
colligit Argia^ sexuque inmane relicto
tractat opus: placet — egregii spes dura pericli! —
comminus infandi leges accedere regni, 180
quo Rhodopes non ulla nurus nec alumna nivosi
Phasidis innuptis vallata cohortibus iret.
tunc movet arte dolum, quo semet ab agmine fido
degreget, inmitisque deos regemque cruentam
contemptrix animae et magno temeraria luctu 185
provocet; hortantur pietas ignesque pudici.
165 cogendos L^ 166 fa^eTtus B: factus b 167 Hor-
merunt Br: -rent L^: -runt P^^Q^: -rant a>: aruerant Kochius
T
1865 p. 12 lacrimae Pa>: crines Garrodius infeliciter sti-
V
puitque f^ 168 voltus P^f^: vu- P gelati PB^Q: notati B^ m^.
inotati gelati
«>: notatae {ex -ti L*^) LMf: gelati D: notati N^ 171 tur-
j. iplaceat
batus Po>: -tus B^: -tur Cbg 172 repleat D famas b
escendat P'': descendat (-et C) <jt> 177 amorem Pct>: honorem
Jamorem
{ex am- L") Lhv: honorem r: horrorem D 178 relicto ex -tis
L^ aut L*^: -ta C 179 recte distinxit Imhofius 181 rodopes P
imanus linnumeris
nurus D: manus br 182 innuptis D 184 Degreget P:
Segreget a> inmitesque P 185 ex magno v^ 186 ortantur L*'
448 P. PAPINI STATI
ipse etiam ante oculos omni manifestus in actu,
uunc hospes miserae^ primas nunc sponsus ad aras,
nunc mitis coniunx, nunc iam sub casside torva
maestus in amplexu multumque a limine summo 190
respiciens: sed nulla animo versatur imago
crebrior, Aonii quam quae de sanguine campi
nuda venit poscitque rogos. his anxia mentem
aegrescit furiis et, qui castissimus ardor,
funus amat; tunc ad comites conversa Pelasgas: 195
Vos' ait, 'Actaeas acies Marathoniaque arma
elicite, adspiretque pio Fortuna labori.
me sinite Ogygias, tantae quae sola ruinae
causa fui, penetrare domos et fulmina regni
prima pati; nec snrda ferae pulsabimus urbis 200
limina: sunt illic soceri mihi suntque sorores
cooiugis, et Thebas haud ignoranda subibo.
ne tantum revocate gradus: illo inpetus ingens
auguriumque animi.' nec plura, unumque Menoeten —
olim hic virginei custos monitorque pudoris — 205
eligit et, quamquam rudis atque ignara locorum,
praecipites gressus, qua venerat Ornytus, aufert.
atque ubi visa procul socias liquisse malorum,
'aime' ait, 'hostiles ego te tabente per agros —
188 puras coni. Garrodius nunc o>: om. P sponsus
. . nunc add. v^ 189 caside P^ 190 post 191 inter versus
add. f* inamplexe Q^ a om. b 192 Crebior Qb: Crebrus-
or fi^ aonii ex -a L'^ 193 mente MCfr 194 furiis P:
furiis
curis {ex furiis B^Q^) a>: curis N^ 195 pelasgas ex -os Q,^
197 Eligite D 198 ogigyas P 199 penetrasse C
i sunt ^ , . 1 ii 1 •
201 socer B^ cumque P' 202 Coniugis ex -es P^ tbebis
ex -as M^ baut P: baud ex aut B^: aud b ignorando fi
203 Nec LDb 204 meneten P: men|etem B: menoetem M:
menetem Q : menaecem L : mene|tem ex mo- f ^ 205 virgineus N C
207 cf. ad 142 aufert «>: auferat P^: adfert {ex aufert Q^C^)
MQLDCb^v: ac fert ex aufert S* 208 A|t (u) f^ 209 osti-
les L^ tabente P: labente ft> {in M glossa legitur putrescente)
THEBAIDOS LIB. XII. 449
heu dolor! — expectem, quaenam sententia lenti 210
Theseos? an bello proceres, an dexter haruspex
adnuat? interea funus decrescit. et uncis
alitibus non hos potius subponimus artus?
et nunc me duram^ si quis tibi sensus ad umbras,
me tardam Stygiis quereris, fidissime, divis. 216
heu si nudus adhuc, heu si iam forte sepaltus:
nostrum utrumque nefas; adeo vis nuUa dolenti,
Mors nusquam saevusve Creon? hortaris euntem,
Ornyte!' sic dicens magno Megareia praeceps
arva rapit passu, demonstrat proxima quisque 220
obvius horrescitque habitus miseramque veretur.
vadit atrox visu, nil corde nec aure pavescens,
et nimiis confisa malis propiorque timeri:
nocte velut Phrygia cum lamentata resultant
Dindyma, pinigeri rapitur Simoentis ad amnem 225
dux vesana chori, cuius dea sanguine lecto
ipsa dedit ferrum et vittata fronde notavit.
218 Prisc. GL III 324, 16 Statius in XII: 'hortaris euntem'
pro hortaris ire
210 Eu P 211 aruspexLQb: a|ruspex f 212 Abnuatr:
Abinuat b ab uncis ex et u- f^: aduncis g Heinsius male
o ihos potius
213 hos pitius B^: hos picius ex -po- L": hospiciis v'
supponimus P 215 stigyisque reris P: quereris (que r. fi)
stygiis {transpos. v^) o> divi^s L 216 si iam ex suam L"
217 Nostrum a> : -umque P adeon vis ulla D : ado vis nulla b
nula L" 218 numquamN: nusquam ex num- Q^ saevusve
cena
Kohlmannus : -ne P : -que o> ''reon B^ ortaris b ^ 219 dicit L "
mecareia P: megaregia L 220 quisque P: quisquis ft>
221 Obhuius L horrescit b: orrescitque f 222 aure Po>: ore
aure
Lachmannus: cordo D 223 confisa o>: confixa P {cf. 2,572)
propiorque o>: propriorque P: prop^orque Qf 225 Tin-
dima L pi|nigeri {ex puni-) f : pinnigeri M simeontis C
"" iletum
226 vesana ex -ne L'^ laeto Cr: le|ta ex -to (c) Q^: leto L'^
t
227 vitata L^: vitiata M fronde Po>: fronte MDNCf^
Stativs Thebais. 29
450 P. PAPINI STATI
iam pater Hesperio flagrantem gurgite currum
abdiderat Titan, aliis rediturus ab undis,
cum tamen illa gravem luctu fallente laborem 230
nescit abisse diem: nec caligantibus arvis
terretur, nec frangit iter per et invia saxa
lapsurasque trabes nemorumque arcana. sereno
nigra die, caecisque inoisa novalia fossis,
per fluvios secura vadi somnosque ferarum 235
praeter et horrendis infesta cubilia monstris.
tantum animi luctusque valent! pudet ire Menoeten
tardius, invalidaeque gTadum miratur alumnae.
quas non illa domos pecudumque hominumque modesto
pulsavit gemitu! quotiens amissus eunti 240
limes, et errantem comitis solacia flammae
destituunt gelidaequa facem vicere tenebrae!
iamque supinautur fessis lateque fatiscunt
Penthei devexa iugi^ cum pectore anhelo
iam prope deficiens sic incipit ore Menoetes: 245
'haut procul^ exacti si spes non blanda laboris,
Ogygias, Argia^ domos et egena sepulcri
iterretur
229 redditurus P 231 abesse C ne^^B^ 232 Tenetur L*
nec Po>: sed Garrodius', iter non frangere est recta progredi
233 trabes ex -ves P^ 234 fossis {ex forsis L") o>: saxis P
236 B^ mg. iterum legitur vadi P: vadi L^Q^ (ruit sscr. Q^):
a
vadit (xi: vadit v^: meat C; ^^| f^s somnosque a>: -oque P
236—295 folio inserto addidif Q,^ 236 Praeter et PLDbr:
ipraeterit
Praeter et v^: Praeterit KCf: Praeterit et BM (-it del M^):
Propter et N infesta P: infessa «>: insessa (ex inf- L*^) BLN
iv fortasse recte: obsessa Dr" 239 pecudumque PD: pecorum-
que ft> modesto Pa>: molesto Heinsius, quod miror editoribus
placuisse 241 comites BLDfb 243 supinantur co: subi- P
patescunt ex fatiscunt f*' 245 incipit PD: inchoat o>
ore g Barthius: orsa Po>, quod fortasse defendi potest cl. Verg.
Aen. 7, 435 246 exactis^ (^ add. P") spes P planda f
laboris
laboris PD: doloris o>: doloris L^^K^r 247 argia m: argiva
P: argija f egena ex egina C sepulchri P
THEBAIDOS LIB. XII. 451
busta iacere reor; grave comminus aestuat aer
sordidus, et magnae redeunt per inane volucres.
haec illa est crudelis humus, nec moenia longe. 250
cernis, ut ingentis murorum porrigat umbras
campus, et e speculis moriens intermicet ignisV
moenia sunt iuxta; modo nox magis ipsa tacebat,
solaque nigrantes laxabant astra tenebras.'
horruit Argia, dextramque ad moenia tendens: 256
'urbs optata prius, nunc tecta hostilia Thebae,
et tamen, inlaesas si reddis coniugis umbras,
sic quoque dulce solum, cernis, quo praedita cultu,
qua stipata manu, iuxta tua limina primum
Oedipodis magni venio nurus? inproba non sunt 260
vota: rogos hospes planctumque et funera posco.
illum, oro, extorrem regni belloque fugatum,
illum, quem solio non es dignata paterno,
redde mihi! tuque, oro, veni, si manibus ulla
effigies errantque animae post membra solutae, 266
tu mihi pande vias, tuaque ipse ad funera deduc,
si merui!' dixit, tectumque adgressa propinquae
pastorale casae reficit spiramina fessi
ignis, et horrendos inrumpit turbida campos.
qualis ab Aetnaeis accensa lampade saxis 270
orba Ceres magnae variabat imagine fiammae
Ausonium Siculumque latus, vestigia nigri
„ ./. icomminus
248 iacereor P^: re P^ mg. et grave ^ cummitius M*
249 Sordibus r 250 nec ow. f ^ 262eft>:om. P spiculis L
a astra
intermicet o>: -cat PN^ 253 tacebit L" 254 sidera f*
257 reddas M 258 dulc esolum B praedita o>: pro- P
259 limina PD: moenia o> 260 Oedippodis f 261 et fu-
ne'"* suppl. fi^ in lac. 26^ oro ex ero C^ regni a* {cf. 9, 578):
regnis P 265 salutae b: soluta Baehrem prope membra
solutae Garrodius 266 ipse o>: ipsa PK^C deduc om. fi
267 — 332 in M suppl. Boccaccius 267 tedamque (-dam-
que in ras. /li\ fuit -ctumque) fi 269 inrupit "S fi campos
ex -us P' 270 aethneis P: aeth|neis B: ethenis f 271 flam-
mae o>: -ma P
29*
452 P. PAPINI STATI
•<
raptoris vastosque legens in pulvere sulcos;
illius insanis ululatibus ipse remugit
Enceladus ruptoque vias inluminat igni: 275
Persephonen amnes silvae freta nubila clamant,
Persephonen tantum Stygii tacet aula mariti.
admonet adtonitam fidus meminisse Creontis
altor et occulto submittere lampada furto.
regina Argolicas modo formidata per urbes^ .280
votum inmane procis spesque augustissima gentis,
nocte sub infesta, nuUo duce et hoste propinquo,
sola per offensus armorum et lubrica tabo
gramina, non tenebras, non circumfusa tremiscens
concilia umbrarum atque animas sua membra gementes
saepe gradu caeco ferrum calcataque tela 286
dissimulat, solusque labor vitasse iacentis,
dum funus putat omne suum, visuque sagaci
rimatur positos et corpora prona supinat
incumbens, queriturque parum lucentibus astris. 290
forte soporiferas caeli secreta per umbras
luno, sinu magni semet furata mariti,
Theseos ad muros, ut Pallada flecteret, ibat,
supplicibusque piis faciles aperiret Athenas.
atque ubi per campos errore fatiscere vano 296
inmeritam Argian supero respexit ab axe^
indoluit visu, et lunaribus obvia bigis
advertit vultum placidaque ita voce locuta est:
"^da mihi poscenti munus breve, Cynthia, si quis
273 vastostosque b 275 H(a)encheladu8 BLbv: Hencel- Cf
igne fi 276 om. fi^, add. fi^mg. Thesi- ex Perse- f*
{item V. 277) Persophonen b {item v. 277) 277 om. P
tantum stygii ct>: stigii tantum g 279 Altor (Ul- C) et («:
Altior P occultam fi 280 argolicos ex -as f 281 angu-
stissima DC 284 tremescens P 287 vitasse PN^: vitare o>
iacentes P 289 supina^t L^ 290 quaeriturque P^
iriti
292 magni o>: mangi P magistn C 296 argian «>: argiam
TB/uv arce f 297 vi B^ vigis P 298 vultum P: cur-
rum (-ug L*^) o>
THEBAIDOS LIB. XII. 453
est lunonis honos; certe lovis inproba iussu 300
ter noctem Herculeam — veteres sed mitto querellas:
en locus officio. cultrix placitissima nostri
Inachis Argia cemis qua nocte vagetur
nec reperire virum densis queat aegra tenebris?
et tibi nimbosum languet iubar: exere quaeso 305
cornua, et adsueto propior premat orbita terras.
hunc quoque, qui curru madidas tibi pronus babenas
ducit, in Aonios vigiles demitte Soporem.'
vix ea, cum scissis magnum dea nubibus orbem
protulit; expavere umbrae, fulgorque recisus 310
sideribus; vix ipsa tulit Saturnia flammas.
primum per campos infuso lumine paUam
coniugis ipsa suos noscit miseranda labores,
quamquam texta latent suffusaque sanguine maeret
purpura; dumque deos vocat et de funere caro 315
hoc superesse putat, videt ipsum in pulvere paene
calcatum. fugere animus visusque sonusque,
inclusitque dolor lacrimas; tum corpore toto
sternitur in voltus animamque per oscula quaerit
absentem^ pressumque comis ac veste cruorem 320
servatura legit. mox tandem voce reversa:
300 mnonis honos ct> : iuvenis P improba P ius heu D :
t
vis eu (vel vis hec) r : vasu b 301 Per r ternoctem Kohlmannus
302 Est C cultrix o> : -ris P placitissima Gronovius : -idis-
sima Po> 303 Inachiis P 304 peperire Q^: repperire f*
quaet P^ erga f^ tiO o At malit Garrodius tibiPo>:iamC
306 propior o : proprior P 307 curru o> : -um P L pronu^ P^
308 aonios o>: aonias (sic) P^: -as Q,^: -os ex -as L^ de-
mitte g KJotzius: dimitte o>: dimittite P 309 conscissis f
dea a>: de PC 310 recisus o>: -sos P: retusus Heinsius
i Primam
312 Primum ct>: Primum L" Primam PNbrvg: 313 om. b
314 aeret B^: marcet {ex maeret fi^) tfi lateat b suffu-
soque in r: fusoque in b 315 deos o>: suos P (e v. 313)
316 poenae PS 317 Calcatum ex -am Q^ 318 tum PS: tunc
Cf>: del. D ^"''pore P^ 319 voltus B: vu- P animumque N
454 P. PAPINI STATI
^hunc ego te, coniunx, ad debita regna profectum
ductorem belli generumque potentis Adrasti
aspicio, talisque tuis occurro triumphis?
liuc adtolle genas defectaque lumina: yenit 326
ad Thebas Argia tuas; age, moenibus induc
et patrios ostende lares et mutua redde
hospitia. heu quid ago? proiectus caespite nudo
hoc patriae telluris habes. quae iurgia? certe
imperium non frater habet! nullasne tuorum 330
movisti lacrimas? ubi mater, ubi inclyta fama
Antigone? mihi nempe iaces, mihi victus es uni!
dicebam: quo tendis iter? quid sceptra negata
poscis? habes Argos, soceri regnabis in aula;
hic tibi longus honos, hic indivisa potestas.' 336
quid queror? ipsa dedi bellum maestumque rogavi
ipsa patrem, ut talem nunc te complexa tenerem.
sed bene habet, superi, gratum est, Fortuna; peracta
spes longinqua viae: totos invenimus artus.
ei mihi, sed quanto descendit vulnus hiatu! 340
hoc frater? qua parte, precor, iacet ille nefandus
praedator? vincam volucres — sit adire potestas —
excludamque feras; an habet funestus et ignis?
325—335 neumis instructi in P 325 Hunc b attolle P:
-lo Q^ despectaque C 326 argiga f vias Q* 327 ostende
ex -do Q^ 328 agam D: agam C quid ex quod L"
cespite ex -ta C 329 abes B^ iurgia ex iuria C: iniuria
KoesUinius 330 abet B' 332 mih B-' victus ex unctus B"
sceptra
333 quid ex quod Q^L" scripta M^ negata ex not- Q'
\ argos
334 artus r regnabis ex -vis P^ 335 honos ex -us L"
336—341 nec non initia versuum 327. 330. 331 in L neumis
instructi 338 abet B^ seres superi fi («'. habet se res)
peracta PN^: peracta est «> 339 longuinqua Q^ 340 sed
om. f\ add. f mr/. vulnus ex vultis Q^ ^Al Hoic Q^
iacet ft>: -it P 342 odire (ex adire L'^) Lb 343 abet B*
ignes P pro 345. 346 in P
THEBAIDOS LIB. XH. 455
sed nec te flammis inopem tua terra videbit:
ardebis lacrimasque feres^ quas ferre negatum 345
regibus, aeternumque tuo famulata sepulcro
durabit deserta fides, testisque dolorum
natus erit, parvoque torum Polynice fovebo.'
ecco alios gemitus aliamque ad busta ferebat
Antigone miseranda facem, vix nancta petitos 350
moenibus egressus; illam nam tempore in omni
adtendunt vigiles et rex iubet ipse timeri,
contractaeque vices et crebrior excubat ignis.
ergo deis fratrique moras excusat et amens,
ut paulum inmisso cessit statio borrida somno, 355
erumpit muris: fremitu quo territat agros
virginis ira leae, rabies cui libera tandem
et primus sine matre furor. nec longa morata,
quippe trucem campum et, positus quo pulvere frater^
noverat. atque illam contra videt ire Menoetes, 360
cui vacat, et carae gemitus conpescit alumnae.
cum tamen erectas extremus virginis aures
accessit sonus, utque atra sub veste comisque
squalentem et crasso foedatam sanguine vultus
leguntur haec Ardebit longumque tuo fainulata sepulcliro,
cf. Hermes 40 (1905) p. 355 345 negatum est Cbr 347 Du-
rabat Q^ testisque €t>: pe- P 349 ferebar B 350 nancta
(-n- fere erasa) P: nacta o> potitos f^ 351 temp''" in
omni B^: tempore ab omni Q: tempus in omne Mf 352 At-
tendunt P timeri {i. caveri) Po>: teneri ? vulgo 353 cre-
r deis
bior B^: crebrior Q^: crebior b 354 dehis L^ excussat M
amens ex -es L^ 355 inmisso o>: amisso P: admisso
V
Baehrens horrida ex horrenda Q^ 356 miris M 359 frater
Po>: quaerit L 360 videt contra ire menoetes N (c. i. m.
add. N^) 361 sq. in M umiditate corrupti, partim a Boccaccio
rescripti ita ut quid lateat, non satis constet 361 Qui Peyra-
V
redus 362 erectas extremos P^: extremus (-is 0: -um -as
iad
€x -os L^) erectas (e- D) o> 363 Accensit r atque f sub
om. P 364 Sualentem f foedatam o>: -datos P: -dantem Ns
456 P. PAPINl STATI
astrorum radiis et utraque a lampade vidit: 365
'cuius' ait, 'manes, aut quae temeraria quaeris
nocte mea?' nihil illa diu, sed in ora mariti
deicit inque suos pariter velamina vultus,
capta metu subito paulumque oblita doloris.
hoc magis increpitans suspecta silentia perstat 370
Antigone^ comitemque premens ipsamque; sed ambo
deficiunt fixique silent. tandem ora retexit
Argia, corpusque tamen conplexa profatur:
'si quid in hoc veteri bellorum sanguine mecum
quaesitura venis, si tu quoque dura Creontis 375
iussa times, possum tibi me confisa fateri.
si misera es — certe lacrimas lamentaque cerno — ,
iunge, age, iunge fidem: proles ego regia Adrasti —
ei mihi! num quis adest? — cari Polynicis ad ignis,
etsi regna vetant.' stupuit Cadmeia virgo 380
intremuitque simul, dicentemque occupat ultro:
'mene igitur sociam — pro fors ignara! — malorum,
mene times? mea membra tenes, mea funera plangis.
cedo, tene, pudet heu! pietas ignava sororis!
haec prior — 1' hic pariter lapsae iunctoque per ipsum
amplexu miscent avidae lacrimasque comasque, 386
374 Prisc. GL II 339, 12 (propter ahlativum veteri) idem
in XII: si quid . . . si quid non fanda Carontis iussa times
365 a eras. in B: om. Lbr 366 quae P: quem o>: quid K*
perstat
quaeris ex -es b^ 370 Rcstat B^ 372 silent ex so- Q^
373 profa^ur f 375 tu inter lin. C^ si quid non fanda
carontis JPrisc. 378 regia Klotzius: regia P^: regis o>
379 num ct>: nunc P ad Po>: et Sandstroemius 1878 p. 59
ignes P 380 regnayerant P^ 382 agitur r pro fors
■y
{ex sors Q^) a>: profers P malorem Q^ 383 Mene ta:
Meque P: Me S 384 tene (te| f: ten Peyraredus male) pudet
ct>: tene pudeat P: tene heu pudeat Witkinsius male piatas L*^
pudet fuit cupitas ignavia sororis b 385 iunctaeque f
vicibuB
386 Amplexus f avidaePto: -de fivg Koklmannus: avidae L^
THEBAIDOS LIB. XII. 457
partitaeque artus redeunt alterna gementes
ad vultum et cara vicibus cervice fruuntur.
. dumque modo haec fratrem memorat, nunc illa maritum,
mutuaque exorsae Thebas Argosque renarrant, 390
longius Argia miseros reminiscitur actus:
'per tibi furtivi sacrum commune doloris,
per socios manes et conscia sidera iuro:
non hic amissos, quamquam vagus exul, honores,
non gentile solum, carae non pectora matris, 396
te cupiit unam noctesque diesque locutus
Antigonen-, ego cura minor facilisque relinqui.
tu tamen ex celsa sublimen forsitan arce
ante nefas Grais dantem vexilla maniplis
vidisti, teque ille acie respexit ab ipsa 400
ense salutatam et nutantis vertice coni:
nos procul. extremas sed quis deus egit in iras?
nil vestrae valuere preces? tibine iste negavit
oranti?' causas ac tristia reddere fatq,
coeperat Antigone; fidus comes admonet ambas: 405
^heia agite inceptum potius! iam sidera pallent
vicino turbata die, perferte laborem,
tempus erit lacrimis, accenso flebitis igni.'
haut procul Ismeni monstrabant murmura ripas,
408 Serv. Aen. 12, 156 Statius in matrum consolatione ;
accenso flebitis igne
388 At vultu| f fuuntur f^: feruunturb 389 o modo Q^
390 reran-ant f 392 furtiv^ B^ doloris o>: -ri P
394 sic C 396 cupiit P: cupiens ct> 397 Antigone^ B^
398 e LQCfb sublimen PBLQDNb: -mem co: -men r: -men
V*: -mis 5 400 ille o>: ilia P 402 sed^tB" 403 nostrae f
valuere o: placuere P preces ex praeceps Q* ista M^
404 facta BNfbr 405 amonet B^: ammonet B^ mg.
407 perfei-re f^ labore b 408 acceso B^: accesso f*: si ac-
censo Bentleius male igni Klotzius: igne Po> 409 hismeni b
monstrabant o> : -bat P
458 P- PAPINI STATI
qua turbatus adhuc et sanguine decolor ibat. 410
liuc laceros artus socio conamine portant
invalidae, iungitque comes non fortior ulnas.
sic Hyperionium tepido Phaethonta sorores
fumantem lavere Pado; vixdum ille sepulcro
conditus, et flentes stabant ad flumina silvae. 415
ut sanies purgata vado membrisque reversus
mortis honos, ignem miserae post ultima quaerunt
oscula; sed gelidae circum exanimesque favillae
putribus in foveis, atque omnia busta quiescunt.
stabat adhuc seu forte rogus^ seu numine divum, 420
cui torrere datum saevos Eteocleos artus,
sive locum monstris iterum Fortuna parabat,
seu dissensuros servaverat Eumenis ignes.
hic tenuem nigris etiamnum advivere lucem
roboribus pariter cupidae videre, simulque 425
flebile gavisae; nec adhuc, quae busta, repertum,
sed placidus quemcumque rogant mitisqae supremi
admittat cineris consortem et misceat umbras.
ecce iterum fratres: primos ut contigit artus
ignis edax, tremuere rogi et novus advena busto 430
pellitur; exundant diviso vertice flammae
410 Qui f: Quo C turbatus Po>: turpatus Wakefieldus
411 Hac ex Haud fi^ 413 Sic ubi perionium ex Sic hip- L^
tepido o> : trepido P : trepidoL" phaetonta P: phoecto L^: phe-
tonta L ^ mg. 414 vixdum (i cum sscr. L ^) tt> : vix P K sepulchro P
415 stabant ad Po>: stant circum /li 418 exanimosque L"
419 om. N\ add. N* foves B^ b ta L'' (in exemplari
o
fuit b. ta) 421 tjrrere (e) Q dudum B^: datum B^mg.
422 pararat N A25 om. P, cf. Hermes 40 (1905) p. 356 dis-
sensuros SDNCbf: dis|ejsuro8 (bis s eras.) B: discensuros L:
discensuros M^i^': disceisuros (n) fi^: discessuros QK
H
424 Sic C* 427 quemcumque P: quicumque o> mitisqueo>:
-esque P 428 Admittat o>: -it P 429 fratris C
430 busto PSLDN: busti (ex bo- B) o>: bustis g 431 diviso
ex de- B^
THEBAIDOS LIB. XII. 459
alternosque apices abrupta luce coruscant.
pallidus Eumenidum veluti commiserit ignis
Orcus, uterque minax globus et conatur uterque
longius; ipsae etiam commoto pondere paulum 435
secessere trabes. conclamat territa virgo:
'occidimus, functasque manu stimulavimus iras.
frater erat; quis enim accessus ferus hospitis umbrae
pelleret? en clipei fragmen semiustaque nosco
cingula, frater erat! cernisnej ut flamma recedat 440
concurratque tamen? vivunt odia inproba, vivunt.
nil actum bello; miseri, sic^ dum arma movetis.
vicit nempe Creon! nusquam iam regna, quis ardor?
cui furitis? sedate minas; tuque exul ubique
semper inops aequi, iam cede: boc nupta precatur^ 445
hoc soror, aut saevos mediae veniemus in ignis.'
vix ea, cum subitus campos tremor altaque tecta
I inpulit adiuvitque rogi discordis hiatus,
et vigilum turbata quies, quibus ipse malorum
I fingebat simulacra sopor: ruit ilicet, omnem 450
prospectum lustrans armata indagine miles.
illos instantes senior timet unus; at ipsae
[ ante rogum saevique palam sprevisse Creontis
432 Alternaeque f adrupta b 433 cum miserit C
imirto
ignes P 434 Orcus ex A- C utrumque fi 435 commoto D :
commoto n^ , . ,
cum moto f: cum meo r 437 fonctasque B^ stimulavimus
ex tumul-L^: sti|mul- B 438 umbrae a>: -as P 439 semiusta-
que P : semustaque o> : semustaque ft^ 440 ut om. fi 441 om. P
ma
{v. 440 columna finitur) 442 arya Q^ 443 Vincit r
regna ex regia B^ 444 seda|te (n) f manus C 445 in-
obs aequi iam BM: inobsequio iam Cf: inobsequa L^
446 mediae om. D ignes P 447 tremor obruit altaque N
audivit ^^
campos ex -us L" 448 adiuvitque r 449 turba f^
t
450 sopor (soror ex sopor, dem hoc restiiutum) P^ 452 ad P^
ivere
illae N 453 sprevisse f*
460 ^ P- PAPINI STATI
imperia et furtum claro clangore fatentur
securae, quippe omne vident fluxisse cadaver. 455
ambitur saeva de morte animosaque leti
spes furit: haec fratris rapuisse, haec coniugis artus
contendunt vicibusqueprobant: 'ego corpus', 'ego ignes'^
'me pietas', 'me duxit amor'. deposcere saeva
supplicia et dextras iuvat insertare catenis. 460
nusquam illa alternis modo quae reverentia verbis,
iram odiumque putes; tantus discordat utrimque
clamor, et ad regem, qui deprendere, trahuntur.
at procul Actaeis dextra iam Pallade muris
luno Phoroneas inducit praevia matres 465
attonitas, non ipsa minus, coetumque gementem
conciliat populis et fletibus addit honorem.
ipsa manu ramosque oleae vittasque precantis
tradit, et optenta submittere lumina palla
et praeferre docet vacuas sine manibus urnas. 470
omnis Erectheis effusa penatibus aetas
tecta viasque replent: unde hoc examen et una
tot miserae? necdum causas novere malorum,
iamque gemunt. dea conciliis se miscet utrisque
472 Serv. Aen. 2, 798 magnum est quod addidit Vulgiis'^
sic Statius : unde hoc . . . tot miserae
454 clangoreP: plangore o>, cf. 4, 796 455 quippe s. l. D-
466 Ambi tur r: Ambigitur DN^ seuN animosa>tr^que B*
laeti B^ 457 manes r: manes b 458 ^i ego B^
a r
460 ut dextras b iuvit M^ insejiitare L^ 462 tantum Q.
utrumque b 463 deprehendere PB trahuntur \ trahe-
V
bant N*^^: trahentum coni. Postgatius male 464 miris L^
465 lono b praevia a>: premia P: previa ex premia Q^
t
467 fletibus P: flentibus o> 468 ramos f vitasque L*' j
precantes P 469 obtecta C submittens D lumina a>:
iprae
-ne P 470 proferre L^ ^*cuas L^ 471 Erechthaeis 5
Heinsius: erictheis P: et acteis ct> 472 examen ex -in P^
474 consiliis BLCf se o>: sic P
THEBAIDOS LIB. XII. 461
cuncta docenSj qua gente satae, quae funera plangant 475
quidve petant; variis nec non adfatibus ipsae
Ogygias leges inmansuetumque Creonta
multum et ubique fremunt. Greticae non plura queruntur
hospitibus tectis trunco sermone volucres,
cum duplices thalamos et inicum Terea clamant. 480
urbe fuit media nulli concessa potentum
ara deum, mitis posuit Clementia sedem,
et miseri fecere sacram; sine supplice numquani
illa novo, nulla damnavit vota repulsa.
auditi quicumque rogant, noctesque diesque 485
ire datum et solis numen placare querellis.
parca superstitio: non turea flamma^ nec altus
accipitur sanguis: lacrimis altaria sudant,
maestarumque super libamina secta comarum
pendent et vestes mutata sorte relictae. 490
mite nemus circa, cultuque insigne verendo
vittatae laurus et supplicis arbor olivae.
nulla autem effigies, nulli commissa metallo
forma dei, mentes habitare et pectora gaudet.
semper habet trepidos, semper locus horret egenis 495
coetibus^ ignotae tantum felicibus arae.
fama est, defensos acie post busta paterni
497 Serv. Aen. 8, 342 nepotes eius («. Herculis) . . Athenis
sibi primum asylum, hoc est templum misericordiae coUocarunt,
itii
475 plangunt Nr 479 Hospitibus v^: Hospitiis N
480 thalamos s. l. add. D tyraea Q: terrea C: tea L^
irnumquam
481 nulli o>: nuUis P 483 miseri o>: -ris P 484 nulla L^
iv
486 et om. P 487 Parca v^ tu|rea (r) Q 489 secta
Iserta
P: serta {ex secta L«') «>: secta B* 492 Yittattae P^- Vit-
f
tata LMQfbr: Yittata et N suplicis B 493 efigies f
gau jj
494 dei Po>: di SKg abitare B pectorade|fc B^ 495 abet
B^: habet s. l N orret b egenus P^ 497 bufca B^
462 P. PAPINI STATI
numinis Herculeos sedem fundasse nepotes.
fama minor factis: ipsos nam credere dignum
caelicolas^ tellus quibus hospita semper Athenae, 500
ceu leges hominemque novum ritusque sacrorum
seminaque in vacuas hinc descendentia terras,
sic sacrasse loco commune animantibus aegris
confugium, unde procul starent iraeque minaeque
regnaque, et a iustis Portuna recederet aris. 505
iam tunc innummerae norant altaria gentes:
huc victi bellis patriaque a sede fugati,
regnorumque inopes scelerumque errore nocentes
conveniunt pacemque rogant; mox hospita sedes
vicit et Oedipodae Furias et funus f Olynthi 5io
texit et a misero matrem submovit Oreste.
huc volgo monstrante locum manus anxia Lernae
deveniunt, cedunt miserorum turba priorum.
vix ibi, sedatis requierunt pectora curis:
ceu patrio super alta grues Aquilone fugatae 515
unde nuUuB posset abduci, quod etiam Statius dicit, ut: Her-
culeos fama est fundasse nepotes (hinc Myth. Vatic. 1, 60).
cf. Serv. Aen. 2, 761 primo autem apud Athenienses statutum
est (asylum) ab Herculis filiis, . . sicut docet in duodecimo
Statius.
600 Caelcolas P^ 501 — 819 in M additi manu recenti,
V
cuius lectiones abieci 501 hominemque Q^: hominem r
novas „ . V ^^H^
noyum Q^ ritesque L^ 505 ans N^ 507 patriaeque C:
aequef* a P: ab v: e (eras. in B) o>: om. L 508 error P^
509 aspitab 510 oljnthi Po>; Olynthus quis sit, nescio, sed qui
oppidum dictum putent, errant. funusqu e Coloni Imhofms ; et funus
Onitae tersit Unger 1868 p. 162 sq. 511 oreste ex oriste C
Hac
512 Huc P: Hunc o>: Hunc D volgo B: vulgo P: fulgo r
iDe
manus anxia lernae haesitante calamo scr. P' 518 Dum
veniunt v^ cedunt Kohlmannus: caedunt P: c(a)edit o>
1 priorum v
parentum L^ 514 recte distinxit Barthius 516 dicuntur L*
THEBAIDOS LIB. XII. 463
cum videre Pharon; tunc aethera latius inplent,
tunc hilari clangore sonant; iuvat orbe sereno
contempsisse nives et frigora solvere Nilo.
iamque domos patrias Scythicae post aspera gentis
proelia laurigero subeuntem Thesea curru 520
laetifici plausus missusque ad sidera vulgi
clamor et emeritis hilaris tuba nuntiat armis.
ante ducem spolia et, duri Mavortis imago,
virginei currus cumulataque fercula cristis
et tristes ducuntur equi truncaeque bipennes, 525
quis nemora et solidam Maeotida caedere suetae^
corytique leves portantur et ignea gemmis
cingula et informes dominarum sanguine peltae.
ipsae autem nondum trepidae sexumve fatentur,
nec vulgare gemunt aspernanturque precari, 530
et tantum innuptae quaerunt delubra Minervae.
primus amor niveis victorem cernere vectum
quadriiugis; nec non populos in semet agebat
Hippolyte^ iam blanda genas patiensque mariti
foederis. hanc patriae ritus fregisse severos 535
Atthides oblique secum mirantur operto
murmure, quod nitidi crines, quod pectora paila
tota latent, magnis quod barbara semet Athenis
misceat atque hosti veniat paritura marito.
539 Prisc. GL II 501, 7 Statius tamen in XII Thebaidos
1 participio futuri addidit i: misceat . . paritura marito
517 iuvat e>: iubat P orbe ft>: ore P 519 domos o>:
domus P patriae v 520 cursu BQ 522 hilaris ex -es P*
523 diri ft 524 crustis v^ 525 trestes b truncesque C
c ormes
527 Qoritiique P: Goritique f: Gor- Q^ 528 infertes C*
529 sexumve o>: sexuque PQ 530—539 om. S 531 Et
tunc N 532 vectum o>: victum P 536 Alchides P^: i atti-
des T^ mg. aperto Lf: aperto v^ 538 barbara s. l. L"
539 paritura oj Prisc. : placitura P, cf. Hermes 40 (1905) p. 342
464 P. PAPINI STATI
paulum et ab insessis maestae Pelopeides aris 540
promovere gradum seriemque et dona triumphi
mirantur^ victique animo rediere mariti.
atque ubi tardavit currus et ab axe superbo
explorat causas victor poscitque benigna
aure preces, ausa ante alias Capaneia coniunx: 545
'belliger Aegide^ subitae cui maxima laudis
semina de nostris aperit Fortuna ruinis,
non extema genus, dirae nec conscia noxae
turba sumus: domus Argos erat regesque mariti,
non utinam et fortes! quid enim septena movere 550
castra et Agenoreos opus emendare penates?
nec querimur caesos: baec bellica iura vicesque
armorum; sed non Siculis exorta sub antris
monstra nec Ossaei bello cecidere bimembres.
mitto genus clarosque patres: hominum, inclyte Theseu,
sanguis erant, homines, eademque in sidera, eosdem 556
sortitus animarum alimentaque vestra creati,
quos vetat igne Creon Stygiaeque a limine portae,
ceu sator Eumenidum aut Lethaei portitor amnis,
submovet ac dubio caelique Erebique sub axe 560
detinet. heu princeps Natura! ubi numina, ubi illest
folminis iniusti iaculator? ubi estis, Athenae?
640 insesis f^: infessis vfiv^ 543 ubi o>: ibi PQf
644 benigna Aure P«>: -no ore Baehrem male 545 capa-
nei f* 546 aegide ct>: -des P laudis o>: -des P 547 Se-
mina Po>: limina Imhofms monstris C 549 domos f*
} enarrare
argos «>: -U8 P 550 movere ft>: moveri P 551 emendare
g' inepotes
f : emandare r: amandare Heinsius penates v^ 552 qu^e-
c
rimur P^ 554 assaei b 555 glarosque P^ theseu a>:
these PS 556 Sanguine f erant Po>: erat BQb
omnes v^ (i: homines v'^ wg.): omnis b 558 vetat Pct>:
t f ugat P ^ mg. quod probat Owenus ; vetat interpretor : vetando
arcet e Hmine C 559 letei P 560 hac b haeribique b
invicti
561 illest P: ille <o 562 iniusti r athanae B
THEBAIDOS LIB. XII. 465
*
septima iam surgens trepidis Aurora iacentes
aversatur equis; radios declinat et horret
stelligeri iubar omne poli; iam comminus ipsae 565
pabula dira ferae campumque odere volucres
spirantem tabo et caelum ventosque gravantem.
quantum etenim superesse rear? nuda ossa putremque
verrere permittat saniem. properate^ verendi
Cecropidae; vos ista decet vindicta^ priusquam 570
Ematbii Thracesque dolent, quaeque extat ubique
gens arsura rogis manesque habitura supremos.
nam quis erit saevire modus? bellavimus^ esto:
sed cecidere odia et tristes mors obruit iras.
tu quoque, ut egregios fama cognovimus actus, 575
non trucibus monstris Sinin infandumque dedisti
Cercyona, et saevum velles Scirona crematum.
credo et Amazoniis Tanain fumasse sepulcris^
unde haec arma refers, sed et hunc dignare triumphum.
da terris unum caeloque Ereboque laborem, 580
si patrium Marathona metu, si tecta levasti
Cressia, nec fudit vanos anus hospita fletus.
V ii
564 Aversatur (-ter L^) «>: -tor P radios r^ orret b
565 iamque eminus g Barthius; comminus est: uhi accesserunt
566 Pabula ex Fa- C^: Papula B forae Q^ odore B
568 reor Q putremque ej: -esque P 569 Verrere (ex Ver-
tere K) PBKCbr: Verrere Q,: V^rere fi: Verere f: Urere
LDNv: Vertere S permittat et}7 -ant Pb 571 adolent
Baehrens 572 Gens ex C- P arsura o>: ausura P
^ vimus
573 modas f^ bellaminus r 575 — 819 in D prae madore
vix leguntur 576 sinin ct>: sin P: om. L^B^- sinonem (-em
in ras. fi) B^L^Cb^: sinon K^f: sicion K^: sinon Q^: si n e v^
(sinonem v^mg.): sinon est r: sinone N: busirim B^ 577 Cer-
cyona (Ceci- K: Geri- f: Gerri- C: Certi- br) o>: Cergyon P
8cCh)irona o>: cirona P: chirona f 578 et om. L
i
amazonis P^ sepulchris P 579 arma om. f: dona f* inter
versus hucf^ 580 hereboque b 581 patriumft^: patrum f^:
patrum L se b 582 Gressia P : Cresia B C : Cre|sia fi
StATIVS TllEBAIS. 30
466 P. PAPINI STATI
sic tibi non ullae socia sine Pallade pugnae,
nec sacer invideat paribus Tiryntbius actis,
semper et in curru, semper te mater ovantem 585
cernat, et invictae nil tale precentur Atbenae/
dixerat; excipiunt cunctae tenduntque precantis
cum clamore manus; rubuit Neptunius beros
permotus lacrimis; iusta mox concitus ira
exclamat: 'quaenam ista novos induxit Erinys 590
regnorum mores? non baec ego pectora liqui
Graiorum abscedens, Scythiam Pontumque nivalem
cum peterem; novus unde furor? victumne putasti
Thesea, dire Creon? adsum, nec sanguine fessum
crede; sitit meritos etiamnum baec hasta cruores. 595
nulla mora est; verte hunc adeo, fidissime Phegeu,
cornipedem, et Tyrias invectus protinus arces
aut Danais edice rogos aut proelia Thebis.'
sic ait oblitus bellique viaeque laborum,
hortaturque suos viresque instaurat anhelas: 600
ut modo conubiis taurus saltuque recepto
cum posuit pugnas, alio si forte remugit
bellatore nemus, quamquam ora et colla cruento
imbre madent, novos arma parat campumque lacessens
dissimulat gemitus et vulnera pulvere celat. 605
583 Si| f pallade o> : -da P 584 acer f tyrinthius P
V
687 precantes P 588 neptuniis B^ 589 iusta o>: iuxta
B c
PL: iuxta rv^ concitus (-tit- f^) o>: conditus P 590 Ex-
V
clamant f^ 693 unde (i- f*) o>: uni P victumve B
o
putasti o>: -tetis P 595 meritis L^ etiamnum ej: nunc P
asta B: asta L" 596 hunc f*: hinc Q: huc NC pegeu
B^Q*: pegeu LKNb 597 invectus o>: invictus P^ 598 edice o>:
-co P 600 anhelas (-hanelas B^: hanelas Q) a>: -es P
602 Cum posuit «>: Composuit {ex Cum p- L") PLNCbrg^
remuit L 603 ora o>: mora P 604 mandent f^
lacescens f 605 pulvere vulnera Q
THEBAIDOS LIB. XII. 467
ipsa metus Libycos servatricemque Medusam
pectoris incussa movit Tritonia parma.
protinus erecti toto simul agmine Thebas
respexere angues; necdum Atticus ire parabat
miles, et infelix expavit classica Dirce. 610
continuo in pugnas haut solum accensa iuventus,
qui modo Caucasei comites rediere triumphi:
omnis ad arma rudes ager extimulavit alumnos.
conveniunt ultroque ducis vexilla secuntur,
qui gelidum Braurona viri, qui rnra lacessunt 615
Monychia et trepidis stabilem Piraeea nautis
et nondum Eoo clarum Marathona triumpho.
mittit in arma manus gentilibus hospita divis
Icarii Celeique domus viridesque Melaenae,
dives et Aegaleos nemorum Parnesque benignus 620
vitibus et pinguis melior Lycabessos olivae.
venit atrox Alaeus et olentis arator Hymetti,
quaeque rudes thyrsos hederis vestistis, Achamae.
linquitur Eois longe speculabile proris
Sunion, unde vagi casurum in nomina ponti 625
tritonia v
607 tritonici f^ incissa L^: incussam r 610 diraare P^
611 Conti jno f ^ haud ex aut B ^ : aut b sola b r 612 cau-
irasei B^: causa sui v^: causaei r 613 Omnis ex -es P^
615 gelidum PN: -am o> 616 Monychia P: Monicya B: Monycia
LKQCfb: Monycia^v": Munitia N: Monicha S et trepidis o>:
etre- P piraeea Bf^: pidea P: pireia t^mg. o>: piraea Q
617 claram C morothona {ex -no L '^) L 618 mares f ^ gentili^
bus P: genial- o obsita C 619 Icarei P: -ro b domus co:
-08 P: -08 v'^ viridisque ex -des- f melecie v^: meletitiae r:
malenae C: melaennae b: milene fi 620 aegaleos o>: aegeos P
621 pinguis P: -i o lycabesos BLCfbr^ olivae Pft>
recte 622 alaeus b Memsius: alecus P: aljeas B^: aleus o>:
alaeos r: alceus v: aoleus fi hymetti f^: -eti LCbr^cf
623 Quique N^ ederis P vestistis P: -itis o> achamae o>:
achemae PQf: acernae C: arcanae b 624 speculabile ex
vagi
-vile P' 625 gravi B=^
80*
468 ^ P. PAPINI STATI
Cressia decepit falso ratis Aegea velo.
hos Salamiii populos^ illos Cerealis Eleusin
horrida suspensis ad proelia misit aratris^
et quos Callirhoe noviens errantibus undis
implicat, et raptae qui conscius Orithyiae 630
celavit ripis Geticos Elisos amores.
ipse quoque in pugnas vacuatur collis, ubi ingens
lis superum, dubiis donec nova surgeret arbor
rupibus et longa refugum mare frangeret umbra.
isset et Arctoas Cadmea ad moenia ducens 635
Hippolyte turmas: retinet iam certa tumentis
spes uteri, coniunxque rogat dimittere curas
Martis et emeritas thalamo sacrare pharetras.
hos ubi velle acies et dulci gliscere ferro
dux videt, utque piis raptim dent oscula natis 640
amplexusque breves, curru sic fatur ab alto:
*terrarum leges et mundi foedera mecum
defensura cohors, dignas insumite mentes
coeptibus: hac omnem divumque hominumque favorem
Naturamque ducem coetusque silentis Averni 645
626 Cresia Cf: Croesia b ratis (r- in ras.) Q^ 627 sala-
min P: -iis: B^: -is o>: -i| v^: saiamis f^ in ras.: solamis b
retrealia L 628 Hos rida L atyrix r 629 quas r cal-
s,
lirbe ex -roe L^ (b «^ h) noviens P": -es o> 630 ruptae r
ori|thiae B: orythiae K: orithyriae b 631 Calavit f
elisos P^: eUiijsos B^: elisos fbr^: elissos o> {cf. 8, 766)
633 dubius C 634 umbra {in ras. f^fi^) PNf^: unda o>:
i mbra cens
unda v^ 635 cadmea o>: -meia PQ du^^ Q^ 637 rogat
cr
et P^ 638 salvare v- 639 aceas r 640 plus ex prius {?) L^
a,
raptim o>: -is P dent f- 642 foedera ex -rae P^
643 cohors P: manus o> insumite o>: cons- PC: ass- Bur-
tnannus mentes o>: amantes P 644 Coeptibus o>: Coeti-
p
bus P: Cetibus L": Coeptibus Q*: Coeptis f : Ceptis (-s in ras.) fi
hominumque om. Q hic Wilkinsius {debebat saltem hinc)
645 coetusque o>: coetibusque P
THEBAIDOS LIB. XH. 469
stare palam est; illic Poenarum exercita Thebis
agmiiia et anguicomae ducunt vexilla sorores.
ite alacres tantaeque, precor^ confidite causae.'
dixit, et emissa praeceps iter inchoat hasta:
qualis Hyperboreos ubi nubilus institit axes 060
luppiter et prima tremefecit sidera bruma,
rumpitur Aeolia et longam indignata quietem
tollit hiemps animos ventosaque sibilat Arctos;
tunc montes undaeque fremunt, tunc proelia caecis
nubibus et tonitrus insanaque fulmina gaudent. 655
icta gemit tellus^ virides gravis ungula campos
mutat, et innumeris peditumque equitumque catervis
expirat protritus ager, nec pulvere crasso
armorum lux victa perit^ sed in aethera longum
frangitur, et mediis ardent in nubibus hastae. 660
noctem adeo placidasque operi iunxere tenebras,
certamenque inmane viris, quo concita tendant
agmina, quis visas proclamet ab aggere Thebas,
cuius in Ogygio stet princeps lancea muro.
at procul ingenti Neptunius agmina Theseus 665
angustat clipeo, propriaeque exordia laudis
centum urbes umbone gerit centenaque Cretae
moenia, seque ipsum monstrosi ambagibus antri
hispida torquentem luctantis colla iuvenci
alternasque manus circum et nodosa ligantem 670
bracchia et abducto vitantem cornua vultu.
646 illac f 647 ducunt P: -ent (ed- K) o> 648 lacresB*
it V
confid^e (er) Q^ 650 hiperboreos ex -vo- P^ nubilis Q*:
nubibus f axes o>: axe P 652 indigna b 653 iemps L
654 caecis P : caesis o> : quassis Kochius 1865 p. 13 tum
proeHa caesis add. N* 656 hoc versu finitur f sine suhscr.
657 Mutat et P<jt>: Atterit N priiis -que om. PL
o
658 grasso P 659 haethera B 662 immane P qui B^:
cui Sandstroemius 1878 p. 60 tendant o>: -unt P 664 in-
gygio b ste P^ 666 exordia a>: -dine P 667 centena-
que «>: -tan- P 671 abducto o>: ob- P vultu o>: luctu P
470 P. PAPINI STATI
terror habet populos, cum saeptus imagine torva
ingreditur pugnas: bis Thesea bisque cruentas
caede videre manus; veteres reminiscitur actus
ipse tuens sociumque gregem metuendaque quondam 675
limina, et absumpto pallentem Gnosida filo.
saevus at interea ferro pos terga revinctas
Antigonen viduamque Creon Adrastida leto
admovet; ambae hilares et mortis amore superbae
ensibus intentant iugulos regemque cruentum 680
destituunt: cum dicta ferens Theseia Phegeus
adstitit. ille quidem ramis insontis olivae
pacificus, sed bella ciet bellumque minatur,
grande fremens, nimiumque memor mandantis et ipsum
iam prope, iam medios operire cohortibus agros 685
ingeminans. stetit ambiguo Thebanus in aestu
curarum, nutantque minae et prior ira tepescit.
tunc firmat sese, fictumque ac triste renidens:
'parvane prostratis' inquit, 'documenta Mycenis
sanximus? en iterum, qui nioenia nostra lacessant. 690
accipimus, veniant; sed ne post bella querantur:
lex eadem victis.' dicit; sed pulvere crasso
caligare diem et Tyrios iuga perdere montes
aspicit; armari populos tamen armaque ferri
ipse iubet pallens, mediaeque in sedibus aulae 695
Eumenidas subitas flentemque Menoecea cernit
turbidus inpositosque rogis gaudere Pelasgos.
quis fuit ille dies? tanto cum sanguine Thebis
672 imagine torva oj: in agmine torvo P 676 adsumpto
l^brg gnosida o>: gnosia P 677 Saevius Q fero P^ post
i mandantis
terga P revinctos r 683 minantur P^ 684 athlantis L"':
o
mandatis b et ipsum om. P 685 agi^s Q^ 687 nutam-
idocumeuta
que b 688 firmat ex -et Q^ 689 documenta L''^ (sic)
691 om. N\ add. N^ mg. 693 et tirios in N eras. : tirios N' mg.
694 populus Sandstroemius 1878 p. 61 697 gaudere Po>:
ardere Schrader 698 iste,^ tantos P'"
THEBAIDOS LIB. XII. 471
pax inventa perit? patriis modo fixa revellunt
arma deis, clipeisque obducunt pectora fractis, 700
et galeas humiles et adhuc sordentia tabo
spicula: non pbaretris quisquam, non ense decorus,
non spectandus equo; cessat fiducia valli^
murorum patet omne latus^ munimina portae
exposcunt: prior bostis habet; fastigia desunt: 705
deiecit Capaneus; exanguis et aegra iuventus
iam nec coniugibus suprema nec oscula natis
iungit, et attoniti nil optavere parentes.
Atticus interea^ iubar ut clarescere ruptis
nubibus et solem primis aspexit in armis, 710
desilit in campum, qui subter moenia nudos
adservat manes, dirisque vaporibus aegrum
aera pulverea penitus sub casside ducens
ingemit et iustas belli flammatur in iras.
hunc saltem miseris ductor Thebanus honorem 715
largitus Danais, quod non super ipsa iacentum
corpora belligeras acies Martemque secundum
miscuit, aut lacera ne quid de strage nefandus
perderet, eligitur saevos potura cruores
terra rudis. iamque alternas in proelia gentes 720
dissimilis Bellona ciet; non clamor utrimque,
non utrimque tubae: stat debilis altera pubes
submissos enses nequiquam amentaque dextris
laxa tenens; cedunt tellure, armisque reductis
702 Corpora C 703 cessit C^ belli C 704 munimina
(-ni- ex -m- P^) Pct> 705 hostis ex -es P^: om. r abet B^
706 exanguis ex -es P^ 707 lam nunc /li 708 attoni-
tis QCr^ simul expavere B^: nil optavere 'B^mg. 709 in-
terea Kohlmannus: interea contra P: at contra o> 711 nodos L^
716—775 folio inserto suppl. Q'' 716 Largitus P: -tur ct>
qui ^- 718 aut Pa> (quod expUcat Imhofius): ^aut K:
lan
aut g: ut v^: at g Grotitcs: an Sandstroemius 1878 p. 60 nefan-
duso>:-dosP 720rudisft>:-desP 721 DissimilesP 723 Sum-
missos P enses om. P sine lac. 724 aquile B^: tellure B^ mg.
472 P. PAPIOT STATI
ostentant veteres etiamnum in sanguine plagas. 725 j
iam nec Cecropiis idem ductoribus ardor, I
languescuntque minae et virtus secura residit:
ventorum velut ira minor, nisi silva furentes
inpedit, insanique tacent sine litore fluctus.
ut vero aequoreus quercum Marathonida Theseus 730
extulit, erectae cuius crudelis in hostes
umbra cadit campumque trucem lux cuspidis implet:
ceu pater Edonos Haemi de vertice Mavors
inpulerit currus, rapido mortemque fugamque
axe vebens, sic exanimis in terga reducit 735 ,
pallor Agenoridas; taedet fugientibus uti I
Thesea, nec facilem dignatur dextra cruorem.
cetera plebeio desaevit sanguine virtus.
sic iuvat exanimis proiectaque praeda canesque
degeneresque lupos: magnos alit ira leones. 740
attamen Olenium Lamyrumque^ hunc tela pharetra
promentem, hunc saevi tollentem pondera saxi
deicit, et triplici confisos robore gentis
Alcetidas fratres, totidem quos eminus hastis
continuat; ferrum consumpsit pectore Phyleiis, 745
ore momordit Helops, umero transmisit lapyx.
iamque et quadriiugo celsum petit Haemona curru,
horrendumque manu telum rotat: ille paventis
obliquavit equos; longo perlata tenore
725 Ostendunt N in om. B 726 caecropeis P idem
«i: isdem P 727 residit PBbr^v: resedit (eir residit L") ct>
icui
729 iacent <5 Baehrens 731 cuius L^ 733 Edonos g vulgoi
edonios Pft>: edon|os b: edomios v: edomitos SLN, cf. 5,78
735 exanimes ex -is B 737 dignaftur b dextra cruo-
rem in ras. fi^ 738 om. fi^, add. fi^mg. 740 Degeneres-
que ex -isque "L" leones o>: -is P 741 lamyrumque P:
thamirumque BLBbr^: -rimque Nv: tam|irumque K
743 Deicit {prius i ex e P^) Pa>: Dei/gcit Ia" " 744 Alcetidas
Pbrv: Alcepidas o>: Alceidas N totidemque C astis L:
hastis ex ho- C^ 745 pyleus B 746 hiapix P 748 pa-
ventes P
THEBAIDOS LIB. XIL 473
transiit hasta duos, sitiebat vulnera nec non 750
tertia, sed medio cuspis temone retenta est.
sed solum votis, solum clamore tremendo
omnibus in turmis optat vocitatque Creonta.
atque bunc diversa bellorum in fronte maniplos
hortantem dictis frustraque extrema minantem 755
conspicit; abscedunt comites: sed Thesea iussi
lin^uebant fretique deis atque ipsius armis;
ille tenet revocatque suos; utque aequa notavit
hinc atque hinc odia, extrema se colligit ira,
iam letale furens, atque audax morte futura: 760
"non cum peltiferis' ait, ^haec tibi pugna puellis,
virgineas ne crede manus: hic cruda virorum
proelia, nos magnum qui Tydea quique furentem
Hippomedonta neci Capaneaque misimus umbris
pectora. quae bellum praeceps amentia suasit, 765
inprobe? nonne vides, quos ulciscare, iacentis?'
sic ait, et frustra periturum missile summo
adfixit clipeo, risit vocesque manumque
horridus Aegides, ferrataque arbore magnos
molitur iactus, nec non prius ore superbo 770
intonat: 'Argolici, quibus haec datur hostia, manes,
pandite Tartareum chaos ultricesque parate
Eumenidas, venit ecce Creon!' sic fatus, et auras
dissipat hasta tremens; tunc qua subtemine duro
751 cnspi P^ 752 tremendo g Heinsius: premendo P:
v
frem- o> 753 termis L^ vocitatque P: -que vocatque (vocat-
que in ras. L^) o> creonta ex cruenta B* 756 sed P: et o>
u peltiferia
* 760 ferens b^ atque {om. r) o>: autque P 761 plebiferis
b^: plebiferis r regna C 762 nec rede b^: non crede r
765 amencia li": am- ex dem- b^: sem- r: dem- C 766 ia-
centes P 768 Adfixit <t>: Adfli- P manumque o>: -usque P:
-iisque g 769 arbore o>: ab arbore P 773 fa^tus b
774 subtemine a>: -tegm- PBiSLCbv {cf. 4,174. 7,656 -tem-
PL^- -tegm- ct>; Verg. Aen. 3, 483 subtemine P: -te^m- M:
-tegm- G ^erv.)
474 P. PAPINI STATI
multiplicem tenues iterant thoraca catenae, 775
incidit: emicuit per mille foramina sanguis
impius; ille oculis extremo errore solutis
labitur. adsistit Theseus gravis armaque tollens:
*iamne dare extinctis iustos' ait, ^hostibus ignes,
iam victos operire placet? vade atra dature 780
supplicia extremique tamen secure sepulcri.'
accedunt utrimque pio vexilla tumultu
permiscentque manus; medio iam foedera bello,
iamque hospes Theseus; orant succedere muris
dignarique domos. nec tecta hostilia victor 785
aspernatus init; gaudent matresque nurusque
Ogygiae, qualis thyrso bellante subactus
mollia laudabat iam marcidus orgia Ganges.
ecce per adversas Dircaei verticis umbras
femineus quatit astra fragor^ matresque Pelasgae 790
decurrunt: quales Bacchea ad bella vocatae
thyiades amentes, magnum quas poscere credas
aut fecisse nefas; gaudent lamenta novaeque
exultant lacrimae; rapit huc, rapit impetus illuc^
Thesea magnanimum quaerant prius, anne Creonta^ 795
anne suos: vidui ducunt ad corpora luctus.
non ego, centena si quis mea pectora laxet
voce deus, tot busta simul vulgique ducumque^
tot pariter gemitus dignis conatibus aequem:
turbine quo sese caris impleverit audax 800
775 cathenae P 777 Impetus C 780 victis b^
operire o>: ap- P 781 sepulchri P 782 Accedunt oj:
■, de e
-cend- P 784 succere P^: succedre B^ 786 |abit b: abit r
a V "
mutresque Q^ 787 quales P subactis Q 788 gan-
runt
ges co: -tes P: -des S^ 791 Decurrit L^ (natum ex -r?)
792 Thyiades BL Weher: Thyades Po>, cf. 5, 92. 9, 794
796 vidui ex vului C: vidue ex -i fi^ ducant ex -unt
/«* 797 laxet ex -at iti^ 800 impleverit P: instraverit
(-at Q') ft>
THEBAIDOS LIB. XH. 475
ignibus Euhadne fulmenque in pectore magno
quaesierit; quo more iacens super oscula saevi
corporis infelix excuset Tydea coniunx;
ut saevos narret vigiles Argia sorori;
Arcada quo planctu genetrix Erymanthia clamet, 805
Arcada, consumpto servantem sanguine vultus,
Arcada, quem geminae pariter flevere cohortes.
vix novus ista furor veniensque inplesset Apollo,
et mea iam longo meruit ratis aequore portum.
durabisne procul dominoque legere superstes^ 810
o mihi bissenos multum vigilata per annos
Thebai? iam certe praesens tibi Fama benignum
stravit iter coepitque novam monstrare futuris.
iam te magnanimus dignatur noscere Caesar,
Itala iam studio discit memoratque iuventus, 815
vive, precor; nec tu divinam Aeneida tempta,
sed longe sequere et vestigia semper adora.
mox, tibi si quis adhuc praetendit nubila livor,
occidet, et meriti post me referentur honores.
811 Prisc. GL II 331, 8 {propter vocativum Thebai) Statius
in XII Thebaidos: o mihi bissenos longum vigilata per annos
Thebai 816 Prisc. GL II 67, 20 Vergilium Statius quoque
secutus in fine Thebaidos ponit : vive . , tempta
801 Ignibus o>: Ictibus P euha^ne B: euhaudne QL:
euathne b fulmen o>: fumen P in om. P 803 tyde* P°
804 Et Cr 805 post 807 P, sed additis notis < P^ ordi-
nem restituit clamet o>: -at P: -at B^Q* 806 om. L^fi^y
add. mg. L^fi" 807 om. v\ add inter lin. v^ sorores C*
808 iste ex -a Q^ 809 longa B^ portum ex pontum C
810 Duravisne P 811 multum Po>: longum Prisc. 812 The-
bais BC^: -ai| Q 813 novam B^: -am ex -um L* 814 dig-
v i
nater L^ 815 iamiam P^ te discit studio C 816 diva-
nam Q* 817 adifora B" 818 ad hunc P praetendet Cr
libor P 819 et emeriti P^: et meritis S referentur a>:
-untur P post 819 Sfl • POETAE raEjBAIDORVM • LIBRI •
XII . I EXPLICIYNT * I INCIP • ACHILL • LIB • PRIM; P
APPENDIX
STATI THEBAIDOS ARGVMENTA ANTIQVA*)
LIBRI PRIMI AEGVMENTVM
deest
LIBRI SECVNDI ARGVMENTVM
at Maia genitus superas remeabat ad auras,
excitusque Erebo iam saevus Laius ibat,
Tiresiae vultum in somnis mentitus et ora.
armari in fratrem dirum Eteoclea perurguet
5 perfossumque senis iugulum faciemque recludit.
moxque suas thalamis natas sociavit Adrastus
Deipylen Tydei, Argian Polynicis amati.
sed cupidus regni fortem Cadmeius beros
Tydea legatum mittit^ qui foedera fratrem
10 posceret imperii. ille suae non inmemor irae
quinquaginta viros legatum obsidere iussit.
quos stravit telis victor patriamque revisit.
4 etheocla Mfr
LIBRI TERTII ARGVMENTVM
perfidus interea missorum sera virorum
tempora dum queritur, dum spectat colla recisa
Tydeos invisi, tunc unus tanta ex caede relictus
2 spectat i. exspectat 3 heptametrum varie emendare
studuere Ubrarii: tunc unus tanta ex caede (ex caede tanta fi)
relictus (-tis r) BCr^: tunc unuB tanta ex caede relictus v*r
tnnc unus ex caede relictus S: tunc tanta ex caede relictu»
(ex cedere dictis L) LMf
*) cf. Archiv fiir latein. Lexikographie 16 (1907) p. 261— 274J
APPENDIX 477
advenit Haemonides^ sociomm funera pandens.
b luppiter hinc Martem stimulis flammavit amaris,
spargeret ut Thebis Argisque incendia belli.
at Venus Harmoniam memorat Thebasque tuetur.
tunc duo gliscentis pugnae praesagia vates
explorant divos cernuntque instare futuras
10 crudelis populo strages, sed dicere mussant.
hic ferus insistit Capaneus bellumque lacessit
vociferans spernitque deos sociosque fatigat.
5 hic LMf amaris C/liv: avaris (-as L) ct> 6 ut o>:
in fr 7 ghscentis (cH- f: di- M) Mf^: gHscentes (di- L)
Lv: cHssentis (cHse- r) BCr: diserti S praesagiae B
11 capanem C 12 spemuntque C
LIBRI QVARTI ARGVMENTVM
mox septem Bellona viros in proelia cogit.
primus init bellum maestus longaevus Adrastus,
itque gener fulgens patriis Dircaeus in armis.
inde ferox animi Tydeus iam saevit in hostes.
5 Herculeam Hippomedon pubem movet inclitus armis
et Capaneus atrox Thebas excindere quaerit.
Amphiaraum prodit coniunx iam perfida vatem.
Parthenopaeus init trepida genetrice maniplos.
at contra Eteocles Thebanos instruit omnes.
) 10 nec non Tiresias infernas consulit umbras,
Argivisque sitim Bacchus molitur et aestus.
Hypsipyle monstrat lymphas Laugiae perennes.
3 Itque ex Itaque L^: Inde {e v. 4) v: lamque C 4 lam-
in.
que C 8 subit v^: irat fi 11 sitim om. S 12 langiae
I BLr: langia o> {vocativum inteUegit f)
LIBRI QVINTI ARGVMENTVM
postquam pulsa sitis membraque levata fluentis,
Inachidae iuvenes, ante omnes mitis Adrastus
1 membraque levata oj: et membra levata f^s^
478 APPENDIX
Hypsipyles caelum, gentem patriamque requirit.
ingemit illa quidem et tandem vix maesta profatur:
5 Lemnos erat patria, princeps mihi sanguinis Euhan.
liic Veneris rabie aetas cuncta perempta virorum est.
ast ego sola meum carum miserata parentem
committo incolumem ventis. mox ipsa per undas
excessi geminam linquens <de> lasone prolem.
10 haec fata Archemorum sacro serpente peremptum
conspicit. Eurydice genitrix miseranda querelis
intonat et placat Graecorum turba Lycurgum.
4 et om. V 5 patriae B^: patriae ct> 7 cara f
si
8 Comittet L: Comite Sbr: Comite M^ 9 de r frg. Monast.i
om. co: ex /iv 11 euridice fiv: -en vel -em o> 12 Intimat
o
Sr^ frg. Monast.: Intimat v^: Ingemit C
LIBRI SEXTI ARGVMENTVM
deest in «>; in s hoc legitur:
ut puer est functus serpentis vulnere laesus,
instituunt Danai ludos hortamine vatis.
Fama vocat cunctos, arvis ac moenibus adsunt.
primus sudor equis venit certamine campi.
5 extitit hic Arion victor, Polynice cadente.
proximns Oeclides sed sumpsit praemia laudis.
decipitur cursu puer Arcas postea victor.
Hippomedon disco laudatur ab agmine iacto.
vix rapitur Lacon Capanei caestibus altis.
10 Tydeiis Agileum superavit agone palaestrae.
rex prohibet binos nudo concurrere ferro.
ipsi iactanti remeat iactata sagitta.
5 dorion g plerique 11 Lex g plerique
LIBRI SEPTIMI ARGVMENTVM
hic lovis imperio Martem CyUenius ales
septimi lihri argumentum praeter v. 1. 2 et 11. 12 in M
madore corruptum non legitu/r
APPENDIX 479
excitat in Graios resides; tunc ille furorem
instaurat belli ac Thebas ardentibus offert.
Labdacios tendit lacrimis defendere Liber.
5 Antigone e muris sociorum discere vultus
exquirit, fidus cui pandit singula Pborbas.
mox locasta gemens natum Graiosque precatur,
ut placidus Thebas ineat fratremque reposcat
imperium. Tydeus prohibet sua vulnera narrans.
10 tigrium interitus partes pugnare coegit.
bellantem curru Amphiaraum telluris hiatus
obruit ingemuitque cadens lucemque reliquit.
2 residejffs B: residens Lb 3 oifert o>: aufert S^: effertb
4 Labdaci ostendit BL: Labdacus ostendit ft 5 phor-
r r
bas (o: phoj^bas B^: phobas f^: phoebas Lb 8 placidus ex
-tus B^: -tus Lb 9 m codicibus praeter f post v. 12 legituVy
in suum locum revocatus a IB^ 10 Tigrium (Tigrum BLC)
interitus BLCf: Interitus tigrium v: Tigridis interitus fi: Hi
tigrium interitus b: Hic tigrium i. ^. 11 curru (-ro v) LCfv:
curru^yd B^: curruam fi: curvam Sb hiatu S
LIBEI OCTAVI ARGVMENTVM
tunc graviter superos obiurgat rector Averni
ipsumque Amphiaraum terret, cui pauca furenti
iam tenui voce et pavidus supplexque revolvit
coniugis infandae indicium subitamque ruinam.
5 anxius Inachidas vatis dolor angit amissi.
Sidonii exultant memorantque insignia gentis.
at Graium proceres similem pietatis honore
Thiodamanta legunt, vatis qui munera servet.
hinc Thebana phalanx, illinc ruit Inacha pubes,
10 vuhiera vulneribus geminant funduntque vicissim
corpora magna virum; tunc multa in caede furentem
Tydea deiectum telis Tritonia flevit.
3 reyolvit «> : resolvit C : profatur s 4 subitamque C :
subi tamque f^ sine ras.: subijK^p^tamque B^: subiectamque o»
480 - APPENDIX
LIBRI NONI ARGVMENTVM
Oenidae interitu magni Dircaea iuventus
eminet, at Danai contra pro corpore amici
arma ferunt. furit ante alios Cadmeius heros.
liic ferus Hippomedon hostes prosternit et instat
5 exanimem rapiens socium, sed imagine falsa
luditur. Aonii incumbunt retrahuntque cadaver.
tum Ismenon fluvium Thebano sanguine mutat
fervidus Hippomedon tumidoque in gurgite mersus
Crenaeum obtruncat, moriens simul increpat amnem.
10 moxque Dryas Martis stimulis rapit arma superbus
Parthenopea sternit iacientem tela Dianae.
ille cadens Dorceum aUoquitur matremque requirit.
totum argumentum deest in b 3 ferunt oj: fertur S
{error natus ex hac scriptura fert) fuerit ante S: funtante L
6 retrahuntque cf. 9, 141 9 Crenaeum s: Creneam fiv:
-nean ct>: -noan L; an Crenea cl. Parthenopea v. 11? simul
ct>: semel in proecdosi calami errori triduendum amnem ?:
agmen o> 11 sternit iacientem BSf^: sternit iacentem LMf :
iacentem sternit fi: ^sternit^ iacentem v^: ferit iacientem C
12 dorceum f: dorcem {vel -en) a>: diane dorcem v allo-
quitur del L rubr.: alloquatur fi
LIBRI DECIMI ARGVMENTVM
quattuor afflictis ducibus fiducia belli
Sidoniis crescit Graiorum obsidere castra.
tunc luno mittit quae Somnum concitet, Irim.
Thebanis subito solvuntur membra sopore.
6 Thiodamas stimulat nocturna in proelia Graios,
fata docens iugulantque iacentia corpora ferro.
decipit incautos pietas Hopleum atque Dymanta^
1 om. f 3 continet C 4 solventur b 6 vigilantque b:
iugulatque fiv: iugulant g iactantia fi 7 hopleum (ob- C)
atque Cfb^: hopleumque atque BSMLi^; haud scio an auctor
scripserit Hopleumque Dymanta ita ut -que particula nomina
coniungantur non secus atque Carm. lat. epigr. 672, 1 Paulusque
lohannes dimanta Cb^: dumanta o>
APPENDIX 481
Oenidae exanimis laeti dum membra reportant.
pandere Tiresian conpellunt debita Thebis.
10 tunc patriae vitam largitur sponte Menoeceus.
mox Capaneus scalis conscendit moenia saevus,
fulmine percussus turrim conplectitur ardens.
11 saevis Mb^: seus L 12 perculsus S nunc plecti-
tur L
LIBRI VNDECIMI ARGVMENTVM
tunc Capanei ardentis Danaos incendia terrent:
castra petunt miseri. Eumenis impar tempore belli
Tisiphone gentis geminae exsaturata cruore
germanae auxilium poscit^ fratresque nocentes
5 diversis agitant stimulis. tunc omina dira
horrescit Tyrius ductor. mox Aepytus auctor
armatum fratrem pulsantem cuspide portas
nuntiat; ille celer gaudens rapit inpius arma
nec matris lacrimae revocant nec verba sororis.
10 postquam sacrilegis telis confusus uterque est,
deflevit Pietas fratrum miserata ruinam.
Oedipoden Creon Thebanis moenibus arcet.
totum argumentum deest in S 2 eiimenis a>; elegantius
fuerit Furia inpar ct>: in B tempora fi 5 agitant sr:
it
agitat fi: agat B^: agitet f: agunt MLr: agunt b: adigunt C
omina VLfv. omnia et> 10 confusus {i. q. fusus) o>: con-
fusuB B^
LIBRI DVODECIMI ARGVMENTVM
postquam altemo ceciderunt vulnere fratres^
moxque Creon deflens persolvit iusta Menoeceo
totum argumentum deest in b 1 Postquam alterno LSC^:
Postquam ex alterno B: Postquam iam alterno f: Sed post-
quam alterno v; in M versus sic legitu/r: Postquam ceciderunt
vulnere altemo fratres 2 Moxque o>: Mox /li; certe -que
abundat
Stativs Thbbais. 31
482 APPENDIX
busta negans victis. at Graias fama pemrguet
quaerere clam matres per campos membra suorum.
6 vix Argia sui corpus Polynicis amati
repperit; Antigone Eteoclis funera quaerens
advenit. ignarae communia funera plangunt,
succensusque rogus flammis communibus ardet.
Thesea Euadne constanti voce precatur,
10 iret ut ad Thebas vindex aliosque triumpbos.
mox ille infrendens optat vocatque Creonta.
quem sternit telo Graiorumque immotat umbris.
4 meora B^: memoi^a L: mora v 5 Yi^ B^: Virgo C
" i qT ipsiuB
argia ex argiva B^f^: argiva M: argua L^ 6 eteoclis {ex
-cles) B^: et etheoclis M 7 communis M 9 Thesea od:
Thesea**^® B^: Tesean f profaturum precatur M: profatura
precatur L: profatur ft 11 optat o>: optat^"® B^ vovat-
que v. revocatque C; cf. 12,753
mDEX NOMINVM
in Stati Thebaidem (Th.) et Achilleidem (A.).
ABANTIADAE: Th.7,37ointerga
comantis {^TtL&Ev yioiiocovrsg)
. . . Abantiadas. 9, 758 addit
Abantiadas. cf. Argus, Eryx
Abas 1) rex Argivorum: Th. 2,
220 bellator Abas. 4, 589 2) Ar-
givus quidam: Th. 8, 446 Ab-
anta. 8, 447 Abas auriga
3) Thehanus quidam: Th. 7,
647 Abas 4) Scyrius quidam:
A. 1, 702 arcis litoreae ser-
vator Abas.
Abydenus: A. 1, 4ii litore Aby-
deno. l,204Abydenique sinus
Acamas 1) Thebanus quidam:
Th. 3,173 sanguineumque . . .
Acamanta 2) alius The-
banus: Th. 8, 445 atrox Aca-
mas 3) Aetolus quidam:
Th. 7, 589 Aetolumque Aca-
manta
1 Acarnan: Th. 6, 652 Acarnan
septimus ad disci certamen
accedit. 7, 4i7 vagus . . . Acar-
nan. A. 1,418 asperAcaman
Acaste Adrasti filiarum nutrix:
Th. 1,529 Acasten (acesten o>)
Achaemenius: Th. 1, 710 gen-
tis Achaemeniae ritu. 8, 286
Achaeraenius . . . puer
I Achaeus adiect.: Th. 4, 728 du-
cibus . . . Achaeis. 6 , 459 fa-
mula . . . Achaea. 6, 65i gen-
tis Achaeae. 3, 6i9 Achaea
manus. 1, ii6 Achaei ora ma-
ris. 5,505 nemoris . . . Achaei.
2, 164 Achaea per oppida.
A. 2, 62 terras . . . Achaeas.
Th. 10, 128 Achaeum (achivum
var.) . . . vallum
A.ch&rn&e pagus Atticae: Th. 12,
623 quaeque rudes thyrsos
hederis vestistis Acharnae
Acheloius: Th. 2, 472 arbusta
Acheloia. 1, 453 Acheloiaque
arva. 2, i42 Acheloius heros
(Tydeus), item 8, 522. 6, 882
Acheloia circum litora. 9, 214
per stagna Acheloia
Achelous amnis Aetoliae: Th. 2,
731 turbidus . . . Achelous. 1,
553 nosterque Achelous {verha
Tydei) Th. 7, 4i6 Acheloon
utroque deformem comu. cf.
Herculeus (Th. 4, i06)
Acheron: Th. 4, 522 Acheron.
8, 513 Th. 11, 150 Acherontis
aperti (operti a>) Dira Th. 1,
597 Acheronte sub imo. 4,
456 Acheronte nefasto. 6, 156
Acheronte recluso. cf. 11, 69.
12, 559 sator Eumenidum
Achilles : A. 1, i9 magnusque . . .
Achilles {de Achtlleide). 1, 37
meus quaeretur Achilles {verba
Thetidis). 1, 196 blandusque . . .
31*
484
INDEX NOMINVM
AcMlles. 1,396 virgopiiLyco- !
medis Achilles. 1,440 nec ad-
lauc maturus Achilles. 1,474 in
Hectora solas Achilles posci-
tur. 1, 564. 1, 602. 1, 648. [1,
'.72] 1, 835. 1, 916. 1, 939 mi-
serae (Deidamiae) permissus
Achilles. 1, 956 non ipse in-
motus Achilles A. 1, 350 nos-
tri germanam . . . Achillis.
1, 474 nomen Achillis. 2, 83
magni . . . nomen Achillis 1,
228 toto resolutum pectore
Achillen. 1, 284 indocilem . . .
Achillem. 1,322 alium portare
sinu . . . Achillem. 1, 473 in ab-
sentem . . . Achillem, 1,513
magnum . . . Achillem. 1, 548
armatum castris iuducere
Achillem. 1, 579 praesentem
cantat {Beidamia) Achillem.
1, 717 gravem Priamo Phry-
gibusque . . . Achillem. 1, 894
quaesitum Danais . . . Achillem
A. 1, 920 opposito . . . Achille
Achivus 1) suhst: Th. 3,608
vosque . . . Achivi Th. 1,448
rex mitissime Achivum {Adras-
tus). 11, 157 sanguis Achivum.
[11, 128 Achivum . . . vaUum
cf. s. AchaeusJ A. 1, 924 vi-
resque excusat (Lycomedes)
Achivis Th. 10, 187 trepi-
dos . . . Achivos. 10, 779 in
saevos . . . Achivos. 11, 21 pa-
lantes (pallentes P) . . . Achivos
2) adiect. : Th. 7, 647 cornu
deprensus Achiva. 7,488 duces
. . . Achivos. 4, 118 fluviorum
ductor Achivum, Inache. 10,
235 turmae . . . Achivae
Acoetes Argivus qiiidam : Th. 8,
444 Acoetes
Aconteus Arcas quidam: Th. 7,
590 flammatus Aconteus strage
virum. 7, 603 Acontea
Acrisius rex Argivorum , I)a-
naae pater : Th. 2, 221 indigna-
tusque Tonautem Acrisius. 6,
286 gravis Acrisius
Acrocorinthos : Th. 7, 106.
Acron Thebanus quidam: Th.
10, 509 umeris obnixus Acrou
Actaeon cf. Th. 3, 203. 4, 573
Aristaeo genitus. cf. Autonoe
Actaeus *. q. Atticus, Athenien-
sis: Th. 12,196 Actaeas acies.
2,737 Actaeas . . . faces {Xccnncc-
SricpoQiav). 12, 175 Actaeae . . .
gentis. 4, 453 Actaeos imbres
{de melle Hymettio). 12, 464
Actaeis . . . muris. [12, 471 et
Actaeis {sic Cf>) . . . penatibus,
cf. ErectheusJ
Actor 1) Argivus quidam, Thio-
damantis socius : Th. 8, 151 tre-
pidusque ferebat Actor idem
{var. Actorides). 10, 297 Actor-
que. 10, 313 ferus . . . Actor.
10, 329 providus Actor Th.
10, 250 Actoraque. 10, 257
2) Thebanus quidam, Anti-
gones comes: 11, 358 senior . . .
Actor
Admetus: 6,332 felix Admetus.
6, 371. 6, 432 Thessalus . . . Ad-
metus. 6, 446. 6, 461 Th. 6,
381 datur ordo senectae Ad-
meto Th. 5, 435 Phoebo non
indignante prioremAdmetum.
6, 476 Haemonium . . . Adme-
tum Th. 6, 541 Admete
Adrastus rex Argivorum, septem
ducum princeps: Th. 1, 244
belli . . . semina sunto Adrastus
socer ... 1, 391 rex . . . medio
de limite vitae in senium ver-
gens . . . Adrastus. 1, 467 mi-
tis Adrastus {item 7,537. 11,
110). 1,524. 1,681. 2,111 socer
augurio fatalis Adrastus. 2,
INDEX NOMINVM
485
lai. 2,178. 2, 346 pater . . . Adras-
tiis (item 5, 42). 4, 40 propior-
«]ue abeuntibus annis . . .
Adrastus. 4, 740. 4, 752. 5, 667.
5, 699 alipedum curru . . . sub-
limis Adrastus. 6,46. 6, .548. 6,
807. 7, 92 heros . . . Adrastus.
8, 1.50. 8, 260. 9, 160. 10, 178. 10,
227. 10,487 alacer. .. Adrastus.
11, 351. 11, 426 Th. 6, 314 re-
gis . . . Adrasti imperia. 6, 626
senis . . . Adrasti consilium. 9,
64 nostri . . . Adrasti. 9, 176.
10, 31 Adrasti senium. 11, 732
victique ad limen Adrasti.
12, 323 generumque potentis
Adrasti. 12,378 Th.4,74lon-
gaevo . . . Adrasto. 4, 344 du-
ci . . . Adrasto. 0,5i2 socero . . .
Adrasto. 7, 486. 8, i35 hor-
tanti . . . maniplos Adrasto
Th. 2, 366 socerumque , . .
Adrastum. 4,63. 11,154 Th.
8, 417 nox non tibi mitis,
Adraste. cf. Inachius
Adrastis Argia^ Adrasti filia:
Th. 12, 678 viduamque . . .
Adrastida
Aeacides 1) Achilles, Aeaci ne-
pos: A. 1, 86 tuus Aeacides. 1,
578. l,852fera8Aeacides. [2,43
Aeacides a>, cf. Aeacius] A.
1, 1 magnanimum Aeaciden.
1,364. 1,500. 1,561. 2,7 insignem-
que . . . armis Aeaciden A. 1,
932 Aeacide A. 1, 608 su-
perbo . . . Aeacide 2) Peleus
et Telamon, Aeaci fllii: Th. 5,
398 Aeacidas
Aeacius: A. 2, 43 heros AeaciuB
aeacides o>) {Achilles)
Aeacus mortuorum iudex cf. Th.
8,27 Minos cum fratre verendo.
I Aeaeus : Th. 4, ,551 Aeaeo simu-
I latrix litore Circe
I Aeetes: A. 2, 76 Aeetes . . . se-
cutus semideos reges {Argo-
j nautas)
] Aegae oppidum Euhoeae: Th.
I 7, 371 humiles Aegas
I Aegaeon unus ex Gigantibus:
Th. 4, 535 angustam centeni
Aegaeonis umbram (apud in-
feros) Th. 5, 288 Cycladas
Aegaeoni amplexo \hinc Th.
j 4, 722 Aegaeon pro mari Ae-
j gaeo'] A. 1, 209 duros laxan-
j tem Aegaeona nexus
j Aegaeum {scil. mare): Th. l,70i
Aegaeum feriens . , . iimbra
Cynthus. A. 1, 34 mille carinis
lonium Aegaeumque premi
Th. 3, 434 magnoque volentes
! {ventos) incitat {var. Inicit)
Aegaeo {Neptunus). cf. Ae-
gaeon, Aegaeus, Aegon
Aegaeus : A. 1 , 675 per Aegaeos . . .
flexus. Th. 2, 45 Aegaeo . . .
gurgite. 5, 49 Aegaeo . . . cir-
cumflua Nereo Lemnos. A. 1,
390 Aegaeae . . . procellae. Th.
6, 20 stagna Aegaea. 8, 477
Aegaeae Veneris . , . Maeia sa-
cerdos
Aegaleos mons Atticae: Th. 12,
680 dives et Aegaleos (aegeos
P) nemoram
Aegeus Theseipater: Th. 12,626
Cressia decepit falso ratis
Aegea velo
Aegides Theseus: Th. 12, 769
horridus Aegides. A. 1, 192
Th. 12, 546 belliger Aegide
Aegtna Asopi filia: Th. 7, 329
placavit felix Aegina Tonan-
tem Th. 7, 319 raptam patriis
Aeginan ab undis amplexu
latuisse lovis
486
INDEX NOMINYM
Aegion oppidum Achaiae: Th.
4,81
Aegon mare Aegaeum: Th. 5, 56
quas (insulas) spumifer ad-
silit Aegon. 5, 88 ventisque
absentibus Aegon motus
Aegyptos terra: Th. 4, 708 patris
undosi sonitus expectat hiulca
Aegyptos
Aegyptus Beli filius: Th. 6, 292
vultu mitior {quam Danaus) . . .
Aegyptus
Aeneis: Th. 12^816 nec tu {The-
bat) divinam Aeneida tempta
Aeolia ventorum sedes: Th. 12,
652 rumpitur Aeolia. Th. 1,
347 claustra rigentis Aeoliae
percussa
Aeolides Athamas^ Aeoli filius:
Th. 4, 571 dextramque in terga
reflexum Aeoliden
Aeolins ab Aeolo, ventorum rege :
Th. 3,432 Aeolio . . . carcere.
1, 218 Aeoliis desunt incudi-
bus (Vulcani) ignes
Aeolus 1) ventorum dominus:
Th. 6, 300 Aeolus insanis sta-
tuat certamina ventis. 10, 247
pater Aeolus 2) Thebanus
qiddam: Th. 9, 765 non pube-
scentes texerunt Aeolon anni
Th. 9, 767 perfossus telo ni-
veam gemis, Aeole, frontem
Aepy oppidnim Elidis: Th. 4, 18O
summis ingestum montibus
Aepy
Aepytius ab Aepyto, rege Ar-
cadico: Th. 4, 296 Aepytios
(Aegyptios P) . . . agros 9, 847
Aepytiique duces
Aeson lasonis pater: Th. 5, 416
Aesone natus
Aethion equus Eunei: Th. 6, 466
Euneon audit igneus Aethlon.
cf. Aetion
Aethiopes: Th. 5, 427 litusque
rubentum (propter auroram)
Aethiopum Th. 10, 85 occi-
duae nebulosa cubilia Noctis
Aethiopasque alios (occiden-
tales)
Aetion Thebanus quidam (vulgo
Aethion dictus) : Th. 7, 757 geni-
tusque Heliconide Nympha
Aetion. 10, 734 Aetiona (me-
dicum)
Aetnaeus : Th. 3, 605 Aetnaeos . . .
fratres ( Gigantas) . 1 1 , 68 Aet-
naeos . . . ad ignes. 12, 270
ab Aetnaeis accensa lampade
saxis. 7, 327 Aetnaeos in cae-
lum efflare vapores. cf. Hen-
naeus
Aetne: A. 1,824 Siculae sub ru-
pibus Aetnae Th. 11,8 Hen-
celado fumantem inpresserit
(luppiter) Aetnen (var. -am).
10, 917 supera ad convexa le-
vari Inarimen Aetnamve putes.
A. 1, 490 igniferam . . . Aetneri
(var. -am) Th . 1 , 458 Cyclop as
in Aetna compositos. 5, 50
ignifera . . . ab Aetna. 6, 71«
vaporifera . . . ab Aetna. cf.
Cyclopes
Aetolus subst. : A. 1,418 dat bello
pedites Aetolus Th. 2, 372
fortissime gentis Aetolum.
Aetolus Tydeus: Th. 6, 835. 8,
580. 8, 690; HopleUS: 10, 443:
Biomedes: A. 1, 698
Aetolus adiect.: Th. 7,589 Aeto-
lumque Acamanta. 9, 213 Ae-
tolo . . . campo. A. 1 , 881 Aeto-
lumque ducem (Diomedem).
Th. 8, 737 Aetolumve larem
(Tydei). 9, 284 sonipes Aetohie
(Tyde€). 4, 101 Aetolis urbi-
bus. cf. Olenius
Afer adiect. : Th. 4, 744 (737) de-
sertaque pulveris Afn
Agamenino: A. 1, 553 stimulat-
INDEX NOMINVM
487
que Agamemno volentes. cf.
Atrides
Agaue Penthei mater: Th. 3, 190
ad comitum lacrimas expavit
Agaue. cf. 1, 229 et Cadmeius,
Pentheius
Agenor 1) Europae pater: A. 2,
72 imperiosus Agenor. cf Age-
noreus 2) Argivus quidam,
Tagetis frater: Th. 9, 272 fra-
trem rapturus Agenor. 9, 274
Agenoreus ah Agenore vel Eu-
ropa: Th. 11, 571 Agenorei . . .
Gnosia iudicis (Minois) urna
I, 6 inexorabile pactum legis
Agenoreae i. q. Thebanus {a
Cadmo) : Th. 2, 384 arces . . .
Agenoreas. 10, 540 Ageno-
reis . . . armis. A. 1,593 Ageno-
xei . . . orgia Bacchi. Th. 3, 31
Agenoreus ductor {Eteocles).
8, 554 Agenoream . . . Ismenen.
II, 26 Agenoreus miles. 7, 192
Agenoreos . . . tutaro {luppiter)
nepotes. 12,551 Agenoreos . . .
penates
Agenoridae Thebani {cf Ageno-
reus): Th. 12, 736 exanimes . . .
Agenoridas
Agreus 1) Argivus quidam:
Th. 6, 912 Epidaurius Agreus.
2) Aetolus quidam : Th. 8, 441
Calydonius Agreus. 3) Pylius
quidam : Th. 10, 682 Pylium . . .
Agrea
Agylleus (agyleus P ubique)
Herculisfilius, Molorchinepos:
Th. 6, 837 Cleonaeae stirpis
iactator Agylleus. 6, 858 prae-
celsus Agylleus. 10, 259. 10,
308 Th.6,852celsum... Agyl-
lea. 6,910. 10, 249 Herculeum...
Agyllea
Agyrtes 1) Argivus quidam:
Th. 9, 281 Agyrten 2) TJlixis
Diomedisque comes: A. 1, 724
lituo bonus .- . . Agyrtes. 1, 875
A. 1, 819 comitatus Agyrte
Tydides
Aiax 1) Telamonis filius: A. 1,
470 septemque Aiax umbone
coruscet armenti reges. cf. 1,
50igenitusTelamone 2)0ilei
filius: A. 1, 501 Aiaxque se-
cundus
Alaeus incola Halarum pagi
Attici: Th. 12,622 atroxAlaeus
(alecus P)
Alalcomenaeus ab Alalcomenis
oppido Boeotiae : Th, 7, 330 Alal-
comenaea Minervae agmina
Alatreus Lapithaonis filius : Th.
7, 300 pulcher Alatreus. 11, 35
iuvenemque patrem {Lapitha-
onem) puer aequat Alatreus
Alcathous Carystius quidam :
i Th. 7, 718 Alcathoum
i AlcBtidieB Alcetae filius: Th. 12,
I 744 triplici confisos robore gen-
I tis Alcetidas fratres. cf. He-
I lops, lapyx, Phyleus
I Alcidamas Laco quidam: Th.
I 6, 740 nuda de plebe Laconum
I prosilit Alcidamas Th. 10,
I 500 spectate palaestris . . . Al-
i cidama. cf. Laco
I Alcides Hercules : Th. 6, 6 pius
I Alcides Pelopi certavit hono-
i rem. 8, 55 ferus Alcides. 10,
I 901 Thebarum alumni Bacchus
i et Alcides. 11, 225 Bacchus
j noster et Alcides Th. 7, 668
I Bacchum . . . alumnum {The-
i barum) et magnum Alciden.
I A. 1, 157 iuvenem Alciden et
! Thesea
Alcimede Lemnia quaedam : Th.
5, 236 Alcimeden
Alcmaeon Amphiarai filius cf.
Th. 2, 305. 7, 788
Alcmena: Th. 6, 288 parvoque
Alcmena superbit Hercule. cf.
488
INDEX NOMINVM
etiam Th. 7, 190. 10, 77 Her-
culeae . . . matris
Alcon Sicyonius quidam: Th.
6, 556 Sicyonius Alcon {item
9, 121). 6, 606 celer . . . Alcon
Alcyone: Th. 9, 361 madidosque
penates Alcyone desertagemit
Alea Minervae Arcadicae co-
gnomen: Th. 4, 288 templum-
que Aleae (altae a>) nemorale
Minervae
Aletes senex quidam Thehanus:
Th. 3, 178 concilium . . . dictis
mulcebat Aletes
Aloidae Otus et Ephialtes: Th.
10, 850 Aloidas [hinc Th. 6, 7i9
eic et Aloidae]
Alpheos Elidisamnis: Th. 1,272
Sicanios longe relegens Al-
pheos amores Th. 6, 675 Al-
pheon utrumque . . . metari
ripis Th. 4, 239 flave . . . terris
Alphee Sicanis advena
Alpinus : Th. 6, 854 Alpini . . .
regina cupressus verticis
Amazbnes: A. 1, 760 sepositis
(supp- Po>) epulantur Ama-
zones armis
Amazonius : Th. 4, 394 Amazoniis
ululatum Caucason armis. 9,
611 Amazoniaeve . . . coluere
(Dianam) catervae. A. 1, 833
pectine Amazonio. 1, 353 Ama-
zonio conubia pellere ritu.
Th. 12, 578 Amazoniis Tanain
fumasse sepulcris. 5, 144 Ama-
zonio Scythiam fervere tu-
multu. cf. Caucaseus
Ambraoius: Th. 4, 812 (805) Am-
bracii per litora ponti
Amnes : Th.l, 206 summis cognati
nubibus Amnes
Amor : Th. 5, 446 corda . . . Lem-
niadum pertemptat Amor. 10,
103 Martigenae . . . Amori Th.
4, 293 Amores. 5, 70 a Lemno
teneri fugistis Amores
Amphiaraus, Oeclei fllius, vates :
Th. 5, 669 sociae veritus com-
mercia vittae Amphiaraus. 6,
327 Oebalios sublimis agit . . .
Amphiaraus equos. 6, 37i lon-
geque secundus Amphiaraus
agit. 7, 691 eminet ante alios . . .
Amphiaraus. 8, 28i. 10, 205
Th. 1, 399 docte futuri Am-
phiarae. 3, 452 sollers tibi
curafuturi, Amphiarae, datur,
3, 503. 3, 607 ante fores . . . Am-
phiarae, tuas. 4, 237. 6, 492
tibi . . . Phoebus honores, Am-
phiarae, cupit. 7, 586 aurigam-
que . . . Amphiarae, tuum. 8,
171 laudes, Amphiarae, tuas
fecundaque pectora veri. cf.
Argolicus, Danaeius, Oeclides,
Phoebeius. Python, Taenarius
nec non Th. 3, 104 4, 188 fati-
dici . . . auguris. 9, 513 rapto
. . . augure. 9, 647. 10, 26. 12,
42 rapti specus auguris. Th.
1, 42 laurigeri subitos . . . vatis
hiatus. 2, 399 perituri vatis.
4,216. 6,378. 7,707. 8,367. 9,654.
10, 749. 12, 123
Amphigenifa oppidum Messeniae :
Th. 4, 178 fertilis Amphigenia
Amphion 1) lovis et Antiopae
filius: Th. 1, 10 quo carmine
muris iusserit Amphion Tyrios
accedere montes. 2, 455 Th.
4, 357 magnaeque Amphionis
arces. 4,6ii Amphionis arces.
7,456 invalidaeque Amphionis
arces. 10, 873 humilesne Am-
phionis arces Th. 8, 233 du-
ras animantem Amphiona cau-
tes. 10, 787 Cadmum atque
Amphiona supra conditor {con-
cinitur Menoeceus) A. 1, 13
cumque suo numerant {Sta-
INDEX NOMINVM
489
tium) Amphione Thebae
2) AmpMonis filius: Th. 7, 278
I Amphion . . . noster {i. The-
I hanus). 9, 778 lovis de san-
guine clarus. 9, 80i. 9, 806 iu-
venem {Parthenopaeum) stricto
mucrone petebat Amphion.
10, 388 acer agebat Amphion
equites. 10,421. 10,431. 10,449
ferus Amphion. 10, 467 Dir-
caeae . . . dux concitus alae
venerat Amphion. 10, 490
Amphionius: Th. 11, 649 res Am-
phionias. 10,772Amphioniis...
tectis (terris Pct>)
Amphitryon Herculis pater: Th.
8, 509 Stygioque ex orbe re-
missum Amphitryona
Amphitryoniades Hercules: Th.
1, 486 Jeonem per Teumesia
tempe Amphitryoniades frac-
tum . . . vestitus. 5, 40i mani-
festus in agmine {Argonauta-
rum) supra est Amphitryonia-
des. 8,499 viresque ministrat
(Haemoni) Amphitryoniades.
11, 47 trux maeret ab astris
Amphitryoniades ... A. 1, i90
quod tumidae superarit iussa
novercae Amphitryoniades
Th. 6, 312 bella Eurysthea ge-
rentem Amphitrjoniaden. 10,
647 Amphitryoniaden exutum
horrentia terga {apud Om-
phalen)
Amyclae oppidum Laconiae : Th.
4, 223 Apollineae . . . Amyclae.
A.2,59 raptori {Paridi) faciles
monstrantur Amyclae Th.
1, 834 suis {i. Dianae) . . . Amy-
clis Th. 7, 163 Ledaeasque . . .
Amyclas. A. 1, 21 Paris in-
cautas blande populatus Amy-
clas
iAmyclaeus: Th. 7, 413 Amy-
claeos . . . fratres {Castorem et
PoUucem). 6,329 Castor Amy-
claeas remo permutat habenas.
10, 505 Amyclaeis Triviae lu-
gebere Nymphis. 4, 259 Amy-
claeas {i. Dianae) . . . pharetras
Amycus cf. Bebrycius, Bebryx
Amymone Danai fUia, a Nep-
tuno, cum quaereret fontem,
vitiata: Th. 6, 288 in amne re-
perto tristis Amymone. 4, 742
(735) si quis Amymones superet
liquor
Am.jnt&8 Thebanus quidam : Th.
8, 438 Dircaeus Amyntas Th.
8, 440 certi . . . arcus Amyntae
Amyntor Argivus quidam: Th.
10,515 pronas tendentis Amyn-
toris ulnas
Amythaon Melampodis pater :
Th. 3, 452 Amythaone cretus
iam senior . . . Melampus
Amythaonius : Th. 3, 501 Amy-
thaonius . . . vates
Ancaeus unus ex Argonautis:
Th. 5, 399 murisque inmane
minantem Ancaeum
Anemoria oppidum Phocidis :
Th. 7, 347 Anemorianque (-am
-o>) supinant
Anguis sidus : Th. 5, 530
Antaeus cf. Libys
Anthedon oppidum Boeotiae:
Th. 7, 335 teque ultima tractu
{ixcct6co6a), Anthedon
Anthedonius : Th. 9, 328 non An-
thedonii tegit hospitis {Glauci)
inguina pontus blandior. 9,
291 Anthedoniumque Lycetum
Antheus Argivus quidam: Th.
10, 544 Anthea falcato lustran-
tem moenia curru
Antigone: Th. 7, 244 nondum
concessa videri Antigone po-
pulis. 7, 253 sic nidis Anti-
gone. 11, 355 tacitos . . . An-
tigone furata gradus. 11, 37i.
490
INDEX NOMINVM
11,630 cauta (casa P*: caeta «>)
manu subtraxerat enses Anti-
gone. 11, 708 miseranda . . .
Antigone, 12,332 inclytafama
Antigone. 12, 350 Antigone
miseranda. 12, 37i. 12, 405
Th. 7, 536 flebiliora precantis
Antigonea Th. 8, 249 regen-
tem {Oedipodem) Antigonen.
11, 104 blandamque precatu
Antigonen. 12, 397. 12, 678
Th. 7, 295 falleris, Antigone.
7, 364
Antilochos JSeHtnris filius: A. 1,
470 nec cogitet annos Anti-
lochos (-ous P: -us o>)
Antiope cf. Nycteis et Th. 9, 423
Antiphus 1) Thebanus quidam:
Th. 7, li^h AntiphuH alto nil
defensus equo 2) Argivus
quidam : Th. 9, 252 stemit , . .
Chromin Antiphos, Antiphon
Hypseus
Aon Thebanus (luidam: Th. 8,
476 Aona saxo occidit Tydeus
Aonia /. Boeotia: Th, 1,314 de-
serta . . . Aoniae, 7,388 Aoniae
populi. 11, 655 fatale tyrannis
flebilis Aoriiae solium Th.
3, 645 Aoniam. 7, 235. 7, 630
vestramque (Musarum) . . .
Aoniam.
Aonides *, Boeotuff vel Thebanua :
Th. 9, 95 Aonides {Eteocles)
Th.2,697 quisquis es Aonidum.
10, 195 Aonidum legio
Aonis adiect. : Th, 7, 730 Aonidum
dives largitor aquarum , . .
Asope. 6, 17 tellus Aonis
aubst. Th. 4, i83 doctas . . .
Aonidas (Musas)
Aonins adiect.: Th. 7, 567 in
AonioB . . . agros. 1 , 34 arma . . .
Aonia. 10, 140 Aoniis . . . ar-
ris, [8, 1 Aoniae . . . aulae o>]
10, 293 caedibuB Aoniis. 9, 32
per Aonium , . , campum, 12,
192 Aonii . , , campi, 7, 229
Aoniig . , . campis. 8, 662 Ao-
niis . . . cateryis, 11, 733 Ao-
nias , , , clades. 4, 8 Aoniae
(adversae «>).,, Dirce», 10,
895 Aonios , , . divos {deos a
Thebanis stantes). 9,867 ducis
Aonii. 10,319 Aonios...equoH.
6,505 exul Aonius {Polynices).
8, 677 Aoniae , . , gentis {item
9, 333). 2, 721 Aonia , . , Itone,
10, 830 ab Aoniis , . . lucis
{Musarum). 7, 684 Aonii . . .
cura Lyaei. A. 1, 10 Aonivini
nemus {Mu^arum). Th. 8, 1
Aoniae . , , orae (aulae o>). 7,
220 rebus . . . Aoniis. 0, 73« df
stirpe . . , Aonia. 3, I81 iii
AonioB . . . sulcos. 1, 226 Ao-
nias . . . Thebas. A. 1,421 A(;
niae . . . umbrae. Th. 4, 610
Aonius vates {Tiresias). 12,
808 in AonioB vigiles subst.
Aonii Thebani: Th, 8, 7-J2 cla-
morem Aonii miscent Th.
10, 252 horrendum Aouiis . . .
agmen Th, 9, 1 Aonios, .'.
542. 10,80,
Aphesas mons Argolidis: Th. 6,
461 montem nomine Lernaei
memorant Aphesanta coloni.
cf. Perseus
Apis cf. Niliacus
ApoUineus: Th. 4, 223 ApoUi-
neae . . . Amyclae. 8, 99 Apolli-
neis . . . aris. 7, 410 Apolli-
neae . . . oracula Cirrhae, 4,
844 (836) Apollineus Ladon. 11,
12 Apollineae temerator ma-
tris {Tityos). A. 2, 157 Apolli-
neo . . . plectro. Th, 6, 9 Apolli-
neae belhim puerile phar^irae
{Pythonis caedes). 3, 422 A]Killi-
neawciue TherapnaH
Apollo: Th, 1,399 vetat auctor
INDEX NOMINVM
491
ApoUo. 1, 495 augur ApoUo.
2, 155. 8, 105. 3, 454 cui pronus
(dexter o>) Apollo. 3,612. 3,
628 unique tacot tibi noster
Apollo. 3, 700. 4, 803 (795) per
litora reptans improbus Orty-
giae latus inclinabat Apollo.
I 4, 815 (807) salutatus cum Leu-
cada pandit ApoUo. 6, 734 i
quae certus agi manifestat ;
Apollo, 6, 356. 7, 664 moonia |
(lliebaeum) Cirrhaea monstra-
vit Apollo iuvenca. 7, 693. 7, '
771. 7, 789. 8, 100. 8, 176. 8, 374 :
maiorque chelyn mihi tendat :
I Apollo. 8, 456 hunc (I)aph- 1
nea) tardus frustra miseratur
Apollo. 10,i63bonu8... Apollo.
10, 667. 10, 726. 10, 847. 10, 889.
12, 808 vix novus ista furor
venieiisque inplesset ApoUo.
A. 1, 165 Lycia venator ApoUo
cum redit Th. 4, 586 supero
dimissus Apolline . . . spiritus.
•6, 339 audito . . . Apolline. A.
1,552 sine ApoUine Calchas
cf. Arquitenens, Castalius, Cir-
rhti, Cirrhaeus, Delius, Niobe,
Paean, Pamasius, Phoebus,
Python. Th. 1, 509 prisca fides
tripodum. 3, 506. 4, 4ii. G, 378
^ tripodum comes {Amphiaraus).
! 8, 117. 8, 276. 10, 339 tripodum
fidusque sacerdos. A. 1, 5i6
intrantemque deum . . . fatctur
Calchas
Aqailo : Th. 7,37 primique Aqui-
lonis hiatus. 8, 426 Aquilonis
hiemps Th. 12, 5i5 grues
Aquilone fugatae. cf. Boreas
Aquilonius: Th. 6,432 Ismarios
Aquilonia pignora fratres {Ze-
ten et Calaim)
Arabes: Th. G, 59 Arabum strue
(odoribus). cf. Eous
Aracynthus ??Jo^ns Atticas: Th.
2, 239 illa (Diana) suas Cyntho
comites agat, haec (Minerva)
Aracyntho
Arcadia: Th. 1,356 Arcadiae
capita alta. 8, 421 Arcadiae
fines. i), 792 Arcadiae stirpeiu
et fera semina gentis. A. 1,420
vacuantur pascua ditis Arca-
diae Th. 6, 687 nec Arcadiae
tantum meruisse pudorem
Th. 4, 311 totamque . . . Arca-
diam. 0, 784repete Arcadiani.
cf. Aepytius , Erymanthius,
Maenalius, Nonacrius, Par-
rhasius , Tegeaeus, Tegeati-
cus, Tegeatis
Aroadius : Th. 8, 749 ab Arcadio
rediit Tirynthius antro (Kry-
mantho). 2, 60 Arcadii . . . co-
loni. 4, 303 Arcadii . . . galeri
(Mercurii, item 7, 39). y, 686
pcr Arcadias . . . silvas. 2, 70
Arcadiae . . . spiramina virgae
(i. Mercurii)
Aroas dicitur 1) Mercwrius :
Th. 4,229 deus . . . Arcas. 4,483
virgaque potenti nubilus Ar-
cas agat umbras Th. 8, 48
Arcada nec superis . . . emit-
tam (verba Ditis). 2) Pnr-
thenopaeus: 6,644 Arcas equum
dono (accipit). 8, 744 primis
puer inclyte bellis Arcas
Th. 1, 45 plorandaque bella
protervi Arcados. 6, 6O8 fla-
vus . . . crinis Arcados. 9, 868
viscera . . . Arcados (5, 561
Arcada Parthenopaeum. 9,661
nimium fortes ausum . . . Ar-
cada pugnas. 10, 28 Arcada
belligcris pudet adnumerare
tropaeis. 10, 74y. 12, 805 Ar-
cada quo planctu genetrix
Erymanthia clamet, Arcada,
consumpto servantera sangu-
ine vultus, Arcada, quem ge-
492
INDEX NOMINVM
minae pariter flevere cohor-
tes 3) alii: Th. 7, 592 Acon-
teus . . . Arcas erat. 10, 435
Arcas (Dymas, idem 10,443
inclytus Arcas) Th. 2, 258
Arcados Euhippi spolium
Th. 10, 350 prior Arcada {By-
mantem) concitat Hopleus
Th. 1, 273 Arcades. 4, 275 Ar-
cades . . . veteres astris luna-
que priores. 4,299. 4,340.6,618.
7,414 (-08 Pa>). 10,354 Th.
9, 845 turbatos . . . Arcadas
adiect. ; Th. 7, 94 Arcadas aras
Archemorus, antea Opheltes dic-
tus, Lycurgi filius: Th. 4, 726
(719) raptus . . . Archemorus.
5, 739 puer, nostri signatus
nomine fati, Archemorus
Th. 6, 517 Archemori , . . se-
pulcro. 7, 93 cinerem . . . Ar-
chemori Th. 5, 609 Arche-
more. cf. Avernus, Inachius,
Opheltes
Arctos sidus, septentriones: Th.
3, 685 Arctos ad Oceanum fu-
gientibus invidet astris. 8,408
Khodopen solida nive verberat
Arctos. 12, 653 ventosaque . . .
Arctos Th. 5, 78 Arctonque
prementem Th. 3, 287 Sitho-
nia . . . sub Arcto. 3, 526 Stry-
monia . . . ab Arcto. 4,384 hor-
rente sub Arcto. 6, 422 gelida
. . . Arcto [Th. 1, 357 gelidas
. . . ad Arctos falso in o> le-
gititr]
Arctotis septentrionalis : Th.
3, 319 Arctoae . . . Ossae. 6, 529 j
ab Arctois . . . plaustris. 7, 35 j
Arctoae . . . cardine portae. \
1, 685 Arctois ... de solibus. i
1, 12 Arctoos . . . triumphos i
(JDomitiani). 12, 635 Arctoas |
(«. Amazonum) . . . ducens Hip- j
polyte turmas I
Arcturus : Th. 2, 58 per Arcturum
mediaeque silentia Lunae. cf,
1, 693 et Bootes
Arcus : Th. 4, 843 (834) raptasque
alio de fonte refundit Arcus
aquas
Ardor : Th. 4, 662 numquam so-
brius Ardor Bacchi comes
Arene oppidum prope Pylum
situm {cf Hom. B 591 A 723) :
Th. 4, 81 dederat {Polynici) . . .
socer ipse regendas Aegion
Arenenque
Arethusa cf. Alpheos
Argi: Th. 1,651 quid meruere
Argi? 2, 112 dotalesque Argi.
2, 201 alacres Argi Th. 1, 660
Inachiis . . . Argis. 8,750 siiem
clamantibus intulit (Hercules)
Argis Th. 1, 225 Perseos . . .
in Argos. 1, 259 cur hostes
eligis Argos? 1, 286 tuos {lu-
nonis) . . . in Argos. 1, 67i quis
Argos advenias. 2, 180 infre-
nos . . . Argos. 2, 213. 2, 432
felicibus Argos auspiciis Ler-
namque regas. 2, 621 ibit ovans
Argos. 2, 743 dulces iter in-
staurabat ad Argos. 3, i4 totos
raperent . . . Argos. 3, 208 Ar-
gos fama subit. 3, 229 per
Argos. 3, 337 veteresque . . .
Argos. 3, 592 inrupere Argos.
3, 631 Argos exosi {sc. estis).
[3, 649 argos falso a>j. 4, 347
descendere viribus Argos. 7, 175
invisos . . . Argos eligis (-cia
Pa>). 8, 473 saevos ne dixeris
Argos. 8, 737 ossa . . . referantur
ut Argos. 9, 99 Argos . . . eat.
10, 237 fractos . . . ad Argos.
10, 437 adflictos turparem . . .
Argos. 10, 892 maternos plan-
git volucer Danaeius {Perseus)
Argos. 11,434 Lernan et Argos
solus habe. 11, 731 vis Argos
INDEX NOMINVM
493
6at? 12, 334 habes Argos.
12, 390. A. 2, 65 captos . . . Ar-
gos Th. 9, 61 0 socer, o Argi !
Th. 3, 9 num raissus ab
Argis subsidio globus ? [7, 581
argis var. falso] 10, 730 iam-
iamque tenentibus Argis. 12,
105 vacuis . . . ab Argis cf.
Argos, Cyclopes, Doricus, Ina-
chidae,Inachius, lunonius, La-
rissaeus, Lernaeus, Pelasgus,
Pelopeus, Perseus
Argia, Adrasti filia, Polynicis
uocor: Th. 2,297 donis Argia
nitet. 3, 678. 11, 401 opus ipsa
novarat Maeoniis Argia mo-
dis. 12, 113 quaerit inops Ar-
gia vias. 12, i78 colligit Ar-
gia. 12, 255 horruit Argia.
12, 303 Inachis Argia. 12, 326
venit ad Thebas Argia tuas.
12, 373 ora retexit Argia. 12,
391 longius Argia miseros re-
miniscitur annos. 12, 804 sae-
vos narret vigiles Argia so-
rori Th. 4, 195 spoliisque
potentis . . . Argiae. 11, 142
coniugis Argiae laceram . . .
effigiem Th, 2, 203 egregiam
Argian (-am P). 4, 91 respicit
Argian Th. 12, 296 inmeritam
Argian (-am P) Th. 2, 266 in-
faustos . . . ornatus, Argia, ge-
ris. 12, 247 (argiva P). cf.
Adrastis, Inachius et Th. 2,332.
3,378
Argipus Argivus quidam: Th.
9, 266 puer Argipus (argypus
P: argiphus o>)
Argivus 1) adiect: k. 1,915 Argi-
vaque bella. Th. 7, 55i Argiva
in castra. 10, 475 Argiva co-
hors. 2, 252 x4.rgiva . . . Larissa.
1, 561 plebs Argiva litant. 7,
621 Thebana Argivaque pubes.
7, 498 rex Argive 2) subst. :
Th. 12, 58 Argivus haberi fra-
ter iussus adhuc Th. 10, 540
Argivom exercitus. cf. Da-
naeius
Argo : Th. 5, 615 quotiens tibi
Lemnon et Argo (-os P«>)
sueta loqui. cf. Argonautae
et Th. 3, 518 pinus Thessala.
{item A. 1, 156). Th. 5, 363 ra-
tis . . . Pelasgae. 5, 336 Pelias
. . . pinus. A. 1, 65 puppis Pa-
gasaea. 2, 77 ituram in sidera
puppem (-im Po>).
Argolicus: Th. 8,105 Argolicas
acies. 4, 686 Argolicos . . . am-
nes. 4, 543 Argolicas . . . The-
banasque animas. 5, 643 Ar-
golicis immunem . . . ab armis.
5, 735 Argolicis haud olim in-
debitus armis. 5, 554 Argolicas
. . . aures. 6, 732 Argolicus Ca-
paneus. 11, 136 per Argolicas
. . . cohortis. 10, 884 Argolici
Tyriique dei {qiii ah Argivis
Thebanisque stant). [A. 1,772
Argolicis ducibus] Th. 10,488
Argolicusque (Adrasti) gener
{Polynices). 3,462 mons . . . gen-
tibns Argolicis olim sacer. 11,
156 gentisque superstes Argoli-
cae. A. 1, 776 decora inclyta
gentis Argolicae. Th. 1, 299 Ar-
golicisque {i. Adrasti) tumen-
tem {Polynicem) hospitiis. 1 0,
596 Argolicumque . . . ignem.
9,5i5Argoliciquelares. A. 2,79
litora . . . Argolica. Th. 4, 588
Argolici . . . manes(^<m 12, 771).
4, 207 ALrgolicasque . . . maritas.
10, 65 Argolicae . . . mafres.
11,110 Argolicumque . . . nefas.
11, 367 Argolicos per . . . pe-
nates. 10, 270 Argolicas . . .
portas (i. castrorum Argivo-
rum). 7, 490 Argolici proceres.
3,489 Argolicae primordiapug-
494
INDEX NOMrNYM
nae. A. 1, 928 Argolicaeque
rates. 2, i9 bella ad Troiana
ratesque Argolicas. Th. 2, 427
haec mea regi Argolico (Po-
lynici) . . . dicta reporta (verba
Eteoclis). Th. 3, 215 res super
Argolicas. 6, 92 Argolicosque
inter saltus. 10, 49 Argolici
. . . in margine templi. 7, 688
Argolicae . . . turmae {item 8,
744). 11,49 in ArgoHcae fer-
rato culmine turris. 12, 280
Argolicas . . . per urbes. 4, 193
vati . . . Argolico {Amphiarao)
Argolides : Th. 2, 22 casta ma-
trem (var. -um) cinxere co-
rona Argolides. 4, 758 (751) Ar-
golidum thalamis Th. 6, 138
Argolidum coetu circumdata
matrum
Argonautae cf. Th. 3, 518 semi-
deos inter reges. A. 2, 77 se-
mideos reges. 1, 71 semideos
et Argo, Argous, Castor, Cya-
neus, lason, Minyae, Paga-
saeus, Phrixeus, Phrixus, Pol-
lux
Argos : Th. 4, 672 saevum Ar^os.
6, 15 quibus Argos alumnis
conexum caelo. 6, 515 te (Fo-
lynicem) plangeret Argos. 11,
211 liveat infandum licet Ar-
gos. 12, 82 fatale . . . Argos.
12, 549 domus Argos (-us P)
erat. A. 1, 419 Argos agit tur-
mas. cf. Argi
Argous : Th. 6, 343 omine dictus
Euneos Argoo. A. 1, i56 Ar-
goos . . . pinus. Th. 5, 725 signa
Argoa
Argus 1) lus custos: Th. 6,
377 inocciduis stellatum visi-
bus Argum. cf. 1, 254 custo-
dem Phariae . . . iuvencae \
2) Argivus quidam: Th. 4, 811 |
(803) conclamat . . . Argus (ar-
cas P) '"aquae'. 8, 447 pedes
Argus Th. 8, 445 Argum
ferus inpulit Hypseus 3)
unus ex Ahantiadis: Th. 9,
758 insignem crinibus Argum
Ariadne cf. Gnosis, Naxos
Arion equus Adrasti : Th. 4, 43
iugo luctatur Arion. 6, 301
rutilae manifestus Arion igne
iubae. 6,424 praesagus Arion.
6, 501 flavus Arion. 6, 519 va-
cuus domino . . . Arion Th.
11,443 fata monentem . . . Ari-
ona Th. 6, 528 victo . . . Ari-
one
Aristaeus Actaeonis pater: Th.
4, 573 Aristaeo genitus
Armipotens Mars : Th. 3, 344
deus . . . Armipotens. 7, 78 oc-
cupat Armipotens
Arne oppidum Boeotiae: Th.
7, 331 quos uvida (vivida P :
umida ft>) suggerit Arne
Arquitenens 1) Apollo: A. 1, 682
audiit Arquitenens 2) Dia-
na: Th. 4, 756 (749) Arquite-
nens . . . Latonia
Aschetos unus ex Amphiarai
equis: Th. 6, 763 Ascheton in-
crepitans. cf Caerus
Asia: A. 1, 530 eversorem Asiae
{Achillem) A. 1, 82 miscere
cruentas Europamque Asiam-
que manns. 1, 411 Phrixi qua
semita {i. Hellespontus) iungi
Europamque Asiamque vetat.
1, 730 hellum Europamque
Asiamque quatit
Asopis : Th. 4, 370 Asopide ripa
Asopius Asopi filius: Th. 7,723
Asopius Hypseus {item 8,428.
9, 256)
Asopos amnis Boeotiae, Hypseos
et Aeginae pater : Th. 7,315
Asopos genuisse {Hypseum)
datur. 9,449 frater tacitas Aso-
INDEX NOMINVM
495
poe (-UB P) eunti {Ismeno) con-
ciliat vires Th. 3, 337 quid-
quid et Asopon veteresque in-
teriacet Argos Th, 7, 424 iam
ripas, Asope, tuas . . . ventum.
7,731 clare Giganteis etiam-
num, Asope,favillis. cf. Aegina
Assyrius : Th. 6, 209 Assyriis . . .
sucis. 2, 91 Assyriis . . . tape-
tibus. cf. Eous
Astacides Melanippus, Astaci
filius: Th. 8, 718 Astacides Me-
lanippus Th. 8, 725 Astaci-
den {item 8, 746)
Asterion amnis ArgoUdis: Th.
4, 122 quos celer ambit Aste-
rion. 4, 714 aequus {i. constans)
fluctibus Asterion
Astyages Argivus quidam: Th.
9, 253 Hypseus Astyagens^ermt.
Astyoche TTiehana mulier: Th.
3, 171 mater Penthea (entea
mr.) clamat Astyoche
Atalantaeus : Th. 4, 309 Atalan-
taeas implerat nuntius aures.
7, 367 quibreve litusHyles Ata-
lantaeamque superbi Schoe-
non habent
Atalante l^arthenopaei mater:
Th. 6,563 Maenaliae Atalantes.
cf. Th. 4, 267 Calydonia proe-
lia matris. 12, 125 Maenaliae
comes orba Dianae. 12, 805
genetrix Erymanthia et Par-
rhasius, Parthenopaeus , Te-
geatis
I AtalantiadesPar^/?enopaews:Th.
9, 789 trux Atalantiades
Athamas Aeoli fiUus, Nephelae
coniunx: Th. 1,13 cui sump-
serit arcus infelix Athamas.
3, 186 funerea . . . laude potitus
infelix Athamas. cf. Aeolides,
Ino, Inous
Athenae: Th. 12,500 tellus qui-
bus {deis) hospita semper
Athenae. 12, 562. 12, 586 in-
victae . . . Athenae Th. 12^
538 magnis , . . Athenis Th.
12,294 supplicibusque piis fa-
ciles aperiret Athenas. cf.
Actaeus , Atthides , Atticus,
Erectheus , Palladius , Pan-
dionius.
Athos: Th. 5,52 ingenti tellu-
rem {Lemnum) proximus um-
bra vestit Athos.
Atlans: Th. 1,98 procul arduus
Atlans horruit. 5, 430 paulum
respirat caelifer Atlans. 7,4
proclamatque adici cervicibus
Atlans Th. 8, 315 astrife-
rumque domos Atlanta super-
nos ferre laborantem
Atlanteus: A. 1, 223 gurgite At-
lanteo
Atlantiades Mercurius, Atlantis
a Maia nepos: Th. 1,303 paret
Atlantiades dictis genitoris
Atracius i. ThessaUis: Th. 1, 106
Phoebes Atracia rubet arte
labor {var. color)
Atreus ab Atreo: Th. 8,742
Atrei {var. arcadii) si quid
tibi sanguinis umquam, Hip-
pomedon
Atrides: A. 1,399 Atrides ille ...
cui nupta domi {Agamemnon).
1, 731 ultor Atrides A. 2, 63
hospitis Atridae {Menelai) . . .
spoliat {Paris) thalamos A,
1, 468 gemini pariter sua bella
capessunt Atridae A. 1, 36
plaga Graiugenum tumidis
coniurat Atridis
Atropos : Th. 1, iii Atropos hos
atque ipsa novat Proserpina
cultus {serpentes). 1,328 sive
hac inmota vocabat Atropos.
3, 68 placitoque ignara moveri
Atropos. 4, 190. 4, 60i ferrea , . .
Atropos. cf. Parcae
496
INDEX NOMINVM
Atthides matres Atticae: Th.
12, 536
Atticus adiect.: Th. 12,609 At-
ticus , . . miles subst. Th. 12,
709 AtticTis . . . desilit in cam-
pum
Atys Delphus, Isinenae spon-
sus: Th. 8,554 pactus Age-
noream . . . Atys . . . Ismenen.
8, 598. 8, 603 hospes Atys. 8,
638 Th. 8, 633 reposcens
mater Atyn
Anlis oppiduni Boeotius: A. 1,
447 ratis Danaas Hecateia
congregat Aulis. 1, 449 Euboi-
cum scandens Aulis mare
Th. 7, 332 Aulida qui Graean-
que serunt
Aurora : Th. 2, 135 Mygdoniis
elata cubilibus alto impulerat
caelo gelidas Aurora tene-
bras. 2, 698 quem crastina . . .
Aurora videbit. 3, 440 terris
Aurora deisque purpureo ve-
hit ore diem. 6, 279. 12, 563
trepidis Aurora iacentes (i. ca-
davera) aversatur equis
Th. 12,60 tertius Aurorae pug-
nabat Lucifer. cf. Tithonia
Ausonia : Th. 8, 409 nec f ragor
Ausoniae tantus, cum lup-
piter omni arce tonat
Ausonius : Th. 12, 272 Ausonium
Siculumque latus
Auster: Th. 1, 350 plurimus
Auster inglomerat noctem. 5,
468 clementior Auster vela vo-
cat. 5, 705 niger imbribus
Auster. 9, 362 cum pignora
[Alcyonae) saevus Auster . . .
rapuit Th. 8, 425 nunc for-
tior Austri, nunc Aquilonis
hiemps A. 2,i3 aequoribus-
que Austrisque litat {Achilles)
Autonoe Actaeonis mater: Th.
4, 562 orbam Autonoen.
Avernus: Th. 3, 146 nigri patei
{Dis) indignatur Averni. 4, 457'
rector Averni. 8, 193 Avemi
rector. 11,588 pigri sulcatoi
Averni (Charon). 12, 645 coe-
tusque silentis Averni Th.
4, 605 inmiti . . . deus ales
(Mercurius) Averno reddide-
rat (Laium). 7, 98 nos te {Ar-
chemorum) lugenti . . . infitia-
mur Averno. 8, 34 quae supe-l
rum labes inimicum inpegit
Averno aethera? Th. 3, 108
Tartareo multum divisus Aver-
no {Maeon). 7, 823 lucemque
exclusit Averno. 11, i-2 quan-
tus ApoUineae matris temera-
tor {Tityos) Averno tenditur
Azan populus Arcadiae : Th. 4,
292 Idaeis ululatibus aemulus
Azan
BACCHEVS : Th. 12, 791 Bacchea
ad bella vocatae thyiades, 9,
435 molles thyrsos Baccheaque
cornua. 7, 603 cultor Baccheus
. . . Phegeus. 7, 649 Baccheos
... cultus. A. 1, 184 dapes Bac-
cheaque munera. 1, 812 Bac-
chea ferentes orgia. 1 , 950
thyrsa manu Baccheaque me-
cum sacra . . . tulisti. Th. 1,
329 pingues Baccheo sanguine
{Penthei) colles. A. 1, 715 Bac-
cheaque terga («. nebridas)
mitrasque
BaccMcus: Th. 9,479 cum Bac-
chica mugit buxus, A. 1, 678
Bacchica Naxos
Bacchus 1) deus : Th. 7, 146 vi-
derat Inachias rapidum glo-
merare cohortes Bacchus iter.
10,901 segnes telluris {Theba-
nae) alumni Bacchus et Al-
cides. 11, 224 certent tibi
reddere(^ra^«s)Bacchusnoster j
INDEX NOMINVM
497
et Alcides. 11,488 cum bella
cieret Bacchus Th. 4, 462
Bacchi latices. 10, 424 ful-
minei per . . . cunabula Bacchi.
A. 1, 593 Agenorei . . . ad orgia
Bacchi. 1,646 Bacchi comites.
2, 101 haec laeti munera Bac-
chi Th. 1, 11 unde graves
irae cognata in moenia Bac-
cho. 7, 607 maerenti iuvenis
iacet ultio Bacchi. 10, 102 Bac-
cho . . . socium pulvinar
Th. 1, 288 multa super Thebis
Bacchum . . . dicere. 2,663 avi-
das Bacchum scelerare paren-
tes. 7,667 Bacchum haut men-
timur alumnum. A. 1, 262 si
decet aurata Bacchum vesti-
gia palla verrere Th. 2,576
Pentheumque trahens nondum
te Phaedimus aequo, Bacche,
genus. 4, 393. 4, 396 alium tibi,
Bacche , furorem iuravi
Th. 2,80 Baccho meliore. 4,405
Baccho iam demigrante
2) vinum: Th. 10,312 Bacchus
in altos crateras paterasque
redit Th. 5 , 257 sanguine
permixto redeuntem in po-
culo Bacchum. 7, 308 feracem
messe Coroniam, Baccho Gli-
santa cf. Bromius, Euhan,
Euhius, lacchus, Liber, Ly-
a6U8,Nysaeus,0gygius, Thyo-
neus
Balearicus : A. 2, 134 flexae Ba-
learicus actor habenae
Balearis : Th. 10, 857 validas
(gravidas o>) fundae Balearis
habenas
Bebrycius: Th. 3,353 servato-
remque cruentum Bebrycii
nemoris {Amycum)
Bebryx Amycus: A. 1, 190 cru-
dum quo Bebryca caestu obru-
erit Pollux
STATIV8 Thebais.
Belides Beli fdius: Th. 6, 291
iungunt discordes inimica iu
foedera dextras Belidae fra-
tres {Aegyptus et Danaus)
Bellerophon cf. Pegasus, Proetus
Bellipotens Mars : Th. 3, 292 la-
crimas non pertulit ultra Bel-
lipotens. 8, 384 stat medius
campis . . . Bellipotens. 9, 832
iustis commotus in arma que-
rellis Bellipotens. A. 1, 443
Graiumque exhauserat orbem
. . . Bellipotens. cf. etiam Th.
3, 577 bellipotens . . . deus
Bellona : Th. 2, 719 hastataque
pugnae inpulerit Bellona tu-
bas. 4, 6 rutilam . . . ostendit
Bellona facem. 7, 73 regit atra
iugalis sanguinea Bellona ma-
nu. 7, 805 navales miscet . . .
pugnas contempto Bellona
mari, 8, 348 trepidas Bellona
fores armataque pulsatlimina.
9 , 297 pugnas . . . deiecit in
amnem sanguinea Bellona ma-
nu. 10, 855 facibusque cru-
entis aequatura solo turres
Bellona subiret. 11, 4i3 restin-
xit Bellona faces. 12, 721 al-
ternas in proelia gentes dis-
similis Bellona ciet. A. 1, 34
Priamo facibus de puppe le-
vatis fert Bellona nurum. cf.
Enyo
Bellum: Th. 5, 146 Mars saevi
movet ostia Belli. 7, 53 Bel-
lorum solus in aris sanguis.
10, 560 Bellum intrasse putes.
' A. 2, 34 erectumque manet re-
I serato in limine Bellum
I Belus Danai pater: Th. 6, 6I
1 ab antiquo durantia cinnama
Belo (bello cj)
Berecyntius: Th. 4, 789 (78i) Be-
recyntia mater {(Jybele)
Bistones (-sth- P semper) gens
32
498
INDEX NOMINYM
Thraciae: Th. 2, 82 qualis per
Rhodopen rabido convivia coe-
tu Bistones , . . ponunt Th.
2, 421 in medios si comminus
orsa tulisses Bistonas. 3, 221
Mars furentes Bistonas et Ge-
ticas populatus caedibusurbes
Bistonis : Th. 5, 142 Bistonides
veniunt fortasse maritae
Bistonius i. q. Thracius: Th. 6,
665 Bistoniis . . . in arvis. 7, 7
Bistonias . . , usque domos
{Martis). 2, 587 ensem Bisto-
nium . . , Mavortia munera,
Th, 11, 194 cum vere reverso
Bistoniae tepuere nives
Boeotius: Th. 7, 100 si Boeotia
ferro vertere tecta dabis
Boeotus: Th. 7,424 ripas, Asope,
tuas Boeotaque ventum flu-
mina, 4, 360 Boeotis urbibus.
cf. Thebae
Bootes: Th, 10,328 adflatusque
fugit curru maiore Bootes. cf.
Arcturus, Ursa
Boreas: Th, 1, 193 gelidus Bo-
reas, 1, 352 imbres, sicco quos
asper hiatu praesolidat Bo-
reas. 3, 526 cygnos Strymonia
Boreas deiecit ab Arcto. 4, 422
Getica Boreas inpactus ab
Ursa, 5, 705 hinc Boreas Eu-
rusque, illinc . , , Auster, 6, 108
cum fracto Boreas caput ex-
tulit antro. 8, 4ii cum Libyae
Boreas Italos niger attulit
imbres, 11, 114 Notus et Bo-
reas , . . bella cient Th, 1, 26
Pleiadum Boreaeque et hiulci
fulminis expers, 9, 533 Boreae
furiis Th, 7,56i Boreae No-
tuB abstulit aequor Th,3,288
trans Borean Thracasque, 5,
15 Borean imbresque pati (me-
lius borean), 5, 346 illis (Ar-
gonautis) inScythicum Borean
iter. 7, 6 medium rapido Bo-
rean inlabere saltu, cf. Th.
5,407 et Geticus
Branchus Apollinis filius: Th.
3, 479 patrioque aequalis ho-
nori Branchus Th. 8, 198
intonsi penetraliaBranchi, cf
Didymaeus
Brauron vicus Atticae: Th, 12,
615 gelidum Braurona
Briareus unus ex Gigantibus:
Th. 2, 596 armatum inmensus
Briareus stetit aethera contra
Bromius Bacchus : Th. 7, 651
adsuetum Bromio . , . furorem
Th. 9, 428 hac tibi flagran-
tem Bromium restinximus
unda
Bruma : Th. 4, 841 (833) cana . . .
Bruma
Busiris: Th. 12, 155 inmitis . . .
Busiridos aras
Butes Aetolus quidam: Th, 8,484
donec in Olenium , , , Buten
incidit Haemon
CADMEIVS pertinet 1) ad Cad-
mi progeniem: Th. 11, 215
Cadmeia . . , conubia {Semeles
et lovis). 4,565 genetrix Cad-
meia {Agaue). 8, 457 Cadmeius
Haemon (item 8, 519), 1, 376
Cadmeius heros {Polynices^
item 3, 366. 7, 492). 12, 380 Cad-
meia virgo {Antigone) 2) om-
nino ad Thehanos: Th, 10, 669
gaudet Cadmeia plebes. 9, 9
Cadmeia pubes (proles P falso)
Cadmeus pertinet ferme ad The-
hanos (nam etiam Th. 10,67
potius sic inteUegendum): Th.
7, 328 Cadmeo , . . campo, 1,123
Cadmeo , , . culmine. 8,60oCad-
mea iuventus. 4,57 Cadmeum-
ve larem, 12, 635 Cadmea (-eia
P) admoenia. 10,67 sacrilegas
INDEX NOMINVM
499
Cadmeae paelicie arces. 9, uo
Cadmea phalanx
Cadmus : Th. 1, 182 Europam
Carpathio iussus sale quaerere
Cadmus. 1, 680 Cadmus origo
patrum {verba Polynicis). 4,553
primus sanguineo submittitin-
ertia Cadmus ora lacu. 11, 490
dum Cadmus arat. 1 1 , 702 quo
Cadmus, quo Laius omine re-
xit Th. I,i5gemitu8 etpro-
spera Cadmi. 1,227 quis funera
Cadmi nesciat.. 2, 322 Dircen
Cadmique negatas . . . domos.
2, 662 non orgiaCadmi cernitis.
3, 183 veteris . . . regia Cadmi.
3, 300 Sidonii genialia foedera
Cadmi. 3, 645 diri . . . novalia
Cadmi. 4, 345 Cadmi Mavortia
plebes. 4, 484 e sanguine Cad-
mi {itejn 8, 448). 9, 51 invisa
Cadmi tellure. 9, 520 ad moe-
nia Cadmi {item 9, 64o). 10, 127
populumque trucis . . . Cadmi.
10, 663 armifero Cadmi de se-
mine. 10,906 soceri turres . . .
Cadmi. 11, 40 moenia Cadmi.
11, 650 Cadmique tenebat iura
Creon. 12, 115 Dircen infaus-
taque Cadmi moenia Th.
•2, 119 Cadmo dominas inferre
Mycenas. 4, 435 fetus ager Cad-
mo Th. 1, 6 scrutantemque
aequora Cadmum. 2,289 Cad-
mum comitata iacentem (?'. in
serpentem conversum) Harmo-
nia. 8,231 hi {canunt) Cadmum
lassamque bovem. 9, 823 Venus \
Thebas commemorat Cad-
mumque viro {i. Marti). 10,
787 Menoeceus concinitur vulgo
Cadmum atque Amphiona su-
pra conditor Th. 6, 145 at
tua nondum, Cadme, domus
{afflicta est). cf. Tyrius
Caeneus 1) Elati filius, antca
Caenis: A. 1, 264 uec magnum
ambigui fregerunt Caenea se-
xus 2) Argivus quidam :
Th. 7, 644 Caeneos Inachii . . .
Haemon colla rapit
Caerus equus Amphiarai: Th.
6, 524 increpitans Caerumque
(scaer- €t> : caec- P) levem Cyg-
numque nivalem
Caesar Domitianus: Th. 12,814
Thebaidem magnanimus dig-
natur noscere Caesar
Calaber adiect. : Th. 8, 23 Cala-
brae datus arbiter alno
Calais Boreae filius, frater Zetis :
Th. 5, 408 inter Argonautas
vela laborantem Calain sub-
nectere malo
Calchas: A. 1, .552 aut verum
penitus latet et sine Apolline
Calchas A. 1,493 vatem Cal-
chanta. l,68iresponsiquefidem
et verum Calchanta precantur.
cf. Thestorides
Calliope: Th. 4, 35 0 nemoris
regina sonori, Calliope. 8, 374
alias nova suggere vires, Cal-
liope
Callirhoe fons: Th. 12,629 quos
Callirhoe noviens errantibus
undis implicat
Callisto cf. Lycaonius, Nona-
crius , Parrhasis , Parrhasius
et A. 1, 263
Calpetus Thebanus quidam: Th.
10, 319 stratus humo . . . Cal-
petus (Palpetus a>) . . . pro-
flatu {sc. vini) terrebat equos
Calydon oppidum Aetoliae: Tb.
4, 104 praeceps Calydon Th.
1, 153 raonstriferae Calydonis
opes. 1, 490 exuviae, Caly-
donis honos, 8, 482 tumidae
Calydonis opes Th. 1, 40i
antiquam fato Calydona relin-
quens . . . Tydeus. 7, 204 ve-
32*
500
INDEX NOMINVM
terem Calydona Diomae ex-
pugnare dedi {verha lovis)
Th. 5, 436 prolem Calydone
satam {Meleagrum)
Calydonis i. Aetola: Th. 2, 736
centum . . . virgineis votae
Calydonides aris Th. 12, 117
Lemaeo Calydonidas agmine
mixtas . . . trahit . . . Deipyle
Calydonius i. Aetolus: Th. 8, 441
CalydoniusAgreus. 2,476Caly-
donius heros {Tydeus). A. 1,
500 Calydonius heros (Dio-
medes, item l,538Calydoniu8 . . .
heros). Th. 10, 347 Calydonius
Hopleus. 1, 669 Calydonius
Oeneus. 4, 267 Calydonia ma-
tris {Atalantae) proelia {de
venatione apri Calydonii)
Cancer sidus : Th. 4, 783 (775) ra-
bidi sub limite Cancri
Capaneius: Th. 12,545 Capaneia
coniunx {Euadne)
Capaneus: Th. 1,45 alio Capa-
neus horrore canendus. 3, 598
ingenti Capaneus Mavortis
amore excitus. 3, 648. 4, 166
pedes . . . Capaneus. 5, .566. 6,
.586 gravioraque tela mereri
servatus Capaneus. 6, 664. 6,
732 inmanis cerni inmanisque
timeri Argolicus Capaneus. 6,
747. 6, 784. 7, 669 turbidus . . .
Capaneus. 8, 746. 9, .547 magna-
nimus Capaneus. 9, 565 ultor
Capaneus. 10,32 insanis Capa-
neus metuendus in armis. 10,
258 ierus . . . Capaneus. 10, 482
turbidus . . . Capaneus. 10, 828
astrigeros Capaneus toUendus
in axis. 10, 898 cum mediis
Capaneus auditus in astris.
11, 2 magnanimus . . . Capa-
neus. 11,70 coetu Capaneus
laudatur ab omni Ditis. 11,
249. 12, 706 Th. 8, 744 Argo-
licae, Capaneu, iam maxime
turmae. 11, i8i tecum, Ca-
paneu, miscere furores. cf.
Euadne et Th. 3,.539. 8, 66i. 11,
124. 12, 43 divom hostis
Capaneus adiect.: Th. 12, 764
Capaneaque misimus umbris
pectora. 8, 661 Capaneaque
pinus. 10, 832 Capaneaque
signa. 10, 8ii Danaos Capa-
neaque tela verebar
Capella sidus cf. Olenius
Capetus Argivus guidam: Th.
9, 276 surgentem dextra Cape-
tum . . . sorbebat . . . vertex
Caphereus promunturium Eu-
boeae eiusque dominus: A. 1, 93
nocturnaque signa Caphereus
exeret. 1, 450 iuxtaque Caphe-
reus latratum pelago tollens
caput Th.9,307nimbosam...
Caphereos arcem Th, 7, 371
humiles Aegas altumque Ca-
pherea
Carpathius: Th. 1, 182 Europam
Carpathio iussus sale quaerere
Cadmus. A. 1, 136 Carpathius
vates {Froteus)
Caryae oppidum Laconicae : Th.
4, 225 plaudentique habiles Ca-
ryae resonare Dianae
Carystos oppidum Euhoeae : Th.
7, 718 circum stagna Carysti
Th. 7, 370 saxosa Caryste
Caspius : Th. 8, 572 Hyrcana leo
Caspius umbra. 8, 290 cui Ca-
spia limina (/. portas Caspias)
mandet. 10, 288 Caspia . . .
tigris
Castalia fons Musarum in monte
Helicone : Th. 1 , 698 rore pudico ,
Castaliae. cf. Castalius, Cir- |
rhaeus et Th. 4, 38. A. 1, ^sq.
Castalius: Th. 7, 96 Castaliis al-
taribus {i. Delphicis). 6, 338
Castaliae . . . sibila canna^. 1,
INDEX NOMINVM
501
565 Castaliis . . . fontibus. 8,
176 hoc antra lacusque Castalii
tripodumque fides?
Castor : Th. 6, 329 Castor Amy-
claeas remo permutat habenas.
A. 1, 180 Eurotae qualis vada
Castor anhelo intrat equo
Th. 4, 215 quam . . . Cyllaros
ignaro generarat Castore pro-
lem. ef. Amyclaeus, Ledaeus,
Oebalides, Therapnaeus, Tyn-
darides
Caucaseus: Th. 12,612 qui modo
Caucasei comites rediere tri-
umphi {de victoria quam The-
seus ab Amazonihus repor-
tavif)
Caucasos Amazonum sedes :Th..
4, 394 trans et Amazoniis ulu-
latum Caucason armis
Cecropidae Athenienses: Th. 12,
570 verendi Cecropidae. A. 1,
203 laudumque daturi Cecro-
pidae stimulos
Cecropius Atheniensis: Th. 12,
726 Cecropiis . . . ductoribus.
9, 518 ubi Cecropiae post proe-
lia flammae, Theseos ignis ubi
est? {de sepultura mortuorum
Theseo auctore facta). 12, i63
Cecropiam . . . inploratis opem
Celaenae oppidum Phrygiae : Th.
4, 186 inlustres Satyro {Marsya)
pendente Celaenas
Celaenaeus : Th. 2, 666 foeda Ce-
laenaea committere proelia
{ApoUinis et Marsyae) buxo
Celeos rex Eleusinius : Th. 12, 6i9
gentilibus hospita divis Icarii
Celeique domus
Cenchreus ab oppido Cenchreis:
Th. 4, 60 Cenchreaeque manus
Centaureus : Th. 4, 845 (837) Cen-
taureusque Lycormas {propter
Nessum oicinum)
Centauricus: A. 1, 266 Centau-
rica . . . lustra. Th. 6, 333 Cen-
taurica dicunt semina {Cyllari
equi)
Centaurus: Th. 7, 639 cum sua
Centaurus moriens in terga
recumbit. 9, 220 semifer aeria
talis Centaurus ab ossa desilit
in valles. A. 1, i96 saxo con-
labitur ingens Centaurus {Chi-
ron, de eodem 1,479) A. 1, 111
Centauri {Chironis) stabula
alta patent A. 1, 153 saepe
queruntur Centauri {deAchille)
Th. 1, 458 pariter stabulare
bimembres Centauros . . . fe-
runt. 4, 534 inane furentis
Centauros. 6, 535 Centauros
habet {crater) arte truces. cf.
Nubigenae, Ossaeus, Peliacus
Pholoe et A. 2, 165 suos . . . bi-
formes
Cephisus amnis Boeotiae: Th.
7, 349 propellentemque Lilaean
Cephisi glaciale caput Th.
7, 340 tu quoque praeclarum
forma, Cephise, dedisses Nar-
cissum
Ceraunia Epiri promunturiuni :
Th. 10,537 aut Malean aut alta
Ceraunia supra
Cerbereus : Th. 8, 56 custode re-
moto {ah Hercule) ferrea Cer-
bereae tacuerunt liminaportae
Cerberus: Th. 2, 27 caeco recu-
bans in limine . . . Cerberus.
4, 487. 8, 98 fugiat ne tristis in
antrum Cerberus. cf. Lethe,
Letum et Th. 7, 783 tergeminos-
que mali custodis hiatus
Cercyon: Th. 12, 577 non truci-
bus monstris Sinin infandum-
que dedisti^T^ese^^s^Cercyona
Cerealis: Th. 12, 627 Cerealia
Eleusin
Ceres: Th. 12, 271 orba Ceres
quaerit filiam Tb . 4, 124 dexter
502
INDEX NOMINVM
laccho collis, at Hennaeae Ce-
reri negat. cf. Th. 8, 64 et
Celeos, Eleusin pro pane:
A. 2, 101 haec mihi prima Ce-
res Th. 1, 524 perdomitam
saxo Cererem Froserpina :
Th. 5, 156 inferna Ceres Th.
4, 460 cumnlo minor ara pro-
fundae erigitur Cereri
Chalcis oppidum AetoUae: Th.
4, 106 loniis et fluctibus hospita
portu Chalcis (Calchis Pco)
Chalybes : Th. 4, 174 nexilis in-
numero Chalybum subtemine
thorax
Chaonius : Th. 4, 476 frondes lucis
quas fama Molossis Chaonias
(-io P) sonuisse tibi (lovi). 6,99
Chaoniumque nemus {quer-
cetum).
Charadrus amnis Argolidis: Th.
4, 712 advolvensque (adver-
rensque o>) natantia saxa
Charadrus Th. 4, 46 longa spu-
mantem valle Charadron
Charon cf. Avemus, Cerberus,
Lethaeus, Styx et Th. 8, 18
umbriferaeque . . . sulcator pal-
lidus undae
Charopeius a Charopo vel Cha-
rope: Th.5,159 Charopeia con-
iunx (Polyxo)
Chios : Th. 5, 487 Thoanta fra-
terna regnare Chio
Chiron: A. 1, 184 libare dapes
Baccheaque munera Chiron
orat Thetidem. 1, 233 celeres-
que recursus securus pelagi
Chiron rotat. 1, 274. 1, 63i or-
batus plangit mea funera Chi-
ron {verha Achillis). 2,89 quae
fiolitus laudum iihi^Achilli) se-
mina pandere Chiron. 2, ii3
ipse fjradu me (Achillem) prae-
pete Chiron . . . agebat A. 1,
507 nec antris Chironis . . . de-
gere Achillem. 1, 526 magni
Chironis alumnum {Achillem).
1, 574 tenuesque modos et car-
mina monstrat {Achilles Dei-
damiae) Chironis. 1,868 semi-
feri Chironis alumnus A. 1,
106 longaevum Chirona petit
Thetis A. 1, 127 ubinam mea
pignora, Chiron, dic A. 1, 896
gratior . . . dulci Chirone mihi
{AchilU). cf. A. 1, 39 torvi . . .
i antra magistri. 1, 276 nutri-
{ torque ingens. 2, 102 ille pater
et Thessalus
I Chremetaon Thebanus quidam:
\ Th. 7, 712 falcato Clonin et
Chremetaona curru . . . metit
Amphiaraus
Chromis 1) HercuUs filius: Th.
6,346 Chromis . . . satus Hercule
magno. 6, 436 postremum di-
scrimen erant Chromis asper
et asper Hippodamus. 6, 479
Chromis Hippodamum . . . vi-
ribus Herculeis et toto robore
patris axe tenet prenso. 6,486
Th. 6,464Herculeum . . . Chro-
min. 2) Thehani quattmr:
a) Th. 2, 613 Chromis Tyrii de-
missus origine Cadmi. 3, 13
fortissimus . . . Chromis Th.4,
597 cernis Cthoniumque Chro-
minque b) Th. 7, 714 cuspide
non missa Chromin Amphia-
raus occidit c) Th. 8, 476 Ty-
deus interficit ense Pholum,
Chromin ense d) Th. 9, 253
sternit lona Chromis, Chromin
Antiphos
Chryse oraculum ApoUinis : Th.
8, 197 Tenedon Chrysenque
(cirrhamque o>)
Chthonius v. s. Cthonius
Circe : Th. 4, 551 qualis . . . Col-
chis et Aeaeo simulatrix litore
Circe
INDEX NOMINVM
503
Cirrha oppidum Phocidis, Apol-
linis oraculum Delphicum : Th.
3,474 non Cirrha deum promi-
serit antro certius. 4, 556 quam-
vis Cirrha domus Atyos. A. 1,
416 Cirrha sagittiferas certat
stipare pharetras Th. 2, 63
ardua Cirrhae. 3,6ii cavo sub
vertice Cirrhae. 7, 410 Apol-
lineae . . . oracula Cirrhae. 8,
453 cultorem Daphnea Cirrhae
Th. 7, 347 Cirrham tauris
Anemorianque supinant. [8,
197 cirrhamque o> cf. s. Chryse]
Th. 8,337 Delo Cirrhaque po-
tentior omni . . locus
Cirrhaeus: Th. 1, 568 Cirrhaei-
que . . . centum per iugera
campi. 8, 331 Cirrhaeo . . . hiatu,
7, 664 haec . . . moenia {Thebas)
Cirrhaea monstravit Apollo
iuvenca. 7, 779 Cirrhaee pater
{Apollo). 1, 62 stagna . . . Cir-
rhaea bicorni interfusa iugo.
1, 641 Cirrhaei in limine templi.
3,455 cui pronus Apollo oraque
Cirrhaea satiarit largius unda.
3, 106 Cirrhaeaque virgo
Cithaeron mons inter Boeotiam
et Atticam : Th. 1, ii4 abrupta
qua plurimus arce Cithaeron
occurrit caelo. 1,330 quamolle
8eden3 in plana Cithaeron por-
rigitur. 2, 80 sanas inpulerat
matres Baccho meliore Cithae-
ron. 3, 37 motusque Cithaeron
antiquas dedit ire nives. 4, 447
ingemuit Dirce maestusque Ci-
thaeron. 8, 346 stupet insolito
clangore Cithaeron marcidus.
9, 447 mittit gelidus montana
Cithaeron auxilia. 10, 372 ap-
parent campi Thebaeque al-
tusque Cithaeron. 11,. 5.55 cla-
more Cithaeron erigitur. 11,
752 habeant te {Oedipodem)
lustra tuusque Cithaeron. 12,
52 amica Cithaeron silva rogis
Th. 2, 460 0 quanta, Cithae-
ron, funera sanguineusque va-
dis, Ismene, notabis. 4, 37i
bacchate Cithaeron. cf. Dir-
caeiis , Ogygius , Pentheus,
Teumesius
Clarius a Claro, Apollinis ora-
culo : Th. 8 , 199 Clarias . . .
fores
Clementia: Th. 12,482 mitis po-
suit Clementia sedem
Cleonae oppidum Argolidis: Th.
4, 47 ingenti turritae mole
Cleonae
Cleonaeus: Th. 4, 160 sacra Cleo-
naei . . . vineta Molorchi. 1,
487 Cleonaei . . . proelia monstri
(leonis ab Hercule necati). 8,
837 Cleonaeae stirpis iactator
Agylleus {Herculis ex fdia
Molorchi fdius)
Clio: Th. 1,41 quem prius he-
roum, Clio, dabis? 10, 630
memor incipe Clio
Clitor amnis Arcadiae: Th. 4,
289 rapidus Clitor (-on o>)
Clonis Thehanorum socius: Th.
7, 369 Clonin atque in terga
comantis . . . Abantiadas. 7,
712 falcato Clonin et Chre-
metaona curru . . . metit Am-
phiaraus
Clonius Thebanus quidam: Th.
8, 697 pectora Deilochi, Clonii
latus . . . perforat {Tydeus)
Clotho : Th. 3, 556 ferrea Clotho
Clytaemestra cf. A. 1, 400 ambit
Atrides ille magis, cui nupta
domi
Cocytos : Th. 8, 30 igne tumentes
Cocytos Phlegethonque Th.
4, 604 Cocyti in litore maesto.
11, 96 recentes Cocyti de fonte
comae {Megaerae) Th. 1, 90
504
INDEX NOMINVM
inamoenum forte sedebat Co-
cyton iuxta {Tisiphone)
Colchi: Th. 5, 458 alios {scil.
Medeae) Colclii generatis amo-
res {lcLsoni)
Colchis 1) suhst: Th.4,506 Scy-
thicis quotiens medicata (ar-
mata ft>) venenis Colchis {Me-
dea) aget. 4, 55i Manto est
qualis si crimina demas, Col-
chis Th. 9, 734 secretis quae
{carmina) Colchidas ipsa {Di-
ana) sub antris nocte docet
2) adiect: Th. 9, 6ii nec te
{JDianam) gens aspera ritu
Colchis Amazoniaeve magis
coluere catervae
Coptos oppidum Aegypti: Th. 1,
265 melius Mareotica fumant
(-at a>) Coptos et . . . flumina
Nili
Corinthos: Th. 1, 334 mitemque
Corinthon (ditemque coni.
Schrader, sed mitis Corinthm
opponitur crudeli Megarae).
cf. Ephyraeus, Ephyre, Ephy-
reiades, Isthmius, Sisyphius
Coroebus 1) Argicus quidam:
Th. 1, 605 armorum praestans
animique Coroebus. 2, 221
nudoque ferens caput ense
Coroebus Th. 6, 286 species-
que horrenda Coroebi. cf.
etiam Linus , Psamathe
2) Tanagraeus quidam : Th. 9,
745 prima Tanagraeum turba-
vit harundo Coroebum
Coronia oppidum Boeotiae: Th.
7, 307 Coroniamque, feracem
messe Coroniam
Cortynius: Th. 4, 530 arbiter . . .
Cortynius {Minos). 3, 587 alii
Cortynia lentant cornua. 6, 361
quantum Cortynia currunt spi-
cula. cf. Creta
Corus ventus: Th. 7, 791 caeco
noctumi turbine Cori Th. 4,
842 (834) gravidive indulgent
nubila Cori
Corycius: Th. 7, 348 Corycium-
que nemus {prope Belphos)
Corymbus Phoceus quidam : Th.
8, 548 sumpserat in Danaos
Heliconius arma Corymbus
Crenaeus 1) Lemnius quidani:
Th. 5, 221 te per colla refusis
intactum, Crenaee, comis . . .
vidi 2) Famii fUius, Ismeni
nepos: Th. 9, 320 gaudebat
Fauno Nymphaque Ismenide
natus maternis bellare tener
Crenaeus in undis, Crenaeus,
cui . . . Th. 9, 356 ingeminat
{mater) ^Crenaee' sono. 9, 388
te . . . amplexu misero tumulis,
Crenaee, reporto, non mihi
Creon: Th. 7, 251 quae noster
regat arma Creon. 8, 353 Ogy-
giis {portis) it sorte Creon.
10, 618 adhuc patriae et tantum
communia lugens fata Creon.
11, 264 dicturusque omnia
belli libertate Creon. 11,307
vult gemitus lenire Creon. 11,
651 Cadmique tenebat iura
Creon. 12, 154 vestrisne Creon
dabit aequus honorem lucti-
bus? 12, 166 bello cogendus
et armis in mores hominem-
que Creon. 12, 218 saevusve
Creon. 12, 434. 12, 558 quos
{Argivos) vetat igne Creon.
12, 678 saevus . . . Creon. 12, 773
Th, 7, 776 non perpessure
Creontis imperia. 12, 278 ad-
monet . . . meminisse Creontis.
12, 375 si tu quoque dura Cre-
ontis iussa times. 12, 453 sae-
vique palam sprevisse Creontis
imperia Th. 12, 174 Thebas
tumidumque ambire Creonta.
12, 477 inmansuetumque Cre-
INDEX NOMINVM
505
onta multum et ubique fre-
munt. 12, 753 solum . . . optat
vocitatque (Theseus) Creonta.
12, 795 Th. 11, 677 iamne
vacat saevire, Creon? 11,709
verende Creon. 11, 737 vic-
tumne putasti Thesea, dire
Creon? cf. Thebanus
|.Cressius: Th. 12, 626 Cressia . . .
ratis (Tliesei a Creta redeuntis).
12, 582 tecta . . . Cressia {La-
byrinthus)
Creta: Th. 1, 279 mentitaque
manes Creta tuos (lovis). A.
1,387 quo more tacebat Creta
Rheae Th. 12, 667 centum
urbes umbone gerit {Theseus)
centenaque Cretae moenia (ef.
Hom. B. 649 Kgrixriv k-Kato^-
Tcoliv). cf. Cortynius, Cydones,
Cydoneus, Dictaeus, Gnosia-
cus, Gnosis, Gnosius, Ida,
Idaeus, Lyctius
Cretheus Thehanorum socius:
Th. V», 307 contemptoremque
profundi Crethea
Crotopus Argivus Apollinis
hospes: Th. 1, 570 nostri tecta
haud opulenta Crotopi attigit
Apollo
Cthonius Thebanus quidam: Th.
2, 538 vasto Cthonii (chronii
I Pft>) contorta lacerto . . . hasta
Th. 3, 170 hic Cthonium (Hic-
thonium o>: Hic cronium P).
4,597 cernis Cthoniumque (cto-
PM: chtho- o>) Chrominque
Jaretes: A. 1,831 quo Curetes in
actu . . . eunt Th. 4, 791 (783)
dum parvum circa iubet ex-
ultare Tonantem Curetas tre-
pidos. 7, 173 quid si ille tuos
(lovis) Curetas in arma ducat
3yaneus adiect. : Th. 11, 438 Pon-
tus Cyaneos vetuit concurrere
montes Cyaneae s^ibst.
plegades: Th. 5, 347 oraque
primi Cyaneis artata maris
Cyclades : Th. 3, 438 dubiae mo-
tis radicibus obstantCycIades.
6, 183 et Paros et nemorosa
Thasos crebraeque relucent
Cyclades Th. 5, 288 Cycladas
Aegaeoni amplexo. A. 1, 205
placet ire per altas Cycladas.
i 1, 390 interque vadosas Cycla-
i das. 1, 530 per Cycladas altas.
j 1 , 676 innumeras mutabant Cy-
j cladas aurae (-rae m. -des
auras Po>)
Cyclopes : Th. 2, 274 hoc (Har-
moniae monile)., docti quam-
quam maiora, laborant Cyclo-
pes Th. 1, 217 Cyclopum ope-
rosa fatiscunt bracchia. 1, 252
arces Cyclopum (Argos). 1, 630
celsa Cyclopum tecta (Argos).
4, 151 Cyclopum ductas sudori-
bus arces (Tiryntha) Th. 1,
458 unaque ferunt Cyclopas in
Aetna compositos. cf. Aet-
naeus, Pyragmon, Siculus
Cydimos Lemnius quidam: Th.
6, 227 flet super aequaevum so-
ror exarmataLycaste Cydimon
Cydon 1) Thebanus quidam: Th.
2, 623 haec regi promissa, Cy-
don, haec, Lampe, dabamus?
2) Lemnius quidam: Th,
5, 220 flave Cydon 3) equus
Hippodami: Th. 6,465 tardum-
que Cydona lacessit Hippo-
I damus
I Cydon 1) Phoceus quidam: Th.
9, 127 Phocea tum Cydona . . .
j figit Hippomedon 2) Eu-
1 boeus quidam : Th. 9, 759 male
I dilectum miserae Cydona so-
I rori
j Cydones populus Cretae: Th 6,
596 credas e plebe Cydonum . . ,
I totidem exiluisse sagitta.>s
506
INDEX NOMINYM
Cydoneus : Th. 4, 269 Partheno-
paei tergaCjdoiiea, corytos ha-
rundine pulsat. 7,339 Cydoneas
anteibunt gaesa sagittas
Cygnus units ex Amphiarai
equis: Th. 6, 528 victo prior isset
Arione Cygnus Th.6,463 me-
ritumque vocabula Cygnum.
6, 524 Cygnumque nivalem
Cyllarus Castoris equus: Th. 4,
215 Cyllarus ignaro generarat
Castore prolem Th. 6, 328 tua
furto lapsa propago, Cyllare :
cf. Castor
Cyllene mons Arcadiae: Th. 4,
288 non ipso deo vacat alite
{Mercurio) felix Cyllene. Th.
7, 187 nec uUas Cyllene secreta
tubas . . . curat Th. 9, 846 ca-
dit agmine longo Cyllenes
. populus
Cyllenius 1) adiect. Th. 1, 293
Cyllenia proles {Mercurius,
item 7, 74) 2) suhst. Mercurius
■ Th.2,89volucerCyllenius. 7,34
Thracum Cyllenius arva su-
bibat
Cynosura mons Arcadiae {ccnQa
Steph. Byz.): Th. 4, 295 dives
et Orchomeuos pecorum et
Cynosura ferarum
Cynthia Luna: Th. 1, 577 bis
quinos plena cum fronte re-
sumeret orbes Cynthia. A, 1,
232 monstrat iter totoque efful-
gurat orbe Cynthia Th. 10,
365 arcanae moderatrix Cyn-
thia noctis. 12, 299
Cynthus mons Deli: Th. 1, 702
Aegaeum feriens Latonius um-
bra Cynthus A. 1,682 Zephy-
lumque e vertice Cynthi inpu-
lit Apollo Th. 2, 239 illa
(Diana) Cyntho comites agat,
.haec {Minerva) Aracyntho
Cj^&rissos oppidumPhocidis:Th.
7, 344 qui Panopen, qui Dauli-
da, qui Cypaxisson [incolunt)
Cyprus cf. Idalius, Paphos, Venus
Cytherea Venus: Th. 5, 192 de-
derat mites Cytherea suprema
nocte viros
Cythereius: Th. 8, 234 hi gravi-
dam Semelen, illi Cythereia
laudant conubia {Cadmi et
Harmoniae). 4, 226 volucrum-
que parens Cythereia Messe.
4, 554 iuxtaque virum Cythe-
reia proles {Harmonia) inse-
quitur
DACI : Th. 1 , 20 coniurato deiec-
tos vertice Dacos
Damasus Aryivus quidam: Th.
8, 494 victis Hyperenora iungit
{Haemon) conversumque fuga
Damasum
Danae Acrisii filia: Th. 6, 287
Danae culpata sinus. cf. Th.
1, 255 saeptis et turribus aureus
intres {Juppiter). 3, 464. 4, 751
ei Acrisius, Danaeius, Perseus,
Perseus
Danaeius, saepe i. q. Argivus:
Th, 1,324 Inachias urbes Dana-
eiaque arva. 3, 324 fesso Dana-
eiaTydeus arva gradu . . . legit.
6, 462 Danaeius augur {Amphi-
araus). 7, 162 Danaeia limina.
10,892 maternos plangit volu-
cer Danaeius {Perseus) Argos
Danai 1) Argivi, Thebanorum
adversarii: Th. 6, 689 conlau-
dant Danai. 7, 398 Danai noc-
temque diemque sub armis . . .
ingeminant. 8, 351 ceu Danai
pos terga premant. 9, i4i ca-
daver {Tydei) ter retrahunt
Danai Th. 6, 204 stant iussi ^
Danaum, 10, 12 quattuor er-
rantes Danaum sine praeside
turmae. 10, 21 victores Dana-
INDEX NOMINVM
507
Tim. 10, 814 altius liaut quis-
quam Dauaum mucrone sub-
isset. 12,39 de8erta...Danaum
tentoria Th. 6, 245 fessis hic
flumina monstrat Hypsipyle
Danais. 8, 298 maestis . . . Da-
. nais. 12, 598 aut Danais edice
rogos aut proelia Thebis. 12,
716 miseris . . . Danais. Th.8,
457 Danaos Cadmeius Hae-
. mon sternit agitque. 8, 548
sumpserat in Danaos Helico-
nius arma Corymbus. 9, 256
turbat Danaos Asopius Hyp-
seus. 10,653sternebas(ilfewoe-
ceus) Danaos. 10, 8ii Danaos
Capaneaque tela verebar. 11,
206. 11, 663 iubet {Creon) igne
supremo arceri Danaos.
2) Graeci, Troianorum hostes:
A. 1, 93 cum reduces Danai.
1, 553 conclamant Danai. 1 , 9io
A. 1, 550 vota tamen Dana-
um non intemptata relinquam
A. 1, 513 si magnum Danais
pro te dependis (Ca?c7yas)Achil-
lem. 1, 894 quaesitum Danais
tu mittis {Lycomedes) Achil-
lem. 2^ 47 quae Danais tanti
primordia belli, ede.
Danaus 1) rex Argivus, Beli
fiUus: Th. 1,542 qua {patcra)
Danaus libare deis seniorque
Phoroneus adsueti. 2, 222 tor-
vaque iam Danai facinus me-
ditantis imago. 4, 133 perfec-
taque vivit in auro nox Danai.
6,292 Danai manifestum ad-
gnoscere ficto-ore nefas. cf.
Belides et Th. 5, 117 potuitne
ultricia Graius virginibus dare
tela pater 2) Argivus qui-
dam: Th. 10, 315 Danaus caput
amputat Hebri
Danaus adiect. eodem discrimine
quo Danai 1) Th. 10, 714 i Da-
naas acies. 7, 28 ocius iupin-
git {Mars) Tyriis Danaa ag-
mina muris. 2, 431 Danaae . . .
cumulentur opes. Il,i59plebis
Danaae florem. 6, 1 nuntia . . .
Danaasperlabitururbes Fama.
2) A. 1, 392 ne solum Danaas
admitte carinas. 2, 33 quem
{Achillem) Danaae classes . . .
poscunt. 1, 447 ratis Danaas
Hecateia congregat Aulis
Daphne cf. Ladon
Daphneus Cirrhaeus quidam : Th.
8, 453 cultorem Daphnea Cirr-
hae
Dardanius Troianus: A. 1, 80 ne
peteDardaniam frustra,Theti,
mergere classem {Paridis)
Dardanus Troianus: A. 1, 21 sol-
verat Oebalio classem de li-
tore pastor Dardanus {Paris)
Daulis oppidum Phocidis: Th.
7, U4. qui Panopen, qui Dau-
lida, qui Cyparisson colunt
Decor: Th. 2, 287 Decor Idalius-
que puer
Deidamia Lycomedis filia: A. 1,
296 effulget tantum regina de-
cori Deidamia chori. 1, 562
Aeaciden furto iam noverat
una latenti Deidamia virum.
1, 607 nec iam pulcherrima
turbae Deidamia suae. 1, 768.
1^803 provida . . . Deidamia. 1,
886 plangebat , . . retectosDei-
damia dolos. 1, 904 tacito iam
cognita furto Deidamia mihi.
1, 919 pudibunda . . . Deidamia
A. 2, 82 si nunc aliquis pa-
triis rapturus ab oris Deida-
mian eat
Deilochus 1) Thebanus quidam:
Th. 2, 608 rotat ipse ( Tydeus)
furentem Deilochum 2) alius
Thehanus: Th. 8, 697 pectora
Deilochi . . . perforat {Tydeus)
508
INDEX NOMINVM
Deipyle Adrastl filia, iixor Ty-
dei: Th. 2,373 multum lacrimis
conata morari {Tydeum) Dei-
pyle. 8, 591 si bellum comitate
relictis Deipyle thalamis. 12,
119 haut cessura sorori Deipyle
Th. 2, 204 egregiam Argian
nec formae laude secundam
Deipylen. cf. Th. 1, 533. 12, 803
Delius 1) adiect: Th. 1, 573 felix
{Psamathe) si Delia {i. Apolli-
nis) numquam furta nec occul-
tum Phoebi sociasset araorem
2) subst. a) Delius Apollo:
Th. 7, 753 ipse sedens telis pa-
riterque ministrat habenisDe-
lius. A. 1,487 ingentemque ma-
nu curvaret Delius arcum
Th. 5, 532 donec tibi , Delie,
fixus {Python) vexit harundi-
neam centeno volnere silvam
b) Delia Diana: Th. 2, 243
et Pallas deceat pharetras et
Delia cristas. A. 1, 834 quo ci-
tat orbe Lacaenas Delia
Th. 3, 201 tibi {in tuum commo-
dum)^ Delia, . . . dominum {Ac-
ta^onem) nihil agnovere Mo-
lossi. 9, 627 quid in nostris,
nemoralis Delia, silvis Mae-
nades hostiles . . . regnant
Delos: A. 1, 2u6 hospita Delos
gentibus. 1,679 iamDelos opa-
cat aequor Th. 1, 702 adsidu-
am pelago non quaerere Delon.
7,183 Delon et imis commen-
dare fretis potuit Apollo.
7, 352 armaque vel Tityon vel
Delon habentia. 8, 198 par-
tuque ligatam Delon Th.
3, 439 ipsa tua Mycono Gya-
roque revelli, Dele, times
Th. 6,55 nec illa {Lemnos)
Samo fama Delove sonanti
peior. 8,337illemibiDeloCir-
rhaque potentior omni . . . lo-
cus. A. 1, 388 nec instabili
fama superabere Delo. cf.
Cynthus, Latonius, Ortygia
Delphi : Th. 9, 513 rapto tacue-
runt augure Delphi Th. 8^
196 mutisque diu plorabere
{Amphiaraus) Delphis Th.
1,564 Pythona . . . septem orbi-
bus atris amplexum Delphos.
cf. Apollo, Castalius, Cirrha,
Corycius, Parnassos, Pythia^
Pythius, Python
Dercetis Nympha, Alatrei ma-
ter: Th. 7, 298 puerum Lapi-
thaonaNympheDercetis (dirc-
a>) expertem thalami . . . vio-
lavit amore
Deucalion cf. Pyrrha, Pyrrhaeus
et Th. 1, 223 late ire per inlici-
tum pelago, germane {Neptu-
nus), dedisti
Diana: A. 1, 294 umeris quan-
tum Diana relinquit Naidas.
1,825 qualis . . . Naidas Ennae-
as inter Diana Th. 1, 53&
pharetrataeque ora Dianae. 2,.
469 Oeneae vindex . . . ille Dia-
nae {aper Calydonius). 4, 225
plaudentique habiles Caryae
resonare Dianae. 4, 331 cur
templa mihi tremuisse Dianae
...visa? 4,430 inque novae
melior redit ora Dianae. 7, 204
veterem Calydona Dianae ex-
pugnare dedi {verha lovis). 7,
2.58 innuptae vetus excidat ira.
Dianae. 9, 304 innuptae comi-
tem Therona Dianae. 9, 604
armatae ruit {Atalante) ad de-
lubra Dianae. 9, 636 niveae
saxum maduisse Dianae. 9,712
mitis subit alta Dianae corda
dolor. 9, 843 comitesque odisse
Dianae inde furit. 9, 907 ingra-
tae criraen (crinem P: munus
ct>) Dianae. 12, 125 Maenaliae
INDEX NOMINYM
509
, . . comes orba (Atalante) Dia-
nae Th. 4, 257 ipsam , . . Dia-
nam . . . (Atalantae) ignovisse
ferunt Th. 10, 369 ille tuus,
Diana, puer (Parthenopaeus)
, . . quaeritur Th. 2, 742 non
indignante Diana ergo nom.
Diana, gen. Dianae, acc. Dia-
nam, voc. Diana, abl. Diana
cf. etiam Th. 2, 237 asperior
Phoebi soror. 6, 633 diva po-
tens nemorum. 6, 686 Solis opa-
ca soror. 8, 27i soror ignea
Phoebi. 9, 637 diva ferox. A.
1, 450 Aulis . . . litora multum
montivagae dilectae deae et
Cynthia, Delia, Dictynna, He-
cate, Latonia, Letois, Luna,
Phoebe, Trivia
Dictaeus Cretensis 1) adiect : Th.
8, 103 iudicis urna Dictaei {Mi-
nois). 4, 258 Dictaeaque tela
2) suhst. luppiter: Th. 3,
481 cui tu, Dictaee, secundas
inpuleris manifestus aves
Didymaeus : Th. 8, 199 nec Glarias
hac luce fores Didymaeaque
quisquam limina . . . supplex
consultor adibit
Dies : Th. 1, 97 sensit adesse (2V-
siphonen) Dies
Dindymos mons Phrygiae: Th.
12, 225 nocte velut Phrygia
cum lamentata resultant Din-
dyma
Diomedes 1) rex Thraciae: Th.
6, 348 Getici pecQS hic [Chro-
mis) Diomedis. cf. Geticus,
Odrysius, Thraces 2) Tydei
filius: A. 1, 701 ipse {UUxes)
ardua fido cum Diomede petit.
cf. Aetolus, Calydonius, Oeni-
des, Tydides, Tydeus
Dionaeus : Th. 7, 261 Dionaeisque
>H avibus {columbis) circumsona
Thisbe (TtoXvTQi^Qoovd rf 01-
a^riv Hom. B 502)
Dione Venus: Th. 1, 288 multa
super Thebis Bacchum ausu-
ramque Dione dicere. A. 2, .54
fertur Paris solam nimium
vidisse Dionen
Dirae Furiae l)plur.: Th. 1, 52
scelerumque in pectore {Oedi-
podis) Dirae Th. 1, 214 nec
exsaturabile (exsuperabile o>)
Diris ingenium mortale quer-
ror Th. 11, 106 suetus {Oedi-
pus) . . . ultrices oculorum ex-
poscereDiras 2)sm^. Th. 11,
151 cum vero Acherontis aperti
Dira ter admoto tetigit tho-
raca flagello. cf. Furiae
Dircaeus plerumque i. q. Theba-
nus: A. 1, 12 Dircaeus ager.
Th. 12, 5 agmina iam raris
Dircaea penatibus errant. 10,
466 Dircaeae . . . dux concitus
alae. 8, 438 Dircaeus Amyn-
tas. 5, 647 Dircaeo . . . bello.
6, 907 Dircaeus . . . campus. 8,
357 cuimina magnanimus sti-
pat Dircaea {i. portam Dir-
caeam) Menoeceus. 6, 9i3 Dir-
caeus . . . exul (Polynices). 7,
564Dircaea ad flumina. 4,74
Dircaeus . . . geia.er{Polyniees).
4, 770 (762) Dircaeos . . . greges.
2, 610 Dircaeumque Gyan. 2,
142 Dircaeusque gradum pari-
terque Acheloius heros {Poly-
nices et Tydeus) corripuere
toris. 9, 679 vertice Dircaei
. . . montis {Cithaeronis). 10, 65i
te . . . Dircaea stantem pro
turre, Menoeceu {cf. 6', 357). 12,
789 per adversas Dircaei ver-
ticis umbras
Dirce fons Thebanus: Th. 1,38
caerula cum rubuit Lernaeo
sanguine Dirce. 4, 447 inge-
510
INDEX NOMINVM
muit Dirce. 12, 6io infelix ex-
pavit classica Dirce Th. 1,
152 angustae squalentia iugera
Dirces. 2, 433 horrida Dirces
pascua. 4, 8 Aoniae celso ste-
tit {Bellona) aggere {muro)
Dirces Th. 2, 322 Dircen Cad-
mique negatas apparat {Ty-
deus) ire domos. 3, 663 hosti-
lem Tsmenon galeis Dircenque
bibemus. 4, 374 sanguine Dir-
cen inriguam iinter portenta).
12, iisDircen infaustaque Cad-
mi moenia
Dis: Th. 7, 782 rapidae cursum
Stygis atraque Ditis flumina.
11, 71 coetu Capaneus lauda-
tur ab omni Ditis Th. 4, 291
Pheneos nigro Styga mittere
credita Diti. 7, 697 sanctum
et venerabile Diti funus {Am-
phiarai) eat Th. 8, 248 Di-
tem et Furias solas loquitur
Oedipus. 11, 621 per Ditem
iuro. cf. Avemus, Elysium,
Elysius , Erebus , Tartareus,
luppiter, Tonans. et Th. 3,
302. 4, 429. 4, 194. 8, 2. 8, 91.
11,410. 11,44,5. 12,272.
Discordia: Th. 2,288 Harmoniae
monile Luctus et Irae et Dolor
et tota pressit Discordia dex-
tra. 5, 74 Odia aspera ubique
et Furor, et medio recubat
Discordia lecto. 7, .50 inter
Martis comites geminum . . .
tenens Discordia ferrum
Dodona: Th. 3, 106 inter oracula
nemorum Dodona parens. cf.
Chaonius, Molossus
Dolopes: A. 1, 777 Dolopas cum
Scyria litora adortos perdomui
{verba Lycomedis)
Dolor: Th. 2, 288 Harmoniae mo-
nile Luctus et Irae et Dolor et
tota pressit Discordia dextra
Domitianus c/'. Th. 1, 17 sq. X. 1,
usq. et Caesar
Dorceus Arcas quidam: Th. 9,
809 haerebat iuveni {Partheno-
paeo) devinctus amore pudico
Maenalius Dorceus Th. 9,
853 Parthenopaeus raros comi-
tes verumque videbat Dorcea
Th. 9, 885 i miseram, Dorceu,
solare parentem {verba Par-
thenopaei)
Doricus Graecus {in Thebaide
saepe opponitur notioni The-
banus): Th. 6, 740 mirantur
Dorica regum agmina. A. 1,
395 dumque arma parantur
Dorica. 1, 869 Dorica classis.
Th. 7, 209 ut crimina mittam
Dorica {i. Pelopidarum). 9, 313
Dorica cuspis. 2, 182 quas
{gentes) Doricus alligat intus
(undis o>) Isthmos. 4, 116 maior
at inde novis it Doricus ordo
sub armis 8, 635 dum tuta
domus milesque superstes Do-
ricus {Polynices). 8, 138 si Do-
rica saltem terra loco patriae-
que manent
Dorion oppidumprope Pylum si-
tum: Th. 4, 181 Getico quos
{nutrit) flebile vati {Thamy-
ridi) Dorion {cf. Hom. B 594)
Doris mare: Th. 9, 371 nec ponto
submotam intrarat amaram
(-bat a. M : -verat arma P) Do-
rida
Dorylas Thebanus quidam: Th.
2, 571 fulmineus Dorylas, quem
regibus ardens aequabat vir-
tus. 3, 13 fortissimus illic et
Chromis et Dorylas (dolyras P)
Drepanum promunturium Acha-
iae: Th. 4, .50 qui Drepani sco-
puloH et oliviferae Sicyonis
culta serunt
Dryades: Th. 2, 521 non Drya-
INDEX NOMINVM
511
dum placet umbra choris 4,
329 vix Dryadum thalamis Ery-
manthiadumque furori Nym-
pbarum matuxe puer {Parthe-
nopaeiis). cf. Napaeae, Nym-
phae
Dryas Tanagraeus quidam, Ori-
onis nepos: Th, 7, 255 mille
sagittiferos gelidae de colle
Tanagrae promovet ecce Dry-
as. 9, 857 cum torva clipei me-
tuendus obarsit luce Dryas.
9, 875 cadit ipse Dryas. 11, 28i
ubi maximus Hypseus finiti-
musque Dryas Th. 9, 861
saevi conspecta mole Dryantos
(-is P^Cfj) Th. 8, 355 celsum
fudere Dryanta Electrae (por-
tae). 9, 842 horrendumque
Dryanta movet (Mars). cf.
Aonius
Oryope mulier Thebana: Th. 2,
614 hunc (Chromin) utero quon-
dam Dryope Phoenissa gravato
. . . ferebat
Dryopes oppidi Argivi Dryopae
incolae: Th. 4, 122 Dryopum-
que trahens Erasinus aristas
Dulichius : A. 1, 6 {Achillem) Du-
lichia proferre tuba {i. Ulixis)
Dymas Arcas quidam : Th. 6,559
alipedumque fugam praegres-
sus equorum ante Dymas. 6,
577 hoc Idas, hoc more Dy-
mas aliique nitescunt. 6, 606
ambiguo discrimine tendunt
Phaedimus atque Dymas. 10,
348 Calydonius Hopleus Mae-
naliusque Dymas, dilecti re-
gibus ambo. 10, 360 excipit
ossa Dymas [10, 37.5** Dymas].
10, 406 agmina sentit iuncta
Dymas Th. 10,397 stetit illa
{hasta) Dymantis ante oculos
Th. 10, 465 Hopleaque ex-
quirunt tardumque Dymanta
queruntur Th. 10, 352 clare
(care ei) Dyma. cf. Arcas
Dyme oppidum Achaiae: Th.
4, 124 avia Dyme mittit opem
ECHECLVS Thebanm quidam:
Th. 10, 314 Tagus haurit Eche-
cli (Echetli C07ii. Wilkitisius)
terga coronati
Echinades insulac : Th. 2, 731
turbidus obiectas Achelous
Echinadas exit
Echion nomen Thebanum l) Pen-
thei pater : Th. 4 , 569 illum
{Pentheum) flet pater et lace-
rum conponit corpus Echion
2) alius: Th. 10, 494 dum tar-
dius artat Echion Ogygias
portas
Echionides i. Thebanus: Th. 6,
467 solus Echionides {Poly-
nices) errante silentia curru
maesta tenet
Echionius Thebanus: Th. 9,646
remeabat ab armis maestus
{Apollo) Echioniis. 2, 3io qua
{die Polynices) . . . Echionia
steterat privatus in aula, 2,
353 risit Echionius iuvenis {Po-
lynices). 10, 508 talis Echionio
Mavors in limine saevit. 9, 794
thyias Echionio genetrix fa-
mulataLyaeo. 2,6ioDircaeum-
que Gyan et Echionium Ly-
cophcntem. 12, 73 Echionios
. . . penates . . . recture {verba
Creontis de Menoeceo). 1, 169
iam murmura serpunt plebis
Echioniae. 3,492solvereEchio-
nias Lernaea cuspide portas,
2, 90 regis Echionii {Eteoclis,
item 3,342. 9,203). 6,i4 Echio-
niaeresponsant flebiie Thebas.
cf. 10, 614 generis . . . vipereae.
10, 668 terrigenam et Cadmus,
Martius, Mavortius
512
INDEX NOMINVM
Edonus Thracicus: Th. 12,733
ceu pater Edonos (-nios P«>)
Haemi de vertice IVIavors in-
pulerit currus. 5, 78 dulcius
Edonas (-nias Po>) hiemes Arc-
tonque prementem excipere.
de forma vocis cf. ad Th.
5,78
Eleus: Th. 8, 36 1 Eleae Lace-
daemoniaeque cohortes et
Pylii {Amphiarai copiae). 6,
556 excipiunt {Idan) plausu
Pisaea iuventus Eleaeque ma-
nus. 10, 234 ad Eleas (i. Olym-
piacas) melior quis (equus) sur-
gere palmas. 7,95 nec saucius
Arcadas aras malit adire Pe-
lops Eleaque {i. Olympiaca)
pulset eburna templa manu.
2, 185 saeva nec Eleae geme-
rent certamina valles (Olym-
piae). cf. Oljmpiacus, Pisa,
Pisaeus
Eleusin oppidum Atticae: Th.
2, 382 praeter vectus Nisum
et te, mitis Eleusin, laevos
abit [Polynices). 7, 411 non
adsuetis pernox ululavit Eleu-
sin mensibus. 12, 132 nocti-
vagumque gregem, quamvis
sibi luget, Eleusin flevit. 12,
627 illos Cerealis Eleusin (-sis
e>) horrida suspensis ad proe-
lia misit aratris
Elis: Th. 4, 238 auget resupina
{xolXri) maniplos {Amphiarai)
Elis Th. 2, 167 mihi {Adra-
sto) nec Sparta genitos nec
ab Elide missos iungere fas
generos. cf. Alpheos, Eleus,
Olympia, Pisa
Elisos amnis Atticae : Th. 8, 766
mystica lampas et insons Eli-
808 multa purgavit lumina {Mi-
nervae) lympha. 12,631 rap-
tae qui conscius Orithyiae
celavit ripis Geticos Elisos
amores
Elisson amnis terrae Sicyoniae :
Th. 4, 52 anfractu riparum in-
curvus Elisson
Elymus Lemnius quidam: Th.
5, 207 Elymum (he- Po>) teme-
raria Gorge evinctum ramis
. . . superstans
Elysium: Th. 11,79 dum vos
{Furiae) Elysium et faciles
conpescitis umbras. cf. Ely-
sius, Orcus, Stygius et Th,
3, 113. 8, 193 felices lucos
Elysius 1) adiect. Th. 4, 520 pan-
ditur Elysium chaos. 3, 217
testor et Elysios, etiam mihi
numina, fontes {verha lovis).
3, 109 Elysias, i, carpe plagas.
7, 776 diu populis promissa vo-
luptas {Amphiaraum) Elysiis.
9, 148 memor Elysii regis . . ,
Tisiphone. 11, 64 Elysiis sig-
num indubitabile regnis. 9, 323
ratus nihil Elysias ibi posse
Sorores {Parcas). A. 1,826 Ely-
sii . . . sponsa tyranni {Proser-
pina). Th. 8, 194 an tibi {Am-
phiarao) . . . Elysias dedit
{Dis) inservare volucres?
2) subst. Th. 4, 482 tu separe
coetu Elysios , Persei (-ee Pa>)
pios {agas). 8, 15 illum et se-
curi circumspexere fragorem
Elysii
Emathii Macedoniae gens: Th.
12, 571 vos {Athenienses) ista
decet vindicta , priusquair
Emathii Thracesque dolent
Enceladus unus ex Gigantibus
Th. 3, 595 ubi temptat Ence
ladus mutare latus. 12, 27j
illius {Cereris) insanis ulula
tibus ipse remugit Enceladu
{Aetna obtectus) Th. 11, :
Encelado fumantem inpres
INDEX NOMINVM
5lS
serit {luppiter) Aetnen. cf. Aet-
naeus
Enispe oppidum Arcadiae: Th.
4, 286 agmina bello Rhipeque
et Stratie ventosaque donat
Enispe
Ennaeus cf. Hennaeus
Enyeus Argivus quidam: Th.
11,50 egregius lituo dextriMa-
vortis Enyeus hortator. cf.
etiam ad Theb. 3, 170
Enyo : Th. 5, 155 tu Martia testis
Enyo. 8, 656 aliis serpentibus
ardens et face mutata bellum
integrabat Enyo. 11, 84 sed
quid haec ego? Mars habeat,
volgata que iactet Enyo {verha
Tisiphonae). cf Bellona
Eous adiect.: Th. 7,565 mite iu-
gum (tigres Bacchi) belli quon-
dam vastator Eoi {i. Indici)
currus. 4, 705 Eoae (Aethiopi-
cae) liquentia pabula brumae
ore premit Nilus. 1, 157 Sol
emissus Eoo cardine. 4, 388
Eoasque domos flagrante tri-
umpho perfuris {Bacchus). 8,
238 thyrso populatus (Bacchus)
Hydaspen Eoasque domos. 2,
37t) qua latus Eoos Ephyres
quod vergit ad euros. 7, i86
vidi ipse potentem gentibus
Eois {Aegyptiis) Epaphum dare
iura. 9, 441 an Eous melius
pacatur Hydaspes? 4, 270 ias-
pide clarus Eoa {cf 8, 237).
6, 60 in Archemori rogo tertius
adsurgens Arabum strue tol-
liturordoEoas conplexus opes.
5, 290 ni iam dimittat Eoo Lu-
cifer astra polo. 3, 35 Tethys
inpulit Eoo cunctantem Hype-
riona ponto. 12, 624 Eois longe
speculabile proris Sunion. 8,
359 P^oas {Aethiopicas) magno
bibit {Nilus) ore pruinas. D,
Stativs Thebais.
605 rore sub Eoo {matutino).
12,617 nondumEoo {Persarum)
clarum Marathona triumpho.
1, 263 cumulo cur turis Eoi {Ara-
bici) laeta calet {ara) ? Eous
^: Th. 2,379. 3,35.4,388.
4, 705. 6, 60. 7, 186. 8, 238. 8, 359.
9,441. 9,605. 12,624. w ^ 1,
157. 1, 163. 4, 270. 5, 290. 7, 565
ubique in exitu versus
Epaphus lus filius: Th. 7, 186
vidi ipse potentem gentibus
Eois Epaphum dare iura.
Ephyraeus Corinthius: Th. 6,253
Ephyraeo in litore {ludis Isth-
miis). 7, 105 iam pronis Gra-
divus equis Ephyraea preme-
bat litora. 2, 207 Ephyraeaque
rura nec minus . . . Thebas in-
silit Fama
Ephyre Gorinthus: Th. 4, 59 it
comes Inoas Ephyre solata
querellas. Th. 2, 379 qua
latus Eoos Ephyres quod ver-
git ad euros. cf. Corinthus
Ephyreiades Corinthius: Th. 6,
652 tres Ephyreiadae ruunt
ad disci certamen
Epidaurius : Th. 6,912 Epidau-
rius Agreus. 3,398 vulnera
dum lymphis Epidaurius eluit
Idmon. 4, 123 qui rura do-
mant Epidauria
Epiros: A. 1,420 frenat celeres
Epiros alumnos
Epopeus Lemnius quidam: Th.
5,225 barbara ludentem fodie-
bat Epopea mater
Erasinus amnis Argolidis: Th.
1, 357 gelidas surgens (vergens
P) Erasinus in undas (ad arc-
tos o>). 4, 122 Dryopumque
trahens Erasinus aristas. 4, 712
nuniquam in ripis audax Era-
sinus
Erebus: Th. 1, 298 profundi lege
514
INDEX NOMINVM
Erebi. 4, 509 mixtos caelique
Erebique sub unum . . . deos.
4, 533 monstra Erebi. 8, 22 dux
Erebi {JDis). 11, 575 cunctas
Erebi consumite poenas. 12,
560 Argivorum animas Creon
dubio caelique Erebique sub
axe detinet Th. 7, 785 acci-
pe laurus, quas Erebo deferre
nefas. 11,464 seseque polis et
luce relicta descensuram Ere-
bo Pietas minatur. 12, 580 da
terris unum caeloque Erebo-
que laborem {Euhadnae apud
Theseum verba) Th. 4, 484
per crimina functis, qui plures
Erebo pluresque e sanguine
Cadmi. 6, 496 sive ille {Apollo
monstrum) Erebo seu finxit in
astus temporis. 11, i36 Erebo
sata virgo (Furia). 12, 96 cae-
loque animas Ereboque no-
centes pellere fas {cf. 12, 56o).
cf. Avernus, Dis, Orcus
Erecthaeus Atheniensis: Th. 12,
471 omnis Erecthaeis (erictheis
P: et acteis a>) effusa penati-
bus aetas
Erginus Thehanus quidam: Th.
9, 305 niricolamque Gyen cum
fiuctivago Ergino (Eriguno
Bentleius) occidit Tydeus. Er-
ginus dicitur pro^Jterea quod
ei curae sunt ^gyu d^ccldGarig
Erigone Icarii fdia: Th. 11, 645
flebilis Erigone Th. 4, 692
meaeque aestifer Erigones
spumat canis {verba Bacchi).
cf. Icarius
Erinys: Th. 1, 326 seu praevia
ducit Erinys, seu fors illa viae.
2, 20 seu lovis imperio, seu
maior adegit Erinys. 5, 202
cuncto sua regnat Erinys pec-
tore, 7, 562 fera tempus Eri-
nys arripit. 8, 686 crudelis
Erinys obstat. 11, 383 obstre-
peret quamquam atque ob-
staret Erinys. 11, 6i9 Furor
illa et movit Erinys. 12, 590
quaenam ista novos induxit
Erinys regnornm mores
Th. 11, 345 caeco nec Erinyas
ore rogavi {verba locastae). cf.
Eumenis, Furia, Megaera, Ti-
siphone
Eriphylaeus : Th. 4, 211 sic Eri-
phylaeos aurum fatale {Har-
moniae w<o»?47e)penates inrupit
Eriphyle tixor Amphiarai cf. Th .
2, 299 coniunx perituri vatis.
4, 193 perfida coniunx. 7, 788
poenasque nefandae coniugis.
12, 123 vatis . . . inpia coniunx.
praeterea cf. Th. 8, i04. 8, 121
Erymanthias : Th. 4, 329vixDrya-
dum thalamis Erymanthia-
dumque furori Nympharum
mature puer {Parthenopaeus)
Erymanthis : Th. 9, 594 rapta fe-
rox Erymanthidos ursae ora
ferens {Atalante)
Erymanthius 1) adiect.: Th. 12,
805 Arcada qvio planctu gene-
trix Erymanthia {Atalante)
clamet 2) subst. Th. 5, r,65
rectoque Erymanthius {Par-
thenopaeus) ense
Erymanthos monsArcadiac: Th.
4,298 Herculeo vulgatos robore
montes monstriferumque Ery-
manthon et aerisonum Stym-
phalon. cf. Arcadius
Erythrae oppidum Boeotiae : Th.
7, 265 dites pecorum comitan-
tur Erythrae
Erythraeus a mari Erythraeo:
Th. 7, 566 Erythraeis . . . victor
(Bacchus) ab oris. cf. Eubra
Thetys
Eryx Thebanorum sociu^ qui-
dum: Th. 9, 128 Tanagraeum-
INDEX NOMINVM
515
que Phalanthum atque Ery-
cem . . . crinito a vertice figit
Hippotnedon. haud scio an Ab-
antiades sit propter illud cri-
. nito a vertice d. Th. 9, 158
Eteocles Oedipodis fiUus, frater
Polynicis: Th. 12, 9i regem te
{Menoecea), regem tristes Ete-
ocleos umbrae aspiciant. 12,
421 cui {rogo) torrere datum
saevos Eteocleos artus Th.
3, 214 multumque nefas Ete-
oclis acerbat ( J^/^eMs). 7,227
nuntius attonitas iamdudum
Eteoclis ad aures explorata
ferens. 9, 86 hortatus Eteoclis
et arma secuti {socii Theha-
norum). 12, 57 saevi manes Ete-
oclis iniquos Th. 2, 384 du-
rum Eteoclea cernit {Tydeus)
sublimem solio. 7, 539 fidum
Eteoclea nuper expertus {Ty-
deus). 7, 688 nec segnem Ar-
golicae sensere Eteoclea tur-
mae. 8, 353 Eteoclea mittunt
Neistae {portae). 8, 687 Erinys
infando differt Eteoclea fratri.
11, 186 spectent {Argivi) et vo-
tis victorem Eteoclea poscant.
11,268 dubium etpugnas cunc-
tantem Eteoclea. 11,388 Eu-
menis eiecit fractis Eteoclea
portis cf Th. 1, 165 saeve.
1, 137. 1, 298. 1, 322. 1, 369. 1, 430.
2,482 rector. 2,699 duci. 3, lAo-
niae moderator perfidus orae
(aulae co). 3, 78 rex ferus. 3,
82 trucis ora tyranni. 3, 96 du-
cis infandi. 3, iio sontis ini-
qua tyranni iussa 3, 206 regis
iniqui. 4, 346 ducis furiis. 7,
374 rector (ductor co). 8, 70
10, 20 rex. 10, 699 si insidiis
et fraude dolosa rex agit. cf.
etiam Agenoreus , Aonides,
Echionius, Labdacius, Oedi-
pedionides , Oedipodionius,
Tyrius
Eteonos oppidum Boeotiae: Th.
7, 266 densamque iugis Eteo-
non iniquis {cf Hom. B 497
TtoXv^KVT^fiov r' 'Etecdvov)
Euboea: Th. 9, 768 te {Lamum)
praeceps Euboea tulit Th.
7, 235 exciverat {Mars) omnem
Aoniam Euboeamque et Pho-
cidos arva. cf Abantiades,
Caphereus, Carystos, Euripus
Eubois adiect: A. 1,414 quati-
tur navalibus ora Eubois
Euhadne uxor Capanei: Th. 12,
126 gravis {sc. animo) Euhadne.
12, 801 turbine quo sese caris
impleverit (instraverit a>) au-
dax ignibus (Ictibus P) Eu-
hadne. cf Capaneius
Euhan: Th. 2, 616 dumque tra-
hit {Dryope) prensis taurum
tibi cornibus, Euhan. 5, 94 a
summis auditus montibus ICu-
han. 5, 496 non iterum obvius
Euhan {Hypsipylae). 6, 675 cui
{Hypsipylae) . . lucidus Eu-
han stirpis avus. 5, 712 tu
gentis conditor, Euhan. cf
Bacchus
Euhippus Arcas quidam: Th. 2,
258 summi delapsus (-um (t>)
culmine templi, Arcados Eu-
hippi spolium, cadit aereus
orbis {i. clipeus)
Euhius : Th. 4, 746 (739) sic Eu-
hius ipse pararat. A. 1, 6i6
ubi ad Thebas vultumque ani-
mumque remisit Euhius et pa-
trio satiavit pectora luxu
Th. 2, 72 praerupti cum te,
tener Euhie, partus transmi-
sere patri. cf. Bacchus
Eumenis: Th. 5, 33 redit ecce
nefas et frigida cordi Eumenis.
7,580 tigres ubi vipereo tactas
33*
516
INDEX NOMINVM
ter utramque flagello Eumenis
in furias animumque redire
priorem inpulit. 8, lo necdum
illum {Amphiaraum) . . . trunca
lustraverat obvia taxo Eume-
nis. 9, 173 impia donec Eu-
menis ex oculis reiecta cae-
rula parma fugit. 11, i98 scidit
orsa novo terrore cruenta Eu-
menis. 11, 330 unde iterum
regni integrata resurgit Eu-
meuisV 11, 388 matre repulsa
Eumenis eiecit fractis Eteo-
clea portis. 12,423 seu dissen-
suros servaverat Eumenis ignes
{versiis deest in P) Th. 2, i86
Eumenidesque aliis aliae sub
regibus. 6, 500 non ipsae hor-
rore sine alto P]umenides vi-
disse queant Th. 1, 229 to-
tiens excitam a sedibus imis
Eumenidum bellasse acies. 1,
598 monstrum infandis Ache-
ronte sub imo conceptum Eu-
menidum thalamis. 2, 52 saepe
Eumenidum vocesque manus-
que in medium sonuere diem
(prope Taenarum). 5, 302 iam
manus Eumenidum captasque
refugerat arces exsaturata Ve-
nus. 7, 218 Eumenidum mores.
7, 477 Eumenidum velut anti-
quissima. 8, 59 vidi egomet
blanda inter carmina {Orphei)
turpes Eumenidum lacrimas.
11, 271 Eumenidum bellique
reum {Eteoclem). 12, 433 pal-
lidus Eumenidum veluti com-
miserit ignis Orcus. 12, 559
sator Eameniduiji (Acheron)
Th. 4, 54 Stj^gias lustrare se-
veris Eumenidas perhibetur
{Elisson) aquis. 4, 526 mini-
stras funestorum operum Eu-
menidas. 12, 696 mediaeque
in sedibus aulae Eumenidas
subitas . . . cernit {Creon). 12,
773 ultricesque parate Eumeni-
das. cf. Erinys, Furia
Eunaeus Thebanus quidam, Bac-
chi sacerdos: Th. 7,649 quis tibi
Baccheos, Eunaee, relinquere
cultus . . . suasit?
Euneos lasonis et HypsipyJae
fdius: Th. 6, 343 omine dictus
Euneos Argoo. 6, 433 iuxta
gemini, nunc Euneos ante et
nunc ante Thoas Th. 6, 464
Euneon audit igneus Aethion
{equus). cf. Iasonides,Lemnius,
Thoas et Th. 5, 713 geminos
iuvenes Lemni de litore vectos.
6, 133. 6, 477
Euphrates: Th. 8, 290 cui latus
Euphratae, cui Caspia limina
mandet (rex Fersarum)
Euripus : Th. 7, 334 qui . . . sulco
Peteona domant refluumque
meatu Euripum, qua noster
{i. Boeotorum), habent
Europa Agenoris filia: A. 2, 74
magno numine vectam quae-
siit {Agenor) Europen. cf. Age-
noreus, Cadmus, Sidonis, Si-
donius, Tonans et Th. 7, I9i.
7, 279
Europa terra: A. 1, 397 meritos
ultrix Europa dolores (de He-
lena rapta) . . . movet A. 1,
788 omne simul roburque de-
cusque potentis Europae me-
ritos ultro iuravit in enses. 2,
64 pudet heu miseretque po-
tentis Europae! A. 1, 82 mi-
scere cruentas Europamque
Asiamque manus {bello Tro-
iano). 1, 410 Phrixi qua se-
mita iungi Europamque Asi-
amque vetat, 1 , 730 quod (bel-
lum) nunc Europamque Asi-
amque quatit
Eurotas amnis Laconicae: Th. 1,
INDEX NOMINVM
517
119 audiit {signum Tisiphones)
et medius caeli Parnassos et
asper Eurotas Th. 4, 227 Tay-
getique phaianx et oloriferi
ivar. oliviferi) Eurotae dura
manus. 10, 498 rigidique na-
tator Oebalus Eurotae. A. 1,
180 Eurotae qualis vada Castor
anhelo intrat equo. cf. Ledaeus
et Th. 8, 432. 10, 504 falso gur-
ges cantatus olori {cf. Th. 4, 227)
Eurus: Th. 1, 193 hinc gelidus
Boreas, hinc nubifer Eurus ve-
la trahunt. 5, 70.5 ubi diversis
maria evertere procellis hinc
Boreas Eurusque, illinc niger
imbribus Auster. 7, 87 si quan-
do ruit debellatasque relin-
quit Eurus aquas Th. 6, 310
certantes Eurique Notique se-
cuntur {Arionem equum)
Euryalus Aeneae comes apud
Vergilium :Th.. 10,448 forsitan
et comites non aspernabitur
umbras {Hoplei et Dymantis)
Euryalus Phrygiique admittet
gloria Nisi
Eurydice Lycurgi uxor, Arche-
mori mater: Th. 6, 136 infaustos
. . . egressa penates Eurydice
Th. 5, 632 ne tristes dominos
orbamque inimica revisam Eu-
rydicen {verba Hypsipylae). cf.
Th. 6, 35 orba parens et Arche-
morus
Eurymedon Thehanus quidam,
Panis vel 1'auni filius: Th. 7,
262 proximus Eurymedon, qui
pastor alia Fauni arma patris
pinuque iubas imitatur equi-
nas. 11, 32 hinc premit {Achi-
vos) Eurymedon . . . Pan illi
genitor Th. 8, 3.56 quatit
Hypsistas (portas) manus Eu-
rymedontis
Eurystheus adiect.: Th. 6, 3H
bella Eurysthea gerentem Am-
phitryoniaden
Eurytion Theb anus quidam :Th.
9, 749 saevius Eurytion (ery-
thion P) vulneratur
FAMA.: Th. 2, 108 iamque ille
{Polynices) novis — scit Fama
— superbit conubiis. 2, 205
socias itFamaper urbes . . . dea
turbida. 2, 346 sollers depren-
dere semper Fama duces . , .
narrat. 3, 426 vigil omni Fama
sono vanos rerum succincta tu-
multus antevolat currum( Jfar-
tis). 4, 32 nunc mihi, Famaprior
mundique arcana Vetustas . . .
pande viros. 4, 369 adcumulat
crebros turbatrix Fama pa-
vores. 5, 692 volucres equitum
praeverterat alas Fama recens.
6, 2 nuntia multivago Danaas
perlabitur urbes Fama gradu.
9, 33 Pama per Aonium rapido
vaga murmure campo spargi-
tur in turmas. 10, 626 Fama
sacratam vocem amplexa vo-
lat. 12, 812 praesens tibi {The-
baidi) B'ama benignum stra-
vit iter
Fata: Th. 3, 241 sic Fata mihi
nigraeque Sororum iuravere
colus {verba lovis). 8, 26 Fata
serunt animas et eodem pol-
lice damnant. 10, 70 scit {luno)
Fata suis contrariaGrais aver-
sumque lovem Th. 8, 12 ipsa
Fatorum deprensa colus {Am-
phiarai morte) Th. 7, 705 de-
mere Fatis iura frequens {Am-
phiaraus). 10, 810 inrumpis
{Mmoeceus) maestas Fatis no-
lentibus umVjras. 11, 619 qui
stetit orantem iuxta praerep-
taque verba dictavit Fatis?
cf. Parcae
518
INDEX NOMINYM
Faunus: Th. 7, 262 pastoralia
Fauni arma patris {cf. Euryme-
don et 9, 38i) Th. 9, 819 Fauno
Nymphaque Ismenide natus . . .
Crenaeus Th, 5, 582 silvico-
lae fractae gemuistis haiun-
dine Fauni. A. 1, 240 quaerunt
puerilia carmina (Achilles)
Fauni Th. 2, 522 non com-
moda sacris Faunorum {silva).
■4, 696 cupidas Faunorum ar-
cebo rapinas {Bacchi ad Nym-
pha^ verha). 6, 96 fertur silva
. . . Nymphas etiam mutasse
superstes Faunorumque gre-
ges. cf. Th. 6, 112 semideum-
que pecus. 9, 38i et Pari
Fides: Th. 11, 98 licet alma Fi-
des Pietasque repugnent. cf.
etiam Th. 7, 2i7
Fortuna: Th. 6, 474 hic anceps
Fortuna diu decernere prima
ausa venit. 6, 692 cui spes in-
fringere dulce inmodicas, For-
tuna. 6, 937 vires hausit For-
tuna nocendi. 8, 39 magno
me (Ditem) tertia victum
deiecit Fortuna polo. 8, 456
ingentes Fortuna viros inlu-
strat utrimque sanguine in
adverso. 10, 194 vocat obvia
Virtus et poscit Fortuna ma-
nuB. 11, 303 non ita Sidoniam
Fortuna reliquerit urbem. 11,
448 substitit in scelere et pau-
lum Fortuna morata est. 11,
650 laeta ducum spes elusisse
duorum res Amphionias alio
. . . maligna transtulerat For-
tuna manu. 12, 35 lusit For-
tuna parumper. 12, 197 adspi-
retque pio Fortuna labori. 12,
422 sive locum monstris iterum
Fortuna parabat. 12, .505. 12,
547 cui {Theseo) maxima laudis
semina de nostris aperit For-
tuna ruinis. A. 1, 738 adnuerit
Fortuna, precor Th. 1, 510
deprendi, Fortuna, deos. 2, 489
si fratrem, Fortuna, dares. 11,
659 quid, melior Fortuna, po-
tes? (potest <x>). 12, 338 sed
bene habet, superi, gratum est,
Fortuna!
Fuga: Th. 10, 559 caecis Fuga
circumfusa tenebris
Furiae : Th. 4, 643 sed Furiae ge-
minumque nefas {regna habe-
bunt vel sim.). 8, 24 stant Fu-
riae circum {mortuorum ani-
mas) variaeque ex ordine Mor-
tes. 8, 382 Furiae rapuerunt
licia Parcis Th. 2, 10 primas
Furiarum pertulit iras {Laius).
3, 630 quae vos Furiarum ver-
bera caecos exagitant? 4, 133
sontes Furiarum lampade ni-
gra quinquaginta ardent tha-
lami {Danaidum). 4, 633 Furi-
arumque atra fatigat concilia
Th. 6, 30 Furias et Lemnon
et artis arma inserta toris. 7,
469 {Oedipus) inplorat Furias.
8, 248 Ditem et Furias. 11, 670
Furias averte. 12, 510 vicit
{ara Clementiae) et Oedipodae
Furias Th. 11, 631 heu Furiae
Th. 11,403 Furiis hortanti-
bus. 11, 537 nec iam opus est
Furiis. cf. Acheron, Dirae, Eri-
nys, Eumenis, Megaera, Tisi-
phone et Th. 12, 647 anguico-
mae . . . sorores
Furor Martis comes: Th. 3, 424
comunt Furor Iraque cristas.
4, 661 sunt illic Ira Furorque.
6, 74 Odia aspera ubique et
Furor et . . . Discordia. 7, 52
laetusque Furor. 10, 5.58 Luc-
tusque Furorque. 11, 619 Furor
illa et movit Erinys Th. 9, 833
leliqui sudant ad bellaFurores
INDEX NOMINVM
519
GAETULUS: Th. 9,739 leo, cui
parvo mater Gaetula cruentos
suggerit ipsa cibos. 4, 494 qua-
lis Gaetulae stabulantem ad
confraga silvae venator . . . le-
onem expectat cf. Massylus
Ganges amnis Indiae: Th. 7, 687
Thebana {i. Bacchi) iuratus in
orgia Ganges. 12, 787 thjrso
bellante subactus . . . iam mar-
cidus . . . Ganges Th. 1, 686
quique bibit Gangen aut ni-
grum occasibus intrat Ocea-
num. 4, 387 tumidum Gangen
. . . perfuris (Bacchus). cf. Bac-
chus, Indi
Ganymedes cf. Phrygius
Gargaphie fons Boeotiae: Th. 7,
274 quos . . . Melas Hecataeaque
gurgite nutrit Gargaphie
Gargara mons Troadis: Th. 1,
549 Gargara desidunt surgenti
(Ganymedi) et Troia recedit
Gauranus a Gauro monte Cam-
paniae: Th. 8, 545 ulmus vitis-
que, duplex iactura colenti (co-
loni o>), Gaurano de monte ca-
dunt
Geloni Scythiae gens: A. 2, 133
quo turbine contum Sauroma-
tes falcemque Getes arcumque
Gelonus tenderet Th. 2, 421
refugo pallentes sole Gelonos
Germania cf. Rhenus
Getae Scythiae vel Thraciae gens :
A. 2, 133 quo turbine contum
Sauromates falcemque Getes
arcumque Gelonus tenderet
A. 1, 759 cum Scythicas rapuere
(Amazones) domos et capta Ge-
tarum moenia Th. 4, 654 ar-
miferos . . . orgia ferre Getas
. . . adsueverat (Bacchus)
Geticus Thracius: Th. 12, 63 1
raptae qui conscius Orithyiae
celavit ripis Getico8(i. Boreae)
Elisos amores. 6, 348 Getici
pecus hic Diomedis . . . habet.
1, 275 Geticoque pecus stabu-
lare sub Haemo. 9, 532 Getico
qualis procumbit in Haemo . . .
quercus. Th. 2, 595 Geticae
si fas est credere Phlegrae. 5,
306 Getico nuper ditata {Lem-
nos) triumpho. 3, 221 Mars
Geticas populatus caedibus
urbes. 4, 422 Getica Boreas in-
pactus ab Ursa. 4, 18I Getico
. . flebile vati {Thamyridi) Do-
rion. 12, 478 Geticae non plura
queruntur hospitibus tectis
trunco sermone volucres {Bro-
cne et Philomela)
Gigantes : Th. 4, 176 galeaeque
corusca prominet arce Gigans
Th.5,569 si consertum super
haec mihi {Capaneo) membra
Giganta subveheres Th. 4,
534 solidoqueintorta adamante
Gigantum vincula. 8, 42 habeo
{Dis) iam quassa Gigantum
vincula. cf. Aegaeon, Aetne,
Aloidae, Briareus, Enceladus,
Giganteus, lapetus, Ossa, Pal-
lene, Pelion, Phlegra, Phle-
graeus
Giganteus: Th. 7,731 clare Gi-
ganteis etiamnum Asope fa-
villis
Glaucus: Th. 7, 335 Anthedon,
ubi gramineo de litore Glau-
cus poscentes inrupit aquas.
cf. Anthedonius
Glisas oppidum Boeotiae: Th. 7,
307 hi deseruisse feruntur exi-
lem Glisanta . . . Baccho Gli-
santa colentes
Gnosiacus Cretensis: Th. 6, 725
Gnosiacos arcus habet et vaga
tela Menestheus
Gnosis Ariadne: Th. 12, 676
520
INDEX NOMINVM
absumpto pallentem Gnosida ]
(-sia P) filo
Gnosius : Th. 11, 571 si modo Age-
norei stat Gnosia iudicis {Mi-
nois) urna
Gorge mulier Lemnia: Th. 5, 207
Elymum temeraria Gorge . . .
superstans Th. 5, 216 oculis-
que tremens et murmure Gor-
gen quaerit Elymus
Gorgon : Th. 2, 717 Minervae as-
perso crudescit sanguine Gor- '<
gon. 8, 762 stetit aspera Gor-
gon crinibus emissis in Mi-
nervae pectore {cf. Th. 2, 597. i
8, 518 A. 1, 299) Th. 1, 544 '
anguicomam praesecto Gor- i
gona collo ales {Perseus) habet
Th. 11, 414 Gorgone cruda
virago {Minerva). cf. Medusa i
Gorgoneus : Th. 4, 6i vatum qua
conscius amnis {Pirene) Gor- i
goneo percussus equo {Pegaso).
2, 278 Gorgoneosque orbes in
Harmoniae monili effinxit Vul-
canus j
Gradivus : Th. 3, 261 fervidus in j
laevum torsit Gradivus habe- |
nas. 4, 36 quae moverit arma
Gradivus. 4, 639 Lernaeosque
trahit fatalis alumnos Gradi-
vus stimulis. 5, 357 averso ri-
sit Gradivus in Haemo. 7, i05
pronis Gradivus equis Ephy-
raea premebat litora. 7, 667
gener huic est luppiter urbi
{Thebis) Gradivusque socer. 8,
707 quique apicem torvae Gra-
divus habebat cassidis. A. 1,
485 Odrysiam Gradivus in has-
tam surgeret Th, 3, 220 Gra-
divum acciri propere iubet
{luppiter). 9, 822 Gradivum
complexa Venus. 10, 894 ta-
cita Gradivum respicit ( Venus) \
ira Th. 4, 14 cadit ingens i
rite Tonanti Gradivoque pecus
Th. 3, 11 paucosne, pater
Gradive, manuve legimus in-
decores? 7, 20 hicne tuus, Gra-
dive, furor? 7, 695 nec tarde
fratri {ApoUini)^ Gradive, de-
disti, ne . . . 9, 5 praecipuum
tunc caedis opus, Gradive, fu-
rebas. 9, 825 nonne hanc {Di-
anam), Gradive, protervam . .
vides medio se ferre virorum
coetibus? {verha Veneris). 11,
40 quas volvis, Gradive, vices ?
Th. 9, 439 non spumifer al-
tius HelDrus Gradivo bellante
rubet. cf. Mars
Graea oppidum Boeotiae: Th. 7,
332 Aulida qui Graeanque se-
runt
Graecia: A. 1,456 tunc primum
Graecia vires contemplata
suas. 1, 870 te {Achillem) tua
suspensis expectat Graecia
signis. cf. Achaeus, Achivus,
Argolicus , Doricus , Graius,
Inachius, Lerna, Lernaeus, Pe-
lasgus, Pelopeus
Graiugena: Th. 6, 215 versis du-
cunt {turmas) insignibus ipsi
Graiugenae reges A. 1, 36
omnis . . . plaga Graiugenum
tumidis coniurat Atridis
Graius {in Thebaide Grai ple-
rumque Peloponnesios sifjnifi-
cant opponunturque Thehanis)
1) suhst. : A, 1, 735 cum Graius
notaque fide celeberrimus
{Lycomedes) Th. 10, 452 re-
ducem . . . Grai Thiodaman-
ta vident Th. 6, 127 portant
inferias , . . primi Graiorum,
8 , 259 cetera Graiorum curis j
armisqus iacebat fessa co-
hors, 12, 63 bellicus agger
(*". rogus) curribus et clipeis
Graiorumque omnibus armis
INDEX NOMINVM
521
sternitur. 12, 592 non haec
ego pectora liqui Graiorum
{verba Thesei). A. 1, 847 cal-
lida dona Graiorumque do-
los Th. 5, 678 te {Lycurgum)
victoria Graium inveniet . . .
gementem. 6, 5 Graium exmore
decus. 7, 608 rumpitur et Grai-
um subito per castra tumultu
concilium. 8, 467 turbabatque
{Idas) agmina Graium. 9, 158
inhumataque corpora Graium.
10, 838 exhaustis olim Graium-
que suisque {Capanei) missi-
libus. 12, 55 queritur misera-
bile Graium imda cohors
Th. 9, 566 mutua Grais Sido-
niisque simul nectebat vulnera
Mavors. 10, 70 scit {luno) Fata
suis contraria Grais. 10, 156
at non et trepidis eadem so-
por otia Grais suadet. A. 2, 80
fretaque invia Grais Th. 3,
655 quodsi bella effera Graios
ferre vetas. 7, 83 resides in
proelia Graios . . . indignans
{Mars). 8, 342 talia apud Grai-
os. 8, 569 vocat ultro {Atys) in
proelifi Graios. 2) adiect.:
A. 1, 703 ignotaque regi edi-
derat, sed Graia tamen, suc-
cedere terris carbasa. 1, 482
haec Graiae ca^ris iterant tra-
duntque cohortes. Th, 8, 686
convertere oculos utrimque fa-
ventes Sidonii Graique dei. 7,
228 longo docet agmine Graios
ire duces. 3, 339 legatum sese
{Tydea) Graia de gente peten-
dis isse super regnis. 5, 536
ut inde sacer {Archemorus) per
saecula Grais gentibus. 12,399
Grais dantem {Polynicem) ve-
xilla maniplis. 1, 145 monti-
bus . . . Grais effulta . . . atria.
9, 610 more nihil Graio. A. 1,
441 Pelopis terras Graiumque
exhauserat orbem . . . Belli-
potens. Th. 10, 514 cadit in-
tra moenia Graius Ormenus.
5, 117 potuitne ultricia Graius
virginibus dare tela puer. A. 1,
752 venisse Pelasgum ductores
Graiamque ratem 1, 15 quem
{Domitmnum) longe primum
stupet Itala virtus Graiaque.
cf. Graecia
Gyaros una ex Cycladibus: Th.
3, 438 ipsa tua Gyaroque My-
conoque revelli, Dele, times.
Gyas 1) Lemnius quidam: Th. 5,
223 fortemque, timebam quem
desponsa, Gyan {verba Hypsi-
pylae) 2) Thebani tres a) Th.
2, 610 Dircaeumque Gyan
b) Th. 7, 715 intonsumqueGyan
c) Th. 9, 305 ruricolamque
Gyen (-an o>)
HAEDI sidus: Th. 8, 407 cadenti-
bus Haedis. cf. Olenius
Haemon Creontis filius: Th. 7,
252 quam celsns aena Sphinge
per ingentes Homoloidas ex-
eat Haemon. 7, 644 Caeneos
Inachii ferro Mavortius Hae-
mon colla rapit. 8, 354 celsas
Homoloidas occupat Haemon.
8, 457 Danaos Cadmeius Hae-
mon sternit agitque. 8, 497
sterneret adversos etiamnum
Ismenius Haemon Inachidas.
8, 519 levius Cadmeius Haemon
tela rotat. 10, 653 sternebas
Danaos {Menoeceus) ., pariter
Mavortius Haemon. 10, 67i ne
proximus occupet {nobile fa-
tum) Haemon. 10, 728 gemit
Inachia mihi saucius Haemon
cuspide. 11, 290 quid enim
misero {Creonti) super unicus
Haemon? Th. 8, 480 nec
522
INDEX NOMINVM
minus Herculeum (i. ab Her-
cule protectum) contra vagus
Haemona ducit sanguis. 12,
747 quadriiugo celsum quatit
(Thcseus) Haemona curru
Haemonia ThessaUa: A. 1, 921
mittitur Haemoniae (-am co)
nuntius
Haemonides Maeon, Haemonis
cuiusdam filius Thehanus:
Th. 2, 692 socioque gregi non
sponte superstes Haemonides
. . . Maeon. 3, 42 tristis morte
negata Haemonides
Haemonius Thessalicus: Th. 6,
475 Haemonium . . . Admetum.
A. 1, 627 ubi campus et am-
nes Haemonii ? 1,229 Haemonii
(i. Chironis) de rupibus antri.
1, 98 ad Haemonias . . . terras.
1,476 Haemoniis sub vallibus
Haemus mons Thraciae: Th. 11,
ig.-s nive soluta submittitur in-
gens Haemus Th. 12, 733 ceu
pater Edonos Haemi de ver-
tice Mavors inpulerit currus
Th. 1, 275 Geticoque pecus
stabulare sub Haemo (de Dio-
medis equis). 4, 652 marcidus
edomito bellum referebat ab
Haerao Liber. 6, 16 nudo (sc.
nive) iuvat aestivare sub Hae-
mo. 6, 189 gelidove labor su-
datus in Haemo. 6, 357 averso
risit Gradivus in Haemo. 7, 42
Marti cingitur averso domus
inmansueta sub Haemo. 9, 532
Getico qualis procumbit in
Haemo . . . quercus
Haliagmon Argivus quidam: Th.
7, 739 Lernaeum falso simulans
(^j9oWo)Haliagmona (aliamona
P') vultu
Haliartos oppidum Boeotiae:
Th. 7, 274 quorumque novis
Haliartos aristis invidot
Halys 1) Thebanus quidam: Th.
2, 574 nec vertere cuiquam fre-
na secundus Halys 2) Ar-
givus quidam: Th. 9, 152 In-
achium fingebat (Tisiphone)
Halyn
Hammon: Th. 3,476 licet aridus
Hammon invideat (/oy^). cf. 8,
201 cornigeri vatis nemus
Harmonia Martis et Veneris filia,
uxor Cadmi: Th. 2, 290 Cad-
mum comitata iacentem Har-
monia versis in sibila dira que-
rellis Illyricos longo sulcavit
pectore campo Th. 2, 267 di-
rumque monile Harmoniae. 2,
272 Harmoniae dotale decus.
3, 271 genus Harmoniae. 4, 206
divitis aurum Harmoniae do-
tale. 7, 603 penetrale . . . Har-
moniae. 9, 824 commemorat
(Venus) Cadmumque viro ca-
raequenepotesHarmoniae. 10,
893 flet Venus Harmoniae po-
pulos Th. 8, 236 Cythereia
landant conubia et multa
deductara lampade fratrum
(Amorum) Harmoniam
Harpyiae cf. Phineus.
Hebrus amnis Thraciae: Th. 7,
66 mugire rcJfractis corniger
Hebrus aquis. 9, 438 non spu-
mifer altius Hebrus Gradivo
bellante rubet [Th. 5, 78 He-
brumque nivalem Servius suh-
stituit pro gcnuinis verbis Arc-
tonque prementem]
Hebrus Thebanus quidam: Th.
10, 315 Danaus caput amputat
Hebri
Hecataeus: Th. 7,273 Hecatae-
aque . . . Gargaphie
Hecate: Th. 12, 129 illas (matres
Argivorum) et lucis Hecate
INDEX NOMINVM
523
(Diana) speculata Lycaeis
prosequitur gemitu. A. 1, 344
virgineis Hecate (Diana) las-
sata Therapnis Th. 4, 456
tris Hecatae . . . iubet {Tire-
sias) esse focos Th. 4, 515
I novimus . . . turbare (Diana)
\ Hecaten Th. 5, 541 Hecate
ducente. cf. Diana, Luna, Per-
seis, Trivia
Hecateius: A. 1, 447 prima ratis
Danaas Hecateia congregat
Aulis
Hector: A. 1,474 in Hectora so-
lus Achilles poscitur. 1, 883
ceu protinus Hectora poscens
{Achilles) A. 1, 6 nec in Hec-
tore tracto sistere vult poeta
Hectoreus : A. 1, 88 Hectoreo tar-
dabit {Achilles) funere currus.
2, 50 in Hectorea {i. Troiana)
Ida
Helene : A. 2, 64 Helenaque su-
perbus navigat Paris. cf. Th.
7, 792 et Amyclae, Paris, Tyn-
daris
Heliades cf Th. 12,413 et Phae-
thon
Helicaones Thebani duo: Th. 8,
476 duosHelicaonashastatran-
sigit {Amphiaraus)
Heliconis : Th. 7, 756 genitusque
Heliconide Nyrftpha Aetion
Heliconius : Th. 8, ,548 sumpserat
in Danao^ Heliconius arma
Corymbus, ante comes Musis.
7, 631 horrent Tyrrhenos Heli-
conia plectra tumultus. 7, 282
vos etiam nostris, Heliconia
turba, venitis. cf Musae
Helle : A. 1 , 24 qua condita ponto
fluctibus invisis iamNereis im-
perat Helle. cf Phrixus
iHelops Thebanus quidam, Alce-
tae filius: Th. 12, 746 ferrum
. . . ore momordit Helops
Helos 1) oppidum Messeniae:
Th. 4, 181 quos Helos et Pte-
leon (nutrit) 2) Laconicae
oppidum: Th.4,224 quos Helos
(pylos Po>, cf. Ho7n. B 584)
et dubiis Malea vitata carinis
{mittunt)
Hennaeus : Th. 4, 124 rura . . .
Epidauria, dexterlaccho collis,
at Hennaeae Cereri negat. A.
1, 825 qualis . . . Naidas Hen-
naeas inter Diana . . . lucebat
Hercules: Th. 4, 833 (825) quam
tu {Nemea) non Herculis actis
dura magis. 5, 442 magnique
sequens vestigia mutat {Hy- .
las) Herculis. 7, 602 cunabula
magni Herculis Th. 6, 289
parvoque Alcmena superbit
Hercule. 6, 346 satus Hercule
magno {Chromis). 10, 296 mag-
no satus Hercule {Agylleus).
cf. Acheloos, Acheloius, Alci-
des, Amphitryoniades , Cer-
berus, Cleonaeus, Herculeus,
Hesperides, Lapithae, Lerna,
Lernaeus , Molorchus , Oeta,
Tirynthius et Th. 8, 223 sg. 9, 424
Herculeus : Th. 10, 249 Hercu-
leum . . . Agyllea. 6, 464 Her-
culeum . . . Chromin. 6, 532
cratera . . . Herculeum. 4, 106
Herculea turpatus gymnade
vultus amnis {Achelous). 8, 480
Herculeum . . . Haemona (i.
ab Hercule defensum). 6, 893
Herculeis pressum . . . lacer-
tis . . . Libyn {Antaeum). 4, 647
conscia laudis Herculeae du-
meta {Nemea). 10, 77 Hercu-
leae . . . matris onus. 6, 838
Agylleus Herculea nec mole
minor. 6, 368 Herculeam Ne-
meen. 12, 498 fama est . . .
numinis Herculeos sedem {Cle-
mentiae) fundasse nepotes.
524
INDEX NOMINVM
7, 190 noctes Herculeae. 12, 30i
ter noctem Herculeam. 4, i.57
Herculeum paeana canunt Ti-
rynthii. 8, 95 ad Herculeos
. . . raptus (Cerheri). 4, 297
Herculeo vulgatos robore mon-
tes. 10, 261 Herculeae . . . sa-
gittae. 9, 341 Herculeis hau-
stae serpentibus {Hydra) un-
dae. 1, 384 Herculeo signata
vapore Lernaei stagna atra
vadi. 6,480 viribus Herculeis
Hermus amnisLydiae: Th. 4,389
Hermi de fontibus aureus exis
{Bacchus)
Hero cf. Sestias
Herses 1) Amphiarai auriga:
Th. 7, 737 aurigam iactus de-
torquet {ApoUo) in Hersen
(inertem var.) 2) Thehanus
quidam: Th. 9,306 intonsum-
que Hersen {occidit Tydeus)
Hesperides: Th. 2, 281 flebile
germen Hesperidum
Hesperius occidentalis: Th. 12,
228 Hesperio flagrantem gur-
gite currum abdiderat Titan.
3, 407 solverat Hesperii devexo
margine ponti . . . Sol . . .
equos. 10,1 obruit Heaperia
Phoebum nox umida porta
Hesperos stella: Th. 6, 581 cla-
rior omnia supra Hesperos
exercet radios.
Hiberus adiect.: Th. 6,880 collis
scrutator Hiberi. 4, 266 un-
dantemque sinum nodis in-
rugat (Parthenopaeus) Hibe-
ris (/. purpura tinctis). 1, 158
quem {limitem) portu vergens
{SoT) prospectat Hibero
Hiemes: Th. 8,435 circum lora
{Xeptuni) fremunt Nimbique
Hiemesque profundae
Hippasides Hippasi filius: Th.
7, 3.55 Naubolus Hippasides,
tuus, 0 mitissime Lai, hospes
Hippodamia cf. Oenomaus
Hippodamus Oenomai fllius: Th.
6, 346 it Chromis Hippodamus-
que, alter satus Hercule mag-
no, alter ab Oenomao. 6, 437
asperHippodamus. 6,438.6,466
tardumque Cydona {equum)
lacessit Hippodamus. 6, 478
Martius . . . Hippodamus {ah
avo Marte dictus) Th. 6,479
mox Chromis Hippodamum . . .
axe tenet prenso. 6, 487 Thra-
ces equi {Diomedis) ut videre
iacentem Hippodamum
Hippolyte Amazonum regina,
uocor Thesei: Th. 12, 534 po-
pulos in semet agebat {i. vulgi
oculo in se convertit) Hippo-
lyte. 12,636 isset et Arctoas
Cadmea ad moenia ducens
Hippolyte.
Hippomedon unus ex septem:
Th 1, 44 hostilem propellens
caedibus amnem turbidus Hip-
pomedon. 4, 129 arduus Hip-
pomedon {item 5, 560. 6, 654.
9, 91). 5, 665 acerque reducto
adfuit Hippomedon . . . ense.
6, 690. 6, 704 tertius Hippome-
don valida ad certamina tar-
dus molitur gressus. 6, 728.
6,814. 7,430 ferus Hippomedon
. . . cunctantem d^iecit equum.
7, 641 Hippomedon Sybarin
{sternit). 8, 66I morientumque
ora furenti llippomedon pro-
culcet equo. 9, i36. 9, 196 fe-
rus Hippomedon . . . caecum
rotat inrevocabilis ensem. 9,
256 premit agmina Thebes
Hippomedon. 9, 394 furit iac-
tatque tuo {Ismeni) se gur-
gitemaiorHippomedon. 9,457,
9, 514 meus Hippomedon, cui
INDEX NOMINVM
525
gentis origo Mycenae {verha
lunonis). 9, 544 hic ferus
Hippomedon. 9, 568 hic ferus
Hippomedon . . . fletur. 11,
180 dum stagna(isw?eM?') cruen-
tat Hippomedon Th. 9, 154
iuxtaque feri latus Hippome-
dontis. 9, 673 Hippomedontis
adempti orba cohors. 10, 27
Ismenos raptis tumet Hippo-
medontis opimis Th. 9, i45
non ibi Sidoniae valuissent
pellere coepto Hippomedonta
manus. 9, 316 quis tumidis
magnum inclinaverit undis
(inclina .
expugnave-
rit undis o>) Hippomedonta
labor. 9, 340. 9, 463 aequoreo
iactat Teumesius ignis {Is-
menos iratus) Hippomedonta
salo. 9, 561 exanimumque , . .
super Hippomedonta. 10,748.
12, 123 digno plangore Nealce
Hippomedonta ciens. 12, 764
furentem Hippomedonta neci
. . . misimus Th. 8, 743 0,
precor, Atrei si quid tibi san-
guinis umquam, Hippomedon
Hippotades Thehanus quidam:
Th. 8, 698 ilia torvi perforat
(Tydeus) Hippotadae
Hister: Th. 1, 19 bisque iugo
Rhenum, bis adactum (a Do-
mitiano) legibus Histrum
Homoloides portae Thebarum:
Th. 7, 252 per ingentes Ho-
moloidas exeat Haemon. 8,
354 celsas Homoloidas occu-
pat Haemon
Hopleus Aetolus quidam, Tydei
comes: Th. 8, 726 telumque
iacit (Tydeus) quod proximus
Hopleus praebuerat. 10, 347
Calydonius Hopleus. 10, 350.
10, 402 egregii nondum du-
cis inmemor Hopleus Th. 9,
204 maestum videt Hoplea
tandem; Tydeos hic magni
fidus comes Th. 10, 400 fixo
transverberat (Aepytus) Ho-
plea tergo. 10, 465 Hopleaque
exquirunt tardumque Dyman-
ta queruntur (6^?m"). c/". Aetolus
Horae: Th. 3, 410 rapidis ad-
currunt passibus Horae ut
SoUs equos curent
Hyacinthus cf. Oebalius
Hyampolis oppidum Phocidis:
Th. 7,345 Hyampolin (hyanp-
P) acri subnixam scopulo.
Hyanteus Boeotius: Th. 1, 183
Cadmus exul Hyanteos inve-
nit regna per agros
Hybla oppidum Siciliae melle
nobile: A. 1, 557 in antra re-
verti melle novo gravidas
mitis videt Hybla catervas
(apium)
Hydaspes amnis Indiae: Th. 9,
441 an Eous melius pacatur
{a Baccho) Hydaspes? Th.
8, 237 gemmiferum thyrso po-
pulatus {Bacchus) Hydaspen
Hydra: Th. 4, 169 squalet {in
Ciipanei clipeo) triplici ra-
mosa corona Hydra recens
obitu cf. Herculeus
Hylaeus unus ex Centauris: Th.
4, 140 montano duplex Hylaeus
ab antro praecipitat Th. 6,
539 tenet ipse {Hercules) fu-
rentem Hylaeum. cf. Lapi-
thae
Hylas Herculis comes: Th. 5,
443 Ilcrculem vix cursu tener
aequat Hylas
' Hyle oppidum Boeotiae: Th. 7,
267 qui breve litus Hyles . . .
habent
Hyllus Herculis filius: Th. 8,
; .507 nec si ipsum comminus
I Hyllum Tydeos hasta tui . . .
526
INDEX NOMINVM
petat {Herculis ad Minervam
verba)
Hymen: Th. 3, 691 ex quo pri-
mus Hymen movitque infausta
sinistram luno facem (m Ar-
giae nuptiis). 5, 7i mutus
Hymen {Lemni)
Hymettus mons Atticae: Th.
12, 622 olentis arator Hymetti.
cf. Actaeus
Hypanis Argivus quidam: Th.
8, 491 flavumque Hypanin fla-
vumque Politen occidit Hae-
mon
Hyperboreus septentrionalis : Th.
12, 650 Hyperboreos ubi nu-
bilus institit axes luppiter.
5, 390 talis Hyperborea viridis
nive verberat agros luppiter.
1, 692 Hyperboreae glacialis
portitor Ursae
Hyperenor Argivus quidam:
Th. 8, 493 victis Hyperenora
(-entora P) iungit Haemon
Hyperion Sol: Th. 11, 120 trepi-
dumque Hyperionis orbem
subfundi maculis {apparenti-
hus Furiis) Th. 3, 35 ubi
primum maxima Tethys in-
pulit Eoo cunctantem Hype-
riona ponto. 8, 47 Stygio
praetexam Hyperiona caelo
{verba Ditis). cf. Sol, Apollo
Hyperionius: [Th. 4,716 Hype-
riouios . . . Phaethontis equos]
Th. 12, 413 sic Hyperionium
tepido Phaethonta sorores fu-
mantem lavere Pado
Hypseus Asopi fdius: Th. 7,72;}
Asopius Hypseus {item 8,428.
9, 256). 8, 445 Argum ferus
inpulit Hypseus. 9, 252 ster-
nit . . . Antiphon Hypseus,
Hypseus Astyagen. 9, ,540. 9,
ii^s hic ferus Hippomedon,
illic non segnior Hypseus fle-
tur. 11, 280 ubi maximus
Hypseus? Th. 9,270 Hypseos
hasta Tagen . . . mersit. 9,
561 clipeumque revellit Hy-
pseos (Ipsius Pa>). 9,672 Hy-
pseos hinc turmae desolatum-
que magistro agmen Th. 7,
310 celsos umbrantem . . Hy-
psea quadriiugos. 7, 328 talem
Cadmeo mirabimur Hypsea
campo. 8, 355 Hypsea Proe-
tiae {portae) . . . fudere
Hypsipyle Ihoantis fdia: Th. 5,
39 claro generata Thoante
servitiumHypsipyle vestri fero
capta Lycurgi. 5, 544. 6, 132
nec Hypsipyle raro subit ag-
mine (m Archemori funere).
6, 245 fessis hic flumina mon-
strat Hypsipyle Danais
Th, 6, 341 lasonidae iuvenes,
nova gloria matris Hypsipy-
les Th. 5, 712 inopinaque
gaudia maestae intulit {deus
aliquis) Hypsipylae Th. 4,
728 (721) tristem Hypsipylen.
4, 748 (741) subitam pulchro in
maerore tuentur {Argivi) Hy-
psipylen. 5, 694 sic meritam
Hypsipylen iterant. 6, 178
gementem Hypsipylen \*^ 1
Hypsistae portae Thebarum:
Th. 8, 356 quatit Hypsistas
manus Eurymedontis
Hyrcanus: Th. 6, .598 celeres
Hyrcana per avia cervi. 4,
678 Hyrcanae ad signa iuga-
les {tigrides Bacchi) intumuere
iubas. 6, 204 Scythicos ar-
menta per agros Hyrcanae
clausere leae. 7, 524 ab Hyr-
canis hoc Odrysiisve tulissem
regibus. 7, 69 Hyrcano in san-
guine pulcher {Mars). 9, 15
Hyrcanis bellare . . . tigribus.
12, 170 tigridis Ilyrcanae ie-
INDEX NOMINVM
527
iunum murmur. 8, 572 Hyr-
cana leo Caspius umbra. cf.
Caspius, Scythicus.
lACCHUS: Th. 2, 86 Ogygii si
quando adflavit lacchi («. vini)
saevus odor Th. 4, 123 dex-
terlaccho collis, at Hennaeae
Cereri negat. 8, 492 crinem
hic (Polites) pascebat laccho.
cf. Bacchus
lalmenides Thebanus quidam:
Th. 10, 510 pronus lalmenides
(Protinus alm- P)
lalmenus Thebanus quidam :
Th. 10, 305 nuUos visurus lal-
menus (ialminus P: palme-
nus o>) ortus
lapetus unus ex Titaiiibus: Th.
10, 916 Stygias rupisse catenas
lapetum . . . putes
lapyx Thebanus quidam, Al-
cetae filius: Th. 12,746 ferrum
. . . umero transmisit lapyx
lasides ah laso rege Argivo-
rum 1) Adrastus: Th. 1, 541
tasides pateram famulos ex
more poposcit. 6, 914 dux
vetat lasides {nudo concurrere
ferro) 2) de alio quodam
Argivo: Th. 8, 438 Phaedimon
lasiden arcu Dircaeus Amyn-
tas destinat
lasides mulieres Argivae: Th.
2, 254 hic more parentum la-
sides . . . libare comas . . .
solebant
lasius adiect. ab laso rege Ar-
givorum: de ipso Th. 2, 219
lasiusque senex (inter maio-
res Adrasti)
lason: Th. 5, 403 nondum mihi
(Hypsipylae) notus lason. 5,
456 blandus lason virginibus
dare vincla novis. 0, 471 so-
ciosque appellat lason elferus.
5, 479 rate celsus lason. 5,
726 umeris amborum {Hypsi-
pylae fdiorum) intextus lason
Th. 3, 521 in dubiis audi-
ditus lasoni (-ne Pco) Mopsus.
cf. Aeson^ Medea
lasonides: Th. 6, 340 lasonidae
iuvenes, nova gloria matris
Hypsipylae. c/^.Euneos e^Thoas
lasonius: A. 1, 65 iura freti . . .
rupit lasonia puppis Paga-
saea rapina
Icarius Atticus Bacchi hospes:
Th. 12, 619 gentilibus hospita
divis Icarii Celeique domus.
cf. Erigone, adiect. Icarius
Icarius adiect.: Th. 4, 784 (776)
Icarii quamvis iuba fulguret
astri {Caniculae). 4, fi55 Ica-
ria {sic (oT^mg.: uvifera P^)
Rhodopen adsueverat {Bac-
chus) umbra {i. vitium)
Ida vel Ide {hoc in exitu ver-
sus, illud in medio) 1) mons
Cretae: Th. 1, 278 placet (iot??)
Ida nocens mentitaque manes
Creta tuos. 7, 188 nec ullas
Cyllene secreta tubas Minoave
curet Ida Th. 4, 792 (784)
magnis resonat vagitibus {lo-
vis) Ide Th. 4, 104 quae lo-
ve provocat Iden Olenos
2) mons Troadis: A. 1,872 per-
fida palleat Ide. 1, 927 illius
{Achillis) ante oculos nova
bella et Xanthus et Ide
A. 1, 67 iniustae temerarius
arbiter Idae {Paris) A. 2,
50 in Hectorea . . . Ida
Idaeus Phrygius vel Troianus:
Th. 5, 95 cum sacra vocant
{i. Cybelae) Idaeaque suadet
buxus {tibia). A. 1,25 Thetis
Idaeos {i. Paridis) . . . expa-
vit vitreo sub gurgite remos.
Th. 8, 221 gemina aera sonant
528
INDEX NOMINVM
Idaeaque (i. Cyhelae) terga
{i. tympana) et . . . buxus. 4,
292 Idaeis {i. ministrorum Cy-
belae) ulutatibus aemulus
Azan
Idalius ab Idalio oppido Cypri:
Tii. 5, 63 Idalias procul able-
gasse volucres {i. columbas)
f ertur ( Venus Lemnum petens) .
12, 16 ubi . . . Idaliae volu-
cres fulvum aspexere draco-
nem. A. 1,372 Idaliae volucres
Idas 1) unus ex Argonautis;
Th. 5, 405 {lason) hortatibus
Idan (-am o>) et Talaum . . .
iterans. 2) Eleus quidam:
Th. 6, 553 Idas, nuper Olym-
piacis umbratus tempora ra-
mis, prosilit. 6, 571. G, 583
proximus et forma nec mul-
tum segnior Idas cursibus. 6,
603 Parthenopaeum gradu pre-
mit horridus Idas. 6, 644 cli-
peum gerit inprobus Idas
Th. 6, 621 sunt et quis Idae
placeat dolus. i), 122 Pisaeaque
praepetis Idae turma (var. Tur-
ba) subit Th. 6,613 infesto-
que volans {crinis Partheno-
paei) obtenditur {var. ost-)
Idae. 6, 629 latus hoc conce-
ditur Idae Th. 9, 755 fusum
donec prolapsus (Eurytion
Thebanus) in Idan (-am ft>)
decidit 3) Lacedaemonius
quidam: Th. 7, .588 Taenarium
qui proximus Idan (-am o>)
. . . premunt {Thebani)
4) Thebanorum socius quidam :
Th. 8, 466 fumiferam quatiens
Onchestius Idas lampada
Ide 1) mons cf. Ida 2) mu-
lier Thebana: Th. 3, 134 magna
parens iuvenum, gemini nunc
iuneris, Ide
Idmon medicus: Th. 3, 389 vul-
nera {Tydei) dum lymphis
Epidaurius eluit Idmon
Ignavia: Th. 10, 90 Somni li-
men opaca Quies et pigra
Oblivio servant et numquam
vigili torpens Ignavia voltu
Iliacus: A. 1, 401 facinusque
relatu asperat {Agamemnon)
Iliacum {i. Paridis). 1, 97 ra-
tibus bellare parabat {Thetis)
Iliacis {i. Paridis). 1, 76 Iliaci
scopulos . , . sepulcri {Achil-
lis). cf. Troianus, Troicus
Ilion: A. 1, 959 captumque re-
versus Ilion Achilles Deida-
miae promittit. cf. Troia
Illyricus: Th. 2, 291 Cadmum
comitata iacentem Harmonia
. . . Illyricos longo sulcavit
pectore campos. 3, 290 Har-
monia Illyricas (inl- P) de-
iectat (ei- o) in herbas
Impetus: Th. 7,47 primis salit
Impetus amens e forib\i8{Mar-
tis)
Inachidae Argivi: Th. 2, 245 sn-
perosque in vota fatigant
Inachidae. 3, 366. 4, 648 Ne-
meen . . . vaga legione tene-
baiit Inachidae. 6, 133 val-
lant {Hypsipylen) Inachidae
memores. 6, 273 haud illum
{Herculem) inpavidi, quamvis
et in aere suumque Inachi-
dae videre decus. 6, 428. 6,
651. 6, 80(1. 8, 448 Inachidae
gemini. 9, 3 ipsi etiam minus
ingemuere iacentem ( Ty-
deum) Inachidae Th. 0, 3 I
sancire novo sollemnia busto
Inachidas. 8, 498 sterneret ad-
versos . . . Haemon Inachidas. |
9, 176 aspicit {Hijypomedon)
. . . quietos Inachidas. 9, 512.
10, 207 tune . . . inertes Ina-
chidas . . . tantam ])atiere
INDEX NOMINVM
529
amittere noctem {Amphiarai
ad Tlnodamantem verba)
Th. 3, 608 Inachidae vosque
o socio de sanguine Achivi.
5, 734 0 ductor Nemeae lec-
tique potentes Inachidae. 7,
520 ad vestrum gemitus nunc
verto pudorem , Inachidae
{verba locastae). 8, 7^6 mise-
rescite, clamat {Tydeus), In-
achidae. ll,43oInachidaeTy-
riique. ef. Argivi.
Inachis 1) sing.: Th. 12, 303 In-
achis Argia 2) plur.: Th.
12, 107 orbae viduaeque rue-
bant Inachides (*. matres con-
iugesve septem heroum)
Inachius Argivus: Th. 7, 15 ac-
cendere iussus {Mars) In-
achias acies. 6, 5ii Inachii
(-0 Po>) sanctum {serpentem)
dixere Tonanti agricolae. 1,
660 pallidus Inachiis qui {glo-
bus) desuper inminet Argis.
7, 644 Caeneos Inachii . . . Hae-
mon colla rapit. 4,699 Inachi-
os haurit sitis ignea campos.
5, 673 ducem servatricemque
cohortis Inachiae {Hypsipy-
len). 7, 145 Inachias . . . co-
hortes. 2, 430 Inachiae dota-
lis regia . . . coniugis {Argiae).
10, 728 gemit Inachia . . . sau-
cius Haemon cuspide. 11, i74
superest quodcumque cruoris
Inachii. 2, 32 Inachiae (/. Pe-
loponnesiacae) dixerunt Tae-
nara gentes. 9, i52 Inachium
fingebat {Tisiphone) Halyn.
4, 749 (742) Inachii proles in-
fausta Ljcurgi {Archemorus).
8, 670 Inachias . . . Mycenas.
8, 319 Inachiis . . . ab oris. 2,
199 Inachius pater {Adrastus).
11,199 Inachii voltus expressa
{Euntenes) Pherecli {var. pe-
Stativ.s Thebais
richi). 2, i45 Inachio . . . regi
{Adrasto). 8, 533 Inachii . . .
reges. 1, 324 Inachias urbes
{item 7, 102). 10, 322 Inachius
y Sites {Thiodamas). c/'. Inachus
adiect.
Inachus amnis Argolidis eiusque
numen: Th. 1,357 ruit agmine
magno (factoP^^Oi) Inachus. 2,
218 pater ipse bicornis in lae-
vum prona nixus sedet Inachus
urna. 4, 712 aret . . . ingens
Inachus. 5, 748 dum pater Ina-
chus ibit. 6, 275 pater . . . re-
cubans super aggere ripae
cernitur emissaeque indulgens
Inachus urnae. 7,553 Inachus
ante retro nosterque Achelous
abibit. 10, 767 Inachus inde-
cores pater aversetur alumnos
{i. Argivos victos) Th. 7, 420
mugire potentem Inachon agri-
col&e {narrant). 9,444 nonhoc
ex amne potentem Inachon
aut saevas victor revehere
{Hippomedon) Mycenas Th.
4, 119 fluviorum ductor Achi-
vum, Inache.
Inachus adiect. i. q. Argivus:
Th. 1, 619 stupet Inacha pubes
(plebes ct>). 8, 363 tristis . .
gradum tarde movet Inacha
pubes. 3, 249 versasque solo
super Inacha tecta etfundam
turres {verba lovis). cf. Ina-
chius
Inarime insula ante oram Cam-
paniae sita^ qua Gigantes op-
pressi erant: Th.lO,9i7 victam
supera ad convexa levari In-
arimen Aetnamve putes
Indi: Th. 7, isi anne triumpha-
tos fugiam {Bacchus) captivos
ad Indos? 8,239 ignotos po-
pulis ostenderet {in triumpho
Bacchus) Indos. A. 1, 618 {Bac-
84
530
INDEX NOMINVM
chus) hostiles invisit fortior |
Indos !
Indus adiect.: Th. 7, 569 Indum 1
gramen olentes {JBacchi tigri-
das)
Ino Athamantis uxor, mater Pa- \
laemonis -. Th. 4, 562 auhelam
cernimus Ino respectantem
arcus et ad ubera dulce pre-
mentem pignus. cf. Inous, ;
Isthmos,Leucothea,Palaemon, '
Thebanus
Inous: Th. 10, 425 per . . . cuna- |
bula Bacchi Inoamque fugam \
vestrique Palaemonis annos. \
4, 59 Inoas Ephyre solata que-
rellas
Insidiae: Th. 7, 50 occultis en-
sibus adatant in Martis domo
Insidiae
lo Inachi filia, mater Epaphi: i
Th. 6, 276 lo pos tergum {i. \
Inachum sequitur)., iam prona
dolorque parentis
locasta: Th. 1, 68i est genetrix
locasta mihi {verba Polynicis). \
7, 474 sordentibus obsita ca- |
nis . . . locasta. 7, 609 fugit \
exertos locasta per hocjtes. 8, |
641 caramque tremens locasta
vocabat Ismenen. 8, 646. 10,
798 potitur natis (habet ecce
Buos ft>) locasta. 11, 492 dum
lampade nostra in thalamos
locasta \eTiit{verha Tisiphones)
Th. 2, 294 teque etiam, in-
felix, perhibent, locasta, de-
corum possedisse nefas {i. Har-
moniae monile). c/". Th. 1,68.
1,234. 2,441. 11,315. 11,635 re-
gina
lon Eleus quidam: Th. 8, 453
cultor lon Pisae cultorem
Daphnea Cirrhae . . . prostra-
vit Th. 9, 252 sternit lona
Chromis
lonium mare : Th. 2, 106 magnum
si iam tollentibus austris lo-
nium nigra iaceat sub nube
Th. 6, 52 trucis lonii rabies
Th. 1, 14 cur non expaverit in-
gens lonium socio casura Pa-
laemone mater. 6, 307 per lo-
nium Libycumque natanti-
bus . . . equis {Neptuni). A. 1,
35 video iam mille carinis
lonium Aegaeumque premi
{verha Thetidis).
lonius adiect. : Th. 3, 23 fluctibus
loniis Calabrae datus arbiter
alno. 4, 105 loniis et fluctibus
hospita portuChalcis {Aetoliac.
oppidum). 2, 729 lonias qua
despectare procellas dulce sit,
Iphinous Thebanus quidam : Th.
7, 714 Amphiaraus occiditQhio-
min Iphinoumque (Iphidno-
umque P) Sagenque
Iphis Argivus quidam : Th. 8,447
Iphis eques, pedes Argus, Abas
auriga iacebant Th. 8, 445
Iphin atrox Acamas . . . in-
pulit
Iphitus 1) unus ex Argonautis:
Th. 5^400 longa pellentem cus-
pide rupes Iphiton 2) Pho-
censium dux : Th. 7, 354 Iphitus
asper agit Phocenses
Ira: Th. 3, 424 comunt Furor
Iraque cristas Martis equis
4, 661 sunt illic {inter Bacchi
comites) Ira Furorque. 9, 8:5;$
cui {Marti) sola vagum per
inane ruenti Ira comes Th.
2, 287 Luctus et Irae et Dolor
et tota pressit {Ilarmoniae
monile) Discordia dextra. 7,
48 in Martis domo caecumque
Nefas Iraeque rubentes
Iris lunonis ministra: Th. 10,
136 excedit gravior nigrantibus
antris {Somni) Iris. 12, 138
INDEX NOMINVM
531
refovendi corpora curam Iris
liabet Th, 10, 8i suamque
orbibus accingi iubet (luno)
Irin. cf. lunonius, Thauman-
tias, Thaumantis.
Iris equus Admeti: Th. 6, 461
nominibusque cient Pholoen
Admetus et Irin
Isis cf. lo, Nilus, Osiris, Pharius
Ismara oppidum Thraciae: Th.
4, 38.5 bellica ferrato rapidus
quati8(5acc^Ms) Ismara thyrso.
6, 109 non sic eversa feruntur
Ismara Borea flante. 7, 685
marcida te{Bacchi sacerdotem)
fractis planxeruntlsmarathyr-
sis.
Ismarius Thracius: Th. 5, 432
Ismarios, Aquilonia pignora,
fratres {Calain et Zeten)
Ismene: Th. 8,622 inchoatlsmene.
11,643 Atyos exili stridentem
in pectore plagam Ismene con-
lapsa super Th. 7, 535 Poly-
nices nunc matris ad oscula
versus, nunc rudis Ismenes,
nunc . . . Antigones Th. 8, 555 |
pactus Agenoream primis Atys i
. . . ab annis Ismenen. 8, 642 I
caramque tremens locasta vo- j
cabat Ismenen. cf. Th. 8, 608 j
1 smenia Ismeni amnis filia: Th, I
9, 319 Fauno Nymphaque Is- |
menide natus . . . Crenaeus
Ismenius Thebanus: A. 1, 827 i
thiasisque Ismenia buxus signa j
dedit. Th.8,497 Ismenius Hae-
mon. 1, 673 Ismenius heros ;
(Polynices, item 2, 307). 7, 124 |
num Ismenius ultro miles?
Ismenos amnis Boeotiae: Th. 7,
800 ripisque Ismenos apertis
effugit. 9, 226 magna se mole
Ismenos agebat, 9, 317 ipse
excitus in arma Ismenos. 9,
404 pater arcano residens Is-
menos in antro. 10, 27 Ismenos
raptis tumet Hippomedontis
opimis Th . 4, 415 Ismeni sub-
ter confinia ponto miscentis.
11, 179 Ismeni ripas. 12, 409
haut procul Ismeni monstra-
bant murmura ripas Th. 1,
40 ingenti venientem Ismenon
acervo. 3, 663 hostilem Isme-
non galeisDircenque bibemus.
9, 359 qua mixta supremum
Ismenon primi mutant con-
finia ponti Th. 2, 46i 0 quanta
Cithaeron, funera sanguineus-
que vadis, Ismene, rotabis ! 9,
476 unde haec, Ismene, repente
ira tibi? {verba Hippomedon-
tis). cf. Th. 1, 43. 9, 440
Isthmiacus: Th. 6, 557 bis in
Isthmiaca victor clamatus ha-
rena Phaedimus. 9, 401 quali-
ter Isthmiaco nondum Nereida
portu Leucothean planxisse
ferunt. 12, i3i mulieres Argi-
vas planxit ab Isthmiaco ge-
netrix Thebana {Ino) sepulcro
{Palaemonis)
Isthmius: A. 1,407 bimari quos
Isthmia valio claustra nec un-
disonae quos circuit umbo
Maleae. Th. 7, 15 omne quod
Isthmius umbo distinet et rau-
cae circumtonat ira Maleae
Isthmos: Th. 1, 120 geminis vix
fluctibus obstitit Isthmos. 2,
183 quas {(jentes) Doricus alli-
gat intus (undis o>) Isthmos.
4, 62 quaque obiacet alto Isth-
mos. 6, 14 planctu {Leucotheae)
conclamat uterque Isthmos.
cf. Ephyraeus
Italus adiect. : Th. 8, 4ii cum
Libyae Boreas Italos niger
attulit imbres. 12, 815 ItaJa
iam studio discit {Tliebaidem)
memoratque iuventus. 1, 17
34*
532
INDEX NOMINVM
quando Itala nondum signa
nec Arctoos ausim spirare
(sperare F^cu) triumphos. A.
1 , 14 quem {Domitianum) longe
primum stupet Itala virtus
Graiaque. cf. Ausonius, La-
tius
Ithacesius: A. 1,558 dextrasltha-
cesia (*. JJlixis) carbasus au-
ras poscit
Ithacus 1) sing. Ulixes: A. 1,698
Aetolusque Ithacusque {Dio-
medes et Ulixes). 1, 7i8 illi
(Diomedi) subridens Ithacus.
2, 49 hic Ithacus paulum re-
petito longius orsu A. 1, 8i8
sed longa sagaci nox Ithaco
A. 1, 538 haerentem Ithacum
Calydonius occupat heros(Z)«o-
medes). 1, 805 Achilles haeret
respiciens Ithacum. l,88oItha-
cumque umeris excedere visus
{Achilles) Aetolumque ducem
2) plur. : A. 1, 733 Ithacis ego
ductor Ulixes. cf. Dulichius,
Ulixes
Ithome oppidum Messeniae: Th.
4, 179 quos . . . Messene mon-
tosaque (montanaque m) nutrit
Ithome (Ithyme P: ithone io)
Itonaei Itonae incolae: Th. 7,
330 ducit Itonaeos (Hypseus)
Itone oppidum Boeotiae: Th. 2,
721 sive Aonia devertis Itone
laeta choris (Minerva)
Itys Thebanus quidam : Th. 7, 642
sternit Parthenopaeus Ityn . . .
iacet . . . Itys insidiante sagitta
luno: Th. 1, 250 talia luno re-
fert. 1, 283 finierat precibus
miscens convicia luno. 2, 293
fallax intravit limina {Semeles)
luno. 2, 351 numquam mihi
falsa per umbras luno venit.
3, 252 luno suos coUes tem-
plumque amplexa. .S, 692 mo-
vitque infausta sinistram luno
facem. 5,446 regia luno. 7,
221 tunc regia limo queretur.
8, 604 num regia luno hoc
molita nefas. 9,5ii Tonantem
luno subit. 9, 515 numenque
{Hippomedonti) ante omnia
luno. 10, 126 Sidonios te luno
duces . . . Somne, iubet . . . de-
figere. 10,282 armataque luno.
11, 211 aspera luno. 12, 292
luno sinu magni semet furata
mariti. 12,465 Actaeis . . . mu-
ris luno Phoroneas inducit
praevia raatres Th. 1, 12 quod
saevae lunonis opus {cf Se-
mele). 3,i84 cum regia Cadmi
fulmineum in cinerem monitis
lunonis iniquae consedit. 4,
527 Stygiaeque severos lunonis
{i. Proserpinae) thalamos. 7,
419 exorantque Mycenae con-
fusum lunonis ebur. 10, 51
sceptriferae lunonis opem. 12,
300 si quis est lunonis honos
Th. 10, 896 lunonem tacitam
furibunda sileutia torquent
Th. 10, 131 placatumque lovem
dextra lunone mereri. cf. lu-
nonius , Saturnia et Th. 4, 672
indomitae bellum ciet {Her-
culi) ira novercae. 7, 177 no-
vercales . . . Mycenas {verba
\ Bacchi). 7, i56. 10, 6I. A. 1,
588 sg. 2, 53 aetherii sociam
I rectoris
\ lunonius: Th. 1, 716 lunoniaque
; arva dexter ames {Apollo). 1,
I 383 celsae lunonia templa
I Proshymnae
i luppiter: Th. 1, 29 magni cedat
tibi {JDomitiano) luppiter ae-
qua parte poli. 3, 438 pro-
piorque fluat {Polynici) de
sanguine iuncto luppiter. 3,
228. 4, 769 (76i) reduccs det flec-
INDEX NOMINVM
533
tere gressus luppiter. 5, i78
tardius unienti noctem deiecit
Olympo luppiter. 5, 362 cae-
ruleo gravidam cum luppiter
imbri . . . nubem . . . sistit. 5, '
391 Hyperborea viridis nive
verberat agros luppiter. 5, 584
e summa iam tela poposcerat
aethra luppiter. 6, a79 illam
(/o) melior Phariis erexerat
arvis luppiter. 7, 2 luppiter
haud aequo respexit corde Pe-
lasgos. 7, 666 gener huic est
luppiter urbi {Thebis). 8, 83
astriferos inclinat luppiter
axes. 8,409 cum luppiter omni
arce tonat. 8, 424 ventis nim-
bisque minax . . . luppiter. 8,
jl 4,55 hunc {lonem Pisae cultorem)
laudat ab alto luppiter. 10, 374
ubi nocturnum tonitru inalus
aethera frangit luppiter. 11,5
conponit dextra victor con-
cussa plagarum luppiter. 11,
25 visusque . . . protugis {Ar-
givis) opponere luppiter ignis.
12, 650 Hyperboreos ubi nubi-
lus institit axes luppiter. A. 1,
83 consultaque belli luppiter
et tristes edixit caedibus an-
nos. 1, 263 virgineos si lup-
piter induit artus Th. 1, 22
defensa prius {aDomitiano) ...
bella lovis {de Capitolii op-
pugnatione anni 70). 1,92 igne
lovis lapsisque citatior astris.
1, 197 lovis imperio (-riis «>)...
divum convenerat ordo. 2, 2
iussa gerens magni remeat '
{Mercurius) lovis. 2, 20 lovis
imperio. 2, 49 nigrique lovis j
{Ditis) vacua atri ditat mor- ;
tibus. 3, 26 cum fragor hi-
berni subitus lovis. 3, 286 de- i
missumque lovis serie genus
{Polynicis). 3, 318 non ocius 1
alti in terras cadit ira lovis
{i. fulmen). 3, 351 non genti-
bus aequum fas aut cura lo-
vis. 3,532 septem ordine fulvo
armigeras summi lovis {i. aqui-
las). 3, 358 lovis ira sinistri.
4, 833 (825) Nemea . . . lecta lovis
sedes. 5, 685 templa lovis. 6,
376 sic lovis imperia et nigrae
voluere Sorores. 7, 77 quod
lovis imperium . . . portas?
{Martis ad Mercurium verha).
7, 320 Aeginan . . . amplexu la-
tuisse lovis. 9, 777 lovis de
sanguine claro Amphion. 9,
839 lovis . . . severi vultus. 10, 2
nox . . . imperiis properata lo-
vis. 10, 63 pueri lovis oscula
libat luno. 10, 632 diva lovis
solio iuxta comes . . . Yirtus.
10, 897 non tamen haec tur-
bant pacem Tovis. 11, 23 om-
nibus ante oculos irae lovis
{i. fulmina). 12, 300 lovis in-
proba {Luna) iussa ter noctem
Herculeam — A. 1,49 dextram-
que secundi . . . complexa lovis
{Thetis) Th, 1, 615 sua mon-
stra profundo reddit habere
lovi {Diti). 1, 708 summo placi-
tura lovi. 3, 206 sic dura Soro-
rum pensa dabant visumque
lovi. 7, 236 ita dulce lovi. 8, 202
Molosso quercus anhela lovi
(-is co). 11, 205 sacra lovi me-
rito TyriuB pro fulmine duc-
tor . . . ferebat. A. 1, 91 cre-
deris {Thetis) peperisse lovi.
1, 651 genitum {Achillem) . . .
paene lovi (Paene iovis P)
Th. 1, 241 meruere tenebrae {i.
caecitas Oedipodis) ultorem
sperare lovem. 1,392 utroque
lovem de sanguine ducens
{Adrastus). 3, 307 quo pectore
contra ire lovem ! 5, 276 sup-
534
INDEX NOMINVM
plex quae {dicta) plurima fudi
{Bacchus) ante lovem. 6, 358
saepe lovem Phlegramque . . .
cantarat {Apollo). 7, 152 {Bac-
chus) ante lovem . . . constitit.
8, 77 infestumque lovem clipeo
fumante repellat {Capaneus).
10, 71 scit {luno) Fata suis
contraria Grais aversumque
lovem. 10, 131 placatumque
lovem dextra lunone mereri.
10, 782 spiritus {Menoecei) olim
ante lovem. 10, 833 arma lo-
vem contra Stygiae rapuere
sorores. 10, 883 iamque lovem
circa studiis diversa fremebant
Argolici Tyriique dei. 11, 127
lateantque lovem {scelera). 11,
462 sacrumque lovem Parcas-
que nocentes vociferans {Pie-
tas) Th. 2, 182 utinam his
manibus permittere gentes,
luppiter aeque, velis. 3, 47i
luppiter omnipotens. 6, 198
alio tibi, perfide, pacto, lup-
piter, hunc crinem . . . dicaram
{verba Lycurgi). 10, 905 nunc
age, nunc totis in me coni-
tere flammis, luppiter {verba
Capanei). 12,87 quam similes
gemimus, bone luppiter, um-
hi2b%\ {verba Creontis) Th. 2,
242 cui maior honos . . . aut
plus de love. 2, 404 aperto
sub love ferre dies. 4, 104
quae love provocat Iden, Ole-
nos, 4, 121 genero tumuit love
{Inachus). 4, 766 (758) tu nunc
Ventis pluvioque rogaris pro
love. 4, 848 (840) a love primus
honos. 5, 394 love tortus ab
alto ignis, 5, 697 raptumque
auferre Lycurgum cum love
cumque aris. 8, 63 iniustaeque
a love leges. 10, 927 Capaneum
toto love fulmen adactum cor-
ripuit. cf. Th. 1 , 79 deorum . . .
genitor {cf. 2, ii5 deum geni-
tor. 3, 556). 1_, 178 summe de-
orum terrarumque sator {cf.
3, 488 summe sator terraeque
deumque). 2, 358 Saturnius . . .
parens. 3, 2i8 sator astrorum.
3, 305 supremi patris. {cf 4,
516 triplicis mundi summum,
quem scire nefastum). 3, 483
superae . . . conditor aulae. 4,
386 patrio . . . igne 4, 759 (75i)
deorum arbiter. 5, 22 deum
sator {cf 9, 511 sator inclyte
divum. 11, 248 sator optime
divum). 5, 688 deum regnator.
7,406 pater {cf. 7,81. 8,758. 11,
68. 11, 119). 8, 41 regnator
Olympi (A. 1, 588). 9, 835 di-
vum . . . pater. 10, 634 pater
omnipotens (11, 134). 10, 800
fulminis auctor. 11,207 pater
aetherius. A. 1, 546 deus omni-
potens. 2, iss aetherii sociam
rectoris. cf etiam Dictaeus,
Dodona, Lycaeus, Pisaeus, Sa-
turnius, Tonans.
lustitia: Th. 2, 360 oculosque
polo demittere si quos lusti-
tia . . . curat
Ixion: Th. 2,473 aper Calydo-
nius stratum Ixiona linquens
te, Meleagre, subit. 4, 539 ca-
ligantem longis Ixiona gyris.
8, 50 cur autem avidis Ixiona
frango verticibus? {verba Di-
tis). cf Lapithae
LABDACIDES 1) sing. Polyni-
ces: Th. 6, 451 nec verbera pal-
lidus audet Labdacides
2) plur. Thebani: Th. 9,223 tre-
pidi cursu glomerantur an-
helo Labdacidae. 9, 777 mi-
rantes indignantesque coibant
Labdacidae Th. 10,36 sicille
INDEX NOMINVM
535
(Eteocles) truces hortatibus
implet Labdacidas Th. 10,
611 audite, o soiites, extrema
litamina divum, Labdacidae
Labdacius : Th. 9, 650 Labdacins,
germana, cohortes . . . petis
{ApoUinem ad Dianam verba).
2, 210 Labdaciumque ducem
{Eteoclem) . . . territat {Fama).
3, 418 nox non tibi mitis, Ad-
raste, Labdacioque duci {Po-
lynici). 7, 207 Labdacios vero
Pelopisque a stirpe nepotes
tardum abolere mihi {verba
lovis)
Labdacus Eteoclis minister:
Th. 3, 80 Phlegyas et non cunc-
tator iniqui Labdacus — hos
regni ferrum penes —
Labor : Th. 10, 102 hic comes
{Somno) in requiem vergens
Labor
Lacaena: Th. 10,503 te {Alcida-
mantem) lubrica ripa Lacae-
nae virginis {Ledam recte 27
intellegit) . . . flebit A. 1, 833
quo citat orbe Lacaenas Delia
Lacedaemonius : Th. 4, 48 Lace-
daemonium Thyrea lectura
cruorem. 8, 364 Lacedaemo-
niaeque cohortes. cf. Euro-
tas, Oebalius, Sparte, Taena-
rius
Lacbesis : Th. 2, 249 Lachesis sic
dura iubebat. 4, 636 quo me
Lachesis, quo torva Megaera
usque sinunt. Th. 3, 642 vi-
di . . . hilaremque Megaeram
et Lachesin putri vacuantem
saecula penso. cf. Parcae,
Sorores
Lacon : Th. 6, 770 patria vigil arte
Lacon {Alcidamas) hos reicit
ictus, hos cavet. 7, 129 nunc
Pisaeis e milibus unus {est
Pavor), nunc Pylius, nunc ore
Lacon. 8, 432 hic {Menalcas)
et mente Lacon, crudi tor-
rentis alumnus Th. 6, 812
moriturum auterteLacona(J^/-
cidamantem) Th. 6, 825 lon-
geque ruinas {Capanei) risere
Lacones Th. 6, 739 nuda de
plebe Laconum prosilit Alci-
damas. cf. Lacedaemonius
Ladon amnis Arcadiae, Daph-
! nes pater: Th. 4, 289 qui tibi,
j Pythie, Ladon paene socer.
4, 844 (836) Apollineus Ladon
Th. 9, 573 gelidas ibat {Ata-
lante) Ladonis ad undas
Laertiades Ulixes: A. 1, 693 dux
Laertiades
Laertius: A.2,30 Laertius heros.
1, 675 per Aegaeos ibat Laer-
tia flexus puppis
j Laius: Th. 1, 296 superas senior
I se adtollat ad auras Laius.
! 2, 7 pone senex trepida suc-
I cedit {Mercurio) Laius um-
! bra. 2, 66 gemuit prope limi-
i na nati. 4, 605 stabat inops
comitum Cocyti in litore mae-
sto Laius. 7, 245 comes, quo
Laius ibat armigero. 11,623
nec irata fugiat me {Oedipo-
dem) Laius umbra. 11, 702 quo
Cadmus, quo Laius omine
rexit ( Thebas) Th. 11, 636
ensem sceptriferi spolium la-
crimabile Lai Th. 7, 355 Nau-
bolus . . . tuus, o mitissime Lai,
hospes. cf. Tyrius
Lampia mons Arcadiae: Th. 4,
290 candensque iugis Lampia
nivosis
Lampus 1) Thebanus quidam:
Th. 2, 623 haec regi promissa,
Cydon, haec, Lampe, daba-
mus! 2) alius Thebanus: Th.
7, 759 conatusque toris vitta-
536
INDEX NOMINVM
tam attingere Manto Lampus
{ab Amphiarao occiditur)
Lamus Thebanus quidam: Th.
9, 766 figitur ora (ilia P) La-
mus Th. 9,764 non forma La-
mum {texit)
Lamyrus Thehanus quidam: Th.
12, 741 Olenium Lamyrumque
. . . deicit Theseus
Langia fons Argolidis: Th. 4,
724 (717) una tamen tacitas . . .
undas . . . secreta nutrit Lan-
gia sub umbra 4, 782 (774) si
forte vado Langia perenni ser-
vat aquas. [Th. 4, 51 falso in
ej legitur Langiae nomen, cf
Stazusa]
Lapithae : Th. 5, 262 gelida non
Raevius Ossa luxuriant Lapi-
tharum epulae. 6, .536 hic
mixta Lapitharum caede ro-
tantur saxa, A. 1 , 40 Lapi-
tharum proelia ludit {Achil-
les) Th. 2, 563 qualis in ad-
versos Lapithas erexit inanem
magnanimus cratera Pholus.
7, 204 Lapithas Marti , . , ex-
pugnare dedi {verha lovis). A.
2, 112 Lapithas . . . equos . . .
sequi {dixit Achilles)
Lapithaon : Th. 7, 297 puerum
Lapithaona Nymphe Dercetis
. . . cupido violavit amore. cf
Alatreus, Dercetis
L».Tis8& oppidum Argolidis: Th.
2, 253 Monychiis cui {Miner-
vae) non Argiva perurbes post-
habita est Larissa iugis. 4, 44
huic {Adrasto) armat Larissa
viros. 6, 516 tibi {Polynici)
Lerna comas Larissaque (-isa-
P Prisc ) supplex poneret. cf.
Palladius
Larissaeus: Th. 1, 382 emicuit
lucem . . . Larissaeus apex. 4, 5
rutilam de vertice Larissaeo
(-isaeo o>) ostendit Bellona fa-
cem
Latius: Th. 1, 22 o Latiae de-
cus addite famae {Domitia-
nus)
Latona: Th 1, 577 Psamathe si-
dereum Latonae feta nepotem
edidit. cf Th. 11,12 Apolli-
neae temerator matris et La-
tonius, Letoides, Letois, Ti-
tyos
Latonius 1) adiect.: Th. 1, 701
Latonius , . . Cynthus, 7, i82
potuit Latonia frater saxa
. , . defigere {verba Dianae)
2) suhst. Latonia IJiana:
Th. 4, 425 nemorum Latonia
cultrix additur. 4, 756 (748) Ar-
quitenens seu te {Hypsipylen)
Latonia casto de grege trans-
misit thalamis. 9, 679 vertice
Dircaei velox Latonia montis
adstitit. 9, 8O6 cum se medio
Latonia campo iecit. 9, 820
mixto risit Latonia fletu
Leander cf. Abydenus, Hero et
Th. 6, 542 Phrixei . , . contem-
ptor ephebus aequoris
Learchus Athamantis fiUus : Th.
3, 187 semianimem heu laeto
referens {Athamas) clamore
Learchum. cf Th, 4, 571 et
Athamas
Lebadia oppidum Phocidis: Th.
7, 345 valles, Lebadia, tuas
Lechaeum portus Gorinthi: Th,
7, 97 nec sua pinigero (propter
Isthmia) magis adnatet umbra
{Palaemonis) Lechaeo Th, 2,
381 curva Palaemonio secludi-
tur unda Lechaeo
Leda cf. Amyclae, Eurotas, La-
caena, Ledaeus
Ledaeus: Th. 7, 163 Ledaeasque
ibis (luppiter) Amyclas, 4,236
cono Ledaeus apex {stella Ca-
INDPJX NOMINVM
537
storum). 11, 133 Ledaei . , .
fratres {Castor et Follux)
Lemniacus: Tb. 3,274 hoc mihi
Ivemniacae {Vulcani) de te
meruere catenae (Veneris ad
Martem verba)
Lemnias: Th. 5,29 fletu cuncta-
ta modesto Lemnias {Hypsipy-
le) orsa refert. 5, 500 talia Ler-
naeis iterat dum regibus exul
Lemnias (zYew) Th. 5, 446 ta-
citis corda aspera flammis
Lemniadum pertemptat Amor
Th. 5, 106 0 viduae . . . Lem-
niades!
Lemnius 1) adiect.: Th. 5, i3i
Lemnia classis erat. 6, 509
heros Lemnius ( Hypsipyles
filius) 2) suhst. Lemnius Vul-
canus: Th. 2,269 Lemnius haec
. . . struxerat Lemnia Hyp-
sipyle: Th. 4, 775 (767) reddit
demisso Lemnia valtu. 5, 588
infelix Lemnia
Lemnos : Th. 5, 50 Aegaeo pre-
mitur circumflua Nereo Lem-
nos. 5, 184 una gravi penitus
latet obruta caelo Lemnos. 5,
185 una vagisLemnos non agni-
ta nautis. 5, 462 et non speratis
clamatur Lemnos (Lemnos ce-
lebratur o>) alumnis. 5, 719
sed Lemnos ad aures ut pri-
mum dictusque Thoas. A. 1,
206 Lemnos non aequa viris.
1, 678 iam raditur alta Lem-
nos Th. 5, 658 omnis fabula
Lemni. 5, 713 iuvenes Lemni
de litore vectos. 6, i5i Lemni
gentilibus unam inmunem fu-
riis (Hypsipylen) Th. 5, 30
Furias et Lemnon et artis
arma inserta toris. 5, 272 po-
tontem Lemnon et externis
otiam servare dolendam. 5,
^25 maestam sine culmine
I
Lemnon. 5, 6i5 quotiens tibi
Lemnon et Argo sueta loqui
Th. 5, 628 exsolvi tibi, Lem-
ne, nefas Th. 5, 70 a Lemno
teneri fugistis Amores. 5, 297
aversum Lemno iubar
Leonteus Thebanus quidam: Th.
9, 133 ausus erat furto dex-
tram eiectare Leonteus
Lema locus Argolidis: Th. 1, 360
veteri spumavit Lerna vene-
no. 4, 172 {in clipeo Capanei)
circum amnis torpens et ferro
caerula Lerna. 4, 7ii aret
Lerna nocens. 6, 5i6 tibi {Fo-
lynici) Lerna comas Larissa-
' que supplex poneret. 9, 34i
non haec fecunda veneno Ler-
na. A. 1, 417 certat Lerna gra-
ves clipeos caesis vestire iuven-
cis Th. 3, 348 tuque, optime
Lernae ductor {Adrastus). 5,
579 cognatae {serpenti) stagna
indignantia Lernae. 8, 562 ag-
mina Lernae. 10, 24 tacet
omnis gloria Lernae. 12, 94
si funera Lernae {i. Argivo-
rt*m) tecum ardere veto. 12,146
femineumque gregem , quae
iam super agmina Lernae sola
videt. 12, 512 huc . . . manus
anxia Lernae {mulieres Argi-
vae) deveniunt Th. 10, 765
captaeque inpingite Lernae
relliquias turpes Th. 2,433
felicibus Argos auspiciis Ler-
namque regas. 10, 890 Ler-
nam Thebasque rependit Her-
cules. 11, 434 i, Lernan et
Argos solus habe {Adrasti ad
Polynicem verba) . 1 2 , 160 Ler-
namque reversae
Lernaeus Argivus: Th. 12, 117
proxima Lernaeo Calydoni-
das agmine mixtas . . . trahit
. . . Deipyle. 4, 638 Lernaeos-
538
INDEX NOMINVM
que trahit fatalis alumnos |
Grradivus. 5, 443 Lernaeaque 1
toUens {Hylas) arma. 3,461 j
nomine Lernaei memorant
{montem) Aphesanta coloni.
3, 492 solvere Echionias Ler- '
naea cuspide (i. Argivorum) \
portas. 4, 371 dispersos errare
Asopide ripa Lernaeos equi-
tes. 7, 739 Lernaeum falso
simulans (Apollo) Haliagmona
vultu. 2, 376 Lernaea palus
{item- 5,748). 11, 111 plebes-
que . . . Lernaea. 6, i3i cin-
xere Lycurgum Lernaei pro-
ceres. 5, 499 talia Lernaeis
iterat dum regibus {Hypsi^
pyle). 1, 38 caerula cum ru-
buit Lemaeo sanguine Dirce. |
8, 112 iam non Lernaea videbo |
tecta. 9, 124 Lernaeam iacit
ipse {Hippomedon) trabem.
1, 385 Lernaei stagna atra vadi
Lethaeus: Th. 12, 5.59 Lethaei
portitor amnis {Charon). 11,
82 innumero Lethaea examine
gaudet ripa. 4, 4i4 Lethaea-
que sacra. 2, 30 Mercurius
horrentem {Cerberum) Lethaeo \
vimine mulcens
Lethe: Th. 1,297 Laium non-
dum ulterior Lethes accepit
ripa. 4, 567 fugit ille {Pen-
theus) per avia Lethes. 6, 499
ianitor atrae . . . Lethes {Cer-
berus) Th. 4, 622 optata ve-
titam transmittere Lethen
puppe dabo ( Tiresia^ ad Laium
verba). 8, 97 intramus Lethen
Letoides Apollo: Th. 1, 663 ar-
dentem {ira) tenuit reverentia
caedis Letoiden. 1, 695 serva-
toremque parentum Letoiden
Letois Diana: Th. 9, 834 mae-
stam monitu Letoida duro in-
crepat {Mars)
Letum: Th. 2,. 53 Letique trifor-
mis ianitor {Cerberus). 5, 197
consanguinei mixtus caligine
Leti . . , Somnus
Leucas: Th. 4, 815 (807) salutatiis
cum Leucada pandit Apolh)
Leucothea: Th. 6, 12 quotiens
animosa resumit Leucothea
gemitus Th. 9, 402 qualiter
. . . Leucothean planxisse fe-
runt. cf. Ino.
Liber: Th. 4,6.53 marcidus edo-
mito bellum referebat ab
Haemo Liber. 7, .567 tigridas
Liber in Aonios meritas emi-
serat agros. 8, 239 nigri vexilla
triumphi Liber et ignotos po-
pulis ostenderet Indos. 9, 441
iam pridem oblite parentum
Liber. 10,887 gemit inser-
vante noverca. cf. Bacchus
Libye : Th. 9, 16 saevos Libyae
contra ire leones Th. 8, 4ii
cum Libyae Boreas Italos
niger attulit imbres Th. 4,
744 (737) flavam Libyen deser-
taque pulveris Afri
Libycus: Th. 10,623 Trinacria
qualis ora repercussumLibyco
mare sumit ab aestu. A. 1,
486 Libycos Tritonia toUeret
angues. 11, 115 Libycis hic
(JN^o^i^) pastus harenis. 12,605
metus Libycos servatricem-
que Medusam pectoris . . . mo-
vit Tritonia. 2, 722 seu tu
{Minerva) Libyco Tritone re-
pexas lota comas
Libys Antaeus: Th. 6,894 Her-
culeis pressum sic fama lacer-
tis terrigenam sudasse Libyn
Lichas Thebanorum socius: Th.
9, 291 Thisbaeumque (The-
baeumque Po>) Lichan
Licymnius adiect.{cf. nomenarcis
Tirynthiae Aly.v^vcc et ALKVfi-
INDEX NOMINVM
539
7/05 Alcmenae frater): Th, 4,
711 (734) si stagna Licymnia
[lacus quidam ArgoUdis) re-
stent
Lilaea oppidiim Phocidis: Th. 7,
.^48 propellentemque Lilaean
(liteam P) Cephisi glaciale
caput
Linus 1) Apollinis ex Psamathe
fiUus: Th. 6, 64 medio Linus
intertextus acantho letiferi-
que canes. cf. Th. 1, 589
2) Thebanus quidam: Th. 9, 254
evasurumque relicto amne Li-
num
Lucanus adiect. : Th. 8, 532 sae-
tigeram Lucana cuspide fron-
tem strictus aper
Lucifer: Th. 2, 139 roseus . . .
tardo Lucifer exit equo. 5, 291
ni iam dimittat Eoo Lucifer
astra polo. 6, 239 iam novies
caelo dimiserat astra Lucifer.
12, 50 tertius Aurorae pugna-
bat (-am pulsabat a>) Lucifer
Th. 3, 32 caeloque morantem
Luciferum et seros . . . ortus.
cf. Eous
iLucina: Th. 5, 114 cuius vidit
Lucinalabores? A. 1, 674 par-
tus index Lucina resolvit
Luctus: Th. 2, 287 Harmoniae
nionile Luctus et Irae et Dolor
et tota pressit Discordia dex-
tra. 3, 126 stat sanguineo dis-
cissus amictu Luctus atrox
Luna: Th. 1, 372 neque amico
sideremonstratLunavias. 12,3
instantem cornu tenuiore vi-
debat Luna diem. A. 1, 620
scandebat roseo medii fastigia
caeli Luna iugo. Th. 2, 58
per Arcturum mediaeque si-
lentia Lunae. 6, 239 totidem
Lunae praevenerat ignes mu-
tato Noctumus equo. A. 1, 644
I
tenerae rubuerunt cornua Lu-
nae. cf. Cynthia, Phoebe,
Phoebus, Sol, Titanis, Vesper
et Th. 2, 140
Lyaeus: Th. 7, 684 Aonii puer
altera cura Lyaei (Eunaeus)
Th. 5, 292 vix confisa Lyaeo
{Hypsipyle). 9, 794 thyias Echi-
onio genetrix famulata Lyaeo.
11, 320 promissum saevo caput
adlatura (Agaue) Lyaeo Th.
7, 578 ipsumque fides intrasse
Lyaeum. 9, 598 hostem . . .
saevisse Lyaeum. cf. Bacchus
Lycabessos rnons Atticae: Th.
12, 621 pinguis (-i o>) melior
Lycabessos olivae
Lycaeus mons Arcadiae: Th. 1,
363 umbrosi patuere aestiva
Lycaei. 4, 250 gelidique aversa
Lycaei. 6, 567 narratur (Par-
thenopaeus) cervas pedes inter
aperta Lycaei tollere. 7, 80
aestivi clementior auraLycaei.
9, 895 frustra de coUe Lycaei
3i,jixisL^rosi>eGt&8 (Atalante). cf.
Th. 1, 273 et Lycaeus adiect..,
Lycaon
Lycaeus adiect.: Th. 12, 129 illas
{muUeres Argivas) et lucis He-
cate speculata Lycaeis pro-
sequitur gemitu. 2, 206 fini-
timisque agitatur {Fama) agris
procul usque Lycaeos Parthe-
niosque super saltus. 6, 92 Ar-
golicos inter saltusque . . . Ly-
caeos
Lycaon CalUstus pater: Th. 7,
414 Arcades (-os Pct>) insanas
latrare Lycaonis umbras noc-
te ferunt tacita. 11, 128 sontes
vidisse Lycaonis aras
Lycaonius : Th. 3, 480 accola Pi-
sae Pana Lycaonia nocturnum
exaudit in umbra. 4,304Lycao-
niae rictu caput asperat ursae
540
INDEX NOMINVM
Lycaste Lemnia mulier, nutrix
fdiorum Hypsipyles: Th. 5, 226
flet super aequaevum soror
exarmata Lycaste Cydimon.
5, 467 aluitque {filios Hypsi-
pyles) rogata Lycaste
Lycetus Thebanorum socAus: Th.
0, 291 Anthedoniumque Lyce-
tum
Lycia: Th. 1, 696 seu te {Apolli-
nem) Lyciae Patarea nivosis
exercent dumeta iugis Th.
8, 200 nec Lyciam supplex con-
sultor adibit A. 1, 165 qualis
Lycia venator Apollo cum re-
dit. cf. Lycius
Lycius: Th. 6, 645 cetera plebs
Lyciis vadit contenta phare-
tris. 3, 477 Lyciaeque {i. Pa-
tareae) parent contendere sor-
tes cum lovis oracuUs
Lycius Apollo: Th. 10, 344 si
quando domos optataque,
Paean, templa, Lycie, dabis
Lycomedes rex Scyri: A. 1, 207
inbelli . . . Lycomedis ab aula.
1, 396 sit virgo pii Lycomedis
Achilles. 1, 532 placuit {The-
tidi) Lycomedis conscia tellus.
1, 719 virginea modo si Lyco-
medis in aula est. 1, 8i6 ce-
tera . . . Lycomedis regia . . .
tranquilla sub pace silet
A. 1, 891 nudis Lycomedem ad-
fatur in armis A. 1, 286 pla-
cidoque satae Lycomede so-
rores
Lycophon Thebanus quidam:Th.
2, 610 Echionium Lycophon-
tem
Lycoreus Thebanornm sociiis:
Th. 7, 715 sacrumque Lycorea
Phoebo
Lycormas amnis Aetoliae: Th.
4, 845 (837) Centaureusque(j}rap-
ter Nessum) Lycormas
Lyctius Cretensis: Th. 6, 927 fun-
dat vel Lyctia comu tela
Lycurgus l)rex Nemeae: Th. 5,
702 meritus nec tale Lycurgus
excidium Th. 4, 749 (742) In-
achii proles infausta Lycurgi.
) 5, 39 servitium Hypsipyle ves-
tri fero capta Lycurgi. 5, 638
I sacrifici . . . per tecta Lycurgi.
! 5, 715 nec inhospita tecta Ly-
curgi Th. 5, 696 vertere regiia
fremunt raptumque auferre
j Lycurgum cum love cumque
aris. 6, 130 cinxere Lycurgum
Lernaei proceres Th. 6, 6.')3
at non magnanimo pietas
I ignava Lycurgo Th. 5, 647
prima, Lycurge, dabis Dircaeo
funera bello. cf. Nemea
I 2) rex Thraciae: Th. 7, 180
Thracen silvasque Lycurgi
Th. 4, 386 parapineumque iu-
bes {Bacchus) nemus inreptare
Lycurgo. cf. Bacclius
Lycus 1) rex Thebanorum: Th.
j 4, 570 tristem nosco Lycum
! {verba Mantus) 2) Thebanus
quidam: Th. 9, i06 inde Pheres
i acerque Lycus {tela iaciunt)
... Lycus excelso terrore co-
mantem perstringit galeam.
10, 19 dux noctis opertae sorte
Meges ultroque Lycus
Lydius: Th. 10,646 Lydia con-
iunx {Omphale). A. 1, 260 si
Lydia dura pensa manu ....
tulit Tirynthius. cf. Maeo-
\ nius
Lygdus Thebanus quidam: Th.
9, 766 flet saucius inguina Lyg-
dus Th. 9, 764 non infula
Lygdum {texit)
! Lyrcius amnis Argolidis: Th. 4,
710 aret Lyrcius (et lyrcius
! aret P) et ingens Inachus
I Th. 4, 117 qui ripas, Lyrcie,
i
INDEX NOMINVM
541
tuas, tua litora multo vomere
suspendunt
MACETAE A. 2, 132 quo (rotatu)
Macetae sua gaesa citent
Th. 7, 269 fraxineas Macetum
vibrant de more sarisas. A. 1,
202 nec Macetum gens dura
placet {Thetidi)
Maenalius: Arcadius: 'Ih. 7, 64
ales Maenalius {Mercurius, sed
duhitaveris utra vox suhstan-
tivi locum teneat, utra adiec-
tivi). 6, 563 quis Maenaliae
Atalantes nesciat egregium
decus? 12, 125 Maenaliae co
mes orba Dianae (Atalante)
9, 809 Maenalius Dorceus. 10
348 Maenaliusque Dymas. 9,
719 angustum iam dudum . .
Maenalium tibi, parve {Par-
thenopaeus)^ nemus. 6, 603 puer
. . . Maenalius {Parthenopaeus).
4, 256 Maenalia puerum {Par-
thenopaeum) cum vidit {IJiana)
in umbra. 4, 802 (794) sic puer
ales vertice Maenalio
Maenalos mons Arcadiae: Th. 9,
639 in mediis frondentem Mae-
nalon astris exsuperat gressu
Th. 4, 285 rarescunt alta co-
lonis Maenala. 7, 80 cui {Mer-
curio) roscida iuxta Maenala
et aestivi clementior aura
Lycaei
iMaenas: Th. 9, 628 quid in no-
stris . . . silvis Maenades hosti-
les Thebanaque numina {Bac-
c/ms) regnant ? {verha Atalan-
tes) Th. 9, 598 cruentas Mae-
nadas atquehostem . . . saevisse
ILycaeum. cf. Th. 4, 379 sil-
vestris regina chori. A. 1, 646
Bacchi comites et Thyias
(Maeon Thehanus vates: Th. 2,693
3,404 indicio servatum Maeona
tristi. 4, 598 nostra praesi-
gnem Maeona lauro. cf. Hae-
monides
Maeonius Lydius: A. 1, 4 cantu
Maeonio {Homeri). Th. 6, 540
Maeonio {i. purpura tincto) . . .
circumflua limbo . . . chlamys.
11, 401 opus ipsa novarat Mae-
oniis Argia modis
Maeotis 1) suhst: Th. 12, ^26
quis {hipennihus) nemora et
solidamMaeotidacaedere sue-
tae {Amazones) 2) adiect.:
A. 1, 758 quales Maeotide ripa
. . . sepositis epulantur Ama-
zones armis
Maera mulier Thehana: Th. 8,
477 Aegaeae Veneris . . . Maera
sacerdos
Maia Mercuri mater: Th. 2, i
Maia satus aliger. 6, 699 mul-
tum te, Maia crete (create P:
nate o>), rogato
IILalea. promunturium : Th. 4, 224
dubiis Malea vitata carinis
Th. 1, 100 Maleae de valle re-
surgens {Tisiphone). 2,33 qua
formidatumMaleae spumantis
in auras it caput. 7, 16 rau-
cae circumtonat ira Maleae.
A. 1, 408 undisonae quos cir-
cuit umbo Maleae Th. 10,
537 aut Malean aut alta Ce-
raunia supra cessantes in nube
sedent . . . procellae
Manto Tiresiae filia: Th. 4, 463
innuba Manto exceptum pa-
teris praelibat sanguen. 4, 518
Phoebeia Manto. 10, 639 fit
( Virtus) provida Manto Th.
7, 758 conatusque toris vitta-
tam attingere Manto Lampus.
10, 679 subitam a terris in nu-
bila crescere Manto. cf. Phoe-
beius
542
INDEX NOMINVM
Marathon: Th. 12, 581 si patrium
Marathona metu {i. tauro) . . .
levasti (TJieseus). 12, 617 non-
dum Eoo {i. Persarum) claram
Marathona triumpho Th. 5,
431 ab adserto nuper Mara-
thone superbum Thesea
Marathonis adiect.: Th. 12, 730
ut vero aequoreus quercum
Marathonida (/, hastam) The-
seus extulit. 11,644 Maratho-
nide silva flebilis Erigone
Marathonius : Th. 12, 196 Actaeas
acies Marathoniaque arma eli-
cite {Thebani)
Mareoticus Aegyptiv^: Th. 1, 264
Mareotica . . . Coptos
Marpessa mulier Thehana: Th.
3, 172 Marpessaque (-pi- cu)
pactum Phyllea (agnovit)
Mars: Th. 7, 83 Mars inpellit
equos. 7, 236 exciverat omnem
Aoniam . . . Mars. 9, 72 invi-
dit pater et tota Mars inpulit
hasta. 11, 84. 11, 414 Mars ra-
puit currus. A. 1,425 ereptum
superis Mars eflFerat aurum
Th. 1, 7 trepidum . . . Martis
operti agricolam infandis con-
dentem proelia sulcis. 2, 572
Martisque e semine Theron
terrigenas confisus aves. 2, 599
Pelethroniam praefixa cuspide
pinum Martis. 4, 260 audaci
Martis percussus amore. 4, 321
tu {Parthenopaeus) pondera
ferre Martis . . . potes. 5, 648
vicini pulvere Martis angitur
Lycurgus. 6, 50i turbasset {Ari-
on) euntes Solis equos Martis-
que iugum. 6, 830 otia Mar-
tis. 8, 232 fetosque cruenti
Martis agros {Thebanos). 8,
732 saevi . . . ad proelia Mar-
tis. 10, 463 taciti conpendia
Martis. 11, 409 stupefactaque
I Martis cornua. 12, 638dimit-
\ tere curas Martis Th. 1, 464
j Marti {an ablativus?) non de-
j generare paterno. 4, 305 iura-
! taque pectora Marti. 7, 204 La-
pithas Marti . . . expugnare
dedi {verba lovis). 8, 688 ne-
que enim has Marti . . . exuvias
figemus Th. 4, 829 (821) ag-
mina bello decertare putes
{ iustumque in gurgite Martem
j perfurere. 7, 172 tubas Mar-
temque pati. 12, 717 belligeras
acies Martemque secundum
{i. alterum) miscuit Th. 9,
506 Mars inclyte Th. 5, 173
i quos non . . . horrida virtus
Marte sub Odrysio . . . hauserit.
6, 534 seu monstri (-is P) vic-
1 tor seu Marte {Hercules). 6,
609 Ogygio victor cum Marte
redisset. 7, 630 Marte propin-
quo horrent Tyrrhenos Heli-
conia plectra tumultus. 8, 71
fratres alterna invulnera laeto
Marte ruant. 10, 198 Marte
diurno. 11, 287 nec adverso
nunc saltem Marte vocatus
stabit {Eteocles)? A. 1, 401 cap-
tam sine Marte, sine armis
progeniem caeli {Helenam). cf.
Th. 8, 343 deus . . . armipotens.
3,420 deus armifer. 3,431 pater.
3, 577 bellipotens . . . deus. 4,
356 bellator nulli caluit deus
nec non Armipotens, Bellipo-
tens, Bistonius, Geticus, Gra-
divus, Haemus, Hyrcanus,
Martigena, Martius, Mavors,
Mavortius, Odrysius, Sarmati-
cus, Scythicus, Thraces
Marsyas cf. Celaenae, Celae-
naeus, Phryx, Satyrus
Martigena: Th. 10, 103 Marti-
genae . . . Amori
Martius: Th. 10, 612 Martius in-
INDEX NOMINVM
543
ferias et saeva efflagitat an-
<,niis sacra. 10, 806 Martius
aiiguis. 11, 97 non solitas acies
uec Martia bella paramus (Fu-
riae). A. 1, 882 subita arma
calorque Martius horrenda
confundit luce penates. Th.
5, 155 tu Martia testis Enyo.
4, 556 terrigenae comites . . .
gens Martia (Sparti). 6, 477
Martius . . . Hippodamus (ilfar-
tisnepos). 2, 727 Martia {prop-
ter Oeneum Martis filium)
Pleuron. 11, 489 dum Martius
inpia serpens stagna bibit. 9,
827 acies . . . et Martia signa.
A. 1, 949 cur non ego Martia
tecum signa feram? {Beida-
miae ad Achillem verba). [Th.
6, 229 sic Martia vellunt signa
tubae.] Th. 7, 460 hi Martia
tela belligerosque hortantur
equos, Th. 6, 3 Martia . . .
virtus
Massagetae: A. 1,307 lacteaMas-
. sagetae veluti cum pocula fus-
cant sanguine puniceo
Massylus adiect.: Th. 11, 27 cum
Massyla per arva armenti re-
ges . . . leo fregit. 8, 124 ut
leo Massyli (-lii P) cum lux
stetit obvia ferri, . . . arma ci-
tat. 5, 332 Massylo frangi stu-
puere sub hoste {i. leone) iu-
vencae. 2, 676 leo . . . Massylas
depastus oves. cf. Gaetulus,
Libye, Maurus
Maurus adiect. : Th. 9, 189 Maura
diu populatum rura leonem.
cf. Gaetulus, Massylus
iMavors: Th. 2, 718 nec magis
ardentes Mavors . . . pugnae
inpulerit . . . tubas. 4, iii pa-
trius stat casside Mavors {Ty-
deo Martis nepoti). 4, 80i (793)
sic tener Odrysia Mavors nive.
[6, 233 stat adhuc incertus . . .
quibus sese Mavors indulgeat
armis.] 7, lo posita respirat
cuspide Mavors. 7, 624 tantus
ab exiguo (in ambiguo P) cru-
descit sanguine Mavors. 9, 88
nec prope conlata sprevisset
{iuvenes) cuspide Mavors. 9,
567 anceps . . . Grais Sidoniis-
que simul nectebat vulnera
Mavors. 9, 785 ferus hic vero
desaevit pulvere Mavors. 9,
841 pater Ogygias Mavors cir-
cumspicit alas. 10, .508 talis
EchionioMavors in limine sae-
vit. 10, 5.56 vix Mavors ipse
videndo gaudeat. 10, 663 quo
{Menoeceo) non agnoverit ul-
lum certius armifero Cadmi
de semine Mavors. 10, 808 ni-
miusque in pectore Mavors.
12, 733 ceu pater Edonos Haemi
de vertice Mavors inpulerit
currus. A. 1, 395 alternum Ma-
vors interfurit orbem. 1, 502
Mavors et Troia abrepta pro-
babunt Th. 3, 598 ingenti
Capaneus Mavortis amore ex-
citus. 6, 665 Bistoniis clipeus
Mavortis in arvis luce mala
Pangaea ferit. 7, 703 {Amphi-
araus) inexpleto saevi Mavor-
tis amore. 11,50 egregius li-
tuo dextri Mavortis Enyeus
(enipeus cj) hortator. 12, 523
duri Mavortis imago Th. 7,
264 reor et Mavorte cruento
talis erit. cf. Mars
Mavortius: Th. 1,274 Mavortius
axis Oenomai. 8, 342 cum iam
Mavortia contra cornua. 9, 838
premit . . . Mavortia cuspis. 7,
40 steriles delubra notat Ma-
vortia silvas {Mercurius). 2,269
Mavortia longum furta {Ve-
neris amorem) dolens {Vulca-
544
INDEX NOMINVM
nus). 7, 644 Mavortius Hae-
mon {ite7n 10, 653). 2, 587 en-
sem Bistonium . . . Mavortia
munera magni Oeneos. 5, 282
unde haec Mavortia divae
( Veneri) pectora ? 4, 345 Cadmi
Mavortia plebes. 11, 652 hunc
{Menoeceum) et Mavortia cla-
mant semina. A. 1, 626 tela
. . . Mavortia. Th. 1, 68O tellus
{Polynici) Mavortia Thebe. 4,
434 tellus Mavortia {Thehae).
A. 1, 201 studiis multum Ma-
vortia Thrace
Medea cf. Colchis, lason
Medeon oppidum JBoeotiae: Th.
7, 260 Ocalea Medeonque {cf.
Hom. B 501)
Medusa: Th. 12,606 servatricem-
que Medusam pectoris {Mi-
nervae). cf. Gorgon
Megaera una ex Furiis: Th. 1,
712 ultrix tibi {Apollini) torva
Megaera . . . Phlegyan . . . pre-
mit. 4, 636 quo me {Laium)
Lachesis, quo torva Megaera
usque {dicere) sinunt Th. 1,
477 Oresten opposito rabidam
Pylade vitasse Megaeram. 3,
641 vidi hominum divumque
metus hilaremque Megaeram.
11, 60 inferna comitem ni sede
Megaeram . . . suscitet {Tisi-
phone). cf. Furiae
Megara cf. Megareius, Nisus
Megareius: Th. 12, 219 Megareia
praeceps arva rapit (Argia)
passu
Megareus Thebanusquidam: Th.
10, 491 ni Megareus specula
citus exclamasset ab alta
Meges Thebanus quidam: Th.
10, 19 dux noctis opertae sorte
Meges (-ens P)
Melaena vicus Atticae: Th. 12,
619 viridesque Melaenae
Melampus Amythaonis filius, va-
tes: Th. 3,453 Amythaone cre-
tus iam senior . . , Melampus
Th. 3, 546 venerande Melam-
pu (-po P) Th. 8, 278 sancto-
que Melampode cretum Thio-
damanta. cf. Amythaonius
Melaneus Thebanus quidam :Th.
7, 755 sternuntur terra Mela-
neus {var. menaleus) pedes,
Antiphus aito nil defensus
equo
Melanippus 1) Tydei frater, cf.
Th. 1,401 2) Thebanus qi(i-
dam (mrnalippus codd. ubi-
que): Th. 8, 718 Astacides Me-
lanippus Th. 9, 8 profana-
tum Melanippi funus acerbo
volnere Th. 8, 740 caput . . .
mihi si quis adportet, Mela-
nippe, tuum {verba Tydei). cf.
Astacides
Melas amnis Boeotiae: Th. 7,
273 Palladiusque Melas
Meleager: Th. 2, 474 aper Caly-
donius te, Meleagre, subit. cf.
Calydon, Diana, Meleagrius,
Oenides
Meleagrius: Th. 4, 103 fletaque
cognatis avibus Meleagria
Pleuron
Menalcas Lacedaemonius qui-
dam: Th. 8, 431 erepto cunei
ductore Menalca (-ce P)
Menelaus cf. Atrides
Menestheus Argivus quidam : Th.
6, 661 acerque Menestheus. G,
698 timida subit arte Mene-
stheus cautior. 6, 725 Gnosia-
cos arcus habet et vaga tela
Menestheus Th. G, 706 for-
tuna Menesthei Th. 6, 712-
Menesthea victum
Menoeceus Creontis filius: Th.
7, 250 quae noster signa Me-
noeceus, quae noster regat
INDEX NOMINVM
545
arma Creon. 7, 641 Periphanta
Menoeceus (sternit). 8, 357 cul-
mina {i. portam) magnanimus
stipat Dircaea Menoeceus. 9,
267 ferus . . . Menoeceus. 10,
756 pius . . . Menoeceus. 11, 264.
11, 653 inpensus patriae . . .
Menoeceus Th. 11, 709 sanc-
tasque Menoeceos umbras
Th. 8, 597 at non . . . Menoe-
cea lapsus fallit Atys. 10, 620
sentitque (Creon) Menoecea
posci. 11, 660 datis abolere
{incipit Creon) Menoecea reg-
nis. 12, 60 at non plebeio fu-
mareMenoeceabusto rex geni-
tor Thebaeque sinunt. 12, 103
per superos magnumque Me-
noecea iuro {verba Creontis).
12, 696 flentemque Menoecea
Th. 10, 651 te . . . stantem
pro turre, Menoeceu, invenit
{Virtus). 10, 802 saeve Me-
noeceu
Menoeceus: Th. 10, 846 Menoe-
ceo qua sanguine lubrica
turris
Menoetes 1) Thebanus quidam:
Th. 2, 644 parmaque Menoeten
{var. -tum) proterrebat agens
{Tydeus) 2) Argiae comes:
Th. 12, 245 pectore anhelo iam
prope deficiens . . . Menoetes.
12, 360 12, 204 unumque Me-
uoeten . . . eligit {Argia). 12,
237 pudet ire Menoeten tardius
Mercurius cf. Arcadius, Arcas,
Atlantiades , Cyllene , Cyl-
lenius, Maenalius, Maia, Te-
gea, Tegeaticus et Th. 2, 55
volucer deus. 4, 287 deo . . .
alite. 4, 605 deus ales. 4, 80i
(793) puer ales. 10, 302 deus
aliger
Messe oppidum Laconicae: Th.
4, 226 volucrumque parens Cy-
Stativs Thkbais.
thereia Messe {cf. Hom. B 582
7CoXvrQr\Q(ovd rs Mi66r}v)
Messene: Th. 4, 179 planaque
Messene. A. 1, 422 murorum
tormenta Pylos Messenaque
tendunt
Metus: Th. 4, 662 inter Bacchi
comites et Metus et Virtus.
Th. 7, 49 exanguesque Metus
in Martis limine)
Midea 1) oppidum Arcadiae : Th.
4, 45 aptior armentis Midea
2) Boeotiae oppidum: Th. 7,
331 quos Midea et (medjon P)
quos uvida suggerit Arne {cf.
Hom. B 507 Miduav)
Mimallones Bacchae: Th. 4, 660
scissasque Mimallones ursas
{portant)
Mimas Thebanus quidam: Th.
9, 290 fortemque Mimanta {var.
min-)
Minae : Th. 7, 51 innumeris stre-
pit aula {Martis) Minis
Minerva: Th. 3, 507 flavaeque
sonans avis unca Minervae. 4,
288 templumque Aleae nemo-
rale Minervae. 5, 152 iuga celsa
Minervae. 7, 330 Alalcome-
naea Minervae agmina. 12, 531
innuptae . . . delubraMinervae.
A. 2, 52 torva Minervae ora.
cf. Gorgon, Palladius, Pallas,
Triton, Tritonia, Tritonis et
A. 1, 299, 1, 547
Minoius: A. 1, 192 quanto . . .
nexu ruperit Aegides Minoia
an Minoi.?) bracchia tauri
Minos: Th. 8, 27 Minos cum fra-
tre verendo iura boims meli-
ora monet. 8, 103 scit iudicis
urna Dictaei verumque potest
deprendere Minos. cf. Ageno-
reus, Cortynius
Minotaurus cf. Minoius et Th.
12, 668
36
546
INDEX NOMINVM
Minous : Th. 7, 187 nec uUas Cyl-
lene secreta tubas Minoave
(-oiave Po) curat Ida
Minyae Argonautae : Th. 5, 337
agunt Minyae (Argo) 5, 471
fugam Minyae {sc. meditantur)
Th. 8, 212 fortes Minyas su-
bito cum funere Tiphys de-
stituit
Mithras: Th. 1, 720 seu praestat
(vocare ApoUinem) . . . Persei
sub rupibus antri indignata
sequi torquentem cornua Mi-
thram
Molorchus Herculis hospes Cleo-
naeus: Th. 4, 160 Cleonaei . . .
vineta Molorchi
Molossus 1) acUect.: Th. 3,475
frondes lucis quas fama Mo-
lossis {i. Dodonae) Chaonias
sonuisse tibi {lovi). 8, 201 Mo-
losso quercus anhela lovi (-is
co) 2) suhst. canis: A. 1, 747
muto legit arva Molosso vena-
tor Th. 3, 203 {Actaeonem)
insani nihil agnovere Molossi
Montes: Th. 5, 429 dant Fluvii
Montesque locum {deis)
Monychius Atticus; Th. 2, 252
Monychiis cui {Minervae) non
Argiva per urbes posthabita
est Larissa iugis. 12, 6I6 qui
rura lacessunt Monychia
Mopsus 1) vates, unus ex Ar-
gonautis: Th. 3, 521 in dubiis
auditus lasoni (-ne Pa>) Mop-
8U8, 5,4i7Palladio8oleae, Mop-
si gestamina, ramos 2) Ar-
givus quidam: Th. 8, i5i Mop-
8U8 idem {de morte Amphi-
arai) trepidusque ferebat Ac-
tor idem. 9, 126 hasta iuncti
clipeum cavat improba Mopsi
Mors: Th. 1, 632 Mors fila 80-
rorum ense metit. 4, 528 in
speculis Mors atra sedet. 7, 53
' voltuque cruento Mors armata
sedet {in Martis domo). 7,773
dum tibi me iunctum Mors
inrevocata veretur {Apollinis
ad Amphiaraum verba). 8, 37fi
Stygiisque emissa tenelDris
Mors fruitur caelo. 10, 26
Mors subitam nigri stupet au-
guris umbram. 12, 218 Mors
nusquamsaevusveCreon? Th.
: 4, 413 durae . . . Mortis limine
manes elicitos. 4, 474 formi-
dabile regnum Mortis inex-
pletae Th. 10, 105 cum Mor-
I te iacet Somnus Th. 8, 24
; stant Furiae circum {mortuos)
variaeque ex ordine Mortes.
cf. Letum
Mulciber: Th. 5, 51 ignifera
I fessus respirat ab Aetna Mul-
ciber. 6, 234 lassusque putres
iam Mulciber {i. ignis) ibat
in cineres. 7, 6I talem (Mar-
tis domum) divina Mulciber
arte ediderat. 10, 101 mille
j intus simulacra dei {Somni)
! caelaverat ardens Mulciber.
\ Musae: Th. 7, 289 bellaque per-
petuo memorabunt carmine
Musae Th. 6, 355 cantu Mu-
I sarum nobile mulcens con-
cilium {ApoUo) Th. 8, 549
Heliconius . . . Corymbus, an-
te comes Musis. cf. Th. 1, 4
deae {item 10, 83i). 9, 317 doc-
tae . . . sorores. falso legitur
\ musae in P Th. 8, 553 cf. eti-
\ am praeter singularum nomi-
na: Aonis, Castalia, Cithaeron,
Heliconius, Olmius, Parnas-
808, Parnassius, Permessus,
Pierius.
Mycalesius Boeotius: Th. 9,281
induit a tergo Mycalesia cus-
pis Agyrten
Mycalessos oppidum Boeotiae;
INDEX NOMINVM
547
Th. 7, 272 quos pinigeris My-
calessos in agris
Mycenae oppidum Argolidis : Th.
4, 306 socios milite vicinae nullo
iuvere Mycenae 7, 4i8 exo-
rantque Mycenae confusum
Tunonis ebur. 9, 514 cui {Hip-
pomedonti) gentis origo My-
cenae. 11, 187 iamque vale
coniunx dulcesque valete My-
cenae {verba Polynicis). A. 1,414
innumera resonant incude My-
cenae Th. 1, 26i veteres ar-
mis excinde Mycenas {luno-
nis ad lovem verba), 1, 325 cali-
gantes abrupto sole Mycenae.
2, 119 Cadmo {i. Thehanis) do-
minas inferre Mycenas. 2, 184
non fugeret duras lux inter-
cisa Mycenas. 7, 177 noverca-
les luimus ditare Mycenas
{verha Bacchi). 8, 670 Inachias
. . . abiisse Mycenas. 9, 444
saevas victor revehere Myce-
nas. 10, 16 ne forte Mycenas
. . . petant (Argivi). 11, 129
festina polo ducentes astra
Mycenas. 11, 731 vis Argos
eat {Oedipus) hostilesque My-
cenassqualidusinreptet! 12,82
fatale . . . Argos et impulsas
cineri miscere Mycenas Th.
1, 683 nec sic aversum fama
Mycenis volvit iter. 11,14
unde Mycenis adforet {Argia) ?
12, 116 Cadmi moenia postha-
bitis velit {Argia) incoluisse
Mycenis. 12, 689 prostratisMy-
cenis cf. Mycene et Tanta-
leus
Mycene : Th. 4, 56 tecta Myce-
nes (-is Po>) impia
Myconos insula: A. 1, 205 inter
Cycladas spretae {a Thetide)
Myconosque humilisque Seri-
phos Th, 3, 438 ipsa tua
Mycono Gyaroque revelli, De-
le, times
Mygdonius: Th. 2,134 Mygdo-
niis elata cubilibus . . . Au-
rora cf. Phrygius
Myrmidone miilier Lemnia: Th.
5, 224 Gyan vidi lapsare cru-
entae vulnere Myrmidones
(-isa>)
Myrtilos : Th. 6, 285 prensatque
rotas auriga natantes Myr-
tilos
NAIDES: A. 1, 295 umeris quan-
tum Diana relinquit Naidas.
1, 825 qualis Siculae sub ru-
pibus Aetnae Naidas Hennae-
as inter Diana
Napaeae Nymphae; Th. 9, 386
orantesque tibi {Crenaeo) ser-
vire Napaeae Th. 4, 255 quas
magno non abstulit {Parthe-
nopaeus) igne Napaeas. cf.
Nymphae
Narcissus Cephisi filius\ Th.
7, 341 tu quoque praeclarum
forma, Cephise, dedisses Nar-
cissum, sed Thespiacis iam
pallet in agris trux puer
Natura: Th. 8, 330 Amphiaraum
magna sinu Natura soluto . . .
amplexa coit. 10, 88 qua de-
sidis atria Somni securumque
larem segnis Natura locavit.
11, 466 quid me {Pietatem) . . .
saevis animantum ac saepe
deorum obstaturam animis ,
princeps Natura , creabas ?
11, 607 vincis, Natura, paren-
tem {verba Oedipodis). 12, 56i
heu princeps Natura. A. 1, 488
stabat anhela metus {inpugna
Gigantum) solum Natura To-
nantem respiciens Th. 12,645
Naturamque ducem
Naubolus Iphiti pater, Lai hos-
36*
548
INDEX NOMINVM
pes Phocemis: Th. 7, 355 Nau-
bolus Hippasides
Naxos: Th. 7,686 Theseaque
Naxos plangit Bacchi sacer-
dotem. A. 1, 678 a tergo de-
crescit Bacchica Naxos
Nealce uxor Hippomedontis : Th.
12, 122 aspera visu, ac de-
flenda tamen digno plangore
Nealce Hippomedonta ciens
Nefas : Th. 7, 48 caecumque Ne-
fas in Martis limine
Neistae porta Theharum: Th.
8, 354 Eteoclea mittunt Neistae
Neleius: Th. 4, 125 avia Dyme
mittit opem (-esa>) densasque
Pylos Neleia turmas
Nemea oppidum Argolidis: Th.
1,355 iam Nemea, iam . . .
Arcadiae capita alta madent.
2, 348 vix carmine raro longa
souat Nemea nondum pasto-
ribus ausis {sc. canere propter
leonem). 4, i59 dat Nemea co-
mites. 4, 832(824) silvarum, Ne-
mea, longe regina virentum.
5, 44 nec facilis Nemea latas
evolvere vires. 6, 749 dum
Nemea tremulas campis iacu-
labitur umbras. 6, 516 te {Po-
lynicen) Nemea (plangeret). A.
1, 416 Nemea dat terga fera-
rum Th. 5, 581 Nemees rep-
tatus ager. 5, 733 ductor Ne-
meae (Lycurgus) Th. 5, 714
Hypsipyles filios intuleras
(Bacchus) Nemeae Th. 4, 646
gelidam Nemeen et conscia
laudis Herculeae dumeta.
4, 664 pulverea Nemeen effer-
vere (etfervescere P ^) nube
conspicit (Bacchus). 4, 688
praecipuam Nemeen (-us ne-
mee8ft>) . . . ex alto fugiat
liquor. [6, 88 accisam Nemeen
umbrosaque Tempe praecipi-
tare solo] 6,368 Herculeam
Nemeen. 6, 385 Nemeen . . .
venit (Apollo) nom. Nemea
testatur Prisc. {cf. ad Th. 5, 44)
et confirmant codices, nisi quod
Th, 1, 355. 2, 378 nemeae in
P legitur^ nemee in o> Th. 4,
832(824) et 5,44, in omnihus
nemee A. 1, 415. Silv. 3, 1, i43
uhi desideratur nominativu^,
nemees in M exstat; et hic et
A. 1,415 -ea restituendum erat.
cf. Tegea. cf. Cleonaeus, Ne-
meaeus
Nemeaeus: Th. 7, 117 falso Ne-
meaeum pulvere campum eri-
git Mars. 1,575 Nemeaei ad
fluminis undam. 10, 499 nuper
Nemeaeo in pulvere felix (i.
ludis Nemeis). 3,421 Neme-
aeaque rura 4, 136 sonipes Ne-
meaeus {Hippomedontis). 11,47
maeret {Hercules) . . . Neme-
aea in sanguine terga . . . vi-
dere
Neptunius : Th. 7, 813 omne fre-
tum Neptunia movit cuspis.
12,588 Neptunius heros {The-
seus). 7, 271 Neptunia plebes
Onchesti {cf. Hom. B 506
"Oy%ri6r6v -9"' Uqov HoGidriiov
ayXccov aXaog). 12, 665 Nep-
tunius . . . Theseus, A. 1, 224
vada per Neptunia
Neptunus : Th. 3, 433 Ventos dux
prae se Neptunus agit. 6, 302
Neptunus equo {Arioni) . : .
pater. cf. Neptunius, Triton
et Th. 1,222 sg. 6, 706 aequo-
ris alti rex. 6 , 529 aequoreus
. . . pater {Arionis equi).
7, 186. 12, 633 A. 1, 51 mag-
numque . . . regem. 1, 78 rec-
tor aquarum, 2, 14 caeruleum
regem.
Nereis: A, 1,24 fluctibus invi-
INDEX NOMINVM
549
sis iam Nereis imperat Helle.
1, 122 cum visa procul de \i-
tore surgens Nereis {Thetis).
1, 480 Achillem Stygios tulerit
secreta per amnesNereis {The-
tis) A. 1, 592 tandem detec-
ti timidae Nereidos (Thetidis)
astus Th. 9, 40i qualiter . . .
nondum Nereida . . . Leuco-
thean planxisse ferunt. A.
1, 158 figit gelidus Nereida
{Ihetidem) pallor A. 1, 527
quo rapis . . . Chironis alum-
num femineis, Nerei, dolis?
Th. 8, 362 cessere fugatae Ne-
reides Th. 9, 372 Nereidum
miserata cohors. A. 1, 391
Nereidum tranquilla domus.
cf- Nereus, Nympha
Nereus: Th. 3, 410 turba pro-
fundi Nereos. 5, 437 gene-
rumque profundi Nereos (Pe-
lea). A. 1, 542 gremioque . . .
aquosi Nereos Th. 8, 230 in-
genti sulcatum Nerea {i. ma-
re) tauro {i. love Europam
ferente). A. 2, 15 avumque
{Achillis) Nerea. Th. 5, 49
Aegaeo premitur circumflua
Nereo Lemnos cf Thetis
Neris oppidum Argolidis: Th.
4,47 quaeque pavet longa
spumantem valle Charadron
Neris
Nessus unus ex Centauris: Th.
_ 11, 238 victorque furit per
viscera {Herculis) Nessus. cf.
Centaureus
Nestor : Th. 4, 127 nondum nota
Pylos iuvenisque aetate se-
cunda Nestor. cf. Neleius,
Pylos.
Niliacus: Th. 3,478 Niliacum-
que pecus {Apis)
Nilus : Th. 4, 706 ubi se magnia
refluus suppressit in antris
Nilus. 8, 359 ubi aversi secre-
tus pabula caeli Nilus et
Eous magno bibit ore prui-
nas Th. 1, 265 aerisoni lu-
gentia flumina Nili 3, 527
cygnos fecunda refert placidi
clementia Nili (caeli P) Th.
0, 12 rauca Paraetonio dece-
dunt agmina Nilo. 12, 518
iuvat grues . . . frigora sol-
vere Nilo. cf. 4,707 patris
undosi sonitus
Nimbi: Th. 3,435 tristis comi-
tatus eunti {Neptuno) . . .
Nimbique Hiemesque. 7, 37
agmina Nimborum
Niobe: Th. 6,124 Niobe . . .
squalida bissenas Sipylon de-
duxerat urnas Th. 9, 682 fe-
cundam lasso Nioben con-
sumpserat {Diana) arcu cf.
Tantalis, Thebanus
Nisa oppidum Boeotiae: Th.
7, 261 confertissima lucis Nisa
(nysa P, cf^ Hom. B 508 Nl-
Gccv rs ^ccd^eriv)
Nisus 1) rex Megarensium:
Th. 2, 382 praetervectus Ni-
sum {i. Megaram). cf Th.
1 , 334 Scyllaeaque rura pur-
pureo regnata seni 2) Eu-
ryali amicus : Th. 1 0, 448 Phry-
giique . . . gloria Nisi. cf
Euiyalus.
Nocturnus: Th. 6, 240 totidem
Lunae praevenerat ignes mu-
tato Nocturnus equo
Nomius 1) Thebanus quidam:
Th. 9, 290 segnem Nomium
2) Argivus quidam: Th. 10, 26o
permutat Agylleus arma tru-
cis Nomii
Nonacrius a Nonacri, monte
Arcadiae: Th. 4, 294 grata
pharetrato Nonacria rura To-
nanti {propter Callisto)
550
INDEX NOMINVM
Notus: Th. 4,421 haud illam |
(silvam) brumae minuere, 1
Notusve ius habet. 11, lu
ut Notus et Boreas gemino i
de cardine mundi . . . bella \
cient Th. 6, 3io certantes 1
Eurique Notique secuntur \
{Arionem equum) Th. 5, 530 j
usque Notos alienumque exit |
(Anguis) in orbem (ubi haud \
scio an melius notos scribatur)
Nox: Th. 1,97 piceo Nox ob- \
via nimbo lucentes (Diei) tur- ;
bavit equos. 1,498 Nox in- \
vocatur. 2, 528 coeperat umen-
ti Phoebum praetexere palla |
Nox. 6, 27 vigilesque deae (Au- \
rorae) pallentis habenasetNox j
et comu fugiebat Somnus in- j
ani Th. 2, 60 Sopor obvius i
illi (Mercurio) Noctis agebat |
equos. 3, 33 sub occiduas |
versae iam Noctis habenas.
10, 84 super occiduae nebulo-
sa cubilia Noctis. 10, ii4
Noctis opaca cohors
Nubigenae Centauri: Th. 5, 263
si quando profundo Nubige-
nae caluere mero
Nubila: Th. 3,435 tristis comi- |
tatus eunti (Neptuno) ...
Nimbique Hiemesque profun- |
dae Nubilaque. 6, 3io stupu- \
ere relicta (ab Arione equo) j
Nubila I
Numidae: Th. 10,415 quam (le- j
am) saevo fetam pressere cu- !
bili venantes Numidae. cf.
Gaetulus, Massylus, Maurus
Nycteis Antiope, Nyctei filia; \
Th. 7, 190 placitusque vagae '.
(i. Maenados)^jcteidos ardor |
Nympha: Th. 7, 297 nymphe
(-ao>) Dercetis. 9, 597 quae-
renti (Atalantae) Nympha . . .
hostem dixit saevisse Lyaeum
Th. 4, 727 (72o) manet ingens
gloria Nympham (Langiam)
Th. 7, 756 genitusque Heli-
conide nympha Aetion. 9, 319
Fauno Nymphaque Ismenide
natus . . . Crenaeus Th.
5, 519 trepidaeque latent in
pulvere Nymphae. 6, 580 flo-
ribus et vernis adsuetae spar-
gere (Ophelten) Nymphae.
6, 113 nec amplexae dimittunt
robora (i. arbores) Nymphae.
9, 709 illum Parthenopaeum
et Sidoniae . . . Nymphae . . .
laudant. A. 1, 241 sperata
diu plorant conubia (AchiUis)
Nymphae Th. 4, 330 Drya-
dum thalamis Erymanthia-
dumque furori Nympharum.
9, 384 Nympharum longe re-
gina ferebar (Ismeni flliae
verba). 9, 417 Nympharum . . .
una Th. 10, ,505 Amyclaeis
Triviae lugebere (Alcidamas)
Nymphis Th. 6, 95 fertur
(silva) Nymphas etiam mu-
tasse superstes Faunorumque
greges. A. 1, 293 quantum
virides pelagi Venns addita
Nymphas obruit Th. 4, 684
agrestes fluviorum numina,
Nymphae. cf. Dryades, Nai-
des, Napaeae, Nereis
Nysa: Th. 7, 686 Nysa ferax
(plangit Bacchi sacerdotem)
Nysaeus: Th. 4, 83 omnipotens
Nysaee pater. 7, 653 hederae
Nysaeaque serta
OBLIVIO: Th. 10, 89 limen
(Somni) opaca Quies et pigra
Oblivio (-ia Pa>) servant
Ocalea oppidum Boeotiae: Th.
7, 260 Ocalea (-ee o>, corr. P)
Medeonque (cf. Hom. B 501
'SlyiccXiriv Mfcdfwf a ts)
INDEX NOMINVM
551
Oceanus : Th. 7, 472 tumet igne
futiiro Oceanus Th. 3, 409
Occani sub fonte. 8,273 cavam
sub luce parata Oceani mu-
gire domum. A. 1, 138 litora
summa Oceani. 1, 690 Oceani
penetrabile litus anhelis pro-
mittebat (P/ioe&ws) equis Th.
1, 687 nigrum occasibus intrat
Oceanum Th. 7, 8 Oceano
vetitum . . . ignem {Ursae). A.
1, 52 Oceano veniebat (Nep-
tunus) ab hospite. 2, 2 Oceano
prolata dies
Odium: Th. 5, 73 Odia aspera
ubique
Odrysius Thracius: A. 1, 485
Odrysiam Oradivus in hastam
surgeret. Th. 5, 173 Marte sub
Odrysio. 4, soi (793) sic tener
Odrysia Mavors nive. 8, 57
Odrysiis {i. Orphei) . . . patuisse
querellis Tartara. 7, 524 ab
Hyrcanis hoc Odrysiisve tu-
lissem regibus {verhalocastae).
12, 156 Odrysiique famem sta-
buli {equorum Diomedis). cf.
Thracius
Oeagrius Oeagri filius: Th.5, 343
Oeagrius . . . mediis intersonat
Orpheus remigiis
Oebalidae : Th. 5, 438 Oebalidae
gemini {Castor et Pollux). cf.
Oebalius
Oebalius Laconicus: Th. 7, 21
Oebalii coeunt in proelia
caestus {i. quos Follux docuit).
A. 2, 154 Oebalios in nubila
condere discos. Th. 2, 164 Oe-
baliosque duces. 6, 326 Oeba-
lios . . . agit . . . Amphiaraus
equos. A. 1, 20 solverat Oe-
balio classem de litore pastor
Dardanus. Th.6,822 0ebalio...
magistro {Polluci). 9, 690 bis
Oebg-lio saturatam murice pal-
lam. 10, 503 nemus Oebalium.
8, 429 turmas . . . Oebalias. cf
Lacedaemonius, Oebalidae
Oebalus Lacedaemonius qui-
i dam: Th. 10, 498 rigidique na-
I tator Oebalus Eurotae
I Oeclides ^wp^mmws: Th. 3, 470
Oeclides solitum prece numen
amicat. 3, 620. 5, 731 pius Oe
clides. 6,445. 6,5i8 Th.8,i46
illum heu, praesagis quo nul-
lus amicior astris, Oecliden.
cf. Amphiaraus
j Oedipodes: Th. 1, 48 merserat
I aeterna damnatum nocte pu-
' dorem. 11,505 di, quos effosso
non inritus ore rogavit Oedi-
podes Th. 1 , 17 Oedipodae
confusa domus. 1, 164 Oedi-
podae sedisse loco. 8, 609 mi-
i serique innoxia proles Oe-
dipodae. 12, 5io Oedipodae
furias. Th. 2, 465 Oedipodis
(-des Poj, possis etiam -dae)
tu solus eras {Tydei ad Ete-
i oclem verba). 12, 260 Oedi-
podis magni . . . nurus {Argia)
Th. 10, 699 poena simillima
diro Oedipodae. Th. 12, 86
Oedipodi par est fortuna do-
I loris ac mihi {Creonti) Th.
I 2, 436 non indignati miserum
dixisse j^arentem Oedipoden.
8,242 Oedipoden exisse ferunt.
11,491 dum rogat Oedipoden
genitor. Th. 11, 666 Oedipo-
dem extimuit {Creon) (-den
ext- P : -den t- o>) Th. 7, 513
Oedipode ducente. cf. Th. 1,
233. 2, 442. 9, 631. 7, 211. 7, 468.
8, 611. 10, 697. 11, 172. 11, 333.
11, 580 et Laius, Polybus,
Sphinx
Oedipodionides: Th. 1, 313 Oedi-
podionides {Polynices) furto
deserta pererrat Aoniae Tli.
552
INDEX NOMINVM
4, 491 solum timor obruit in-
gens Oedipodioniden {Eteo-
cleni). 6, 426 dirumque expa-
verat insons {Arion equus)
Oedipodioniden {Polynices)
Th. 7, 216 diros . . . Oedipodio-
nidas
Oedipodionius: Th. 2, 505 Oedi-
podioniae domus alitis {Sphin-
gis). 10, 801 Oedipodionii . . .
fratres
Oeneius Tydeus Oenei fiUus: Th.
5, 661 Oeneius heros
Oeneus Parthaonis filius: Th. 1,
669 Calydonius Oeneus. 2, 165
nec plura tuus despexerat Oe-
neus foedera {Adrasti ad Ty-
dea verba) Th. 1,464 magni
de stirpe creatum Oeneos
{Tydea). 2, .588 ensem . . . Ma-
vortia munera magni Oeneos.
2, 687 sate gente superbi Oe-
neos {Tydeus). cf. Th. 2, 742
Oeneus: Th 2,469 Oeneae vin-
dex . . . ille Dianae {aper Caly-
donius)
Oenides 1) Meleager: Th. 5, 405
magnum Oeniden 2) Tydeus:
Th. 8, 538 turbidus Oenides.
8, 588. 8, 659 eminet Oenides
Th. 9, 38 nimium . . . cognita
virtus Oenidae Th. 2, 48i
saevoque . . . Oenidae. (5 , 843
Oenidae . . . parem. 6, 870 vis
eadem Oenidae Th. 3, 392
egregium tantoque in sangiiine
ovantem . . . Oeniden. 4, 113
magnanimum . . . Oeniden. 10,
748 Th. 9, 50 armorum spes
o suprema meorum, Oenide
3) Diomedes: A. 2, 86 excipit
Oenides
Oenomaus Martis fiUus: Th. 4,
.591 saevopulvere sordensOeno-
maus Th. 1, 275 Mavortius
axis Oenomai. 4, 244 fractis . . .
axibus Oenomai. 6, 2.54 Oeno-
mai . . . circo {i. Olympiis)
Th. 7, 416 saevo decurrere
campo Oenomaum sua Pisa
refert Th. 6, 347 alter ab
Oenomao {Hippodamus). cf.
Eleus, Myrtilos, Pelops, Pi-
saeus
Oenopion cf. Th. 5, 481.
Oeta mons: Th. 1, 119 dubiam-
que iugo fragor inpulit Oeten
Th. 4, 158 frondosa longum
deus {Hercules) audit ab Oeta.
12, 67 laetus in accensa iacuit
Tirynthius Oeta
Oetaeus: Th. 11, 235 Oetaeas
membris accedere vestes sensit
Hercules
Ogygidae Thebayii: Th. 2, 586
densi glomerantur in unum
Ogygidae
Ogygius Thebanus: Th. 9, 84i
Ogygias . . . alas. 7, 33 Ogygio
sat erit Tritonia bello. 9, 812
Ogygias . . . catervas. 5, 5i8
Ogygii iussis . . . dei {Bacchi\.
12, 198 Ogygias . . . domos {item
12, 247). 1, 328 Ogygiis ululata
furoribus {i. Baccharum) antra.
10, 545 Ogygiae . . . impetus
hastae. 2, 85 Ogygii . . . lacchi
saevus odor. 12, 477 Ogygias
leges {Creontis). 3, 110 mani-
bus invius axis Ogygiis. 11,
420 Ogygios . . . manes. 12, 55
Ogygii manes. 6, 609 Ogygio
victor cum Marte redisset. 6,
173 matres Ogygiae. 12, 787
matresque nurusque Ogygiae.
11, 356 Ogygii fastigia muri.
12, 664 in Ogygio . . . muro.
3, 156 Ogygias titulis anteire
parentes {i. Nioben et Am-
phionem). 8, 353 Ogygiis {sc.
portis) it sorte Creon. 10, 494
solas dum tardius artat Echion
INDEX NOMINVM
553
Ogygias (sc. portas). 11, 665
Ogygiae . . . limine portae. 1,
173 Ogygiis . . . rebus. 2, 208
Ogygias . . . Thebas. 10, 921
Ogygiae supra fastigia turris.
4, 380 vertice ab Ogygio {i.
Cithaerone). cf. Thebanus
Olearos una ex Cycladihus: A.
1, 677 iam Paros Olearosque
latent.
Olenius J.etoZMS : Th.3,25 purior
Olenii . . . gradus . . . astri {i.
Capellae). 8, 484 Olenium . . .
Buten. 6, 423 Oleniis manant
tot cornibus (CapeUae) imbres.
2, 541 per . . . Olenii tegimen
suis {Tydeos clipeum). 1, 402
Olenius Tydeus. cf. Aetolus
Olenius Thebanus quidam: Th.
12, 741 Olenium . . . deicit
{Theseus)
Olenos oppidum Aetoliae: Th.
4, 105 quae love provocat Iden
Olenos
Olmius amnis Boeotiae: Th. 7,
284 felix Olmie (hormige Po>;
'OXiiSLO?, an 'O-?)
Olympiacus: Th.6,554ldasnuper
Olympiacis umbratus tempora
ramis. cf. Eleus, Oenomaus,
Pelops, Pisa, Pisaeus
Olympus caelum : Th, 4, 743 (736)
nec spes umentis Olympi. 8,
41 regnator Olympi {item. A.
1, 588) Th. 2, 600 toto nequi-
quam obsessus {Briareus)
Olympo (**. omnibus deis). 5,
85 summo . . . Olympo {item
11, 119). 5, 177 tardius umenti
noctem deiecit Olympo. 5,
421 confusoque dies respexit
Olympo. A. 1, 689 humili iam
pronus Olympo 7)ions Thes-
saliae: [Th. 6, 719 cum iam
calcaret Olympum desuper
Ossa rigensj. cf. Gigantes
I Olynthus: Th. 12, 510 funus
j Olynthi
Omphale cf. Lydius.
' Onchestius : Th. 8, 466 Onchestius
Idas
Onchestos oppidum Boeotiae:
Th. 7, 272 Neptunia plebes
i Onchesti. cf. Neptunius
i Opheltes Lycurgi fdius, Hypsi-
: pyles alumnus: Th. 4, 748 (741)
I illi {Hypsipylae) quamvis et
I ad ubera (ab ubere o>) Opheltes
non suus . . . dependet Th.
4, 729 (722) atra sacrum recolet
(-it o>) trieteris {i. ludi Nemei)
Ophelten. cf Th. 6, 501 et
Archemorus
Orchomenos oppidum Arcadiae:
j Th. 4, 295 dives et Orchomenos
I pecorum
I Orcus: Th. 12, 434 pallidus Eu-
menidum veluti commiserit
ignis Orcus. cf Dis
Orestes: Th. 1, 476 inanem men-
tis Oresten. 12, 511 a misero
matrem submovit Oreste {ara
Clementiae). cf Pylades
Orion : Th. 3, 27 multusque polos
inclinat Orion. 9,843 cui {Dry-
anti) sanguini s auctor turbidus
Orion Th. 7, 256 Orionis alti
non falsus virtute nepos
{Dryas) Th. 9, 46i nigrum
trepidis inpingit {tempestas)
Oriona {sidus) nautis
Orithyia Erecthei filia: Th. 12,
630 raptae . . . conscius Ori-
thyiae {Elisos amnis). cf Bo-
reas
Ormenus Argivus quidam: Th.
10, 515 cadit intra moenia
Graius Ormenus
Ornytus Argivus quidam: Th.
12, 142 inani vulnere pallens
554
INDEX NOMINVM
Ornytus. 12, 207 Th. 12, 219
hortaris euntero, Ornyte
Orpheus Oeagri fdius : Th. 5, 344
Oeagrius Orpheus Th. 5, 435 i
durae similem nihil Orphea
Thracae. cf. Th. 8, 57. 9, 437 '
Ortygia Delos: Th. 4, 803 (795) :
talis per litora reptans impro-
bus Ortygiae latus inclinabat
ApoUo Th. 5, 339 abruptam
credas radicibus ire Ortygiam
Osiris: Th. 1, 718 seu praestat i
{Apollinem vocari) Osirin (-im
P) frugiferum
Ossa mons ThessaUae: Th, 4,
141 pavet Ossa. [6, 720 cum
iam calcaret Olympum Ossa
rigens.] 10, 852 trepidum iam
tangeret Ossa Tonantem. A.
1, 151 (Achillem) non Ossa
capit, non Pelion ingens
Th. 2, 82 qualia per Rhodo-
pen . . . convivia . . . Bistones
aut mediae ponunt convalli-
bus Ossae. 3, 319 Arctoae ge-
lidum caput . . . Ossae Th.
8, 79 frondenti . . . iungere Pe- 1
lion Ossae Th. 5, 261 gelida
non saevius Ossa luxuriant
Lapitharum epulae. 9, 220
aeria . . . Centaurus ab Ossa
desilit in vallem. A. 1 , 320
gelida quid tale sub Ossa
Peliacisque iugis?
Ossaens: A, 2, 121 Ossaea per
avia. Th. 12, 554 Ossaei . . .
bimembres (Centaurt)
Othrys mons: A. 1, 238 nubilus
ingemit Othrys. 1, 426 minor ;
Othrys (arboribus caesis)
Th. 3, 319 nivalem Othryn,
4, 655 canumque virescere dor-
80 Othryn
Otium: Th. 10,91 Otia vestibulo ^
Somni 1
PADVS: Th, 12,414 Phaethonta
sorores fumantemlaverePado.
Paean Apollo: Th. 1,636 Paean
. , . iubet ire cruento inferias
monstro iuvenes Th. 10, 343
patrias si quando domos opta-
taque, Paean, templa, Lycie,
dabis. cf ApoUo
Paeones gens: A. 2, 131 quo
Paeones arma rotatu ... ci-
tent
Pagasaeus : A. 1, 65 puppis Pa-
gasaea (Argo)
Palaemon 1) Inus filius: Th. 9,
331 festinus ad oscuia matris
cum remeat curvumque ferit
delphina Palaemon Th. 6, 10
circum tristes servata Palae-
monis aras nigra superstitio.
10,425 Inoamque fugam vestri-
que Palaemonis annos Th.
1, 122 gremioque Palaemona
pressit {Ino). 7, 421 Theba-
num toto planxisse Palaemona
ponto Th. 1, 12 cur non ex-
paverit ingens lonium socio
casura Palaemone mater. cf
Th. 4, 563. 9, 403 et Ino , Isth-
mos, Lechaeum, Palaemonius
2) Argivus: Th. 8,135 Pa-
laemon (pil- P; cf Philae-
mon) advolat
Palaemonius : Th. 2, 381 curva
Palaemonio secluditur unda
Lechaeo
Pales: Th. 6,111 lincunt flentes
dilecta locorum otia cana Pa-
les . . . {silva caesa)
Palladius: A. 1, 813 Palhidias
. . , aras. Th. 4, i36 Palladia
. . . ab arce {Mycenis). 6, 575
Palladios . . . haustus {oleum).
7, 273 Palladiusque Meias.
5, 417 Palladios oleae . . . ra-
mos. cf Minerva
Pallas: Th. 2, 237 Pallas et
INDEX NOMINVM
555
asperior Phoebi soror. 2, 243
et Pallas deceat pharetras et
Delia cristas 6, 357 audaces
rubuit mirata catervas (Lem-
niadum) Pallas. 8, 459 Pallas
huic (Tydeo) praesens. 8, 500
Tydea contra Pallas agit. 9,
512 iam Pallas et odit Tydea.
A. 1, 826 qualis . . . Diana fe-
roxque Pallas Th. 1, 535 Pal-
lados armisonae. 2, 597 tor-
vae Pallados (-is co) anguis.
5, 100 summasque ad Pallados
arces A. 1, 285 Palladi lito-
reae celebrat Scyros honorum
forte diem Th. 2, 252 in-
nuptam limine adibant Pal-
lada. 8, 517 Pallada mulcet
honos. 8, 713 respicit (Tydeus)
hortantes socios et Pallada
fidam. 9, 837 huic {Martis)
aequam nosces nec Pallada
dextrae. 12, 293 ut Pallada
flecteret (Imio) Th. 2, 704
meritae pulchrum tibi, Pal-
las, honorem . . . parat. 8, 588
neque enim has Marti aut
tibi, bellica Pallas, exuvias
figemus (verba Tydei) Th.
12, 464 dextra iam Pallade.
12,583 sic tibi {TJieseo) non
uUae socia sine Pallade pug-
nae. cf. Minerva
Pan: Th. 11, 34 Pan illi {Eury-
medonti) genitor Th. 8, 480
accola Pisae Pana Lycaonia
nocturnum exaudit in umbra.
cf. Th. 4, 696 et Eurymedon,
Faunus
Pandionius Atheniensis : Th. 2,
720 seu Pandionio nostras in-
visere noctes (caedes o): vo-
ces P) monte venis {Tydei ad
Minervam verba). 8, 6I6 Pan-
dioniae repetunt ubi fida vo-
lucres {Philomela et Progne
in hirundines conversae) ho-
spitia
Panemus Thebanus quidam :
Th. 9, 293 eadem poscenti
fata Panemo (panhemo Pa>)
. . . ait {Hippomedon)
Pangaea mons Thraciae: Th, 6,
666 clipeus Mavortis . . . luce
mala Pangaea ferit. 10, 512
profingunt inarata diu Pan-
gaea iuvenci
Panope oppidum Phocidis: Th.
7, 344 qui Panopen . . . supi-
nant
Panopeus Lacon quidam: Th.
10, 497 incola Taygeti Pano-
peus
Paphius: Th. 4, 300 Paphias
myrtos
Paphos oppidum Cypri: Th. 5,
61 illa {Venus) Paphon vete-
rem . . . linquens. [5, 182 pa-
phos o>, cf. Paros]
Paraetonins Aegyptius: Th. 5, 12
rauca Paraetonio decedunt
agmina {gruum) Nilo
Parcae : Th. 4, 787 (779) sic Par-
cae volvere. 6, 274 abscide-
runt tristes crudelia Parcae
stamina. 5, 736 recto descen-
dunt limite Parcae. 6, 325
iuvenem durae prohibebant
discere Parcae. 6 , 923 dirae
recinebant omina Parcae. 8,
13 rumpebant stamina Parcae.
8, 119 cum Parcae tua iussa
trahant {Amphiarai ad Ditem
verba). 10, 737 inpellunt cre-
dere Parcae. 11, i89 et superi
mecum Parcaeque nocentes
{Polynicis verba). Th. 1, 706
iniquas Parcarum praenosse
manus. A. 1, 498 Parcarum
occulta Th. 3, 491 duris se-
det haec sententia Parcis.
8, 382 Furiae rapuerunt licia
556
INDEX NOMINVM
Parcis Th. 7, 774 inmites
scis nulla revolvere Parcas
stamina. 8, i9i anne sedes
{Amphiaraus) hilaris iuxta tua
numina Parcas. 8, 328 celeres
neu praecipe Parcas. 11,462
saevumque lovem Parcasque
nocentes vociferans. A: 1, 255
nil humiles Parcas terrena-
que fata vererer {Thetis)
Th. 7, 367 fessum vita dimit-
tite, Parcae. 8, 43!) heu cele-
res Parcae. cf. Fata, Sorores
et Th. 6. 48. 8, 549
Paris cf. Ide
Parnassius: Th. 10,208 Parnas-
sia serta. 4, 216 vatem cultu
Pamassia monstrant vellera
Pamassos: Th. 1, 118 medius
caeli Parnassos Th. 1, 629
summaque biverticis umbra
Parnassi. 5, 532 cornua Par-
nassi. 6, 357 Parnassi summo
. . . ab aethere. 9, 643 Par-
nassi frondea praeter colla
Th. 7, 346 Parnasson utrum-
que. cf. Castalius, Cirrha,
Cirrhaeus, Corycius
Pames mons Atticae: Th. 12,
620 Parnesque benignus viti-
bus
Paros: Th. 6, i82 et Paros (pa-
phos o>) et nemorosa Thasos
crebraeque relucent Cyclades.
A. 1, 677 iam Paros Olearos-
que latent
Parrhasis Ursa: Th. 7,8 Ocea-
no vetitum qua Parrhasis ig-
nem nubibus hibernis . . . pas-
citur
Parrhasius Arcadius: Th, 11,
178 orbaque Parrhasiis ululat
mihi mater (Atalanta) in an-
tris. 8,370nubesinvidaParrha-
siis unum si detrahat astris
( Ursae). 4, 246 Parrhasias . . .
catervas (Farthenopaei). 9, 744
Parrhasio . . . cornu {Parthe-
nopaei). 4, 293 Parrhasiique
duces. 7, 163 Parrhasiumque
nemus . . . ibis {luppiter). cf
Arcadia, Callisto
Parthaon Oenei pater: Th. 2,
726 si patriis Parthaonis arvis
inferar {Tydeus)
Parthaonius: Th. 1,670 Parthao-
niae . . . tibi {Tydeo) iura
domus
Parthenius adiect. a monte Ar-
cadiae: Th. 4, 285 Parthenium
fugitur nemus. 2, 207 Parthe-
niosque super saltus
Parthenopaeus Atalantae fdius:
Th. 6, 616 dum limina victor
I Parthenopaeus init. 6, 622.
I 7, 642 Parthenopaeus Ityn
I {sternit). 8, 66O hirundine cer-
j ta Parthenopaeus agat Th.
6, 561 Arcada Parthenopaeum
j Th. 4, 248 Parrhasias . . . ca-
j tervas . . . Parthenopaee, rapis.
! 9, 813. cf. Arcas , Atalantia-
des, Erymanthius, Maenalius,
Tegea, Tegeaeus, Tegeatis
Parthus: Th. 6, 597 credas e
plebe Cydonum Parthorum-
que fuga totidem exiluisse
! sagittas
' Pasithea una ex Gratiis: Th.
2, 286 Pasithea blandarum pri-
I ma sororum
: Patareus: Th. 1, 696 seu te
{ApoUinem) Lyciae Patarea
nivosis exercent dumeta iugis.
cf Lycius
Patroclus: A. 1, 175 magno iam
tunc conexus {Achilltj amore
Patroclus A. 1,633 nutritos-
que mihi {AchiUis) scandis,
Patrocle, iugales
Pavor: Th. 3,425 frena minis-
trat equis {Martis) Pavor ar-
INDEX NOMmVM
557
miger. 10, 559 Luctusque Fu-
lorque et Pavor et . . . Fuga.
7, 127 haec Pavor attonitis
Th. 7, 108 diva comitum (Mar-
tis) deplebePavorem. cf. Metus
Pelasgi in Achilleide pro Grae-
m, in Thebaide pro Argivis:
Th. 6, 43 sensere Pelasgi in-
vidiam. 6, 4io. 8, 722 clamo-
rem Aonii miscent gemitum-
que Pelasgi. 11,41 sua nunc
defendunt tecta Pelasgi.
11, 757 Th. 7, 532 flexa Pe-
lasgum corda. 10, 2 castra
Pelasgum aut Tyrias . . . opes
12, 68 captiva Pelasgum cor-
pora, A. 1, 751 Pelasgum duc-
tores Th. 4, 785 (777) ne tar-
da Pelasgis dux foret {Hyp-
sipyle). 7, 247 spesne obstatu-
ra Pelasgis haec vexilla?
{Antigonae ad senem verba).
8, 327. 9, 12 quisquamne Pe-
lasgis mitis adhuc? 9, 396 tru-
cibus facilis servire Pelasgis,
10, 330 inopina Pelasgis gau-
dia. 10,432 timidis . , . Pe-
lasgis, 10,451. A, l,906po-
no arma et reddo Pelasgis
{verha Achillis) Th. 7, 2
cunctantes Tyrii primordia
belli . . . Pelasgos. 12, 101.
12, 697 impositosque regis . . .
Pelasgos Th. 7, 523 quidve
ista, Pelasgi, ubera {verha lo-
castae). 10, 482
Pelasgus Argivorum rex: Th.
6, 727 quondam nostri decus
auxiliumque Pelasgi . , . en-
sem {verba Adrasti)
Pelasgus adiect.i Th. 12, 195 ad
comites conversa {Argia) Pe-
lasgas. 2, 156 plebique Pelas-
gae. 5, 363 ratis armamenta
Pelasgae (*, Argus). A. l,45i
Pelasffas , . . rates.
Peleius : A. 1, 551 Peleius heros
{Achilles)
Pelethronius Thessalicus: Th.
j 2, 598 Pelethroniam , . . pinum
Martis
Peleus: A, 1,440 senior Peleus.
1, 898 A. 1, 507 Peleos aula.
Th. 5, 379 Telamona et Pelea
contra. A. l,9oPeleaiamde8is-
te queri thalamosque minores
{Neptuni ad Thetidem verba).
1, 921 magnis qui Pelea factis
impleat, 2, 56 dum Pelea
dulce maritat Pelion, cf. Ae-
acides, Nereus, Peleius, Pele-
us, Pelides Pelion
Peleus adiect: A, 1,884 Pelea-
que virgo (*, Achilles) quae-
ritur
Peliacus : A, 2, 11 Peliacoque
, . . ab antro {Chironis). Th.
6, 375 Peliacis , . . cum famu-
larer {Apollo) in arvis. A,
2, 164 Peliacis . . , gentibus
{i. Centauris). 1, 321 gelida
quid tale sub Ossa Peliacis-
que iugis?
Pelias adiect. : Th. 5, 336 Pelias
. . . pinus {Argo)
Pelides Achilles: A. 1, 754 vix
nova gaudia celat Pelides.
1, 824 regina comesque Pelides
A. 1, 721 ultro confessum
in proelia ducent Peliden
Pelion nions Thessaliae: [Th.
6, 721 ipsum glaciale ferebant
{Aloidae) Pelion]. Th. 8, 79
frondenti . . . iungere Pelion
Ossae. 10, 852 inmane . . .
Pelion. A. l,39cunabulaparvo
Pelion {Achilli). 1, 107 domus
{Chironis) . . . longo suBpen-
dit Pelion arcu. 1, 151 illum
{Achillem) non Ossa capit, non
Pelion ingens. 1, 194 supe-
risque gravatum {in Thetidis
558
INDEX NOMmVM
nuptiis) Pelion, 1, 249 ubi
Pelion? 1,577 quo vertice Pe-
lion. 2, 57 dum Pelea dulce
maritat Pelion
Pelopeides miilieres Argivaex
Th. 10, 50 ad patrias fusae
Pelopeides aras. 12, 540 ab
insessis maestae Pelopeides
aris promovere gradum.
Pelopeus: Th. 2, 47i cum pre-
meret {aprum Calydonium) Pe-
lopea phalanx 7,422 Pelopea
phalanx (^r(/m; item 10,749).
1, 117 Pelopeaque regna {Fe-
loponnesus)
Pelops: Th. 2,436 Pelops et
Tantalus auctor {nobilitatis
Polynici). 4, 590 truncatusque
Pelops. G, 254 victor curru
Neptunia tendit lora Pelops
7, 95 nec saucius Arcadas aras
malit adire Pelops {quam Ar-
chemori sepulcrum) Th. 7,207
Pelopisque a stirpe nepotes.
7, 248 Pelopis descendere to-
tas . . , gentes. A. l,44i Pe-
lopis terras Th. 6, 6 hunc
pius Alcides Pelopi certavit
honorem {Olympia) Th. 6, 122
Pelopem monstrasse ferebant
exsequiale sacrum. cf. Tan-
taleus, Tantalus
Pelorus promunturium Siciliae :
Th. 3, .596 fluctusque Pelorus
contrahit
Peneius : Th. 4, i43 Peneia . . .
stagna
Pentheius : Th, 11, 318 Pentheia
. . . mater (Agaue)
Pentheus 1) rex Ihebanus: Th.
7, 211 patrio respersus san-
guine Pentheus Th. 4, 565
Penthea iam fractis genetrix
Cadmeia thyrsis . . . insequi-
tur. A. 1, 840 tristesspectabant
Penthea Thebae. cf. Agaue,
Baccheus, Bacchus, Cadmus,
Pentheius, Pentheus et Th.
1, 229. 2, 663. 9, 479 2) The-
banus quidam: Th. 3, 170 ma-
ter Penthea {lectio dubia) cla-
mat Astyoche
Pentheus : Th. 2, 575 Penthe-
umque trahens . . . Phaedi-
mus . . . genus, 12, 244 Pen-
thei devexa iugi
Pergama Troia: A, 1, 117 ae-
quali {atque Achilles) visurus
(Pa^rocZ«*s) Pergamafato. l,87i
ipsaque iam dubiis nutant
tibi Pergama muris, 1,934
captareportansPergama. 2,65
captosque ad Pergama deve-
hit {Paris) Argos
Periphas 1) Thebanus quidam:
Th. 2, 631 fratris moribunda
levabat membra solo Peri-
phas. cf Ide, Thespiadae
2) Fylius quidam : Th. 7, 463
iacet . . . cuspide trux Peri-
phas Th. 7, 461 Pylium Pe-
riphanta Menoeceus {sternit)
Permessus amnis Boeotiae: Th.
7, 283 tuque, o Permesse, ca-
noris (propter Musis) . . . vadis
Persae cf Achaemenius, Athe-
nae Eous, Euphrates, Perseus
Perseis Hecate, Perses filia:
Th. 4, 482 tu separe coetu Ely-
sios, Persei (-ee Po>) pios
{agas)
Perseius: Th. 3, 441 Perseius
heros
Persephone: Th. 4, 478 inane
(*', chaos) severae Persephones
Th. 12, 276Per8ephonen amnes
silvae freta nubila clamant,
Persephonen tantum Stygii
tacet aula mariti
Perseus: Th. 7, 418 Perseos ef-
figiem maestam Th. 3, 464
inde (*. ab Aphesante) . . . nu-
INDEX NOMINVM
559
l)ila suspenso celerem teme-
rasse volatu Persea. cf. Th.
1, 544 aureus . . . ales et Da-
iiaeius
Perseusadiec*.: Th. 1, 719 Persei
( -aei P) sub rupibus antri . . .
torquentem cornua Mithram.
1, 225 Perseo . . . in Argos.
.'i, 633 Persei . . . ad culmina
mortis (*. Aphesantis). 5, 640
Persei vertice sancto montis
(item)
Peteon oppidum Boeotiae: Th.
7, 333 qui . . . sulco Peteona
domant
Phaedimus 1) Thehanusquidam:
Th. 2, 575 Pentheumque tra-
hens . . . Phaedimus . . . genus
Th. 3, 171 puerique rudes,
tua, Phaedime, proles 2) Ar-
givus quidam: Th. 6, 558
bis in Isthmiaca nuper cla-
matus harena Phaedimus.
6, 606 ambiguo discrimine ten-
dunt Phaedimus atque Dymas.
8,440 iam palpitat arvis Th.
8, 438 Phaedimon lasiden
Phaethon : [Th. 4, 716 Hyperi-
onios . . . Phaethontis equos]
Th. 12, 413 Hyperionium te-
pido Phaethonta sorores fu-
mantem lavere Pado. cf. Th.
1, 220 6, 321 et Phaethonteus
Phaethonteus : Th. 1,221 Phae-
thontea mundum squalere fa-
villa
Phalanthus Tana^raews quidam :
Th. 9, 127 Tanagraeumque
Phalanthum
Pharis oppidum Laconiae: Th.
4, 226 quos Pharis {i. nutrit)
Th&rivi8 Aegyptius: Th. 4,708
Phariis alimenta rogatus {Ni-
lus) donat agris. 6, 278 illam
{lo) melior Phariis erexerat
arvis luppiter. 1,254 custo-
dem Phariae . . . iuvencae
{lus). 6, 11 Phariis deprensa
serenis . . . agmina
Pharos: Th. 12, 516 grues Aqui-
lone fugatae cumvidere Pha-
ron
Pharsalia regio JPharsali: A.
1, 152 Achillem non Ossa capit
. . . Pharsaliaeve (Thessali-
aeve o> inepte) nives
Pharsalus Thebanorum socius:
Th. 9, 312 dum socios, Phar-
sale, petis
Phasis amnis Colchidis: Th.
12, 182 alumna nivosi Phasi-
dis {Amazon). 5, 458 sua iu-
ra cruentum {propter Mede-
am) Phasin habent
Phegeus 1) Thebani duo
a) Th. 2, 609 comitemque illi
iubet {Tydeus) ire sub um-
bras Phegea. 4,598 Phegea-
que b) Th. 7, 603 cultor
Baccheus Acontea Phegeus
. . . petit 2) Atheniensis qui-
dam: Th. 12,681 dicta ferens
TheseiaPhegeus Th. 12, 596
fidissime Phegeu
Pheneos oppidum Arcadiae: Th.
4, 291 Pheneos nigro Styga
mittere credita Diti
Pheraeus ab oppido ut videtur
Achaico: Th. 2, 163 longum
enumerare Pheraeos (phar- o>)
Oebaliosque {procos Deipylae
et Argiae)
IPToiereclua Argivus quidam: Th.
11, 199 Machii voltus expressa
(Tm^/?,owe)Pherecli (perichi o>)
Pheres Thebanus quidam: Th.
8, 446 stravit Abanta Pheres.
9, 106 inde Pheres acerque
Lycus Th. 9, 106 cassa Phe-
retis hasta
Philaemon (?) Argivus quidam
cf. Palaemon 2)
560
INDEX NOMINVM
Philomela cf. Geticus, Pandio-
nius
Phineus: Th. 8,255 post longae
Phineus ieiunis poenae . . .
tractavit pocula
Phlegethon ; Th. 4, 523 fumidus
atra vadis Phlegethon incen-
dia solvit. 8, 30 lacrimis at-
que igne tumentes Cocytos
Phlegethonque Th. 4, 55 an-
helantes poto (tuto a>) Phlege-
thonte cerastas {Eumenidum)
Phlegra : Th. 10, 909 tumidae
post proelia Phlegrae {Gigan-
tum). 11, 7 Phlegrae ceu fes-
8U8 anhelet {luppifer) proe-
lia Th. 2, 595 Geticae si fas
est credere Phlegrae Th.
6, 358 saepe lovem Phlegram-
que . . . cantarat {Apollo) cf.
Gigans, Phlegraeus
Phlegraeus: A. 1,484 cum pal-
lentes Phlegraea in castra
coirent caelicolae
Phlegyas 1) Apollinis hostis:
Th. 1, 713 Megaera ieiunam
Phlegyan subter cava saxa
iacentem aeterno premit ac-
cubitu 2) Eteoclis armiger:
Th. 3, 79 Phlegyas . . . et Lab-
dacus — hos regni ferrum
penes Th. 8, 688 cuspis in
armigerum Phlegyan pecca-
vit 3) alius Thebanus: Th.
7, 711 iaculo Phlegyan (occidit
Amphiaraus) 4:) Pisaeus qui-
dam: Th. 6, 661 vix unus
Phlegyas acerque Menestheus
. . . promisere manum. 6, 668
Pisaeus Phlegyas Th. 6, 706
casus Phlegyae Th. 6, 727
tibi . , . ,Phlegya, . . . hunc
. . . ferre damus . . . ensem
Phlius oppidum Argolidis: Th.
4, 45 pecorosaque Phlius (phi-
lus P: philos o>)
Phoceus : Th. 9, 127 Phocea . . .
Cydona
Phocis: Th. 6, 9 vipereo . . .
libera nexu {i. Pythonis) Pho-
cis. A. 1,421 Phocis et Ao-
niaeiaculis rarescitis umbrae
Th. 1, 64 trifidaeque in Pho-
cidos arto. 7, 235 Phocidos
arva propinquae. 11,281 Pho-
cidos arma sonorae {propter
Apollinem) Th. 2, 64 pollu-
tamque suo despectat {Laius)
Phocida busto. 7, 344 quis
tibi Phoebeas acies veterem-
que revolvat Phocida?
Phoebe Luna: Th. 1, 105 per
nubila Phoebes Atracia rubet
arte labor {var. color) Th.
7, 470 gelidam Phoeben. 9, 424
vetitam currus deiungerePhoe-
ben. cf. Diana
Phoebeius a Phoebo: Th. 6, 44i
Phoebeius augur {Amphia-
raus). 4, 518 Phoebeia Manto
Phoebeus a Phoebo: Th. 7, 343
Phoebeas acies veteremque . . .
Phocida. 10, 254 ponit {Thio-
damas) adoratas, Phoebea in-
signia, frondes. 1,667 Phoe-
beaque . . . templa. 4,488 Phoe-
beaque virgo {Manto)
Phoebus: Th. 1,395 cui {Adra-
sto) Phoebus generos . . . ca-
nebat saetigerumque suem et
fulvum adventare leonem. 3,
626 nimiusque arcana profari
Phoebus. 4, 2 tertius horren-
tem zephyris laxaverat annum
Phoebus. 4, 690 adiuvat ipse
Phoebus {Sol). 6, 491. 7, 737.
7, 7.59. A. 1,529 et me Phoebus
agit {verba Calchantis). 1, 690
humili iam pronus Olympo
Phoebus Th. 1,336 per eme-
riti surgens confinia Phoebi
Titanis. l,49i divina oracula
INDEX NOMINVM
561
Phoebi. 1, 558 praecipuum . . .
Phoebi . . . honorem. 1, 6 5
stupefacti a limine Phoebi
exoratus abis (Coroebus). 2, 237
asperiorPhoebi soror (Diana).
2, .^)17 Phoebi pharetras. 3, 5i6
varii . . . omina Phoebi. 3, 667
terrificique aberit dementia
Phoebi {verba Capanet). 4, i85
certamina Phoebi (cum Mar-
sya). 5, 341 mitior . . . pectine
Phoebi vox {Orphei). 5,477
occidui . . . cubilia Phoebi.
6, 372 fidissima Phoebi nomi-
na. 7, 45 laeditur adversum
Phoebi iubar {in Martis do-
mo). 8, 271 soror ignea Phoe-
bi {Diana). A. 1, 496 nimium
Phoebi . . . oblite {Calchas)
Th. 1, 574 nec occultum Phoe-
bo sociasset amorem {Psa-
mathe). [6, 89 lucosque osten-
dere Phoebo {Soli}\ 7, 715 sa-
crumque Lycorea Phoebo.
8, 195 aeternus Phoebo dolor
{Amphiaraus). 8, 492 ille {Hy-
panis) genas Phoebo . . . pa-
scebat. 12, 4 reduci magnum
parat {Aurora) aethera Phoe-
bo Th. 1,553 Phoebum ante
alios {invocat Adrastus), Phoe-
bum omnis ad aram (-as o>)
laude ciet comitum . . . ma-
nus. 2, 527 coeperat umenti
Phoebum subtexere palla Nox.
7, 733 fas et mihi spernere
Phoebum. 10, i obruit He-
speria Phoebum Nox umida
porta Th. 1, 597 maestae
solacia morti, Phoebe, paras.
1 , 646 qui caede subegi, Phoebe,
tuum mortale nefas. 1, 696
Phoebe parens. 4,65i Phoebe,
doce. 5, 744 atque utinam
plures innectere pergas, Phoe-
be, raoras. 6, 296 dic inclyta
Stativb Thkbais.
(-te o>), Phoebe, regentum
{equos) nomina. 7,787 decep-
tum tibi, Phoebe, larem . . .
commendo {verba Amphiarai).
10,337 Phoebe, tibi exuvias
. . . trado. 10, 76;5 indulges
mihi, Phoebe, mori {verba
Menoecei). A, 1, 9 da fontes
mihi, Phoebe, nivos Th. 1,
344repercus80 . . . Phoebo {soli).
3, 107 tacito . . . Phoebo. 3, 453
mente viret {Melampus) Phoe-
boque. 5, 434 Phoebo, non in-
dignante. l,70s{Amphiaraus)
doctus in omni nube salutato
volucrem cognoscere Phoebo.
8, 336 Phoebo absente. 10, 624
plenum Phoebo vatem. c/'.
ApoIIo, Sol
Phoenissa adiect. Thebana: Th.
9, 527 Phoenissa cohors. 2, 6i4
Dryope Phoenissa. 3, 189 Phoe-
nissae . . . domus
Pholoe 1) mons Arcadiae quem
Statius in ThessaUa collocasse
videtur propter Pholum Cen-
taurum: A. 1,238 iam tristis
Pholoe Th. 3 , 604 Pholoes
habitator opacae {Centaurus)
10, 228 vertice . . . Pholoes. A.
1, 168 fetam Pholoes sub rupe
leaenam perculerat {Achilles)
2) equus Admeti: Th. 6, 46i
voce nominibusque cient Pho-
loen Admetus et Irin . . ., Da-
naeius augur Ascheton
Pholus 1) unus ex Centauris:
Th. 2 , 564 in adversos Lapi-
thas erexit inanem magna-
nimus cratera Pholus
2) Thebanus quidam: Th. 8,
476 {Tydeus) ense Pholum . . .
transigit
Phorbas Lai quondam armiger :
Th. 7, 253 senior cui {Antigo-
nae) talia Phorbas {cf. 245)
36
562
INDEX NOMINYM
Phoroneus rex Argivus: Th. 1, 1
542 qua {patera) Danaus li- |
bare deis seniorque Phoro-
neus adsueti. 2, 219 placidus- !
que Phoroneus. 4, 589 niitis-
que Phoroneus Th. 1, 252
magnique Phoroneos inclyta ;
fama sceptra
Phoroneus adiect. Argivus: Th.
12, 465 Phoroneas , . . matres |
Phrixeus: Th. 6, .542 Phrixei j
natat hic contemptor ephe- \
bus (Leander) aequoris {Hel- '[
lesponti). 2, 281 dirum Phri- ;
xei vellcris aurum \
Phrixus : Th. 5, 475 aequorei . . .
vellera Phrixi. A. 1, 28 fer-
vent coeuntia Phrixi litora
{Hellespontus). 1, 409 admo-
tas qua Phrixi semita {Hel- \
lespontus) iungi Europamque j
Asiamque vetat 1
Phrygius: Th. 5, 752 Phrygiis
. . . longius annis {Tithoni).
A. 1,404 hoc foedus Phrygium?
1, 959 Phrygiae («. Troianae) j
promittit {Achilles Deidamiae) |
muneragazae. 1, 85 Phrygia- j
rum funera matrum. Th. 1,
700 volentem {Apollinem) in-
gratis Phrygios {apud Lao-
medontem) umeris subiisse
molares. 10,448 Phrygiique
{i. Troiani) . . . gloria Nisi.
12,224 nocte velut Phrygia
cum lamentata resultant Din- !
dyma. 1, I6i si Phrygiae Ty- I
riaeque (-ve o>) sub unum
convectentur opes. A. 1, 69 i
Phrygiae . . . gaudia palmae
(in Faridis iudicio). Th. 1,
548 Phrygius fulvis venator
{Ganymedes) tollitur alis. cf.
Mygdonius, Phryx, Troianus
Phryx 1) suhst. Th. 1, 709 tu ;
{Apollo) Pbryga {Marsyam) '
submittis citharae. 10, 170
Phryga terrificis genetrix
Idaea cruentum elicit ex ady-
tis. A. 2, 78 Phryga semivirum
{Paridem) Th. 6, 122 tibia,
cui teneros suetum producere
manes lege Phrygum maesta.
A. 1, 361 vela Phrygum (/. Pa-
ridis) A. 1, 717 gravem Pria-
mo Phrygibusque . . . Achil-
lem 2) adiect.: A. 2, 60
Phrygas lucos, matris pene-
tralia . . . turrigerae
Phyleus Thebani duo 1) Th. 7,
712 iaculoque superbum Phy-
lea {occidit Amphiaraus)
2) Th. 12,745 ferrum {Thesei)
consumpsit pectore Phyleus.
cf. etiam Phylleus
Phylleus Thebanus quidam :
Th. 3, 173 Marpessaque Qavat)
pactum Phyllea {conieci Phy-
lea)
Pierius : Th. 1,3 Pierius menti
calor incidit, 1, 32 cum Pie-
rio (laurigero oj>) tua {Domi-
tiani) fortior oestro facta ca-
nam. 7, 628 Pieriae . . . soro-
res {Musae)
Pietas: Th. 10,780 illum {Me-
noecea) amplexae Pietas Yir-
tusque ferebant leniter ad
terras. 11, 98 licet alma Fides
Pietasque repugnent. 11,4,58
aversa caeli Pietas in parte
sedebat Th. 10, 597 vinca-
mur, Pietas. 11,605 tarda
meam, Pietas, . . mentem
percutis ( verba Oedipodis ) .
cf. Th. 11,132 virginis almae
Piraeeus: Th. 12,616 trepidis
stabilem Piraeea (pidea P:
piraea tu) nautis
Pirene cf. Th. 4, 60
Pirithous: Th. 8,53 me {Ditem)
Pirithoi temerarius ardor
INDEX NOMTNVM
563
temptat Th. 1, 476 parti-
tum extrema protervo The-
sea Pirithoo. cf. Th. 8, 96 et
Theseus
Fisa. oppidam Elidis : Th. 7, 4i6
saevo decurrere campo Oeno-
maum sua Pisa refert. A. 1,
115 Pisa novat currus Th.
3, 479 undosae . . . rusticus
accola Pisae. 4, 237 depressae
(■KolXris?) populus subit incola
Pisae. 8, 453 cultor lon Pi-
sae Th. 6, 652 Pisa satus
unus cf. Oenomaus, Olympia-
cus
Pisaeus: Th. 6, 5 Pisaea per
arva. 2, i66 Pisaeisque socer
(Oenomaus) metuendus ha-
benis. 6, 555 Pisaea iuven-
tus. 7, 128 Pisaeis e milibus
unus. 6, 349 Pisaei iuga pa-
tris (Oenomai). 6, 668 Pisaeus
Phlegjas. 1, 421 Pisaeo sua
lustra (Olympia) Tonanti cum
redeunt. 9, 122 Pisaeaque
praepetis Idae turma
Plataeae oppidum JBoeotiae : Th.
4, 373 excubiis vigiles arsisse
Plataeas. 7, 332 Aulida qui
Graeanque serunt viridesque
Plataeas
Plaustrum sidus: Th. 8,371 trun-
cus honor Plaustri Th. .S,
684 superstite plaustro Th.
5, 529 ab Arctois . . . plaustris.
cf. Arctos, Parrhasius, Temo,
Ursa
Pleiades, Pliades: Th. 1, 26 pla-
ga lucida caeli, Pleiadum Bo-
reaeque et hiulci fulminis
expers Th. 4, 120 cum Tau-
rum aut Pliadas hausit aquo-
sas {Tnachus). 9, 460 cum
Pliadas haurit (mare)
Pleuron oppidum Aetoliae: Th.
2, 727 reduci pateat mihi {Ty-
deo) Martia Pleuron. 4,i03
fletaque cognatis avibus Me-
leagria Pleuron Th. 8, 483
maestae {cf. 4, 103) fundens
{Haemon) Pleuronis alumnos
Pliades v. Pleiades
Podarces equus Thoantis: Th.
6,466 variumque Thoas rogat
ire Podarcen
Poena: Th. 8, 25 saevaque mul-
tisonas exertat Poena catenas
Th. 5,60 lentoque inrepunt
agmine Poenae Th. 12, 646
Poenarum exercita Thebis
agmina
Polites 1) Thebani duo a) Th.
7, 757 caesoque infamis fratre
Polites {occiditur) b) Th. 9,
125 mediumque . . . Politen
transabit Qiasta) 2) Argi-
vus quidam: Th. 8,491 flavum-
que Politen occidit Haemon
Pollux : A. 1 , 191 crudum quo
Bebryca caestu obruerit Pol-
lux Th. 6, 741 fretum {Alci-
damantem) Polluce magistro.
cf. Amyclaeus, Ledaeus, Oe-
balidae, Oebalius, Therap-
naeus, Tyndarides
Polybus Sicyonis rex: Th. 1,64
possem cum degere falso con-
tentus Polybo {verha Oedipo-
dis)
Polynices: Th. 1, 165 dilatus
Polynicis honos. 3, 340 regnis
profugi Polynicis. 4, 114 mi-
nis Polynicis et ira. 4, 198
I gremio Polynicis amati. 5, 19
admoti nixus {Adrastus) Po-
lynicis in hastam. 7, 689 par-
cior ad cives Polynicis in-
horruit ensis. 9, 35 trepidas
' lapsa est {Fama) Polynicis
ad aures. 10, 256 oblatam
Polynicis munere grato lori-
cam galeamque subit. 11,137
564
INDEX NOMINVM
Furia vestigat Polynicis iter.
12, 114 unum Polynicis amati
iiomen in ore (Argiae) sedet.
12, 379 cari Polynicis ad ignis
{venit Argia) Th. 6, 3i6
{Adrastus) genero Polynici in-
dulget agendum (Arionem)
Th. 12, 348 parvoque torum
Polynice (/. Thessandro) fo-
vebo {verba Argiae) cf. Ao-
nius, Argia, Argivus, Argo-
licus, Cadmeius, Dircaeus,
Doricus , Echionides , Echio-
nius, Tsmenius, Labdacides,
Labdacius , Oedipodionides,
Teumesius, Thebanus, Tyrius
et 8,615 exul (11, 109). 10, 31.
12, 323 al.
Polyphemus: Th. 6, 716 saxum
Polyphemus ab Aetna in
Ulixis navem ieeit
Polyxo mulier Lemnia: Th. 5,
90 aevi matura Polyxo. 5, i3i
rapuit gavisa Polyxo fortu-
nam. 5, 82? paulatim invisa
Polyxo. cf. Charopeius
Pontus: Th. 11, 438 Scytha . . .
Pontus Th. 6 , 328 Scythici
. . ad ostia Ponti Th. 12,
592 Scythiam Pontumque ni-
valem A. 1, 139 genitor te-
pet inlabentibus astris Pon-
tus (Oceanus)
Priamus: A. 1,33 novam Pria-
mo . . . fert Bellona nurum.
1, 475 (Achillem) unum Teucris
Priamoque loquuntur fatalem.
1, 717 gravem Priamo Phry-
gibusque . . . Achillem. cf.
Phrygius
Proetius: Th. 8, 355 Hypsea
Proetiae {portae emiserunt)
Proetus rex Argivus: Th. 4, 589
Proetusque nocens {propter
Bellerophontem)
Progne cf. Philomela
Prometheus: Th. 11,468 0 ho-
mines diraeque Prometheos
artes
Promethius: Th. 8, 305 Prome-
thiasque manus
Proserpina: Th. 1, 111 novat
Proserpina cu\ivi^{Tisiphones).
8, 10 furvo Proserpina poste
notarat {Amphiaraum). 8, 98
ne . . . nostros fugiat Proser-
pina currus {verba Amphia-
rai). cf. Ceres, Hecate, luno,
Persephone, Pirithous, Sicu-
lus, Venus
Proshymna oppidum Argolidis:
Th. 4, 44 huic {Adrasto) armat
Larissa viros, huic celsa Pros-
hymna Th. 1 , 383 celsae
lunonia templa Proshymnae.
3, 325 viridisque . . . devexa
Proshymnae
Protesilaus : A. 1 , 494 Protesi-
laus ait
Proteus: A. 1, 32 Protea vera
locutum. cf. Carpathius
Prothous 1) Argivus quidum:
Th. 6, 389 sortitus Prothous
versarat aerea casside
2) Thebanus quidam: Th. 8,
537 spicula feliti Prothoum
torquere lacerto. 8, 540 ruit
ille {equus) ruentem in Pro-
thoum
Psamathe cf Th. 1, 572 sq.
Psophis oppidum Arcadiae: Th.
4, 296 Psophidaque (so- tt>)
celsam
Pteleon oppidum Elidis: Th. 4,
181 quos {nutrit) Helos et
Pteleon
Pterelas 1) Argivus quidam:
Th. 6, 648 it iussus Pterelas
(pteleras P) 2) lliebanus
quidam Th. 7,632 Sidonium
Pterelan
Pylades: Th. 1,477 Oresten op-
INDEX NOMINVM
565
posito rabidam Pylade vitasse
Megaeram
Pylene oppidum Aetoliae : 4, 102
scopulosa Pylene Th. 8, 482
torva Pylenes agmina
Pylius 1) adiect.: Th. 10,682
Pyliam . . . Agrea. 7, 641 Py-
lium Periphanta Menoeceus
(sternit). 5, 751 Pyliae . . . se-
nectae {Nestoris) 2) subst.
Th. 7, 129 Pavor nunc Pylius,
nunc ore Lacon Th. 8,365
Eliae Lacedaemoniaeque co-
hortes et Pylii
Pylos oppidum Elidis : Th. 4, 125
Pylos Neleia . . . ; nondum
nota Pylos. A. 1,422 muro-
rum tormenta Pylos Messena-
que tendunt. [Th. 4, 224 cf.
Helos].
Pyragmon unus ex Cyclopihus:
Th. 2, 599 lasso . . . Pyragmone
Pyrrha Deucalionis uxor: Th.
11,469 quam bene post Pyr-
rham tellus pontusque vaca-
bant
Pyrrhaeus : Th. 8, 305 Pyrrhaea-
que saxa gignis {Tellus)
Pyrrhus AcJiillis filius: A. 2,24
habentem nomina Pyrrhum
Pythia cf. Cirrhaeus et Th. 3,
614 pallida virgo tremendas
nuntiet ambages
Pythius Apollo : Th. 4, 289 tibi,
Pythie, Ladon paene socer
Python serpens: Th. l,7ii te
{ApolUnem) viridis Python
. . . horruit. 7,350 quo suetus
anhelam lerre sitim Python
Th. 1, 563 terrigenam Pytho-
na. 4, 222 clipeo victum Py-
thona coruscat {Amphiaraus).
cf. Th. 5, 531. 6, 358 suique
anguis. 7, 96 et Apollineus,
Delius
j QVIES : Th. 10, 89 limen {Som-
ni) opaca Quies et pigra Ob-
I livio servant
i
j BHEA lovis^ niater : A. 1,387
! quo more tacebat Creta Rheae.
1, 828 quater aera Rheae {Cy-
belae) . . . pulsant A. 1, 588
sub matre Rhea
Rhenus: Th. 1,19 bisque iugo
Rhenum, bis adactum {a Do-
mitiano) legibus Histrum
Rhipaeus a montihus Bhipaeis:
Th. 1, 420 grandinis instar
Rhipaeae. 11, 115 nive Rhi-
paea . . . pastus {Boreas)
Rhipe oppidum Arcadiae: Th.
4, 286 agmina bello Rhipeque
et Stratie . . . donat
Rhodope mons Thraciae: Th 11,
195 angustos Rhodope descen-
dit in amnes {vere) Th. 12,
181 Rhodopes non ulla nurus
Th. 2, 81 qualia per Rhodopen
rabido convivia coetu Bisto-
nes . . . ponunt. 4, 655 Icaria
Rhodopen adsueverat {Bac-
chiis) umbra. 8, 408 aeriam
Rhodopen solida nive verbe-
rat Arctos Th. 5, 189 Rho-
dope gelidove labor sudatus
j in Haemo
! Rhodopeius Thracius: Th. 5, 121
I Rhodopeia coniunx {Terei
I uxor)
i Rhoeteus: A. 1,44 cura primum
gurgite nostro Rhoeteae ce-
cidere trabes {Paridis navis)
Roma: Th. 1,24 {Domitianum)
aeternum sibi Roma cupit
I Rubra Tethys: Th. 4,387 clau-
i stra novissima Rubrae Te-
SAGtES ThehanUjS quidam: Th.
7, 714 Iphinoumque Sagenque
566
INDEX NOMINVM
{occidit Amphiaraus). cf. Ta-
ges
Salamin insula: Th. 12,627 hos
Salamin populos . . . misit
Samos: Th. 1,261 et Samon et
veteres armis excinde Myce-
nas {lunonis ad lovem veria)
Th. 5,55 nec illa {Lemnos)
Samo fama Delove sonanti
peior. A. 1 , 679 ante oculos
crescente Samo
Samothraces: A. 1, 832 quove
(m actu) pii Samothraces eunt
Sarmaticus : Th. 3, 227 Sarma-
ticos . . . labores {Martis)
Satumia luno: Th. 10, 162 hanc
Saturnia mentem {dedit). 12,
134 matres Argivos ducit Sa-
turnia. 12, 3ii
Satumius: Th. 2,358 sciat haec
Saturnius olim fata parens
Satyrus Marsyas: Th. 4, 186 in-
lustres Satyro pendente Ce-
laenae
Sauromatae : Th. 3 , 352 melius
legatus adissem Sauromatas
rabidos (avidos Pa>)
Schoenos oppidum Boeotiae :
Th. 7, 267 qui breve litus Hy-
les Atalantaeamque superbi
Schoenon habent
Sciron: Th. 12,577 saevum . . .
Scirona Th. 1, 333 infames
Scirone petras
Scolos oppidum Boeotiae: Th.
7, 266 qui Scolon . . . habent
Scylla : Th. 4, 533 monstra Ere-
bi, Scyllas
Scyllaeus: Th. 1,333 Scyllae-
aque rura {Megara) purpureo
regnata seni {Niso)
Scyreides Lycomedis filiae: A.
1,821 egressae thalamo Scy-
reides
Scyriades item: A. 1,367 turba
piarum Scyriadum
Scyrius adiect.: A. 1, 777 Scyria
litora (2, lo Scyria . . . litora).
1, 923 regnator Scyrius {Lyco-
medes). 1,245 vada . . . Scy-
ria
Scyros: A. 1, 285 Palladi lito-
reae celebrabat Scyros (-us P)
honorum . . . diem. 1, 6.58 ante
igni ferroque excisa iacebit
Scyros. 1, 692 se scopulosa
levavit Scyros. 1 , 696. 2, 22
ardua . . . Scyros. 2 , 45 hoc
excusabitur ense Scyros
A. 2, 93 longas penitus quae-
sisse per undas Scyron A.
1, 5 Scyroque latentem {Achil-
lem) Dulichia proferre tuba
Scytha adiect.: Th. 11,437 Scy-
tha . . . Pontus
Scythia : Th. 5 , 144 Amazonio
Scythiam fervere tumultu.
12, 592 Scythiam Pontumque
nivalem cum peterem {2'he-
seus)
Scythicus: Th. 5,203 Scythicos
armenta per agros Hyrcanae
clausere leae. 10,821 tigris
Scythico deserta sub antro.
5, 346 iilis {Argonautis) in
Scythicum Borean iter. A.
1, 759 cum Scythicas rapuere
{Amazones) domos. Th. 12,
519 Scythicae post aspera
gentis proelia {i. Amazonum).
3, 431 comamque deae {Famae)
Scythica pater {Mars) incre-
pat hasta. A. 2, 75 Scythico
de litore. Th. 6, 328 Scythici
. . . Ponti. 4, 505 Scythicis
. . . medicata (armata a>) ve-
nenis Colchis {Medea)
Semele Cadmi filia: Th. 2, 292J
j improba . . . Semele Th, 7,
i 602 Semeles thalamum Th.j
1 4, 564 oppositis Semelen a ven-
I tre lacertis. 8, 234 gravidaml
INDEX MOMIWVM
567
Semelen . . . laudant. cf. Th.
7, 666 et Bacchus, luno
Semeleus: Th. 10, 903 cineres
Semeleaque busta
Seriphos insula: A. 1, 205 humi-
lisque Seriphos
Sestias Hero: Th. 6,547 sedet
anxia turre suprema Sestias
in speculis. cf. Leander
Sestos: A 1, 204 nimium oppor-
tuna carinis Sestos Abydeni-
que sinus
Sicanius: Th. 1, 272 Sicanios
(Arethusae) longo relegens
Alpheos amores
Sicanus: Th. 4,239 terris, Al-
phee, Sicanis advena
Siculus: A. 1, 824 Siculae sub
iTipibus Aetnae. Th. 12, 553
Siculis exorta sub antris
monstra {Cyclopes). 8, 62 Si-
culo rapui conubia campo
(verba Ditis). 12, 156 Siculos-
que licebit exorare deos {Cy-
clopas). 2, 278 Siculaque in-
cude {Vulcani). 12,272 orba
Ceres magnae variabat ima-
gine flammae Ausonium Si-
culumque latus. 9, I4i Siculi
. . . seditione maris. 6 , 483
Siculas si quando rates tenet
aestus
Sicyon oppidum Achaiae: Th.
2, 179 solio Sicyonis avitae
excitum {Adrastum). 4, 50
qui . . . oliviferae Sicyonis
culta serunt
Sicyonius : Th. 6, 556 Sicyonius
Alcon {item 9, 121)
Sidonis Europa: Th. 9,334 Si-
donis . . . blandi per candida
terga iuvenci . . . cornua . . .
non tenet
Sidonius 1) adiect. a) proprie:
Th. 10, 648 Sidonios . . . amic-
tus. 3, 300 Sidonii . . . Cadmi.
3, 180 Sidonius . . . hospes. 1,
181 Sidonii . . . blanda iuvenci
pondera {Europa). 8, 229
mare Sidonium. 1, 5 Sidonios
rEbiptnB {Europam). 11,212 Si-
donios . . . thiasos {Europae)
b) Thebanus: Th. 8,687 Si-
donii Graique dei. 10, 126
Sidonios . . . duces. 8, 330 en-
ses Sidonii. 3, 656 i Sidonios
legatus ad hostes (-as . . . ad
urbes o). 7, 600 Sidonios ar-
dere lares. 9, 144 Sidoniae
. . . manus. 9, 709 Sidoniae
... Nymphae. 10,306 Sido-
nium paeana. 4, 648 Sidonias
. . . praedas. 7, 632 Sidonium
Pterelan. 10, 48i tecta . . . Si-
donia. 7, 443 turresque . . .
Sidonias. 8, 218 Sidoniam
. . . per urbem. 11, 303 Sido-
niam . . . urbem 2 ) subst. :
Th. 9, 517 mutua Grais Sido-
niisque simul nectebat vul-
nera Mavors. 10, 297 segnes
. . . Sidonios. cf. Tyrius
Sigeus: A. 1,84 Sigeo in pul-
vere
Silentium : Th. 10, 91 Otia vesti-
bulo {Somni) pressisque Si-
lentia pinnis muta sedent
Silvanus: Th. 6,111 Silvanus-
que arbiter umbrae
Simois amnis Troadis: Th. 12,
225 pinigeri rapitur Simoentis
ad amnem dux vesana chori
{Cybelae)
Sinis: Th. 12, 576 non trucibus
monstris Sinin infandumque
dedisti {Theseus) Cercyona
Sipylos : Th. 6, 125 Niobe bisse-
nas Sipylon deduxerat urnas
Sisyphius : Th. 2 , 380 Sisyphii-
que . . . portus {Corinthi)
Sisyphus cf. Th. 4, 537 remea-
bile saxum
568
INDEX NOMINVM
Sithonius Thracius: Th. 3,287 1
Sithonia . . . sub Arcto :
Sol: Th. 1,157 Sol emissus Eoo i
cardine. 3, 408 solverat • • •
Sol pronus equos. .5, 85 Sol
operum medius summo libra- '
bat Olympo. 6, 321 rapido
Sol natum inponeret axi
Th. 1, 220 falso rectore solutos
Solis equos. 6,501 Solis equos. |
6, 686 Solis opaca soror {Luna) \
Th. 2, 137 multumque se-
quenti Sole rubens (Aurora).
cf. Th. 1, 27. 2, 121 2, 139 pa- '
ter igneus. 7, 62. A, 2, 2 ge- ,
nitorque coruscae lucis et \
x\pollo, Titan
Somnium: Th. 10, 112 adsunt
{Somno) innumero circum vaga j
Somnia vultu 1
Somnus: Th. 1, 339 Somnus ava- |
ris inrepsit curis. 2, i45 illos \ '
. . . comu perfuderat omni [
Somnus. 5, 199 consanguinei
mixtus caligine Leti . . . am- ;
plectitur urbem Somnus. 6, 27 ;
comu fugiebat Somnus inani i
Th. 10, 87 desidis atria \
Somni Th. 10,127 mitissime
divum, Somne. cf. Th. 10, I
302 deus aliger et Sopor \
Sopor: Th. 2, 59 Sojjor obvius j
illi (Mercurio) Noctis agebat j
equos. 10, 156 {cf v. 158). 12, j
sos in Aonios vigiles demitte
(di- Pct>) Soporem {lunonis
ad Lunam verba). cf Somnus ,
Sorores Parcae : Th. 5, 201 hila- \
res acuunt fera tela Sorores
6, 376 sic lovis imperia et
nigrae volvere Sorores Th.
1, 632 Mors fila Soromm ense
metit. 3, 205 sic dura Soro-
rum pensa dabant. 3, 241
Fata . . . nigraeque Sororum
. . . colus. 8, 59 iterataque
pensa Sororum. 8, 381 pen-
sum omne Sororum scinditur
Th. 9, 323 nihil Elysias ibi
posse Sorores. cf Parcae
Spartanus 1) adiect.: Th. 10,
495 audax animis Spartana
iuventus inrupit 2) subst.:
Th. 6, 792 motu Spartanus
acuto mille cavet . . . mortes
Sparte: Th. 7, 412 templis Spar-
te praesaga reclusis vidit
Amyclaeos . . . concurrere fra-
tres A. 1, 402 Spartaeque
potentis alumnam {Helenam)
Th. 1, 262 verte solo Spar-
ten {lunonis ad lovem verba)
Th. 2, 167 Sparta genitos
. . . generos. cf Amyclae,
Lacedaemon
Sperchios (-ius, -eos) amnis:
A. 1, 102 lateque deae {Theti-
di) Sperchios abundat obvius.
1, 239 ingemit . . . senior {sic
P: tenuis o>: tenuior Fost-
gatius) Spercheos aquis. 2,
145 rapidissimus ibat . . . Sper-
chios. Th. 4, 845 (837) Sper-
cheusque (-iusque o>) minax
A. 1 , 628 quaerisne meos,
Sperchie, natatus? {verba
Achillis)
Sphinx: Th. 4,87 aspera volni-
fico subter latus ense {Poly-
nicis) riget Sphinx. 10, 6.o9
Sphinx galeae {Menoecei) cu-
stos. 11, 490 dum victa cadit
Sphinx Th. 1 , 66 Sphingos
iniquae . . . ambages. 2, 556
petit ardua dirae Sphingos
Th. 4,376 iterumque locu-
tam Sphinga petris Th. 7,
252 celsus aena Sphinge . . .
Haemon. cf Oedipodionius
Stazusa v. Strangilla
Sthenelus Capanei filius: A. 1,
469 famamque avida virtute
INDEX NOMINVM
569
paternam Tydides Sthenelus-
qiie premat
fStrangilla: Th. 4,51 quos pi-
gra vado f strangilla {sic P:
langia o>; conieci Stazusa)
tacenti lambit
Stratie oppidum Achaiae: Th.
4, 286 Rhipeque et Stratie
Strymon 1) amnis Tliraciae'.
Th. 9, 437 Strymonos inpia
{propter Orpheum) . . . stagna.
9, 860 ripam Strymonos Th.
5, 188 quae per Strym6na
pugnae. 7, 287 renidentem
{vere) deducunt Strymona
cygni 2) equus Chromis:
Th. 6, 464 audit et Herculeum
Strymon Chromin
Strymonius Thracius: Th. 3, 526
icygnos) Strymonia Boreas
eiecit ab Arcto
Stygius : Th. 1 , 290 Stygia
aequora fratris obtestor {ver-
ha lovis). 11, 71 Stygiis fovet
(Capaneus) amnibus umbram.
A. 1, 480 Stygios . . . per am-
nes. Th. 6, 753 quantum Ti-
tyos Stygiis consurgat ab ar-
vis. 8,47 Stygio praetexam
Hyperiona caelo {verba Ditis).
10,915 Stygias rupisse cate-
nas lapetum. 4, 624 Stygiis
mandabo deis {Tiresiae ad
Laium verba). 11, 344 Stygiis
feralia sanxi vota deis. 5, 156
Stygiaeque . . . deae (Furiae).
11, 576 Stygiae . . . divae (^item)
12, 215 Stygiis . . . divis. 11,
63 solumque ense fodit {Me-
gaera) Stygio. 4, 53 Stygias
. . . Eumenidas. A. 1, 134 ad
Stygios iterum fero {Thetis
Achilkm) mergere fontes. ,
Th. 1, 710 Tityon Stygiis ex-
tendis {Apollo) harenis. 4, 526 j
Stygiaeque severos lunonis I
thalamos. 4, 568 per avia
Lethes et Stygios super usque
lacus. 12, 277 Persephonen
tantum Stygii tacet aula ma-
riti. 8, 508 Stygioque ex orbe
remissum Amphitryona. 8, 4
Stygiis . . . in oris. 11, 76 Sty-
gii metuenda parentis {Ditis)
imperia. 11,464 Stygios . . .
penates. 8 , 549 Stygii con-
scia pensi . . . Uranie. 12, 558
Stygiaeque a limine portae.
5, 198 rore madens Stygio . . .
Somnus. 4, 443 Stygiis accom-
moda . . . terra sacris. 8, 190
reverti sedibus a Stygiis. 10,
833 Stygiae . . . sorores {Furiae)
(item 11,415). 8,376 Stygiis-
que emisea tenebris Mors.
11,85 Stygiis . . . in umbris.
A. 1, 630 Stygiasque . . . raptus
ad umbras
Stymphalos mons Arcadiae: Th.
4, 298 aerisonum Stymphalon
Styx: Th. 1,57 umbrifero Styx
livida fundo. 2,5 Styx . . .
novem circumflua campis.
4, 524 Styx discretis interflua
manibus obstat. 8, 30 Styx
periuria divum arguit Th.
7, 782 rapidae cursum Stygis.
A. 1,269 {Achillem) Stygos
amne severo armavi ( Thetis)
Th. 4, 291 Pheneos nigro
Styga mittere credita Diti.
4, 479 plena redeat Styga por-
titor {Charon) alno Th. 7,
160 Styge iurata. cf. Elysius
Sunion promunturium Atticae:
Th. 12, 625 Eois longe spe-
culabile proris Sunion
Sybaris Thebanus quidam : Th.
7, 642 Sybaris iacet ense
cruento Th. 7,641 Hippo-
medon Sybarin {sternit)
Syene oppidum Aegypti: Th.
570
INDEX NOMINVM
4, 745 (737) nullaque umbratam
nube Syenen
Syrtis: Th. 8,410 tanta quati-
tur nec grandine Syrtis
Th. 1, 687 si quos incerto li-
tore Syrtes destituunt
TAENAEIVS: Th. 3,422 Taena-
riumquecacumen. 6,508 Taena-
rii currus {Amphiarai). 4, 214
Taenariis hic celsus {AmpJiia-
raiis) equis. 7, 588 Taenarium
. . . Idan. 1, 355 Taenariis con-
termina lucis Arcadiae capita
alta. 7, 659 Taenariam {i. pur-
pura tinctam) . . . pallam. 1, 96
Taenariae limen . . . inremea-
bile portae (Orct).
Taenaros: Th. 2,45 frangentia
litora curvat Taenaros Th.
2, 32 est locus — Inachiae di-
xerunt Taenara gentes
Tages Argivus quidam: Th. 9,
270 Hypseos hasta Tagen
(sagen o> fortasse recte) ingenti
vulnere mersit
Ta.sTis Argivus quidam: Th. 10,
314 Tagus haurit Echecli terga
Talaionides Adrastus: Th. 2,l4i
senior Talaionides. 5, I8 dux
Talaionides
1 AlB.viB Adrasti pater: Th. 5,406
(lason) hortatibus Idan et Ta-
laum et . . . Tyndariden ite-
rans Th. 6, 722 genitus Talao
Tanagrae oppidum Boeotiae :
Th. 7, 254 gelidae de colle
Tanagrae
Tanagraeus : Th. 9 , 745 Tana-
graeum . . . Coroebum. 9, 127
Tanagraeumque Phalanthum
Tanais amnis Scythiae: Th. 12,
578 Amazoniis Tanain fumasse
sepulcris
Tantaleus: Th. 11,128 funera
mensae Tantaleae. 1, 279 Tan-
taleis . . . tectis (Argis)
Tantalis 1) sing. Niohe: Th. 3,
193 magniloquos luit impia
flatus Tantalis. 4, 576 magna
subit invidiosa caterva Tan-
talis 2) plur. mulieres Argi-
vae: Th. 10,785 Tantalidum
venerata cohors
Tantalus: Th. 1,247 fallax Tan-
talus et saevae . . . iniuria
mensae. 2, 436 Pelops et Tan-
talus auctor (nobilitatis Poly-
nici). 6, 280 Tantalus . . . pa-
rens Th. 8, 51 cur non ex-
pectant Tantalon undae? cf.
Th. 4, 538. 7, 208
Tartara: Th. 1, 56 angustaque
Tartara poenis. 1, 102 cog-
natave Tartara. 1, 308 nigra
. . . Tartara. 4, 506 trepido
pallebunt Tartara motu. 7,
820 rectos defert in Tartara
currus ( A mphiaraus). 8 , 20
dissiluisse . . . Tartara. 8, 58
patuisse querellis ( Orphei)
Tartara. 8 , 79 atra . . . Tar-
tara. 8, 513 invia . . . Tartara.
9, 655 ad inania . . . Tartarai.
10, 26 subiit ultricia Tydeus
Tartara. 11,446 in Tartara.
11,574 funestaque Tartara.
11, 622 subeam sic Tartara
digna morte. 12, 85 divos
misere in Tartara fratres. A.
1, 134 sub inania . . . Tartara.
cf. Dis, Orcus
Tartareus : Th. 3, 108 Tartareo
. . . divisus Averno Elysias, i, ;
carpe plagas. 1 , 85 Tartarei ;
regina barathri (Tisiphone).
12, 772 Tartareum chaos. 11,
421 Tartareus rector (Dis).
4, 473 Tartareae sedes. 8, 65
Tartareas . . . sedes. 5, 66 Tar-
tareas . . . sorores (Furias)
INDEX NOMINVM
571
Taurus sidus: Th. 4, 120 cum
Taurum aut Pliadas hausit
(InacJius) aquosas
Taygetus mons: Th. 4, 227 Tay-
getique phalanx. 6, 825 in-
signis ahimnum Taygeti. 10,
497 incola Taygeti Panopeus
Th. 8, 437 dilecta genis mo-
rientis oberrant Taygeta. A.
1, 427 minor Othrys et ardua
sidunt Taygeta (arboribus
caesis)
Tegea oppidum Arcadiae : Th.
4, 287 non Tegea (-ee ct>) . . .
vacat. 11, 177 me (Polynicem)
Tegea (-ee Po>) regem inde-
fensa reposcit Th. 7, 5 ve-
locem Tegees . . . alumnum
(Mercurium). 9 , 846 Tegees-
que habitator opacae
Tegeaeus Arcadius : Th. 6 , 632
iuvenis Tegeaeus {Partheno-
paeus). 7, 605 subeunt Te-
geaea iuventus auxilio. 8, 599
pubes Tegeaea
Tegeatis : Th. 9, 571 sagittiferi
mater Tegeatis ephebi (Ata-
lante)
Telamon: Th. 9,68 iam Tela-
mona pium, iam Thesea fama
tacebat. 2,473 iamTelamona
solo . . . linquens {aper Caly-
donius). 5, 379 Telamona et
Pelea contra spargimus {tela
Lemniae) A. 1, 501 magno
genitus Telamone (Aiax). cf.
Aeacides
Telchines: Th. 2, 374 notique
operum Telchines cum Cyclo-
pibus Harmoniae monile fin-
gunt
Tellus: Th. 2, 13 ipsaque Tellus
miratur patuisse retro {viam
Laio). 8, 297 Tellurem pla-
care parat (Thiodamas)
Telphusiacus a Telphusa oppido
I Arcadiae : Th. 9, 847 Telphu-
! siacaeque (del- P: lo var.)
' phalanges
Temese oppidum aut Cypri aut
Italiae: A. 1,413 aera domat
Temese
Temo: Th. 1,371 neque Temo
j piger . . . monstrat . . . vias.
c/". 1, 692 et Plaustrum, Ursa
( Tempe : A. 1 , 237 ad Thessala
Tempe Th. 1, 485 per Teu-
! mesia tempe. [6, 88 Nemeen
\ umbrosaque Tempe.j 10, 119
tenebrosaque Tempe
j Tempestas : Th. 3, 437 vulso ter-
. rarum sordida fundo Tempe-
stas {inter Neptuni comites)
\ Tenedos: Th. 8,197 Tenedon
Chrysenque {Apollinis ora-
I cula)
I Tereus: Th. 12,480 inicum Te-
j rea clamant {Philomela et
I Progne). cf. 4, 56
! Terra : Th. 5, 429 Terra super-
I bit gressibus {deorum)
. Tetliys (m codd. ferme thetis).
I Th. 3, 34 maxima Tethys im-
pulit . . . Hyperiona. A. 1, 222
'\ quos {delphinas) illi {Thetidi)
\ maxima Tethys . . . nutrierat
Th. 4, 388 claustra novissima
I Rubrae Tethyos. A. 1, 49 per
' Tethyos annos. 1, 54i antris
; Tethyos aversae
I Teucri 1) subst. : A. 1, 475 {Achil-
lem) Teucris Priamoque . . .
fatalem 2) adiect.: A. 1,86
Teucros . . . campos. 1 , 933
Teucrosque lares et capta
. . . Pergama. cf. Troianus
Teumesius ferme i. Boeotius:
Th. 2 , 383 arva . . . Teumesia.
j 2, 624 Teumesia cornus. 9, 426
i Teumesius ignis (*'. iratus
I Ismenos; amnis o>). 9, 709
I iuga per Teumesia (teumesi e
572
INDEX NOMINVM
vertice P vulgo). 2, 33i iuve-
nis Teumesius {Polynices).
4, 85 Teumesius implet terga
{Polynicis) leo. 1,485 per
Teumesia tempe. 5, 92 Teu-
mesia thyias
Teumesus mom Boeotiae: Th.
8, 344 Teumesi e vertice [item
P 9, 709 falso]. 12, 52 magnae
Teumesi venere trabes (ad
rogos) Th. 4 , 372 ille rapi
Teumeson ait
Thamyris 1) vates: Th. 4,183
fretus doctas anteire canendo
Aonidas . . . Thamyris (c/". Hom.
B 595) 2) Tfiebanus qui-
(lam: Th. 10, 314 occupat Actor
implicitum fratri Thamyrin
Thasos : Th. 5 , 182 nemorosa
Thasos
Thaumantias Iris, Thaumantis
filia: Th. 10,123 radios Thau-
mantias omnis inpulit
Thaumantis Iris: A.^Jl, 220 pe-
lago solitam Thaumantida
pasci
Thebae: Th. 1,259 facta luant
Thebae. 3 , 569 absentesque
fremunt sub pectore Thebae.
6, 14 Echioniae . . . Thebae.
6, 382 Thebae iuxta et tene-
brosa vorago (de Amphiarao).
7, 209 promptae superos in-
cessere Thebae. 8, 349. 10, 372.
10, 627 clamantque oracula
Thebae. 10,718. 11, 18 respi-
rant Thebae. 11, 210 tibi
(lovt) . . . meae primordia The-
i^ae . . . debent {verba Eteo-
clis). 11, 699 dulces Thebae
{Oedipodi). 12,61.12,78. A.
1 , 13 cumque suo numerant
{Statium) Amphione Thebae
1, 840 tristes spectabant Pen-
thea Thebae Th. 6, 908 The-
barum foedera. 6 , 932 The-
barumque . . . citari {Polyni-
cem) victorem. 7, 231 mise-
rescere cunctos Thebarum.
10, 474 Thebarum claustra.
10,875 hi, mentita diu The-
barum fabula, muri. 11, 681
Thebarum sceptra Th. I,i80
inde vetus Thebis extenditur
omen. 2, 650 tristia Thebis
nuntius acta feram. 3, I88
hic gemitus Thebis. 3, 379
hunc ego Thebis . . . iugulum
. . . debeo. 4, 592 auguror hinc
Thebis belli meliora. 4, 64i
certa est victoria Thebis. 7,
103 captivis etiam iurabere
(Archemorus) Thebis. 7, 125
tanta autem audacia Thebis.
8, 112 nil ex me . . . captum
Thebis. 9, 882 ipsisque nefas
lacrimabile Thebis. 10, 11
dant solacia Thebis quattuor
errantes Danaum sine prae-
side turmae. 10, 334 sunt et
diris sua numina Thebis. 10,
763 date gaudia Thebis. 10,
793 feris . . . Thebis. 12, .598
aut Danais edice rogis aut
proelia Thebis. 12, 698 tanto
cum sanguine Thebis pax in-
venta perit Th. 1, 2 sontis-
que evplvere Thebas. 1, 101
notum iter ad Thebas. 1, 226
Aonias . . . Thebas. 2, 65 ven-
tum erat ad Thebas. 2, 116
habe Thebas. 2, 208 Ogygias
. . . Thebas. 2 , 308 respicere
ad Thebas. 2 , 352 conscius
ardor ducit et ad Thebas me-
lior socer. 2, 682 Thebas . . .
isset. 2, 687 cui dudum vin-
cere Thebas adnuimus {Mi-
nervae ad Tydea verba). 3,
248 Thebas correptaque moe-
nia fundo excutiam. 3 , 269
bella etiam in Thebas . . .
INDEX NOMINVM
573
paras (Mars). 3, 354 Thebas-
que nocentes explorasse ma-
nu. 3,528 has rere in ima-
gine Thebas. 4, 92 dulcis
avertit pectore Thebas. 4, 666
necdum compositas belli in
certamina Thebas. 4, 760 (752)
ferro meritas excindere The-
bas. 6, 142. 6,636 ne . . . sinas
hoc omine Thebas ire {Par-
thenopaei ad Dianam verha).
7, 155 excindisne tuas (lovis)
. . . Thebas? 7, 376 meas miles
defendere Thebas {verba Ete-
oclis). 7, 434 sic clusas voveo
(Hippomedon) perfringere The-
bas. 7, 452 attonitas . . . The-
bas. 8, 141 quid inutile fer-
rum stringimus in Thebas?
8, 228 veteresque canunt ab
origine Thebas. 8, 5i5 habe
totas . . . Thebas. 8, 655 dum-
que ea per Thebas. 9, 65
Thebas . . . adisti (Tydeus).
9, 669 Thebasque infesta pe-
tivit (Diana). 9, 790 sera
etiam in Thebas . . . arma pro-
fero (Parthenopaeus). 9, 822
anxia Thebas commemorat
(Venus). 10, 69 in Thebas
aliud . . . excute fulmen. 10,
325 nigrasque . . . Thebas. 10,
359 mediasve inrumpere The-
bas. 10, 481 ipsas calcent in
sanguine Thebas. 10, 845 hac
. . . in Thebas . . . ire. 10, 872
ingenti Thebas exterruit um-
bra. 10, 890 Lernam Thebas-
que rependit (Hercules). 10,
925 his . . . in Thebas . . . igni-
bus uti. 11, 108 moror (Tisi-
phone) ipsa inrumpere The-
bas. 11,442 (Adrastus) fugit
omnia linquens castra, viros,
generum, Thebas. 11,487 no-
centes . . . Thebas. 12, i74
Thebas tumidumque ambire
Creonta. 12, 202 Thebas haud
ignoranda subibo (Argia). 12,
326 venit ad Thebaa Argia
tuas. 12, 390 Thebas Argos-
que renarrant (mulieres Ar-
givae). 12, 6O8 Thebas re-
spexere angues (Minervae).
12, 663 quis visas proclamet
ab aggere Thebas. A. 1, 6i5
ad Thebas vultumque ani-
mumque remisit Euhius
Th. 12, 256 urbs optata prius,
nunc tecta hostilia, Thebae
(veria Argiae) Th. 1, 288
multa super Thebis Bacchum
ausuramque Dionen dicere.
1,318 Thebis opibusque poti-
tum. 2, 344 tuis decedere
Thebis. 2, 735 captis . . . The-
bis. 8,671 hine super Thebis.
10, 771 Thebis nondum cre-
dentibus. 10, 899 pro trepidis
. . . Thebis. 12, 646 Poenarum
exercita Thebis agmina. cf.
Agenoreus, Amphionius, Ao-
nius, Boeotius, Boeotus, Cad-
meus , Cadmeius , Dircaeus,
Echionius , Ismenius , Labda-
cius, Labdacides, Martius,
Mavortius, Ogygius, Ogygidae,
Phoenissa, Sidonius, Teume-
sius, Tyrius et Thebe, The-
banus
[Thebaeus] cf. Thisbaeus
Thebanus 1) adiect. : Th. 8, 1.50
stat Thebana acies. 9, 181
Thebana . . . agmina. 4, 544
Argolicas . . . Thebanasque
animas. 8, 690 Thebana tege-
bant arma ducem. 8, 487 The-
bana bipennis in galeam li-
brata. 10, 3.53 teneant quem
iam fortasse volucres Theba-
nique canes. 12, 715 ductor
Thebanus (Creon). 12, 131 ge-
574
INDEX NOMINVM
netrix Thebana {Ino). 1, 480
iuvenis Thebane (Polynices).
1, 711 Thebanaque mater (Nio-
be). 11 , 671 moenia . . . The-
bana. 11, 701 Thebana . . .
moenia. 9, 628 Maenades ho-
stiles Thebanaque numina.
7, 687 Thebana . . . iuratus in
orgia Ganges. 7, 421 Theba-
num . . . Palaemona. 7, 621
Thebana Argivaque pubes.
11, 734 rex Thebanus {Oedi-
pus), 9, 793 Arcadiae . . . fera
semina gentis, non Thebana.
8, 264 Thebanique . . . sonitus.
cf. Thebae
Thebe: Th. 1,680 tellus {Poly-
nici) Mavortia Thebe (-ae Pa>).
6, 515 te {Polynicem) Thebe
. . . plangeret Th. 4, 610
Tyriae dux inclyte Thebes
{Laius). 5 , 681 ad moenia
Thebes. 9,255 agmina The-
bes. 9, 294 diraeque ad moe-
nia Thebes Th. 4,676 resi-
dem . . . Theben Th. 5, 745
Thebe (-ae P) funesta rece-
das (-at o>). 10,594 infelix
. . . perituraque Thebe. cf.
Thebae
Therapnae oppidum Laconicae :
Th. 3, 422 Apollineasque The-
rapnas arraorum tonitru ferit
(Mars) A. 1, 344 virgineis
Hecate lassataTherapnis (pha-
retris ft>)
Therapnaeus: Th. 7, 793 The-
rapnaei . . . fratres {Castor et
Pollux)
Thermodontiacus : Th. 12, 164
Thermodontiaco («. Amazo-
num) laetum {Thesea) reme-
are triumpho
Theron 1) Thehanus quidam:
Th. 2, 572 Martisque e semine
Theron Th. 5, 582 oppresso
. . . Therone 2) alius The-
banus: Th. 9, 304 innuptae
comitem Therona Dianae
{Tydeus occidit)
Theseius: Th. 12,681 dicta fe-
rens Theseia. 4, 81 Theseia
Troezen
Theseus : Th. 8, 54 audaci The-
seus iuratus amico {Pirithoo).
12, 665 Neptunius . . . Theseus.
12, 730 aequoreus . . . Theseus.
12, 778 adsistit Theseus gra-
vis. 12,784 iamque hospes
Theseus Th. 9, 5i9 Theseos
ignis {rogusArgivis concessus).
12, 211 expectem quaenam
sententia lenti Theseos? {ver-
ha Argiae). 12, 293 Theseos
ad muros Th. 1,476 parti-
tum extrema protervo Thesea
Pirithoo. 5,432 ab adserto
nuper Marathone superbum
Thesea. 9, 6« iam Thesea
fama tacebat. 12, 163. 12, 520
laurigero subeuntem Thesea
curru. 12, 594 victumne pu-
tasti TheseaV 12,673. 12,737.
12, 7.56 Thesea iussi linque-
bant. 12, 795 Thesea magna-
nimum. A. 1 , 72 semideos
{Argonautas) nostrumque . . .
Thesea {verha Thetidis). 1, 157
iuvenem Alciden et Thesea
vidi {item) Th. 12, 555 in-
clyte Theseu. cf. Aegides
Theseus adiect. : Th. 7, 686 The-
seaque Naxos
Thespiacus: Th. 7,341 Thespia-
cis iam pallet in agris {Nar-
cissus)
Thespiadae fratres Thebanorum
socii: Th. 3, 14 nostris turri-
bus aequi Thespiadae Th.
2, 629 vos quoque, Thespiadae,
cur . . . arcuerim fama? cf.
Ide, Periphas
INDEX NOMINVM
575
Thespiades Thebanus quidayn:
Th. 9, 293 geminisque e fratri-
bus unum Thespiaden {nisi
forte Thespiadae geu ini sunt)
cf. Panemus
Thessalia: A. 1,439 pigram ge-
mit una quietem Thessalia
(ora . . . Thessalis o>) [A. 1,
1.52 Thessaliaeve nives a>
falso\
Thessalicus : Th. 3, 559 Thessa-
licumque nefas {magarum).
A. 1, 652 silvis nivibusque . . .
Thessalicis. Th. 6, 332 Thes-
salicis felix Admetus ab oris
Thessalis: Th. 2, 32 furiata
sacerdos Thessalis. 3, i40 Thes-
salis (maga). [A. 1, 439 ora
. . . Thessalis eo falsoj
Thessalus 1) adiect. : Th. 6, 432
Thessalus . . . Admetus. 6, 442
Thessalus heros (Admetus).
6, .508 Thessalus axis {Admeti).
3, 518 pinus . . . Thessala {Argo^
item A. 1, ise). A. 2, 97 Thes-
salus . . . senior {Chiron). 1,
237 ad Thessala Tempe. 1 , 100
yada Thessala 2) suhst.
Thessala maga: Th. 4,504 ra-
bido iubeat si Thessala can-
tu. 6, 687 Thessala victrix
ridet . . . bigas {Lunae)
cf. Atracius, Haemonius, Pe-
lethronius, Pharsalia
Thessander Folynicis fllius : Th.
3, 683 parvumque sub ubere
caro Thessandrum portabat
{Argia) avo
Thestorides Calchas: Th. 1, 516
intrantemque deum primo
j)allore fatetur Thestorides
A. 1, 497 nimium Phoebi tri- j
podumque oblite tuorum, The-
storide
Thetis: Th. 1,39 etThetis {mare)
. . . horruit ingenti venientem
Ismenon acervo. 5, 709 et iam
plana Thetis {mare). 9, 362
algentis rapuit Thetis {mare)
invida nidos {Alcyones). A.
1 , 25 cum Thetis Idaeos . . .
expavit . . . remos. l,6i. 1,
126. 1, 194 Thetis anxia. 1, 198.
1, 339 blanda Thetis. 1 , 893
alma Thetis. 1 , 898 Thetis
hospita A. 1 , 913 Thetidis
mandata A. 1, 955 ne qua
det indignos Thetidi captiva
nepotes A. 1 , 685 Tonantis
iussa Thetin . . . arcebant.
1, 874 dolosam . . . Thetin. 1,
941. 2,40 A. 1,80 ne pete
Dardaniam frustra, Theti,
mergere, classem. cf Achil-
les, Nereis, Peleus, Pelion et
A. 1, 650 caerula mater. 1, 624.
2, 15. 2, 35
Thiodamas vates: Th. 10, 286
tacitus sed gaudia celat Thio-
damas Th. 8, 279 sanctoque
Melampode cretum Thioda-
manta volunt. 8, 365 subitum
nam Thiodamanta secuntur
{Amphiarai populi). 10,i6i
horror Thiodamanta subit.
10,325 Thebas et Thiodamanta
videbat. 1, 330 Actor Thio-
damanta vocat. 1,454 redu-
cem . . . Grai Thiodamanta
vident. cf. 10, 322 Inachius
vates. 10,488 augur
Thisbaeus : Th. 9, 291 Thisbae-
umque (Theb- Pa>) Lichan
Thisbe oppidum Boeotiae: Th.
7, 261 Dionaeisque avibus cir-
cumsona Thisbe {cf. Hom. B
502 TtoXvtQrJQcovd ts ©iG^^v).
9,768 te {Lygdum) candida
Thisbe miserat
Thoantis Hypsipyle: Th. 5,650
laceras comitata Thoantis ad-
vehit exsequias Th. 5, 700
576
INDEX NOMINVM
Adrastus secum . . . Thoantida
portans
Thoas 1) Hypsipyles pater: Th.
5, 239 meus ille Thoas. 5, ei^
cui regnum genitorque Thoas.
5, 720 Lemnos ad aures ut
primum dictusque Thoas
Th. 5, 266 nato portans {Bac-
chus) extrema Thoanti sub-
sidia Th. 5, 486 vectum trans
alta Thoanta Th. 6, 38 claro
generata Thoante . . . Hypsi-
pyle 2) Hypsipyles ah*Ia-
sone filius: Th. 6,342 nomen
avo gentile Thoas . . . dictus.
6, 434 nunc Euneos ante et
nunc ante Thoas. 6, 466 va-
riumque Thoas rogat ire Po-
darcen. 6, 476 ruit . . . Thoas.
cf. 5, 465. 6, 134 3) Thebanus
quidam: Th. 8, 696 ora Tho-
antis . . . perforat Tydeus
Thoe Adnieti equus: Th, 6,462
fumantemque (Funalemquea>)
Thoen
Thrace: A. l,20i studiis mul-
tum Mavortia Thrace Th.
5, 435 durae similem nihil
Orphea Thracae Th. 6, 84
saevam . . . Thracen, 7, 180
Thracen silvasque Lycurgi
Thraces 1) suhst.: Th. 5, 53
Thraces arant contra. 12, 571
priusquam Emathii Thraces-
que dolent Th. 4, 56 Thra-
cum . . . domos (Terei). 5, 53
Thracum . . . litora. 7, 34
Thracum . . . arva Th. 3, 288
trans Borean Thracasque tuos.
5 , 75 tumidos . . . Thracas
2) adiect.: Th. 6,486 Thraces
equi {Diomedis). cf. Bisto-
nes, Bistonides, Bistonius,
Edoni, Geticus, Ismarius,
Odrysius, Sithonius, Thracius
et Mars
Thracius: Th. 5, 347 Thvacia
. . . bella
Thryon oppidum Elidis: Th. 4,
180 quos Thryon nutrit. {cf.
Hom. B 592)
Thyestes cf. Doricus, Mycenae
Thymbra oraculum Apollinis :
Th. 8, 202 Troianaque Thym-
bra tacebit
Thymbraeus: Th. 1, 699 seu
Troiam Thymbraeus habes
{Apollo) Th. 1,643 Thym-
braee. 3,5i3 hisne dari, Thym-
braee, polum? 3, 638 te, Thym-
braee, vocanti. 4, 5i5 ni te,
Thymbraee, vererer
Thyoneus Bacchus: Th. 5,26.^)
sese . . . Thyoneus detexit
Thyrea oppidum Argolidis: Th.
4, 48 Lacedaemonium Thyrea
(-re tt> : -la e- P) lectura cruo-
rem
Tiphys gubernator Argus: Th.
5, 413 clavumque , . . lassat
agens Tiphys. 5,477 ventu-
rumque aethera sensit Tiphys.
8, 212 Minyas subito cum fu-
nere Tiphys destituit
Tiresias: Th. 4, 470 crepuisse
ut sensit acervos Tiresias.
4 , .500 atque hic Tiresias . . .
ait. 10, 725 sibi callidus ista
Tiresias nataeque canat, 11,
289 an in pugnas alium iubet
ire profanus Tiresias? Th.
2 , 96 longaevi vatis . . . Tire-
siae vultus . . . induitur {Laius).
4, 408 longaevi . . . vatis opem
tenebrasque sagaces Tiresiae
Th. 8, 227 certant Tiresian
laudare suum. 10,589 Tire-
sian alii . . . orant. cf Aonius.
Tiryns oppidum Argolidis: Th.
4, 147 suus excit in arma an-
tiquam Tiryntha deus {Her-
cules). cf. Cyclopes
INDEX NOMINVM
577
Tiryntliius 1) suhst. Hercules:
Th. 5, 380 nostro ( Lemniarum)
petitur Tirynthius arcu. 6, 270
anhelantem duro Tirynthius
angens pectoris attritu . . .
leonem. 6, 532 illum (c^atera)
Tirynthius olim ferre . . . sole-
bat. 8, 4,o9 illum {Haemonem)
Tirynthius inplet. 8, 50i pla-
qido prior haec Tirynthius
ore. 8, 749 ab Arcadio rediit
Tirynthiiis antro {apri Eri-
manthii). 9, 427 ad hunc certe
repsit Tirynthius amnem {Is-
menon). 10, 89i Lernam The-
basque rependit maestus . . .
Tirynthius. 11, 234 inplicitum
Tirynthius ossibus ignem sen-
sit. 12, 67 laetus in accensa
iacuit Tirynthius Oeta. 12,
584 nec sacer invideat pari-
bus Tirynthius actis. A. 1, 26i
mollesque tulit Tirynthius
hastas {apud Omphalen) 1
2)adiect.: Th. 6, 489 Tiryn- I
thius heros {Chromis Herculis \
fillus). 11, 45 pubesTirynthia. j
7, 725 Tirynthia . . . robora. cf. \
Hcrculeus j
Tisiphone : Th. 4, 213 grave Tisi-
phone risit. 6, 514 duxa . . . j
Tisiphone. 7, 467 bacchatur j
utrisque Tisiphone castris.
8, 346 sibila miscet Tisiphone. '
8, 758 plus exigit ultrix Tisi- I
phone. 9, 150 in medios astu |
subit inpia campos Tisiphone. j
11,58 Tisiphone fraterna clu- I
dere quaerit bella ftuba. 11, |
208 mala Tisiphone. 11,482 i
torva . . . Tisiphone Th. 2,
283 raptumque . . . atro Tisi- \
phones de crine ducem {ser-
pentem) Th. 1, 59 adnue, Ti-
siphone 4, 486 Tisiphone, dux
pande diem. 8,66 i, Tarta-
Stativs Thebais.
reas ulciscere sedes, Tisi-
phone. cf. Eumenis, Furiae,
Tartareus et Th. 9, i7i trucis
. . . divae
Titan 1) Sol: Th. 1,501 dum
proximus aegris infundat Ti-
tan agiles animantibus ortus.
5, 297 caelumque retexens aver-
sum Lemno iubar . . . Titan
. . . refert. 12, 229 pater He-
sperio flagrantem gurgite cur-
rum abdiderat Titan. A. 1, 242
humilique ex aequore Titan
rorantes evolvit equos Th.
1, 717 seu te {Apollinem) ro-
seum Titana vocari . . . prae-
stat. 4, 283 occiduum longe
Titana secuti Th. 7,472 novo
Titane reclusum aequor
2) plur. Th. 8, 44 aetherium
cupidos exire sub axem Ti-
tanas. cf Gigantes
Titanis Luna: Th. 1,337 per
emeriti surgens confinia Phoe-
bi Titanis
Tithonia Aurora: Th. 6, 25 clara
laboriteros caelo Tithonia
currus extulerat. 12, 3 tre-
pidas . . . Tithonia (tritonia
var.) nubes discutit
Tithonus cf Aurora Mygdo-
nius
Tityos: Th. 6,753 quantum Ti-
tyos Stygiis consurgat ab
arvis Th. 1, 7io terrigenam
Tityon Stygiis extendis {Apol-
lo) harenis. 4, 538 Tityonque
alimenta volucrum. 7, 362
armaque {Phocenshim) vel Ti-
tyon vel Delon habentia. cf
ApoUineus
Tmolos mons Lydiae: Th. 7,686
te {planxit) Tmolos (-us P)
Tonans luppiter: Th. 2, 69 sum-
ma Tonantis iussa. 2, 71 To-
nantis . . , fulmine. 3, 575 su-
37
578
INDEX NOMINVM
prema Tonantis iussa. 6, 193
sceptrique decus cultusque
Tonantis. 6, 282 Tantalus
magni . . . conviva Tonantis.
8, 229 manibus adtrita Tonan-
tis cornua. 10, 6I magni tha-
lamo desponsa (luno) Tonan-
tis. 10,77 geminosque To-
nantis secubitus. A. 1 , 684
alta Tonantis iussa Th. 1,
421 Pisaeo sua lustra Tonanti
cum redeunt. 4, 13 cadit in-
gens rite Tonanti . . . pecus.
4, 294 grata pharetrato Nona-
cria rura Tonanti (propter
Callisto). 5, 511 Inachii (-io
Pct>) sanctum (serpentem) di-
xere Tonanti agricolae. 5, 64i
averso dederat (Lycurgus)
prosecta Tonanti. 11, 11 facta
. . . ipsi non inlaudata To-
nanti. 11,209 inferno prae-
vertit (Furia) vota Tonanti
(Diti). 11,496 magnoque . . .
questuia (Pietas) Tonanti. A.
1 , 1 formidatamque Tonanti
progeniem (Achillem) Th.
2, 154 intempestumque To-
nantem. 2, 220 indignatusque
Tonantem Acrisius. 4, 790 (782)
parvum circa iubet (jRhea)
exultare Tonantem Curetas.
7, 24 inplorantisque Tonantem
. . . populos. 7 , 318 flumina
(Asopi) . . . generum indigna-
ta Tonantem. 7, 329 si modo
placavit felix Aegina Tonan-
tem. 8, 74 iuvat ista ferum
spectare Tonantem (verba Di-
tis). 9, 510 Tonantem luno
subit. 10, 852 trepidum iam
tangeret Ossa Tonantem. A.
1, 488 solum Natura Tonantem
respiciens (in Gigantomachia).
2, 74 aspernatusque Tonantem
est ut generum (Agenor)
Trinacrius Siculus: Th. 10,632
Trinacria . . . ora
Triton 1) lacus Africae: Th. 2,
722 seu tu (Minerva) Libyco
Tritone repexas lota comas
2)^maris deus: Th. 5, 707
geminusque ad spumea Tri-
ton frena (Neptuni) natans.
9, 329 aestivo nec se magis
aequore Triton exerit Th.
5, 372 caelo Tritona (mare) fe-
rens (navis) A. 1, 219 an
magno Tritone ferat (Achil-
lem) A. 1, 55 cantuque quie-
to armigeri Tritones eunt
Tritonia Minerva: Th. 2, 684
Tritonia virgo. 7, 33 Ogygio
sat erit Tritonia bello. 8, 528
merito parcit Tritonia fratri.
8, 703 partem (telorum e clipeo)
Tritoniavellit. 8,758. 9,87 quos
nec Tritonia bello . . . spre-
visset. 10, 895 increpat Aonios
audax Tritonia divos. 12, 607
ipsa metus Libycos (aegida)
. . . incussa movit Tritonia
parma. A. 1,486 Libycos Tri-
tonia tolleret angues. 1, 696
placidique . . . Tritonia custos
litoris Th. 2, 735 quaeque
dabis captis, Tritonia, Thebis.
Tritonis Minerva: Th. 7, 185
cara submovit ab arce ho-
stiles Tritonis aquas
Trivia Diana: Th. 9, 818 cultus
Triviae pendebitis alto limine.
10,505 Amyclaeis Triviae lu-
gebere (Parthenopaeus) Nym-
phis Th. 6, 608 hoc primis
Triviae pascebat (Partheno-
paeus) ab annis munus (cri-
nes). 9, 586 Triviae quam
(quercum) desacraverat (Ata-
lante) Th. 9, 863 frustra su-
peros Triviaraque precatus
(Parthenopaeus)
INDEX NOMINVM
579
Troades: A. 1,944 te {Achillem)
sperabunt . . . Troades
Troezen oppidum Argolidis: Th.
4, 81 quas Theseia Troezen
addit opes
Troia: Th. 1,549 Troiaque re-
cedit {Ganymedi). A. 1 , 502
Mavors et Troia abrepta
(arr- co) probabunt. 1 , 857
totoque in pectore {Achillis)
Troia est. 1, 95i infelix . . .
Troia A. 1, 736 invisaque
litora Troiae A. 1, 454 coe-
tus ibi armorum Troiae fata-
lis. 2, 32 magnae vastator de-
bite {Achilles) Troiae Th.
f 1, 699 seu Troiam Thymbraeus
habes {Apollo) A. 1, 7 tota
iuvenem {Achillem) deducere
Troia. cf. Dardanius, Darda-
' nus, Iliacus, Ilion, Pergama,
Phrygius, Phryx, Teucri
Troianus: A. 2, is bella ad
Troiana. Th. 8, 202 Troiana-
■ que Thymbra
Tydeus: Th. 1,402 Olenius Ty-
' deus. 1 , 451. 2 , 113 poUutus
; . . . fraterno sanguine Tydeus.
2, 175 cunctis Tydeus auden-
tior actis. 2 , 370 audax . . .
Tydeus. 2,587 trahit ocius
Iensem Bistonium Tydeus. 2,
696. 3, 59 ferus . . . Tydeus.
3, 236. 3, 324. 4 , 94 fulmiueus
Tydeus. 4,602 bella horrida
nobis {Thebanis) atque iterum
Tydeus. 6, 67i. 6,813. 6,852
callidus . . . Tydeus. 6, 876 in-
stat agens Tydeus. 6, 886
acrior hoc Tydeus. 6, 906. 7,
538 iustae Tydeus memor . . .
irae. 7, 611 praeceps tempore
TydeuB utitur. 8, 458 furens
sequitur Tyria agmina Ty-
deus. 8, 472. 8, 720. 8, 751. 9,
137 hanc {manum) tibi Tydeus,
Tydeus ipse rapit. 9, 181 Ty-
deus ille. 9, 299. 10, 25 subiit
ultricia Tydeus Tartara. 10,
355 Tydeus . . . inops tumuli.
12, 41 dispersus iaceat quo
pulvere Tydeus. A. 1, 733 ma-
gnanimus Tydeus Th. 3, 654
Tydeos egregii perfossum
pectus. 7, 635 yenit hasta per
armos Tydeos. 8, 469 Tydeos
hasta. 8, 479 vos praeda cru-
enti Tydeos. 8, 508 Tydeos
hasta tui. 8, 531 voltus . . .
cruenti Tydeos. 8, 663 Tydeos
illa dies. 9, 2 rabies . . . cru-
enti Tydeos. 9, 26 Tydeos in-
visi spoliis. 9, 149 noxasque
recensens Tydeos. 9, 205 Ty-
deos hic magni fidus comes.
9, 545 Tydeos infandi. 10, 401
pendentisque . . . Tydeos ar-
mos. 12, 118 Tydeos exsequiis
Th. 3, 84 magno . . . inper-
dita Tydeo pectora Th. 1,
42 inmodicum irae Tydea.
1, 416. 1, 489. 1, 674. 2, 364. 3, 8
facilemque tot armis Tydea.
3 , 395 Tydea circum . . . fes-
sum. 3, 418. 6, 827 Tydea ma-
gnanimum. 8, 499 saevum sed
Tydea contra Pallas agit.
8, 578. 9, 60. 9, 217 tumidum-
que equitem pos Tydea por-
tes. 9, 513 Pallas et odit Ty-
dea. 10, 377. 11, 177 fecique
nocentem Tydea. 12, 763 ma-
gnum . . . Tydea. 12, 803 ex-
cuset Tydea coniunx Th.
3, 380 maxime Tydeu {item 9,
63) cf. Acheloius, Aetolus,
Calydonius, Oeneius, Oenides,
Olenius
Tydides Diomedes : A. 1 , 469 fa-
mamque avida virtute pater-
nam Tydides Sthenelusque
premat. 1, 712 acer Tydides.
37*
580
INDEX NOMINVM
1, 820 comitatus Agyrte Ty-
dides aderat. 1 , 844 munera
. . . locarat Tjdides
Tyndarides: Th. 10, 501 primis
quem {Alcidamantem) caesti-
bus ipse ligarat Tyndarides
iPollux). 5, 407 cana roran-
tem aspargine ponti Tynda-
riden. 8, 50 utrumque tenebo
Tyndariden {verha Ditis)
Tyndaris Helena: A. 1,946 ipsa
placebit (Achilli) Tyndaris
Typhoeus cf. Inarime
Tyrius 1) adiect. ferme Theba-
nus: Th. 8, 186 Tyrias acies.
8, 458 Tyria agmina. 9, 406
Tyrioa . . in agros. 6, 657 Ty-
rias deiectum vaditis arces.
12, 597 Tyrias . . . arces. 7, i
Tyrii . . . belli {item 8, 25o). 8,
555 Tyrii non advena belli.
2, 613 Tyrii . . . origine Cadmi.
8, 232 Tyriam reptantia saxa
ad chelyn {Amphionis). 2, 73
Tyriis . . . colonis. 10, 884 Ar-
golici Tyriique dei. 11,205
Tyrius . . . ductor {Eteocles).
1, 153 Tyrii solio . . . exulis
{Cadmi). 7, 191 Tyrium ge-
nus {Europae). 6, 145 Tyrio
grege. 4, 378 Tyrios sudare
lares. 9, I60 manu Tyria. 3,
282 Tyrio . . . marito {Cadmo).
6, 17 Tyriae . . . matres. 7, 679
haec Tyriis cane matribus.
3, 312 Tyriis sub moenibus.
1, 10 quo carmine muris ius-
serit Amphion Tyrios acce-
dere montes. 12, 693 Tyrios
. . . montes. 7, 28 Tyriis . . .
muris. 1, 16I si Phrygiae Ty-
riaeque (-ve w) convectentur
opes. 10, 3 Tyrias miseratus
{luppiter) opes. 6, 62 Tyrio-
que . . . ostro. 11, 216 Tyrios
. . . penates. 7, 656 rubet in-
bellis Tyrio subtemine tho-
rax. 4, 610 Tyriae dux inclyte
Thebes. 11, iso Tyrias . . .
I scandere turres. 7,i46Tyriam
! conversus {Bacchus) ad urbem
1 2) suhst. Thebani: Th. 8, 159
! fortius incursant Tyrii. 8, 600
I nec prohibent Tyrii. 9 , 177
I Tyrii iam corpus {Tydei) ha-
! bent. 0, 489 saxis . . . desuper
infestant Tyrii. 10, 53i Th.
10 , 15 inde animus Tyriis . . .
hostilem servare fugam. 10,
768 Tyriis templa arva . . . red-
dite morte mea (Menoecei
verba). 11,368 Tyriis iam
nullus honos Th. 3, 285 vi-
pereo Tyrios de sanguine
Th. 11, 430 Inachidae Tyrii-
que
Tyrrhenus : Th. 3 , 650 Tyrrhe-
nus . . . clangor {tubarum). A.
1, 56 Tyrrhenique greges {nau-
tae Tyrrheni a Baccho in del-
phinas conversi). Th. 6, 20
Tyrrhenam hiemem {maris
Tusci). 6, 404 Tyrrhenum
murmur {tubarum). 3, 594
Tyrrheni gemitus salis (i. ma-
ris Tusci). 7, 63i horrent Tyr-
rhenos {tubarum) Heliconia
plectra tumultus
ULIXES: A. 1, 472 vigil . . . Uli-
xes. 1, 545 subicit gavisus
Ulixes. 1, 733 Ithacis ego duc-
tor Ulixes. 1, 742. 1, 76i. 1, 784
sollers arrepto temporeUlixes.
1, 866 acer Ulixes. 1, 911 blan-
dusque precum . . . Ulixes.
2, 12. 2, 85 Th. 6, 718 inimi-
cum {Polyphemi) . . . Ulixen.
A 1, 94 dirum pariter quae-
remus Ulixen. 1, 688 invisum
. . . Ulixem. 1, 847 varium-
que . . . Ulixem {his locis -en
INDEX NOMINVM
581
restituendum). cf. Dulichius,
Ithacus, Laertiades, Laertius
Uranie Musa: Th. 8, 551 Co-
rymbo ipsa diu positis letum
praedixerat astris Uranie
XJrsa sidus: Th. 1,693 languet
Hyperboreae glacialis porti-
tor Ursae Th. 4, 422 Getica
Boreas inpactus ab Ursa. cf.
Arctos , Bootes , Plaustrum,
Temo
VENTI: Th. 1, 207 conpressa
metu servantes pectora Venti
aurea tecta {lovis) replent
Th. 5, 288 dis pelagi Ventis-
que . . . commendo patrem
Th. 3, 432 Aeolio dimissos car-
cere Ventos Th. 4 , 765 (757)
tu nunc Ventis pluvioque ro-
garis (Hypsipyle) pro love.
5, 88 Ventisque absentibus
Aegon motus. cf. 6, 300
Venus : Th. 2, i9i exulibus . . .
nondum laeta Venus. 3, 263
cum Venus ante ipsos . . .
gressum figit equos. 5,iio
qua (via) renovanda Venus.
5, 135 nudo stabat Venus ense.
5, 158 fallit ubique mixta Ve-
nus, Venus arma tenet, Ve-
nus admoTet iras. 5,28i fu-
nesta Venus. 5, 303 exsaturata
Venus. 5, 445 iterum Venus
et . . . corda Lemniadum per-
temptat Amor. 5,622. 6,335
omnis in vires adducta Venus
(equo). 9, 822 Grradivum con-
plexa Venus. 10, 893 flet Ve-
nus Harmoniae populos. A.
1, 293 quantnm virides pelagi
Venus addita Nymphas ob-
ruit Th. 3, 289 divae Vene-
ris . . . filia {Harmonia). 3, 701
tacitos Veneris iurata calo-
res. 8, 477 Aegaeae Veneris
. . . Maera sacerdos. A. 1, 70
hi Veneris mores! Th. l,53i
sacrum iustae Veneri servare
pudorem. 5,58 millos Veneri
sacravimus ignis Th. 8,96
Venerem inlicitam. cf. Cy-
thereia, Dione
Vergilius cf Aeneis, Nisus
Vesper: Th. 8,159 Vesper opa-
cus lunares iam ducit equos.
cf. Hesperos, Lucifer
Vetustas: Th. 4,32 Fama prior
mundique arcana Vetustas
Virtus : Th. 4, 662 inter Martis
comites et Metus et Virtus.
7, 51 tristissima Virtus stat
medio {domus Martis). 7, 702
morti contermina Virtus 10,
193 vocat obvia Virtus. 10,
663 diva lovis solio iuxta co-
mes . . . Virtus. 10, 657 necdum
aderat Virtus. 10, 780 Pietas
Virtusque ferebant leniter
ad terras corpus {Menoecei).
11, 412 nusquam incly ta Virtus
Voluptas: Th. 10, 101 hic haeret
lateri {Somni) redimita Vo-
luptas
Vulcanus cf. Lemnius, Mulci-
ber et Th. 5, 87 antra dei fu-
mantis. 5, 69
Vulcanius: Th. 1, 508 Vulcanius
ignis. 3,305 Vulcania ... ma-
nus. 3, 275 non eadem Vol-
cania nobis (Veneri) obsequia
XANTHVS amnis: A. 1,927 illius
{Achillis) ante oculos nova
bella et Xanthus et Ide. Th.
4, 844 (837) Xanthus uterque
{Troianus et Lycius)
ZEPHYRVS: A. 1,682 Zephy-
rumque e vertice Cynthi in-
pulit {Apollo). 1, 694 remis
Zephyros supplere cadentes;
saepe zephyri. cf. Favonius
CORRIGENDA ET ADDENDA
In ipso textu Jiaec mutanda sunt:
1, 420 scribe Rhipaeae.
post 3, 72 dele punctum.
4, 371 post equites commate distingue.
6, 376 scribe volvere.
8, 12 scribe paventes.
9, 902 scribe frustra.
11, 161 scribe induerem.
11, 677 scribe saevire.
12, 242 scribe gelidaeque.
Arg. 12, 12 scribe immolat.
praeterea velim exarari maiuscula initiali has voces: 1, 498 Nox.
3, 344 Fama. 3, 416 Nox. 3, 684 Plaustro. 3, 685 Oceanum.
4, 384 Arcto. 6, 240 Nocturnus. 7, 37 Nimborum. 8, 152 Fama.
9, 32 Fama. 10, 1 Nox. 10, 86 et 114 Noctis. 10, 156 Sopor.
10, 626 Fama.
Testimoniis addenda haec:
7, 250: 2J 7, 641 MenoeceuB: iste Thebanus est, quem in
catalogo Phorbas Antigonae monstravit euntem inter duces.
dixit enim: quae noster signa Menoeceus.
9, 104: 2J 9, 203 supra enim [te] telo Eteoclis dixit
femur Hippomedontis fuisse transfixum: quod . . . tamen.
In apparatu critico haec emendanda sunt:
p. 12 V. ultimo ante alterum adde: 239.
p. 77 V. 3 ab imo lege: 12 enim Po>. isic
p. 81 V. 5 ab imo lege: 100 Sic SK: Si (Se f) Pft>: Si D.
p. 99 V. 7 ab imo lege: Apesanta Milller.
p. 114 V. 2 ab imo post MD adde C.
p. 119 V. 3 ab imo lege: 124 at P: et o>.
p. 130 V. 12 ab imo lege: 309 athlanteas Tfiv.
p. 133 V. 7 db imo lege: add. ^'"L^.
p. 154 V. 11 ab imo dele: frg. Monast.
p. 189 V. 11 ab imo dele: tur.
CORRIGENDA ET ADDENDA 583
p. 189 V. 5 ab imo: vittae etiam S.
p. 199 V. ultimo Jege: aptare b.
p. 214 V. 7 ab imo: fulmina etiam S*b.
p. 255 V. 10 ab imo: si etiam b.
p. 256 V. 13 ab imo b transfer post D.
p. 280 V. 3 ab imo dele: paventes P.
p. 298 V. 11 ab imo lege: Wakefieldus.
p. 303 V. 5 ab imo lege : hyperenora a> : hyperentora P.
p. 317 V. 15 ab imo lege: ultra pulchra o S.
p. 328 V. 15 ab imo dele: frg. Werd.
p. 334 V. ultimo lege: maneres.
p. 383 V. 3 ab imo lege: vel pro atque.
p. 399 V. 9 ab imo dele: quid intellego cur.
p. 400 V. 11 ab imo dele: N.
p. 400 V. 5 ab imo lege: MNfb^.
p. 401 V. 7 ab imo lege: ex -um L^^
p. 433 V. 6 ab imo lege : -los L ^.
Perperam P secutus veras lectiones a> sprevi: 4, 128 super.
6, 20 lacessunt. 6, 462 funalemque. 8, 566 tunc. 9, 305 Gyan
quas velim restitui. contra tribus locis a codicum lectione re-
cessisse me paenitet:
9, 640 gressu saltumque, 7iam per aethera di volant montes
gressu ascendunt.
11, 274 quo loco haud scio an tellus recte 2 explicaverit:
quae negando fruges sterilitate homines afficit.
12, 59 atque exule pellitur umbra servare debebam: pellitv/r
JPolynices umbra quoque in exilium missa.
sed quod 10, 470 inlicita defendere conatus est M. Scham-
berger, de P. Papinio Statio verborum novatore 1907 p. 292,
minime probo. quamquam vocem elicita inanem esse concedo.
conieci iniecta.
denique P. H. Damste v. c. eo benevolentiae progressus est
ut de verbo mutandi usu apud P. Papinium Statium disputa-
tiunculam, quam Albo gratulatorio Naberiano inserturus est,
mihi manu scriptam mitteret. quocum gaudeo me consentire in
defendendo verbo 3, 595. 6, 544. 9, 850. 2, 699 {quamquam de
eius interpretatione dubito) 2, 672. sed nec placet quod 7, 206
tot mutare animas, tot reddere corpora Diti proposuit nec quod
4, 421 haud illam brumae mutare, Notusve ius habet.
lilPBIAE : TYPI8 B. G. TEVBKEKL
PA
6697
1908
Statius, Publlus Papinius
P. Papini Stati Thebais
PLEASE DO NOT REMOVE
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF
ONTO UBRARY
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11