Skip to main content

Full text of "Reconditorium ac reclusorium opulentiae sapientiaeque numinis mundi magni, cui deditur in titulum Chymica vannus .."

See other formats 


M 


J& 


*-*""" 


*& 


4*  iw 


r^yy  y/V  //       /  // 

",/'///■    /J/  J"/>//<     I  ■/"■/'■/,/>' '  . 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2010  with  funding  from 

Research  Library,  The  Getty  Research  Institute 


http://www.archive.org/details/reconditoriumacrOOmont 


CHARACTER 


ADE  P  TORUM 

^fn  vmce  fuv  sybzni  venifr  Jag&MtLa.  vcnL  ; 


*     Jfcn 


•     HJTT3J  y I  H3 

M  J  JL  O  I  f J  H  Q. 


■ 


— — "~r 


\    • 


s  ^-  w  «*  j» 


»«T  • 


J*. 


%\ 


r- 


•> 


--. 


/^ 


o 


u^inv-  *     t\av/. 


•&*• 


■v»\\ 


Reconditorium  ac  Recluforium 

Opulentu  fapienti&que 

Numinis  Mundi  Magni, 

Cui  deditur  in  titulum 

CHYMICA  VANNUS, 

Obtenta  quidem  &  ejredhTAufpice 

Mortale  Crepto;  Sed 
Inventa  Troauthoribus  Immortalibus  Adeptis^ 

Quibus 

Conclufum  efl^fancitum  €5*  decretum% 

\Jt 

Anno  hoc  per  jMyfieriarcham  J\dercurinm^ 

Vclut 

Viocurium ,  feu  Medicurium , 

MatYt*  oraCYLa  sYa  eXorDlne  JnoLesCerent  > 

0  aVrca  Yerltas-  perfplCaClorlbYs  Ingenlh 

nYDc  breYIterqVe  InnotesCeret. 

Orbe  poft  Chriftum  natum  Millefimo,fexcentefimo,  fexagcfimn  fexto  »  Idibus  Majij. 


A  M  S  T  E  L  O  D  A  M  I , 

Vpud   Joannem   Janssonium    a  W  A  r.  SBERGE, 
£c  E  l  i  z  e  u  m   Weyerstraet,  Anxo  i  666 . 


EPIGRAMMA 

I  N 

ZOILUM. 

Invide  mrtutem  femper  <violare  fecute, 

Semper  in  alterius  dentibus  ejfe  cute. 
ISfon  ad  cujufuis  funt  hac  &quata  fateram^ 

H&c  funt  Pr&teritis  irreprobata  Sophis. 
JSlulIius  indulta  temere  maftige  petenda , 

H\c  nihil  ergo  noce,  <vel  meliora  doce. 
Gclria  mipatria  efi,fed  V enloa  propria  terra 

JMe  mihi  fcito  data  non  nifi  lege  loqui. 
Non  tamen  a  Piceo  vultum  defiette  Bacillo, 

Quin  legeyquody  forfan^pruriat^intus  erit^ 
Nec  tetrico  ri£tu  cenfuram  defer  in  illum , 

Claufula  ni  fuerit  pagina  le£ta  tibi* 


Qshorus 

PHTLOSOPHORUM 

Scnvyer   htmtt  <tc  hurml&s \  hcsc^irtis    OJtmtfyLs    aul    arccs  ; 
<£V\cl  rur&rcL  "DoCtrljta,  Itt    h\JM.TLItatc  slta,  zslT: 


^z%    *     tlUfr^ 


6         Idoneum  ad  Le&orem 

Interverbmm. 

Udiciofe  mi  frater,  quia  hodie  infinita  maledicen 
di  lafcivia,  &  ego  non  femel  hdc  parte  graviter  va 
pulavi,  quod  nimirum  aliquid  vigiliarum  publicc 
bono  aliquando  feciflem,  ac  force  nonnulla  juxti 
adcflent,  metaleptice,  aut  tropologice  fumpta,  cujufvis  captu 
non  ita  ftatim  obvia, ncque  reconditiorum  tamen  vocum,  phra- 
iiumque  indicem  adjeciflem,  idcirco  nunc  damno  meo  cautiot 
inde  eftectus,  vocabulorum  abftrufiorum,  fententianimque  acu- 
tiorum  gloflTcmata  atque  paragraphos  aftituere  propofui. 

2.  Sunt  enim  aliqui  tam  fcioli,  tamque  prxfracti,  ut  omnia, 
qux  ipfi  nefciunt,  vel  non  fentiunt,  facile  prxdamnent,  velli- 
cent ,  &c  perdcfpuant,  nihilque  etiam  probent,  aut  addicant,ni-! 
fi  folummodo,  quod  iibi  fuerit  cognitum  Sc  compertum.  Moxj 
ubi  fyntaxis,  five  verbum  occurrit,  quod  minus  fortaflis  prima 
fronte  apprehendunt,  ajunt:  hoc  ficTum  eft,  non  autem  rece- 
ptum  latinum,quiahoc  numquam  ampliiis  legi,  nec  audivi-,  vo«j 
lentes  per  id  haud  obfcure  indicare,  proprcrea  quoque  minimei 
tolerandum:  fcitum  profecto ,  tum  Platonico,  tum  Socratico 
orc  dignum  dictum!  quafi  vero  hujufmodi  glorioli,  gulofique 
lcctores,  feu  magnis  nafis  panfophi  omnia  legifle  aut  audifle  de- 
buiflent,  qux  inamplivago  latinitatis  campo  delitcfcunt ,  quem 
profundiflimum  rite  appellare  licet  oceanum  vix  annorum  no- 
ftrorum  funiculo  plcne  explorabilem  : 

3.  Nihilominusintantiim  calumniandi  cacoethes,  Iivorisquc 
virus  glifcit  &  incancrefcit,  ut  nihil  nunc  in  prxfenti  exulccrati 
hujus  fcculi  facie  magis  agere  videatur,  qui  ad  luccm  opera  fua 
protrahit,  quam  detractoribus ,  malevolisquc  menfam  quandam 
adornare,  quiomnia,  quxapponuntur,  non  dico  acidis,  aculea- 
tisque  Iinguis,  &  moriibusj  veriim  vLIcntis  rupribus,ac  Theo- 
ninis  dentibus  difcerpunt,  corrodiintquc ,   npfl  (\ux  difplicent 

moddj 


fc 


k 


Idomum  Interverbiam.  y 

mod6,  fcd  &  qua»  magnopere  fubinde  placentj  haut  abfimiles 
felibus,  quae  tanto  acrius  in  aliquem  folent  obgrunnire,  quanto 
,e,  lautiorcm  fibi  ofellam  fentiunt  exhibitam :  quoniam  ut  nuncfunt 
affe&us  hominum,  nulla  mehercule  res,  nullum  negotium,  vel 
opufculum  nullum  tam-  juftis  de  cauflis  fufcipitur^  quin  adfint, 
qui  illud  obelent ,  aculeisve  fuis  pungant. 


n 


Nemo  pol  Jntimacho  ,  nec  tutior  ibit  Homcro , 
Vellicat  &  maonos  livida  ^Parca  Deos. 


4.  Accidit  non  ita  pridem ,  circiter  ante  annum ,  ut  traclratus 
ille  dc  medicina  univerfali ,  qui  hic  ad  calcem  libri  fubtextus, 
&  a  me  Londini  in  Anglia  e  germanifmo  in  latinifmum  trans- 
fufus  eft,  oftenderetur  aliquibus  a  rebus  naturas  &artis  utriusque 
inftructiflimis  perluftrandus  viris,  fi,  qui  typis  procuderetur,di- 
gnus  foret,  nec  ne,  judicium  fuum,  calculiimque  darent  -,  &  in- 
ter  illos  pleraque  pars  erant  Do£tores,aliqui  etiam  divi,nec  ge- 
nere  minus,  quam  prudentii  confpicui. 

f.  E  quibus  uni  valde  valetudinario,  &  jam  omnino  mortuo 
(Ted  alias  maximo  Philomago ,  mufarumque  Msecenati,  ac  Her- 
meti  velut  fuppari)  in  animo  concluferam  appingere  dedicatio- 
nem  iftius  praedidli  traclatus,  quia  aliquoufque  me  noverat,  & 
ego  ipfum :  hinc  compofueram  eo  fine  aliud  fecretius  quoddam 
piclatium,  in  quo  planis,&  non  longis  logis  (proprer  fpecialem 
aliquam  rationem  foli  Deo,  &  mihi  notam)  communiciram  ei- 
dem  propriam  facile  mentem  dePhilofophorum  Invento,proin- 
dc  penitius  imaginabar,  rem  ex  toto,  &  voto  mihi  evcnturam: 

6.  Scd  eheu ,  ut  frpe  in  contrarium  tendunt  fpes  firma:  mor- 
talium  !  triduo  enim  vel  quatriduo  poft,  typographus  perenti 
mihi,  num  quid  refolutionis  haberet  fuper  opere  ifto,  refpon- 
dit,  fabam  nigram  intercidifle ,  cenfum  &  conclamatum,  non 
bonum  efle  latinum  tranflationem  iilam,  fedfcatcre  barbarifmis, 
&  carere  fapore,in  qua  tamen  (licet  intra  pliis  minus  deciduum 
^totaperactafuerit^)  prjeterfolum  titulum,  &  pauca  admodum 

vo- 


8  ldoneum  ad  LeEiorem 

vocabula,  forfan  non  ita  communia,  atqui ad  rcm  appofitifllnK 
ne  litcra  quidem  immutata  eftj  Ego  autem  auriculas  dimittenj 
&  una  impense  obftupefcens  adeo  llniftrum  confenfum,  hos  Ai 
ticos  arbitros  protinus  conveni,  hodie  iftum ,  cras  alium ,  peti 
quc  ab  unoquoque  perhumiliter,quatenusamab61uminibusmei( 
non  obftrueret,  at  faveret  nonnihil,  Sz  a^quam  fuam  dignaretu 
fcrre  cenfuramj  nam  tres  omnino,  vel  quatuor,homines  itidem 
non  indoctos,  fat  dextre  dc  re  fententiaflc. 

7.  Surdis  fabulas,  nihil  efFectum  eft;  nemo  non  quafi  in  fer 
mento  exifterc  vifus;  multi  etiam  fuperciliose  &z  prxcipitante' 
me  aufcultantes  ,  tandcm  non  erubuerunt  coram  in  os  dicen 
(ecquid  enim  non  eloquuntur  culmites?)  videlicet  interpreten 
illum ,  quifquis  ipfc  fuerit,  Chymicam  artem  prorfus  non  intel 
ligcre,nec  me  femcl  tantas  efle  authoritatis , qui  archaizare  pof 
fem,  vel  genium  meum  prodere,  verfionem  illam,  e  gcrmanif 
1110  in  latinifmum,  fafram  efte  pueriliter;  Hem  ccecos,  vidiftifn( 
unquam  colores?  &:  ilmul  cum  his  diclis  humaniter  rrionftratuir 
mihi  aliquoties  dorfum. 

8.  CvTterum  dum  ego  femel  ,  ceu  jam  in  oftio  ,  novifli 
me  a  certo  quodam  illorum  fupplicarer,  ut  fraterne  quaefo  &  ju 
dicato  rem  penfaret,  adjecit  adhuc  remifTe  &  leviter,in  ipfo  di 
fceiTus  momento,  ubi  typographus  rediret,  vifurum  fe  tamen: 
quid  dicjurus  eflet  j  &  fupra  omnia  ha?c  mcmorata  fuerant  mih. 
aliqui  multum  concionati  de  humeris  ,  fique  occurrifTet ,  ve 
tenuilTent  iflud  Horatii, 

Sumite  .  matcriam  veflris  3   qui  fcnbitts  ,  ceqnam 
Viribus  ,  (3  penfate  diu ,   quid  ferre  recufent. 

Non  dubium,  quin  &z  illud  occentaflent:  quia  videbantur  quafij 
per  hoc  indicare  voluifTe,  me  tanto  operi  pertegendo  ,  fcilicett 
ut  transferrem  aliquid  de  una  lingua  in  aliam ,  prxcipue  Roma- 
nam,  longe  fore  imparem. 

9.  Et  quamvis  potentiam  meam  nauci,  ac  nihili  hic  libens 

agnol 


InUrwbmm*  q 

agnofcam*  nolimque  me  vei  ulli,  Jicet  minimo,  sequiparare, 
multo  minus  gloriofe  praeferrc,nihilominus,  nifi  humilitas  ranta 
forct  in  Dcum  venuftas ,  &  apud  homines  utilitas ,  affirmare 
fere  aufus  eflem ,  plerofque  cx  illis,  quantarquantaz  eti2m  emun- 
&x  naris,  &  obundi  Laris,  cum  omni  fua  fapientia  atque  foler- 
tia,  vix  femel  fic  fafruros  fecuncium. 

ierr  io.  Et  hoc  adhuc  amplius,  itenimque  mecum  dkcs^  xquc 
lc£tor,modd  rem  femel  paullo  ftridtius  trutinas  appenderisjtunc 
quippe,  non  criminandi,  veriim  potiiis  vehementer  admirandi, 

itei  luculentiflimam  invcnics  rationem :  quomodo  nimirum  ego  ad- 
huc,  fpatio  tam  perbrevi,  opus  iftud  &  hoc  qualecunque,  aufu 
.  pariatque  formidine,  (etiam  exconditionatus,  &  peregrinus, 

tc|.  line  rc  &  aere  in  itinere^  fine  igne,validiflimain  hyeme:  &:  nul- 
lo ,  neque  hbro ,  neque  focio  habito)  aggrefTus,inpefiimis  nimi- 
rum  dierum,quos  totosplane  extremae  neceflitatis  onera,  &  cu- 

Ine  rx  conquirendi  vicTrum  ac  amiclum  diverfiflimas  extorquent, 
evigilarim  ad  limam  talem,  qualem  vides* 

Sed  mca  mufa  rudis^  eanimus^  quas  pojjumm ,  odos  > 
§uie  non  doffa  Jirepit  Jcepe  rejecit  avu. 

4  ii.  Ego  porro  nunc  fub  meridiem , nunc  fub  vefperum ,  apud 
h  illos  peritiilimos,  fagaciflimofque  Ariftarchos  fic  convivatus ,  re~ 
ji  dii  perpetuo  tam  ventre  vacuus,quam  mente  ruptus,religiofiis- 
veU  que  domum ,  fed  fuper  viam  multimodas  ufque  cogirationes  ja- 
ftavi,  Sc  per  animum  traxi:  aliquando  namque  cervicem  ocqui- 
nifcens  ,  barbare  inclamare  -,  Proh  quantus  parafitus,  quantus 
fpheudocrites  mundus  eft !  catuli  judicantur  a  talpis.  Ut  irrec-u- 
lata fchola eft  !  formicas  inftruuntura  picis,  ut  turbulentum  pela- 
d gus  •  parvipifces  devorantura  magnis,  quam  male  ordinatum 
!cet  ftabulum  eft !  oves  opprimuntur  a  bobus,  Pauperes,  &  bonx  men- 
J  tis  homines  varie  deprefli  rejiciuntur,  negliguntur  ;  florenc  alii 
tam  vitiis,  quam  divitiis  fcelices :  jus  fuum^non  obtinet,at  cadit 
m  caufla,  qtii  tamen  cauffam  defehdic  tfquiilimam ;  Vah  mortaliurri 
;no-  o  moro- 


io  Idoneum  ad  Lefforem 

morofitatem  ,  fed  6  fcelefta,  &  funefta  filiorum  Ad#  daemonia 
cum  obfecrationibus  loquitur  pauper,  &  dives  effatur  efFere: 
nam  quicquid  dicunt,  quicquid  faciunt,  ab  omnibus  laudatur  & 
acceptatur,  five  bene  fit,  fivemale. 

ISlemo  malusfirliXy  quis  dives  nonfacit  aptl  i 

Hxc  una  res  &c  lacrymas  &  cogitationes  ingerit  mceftiffimas. 

Vah  probrofa  nibil paupertas  duriuS  in  te9 

Quhm  qubd  ridkulos  homines  facis  atque  rudentes  ■ 

12.  Aliquando etiam  ajebam  mihi,  profe&o  fortuna favet fa- 
tuis,  hodierno  tempore  adhucfit  in  mundo,  quemadmodum  xvg 
Salomonico,pluris  penduntur  animalia,  quam  dofri  &  literati. 

Oppida  tota  canes  venerantur ,  nemo  Dianas. 

Dominelli  placent,  mifelli  jacent,  eruditi  &  fapientes  funt  fe- 
pelibiles.  Magni  mercatores  fulphuratorum  majoriin  pretiofunt* 
quam  ipfe  Plato. 

Vir  bcne  veflitus  pro  veftibus  effe  peritut 
Creditur  a  mille^  quamvis  idiota  ftt  ille. 
Si  careas  vefte ,  necfis  veftitus  honefte; 
Pileus  attritus,  fifceda  Z3  fiijfa  lacerna , 
Si  toga  (ordidula  eft ,  &  ruptcl  calceus  alter 
Telle  patetyvelfi)  confuto  vulnere ,  crajfum 
jftque  reccns  linum  oftendit  non  una  cicatrix, 
Nullius  es  laudis,  teneas  licet  omne  quod  audis. 

13.  Interea  autem,  dum  ita  lepide  mecumlitigo,  occurre- 
bant  identidem  ex  vere  aureo  illo  libello  (qui  meis  quidem 
aufpiciis,  tam  a  valentulo  rerum  fucco,  fententianimque  gravi- 
tate,  quam  occulto  fpiritus  fan£H  trafru,  omnibus  orbis  volumi- 
nibus  confimilem  materiam  tangentibus  facile  palmam  praeripit, 
&,  ex  quo  ipfum  vidi  ac  lcgi,  unice  femper  cordi  meo  fapuit) 

de 


interverbhm. 


11 


fy  de  imitatione  Chrifti,  vitas  viasque  meae  perpetuo  comite  verba 

lh  hasc. 

Jr  &  14.  Bonumnobis  eft>  qubd  aliquando  habemus  aliquas  gravitates,  & 
tontrarietates ,  quiafzpe  hominem  ad  cor  revocant,  quatenusfe  in  exilio  ejje 
cognofcat  >  tiec  Jpemfuam  in  altqud  re  mundiponat.  Bonum  nobis  eft,  quod 
patiamur  quandoque  contradicJores  ,  Z3  quod  maU ,  G?  imperfeclk  de  nobis 
fentiatur,  etiamfi  bene  agimus  &  intendimus,  ifta  fcepe  juvant  ad  humilita- 
tem,  &  a  vana  gloria  nos  defendunt ,  tunc  enim  melius  interiorem  teflem 
Deum  quarimus,  quandoforis  vilipendimur  ab  hominibus,  £5  non  bene  nobis 
treditur. 

1  j.  Quando  itaque  ego  tam  fum  rudis,  fiupidus,  & 
ignarus,mundiisquetam  infubide  judicat,  &  hominibus 
mea  fpccimina  ufque  obibrdefcunt,  tibi,  O  indeclinabile 
Tetragrammaton^  cuiparvitas  perfbna^  mese  non  ignota 
eft ,  qui  judicio  tuo  numquam  labafceris,  apud  quem  fre- 
quenter  infulfus  &  incultus  plus  pollet ,  quam  prudens ,  & 
eruditus,  huncgenii  &  ingeniolimei  informemPrimoge- 
nitum  appronabundus  adoleo ,  ante  te,  inquam ,  infantiam 
meam,  pueritiam  &  infcitiam,fubfequentibus  duobus  fyn* 
graphis,  cordatiflime  recognofco  atque  emphatico. 


fc 


t)  B  1  SO- 


ce 


u 


S  O  L  I  L  O  Q^U  I  U  M 

Paraphraftae  Matutinum , 

Quo  Phyfiarcham  tanquam  quotidiana  hojiia  ma* 

c~larey  eique  vetum  facrare  confvevit. 


i .  ^~K||r  Xpergifcere  Sc  exilias  de  melancholia  mentis  ani- 

fg^jjSl  ma  mea ,  quare  vano  moerore  laceraris ,  cur  fuper- 
l|8§p*  fluis  curis  fatigaris?  aufculta  quid  ftillare  in  te  velit 
^v^^^J)  Dominus  Deus.  Beata  anima  propter  Jefum  pau- 
pertina,  &  peregrina  facla.  Beata  anima,  qua?  Chriftum  Domi" 
iium  in  fe  loquentem  legit,  3c  de  oreejus  confolationis  favo  pa- 
fcitur.  Beatae  aures,qua?  labellis  inhalantis  Deiobtemperant,8c 
ad  fabellas  hujus  orbis  obfopiunt.  Beati  oculi,  qui  carnalibus 
claufi  funt,  fpiritualibus  autem  aperti.  Beatum  os ,  quod  lac  ex 
pectoris  divini  venis  aiTugit,6c  ad  vita?  hujus  la&ationum  fcenas 
obbrutet.  Beatum  plane  cor,  quod  ad  pulfum  cceleftis  fponfi 
quamprimum  diftertit,  &de  mundi  hujus  lubricitatibus  nihil 
advertit.  Beati  inquam  qui  fe  Dco  devotant,  f£que  ab  omni 
ixculari  fomnio  excutiurit. 

2.  Animadverte  hcec  anima  mea,  quin  converte  te  ocyus 
extotocorde  ad  Deum;  obfera  fenfualitatis  tuxoftia,  fpira  foli- 
ioquia  tua,afpira  fola  habitare  tecum ,  nullius  require  fodalitium, 
fed  magis  ad  Deum  devotam  ingemifceprecem ,  utvaleas  perci- 
pcre,quid  muflet  in  te  Dominus  Deus,utcompun6tam  retineas 
mentem,  puramque  confcientiam :  totum  orbis  amphitheatrum 
nihili  pcnde,  Dei  feriaomnibus  exterioribns  antepone;  neque 
enim  poteris  illi  vacare,  &  in  temporalibus  pariterdelectari,  fi 
dcbetappropinquaretibi  Deus  cum  Angelis  fan&is,  oportet  te  a 
notis,  acharis,abamiciselongari,Sc  ab  omnihumanofolatiomen- 
tcm  tenere  feclufam. 

3.  Hxc 


SOLILOQUIUM    MATUTINUM.       ij 

3 .   Hxc  dicit  chariffimus  tuus ,  fors  tua  ego  fum ,  falus  tua ,  & 

pax  tua,  ferva  te  apud  me ,  &  pacem  invenies.  amputa  firenicam 

cupidinem  ,defere  hunc  amarulentum,  hunc  felleum,  hunc  mife- 

rum  mundum,  &  reperies  requiem :  mitte  peritura,  qua:re  man- 

fura,quid  namque  funtomnia  tranfitoria,nififedu£toria?Sequere 

me,quia  egofum  via,  veritas,  &  vita  j  fine  via  nonitur,fine  veri- 

tate  non  fcitur,  fine  vita  non  tranfitur,ego  fum  via,quam  fequi  de- 

bes,veritas  cui  cedere  debcs,vita  quam  defiderare  debes^  ego  fum 

I  via  falutaris ,  veritas  fphceralis,  vita  intemporalis ,  ego  fum  via  re- 

'  friillma,  veritas  fuprema,  vita  vera,vita  beata,vitaincreata3quam 

fi  fufpiras hxreditare,  prsefentem  vitam  dedignare,  fl  vis  inquili- 

:'  nare  in  ccelo,  peregrinare  m  terra,  fi  cupis  triumphare  mecum , 

'  fuftenta  crucem  mecum  :  foli  enim  bajulatores  crucis  inveniunc 

viam  beatitudinis,&  vera:  lucis. 

4.  O  dulciilime,6  mulfiilime  protomartyr  Jefu!  quandoqui- 
dem  ita  arcta  eft  viatua,  eademque  mundo  defpe&a,  dona  mihi 
te  obfecro  cum  omni  orbis  opprobrioa^mulari,  neque  enim  ma» 
jor  eft  fervus  Domino  fuo,  nec  difcipulus  ultra  magiftrum ,  exer- 
ceatur  fervus  tuusjugiter  in  vita  tua,  quia  ibi  eft  falus  mea,  &fan- 
dtitas  mea,  fiquidem  tu  Domine  Deus  meus  in  nianibus  tuisfcri- 
pfifti  me,  omnia  bona  mea  tu  es  unicus,  tu  mihi  in  corde  ftas,  tu 
mihi  in  defiderio  es,  &  ideo  poft  te  currere,  plorare,  &  obfecrare 
neceffe  eft :  Sed  quis  ego  fum,  utaudeam  fic  confidenter  ad  te  lo- 
qui?  Ego  fum  pauperrimus,cumperditiflimus,tumignominis  ille 
homunculus  tuus,  atque  abjecliilimus  erro,  nihiliflimumque  cce- 
num,  multo  indubie  fceleftior,  &  contemptibilior,  quam  fcio,  vel 
dicereaufim. 

f .  Sum  >  fumme  ac  metuende  mi  Pater ,  informis ,  perfldus  Sc 
nepotinusille  prodigus,  qui  funbundo  adolefcentise  Aquilone  ab- 
reptus,  jugiqueimpariensprselibertatisamoreinfolenter  me  erga 
te  geifi ,  &  violentum  pafTionum  impetum  fecutus,  domum  tuani 
defcrens ,  in  longinquas ,  &  peregrinas  regiones  fecefli ,  in  quibus 
molliter  vivendo,  &  diflolute  agendo  faculf  ates  omnes ,  fubftanti- 
ai:iGuep:ofundavi3coblimavju  B  3     .         6.  Doce 


- 


i4  SOLILOQUIUM. 

6.  Doce  me  tamen  hodie  coram  te  digne  &  humiliter  conver 
fari,  quoniam  fapientia  mea  tu  es,  qui  in  veritate  me  cognofcis,  & 
cognovifti,  antequam  jaceretur  fundum,&priufquam  natus  eflem 
in  mundo,quiquoque  continuo  majorem  pro  me  clientulo  tuo  fu- 
bis  curam,quam  cor  maternum  pro  fua  prolecula , vel  quam  ego 
ipfe  habeo ,  aut  gerere  pofliim. 

y.  Ecce  ergo,  propofitum  meum  pendetab  arbitrio,  ftat  ad  be* 
neplacitum  tuum,in  gratia  tua  potius,  quam  in  propria  fapientia 
fido;  nam  homo proponit  quidem,  fed  tu  difponis  femper ,  nec 
eft  in  homine  via  ejus :  Quanto  quis  in  fe  humilior  fuerit,&  Deo 
fubjec~Hqr,quantoque  aliquis  magis  fibiunitus,ac  interiiis  limpli- 
ficatus  fuerit,  tanto  in  omnibus  erit  fapientior,  &  pacatior,  tanto- 
que  plura  &  altiora  fine  labore  apprehendit,  quia  defuper  lumen 
intelligentias  bibit ,  graditur  Deus  cum  humilibus ,  aflbciat  fe  mo- 
dicis,  appropinquat  parvulis. 

8.  Eft  larga fatis  differentia inter  fapientiam  illuminati, &  de- 
voti  viri ,  nec  non  viciflim  fcientiam  literati ,  &  bene  verfati  fcho- 
laftici ,  multo  femper  nobilior  eft  illa  doftrina ,  qux  de  furfum  ex 
divinainfluentiamanat,  quam  quae  laboriose  noftro  conquiritur 
ingcnio ;  quia  meliiis  eft  fapere  pufillum  cum  humilitate,  &  exi- 
gua  intelligentia ,  quam  integra  fcientiarum  plauftra  cum  vana 
complacentia.  Diu  parvus  manebit ,  &  infrajacebit,  qui  aliquid 
magnum  cenfct ,  nifi  folum  unum  immenfum  aetcrnum  bonum , 
&  quicquid  Deus  non  eft,  nihil  profe&o  eft ,  &  jure  pro  nihilo 
computari  debet. 

9.  Vere  itaque  magnus  eft ,  qui  in  fe  parvus  eft ,  &pronihilo 
omne  culmen  honoris  habet,Vere  prudens  eft,  quiomnia  terrena 
arbitratur  ut  fordes,  quo Chriftum  lucrifaciat :  &  vere  bene  doctus 
eftj  qui  Dei  voluntatem  exequitur ,  &  propriam  mentem  negligit, 
quiadeoque  aliud  quazrit,  quam  nude  Deum,animxve  fuas  falu- 
tcm,  non  mctet,  nifi  naufeas  aliquot,  anxietates  &  aeerbitates, 
non  potcrit  ctiam  diu  ftare  pacificus,  qui  non  afpirat  cfle  mini- 
mus,  omnibusquefubje&us. 

10.  Qui 


MATUTINUM.  if 

1Veri  10.  Qui  magis  innititur  induftria*  fux,  vel  propriaz  rationi, 
^&uam  difciplinae  fubje&ivae  Jefu Chrifti ,  raro  &  tarde  erit  homo 
^luminatus,  quiavultDeus  nos  fibi  perintegre  fubdi,&omnem 
itioqemper  inflammatum  amoremfupervadere}beneautemfem- 
er  agere,  &  tamen  modicum  de  fe  tenercparvuli  animi  indiciu  m 
ftj  Humiliscuide&  fimplex  Spiritu  in  multitudine  pacis  com- 
&|iorantur,  fublati  &inflati  nunquam  contentantur :  nec  enim 
:quendopafliones,  aut  abeundopoft  concupifcentias  fuas  inveni- 
irpaxvera  animi,fed  eis  refiftendosDeledtare  in  Domino,  & 
abit  tibi  petitiones  cordis  tui :  fi  eft  gaudium  in  mundo ,  hoc  uti- 
ue  deguftat  vacui  ac  parvi  cordis  homo,&  fi  eft  e  converfo  alicubi 
ribulatio,  vel  anguftia,  hoc  quoq-,  meliiis  novitplena  confcientia. 

1 1 .  Fili  mi,  quia  hsec  fic  fcis,&  legifti  omnia,  beatus  eris,  fi  pia- 
eris  ipfa,  qui  habet  mandata  mea,  &  fcrvat  ea,  ipfe  eft,  qui  diligit 
ie,  &  egodiligameum,  ac  manifeftabo  ei  meipfum,  faciamque 
um  confidere  mecum  in  altithronio  Patris  mei.  O  dilarge,  mique 
lelliflue  Dominejefu,  lampedo  asterna?  gloria?,  mulcedo  peregre 
ieas  divagantis  animas !  modo  defidcrium  meum  fit  redrum,  nec 
ropria  commoditate  infedhim ,  ficut dixifti ,  &  promififti ,  fic  uti- 
ue  fiat ,  &  mihi  promereri  contingat :  Apud  te  nunc  eft  os  meum 
ne  voce,  &  fufpirium  meum  loquitur  tibi,ufquequo  ceflat  venirc 
xoptatillimus  meusMeflias?  veniatadme  orphanum,  Sclxtum 
iciat, mittat  manum  fiiam ,  &  mifellum  eripiat  de  omni  anguftia. 
)  utlongaeft,  & amara ifta procraftinatio  a  nido  sterna?  mcx 
lanfionis ! 

12.  A  bi  vero  veni,  quoniam  fine  te  nulla  erit  laeta  dies,  aut  ho- 
i,  quia  tu  taitia  mea,&  fine  te  infipida  eft  menfa  mea:  Oh  oh 
li  Emmanuel,  mel  &  lac  fub  lingua  tua !  ftillaoculiflimePomine, 
ngit  efuribundus  vermiculus  tuus ,  favos  enim  irroras  xtcmx  vi- 
a»,  explicando  me  in  amore  faluberrima?  integerrimxque  cupidi- 
is  tuse  jaculo  cor  meum  confaucia,utdifcam  interioricordisore 
telibare,  quamfuavefitamare,&in  amoretuiliquefieri  ac  natare, 
dc  fiquis  amet,  novit  utique  quid  hacc  vox  clamet. 

13.  Bea- 


16  SOLILOQUIUM    MATUTINUM. 

1 3 .  Beatus  fane,  qui mtelligit ,  quid  fit  amare  Jefum ,  &  con 
temnere  feipfum  propter  Jefum  :nam  amor  Jefu  efficit  hominer 
feipfum  calcare.  AmansDeum  anima  fub  Deonaufeat  univerfs 
oportet  diledtum  pro  dilecto  pcrmutare  ,  quia  Jefus  vulr  iolu 
fuper  omnia  aman.  Cernifne  ha:c  vota  animula  mea,  qui  ama 
fius  tuus  mafcule  zelorypec?  dilectulus  tuiwfciHs  eft  naturx  ,  u 
alienum  non  velit  admittere,icd  foh?s  praroptat  cor  tuum  habcre 
&  tanquam  Rex  in  proprio  federe  throno. 

14,.  Procus  vero  teneirimus,6  amafiuncule  fauciatidlmc,  in 
dica mihi  fodes, iiBJ  pafcas,  fpeciofe  fponfe,  qui  nafcens  inter  li 
lia,ubi  furgas  in  matutino,ubi  cubes  in  meridie,ubi  fis  jucundif 
fimejefu,  qui  flc  ambeas  animam  meam?  deofculer  te  feme 
ofculo  oris  mei,  ut  Adamantinos  ac  Magneticos  oculorum  tuo 
rum  radios,  quiavolare  mc  faciant,in  me  contorqueas,utinquan 
inveniam  amodo  te  femper  folum,&  develem  tibifolitotumcoi 
mcum,deperedmque  te,  ficut  adefurit  anima  mea,&  jam  me  nc 
mo  difpiciat,  vel  ulla  creatura  me  moveat,  aut  refpiciat,  fedri 
folus  mihi  loquaris,  &  ego  tibi,  ficut  folitat  diledtus  ad  dilecTun: 
fuum  fari,  &  amicus  cum  coamico  convivari.  Revera  tu  es  dile- 
£tus  meus  eleclrus  ex  omnibus,  inqup  complacuit  animse  mea 
thefaurizafle  fuum  reliquis  diebus  vivx  fux  folamen  Amen. 


H 


ind 

vi 

io!i 

H 


H    O    M    I    L    I    A         I7 

Ejufdem  cum  Meflla  Vefpertina , 

TW/Vj*  z^elotjpo  illi  cordis  Jui  JMonarchulo  occurfare^ 

feque  ad  fodes  ejus  abjicere  fulitm  eft. 


uai 


nd 


Argire  mihi  amantiflime  atque  indulgentifftme  Jefu 
Spiritumtuum,utmecumfit,  &  mecum  collaboret, 
mecumqueadextremum  habitum  ufque  perfeveret. 
Dona  mihi  hoc  conftantcr  concupifcere  &  veile., 
quod  tibi  magis  acceptum  eft,  ampliufque  placet,  tua  voluntas  mea 
Ifit,  meaque  tuamferaper  fequatur&peroptime  eiconfpiret.  Sit 
n| ;  mihi  unum  vellc  &  nolle  tecum,  nec  aliudpofie  velle,  aut  nolle,  nifi 
jj(  j  quod  tuvis,acnolis. 

2 .  Non  fit  mihi  curae  de  magni  nominis  umbra ,  non  de  multo- 
rum  familiaritate ,  nec  deprivata  hominum  dilectionej  Singula- 
riterfemper  amari  vel  laudari  renuam  :  ifta  nutriunt  fuperbiam , 
generantdiftra&iones,  &  maximas  in  corde  caligines.  Humi- 
lem  tu  adjuvas,&  de  fe  prafumentem  humilias,humilem  tu  defen- 
dis  &  liberas,  humilcm  diligis  &  confolaris ;  humili  homini  te  in- 
clinas,humililargirisgratiam  grandem  ,  poftque  ejus  fuppreflio- 
nem  elevas  ad  gloriam ;  huraili  tua  fecreta  revelas,  &  ad  te  dulciter 
trahis  ac  invitas. 

3 .  Bonum  ergo  mihi  Domine,  quod  humiliafti  me ,  Sz  depau- 
peraftiutdifcam  juftificationestuas,  &  vanaselationes  cordis  ,  at- 
que praefumptiones  abjiciam.  Utile  mihi,  quod  fubinde  confufio 
cooperuitfaciem  meam,  ut  te  potius,  quam  homines  ad  Confolan- 
dumrequiram.  Outlibenterfrequenterloquereris  mihi  amantia 
verbatua,  &abfconditamanifeftares,  modoadventumtuum  dili- 
gentiusobfervarem,  tibique  pulfantioftiumcordis  mei  quampri- 

C  nrum 


18  H  O   M  I  L  I  A. 

mum aperirem,vah  inconfiderantiam  6c incuriam  meam  magnaml 

4.  Revera  amabunde  Paftor,  ego  fum  perditailla  ovicula, 
quamtuambagiofam  poft  aberrationem  venatus,  congermanitus 
in  humeros  tuos  aflumpfifti ,  &  ad  virecta  vinex  tiKEreadoptafti. 
Hofanna  itaque,  gratia  gratia  miPurpurate  Lucifator,  quiomnino 
jampridem  votis  ac  fufpiriis  matris  mcx  Monicae  incoram  ipfa  me 
tibi  fuppliciter  ligavifti.  Obfecro per amicitiam  illam ,  qux  eft in- 
tcrte&me,  nondenegcs  intellefruimeohocluminis,  utfcilicet 
pronunck  impofteriim  metotum  dedamtusepaterncedifpofitio- 
ni,  &voluntatiofreram,velimqueiralibenter  setatem  eflepauper, 
defolatus,defpecl:us&rejiculus,  ficut  dives,  honoratus,  gratus, 
vel  multusin  orehominum : 

5.  Eiablandicellejefu,irremunerabilis Vcrbigena,  converte 
mihi  pofthac  in  amaritiem  omnem  confolationem  carnalem  ab 
ceternorum  amore  me  abftrahentem,  &  ad  fe  fomite  cujufdam  boni 
delefrabilisp*ra?fentismaleallicientem.  Impertireprecorprotran- 
iitoria  terreftri  fcientia ,  omnique  dilabida  fucati  mundi  magnifi- 
centia  micam  ambrofice&:  mera:tua:cceleftis  fapientia?  cun£taha2c 
infimaabdicantis,  teque  folum  zelantis.  Tabula?  tux,  litersetua: 
fophia  funt  jucundiflima ,  fophia  profundiflima  omnem  Philofo- 
phorum  &  fapientum  hujus  mundidoclrrinampraetergrediens. 

6.  Teneamme  femper  tanquam  peregrinum,  tanquamEre- 
mitam  &exulemfuperterram,adquemnihil  fpc&et  de  carnis  tu- 
mulnbus  :  quienimglifcitadinteriora,  ad  fpirituales  tuas  perve- 
niredelitias,  oporteteum  tecumprocul  aturbadeclinare,fatiuseft 
utiquelatere,  totiimqueprorfuspoflponere,  &  fuicuram  gerere, 
iequeunicum  prse  oculis  habere ,  quam  fe  negle&o,  phafmata  tere- 
rc,  fuoque  fegefto,  alienum  arare  fundum. 

7.  Non  me  etiam  pudeat,  aut  ta^deat  aliis  lubenter  femper 
auscultare  amore  tui,  &  pauperem  atque  inhonorum  in  hac  vita  vi- 
dcri,  fierique ftultum  propter  te.  O  utinam  mci  ipfius  nihil  amator 
eflcm,fed  poflemme  tibiexintegrorefignare,  &plene  relinquere 
meuiet,  anmhilare  ac  abjicere  propter  te ! 

8.  Agc 


VESPERTINA.  19 

8.  Age  vero,dederis  mihiomnibus  mori,qua?  in  mundofunt , 
monachari,  &  propter  te  amare  defpici,  &nefciri  in  hoc  fseculo! 
Perhibeproomnibusorbis.muftisfuavi(limum(piritus  tui  guftum, 
Scprocarnaliamore  tui  nominis  infunde  dulcorem.  Des  fuper 
univerfa  defideratain  teferiari ,  &  cor  meum  ex  re  pacificare ,  ut 
difcam  te  an te omnia  qua?rere,  & invenire,  ante  omnia fapere &  di- 
ligere  j  In  te  fuper  omnem  creaturam  recreari ,  fuper  omnem  falu- 
temScpulchritudinemjucundari,  fuperomnem  fcientiam&artem 
voluptuari,  fuper  omnes  thefauros  &  opes  hilarefcere,  fuperom- 
nem  gloriam  &  honorem  inclarefcere,  fuper  omnia vifibilia,  atque 
invifibilialibefcere,  &  tandem  fuper  omne,  quodtuDeusmeus 
non  es,  refidere. 

p.  Quia  tu  Domine  Deus  meus  folus  fuper  omnia  optimas 
es,  tu  folus  potentiffimus,  tufolus  fufficientiflimus ,  tu  folusfuavi- 
dulciffimus  &  folatiofiffimus,  tu  folus  pulcherrimus  &  integerri- 
mus,tufolusnobiliffimus,  &gloriofillimustumhonorofifIimus  fu- 
per  omnia,  tu  mera  faxanimas,  tu  verapaxcordis  ,  tu  fola  requies, 
vita,falus,finufquefolus,extratedura  funt  omnia  &  irrequieta; 
Cum  hic  ergo  face,  inquam,  in  hac  pace  in  idipfum ,  hoc  ell ,  in  te 
uno  fummo  eodemque  fempiterno  bono  dormiam  &  conquies- 
cam.  per  Patrem,  FiUum,  &  San&um  Flamen,  Amen. 


C   z  Autho- 


20 


Authoritas  6c  Majeftas 


l  /  ■  4  Otius  in  fcenis  palmas  magnalia  mundi 
JL  Non  nifi  pollucens  afflataper  ora  Sibyllum 
Quas  hic  inaffveto  referet  Symmifla  cothumo  ? 
Aut  qua*  Aquidicas  Gloffarius  ille  Sorores 
(Ceu  facer  Eudamon  flipulans  e  tripode  Diijum) 
Ducet  in  odeum>  Alagica  tefudine  Vates  ? 
2.  Hoc  quid  obtentum  mediando  JManes^ 
Inferos  omnes^  fuperofque  Divos 
Promit  Hermetis  <veneris  diploma? 
2.  H&c  quid  fine  tutore  tabella^ 
Nominis  exfpes^  temporis  expers, 
Rari^  cari,  parit  in  lucem? 
£  Quid   'vero^  novus  hic,  novi  ?  libellus^ 
Donatus  noviter  latinitate 
Nova  dogmaticat  procacitate?  . 


i.Pro- 


21 

Horum  Magioraculorum. 

JDRoferet  in  lucem  <veterum  monimenta Sophorumy 
Dignafuisfanis  doffarumfata  Dearum  ? 
Pa&a  quidem  JMortale ,  fed  infpirata  per  illumy 
$5\funtius  Elyfu  qui  diciter  Aliger  auU  ,• 
JEthere  cum  lumen  difcejferat^almaque  Phcebc 
JSfoffurnis  medium  bigis  gyraret  Olympum. 
Z.  Gnofidis  reda  remeante  filo, 

jMillibus  mendis,  laqueifque  te$os 
D&dali  prodit  fuperare  flexus. 
3.  Aurea  faufka  feria  vit^9 
Augujia  throni  juffa  Coa£ti9 
Arduaque  Senum  diffa  recludit. 
4..  Antiquiffma  denotat  JHagorum, 
Qu&  tamen  nihil  orbe  confenefcunt ? 
Sedfemper  novaper  Tatrefque  Avofque^ 
Et  feros  nova  filios  videntur  s 
Nam  novis  noviora  funt  novella. 


C  3  TRIUM 


TRIUMPHALIA 


A  D 


Auripara  artis  alumnos  anonymo  Perphrafla  tranf 
mijfa  a  quodam  fuorumintimo  confocio. 

i."E  Xultate  venit  femel  fub  auras 
■L*  Auguftaliberimpetratus  urna, 
Attenta  liber  expeditus  aure  , 
Myftica  liber  expolitus  arte, 
Nocturnis  liber  actus  umbilicis: 
Cultus  charitono  liber  decore, 
Liber  plaufidicus ,  cly  tiifque  totus , 
Qui  tritis  calamis,  manuquefefTa, 
Quifra&o  pluteo,  locoquerafb, 
Quimorfislabiis&ungve  rolb 
Infbmnes  olet  omniquaque  Mufas* 
Pollens  Aurifico  liber  Lapillo  , 
Prole  Palladia  poli  potitus, 
Fartus  dapfiliter  Midx  culina, 
Extemplo  in  mediam  ruat  coronam , 
Et  Longas  hominum  efuritiones 
Obefet  dapibus  fuis ,  fitimque , 
Laetetque  artificum  fuis  amcefta 
Lectis  myfteriis  typifque  corda; 
2*  Prorfus  amentum  refbnante  rhombo 
Aureo  tentum  retonante  bombo 
A&a  confert^  fynodi  Deortim 

Qu; 


Triumpbahd  Auripara  ad  Artis  Alumnos.  %  \ 

Qua  patet  terram  crepitet  per  omnem , 

Qua  patet  totum  ftrepitet  per  orbem. 

Eja  tentando,  titubando,  flando , 

Jugibus  Bofcham  lacrymis  cibantes, 

Phcenicem  multis  tenebris  coquentes , 

Qui  vacillantes  nimis  inter  umbras, 

A  via  veri  procul  exulatis, 

Quique  fufpenfam ,  Jove  conticente  > 

Atquefufpe&am  reputatis  Artem, 

Mente  queis  inquam  Labyrinthus  hxret, 

Efte  perftantes ,  vigilate  macli. 
3.  Ecce  SlC  AMBERprimus  adorfus 

Lubrica  validi  pradia  Martis 

^Equoris  hujus  bella  ciere: 

Hoc  Dadalese  fleximen  xdis 

Piceis  Sertis,Recavis  Alis 

VeNLOUS  aufus  primus inire ; 

Lare  luxurians  praepotis  aulse, 

Gravis  aufpicio  Phrygii  zeli, 

Genioque  valensnifus  &  arfit 

Praeferre  facem  facili  fato. 
4»  Hic  ut  protinus  ufque  fe  beavit, 

Hujus  muneris  impetratione, 

Et  nos  illius  ufitatione! 

PJaudat  G  E  L  R I  A,  viciefque  vivant 

VANNlSTiE  lepido  fuo  volatu. 

In* 


*4 


Interpretis  Taranefis 


A  D 


Aureae  veritatis  amantem , 

D  E 

Suis  Sibyllinis  fortibus. 

\f[  E  tibi  Scribentum  Paraphrafte  neglige  nugas, 
-^-*-     Qui  noftris  cerebris  lubriciora  docent. 
Et  glyphicis,  typicis,  me  diffvafore,  Chymiftis 

Parce  falebrofis,  nomina  nuda  canunt. 
Flexiloqucs  inquam  fuge,  Philofophumque  libellos, 

Qui  vix  nota  Diis  Sphingis  ab  ore  fonant. 
Quotquot  enim  tales  ferme  fcripfere,  per  umbras 

Semper  obiverunt  arduiora  capi. 
Ambiguo  femper,  tropicove  tenore  locuti, 

Florigera  ficu  candiditate  citi. 
Nunc  his,  nunc  illis,  variifque  ambagibus  ufi, 

Ceu  fatuos  ignes  quos  fecus  ire  patet. 
Quemquam  pofle  putas  cundlros  comprendere  gyros, 

Philomagi  primi  quos  ftatuere  fuis  ? 
Quis  mihi  tu,minimum,  legiturqui  turba  Sophorum 

Percepturus  eris  rite  fatisque  librum? 
Dic  quotus  Lapidis  poftit  tenuifle  Geberi, 

Perfe&ive  operis  dogmata  fcifle  Rhafis? 
Cui  potuit,  lefro,  mens  vera  redire,  Platone, 

Vel  cui  materiam  gemmina  fecit  avis  ? 
Cujus,  ineptit,  alat  Raymundus  Lullius  aurcs, 

Tot  cui  fallaccs  enumerantur  aqux. 
Arnoldufne  nova  de  villa  pafcat  ocellos  ? 

Abfit,  quod retulit  fegne ,  vel  omne  fibi,  eft. 


Ro 


PAR^SNESIS.  2f 

Rofida,  mi  diccs,  fonatille  Rofarius  ore, 

At  quoque  fponte  fuasabdiditarte  rofas. 
Allicientneprecorrofulenta  recepta  Rofini, 

Omnia  cui  fulphur  prsevaluiffe  liquet? 
Teve  magis  Morienia  fors  monumenta  juuabunt, 

Pofteritas  fruftra.  quaz  rcplicare  ftudet? 
Atque  ita  de  Chymia  multi  primique  novique 

Vix  aliquid  nudse  flmplicitatis  habent. 
Aft  Labyrinthseo  fimulacro  mille  Moeandrum 

Explicitus  qusevis  implicuere  plicis. 
Hifce  fuifle,  quidemliquidum,Sapientibus  Artem, 

Eft  ea  corrupto  fed  fociata  duce. 
Regia  perplexis  crepet  Aurigraphia  logismis, 

Nonne  tibi  totum  tsedia  neclet  opus? 
Sic  hic  non  agitur,neceofervefcitur  ceftro5 

Qui  nifi  deiitiis  Numina  magna  piat. 
Spiritus  ille  polo,  fednon  de  fedibus  illisj 

Verius  afflatus  provenit  ille  dolo. 
Jugibus  Ars,  mirum,  quod  diafepulta  tenebris$ 

Quod  lateat  luteo  fulvida  gaza  folo ! 
Aurea  mufa  data  eft,  nonadfecreta  premenda* 

Rebus  at  utendis  Aurea  mufa  data  eft. 
Tale  genus  volucrum  per  mille  volatile  rupum , 

In  noftro  minime  nidificabit  agro. 
Ingenue,  nude,  nonlivefcente  loquela, 

Publicitus ,  licite,  nil  laqueante  labro , 
Tradere  prifcorum  chartis  Arcana  Sophoruna 

Hujus  erit  bellum  BeUerophontis  Equi. 
Ergopalaeftrites,  me  velificante  Veredo, 

Phafidos  Auriveham  nafrus  in  amne  ratim ; 
Mox  io,  bifquehifcat  Patrice  Oppiduliqueprogramma^ 

Gelria  gens  gaude,  Venloa  vive  vige. 

D  Has 


2d  INTERPRETIS 

Hasinterquoniam  decumanasTethyos  undas, 

Continuo  tutum  noftra  carina  tenet. 
Fulgida  propterea  clavum,  gravidiilimanauto,, 

Ocyus  &  potius ,  cur  adeatur,  habet. 
Omniaperfimilis,  veliimque,  Coronidaque  Argo,, 

Auricoma:  fpoliis  arris  onufta  cutis. 
Lentat,  &  obliquat,  nunquam  peritura  profundo , 

Carbafeo  ventos  fed domitura  finu. 
Sin  ejus  novitasaursefpirarerelinquat, 

Alipedi  noftro  reftituenda  Deo. 
Hinc  volat,  &  viget,  haud  primo  delebilis  32vo, 

Ni  vacuus  vates,  alteraprxla  feret. 
Sol,  Mars,  Luna,  Venus  liquefient  Jupiter  auri,. 

Ante  finet  plumbum  fumificare  rogo : 
Mercuriufque  acri  fugitivus  in  igne  manebit, 

Quamjovis  auroii  vividaNympha  ruet. 
At  quo  lingva  labas  ladtantis  nefcia  famx, 

Nominis  eximii  quse  vice  fa*pe  j  ocus  ? 
Ut  tamen,  undeprofec~his,e6dem  fermo  reclinet» 

Ut  fapias,  capias  hocfubapluftre  locum. 
Per  breve  namque,  levi,  pro  privisPhcenicisaliss 

In  ftadio,  ftudio,  hic  curritur,  itur,  iter. 
Qui  cupit  optatam  Colchis  avertere  pellem  y 

Hiceft  Aurivomsevellere  divesOvis. 
Hic  eft  nata  Dei,  decus  admirabile  mundi, 

Dignius  aut  melius  quo  nihil  ifte  dolat. 
Hinc  fine  fraude  meus  graphiarius  omine  cantat, 

Humanis  manibus  quod  potiorc  venit. 
Singula  qua?  retincnt  aliena  volumina  fparfim , 

In  fimulilla  merax  hic  coierecaput. 
Hic  nihil  infcritur  prarterquam  Palladis  ora  , 

Hic,  nifi  quod  tradit  dcctaThalia,  latet. 


Dedi. 


PAR^NESIS.  27 

Dediturhiccuivis  Diatribse  Glaurea  merces, 

Hicque  palaeftamm  publica  palma  palam. 
Hic  Midicas  omnesCylleniusexpolit  offas, 

Explicat  hicartes  compta  Minerva  fuas. 
Totius  hic  Nemefis  naturae  v£nit  ad  haftam, 

Totius  hic  orbis  proftituuntur  opes. 
Cum  omnibus  hic  adytis  cortina  repandaSiby  Uis, 

Omnibus  hic  refonat  turba  Novena  choris. 
Cum  omnibus  hlc  retonat  ParnalTus  arundine  Mufis, 

Omnibus  hicColiis  SpaltriaDenacanit. 
CumomnibusZw  recubat  difpanfus  Apollo  Camamis, 

Omnibus  hic  chartis  SpartaPatilla  falit. 
Cum  omnibus  hicque  catis  celebres  panduntur  Athense, 

Omnibus  hic  Scoliis  prefla  medulla  cadit. 
Cum  omnibus  hlc  SagisMagicum  eft  intrare  theatrum, 

Omnibus  hic  foliis  Aurea  Vena  fluic. 

Argumentum  Of?erisy 

A  D 

Pneveniendum  temerariascenfuras, 

i  ■  Q  Vmmam  totius  opufculi,  mi  aurece  veritatis  fectator,  quaftriverbio, 
\^J  hk  tibi  in  icone  ob  oculos ponere,  prafentis  rei  fatale genium ,  C?  op er& 

pretwm  cogitavi,  ne  infoliti  procedendi  modi ,  &  intentionis  noflrce  ignarusy 

remimpcrtinentem pramature  ccnfeas ,  aut  inadultum  de  e*  feras  judicium. 

Itaque  infpice  tehmmeam,  confdtraipfam,  acobferva,  divifam  effe  in  tria 

pmicipaliora  fi la>  P neludium  falicet ,  Sortes  Sibyllinas,&  Granum 

Erutum. 

2.  Praeludium,  cognominatum  Profimetricum,  idefl,  covflans  e% 

profa  3  metro,  mhilfere ,  mfvalde  volubiliter ,  (3  tamquamfub  velo ,  ad  ar- 

D  2  tem 


28  ARGUMENTUM 

tcmfpeffans  continet,fedtantumthecrica  qutcdam  illius  fragmenta>  acfa- 
cro-prophana  aliqt/ot  philofophictc,feu  potius  Chrifiiantz  vita  documenta  y 
metequemonumenta.itatamen  omnia  intermixta,ut potiorratio  ,  veloculus 
femper  redeat,^  defictlatin  Chymiam. 

3.  MagicarumNoclriumSortes  Sib^Winx  exhibent  negotii  cauffam 
&  circumflantias,  cur  nimirum ,  &  quomodo  fit  adorfum,atque  una  ahquid 
adArtem  conferunt:  nam  ipfumTlnlofophorum  fubjetlum  planijfime  fic- 
piiis  deintenttone  prtcdicant,canunt s  fedtamartificiofo  ventztono^utquif 
que  moxnonfit  apprehenfurus,  nififortl  accuratijfime  omnia  perlegeret. 

4.  Denique  Chymica?  Vanni  GranumErutum  folum  eft ,  quot 
rem  totam  ordine  complcBitur  &  argute  identidem  emedullat :  Qui  igitui 
non  vult,  nec  cupit  hic  legere,  nifiprcecije  ad  Artem  pertinentia ,  is  Pradu- 
dium  profimetricum  cum  Magicarum  No&ium  Sortibus  Sibylli- 
nis  tranfilire  debet,  &  Chymicae  VanniGranum  Erutum  tantumper- 
lujlrartyfedadhoc  horis  multis  non  indigebit  s  quia  negleclo  omni  typico  ac 
olyphico  apparatu  parabolarum,  circumlocutionum,  &  jimilitudmum ,  qui- 
bus  adumbrata,  Ars  in  (e  maxime  brevis  efi,  levis  ,  Unearis,fimplaris. 

f.  lam  autem  contra  me  oriri  potefl  qutejim,  quorfum  ergofpeflet  tan- 
tam  rerum  repertitiar.um  ftrulluram  inferere  ?  Dicam ,  idfeci,  quia  morii 
non  efi,  necfieripotcft,  ut  ex  una  unica  pagella  compangatur  liber  aut  hbel- 
lus,  £?  ut  credas,  verum  ejje  vcrunts  &  eb  Nympham  digniori  habeas  loco , 
qub  gemmarum  ac  bullarum  ornatu  eft  venuftior.  Sacris  atque  facramentis 
oravibus  fane  de  cauffis  Ecdefia  adhibet  ctcremonias  s  res  cnim  crude  i  " 
nude  propofita,  quantumvis  myfiica  velfacra  ,  citb  evadit  ludus,  &  inco? 
tcmptum  venit: 

6.  'Rexfifohsfine  omni  pompti  regiove  comitatu  per  phteas  incederci 
habitu  tgnota,  qms  eum  crederet  effe  Regem,  quis  ei  regium  honorem  defer- 
.  ret  ?  Eodm  viodo  Ars  J{egia  mtmdi  nuda ,  (3  omni  fuo phalerarum  pompali 
vefiituexuta,  cui  habcbiturpro  tali  ,  quotusGe.im,q.'tis  Rheam  credat  effe 
t>eam,  ccquis  liligentt  reverentiteficllat  ?  Neceffum ergo  fuit  Nymphtc  ?ioflrcc  ' 
aliquam  hononficam  affuere  tunicdm,  ut  augufte publicum  frequentare ,  & 
\laoiiorum  virorumaulaspofjttintrare. 

1.     Et-.profeclb,  nondubito,  qttin,nifi  quisTirefid  ceeciorfit,  autpeni— 

tia 


O  P  E   R  I  S.  29 

h  ■&$  Ioligineo  wturgefcat  fucco,faciU  fit  vifurus,  quantummihi  devorandum 
?uerit  laboris  in  contexendo  hoc  galericu\o ,  ac  affi?igendisDece  tot  omnimodis 
?imeiiis :  ~Kialuiffem  triplb  libentius  cofnam  ejus  confvetis  fuis  rationum  £> 
teflimoniorum  fajciolis  exomhffe  \  obumbraffe ,  quam  adeb  verficoloris  ac 

h  mufitatis^Poefios  machims expatrajfe s  fedhocfieri  hic  nequaquam  debebat, 

H  yuia  aperte  mihi  ipfi  bellum  indicerem  &  diretlt  agerem  contra  "Magicorum- 

k  )rdinationem  Deorum. 

«j  8.  ^uando  itaque  iific  nvn  voluere,  erisfufcepto  calamo  &  extraordma~ 
"fo  ritu  contentus.  Nihilrefert  quocunquedemiimordinistenore  resrecen- 

imfejtur,  modo  eamperfeBe  &  reHe  habeamus.     Vale,  &  Erutura  tibi  Gra- 

■  nurttfac  caute  caleat }  atquelaute  t^fureas  abeai in  fficas. 


D  3  Fr°- 


C  I  TL  C  U  S 


M  A  G  I   C   U  S,- 

Juc  anatcr  vn  fc&ui  Jistltje  iwjtra  C)(Lliaul 


3l 

Profimetricum  Pradudium 


A  D 


- 


iccinffos  jilios  artis  quarentes  eruere  gravem  ?  pr^ 
onantemque  Philofophorum  Galenam. 

§>  i. 

A   Lchymicus  trino,  divoque  vir  ille  talento 
•^*  Praxiteles,  leni,  ftabilique  teporecalentem 
Exftruxit  vitreum  miro  molimine  ventrem ; 
Ingeneiirat  huicquaevis  fyftemata  ccelum , 
Aftronimque  vagos  cunctos  exordine  nixos, 
Sedulitate  pari,  qu£  vixeft  credula  vifa , 
Annis  triginta  ut  Saturni  fcilicetorbis, 
Atquejovis  bisfex,Mavortispeneduobus : 
Ignea  fax  Phoebea  uno,  fed  Lunadiebus 
Viginti  feptem ,  neque  non  bis  quatuor  horis. 

Eluti  in  mundo  illo  fuperiori  fieri  folet,  hoc  infe- 
rioridevolveretur:  Hic  conftellationes  prsedomi- 
nantes,  & recurfantes ;  erraticx,  non  erraticae. 
Hic  fiderum,  xtheriimqueordia&  occafus,  Hic 

uminarium  ,  folis,  lunseque  eclipfes  optice  demonftra- 

antur:  Ubere  utiqueartis,  nec  miniis  artiftse  miraculo. 

^det?  Sodes,  utvobis  de  hoc  vitreo  Phcenicis  buftoele- 

anterlufurus,  audite. 

Her- 


32  PRiELUDIUM 

Hermogenes  noftro  fpeculatus  fecula  Mundo , 
Subftitit,  argutoque  Deos  fic  tranfigit  ore , 
Siccine  progreffa  eft  humana?induitriapraxis? 
Viliajam  penitus  vanefcentmunia  terrae. 
Zodiaci  Solis  curfus,  Luna:que  meatus 
Arte  gubernantur ;  cardo  mortalibus  Augis 
Flectitur  ingeniis  prxfcriptis  legibus  ire  : 
Etialcata  fuo  redivivaluce  Diana 
Tempore  plena  nitet,  quoties,  quantiimque  laborent 
Noctis  &  umbrarum  Rectrix  Rectorque  diei  •> 
Cum caputoffufcaferrugine  nubit  uterque, 
Quandoredireftatumgratiffima  lumina  Phcebi, 
Perque  fubire  vices ,  pofitus  quis  Dsedalus  orbi , 
Cynthia  qui  celeri  repara  fua  damna  recurfu; 
Cur  modo  cornuta  eft,modofceto  Delia  vultu, 
Et  modo  deficiat  fraternis  privacaballis  , 
Qind  Teftudineis  Saturni  grelfibus  obftet> 
Qui  vis  reptitia?  naturx  fabricet  aumm, 
Quadrijugefque  fua  unde  rotae  primordia  fucnant, 
IJthac  in  vitreo  fpeciavimus  omnia  nido. 

COmmentum  profedto  perdiferte.  Archimedes  primarc 
machinam  gravidam  mundo  ,  ccelum  geftabile  ,  com 
pendium  naturx ,  fpeculum  naturae  ad  ipeciem  astheri: 
mcomprehenfibili  mobilitate  concinnavit  :  Verum- 
enimvero,  \liroritm  natura  mtga a//fcr>Itatores,  Supremus  ille rerurr 
Architedton  Deusnonne  longe  abfolutius  opus  ,  milleplo  perfe 
ftiu«,  admirabiliiis&  fubtilius,  fabricamnimirumhumanam  moli« 
tuseft?  inquavidelicet  inftar  maflae  cujufdam  aurea:  omniumj 


PROSIMETRICUM.  33 

natura:  numifmatum  valorem  continentis  ,  quidquid  fub  cceli 
fornicibus  ufpiam  aut  cujufpiam  pcrfe&ionis  eftjintelligereCce- 
litibus,  fentire  belluis,vegetare  plantis,  preeminenti  quodam  mo- 
do&nodo  comprchenditur,  cui  aptius  fane  quam  Archimedis 
anaglvpho  applaudcre  licebit. 

llle  etenim  parvo  conclufcrat  a:thera  vitro, 
Complexus  veros  fimulatis  ftexibus  orbes, 
Sed  fragilis  periit  labor;  &jam  nulla  fuperfunt 
Fragmina,  tu  terra:  ac  celfi  FabricatorOlympi, 

Unum  opus  effecifti  Hominem  ,  cujus  azternatam  prarcellen- 
tiam  nuilapoterit  fatis  admirari  vetuftas.  Remacuaflignaflevide- 
tur  abftrufus  ille  Zoroafter,  qui  res  eriam  profundiilimas ,  fubtilifli- 
mafqueingeniifui  bolidefolidedeguftavit,  dumMagiafua\homi- 
nis  pra:fc£tionem ,  ac  perfe&ionem  meditato  contemplatus ,  tan- 
dcm  erumpit ,  0  hotno  audacis  ?uturacDcifequum  mirificium  !  impen- 
fibiliscertefententia,  perindefi  di£him,  tuncdemum  fagax  natu- 
ra  audax  opus  aggreflaeft,quando  de  fabricatura  hominis  ccepit 
cogitare.Animalhocprovidum,  folcrs,  multiplex,  inquies,  acu^ 
tum,memor,plenum  rationis  &  confilii,  quem  vocamus  homi- 
ncm,  praeclara  quadamconditione  generatumefta  fupremoDeo  ; 
folumeft  enimextot  animantium  generibus  atque  naturis  parti- 
ceps  rationis ,  &  cogitationis,  cum  csetera  fint  omnia  expertia, 
quid  eft  autem,ne  dicam in homine, fed  inomni  caelo,  atqueter- 
ra  ratione  divinius  ?  qua:,  ubi adole  vit,  ac  perfedlra  eft ,  nominatur 
rite  fapientia. 

Non  ergo  immerito  ceflit  in  praeconium  Hierographorum  , 
:on>-  quodrexille  operum  &  onerum  Altiflimi  ftrudhirianguftivafculi 
heri:  fui  ac  palatii  confinium  "Kdagni  Mundi  gerati  atque  ob  id gran- 
iiiii.  dibus  quondam,  aureifque  chara&eribus,  non  in  tranftris,  nec 
mefa,  verumin  ipfb  limento  Apollinis  Delphici  longe  celeberri- 
afii  mum,pulcherrimumqueillud  metrum3  ac  prophctici  oris  oracu- 
]0li..  lum  depingebatur. 
liiuji  ■'  E  Con- 


H  PHjELUDIUM. 

Confule  tc  ipfum,nofcastemet,  &ambu!aabintra: 
Tanquam  fcntcnria  de  ccelo  lata ,  divinitiifque  in  ejus  animo  na- 
ta ,  utpote  fcicntia:  &  fapicntix  omnis  initium ,  adquc  Deum  in- 
troituSj  rcfre  vero  literis  aureis,  nam  &  elogium  aureum,  auro- 
quecompenfandum,  nunquamutinam  cordium  noftrorum  lami- 
nis  obliterandum,  fedfigendum  &  memori  tra&andum  pefrore  : 
brevequidem,aft  quodiincreliquis  fufficit,  tametfi  caetera  extra 
hoc  fint  &  profint  parum  5  qua  fummi  velutifaculairradiaticom- 
monefimus,innofmetipfosutfaciem  &  aciemmentis  defigamus, 
inque  notitiam  haud  alterius  rei  potius ,  quam  eam ,  qua  feipfum 
quifque  confulat  &  agnofcat,pervenireproximecontendamus. 

Multumquippefcit,quife  fcit,hic  fblusfapit,  &reliqui  omnes 
dementant :  Subeunda  funt  igitur  rerum  penetralia  natura:,  &: 
quid  ca  cxigat,penitiis  pervidendum,  aliter  fiquidem  nosmctipfos  1 
noiTenon  pofTumus :  Quod  prxceptumquia  majus  erat,  quamut 
ab  homine  videretur  prolatum,  eapropter  afiignatum  eft  Deo  nos- 
metipfos  nos  nofcere  volenti,  &  ciim  cognitio  hacc  fit  omnium  ma- 
xime  neceffaria,  dehincDelphicacortina  Crccfo  Regifemel  fcifci- 
tanti,  ecqua  rationc fcelix foret  ?  fata  fertur  -,  fite  ipfum  noris  s  Re- 
fponfum  revera  omnium  farculorum  gentiiimque  dignifllmum 
mcinoriaifefenamquenoflepoflefcientiarumapiailuseffjquiinan- 
tiquando  totiusChriftiana?vita:eulogiocompendium  complcdti- 
tur,  ficiiti  &  ambulatilis  illa  arbos  homo  creaturarum  pracfeferc 
argumentum  :  Expolite  &  cxquifiteinhocpropofitum  adftipula- 
tus  eftmecumEvangelus,  hocprimumaDeo  peccarori  tribui  be- 
ncricium,  ut  radium  iucis  in  cor  ejus ejaculetur ,  quo  feipfum  inti- 
mius  cognofcat  \  Primumindubie  donum,  inquiens,  quod  datur 
liomini  cx  rcfpcclu  ad  lumen,  cognitio  fui  eft ; 

Nofccrc  fefe,  &■  qua:  fibi  fit  cccJeftis  origo, 
Hax  via,  qure  fuperas  ducitadire  domos. 

Pracclara  autem  carmina,  vereque  digna,  qua?  non  e  terra  accine- 
rcntur;  hautequidemfane  video,quidreligiofius,  quidfan&ius, 

quid 


PRQSIMETR.ICUM.  3f 

quid  fapientius  poetari  poflet  j  hocunumenim  fcire;  nihil  igno- 
rare  cft,  hoc  nefcire,  nihil  fcire  eft ;  veluti  &:  Nationes  ,  etiam  ir> 
ccenoGentilitatisnubilocaligantes,  copiofe  difplicarunt. 

Teftis  veritatis  hujusprimusinfcenamprodeat  oraculum  illud 
Philofophorum  atque  unusdefeptemSapientibusGrsecia:Solon, 
qui  ut  fuperbientes  &  Alexandrinos  animos  compefceret,  info- 
lentes  reframaret,  arrogantes  accontumacesintra  rationis  regu- 
lam  revocaret,  medium  unicum  adhibuit,  nominatum  nimirum 
verficulum  Delphici  faniforibus  ac  utrifque  parietibus  infcripfit , 

Confale  te  ipfum  ,  nofcas  temet5  &  ambula  ab  intra, 

Ambula  inquam  tecum ,  habita  tecum,  confule  teipfum ,  &  nofce 
teipfum,  nofce  videlicetquifis,  undevenerisj  nam  ipfum  nihil 
tibipatereft,  limus  Sc  fimus  tua  nobilitas ,  &  vermes  vera  tua  in- 
fignia. 

Hunc  non  inferiorem  indutus  togam  infequaturejufdem  exhi- 
bitionispeneprimusThales  Milefius,  qui ,  teftc  Laerrio ,  cuidam 
percun6tanti,quidrerumomniumforet  difBcillimum  ?  feipfum  , 
inquit,  nofcitaile :  Hem  apographa  Orcheftrx  antiquorum !  O  vi- 
ros  doctxini  penitus  admirabiles !  ecquid  enim  juvabit  ccelum 
terramque  ingenio  complcdti,  &  exilitatem  ac  vilitatem  fuam  non 
capere  ?  quid  profuerit  folerter rufpari  rugas  Solis",  &:  nihil  medita- 
ri  maculas  fuas  ?  ad  quid  vero  conducet  obfervare  deliquia  Lunce , 
&nonvideredefcctusproprios?  Si  omnium  fecretorum  artiiim- 
quecognitionemobtinueris,quid  hoc  eft  &  prodeft,  ipfum  fi  te 
ignores  ?  continuo  fpatiaris  forifque  vagaris,  cenfens  confulta  te, 
&  multa  fcire,  cum  tamen  de  te  nil  fcis  &  fis  -,  fi  noveris  cceli  cel- 
fitudinem&  pelagiprofunditatem,omnefque  fimul  fcientias  ha- 
bueris,  temet  vero  noncognoris,  fimilis  es  illi,  qui  citra  calcem 
ruderat : 

Fundamento  etenim,  cundta,  ruente,  runnt. 

I  Ut  perpauci  tamen  fequuntur  &  aflequuntur  illud  !  quod  fnis  il- 
d  E  2  mili- 


36  PRiELUDIUM 

militcr  tcmporibus  Philofophorum  princeps,paterquePlato  no- 
tafle  viderur y  in  foro  vix  decimum,  ajens,  qucmque  cfle,  quifemet 
norit:  Pcrfius  aurcm  nc  unum  quidcm  reperit,  unde  fkculi  fui 
morcs  Satyra  acida  perftringens,  arguit , 

In  fefc  nemo  renrat  defcendere,  nemo, 
Semper  at  alrerius  fpe&atur  mantica  tergo : 

Cordare  itaqne  Plato  ,  ethnicus  licet  philofophus  ,  prefatum 
lemma  coronavit,  dum  dixir,fui  notitiam  Sc  mcmoriam,  abfoluram 
folidamque  efle  fcienriam,  &  ab  hoc confummaro  verfu, 

Confnle  te  ipfum,  nofcas  temet,  &  ambulaab  intra. 

Omnem  fine  lite  vira:  fapicnriam  atquc  juftiriam  progermina- 
re.  UndcRomanaefacundiae  faxflofqueTullius,  iranr,  inquir,ut 
mareromniumbonarum  arriumfapienriafir,acujus  amorcerymo: 
grarco,  philofophianomeninvenir,  qua  nihil  aDiis  immorralibus 
uberius ,  nihil  florenrius ,  nihil  pradtanrius  hominum  vira:  darum 
eft :  hazc  enim  una  nos  ,  cum  ca^reras  res  omncs  ,  rum,  quod 
eft  facillimum  ,  cdocuit ,  ut  nofmeripfos  nofceremus  ,  cujus 
praxepri  ranra  vis,  tanta  fententia  efr ,  ut  ea  non  homini  cui- 
pianV,  fed  Delphico  Deo  tribueretur  -,  nam  quife  ipfe  norit,  pri- 
mum  aliquid  fenriet,fe  habere  divinum,  ingeniiimquefefuum, 
iicut  fimulachrum  aliquod  dedicatum  putabit,tantoque  munere 
Dcorum  fcmper  dignum  aliquid  ,  &  faciet,  &fenriet,  &  cum 
femet  ipfe  perfpexerit,  touimque  tcntarit,  inrelliget ,  quemad- 
modum  a  narura  fubornarus  in  lucem  venerit ,  quantaque  inftru- 
menra  habear  ad  obrinendam,  adipifcendamque  fapienriam :  quo- 
niam  principio  rerum  omnium  quafi  adumbraras  inrelligcnrias 
animo  ac  menre  concipir,  quibusilluftrarus,fapienriaduce,cer- 
nir  fe  bonum  virum  ,  Scob  eamcauftam  bearum  fore. 

Aft  aliunde  alleviamenrum  hoc  depromprum  eft,  ut  autem 
&e  noftraquoquefagitram  cmirramus  pharerra :.  jure  mihi  dice- 

re 


PROSIMETRICUM.  v 

°uo-  re  pofle  vidcor,  in  confultatione  ,  habitatione  ac  cognitione, 
feffletmemoriaque  fui  ipfius  confiftere  altitudinem  fcientix  Chrifti, 
!'l!ui  cujusfublimisfapientia:  comparatione,  qusecunque  cactera,  vere 
eft  ignorantia:  infigne  vero  ,  terefque  telum,  quod  homines 
etiam  ftupidiflimos  derepente  in  fapientes  Sacerdotes  commu- 
tat!  O  crgo  tnvcrbium  aureum ,  vah  augufta  cantilena,  proriin- 
dius  fanc  humani  cordis  triangulo  incudenda!  In  hac  enim  ille 
magnificentia  rerum  ,  atque  in  hoc  confpe£hi  ,  cognitioneque 
Verbi  iftius  inenarrabilis,  Dii  immortales ,  quamipfefe  confu- 
let,  internofcet ,  quod  Apollo  prscepit  Pythius  !  quam  con- 
temnet,utdefpiciet,  utpronihilo  reputabitea,  quasvulgo  dicun- 
turampliflima ! 

Sedaliis  adhuccoloribus,&:novo,utficdicam,  carbone,  ean- 
dem  vobis  inalbo  depingam.  Antasus  ille  Terrides,  deGigan- 
tum  ftirpe prognatus ,  dum  cum  Herculc  jadatus  in  terram  pro- 
cumberet,  matremque  illam  indulgentiflimam  ofcularetur,  vires 
ei  perpetuo,  robiirquereftaurabantur :  Aftmox,  utin  altum,  ubi 
infublime  caput  efferebat,  imminutis  iterum  lacertis,  ab  Alci- 
de  profternebatur:  Veriim  fabula:  reli&o  cortice  ,  veritatisnu- 
icleum,  qua:  in  ca  latet,  eruamus :  Dicendum itaque,  idem  omnino 
acciderenobis,animosquandogerimusGiganteos,  &c  defingulan 
quadam  pra^rogativa  nobis  Terrigenis  praefumimus  ,  noftriquc 
oblivjfcimur :  dum  namque terranl  tenemus,  oculofque in  efle no- 
ftrumdefigimus,  fimiilquemente  fazpevolvamus  illud 

Confule  te  ipfum,  ^Nofcas  tcmet ,  &  Ambula  ab  intra. 
Acexpendamus,quid  fimus,unde  venerimus,  &in  quid  redi'gen- 
di,  nullus  reperiripoteft  hoftis5nihil  ufque  arduum,  ufqueque  Her- 
culeum,  quod  nos  evincat,  aut  profternat  ;  nihil  adeo  fecretum,  ad- 
eoquefupprefTum,  nos.  quod  lateat,  autpraetefeat;:  Enim  vero  fi  in- 
ani,&  vano  quodampr&'fumptionis, fapienti^qsVento,  inelatio* 
nem,in  fublime  nos  abripipatiamur,  nuDefque&ihaniafeclemur , 
furfiimque  nos  erigere  enervemus  ;  fi  denique,  quasnam  fit  noftra , 
&undevenerimus,  ignoremus,  origo  ,  nequeprcfixum  femper 

E  3  ver- 


38  PRiELUDIUM  I 

verfiailumanceocLilos  habeamns,  vincimur,  fuperamur,  aberra- 
mus.  Hem  emphafisedolaca,  documentum  diutiflime  dignum, 
quod  non  modo  idioca: ,  verum  etiam  doctiiTimi  quique  xmulen- 
turLAdhujusproindethefim&mimefim,  authentiw  Aurectque^Phi* 
lo(oplm  noflrx  \jilurmi  ,  continuo  ,  quotquot  fummse  fapientix 
hujus  Nympham  intueri  itis,  agitaminor,  excitaminor. 

Hic  modus,  Haxnoftro  fignabiturarea  cnrru , 
Hoc  quod  inaurato  termen  agetur  Equo. 

Hxcnempe  philofophiaeftomniumprofundiiTima,hic  primus 
&  imus,pra:cipuufqueiplendidiilim'iilliusplanet3e  artium  Alchy- 
mia:  radiusculus  ;  hic  inquam  fercilifTimse  Aurex  hujus  arboris  fin- 
gularis  ramusculus  j  hsecque  unica  fun&ionis  hujus  fax  &  lux ,  qux 
a  fcatebris  falientis aquoe  dimanans  jubare  fuo  quodam  incredibili 
modointelleclus  veftri  tencbras  irradiatura. 

§.  2. 

Atenim,  quia  nil  fine  magno  vita  laborededit  mortalibus,  opor- 
tec  omnes,  quicunque  huicLithoIitant,  Pancratice  infudare ,  to- 
tis mocis  ingenii  rocis  annici,  remis  &  velis  in  hac  anfra&uofa  Argo 
viriliter  infurgere , 

Nocturna  verfare  manu,  verfare  diurna, 

Non  datur  ad  Mufas  Magicas  via  lata  meandi 

Aurea  nec  molli  recubat  Sapientia  lecto , 

Uc  quoque  nunquam  afEe  vento  venere  columbx. 

Quis  namque  unqUam  acediofus  aut  otiofus  trophasa  five  brabia 

compofuit?  Ecquisinquamathletaunquamfinefudore  coronatus? 

Ncmo  utiquemittens  manum  ad  aratrum  &  refpiciensretroap- 

tLis  approbandus,  vel  qui  talentum  Domini  fui  in  fudario  abfcon- 

dic  &ipfum  mulripticare  negligit :  nec  enim  focordcs,  aut  Endy- 

mionisEpimenidifque  fomnum  dormitantes,  torpefcentefveotio 

Philomagia  unquampro  filiisfuisamplexa&exofculataeft: 

.  ■ 

Au- 


PROSIMETRICUM.  -39 

tui,  Aurca  Philomagiaftudcntes ,  quxrir  agentes  , 

lum,  Afiiduum  noftri  ftudium  depofcitur  arte, 

ih«j  Hic  quiaddit  progreflum,addit  parirerque  laborcm, 

?k\  Qui  ftudct  hoc  curfu  fperatam  tangere  metam, 

ntit  Mulra  tulit,  fecitquc  puer,  fudavit&alfit, 

Abftinuic  ludendo,  chorcis  atque  placeis : 

Voluptas  enim  corporis  cum  cognitione  &  horum  Philofopho- 
rum  fubje&o  ftare  nonpoteftj 

Venter,pluma,  VcnusLapidem  fugienda  fequenti. 

Eft&  hazcCaji  Marii,  apud  Salluftium*  Imperatoriafane  vox, 
non  tampurpura,  quam  fago  fapiente  digna^  Nemo  igmvid  immoita- 
lisfacliis  eft)  Otra  fiulverem  fiemovicerit  Olympia,  quodtantundem,  tan- 
'quam  taciteeditum,neminem,  qui  remifllore  fit  animo,  brabio 
Magiagonismatis  donari,  nifiproeo  ftrenue  defudarit,  acpluri- 
mum  laflatus  fucrit :  Nemo  ergo  fic  defipiat ,  ut  putet  per  anfra- 
c~tus,perdiverticula,ambages,  penetrarc  ad  Indias  glorias  pofle; 
falfapriusmariatransfretanda,  procellofi  innumcrabilium  fatiga- 
tionum  fluftus  fuperandi,  seftusplurimarum  vigiliarum  emetiendi, 
angufti  inquietudinum  fmus,audacioris  conatus ,  ftudii,  vexatio- 
nisquc  frequentioris,&variarum  corporis  animique  emaciatio- 
num,  devorandiil!i,qui  in  iftiusChryfomalli  Arietisportum  con- 
tendit: 

Pinea  Peliacoprognata  cacumine  te£ta 
Neptuni  Jiquidas  quondam  nav£re  perundas, 
Phafidos  ad  rlu&us  Aurofaqueftagna  Cytara; 
Ciim  keti  j  uuenes  A  rgivas  robora  pubis , 
Aurata  optantes  pelle  intervertere  Colchos, 
Verrere  Pegafea  iunt  aufi  Cacrula  puppi, 
ty*  Salfa  peragrantes  abiegnis  compita  palmis. 

Nam  quorum  animos  Philomagias  fplendor  femel  occupavitj 
gloriceque  calcaranimosdelenivit,  iincclaborcm  fentiunt  neque 

dolo- 


4o  PRiLUDIUM 

dolorem,  & fi  tantus cft,  ut  aliquando  erumpat,  eo  tamen  non  ma 
gnoperc  moventurj  toti  enim  in.  hoc  funt,  ut  profmt  proximo. 
immortalemque  fibi  gratitudinis  merccdem  comparent  j  Quiigi 
tur  putat,  ad  hujus  Galenx  requiem  pcrveniri  pofle  pcr  amcen; 
viridariorum ,  per  pampineam  paiTamque  planitiem  camporum 
pcr  umbrofa  vallium,peroria  voluptaturri , is deridiculuseft, gra 
vitcrquc  fallitur,  &  Anticyrica  laborat  opinione. 

Ncmo  quippe  novi  deguftat  Veris  odores, 
Mella  nec  Hyblxo  fpoliat  fragranria  rore , 
Si  fronti  caveat,  timeatque  fcabenria  fpicla-, 
Armat  fpina  rofas ,  abfcondunt  mella  Meliflae. 

Errores  comitantur  artes  ,  eft  iter  anguftum  anguflas  fapientia 
ad  arces^  Ars  fiquidem  &  virtus  verfantur  circa  diflicilia  j  ne< 
rit  fine  magno  periculo  facinus  magnum  &  memorabile: 

Ad  vitam  &  verum  non  data  lata  via  eft5 
Ardua  per  praeceps  gloria  vadit  iter, 
Non  juvat  ex  facili  lecTa  coiona  jugo. 

Honor  alit  artes,  omnefque  incenduntur  ad  ftudia  gloria  ,  ja 
centque  ea  femper,  quse  apud  quofque  improbantur,  folum  fci 
licet  ex  arduis  perpetuum  nomen ; 

Hxc,  nifi  mentitur  Colchas,  monumefcta  laboris 
Sunt  longi,  cujus  fama  perennis  erit. 

Quod  fic  fuccinclrim  fuccinuit  Archiemblematafter  ille  Alciatus 
quando  depinxit  draconem,  quem  paflcribus  devoratis  decem 
tandem  in  petram  commutatum  finxit,  ut  ita  decennium,  quc 
Graici  obfedere  Trojam,praxieflguraret,  fed  demum  viclores  & 
iftores  evaderent  -,  Egregie  quidem  contechnatum,  quia  a&un 
agere,  facilia  periclitari ,  fecundo  flumine  defcendere,  levia  moli 
h,  quid  hifcc  rebus  poflit  fubefle  gloria:  ?  aut  quale  facinus  fit ,  ne 
gotium  adoriri,  quod  nullo  ncgotio  pertraclrari  poteft  ? 

Cim 


8R 


PROSIMETRICUM.  41 

mi-  Cum  itaquc  res  horum  myfteriorum  minime  fit  pofitura?  pofte- 
^iifiorisjat  plane  prioris,r.uneex  requifito ,  jurifque  indole,  nunquam 
'm  informes,&  cnormes  trunci,nequeunquamad  Philofophicum  Ro- 
cenai  fetumpermittendi  funt  reftantes  ac  pandiculantes,  qui  vitam  fuam 
inertiis  fylvefcere  finunt,  qui  ftatim  plenis  velisj  recloqueamite  & 
tramite,  fed  ftrenui,  gnavi,  &  vigilantes  Anachoretcc,  qui  tefte  Lu- 
m  admirabilia  &c  difficilia  in  antris,in  fpeluncis,  in  cryptis  terras  ex- 
antlarunt,  qui  perdeviaSc  avia,  per  (entes  &  dumos,  pcrafpera 
rupum  per  confraga  montium  manibus  pedibufque  ad  palmam 
vi&ona:  tendunt,quiinquam  per  Syrtes&fcopulos  ex  turbinofis 
procellis  ad  quietum  pacatiflimum  portum  navigia  fua  vettare 
quxrunt,  fapientiamque  magni  cgeftate  mercantur,  qua  forma, 
Dta:  uti  nihil  in  rerum  natura  excellentius,  ita  hac  imitatione  &:  fimi- 
00|!  litudine  viva  nihil  praftantius,  nihil  melius,  nihil  dignius  j 

Ecquid  enim  efle  poflet,  per  Deos,  optabilius  illa,  quid  pra> 
ftantiu»,  quid  homini  melius?  hanc  igitur  qui  expetunt  Philo- 
magi  nominantur-,  nec  quidquam  eft  aliud  Philomagia,  fi  inter- 
pretari  velitis,  quam  ftudium  Opulmtia fifiimtiaque NuminisMun- 
diMagni,  harc  autemeft,utexconfiftorioAdeptorum  definitum, 
rerumnatura2arduiflimarum,cauflarumque,  quibus  hasres  conti- 
fci*  nentur,  fcientia,  de  qua  illud  Socraticoorefonaturus  jureufur- 
pem ,  O  fpeciofiflimam,  nobiliflimamque pifturam !  At  pretio ne- 
quaquam,auroputa,  vel  argentocuipiam  comparandam,  quem- 
admodum  arva,sedificia,  veftes,ac  fimilia:  -quinimd  divitisonv» 
nesin  fymbolizatione  fapientiaeexfordent  &  nihilescunt. 
Ltusx  Prsepofuimus  illam  inquit  Rex  Regum  mortalium  fapien- 
eoijt  tiflimus  Salomon  regnis  &  fedibus  ,  nec  adasquavimus  illi  lapi- 
qua  dem  pretiofum,  quia  omne  aurum  in  comparatione  illius  are- 
®k  na  eft  exigua  ,  &  tanquam  lutum  exiftimabitur  in  confpe&u 
\m  illius,  Hoc  hic  imitari  nos  non  pigeat,  ac  omni  in  illud  ftudio 
aoli»  incumbere  ,  quomodo  noftrum  indies  mentale  peculium  adau- 
.ne»  geamus,  quomodo  de  virtute  in  virtutem  crefcere ,  &  fapientias 
theiauros  concumulare  valeamus  ,  ante  omnia  enim  thefaurus 

F  *        Pre- 


42  PRiLUDIUM 

prctiofiillmuseftfapicntia,  oraculo  Orientalium  illius  quorumli- 
betfacileditinimi&potentilllmi^quippenonnulli  quem  Regem 
fuifTearbitranturj  prophetxjobi,  qui  nihil  ei  exsequandum  repe- 
rit ,  Non  comnmtabitur  aurnm  obryqtm  pro  ed s  Hinc  Oratorum  O  me- 
ga,  Philofophorum  princeps,  &  Theologorum  teda  Dodloriim- 
quefol  Aquinasfapientiam  inter  maxima  hominis  bona  compu- 
tant ,  qux  dicitur  Fax  mentis  botiefta,  Gloria,  fplendore  cujus  vel  in- 
tegerrimiquique  capiuntur. 

Tantusefteniminnatusin  omnibus  cognitionis  amor  Sz  fcien* 

tia:,  ut  nemo dubitare poflit,  quin ad eas res hominum  natura ,  nul« 

lo  emolumentoinvitata,rapiatur.  Videmus,ut'pueri,  ne  verberi- 

busquidem,  a  contemplandis  rebus  perquirendifque  deterrean 

tur,  utpulfirequirant&aliquid  fcirefe  gaudeant,  ut  aliis  narrare 

geftiant,  utpompa,  ludis,atqueejuscemodi  fpedtaculis  teneanturj 

ob  eamque  rem  yel  famem  &  iitim  perferant :  Quid  vero ,  qui  in 

genuis  ftudiis  ac artibusdelectantur,  nonne  videmus  eos,  nec  vale 

rudinis,  necreifamiliarishabere  rationem,  omniaque  perpeti  ip« 

fa  cognitione  &  fcientia  captos,  &  cum  maximis  curis  ac  laboribus 

compenfare  eam,  quam  ex  difcendo hauriunt ,  voluptatem  ?  Mihi 

quidem  Homerushujusmodiquiddam  vidhTevidetur  iniis  ,  qux 

deSirenumcantibusrinxiti  nequeenim  vocum  fuavitate  viden- 

tur,aut  novitatisquadam  prurigine  atque  varietate  cantandi  re 

vocare  eos  folitce,  qui  prxtervehebantur,  fed  quia  multa  fe  fcire 

profitebantur,  ut  homines  ad  earum  faxa  difcendicupiditate  ad 

ha:rerent :  fic  namque  invitant  Ulyftem. 

Qain  puppim  linuas,  Argivum  ofidus  UlyfTes, 

Auribus  ut  poftis  noftros  haurirclepores: 

Hoc  etcnimnemo  arquor  homo  pra:terlegitunquam> 

Ut  prius  haudfiftat  vocum  dulcedinc  tracTus, 

<.  mnibus  appotus  cupido  poft  corde  Mincrvis, 

Ad  patrias  femper  dcvenit  dcctior  oras: 

Nos  grave  Mauis  onus,  mifcramclademquefubimus, 

Gra:ci 


34 

d 


PROSIMETRICUM.  4J. 

Graxia  quam  dio  vedtavit  pignorc  Troja?, 

Cundlaquedelatisrerum  veftigia  terris. 

Appenderatenim  Homerus,probarifabellam  nonpoffe,  fl  can- 

tiunculis  vir  tantus  irretitus  teneretur,   fcientiam  pollicenrur, 

quam  non  erat  mirym  fapienria:  cupido  patria  cariorem,  atquc 

omniaquidem,  cujuscunquemodifint,  cuperefcire,  curiofomm  j 

duciveromajorum  rerum  contemplationc  ad  cupiditatem  fcien- 

tix,  fummorum  virorum cft putandum.    Nec  quoque  vacabit  hic, 

fed  pertinebit  ad  rem,  quod  &  alibi  in  Officiis  Romanse robur,  ros- 

que eloquentise  Ciccro  de  virtutis  venuftate  &  fplendore  loquitur, 

I  tam  fcilicet venuftam  eam  &eximiam  efle  tradit,  ut ,  modo  huma- 
nisoculiscernipoflct,  admirabilefuiinanimishominum  excitaret 

II  defiderium,  atque  omnes  in  amorem  fuum  pertraheret ; 
:ur  *  * 

im  Ulexeft  virtus,  virtus  pulcherrima  virgo  eft, 

c  Qua:  omnes  vifa  femel  torflt  amorefui. 

,'P  QuodOratorillede  virtutis  venuftate,idemre£riusde  fapientia 
,.?  edere  lice£>it,dicendum  igitur,  tantum  illam  pulchritudinis ,  tan- 
tum  decoris  continere,  nullus  ut  unquam  propius  illam  fit  intuitus, 
[ul  qiiinoneandemadmiratus,ejufqueformaadvirtutem  acvita?  vi- 
:a  gilantiorem  frugem  fueritincitatus.  Oculorum,  aitPlato  ,  cft  in 
e'nobis  fenfusacerrimus,  quibus fapientiam  tamen  non  cernimus, 
ll{.  utillaardentesamoresfufcitaretfui,  fivideretur! 

Pulchrum  ac  fcitum  in  hanc  rem  legi  apophtegma.  Diogenes 
illeCynicus  (quemridentemverumdixifTe,atque  optimererum 
humanarumconditionemexpofuifle  conftat)  quodam  die  ab  An- 
tifthene  repulfus,  fcipionepoftremointentato,  abigentifefedixit, 
Ctvdejivis,  at  vullum  aded  ferum,  adeoque  dutum  reperies  baculum  ,  quo  me 
abs  te,  dumaliquiddocutriiy  abigas,  O  zelus ,  fapientiaeque  fervor  fin- 
gulariterunicuiqueaemulandus  ! 

Facit&inidempropofitum,  quod  legifle  me  memini  de  Afly- 
riis&  Babyloniis.  Adducebanthiin  prseamplamquandamaream, 
quafiin  publicum  forum,filiasfuasj  dequehistria  conftituebant 

F  2  fyn- 


44  PRiELUDIUM. 

fyntagmata  •,  Primum  erat  earum  ,  quas  natura  longiore  manu 
cxortiumque  dotum  venuftate  &  dexteritate  locupletaverat  : 
Enimvero  fecundum  illarum  ,  qureeatenus  exiftebanc  in  medio, 
qui  neque  pulchrse,  neque  deformeseffent:  Tertium  autem  ifta- 
mm,qu3erejiculx,&  dereli&a:  quafi  a  natura,  ufque  adeo  fobrie 
provifx  erant,quocitra  injuriamdeformes  invenufta?que  dicipof- 
fentj  Venientes  eaproptcrjuuenesfponfamhabendi  avidi,  ordi- 
nis  priminecnonpulchritudinisfiliasprimodumaffumi  volebant, 
nihilofecius  talifub  conditione,utillasaccipiens  ingcnti  pccunia* 
rum  fummadotare  ditareque  cogeretur,  Scpecunia:  illse  non  puel- 
labus  illis  impertiebantur ,  fed  in  maritandis  invenuftis,  ne  con- 
quererentur,confervabantur,  iftasenim  qui  ducebat,  lucrabatur; 
Ifbe  jam  autem  mediocres  ,  qux  neque  fpeciofae,  neque  varofe 
erant,  extra  nJlum  lucrum,  aut  folutionem  obtinebantur.  Noa 
ergo  poteratjillorum  judicio,  flmul  pofllderi  corporis  pulchritu- 
do  6c  divitia:,  tantidem  pendentes  fceminam  formofulam  accipere, 
ut,nedumextradotemadipifcendaforet,  verum  etiam  pretium, 
quatenus  habere  illam  poftent,  pcrfol vendum :  Fadtum  hercle ,  & 
confvetudodepra:dicanda,verequelaudabilis  !  Sedeja  nuncpro- 
ci  Vnigenitce  Thilofophorum  refpondete,  ecquseautem  fuit  unquani 
tam 

Bella,  glabeHa,  nivella,  teneHa,terellapueIla, 

Utfapientia?  qux  unquam  qnatfo  virguncula  ufque  adeo  fuit  ra- 
ra,  cara ,  &  prrcclara ut  fapientia ,  ecqusenam,  inquam,  Cynthia  un- 
quam  pretiofitareautfpeciofitate  fapientia*  fuit  fuppar?  Harc  ca?> 
dor  lucis  (Thrnt?)  ?3  fpeculum  flm  maculd  :  Dum  perfonam  aliquam  1 
pulchritudinis  donis,  &bonisvalde  volumus  laudare,  Soli  illarn 
comparare  folemns,  quipurpureo  claritatis  Cux  colore  auricomif- 
que  fplendorum  jubaribus  univerfa  refarcit  x  &  teificat;  fed  at> 
tendite,  Solelongcpulchrior  eft  fapientia,-  tfl  enim  hcec  jpecioflor 
folty  (3 cinte  omvem  difpoJitionemfleUigeram  probata  pv.ior. 

PuH 


jor' 


)na 


PROSIMETRICUM.  4r 

Pulclierab  accin&is  redivivus  Apollo  caballis/ 

Pulcher  &  efTcetis  ciim  juga  laxac  equis ; 
Pulchra  Vcnus  rofei  quum  lucec  nuntia  Phcebi, 

Pulchraque  cygnceis  Cynthia  vecTa  rotisj 
Pulchrior  at  qusevis  praeftansfapiencia  vifa, 
'P<jf  Pulchraquidafemet  fola  feracur  habens : 

Hoc  uno  harficansHerillus,  fapientiam  fumraum  bonum  efte  de~ 
:  fendic,  nec  rem  ullamaliamperfeexperendam,  condecens  con- 
|  venienfque  cenfens,  quacenus  propter  fe  (blam  amaretur, 

Ipfa  quidem  fophia  fibimet  pulcherrima  mcrces.,- 

Et  minime  propter  lucellum,  adde  quod  omnia  fatius  prxftarec 
contribuere  pro  acquifitione  illius,  ad  imitationem  Evangelici 
mcrcatoris,  qui,  Inventa  una  margaritd  pretio[S}  divendidit  omma ,  qua 
babmty  c£  conquijivit eam : 

NonincafTabitrem,  quod  narratur  de  curiofb  ftudiofoque  illo 
naturse  arcanorum  rufpatore  Alphonfo,  Aragorum  nec  non  utriuf- 
queSicilias  Rege:  Hic  cum  forte  fortuna  obambulando  femel  a 
quodam  audiflet,  indecorum  efle,  quod  Rex,  aut  Princeps  ingen- 
tium  gentium,  meliorifque  dignitatis, foretliteratus,  refpondifTe 
traditur  j  Vocemillam  nunquam  fuifle  hominis,  aft  Afellicorona- 
ti,  feu,  id  non  efie  loqui  regie,  fed  bo  vis  inftar  mugire ;  DicTrum  pro- 
fefto  peregregium,  dignaque,  qus  floreat  in  omnium  ore  ac  mente 
fententia,quid  enim  potuiflet  melius  obrogafle?  Cum  fapienrid 
prxditum  efle  vel  maxime  regium,  &  egregium  fit :  Ha?c  enim  eft 
vivaveraqueillanobilitas,  quam  non  facic  atrium  plenum  inani- 
busimaginibusj 

Stemmata  quidfaciunt,  quidprodeftfanguinelongo 
Cenferi,  pictofque  oftendere  pariece  vultus  ? 
Nequidquam  noftrum  numeras,nosquodfuicanCer 
Nam  genus,&Proavos,&:qua2non  fecimus  ipfi, 
Vix  ea  noftra  voco,  nulloquevehenda  cochurno. 

F  3  Ridi» 


±6  PRiELUDIUM 

Ridiculumfane,aliquemaflcriberefibi,  cujus  non  femel  exti- 
titcaufla,autquod  non  promeritus  eft.  Cum  eapropter  volucris 
veram  hominis  xftimationem  videre,  &  qualis  fit,  fcire,  nudum  in- 
fpice,  dcponat  patrimonium,  deponat  conditionem  ,  deponat  ho- 
norcs,  £calia  fortunce  mendacia,  corpusipfum  exuat,&animum  in- 
tucre,  qualis,  quantus,  quotiifque fi  t,  alieno ,  an  fuo magnus  •,  nam 
genusquilaudatfuum,  alienalaudat  ;  Remota  jadtantia,  dicite,! 
quidfuntomneshomines,quamhomines?  remotispofleflionibus, 
lplendorc  veftium,  auro,gemmis,  caeterifque  hominesfunttan- 
tumhomines,nonmutantur,  nifiquoad  extrinfeca : 

QuidProavosja&ent,  quod  fi  primordiafpectent, 
Authoremque  Deum,  nullus  tunc  degenerextat,  •  I 

Omne  pari  mortale  genus  confurgit  ab  ortu. 

Vera  notaque  nobilitas  eftEfle  clarum  docTrina,  confonanter 
Socrati,  qui  hominem  confpicatus prardivitem  &  arrogantem,  fed 
eruditionenullaprxditum,  Hic  inquit  equus ejl argento  circumteSlns  >• 
Solent;enimequiflragulis,phaleris,ac  bullis  argenteis  circumcir- 
caornari,  cum  tamen  mtusnil  aliud  lint,  quamequi ;  P^atio  itaque' 
&perfpicuitasipfadeclarat,folum  fapientem  efle  nobilem,  quid 
enim  prodeft  ei,  quem  fordidant  morcs,  generatio  clara ,  aut  quid 
nocct  ei,  quem  mores  adornant  &  nobilitant,  gcneratio  vilis  ? 

Malo  pater  mihi  fitTherfites,dummodo  ego  fim 
^Eacida:  fimilis  Vulcaniaque  arma  capeflam, 
Quam  mc  Therfitae  fimilem  produca't  Achilles. 

Quisquisproindenaturafuaproclivisad  bonafuerit  nobilis  cft, 
quanquam  matrc  progenitus  ^Ethiope :  Meritiflime  jgitur  mo- 
duler. 

Nobilitas  hominis  mens  £c  Deitatis  imago, 
Nobilitas  hominis  virtutum  clara  propago  j 
Nobilitas  hominis  mifcrum  relcvarcjaccntem, 
Nobilitas  hominismentemfmiarefurentem, 

Nol 


PROSIMETRICUM.  47 

e\ti ,         Nobilitas  hominis  naturx  jura  tenere , 
tieris,         Nobilitas  hominis  nifi  turpia  nulla  timerej 
nin,  Nobilitas  hominis  terrenos  temnere  pontes, 

:k  Nobilitas  hominis  cceleftes  quazrere  fontesj 

aiiil         Nobilitas  gemmis  non  auro  vera  paratur, 
Nobilitas  aliquid  depofcit  majus  habere, 
Res  etenim  fophice  tantum  ornamenta  putantur, 
Quas  fortuna  fuis  manibus  donatque  rapitque  : 
Hascigiturnequeunt  generofum  reddere  quenquam, 
.    Nobilitatis  avos  in  fe  doctrina  refervat. 

,    .      \  ,     s'  1' 

Rhythmi  vero  venuiluli,  &  Phcebi  tripode  digni  verficuli _,•  qui- 

bus  tangimur  omnes  Chrifhana*  Philofophise  mancipati,  majo- 

rem  femperoportere  habere  rationem  asternorum,  quam  terre- 

norum,-  Res  terras&  temporisinminimishabendaefunt,Quodil 

]  eft  ita,  certenobis,  quantum  conniti  animo  pofTumus,  quantum 

|  diiigentid  confequi ,  eontendendum,  ut  ne  fegregemur  ab  iis, 

■  quorumeftpropriumvitafruifempiterniae  beata  ,  quod  efficerc 

j  quivoluerit(omnes  autemveile  debebunt,  quifeipfosdiligere, 

I  convenicnterque  naturas  volentvivere^nunquam  committet,uc, 

j  qua^casterisperniciofafore  crediderit,eaipfusprofequatur. 

EfTet  enim  multum  fane  res  flebilis  iila, 

E6  temeritatis  &  infaniac  devenire  phiiofophum  quempiam, 
utpropter  pun£tum  umbratilis  &  imaginarii  gaudioli  cruciatibus 
femetobjicereacerbiflimisprudens  acvolens  non  vereatur,  cuni 
fugitivavoluptatulamanfurabonacommutarenon  metuiscat,  ob 
fugaccm  vix  probe  delibatam  delitiolam  in  omnium  miferiarum 
abyflum  pra:cipitarinonpertimefcat,obunicam  inordinatam  co- 
gitatiunculam  torquerier  igne  intemporaliin  iternum  non  per- 
horrefcat,  Quis  fortem  mn  defleat  illam  f  ob  momentaneam  dele- 
ftatiunculam  gaudiis  excludi  fempiternis,  Quis talta  fando  temperet  a 

lacry" 


« 


4S  PRiELUDIUM 

lacrymis  ?  Vah  carca,  craffaquc  ftultitia,  non  alio  equidera ,  quara 
cxtremocaftiganda  fupplicio. 

Ah  cofmophile,  calamitatis  minitantis  miferere  tux ,  Creatori 
recordare  tui,eftocertus  &memor,  quiaparcaadmodum  cxre 
raoniarumfoletmorsefTeergahomines,fed  veteranahaec  verfuta 
quc  trivenefica  adeo  fe  gerit  Tigrine  ,  truculenrer,  barbare,  ut 
nullocumconniveat,aftomnes  exomnibus  bonis  fpoliet:  Inauri 
rahxccnim&implacabilisParca,  truxhax  acManliana  Libitina 
ur  variis  nosin  leclo  doloribus  afflixit  &  morbis  confccit,  lcnto 
quodammodo  nos  igne  excoquens  ,  tandem  penitiis  enecat,  ac 
miferum  in  modum  ujfTocat,nudos  denique  in  alterum  fiftit  Mun- 
dum,  &ciim  captivitatis  noftrse epheroeris  expiravit ,  ceu  fumma 
omniumhujusorbisLatomiarumlegislatrix,  vincula  noftra  com-: 
pcdefque  illa  abrumpit ,  &liberos  iecedere  exilioque  edudtos  in 
patriampoftliminio  renare  permittit  j 

Imusad  obfcuram  LethenStygiamque  paludem* 
Unde  relatura:  nulla  nos  voce  carinse : 
Imus  ad  horrendosManesproperantitis,  unde 
Umbrofum  ferimus, devidta  morte,  triumphum  5 
Pallefcens  erimus  nudatis  umbra  lacertis, 
Langvidulis  cum  corde  genis ,  pendenteque  collo 5 
Attamen  unverfos  puppis  nosdeferet  illa, 
Vah  unatranfire  vadum  tot  millia  cymba! 

MendaciorumFabriPoetxjam  pridem  Pandoram  quandam  fin- 
xerc,qux  a:rumnis  &  infadicitatibus,  qtias  quotidie  nimis  eheu  ex- 
pcrimur,  rimam  referiflet,  Sc  mille  miferiarum ,  malorum ,  morbc- 
rtimque  hamaxam  in  orbem  invexiflet  •,  Hoc  quidem  commen 
titiumeft,atindubiratum,verumvcrius  vero,Phlegethonta:amil- 
lam  Proferpinam  (  qua:  ferales  iftas  Deas  humanortim  fatorum 
penfa  trahentcsfemper  occupatas  habet,  &  nunquam  fabbatiflare 
finir  ,  mortem  intelligo  peccato  genitam}  adamuflim  quandam 
cfle  Pandoram,  qua:  ftragium  quoddamdiluviumlliademque  in 

hoc 


PROSIMETRICUM.  49 

M  hocconfufum  mundi  chaos  induxit  3  interqUeJapetidas  rabiem 

:&  fcabieminfoelici  proh  femineinfeminavit. 
oij  Tnaitemab  iifdem  fabularum  ficloribus  cxca  defcribuntur,  nu- 
tfidus  nimirum,tro(Tulus,  &  formofulus  cum  arcu  infans,  depiclus 
Jt»&  efficlus  folis  ex  oflibus  cum  falce  homo, 

Et  pulchellatenensmanibus  gladiumcumlancepuellay 

i,  Quafi  Nugivenduli  illi  per  hoc  fignificare  nobis  voluiflent ,  ea 
niffimt,  Cupido  five  amor,  Mors,  &  Juditiaj  &  medius-fidius  !  annon 
Jtingeniofumiflud  inventumeft?  fane  fic, 

Atque  etiamnonabsre  animis  egofsepepcpendi, 

injNum  ingeriofius  quid  comminifci  poflet;  j>rimb  enim,  duabus 
i  iipotiflimum  de  cauflis  > 

Verus  amor  carcus  dicierefTe  poteft. 

Tr/ma,  quodomnespromifcue  fme  ullo  intuitu  feriat, 

Csecat  amor  mentes  dementes  atque  fcientes ; 

Altera ,  quod  defe&us  deformitatefque  dilec1:iinmoremca?ci  non 
videat  -, 

Errat  amor  caecus,  non  eft  amorarbiter  a^quus, 

Nam  deforme  pecus  judicat  efle  decus ; 
Quisquis  amat  ranam,  ranam  putat  efTe  Dianam, 
Qinsquis  amat  cervam,  cervam  putat  efle  Minervam, 
Quisquis  amat  lenam,lenam  fore  cenfet  Helenam: 
Quamvis  foedatur,  femper  placet  id,  quod  amatur. 

Deinde  flmiliter  Juftitia  exoculata  depingitur,  quod  omnes  citra 
uj  refpeclrum  ,  aut  perfonarum  acceptionem  dijudicet  ;  demum 
irt  Mors ,  quod  omnia  fine  ullo  difcidio  perf ringat ,  &  obvia  qua> 
ij|  que  demetat, 


v 


iEquo 


5o  PR^ELUDIUM 

JEquo  conquaflans  inopum  clamore  tabernas, 
Regalefque  aulas,  ferto  diademaque  planans,- 

Mors  enimmagna,potens,actcrribilis,  &quse  pcrfonam  non  ac 
cipit,  nec  munera,  pauperes  divitesjuxta  habet,  &  ficuti  panni  ne 
gotiatrix  eadcm  ulna  holofericum  fabaniimque  metitur :  ita  mor 
tam dominum,  quam  fervum  ad  idem  trahit  piitrinum  s  Mors  mo 
•res  verecundos  neutiquam  patitur,  Baronibus,  Comitibus,  Prin 
cipibus,  Ducibus,  Regibus,  Imperatoribus  nihil  bcnigniorem  f< 
prxbet,  quam  ruflicorum,  aut  mendicorum  infimis,  eodem  nemp< 
pede  pulfans  populos  AiCtoo 

Frigore  decoclos,  propioreque  folc  peruftos, 
Quos  videt  exoriens,  quos  inditusaxmorePhoebus, 
Qiios  breve,quos  longum  rutilo  jubar  axe  pererrat. 
Hxc  lex,  huc  Rex,  grex :  huc  primus  &  ultimus  ordo  > 
Efl:  mala,  fed  cunclis  via  lugubris  ifta  tercnda  eft, 
Pcrvigil  inferni  mulccndus  janitor  antri, 
ConfcendendaSenis  fquallentis  publica  cymba, 
Qux  nullo  pollto  difcrimine  tranfvehit  omnes. 
Mors  ruit,  &  veluti  maturas  meflbr  ariftas 
Omnia  vulnifica  prarcidit  falce  cruenta, 
Non  fortunatis  parcit,  non  illa  beatis, 
Divite  cum  Craflb  penetrat  fub  tartara  Codrus. 

Q.iemadmodum  ergoin  frondidenfodifrarat6qucnemore,quaml 
diu  viret  ,  genera  arborum  fpcctamus  pcrdivcrfa  ,  glandiferal 
quercus,  umbrificas  fagos,  nodigeras  j  uniperos,  aculcata  aquifolia 
iublimc  nutantes  Populos ,  &  perpetuo  vcrnantes  pilantefque  pi 
nos,ac  arboresalias  ,tamcumulo,quamnnmero  infinitas  ,  colore 
que  &  vigorcmukifarias,  intcrquas  hx  tcrram  pcrfcrpunt,  illa 
comam  Sc  capillamcnrum  intra  nubila  condunt:  quarum  ifbe  i 
floribus  ,  ha:afrondibns:  aliae  autcm  afruclibuscommendantur 
c  quibusha;  vulgarcs  funtSc  abiecShe  ,  illac  verb  fingularcs,  nobi 

liiim 


PROSIMETRICUM.  71 

iumqueufibus  ac  delitiis  deftinata?,  atqui  quamprimumutfecula 
n  illasimpac~taeft,&:ifbe  inignem  jac~he,inque  cineres  redactce, 
^uis  obfecro  rubum  e  cedro  dignofcere,geniftamamyrto,facras 
nacauros  e  fylvcftri  Erica  queat  difcernere?  Qaotus  jam  ufquefu- 
lini oini degenerifque  judicii  inflcietur,  hanc  tumultuum  affultuum- 
que  abyfTum  mundum,  eodcm  quoque  modo,  fylvamdici  pofTe, 
aomines  vero  plantas  ?  juxta  Theomaginoftri  vetus  efFatum  y  ho- 
>no  eji  arbor  inver[a> 

Et  converfa  quidem  plantula  dielus  horno, 

CJiioniamut  arbor  inimo  ,  flc  homo  in  ako  fuas  habet  radices  , 
hoceft,capiIIos,quitotiuscorporis  arcem,ideft,  caput  velant,-  & 
profecto  nemus  hoc,  quamdiu  viret,  variegatiseft  diftinclum  colo- 
ribus,hosnamque  e  verborum  frondibus  difcernerc  eft,  nonne- 
mines  vero  tardi  &  bardi  funt :  quidam  autem  facundiatque  di- 
ferti,  aliqui  etiamPhilofophi,  artifices,  rarifices:  Iftos  autem  e 
floribus,  hi  enim  formofi,  illi  deformesj  neque  eft  eadem  omnium 
adolefcendiratio :  Alios  tandem  dignofcere  datur  ex  fructibus, 
fuppleopcribus  feu  aclibus  heroicis  :  Quofdam  videmus  animo- 
fosScgenerofos:  alios  opulentos,alios  porro  pavidos,  meticulo- 
fulos,  nihilque  propter  penuriam  aggredi  audentes,  Sedftatimut 
trux&violenta  illa  Magazramors  incifionemfacere  ccepit, ac  ira- 
cundix  (ux  jacula in illos  intorfit, omnefque  in pulverem  & putre- 
dinemredegit,  nulla  amplius  diftinctio  obfervatur,  parem  omnes 
fortem  obeunt,nu!la  tunc  differentia*  fit  mentio : 


Sed  quicunque  exaequo  fune  dolantur  ab  uno. 

p  Elige  tunc  femel  capita,  qua*  aureis  olim  redimita  diadematis 
confpexifti  y  felige  tunc,  fi  potes ,  corporum  cadavera  purpura 
quondam  &cocco  contedlrorum :  delige  inquam  linguastam  pras- 
t ,  ftantium  philofophorum ,  tam  difertorum  olimOratorum :  com- 
j  monftratunctroniasNympharum  decorarum,Dianarum,Helcna- 
1  rum,quibusOrientis  gemmx  omniaque  Arabia?  nemora  adorna- 
J:  G  2  tum 

I 


5i  PRiELUDIUM 

tumnon  fufTccerunt  •,  ejice  tunc  genas  ,  qux  tantum  ftibii ,  fta- 
des, fublimati  &  purpurifla:  pridem  infumpferunt:  defignatunc 
femcl  fpeciofamillam  Junonem,cujusclegantiaomnes  inadmira- 
tionem&invidiamtraxir,quamtot  deperiere  proci,qua:quefem- 
per  gemmisonufta,  auro  fqualens,  byfloque  cooperta  fuit. 

Occalionecujusplacuit  jocofofemel  racTo  Philofopho  Cynico 
Alexandri  fiftum  ludcre  :  illo  namque  praeterambulante  fanum 
quoddam,  Diogenes  in  fcpulchreto, in  ofTuariis  defunctorum inter 
calvariastumultuabaturj  &  nunc  unam,  nunc  aliam  contempla- 
baturj  nunchanc  arreptamabjicicbat ,  nunc  alteram  arripiebat: 
hunc  Alcxandercontuitusinterrogavit,quidifthicinter  mortuos 
fic  vivus  agcret  ?  refpondit  Satyricusphilofophus,  quarrere fe  cra- 
niumPhilippi  Macedonis  parentisejus,  cseteiumhacTrenus  rcperi- 
re  non  potuifle,  quod  nullum inter  ipfa  difcrimen  : 

Nam  utvariabene  vernotemporeherbarum  flonimque  genera 
in  apricislocisvivifcunt  vigescuntque?quantacolorum,nitorum, 
nidorumodorumquediverlitas?  quantainlatitudine,  longitudi- 
ne  varietas?  quanta  in  vigore  &  virore  ina'qualitas  ?  fed  quam- 
primum  ut  meflbr  falcem  injecit,  florefque ac  herba:  ad  tcrram  difc 
fcclxftinc,  nullum  ampliiis  difcrimendignofcitur,  aft  omnesean- 
dem,  magnaefimul  fcparva:,  pulchra:  non  fccus  ac  abjecta:  fortem 
fubjcrunt:  Annon  jam  ha:c  mortis  monarchia  mundus  prati  auc 
viridariicujufdameftinftar?  inquo  homincs  florum  herbariimque 
parre  f unguntur -,  at  hi  om nes  magnitudinc  inter  fe  difcrepant in- 
terfiintque,  honoribusSvfortunisfuntimpares:  enimvero  quam- 
primum  GorgoniaLibitinafcculaminjecit,  omnes  ocyflime  pares 
&a:qualesfiunt : 

./Equat  enim  rapida  immitimors  omnia  falcej 
Eft  fatale  mori,  morsnulli  parcit  honori, 
Debilis  3z  fortisveniunt  fub  fpicula  mortis. 
Magnos<Scparvos,dites,juvencTqu,fenefque 
Mors  trcmulcnta  capit,  mors  truculenta  rapit. 

Dic 


PROSIMETRICUM.  n 

Dicubi  funtnamjamSampfones&Gedcones?  ubinamHcrcules 
fcAchilles? 

Sunt  omncs  rapti  vento,  funt  turbine  lati. 
O  decus  Uranicum  mundi  radialis  Apollo, 
Cujus  ad  Hefperios  erratica  luna  vapores 
Dilaflata  levat  nodturnae  cornua  bigce, 
Defer  ad  a^ternos  Alciden  pergere  Manes , 
Atquc  canis  regnum  Stygiam  recubantisad  aulam , 
Unde  regrefTurus  non  ullus  dicitur  unquam: 
O  mors,  mors  crudela,  tyrannica,  mors  &,  amara ! 
O  mors,  ut  dura,  &:  quam  triftia  funt  tua  jura! 
Concedit  populus  quantus  fubftrata  per  urbis 
Ante  novi  ludos  avidus  fpeclare  theatrij 
Quantus  Scaccurrit  Lenad  ad  Numen  Iacchi, 
Quinta  coronavit  cum  Sacrum  floribus  asftas : 
Quanta  DeamCererem  fecretam  turba  frequentat, 
Cum  longse  fancita  renafcitur  horula  nofrisi 
Tanta  per  ignavas  obtorpet  turba  paludes, 
Pars  gradiens  triftis  longaque  evanida  viti, 
Pars  &  adhuc  currit  viridanti  congrua  verij 
Virgineo  nondum  fpoliatx  flore  Corinnae, 
Atque  comis  nondum  pofitis  de  vertice  pubes, 
Et  modo  perdo&us  maternum  pufio  nomen  -, 
Ut  minus  his  cautum  folis  xtate  timerent 
Lumine  pradato  tenebrofam  pellere  nottem , 
Schemate  lugubri  reliqui  per  opaca  vagantur, 
Eft  qualis  nobis  animus ,  ciim  luce  remota 
Quifque  fibi  mceftus  fentit  caput  efle  refertum 
Unverfa  terra,  vacuse  ftant  turbine  nubes, 
Atque  chaos  denfiim,  turpes  tetrasque  tenebrse, 
Et  rcquies  mundi  cum  casco  chromate  noclis; 
Sera  gravasvaque  nos  illo  demoliat  astas, 

G  2  Nullus 


n 


PRiLUDIUM 


Nullus  ad  id  fcrd,fed  tempor  e  fat  venit,unde 
Quum  femel  advertit,  potuitdifcedere  nunquam, 
Quid  juvat  edurum,  miferiim,  prxvertere  fatum? 
Hxc  omnis  mundi  terris  vaga  turba  faccflet 
Ad  Manes,  facierque  quietx  carbafaLethx, 
Omne  tibi  crefcet,quod  Vcfper  luftrat&  Orrus, 
Parcito  venturis,  tibinos  Libitinaparamur, 
Quanquamtu  fegnis,  nos  ftamina  rumpimus  ipfi, 
Ukima,qu2Evitam  nobis  dedit,  abftulit,  hora. 

Quoniam  itaque  in  rebus  naturalibus  tanta  iftius  flnis  necefliras 
eHeperhibetur,quo  Phyficieumomniin  re  primum  ftatuere  non 
vereantur,  ut,  quamvis  in  executione  operis  poftremus  ,  in  inten- 
tionc  tamen &  mente fit  primus,  tuncmors,  cumrerum  omnium 
extremum  lit  atquelinea  ultima  ,  omnibus  noftris  in  acTionibus  I 
prima  fit,  ac  principem  in  omnibus  operibus  locum  teneat,  ne- 
cefliim  eft :  Sicuti  cnim  navicularius,  dum  in  mediis  flufruum  nc- 
ceflitatibusnavimgubernat,inpuppi,  qua:  navis  parseft  extrema, 
confidet :  haut  fecus  Philomagus ,  qui  mundi  hujus  difficultatum 
occultiilimarum  Oceanumenavigat,utdebite&  redbe  vitaepartif- 
que  iux  navim  dirigat,  non  in  prora  munerifve  fui  conditione  con- 
fidere  debet ,  fuam  fcilicet  prarrogativam  admirando,  quia  antc 
alios  adarcana  prceelectus  cft  (nunquidnamque  defc  lutum  pra> 
dicarepotclfjproferetqueconvafculisvah,  quod  in  fcclicioris  for- 
>mx  poccllum  fub  figulitornorotatumfit^Nec  etiaminanquina, 
medix  nimirumasftariabblandiendo,  honores&  dignitates,  divi- 
tiarumque  fuarum  affluentiam  numerajido ,  at  in  puppi ,  in  mortis 
nocle ,  &noviflima  ad  mentem  revocando. 

Hoc,hoc  eft,  quod  ingcnii  &  do&rinae  princeps  Plaro  (quem 
divinum,  quemfapientiflimum,  quemfanfriflimum,  quem  Philo- 
magorum  Homerum  appellare  mihi  mandatumj)  dicere  folebat, 
videlicet,  prudcntes  &  fapientcs  fcholam  fibi  quampiam  conftitue- 
re,  in  qua  aliud  abs  vitx  brevitate  mortifquc  celeritate  nil  docere- 

tur 


PROSIMETRICUM.  fs 

tur,  ejiifque  mcditationem  verse  quoddam,  probxque  gcnus  eilc 
philolbphia?  ,  ftolidos  autem  &  fatuos  Academiam  oblivionis, 
quod  nunquam  Libirina:  noviflimorumverecordarentur,  &nullo 
non  tcmpore  de  annis  prorogandis  penficularent:  Eft  enim  in 
comperto,  fapientes,fimplices,&virrurumfophixque  armulos  vi- 
vendo  ienfimmori>improbosaurem,faftuofos  atque  nefarios  mo- 
riendo  viverc,vitamquefibifemper  pollicitando  ,  mortempcdi- 
bus  contererej  Evidentereapropter  nunc  innotefcit,  ftudiispa- 
lasftradiujusquianimumformat:  mancipatque,  nullius  rei  avario- 
rem  eflc  oportere,  quam  folius  facrofandbe  fapientix , 

Sis  domibus  multaque  potis  tellure  licebit, 
Nil  tua  calfa  fuis  portabitManibus  umbra, 

Omniahicmanebunr,omnibustuis,  Scquidquid  in  hac  vita  defi- 
derare  poteris  privatus,  vile  &  anguftum  intrabis  fepulchrum  y 

Haud  ullas  laturus  opes  Acherontis  ad  undas, 
Cocy ti  Tragica  nudus  fifteris  in  acla: 

Reges,  potentes,  Principes  &  divitcs  Dii  terris  tantum  prcfti- 
tuuntj  Hinc  verus  fapientix  amator,  \t\  fibris  /^r/j,ytdicitur, 
guftatafolummodo  fapientia,  nunquam  poft  aurum,  aut  vanam  ho- 
noris  auramabiit,  fedpotius  circaPhilofophorumGalenam,  qux, 
exfonofcripturaefacrar,  natura:  theca  eft,  ha:fit,  fiquidem  adeptus, 
nedum  imperii unius,  veriim rerum omnium,  totiufque  orbis  valo- 
rem,  fuispoteftcircumgeftareloculis,  &tanquam  totius  machinas 
mundiDominusomniapoflidere,  meritoque  dicere,  mecum  omnia 
porto  mea. 

Divitice  noftrse  nullo  latrone  pavebunt; 
Subfannent  alii,  mifceto  morio  fales. 

Quidnamque,  interpreteParasmiographo,  prodeft  ftulto  habere 
divitias,  cum  fapientiamcmere  nonpofllt. 

Ad 


f6  PRiELUDIUM 


§.  4- 

AD  eam  ipfam  ergo  authoratus  fum  ego  vobis  in  prreludiihu- 
jus  theatro  (modo  Iivangclus  mcus  auguftiflimo  auxilii  fui 
afRatucymbarnper  procellofum  hoc  a:quor  dirigere  ne  dedigne 
rur)  calcar  fubderc,  &c  raram  ac  claram  ad  fummos  honores  &  opes 
viamcommonftrare;  Ecce  verotorrem  ex  apertavobisvallepra> 
lucetphilofophorum  Dcus  dcciifque  Socrates-,  qui  humanam  di 
vinamque  naclus  Adoream,  &  famafuperxthera  notus,  ficad  fe- 
quendum  hortatur: 

Quia  hic,  cum  femel  die  quodam  obviam  habuifiet  in  platea 
adolefcentem  Zenophontem ,  ut  ex  Apophtegmatibus  adverti 
tur,  contuensineum,  ac  ex  phyfiognomia  animadvertensvnacu- 
rafhnce&inciinancead  fapientiam  comparandam  habiiilfimum, 
extenfofuo,quemhumerisgerebat,  baculo,  quancocyus  detinuit 
eum,  talesproferensvocesjheustujuvenis,  unde  venis?  ubi  ven- 
ditur  panis,  ficubi  veneuncpifces?  acque  aliaifiiusmodi,  ciimque 
ad  interrogata  compofite  refpondifle  ipfum  perfpexiflet  phyfio- 
gnomus,  fubjunxitmox,  ubilocorumnam  habitent  ftpientes?  re- 
fponfadeditjuvenis,  feignorare,tumilIe:  fequere  me,  aic,&ego 
teinftruam,  quiaturpe  eft,  nefcire  ceid,  quod  maxime  fciru  dig- 
num  cfl,  pofleaquam  fcias  alia  minus  neccflaria  s  Dignum  profecto 
Socratico  ore  documencum !  ac  illud inftituto  meo adaptans,  dico. 
Sapientix  ifle  inflitor  Mercurius  meus,  caduceo  fuo  continuo 
per  vicos  obcurfitat,  obviantes  vos  vero  ipfi,  fcitantique  eidem  fe- 
mel  de  nucibus,  &  illiusmodiaffaniis,  miniifque  neceflariis ,  indu- 
bie  quam  exquifitiflime  ftacim  refpondere  fciretis,fin  autem  a quo- 
vis  veflrum  femcl  de  fcitu  citimis,  nominatim,ubinam  alicubi  ter- 
rarum  fimplexprobique  philofophia,five  ipfam  continentes  fafti 
deliteant,  aut  reperiantur,percunc~cari  inciperec: 

Utique  aqua  hxreret  vobis,&lingva  palato 
Vcftro,  ac  efletis  muti>  tcntiquc  cerebro  , 

Et 


PROSIMETRICUM.  57 

Etmeisquidem  aufpiciis,  ut  hac  in  parte  non  obflinem  ,  (tot, 
iilij,  Jolor,  hinc  inde  ubique  cmiflis,  refertis  multiformibus,  fraudu- 
jjg-entifque  receptiunculis)  cumtotacuria&iftudprreterirevos  cla- 
^marepoiTetisy  Heergoartemdeplorandam!  &  ores  noftras  des- 
Lperatiflimas  !  at  hem,  evax,  etiamnum  macli,  mihi  vobis,  fapientita 
prx<  roholes  deauratX)  non  numifbe,  nec  auri  fame  laborantes  fophifta: , 
1(jj50cratice  phyficularecommiiTumeii,fequimini  me,- 

Vos  ducam  in  Terram  latam,  valdeque  probatam  , 

Futurus  vefteranteambulo,  duftor  &  do£tor ,  qui  Apollinea  me- 
cum  fubire  facraria,ac  fublimis  inflar  aquila?  ad  altiflimam  afeende- 
reLibaniCedrum,  Chryfogonumque  Alchymias  Athlanta  con- 
fcendere  nitimiriij  harmonicoSpaltriarumhujusOdeitono,  tan- 
naiam  jufculoLethxipoculiinebnati,  adhocafylum  ,  roburneam- 
que  arcem  Capitolio  Romano  inexpugnabiliorem  ,  properate: 
rios  Magicos  coccos  e  paieis  erutos,  vindemiashas  meflismex  abs 
ramentis,zizaniifque  exfcalptas,  inquam,  fruclusculos  hofceNo- 
fturnos,  feugeniiic  ingenii  mei  Phrygios  fcetusculos ,  folenni  ac 
Ambrofio  choro  approbatos  ,  quantulacunque  cupiditate  com- 
tnentaminor,  imo  duabus  ulnis  amplexaminor . 

Nec  enimfumus  ii,  quibus  nihil  verum  efle  videatur,  fed  ii,  qui 
omnibus  veris  falfaquasdamadjuncta  efledicamus,  tantaflmilitu- 
dine,  tantaque  fimultate,  utin  iis  nulla  infit  certajudicandi&  af- 
fentiendinota^  NamPhilofophorumqusefita,  quodpenitus  fcru- 
!c"  picafint&hieroglyphica,  accaliginofissenigmatum  opinionumq,- 
J'  perplexitatibusopacata,  nomnifi  a  divinitus  illuminato  viro,  feu 
J*  Adepto  philofopho  comprehendi  per  fe  poflunt. 

j}j  Si  modo  me  modicum  vobis  audire  lubebit, 

Ab  ipfls  nafcentis  Magise  incunabulis 

("Si  licet  exemplis  parvis  ingrandibus  uti) 
Et  altiiis  vobis  rem  repetam,  atqueparadigmatiricabo : 

Fa£ra  canam,  fed  erunt,  qui  me  finxifTe  loquentur, 

E'  H  An- 


58  PRiLUDIUM 

Antiquasiymbolas,cuculicantum,innovashafce  centurias  re« 
digendo. 

Efringe  dc  viro,  &  muliere  circulum  rotundum ,  deque  eo  ex 
trahcquadrangulum,8cdequadrangulo  triangulum,  dequetrian- 
gulo  effice  itidem  circulum  cyclicum,  &  magifterium  expleveris ; 
cftenimres,  cujuscaput  Carbunculeum,  oculiGagatici,  &  pedes 
Adamantini,  artificium>  acmilleid  genus  alia  ubique  occurren- 
tiaj  quorumnon  ultimum ,  fed  carterorum  velut  fupplementum 
(ut  Stoicorum  foccis  incedamus,  qui  ad  fummam  conftringere 
folentargumenta}fit  hoc. 

Purpuricomus  Phcebus  genuit  inferiori  in  mundo  filiolumj 
quem  MajugenaMulcibronutricandum,&  Philyridxdeditadim- 
buendum ;  hunc  primodiim  jubemus  pofteritatem  omnem  curr. 
leonis  Eoicruore(quiex  continentide  pruina  cceleftina,  terreo- 
queteporeconceptus, inmarismediterraneirivis,  a  Lucina  JEo- 
Jo,  Ennofjga:6que  obftetricante,  obdufrus  fuerit)  capeflei  e :  exhii 
betenimhicMercuriumPhilofophorum,fpiritumillum  mundi  fe- 
cretum,  Syriacumque  rorem  ,  quia  fpiritus  ejuscircumdeditfa 
ciem  terrx,  &intcftino  illiuseduceturcolubertortuofus. 

Poftmodo  a  marcore  inutili  Amphitrites  falfilagine  feparare: 
ciimque  lixivio  purgare,  nonquidem  excineribusfageis,  quernis- 
ve,  eonimque  fale,  compofito,  fedmetallico,  quod  cazteriseft  du 
rabilius :  nec  fimiliterex  vulgarrlarice,  ateo,  quide  Parnafli  fca 
tebrj  petitus  (  abs-aliorum  indole  fontium  in  verticc  montis  exi 
ftcnreabungulaPrsperis  Medufxi  ingenerata)  quique  fub  juve 
ne  lliadein  glaciemcryftalhimque  abierit,  urpote  qui  fit  partiun; 
iubtiliorum,quamftagnantes,  lacunarumvepaluftres  aqua: ,  pro- 
pter  quod  ad  nigri  fqualique  philofophici  corporis  intima,  ad 
abluendum  ipfum,  penitiuspenetrarepoterit.. 

Tandem  Gemelliparam  pra:gnantem  Dcam  blando  tantispei 
tcpore,benignequc  ignefoverc,  donec  per  elementari^orbis  ro- 
tas,  artis,  naturarque  ftratagematc  adfextanguli  formam  Cynthi: 
fios,  Cynthixque  ros  in  indivifum  quoddam  confurgant  corpuf- 

culurrr 


H  Ij 

':  t 

'n:: 

re;i 

»ec 

rren . 

ttui 

ieci 


Cuu 

'rci 


PROSIMETRICUM.  fP 

culutii)  &  ftupendarum  virium  duplioncm  ,  mafculum  atque  foe- 
mellamediderincurrumquetuncilatimfeorfim^proquefuounius- 
cujuscunque  geniodecenternutrire,  fapone  fapientum  dealbifica- 
re,  lacteque  Virgineo  ad (olidam  ufque a:ratem  fccillare,  germano 
f  fuo  Pseani  ,  Cinnabarinfi  ftola,  Corallinoque  fatellitio  fqualenti, 
1  dcfpondere ,  ac connubiali  teda jungere  •,   hujus  namque  proliilco 
ingravidaraieminio  ubi,  elapfodierum  curriculo,  cumNeptuno 
iVulcanusinreconciliationem  redierit,  dequeOpe  Phcebi ,  Phce- 
^belqueparente  feu  nutricejupiter  Appollinem  &  Dianam  proge- 
nerarit,  exoptatumillum  tot  precibus  pretiifquePhcenicem,  qui 
,'  fibimet nedum  perpetuare  vitam,  fed &  humanam  prorogare  vale> 
1111  tudinem,  vereque  Aurca  revocare  valeat  iarcula,  enitetur. 

Maremeherclepncaltum,perplexum,  etiam  eruditiilimo  inna- 
bile  !  quanra:  hic  voragines,  &  abyffi  !  proh  quanta  profunditas ! 

:xln  Hic  Zanclaea  charybdis,  Scylla,  Capharea  (axa , 

iic  Hic  Cyclopan  fcopuli  cum  milleMxandrisj 

Et  nefcio,quid  labyrintho  ipfb  inextricabilius;  quomodocaptus 
tyronum  tantis  intricationum  fluctibus  exurgentibus  poterit  trans- 

w  fretare,ubi  OEdipodum  mens  propemodii  iufpenditur  &  fubfiftitr* 

.,  qualiter  mquam  mortalis  intelligentise  velapandentur,  ubi  im- 
mortalia  labefacTratacontrahuntur?  vahlaboremlaborumomnium 

] Alcidasorum  fupremum  &extremum !  hem  prseruptas  rupes,  hem 
naufragos  anfractus  !  O  imperceptibiU  periphrafi  ambages  Laby- 
rincharas !  omnia  in  hoc  monimento  magno  fubjeclafunt  crucibus, 
caillbus,cafibus,nihil  hic  intelligibilc,  fedquaquaverfum  inhofpi- 
tainibi  confpicimus  Dindyma,  pro  quot  hyperbatorumaltaria, 

3;  quot  icones  &echones/  hui  quotinhocperiftylio  exftruffce  exe- 
dre,  quot  emblemata  pidtitiis  fi&itiifque  hinc  inde  literis  con  ftgna- 

Pf'ta!  quis  leget  bcec  f  O  qualis  nodus  !  ipfo  fane  Gordio  indiflblu- 
bilior,polaifTicilis&omniacon(imilisHerculeo,  inquo  nec  prin- 
cipium  apparebat,  nec  finis,  qualis  &  fuifle  ferturGordius  ,  quem 
cum  Alexander  enodare  non  poflet,  enfe  diflecuit:  experientia 

H  2  poly- 


)ro 


6o  PRiELUDIUM 

polydxdalcaquiane,  ArgiTquecentoculis,&  ipfa  rhompha*a  Del- 
phica,  ad  Vulcaniahasc  vincula,  gryphofque  diflblvendos,  opuj 
crir,adcc  arcanorum  myflcria  perfabulofas,  ambagiofifque  fen« 
tentiasacvoccsillis  involutafunr*  plenihbriphilofophorum,  re- 
fcrra?  allegoriis,  diftcnrarparabolispagina:  fere  omnes,  tantaqui- 
dcm  limilirudmum  copia,  ur  nihil  pcflit efle cumulatius : 

Ego  iraquc,  ncquismihiflmilemquoqueinvidia^notaminurat. 
talibus  circumlocurionum  involutioniimque  palilogiisConfulta 
PrarteritorumPhilomagorumnoninnodabo,  fed  rupto  Pythago- 
rico  ftlentio,candidislecT:ifque  di!cipulis,paucis&planis  ,  rem  to- 
tamdeclarabo:  Hancigiturprovinciamreliclamcxplebimus  nul- 
lius  adminiculis,  fcd,  ur  dicirur,  Marte  proprio,  neque  cnim  quid- 
quamde  hacparteftri&edivulgatum,  quod  mihi  probaretur,  del 
iis,  qux  in  manus  meas  vcnerunt :  cum  itaque  aliqua  fpecics  utili» 
taris  nov'iterobjecl:ae{r,commoveri  me  necefle  fuit,  nec  vero  de«- 
fcrtarum  prorfus  rerum  parrocinium  fufcepimus  ;  non  enim  ho- 
minum  inreriru  arres  quoqueopperunt,  fed  lucem  Authoris  tan- 
tummodo  deftderant  ;  excipietis  eaproptcr  hoc  Orthomagio* 
pufculum  lucubrarum  hisjam  conrractioribus  Noclibus ,-  quoniam 
illud  majorum  vigiliarummunus  fub  noftris  aufpiciis  poftea  excu- 
detur,  &  gaudcbirisciincliarchio  hoc  aperro  Verfuum  meorum, 
quos  forticompofui :  ciim  ea,  quas  fparfim  tracTanrurab  aliis ,  rara 
atque  prarclara,  omniapariter  ad  meum  hoc  Metricum  preflumqjl 
transferam  fcribendi  genus.  Incrcdibile  quippc  videbitur,  quan-i 
tumrcrummagnarumhicvobiscancre  intendam,  pracipuum  ut- 
porchumanorum  votorum  puncTum  propherarc,  recondirilTimum 
iccrcrorumomnium  hujusmundi  thefaurum,  non  h)Cc,  fed  nudj 
&z  circumcife  propinarc :  eritvidelicetrurcmea  regula  fcu  teflera 
Jincarisac  certa,quaceuducciiloincedcrepotcritis  :Oclegantem 
vobisphilomathiamin  medium  producam,  quavclut  mandibulo 
aflniPhiiiftacosinfugamdarc,  portafque  gazae  arrollerc  valcbiris, 
luculcntiilimum,uti  opinor,vadimonium  fponiionis  mex  pra:fti- 
turus.  caproptertalcmmidecetpraebeatis  attcndcndi  fidem,  qua- 
lcm  hic  vobisprocemiorfcicntixforttcm.  Ve- 


PROSIMETLICUM.  61 

Veruntamen  ad  aureashas  dapesfruendas,  efl:  ante  omnia  om- 
m\im,quibuscunquefummacum  gloria  jucundam  huicpulveri  o* 
peram  navare,  paremque  fortunascommitterealcam,animus,  Ar- 
chimandritas  agere,  ciimque  Diogene  in  iladio  currente  curfum 
nonremittere,  qui  traditur,  etiam  inter  negotia  publicas  pertur- 
bationis,  proje&opalliolo,  pra;cincT:us  dolium  fine  morafuum,  tec- 
tiimqueverfatile  (inquo,velutidomiporta,perpetuoconclufus,  a- 
fnimum  potius ,  quam  vitam  agebat ,  haud  iecus  acafrixamens  lig- 

a?  Jieo  ccelo)  circumvolutare  huc  illuc  prarquam  ardenter  incepifle : 
hic  namque  fudare^  hicin  otio  gnaviter  occupari,  hic  multum  acti- 
tandonihilmolirftam  ferioomnialudo,utindolio,tanquamequo 
Trojano,  falus  Grxcice  incltidi  videretur  ;  ccepere  vero  ad  hxc  mi- 
rari  &  indignaricivium  plurimi,  qui  cum  ex  ipfo  qusererent ,  quid 
fibidemumvellet?equidem,edifleruit,commoveodolium,ut,  cx- 
terisaliquidagentibusjme  quoque  cerneretis  a£hiofum,  qui  enim 
nihil  agit ,  nibil  ejje  videtur. 

Magnificum  vero  &  divinum  Diogenis  di£tum  !  per  quod  non 
obfcureargutulus  ille  philofphus  indicare  voluifle  videtur,  Ana- 
charfidesfi  natura  domi  non  genuit,  arte&exercitatione  multa 
multos  adhuc  poflibiles  etiam  ipiis  Hermetibus  ^Egyptiis  Her- 
metiores,  &  velPlatonibus  ipfiflimisPlatoniores,quinullis  fradti 

31  laboribus,  nullis  pepercerunt  fumptibus,  nulliiifque  illos  improbi 
fa£H,utfalteifi  inceptum  exanimi  fententia  fuccederet,  piguit, 
tantus  philoibphisehujus  in  iis  afiurrexerat  ardor. 

Tria  reperiuntur  animalia  (inquit  Adamidarum  iapientiflimus 
Salomon,  quippe  qui  fapientiam  fuperne  adeptus fuerat)  qure  qui- 
demterrse  minima  vivunt,  fed  fapientiorafapientibus,  ea  funt,  for- 
..rnica,lepuscu!us,  iocufla,  flellio:  de  poilremo  hoc  verficulus  ex- 

•:    tat  eatenusj  jleliio  mamhus '  hititur3  e?  morjturin  csdibiis. 

Parcemiarum  autem  Salomonicarum  Scoliaflx  habentex  He- 

I  brseo,  aranea  manibus  nititxr  s  quxHunc  fereformantfenfum.  A- 
ranea  negotiofis  tenellularum  manuum  fuarum  telis  vitalitium  fibi 

:    parat,nec,quod aitParcemiaftes*pmergrediendum,quatuor  nimi- 

H  3  rum 


D 
DC 

iiii 


6i  PR/ELUDIU  M. 

rumha?cceanimaliaad  certamen  provocare  prudentifllmos  quos 
quepofle,  ignorantixquejudicareetiamcos,  qui  lapientiflimi  & 
videri  &  audire  volunt  •,   0  ipfa  fsMl  fafianiorafapwitibus. 

Inquoaranece  vilis&exilis  beftiolarfapientia  arfque  fir  fita?  ir 
co,quod,  tametfiin  aulisRcgum  morerur,  nihilomninomanuurr 
fuarum  laboreufquequourarur,  quo  longirurniorem  in  annos  plu- 
rimos  viramprorrahar,  immo  videri  queat  imprudenria:  incurrer^ 
calculnm,qu6d,fiquidem  mdomibus  Regumdegar,  ubiranra  ef 
ciborumcopia,  annonarque  affluentia  omnis,  illa  mhilofccius  uf 
quc  fcmper  folicite,  ufque  impigrc,  operoleque  mtra  vifcerurr 
fuorum  offlcinam  retia  texat ,  quibus  incautas  capiat  mufcas  ,  ui 
cruore  earum  propriam  fibi  coniervet  viram^quod  fieft  ita,  cui 
huic  animalculo  fapientia:  tirulum  tantum  fapientiflimus  tribuii 
Para^miafles?  Auguftumprudentis  cncomium,  &  gloriofum  fa 
pientisepithetumperoptime  mereturanimalculum  hoc  proagen! 
digenio,  quo  Spagirice  fru&uoie  viroserudit,inftituitqueSopha 
chymicos. 

Jranca  enim  manibus  nititur,  &  moratur  in  adibus  T^egum  :  tan«j 
quamdi&um-,  quidrefert,  quod  palatium  abundctlautitiis  ,  quocj 
affluat  delitiis,  habeatque  promptuaria,  quorum  hxc  rucTentuii 
in  illa ,  (i  ego  inter  hsec  non  mihi  manibus  meis  vidhim  quseritem  \\  ■ 
quem  ncquidquam  mihi  ex  ifto  aulas  rerum  omnium  luxu  promii 
fero,  me  ni  evifcerem,  nullafquenon  noc~tes,&:dies,ducendisfilis; 
contexendis  retibus,&  mufcarum  venationiimpendam,paribus-! 
que  laboribus  ac  cuns  alimoniam  mihi  conquiram. 

Hoc  ipfummet,muto  quodam  ingenii  fui  exemplo,  inclamai 
&  edocet  induftrios  Aurece  fapientia  confecratos ,  qui  etiamfi  exort: 
Deidignationevi6toriofamfedem,fortunatumque  obtineant  do- 
micilium  in  opulenta  Alchymia:  bafilea,ubi  fupremus^Operatoi 
adeo  magnificasdelirias,  tamque  fmgulares  favores  difpertit ,  ub; 
totfunt  magifteria,tanta  tinclurarum  meflis,adeo  fuperabundam 
fublimis  artisManna,pufillum  nihilominus  atquepauxillumexin. 
de  habebuntemolumenti,  niquoquepro  more  aranex  anticipi 

rinr, 


PROSIMETRIGUM.  c3 

•int,  fuamque  fudoris  partem  perfecerint,  ut  delitiis  illis  fruifci, 
inque  iftius  fcelicitatis  portum  penetrare  poflint :  Aranea  mani- 
)us  nititur  5  nifi  namque  magno  fe  ftudio  doclrina:  filius  defati- 
garitjdelaiTaritjdiligentiilimequeallaborarir,  erit  in  medio  tanta? 
:opix,  ceu  quidam  pater  Pelopis. 

%  f.  • 

ENimvero,  quia  tam  inextricata ,  Sc erronea viarum  omnia,qui- 
bus  ad  A  uream  illam  Jafonis  Regiam,copia?qy  cornu  contendi- 
|  tur,utciimhominum  myriadesmultae  inattenuatofemperftudio, 
nullonequefumptuum,  neque  difcriminumrefpe£luhabito,vexa- 
tionibus,  vigiliifque  plurimis,  atque  labore  indefatigabili ,  Sify phi 
faxum  vol ventes ,  Auratilis  Tufoifculi  majeftatem  contemplari ,  ac 
"eonquirere  defudarint,  &etiamnum  defudent,  nihilominus  vix 

?  uni,  aut  alteri  natuncporta,  rerrojecto  divinopeflulo,  referatafit, 
morigera  illa  Theano  uxor  evenerit ,  feu  acciderit  adire  Corin- 

i  thum,  ducatum  quendam  amufsimve  Ariadnaram  in  hoc  irinere 

finuofo,  erroriimque  Ma?andro,  nullo  via?  gnaro  duce  dato,  prasva- 

ricantibus^analemmatisinftar,  inquaminftartriformisProferpina? 

^probofcidisffaltuofisincompitisconrixas  ad  viatores  edocendos) 

ego  compendiam,reclamquefemitam,.acfchema  ftrictum  inibo,- 

quo  ufque  gravem ,  prsegnantemque  Thtlofophorum  Galenam  inve- 

nire  queant; 

mi"        «. 

lisl.        SiclegiturThefeus  monftrum  proftraftc  biforme 

m        Incafttim  feriens  obccecis  cornua  ventis, 

Inde  pedem  fofpes  multa  cum  laude  refiexit, 

ffij        Errabunda  regens  tenui  veftigia  hlo, 

iitt        Ne  Iabyrinthseis  e  flexibus  egredientem 

1&.        Tecti  fruftraretur  inobfervabilis  error, 

J1  Gratis  accepi,  gratis  tribuo ,  fapientiam  ftne  fid"rione  confecutus 
lC  fineinvidia  communico,  &  honeftatemilliusnon  abfcondo,  An- 
!J  :tcgenitales  quidem  noftri  non  nifi  difcipulis  devotis  monumen- 
ltt  ta  ambagionibus  pleniftlma,  proprio  abnucleanda  nifu,  per  quafi 

ma- 


64.  PRiELUDIU  M. 

manus  tradiderunt,  cgo  vero  hiulcabo  hic  lignum  latum, 

,    Adde  quocl  heptathyras,  feptem  velut  oftia  Nili, 

Et  centum  Thebarum  portas: 

Hcec  mea  porta  patens  nulli  claudetur  honefto, 
Tros  ,  Tyriufque  mihi  nullo  difcrimine  ridet. 

Hxcmea  lucerna  pendula,  ardens  Sclucens,  veratri  inftar  igna- 
vos  derepente  in  philofophos  tranfmutans,  &  ad  phyfiologan- 

dum  impellens  j 

Hac,  inquam,  noftra.  per  litora  curritur  Argo, 
Sic  tamen  ^Eoliis  tenfuri  carbafa  ventis , 

Ut  naufraga  fempcr,  arenofaque  nimie  loca  relinquamus ,  nec 
ita  in  profundum  velificemus,  ut  terram  omnino  deferamus,  fed 

Alter  remus  aquas,  alter  rafurus  arenas, 
Nempe  eft  medio  maxima  turba  mari. 

Ea  duntaxat  ex  cclebrioribus,qux  precise  rem  ipfam  vel  praxirf 
concernunt,  confe£tando : 

Principibus  placuifle  viris  erjt  ardua  fama. 

Utvidelicet  animos  cxcultantes  corroborare ,  ac  diu  mulriim- 
que  mobilitacos  mitigatoria  demulcere  dottrina  ,  adque  expe- 
dite  experimcntandum  (  quatenus  per  itiis  congruos  certum 
fuum  fortitum  adimpleant}  valeam  fufcitare;  at  nec  eo  quidem 
decreto,  ut  quxlibet  mox  monachorum  more  de  objcfro  textu 
fermociner,  inque  apricum  producam  exigui  corporis  vocular- 
que  viribus  :  efiet  enim  id  abruptis  Amphitrites  flucTibus  fragi- 
lem  ingenii  mei  cymbulam  committere, 

Immenfum  modica  pelagus  fulcare  carina , 
Et  parva  vacuum  penna  volitare  per  axem  ; 
An  non  eft  impar  Troili  congreflus  Achilli? 

Pkmxus, 


PROSIiMETRICUM.  65 

Pigm;eus,Satyrufveco]latusGiganti,  Chius  adCoum,  Darus  ad 
Entellum:  quid  enim  agat  agniculus  interlupos,  quid  pufio  la- 
ftensin  medio  molofTbrum,  fi  mater  vel  nutrix  non  patrocinetur  ? 
eflet  profectohoc  Echidnam  Lernsam  fine  viribus  Herculis  ag- 
gredi,  cujus  capite  attruncato  uno,  decem  fubinde  alia  cooriren- 
tur  >  neceftenim  aliud  mearatiuncula9dumcryptica  harc  univerfa 
rransvelificaretentomyfteria,quamlinter  quidam  angiiflus&exi- 
!is  vaftisprocellofillimioceani  jactatusgurgitibus,  mei  inquam  in- 

jnigcnioli  nihil  aliudaccinclio,  dumamethodicahsrc  reconciliare  ge- 
(lio ,  quam  audaculus  quidam  parvi  culicis  aut  cyniphis  volatus , 
qui  altius  folito  fe  tollere  nixus,ventorum  follibus  arreptus,in  ter- 
ram  dejicitur  &enervafcit. 

Quare  mechanica  tantum ,  infufurrandaque  per  Hermogenem 

njtangere  annitar,  adjungendo  pufillitatem  noftram  fublimitati  Gi- 

fd  gantum  Majorum  nofzrorum,  facile efienim  inventis  addtre  fuper  fe- 
nesintellexi,,-  inflnitusfim,  fi  fingula,  qucein  materia:  hujus  lati- 
fundo  adumbrari  pof!unt,cumclara  rei  veritate  &experientia  ex 
Authorum  interpretiimque  fenfu  pariare  voluero-,  fuffecerit  ut 
propofitum  profequamur  noftrum  ,  fatales  penitiorefque  lineas , 
quas  Dei  digitusTerrannfcripfitjin  remnoftram  plenius  enodare. 
Quia  nihil  ad  me fpe&at  fcire,  fpirentne  fub  aqua  pifces,  nec  ne, 
fitne  halex  an  balenaRexgregis  fquamigeri?  fitnefol  lapis  igni- 
tus,  utrum  verocurrusigneus?  Scfitne  verafaciesin  lampade  lu- 
nari,  Steccur?  aliaquehujufmodifexcenta,ex  quibus  frucKis  nihil, 
quam  labor  &  afHiclio  fpiritus ,  meraquepretiofitemporisjadturai 

m  parumquipperesreprefTk,  at  tempus  tritum  irrevocabile  nomen 

xtl  efl,  conteftante  Acacefio  Metrico , 

Damna  nihil  rerum,  fcd  pliis  fore  damna  dierum, 
Res  femper  rebus  fuccurrere,  nilquediebus : 

Traditur  Diogenes  Cynicus  fubtiliflime  femel  plurima  de  aftris 
apologantem  irriforie  interrogafie  ,  utpridem  e  plagis  cethereis 
venifiet  ,  utpote  tam  gnarus  politia:  cceleftis :  taliter  Thales 

I  Mile- 

Ui: 


al 


66  PRjELUDIUM 

Milefius  unus  idemque  illuftrior  interfeptem  fapientesGrarcia;, 
cum,pra:henfis  oculanbus  cofmocolophonem  vagafqueerrantium, 
fidcrum  finuationes,  atque  coruscantem  iftum  ftellarum  exercitum 
ad prafandum  ex iis aliquid  futuri,  modo Dii  innuiftent,in  contem- 
plationem  abforptus ,  fpcculabundius  intueretur  ,  in  luteam  fo- 
veam,quxantepedcsejuscrat,  ciim  forteincaute  illos  moveret, 
incidit,  tibiifque,  ut  dicitur ;  fra&is ,  rediit  ridiculus  domum ,  ob 
quodargutxcuidam  adftanti  vetula:  meritoludibrio  fuit,  quseju- 
reideumpatiajebatjqui,ciim  adjuxtapedespofitaobhrutesceret, 
cceleftia  vellet  explorare:  j  uvatne,  ut  itidem  illud  Prarpes  Poetafter 
acute  attenuet,  audire  ? 

Forte  Thales  celfi  dum  confpicit  setheris  ignes , 
In  luteam  foveam,  pede  caecultante,  labascit } 
Hunc  ubi  collapfum  quaedam  muliercula  vidit , 
Qujcveniebat  aquas  craterra  forte  petitum, 
Sic  fuperinfultans,  ciim  perveniflet  ad  ipfum, 
Alloquitur  falfa  caput  intra  voce  tremifcens.? 
Aftra  quid  ophtalmis  cceleftia  ftulte  perdgras, 
Non  fat  multa  tibi  terreftria  commoda  cernis? 
Diimque  futura  ftudes  aliis  prxdiccre  fata, 
Non  potes,  ante  pedesjaceat  qux,  cernere  foffam  ? 

Sic  piurimi  adhuc  nafuti  contemplanturccclum,  &  mille  nugato- 
rias  fubtilitates,  hic  omina  hiat,  ifte  &  ille  nominum inhiat  jurgiis, 

Alterrixatur  de  lana  fazpe  caprina, 
Propugnat  nugis  armatus,  fcilicet  ut  non 
Sit  mihi  prima  fides,  &  verc  quod  placet,  ut  non 
Acriterelatrem,fed  fiat  dottusin  omnes> 

Etinterim  ad  errorumfoflam,  in  qui  continuo  carcutiunt,  nihil 
2dvertunt,quousquctandcm  profineadinfaniam  redigantur  •,  hic 
cnim  dumnixos  aftrorum,  &vertigincs  ccelorum  accuratius  ru£ 
patur , 

In- 


PROSIMETRICUM.  6- 

Ingeniluftrandofentit  fibi  contorqueri  um. 
Ille&  lfte  demurmurandis  vcrfibus  mentem  vcrtit,  &  in  rabiem 
tncidit : 

Iftefibi  pangendopcdcscere  comminuit  brum. 

iProinprudentiusdixit  Pythagoras, Samius  iileScncx,  nobilifquc 
[nomotheta, 

Arduirate  fua  qux  fupra  nos,  nihil  ad  nos. 

ilk  [dem  hoc  hic  hautinconcinne  ufuvenire  poteft  illud  illuftris  Efc 
drar,adhuncfcilicet  ajcbat  Ange!us,fiquanta:  habicationcs  rcpe- 
rianturincordemaris,aut  quantarfint  venazin  principioabyfti,  ef- 
lempercunclans  te  ,  fortafiisdiceresmihi,ca:rula  non  cbivi,  tene- 
brofam  nec  defcendi  in  abyiTum,  nuncautemadhucnon  interro- 
gavr  te,  nili  de  iis, a  quibus  es  infeparabilis,  &  non  refpondifti  mihi 
de  iis  quidquam,  quanto  ergo minus percipere  potes alas  A Itiflimi? 
Itidcm&  ego  illos  panfophos,   qui  dequovis  vacuo  argute  ac 
iftute  difterunr,difputantque,ad  araneacea, ad  aquatilia  remitto, 
&dico3cedofu,  quiinaniaiiderum,qui  erraticos  aetherum,  aftro- 
rumquecurriculos,  &conftellationestam  curiofe,  tam  fcrupuloie 
fcrutaiis,  feclarifque,quomodo  fiat  ex  ovo  avistambellepennata, 
atque  avis,  cui fenum  ferculum ?  eccur  torpefcant  manus ,  utpri- 
mum  Narcus  inciderit  in  retia ,  &quarequoque  is  torpor,  manu 
aliquidgeftantibus,  impediri  pollit  ?  aliaque  id  genus  innumera, 
qua:  cafu  quo  fagire  nequis,  res  fuperas  quomodo  comprehendes? 
nunquidne  tu,  qui  fapientiam  ufqueencycliam  &  circularem  tibi 
arrogas,  relponderepoteris,  qualiter  terra,  quae  verticofa  gravita- 
tis  (ux  mole  deorfum  pendet,  in  medio  aquarum ,  librato  fe  ponde- 
re  fuftinefcat?  vel  qui  mel  apes,araneitelas,autbombyces  fuafi- 

.  ila  contexifcant?  quod  fi  autem  animalculorum  ,  vermiiimque 
opellasnoncapis,  quomodotantumtibitribuis,  divina:  ut  manus 
admirabiliftimacognofcierabstepofleprasfumas?  na^ifta  gloriofa 
fapientia haud  magno seftimanda eft,  non  multum  fiquidem  difTert 
ab  infania.  I  2  Ani- 


6$  PRjELUDIUM. 

A  nimofi  attamcn  vos,  qui  aufpicato,  auguratoque  in  hac  noftra 
naumachia  claflica  tantorumcfiepra:miatorestalentorum  pracele- 
gimini,  rclittis,  rcpudiatifque illis  vulgarisvexillilegionibus,  huic 
mcnfe  mese  honorificae,  perfpendidoque  convivio,  circumflua 
ciborjimluxuria&  dapfilitate  decoro(in  quo  fympofiarches  At- 
lamiadcs)  accumbite,  fcmper  in  Apolline,  fempcrincubiculo  So- 
lis  cocnaturi : 

Fercula  trademus  prcciispra?gnantiafuccis, 
Inftruet  Aurofashxcmeamenfa  dapes. 

Inclytum  illud  hauddubie eflet epulum,  & omnium  ore  celebrare- 

tur,  dignumquc,  ad quod  prudentes, fapientipotefque  vocentur ,  II 

in  eoPhcenix, privaillainterris  avis,  Arabia?que  deferta  pervoli- 

tans,  qua  r.ihil  m  orbe  rarius,  apponerctur -,  quid  igitur  de  convi- 

viohoc  Adcptorum  Ambrofio  dicetis,  inquoveretotiusuniverfir 

vivaxPhcenix,  folislunarque  Bofchas  ,  publica  in  menfa,  mandu- 

candaprofcrtur?  annedefimiliquisunquamcpulatione  loqui  au- 

divit,  an  non  ha:c,  in  qua  non  philofophi  &  pruden tes ,  fed  Reges 

ac  Monarchae  delitientur,  digna  ?  Dapale  itaque  Cleopatra:  con vi- 

viumapagefisantiquitas,  quod  Hiftoricorum  omnium  prxconio 

cclebratumeft ,  quodque  illain  gratiam  fui  Antonii  Alexandrix 

apparari  curavit,  in  quod  illati  fuerunt  uniones  duo  pra:ftantiflimi 

pretiofiflimique  centum  Coronatorum,  qui  millibus  &  amphus 

liccbant;  quandoquidemlonge  eminentius,  excellentiiifquecpu- 

lum,  hicquodinftiruitur,inquo  praxlariftimus,  qua:ftuofiflimuf» 

que  illc  unio,  natura:  totius  thefaurus,MeIe£lris  Trifmcgifta  orler- 

tur,uniovero  pcrfplcndidiflimus  ,  cujiifque  valor  vix  verbis  ex- 

preflilis,  &gemma;  margaritumquc  adc6egregium,ade6que  exi- 

mium  <k  Iuculentum,  ut  homo  fapiens  illud  emere  cupicns,  omnia 

fuaazrecommutct: 

Atcnim  tali  magnifica.  mcnfa  convivando  non  nutriemini ,  ni 
prcccs  prius  prafari,  Deum  placaritis  pra:falutaritifque  ,  qui  fo- 

kim- 


PROSIMETRICUM.  69 

itAum  amicis  ,  inauguratifque  hoc  bafilicum  ad  falutem  benedicit 
elJcpulum,  eoquidem  Minifteriarche,  omni  dubirationis  caligine 
<:.  'elegata,  haut  dubie  tunc  facile  pervenietis  ad  Paradifum  Ve- 
k  j"talem,in  quoTmoliacarpetisMalaexillo  Maronico  aureo  ramu- 

1  lo, 


Qui  manibus  nitendo  volens  facilifque  fequetur, 
Si  vos  fata  vocent,aliternon  viribus  ullis 
Vellere,  praedurovepoteftis  ftringere  ferro. 


Dives  enim  hic  termesdemeti  non  poteft,  nifi  ca^remoniofo  cum 
:ultro,  prxvio  Divino  Numine3  natura:que  lumine,  ipfe  namquc 
1/apidisduxeft,  &-laborantum  emendator;  Duce  itaqueillo,  cu- 
useftea:ternum  eft,  cujuspotentiaillimitabilis ,  cujiifque  fapientia 
>enitusadmirabilis,quitenetclavem,  cuftoditque  cardinem  the- 
auraricchujusTheriacesjinquoomnes  fapientise  gazae  s  quiquc 
ter  infantium  facit  fortunatum,  in  univerfitate  omnifcii  hepta- 
.echni,  &  omnium  ,  qua?  Apollineo  acceftu,  recefluque  reperiri 
jueunt,  facultatum  Encyclopasdiafta:,  mancipaminor,  hicerit 
equiffimus  Brabeura,ifto  Dogmatifte 

Vela  datoteNoto  portos  habitura  fecundos. 

Zolumbam  itineris  fui  du&ricem  ^Eneas  in  nemore  errabundus 
labuerit,  nos  in  hacumbrofa,  venofaquc  Alchymica  fylva  e  ccelo 
lobis  columbam, 

Phafidisad  flexus,Hermique  rubentis  arenas, 
^omitem  deftinari  poftulemus,  precantes, 

Efto  dux ,  6  fi  qua  via  eft,  curfiifque  per  auras , 
Dirige  per  lucos^  ubi  pingyem  dives  opacat 
RamusHumum////^  gemmantem  conicc  fruclu : 

I  3  Ccc- 


wm 


70  PRiELUDIUM 

Coclerafquc  hujus  candelabri  cynofura  ,  ac  vigidce  via*  Dynafte 
du£ti,  ad  ipfum  Tntonia.  tcmplum  corriculo  cbncertemus.  Mel- 
lificatricum  ingcniofarum  apum  indu(rriam3&  experientiam  hic 
fequi  defidero,  qua:  de  prcirantiiiimo ,  fragrantiflimoque  apia- 
ftn,  ac  rlorum  fucco,celluIas  fuas  thymino  mellc  conflipant,of- 
ficulatimque  colligunt ,  optima  &  melligena  abs  rancidis  fepa-( 
rantcs,  &:  utilia  tantum  traclantcsj  Atque  fic  hinc  jam  quidenu 
eft,  quamobrcm  libuerit  his  Orthomagiopufculis  facerc  epigra-i 
phen,  federitque  illa  venditare  fub  facula  vtntiiabrJ  Cbymici. 

Quemadmodum  enim  inllrumento  hoc  res  nihili,  filiquce, rc-iouro 
fegmina,  ftrigmenta ,  corticcs,  crafliorefque  exuvix  propulfan-: 
tur,  &  cxterminantur,  quodqueiarmentitiarum  qualitatum  vap-i 
pam  &  amurcam  fapit,foras  diftruditur,  ac  efarculatur,  puro, 
nudoque  nucleo,  &  meditullio  remanente.  Haud  aliter  ex  hoc; 
meo  centro,  umbilicoque  Adcpti  Corporis,  monftrofa.,confufa, 
abfona  magiftellorum  multorum,  fpheudoartificumque  exercita^ 
menta,  efrigmenta,  ne  dicam,  deliramenta  concellavi,  peniciis- 
c]ue  climinavi,  dulci  folum,  integra,  &  emedullati  farriturce, 
fcientiasque  pupilla,  ab  omnibus  parabolarum  pelliculis,  trans- 
lariomimque  tunicis  defsccata,  retenta,  inque  horreum  palmati 
portusuna  reportata,  ntque  inim  trituram  inftitiiimus  profter  JlrA 
mcn ,  fed  proptcr  fr:imtntum. 

Nolo  nihilominus  proptercahanc  empyriamlampadcmitafuc- 
ccndcre,  quafi,  quam  qux  hic  habeantur,  nulla  alia  magnalia, 
eaque  eximiaeflent  (nam  non  fum  adeo  ofcitabundusv  tamque 
dcgeneris  animi,hebes  auterTrons,  ut.negare  poflim  aut  vclim, 
in  univerfa  hac  hofpiralitate ,  nullum  tot  emolumentis  efYartum 
liudium  ,  quod  tot  nos  bonis-,  totque  donis  beet  ac  cohxredet, 
quam  unum  lllud  Philomagiac  exercitium,  qux  tanquam  myfre- 
riorum  thcatrum,  fccretorumque  fpeculum  homincm  heroum, 
iiKcgnimquc  confervat,  dcbilem  incolumitati  rcftituif,  natura: 
abdira  eruit,  animum  folida  fcientia,  fercnat ,  corpiifque  omni- 
bus  vitxclinodiis  cohoneftat  &coIlocupletat,actandcm  ad  lpfam 

Crea- 


?nr 


w 


p 


PROSIMETRICUM  7i 

Jt:>eatoriscognitionempertingere  patefacit}  fed  quod  metallo- 
fc|>um  metamorphofis,  feu  potius,  ut  vulgus  loquitur,  probumau- 
^ficium  extra  hos  Aphonfmos  prorfus  impofllbile ,  natureque 
Mire&e  bellum  indicat. 

;c(  Tria,  teftificatum  eft ,  antiquitus  celebrata  fuifle  impoflibilia, 
-I»  vertere  Herculi  clavam,  Jovi  intervertere  fulmen  ,  Homero 
h  erfum,  quibus  qui  quartum  addiderit,  multifario  fcilicet  Alc- 
;n  rymiftas  aurum  ,  argentiimque  inculpatum  effingere  pofle,  me- 
um  te.nebit,inde  &infcitiae,  infipientiaeque  minime  purgandos 
i«  »uto,  qui  lenimen  aut  pulvillum  'eorundem  cubitis  fupponunt, 
ao  uftinentes  videlicet,  vario,  diverfimodeque  probum  aurum  Sc 
ap  rgentum  per  particularia ,  ut  illi  arguunt,  conftrui  pofle:  quo- 
ro  iiam  ficuti  tales  quotquot  ab  inftituto  &  navarcho  nature  re&o 
k  ecedunt,  ita  quoque  oleum  omne ,  operamque  perdunt,hydor 
i  lydriis  ftillantibus,  Danaidumve  doliis  hauriunt,&,  uthabct  di- 
ii3  tum ,  Penelopes  penfum  refuunt,  illud  Sifyphi 

Sublimabundi  faxum,  neque  proficit  hilum. 

w!  ijufmodi  enim  prorfus  irritus  eft  /Eolii  Senis  labor,  qui  ingens 

jai  axum  in  montem  provolvere  molitur,adcujus  fuperciliumdum 

\n  )ropius  accedit,  rurfus  devolvitur*  Quoad  hoc  ergoomnes  Al- 

rhymiftae  merito  mendaciftae ,  inanefque  fufHones  habendi  ac 

fix  :enfendi,  non  nifi  opera  adulterina,  fcetiifque  fpurios  proflantes  j 

lia 

Prima  leo,  poftrema  draco,  media  ipfa  Chimaera, 

T         Cur  ego ,  fi  nequeo ,  ignoroque ,  poeta  falutor  ? 

lm 

§.  6. 
et  /~^  Onfimilia  itaque  notha  portenta,  fomniaquehac  in  aedelo- 
(li  <_>cum  non  habebunt,arborum  non  corrodam  ccrtices,neque 
ioi  tramentitiarum  fuperfluitatum  faburras-,  at  ofla  conabor,&me- 
iiri  iullas  intimas  pericrutabor ,  nova  nec  non  vetera  ,quibus  facile 
mj  quitque  Artem  Antiquorum  confequatur,  prolaturusj  inoraculis 
[J  vacabo,  narrationem  Philofophorum  Adeptorum  confervabo, in 
id  ver- 


:  :r.!. 

pi 

fflc 

h 


72  PR^ELUDIUM 

veriutias  parabolarum  introibo,occulta  Philomagorum  exquiram5 
£c  ia  abfconditisSibyllarum  verfabor.  Gigantum  noftrorum  poft- 
ncpotes  Pclion  QlYx  fuperponemus,  adjovcmpropius  acceilit- 
ri,  Hquatius  auribus  melos  accenturi. 

Quia  ad  hunc  iblum  fcopum,  unicumque  intuitum  hoc  metri- 
cumcompofui  holigopomenon,  cuni,  ut  Banauforum  &  Chymi-i 
corum  plurimi  (qui  nafum  Ariftotelis  autumant  ArtemChymi- 
cam  j  nafum  quidcm  cereum  undiquefecus  flexilem  ,  duclilem- 
que)  ab  impenfis  fumptibus,  ac  inianis  (adfit  vcriverbio  fidcs) 
laboribus  avocentur;  tum.vel  maxime,  ut  certificentur  fins;uli,, 
qui  hortos  hos  Hefperidum  omniobkclamentorum  luxu  fcaten«| 
tcs ,  aut  pcndulos  Semiramidis,  Adonidis,  Alcinoi,  Phasacia:,  Ma-,  u 
hometisvc,  paradifos  quondam  pras  delitiarum  compendio  ha- 
bitos,  ingredi,  dumosquehos  plusquam  Herculeos  tentare  <Sc  ex- 
antlare  flagrant,  dudlore  Delio ,  atque  ingenio  acerrimo  opus,tf 
habere,  Diisquepropemodum  profatos,acTheophilos  efie  debe-LY 
re,  hoc  cil,  Dei  dilecTos ,  devotosque  efie  oportere,  qui  refra>  D 
natione  externorum  fenfuum  fuccidant,  refecentquc  omnia  in- 
citamenta  malorum,  humili  mente,  &  fimplici  Tonanti  obfe- 
cundantes ,  inviolatis  ipfius  praceptis ,  in  quo  totius  indubie  phi- 
lofophica:  navigationis  fummarium  confiftit,  fcilicet  ut  Chriftia- 
des  Creatoris  iui  continuo  fit  memor,  futuri  etiam  am,  &:  fum- 
mo  ftudio  perpendat  prasfentis  vita:  fugacitatem,  cadivitatem- 
queeorum,  qua*  mundi  funt,  cum  oculo  ad  asternaj 

Nam  opus,  quod  hic  tangitur,  tantce  virtutis  eft,  &  energia?,, 
totque  prodigiis  pollet ,  ut  non  in  poiTe  volcntis,  nec  currentis,  ^ 
fed  in  velle  miferentis  Deifervetur,  harc  utpote  Sphingis  ami- 
gmata  ,  etiam  OEdipis  graviflima  non  nifi  intuitu  annutiique 
Altifiimi  difiolvuntur ,  qui  tantum  gazarum  impertit  &  com- 
municat,  non  ut  propudiose  lubricitatem  carnis  ("cujus  cuilos 
Afmodxus  )  aut  Aphrodifia  colamus,  non  ut  in  vertice  pretiis' 
arcium  ,  Mauioleorumque,  aut  Damafcenis,  Porphyriacis ,  fuf- 
fitisvc  veilibus  pollucibiliter  niteamus,  Sc  volutemur  in  feri-1 

co, 


n 


PROSIMETRICUM.  75 

b ,  byfTb,  cocco,  oftro :  aut  auro,  gemmifve  calcaribus,  ocrcifque 

.oftris  fulgentibus  efThcnes,exleges,  &:  legirupse  fuper  inimicos 

iumphemus  ;  ncque  utinter  ma£teas,inter  fyflitia  cum  Hclio- 

•abalo&Philoxeno  delicate,  afotosque  heluemur,  iifque  abuta- 

jur,atututamur  juxtajura&  dicas  juftitixdivinse,  nec  enim  ap« 

prata  8>z  extenfa  profundit  manu  clementiflimus,  dile&ionifque 

lenifTimusDeus  totius  fublunaris  naturarreditus,  hujiifque  orbis 

f  blecTamenta  adruinam&excidiumeorurn>quosnitibundusmor- 

s  fux  talento,  &c  eftufione  vivifici,  facrofandUque  fangvinisfui, 

n  triftiilimo  tartarei  tyranni  fupplicio,  in  novaj  libertatis  refrige- 

umreftauravit,  &  ab  ipfo  perditionis  Erebo,  arrumnariimquc 

jyflb  relevit. 

£x  quo  quidemmanifefhimevadit,quamobrem  totmilliesmil- 

bus  ad  illud  Oiibalise  pellicis  pharmacum  ,  Delixque balnea  ac- 

?fliis  praxludatur,  nonutiqueideo,  quodhoc  olochryfum  minus 

lolycalleant  (aufimenimmihi,quivixfum  Philofophorum  cce- 

am,  &  neque  fcientia,  nec  ingenii  fcelicitate  venditare  me  pof- 

im,  omni  ambitionis  ja&antia  fepofita,  iftud  inaugurare)  fed 

^  ropterea,  qudd  vel  mente  praedicta  pura  non  aufpicentur ,  aut  fl 

^  :  rorte,  quod  humiliori  loco  oriundi,  quibus  fimilibusvacare  ne- 

li  itum,  Fruftra  namque  venatum  itur  fine  canibus,  caflibufque 

:  invita  Minerva,  pifcatum  abfque  hamis&retibus,  aucupatum 

1  rtra  vifcum,milvumve,nundinatumfinemarfupio,  aquatum  ad 

lteos  citra  craterram  ;   eodem  modo  inane  eft,  &  pauperculo 

iafi  impoflibile,BafilifcumPhilofophicum,fine  divitiarum,quan- 

lm  fatis  efl,  communi  inftrumento,  excludere  velle : 


Nam  mare  Marshominumeft,  Regina  Pecunia,  nauta 
Navigat  incertus,  qui  caret  hujus  ope. 


12 
iti 

:: 
21 
»11 

lh. 

m-Juc  inexaturabiles  illse  mortalium  partes&artes,  huc  omnes  illi 

lij  ldefinitiGigantei  aufusvergunt,  tendiintque ,  hanc  uno  cuntti 

ei  :e  clamant,  &  amantj 

1 


;4  PRiELUDIUM 

Da  Deus  hos  lasd  loculos  turgere  moneti , 
Unicus  hic  clamor,  folus  &  eft  hic  amor. 
Proin  fcite  femel  Diogencs  olim  interrogatus ,  cur  aurum  palle- 
ret?  qui  j.  multos,  refpondit,  invenit  infidiatores, 

Utpote  follicita:  tu  murva  occafio  vita*  es, 

Ob  te  immaturum  mortis  adimus  iter,- 
Tu  vitiis  hominumcrudclia  pabula  prasbes, 

Semina  curarum  de  cute  nata  tua. 

Veruntamcn,  ut  rette  inproverbio,  eflnervus  mundi-,  operiimquc 
heroorum,ut  enim  avis  non  poteft  evolare  implumis,  fic  nequc 
tyro  abfque  argentoj 

Haud  facile  emergunt,  quorum  virtutibus  obftat 
Rcs  anguftadomi,  tenuiquc  pecunia  panno. 

Per  quod  docere  Poeta  nos  voluit,  quod  paupertas  fitimpcdimen 
tumingeniis  excellentibus.  Ad  docT:rinam&:  virtutemeft  gravi 
tas,qua:trahitdeorfum,  nullum  pauperie  durius  eft  onus,eftofTen 
diculum  ad  honorcs,  ad  dignitates  > 

Nam  parent  opibus,  quas  qui  conflaverit,  ille 
Clarus  erit,  fortis,  juftus,  fapiens,  etiam  Rex. 

Exiens femel, fi placet, forum circumfpice, quidquid  humanis  ufi 
bus  cornmodum,congruumque,  idomne  arc  venale  eft.  Offici 
nasingrederc,  nundinas  contemplare,  quidquid  oculis  delefta 
bile,  quidquid  cupiditatiacccptabile,  idomne  pecuniil  mercalc 

Tanguntur  narcsmajoris  odorelucellis 

Addiverforium  diverte,modo  femel  farcina  t-ua  argentifona  au 

diatur, 

Mox  tibipercipiesconclaviacun&a  patcre, 
Olfaclo  nummo,  quafi  vifo  Principe  fummo, 
Difliliunt  valva?,  nihil  auditur,  nifi  fal  ve. 

Quid 


llljl 


PROSIMETRICUM.  7f 

iuidquiddelitiarum,quidquidcupediarum,  quidquid  palato  ac- 

eptum,etiamex  ultimisfinibus  terrx,ad  tinnitumpecuniarum,ad 

P^&cem,  tintinnabuliimque,  quod  in  tabernis,  ad  manum  advolat  j 

Maflica,  Chia,  Comata,  Mofella,  rubella  falerna, 
Quidvis  intrepide,  nummispra?fentibus,  opta  y 

^eniet,  &eveniettibi,feujuftum,feu  injuftum,  fiverc£bum,fivc 
urvum. 

"Mutnegra  cum  murva  facient  rectiflima  curva , 

1  rametfi  velformofasinftarFIora:,&auricomas  inftar  Aurora:  cu- 
•eretis, 

Moxeritin  veftris  formofa  corinna  lacertis, 
Namque  &  amatores  Reginapecunia  reddit. 

feriiHma  ergo  iftafententiacujusdam,  cujus  videlicet  verba  dulci 

(ulciora  ambrofia  :  Divitia: ,  dicentis,  ut  impedimenta  funt  im- 

™  >robis,  ita  bonis  funt  adjumenta  virtutis s  Alius  fane  efTe  atque 

fe  terum  facile  alius  potuiflem  ego,ni  paupertatis  pondere  depreflus, 

Opprobrium  magnum  paupertasquidlibet  urget 
Etfacere  arquepati,  refpectum  perdere  ccgens, 
Precelfeque  bonum  virtutis  deftruit  ufum : 
Simplice  me  videas  natum  Tatre,  &  in  tenui  re , 
Majores  pennas  nido  extendifle  loqueris, 
Ut  quantum  generi  demas,virtutibus  addas, 
Summis  multa  viris  me  non  facienda  patrafTe 
Corporis  exigui,  cenfiis  nullius  alumnum : 
Pondo  premit  dextra,  Iseva  geftantur  at  alse,  • 

Ut  me  plumalevat,  fic  grave  mergit  onus,- 
Ingenio  poteram  fuperas  volitare  perarces, 

Me  nifi  paupertas  durateneret  humi. 

Quantumcunque  proinde fint  quidam philomathac,  fk  alati,  id  eft, 
nati,propenfi,atque  inclinatia  naturaadhoc,vel  ad  illud,  ac  amba- 

K  2  rum 


76  PR^LUDIUM 

rumctiamalarum  remigio,  cquis  &  mulis  ,  toto  orbe  profequen- 
do,vchementereo  contendant,  in  pulveretamen  perpetim  Pal- 
ladisiftitogatx' milites  harrent,  nunquam  mafculefcunt,  fed  pe- 
detentim  reptantes  patiuntur  duplex  cum  ftadii  labore,  &  cum  e- 
gcftate  cerramen,  vixqueunquam  gloria:culmen  attingunt,quoc 
paupertatis  onufculo  defetifcantur,  &  prceterea  Meccenatum  rari- 
tate,  velutRemeliginibus  naves,  alioqui  velis  remifque  celerrime 
iturx,  retardenturj  Partum  vero  perdifficilem ,  Scograveacae- 
lumnofum  pauperium ! 

Ecce  Cleanthcs,  potius  Phreantes,  Philofophus  ille  Stoicus  : 
nonne  pecunise  penuria,quam  in  chartam  emendam  exponerer 
cogebatur  ea,  qux  aZenone  audierat,  offibus  boum,  teftifque  ficti- 
libus  infcribere? 

Similiter  Plautus  Poeta  ille  Comicus  feftiviffimus,  omni  fa-i 
lium  laude  maclatus  ,  nonne  &  is  ob  paupertatem  addictus  fuit 
mola:  afinaria:,  ciimque  vacabat  ab  ea,  fine  ulla  temporis  intcr- 
capedine,  fabulas  componebat,quas  vendebat?  idemquoque,  ob> 
JiriozftOi  fuitque  in  me  multo  verius,  adco  ut  meritiffirne  canere 
poilim, 

Pauperibus  prarceptor  ego,  quia  ftudui  pauper  , 
Cum  deerant  nummi,  exponebam  induua  venum. 

Inquam,  eadem  quidem  exempla  multo  ih  me  fuifte  eviden- 
tiora,  qui,  m^rifiam*  nifi  continuo,  perque  omnes  adolefcentino! 
vitae  mcrc  annos,  pra:  zelo  mufarum,  plurimas,  incredibilefquc 
adveriitatcs,  Sz  tenuitates  fuerim  perpeffus,  innurrieraquc  cor- 
dolia  habuerim,  ac  quafi  aquis  tribulationum  integerablorptus; 
congerie  calamitatum,plcneque  afrliclionis  mceftitii  oculi  oftus* 
cati,  noftu  &  die  in  profundo  Pimplx  fui,foliifque  in  alienis  oris 
crravi.in  campos  fcccdens ,  ac  fubPapilionibus  degens,  finere 
&a:re,finefacundo  in  viX  convena,  qui  pro  vehiculo  ,  cum  ta- 
men  fulatium  fit  mileris  focios  habere  pcenarum. 

Immoj  modo  referrefas  eft.  Antifthenisillo  didaculo  difcipulo 

re- 


PROSIMETRICUM.  77 

!  'Crum  omnium  egeno,longe  quandoque  miferior  fui,  illi  quip- 
joe  dolium  femperdum  tornatile,  quod  ad  folium  folis  herbacfol- 
fjftitialis  inftar  circumagebatur,  reliquum  erat,  mihi  vero  ,  proh 
<  dolor!  prce  nimia  faspicule  mendicitate,  vix  porca  quaedam  vi- 
minea,  fub  quam  gallina  cum  pullis  fuisfuccubare  poffit,  fuppe- 
"jjitavit:  erat  illi  tunica,  pallio!um,quod  fupenus  circumfterne- 
"bat,  mendicabulorum  fupellex  ftipes  ,  peraquc  panaria-,  mihi 
lautem  nihil  frequenrer  horum  fuit ,  non  modo  non  vifus  Dio- 
fcene  ,  carterum  &  quovis  pannofo  mendiculo  pauperior:  poft 
ilremporis  aliquantulum  ,  at  cum  Phrygibus  ,  ccepi  ftatum  ,  ca- 
jfiifque  meos  multiim  ingemifcere,  &  vacuas  fsepe  palmas  com- 
cplodere  ,  pedefque  incertis  greflibus  quatere,  nunc  hanc,  nunc 
jillam  capitis  partem,qux  mihi  nihil  pruriebat,  adfcalpere,  &  ore 
ifemiclaufo  fingultiens,  nefcio,  quas  querimoniasebalbutire,  laf- 
«Tus  in  die  anguftia?  mese  gemibundus  crebro  triftiore  anima  pc- 
iR  iies  me  ipfum  inclamavi: 

Hei  mihi!  cur  unquam  didici,  libriimque  relevi, 

Literaque  eft  oculos  ulla  morata  meos ! 
Alchymiae  ftudium  ftolidus  quid  inutile  tentem? 

Res  Laris  eft  lauti  nulla  relicla  mihi: 

Terra  arida?  colonus  fum,  ut  quid  me  torqueo?  vix,  aufim  dice- 
>re,  tot  perfecutionum  adoriibus  Alcmenades  odio  Junonis  fub- 
actus,  quam  ego,  modo  his,  modo  aliis  irapetuofis  afHiclionum 
'nimbisj  accedit,qu6d  pii.  fenefque  Parcntes  mei  hoc  ambo  an- 
no  ad  plures  profeclri,  finiftre  aliquando  informati,  lugubri  oppi- 
datim  fchemate  ,  quirituosifque  fufpiriis  fuis  abs  rubicundulis 
madidulifque  oculis  meis  lacrymarum  ferventium  diduxerint 
rivulosy  O  ii  arboribus  ac  arvis  femel  fieret  loquela!  atteftaren- 
tur  utique,  ingravefcentibus  indies  dolorum  aculeis,  tanquam 
defpectiflimum  me  circumforaneum,  vironimque  noviflimum, 
feu  trivialem  Allobrogem,acriiis  quamRomulidas  a  Saturnia  ob 
raptum  Ganymedis  Phrygis,  divexatum,  difcruciatum : 

K  3  Non 


ki 


UM 


78  PRiELUDIUM 

Non  fi  mille  mihilingvce  fint,oraque  mille, 
Curarum  fpecies  cunttas  perftringerc  poflTem, 

Verbis  valeamadumbrare,nedum  enarrare,  totum  pene  meum 
vivcre  flcre  fuit: 

Adverfis  tot  adunatus,  quot  barbula  fetas, 

Quotque  meum  cirrata  occiput  arma  gerit  >- 
Ovula  ranarum,formicarumque  bacillos 

Vere  mihi  pofTes  dinumerareprius, 
Quam  mala  laflatus  paflim  quibus  obrutus  orbe, 

Extera  dum  luftro  fidera  folus  inops. 

Ah  quotiesegofletibusuberibusfaucius,&ambefus,  catpas  ede- 
re ,  in  luclu  ac  planftu  heautontimorumenos  atque  Hcraclitus  | 
compertus! 

Frigidulo  potius  numerabis  gramina  Majo , 
Multa  paludofis  fitqueutarundo  locis, 
Et  quot  manevagis  culicesconfultibus  errent, 

Quotque  micent  calido  vefpere  certus  eris , 
Quamtibi  mcerorum  notefcat  creta  meorum, 
Florejuventutis  quos  bene  paflusego. 

Quam,inquam3credideris, ut  multa  illo,  Heradaus,  etymo  fue- 
rim  complexus,verbum  vere  abbreviatum,  6  quot  comprehendis! 

I  nunc,  &faciasaurum,  pretiofaque  mille, 
Niterisexcelfumqui  culmen  adire  Sophorum ! 

Noxa  itaquemea,  documento,  amicifque  monitisomnes  rccipis-  |t 

cunto,&ediscunto, 

Qucis  eft  cunque  nimis  dcprefla,  &curtafupellex, 
Refqueanguftadomi,  faperehaut  fublrml  wwifqtiam, 

Vitare  illam  Alchymiamtanquam  demeflbriam  floris  adolefcen- 

tia:  ,•  cum  Dxdalis  Sc  Icaris  e  Creta,  aut  carcere  Minois  non  evo- 

lare, 

Si 


PROSIMETRICUM.  79 

Si  jaceas  plano,  non  erit  unde  cadas  , 
Daedalides  fublime  nimis  dum  fertur  in  auras, 
Dasdaleum  vitreis  murmuradhasfitaquis. 

Sii  aliis  aliquando  cum  ignominii  velint  efTe  ludibrio  &  manci- 
)ium,  quemadmodum  ego  nunc,  qui  videlicet  portavi  pondus  diei 
k  azlhis,gnaviterque  in  vinea  vacavi,  &  jam  alter  metet,  ac  quideoi 
argiter,  ubinihil,  aut  paucifllme  faltem  infeminavit ,  inque  labo- 
■es  meos  introibit  >  Ego  perdius,  pernox  executus,  acconatus,  au- 
us,  alteri  jam  autem  pretium,  falariiimque  fudoris  mei,  &  lucri 
:ontinget  }  Ego  mellificavi,  in  coitione,  confli&uque  femper  no- 
piflimus,  Scjamalter  eritprimusin  mellibus  meis,  pradifque  po- 
riundis. 

Has  ego  fcirpo  rofas,  alter  fibi  fumet  odores , 

Sicfibi  gallinse  non  parere  ova  folent, 

Nec  vslccx  fibi  fic  ubera  ladtis  habent; 

Sic  fibi  bombyces  non  fua  filatrahunt, 

Sic  vos  nec  vobis  bajula  fertis  equi. 

Atqui, praefagio  quemquam forfan  hic  penes  fe  tacite  trafraturum, 
[emper  utpote  efle  eos,  qui  fubfidiari  facile  pofilnt  &  velint,  modo 
uperreiftd^interfortunazacMinervasamantiores,  candide  com- 
iclmunicetur :  adftipulari,exvotoPhilofophosfatis  (qui  ubicunque 
^mnia  fecum  ferunt , 

Et  quibus  omne  folumpatriaeft,utpifcibus  unda, 
Utqucavibusvacuoquidquid  inorbe  patet ) 

Tn  occafione  tali  ade6exiguumrequirente,progredipofIe:  eftato 

Ariftippiphiiofophi,  cui,ubidie  quodam  exegiflet  mercedem  la- 

boris  fui  i  Dionyfio  Rege  Sicilix  talentum  auri,  quomodo  tu ,  in- 

quitRex,  cumfisphilofophus,aurumamepoftulas?  fapientes  ta- 

,  men  locupletat  ipia natura,  non  videris  imitari  caeteros,  qui aurum 

,  &  opes  afpernando  ,  prasdicant,  philofophis&fapientibus  nihil 

.  unquam  deefle  pofle:  Refpondit  ille,  tinni  mihi  primo,  quod  abs  te 

peto, 


i$ 


KK' 


80  PRiELUDIUM 

peto,  talentum  auri,.&  tunc  objeclioni  tuae  fatisdabo, aufiim  ita- 
que  ubi  acccpit,  dixit  •,  Non  mirare  Rex,  quiaPhilofophi  docent, 
iapicnribus  nihil  unquam  defore  pofle,  rattonabiliter  hoc  ajunt, 
nam  fcmper,  fineque  magna  difficultate  reperirepoflunt  eos.qui 
ncccflitati  ipforum  fuccurrant. 

VErum  ha:c  &  confimilia  occlamanti  in  promptu  ,  fuumque 
manetremonftrandi  os}primb  namque  talia  nunc  non  appa 
rent  tcmpora  * 

Terra  malos  homines  nunc  educat,  atque  tenaces, 
Veriiis  inverfbnnnc  quselibet  ordine  fiunt, 
Quantum  quifque  fua  nummorum  fervat  in  arca, 
Tantum  nunc  habet  &  fidei,  nam  raditur  Orbe, 
Plurima  fraus  nunc,  nulla  fides,  invertitur  Orbis, 
Ima  fimul  fummis  in  nequam  diruta  Mundo, 
Inverfa;  feries  funt,  ftatus,  ordoque  rerum , 
Dum  fincera  malis  fobolcs  poftponitur,  &  dum 
Per  cundtos  reprobi  populi  vectantur  honores, 
Ipfo  femet  agon  Mundus  deluditur  ipfe. 

Ficri  hodie  videtur  in  mundo,  qucmadmodum  xvo  Salomoni-1  -t 
co,  pluris  quippe  animalia  fiunt,  quam  erudiri  &  literati , 

(Oppida  ubique  canes  venerantur,  nemo  Dianas) 

Coctores  piuris,quamDocl:ores,  Arcades  pluris,  quam  Ariftotc- 
lcs  ,•  Glauci,  quam  Socrates  s  fcurrx  ac  audaculi  pluris,  quam  ho- 
nefti  &  verecunduli ,  quia  iniquitas  regit  Mundum  ,  &  hypocri- 
fis  imperat,indignipoflIdent  dignitates,ignorantesdominantur 
doclis  ,  fapientes  vero  reguntur  a  ftultis  ,*&  equi  judicantur  ab 
afinis:  Scelcrari  ftant  in  culmine,  vitiavigent,  virtus  eft  vitupe- 
rio  -,  mendaciloqui,  logodxdalique  laudantur,  veritas  &  honeftas 
exulant :  fapientes  expe&ant  ante  fores  divitum,  non  divites  ad 
oftium  fapientum. 

En 


H|UI 


PROSIMETRICUM  Si 

En  it  dives  eques  plauftrjs  rhedifque  curiilis, 
Pone  Plato  peditem  raptat  Ariftotelem. 

n  ardibus  opulenti  Epulonis  canes  catterxque  befria?  laute  lur- 

rabantur,  &  mifellus  ac  lacer  Lazarus,  vir  innocentiilimus,  Dei- 

|ue.  delitium  fingulare,  ante  januam  illius  lupiens  tmoriebatur; 

feteriiis  profecto  etiamdum  in  domo  Mundi  res  peragitur,quam 

juondam  in  Epulonis  palatioy  nam  immites  ,  improbi,  impii, 

rui  canum  &  beftiarum  ritu  vivunt,  cupediis  delitiifque  redun- 

lant,  heluantur,  epulantur  -,  miticordes  vero,  Deique  fervi,pau- 

>eres,  &■  humiles  pras  fame  pene  pereunr,  extremaque  neceflita- 

le  premuntur  j    Vah  ecqua  ataxia  ha?c  &  dyfpraxiain  murido  ! 

:cquis  abufus,  ecquse  turbatio,  ecquod  chaos !  Fortuna  favet  fatms: 

ncpti  potiuntur  honoribus  ,  frolidi  fuftolluntur,  adque  dignita- 

es  decernuntur  j    authentici  autem  in  infamia  &  opprobrio  vi- 

^unt:  fapientes  abdicantur,  &  amuniis  deturbantur,ignari  im- 

)eritique   adoreis  donantur  :    bardi  lenonefque  locupletantur, 

Dxdali  ver6  a  pileis  pedibiifque  funt,  &  fapientes  ad  extremam 

iecidunt  egeftatem:  equi  pro  beneficiis  folicitant,  at  afinis  pol- 

icitantur,   digni  negliguntur ,  &  indigni  ut  habiles  judicantur, 

nventiones  do&drum  ,  proboriimque  uti  nugae,  ut  anilia  com- 

nenta  ridentur,  &  confilia  ftultorum  ut  oracula  ampledhintur* 

Vlundus  proinde  nonne  optime  democratia  baptizari  poteft, 

in  qua  quisque  fapremus  efle  &  prasefle  vult  ?  an  non  regnum 

sft  male  ordinatum  fophiae  ac  poliriae  expers  ,  in  quo  homines 

brutales  ,  appetitus  qui  fuos  brutorum  inftar  fequuntur ,  preci- 

piunt ,  gubernant ,    fapientibiifque  leges  prazfcribunt  ?    Nun- 

quid  ,   inquam  ,  ad  vivum,  ut  verbo  perftringam  ,  proftibu- 

lum? 


it 


In  quo  Tartareos  ob  nummos  omnia  fiunt, 
Vix  ubi  confpicias,  qui  non  tangatur  amore 

L  Ar- 


U  PRjELUDIUM 

Argenti  aut  auri,  potioris  fpeve  lucelli, 

Quid  faciat  ftultus?  fapiens  Sc  munere  gaudet, 

Ob  nummos  patitur  fibi  rumpier  hymena  virgo, 

Ob  nummofque  locant  ingvina  nudaLupae. 
Ob  nummos  Vetulo  nubit  pulchella  puella, 

Junis  &  ob  nummos  vir  quoque  ducit  Anum: 
Ob  nummos  homines  animas  &  corpora  vendunt, 

Ob  nummofque  vides  quodlibet  orbe  geri. 

In  quo  funt  homines  ficut  limaces,vei  illecebrae  argentaria: ,.- 

Qhg  non  cohnt  amorem,  Seduohnt  datorem; 

Non  bamant  ocellos ,  Sed  amant  locellos  j 

«S/  cares  locellis ,  Non  places  ocellis : 

Nam  tenax  glabellis  Eji  manus  pnellis. 

Tantifper  adolefcentulum  amant  foventque  lubricum, 
Dum  porrigif,  quod  poflidet,  &  poflidet  quod  porrigat* 
Si  quid  feras ,  acceptus  es,  fi  nil  feras,  exclufus  es , 
Si  quid  feras,  amator  es,  fi  nil  feras,arator  es> 

Si  bene  difcutias,facies,  non  uxor  amatur, 

Non  glabra  pellicula,  aft:  fcabra  pecuniola 
.  Taida  fiquis  amat,  non  fe,  fua  credat  amari, 

Thais  amore  carens,  munus  amantis  amat : 
Thais  dorophoris  comis,  quod  fi  hinnit  inanis, 

Thais  in  adverfum  comprimit  ufque  pcdes. 
Curia  Mundus,  ubi  per  munera  munia  dantur, 
Hon  nummos  &  opes  Hebraica  lingva  vocavit, 

Or  aurum  Galli,  prodiit  hinc  &  bonorj 

Ut  vulgare  habet  Grazcorum  adagium,  femper  profpere  caduntlovi 
tax/Ilt. 

Diligitur  nemo,  nifi  cui  foeliciter  omne  , 
Cenfibus  exundans  omnibus  ille  placet: 

Pluris 


Ib 


PROSIMETRICUM.  8* 

Pluris  cnim  nunc  fiint,  quam  prifci  temporis  xvo  , 

Dant  vel  amicitias,pauper  ubique  jacet: 
Suntque  Diis  proclivia  cuiiclra,  reclivia  cuncta, 
Ad  ie  Magnetes  velut  omnia  Ferrea  praenfant, 
Ad  fe  Magnates  ita  quadibet  Aurea  raptant, 
Ad  fe  ficque  mifer  qua:vis  faftidia  capcat. 

um  obfecrationibus  loquitur  pauper  ,  &  dives  efTatur  rigide , 
juidquid  enim  dicunt,  quidquid  faciunr,  ab  omnibus  laudatur, 
accepratur,  five  bene,  five  male, 

Nemo  malus  fcelix,  quis  dives  non  facit  apte  ? 

Humilis  locutus  eft  fenfate ,  &  non  eft  datus  ei  locus  ,  locuples 
[ocutus  eft,  &  mox  omnes  tacuerunt  ,.&  verbum  illius  ufque  ad 
nubes  perducitur,  pauper  autem  locutus  eft,  &  dicunt ,  quis  eft 
hic  ?  pauperculus  ille.  Hemmortalium  peftilentiam,  fed  ofce- 
lerata  filiorum  Ads  rlagitia!  accidit,  proh  dolor,  ut  divites  fe- 
deant,  pauperes  ftent  retro,  toga  holoferica  ante  forum  fe{c  ven- 
tilet,  lacera  ante  januam,  ante  feneftram,  claudatur  cito  lapide 
Lazarus,  ut  ne  fceteat,  vel  exhalet ,  nefcio  quid  Aiphalticum,  aut 
Mephiricnm. 

Vah  probrofa  nihil  paupertas  durius  in  te, 

Quam  quod  ridiculos  homines  facis  atque  rudentes. 

Beindh  dicendum,  nullos  habere  amicos,  qui  paupertate  obrui- 
tur. 

Dileclros  mutuo  nullos  habet  ille  fodales, 
Qui  femper  queritur  quod  fibi  pauca  pecus. 

Cur  nullus ,  qui  Hecalen,  nulla  eft,  quse  diligit  Irum, 
Nempe  quod  eft  hic  egens,illa  quod  eflet  inops: 

Ciim  femel  fapienti  cuidam  fuiflet  diclum,  duos,pauperem  nimi- 
rum  &  divitem,  fummos  efCc  amicos,  aftute  arguit,  hoc  efTe  non 

L  2  polTe, 


84  PRjELUDIUM 

poflTej  quia   divcs  alioquin  pauperi  opes  fuas  communicareti 
quaproprer  pauper  &  dives  nunquam  rire  confpirant, 

Non  bene  conveniunt,  nec  corde  morantur  in  uno 
Diviris  ille  puer,  pauperis  ille  puer, 
Si  qua  voles  apre  nubere,  nube  pari, 
Eft  ld,  amjcitias  &  tibi  junge  pares. 

Qux  enim  pars  diviti  ad  pauperem,  ecqua  communicatio  cab 
bi  ad  ollam  ?  quod  fi  fe  colliferint,  confringentur;  ditiori  ita 
que  fe  focium  efle,  nihil  pejus  eft,ut  evulgavit  orbi  miraculum 
illud  antiquitatis,  omniumque  Regum  Rex  Juda  juftiflimus  idul 
mauis.  Denique>  quod 

Fronti  nulla  fides,homini  (ic  nulla  prophano, 

Oportet  moderno  tempore  vulpinari ,  Archimandritas  agere. 
Argi  vel  Lynceos  habere  oculos  ;  multi  fiquidem  bilingves,  & 
inftar  Cerberi  trifauces  funt:  Difficillimum  item,  ex  vultu  foloj 
pauculaque  converfatione,  hominem  noiTe,  nifiquis  forte  fene^ 
ftellam  Momi  in  pccTore  geftet,  ut  fpcclantia  lumina  ad  cor  uf 
que  transmirtat,fed  ncque  Dii  lurnus,  ut  omnia  arcana,  §c  prae- 
cipue  humani  cordis  abyflum  perfcrutemur, ubiplurcs,aufim  di- 
cere,  vertibilitates  ac  volubilitates  funt,  quam  in  ipfo  Eunpo: 
quod  tamenEuripi  fretum,uniusduntaxat  diei  nccTifque  fpario. 
iepries  ferunt  redire :  Plures  inquam  fkxus  ac  reflexus,  quam  in 
quatuor  flmulPiiniilabyrinthis  :  quinimo  nullus  Mxander,  nul- 
lus  labyrinrhus  adeopcre  intricatus  ,  adeoque  implicitus  :  null 
vorago  adco  obcarca,  nullum  mare  adeo  profundum,  nibilran 
dem  adeo  impenerrabilc,  adeoque  impcrforabile,  quam  corhu- 
maniTm. 

Nam  inter  vias  clivins,ambagibu(quc  retoftas  fine  aberratione 
ulla  inccdere  grave  quidcm  cft  &  diflicile  valde:  attamen  cum 
pcrfona:,a  quibus  fcirando  eo^nofcere,  atatfve  conjecTuris  adexf- 
tum  pervenirc  pofiumus,  reperiantur,  iperanaum  eft,  nos  tan- 

dcm 


,1: 


'Ut 


PROSIMETRICUM.  .8? 

em  evafuros  :  Enimvero  cor  humanum  diverticulis  ,  anfra&i- 
ufque  plenum,  pravum  &  infcrutabile  quotus  cognofcct?  Quis 
rgo  cogkatione  illud  fuperpenetrare ,  quis  pcrTpeculari  pote- 
jit?  quis  ab  errore  ullo  audeat  vindicare?  &  quod  adhucpejus, 
[uas  ad  viarum  direttionem  conftituta  funt  figna,  fcpe  nos  du- 
unt,  &:  feducunt,  atque  a  refta  femita  abducunt:  pulchraenim, 
;ratiofaque  facies  cor  fane  benignum  &"  amabile  indicat,  fed  fi- 
rnum  eft  fraudax,quiafallax  gratia,&:  vana  eft  pulchritudo: 

Pelle  fub  agnina  latitat  mens  fcpe  lupina: 

ingva  quidem  ut  dux  hujus  femitse  fe  offert,   fed  varios  con- 
leclit  Sc  concinnat  dolosy 

Non  tot  ventivago  ftabulanturinarquore  monftra, 
Quot  fcelerata  dolos  lingva  frequenter  obit. 


am  vero,  ex  omnibus  cordis  adinventionibus,  mala?  cegriiiscog- 
ipfcuntur,  homo  namque,  quantum  poteft,  qua:rit  eas  femper 
ei1  :elare  &  palliare.  Expifcamini  femel  in  deliquia,  &  huic,  alterive 
nalam  fuam  mentem  objicite  ,  mox  rationum,  cauflarum,  late- 
m  >rarum,  argumentorum,  mantelorum  mille  umbracula*in  prom- 
\*  ti  funt,  quibus  prava  intentio,  &  vulpinus  animus  honeftiflime 
'eftiatur:  nulla  enim  perverfitas,  nulla  aftutia  rationibus  caret, 
rix  vitio  ulli  fuum  deeft  palliolum  ,  nequitiae  &  fallacire  pene 
lulla:  non  formofo  prartextu  excufantur ,  nulli  latebra  fui  dcfti- 
uuntur ,  nemo  non  aliquid  argumenti  obtendit ,  quod  cxoi  bi- 
averit,  omnibus  nimirum  va/culis  fuum  invenitur  operculum, 
pfo  meridie  ,  mero  claro  tenebrae  denfiflima?  fuperinducun- 
:ur,  &  dies  tam  artificiofo  fa?pe  noclis  fchemate  invoivitur,  ut 
:erti(limam  cfle  juretis  eclipfm  j  quot  autem  ejusmodi  cclipfes, 
'  Deus,  hodierno  tempore  eft  cernere  ! 

JEvo  vidclicct  nimiumquam  vivitur  beato  ,  vix  quifquam  Ci- 
niftre  agit,  &  intenditj  vel  fane  nemo  fe  oblucinafle  fatetur,  & 

quam- 


3o  PRiELUDIUM. 

quamvis  fraudulenter,  atquc  etiam  nequitcr ,  &r  perverse  fiaiv 
plurima  ,  ea  tamcn  fpeciofiflime  femper  operculare  novimus 
nam  jam  ufitati,  &  notiilimi  artificii  cft  ,  juftitia:  cercam  nafurr 
decoro  fpecillo  affi^ere,  culpam  a  fe  in  alium  derivarc,  quotidia 
ni  moris  eft,crafliillma  mendacia  finceriflimis  nominibusobtexe 
re,  frequentiflimum  j  hic  fodinas  pollicetur  tibi  aureas  ,  auxili; 
omnia,  ncc  ferreas  femel  praftiturus,  fed  nec  digitum  autpederr 
moturus,  quare  nihil  melius?  quam  fua  per  fe  curare,  vel  plant 
intcrmittere. 


Rem  Lapidis  reris  cum  multis  pofle  manere  ? 
Non  bene  cum  fociis  Alchymia  atque  Venus. 

Jaclanda  fuper  folum  Dominum  cura,  &  ipfe  enutriet, 

Hunc  mutare  fidem  nunquam  palinodia  prefllt> 

Difficillimum  enim  cft  in  hoc  inconftantia:  theatro  mundo  br> 
nos  aliquos  repirire  amicos,  ficuti  diflicile  eft,  in  flne  Autumni 
invenirc  flores  primi  Vcris;  quia  fxpiflime ,  qui  magnum  in  noj 
proferunt  favorem,  &  negotia  ufquemodo  promovere  ftudent . 
nihil  fperant ,  nifl  ut  omnia  peflum  cant .,  funt  fane  amici,  quafi  C 
conchylia,  quse  crefcunt,  crefcenteluna,  deficiente  eadem,  defi  y 
ciunt: 

Umbra  velut  fequitur  radios  perSolis  euntes, 

Cum  manet  hic  feptus  nubibus,  illa  fugity 
Sic  comes  eft  facibus  fortuna:  mobile  vulgus, 

Nube  quibus  tefris,  protinus  illud  abit, 
Tempore  foelici  multi  numerantur  amici , 

Sors  dum  dextra  perit ,  nullus  amicus  erit. 
Alternis  tumeant  fi  turgida  carbafa  ventis, 

Eque  ruo  voto  profpera  cunfta  fluant, 
Mille  tibi  focios,  centumque  videbis  amicos, 

Cognatus  cuivis,  ac  Dominellus  cris, 

Afl 


PROSIMETRICUM  %7 

Aft  ubifallacis  fbrtunae  Numine  verfb, 

Lasva  femel  velis  flaverit  aura  tuis, 
Tu  qui  jam  circum  fueras  tot  cinclrus  amicis* 
Et  modo  Cognatus  qui  Dominellus  eras, 
I       Hsec  a  fola  tuis  triftanter  dicla  reportas, 

Faufta  dies  bone  vir ,  cogor  abire  domum. 

fjuam  ergo  diu  tu  divitiis  afHuis,  &  torrente  fortuna?  abundas, 
^mnes  velut  limpidiflima  aqua  ad  te  invitas,  ubi  evanuerit ,  al- 
eumproculcant  > 

Dum  favet,  &  blandis  plaudit  fortuna  labellis, 

Magnifkas  ultro  cuncla  fequuntur  opes , 
Quamque  diu  fortis  fons  eft  ftillando  liquores , 

Ejus  aquas  omnes  abfque  quiete  petunt. 
Aftubi  diftabuit,  remanent,  necpofcitur  ulli, 
\  i  Centenis  comitum  qui  modo  cinctus  erat. 

Scilicet  expendunt  utilitate  fidem , 
NilfiMagne/enw  ibis  Homcre  foras. 

Ed  fatis  Iongum  jam  videmur  in  his  fpatiati  pratis,  ut  autem 
&  e  proprio  femel  flofculum  decerpamus  horto :  Experimur 
hymifta? ,  &  eft  veriflimum,  quod  maxima  fit  conformiras  au- 
um  inter  &  argentum  vivum ,  Sc  quidem  tanta,  ut,  cum  aurum 
ift  extra  ignem ,  quocunque  etiam  loco  argentum  vivum  fit ,  il- 
ud  quafi  quserat,  quatenus  ipfi  fe  uniat ,  &  adhaereaty  atvero 
juando  illud  in  fornace  vivificamus,  &  punficamus,  hoc  in  fu~ 
num  verfum,  illud  deferit^  ita  omnino  fit  in  omni  hujus  orbis 
imicitia,ei  fiquidem  non  obftante,  cum  tu  velutaurum  in  ignem 
rribulationis,  adverfitatis,  vel  anguftia?  ingrederis,  ficlus,  fucofiis- 
}ue  amicus,  tanquam  Mercurius,  inquam,  uelut  alter  ille  fer- 
vws  fugitivus  te  derelinquit,  &  in  fumum  fatifcit,  ftcque  folus 
relinqueris  in  clibano  serumnarum  tuarum: 
Quoniam  vero  noftrum  fubiimus  viridarium  ,  juvat  &  ahos 

adhuc 


IllL 
!DC 

:nl 

'IB 

ict 


3 


88  PRiELUDIUM 

adhuc  inde  depromere  rlores  }-  cum  amicorum  par  nobile  vidi 
iet  olim  Spagiricx  philofophise  illudabftrufifiimum  mareThexIiM1 
phraftus  ,  e  quibus  unus  opibus  inundabat,  alter  vero  rerum  tci  itf 
nuitate  afHigcbatur,  jocabundus  ait>/4m;cz  fi  funt)  quorfum  tunc  alte  !&' 
ita  dives->alter  ita  inops  e/i  t  oftendere  volens,  ubi  iincera  figillatu  anr? 
amicitia,  adverfirates  &  profperitates  communes  efle  deberc,  ne  Hc 
a:quum  efle:  fed  contra  amicitia:  jura,  a  divite  pauperem  &  inc  ircun 
pulum  amicum  deferi.  itrap 

Verus  amor  miferum  nunquam  demittct  amicum.  wf 

Profundius  hoc  fuccedamus  rofetum,  videamufque  de  amor«  M 
quid  quafi  quidam  Deus  philofophus  Plato  nofter  dicat^-  illeii  va: 
dialogo  amoris  ait,  dmor  mmietatis  ejl  &  voluntatts parens ,-nonequi  flpoi 
dem  fatis  hic  capio  ,  quod  dixit,  fi  nimietatis,  cur  fimul  ftatin  tn 
&  voluntatis  eft parens ?  ego  econtra  potius  dicerem,  Amor  volutt  k 
tatuejlp  nimietatis  parens :  at  abfit  hoc,  Plato  divinus  divine  hi«  irid1 
locutus  eft,  quando  dixit ,  Amor  nimietatis  cfl  &  voluntatis  parensi  :uoc 
quod  tantundem  eft,  tanquam  protulilTet,  apud  eum  ,  qui  veracij  dili 
ter  amat,  poft  omnia  pro  eo,  quem  diligit.  profufa,  poft  omnmi 
ab  illms  honore  &  exiftimatione  impenfa  &  erogata,  reliquumn;; 
manere  folum  plura  profundendi,  impendendi,  &  erogandi  de 
fiderium,idque  tam  magnum,tamque  candidum,  ac  fi  nihil  pra 
fudi(rct,impendi(Tet,  erogaflet  nimietatis  &  voluntatis parcns:  Hic 
hic  efl  veri,  germanique  amoris  lapis  Lydius. 

Sed  unicum  duntaxat  adhuc  profine  ac  quafiin  corollariu 
Rofario  hoc  cxiturus  Icgam  florem.  De  Heliotropio  ,  cui 
reconditas  <k  flupendas,  variasquenature  proprietates,  Veterej 
quoque  nomina  indiderunt  diverfa  ,  pafiim  notum  eft  ,  quod  fi 
Solis  amans,  ut  quem  a  crepera  in  creperam  ,  aque  primo  ufqu 
ad  occafum  ortu  ,  avidis  fpeftare  ocuiis  nunquam  definat,  tan- 
quam  a  Solis  afpc&u  vita  illius  tota  pendeat,  Sc  hoc  illi  viver* 
fit,  quod  fcreniflimum  illuftriflimumque  iftum  planeram  videat 
fed  iorfan  ,   utrum  tunc  foliim  ad  folem  convertitur  heliotro- 

pium. 


PROSIMETRICUM.  8p 

!l'Q  Lum  f  cum  abillo  pulcherrima  ftellantium  radiorum  circumve- 
ft  itur  luce?  nequaquam,  ait,  arcanorum  ille  naturae  curioiiis  ftu- 
jni  ioriifque  obfervator  Plinius  i  quantula  ha:c  cnim  benevolentia 
^fi  >ret,fifplcndicantem  tantiim  Phcebum  prono  capitc  devenera- 
lllai  ;tur  ?  • 

Mi  Heliotropii  miraculum  multoties  memoravimus  cum  fole  fe 
4  :rcumagentis,  etiam  nubilofb  die:  quanquam  nubes  fein  medio 
itraponac,  &  graciflimi  dilucidillimique  fideris  afpcctum  ,  veluC 
immam  per  invidiam,  occultet,  ne  cernendi  cupidiflirmis  illius 
os^perfpicere  adipfum  poflic,fequi  nihilominus  illud  non  defi- 
mo  it,  fcd  obnubilo  quoque  die ,  cum  omnia  vencus  mifcer,  medias 
ille  lter  injurias,ad  amicum  planeram  deflccTitur,  quid  ita,  quihoc? 
eqt  ifpondec  Plinius  5  tantusftderis  amoreft,  exquo  fic,  ut  nubilum 
ati  on  minusj  quam  ferenum  profequarur;  Si  rutilum  admirabilis 
'A  lanetam  planta  tunc  folum  fequeretur,  cum  is  illi  fulgidus  velut 
ehrridec,  nullum  ea  re  exortis  amiciria?  daret  argumentum,  fed 
ni  uod  die  etiam  nubilofo,  quafi  fubmiflb  ad  reverentiam  capitc, 
ra  i  illum  quaquaverfum  acclinec  ,  tametfl  tempeftas  intcrjectu 
m  ubium  videre  prohibeat,  id  veri  ac  finceri  luculentifllmum  a- 
uu  loris  eft  indicium,^<*  tantus  ftderis  amor  eft:  tacito  itaque  floris 
id  ujus  monitu, 

A  pulfu  debet  cognofci  verus  amicusj 

Jon  dextm,  profpericacum  &  fceliciratum.,-  dum  quis  fcilicetfor- 
iui  una  potitur  fecunda&valetudine  bona,fubque  prolixo  Deo  re- 
i(  usomnibus  hujus  virx  afHuit,fed  a  pulfu  Iw^ibque  eo,  fiquis a- 
:n  licum  dilcxerit  conftanter,  etiam  ciim  illum  averfata  fuerit  for- 
il  iuna,  &bonis  omnibus  enudaverit,adqueexcitasredegerit,  &in 
\i  friendicabulorum  ordinem  dejecerit  y  hsec  integerrima  eft  ami- 
anitia,  haec  fincera,&quse  magnam  mereatur  laudem,  diledTio,  hic 
tj  asvis  lapis  Lydius. 

Scilicet  uc  fulvum  cencamus  ia  ignibus  aurum, 
Tempore  fic  duro  eft  experienda  fides. 

M  Qui 


90  PRiELUDIUM 

Qui  tibi  nudato,  tibi  fuppetiatus  egeno, 
Hic  raros  intcr  dandus  amicus  crit. 

Fallaccs  funt  cnim  &  falfifilmx  hx  tux  amicitix ,  quas  tibi  tenv 
pore  abundantix  reconciliafti,  6  vanitatum  vanitas,  6c  inanita- 
tum  inanitas  !  has  hominum  velle  curare  confvetudines?  nuga 
liint  merx,  puerorum  pulegia,  occupatio  otiofifTima ,  &  fraudi 
bus  pleniflima, 

Qui  per  vina  tibi  eft,  per  munera  factus  amicus, 

Hic  quod  amicitix  fidx  fit  rerene  pefrus? 

Quxrit,  amatque  fcyphos,  &  vina,  &  munera,  non  te, 

Si  dare  defiftas,  ceffabit  amicus  &  ifte, 

Et  pennis  abitum  corvi  aggredientur  hiantes : 

De  his  haud  infcite  exprefllt  quidam ,  Vultures  rcvcra  funt ,  cx- 
fpcflant  cadavcr^apes  volantcs  ad  dapcs-t  cum  Vulturum,  apumque  in 
morem  prxdx  pappifque  inhient :  Hem  rem  jufta  redargutia 
ne,  ne  dicam,  Novercali  dignam,  6  peftem  &  fcelus  anathema- 
tizandum  !ad  quadrimeftre  vel  trimeftre  cum  hirundinibus  apud 
homines  nidulari,  etiam  in  domibus  pauperum  modulari,  hyemc 
autem  algida  appropinquahte  ,  homines  dcrelinquere  ,  &  tan 
quam  adulatores,  tempore  tentationis  abfcedere  !  Atque  fic  2 
planta  pedis  ufque  ad  cacumen  capitis  mendacii  argumenta  mil 
le  in  homine  reperies  5 

Tu  quicunque  igitur,  noli  confldereMundo , 
Labere  fallaci  fi  gerisOrbe  pedem. 

Fides  fiquidem  rara  eft  in  mundo  ,   &  amicus  verus,  qui  omnil 
tcmporc  diligit,  ut  rarus,  fic  carus,- 

Rarus  homo  tcrris,  qui  verus  habendus  amicus, 

Quin  imo.  ut  unica  voce  vadum  videre  valeatis,  Omnia  menda- 
cium  funt  veritatis  colore  fucata.  Obite  orbem  &  infpicite,  ple- 

>>  nifli- 


lei 


PROSIMETRICUM.  pi 

ifTimus  eft  fimulatione,  dolis,  hypocrifi,  fraudibus ,  mendaciis, 
arvis,mangomcis  peribnatorum  gregibus  repleta  ubique  omnia, 
erborum  &  cazremoniarum  nullibi  non  plurimum  eft,  parnm 
hantatis  &  fidei,  verba  fpeciofa,  cazremonia:  blanda?  funt,  fed 
or  amarum  natat  fclle  :  Non  igitur  immerito  harc  hypocrifium 
♦fficina  mundus  in  iacra  fcriptura  diiTimulator,  mendax,&  ioipo- 
tor  baptizatur,  quia  exteriori  facie  pulchraiane  omnia,  blanda, 
inceraque  oftentat,  atqui  emptorem  circumvenit,  cum  intusfce- 
litatem, faftidium, fucum,  mendaciumque  tegat ,  vah  vafer  orbis ! 
Lt  certe,  an  non  re  ipfa  id  mihi  non  raro  accidit,  &  expertus  fui  ? 
>ra:cipue  vero,  ciim  anno  Domini  1657  Amftelodamum  in  Hol- 
andiam,  &  1662  Londinum  in  Angliam  appuliilcm ,  viaticoque 
neo,  quod  fuerat  tenue,  propemodum  abfumpto  (nec ,  unde  lu- 
rarer  fumptum,  fcirem , 

Nam  non  rarus  eram  gallinse  £}|us  alba^ 


itn  nftar  hirundinis  tempus  vernum  prsevenientis, 

Cui  fuerat  fat  abunde  res  non  vidta  labore, 

Jed  relifta)  publice  perurbem  fchedas,  inPhyficochymicis  me 
)peram  exerciturum,  hac  affigi  curaflem  formula. 


PARi£NESIS    ad     PHILOSOPHI./E 
A  L  U   M  N  O  S. 

i.Kl  On  legitur  a  divina  munificentia  majus emanafle donum 
]_\|  fapientia,  quapropter  antiquitus  ipfa  ,  prx  omnibus  hu- 
ius  mundi  divitiis,  maximo  femper  habita  seftimio  ,  &  expetita 
fuit ,  ut  liquido  e  monumentis  philofophorum  antiquorum  (qui 
de  divinoMagico,  cceleftis  fux  Artis  veraci  antiquitate,inviola- 
ta  veritate,  &  iingulari  nobilitate,  mirificaque  prarftantia,  cum 
''  miraculofis  &  incffabilibus  conjunda  fruftibus  ,  prolixum  infti- 
tuerunt  fermOnem)innotefcit,atque  colligere  eft. 

M  2  2.  Vefti- 


92  PRilLUDIU  M. 

2.  Veftigiis  igirur  prsdeceiibrum ,  Seniimque  noftrorum  in. 
ftcndo,  fimplicihac  animadverfionc  norificare  volui,  vetuftoru 
medicla  Magorum  orrhodoxis  ,  le&ifque  ingeniis  interpret; 
vclle,  fuper  myftico  corum,  veriflimo  tamen,ienfu,quema?terri 
typis,allcgoriis  parabolis,  p.riphraiibiisque  obtec"him  &  obvelii 
tum  iverunt  ,•  qua:  eft  mbftantia  illa  temperata,  quam  nonpotej 
ignis  violentia  ieparare,nec  terra:  fscculentia  defcedare,  nec  aqi: 
limofitas  alrerare,nec  conraclus  aeris  obumbrare,  qui  omne  ccs 
pus  edurum  mollefcit;  &  molle  indurefcit,  &  fugirivum  figitu 
fcedumque  colluftratur  candore  mirabili^qua:  dictatft  a  patre 
philofophorum  propheta,  totius  foriitudmis  fortitiuio  fortis  ,    qt 
iridem  cft  illa  veritas  occulrara  a  poeris  ,   nominatim  in  fabu 
Gorgonis,Jafonis,&  Medea:  de  Aureo  Vellere,  eftque  de  nat 
ra  Solis,cor,  &  forma,  &flosSolis,&  Arbor  Aurca,  de  qua  fi  fr 
e~his  auellanrur,   novi  ilicet  recrefcunt  ,•  &  hic  eft  iconifmus  il 
luteus,  qui  femper  in  igne  durefcit,  &  ha:c  imago  illa  cerea,qu 
in  eodem  hqueicir, 

Utlutum  durefcit,odoraque  cera  liquefcit 

Uno  ,  Sc  eodem  igne,  infumma  ,  hoc  eft  illud  forte  &  fortif 
mum,  quod  omnia  vincit,  &  ad  fe  trahit  ,•  hocque  eft  illud  fep 
ratum  a  fuo  corpore,de  quo  tanta  mirabilia  philofophi,  proph 
ta:,  poera?,  reliquique  cecinerunt. 

3.  Eja  igitur  dotlrina  filn9pergite,  jam,  jam  inquam,  janua  coj 
nivet,ad  ftupenda  &  abftruia  naturar  percipienda,  temere  acc 
dire  ,  cadoque  ut  alter  fuftulit  Aurea  cuftode  viclor  Mala  T 
rinrhiusjita  eviclo  langvore  fordido,  difpulfifque  infcitia:  caftri 
una  mecum  e  portufolvite:crunt  enim  verbamea,tanquam  ve 
ba  fspienris,  conclufionefque  mca:  novaz  &  inaudira: ,  certacq 
veritatumin  hac  materia  determinationes. 

4.  Ca:teriira  pra:ter  hxc  jam  enarrata,  quce  conccrnunt  Ph 
lofophiam  philoiophorum  primorum  fuper  fccrcro  fccretorurr 
erudit  quoque  prxfentator  hujus  difcipulos  in  philofophia,  qu 


PROSIMETRICUM.  93 

'«  sin  univerfitatibus  di&ariconfvevit:  Poterunt  itaque  Domini, 
3Uiercarores,  mercatorumque  filii  huic  fc  magiftro  infinuare,  ex- 
^(•enfifque  magnis,  qure  liberos  foras  ad  academias  amandandos 
en  omitari  folent,fuperfedere,cuiquefiet  ex  beneplacito  fuo,  talia- 
^  [ue  audient,  qualia  fe  nunquam,  ab  orbe  condito,  a  quovis  pu- 
°hlice  doceri  audiflefponte  fatebuntur&c, 
iqi 

cc 

»  P  R  OT  R  E  P  TICO-M  E  LOS 

re 

qm  ^ D 

PHILOMUSOS. 

ali 

i.  Q  Icut  in  exigua  pi&or  quandoque  tabella 
ij     Unverfas  propera  hneat  arte  plagas.  . 
Aureus  Eois  oritur  qua  Cynthius  undis, 

Occiduoque  fuum  fupprimit  amne  jubar  : 
Sic  &,  neUarei  \lu\arum  roris  Alumni, 

Qua^libet  Aonii  muneris  acta  mei 
Hacce  repentina,  vilique  fiudebo  fchedella 

Poplite  declivis  rumigerare  genu. 
Pulcher  ab  accinctis  redivivus  Apollo  caballis, 

Pulcher  &  effcetis  cum  juga  laxat  equis> 
Pnlchra  Venus  rcfei  quum  lucet  nuntia  Phcebi, 

Piilchraque  cygneis  Cynthia  vecla  rotis  : 
Pulchrior  at  quarvis  prseftans  fapientia  vifa, 

Pulchra  quid  a  femet  fola  feratur  habensj 

•Hoc  uno  haefitans  Herillus,  fapienriam  ultimum  bonum  efle  de- 
fenditjnec  rem  ullam  aliam  per  fe  expetendam,  condecens  con- 
'Yenienfque  cenfens,  quatenus  propter  fe  folam  amaretur^ 

i        Ipfa  quidem  fophia  fibimet  pulcherrima  merces,  &c. 

M  3  2.  Quem- 


)i 


5>+  PRALUDIU  M 

2.  Quemadmodum  ergo  fieriamat  inter  indigcnas,  aut  qi 
funt  quapiam  probe  in  urbe  noti,  rarius  fcripto,  vel  pagellisqus 
ftuari,  nec  ulhs  negotii  fui  fitum  philyraceis  mdiciis  aufpicari,e 
parte,  quod  quisque>eorum  fatis  feria  nofcat,  partim  &  propte 
lllubentiam,  ieu  verius  pudibundae  mentis  rumentiam,quia  ietri 
per  proprio  in  patrio  ftridet,  quod  hofpito,  vel  alieno  ridet ;  Si  I 
ediverfo  extcrorum  ea  eft  confvetudo  advcnarum  ,  ut,  quarcij 
primum  crepidinem  allamberint,  fociimque  aut  locum,  quo  an 
navigabant,attigerint,plurifariis  cominiis  confultis3cceptifve  viti 
iux  partes  figniticent  -,  nonnulli  choragiis , corollisj  nonnemine 
foris,  loculis^aliquammulti  etiam  (quos  videlicet  prolixius  fortu 
nceNumen  afHavit)  literis  demum  recommendatitiisad  amicos 
ad  antiquos:  compendiario  nemini  non  quamcontentifllmeftu 
detur,  ut  ftatus  fui  aleam  promovcat. 

3.  Quando  ego  itaquelitato,  ac  finiftro,uti  timeo,  aurasaucu 
pio,  nuperrime'  huc,  fed  prorfus  peregrinus  appuli,  &  nundini  me 
conditio  de  more  vulgi  negotiari  vetet,  atque  viciffim  patroni 
caream,necfautores,  quicauflam  fervefcere  faciant,  habeam,fchc 
dulis  his  ha»Jt  intempeftive ,  neque  famen  arbitrato ,  veriim  po 
tius  uti  fato  ftri&us,  Meccenatum  vice,  utor,  inque  horumhypo 
thccam  illas  fuccenturio. 

4.  Quibus  quidem  membranulis  omnibus  Artisamatoribushi< 
operam  rncam  vendito,&c.  Sic  volante  calamo  fubtexuit  tridua 
nusBritannici  fidcris  hofpes&c.  Cumprimis  ab  honoreDei  glo! 
riofi  &  excelfi,deindea  fervitio  quorumlibet  eorum,qui  open 
ftra  egere  pofllnt,  five  in  philofophicis,  philomagicis,&  myfteriijj 
naturae  reconditioribus,  five  etiam  juuenta  ingenioli  noftn  bo- 
lidc  folide  imbuenda: 

Kobilitatis  avos  in  fe  docflrina  refervat.&c. 

§9 

D  ha?c  plurimi  nafuti  homines,obfcuri,  duplices,  Sc  profufr 
di  corde,  nodos  in  fcirpo  quxrentes,  fpeculativi,   animuir 

machi- 


A 


IPROSIMETRICUM.  9S 

achinationibus  tegentes,fenfum  verbis  velantes,quibus  nimium 
rte  otii  erat,venerunt,occurrerunt,gratiam  meam  prcenfatum, 
n  partes  fuas  tractum,  ac  fibi  devinctum  prece,  fed  non  pretio, 
::  ,aluratum,gratulatum,colacum  inftar  palpatum,  palliatx  aflenta- 
:;  ionis  poppyfmate  blanditum, 

JAjentes  noftriRegni  confcende  cubile, 
Solvere  mercedem  nemo,  omnes  fcire  volebant. 

nperantes  fcilicet  pifcari  aut  venari  fub  favoremco,Ovo  fe  ovem 
rtaptaturos  aut  bovem,  qualiter  faciunt  Monachi,Pra:dicutii,  & 
aid  genus  alutafi  alii,  qui  nihilum  nidoris  afe  iinunt  provenire, 
3i  ifi  videant  genuagraeca,  dextrafque  dativas,  in  fuggefto  fane 
tyitcntantur  omnia  gratis,  at  domi  dativo  cafu,imitantur  enimha- 
aos  dona, 


Munera  magna  quidem  fpondebant,  munia  magna, 
Perfida  fed  dulci  fub  melle  loquela  latebat. 


£um  autem  paullo  poft,  fama  hsec  efenuiflet ,  ac  omnis  ifte  cla- 
oor  &  amor  in  ventum  fumiimque  difperfus,  rriox  falutationes 
tiam  glaciegelidiores,  calendis  cceperunt  elTe  rariores,  deticuit 
lulcedo  cithara?,canefque  cevere, 

Sirenum  celTare  melos,pocellaqueCirces, 

,5uccinas,  fonofque  lyra?  illorum  non  amplius  audivi ,  nec  candi- 
,lis  chirothecisdotatus!  O  fidos  Amicos  frontetenus,  fed  fyco- 
^hantas  &  aftentores  cute,  cordetemifque  corvos,  ac  verosVultu- 
es  !  &  iic  comperi  pro  fine, 

Quod,  brevis  fft,  verum,  tnagni  fortuna  favoris, 

\t  hem  Heraclite,  quo  progrederis?  delabi  alioverfum  videris  , 
)rotinus  rcgrediendum,  quod  fi  namque  de  hodceporico,  vita- 
jue  mea  incepero,Iliademfacile  complevcro:  quamvis  enim  in 
,'ernantis,  vegeta:que  adhuc  aetatis  flore  conftitutus,  perpeffione 

tamen 


:: 


96  PR^LUDIUM 

tamen  moleftiarum,  &  expcrientiamundanarum  Iarvarum  pol) 
tropum  vel  fexagintarium  indubie  exsequabo  &  fuperannabo 
nam  in  miferiis  tota  vitii  mea  lu&atus  iiim,  Scyllxam  quafi  rs 
biem,&  Cyclopasa  faxa  expertus, 

Poflxemus  pullusfatus  infcelicibus  ovis, 
Tot  noftra  tulimus  Lernas  serate  malorum, 
Ignea  ftelligero  quot  in  sethere  iidera  lucent : 
Totque  jocos  patfus,  fpecies  quot  in  sequore  nantes, 
Et  quot  ad  Oceanum  rivi,  quot  flumina  vadunti 

SLhaec  in  viridi  ligno,  in  arido  quid  fiet  ?  Vere  manus  Domir 
tetigit  me,  caftigavit,  cicuravit ,  &  eruditus  fum  tanquam  juver. 
culus  indomitus, 

Pernimis  afrlifrus,  quia  crimina  plurima  fcci, 
Pcr  proprias  vibrata  manus  hinc  fpicula  pendo  : 
Sed  quorfus  funduntur  inanes  hsece  querelx? 
Poft  tenebras  fpera  Iucem,poft  nubilaPhcebum, 
Cafibus  adverfis  agitatum  luminat  sevum , 
Attritiique  novo  tribulatum  robur  adauget, 
Et  prefium  melius  deterio  candicat  ore, 
Flebile  ut  incceptum  melior  fortuna  fecundat, 

Qiiam  tamen,  difpeream,  credite  mi  hoc ,  etiamfi  forfan  antc^  a<i 
cordis  vadum  loquor,  nunc  non  expcto. 

Non  ego  nunc  avidus  mnrva  fine  fine  parandi, 

Abftrufum  Chymise  ignibus  sequor  aro> 
Nec  peto,  qua:  quondam  juvenis,fccreta,  petivi, 

VincentemLapidem  cruda  metalla  Sophum  j 
Nunc  portum  tenco,  fpes  &  fortuna  valete, 

Luditc  nunc  alios,  fat  quia  lufus  cgo, 
Ego  ?wi  fum  jam>  qiti  fueram>  ampUiis  ego. 

AfTyriis  menfas  extructas  luxibus  odi, 

De  viridi  philyrd  nexa  corona  jacet. 

Eg 


PROSIMETRICUM.  S7 

Ego  nuncprprfusDiogenizOj&omnia  rideo,fufque  dequehabco, 
jt  Diogenes ,  qui  interrogatus  aliquando  ab  Alexandro,  num 
quid  a  fe  vellet ,•  nihil  inquit  aliud  ,  nifi  ut  a  fole  paululiim  de- 
:lines  ,  qui  apricanti  mihi  umbram  facis  importunam,-  quo  ref- 
ponfo  adeo  ferunt  Alexandrum  deleftatum ,  ut  revcrfus  ad  fnos 
dixerit,  Diogenem  fe  efle  velle  ,  fi  Alexander  non  eflet.Sic  mul- 
tis  penitus  paradoxa  >•  imo  inintelligibilia  vifa  funt  ,  lautiflirnas 
conditiones  ofTerentibus  nihil  refpondhTe  me  aliud  ,  quhmutim- 
iicum  ahejjentaluminey  hoc  eft ,  placere  mihi  meome  viverc  mo- 

JO    5 

Idque  vel  maxime  propterea  ,  quodrem  nullam  efle  fcirem* 

e;  quantumvis  utiliflima,gloriofifiima,&  jucundiflima  ea  fit,  in  qua 

:or  hominis  quiefcat,  prasterquam  in  folo  Deoy  Exquo  occafio- 

lem  mihi  fumere  bene  pofle  videor  quseftionis  hujus  perpiae  hic 

Droponendse,  cur  icilicet  Deus,  rebus  cseteris  conditis,  hominem 

i:ondiderit?  creaverat  caslos,  eofque  angelis  repleverat,  terram 

jjuoque,  in  quam  animalia  immifit ;  aerem,  quem  avibus  appro- 

3riavit  s  &  ubi  omnia  jam  condidiflet ,  tum  demum  creavit  ho- 

minem  •,   eccur  autem  obfecro  Domine  partem  adeo  nobilem, 

1  .antarque  dignitatis  jam  condis,  cum  nullus  e  creatis  locus,  quem 

lliattribuas,&  in  quo  commoretur,fuperfit?Ubinamigitur  ho- 

,  ninem  collocabis?  quem  locum  occupabit  ?  quod  fubiturus  ele- 

■nentum?anne  cceloinferes?fedrefragabunturangeli,fibiclaman- 

:es  ccelum  efle  deftinatum,  an  in  aerem  transferes?  at  volucres 

)bluc"tabuntur  ,•  in  mari  ergo  habitabit?  aft  non  ferent  pifces, 

i  :erramne  incolet?  at  obftabunt  animalia  ,   cedo  igitut  exhseres 

lomo,  quidtibi  ruturum  eft?  ne  quid  vero  nimis,  ftate  nonnihil, 

:auflam  fentietis. 

Voluit  nimirum  Creator  omnium  Deus,  rebusjam  cazteriscon- 
iitis,locoque  difpofitis,  ad  extremum  condere  hominem,ut  often- 
deret,fe  unum  hominis  haereditatem,&  pofleflionem,fequoque 
(blum  hominis  efle  centrum  ,  in  quo  feriari  eum  oporteat ,  fi 
^equiem  animas  {ux  velit  invenire  ;  at  quid  ita  ?   quomodo 

N  hoc? 


5)8  PRjELUDIUM 

hoc  ?  qualis  harc  philofophia?  Quid  res  habeat  in  fuo  centro 
tria  reipondct  mcus  ab  auribus  -,  quietem,  confervacionern  & 
-unionem,omnia  nimirum  in  fuo  centro  quiefcunt,fblpitantur» 
uniuntur,  hinc  plcno  fucclamat.  gutture  Dci  delitium,  Du&c 
uimque  decus:  Fecijt?  me  Domine  ad  tet  &  inqmetum  eftcor  mcum,  dcnei 
rejideat  m  te !  Verba  vero  emphatica ,  &  turgida  fpirituali  vena 
quorum  dum  occafioncm  fagacis  mentis  examine  pertracTamuj 
vidcmus  quod  res  omnis  in  folo  fuo  centro  otietur,  nihilque 
doncc  indiclum  fuum  finem  adipifcatur,  contentum  fit-,  univer 
fa  cnini  divinse  bonitatis  opcra  circularia  funt  &  perfecla,  adip 
fum,  a  quo  prodierunt,  rotata  fphasrice. 

/\b  initio,  ante  creationis  fux  primordium  ,  naturam  cun&i 
prarponens  Dcus,  fecit  corporafimplicia  quatuor,  ex  quibus  con 
frituit  poftea  corrjora  quarque  mixta  ,  mixtorum  vero  quaedan 
fecitintellecliva,  quxdam  fen'fitiva&  vegetabilia,  qua?dam  in 
tellecliva  tantum  ,  qusedam  autcm  folum  cx  raritate  elemento 
rum  creavit,  &ideojam  gratia.  hujus,inquietum  efl:  cor  nofrrum 
quoad  veniamus  ad  ipfum  >,  nam  omnium  elemcntorum  rafitaj 
afcendit  ad  ignem,  qui  eft  fupcr  ftellas,  idcirco  ergo  &  nos,  al 
illa  eadcm  c;nditi,  merito  furfum  tendimus  ad  Deum,  tanquanf 
ad  unum  principium  -,  fenfitiva  vero  cuncTa,  nccnon  vegetabili 
de  fpifiitudine  elemcntorum  effccTa  in  fpecie  diftingvuntur  di» 
vcria,ciim  diflblvuntur  per  mortem,  non  immerito  revolvaintu 
ad  tcrram  &  aquam,  veluti  ad  m^trcm  fuam  •,  fpifiitudo  quippi 
elementorum  naturalirer  continuo  tendit  deorium  ad  centrun 
fuunijvidelicet  terram,qucmadmodum  infernus  hic  nofler  igni 
femper  ferpir  furfum  ,  uiquequo  atringat  clemcntarem  fibi  co 
gnatum  ,•  Sic  ftudiis  totus  incumbit  philofophus,  quoufquc  fcien 
tiam  obtincat  j  propcrat  affidue  ibl,  ufqucdum  ab  \  )rienrein  Oc 
cidentem  pervcniac.  Vadunt  fmuofi amncs,  quoad  inOceanumj 
cui  funt  tnbutarii ,  dcveniant.  Iniumma,  res  qusevis  naturaiite 
inclinat  ad  fuum  fcopum,quo  habico,  in  eo  quiefcit,  qunrecun 
cordis  noftri  ccntrum  folus  fit  totius  ille  univerfiCondicor,  x 

ternus 


PROSIMETRICUM.  59 

ternus  ,  &  optimns  Deus,  &  cor  noftrum  fandliflimce  fit  imagp 
Jriados,  bonique,ad  quod  creatum  eft,  capax  infiniti,quidni,  fi 
inquies,  ufquequo  ad  eum,  qui  fecit  illud  ad  fe?  quidni  porro 

:  Dmnem  afYecTum,  amorem  omnem  ,  totum  cornoftrum  in  nobi- 
liflimum  anathema,  in  monumentum,  pigmisque  amoris  appen- 

t:  damus?  ln  fano  Fauni,  haud  procul  ab  amne  Letharo,  legifie  me 

i:memini  hanc  infcriptionem  amigmaticam  j 

Semicyclum  ,  fpha?ram  ,   primamque  in  nomine  Roma 
Exigit  a  nobis  Divinus  Conditor  orbis. 

Legi  idem  5c  aiibi  alio  modo  fic. 

Toile  caput  canis  ac  ovis  ,  atqui  vifcera  cervi  , 
Ifta  Deoque  lites ,  inde  beatus  eris. 

Qux  nil  aliud  denotant ,  me  quidem  interprete ,  quam  Deum 
;ornoftrum  fibi  depofcerej  nam  quot  habet  voragohsec  navigan- 
ium,  Syrtiiimque  macander  Mundus  defiderabilia ,  totidem& 
feperire  eft  inexplebilia. 

Teftis  es  infatiabilibus  qui  faucibus  aurum 

Optafti  nimia  calliditate  Mida. 
Teftis,  qui  duplices  clamando  Neftoris  annos 

Euclio,  congeftas  grunniit  inter  opes. 

^uemadmodum  enim  equo  non  fatisfit,fi  oflium  plauftrum  pra?- 

ep  o  immittimus,nec  cani,  fi  amplum  fceni  p-atum  aflignamus, 

)ropterea  quod  ofla  equo  non  eft  cibus  fuus,  &  fcenum  cani,  fic 

)enirus  eoaem  modo  ,  mens  hominis  nunquam  exatiabitur  re 

nliqui  creatl,  quia  nulla  ipfi  cibus  proprius  eft,  fed  folus  Deus-, 

^am  animus  nofter,five  cor  noftrum  trigonale  eft,  feu  triangu- 

3  are,  unde  fphserico  mundo  fatiari  non  poteft  ,  fed  fola  compari 

( iibi,  fimilique  triade,  quod  hac  decretoria,  at  trita,  explanabo  hi- 

1  toriola. 

Philippus  Rex  Macedo  in  dapali  folennique  convivio,  ad  quod 

N  2  inter 


ioo  PR^ELUDIUM 

intcrOptimates,  complures  ingenio ,  dodtrinaque  praecellentc 
afciti  philoibphijUt  animumpaulifperoblefraret  fuum,eorumqu 
fcicntiam  cxpiicaretur ,  hanc  illis  quaeftionem,  feu  problema  d 
fceptandum,  difcutiendiimque  prseftituit,  ^uidrerum  omnium  i\\ 
itatura  oiaxinwm  ejfetl  hic  arreclis  auribus  omnes  ac  animis,  qui 
dam  ajunt  montem  OJympum,  quem  ftadiis  perhibent  altumdc) 
cems 

Arduus  aetherias  nubes  tranfccndit  Olympus : 

Qucm,  fubjungit  alter ,  fi  de  montium  fublimitate  controver 
iia  cft,  longe  Atlas  exuperat,  qui  nimirum,  non  folum  rcgio 
nem 

Aeriam  primam,  fed  toto  hoc  vertice  fupra 

In  viciniam  Lunaris  circuli  educitur,  & 

Cselum  ipfum  firmamenti  fulcire  videtur, 
Tangereque  ailidue  ftellas,quia  maximus  Atlas 
Axem  humeris  torquet  ftellis  ardentibus  aptum. 

Tcrthis  quid  majus  excogitaverat  tota  terra,nempe  aquam,quc 
tellurem  univerfam  primo  circumdedit,  Scambivit:  quartus  de 
rnuai  papagallum  jaculaturum  fe  ratus,  rcrum  omnium  maximun 
folcm  pronuntiavitjUtpotequicentiesfexageficsfexiesuniverfun 
magnitudine  exuperat:  atquivero  quintus  proxime  veritati  locu 
lus  eft,  dum  cor  hominis  rerum  omnium  maximum,  capaciifi 
mucoquc  protuht,  quod  in  pullo  illo  Martis  Alexandro  ejus  filic 
re  ipfacomprobabatj-  hic  enim,ciim  aliquando  Ariftarchumau 
diftetdocentcm,  plures  efle  Mundos,lacrymis  legcm  dicerenoi 
potuit,  quod  nondum  unum  fubegiflet ,  adeo  ut  prazceptoren  ] 
ejus  Ariftotelem  libellum  faccre  de  monocofmo,  neceftum  fuc| 
rit,quo  tamen  jam  fubjugato,cor  cjusUniverfoeapacius,pIuribu 
inhiabat : 

I  nunc  dementansjlupienfque  facefie  pcr  alpes, 

LTtpueris  placcas,&  acclamatio  fias, 

Unu 


PROSIMETRICUM.  xoi 

Unus  Pcllxo  j  uveni  non  fufficit  Orbis. 

mo  nec  mille  mundi  cor  humanum  exaturare  poflunt,quia  hoc 

apacitatis  eft  infinita»-,  iftud  autem  quo  lenius  in  aures  animum- 

!  ue  admittatur ,  capite  theoraculum  tintinans  :   Cor  humanum  m 

\furigine  aternitatis  nonfixum  ,  nunquam  Jatiabile  (3  ftabile  poteft  ejje^ 

'domni  volubilitate  volubilius  de  uno  tranfit  in  aliud^  qucerens  requiem> 

H  non  eft :  Sibyllina  fane  di&a,  verbique  penficulatu  digniffima! 

erum   difluadentia  in  mari  amoris  terreni  hujus  mortalitatis 

i  (omicilii  anchoram  navis  cordis  noftri  firmare  ,   quia  error  eft 

Jtridiculusjfi  putemus,  haec  temporalia  &  momentanea  nonquie- 

ire  pofle , 

Non  pretiis  tranquilla,  beataque  vita  metallis, 

Vut  mercibus  paratur  Indicis :  /Inimadvertite  ut  perpetuo ,  totdque 

mamine  qucerat  homo  adhcerere  illecebris  hujus  vitce ,  tanquam  bono  re- 
;(etizo,[atiativo  &  quietativo^unde  tamen  non  nift  laborem,  anxietaterriy 

olorem  (3  inquietudinem  reportat  ,0  coeleftium  certitudo  verborum! 

[uorum  fi  quis  forte  veritatem  devotse  mentis  lance  in  dubium 
lrocet,confulat  ipfos 

Lenarum,  Venerifque  procos  anagrammate/oratf, 

u:\rdenti  libidinis  fcabie  exseftuantes,  teftesnon  alios  compellat, 

"  juam  ipfos  cofmophilos,mundique  fe&atores,  ingeminantes  il- 

'ud  fapientiae  quinto,  ^Ambulavimm  vias  difficiles ,  viasfaftidibiless 

'aftidium  autem  hoc  undenam  ortum  habet?  ex  ftrophis  8c  tech- 

2  lishujus  mundi,  quiinftar  Dxdali,  Rtgifque  Minois  Labyrin- 

•:hi,  proclivem  habet  ingrefTum^cgrefium  vero  improclivem,per- 

aboriofumque,  maxime  fi  in  Minorauriungulas  incidebat  ingre- 

ui  diens^  hanc  ob  ditticultatem,periculumque,locus  ifte,  opinor, 

*  Labyrinthus  vocabatur,quod  bene  interpretatur,  Labor  intw. 

Non  Labyrinthus  enim,  fed  Labor  intus  erat. 

N  3  Per- 


102  PRiELUDIUM 

Perfubtiliteracdepol  commentatum  ,  quia  hoc  ftimulorum  ft; 
dium  ,  difcriminiimque  cequorMundus  apte  Labyrinthus  nuifc 
cupatur,  cum  totus  fit  labor  intus  ;  Politicx  civilefque  dignitatl 
etiamfi  quietem  nobis  multam  videantur  polJiceri,  mentiuntuiL 
quia  frcculi  hujus  profpera  funt  fortunce  mendacia-,  fis  multis  j 
titulis,  imaginibiilque  illuftris  ,  multa  armorum  glorii  celebql 
vario  difciplinarum  gencre  ,  do&rinarque  fupelle&ile  probe  inl 
butus, 

Divite  progenie  cum  prifco  natus  Iano. 

Verilllmum  tamen  pro  coronide  comperies  illud  lemma,  labt 
latct  intns : 

Sub  tonitru  multo  Stimmates  atque  tumultu. 

§■  10. 

TjNde  Rex  Demctrius, no&is  nimborum  mundi,fraudium,u» 
dariimque  gnarus,prae  caeteris  dicere  foiebat,  quod,  fi  qu, 
n6lTet,quam  grave  foret  fuftinere  fceptrum ,  &  quce  fub  Regui 
gradibus  32rumnce,anxietates,  inquietudinefqueftabulent  ,  vi 
qLiifquam  e  plebecula  haberi  queat,  modo  aliquanta  eidem  faluti 
quietifve  fuce  fit  ratio,  qui  Regnum  ambi.er,  imperium  accept 
ret,  imo  vel  e  terri  diadema  tolleret,  §uis  enim  in  honorefine  di 
iore>  hiprccUtione  Jme  tribulatione,  m  ftblimitate  jme  dtfficultate  ejje  pot 
rit?  Quod  jam  vero  infignisille  Rex  de  regno,  hoc  utique  i 
omnibus  huj us  vitx  lenociniis  ufurpanuum ,  &  plenis  faucibi 
cxclamandum, 


Ut  grave  fervitium  folvit  levidenfe  lucellum  ! 

Contuere  cor  humanum  ab  ortu  folis  ufque  ad  occafum  has  mundi  nundi 
nas  perambulare^alios  javorabilis  aura  fuavitate  captari,  ahos  vohiptatt 
fetlari^alios  pofi  divitias  palari,qu/v  cum  labore  acquiruntur^  cumtimt 
re  pojfidcnturt  cum  dolore  amittuntur  :  Verba  mehercle  magnific^ 
O  crgo  Cofmocortifani  erratis,penitufque  labatis,  dum  vos  cojj 

dat  J 


IPROSIMETRICUM.  103 

te  agere  putatis  -,  vobis  quippe  confvadetis ,  magnam  efte  in 
■)  hujus  mundi  agcnda,  honoribus  digniratibiifque  comparandis, 
olupratibus  ftcTandis,  divitiis  corradcndis  ,  prudenriam  ac  fa- 
Sienriamfitamjcreditisciviliratem,elcganriamque  efleinfignem, 
;>daliria  atque  confortia  hominum  frequentare,  &:  palam  effe  co- 
icm  j  dies  jucunde,  Ixteque  traducere,  luxuriari,  nec  non  volup- 
•res  venari,  honeftatem  ciTe,  denique  ridere, tripudiare,  jocari, 
audere,  veram  efTe  hominis  vitam  ,  &  hascqui  non  facit,  non 
•:>fle  illum  cum  hominibus  verfari.  Sed  phy  !  hem  vosPhxaces, 
:  amentes  mundi  clienrcs,  ca?cultaris  ,,•  conceprus  veftri  inanes 
inr,&  prudentia  falfa,quia  non  nifi  labor  latet  intus , 

Vanida  duntaxat  quardam  fimulacra  falutum. 

>iviriarum  etiam  pofleflionem,  auri  argentique  afrluentiam  dul- 
m  &  mulfam  iibi  futuram  facile  fvadent  illam  ardenter  concu- 
fcentes,ar  mentiuntur,  funrque  folum  labor  intus> 

Retia  eeftantes  hamatis  plena  falebris  i 

lofcrirate  ipfa,  magno  illo  mundi  ^Efculapio  Chrifto  Domino 
itpnrcftante,  Dhitias  fcilicer  [pnas  ejjc  pungentes  ;  Licet  eapropter 
i»oftr32  celliE,  cloacse, feneftras,  domus,  omnia  aurea  appareant,  lu- 
tfearamen  funt&fordida,quale  fuic  olim  Babylonicum  iliud  ido- 
ebm-Bel,qucd  totum  videbatur  aureum,  cum  tantum  tale  extus 
|jppareret3inrus  uero  foret  luteum,  quem  dolumDaniel  divino- 

hm  ille  arcanorum  interpres  detexit,  Ne  errcs  I^ex  3  inc[ULQns  ^  ijie 

vim  intrinjecus  luteus  efl>  £?  fhrinfecus  cereusy 

Bel  erat  exrerne  nitidiflimus,  undique  te&us 
/Erc,  fed  intus  erat  non  nifi  vile  lutum. 

irundines  ac  canna?  in  paluftribus,  uliginoftfque  locis  crefcentes, 

lactereuntium  oculos  pulchritudine  &  exrerno  virore  ad  fe  ra- 

iunr,  quod  li  autem  aperianrur,  inanes  funt,oculisque  difpli- 

;  ent:  Huiquale  myfteuum,  &ut  oportunum  rei,  quam  tra&a- 


mus: 


io4  PRiELUDIUM 

musi  annon  enim  mundus  codem  omnino  modo  non  nifl  cm 
nofa  &  obfccene  olens  palus  eft  ?  cujus  honores  &  opes  canic 
funt,arundinefque,  extus  quidem  fplendida*,  pulchrxque,  fi 
tantum  fpecietenus,  cum  intus 

Grande  nihil  fint,illarumquc  imporiat  imago, 

Omne  quodOrbe  vides,  grande  merumque  nihil: 
Plurima  talia  ubivis  gentium  terrariimque  vifuntur  illuftria  oc- 
lorum,  fcnfuiimque  irritamenta;  multa,  magnaque  pukhritudiii 
narivx  miracula  :  Quotus  enim  nefcit,  alibi  fpe&ari  nemorti 
viridaria  amceniflima,  hortoriimque  pullulantia  prata,  in  quibs 
pafllm,  aut  rofarumardentium  purpura,aut  vioke  vcrnantis  gi? 
tia,  aut  uvx  livefccntis  vindemia  commendantur  s  alibi  pub- 
fcentium  florum  areolas  ,  liliorumve  nives  aeftimariihicSapiev 
tum  Lapidis  AuratilemPulvifculum  difcupi,  illic  auri  graviflijli 
pallorcs  blandiri,  ibi  argenti  divites  venas ,  galenafque  adulaij 
Jam  &  unionum  candentium  ,  corufcitantiumque  pondera,  c 
gemmarum,  baccanimque  fcintillantium  pretia  quid  nobisaliiff 
videntur,  quam  uberrimx  venuftatis,  voluptatifque  argument? 
6c  tamen,vah!  hxc  omnia  qualiacunque  tandem  fint,  merae  j> 
dturx,inan^fque  aliquot  fifrura:  funt,  non  ntfi '{qualore  &laboreip 
tus  latente. 

Nam  tota  haec  vita  noftra  nil  praeter  mendax  fomnium  ei, 
in  qua  non  nifi  dormimus,&  dormiendo  aliudpraeterinanes,f;-i 
fafquc  imagines  non  videmus ,  mors  autem  ipfa  eft  cxpergel-j 
cl:rix,qux  oculos  nobis  aperiens,  rerum  quoque  omnium  verit»; 
tem  difcludit  &  revelat,  quodque  inter  dormiendum  bonun» 
voluptatem ,  honeftatem ,  jubilum,  jucunditatemquc  putabamui 
ubi  mors  nos  ipfaexcitarit,  nil  nifl  malum ,  dolorem,laboreif 
serumnam,infamiam,&opprobrium  efle  cognofcemus :  Proinc 
cum  in  delitiarum  le£todecumbimus,voluptatumque  plumisii' 
dormimus,  mens  noftra  mira  fibi  flngit  phantafmata ,  videmf 
quippe  nobis  divites,  fublimes,  fcelices,  ac  mortalium  beatiflim» 
veriim  ubi  nos  fuprema  illa  Morta  femel  fufcitaveritj  vcritatei 


agn- 


PROSIMETRICUM.  107 

t:agnofcemus,&, omnia,  quae  habere  nos  rebamur,  non  nifi  ina- 
jjpias  aliquor,  fallax  fomnium,Chim^rafque  extiti(Te,videbimus,5c 

Quod  prarter  larvas,  fimulacraque  vanida  rerum 
Nil  toto  liceat  Mundi  reperire  Theatro. 

Ahanima  mea!  .haec  profundiori  femper  pe£torc  ponderares,uti- 
ojflam  hujusmodicogitationesnunquam  memoria  tua  exciderenr, 
j,,ut  fincere  tunc,ut  fecure,  quieteque  viveres;quantum  fellis,aloes, 
ir[jaccti,  &  amaritudinis  in  illis,  quce  te  modo  ita  oblefrant,  &  ia 
^uibus  tantum  credis  latere  mellis,  reperires  !  ut  repente  ab  x- 
j.xumnofa  hac  vita,quam  modo  tam  perdite  amas,  tam  deperis-ac 
JjVelut  idolum  colis,  diverteres !  in  mortis  fcilicet  horul^,  inquam 
Jn  illo  acternae  falutis  punftiftitio,  in  illo ,  quo  vita  &  mors  diftin- 
Igvitur,  momento,  anima  mea  deprehendes  ,  quod  fuiflet  multo 
jjj/atius,  centuplo  falubrius,  milleplo  melius  foli  Deo  tuo  ferviifle, 
jjjufcultaiTe,  quam  tempus  pretiofum  vanitatibus,&  inanibus  illud 
Jjmpendifle  curis; 

Quid  tua  fubtilis  tibi  tunc  dodtrina  metallum 
*  Proderit,  aut  Chymia?  prodere  pofle  minam  ? 

,[parnis  denique  petulantiam,  libidinofofque  attus  arnentesaman- 

res  faccharo  &  mellefibi  confvadent  dulciores  •,  Omniaridicula- 
gjria  hi  cortifani  agitant,fermocinariones  imprimis  hilares,  illices, 
^amabiles  hinc  inde  inter  illos  proveniunt ,  quur  fcilicet  Venus 
J^ingatur  nuda?  quid  puerulus  infit  oculis  ?  quid  defignent  tela 
'n:Cupidinis  ? 

lj::        Quid  notet  hamatis  manus  exarmata  fagittis, 
r  Gnofiaque  ex  humeris  rite  pharetra  jacens  t 

,{!:>imiliaque  egregia  adagia,  ibi  &  fubinde  fermo  trahicur  fuper 
ij  ::onftitutione  microcofmi,  ex  libris  de  generatione  &  corruptio- 
jj  ie,  juxta  phyficam  Ariftotelis , 
fl         Quae  caput,  ac  oculos,  &  labra  rubella  puella:, 
Quaeque  canit,foleant  ut  molliter  ire  verenda: 
Unica  enim  haec  nobis  arridet  philofophia, 

O  Hujus 


io6  PRiELUDIUM 

Hujus  &  appetimus  folum  replicafque  plicafquej 
Nec  rerrahetnos  da*mon  ab  his,ejiifve  noverca, 
Unica  mens  nobis  ha?c  tantum  gaudia  nofle , 
Vivcieque  in  tali,  cumfali  occumbere  turba: 
Ipfo  contingat  Veneris  langvefcere  motu, 
Fataquc  claufuri  medio  folvamur  in  actu. 

At,6  vos  profundi  Venerimyftx  Sc  Afmodaei  Nobiliflx !  calv 
rnini, 

Carnis  delcclamina  non  nifi  carnificina, 

Emoriuntur,  graviterque  mentiuntur, 

Ah  operam  carnem  non  exaturabis  ad  iftam 
Luctifico  ludens  Cypridis  orbe  puer! 

Hic  enim,  hic  inquam  maximus  latet  lahor,  &  fqualor  inttis,  id  e: 
perti,  qui  fupremo  fpiriru  infames  fuas  Helenas ,  Bolenas,  Len 
celebraverunt,  tuque  fub  Veneris  vcxillo  antefignane,qui  extr 
mo  haliru  Cornehas,  Hoftias,  &  Cynthias  hias,jamque  candelai 
manu  renens  fuccinis, 

Cynthia  me  miferum  primo  laclravit  ocellis, 

Conractiim  Veneris  nullius  ante  face. 
Cynrhia  lxvorem,nec  neminis  oprar  amorem, 

Conrinuo  noftros  ponderat  illa  finus, 
Cynthia  fola  placet, nunquamnon  fota  placebit, 

Cujus  in  amplexu  morte  perire  juvat. 
Laus  erenim  eft,  in  amore  mori,  laus  altera,poffim 

Si  Phimis  fruier  folus  amore  mea: : 
Quando  meos  igirur  mors  invida  claudet  ocellos, 

Rclliquias  capias  Cynrhia  fola  meas  $ 
Nam  neque  amare  aliam,  neque  ab  hac  difcedere  dignun, 

Cynrhia  qux  vita,Cynrhia  morte  melbs. 

Confimilem  &  intus  Uborem  angoremque  experieris,  cum  tu  ol 

ferv.' 


s 


PROSIMETRICUM.  107 

crvas  caliginem  adultcr,profpiciens  per  feneftras,  per  cancellos, 
:um  male  agens  odis  lucem, 

Veftequc  fublata  dulce  faceflls  opus : 

^unc  cum  hac,  nunc  cum  illa  meretricula,  hodie  cum  Laidc,eras 
rumThaide,  mane  cum  Cyprica  aliqua,  vefperi  cum  Corinthia, 
4  [nortique  vicinus,ac  fatojam  jam  conceflurus,amorofoamafiam 
;uam  nidhi  &  nutu  infonando  afpicis, 

O  mea  Chriftina,  quam  fxpe  coivimus  una, 

Siccine  nunc  feparat  amara  mors  !   cum  inquam  Alexandram 

igens  Pamphilum  ad  cubiculi  fecretiora perducis ,  vagaque  libi- 

iine  equiens  ,  catellarum  inftar ,  Atticos ,  ./Egyptiofque  omnes 

proccs  cumClytsemneftra  admittis, 

t 

Stans  cuivis  carnali  perterebrabilis  enfe: 

;trCum  Adbeone  multo  pejor  per  rimam  obfervas  in  balneo  nu- 
!i  dam  cum  fororibus  nymphis  iine  vefte  Dianam  ,  tibique  tacite 
applacendo  canis, 

Ludicer  6  nude  cum  nuda  ludere  lude ! 
Cum  demum  duos  fcnes  imitatus  in  horto,  Sufannse  in  fontela- 
yanti  ais,  Oftia  pomerii  claufa  funt,  &  nemo  nos  videt, 

Dulce  finus  bella?  jam  ventris  inibo  puellse: 

Vah  autem  abominatio,  &  mera,  intolerabilifque  ftultitia!  cum 
fenes  niventes  illi  vertices,  atque  albentia  tempora,  qui  cum  ad 
!occafum  vitse- vergant,  ad  auroram  refpiciunt,  ac  juvenum  more 
lafciviunt :  Sufferendum  quidem  aliquoufquc  foret ,  fi  in  flore- 
aetatis  conftituti,  aut  jam  vefticipes  ,  ad  Orientem  juventutis 
oculos  acclinarent  ;  aft  incana  illa  capita  &  filicernia  ,  qux  ran- 
4  tojam  irinere  a  matuta  vitse  retroierunt ,  morti  vicinos  ,  alte- 
rumque  quodammodo  pedemin  cymba  Charontis  habentcs,  lu- 
mina  ad  Orientem  adhuc  convertere,  deplorandum  eft  :  Sene- 

O  2  ciones 


:cS  PRiELUDIUM 

cioncs  fub  vita?  terminum  floribus  &  corollis  redimitos  incede* 
re,longius  vitse  fpatium  iibi  pollicentes5  fafciculo  uti  naribus  api 
plicito  manifeftum  faciunt,  irridiculum  eft,fatiiis  adOccidentei 
oculos  inflecte  veterane  &  recane  fenex: 

Ducere  grandcevi  rcprobantur  aratra  Caballi, 
Depofitoque  vetus  fecubat  enfe  pugil. 

Noli  temet  fingere  corvum,  novit  teProferpina  canum,Noli  an« 
nos  mentiri, 

Aut  ritu  juvenum,  confpedH,  hinnire,  puella: 

Noli  amplius  attendere  procacitati  mulieris,favusenimdiftillans 
labia  fcemellse,  noviflima  autemillius  amara,  quafi  abfynthium  y 

Sit  tibi  confultum,  cultum  contemnere  vultum, 
Dat  vulvse  vultum,quia  vult  ut  des  fibi  multum: 
Fcemina  nam  dicta  ex  hoc,  quod  det  verbula  ficta, 
Extus  pidta,  fed  interius  maledifta,  relidta. 

In  ore  mel,  in  corde  fel,  in  cunno  aculeum  habet :  Flos  Veneris 
rofa  eft,  fed  fub  ejus  pufpura  multa:  latent  fpinx. 

Mille  latent  mortes,  velantur  funera  mille, 
Ofcula,non  arnat,indulgendo,  fed  hamatAmica  j 
Poft  mortis  morfum,  vertit  dilectio  dorfum  : 
Tot  Venere  angorcs,  quot  funt  Hermete  colores. 

Maximus  ergo  hic  plangor  &  angor  &:  Lafor  Utct  intus. 

Curis  jaetaris,  Vcneris  fi  caftra,  fequaris, 

Poft  triduum  delcclat  &  ingvcn.&  hofpes &  imber, 

Si  maneant  porro,cum  porrojure  valebunc 

Notatu  dignum  eft\quod  legitur  de  Grxcix  Oratorum  Principe 
Demcfthene:  hic  enim  cum  quodam  tempore ad  meretriculam. 
condefcendiflet,  &  de  raercede  cum  eadem  ftipularetur,  ac  illa 

mille 


:*l 


w 


prosimetricum;  J09 

fllle  drachmas  in  rem  inhoneftam  petiiflet ,  pretii  enormitate 
iterritus  difcedens  ,  braccamque  colligans,  ait,  'Tanti  poenitere  nm 
ty,  noio  ba/iare  tanti. 

Exhilarat  terne  belke  luttafle  puelbe, 

Quadriduana  dolor,  quinia  prorfus  onus. 
FronsVeneris  dulcis,fed  finis  amoris  amarus, 
Verna  venire  veges,  vergere  verfa  Venus. 
Semper  in  Oceanum  fic  flumina  dulcia  currunt, 
Aft  ubi  guftarunt  sequora,  falfa  fluunt. 
aod  inde  ortum  habet,quia  ftultus  credit  confilio  vulpis, 
(Stultus  quando  videt,quod  bella  corinnula  ridet, 
Mox  fatuus  credit,  nunquam  quod  pulchra  pepedit) 
eft,  concupifcentise  &  lubricitati  carnis,tranfitorium,  muta- 
ejpiftumj-bonum^verum,  permanens  &  ftabileefle  :  cum  ta- 
m  ipfa  lihidinis  o£era  awcuptta  inardefcunt ,  adepta  zilefcunt,  avnjja 
•nefcunt,  &  transeuntia  torquent,  vaftdntque  bofl?li  i'aftatione$ 

Omnia  labuntur,  certe  labuntur  amores, 
Lactare,  aut  la&as,  hxc  in  amore  rota  eft. 

de  videmur  nos  cofmophilr  ,    hujufque  mundi  cultores  iilud 

otidie  pene  experiri,  quod  evenit  Patriarchae  Jacob;  Meminit 

:ra  Genefeos  hiftoria,  quiaexiftimabatille  fibi  in  uxorem  dan- 

m  pulchram  Sc  gratiofam  Rachelem  ,  propter  cujus  amorem 

)tem  integros  annos  ,    magnos  eXanclans  labores,  patri-ejus 

iervierat,-  veruntamen  nofte  Hymensei,  non  comella  Rachel- 

fed  fceda,  lippifque  oculis  Lia  ad  ipfum  ingrefla  eft ;  Non  fe- 

s  nobis  accidit  hujus  mundi  amatoribus,  qui,ubi  poft  oleum 

Soperam  perditam,  poft  perpefloslabores  ingentes,  defiderium 

rftrorum  bonorum,  divitiarum  ac  voliiptatum-  abunde  nos  ex- 

I  *turos,  fperabamus,  ridiculi  dekidimur,  relicto,  pro  fuavi  odore, 

Btore, 

Portantes  magium  prseter  inane  nihil 

O  j'  Nam 


iio  PRiELUDlU  M 

Nam  nidus  nofter,quem  vocamus  mundum,  adulterinus  quida 
mango  eft,  hamiota,  falfariiifque  verfutiflimus ,  unumquemqj 
fane  exftimulat,  honores,  quos  fucat,ut  ambiat  s  opes ,  quas  ft1 
ginat,  expetat:  delitias  voluptatefque ,  quas  ofFert ,  fe&cturj-  j 
mentitur  &  eludit,  quidquid  enim  elimat  &  interpolat ,  inan, 
inutilc,  futile  &  mutilum  eft.  Apage  ftultitiam  intolerabiler 
maximamque  moriam,  mundi  videlicet  paflionibus  excxcati, 
fatuitate  dementati. 

Ob  tot  follicitas  orbisStygialisopellas, 
Quas  nihil  efle  fcio,  fed  vanas  retenus  efte, 
Et  vano  phantafmata  vanidiora  vapore. 

Prxterit  quippe  mundus,  &  concupifcentia  ejus:  voluptatcsilli 
refplendent  quidem  inftar  accenfx  candela?,  cujus  rlamma 
pulchra,  fuftentatiirque  quamdiu  ejus  durat  materia,  atqui  ip 
ad  vadum  perdu&i,  omnia  abeunt  in  fumum  &  fcetorem , 

Fumus  opes,  &  fcetor  honor,  dumufque  voluptas, 
Et  fpecics  fumi  dumique  eft,quidquid  amamusj 
Et  tamen  hic  dumus3quem  non  hic  fumus  inefcat, 
Non  premit  efca  jugo  quem  dumea  fumea  flendo! 

Talis  eft  terminus  omnium  rerum  mundanarum,  quamvis  enil 
fplendor  vanitatis  illarum  nunc  nosobhihrct,  in  fine  tamen  p| 
riet  plurimas  naufeas  'Sc  remorfus,funtque  omnia 

In  pulverem5  Sz  flatum,  &  favillas , 
Et  tenues  abitura  fumos. 

§-   n- 

HA  bcnt  antiquorum  ingeniofa  commenta  magna  fua  faspe  d 
cumenta,  Sc  cgo  in  fabula  regina:  Junonis,  qua*  pro  Dea  d 
vitiarum  colebatur,  eximii  aliquid  reperio.  Pluto  ergojunoqi 
duo  divitiarum  Numina  habebantur,quibus  hocnomine  proprj 
dicabantur  ar-c,  &  litabantur  dona :  cseterum  in Junone  etiam  a 

adur 


PROSIMETRICUM.  ni 

iil  dumbrabatur,  &  quemadmodum  Jupiter  ignem  ,  Neptunus  a- 
itft»]uam,Cercs  terram,  ita  aera  Juno  in  comcedia  Deorum  exhibe- 
sj  >at.  Expendite  hicjam  geminaSaturninesofficia,quod  &opum 
ir  }ea  erat,  &  aerem  referebat,  regionique  illi,iub  qua  refpiramus, 
m  praefidebatj  quid  vero  voluit  dodra  antiquitas,  quando  junonem 
i|  >andem  &  aeris  &  divitiarum  Deam  finxit?  illud  haud  dubium 
i  Talvo  tamen  myftico  philofophorum  fenfu)  fignificarc  voluir, 

juod  in  hoc  orbe  opes  &  aer,  majeftas  &  asftas ,  voluptas  &  ven- 

usidemfint: 

Extima  labra  quidem  mellitis  mundus  inungit, 
Pliifque  fatis  blandis  fingitur  ire  rotis, 

ped  intus  mille  fentibus  configit,  &  interitu,ac  amaritudine  vi- 
cera  complet,  quia, 

Ut  Juvcnalis,  pliis  aloe,quam  melle  redundat: 
Gaudia,  quse  comi  creat  orbis  imagine,  fallunt, 
O  puer  in  pcenas  Cypridis  arte  tuas. 

LJniverfipotens  ille  rerum ,  Conditorque  Deus  delitias  triftiriis  , 
Drofperitates  adverfiratibus  ailiduo  permifcet,  ubi  uber,  ibi  tu- 
ber*  ubi  nux,  ibi  crux,  ubi  Dis,  ibi  lis,  ubi  mel ,  ibi  fel.  Hem 
^uantus  hypucrita  mundus !  conceptiones  illius  dolorcm  fpirant, 
Darrus  inquietudinem  redolent,  uterus  mera  ofricina  fraudium, 
interfemincum  non  nifi  fterquilinium,  &  feminarium  doli  s  mu- 
icrum  maxiPse,  mamillae  non  nifmseniarum  ftilla?,  exterius  qui- 
iem  pulchra:  &  libitae  apparent  ,  at  verte  femel  faccum,  inte- 
rius  non  nifi  nequitia  ,  &  falfitas. 

I  nunc ,  &  mundi  lethalia  fpicula  capta, 
Vanidafi  tantogaudiafelle  natent. 

Merito  eapropter  hsec  cun&afublunaria,  &  omnia  mundi  bona 
pro  nihilo  ducenda,  illudque  kpulchn  lapidi  lerrma  infculptile  > 
quod  pdft  genitis  perpetuum  relinquo  monumentum, 

Uni- 


ii2  P  R  JE  I/U  D  I  U  M 

Unicuiquc  maneto  profunda  mente  repoftumy 
Terrca  cunctavapo!: ,  flatus  funt,fumus  &  umbra, 
Et  fpecies  fcenar,  nihilum,  quo  remate  dicam. 
Mundo  nulla  domus  tutelar,aut  ara  falutis, 
Sed  vanitas  funt  omnia,ac  inanitas : 
Quazlibct  ex  nihilo,  qui  fceit,  is  unicus  omne, 
Nam  Deus  ex  nihilo  quod  fecit,  id  omne  nihillum. 

Iftud  fucaciflimum  nihil  ut  fugeret  fereniflima  illa  piellalfabell 
m  reconditiore  auloe  receiTu  hos  indies  dcfcriptos  verikulos  e 
aureo  cordis  fui  thuribulo  le&kafle  traditur. 

Sunto  mihi  vires,  lautus  mammona,  quid  iftud  ? 
Efto  argenti,  aurique  redundans  mafla,  quid  iftud.«? 
Si  mihi  fint  prolcs  Regis  de  ftemmate,qnid  tunc  ? 
Longaque  fervorum  ftipato  catcna,qurd  inde  > 
Me  rota  fortunae  fuftollatad  aftra,quid  iftud? 
Milleque  fi  fcelixannis  regnaro,quid  inde? 
Nam  cito  vanefcunt  hxc  omnia,  quod  nihil  inde, 
Tutius  ergo  DeO  famulem,  quia  iic  fatis  inde: 
Undique  qui  quoriiam  bcne  viderir,  undique  cuncTam, 
Rurfus  &  undiquc  in  unverfo  Mundo  levitatem, 
In  toto  pcnitiis  Mundo  nihil  efle  loquetur. 

Quas  metra  dum  attentiori  mentis  acie  appendo,  non  poftur^ 
nonviragini  citata:  adftipulari;  totenim  &  tantis  obruunturmi, 
Jis  mulicres  folx,  quantum  facile  in  tota  eft  rerum  univerfitate<  - 
quandoquidcm  malum  omnc  ex  ipfis  fumpferit  originem ,  und<  L 
a:quum,  juftiimq;,  ut  ad  caput,  a  quo  fcaturiit,  redeatj&  fane  renJL 
hancprolixius  paullo  fecundufe  expenfurij  cedo,quid  fodes  dejr 
litiarumfit  uxorivirofuofociatx,e6queceu  corporeo  fuo  cenrrcl 
poticnti,  nili  materno  condecorari  titulo,&  natorum  quorundarri 
iui  lpfius  fimifli  frutice  congaudtrer'  porro  autem  momentum  il  | 
lud,  pun&umque  gaudioli  immenfo  dolorum,  maloriimque  acer 

vo 


PROSIMETRICUM.  113 

10,  imo  labyrintho  intricarur:  nam  germina  tenellula  inceiTanti 
pus  habenr  relevarione,  rcfocillatione,  advigilantia  ,•  pubefcen- 
jia  conrinul  cuftodia,  adultiora  ikpe  non  niii  cordolia  iunt. 

Quid  igitur  inquam  voluptaris  iit  rem  ex  fundo  penfanres  per 

lategrum  viras  fpatium  fcemineo  fexui  ?  ubi  fcmel  afluclum  eft 

Iji  utero  marerno  femen  earum,  &  omnis  perfedtionis ,  virarque 

iiunere  doratum,in  ergafterio  vim  paricur,  loriique  fatis  lubncis 

fciritum  trahit,  putridis,  fcetidifque  innarat  aquis  ,  &  obicceno 

Iteri  volurabro  obvolvitur,  difrupris  his  clauftns,  confractiique 

Ibfcuri  carcens  clathris,ut  jubare  folari,ru]gidaqueorbis  lampa- 

le  fruarur,  biennii  faltem  ad  minimum  fpatio,  lemnifcis  &  cunis, 

Imquam  compedibus,  manicifque  circumiigatur,rorum  deinceps> 

laetcriimque  vita:  tempus,  parrim  parentum,partim  manri  itri- 

Iriflimo  iemper  jugo  coercetur  ,  arclifque  veftimentorum  pref- 

luis  infibulatur.    Harum  adolefcentia,  non  quo  iibi,  fed  ut  viris 

|laceantJ&  dum  ipiis  placent,perennibus  mterea  fodicantur  tor- 

licntis,  iiquc  quid  forte  delitioli  eft  eis,  dum  ipiis  viri  adhinni- 

Inr,  &  uidcm  funr  oble&amento, adeo  vanidumeft  iftud  &  fu- 

|ax,  ur  meniium  curriculo  novem  iblummodo  quotidiet  hujuice 

olupratulas  exiriale  fupplicium,  quo  perfungi  nihilominus  fine 

lolenro  vita?  difcrimine  ,   membroriimque  omnium  exquifito 

ruciatu  ntqueunt,ac  fi  fupremus  ille  orthocrites,  aftioniimque 

riminofarum  icitator  juftus  Deus  videatur  adhuc  ab  ipfis  expo- 

ulare  rationem  multae  ,   qua  viros  praecipitarunt  omnes  &  fe 

'>fas. 

Mulierem  eapropter  merito  dixeritis,  calamitatis  cumulum, 
menti  originem,gemitufque  initium:  Quodfi  proinde,  ut  in 
tntate  eft,  tot  tantaque  mala  fexum  illum  infirmum  circumftent 
circumvolvant,  tunc  mehercle  oprato  &  fidere  fortunato  na- 
(j  virgines  incontaminatx,  quas  beato  periftylio  liberse  feclufaz, 
a  fua  ccenobia  colunt,priuiquam  feiant,quid  valeant  hujusor- 
ble&araenta ,  St  fiuxas  voluptatis  delimmenta, 

...... 

P  O  ani- 


:• 


I 


ii4  PRiELUDIUM 

O  animx  torni  melioris  forte  rotatae, 

Eft  quibus  ha:c  fcite  nofcere  velle  datum! 
Indubium  eft  illis  cimelia  tanta  manere, 
Quanta  nec  humano  corde  voluta  latent. 
Ecquaitcm  gloria  major,  qua:  lausmajor,  laborque  major?quar 
infcvincere  naruram  rebellanrem,  pedibus  prorerere  tyrannur 
dome(ricum,Parrhum&  Lacedaemonem  vivere  m  Cypro,  retr 
tergum  abjicere  immundiria:  omnis  receptaculumjnihihpulchc! 
rimum,  nihihcudinifque  pelagus : 

Mundus  enim  haur  mundus,  fed  polluit  hercule  mundos> 
Ergo  manens  Mundo  quomodo  mundus  eris? 

Pifces  oceani  incola?,Neptunique  parafiri  femper,  ne  capianturlc 
in  periculo   lunt,  quibus  piicarores  nulla  non  hora  infidianturW 
mtlle  retium,  faginarum,hamorumque  generaadaprant,  mille  aip 
tificia,   dolofque  ad  incailiculandum  adhibent.    Cofmopolitis  i 
mau  hujus  mundi  exipatiantibus  majoraciam  imminenr  diicr: 
mina,  quibus,  fcilicer  diaboli,  mahgni  1II1  fpiritus,  nullo  non  teni 
pore  infidias  ftruunt,  hamiota:  hi  veriutiilimi,  qui  diu  nocliiqu 
cxplorant,  &  in  occuito  latent,  varia  tendicula,cafies,  laqueofqu 
in  eorum  perniciem  tendunt.  LadlarorSataras  perpetuo  perho 
arquor  obvolitat ,  iemper  navigat  omnem  m  partt  m  cxcubans 
rece  femper  &efcam  manibus  prarferc,  urincauram  animulam  dc 
faginet,ac  in  cafies  iuos  concludat.  perrrahatque. 

Ah  ergo!  nec  de  nihiloingemino  ,  fcelices  jure  ,  terque  ,  qua 
terque,  millsefque  beara:  dicenda:  virgines,virguncula:que  invic 
lara:,  qua:  Zcphvro  benigniorc  affiata:  optarum  in  terra  vivefi 
tium  portum  intrarunt  ,  &  ab  omnibus  Labyrinthi  hujus  flex  1 
bus  fe  expediunti  Mundos  muliebrcs  omncj,  floccipLndunt,  v* 
ftes  aurcas  limbis  circumdatas  rcjiciimt ,  carcnulafque  adamanr 
radunte,  nec  non  umonibus  rutilantibus  cxornatas,annulos,mc 
niliaque  preriofa  qualucunque  negligunf,-5c  cxt.era  cofmia  bland. 
mcma  dcipiciunt,  utobfequio  divmoperpetuis  devinciantur  fa 

der 


PROSIMETRICUM.  n? 

eribuSjChriftiimque  intcrris  mendicantcm,  nudum  ac  crucifi- 

um  folenni  fibi  tedi  jungentes,  eodem  in  coelis,  Rege  poli  fo- 

que,gcnitore  lucis  &  vitse,  mortifque  menfore  potiantur,&ip- 

jm  in  perpetuas  defponfent  aeternitates,  2  quo  fponfo  donabun- 

i  .ir  his  omnibus  inexcogitabilibus  muneribus,  qux  mens  conci- 

.  .ere  non  poteft,  majeftatem,  opes,  &  quidquid  humanos  ad  fe 

3  apit  animos,  non  dabit,  at  profundet  pedibus  ipfarum  fidiflimus 

;.  le,prsetenerrimiifque  amafioDeus,cilicii  loco  limbus  illis  erit  vel 

)fo  ccelefti  balteo  fignis  ftellantibus  picto  prseftantior  ;  Merce- 

emenimvero  incomparabilem,  proh  ternobile  tenerafcentium 

■  irguncularum  prsemium !  ut  fibi  fcilicet  foli  inhasreant,ipfiufque 

leditentur  obfequium,  laudem  &  gloriam ,  cui pura  &  cafta  me- 

:;)dia,  miritonaque  voce  perlitabunt,infufflante  pneumone  amo- 

ii.s  divini  flamine  turgido,  cujus  occulto  caloris  ne&arc  delibutx 

| jperccelcftibus  delitiis  medullitiis  perfundentur,  ac  longe  lon- 

iiori  quidem  tum  candidiori  honeftse  voluptatis  face ,  quam  per- 

crui  poiliint,  quse  terreno  hoc  incolatu ,  tetroque  (Jrbis  carcerc 

jlauduntur. 

»  Imo  vcrofi  omnia  illa,  Stqua?cunque  mundus  habet  deleclabi- 
la,  ad  ea,  quse  in  ccelis  funt  gaudiofa,  vel  delitioia,  expendatis , 
Jpedores  &  putores  videbuntur  ,•  quidquid  eft  enim  in  hoc  me- 
rlhitico  puteo  Venerts  vel  amoris,  pellicator  nominari  debet  de 
xapanaribus  exortus  plagis. 

Qiiia  infcrior  hic  nofter  Globus  inftar  falfse,  deceptitioeque  eft 
^fficinse,  cujus  merces  omnes, creatura?  inquam  etiam  ncbiliflimaz 
|:  prseclarifllmx,  non  nifi  figna  funt,  typi,  ac  notaz  qusedam  di~ 
Jitiarum  merciiimque,  quae  in  ampliflimo  illo  divinas  majeftatis 
:<econditorio  continentur^  Quptus  itaque,  modo  fapit,  non  liben- 
•  iflime  defudabit,  decertabit  pro  ccelefti  illa  polyplufia  Hierufa- 
-f  tm  ?  quantum  pro  cxiguis  urbeculis,qus  tantum  opera:,  cala- 

!aitatis,  fangvinifque  fteterunt,  autquantum  pro  pufillo  terre, 
ninutamunitiuncula  exantlatur?  ciim  tamenOrbisuniverfus  ad 
:ienfuram  cceleftis  illiusUrbis  pundtulum  fit. 

P  2  Quod 


m6  p-RiELUDIUM 

Quod  ii  igitur  tellus;  qux  nobis  tam  vafta,  adeoque  arapla  vi 
detur,ad  axem,  quem  fol  fuo  rotatu  agic,ufquc  exigua  eft,quan 
rula  finc  caetera  minutiora,  exilioraque  corpora  ,  fi  jam  non  cun 
il!o  planetarum  principe,  quinimo  cum  rebus  grandioribus ,  qua 
coelum  inrerius  cenec,conferancur?  plus  dico,  ac  fi  omnis  Gra 
cia  in  armis  fteceric,  fi  decennali  bello  Trojam  cxrenuaric,  uni 
verfam  urbem  inccnderic,  Canco  generofiflimorum  juvenum 
Heroiimque  fangvine&  incericu  depugnacum  firpro  unaHelena 
vah  peftilenciam !  digne  eapropcer  effervefcens  infanio, 

Expecicur  canco  cam  Curpis  adulcera  bello ! 

Quid  icaq-,  nos  pro  incrcaca  illaDei  fpecioficaCe,pro  cranfvenuftif 
fima  illa  aecernse  vericacis  ,  feu  divinitacis  forma  concempland. 
facere  par  eft  ?  incomparabilicer  enim  pulchrior  cft  hieroduli 
Chriftianorum,  quam  Helena  Gracorum ;  hic  Camen,eheu,  um 
bella  imaginaria,  uc  fsepe  nos  ccelo,  Deo,  bonis  omnibus  orbat 
raalifque  involvic  ascernalibus ! 

Homo  Dei  creatura^  Quare  brevi  moritura , 

Ec  in  carnc  orirura,  Eft  cibi  cam  parva  cura, 

Pro  fempiterna  gloria? 
Quae  quod  quanta  fic  fi  fcires,  Non  utique  deperires , 
Nec  mundana  fic  ambires ,     Aut  humana  fic  fitires, 

Vanida  traftcoria. 

Melliflue  mehcrcule  mclleo  cxcurfum  flumine  !  quid  namqtfi 
gloriofius,  ecquid  vicloriofius ,  quam,  mundo  poftcergaro,  Cocutt 
mundnm  habere  fubpedibus?  Vah  lumen  incomparabile,  6  fcin 
cillam  torris  inexnsftuabilis !  cu  pedtus  force  &  inexpugnabile,n 
poces,  quod  nemo  poceft,  eflicere,  illicere,  ecquis  enim  adulrc 
rum  vifco  folirse  libidinis  illaqueatum  ab  inveceraca  fpurcae  lu 
bricicatis  confvetudine  avellere  ?  in  pelle  pellicem  ,  cui  omni. 
orbis  balnca  ad  munditiem  non  fufticiunc 

,'Ba 


PROSIMETRICUM.  117 

(Balnea  corniccm  non  purgant,&  meretricem; 
Nix  nec  enim  cornix,  meretrix  nec  munda  fic  unda) 

Prece  vel  pretioex  profundo  vitiorum  ccenoabftrahere  ?  abftra- 
rit  &  avuliit  ad  ipfam  ufque  divifionem  anima?  pertingens  gra- 
;ia,  charitafque  divina,  abduxit  Magdalenas,  Lenas,Pelagias,  Lai- 
.  das,  thaidasj  atqueindies  tot  teneras,  Sybariticeq;educatas  filias 
i  parentibus^patrimoniisjmatrimoniisjdivitiisjdelitiisaquafi  ab  u- 
beribusmundiadChrifti  vulnera  perducens-,  Prae  hujufmodi  er- 
*o,fimiliumq> pertrcclatione, fi  velipCumpbilofiphorumpharmac^i  of- 
erretur  mihi  ad  impendendum,  renutarem,  &,  modo  eloquar,  ut 
entio,pro  eo  ferme,  quod  Hecalc  pauperrima  daret,  reputarem  % 
iam5ut  verbo  abfolvam,ditatus  fum  ego  nunc  fol&rerum  harum 
;  :ognitione,  fuaviter  propria  inpelle  quiefcens : 
Nunc  folum  virtute  mea  me  fulcio, flrmo  > 
Pauperiemque  probam  lauta  fine  dote  requiro, 
Ha^c  efl  una  meo  pliis  apta  medeladolori, 
iiuod  fciam,non  omnibus,  &  prsecipue  mihi,  cxpedire  ad  lalu- 
em,habere  cum  fanitate  divitiarum  &  honorum  libertatem,  Sz 
;  d,anne  tritum,non  in  divinis  tantiim,  fed  &  humanis  efbliteris? 
mjufce  fvadeke  nunquid  hagiographa  ,   codicefque  faeri  pleni 
lunt  ? 

Nonne  homo,quando  locum  nimis  afTurgifcit  in  altum, 

:3erebrum  fibi  fentit  inverci  ,   ita  ut  de  rebus  minimis  fubtus 

.  :xi(tentibus  judicare  bene  non  poflic?  Noctua  fimiliter,  non- 

"  le  quanto  fublimius  de  die  volat  ,    tanto  miniis  videtK?  Non 

fecus  nos  in  aitis  majeftatibus  5   &  in  die  ac  claritate  mun- 

jhnx  dignitatis  ,    proiperkatifque  conflituti,  vifum  verce  fa- 

'  nentiaz  perdimus  ,    Cum  ejjet  in  honore  bomo,  non  intetlexit  j  quia 

'enflimum  eff ,  veroque  verius,  voluptates,  dmtias,  mundf- 

jue  hujus  bianditias,  principalem  efle  caufiam  lapfiis  tot  fcele- 

'  torum  hominum  >   horribilifque  damnationis  animarum  ipfo- 

um> 

P  3  Tur- 


n8  PRiELUDIUM 

Turgida  nunquid  enim  Crcefum  fortuna  fefellit  ? 

Cofmophilus faruus, &  infanus,  cui  omnia  ad  votum  fluunt,  qu 
profpero  fortunse  vento  utitur ,  qui  blanda  in  rebus  fuis  malaci; 
gaudet,  qui  inquam  extra  tempeftatem  eft,  &  in  delitiarum,  vo 
luptatiimque  rivis  obnatat ,  is  de  Deo  nihilum  laborat,  de  mort< 
non  cogitat,judicium  non  pertimefcit,  tartarum  non  horrefcit 
nullam  animx  ,  falutifve  rationem  habet  s  atque  hoc  folum  lll 
cervicem  infringit .,  hoc  ipfius  ruinx,  exitiique  cauffa  &  occafio 

Hic  ego  fed  balbus,quia  non  intelligar  ulli, 
Terreus  &  carpet  talia  texta  puer. 

Non  dicitur  noclis  illa  domina  luna  occrecari ,  vel  pati  eclipfin 
nifi  cumplena,quam  enim  diu  dimidiata  eft, kin  cornua  curvaj 
ta,  ab  hujufmodi  deliquio  immunis  exiftit  ,•  eodem  modo  homc 
non  confpicitur  a  bono  deficere,nifi  honore  madtatus,  diftentiifj 
que  divitiis  :   Sed  haec  hic  latiiis  exporrigenda  funt  ,  feriefqu< 
harc  pertexenda :  eadem  Phcebe,cum  plena,afole,  unde  lumeij 
fuum  mutuatur,  eft'remotiorj  itanos,  quo  locupletiores  fumus 
opibufque  pleniores,  eo  fere  femper  remotius  vivimusafole  ju 
ftitix.  Fertur  dc  certo  quodam  pelagio  pi(ce,qudd,animadvef 
tens  mare  commotum,  fecurus  intrepidufque  per  undasvagetur 
prefciens  quafi  fe  illo  tempore  a  pifcatoribus  non  captum  iri 
haud  aliter  quoquc  homo  prudens  ,  cuique  res  animae  fua*  cord 
eft,  tempore  tribulationis  tempeftuofo  laetatur,cognofcens  fepe 
hanc  a  carnalibus  faginis,  cafllbufque  tutum  futurum. 

Divitiaz  fiquidem ,  luxus,  &opes,  &  honores 
Transmutant  mores,  atqui  raro  in  meliores. 

Tunc  Helotarum  inftar  vivitur,  graecatur,  pergracatur :  fragilita 
tis  nempe  humanas  nimia  in  profperis  rebus  oblivio  eft  j    volu  \ 
ptatum  cceno,  divitiarumque  fceno  obfepulti  heluamur,  popina  I 

muri 


PROSTMETRICUM.  u9 

nur,  bacchamur,  neporamur ;  tunc  relinquitur  ccelum  Deo,  fibi 
>erpecuain  terris  vita  opratur,  tunccum  fcpicuns  propter  volu- 
)rates  dilcedimus  a  ccetu  phi!ofophantium,tunc  cum  m.agnis  il- 

'  is  Babyloniorum  MonarchisNabuchodonoforibus(illis  inquarn, 
jui   fanctiflimum  limulac  ampliflimum    Hieroiolymorum  tem- 

•  )lum  diripucrunt^apotheoiin^cum  Alexandns  &  volumus  nos, 
Se  jubcmiii)  adorari,  ac  in  Deorum  numerum,  canonemque  rc- 

L  tanij 

Ad  fcelus  atque  nefas  quodcunque  eft  purpura  ducis ! 

)eftrahitis,  ecaftor  diftrahitis,  &:  divenditis  glorix  hsereditatem 
ninoripretio,quam  lentis  edulio,  vos  opraefentes  puiillitates,  & 
enuitares  voluptatum,  cupediariimque  mundanarum, 

Nemo  putet  dominis  fimul  infervire  duobus, 
Non  poterir  pariter  Thens  &  Galarea  procari> 
Alterms  vires  amor  alter  caflat  amoris, 
Ut  perit,  in  plures  rivos  qui  ducitur,  amnis,- 

)ulcedinis  exintegro  mellilo  fuffundimini  mari ,  'Periclitatur  ca^ 
itas  in  delitiis,  humditas  m  divitns,  pietas  in  negotw ,  veritas  in  multi- 
iqme  j  charitas  mfircuio  nequamsjugite  di  medio  babylonis>  &  falvate 
nimcis  vejlras, 

Quisquis  amas  Mundum,  bene  profpice,  quo  fk  eundum, 
Ut  via,  fic  vita  eft  fracidam  fortita  mephirim, 
Nam  via,  qua  vadis,  via  peflima,  plcnaque  cladis^- 

§    12. 

^  Arnalis  igitur  volupras  (  quemadmodum  fcite  &  ophtal- 
^>  mophaner^s  prophetarum  omnium  rex  ,  regumque  prophe- 
i  Salomon  fub  fymbolo  procacis  fceminse  prsefiguravit_)  cu  ave- 
'■■  i  nos  via  abftrahisi  ac  abducis  ; 

Turius  cft  mulro  Bafllifci  cernere  frontem, 
Quam  bene  fcemella*  fpcftare  falads  ocellos  j 
Lxpertus  dico,nulium  efl  fub  fole  venenum, 

Quod 


120  PRiELUDIUM 

Quod  tantoperc  fugiendum  eft  -  juvenilibus  praefertim  anni? 
c^uan  confvetudo  exercendi  furta/  hxc  enim  fcabics,  &  prav 
c  o:iIis  juventutis  pernicies.ubi  femel  prcbe  inolevit,  &  prim 
lanuginis  artatem  mifere  illattavit,  poterit  quafi  nunquam  aoj 
plius  de  cartero  eradicari  ,•  Vitium  luxuria?  horrendum  proriiisi 
ac  pene  infanabile  malum  eft, 

Omnes  humanos  fanat  medicina  dolores, 
Solus  nulla  arte  eft  medicabilis  ufus  amoris. 

Id  ipfum  non  inepte  Veteres  fub  fabuloforum  myfteriorum  frl 
volucris  indicarunt.  Deperibat  Apollj  in  formoiam  aphnenl 
illa  dedignata  amatorem,omnia  illius  afpernabarur  officia,  vehl 
in  iilicem  durata  fuifteti  tam  implacata,  mdeliexa,  lllacrymabj 
lis,ut  nec  precibus  feexorari  pateretur,  vocefque  ullaj>  trattab 
lis  audiret,  nec  pretio  ullo  induceretur,  ied  neque  minaciis  quai| 
quam  terribiliflimis  moveretur,  utvoris  illius  quidquam  conce 
deret;  fubpudefa£his  Apollo,  deiratis  quod-fuse  potentiam  fn 
ftratam  ccrneret,  in  laurum  transfiguravir  muherem  ,  cui  amc 
rem  fui  infunderenequierar,cumque  fupenora  cogiratione  vo 
veret,  ac  amoris  incendiis  prxcordia  ilhus  perdite ,  &  pertinac 
ter  deflagrarent, 

Hanc  quoque  Phcebus  amar,  pofiraque  in  ftipite  dextra, 
Sentit  adhuc  trcpidare  nova  fub  cortice  pcclrus, 
Complexiifque  fuis,  ramus,  ut  membra,  lacertis, 

Ofcula  dat  ligno:  Laurum  diftuaviari  cupiens,  quodDaphnedi 
r,a  negabat.refugit  quoque  ofcula  lignum  •,  quam  difficilis  Dapli 
ne,  tam  rigida  laurus,  non  permittebat  fuavia,  &  defugicb.it  arr 
plexusj  Quorfum,  putaris,  hxc  Veterum  fabula  fpcftat?  ur  lie 
niflcarent  confvctudinis  in  amore  eflicacitatem  ,  &  quam  n*  m 
tcr  animse  adhxreat ,  utque  difBcile  eam  deferat  Averfabatii 
Daphne  Apolhnem,  qui,  tametii  eam  in  laurum  commutaflet 
cquidem  illam  amabat,&  ipfaecontra,  eciam  in  arborem  verfa 

a:qu 


PROSIMETRICUM.  121 

eque  illum  refugiebat ,  dedignata  amplexus  ,  abominata  amo- 
es-, 

Ofcula  dat  ligno,refugit  tamen  ofcula  lignum. 
^uia  veneria  paffio,  quse  frequentiore  ufu  in  habitum  abiit,  ea* 
enus  occupat  animum  ,  quatenus  vix  eam  cxcutere  poflimus, 
rel  fi  omnium  virium  contentioneid  velimus,  &  unice  curemus. 
Jluftrabo  hanc  vobis  adhuc,  quanquam  fuopte  genio,  &  ipfomec 
xperimento  notiflimam  perfpicuitatem  ,  illo  alio  Antiquorum 
ommento,quod  illi  in  Deum  amoris  Cupidinem  fecerunt :  Deo 
lli  affinxit  alas  ingeniofa  vetuftas,nec  imprudenter  hercle  id  fa- 
tum ,  a  quocunque  factum ,  quod  fcilicet  alatus  pingeretur  Cu- 
>ido. 

Is  quicunque  fuit,  puerum  qui  pinxit  amorem, 

Nonne  putas  dofras  hunc  habuifle  manus  ? 
Hic  homines  primum  fine  fenfu  vivere  vidit, 

Etfacili  magnasfruge  perire  penus: 
Idem  non  temere  ventofas  addidit  alas, 

Fecit  &  humano  currere  corde  Deum  $ 
Scilicet  alterna  quoniam  jaftamur  in  unda, 

Noftraque  non  unquam  fpes  requieta  manet. 
Hamataque  manus  merito  munitur  habena, 

Gnofiaque  ex  humeris  rite  phar£tra  jacet: 
Lymphat  enim  citius,  tuti  quam  cernimus  hoftem , 

Exque  illo  immunis  vulnere  nemo  redit. 
In  me  tela  manent,  puerique  falacis  imago, 

Sed  penitus  pennas  perdidit  ille  fuas. 
Nam  volat  e  noftro  defixus  pectore  nufquam , 

Inque  meo  femper  fangvine  bella  gerit. 
Quid  juvat  enervis,  ficcifque  habitare  medullis? 

Si  fic  eft,  alio  fpicula  mitte  tua. 
Eft  ifto  haud  ta&os  fatius  tentafte  veneno, 

Non  ego3  fed  volupis  faucia  vena  mea  eft, 

Q_  Quam 


iiz  PR^LUDIUM 

Quam  fi  difpuleris,  quis  erit}  qui  talia  cantct, 

Hxc  mea  mufa  levis,  gloria  magna  tua  eft, 

Qua;  caput,  ac  oculos,  &  labra  rubella  puelke, 

Et  canit  ut  poflint  molliter  ire  pedes,&c. 

Ut  jam  autem  alatus  erat  Cupido,  fic  mater  ejus  teftudiner 

calcabat  Vctcribus,  at  quae  caufla,  quod  alas  Cupidini,  Veneri 

pedibus  tcfludinem  appinxerint?  Venerem  Deorum  nuntius  ad 

mirabundus  lic  aftatur. 

O  Paphia!  ecquaenam  hsec  facies,  teftudo  quid  illa 
}  ceda  valet,  molli  quam  pede  Diva  premis? 

Tali  enim  forma  edolavit  eam  infignis  ille  ftaruarius  Phidias  ,  al; 
pernicitatem  fignin*cari,tarditatis  veroindicium  efle  tcftudinen 
id  pervulgatiflimum  eft,fic  ut  nemo  nefciat,  idcirco  namqueO' 
ftudo  dicitur 

Spifligrada,  herbigrada,  domiporta,  &  fangvine  crafla, 
Sub  pedibus  Veneris  Cous  quam  pinxit  Apelles. 
Qux  modicum  habet  fangvinis  ,  &  fuum  perpetuo  circumfe 
domicilium, hcrbifque  praepcdita,  foliim  inambulat  prata^quij, 
miruni,  quod  lanee,  lenteque  incedat  f  Recurrit  nunc  quxftic» 
cur  quado  axillis  Cupidinis  alas  ,  quur  Veneris  pedibus  teftud- 
nem  addiderit  docla  antiquitas?  dicam  (moraliter  nunc  fcilicit 
hanc  fabulam  fic  exponendo;  alias  orthophyfice&  propriiflim, 
per  alas  Mercurius  Philofophorum ,  perque  teftudinem  fal  mu- 
di,  feu  centrale,  quod  tanquam  fixum,  in,vel  fub  eo  cooritur,  d- 
fignatur)  id  fecit,  ut  eo  emblemate  duo  amoris  effe&a  ingeni- 
fe  adumbraret,  indicaretque  eum,  qui  amat,  habcre  alas  ,  quiba 
perniciflimo  volatu  inferre  fe  poflit  aedibus  ejus  ,  quam  diligi:, 
fed  ut  inde  difcedat,  id  tam  argre ,  perfpifleque  ficri ,  ac  fi  tefl> 
dineos,  plunmumque  pra:gravatos ,  aut  impeditos  habeat  ped<.\ 
Carnis  proinde  mollities  miferrime  homines  obcsecat,incai- 
tat,atquea  vacatione  rerum  fublimium,maxime  vero  ad  falutca 
animce  pertinentium,  detinet,  omniumquc  jegerrime  aliquano 

ob)»- 


PROSIMETRICUM.  123 

}bfolefcit,  &  fc  femper,  dum  profpere  nobis  res  ex  voto  fucce- 
jit,  prodit.  Hinc  finxerunt  iidem  Vereres,  Jovcm  ipfum  cap- 
;um  fuifle  amore  fpeciofiflimas  puella?  Jonis  Jnachi  amnis  filiae, 
reicifle  autem  idjunonem  Jovis  uxorem,  quce  zelotypia  in  ra- 
oiern  accenfa  interimcre  Jonem  voluiflet  -,  intellcxir  hocjupiter, 
jrque  jonem  ab  adornata  jam  neceeriperet ,  transformavkeam 
n  vaccam,ne  aemulajunoagnofcereti 

Jupiter  Ionem  redeuntem  fede  paterni 

Viderat,  &  virgo,  6  Jove  digna,  tuoque  beatum 

Nefcio  quem  fa&ura  toro,pete,  dixerat,  umbras  , 

Aut  horum,  aut  horum  nemorum  (  &  monftraverat  ambas) 

Dum  calet,&  medio  (ol  eft  altiflimusOrbe, 

Quod  fi  fbla  times  latebras  intrare  fcrarum, 

Praefide  tuta  Deo  nemorum  fccrera  fubibis, 

Nec  de  plebe  Dco,  fed  qui  cceleftia  magna 

Sceptra  manu  reneo,  tremulentaque  fulmina  vibro, 

Ne  fuge  me  s  fugiebat  enim  jam  pafcua  Lernae, 

Confiraque  arboribus  Dircaea  reliquerat  arvaj 

Cum  Dcus  indu&i  totamcaligine  terram 

Occuluit,  tenuitque  fugam,  rapuitque  pudorem. 

Inrerea  medios  )uno  defpexir  in  agros, 

Et  noftis  faciem  nebulas  fecifle  repentes 

Sub  nitido  mirata  die,  non  fluminis  illas 

Efle,  nec  humenti  icnfit  tellure  remitti  j 

Atque  fuus  coniux  ubi  fit  circumfpicir,ut  quae 

Deprenfi  rotics  bene  noflet  furta  manti, 

Quem  poftquam  cceio  non  repperir,  aut  ego  fallor, 

Aur  ego  ludor,ait,  delapfaque  ab  arrhere  fummo, 

Conftirit  in  terris  nebulafque  recedere  juflit : 

Conjugis  adveritum  prarfenferat,  inque  glabellam 

Pulchcllam  Ioncm  mutaverat  ille  juvencam. 

Hic  jam  videte,  quanta  fuerit  Antiquorum  ingenii  fublimitas,  & 

Qj*  qua- 


124  PRiELUDIUM 

quarc  nimisquam  verum  fit,quod  dixi,  nimirum,  vitium  luxu 
rise  JEgerrime  aliquando  defvefieri,  occultarique  pofle*,  quid  vc 
luit|upiter,ciim  puellam  in  vaccam  vertit,nonne  ut  cum  tran!  1 
formata  amica  1  ccretim  fua  exerceret  furta,  ficque  lateret  virgc 
quam  dcperibat  ?  imo  fane  hoc  voluit,  fed  advertite,  qualiter  fu 
illum  aftutia  luferit ,  &  cautio  ,    qua  ipfam  contegere  fatagebat  : 
rem  detexerit,urque  per  eofdem  gradus,  per  quos  ille  ad  occu  i 
tandam  eam  perrexerat,in  cognitionem  fuse  luxuriei,  nequitia 
que  alios  adduxerit;  ipfanamquein  vaccam  tranfanimata  pue 
la,ubicunque  veftigia  imprimebat,  feipiam  tacite  &  facete 

Prodebat,  nomenque  fuum ,  cafufque  premebatj 
Litera  pro  verbis,  quam  pes  in  pulvere  duxit, 
Corporis  indicium  mutati  trifte  peregit: 

Etenim  ut  vacca  pedem  habet  rotundum  ac  fifliim,  fic  quotic 
arenam  aut  faburram  calcabat ,  fidlira  quidem  I;  rotunditate  au 
temOformabatjigitur  quovis  pafiu,  quonefque  pedes  in  terrar 
defigebat,  nomen  fuum  Io  exprimebat,ac  veluti  defcribcbat,i 
per  eandem  viam ,  qua  charam  amiculam  fuam  ignotam  Jupit 
voluit,  cognita  fieret ,  qux  nunquam  pedes  in  terram  fubmitt< 
bat,  quin  fimullo  Io  velut  clamarerliquaraque  vocediceret,Eg( 
ego  illa  Jovi  in  amoribus  Io,ego  ejus  diktla,  ego  illius  delitiun, 
ego  rivalis  Iunonis  &c.  Eundem  jam  fic  petulantem  animum  i 
rebus  fecundis  excitate  item  nos  docent  paginse  facrse  :  anno 
enim  portentum  lllud  virorum  ,  miraculum  orbis,  victoriifqu 
plurimis, 

Robore  &  Herculeo  notus  fuper  aethera  Sampfon , 

InDalidse  refidebat  finu,  ciim  a  Philiftxis  comprehenfus  Sz  vir 
ftus,  harcque  inadvertentia  ruinx  illi  fuit  occafio  ?  ita  profi 
616,  qualirer  &  plerique  adhuc  noftrum  virtutum  operibus  illi 
ftres,  quod  nimiiim  incurii  nobis  ipfis  non  providearaus,  intei 

dumqu 


PROSIMETRICUM.  *»j 

:umque  in  voluptatis,  ac  carnis  gremio,  quae  Philiftsea  &  rjrodi- 

oria  Dalida  eft,  jaceamus  ,  fxpc  ab  inimicis  obruimur  ,  inque 

txtremam  decidimus  captivitatem,qua2  tandem  exitii>interitus, 

erditionifque  noftrae  occafio  eft :  Rem  hanc  fcite  deintegro  o- 

ulis  fubjiciam,  audite  mira. 

i    Die  quodam  fub  occafum  vir  opulentus  &  magni  nominis  cum 

otafamilia  in  amceniifimam  villam  ad  pollu&um  feceilit,  vo- 

iptati  liberius  cum  fuis  indulturus,-  hicdomus  abletta&  abun- 

;  ansj  condavia  ,   praefertim  Domini,  vario  cum  periftromate 

xornata  ,  ledHcse  conopceis  veftitae  ,  ad  voluptatem  nihil  non 

gregie  paratum^inter  famulos  autem  homo  fuit  fceleftus,quiin 

amhilari  potatione  Hero  &confervis  aliis  lethargum  mifcuit,ita 

lenque  tam  vino  ,  quam  medicamento  in  veternum  dati  funt : 

Jo&c  media,cum  vivi  pene  ut  mortuidormirent,nequam  illc 

v)omini  fui  proditor,laverniones  &  praedones  ,  fpumam  ac  fedi- 

«en  hominum,  referatis  fonbus  domo  recepit,  hi  ubi  sedes  ex- 

^ilarunt,  ii*  domus  Dominum  vim  omnem  converterunt ,  pa~ 

'  um  illis  fuerat  mgenti  damno  afFecifte,  nifi  &  horribile  ipe- 

:i  raculum  adjungerent:igitur  Herum  veternofum  e  cubiculo,  ex 

Mibus  velut  internecinum  exportant ,  &  campo  aperto  depo- 

f:tum  relinquunt  s  interca  ccelum  fcedis  tempeftatibus  mifceri, 

i&iicare  fulgura ,  mugire  tonitrua ,  nimbi  precipitare  ,  itatan- 

1 -em  diftertereHerus  veternofus,circumfpicere,  pavere,in  alium 

!urbem  fe  delatum  putare,  horrere  ac  obftupefcere  ,  nuda  fe  hu- 

]  10,  extra  cubiculum,extraque  xdes,  fine  famulis ,  citra  omnem 

pem  &  folatium,  inter  pluvias,inter  turbinofas  aeris  injurias  at- 

ue  procellas,  rigentem  gelu,irato  cceio  deftitutum,&  omniqua- 

ue  occidiiTimum. 

Vultis  jam  hunc  virum  femel  nominem  ?  date  veniam ,  quif- 

ue  noftrum  eft  vir  ille  perditiilimus  ,    quando  voluptati  va- 

amus ,  quibus  nequiifimus  proditor  fervus  ,    videlicet  mun- 

■  i  luxus,  catalepfm  propinat ,  ita  boni  nos  Heri  in   exitium 

Q.  3  Pro" 


126  PRiELUDIUM 

proprium  fopiti,  non  dormitare  tantijm,  fed  infigniter  Iethar- 
laborare  incipimus,  moveamur,  vellamur  ,  moneamur,  impel 
mur,at  e  vttcrno  nolfro  non  ex<  iramur,  oculos  inrellcctus  n 
apcnunr,quos  cataleptica  prolubia  vincunt,  nec  fcnrimus,  dum 
hdo  cupediarum  canm  mebriari  obfopimus  ;  Volitat  fane  sj 
quando  rn  fublime  accipiter,  oculos  tamcn  fuos  in  terram  con 
nuo  detorquef ,  ut  praedam,  quam  mde  diicupit,  eripiat  :  nai. 
ram  hanc  milvi  ac  morcs  nos,  quando  in  fpatulisJuxibiifque  r- 
bis  videmur  fapientes,  imitamur  ,•  fublimia  enim  nonnunqiud 
quidem  perimus,  alra  fapiendo.ccelique  ipias  tranicemlendo  r 
bes,  a(t  humanarum  cupiditati  rerum  inhiantes,  perpuiuo  teli 
rcmintuemur. 


■ 


i 


§■  13- 

VErborumfuorumfubtilitate-Scamplitudincquod  rudifasm 
tenuirafqne  non  potett,  det  rem  hanc  mage  deiicatam  ft 
mus  ille  Eccleiiae  Dcttor  Aurelius.  J^etment  bic  &  irretiunt  nos  -, 
gce  nugarum,  £J  vanitates  vanitatum^  volupt^  divttm,  amiciUce ,  qua 
lacerant  vejhs  nojlru  cames>  Divitiae  dividunt,  dantque  animos, 
ftus,  flatus:  Interrogatusego  femel  a  difcipul  >  quopiam  meo  r 
deirion,cxteriique  meliori,  quaiis  fortaflis  fierem,  ii  fcmeldi 
cito  forem ,  mox  adjeci  fimul  cum  quxiko,  dic  mi  qualis  el 
filiyCi  femel  fecreto  leo  fieres? 

Sarpe  rogas//', qualis  fim  forte  futurus, 
Cum  fiam  locuples,ilico  iimque  porens^ 

Mene  putas  mores  narrare  potefle  futuros, 
Dic ,  ubi  tu  fies,  mi,  leo,  qualis  eris  ? 

Tantundem  refpondifTem,  idcm  funt,leo  &dives,nec  vacanl 
dum  quippc  omnium  radice  malorum  ope  pecuniarum  valeir 
divitiariimque  torrente  fcatemus,  tunc  ad  modum  lconis  fuj 
bimus,&  fupra  nosimus,tunc  vcrmiculus  opum  iuperbiaanin 
nottram  fauciat,  inebriat,  lumenque  racioms  amulitur,  tunc 


PROSIMETRICUM.  127 


eam  peftilens  ille  tumor,  demens  ille  fumus,  infernalis  illa  efta- 
f  nathx  nos  inflat,  pias  cogitationes  corrumpit,  proprias  paflio- 
rs  fortificat,vitiifque  materiam  ac  facem  fubminiftrat,nec  lon 
11  tunc,  ut  clarus  fons  Narcifli,  quiipfum  inamoratum  mifere 
r  rire  fccit,  illadl:at,tramitemque  avernalem  nobispatefacity  Ex- 
umem  ergo  meritoj 

O  infcelices  cundtarum  nequitiarum 

Divitias  &  opes  irritamenta  malorum! 

Dextris  rebus  homo  nunquamnon  pene  protcrvit  y 

Fortes  namque  pedes,qui  tolerare  dapes  : 
Hasfubit  illa  comes  fortunce  dira  libido, 

Non  lolitae  veftes,  aut  prior  aula  placet. 

J:runt  bombycum  cuftodes,  quia  fericinese  illse  tineae,  quamdiu 
lori  viridibus  vi&itant  foliis,  adeo  tenerse  &  delicatse  fint,  ut 
l.jninimum  cceli  fragorculum  ,  tonitruque  perterreantur  ,  ac 
pptum  filandiopus  interrumpentes,  fa:penumero  emoriantur* 
li  omnino  &  nos  viroribus  affvefadti  ,  id  eft,  voluptatibus  ve- 
'bntes,  ufque  teneri  &:  molliculi  fimus,  ut,  fi  quarido  bonum, 
Jumvefubinde  opus  cceperimus,primula  peccandi  occafione  ob- 
:i,  pnmoque  tentationis  tonitru  ingruente,  ab  inchoato  defi- 
tmus,  ficque  fomentis  plerumque  noftris  immoriamur .,-  idcir- 
flos,  faxquelnfubrise,  re  quam  nomine  dulcior,qui&  melan- 
1  habuifle  in  ore,  quam  voces  videtur,  taliter  in  hoc  propofitum 
lellca.  fua  egreditureloquentia,-  Res  plurimos 

Supplantaverunt,  &  la&avere  fecunda?, 
Quos  non  crudeles  potuerunt  frangerc  pcena?. 

'enuitas  quidem  vena,  at  virtute  divinorum  pulchritudo  me- 
'orum>  Vah  ergo  noftram  dementiam,  fed  6  immenfum  divi-> 
pe  clementise  pelagus,  irremunerabilemqueDei  bonitatemlcum, 
E  ,•  quod  acerbl  frequenter  atque  iniqua  nobis  accidere  opina- 
':ur  fortuna,non  nifi  ex  paterni,  clementique  Dei  providentia 

nobis 


128  PRiELUDIUM 

nobis  contingat,  qui  nutricis  inftar,  ut  infantem  ablafret,  fcll 
iinapi,  aut  abiynthio  papillas  oblinit,  quatenus  ille  amaritudine; 
prxlcntifcens  a  la£re  fugendo  fefc  amoveat  •,  Eundem  in  modu 
ut  nutricatrix  perbenigniflima  Deus  ab  uberibus  hujus  faxul 
dulciquc  carnalium  voluptatum  lacte  alumnos  nos  abducat,  pr 
priam  imbecillitatcm  aflidud  nobis  in  memoriam  reducat ,   a«l 
quejugem  morris  ,  m  quo  fcelicitas  vitas  noftrae  tota  confifti 
meditationem  nosadducat,  confulto  prsemeditatoque  divitia, 
voluptates,  ac  honores  abfynthio,  aloe,&  amaritudine  obungit 
At  funiculum  hunc  latiiis  obiter  ref  >luturus,  &  per  quaii  tri. 
dem  extenfurusy  primus  A&orum  trium  in  hoc  fe  theatro  pn. 
fentat  Lacedcemoniorum  Imperator  Paufanias,  qui,  cum  olim  in- 
ni  quodam  fuperbiae  typhone  inflatus ,  in  magna  hominum  cu 
rona  a  Simonide  Mago  popofciflet ,  ut  fibi  prseclarum  aliquc 
dogma,e  philofophicis  fcriniis  depromptum ,   aut  prseceptui 
quoddam  memorabile  efFaretur,  adquod  &  vitam  &  mores,  orij 
nemque  agendi  rationem  dirigeret  ,•  Simonides  pro  ea,  qua  pr> 
ditus  erat,  prudenti,perfpecH  Regis  infolentii, quo  eum&fai- 
tliorem  &  fapientiorem  redderet,  ac  infanos  illos  tumores  ,  i! 
nimium  infolefceret,  deturgere  faceret>iVadet  ut  mortem  ufq^ 
in  animo  haberet,  femperque  cogitarer,  vivere  fe  mortalem , 
proinde  variis  expoiitum  miferiis  ,  brevique  moriturum$  Qul 
Vero  jam  aliud  efrato  hoc  Philofophus  dicere  voluit,  quam  ni- 1 
lam  legcm  probatiorcm  ,  nullum  praeceptum  falubrius  j  nullut  J 
ad  arrogantiam,  contumaciamque  alicujus  retundendam,  effic*  I 
cius  medium  &  remedium  haberi  poile,quam  vilitatem  originj,  i 
conditionifque  fua:  nihilitatem  ei  ob  oculos  ponere,  &  exitun,  i 
Libitinam  ,  ipfifque  exequias  ad  mentem  rcvocare  ?  Elogiui ) 
aedepol  peregrcgium,  dogmaque  excellentiflimum !  Sed  fequu-  i 
tur  rariora      Teftamenti  tabulis  ftatuit  quondam  Regina  Sen-  i 
ramis  fepulchri  fuimonumento  ut  hi  characteres  infculperentiy» : 
T.QJ^F.R.N.I.A:D,L.S.QJ^O. 


PROSIMETRICUM.  129 

Tu'  QuisQuis  Fueris  Regum  Nunc  Indigus  Auri, 
Devolvens  Lapidem,  Sumito  QuotQuot  Opus : 
itex  autemPerfarumDarius  hos  characleres  cum  legiffet,  eonim- 
aie  interpretationem  percepiflet,auri  cupiditate  exftimulantej  fe« 
-lulturam,  thefauri  ingentis  fpe  reperiundi  fibi  propofita;  reclu- 
li  mandavir,  fed  fpe  iua  digne  ludificatus  eft,  &  voto  excidit,  ni- 
lil  enim  prseter  ofta  ,  fcetorem,  ac  putifcenscadaverillic  reper- 
1  |Uin,  cum  his  verficulis, 

Ni  malus,  &  auri  famis  infatiabilis  efles, 
Functorum  nunquam  voluifles  mungere  peras, 
Talis  eris,  qui  calce  teris  mea  bufta  pedefter, 

Qualiter  hic  jacco  putrida,talis  eris. 
SisCxfar,  Macedo,  moderator  totius  Orbis, 

Aut  Cato,  vel  Cicero,  denique  talis  eris. 
Difce  morh  quifquis  referas  hsec  fcripta  viator, 

.^Equa  manent  omnes  funera,  dtfie  mori. 
Difce  mori  dives,  difcat  cum  paupere  Rex,  Grex, 

Doctus  &  indoctus,  junior  atquefenex. 


ijflfquamvis  hoc  ridiculum,  Reginaque  ha?c  pudoris  tantum  in- 
^utiendi  gratia,  id  fieri  juflerit,  hinc  tamen  myftiCe  edocemur, 
hjfullum  haberi  thefaurum  in  mundo  meliorem,  nullum  luculen- 
JJtiorem,  quam  mortuorum  interdum  excuflifle  oflaj  Et  fane,  fi 
lituis  morti  confulenti  aufcultare  voluerit,  ditiflimus  brevi,  fapi- 
\  ntiffimiifque  futurus  eflet,  omnes  enim  virtutes  diligeret ,  ac 
u  iriis  omnibus  valediceret,  nuntiiimque  mitteret ,  &  cunclam 
nt:iundi  negligeret  vanitatem.,-  Trias  autem  ut  completa  fiat,  fub- 
iucdtendum  apophtegma  sequis  auribus  excipite.EditurdeZeno- 
2  |  e  philofopho,  eum,  cum  aliquando  ab  Apollinis  cortina ,  qua  ra^ 
•j  |ione  vitam  honefte  inftitueret ,  morcs  dirigeret ,  vitia  vitaret , 
i^irtutes  confe£taretur  ,   &ccquonam  modo  vitae  fpatium  cum 

onore  traduceret ,  fcifcitatus  eflet ,  hoc  ex  adytis  accepifle  re- 

ponfi  •,  UY  filutos  corfore  confiikret. 

R  Dum 


i;6  PRiELUDIUM 

Dum  jam  hoc  Delphici  Dei  oraculum  maturius  mccum  appei 
do,  &excutio,videtur  veridicus  ille  Deus  eum,  ac  poft  eum  or> 
nes  omnino  mortales  edocere  voluifle,  unicam  ad  vitam  iancT; 
laudabiliterque  tranfigendam,&:  diem  fupremum  fumma  in  fo 
licitate  claudendum  ,  efte  viam  ,  rapacem  illam,  falcigeramqu 
Parcam  Mortemconftinuo  anreoculos  habere,ac  nofte  fe  ipfur, 
nofTe  inquam  momen,  nofte  hominem  fe  elTe,  qui,ubi  oritur,i| 
moritur^  debilitatu  excmplum,  quoniam  nihil  eft  homine  debilu, 
rafmam  temporis>  quia  unico  anno,  menfe,  die,  rapir  eum  tempu, 
exuirque  nunc  pulchritudine,nuncvifu,  nunc  cnnibus,dentibi> 
viribiiique  corporis : 

Fungus  homo  levis  eft,  minima"  aui  corruit  aura, 
Qui  manet  in  nullo  ftanfque  tenaxque  loco. 

Nam  modo  frigoribus  premirur,  modo  folvirur  asftu, 
Et,  modo  quam  portat,  cras  cruce  funus  erit. 

Jfortuna  lufum,  quia  projecTis  taxillis,  de  divite  facit  pauperem,  i 
cconverfo,  ex  honorato  contemptibilem,&econtra,  eft  pro  qu* 
litate  cafus  taxillorum; 

Si  fortuna  volet,  fies  dc  paupere  dives, 
Si  volet  hrec  eadem,  fies  de  divite  pauper, 
Si  fortuna  volet,fies  dc  prseftite  miles, 
Si  volet  haec  eadem,  fies  de  milire  praeftesi 

Calimititis  bilincem  ,  quia  in  arquali  pondere  trutinre,  appofitai 
appenfamque  elTe  miferiam  &  profperitatem,  experitur  ; 

LucTibus  admixtam  vitam  mortalibus  olim 

Dicirur  inftruxifte  Deumque  hominumque  Monarcha. 

Quam  itaque  diu  hac  luce  utimur  ,  vivere  quidem  videmur,  fil 
veniis  ailidue  morimur,  aur  falrcm  viram  vcrbo  retinemus  ,  : 
ipfa  aurcm  amifimus,  (  >  ur  viram  hanc  noftram  caducam  polio 
clcgaatuloque  fermone  quidam,  fancTirate  non  minus,quam  err 

ditio* 


PROSIMETRICUM.  131 

t  litione  notiilImus,prodelineavir !  quando  ait  ,  Ejusmodi  vita  no~ 

ra  cji^fratres,  qui  fluxam  vitam  trahimus3  cujusmodi  in  terrd  ludus,  ut> 

iimnon  /imus,  nafcamur;  cum  nati  fumus ,   rurfum  diffohamur -.  in/om- 

1  lium  lumus  minime  confftens,  jpeclrum-,  quodteneri  non  poteft  ,  avis  prcttc- 

X  \euntis  volatus,  navis  in  mari  ve/ligium  non  habens^puuis,  vapor , ros  ma- 

liii  utimis^flos  fuo  temfcre pullulafctns ,  &  fuo  temporc  etnarcefcens  s  Sa:cu- 

r  orum  iraque  temporumque  ludibrium  eft  vita  noftra,  propudio- 

liuiam  cx  re  obfcoenifllma  ducimus  originem,   vixque  ea  fceditare 

pifcmerfimus,   quando  in  eandem  magno  vclut  impetu  rcdimus  : 

«omnium  fumus  hominis  miielluli,  quem  iua  noclu  imaginatio 

udificat,  ut  fublimem  fe  magnifico  in  throno  Regem  fecundum 

[uictcm  videar,qui,  ubi  iub  dio  atque  in  trivio  nocTrem  tranfe- 

;it,  ex  duro  fractus  iolo,  ex  frigore  rigidus,  ex  egeftate  nudus,  ex 

onga  efuntione  famelicus  evigiiac  s    Umbella  fumus  ,  quam  ll 

<ra_nfare  manu  velitis,  non  poteftis:  Nonne  aves,  an  non  naves 

umus?  quarum  illa:  pennarum  remigio  ventos  ,   hx  carbaforum 

i,i|lispelagus  fulcant,  ied  iola  veftigia  qusedam  earum,  qux  in  tran- 

|i itu  relinquunt,  aft  talia,  quo  nuiiius  fint  ufque  radiantes,perfpi- 

aceique  luminum  obrutus,  ur  ea  perluftrare  poflint.     Pulviscu- 

us  fumus,  qui  eo  graviorem  fibi  ruinam  paric,  quo  fublimiiis  fe  a 

xnrorum  alpiriru  ferri  permittic  :  Roiculus  fumus ,  qui  vix  fo- 

em  confpicarur,  quando  vel  pro  reverentia  ceditde  loco,velprx 

imore  arque  admirarione  Cam  fplendidaf  majeftatis  confumicur 

k  diftabeicit:  Flofculus  fumus  ,  quemfol  unus  videc  aperCum, 

Eiragran rem ,  morruum :  C  iim  ergo  cam  mulca  fimus,  &  nos,  vita- 

jue  noilra;equidem  dicendum,  quod  eapropcer  nil  fimus,  jufte- 

|ue  exclamandum : 

Stamina  quam  pendent  fragili  mortalia  filo, 
Ut  miferum  noftrum  vivere  volvit  onus! 


>i  enim  fpeftemus  corpus  noftrum,  angufta  domus  eft,  ofricina 
imferiarum,  per  anagramma  porcus,  fterquilinium  nive  cooper- 
!um,  quod  levis  febnculauno  die  dilcooperic: 

R  2  Quan- 


.: 


ijt  PRiELUDIUM 

Qtiantula  mars  hominum  corpufcula  fola  fatetur. 
Nil  eis  abjc£Hus,nil  calamitolius  s  Merito  ergo  homo  bulla  vc 
catur,parva  bullula,  qux  cum 

Suftoilit  fe  atquc  effert,  mox  vanefcit  in  auras ; 

Cujus  infame  fuit  exordium,vita  aerumnabilis,  finis  vero  affl 
ftionem  involvens  ,  e  corruptione  nafcitur,inter  lotium  &  fte 
cus ,  parvo  vivit  tempore,  &  Iliadem  proccllarum ,  infortunkr 
riimque  fecum  trahit; 

Ilico  mortalcs  inter  mala  multa  fenefcunt. 
Qui  lutulenti  adhuc,  &  madore  matcrno  diffluentes,futura»  vit 
prxfagire  videntur  mala,cum  a  vagitu  prima  ducant  initia. 

Vociferant  A  vel  E  quotquot  nafcuntur  ab  Eva; 
Jufte  proinde  hx  vituperationes  ,  nil  homine  tellus  alit  infcel 
ciusi 

Vita  hominis  Mors  eft,  finifque  ab  origine  pendet, 

Cui  praftat  non  nafci,  aut  quim  ocyffime  aboleri,  ut  habct  C 
Tullio  deSilcno  fabula,  qui,  cum  a  Mida  captus  foret,  hoc  ci  mi 
neris  pro  fuamiflione  dedifle  fcribitur,  docuifleRegem  ,non  n; 
fci  homini  longe  optimum  efTe,proximum  autem  quamprimui 
mori. 

Qualibus  ah  vitx  tenebris,quantifque  periclis, 
Degitur  hoc  vefci,quod  nobis  dicitur,  aurac  ! 

Sanc  vellem,  ut  lingvam  Ciceronis  de  confolatione  hic  paul 
lum  mihi  pofTem  accipere  mutuo,  qui  nimirum  humanse  naturift 
incommoda  ita  diligentcr  &  accurate  exprefiit ,  ut  quafi  luendc  f 
rum  fcclcrum  ergo  nafci  homines,  &:  in  hanc  luccm  ingredi  poi.i 
fis  agnoicere  s  F*c  en?m,  inquit,  nafci  bominem,  &  in  faccm  cdi ,  coi\ 
tinuo  fcnfiesynon  rerum  bumanarum  dominum  &  guhernatorem  exortum 
fed  ver/hs  miferiarum  fenum aiqr.t  incommodor/m :  Optarcm  inqua 
ut  lingva  Hegefiai  cujusdam  philofophiCyrenaiciraihihic  ade 
fct,  qui  aliquando 

Tr; 


PROSIMETRICUM.  i3> 

Traditur  eloquii  tantl  virtutc  fuifle, 
t  tam  dicere  potuifle  mala  hujus  vita:,  ut  homines  fibimet  la- 
ueos  injicere  vellent.     Non  dubito,  quin  noftis,jam  olim  duos 
^lebres  apud  Veteres  extitiflc  philofophos ,  genio  moribiifque 
ildediflimiles,  at  doctrini  dogmatibufque  parum,quorum  unus 

Perpetuo  rifu  laxabat  falfa  labella, 

Si  .bderitanus  Democritus  nimirum :  alter  vero 
Planctibus  afliduis  fufpiria  clara  novabat , 
)uem  dixere  Heraclitum , 

Ifte  nihil  nifi  rifit,  &  ille  nihil  nifi  flcvit, 
Iftene  ridendus,  flendus  an  ille  magisf' 
.\c  fa:culi  hujus  vanitates,  infanrafquc  falfas  exfibilabat,  hic  hu~ 
z|4anas  deflebat  miferias>  Et  digne  profeeto,  magna  cum  ratio- 
Ir,  nemincm  enim  fore  credo,  qui  corde  fuo  non  abyflbs  quas- 
lam  fufpiriorum  Jamentoriimque  erumpere  fentiat,fi  animo  per- 
Inbulavcrit  abjecliftima  illa  naturae  noftrae  epiphonemata,  qui- 
|us  poetarum  principesfortem  noftram  deplorant,Bullulam  bul- 
|:,Umbellam  umbra,Somniumomniu&c.Si  mente  percurrcric 
':,iasquerimonias,novercam  naturam  belluisplus,quam  hominibus 
Jiviflc,  cum  accommodatis  cas  naturse  fux  inftrumcntis  exarma- 
tjhominem  vero  inermemproduxeritj-  quodqueipfasvivacio- 
f  :s  fecerit  &  veeetiores,  hominem  autem  temperamenti  cutif- 
ue  mollioris,  ad  afliduas  tam  animi,quam  corporis  paflionesab- 
i  cerit;  Si  deniquepenes  fe  tacitus  deliberaverit  tot  facra*pa- 
f  inae  loca,  quibus  ufque  adeo  deprimitur  natura  noftra,  ut  ver- 
•libus  poftponi  aliquoufque  videatur ;    Utinam  vero  hxc  inter- 
um  ad  arquiorem  rationis  ftateram  nos  inteftina  terrae  pendere- 
ms,  nobiscumque  frequenter  &  ardenter  perpenderemus ,  quia 
-arra,putredo,pulvis,  cinis  iimus,  merumque  nihil ,  non  dubito 
)re,quin  alas  noftras  brevi  eflemus  conftricluri, 

Quid  cinis&  pulvis,  quid  fordida  terra  fuperbis? 
Cum  ruis  in  cineres,  ficut  cinis  ante  fuifti. 

R  3  Ec- 


i34  PR.ELUDIUM 

Ecquis  ergo  in  mcdiis,  quibus  patcmus  continue,  anguftiis,  m 
fcrns ,  &Tcjlamitatibus  de  fe  vel  tantillum  audeat  polliceri?  e<l| 
qmsprudens  forcc  fua  inturgefcat ,  fuiique  geftis  liberius  infol<B 
fcat,  dum  humanx  vitas  varia  reputabit  mala?ecquisingeniofu 
fcu  fortuna:  bonisconfidat,cum  audiet  tyrannum  SamiorumPjfib 
lycratem,  ab  opibus&fpIendoribusinftru&ifllmum,cruci  aflixuri 
Lydorum  Regem  Crcefum,  cunctorum,  quos  hominum  meme 
ria  pra^dicat,  ditinimum,CyriPerfarum  Medoriimque  Regis  iti 
perio  iubJitum,quinimoCyrumipfum,  qui  potentue  iiue  corni 
m  immenfum  tollebat,  in  aliorum  carcenbus  conftitutum  ?  ub 
nam  veronunc  aulas,regiufque  illorum  omnis  comiratus,ubi  on 
ncspnores  honores,  ubiomnes,  quas  priiis  habuerunt,  divitias 
opes  ? 

Ortus  cunfta  fuos  repetunt,Matremque  requirunt, 
Sic  redic  111  nihilum,  quod  fuit  ante  nihil. 

..--■£■   14- 

Egic  igitur  homo  in  hac  infortuniorum  curia,  &  serumn; 

rum,  procellarumqueomnium  vaftifllmum  pelagus  nangal 
Cor  humanum  quid  efte  cxiftimatis?  omnium  mifenarum  eft  r 
conditonums  ied  adhuc  ad  vivum  melius  lllud  depingam,  fuiiq 
coloribus  delincabo,  valleculatft.,  quo  naturahter  omnes  aqu 
tnbulationum  decurrunt.  Porroautem  ha:cipfacertiftima,ehe 
cum  animis  noftris,dum  laetis  nos  flabris  fortunaafflar,non  pe 
trciflamus^quin  potius  omnibusiilhxc  anobis  conatibus,dump, 
bulis  volupratum,delitiariimque  carnis  vefeimur,  amolimur,  ns 
turam  pifcis  Nautili  (didti  fic,  quia  navis  <  :Hgiem  habet  ;  im 
tautes,  de  quo  fcnbitur,  quod  mari  filenti  &  pacato  eatenus  J 
aurce  fuavi  exponat,  ut,quail  conditionis  fux  oblirus,  de  pell 
navis  figuram  formans,  vcntos  excipiat,  ac  ventre  furium  natet 
nec  fe  cafibus  avium  rapacium,pifcatorumve  objicere  formide 
enimvero  procellofa  apparente  tempeftate,in  fe  rediens^  profui 
dum  maris  repetir,  inibique  fecure  moratur  &  conquicfcit. 
Xdemomnino  nobis  evenirefoiec,quiprofperitatistempore  {< 

ren 


!  PROSIMETRICUM.  135- 

jno  follescentes  &  ingrandefeentes,  toto  corpore  vitiorum  no- 

jrorum  paludibus,velut  rana:,  immerfi,  vento  vanitatis  nos  in- 

lrcimus,aliifque  preeminere  geftimus,  &,  falutis  propriac  pcri- 

ulo ,  homines  nos  efYe  oblivilcimur  j  adverfitate  autem  pre- 

:ente,  humiliati  &  afflicTi  ,  homines  nos  efle  recordantes,  fu- 

sim  ad  fecurum  pcenitenriai,  ac  timoris  Domini  afylum  airipi- 

:  us    Id  quod  experientia  domus  funerarise  palam  vobis  ,  &  ad 

culum  demonftrabit  s  hanc  enim  cum  admiratione  fubeuntes, 

.  lucTum  defurcTi  expendentes,  cuncTa  bene  fapienterque  ordi- 

uta  &  compufita  efle  videbitis,  fummo  ltem  iilentio  ac  quiete 

t.nnes  lbidem  adefTe,  & ,  fi  quem  forte  loqui  contingat ,  verba 

:«us  prudentia  plena  efie,  perinde  ac  fi  alter  Plato  aut  Cato  fo- 

jt,  quodque  magis  adhuc  admirandum  ,  non  viri  &  mulieres 

intum,  ca:teriqiu  setate  provecTiores,verum  etiam  ancillx,  alias 

jjifcrum  more  blaterantes  ,  juvenes,  fervique  viliores  repente 

rudenrcs,  morigeri,&  modeftageftione  confpicui,  mirabiles  pro- 

Irunt  fententias :  Quojdam  enim  in;bi  audies  dicentes,  hominem 

i>n  aliud,quam  miferiarum  efle  compendium,  vereque  tetigif- 

I  philofophum  quendam  interrogatum ,  quid  efTet  homo?  re- 

[liondendo  inter  caetera,  Quod  effet  viator  travfens-,  &  bofpisloci^ 

modque  ex  hac  vita  difcedat,  tanquam  ex  hoffttio,  non  ex  domo,  comrnoran- 

1  enim  naturam  nobis  diverforwm  feaffe,  non  habitandi  locum  s  hocque 

llem  velle  Apoftolum  ,   non  habcre  fcilicet  nos  hk  manentem  civita- 

[W,  (cdftituram  mqmrere. 

Vira  viatoris  caupona,  coronida  cuncTa, 

Qusecunque  immundus  Mundus  honorat,habent. 

Tranfit  honos,tranfit  fortuna,  voluptaque  tranfit, 
Mente  Deo  fuppar  corpore  tranfit  homo. 

Tranfivere  patres,  fimul  &  tranfibimus  omnes, 
Patria  ei  ccelum,qui  bene  tranfit,erir. 

l<4Iios,  peroptime  naturae  noftrae  conditionem  intellexifTc  Solo- 
!i  £m,qui, dum,  quid  eftet  homcr'  lnterrogaietur,  refpondiflet}  Vu- 

\\  tredo- 


iB6  PR^LUDIUM 

tredo  cfi  in  exortu*  bulla  in  omni  vita,  efca  vermium  in  morte^  terra 
is. 

Quare,  cum  limus,cum  rcs  vilifllma  fimus, 
Ergo  fupcrbimus,  fub  tcrram  cerra  redimus? 
Alios,  prxfcntcm  viram  potiiis  efle  mortem,  quam  vitam,  ind. 
quc  acute  protuluTe  moraliura  philofophorum  primicerium  S< 
necam,  quando  dixit  >Quotidie  morimur,  alttus  autem  veritatemi 
tuentthm  omnis  vita  fuppliaum,  Quid  cft  enirn  diu  vivere,  quam  & 
torqueri  ? 

Ecquid  longa  dics  nobis,  nifi  longa  dolorum 
Congerics,  longi  patientia  carceris  setas? 
Qui  bene  confideraverit  toc  vitatnoftra: fruftraneos  conatus,fo 
liciorcs  longe  judicabit  eos,qui  in  fepulchris  fu^t,  quam  in  vivi 
Alios,  Ephcmeron  fquod  animal  eft  vivens  uno  tanrum  die,  (i 
cundum  herbarum  ammalculoriimque  illum  natura*  gnarum  Dio 
coridcm,  unde  8c  appellatur  fcbris  ephemera,  quam  latini  di^ 
riam  dicuntj  jureoptimointelligipofle  de  homine,exCitharo 
do  Regio,  Mane  flor.t,  &  tranjit  s  vefpere  decidit  >induret  &  arefct 
Ah  vitam  triduanam,  vitam  umbrd  magis  umbraticam,  vercqi 
vitream!  vento  velociorcm,  fumo  inconftantiorem  !  Vitam  ii 
quam  perdirioni  objcdtam,  vitam,  cui  mors  ufque  fuas  tcndic  h 
fidias!  dlws,  nosomnes  omnino  eodemcogi,  non  infulas  ,  nc 
fafces,fceptra,fccures,  mortem  vcreri,aut  revererij  aftalba,  \ 
dicitur,  amufii,  fine  cura  difcriminis  tondere. 

Ca?ca  pari  pulfat,  miferum  !  Mors  fufte  tabernas, 
Rcgalefque  domos,&  fcepcra  ligonibus  acquat. 

Non  refpicicns  Comitum  galeas,  nec  Prxfulum  tiaras,  nonPoifj 
tificum  mitras,ncc  Regum  coronasj  quia  non  cftacceptrix  pc 
fonarum,fed  ficut  eduem  ulna  pannus  villofus,  linum  crudum 
pannustmoliusmetitur,ficMortamorsjusidemRegibus,mend; 
cJs,Principibufque  reddit,  eddem  nimirum  forfice  telam  crafiar, 
£c  fubtileni  fivc  pcplum  ,  rufticam  &  Coam  perfcindcns ,  JU 

dc 


PROSIMETRICUM.  1*7 

<:niqne  a  pundto  mortis,  vitx  &  honoris  ftipcndium  pendcre  : 
jifumma  omnes philofophi  efle  videntur,  curn  in  illis  affliftioca- 
f.edram  fuam  fixit,  fcholamque  inftituens,  difcipulos  fuos  refri- 
wtj  Ac  fic  anguftia>  qux  philofophia*  ,  fapicntisque  mater  eft, 
iformante,  fapientes  cito  evadunt,  Deiimque  jugiter  exquirunt. 
1  Venatrix  illa  mufcarum,cafliumque,  quibus  eas  implicitet,  in- 
(:niofa  textrix  &  diftentrix  aranea,  mirabili  hac  dicitur  dotata 
Joprietate,  ut  ccelo  terfo  non  laboret,  kd  aere  nubilofo,  &  nigri- 
scnte,valde  impigre  &  follicite  operatur,  forte  quo  serhra:  fereni- 
tte,  lucifque  candiditate  fruatur;  optime  proinde  homo,quoad 
t)C,illi  affimilatur  s  qui  nimirum  ,  tempore  profperitaris  fereno 
f  tranquillo,otioie  degens  laborare  renuit,  die  autem  fubnigro, 
^bibiifque  tedto,  anxietate  premente,  ad  Dominum  clamat ,  Sc 
iimen  ejus  invocat,  tunc  labori,  bonifque  operibus  gnaviter  in- 
I Jare  gaudet,  tempus  nullum  perperam  frangipermittens.  Et  fic 
laffliclionis,crucifque  cathedra  conftitutus,  conclufiones  amoris 
I  erga  Deum  animoie  fuffert,  demonftrationefque  fcientiarum 
rregie  exhibet, 

Atque  venit  fic  tunc  miferis  folcrtia  rebus. 

:  hac  jam  vero  longa  exemplorum  ferie  manifeftum  redditur, 

od  univerfitas  artium  ac  fcientiarum  eft  penuria  &  adverfitas^ 

mes  fiquidem  adeo  perfecl:e,exacl:£que  edocet,  ut  nulla  imper- 

Fda  remaneat ,  omnes  item  artes  in  phrontifterio  paupertatis 

l-Iifcuntur:  nam  praecipuos,  plurimofque  philofophos,  Orato- 

:<,acPoetas  fecit  egeftas : 

Et  Laris  &  fundi  paupertas  impulit  audax, 
Ut  facerem  verfus,ut  nocTe  dieque  ftuderem 
Aque  imo,virtutis  fchola,noninfcite,aliquibus  dicTaeft,-eft  enim 
fccax  virtutis  gymnafium  ,  etiam  nolentes  ad  difcendum  co- 
Jfs  -,  quemadmodum  coegit  Zenoncm  Scythen ,  quem  paullo 
we,cumquafi  fenatum  philofophorum  recirarem,in  fcenam  pro- 
fri i  hic  namque  de  philofopho  mercator  effecTus,  omnes  fimul 


S  merces 


I33  PR^LUDIUM 

merces  fuas  in  una  conftituens  navi,  dum  illa  per  mare  fcelicitc 
ferretur,  ad  fcopulos  allifa  ,  cuncTas  naufragio  merces  fimul  pc 
didit  s  rcpentina  fane  rerum  vertigo  !  wrtie  ex  divite  fubit 
pauper  faclus, 


(Lufus  enim  fortis  variatur,ut  ordo  cohortis, 
Crcfcir,  decrefcitque,  in  eodem  fiftere  nefcit) 


Projecla  fuaSoli  tunica  ad  exficcandum  ,  gratias  referens  fort 
nx,exbilarabundus  complicatis  manibus  prodidit  illa  verba ,  #| 
nefacis  fortuna^quce  me  ad  phtlofophiam  revocas  s  Hem  advcrfitate1 
profeciro  fuper  aurum  &Topazium  diligendae,  vah  bcnedicla  ti 
bulatio,non^^///^,  fedflabellum  \  Et  fimiliter  illum,  qui ,  pc 
naufragium,amifTisomnibus,  qux  ad  victum  amicliimque  fpecl:; 
bant,  dixiflet,  Te riiffem,  m  pernffetis,  Bonum  mihi,  quia  humilia 
&  depauper  afti  me  Domine  ,  utdifcam  juftificationes  tuas, 
lius  ut  flagelles  me  Deus,  &  rccipias  me,  quam  parcas  mihi , 
deferas  me.  O  ergo  auro  redimendx  afflicliones,  qux  cceleftc 
gloriam  in  prscmium  recipietislScntcntias  veroaureopol  digt 
cothurno,iufcipienda?,cuftodiendae,  &  in  cordis  penetralibus  i 
condcnda?  !  Indifputabilc  idcirco  illud  dicTum  Phalerei  Dem 
trii.nullam  cfle  perfonam  infceiiciorem  illa,  cui  necdum  aliquc 
infortunium  accidit  5  Sicut  ergo  paupcrras,  vcl  anguftia,vel  a 
verfitas  eft  magnum  donum  Dei, 

Et  ad  beatum  (anUifiu  bonum  zia,     Igwta  vulgi  finfibus<> 

Ccdcfte  ac  falutare  pharmacum,  quod  Dcus  ut  medicus  ufurpj 
&  quo  nos  ut  a?gri  curamur,ira  &  pauper  non  incongrue  imax 
Dei  dici  porcft  s  quemadmodum  enim  Dcus  fibimet  cft  fu 
ciens,  lic  &  aliquatcnus  pauper,  juxta  iapientiffimum  terrico 
rum  parcemiographumSalomonem, 

Dignior  eft  pauper,  fufficienfque  fibi. 

Tratere*)  ficut  Deus  cft  immcnfurabilis ,  eodem  modopaupi 

nj 


PROSIMETRICUM.  139 

am  totum  univerfum  ei  pro  domo  eft,  ciim  nullum  habeat  lo- 
lum  proprium.  Vaha  qualis  excellentia,  qualis  gratix  prxroga- 
va!  ubi  mifellus  Chriftus,ccelorum  toparclia,  AngelorumMo- 
•'archa,  fpeciofus  ille  forma  inter  filios  hominum,melIitulus  'i\lc 
irginum  fponfus  cft ,  ibi  fimilitcr  futurus  eft  pauper!  in  Para- 
i(i  de!itiis,inter  cceleftis  glorice  gaudia,  incer  choros  beatorum 
)irituum,in  brachiisPatris  ^Eterni  eftChriftus,  fic  pariter  erit 
auper  Sc  afflictus  i  Hcm  tribulationes,  6  omnibus  votis  exop- 
xndx  perfecutiones,  quas  tam  ampla  mercede  compenfat  Om- 
ipotens!  verax  itaque  profatum, 

i  Te  judicamus  effe  miferum,  qui  mifcr 

Nunquam  fueris,  adverfitatis  infcius: 

,  tque  fic  nunc  cauflaeftin  liquido,  curdi&us  Demetrius,  Athe- 
'  is  principatu  expulfus,  Thebas  profettus,  cumque  Crate  philo- 
|)pho  ratiocinari  ccepiflet ,  ex  eo  tantam  perceperit  confolatio- 
em,  ut  cecinerit, 

Sors  maleditta,  fovens  foelici  lintea  vento, 

Qike  me  huc  ufque  viri  privifti  fcedere  tanti ; 
ah  beata,  fandra,  ac  ter  beata  paupertatis  conditio  ! 

Non  igitur  fcripfit  procul  abs  ratione  poeta  : 

§l^m  &  divitias  comttesfugit  inclyta  virtus. 
n  non  ftolidus  ille,  demenfque  dicendus  eflet,  qui  montem  al- 
flimum  confcenfurus,  grave  fufciperet  in  humeros  onus?annon 
mnes  clamarent,nihileumminus,quam  de  clivo  condefccnden- 
pcogitarefidem  omnino  &cenfendus  facere  eft  phiiofophus, fi. 
!oim  ad  fcientiam  atque  fublimia  ele&us,  folicitudinibus  opum, 
Wilibus  undis,  curiarque  curis  fe  implicet,  aperte  demonftrat,  de 
jteo,  de  fapientia  nihiliim  fe  laborare,  ac  ne  fomniare  quidem: 
lon  proin  indigno  de  divitiis  ore  concinam  \ 

Divitias  fugito  ca:lum  grave  pondus  amanti, 
Narn  perdunt  animum,  nec  bene  velle  finunt. 

S  2  Cdnm 


140  P  R  M  L  U  D  I  U  M 

Mum  idquam  gravepondw  amanti  s  propter  quod  Diftichon,init.; 
Trtdudii  No/iri  pro  paupertatis  parte  allegatum,  divitiis  quoqi 
accommodarc  pofiumus  hoc  modo. 

Ingcnio  potcram  fuperas  tranfcendere  fedes, 
Per  nili  verfus  humum  praxipitarer  opes. 

Hoc  ipfummet  oprime  tenuiiTe  videtur  Anaxagoras,philofophi 
ille  Clazomenius  celeberrimus,  qui  ut  melius,  quicriufque  ph 
lofophia:  incumberct,  opes  facultatefque  repudiavit  :  Ab  I 
enim  latereMundus,  velut  Briareus  centum  quafi  brachiis, 
quinquaginta  ventribus  divites  infeftat,-  ab  altero  Argus  infor* 
nis  ,  draco  pervigil  ,  &  leo  apertis  oculis  dormiens  ,  opulento 
excarcat,  oftendcns  illis  omnia  regna  mundi  &gloriam  eorun) 
Sunt  fane  divitiae  atque  prolubidincs  mundi  dulcis  quardam  f] 
gina,  fub  qua  deccptionis  lactationifque  hamus  abfconditus,  J 
^zk^qua:  femper  prasdam  capit  ,  ubicunque  eft  enim  efca,  poti 
tiirque  vifcus  in  ramis,  &  diftenduntur  retia  ,  ufitato  fit  prasd; 
qui  volunt  voluptuari,  fieriquc  divites,incidunt  in  tentationen 
&c  in  laqueum  diaboli. 

Lccupletibus  ut  plurimum  evenit  id  ,  quod  evenire  farpii 
obfervavi  mufcis,  qua?  cum  vel  maxime  cxpetant  mel,  ncfciui 
poncre  modum  in  appetenda  dulcedine  mellis,atqueideo,  fi  m 
alicubi  invcniant,  eatenus  fe  illi  immergunt  &■  intricant,  ut  p 
dibus,alifque  amplius  ex  eo,  tanquam  ex  retibus  fc  eripere  nc 
poflint: 

Sic  quorum  gravida  eft  obryzis  arca  metallis, 

Qui  ncftcs  ac  dies  nil,nifi  divitiarum  mel,  fomniant^hinc  pe 
grata  ejus  fuavedine  comperta,  ita  immodice  fe  replent ,  infe 
ciunt  &c  ingurgitantjUt  cordc  animoque  ulteriiis  exeo,  quafi  1 
queo,  libcrare  fe  non  poflint,  {cdin  tendicula  avaritix  interean 
finemque,  ob  quem  providcntia  divina  divites  fecit,  non  confi 
quantur ;  Poficaquam  vero,  velut  ultro,  jam  bis,  ni  fallor,  de  pri 

vidc> 


I 


PROSIMETRICUM.  i+i 

idenria  fermo  ortus  eft  ,  oportune  hic  hercle  refricatur  mihi 
iemoriay  Non  femel  nimirum  audilTe  me,  quofdam  fatuos  fibi 
[taeque  fapientise  aflcribentes,  quia  divites  funt.  Hem  calva  pol 
:  vefana  Poftpartorum  Adx  hypotypofis!  6  vacillantes  in  fidc, 
|us  tribuentes  oculo.quam  oraculo!  vos  utique  enormiiis,  quam 
'iccx  deliratis,hac  quisquis  opinione  ducitur  Sc  feducitur,  ami- 
orum  illura  maximum  Job  audiat  dicentem  &  docentem  / 

Fit  nihil  in  tcrra  fine  caufla,quadibetautem 
Exiftunt  numero,  menfura,pondere  creta-, 
Quotquot  mortales,  omnes  pendemus  ab  Uno, 
Prsefcriptafque  fuas  cceli  tenet  orbita  leges> 

lala,  bonaque  vita,mors,  paupertas  &  honeftas  a  Deo  funt, 

Non  igirur,  cafu  dites  reperirier  Orbe 

Cenfendum,  Superi  quidquid  voluere,  peradTrum  eft  s 

Ut  quoque  nec  curax  hominum  prudentia  ditat, 

^:d  providentia  divina,  Dives  &  faufer  obviaverunt fbiy  utriufque 
\<tem  operator  e/i  Dommus : 

y 

Fecit  utrumque  Deus,  neuter  fine  numincDivum. 

(oc  tamcn  addere  lubet ,  quod  fi  res  ipfas ,  progreflus,  procef- 
#fque  vitx  humanse  ad  noftram  duntaxat  five  providentiam  five 
rticntiam  expendamus,plurima  certe  cafu  quodam,  ac  forte  for- 
i:na  fieri  exiftimabimus  s  fin  vcro  ad  Divinam,  cui  ab  xterno 
ngula,&  minutiflima  quxque  etiam  profpe&a  funt,  fitnihilNu- 
linc  fortunse,  fed  omnia  ad  Divinae  providentias  regimen,  qux  . 
i  ulti  impii  quafi  cafu ,  temcreque,  feu  nulla  Divina  adminiftra- 
nne  fieri  autumant ,  referuntur. 

Paululum,  fi  modo  placet,  habete  patientiam/  exemplo  in- 

i>uam  fi  vultis,  id  vobis  explanatum  dabo.  Paterfamiiias  e  dome- 

^:.cis  duos,intentionis  fua?  ignaros,diverfis  emittitviis,  fedeunde 

;  1  locum jhic  altejrum  alteri  occurrere fortuna?  cafus  eft,  nonHero, 

f  S  3  at 

■ 

i 


i  <2  PRILUDIUM 

ac  fervis.Eodem  prorfus  modo,  thefaurumreperiria  fofTore  in«. 
pc  ,  fortis  eft  quidcm  benignitas  illi  pauperculo,  at  nonDeo,q 
nimirum  iftas  ibi  ideo  opes  recondi  voluit,  ut  eafdem  hicip 
mcrccnarius,co  defofliirus  loci,  inveniret ,  &  collocupletaretu 
non  fane  cafu,afr  mera  paterna  Dei  providentia,-  Dicere  idci 
co,res  orbe  gericafualiter&  fortuiro,adeo  efl:  impium,  adeoqj 
imprudcnsScimpudens,  Dcum  ipfum  ur  e  medio  tollere  habc; 

Quisfluere  indidris  rerum  neget  omnia  cauflis? 
Fatapatent  homini,  nemo  temeraria  credat, 
Fortuicoque  geri  mundana  negotia  cafu, 
Omnia  lcge  meant,quam  rerum  Conditor  illis 
Sanxic  in  cEternale,  fuae  de  mentis  abyflb. 

Quapropter  ingenue  decernamus,  &  concludamus  sNihil  in  m 
fitfortmd) 

Nil  quiafic  cafu,fed  legibus  omniaMundo, 
Non  etiam  cadit  in  terram  paflerculus  unus, 
Ni  patris  /Ererni  veftri  fit  fixa  voluntas. 
Ha:c  utinam  intimis  cordium  fuorum  paginis  bene  infcribere fl 
delicati  ac  comptuli  Creefi  !  dum  immoci,  fixis  ipfis  durioresi  r 
Chriftis  in  viis  &  vicis  mendicantibus,  oculos  fuos  dcflectun,i 
fponceque  avcrcunt,recordantcs  illis  velpuiillum  de  mammorB 
fui  adjicere  iniquitate,ne  prolixi  Dei,tam  munificencia,quam  pr,| 
videntia,  (qua:  abundantiam  bonorum  temporalium  in  huncfjl 
lummodo  finem,  &  neceflarium  vitalitium  conceflit)  abufi, 

Pofl:  fcenam  vitae,  dicente  Dco  ,ite  venite, 

Secundum  Evangeliciverbum  Vatis,male  habeant,&  cum  fatis 
audiant  irrcvocabilem  illam  vocem,  Non  efi  olenm  in  lecythos 

lanua  cl.wfa  eft,  vah,  qua!  lamentabilis  haec  vox ! 

Orcina  fcd  fruftra.  pulfabitis  oftia  pugnis, 

Veftrce  namque  manus  nequeunt  diffringerc  ferra. 


Di 


■ 


PROSIMETRICUM.  143 

""\  Ixi  aurem,<&  mammomfta  tnjuflitici ,   neque  &  hoc  citra  ani- 
J  madverfionem ,  quia  diviriaeomnes  ordinarie  cx  iniquitare 
efcendunr,  &  nifi  alrer  reliquerir,  alrer  pofiidere  non  poteft,  ea- 
;  topter  videtur  pcrvagara  illa  fcntentia  efle  verifimillima., 

Injufti  eft  locuples  ha2res,aut  ipfus  iniquus, 
^quus  vir  nunquam  multum  cito  pofiidet  auri. 

Juid  iftud,  quomodo  hoc,qualis  hsecTerpfichore?  videor  mihi 

iic  plumatos,infiatofque  confpicere  &  audire  divircs>dicentes  & 

<broganres,de  gcntium,  fideliumque  illo  omnium  Parre  Abraha- 

jiio,  qui  tories  in  facra  fcriptura  amicus  Dei  nominatur,  cuique 

jllus  fuit  unquam  virtute  obedientise  ,  propriarque  voluntatis 

::fignarione  fimilis:  De  Jacob,  Parriarcharum  Vererum  dccorc 

1  ornamcnro  -,  dc  longa:va  venerandaque  canirie  Tobia-,  de- 

ae  virrutum  omnium,  &  prsefertim  parienrise,  fpeculo  Job,  ac 

rt  dllc  aliis  ,  qui  &  divites  fuere  &  innoccnrcs,  Scviri  fecundum 

fl  >rDei.  Ar  ne  quid  nimis,  bonavcrba  unigeniii,  Luftis  nondumfa- 

a  !flt  fabtiW;  tales  fuerunr ,  fic  cft,  fed  illi  babenres  divirias,  qua- 

„  non  habenres  cranr,  &  non  fibiillas,  aft  peregrinis  &egenis 

'  :>acervabanr,veluti  abunde  fatis  libri  Gencicos,  &  copiofe  libri 

pb  reftanrurj  infuper  pofteflus  eorum,  nonin  praeclaris  a:dibus> 

ercibus,  veftibus,  in  vafis  aureis  vcl  argcnreis ,  aut  pretiofa  fu- 

:ile£rile,  fed  in  pecoribus  erant,qua?  fane  pofleiliones ,  &  inno- 

]£,&  divinitus  permiflx  funr,arhem  ru.cedo  femel  obfccro, 

Unde  ribi  ram  ingens  argcnri  pondus  &  auri, 

rnde  illi?  fed  ab  avita,  inquies,ha:redirare,rc£re  quidem,Qua:- 
>  vero  jam  nunc  fcmel  irerum  3poren'  bene,  longam  propaginis 
>eciem  reperens,probare,  cpes  iftas  crimine  carere  injuftitia:? 
Jnquam  profcclro  id  poteris,  verum  neceflum  eft ,  deducere  ini- 
ura  &  fcaturiginem,  ex  aliqua  iniquitatis  maffa:  Dcus  enim  ab 
» '  ini- 


I44  PR^LUDIUM 

inirio  crcationis  gcneris  humani,non  fccit  alium  divitem,  aliia 
pauperem,fed  candem  omnibus  humum  aperuit, 

(Omne  genus  hominum  fimili  confurgit  ab  ortu) 
Quo  igiturpacTo,  quando  illa  communis  eft,  tu  illius  tam  mua 
jugera  poflides, 

Et  mihi  telluris  non  fuppetit  unica  gleba? 
NecefTe  etTerg6,per  retrocellionis  lineam  afcendendo,  invenc 
injuflitia:  Authorem,  qui  conquifivit  mammonam  iniquiratis.  Ii 
citisjdivitias  facultateique  noltras  nequaquam  paupenbus  impr- 
tiemur,  hseredium  &  patrimonium  nolTrum,  quibus  pro  libitui- 
temur,6  filii  rlculnei,  concava  lane  Mortalium  imaginario,  vh 
frolida  Adamidarum  condirio  !  Dicis,quia  dives  cs,  tfplenus,  &  n\ 
hus  e^co,  Z3?ic[cis,  quia  paupcr  es\  Z3  mijcr,  Z3  ccectts,  Z3  nudus,  Veflse 
funt  dicitis?  aft  ehodum  vos  honi  viri ,  ecquis  vobis  gratiam  ai- 
mae  fecit,  quis  in tellecTus,  quis  viras,  facultatum ,  dignitatum  ,  Jc 
omnium,  quibus  gaudetis,  bonorum  ?  nihil  hic  opus  longum  i- 
vinare,  aut  diu  indagare,  res  efHn  aperto,  quod  folius  Dei  m- 
nifica  manus  hxcvobis  omnia  afruderit,agenerofoilHus  profera 
funt  pecTore,  quazcunque  in  vobis  dona,  qusecunque  bona  ,  ipfis 
inquam  largirati  debetis,quidquid  vel  eftis  velhabetis,  &  veflae 
adbuc  funt  diciris?  quare  vero  eas  vobifcum,cum  hinc  breviii- 
ris  recefluri,  non  recipitis?  an  non  dicetur  vobis, 

Claufa  ubi  conftiterit  Magni  cortina  Theatri, 
Ubi  mortales  omncs  partes  fuas  egerint,  ubi  denique  Antichi- 
iTus  fatalcm  epilogum  tragcedia:  pofuerit,  1{eddite  rationem  viHit- 
tionis  vc/irw,  quia  no?i potejlis  ?iunc  ampliiis  villicare  f  Veniam  por), 
veniam  mihi  dM,prcemeffbrum prati  mei  letfores,  quihxrere  hicni- 
ncam  tam  diu  ,  feracitate  amceniflimi  hujus  campi  (in  quo  ^i- 
ger  Agricola  florcs  fuos  difpergit)  tanta  illecTusrcum  itaque  v.~ 
ra  illa  Sc  fumma  lex  a  philofophis  dicatur.  Ineftin  cadem  <c- 
plicatione  natunr  infatiabilis  quxdam  e  cognofccndis  rebus  v* 
luptas,  in  qua  una,  confecTis  rcbusneceflariis,vacui  negoriis,  I>- 
ncfte  ac  libcrahrer  polTumus  viverejTunc  vero  potius  etiam  cci- 

veni*, 


PROSIMETRICUM.  145 

enite,  &  vafa,  fcnfufque  veftros  aptate,  in  quos  ifta  hinc  fic  pro- 
uentia  documentorum  moralium  nectara  transfundatis  ,  ne,  ex 
sftra  negligentia  accommodandi,ftare  &  fterilefcere  cogatur  ve- 
a  tam  divcs. 

Animus  quippe  mihi  major  vcrce  fapientiseDei,  quam  mundi 
srtraclandae  magnificentise  ,  quod  omnis  hujus  vitse,  fi  qua  eft 
pientia,fluxa,vanida,  &inftabilis  flt  ea,apud  hominem  poft  fa- 
im  minime  perfeverans  ,  Thilofophia  ,  qua  verfatur  circa  clcmmta, 
ngu  ejl  falfa  &  fucilis ,  quam  vera  fapientia  ,  rufpatur  enim  orbicularis 
*gas  mundi,  [patiafcrutatur^ftadia  rimatur^  quce  fibi  nihil  prcdejje  po[~ 
nt\  Deum  autem^quem  unicum  deberet  inquircre ,  tranfilit.  Philofo- 
ius  Thymelicus  mille  argutationes  fophifticas,fubtilitatesSco- 
fticas  animo  volvit  ac  revolvit, 

i      Dum  vero  placida  dilaxat  membra  quiete, 
,       Ideac,  fpccies,  mox  argumentaque  ceflant; 

.t  nihilo  tunc  plus,  quam  ftolidus  ,   quadratufve  rufticus  fapit. 
-•auflidicus,  controverfiarius,  aut  confiiiarius, 

Difponunt  animo  cauflas,  &  jurgia,lites. 

/aput  Bartholo  &  Baldo  oppletum ,  auroque  guttur  faginatum 
'Ibent j  non  angina  hi  Vultures Togati, ut  quondam Demofthe- 
1  s,fed  argentangina  laborant:  huc  enim  omne  conamen,  huc 
.innis  eorum  defudatprudentia. 

Jurisprudentes  vocitantur  jure  periti, 
Cum  fibi  duntaxat  prudentes  atque  periti: 
Hi  Ixte  nullam  excipiunt  partem,  nifi.  norint, 
Quod  gravis  sere  domum  poflit  fibi  dextra  redire. 
Quserit  avarus  opes,  fubrepit  vanus  honores, 
Adque  jocos  fcense  recitat  prolixa  theatra, 
JUbernator ,  praefedtufqne  militum  machinationum  ftratagema- 
BJ  8c  incurfus  hoftium  vigili  mente  peragrat. 
Aft  ubi  fopito  perflavit  peftore  fomnos, 

T  Nec 


»1 


i46  PR^LUDIUM 

Nec  rei  bellicae  gerundae  folertia ,  nec  vifes  aut  virtus  militais 
mngis,  quam  folutum  in  fomnos  Sampfonem  obumbrabit:  V<is 
promde  philofophis  difcenda  in  terris  fapientia  eft,qua:  poft  pr- 
duret,  qui  cnim  cxtra  hanc  unicam  fapientiam  ,  fapientes  fe  ei< 
ftimant,  non  fapientes,  at  amentcs  funt,  difcite  hic, 

Qua  ratione  venire  probe  poflitis  ad  illum, 

Quem  fifemcl  videritis,  ftatim  fcietis  omnia,  Hxc  eft  ceternal- 
la  veritas,  Ha?c  eft  nulla  animi  importuna  curiofitate  violatapi- 
lofophia,  Hsec  vera  illa,  finceraquc  fapientia,  cujus  vel  unicab- 
lommodo  gutta  pluris  eft,  quam  vaftiflimum  quodvispelagusa- 
pientiae  hujus  vitse,  Stire  non  multa,fed  unum  magnum,fe ,  faluttrme 
tutan \magnum & multum  ejl, quia fapientia  hujus  mundi  ftultitiait 
apudDe.um.  Veruntamen  ne  videamur  multicavas  pcr  vias  o- 
ftros  ferre  paflus,  &  perperam  eccentrici  evadere,  pergemutfx 
fcopo,  amufllmque  profequemur, 

Nos  iter  inceptum  noftrum  modo  thema  fequamur, 

Et  Orthomagicam  noftram  officinam  ,unde  merces  utraqucl 
rundunturpretioiiores  India,  fuccedamus,  quia  hoc  praeclant 
mum  Sapientum  pancratium  vifum  Adeptis  Immortalibus  rin- 
dcntum  animos  efle  convocando  omnes  in  fui  pervenationi, 
tanquam  fapicntias  humanx  faftigium  ,  horreolumque  honda: 
voluptatis,  in  quo  incxfupputabilia  fine  numero  dona,  querrd- 
modum  olim  omnia  gcnera  florum  frugiimque  cornucopiaA- 
chcloo  ab  Hercule  detracla,conftipabantur, 

Divitc  mecaftor  plcnifllma  copia  cornu  ! 

Scd  fiftamus  nonnihil  dc  hoc,  pergamufquead  reliqua,  qua?  pc 
multa  reftant,  &  fcitu  ac  cognitione  digniflirna,  dipbmate  auj 
ipfo  ,  quod  praxipue  fpeclandum,  gratiora  foi  taflis  C<  uberi^ 
At  quid  incipifcam?qu\ego  atypus  arrogantia  frontem  att( 
ut  de  celfltudine  tua,  O  (acrj  Pbyficomagia  omnium  merito 

dnh 


PROSIMETRICUM.  i47 

%umj  pracconiorumquecommcntariisilluftriflima,  fcrmoncm  in« 

?"lituam?    . 

F1        Ore  tuos  titulos,  Sc  avitse  laudis  honores 

^Tonarc?  cum  iis  impares  fint  vel  lingvse  ipforum  Ciceronum 
atque  Plautorum,  tametfi  facile  vctcrrimus,  &  fine  ul!a  durpita- 
rione  Romanorum  eruditifTnnus  Varro  de  illis  ait,  Si  Mufa  latine 
'oquerwUtr,  Ciceroniano  &  Plautino  fermone  uterentur. 

{         Define  confimili  texto  perftringere  tcxtum, 
Define,  pra:fatis  potius  vel  membra  refolvas: 

JS Te  fiquidem  jam  pridem  ab  ipfo  la&entisOrbis  exordio  antiqua 

\oraculaGentium  toc  obfcuris  aenigmatibusjhieroglyphicifque  pi- 

1]£furis  defignarunt,  te  toc  omnifariis  apocryphis  ofcillis,atqueii- 

SEgnaculis  decantarunt,  te  inquam  tot  myfteriatis  iconculis  &ima- 

u5Jgunculis  emphaticarunt,-  De  te  ^gyptiani ,  de  te  tribus  Phcebi, 

de  te  Sibylla-  folia  ominarunt,  te  Colchidis  cuftodes  avito  fibi 

patrimonio  vindicarunt,  te  ora  doctiflimorum  poetarumjdivinif* 

fimorumque  propherarum  ,    fohanninx  apocalypfes,  Ovidianas 

C£bomceofes,  metamorphofefque  praedefigurarunt:  Exclamem  igi- 

^turjure,  O  ars  digniflima,  ars  nobilifHma,  mundi  miraculum,  na- 

Fturae  prodigium,  portentum  &  flupor  !  equidem  toto  vitae  mese 

iStempore  nil  unquam  tantopere  prsedicabo  &demirabor, 

Orbicus  Unverfi  motus  dum  definet  efle, 
Carrula  circumagent  claufum  dum  fludribus  Orbem, 
Cynthia  devexam  dumplena  revinciet  sethram, 
Rofcidus  addicet  creperos  dum  Phofphorus  ortus, 
Altaque  fpumantem  dumNerea  nefciet  Ar&os, 
Famofam  celebri  refonabimus  ore  Magiam. 

Tu  infciriae  nubeculasdetergis,mentemqueclarificas,tu  tanquam 
'ccelum  nebulofum  obfcurumqueconfpe£lu;fedabundantiae&fer- 
tilitatis  terrae  occafio,  tu  cs  illa,quce  reliquas  mundi  fcientias, 
Acartes,  radians  ut  flellasLuna  minores, 

T  2  Plu- 


x+8  PRiELUDIUM 

Plurimis  parafangis  prxcurris-,  Vahaars  fublimisj  quae  es  iner 
artes  ,  quod  fol  intcr  planctas  !  tu  in  te  cauftam  complccteis, 
alix  non  niii  efftftum  continent,  tu  oceanus  es,  cxterx  non  ;fi 
amniculi,  tu  effe  habes  in  facto  efle,  ut  loquuntur  philofophi, 
liqux  duntaxat  in  fierij- 

Tu  Sophix  illa  Domus  Septem  fufTulta  columnis  j 

Tuilla,  quam  abOrbis  incunabulis  Arabes,  Grazci  ufquem( 
mille  emblematibus,  ftatuis,  figurifque  hinc  indecxprefleruntru 
es  illa  virgula  &  virguncula  AureiSoeculi,  monilibus  undiquacie 
velut  fponfa,  condecorata,  tu  vera  illajoviana  Diana,  tu  coniusil- 
la  cafla  Ulyflis,  quae  multos  annos  inviolata  permanflt,  quamis 
nullo  cuftode  habito,  &  mille  invafa  adhinnitibus, 

Penelope  vixit  viginti  falva  per  annos, 
Foemina  tam  multis  follicitata  procis. 

Penelope  manfit,  quamvis  cuftode  careret, 
Inter  tot  cupidos  inviolata  viros. 

Tu  itaque  illa  Dea  incontaminata,&  immarceflibilisab  ingeno- 
fa  antiquitate  ampliter  fuis  typis  adumbrata,  imaginibiifque  4- 1 
picta,  tu  Aureumillud  TheflalicumVellus,  quodDanai,incredii- 
li  tui  difciplinarum  addifcendarum  cupiditate  inardefcentes,  c*. 
clrore  Pelafgo  pariter  cum  ipflus  aflervatrice  Medei  ademeruit: 
Scd  nihil  funt  hxc  adhuc,fi  cum  iis,qua:  mox  diclurus  fum,  cci- 
ferantur.  flaccefcam  timeo  &  deficiam,  Aurifera  Artis  Spudafta&L 
cceptis  adjuvetis,  &  micantia  vcftra  laudum  fulgura,  verxque  <I- 
comiorum  voces  perpetim  infonent,  &  vcl  utinam,  in  tanta:  aiis 
pondere,  utiPericles,  qui  ab  Ariftophane  fulcurare,  &  fulminfe 
diclus  cft, 

("Ejus  erant  fulgecra  mcraca  tonitrua  voces) 

Radiantia  Sc  nos  mittamusprarconiorum  fulgura,quod  fi  verorjc 
•cx  modulo  five  virili  evibrare  non  pofllimus,  faltem  avicularfli 

■    * 


PROSIMETRICUM.  145, 

nftar  in  fermunculos  prorumpamusj  quoniam  nulla  tam  ampla 

ie  Arris  hujus  prsftantia  poteftefle  praedicatio,  nullus  tam  hu- 

imanus  hymnus,  nullum  tam  fublime  carmen,  quod  ejus  non  fu- 

ii  xretur  immenfitate,  &  altitudine  prsecellatur.  Sane  celiitudo in- 

lavigabilis  hujus  Amphirrites  humana*  intelligentia:  ar&itudi- 

nem,  totiiifque  prope  vincit  eloquii  faculcatem,adeout  excellcn- 

:iflimis  ingeniis,  facundiflimifque  lingvis  longe  fublimiorfit,  Ex- 

loendialiquo  modopoteft,  comprehendi  vix  poteft,  In  contem- 

:!)latione  myfteriorum  tuorum,eorumque,  quse  fub  eflentise  tua: 

ic  nvolucris  delitefcunt,  ad  nihilum  fcientia:  ac  cognitionis  reda- 

is  ;~tus  fum.     Annon  Hxc  vere  eft  infignis  ille  liber  incomprehen- 

t us  literis  aureis  fcriptus,alciflimis  magiftenisplenus,  &  profun- 

liflima  fcientia  absque  minimo  errore  refertus?  annon  Ha:c  eft 

llc  torrens,  qui  tranari  nequit  ?  anne  Hcec  eft  aquarum  illud  om- 

rium  recondirorium,  &  catholico-thefaurus  Oceanus,  cujus  alti- 

udo  nulla  bolide  inveftigari  poteft  l  anne  Haec  eft  ille  Labyrin- 

husmille  millies  fe  gyris  &  fpiris  intorquens  ,  qui  femel  ingref- 

bs  circumducit  &  circumagit  ?  quid  tandem  Spagiria  fit?  quxri 

ni>oteft,  ncfcio  hercle,  &  dum  omnia  dixi,  nondum  frixi,  id  unum 

deneo,  quiaMagico-chymia  eft  illa  Jovi  confecrata  pyxidula,  quaj 

i.ntra  coopercula  fua,  tanquam  maritimum  conchylium,  confer- 

,c  et  unionem  fulgentiflimum,  margaritiimque  pretioiiflimum. 

oj  §.   16. 

cc  H  Abularum  filii  poeta:  de  cerebro  neverunt,  Deos  Pandoram 

',  l  omnigenis  donis  muneribiifque  concumulaffe,  quod  cceleftem 

:  lvinamque  fobolem  edidiflet  ,  ut  ex  nomine  illius  fatis  colligi 

ani'C)teft,  quod  tantundem  fonat  Argolice,acomniadona:  Fabulo- 

r.m  hoc  quidem  eft  &  commentitium ,  at  certum ,  Ortho-chy- 

liam  tam  peregregii  partus  prolis  metaphyfica;,  folis  luna?que  fi- 

oli.  exiftere  genirricem ,  quid  autem  ad  ha:c  dicitis;  Clientespa- 

-ocinii  tam  exortis^tdmque  aviti?  annon  in  admirationem  rapimi- 

A  i,  ciim  adeo  inexfpectata  hicnuntia  vobis  prasferri,  tantifquc 

r  ^rtem  veftram  auditis  expoliri  encomiis? 

T  3  Spal- 


1?-G  PRiELUDIUM 

Spallerc  iiftatis  fcptcm  miracula  mundi, 
Nobilis  hic  major  texitur  Artis  honor; 

Dardala  Pyramidum  taceas  miraculaMemphi, 
Tollimus  hic  decuplo  grandius  Artis  opus. 
Opus  fub  virginis  philofophica:  veftimento  reconditum  ,  q-)d 
nec  frater  fratrem  docere  voluit,hoc  eft,  omnipollensillud, 
prefTumque  in  mentis ,  memoriseque  fcriniis  fecretiflimis  Sefc- 
tum,fuper  quo  facramentilicaverunt  fepofitiores  fagaci  ingnii 
fubtilitate  Philofophi,  quod  non  indicarent  in  aliquo  libro,  ie- 
que  etiam  quifquamillorum,in  codice  cordis  cognirionem  Lnc 
lervantium,  patefecit  illam  unquam,  nili  fenfum  panentibujpa- 
rabolicum. 

Hic  ergo  invidiofe  os  tibi  refncnandum,  ut  ne  quid  objpi- 
nias,  huc  Cicero,  huc  attende  Homero-maftix,  quitine  pucirc 
vexaris,  qui  xdis  noftrse  idolum  injurix  dente  corrodis,  qujn* 
obrem  fclle  calumnise  experimenta  planae  veritatis  infamas  iuri 
integritatem  juramentis  mille  ftabilitam  Theoninis  probriJn-11 
ceffis?  nolo  hujus  majeftatis  veftcs  difcerpas  ,  ne  charram  tftic; 
candidiflimam  fuligtne  prxftigiarum  commacules,  Hem  hjc*1 
ron  proreron  !  obmutefcat  os  talia  proloquens,  hebetefcat  u:ns 
talia  cogitans,  contremifcat  cor  talia  meditans, 

Faucibus  harcfcat  denarrrans  talia  lingva, 
Ut  non  refpiret  proclamans  talia  guttur. 

Neque  impedit,fi  aliquiPhilomagorum  reperiantur  tenebridjts,- 
Sc  homincs  noxii,  quibus  frequens,  unicaque  cura  eft,  fub  Alby-j 
miae  eluderc  titulo,  hscc  enim  non  funtartis,fed  artiftarurr|iri- 
tia, 

Quoquo  fis  populo,  videas  quocunque  fub  axe, 

Laborat  ars,  &  quxvis  vitx  conditio  fuis  abufibus,  habetubs, 
fk  quadibet  orbis  regio,  fuos  probos  Sc  improbos,  nec,  ut  dp* 
muni  dicitur  proverbio,  Omnes  molhoresMercurii  [unt  mpotes&*\ 

oilci 


PROSIMETRICUM.  ifi 

,mnes  in  Beetia  fues>  invenire  eft  in  clafleCaufidicorum  fures 
[on  minus,  quam  curiones, quid  ?  in  Angelis  ipfis  Deus  reperic 
iraviratem  s  an  oves  deponenr  pellem  fuam ,  quod  ea  lupi  abu- 
antur?  an  mellificarione  cefiabunt  apes,  quod  e  melle  fella  fu- 

.  ;at  aranea  ?  an  fampfychum  fuaviter  fpirare  definet ,  quod  por- 
:is  &  fetigeris  fuber  acre  venenum  fit,  quod  nos  tanquam  mer- 

;;  la  recreare  videtur?  Ars  monetaria  non  carer  falfariis,  parapfal- 
iftis  5  numismatiimque  acciforibus,  horum  nihilofecius  vitio  & 

:  raude,non  definit  efle  rcs  nummaria:  fic,fi  quid  eft  in  Alchymia 
.loli  &  fuci,  hoc  eft  zizanium  interfrumentum,  lolium  in  horto 

(  )enitus  averruncandum,  fudefque  nullius  frugis  ferro  detruncan- 
la:  Terra  profecto  ram  beata,  tam  pingvis,  tam  fcenebris  nulla, 

^usnon  ftypticos,tribulos,  aut  urticas  ullas  alat, 

ja  Multafolent  aurofispe  fiabefle  mala, 

niaquoque  non  infiretur  Spagiria  propugnacula  &  convallia,  e 
„  juibus  infidias  moliuntur  cacochymici  &  fraudulenri  errones,hi 
unt  gurguliones  &  miilepedse  artis  ,  qui  cocca  Chymica  depa- 
cunt,  cuftodiendaeft  ars  ab  his  gulonibus,  na^vofifqueanimalcu- 
,is5non  vero  grauiflimis  malediclorum  aculeis  laceflenda,auc  o- 
Delifco  notanda:  nam  fane  minus  bene  faciunt,  quotquot  artem 
gnotam  arrodunt  &  explodunt,  hoc  vir  prudens  nemo  faxit,  ut 
:onvitietur&  confceleret  imperfpe£tum,fed  potius  venerabitur, 
)mnique  ftudio  ac  honore  profequetur.  Omnia  inter  volatiiia  7 
naxime  obfonio  quoad  guftum  &  nutrimentum,commendatur 

Regius  illeales,  nomen  dePhafide  na£tus: 

"  \ttamen,nifi  probe  condiatur,  &  crudus  vel  ambuftus  comeda- 
ur,parum  nidoris  $c  frporis  habet;  itaquoque  Alchymia,omnia 
nter  fcibilia,cuncUique  fublunares  partes  &  arres,facile  citima, 
:  'iljequidem,  ni  bene  ufurpetur,  nil  valoris,atfoedoris,  laborifque 
d  )lurimum  continet ,  quanquam  in  fe  alias  honeftiflima  fatis  & 
i  )robiflima  fit.  Eft  ergo  Alchymia  ficuti  ager  ,   in  quo  bonum, 

malum- 


ip  PRjELUDIUM 

malumve  femen  feminari  poteft,  ficuti  papyrus,  in  qua,&  auris 
literis  virtutes,  &  carbone  vitia,defcribipofiunt,  inquam,ficuc  f> 
bula  rafa, 

In  qua  nempe  poteft  pidtor  depingere  ccelum , 
Aftraque  cum  ftellis  rutilante  micantia  luce, 

Poteft  etiam  depingere  ftygias  tenebras,  furias,  ignemque  inl 
nalem, 

Quid  Chymia  eft  aliud,  fchola  quam  fecreta  Sophorum, 

Unverfa*  phyfios  quas  tibi  monftret  opes? 
Quid  Chymia  eft  aliud,pra*ter  Stoa  porticus,  unde 

Exftru&us  quis  abit,  myfteriifque  potens? 
Quid  Chymia  eft  aliud,  quam  totius  Orbis  Athenar, 

Unde  fuperrara  prodeat  Artis  homo  ? 
Mundo  quidquid  opum,  medicina?  quidve  medela:, 

Id  Chymia  eft  totum  fuppeditando  fatisj 
Sed  Chymia  efle  folet  cunfrorum  pus  nebulonum, 

Exeat  hoc  ccetu,  qui  volet  efle  probus. 
Sed  Chymia  efle  folet  verges,  valiefque  dolorum, 

Longius  hinc  abfis  fpe  procul  efle  volens  ,• 
Sed  Chvmia  efle  folet  deceptrix  plena  dolorum, 

Labra  favo  mellis,  vifcera  felle  narant. 

Qucmadmodum  ergo  Dcificum  illud  fpeculum,  poftremumq 
creationis  divinx  fimulacrum  homo  ,  animalium  omnium  pric- 
ceps  &  capur,  non  hercle  repudiandus  ,  aut  conculcandus  ei£ 
propter  capillorum  lepores  pediculos  fuos  ,  aliafve  impuras  c» 
pons  fordes,quas  natali  forte  contrahit :  nam  pefrine,  aquaet 
malluvio  facile  integer  puriifque  confervari  poreft  :  haudfec 
nominofa  &  inclyta  ars  illa  Magochymia,omnium  indubie  pi 
ftitium  veraque  Heroina,  non,  quia  quid  fquamofi,  glareofiq 
retrimenti,  aut  fumi  denigrantis  olet,  pro  turpi  mox  asthiopi^ 
eft,  vel  exoleta  habenda  meretrice,  nec  ad  oletrinam,  aut  defpj 

ftiflira 


PROSIMETRICUM.  j^ 

riflimaorbis  excrcicia  detrudenda,  ac  fatyrice  infc&anda,  id  e- 
1  lim  lucis,vita:que  indicium  eft,&  profundae  do&rina:fcrutinium, 
>retiofique  tegminium  s 

Quarque  latent  meliora  fere  plerumque  putantur. 

,  >Junquid  fub  nube  fol,  fubque  vili  Sz  exili  conchyli  pretiofiflima 
lelitefcit  margarita? 

An  non  florigena:  de  putri  vifcere  paffim 
Enafcuntur  apes,  generafcunt  crine  colubri? 

^ane  fic  effe,  ratio  ipfa  evincir,  &  rerum  probat  exitus  s  quia  na- 
urx  vis,ejiifque  finus  fpinis  nunc  undique  feptus  eft;  offenfione 
livina*  p  ft  lapfum  in  calamitofam  fortem  mutilata,  &  perpetuis 
errae,  ccelique  injuriis  obnoxia,  non  profert  nobis  eflentias  pu- 
as,nec  opfonat  mel  abfque  aculeo,rofas  fine  fpinis-  nucleosfine 
Ipariis ,  fed  qui  e  nuce  nucleum  vult  ejje ,  nucifrangibulum  ufur- 
»et,&nucem  decuflet,oporret.;  ficque  majeftatem  fuam  myfti- 
o  premit  filentio,  &  nobis  caftanex  ,  amygdalorumve  medul- 
im,  non  nifi  afpero  ac  fento  tegumento,  offert  obfigillatam. 
Hjec  caftifllma  virgo  haud  facile  confpicicndam  fe  pra:bet,nec 
idumenta  deponit,  fi  non  agendi  ftratagemate  fingulari  furtim 
etrahantur,id  quod  obftetricia  manu  faciendum,-  proinde  non 
ifi  acutiflimi  artificis  vifui  fe  reprsfentat  j  Nucleavit  videlicet 
Wagnus  ille  totius  univerfi  Dominus,  ut  ad  philofophandum 
ini:operandum  nos  excitaret,    in  occulto  maxima ,    maxime- 


ue  admirabilia  ,   in  aperto  minima ,  viiltque  occultum  fieri 
'lanifeftum  ,    eapropter  pyronymica  hoc  diflecandum  anato- 


c!1 

Me,  utita  Nympha,"  qua/compofitionis,  compadtionifque  vi& 
•"lergia  opacatur,  per  ingeniofam  fubje&i  refolutionem,  in  lu- 
?*m  prodeat. 

l8  Quam  viam,  vere  philofophicam  &  interni  reclufivam,  fi  fu- 
? -rciliofi  multi  moderni,faepenumerodelana  caprarum  indirem- 
wo  litigio  rixantcs  ,  depofita  ambitiofa?  contcnti6nis  ferra,  in- 
U  V  grcdc- 


1 74.  PRILUDIUM        %  I 

gredcrcnturj2)r//j-^w,quot  quantique  myfteria  de  natura»  'ila- 
nis  eruerentur,  qux  nunc  invidiofa  oblivionis  umbra  ncglijLv 
tur  &  exolefcunt!  nuliam  aliam  proptcr  cauiTam,quam  quo^vi, 
tilitigatorcs  ifti  quxftiunculis  ,  nominibufque  fuis  contentifis, 
tanquam  Platonis  inter  fubfellia  ,Therfite  Homerico  ,  &  Itra- 
fone  Comico  ,  Goliathque  Philiftazo  gloriofiores  ,  fputalicsho- 
dierno  temporc  acroamata  extundaht, 

Candida  de  nigris,  Sc  de  candentibus  atra, 
De  cygnis  corvos,  &  de  cornicibu*  cygnos. 

Unde  quemadmodum  femel  Spartanus  quidam,  cujus  mihi|ho- 
men  modo  nOn  occurrit ,  quamvis  de  rci  veritate  nullus  aibi- 
gam,  ciim  lufciniam  curiofe  deplumaflet,  cxploraturus  ecqurjarr 
tam  canori  corporis  ,  tamque  vocalis  &  arguti  gutturis  iret 
fabrica,  tamque  infignis  modularionis  conditio  j  fub  plumisfcn 
dem  minimum  carnis  admiratus,  folam  vocem  ipfam  lufcitjan 
definivit:  prorfus  eodem  modo ,  excuffis  diligenter  animacrer 
fifque  omnibusCathedrariorum  incedcndi  viis,  nil  nifi  vodk& 
nomina  tantum,  nil  nifi  macrologiam,  &  logomachiam,  pugir» 
que  verborum  tantum  ,  feu  fputa  Ariftotelica  ejicere  eos  ipc 
ries,  Cum  tamcn  mn  in  verfo'syfed  in  rebus  pbihfifcbia  conjijlat  ,•  quaEci 
licet  univerfus  cxterus  orbis,  cumprimis  vero  Chriftianus,|lu! 
omnialio  tempore  videre  &  experiri  potis  non  fuiflet ,  Jaa 
unicus  ille  Paganus,  quem  in  multis  enormiter  conftatimpelfTe 

Non  ego  juraboParacelfi,  aut  Scripta  Galeni, 
Non  in  Ariftotelis  fcita,  nec  H  ippocratis : 

Horum  vera  probabo  dogmata,  falla  negaboy 
Horum  vcraplacct  regula,  hlfajacet. 

Quoliber  Hippotades  rapiet  me,deferar  hofpes, 
Nullius  Authoris  deditus  ora  fequi, 

Nulli,  inquam,facultati  memancipare,  fed  fimilis  Achilli  illPer 
ieo,qui  de  omnibus  matcriis  acquc  fceliciter  diflertabat,  eiT(pcr 


PROSIMETRICUM.  iff 

olo;  nihil  eft  enim  tam  incredibile,  quod  non  dicendo  fiatpro- 

iabile5  nihil  tam  horridum,  tamque  incukum,  quod  non  fplen- 

Jefcat  oratiohe,&  tanquam  excolatur,quod  ciim  ita  putarem,fe- 

j|i  etiam  audacius,  quam  illi  ipfi,  de  quibus  loquor.    Amicus  mi- 

iParacelfus,  fodalis  Galenus,  etiam  Ariftoteles  ,  Hippocrates, 

:d  magis  dilecta  veritas.  tam  diu  ab  illorum  partibus  ftabo,quam 

itiu  illi  a  veritatis,  tam  diu  mihi  cum  illis  conveniet,quam  diuil- 

S  cum  veritate,  &  feipfis,  a  quocunque  enim  dicatur  vcritas,  a  (pmtu 

inStoefl  s  tam  denique  diu  vobis  erit  mecum  negotium,  quam- 

iiu(adfitaugurio  fldes  ,  nam  non  vivo  caffus  eventuronjm  va- 

zs)  nova  aliqua  ftella  aliunde  non  advolirit ,  novitate  cujus  ten- 

i,adnovum  velut  aftrum  occurratis,  nec  eft,  cur  prseteream  hoc, 

h  fiquidem  novitas  vel  Demofthenem  Grsecorum  principem 

■  limduxit  &  feduxit. 

J  Quia  hic  ,  dum  fe  conferret  ad  fcholam  Platonis  ,  confpexit 

Jsmelin  foro  Athenienfi  ingentem  hominum  turmam  novum 

'hilofophum  Callifthenem  avide  aufculrantem,  ad  quem  popu- 

3C  c  .    .  r  j-  j'..  t 

ijs  novitatis  prungine  confertim  accurrerat,accedit  auditque  n- 

^fiim  &  Demofthenes,  ejufque  garrulitate  captus,  decaetero  Pla- 

pncm  faftidivit,  qui  tamen  fua  do&rinas  foliditate  hunc  millies 

1  icile  praecellebat;  itaadhuc  aliqui ,  etiam  de  fuo  faepe  fenfu  fa- 

'  ientes  novitate  ducuntur  &  feducuntur,  fermonumque  illece- 

j ras, ceu  Domicellae,  fimiasve  Erafmianae  aflfe&ant,  neque  atten- 

:unt,  quid  veram  fapientiam  fapiat. 

Inhis  meisPragmaticisSortibus  bra&eatam  eIoquentiam,pha- 

'ratimque  ne  infedtemini  ftylum,nonprsefcite  inftru&os,  poli- 

tfque  difcurfus,  §ua;  veritati  operam  dat  oratio ,  incompoflta  debet  ejje 

?  JimpleXffmc  plicis;  non  delectent  verba  mea,  fed  profint  :  nec 

ft  enim  folas  demulcere  aures  ,  illecebrifque  earum  infervire 

nhianimus^Theoricisjafcititiifque  quibusdam  pigmentis,TuUia- 

,];afcriniaredolentibus,excurrerej&  grandiloquentiismerisabun- 

d  arci  fy  intelktta  ym  verborum  uju  faciles  rjfe  debemus. 

V  2  QiLcd 


, 


lf6  PRiELUDIUM 

Quod  fapio  fatis  eft  mihi,  non  ego  quasro  Pericles 
Efie,  nec  ^Eolidcs,  nec  Nelei  nomina  vettans , 
Facundse  vense  generantes  ore  meliflas, 
Abs  fe  quando  melos,  mellitaque  carmina  fundunt, 
Atque  exporrettis  fulgetrant  verba  labellis, 
Terfa  receptatas  tonitrantes  fibila  Svada*, 
Hyblaris  mifcenda  favis  exculta  decora: 
Auree  profe&o  &  hic  inftitor  cloqucnticc^  verborum  flofculos  i\ 
quarramus,  qui  maturi*atis  frudtum  petit,defpicit  amcena  camo- 
rum,  quid  prodeft  clavis  aurea,  fi,  quod  volumus,  non  aperiatin 
hac  ergo  luce  meridiana  toti  caligant,  qui  cothurnofum  me  cc 
cxfpectant  Oratorem,aut  facrum  de  fublimiori  loco  rhetoricn- 
tem  Ecclefiaftem,  cgo  planipes  plane  &  Laconicus  magis  efle  ji- 
debo,  quam  Afiaticus  &  redundans,  ego  fynecdochic^s  ampiis 
agere  conabor,  quam  paraphraftic»s,  allaborabo  inquam  ,  iin 
brevibus  tantum  verficulis  fquales  plerumquefuhtElyfiicolaritij 
fed  &  fignis,  fyllabifque,imd  mere  monofyllabis,  fi  ita  fieri  tlf- 
fetjquantacunque  hoec  ftriclim,quafi  in  fpeculo  reprafentareJe- 
ritatem  videlicet  vobis^  quod  res  eft,  intimare,  adeo  ero  mti- 
tibus  veftris  gratificandi  ftudiofus:  De  vero  difTeram,  de  pllo 
agamj  non  fum  enim  eloquens  ab  heri  &  nudiustertius. 
Haud  equidem  hoc  nitar,  bullatis  ut  mihi  nugis 
Pagellx  excrefcant,  cerufla.  comere  chartas: 
Veritatem  penitus  profequi,  meus  erit  fcopus5  in  hoc  totiusfei 
cardo  verfabitur  s  mavultis,  credo,  fub  fordido  cucullo  plani)2> 
diam,  quam  fub  cyclade  auro  tecla  philologiam. 

§•   17- 

QUemadmodum  enimblitei  imprudentia  fua  multum  erdi- 
tis  fapientibufq-,  profuntyprudentes  vero&ab  artibus  infru- 
fti  nil  ftolidis  conferunti  ficin  folida  philofophia  rite  inftitun- 
daOrchcftrarii  ifti  (quibus  ad  veritatem,  velut  abreptse  nydYso- 
raci  ad  folem,caligant  oculi)  ad  fophicam  potius  haram  ,  qiim 
aram  accedcntes  ,  femper  difcentes  &  nunquam  ad  fcientun 
pcrvenicntcs,  digladiationibus  fuis  perpetuis,  pertinacifllmifuc 


PROSIMETRICUM.  i$j 

iirceptationum  plagis,  fapientibus  non  parum  gratia*  praeftantj 

um  quotidie  in  ipfis,  quae  cavere  nos  oportet,  cernuntur  exem- 

pla :  Nihilominus  habent  infulfiflimarum  fuarum  nugarum  uni- 

/erfum  propemodum  modernum  fseculum  defenforem  ,   quod 

non  mirum,  ciim  Mundus  non  quaerat  veritarem,  fed  fuas  tan- 

:ummodo  larvas.     Prorfus  agunt>  ac  (i  quis  abfurdiflimi  eunu- 

^chia  Hylse  aut  Hyacinthi  perfonam  fingeret,neque  tamen,  uti  ar- 

.bitror,  proptereaNymphis  pra?da  auferretur,  nec  ipfius  exftinfti 

. Jumbellam  Apollo  ad  florem  renovaret. 

j    Sagaciflimus  ille  arcanorum  Explorator  exiguum  opis  ab  eru- 

ditione  ea  nervofa  crat  confecutus,  dum  in  natura  culicum  per- 

rjfcrutanda  ,  puliciimque  faltibus  metiendis,  fexaginta  &  amplius 

jannos  infumpfic  *  nae  ifti  haud  abfimiles  videntur  mihi  omnes, 

''■.quotquot  in  orcheftris  acroafes  nectentes  ,  fub  Corona  Magica 

abfolutiflimi  cenferi  haberique  geftiunt,  fi  altercationibus  fuis, 

^velut  ferricrenulis,in  theatricis  illis  congreflibus,invictiDifputa- 

/tores,parieres  atque  fubfellia  fragoribus  repleant,ac  inftar  Panto- 

1  mimi(qui  cuilibet  acute  difceptanti  fubblandienti  bucca  accom* 

,  modabilem  fucum  facit)  mirifice  verba  dent,palpitatione  tanta 

conciri.perinde  fi  omnigene  encyclopsediam  abfolviflent,  &  A- 

pollineis  icoliis,vcl  ipfis  Sibullce  foliis  potiorae  tripode  protuli£ 

ient  oracula,  interim 

Maxima  de  nihili  viffltu  fulgura  fiunt. 

■  Omiferas  araneolas!  quse  totam  in  fubtilium  verborum  leviculis 

'telis  texendis  vitam  confumitis,-  Vah  infenfati!  hem  authentica, 

&  faftuofa   fucati  mundi  dementia  !    Huc  accerfiendus  Apu- 

ieus  Megarenfis,  qui  negabat  ,  quemquam  ad  Sacra  fux  Ifidis 

|poiTe  ingredi  myfteria  ,   ni  ex  fuperbo  philofopho  in  humilem 

"priiis  afinum   converteretur  :    Huc  inquam  adducendus  Itali- 

acx  difciplinas  caput ,    nobilifque  ille  philofophus  Pythagoras, 

quiinanes  illas  verborum  tricas  acrius  horruit,  quam  Lunaticus 

[.genium  malignum  ,  aut  Clirasmneftra  Agamemnonem  s  unde 

in  conventu  fuo  fic   obfervavit  taciturnitatem  ,    ut    nullum 

V  3  difci- 


i58  PRi€LUDIUM 

difcipulum,  aut  auditorem  admitteret,  qui  ad  certum  fibi  fill 
tcmpusjvelad  quinquennium,utplurimum,  vel  ad  bienniunut 
minimiim,  ad  arbitrium,  &  peneplacitum  ipfius  ,  pro  azftimio 
captu  folertix  utriufque,  non  fponderet-,  filere  inquam,  &c  ufcie 
adeo  ftri£ce  quidcm,  uc  omni  illo  conjurati  iilentii  fpatio,necie 
percunc"bari,qux  parum  intellexerant,neque  fermocinari,auc  cct- 
mcntari,  qua:  audierant,  fas  efTec,  &  qui  deputati  erant  intra  fji- 
tium  illud,  audiendiconticendique  audicores  vocabantur: 

O  vir  prxcipua  calliditate  vafer! 
Qui,utficdicam3ferreo  hamo  delphinos  ac  cetos,  Scquidemcr- 
to  pifcabatur,  aliis  interea  tritologis  illis  ad  ravim  ufque  vocir- 
rantibus,  aureo  vix  lumbricos  caprantibus,  quod  gallinarum  nb- 
re  Africanarum  fenfibus  mancipati,crecos  mentisoculosin  tri|> 
fo  verborum  ftrepitu  adeo  contumacicerdefiganc,  ut  natura?  fj:- 
cum  fuavifllmum  ,  reique  veritatem  ipfiilimam  indipifcere  nit- 
quam  annitantur.  Anacharfis  philofophus  degcnereScythanjti 
Achxorum  infipientiam  ,  ineptiamque  exibilando  canere  fcj ;- 
bat, 

Sunt  Danai  magni  verborum  philofophantes> 

Sed  vita  &  vitiis  &  moribus  afTaniantes. 

Idem  Sc  in  Timazo  Plato  in  iis  ipfis  Grarcis  reprehendit,  Vos 
/fr,fnquiens  ,  pmri  ejiis,fenex  autem  Grivcorztm  nemo-,  garrulitat 
eorum  &  verbofitatem  uterque  coarguit ,  quod  multa  quidm 
docerent,  varia  magnificis  foliim  ampullofifque  verbis  praccjta 
tradcrent,opere  vero  nihil,  aut  faltem  perparum  exequerencr. 
At  quanco  hoc  recl:ius,veriufque  deLaureatis  Cathedrariis,  qi- 
bus  alterutrum  horum  deeft,  dici  poceft ! 


ft 


Aft  eho,  quorfum  lingva  ruisr'  de  his  mu  faciendum, 
Non  hoc  convcniet  chordis,quolingva  labafcis? 
Define  regnantum  mores  taxare  Deorum, 
Magnaque  metiri  parvis  aquifundia  penfis, 
Adfore  fperatum  tandem  prcfagio  tempus, 


PROSIMETRICUM  ijy 

I  (Quo  Palladem  noftram,  raptamque  Helenam  ab  iftis  predoni- 
fbus  recuperabimus  :  Vah  magiftellilab  erroribus  demum  pedem 
,;retrahite,veritatemque  mendaciis  opprimere  definite  ,  hxc  fa- 
Jjalis  lilia  tcmporis  quanquam  prefla, 

i         Non  penitus  femper  tenebris  opprefla  manebit, 

'?At  tandem  aliquando  ex  orcoOrphei,deciduoqueDemocriti  elu- 
^cefcens,  inque  compellucidum  fubve&a  fpeculum,preinentes  op- 

primet,  opinionum  commenta  fubfannabit ,  &  natura;  ratiocinia 

confirmabiti  eft  enim  veritas, 

tij  Vilibus  exemplis ,  fi  fas  cft ,  Vatibus  uti, 

°|Veluti  pertica,  qux  in  aquam  projecla,ftatimad  fundum  defcen- 

!Jdit,fed  ex  natura  fibi  indita,eveftigio  rurfum  emergit :  fic  per- 

n  fepe  veritas  mergitur,  at  tandem  cum  Adrafti^  Nemefi  rrium- 

lllphar,  omnia  exuperans  ,  ac  veluti  oleum  omnibus  liquoribus  fu- 

'fjpernatans  s  Solem  quidem  nubes  ad  tempus  tegunt,  &  menda- 

cia  pariter  veritatem  •,  Catonis  enim  ceniura ,  jus  atque  aequitas 

Egrire  poteft,  premi  ad  tempus,  nunquam  opprimi :  Quemadmb- 

dum  ergo  ea  eft  falfitatis,  vel  erroris  innata  conditio,  ut ,  nullo 

etiam  impugnante,plerumque  confenefcat,  &  defluat,  ita  exad- 

jverfum  hac  eft  veritatis  a  natura  infita  proprietas,ut,quantum- 

itecunque  fepulta,multis  etiam  oblucTantibus,  fufcitetur  &  crefcat: 

k    Maxima  enim  vis  eft  veritatis  ,   utpote  quse  contra  omnium 

cpingeniorum  calliditatem,  folertiam,  &adverfus  fictas  hominum 

ininlidias,  facile  fe  per  feipfam  defendit :  Cum  itaque  excellentia 

(ji  Artis  Magochymicse  ejus  conditionis  efTe  perhibeatur,  ut ,  pluri- 

mis  infane  oblatrantibus,aliis  impudentiflime  in  eam  debacchan- 

tibus ,   fupprimi  fopirique  non  potuerit,  quinimo  infeftiftimi  il- 

lius  hoftes,rei  veritate  compulfi,  a  praeconiis  tam  Myfterialis  Ar- 

tis,  abftinere  fe  non  habuerint,Tunc  non  pofliim  non  vehemen- 

ter  fatifque  mirari,  quofclam  hujus  noftrsetempeftatisScribentes^ 

alioquin  doctrina  femofos,  au/os  f uiffe  muflare,  non  contra  totam 

folum 

% 


i6o  PRJILUDIUM 

folumPrimorum  philofophorum  venerabilcm  antiquitatem  ,  i 
evidentiflima  veterum  voluminum  monumenta  ,   ied  adverfu 
difertiflima  etiam  rei  experimcnta  ,    irrefragabilemque  veriii 
tem. 

Quamvis  tamen  ,  fi  propius  paullo  res  in  fe  penfetur  ,  qud 
fortailis  multum  hoc  obftupescamus,non  eft-,  quoniam  fecus  v| 
fentire  quis  poteft,  quam  inftrucStus  fit,  eritque  miraculo  fimi),  J 
fi  fiat,  quare  cum  nunquam  tales  aliter  audierint,  nec  difqutfti ;] 
rint,quid  mirum  ?  fi  in  ea  pertinaciter  opinionc  perfiftant,  &, 

Qua  arte  dati  circum,  reliquos  fruftrentur  eademj 

Nam  omnes  lubentius  femper  credere  volumus,  quam  inquireftjr 
otiari,  quam  operari;  &  fane  veritatis  hujus  hoftis  ipfus  aliquaji* 
do  fui  infeftiflimus,  non  alio  ex  motivo,  feu  caufla,  quam  qu<i§: 
aLectoribus  in  Academiis  eatenus  imbutus  s  profundius  autejf 
&  altiiis  poftea  rem  appendens  ,  &  ab  ipfis  naturx  operib 
expendens,  implanatum  me  mifere  comperi, 


Error  enim  fallit  fplendore  fcientise  &  umbri, 
Ut  pulchrum  digito  monftrari,  &  dickr9bic  efl  \ 
Sic  inrlat  ftudium,  hinc  me  plurima  fcire  putabam  s 

Et  revera  denfiflimis  ignorantiseinerrabam  tenebris,  palpans 
cuti  cxci  parietes  exftimulant,  ad  fimilitudinem  fpittaci,  e  re  1 
quor,  nil  prseter  aflertiones  aliquot 

Illarum  Cathedrales,  verbaquc  nuda  tenebam: 

Quanquam  modo  adhuc  nil  certi  cognitum  ,  &  compcrtum  h 
bcam  :  nam  quantum  zdTheoloriam  fpedtat ,  omnium  prorfus  ij 
narus  fum,  quoad  Tbilofophiam,  paucorum  valde  callidusj  qua  c 
Mathejiy  fum  alter  ignorans;  infumma  ,  quoad  reliquas  omm 
Scientias  &  Artes^  nihil  novi ,  Deo  fit  laus  ,  &  gloria  &  gratia 
quantum  fiquidem  zdjuris  intcrfintamentum ,  aliter  redtum,  qu< 

adeji 


f 


PROSIMETRICUM.  161 

^lejus  fceminse  veftra:  procul  dubio  mclius,  quam  ego,  edifferc- 

[ii  fciunt  j  &  vos  fatis  informabuntj  quantum  porro  ad  Alchymiam^ 

rijiasLapidem  Philofophorum,  illum  piftrices,  foffores  vel  latri- 

nrum  purgatores  fcitius,  atque  cgo,cffingere  poflunt  ;  quod  fi 

],c  igirur  contulero  ad  Abbatem  Clericorum  Anticyras,  fecero 

jirfolla  mea  haudindignum,ubi  enim  incipiam,  neicioiin  om- 

iibusaudio  valde  ingeniofus, fed  pene  decies  aliquid  tranfpice- 

i  debeo,antequam  legere  poftum. 

\  Ego  ipfe  paullo  ante,  cum  tanquam  ftemmata  philofophorum 
icenferem,  fummos  viros  defipere,  delirare ,  dementes  efle  aje- 
Im,  quorum  fi  nemo  verum  vidit  deRe  philofophorum,veren- 
rtcim  eft,nefit  omnino  nulla,  nam  ifta,  quse  ego  fcribo,  funt  to- 
]  commentitia,  vix  digna  lucubratione  anicularum  ;  propter 
.gjoiod  nihil  ambigo,  quin  paradoxon  plurimis  videbitur,  me  ( qui 
[inper  fui,inque  prefens  fum,  afinorum  fus}  huc  temeritatis  & 
^dacix  proccflifle,  ut  oberrantibus  porrigerefilum,inque  vaftif- 
fno  hoc  pelago  fluctuantibus,  Helicem  &  Cynofuram  figere, 
pfumpferim:  At  definent  illi  tandem  mirari,fi  me  philofophum 
cmpererint,  qucm,  Artis,  quam  profitetur,legibus,  naturamfe- 
cii ,  illiufque  Bofchadem  semula  operatione  excudere,  non  fu- 
git,-  ncque  enim  credendum  omni  rumufculo  ,  atque  incerta? 
J  me  famse ,  filiis  Sapientum  absque  ulla  demonftratione  cre- 
.cndum  eft: 

Hoc  enim  Atlantiades  teftatum  voce  reliquit, 
Utpotein  his  placitis  nil  prius  efle  fide. 

c  plane  difcipulizandumPythagoric^s,  qui,  rebus  etiam  mini- 
\  apparentibus,  tacebant ,  credebanfque ,  audito  folemni  illo , 
|iola:que  Cux  famofo  verbo,//^  dixit  >  tantum  Pythagorae  pra> 
tori  fuo  tribuebant,  ut  ei  crederent  de  incredibilibus :  func 
alti  quippe  meri  fycophantae,Mercuriique  fabularum, 


P> 


X  Plu- 


162  PRiELUDIUM 


Plurima  vcntifequum  proferc  mendacia  vulgus, 
Nofque  malo  ftatim  credula  turba  fumus. 
Dicunt  unum  multum,  multum  unum,  verum  falfum,falfum  u  j 
rum,  bonum  malum,  malum  bonum  :  Homunciones  humiles,  r  i: 
milix,  fortuna:que  tenuis  etiam  aliquando  ardua  callent,  non  h»; 
thenis  tantum,fed  Sc  inScythiaquoque  nafcuntur  Anacharfid  ,  : 
&  LacedcemoneHelense  s  nonne  &  ^Egyptus  etiam  Antonios.-ji 
lit,  &  Democritos  Thracia  ?  \ 


De  quibus  infignis  nobis  prudentia  didtat, 
Summos  pofle  viros,documentaque  magna  daturos» 
Vervecum  in  patria,  crafloque  fub  aere  nafci? 


1 


Poetarum  illud  archetypum  Homerum  quot  urbes  jam  certatv 
fibi  non  adrogant? 

Quem  vivum,  asterna  laceratum  lumina  nc£te, 

Indigum,  ftipemque  petentem  vix  quifquam  bene  norat, 

Septem  contendunt  urbes,  ubi  natus  Homerus, 
Smyrna,  Rhodus,  Colophon,  Salamis,  Chios,  Argos,  A  the 

Ut  ergo  multi  vocanturMedici,  qui  curare  non  pofTunt,  mul 
que  infomnes,  qui  nodte  tota  dormiunt ,  flc  multi  vocantur 
pientes,  &  in  rebus  minus  inveniuntur,  quiahoc,quod  vocanti 
non  funti  &  iterum  ,  Quemadmodum  plurimi  habent  nom 
fapientis  fine  fapie  nt  ia,  fic  multi  habent  fapientiamfine  nomir 
Ferunt  Hippomachum  Aliptam,  generofum  illumalacr£mq 
Ducem,  cum  in  corona  celebrari  aliquem  audiret,  qui  corpc 
erat  procero,ftaturaaltiore,longimanumquoque,&  duellis  idc 
co,manuiimque  confertionibus  aptiGr  cenferetur  ,  refpondifl 
J{efie  quidimyfi  corolli  i3  hrabrum  in  alto penderet ,  adcu  utnon  nifi  ma. 
forer  decerpend/m  s  infinuans  corporis  proceritatem  parum,  a 
nihil  in  palaeftra  ac  gymnafio  prodelle  ,  ni  pariter  robur,  &  gl 
diatoria  quxdamfirmitas,ni  membrorum  nervi,  dexteritas,  m 

ti 


PROSIMETRICUM.  163 

is,agilitas,  &  imprimis  animi  vivacitas,  cordifque  magnitudo 

jeflent. 

Idcm  omnino  &  in  propofitodicendum,efleprofecT:6  non  mc- 
s  iocre  ftoliditatis  argumentum,  aliquem  celebrare  philoibphum 
"Jjljermetc  Iice^philofophiorem,perfonareCommeiuorem,Ca?fa- 
Kk  quanquam  clariorem,fi  animaillius  fapientia  yera  non  fitim- 
:  uta,Chriftianifque  virtutibus  undequaque  circumveftitaj  quid? 
;uod  experientia  compertum  fit,  ficpiiis  iub  interpolata  vefte  in- 

enium  latere  excellens,  judicium  acre,acindolempra?claram> 

diverfo  autem  Narciflbs,  comptos,  balteatos,delitias  parentum^ 

upidos,obtufos,fungos,atque  &  pervcrfos,  intra&abiles ,  indo- 

Jefque  efle.,-  audite  mira. 
m  Officinam  nundinatoriam  Dominellus  ,  undque  Pauperculus 

beunt,  illedivite,   bullato  ,  limbatoque   veftitu  s  hic  vulga- 
jl,  lacero  ,  fordidoque  amictu  :   incipic  inflitui  de  his  calcu- 

,iis,uter  plus  ferat?  de  Dominello  haud  dubium  ,  quin  reftime- 
lar,  tam  venire  auro  argentoque  onuftus  ,  quam  amiclru  habi- 

ique  corporis  eft  venuftus  j  Inopulum  vero  prseter  cento» 
J;es  fuos  ,  obfoletamque  lacernulam  nihil  conferrre:  ubi  ad  rem 
Jenitur,  &:  quifque  feorfim  exploratur,  plurimumlapfum  eflear- 
iitrio  deprehenditur  ,  qui  enim  exiftimabatur  opulentus,  ille 
lauper,  &  citra  nummos  comperitur  ,  folaque  exteriore  fpecie 
ifenus,  quam  oftentabat ,  fplendicans  -,  qui  vero  inter  mendica- 
•ula  recenfebatur,  penes  hunc  nullum  reperitur  in  paupere  vefti- 
iu  aflumentum,  quod  non  fit  fcutatum  ,  aut  punflimi  auri  duca- 
iis  infartum,Hem!quis  hoccogitaflet? 

f  Recte  itaque  magna  cum  venere  dixit  moralis  illud  philofo- 
|[hix  fidus  illuftriilimum  Scneca :  gladms  bonui  utique  non  efl  ,  cui 
meauratum  eft  balteum,  aut  vavina  gemmis  diftrncla  ,  fed  cui  ad  (ecandum 
wcies  fubtitis $  quid  vcro  ?  annon  in  putri  pluries  vagina  chaly- 
■kEus  enfis  reconditur,  &exadverfo  feiTugincus,pIumbcuTque  in 
y^emmeafnonne  fub  fordido  palliolo  fkpe  fapientia  eft?  nonne 

idemus, 

X  2  Mul- 


164  PRiELUDIUM 

Multos  fa:pe  viros,  nullis  Majoribus  orros, 

Indolc  pra:ftantes,  aliofque  fuifle  Catones  ? 

Nunquid  fa?pe  olitor,  molitorque  juvantia  cantat«p 

Nonne  necat  niorfu  levicellula  vipera  taurum? 

A  cane  nunquid  aper  non  magno  fcpe  tenetur? 
Ut  crebro  prxterea  non  videmus,  quosdam  plagofos,  fatuos,f  i 
pientum  doctorumque  loco  haberi,  vel  ex  conftitutione ,  yel  c 
dicacitate:  ediverfo  vero  fapientes  &  eruditos,deliros,  afinoii  sti 
aut  vulgares  homines  credi,  ob  folum,  vel  cultum,  vel  gefturr.j  rm 
vel  taciturnitatem  ?  cum  tamen  hortus  conclufus  florulentioi  ms,' 
fons  fignatus  femper  illimior,nec  hoc  adeo  aiienum:  ipn 

§'  T°- 

ESt  aliud  fiquidem  Mundus  nihil,atque  theatrum  , 
In  quo  quisque  fuas  prefentat  imagine  partes; 

IcCrcefi,iIle  Codri,  hicCatonis,  ille  Morionis,  nonutiqu  jpei 
eft  thcatrahbus  fcenis  vita  noftra  difllmilis  •  nam  ut  ifrhic  i  U 
le  Imperatoris,hic  gubernatoris,  &  altcr  militis  implet  ofriciun; 
ita  hic  j  ubi  autem  confecuta  nox  fuerit,nec  Imperator  agnofc 
tur,  nec  gubernator,nec  miles^cortina  clauditur,&:  perfona  exu  i 
tur.  Scite  in  hoc  propofitum  lufurus  eft  Angelicus  Vates : 

Plebs  agit  in  fccnis  mimos,pater,  illeque  dives, 

Filius  hic,  alter  nomine  prodit  inops: 
Mox  vero  cxhibitas  ubi  claufit  pagina  partes, 

Vera  redit  facies,  diflimulata  perit. 

Eodem  plane  modo  comperictis  in  illa  noviflima  cataftroph 
Domini,fed  &  eum,qui  hic  fecutus  hortantem,confulentem,fa 
muli  perfonam  fuftinuit  bene,  seternabili  non  raro  Regia,inte 
Ccelires,  intcr  Empyrii  incolas,  impertiendum  corona,  cu 
interim  non  modici  Optimatum  fcrvient  fervirutem  omniun1 
miferrimam  ,  sternas  mter  flammas,ina2ternum  non  remitten 
dam  5 

Quan 


n 


PROSIMETRICUM.  i6f 

Quando  femel  Stygias  fubjerunt  funera  fauces> 

Flexibiles  nullo  funt  adamante  Dii. 
Cernat  ut  infernas  Rex  te  plorare  paludis, 

Surda  tuas  equidem  lingec  arena  genas: 
Fata  preces  torqucnt,ubi  vero  retrograda  cymba 

Navigat,  obturat  Porritor  enfe  fores. 

,Iutat  nimirum  tribunal  illud  Domini  theatrum,fcenas,partes  , 
:♦  e  primariis  ultimarios,ex  ultimariis  primarios  ftatuit,  prsemiat 
brvos,  vindicat  dominos.  Eugcpa?  fortunati  tunc  Servi ,  quo- 
nm  prazmia  fcclici&  perenni  commenfurantur  libertate  !  infcc- 
l:es  econtrari6Heri,quorum  vindidtae,  miferandae,32rumnalij  a> 
irnaeque  refpondent  lervituti  !  nulla  tunc  erunt  ampliiis,inilla 
[ie,difcrimina  purpurae  &  fagi,  non  diadematis  &  cudonis,  non 
jeptri  Sc  ligonis ,  non  docta:  &  indoctas  mentis ,  non  divitis  & 
luperis,non  domini,  fervi, Regis  ,  Gregis:  fola  enim  virtute 
iibi  difcriminabimur,  folis  meriris,  demeritifque  difcernemur; 
lura  nimis,  heu,  nimisquam  dura  fors,Regum,Principum,  faecu- 
■Magnorum,  divitum,  nobilium,  dottorum,-  ineruditas ,  abje£tee , 
rcense,  mifella?,  vah  &  toties  pedibus  conculcatse  adasquariplebi! 
loc  videlicetSummatibus  continget,  ubi  forfan  cras,forfan  ho- 
le,  forfan  hdc  horuU  fabula:  (quam  agimus  ,  redufra  cortina} 
ierint  expurpurati,  exfericati,  exholofericati,  nulla  dignita- 
|s  cujuscunque  prarrogativa.  ,  nullo  difcrimine  ferti  &  coro- 
|e,tremuii  ftabunt,  quibus  illud  cataftroph.es  A&or  Deus  aeci- 

Lufiftis  fatis,  ediftis  fatis,atque  bibiftis, 
Ultimus  hic  pulfus,  icbis  difcedere  tempus. 

Ittisdiu  cum  corona,  cum  cudone,fatis  diu  in  fago,  in  toga,  in 
kirpura, 

Ukimus  hic pulfiit,  vobis  difcedere  tempus, 
Funebris  6  dixx  funefta  tragcedia  fcenae, 

X  3  Tot 


ICI 


166  PR^ELUDIUM 

Tot  Regum,  tot  gefta  Ducum ,  Proceriimque  Coronas , 
Ventofa  dum  forte  tument,reperire  Popello  ! 
Inquamigitur  ,  nihil  aliud,  quam  omnium  mortalium  comcedi,- 
quJim  ludus,  qui  in  thcatro  exhibetur,  ubi  multa:  quidem  indi 
cuntur  perfona:,fed  omnes  habitu  transformata*  incedentes,  nu 
lo  fuam  veram  formam,eunuchiamque  habente,  prout  ab  afroi 
quxquc  induitur  &  exornatur,  ifque  fcit,  quam  ad  rem  uti  um 
quoque  debeat,  fuam  unicuique  congruentem  perfonam  tribuer 
&  larvam,fecundum  quod  ludi  exigit  ratioj  Alium  facit  icnen 
licet  juvenem,  alium  fingit  juvenern,licet  alioquin  fenenij  hun 
auro,  gemmis,  txniolis,  pretiofifque  veftibus  adornatum  ceu  d 
vitem  ,  qui  quandoque  pauperrimus  eft  :  Illi  contrarium  fac; 
mendico  eum  aflimilans,alioquidivitcm>  Alium  inducit  ranquai 
mire  potentem  ,  Principcm  feu  Regem,  perfonam  cxteroqui  pc 
ie  contcmptam  :  Sxpius  in  hoc  ludo  amplo  quis  honore  cond< 
coratur , 

Qui  tamen  eft  tituli  nullius  nomine  dignus. 

Alius  habetur  contemptui,  qui  tamen  omne  laudis  encomiui 
mererctur.  Deus  Dramatiftes  ille  folus  eft,  qui  nos  in  hocfuui 
amphitheatrum  producit,  is  fcit,quid  ad  ludum  pertineat,  nc 
ftriim  omnium  opera  a  i  fuum  utitur  opus,novrit  quo  fingula  d( 
ftinare  habeat  ad  fuam  gloriam:  is  unus  eft,  qui  nos  omnes  fc 
lus  nofcit,  quemque  in  fua  vera  forma,  alioqui  fcire  nos  pofliimu: 
quis  quihbet  fit,donec  vitx  noftras  fibula  pera&a  eft:quia  quot 
quot  in  hoc  ludo  funt,  nullus  genumam,  propriamque  fuam  foi 
mam  habet ,-  quamdiu  ludus  durat,  nemo  dignofci  poteft,  domi 
nus  an  fervus,  divcs  an  paupcr,  juvenis  an  fenex  fit : 

Aft  ubi  in  arternam  noftem  clauduntur  Ocelli, 
Et  fua  vox  ubi  quemque  fonat,  ludiifque  pera&us, 

Et  Archhfror  Deus  funcftam  illam  vocem  intonando  reboat, 

N:;do,  fmzs  L\!o,pro  lamentabilis  echo! 

A 


$ 


h 


PROSIMETRICUM.  167 

.  c  fuam  cuique  larvam  detrahir,  tunc  apparet,  quis  itnusquifque 
:r,  tunc  quandoque  Mendicus,  &  Fazx  invenitur  ,  qui  in  ludo 
Jenricus,  &  Rex  erat,-  alius,qui  in  ludo  pauper  erat,longe  nunc 
aus  deprehenditur, tunc  multi  filii  Dei  vocabuntur,  qui  in  hoc 
;nphitheatro,in  hac  vita,  in  hoc  ludo  defpe&iflimi  fuerunt. 

Noftra  proinde  fua  cenfura  vifio  fallit, 
A  diverticulo  quo  femita  tendat  in  unum. 

)ux  AlbanusFerdinandus  Toletanus  traditur  ita  dicere  folitus 
^Gallis,Portugallis,Britannis,Hifpanis  &Italis,ex  ipfis  alios  vi- 
«eri,ciim  procul  abfunt ,  fapientes.,-  cum  autem  prope  adftant, 
dituos:  alios  eminus  videri  dementes,  fed  cominiis  infpec"r;os,fa- 
:)entes  invenirij  alios  videri  ftultos,  alios  fapientes,  tam  eminus, 
wam  cominns  :  Labi  ideoque  vifum  in  cenfura  de  quorundam 
jpimi  dotibus,  certiflimum  eft,  etiamfi  fenfus  vifus  vel  omnium 
rf:  acutifTtmusy  nonne  capitur  afpefru  arcus  cceleftis,  qui  iris  di- 
«ur,quem  ftatuit  efte  coloratum  ,  cum  nihilominus  iana  philo- 
iphia  doceat ,  nullum  ibidem  colorem  adefle?  Absque  dubio 
Iteft  multo  major  terra,  &  tamen  homaagreftis  barbariifque, 
\i  folo  vifu  regitur,  diceret  oppofirum  ,•  quod  non  mirum ,  cum 
ioras  &  rufticos  philofophia  cireumfcribat ,  fed  &  peritiflimos 
ofque  in  iua  fubinde  arte  fallitpotentia  vifiva. 
Quemadmodum  decepit  Zeuxim  prsclariflimum  illum  quon- 
lm  Heracleotem  pidorem,  cum  pi&os  a  fe  racemos  in  fcenam 
ptulerat,  tzhti  fimilitudine  tantaque  identitate,  ut  ad  eos  eden- 
|)s  aves  advolarent :  Parrhafius  autem,  alter  celeberrimus  pi- 
ttorF.phefius,pi£him  attulerat  linteum,  fuper  quod  leviflimo3fo- 
Jrtiflim6que  penicillo  tenuiculam  duxerat  carbafum,adeo  perfi- 
3ilem,ut  vera  omnibus  efle  videretur,tumZeuxis,judicioavium 
i^acior^Parrhafium  rogavit,  ut,remoto  velo,picT:uram  oftende- 
it,  rifit  hic:  comiterque  in  illum  cavillatus  eft,indeque  errorem 
f um perxrpexit  Zeuxis>ingenu6que pudore  fufTufus,  majorem  illi 
i  arte  fua  peritiem  adfcripfit,  facete  ac  jocole  refpondens  ,  ego 

heti 


16S  PRiELUDIUM 

hcri  aves  dcceperam  ,  tu  vero  hodie  me  artificem  fefellifti. 
Errar  igitur,  ut  vidimus,vifus  nofter,fcilicet  in  judicio  de  al 
quorum  animi  talentis,at  fi  auditum  quoque  confulamus,  &  ljj 
rrofque  loqui  jubcamus ,  mox  ftultos  Sc  bardos  cfte  cognofoBj 
mus,  qui  vidcbantur  nobis  fapicntes  ac  docti,  &:  e  converfo.  Indft 
ciim  olimfcmcl  homo  opulentus  filium  fuum  adolefcentulum  ajm:; 
Socratem  mififTet ,  indolem  illius  ut  infpiceret,  ac  psedagogus  dftB 
ceret,  'Pater  ad  te,  dSocrates.mifit  filium,  ut  vidercs  :  tunc  fcnex  /1.. 
dbcus  ad  puerum,  loqucre  ergo>  inquit, adolefiens,ut  te  videam ,  quaM, 
occulto  infinuans,ingenium  hominis,non  tam  in  vultu  relucerm 
quam  in  fermone,  id  eft,  non  tam  vifu,quam  auditu  dignofci. 

Cum  tamen  invidia*  mordaci  faucia  fempcr 

Incorrupta  fides  confpiciatur  acu* 
Sitque  comes  livor  folitus  virtutis  &  hoftis, 

Qup  celebris  fcedo  virus  humatur  honosy 

Veluti  diferte  &  decore  Nuntius  meus ,  Sicuti  non  eft  ignts  ,  ir. 
quiensj/ins  fiumo^fic  nec  virtus  fne  bividia  ;  &,  quemadmodum  pcr  fi 
lem  euntihus  umbra  eflyita  quoque  per  iter  gloria  virtuti fqm  gradientibt 
hvoris  rabies $  &  fimihter,cum  exurgentium,  mortaliumque  fui 
cefluum  pedifequa  fitinvidia,  atque  nec  Jupiter  quidem  ipfus 
feu  pluat,  feu  dnTerenet,  omnibus  placeat ,  ac  randem,  ingrat 
Mundo  operamgratam  pra^ftare  pofIe,graviflimum  fit,  miferatic 
ne  fraterna  hi  potiiis,  quam  iracundia  digni  funr,  donec  aliquan 
do  de  cruciante  livoris  fui  carcere  feCc  liberent,  quo,ad  talionen 
torquentor,  qui  illorum  efto  equuleus  :  Rabiofum  vero  virium 
inferorumque  malum!  vah  fangvinulenta  beftia,ut  miferenduni 
quod  invadis,cordis,&,  quam  occupas,quamque  torques,  animai 
Quis  crgo  homo,  cui  alioquin  pe&us  fapiat,  de  invidia,  fi  quan 
forte  patitur,  queratur?  eftne  enim  aliquis,  vel  fortunatior  invi 
diofo,  vel  infcelicior  invido  ?  ecquid  laudabilius,  quid  encomiil; 
dignius  magis  fcmpiternis,quam  talia  operari  prodigia,  e  quibu  | 
livor  oriri  aliis  poflit  ? 

Oni 


PROSIMETRICUM.  itfp 

O  nimium  foelix,  6  terque,  quaterque  beatus  , 
In  quem  homines  odiis,in  quem  livore  feruntur! 
(uis  unquam  malo?  bono  quis  nunquam  invidit?  Hem  virtutis  co- 
jes  invidia,  quse  Bonos  infequeris  plerumque,  atque  adeo  infe- 
caris .'  Quanquam  equidem  facile  credam,  haud  paucos  homi- 
i:s,viros  alioquin  doctrina  confpicuos,  ea  folum  de  cauffa,vigi- 
l.s  fuas  in  lucem  prodire  reniufle,  quod  garrientium  contume- 
I  s,  ac  oblatrantium  ora  (pra»ut  hodie  inrlnitum  maledicendi  ca- 
cethesjquae  nemini,quantumvisfapientiScriptori,parcere  con- 
feverunt,  valde  pertimefcerent  &  reformidarent  •,  Nec  fane  abs 
rtionc ,  vere  enim  nullus  eft  ,  qui  pluribus  fe  illigat  arbitriis  , 
ciam  qui  animum  ad  elucubrandum  applicac  ,  h&c  maxime  xvi 
sate, qux  archaifmicis  delitiis  eatenus  inaflvevit ,  ut,  nifi  fubti- 
ILterfi,  limati,&  curiofiflime  culti  fint  aphorifmi,  vix  fiant  ven- 
|biles,ita  ut.merito  triumphare  poflit,  cui  licet  latere  ,  tefro- 
lie  concedere  :  idcirco  ergo  ego  nunquam  mecum  conftitue- 
|m,aliquid  typis  evulgare^  prsefertim  cum  non  ignorem  ,  in  i- 
lusmodi  commentationis  genere,  multos  fe  ante  me  in  vanum, 
ItenuaiTe,  quorum  libri  irndicule  circumferuntur^-  deinde  ne£ 
sbam  minime  nafutum  hoc  fseculum,  in  quo 

Er  pueri  nafum  Rhinocerotis  habent: 

Uapropter  turius  cenfebam  multo,  domi  tranquille  molirt,  quam. 

m  dedecore  in  publicum  w/r;;  quoniam,  ut  nunc  funtmores 

'•minum,  nulla  res,  nullum  negotium,  nullum  opus  tam  juftis  de 

liuflis  fufcipitur,quiniqui  illud  carpant,  maledictifve  fuis  figant, 

afint^ 

Nemo  pol  Antimacho,  nec  tutior  ibit  Homero  > 

Vellicat  &  magnos  livida  Parca  Deos. 

t  fibi  cenfores  contra  fe  afliimit,qui  in  publicum  cogitat,^o? 

ldores  }  nam  quidam  in  illum  querimonias  excitant ,  quia  pro- 

|::us  efti  alii,  quia  brevis,  hic  quod  nihil  novi  adferat,  fed  antiquu 

a:um  agat^  ///equod  a  communi  tra&andi  modo  decedat,-  ifle 

Y  notat 


BT)i 


170  PRjELUDIUM 

notat  ftylum,  ille  loquendi  filum,  alter  taxat  textum  •,  multi  ind;d 
nantur,  quia  carminice  proceditur,  quamplurimi  barbara,  exole  r 
&fefquipedalia  verba,qua:  fibi  forfan  non  fuerint  comperta,  c4 
mantj  infumma,  tot  pene  contra  fecalculis  materiam  quivis  Co;^ 
mentor  fubminifirat,^//^  verba  gloflat. 

Res  hinc  cunctis  fapientibus  perpetuo  fuit  plena  timoris,a 
quid  in  vulgus  dare  :  id  namque  eft  manirm  in  ferventiflims 
flammam  mittere,confodientiumque  fe  lingvis  prodere,  &  oj  u 
nium  maledictorum  tela  adverfum  fe  torquere,  prsefertim  fi  n 
de  quibus  rhombus,ponderofae  fint  ac  momentofa^  cum  itaq 
reconditus  thefaurus,qui  hic  oraculis  cantatur,  humanum  pi 
pecaptum  tranfcendat,  perfidiam  incurrere  formido,dumabcL 
ejus  myfteria,  tam  clare  &fummatim  revelarc  pergOymaxime  qut 
fciam ,  oportere 

Sumere  materiam,  noftris,  qui  fcribimus,  aequam 
Viribus,&  penfare  diu,  quid  ferre  recufent: 

Imprudentis  eft  enim  hominis  nefcire  menfuram  fuam;  G?  / 
tereatqudd  memini,  unumquemque  faikre  fua  fcripta,&  Aufj  ^, 
cem  prxterire^  quia  ut  filii  etiam  deformes  deleclant  parent< 
iifdemque  videntur  formofiflimi. ,  fic  quoque,  ferrei  &  indecc 
verfus,  Jnventores  titillant,  ipfifque  videntur  optimi  s  ex  <j 
fitjquod,  cum  iifdem  arrideant,  facile  eos ,  in  publicam  luce 
prodire,  finant.,-aft  id  inde  commodinancifcuntur,ut,  unde  h 
dem,  nominifque  gloriam  comparaturoj>  falio  blandiebantur,i 
de  contumcliam,  dedeciifque  non  modicum  fibi  pariant>  du 
eorum,  qux  latebat,infcitia  &ftupiditas,jamtoti  mundo  fitm 
nifefta. 

\Jt  fcabies  &  glabrities  plus  digna  cachinno 

Quas  nudata  prius  ftabat  amicta  coma. 
Callidus  humanam  formam  geftiimque  facete 

Simius  aflequitur,dum  fedet  aptus  humi. 

S< 


PROSIMETRICUM.  i7t 

Sed  quanto  fc  plus  efFert,  tanto  magis  ipfe 

Confpicitur  culo  Simius  efle  glabro. 
Sic  Sc  glorioli,  quos  ingcns  nomen  adegit, 
Quo  mage  confpicui,funt  mage  ridiculi: 
Quandoquidem  temere  qui  fe  majora  capeflic, 
Si  fit  confpicuus,  fit  quoque  ridiculus : 
ic  vero,rogo,  quem,etfi  fortifllmum  Achillem,  non  perterre- 
oerent?  &  revera  ifthsec  ego  mihi  tantd  firmius  appendenda 
fcifebam,  quanto  minor  eft,tum  ingenii  mei  facultas,  tum  vitae 
knmoditas,majorqne  nuncTra£tatuum,nonScriptorum  folum 
werum,  fed  &  modernorum  copia  atque  ubertas  s  fsevior  pro- 
«e  proniorque  lafcivia,  &  rejiciendi  omnia  lubido  -,  ita  ut  ni- 
ifenuncjin  praefenti  exulcerati  hujus  fseculi  facie,  magis  agere  vi- 
litur,  qui  in  lucem  opera  fua  edit,  quam  detra&oribus ,  obace- 
iiDribufque  menfam  fternere,qui  omnia,  qux  apponuntur  ,  ne 
lo  morfibus,  fed  violentis  ruptibus ,  obliquifque  dentibus,  dif- 
Ipunt  corrodiintque  ,  non  quce  difplicent  modo,  fed  &  quse 
f  gnopere  fubinde  placent,  fimiles  felibus,  quse  tanto  vehcmen- 
|s  in  aliquem  folent  obgruhnirc,  quantd  lautiorem  fibi  offam 
itiunt  exhibitam.  . 

Quanquam  equidem  ego,de  hujusmodi  occentatoribus  nihil, 
admodum  parum,  viro  prudenti  curandum,fed  floccipenden- 
n  femper  cenfuerimy 

Nam  mihi  quod  vivo  detraxerit  aemula  turba, 

Millecuplo  reddent  fcenore  morte  tubse. 
Nominis  in  viti  nunquam  prasconia  clangunt, 

Surgere  poft  mortem  fed  prius  ifta  folent. 

prudentia?  igitur  &  pufillanimitati  quis  non  afIcribat,ob  inci- 
tium  detrahentiumque  timorem,quempiam  abfterreri  ab  ope- 
alias  curiofo,&  pluribus  mirum  in  modumdefiderabili?quia, 
inquit  Ecclefiaftes,  qui  obfervat  ventum,  non  feminat,  &  qui 
jifiderat  nubes,  nunquam  metet : 

.    Y  2  Rufti- 


i7i  PRiELUDIUM 

Ruftice  cun&eris,  dum  defluat  amnis:at  ille 
Labitur,  &  labetur  in  omne  volubilis  asvum. 
Nequc  eft:  etiam,  cur  Ariftarchorum  Sc  Criticorum  obdud 
frontes  ,  cenfurafque  multum  timeam  ,  ut  enim  mihi  ipfi  n, 
blandior,fic  his-non  ita  periochis  ducor,  quin,  me  in  aliquem  f 
Lapide  lapidem  ofrcndifle,  lubens  agnofcam^  adeoque  non  rj 
mihi  ita  inter  fcribendum  difplicui  (  quod  in  alios  interdum 
fualiter  libros,  non  veneris  minus  decorifque  lima,  quam  docl 
xix  \ym&  depolitos,  incidiflem)  ut,  modo  liceret  per  genium  m 
um,  tam  Vulcano  libenter  ,  quam  typographo  darem  }  jufti 
haud  dubie,  rationabiliiifque  agens,  quam  Epicorum  ille  Latii 
rum  facile  princeps  poetarum  Virgilius,  qui  poft  editum  pen 
lebre  illud,&  vixunquam  fatis  commendatum  ^Eneidos  deci 
fibimet  in  fuo  opere  adeo  difplicuit,  ut,  cum,morbo  opprefli 
adventare  mortem  videret ,  petierit  oraveritque  a  fuis  amicii 
mis  impense  ac  obnixe,  ut  opus  abolerent,  ignique  commiti 
rent  abforbendum,indignumillud  interpretans,  quod  Sapienti 
prarfentaretur  oculis ;  liceat  ergo  mihi  millies  potiore  jure  ft 
cinere : 

Perdius  &  pernox  decompfi  pumice  chartas, 

Quas  per  inane  fimul  parva  favilla  vehet. 
Scribere  flagravi,jam  fcriptos  lampade  verfus 

Mulciber  abfumet,comminuetque  rogo: 
Pingere  fic  volumus,fic  fingere  quserimus  omnes, 

Ipfeque  depidtus  difplicet  arte  labor,- 
Hinc,  cum  quisquilias  relego,  fcripfifle  rubefco5 

Plurima  nam  fpurco  podice  digna  cano. 
Ablatum  mediis  opus  hocincudibus  efle> 

Teflatur  fatuansSc  fine  mufa  chely. 

§.  19. 

VEruntamen,  fit,ut  ut  fit,qui  non  vult  legere  ,  intermitt; 
podic^mque  codice  detergeat,ego  opufculum  hoc  ab  Hqjic 

mog 


% 


11 
ik 

r 

m 


IXll 


1 


PROSIMETRICUM.  i73 

i  ogenc  acceptavi,  ne  fine  merce  in  forum  prodirem  ,  afymbo- 
Jfque  faberna  exirem,&ut  commonftrem  exemplo  meo,in  mag- 
4S  vel  folum  animum  plerumque  fatis  efle,  five  itaque  inten- 
mm  aflecutus  fucro,fivenon,\:niuscujusque  proprise  confcientiar, 
impori  &  experientiae  relinquo,  meis  nihilominus  ego  fum  fun- 
ius  partibus, 

Quod  11  defuerint  vires }  audacia  nobis 
Laus  fuit,  in  magnis  nam  voluifle  fat  eft. 
tuia  fi  fingulas  difciplinas  percipere  magnum  eft,  quanto  majus 
ijnnes  ?  quod  facere  necefTe  eft  iis ,  quibus  propofitum  veri  re- 
Jpriendi  caufsa ,  &  contra  omnes  philofophos,  &  pro  omnibus 
ficere,  cujus  rei  tantae  tamque  difficilis  facultatem,confecutum 
ile  me  non  profiteor ,  fecutum  efle  prasmefero  s  Quanquam 
Iroinde  multis  parafangis  me  huic  negotio  imparem  fcirem,  ma- 
Ji  nihilominus  omnium  oftentui ,  ludibrioque  obnoxius  efle, 
Ec  non  mundanotheatro,  temerariorumque  calculorum  pericu- 
me  ipfum  committere,  quam  in  tam  utili  &  religiofo  propo- 
:o  operam  Paraphraftae  Mercurio  meo  denegafle,  volentemque 
um  non  fequi,  omnem  potius  aleam  experiri  refolutus ,  quam 
utius  anceps  fpemque  metumque  interhaerere. 
Et  quamvis  iterum,  praefens  degeneris  hujus  xvi  conditio,  ab 
iusmodi  adorfu  deterrere  faciie  aliquem  poflit  ,  in  quo  nimi- 
imanimi  hominum  ufque  adeo  male  feriati  &  exacerbati  funt, 
fi  fieri  poflet,omnem  conatum  &  ufume  medio  femoverentj 
:  ideo  (ni  finiftre  addivinem}  fexcenti  erunt,  qui  mihi  boc  meum 
tale  penjum  pro  ftultis  animis;  alii  vero  pro  impudente  fuperbia 
itelligant  &  interpretentur,  quod  ego,  qui  neque  ftudiis,neque 
'axibus,  fortifque  meas  talentis  pradentare  me  nequeo,  rem  uf- 
uearduam  aggrcdi  fim  aufus^  cumprimisin  eo  Artis  genere, 
i  qua  tum  alii  tam  illuftres ,  tantaque  experientia  &  eruditione 
rasditi  viri,fumma  femper  cum  diligentia  vacarunt,  tumin  qua 
>mplures,navifragaingenii  defperatione  abrepti,  mifere  inaqua 
kfere. 

Y  3  At 


17+  PRiELUDIUM 

Atqui  hoc  unum  eft,  quo  iftam  meam  animofitatem,five  p.  :;i 
ut ,  illud  mihi  invidi  interftingvant,  cum  coram  Deo(cujus  i- 
etTabili  in  me  gratia,  &  benignicate  hasc  confignavi,  adque  foi- 
cem  colophonem  dedu&a  funt ,  &  deducentur)  tum  coram  .pp 
ipfo  defendere  pofle  fperem,  me  fcilicet,  non  tam  favoris,  mu^ 
minus  humani  honoris  aurx  aucupio,  quandoquidem  caput  o  - 
pufque  cclem,quam  genii  duntaxat  fatalitatis,  utilitatifqy  publi  c 
itudio,ac  ipfius  folummodoevallendae  veritatismotivo>eflead<i*;  , 
£tum,ad  labyrinthumhuncmillemaeandrisxrroribufqjimplexuk,  [ 
&  inaufum  hoc,fyrticumque  pelagus,extentiflima  etiam  ratio.ji; 
bolide  quafi  inveftigabile,quinimo  myfterium  omnium  fublu 
rium  arcanorumDei  maxime  abftrufum  &  obtextum  ,ingredi 
dum. 

Hinc  profectojcuirem  paullo  aequius  trutinatio  fuerit,non  vj 
licandum,  veriim  potiiis  impense  admirandum ,  quomodo  ni 
rum  ego  adhuc  opus  hoc  qualequale,  aufu  pari,  atque  formidi 
etiam  peregrinus,  fine  re  &  are  in  itinere ,  Sc  nullo>  nec  libro 
focio  habito,  aggreflus,  in  peflimis  nimirum  temporis,  quod  tot 
plane  extremae  ncceflitatis  oncra,&  curas  comparandi  victum 
amiclrum  diverfiflimae  extorquent,  perduxerim  ad  portum  opi 
tum  verius, quam  fperatum,Duce  fcilicet  Scientiflimo,qui  fici 
prsefentis  hujus  tehe  author  fuit,idem  ita,ad  exitum  ufque,m 
rem  proprise  imbecillitatis  facile  confciam,  dextram  denique  i 
fam  rceliciter  reget,  fpero : 

Multis  modis  fui  circumdu&us,  morbo, carcere,  atque  inopi 

Tum  pavor  fapientiam  mihiomnem  exanimoexpedrorati 

J^lures^edicuh,  &glires,  quotidie  mihiper  fomnia 

JErumnabilia  minitantur  vita  [upplicia  &  mala  $ 

Qua:  nemo  eft,tam  firmoingenio,  &  tanta  confldentil, 

Quin  refugiat  timido  fangvine,atqueextabefcat  metu. 

Ex  quibus  jam  liquido  patet,  non  hercle  fatis  profperos  fortun 
ftatus  his  Symbolis,  Symbolographoque  afpiraffe,  proin  &  nc 

rai 


PROSIMETRICUM.  i/jr 

iro  mecum  ipfe  in  ea  opinione  verfatus  fum,  fortaflis  nimirum 
■v\\e  Deum,  utinpublicum  prodirent,  eaque  de  caufla  faepius 
onftitueram  penes  me  ipfum,  ab  eorundem  evulgatione  prorfus 
nimum  avocare:  enimvero  ignoro,  quo  tamen  minus  propofi- 
j.  fati  refponderit  eventusy  quodfi  qua  forte,mearum  ergo  lu- 
dbrarum 

Le&ores  eritis,  dextras  nihiliimque  gravati 
Admovifle  mihi,  veftrafque  dedifte  monetas, 
Irrumabo  ego  vosy  laudabo,  vofque  beabo. 

4filcfiusilleTriales(qui,ob  prceftantem  ingeniifui  aciem  ,  quon- 

(im  in  Grecia  primus  fapientis  titulo  eft  falutatus)  ubi  cogno- 

itfet,  Pherecydem  Scyrium,minime  vulgari  dcctrina  virum,de 

(:ris  myfteriis,convocata  concione,  diflerere  in  animum  indux- 

4e,  fcriptoei  fignificavit,fatiiis  fibi  videri,  fi  quasfuper  rebusuf- 

^tte  arduis  retinuiflet  domi,  ifta,  fevocatis  tantummodo  confoda- 

l>us,  judicio  sequiore,  mageque  adulto  deJibutis,  proponeret  di- 

)ticnda-,fubtilia  enim  &  fubJimia  illacaptujcrafla:  ac  imperitas  mul- 

it:udini,nullum  aut  certe  prarquam  cxiguum  operse  pretium  fo- 

:i  allatura.  Egregium  hodviri  accintli ,  Thaletis  dccumentum 

xeditanti  mihi ,  nefcio  quid  de  profundiflima  illa  HermeticcC 

zmis  parte,  qua:  de  Lapide  Thikfopbieo  tractat,  fcribere,  faspenu- 

<rerd  in  mentem  uenit.,  auremque  vulfit,  in  humeros  fufceptum 

cius  iJliusmodi  efte,  quod  temere  difleminari  in  vulgus  non  de- 

..trec,  confultiiis  vero  pra:ftare,  ut  in  familiari  eruditorum  homi- 

r;m  congreflu  recenferetur. 

Alluberet  mediusfidius  rem  fic  geri  pofte  :  at  ubinam  obfe- 
b  locorum ,  quos  myftica  iJla,de  gravi  pnegnant/que  pbilofopborum 
(»/«!*>  non  lateant,  invenias?  quia,  licet  nulla  propemodum  or- 
is  plaga,  nullave  urbs  ,  haud  fcateat  aliquibus  faltem  PhiJoma- 
££  deditis,  qui  animi  fui  animis  freti,aufint  etiam  mire  ja&an- 
A*,cumquelitigio,cyclopa:dicam  fibi  hujus  magifterii  cognitio- 
:t  m  pollicerijufqueadeo  hodiefuumcuique  commentum  placet,- 

ve- 


. 


\j6  PRiELUDIUM 

veruntamcn,  fi  ifti  quid  proficiant,  qualiterque  agant,  liquet,  i 
rem  rotunde  perfpexeritis,comperietis  haut  dubie  ,eos  nedur^ 
qua»  orthophyfica  hujus  Secreti  materia,qu#  item  ejufdemdi, 
gendse,perficicndaeque  notities  necefiaria,&  quce  fitdenique  pi 
ba  illius  informandse  ratio,  ignorarej  porroautem  videbitis,€0 
etiam  talia  fibi,  qua:  abs  reLapidis  conftruendi,  aliena  peregB 
naque  funt,  Sc  nimiumquam  illi  contraria,  aiTumere,  unde  fit,  ■ 
tandem,quanto  diutius,impenfiiifque  operi  fuerunt  intenti,ta 
to  verius  lllis  contingat  illud,  quod  eventurum  ipfis  quidam  n 
ftrorum  falfior  Scriptor  divinarat ,  nempe  ut  pro  Magiolitho  t 
riolitlmm  rcperiant  •,  cum  ejusmodi  ergo  cerebris  ,  efletne  obt 
cro,  qui  ea  de  re  libere  libenterque  ratiocinetur? 

Quapropter ,  Fratres  in  artcm  propenji ,  candidam  laconismica 
meam  poefim  phantaftica  lllorum  vacatione,  mihi  quidem  n 
gotiofiorem,  vobis  autem  gratiofiorem ,  &  longe  utiliorem  fo 
exiftimavi :  quoniam  nifi  plane  obftinent ,  hic  ad  minimum 
revocando  fuo  male  inftituto  opere  commonefient-,  vulgby  fati 
eft,  dicitur,  recurrere,  quam  currere  male:  rcpetiro  itaque  ita  m 
cum  reputo,non  eiTe,  quod  fcias  ,  fatis  fcire,  fed  &  ad  ucilitate 
pertinere  publicam,publico,  publicitus,  quod ,  fcripto ,  intcrfi 
patefacere.  Procul  igitur  hinc,  procul  faccfl«te  fubdoli,  fupert 
que,  non  aquilas,  quae  fublime,  qux  in  pinibus  penes  folem  ,  2 
volucres,  volucres  volumus  ,  qux  depre/fim,  quse  in  tefto,  ac  f; 
pe  /^w^nidulentury  talibus  non  metro,  fed  voce  velut,  &  fecr 
tiore  creii  ifta  infufurro  ,  utque  in  his  retinendis  elingves  fin 
eorum  fan&ifllmi  religione  jurisjurandi  ora  obfigno,  hi,  Fratr 
maugurati,  ubi  hsec  nobifcum  tenuerint,  tenebunt  &  juxa  nobi 
cum,de  tanto  privilegio,  Deo  ceviterno  &  inafcenfo,grates  coi 
cinere  immortales.  Sed  jam,  uc  omni  me  invidiapurgem,ponai 
in  medium  fententias  Prseteritorum  de  Invento  Deorum,  qi 
quidcm  loco  convocandi  omnes  videntur,ut,  qux  fit  earum  v 
ra, /udicenr: 

I) 


PROSIMETRICUM.  17; 

Incipe  nunc  alro  verfus  excuderc  torno , 
Subque  tuas  partes  Parve  Poera  veni. 
um  dcmum  mihi  procax  Lyceurh  videbirur;  fi  aut  confenf:- 
nt  omnes,aut  erit  inventus  aliquis,qui,  quid  verum  fif ,  repe- 
jrit>  itaque  mihi  libeat  exchm,;re,  utiStatiusin  fynephebis, 
roDeum  popularium  omnium  adoldcentium/  clamo,  poftulo, 
bfecro,  oro,ploro  atque  lmploro:  non  leviillma  de  re,  uc  queri- 
ir  ille,fieri  in  civitate  facinora  capitalia/ 

Ab  amico  amanie  accipcre  argcntum  mcretrix  non  vult. 

^d  ut  adfintjcognofcant,  animadverrant,quid  de  Immortalium 
lventoPhiiofophorum,  quid  de  fublimi  magolithi  rnagifteno, 
li  ii  prsefunt  ,  exiftimandum  fit :  bsec  enim  omnia,ad  hanc  de 
hymica  zanno  infcriptionem,  rcferenda  funtj-  profeclro  eosipfos, 
Ui  fe  aliquid  certi  habere  arbitrantur,  addubitare  cogit  docTifli- 
torum  homirmm  de  re  maxima  tanta  diiTenfio,  Agitedum  igi- 
ir, ;  t  i  72  artem  tvqmjfimiy  quse  philomagiam  noftram  Adeptorum 
aneant  aphorifmata, 

Hxc  cgo  non  humili  referam  cantanda  cothurno, 

Magnum  iter  ad  doclas  proficifci  cogor  Athenas, 

Ut  me  fupplicio  via  longior  exuat  omni, 

Accingamur  avos  antiqui  vifere  Jani, 
)fa  facra  aulara  luftremus,arcanorum  maximum,quod  fecreta  fu- 
^rat  omnia,&  quo  nihil  eft  in  ipsa  naturalitate  fecretius,ad  quod 
•nditis,  quodque  intenditis,guftemus:  umbras,quibus  obnubitur 
ortalium  acies,quibus  &  natura  fe  tuetur  a  prophanorum  con- 
eftu,abfr.ingam,  atque  &  Deam  ipfam  demonftrabo,  ipfam- 
;et  videlicet  Nympham  ornatiilimam,  ejiifque  thalamum,  ac  nu- 
|un  TTne  vefte  Dianam9qux  ubi  inte&a  vobis  vidcbitur,  quin  in- 
edibiles  fui  extemplo  proritet  amores,minime  in  dubium  ver- 
>.  Sit  crgo  nunc  tempus  ad  id,  quod  inftituimus,  accedere  fu- 
emum. 

Congruum  tamen  condecenfque  erit,  antequam  tam  magnifi- 

Z  cen- 


: 


i-S  PR^LUDIUM 

centiflima  dona  imperriam,ut  omnes,fi  non  condigno  carmi; 
pofiumus,faltem  eo,quo  fas  cil,eulogio,  fupplices  devenererrii 
lncomprehenfam  Dei  poteftatem,  inluperabilemque  Divinitas 
fublimitatem  (ni  namque  humanse  mentis  langvor  divinae  lu 
jubare  lllucidetur,  facillime  in  perniciofiflimos  ambagum  anf 
clus,  crroriimque  diverticula  abduceretur)  quam  ego  quidJ 
pronus  ac  cernuus  adoro  &  adgeniculo,  meum  non  diffitens  U  ; 
morem ,  tantum  arcanorum  Oceanum,  humili  &  futili  ingeni  i 
mei  lembo,  tranare  tremifcens  >  cum  in  tam  vafta,  voraginoi» 
que  navigatione,perfpicaciflimus  quifque  nauclerus  &  habeat :- 
formidare  naufragium  :  fapientiflimi  quippe  hi  ineptiunt ,  rc 
centralitatem  ufquc  inexploratam,  oculis  irretortis,  pofiunt  <* 
tuerij  eft  enim  abyflus,  in  qua  ratio  abforbetur  ,  barathrum,Q 
quo  induftria  quadibet  circumagitur,  pelagus,in  quo  omne  h- 
manum  ingenium  elufcatur,&  naufragio  periclitatur. 

Ne  itaquealiquo  erratico  fidere  devii,fyrtiiimque  vadis&^ 
guftiis  intercipiamur,  refpicienda  nobis  crebro  lucis  divinae  Ci 
nofura,  Angelorum  ille  doctor,  verbiimque  seternum  &  infij 
tumj  ut,ubi  facula  humanse  rationis  deficit,aut  tenebris  obv 
vitur,  llla,  ceu  magiftra  gubernatrixque,curfum  dirigat  naviga 
nis,occulta  fua  thefaurorum  fcrinia  nobis  detcgat ,  ac  tand 
opus  potends  fuae  dcxtrce  pertegat,  ne  tam  fcintillans  tanti 
fterii  torris,imbecillesmentisnoftrx  oculos  derepente  invades, 
nimio  fplcndore  perftringat.  In  minimisimplorandum  eft  aui- 
lium  divinum,quid  ergo  in  arduis,  &  maximis  facere  debem;? 
Arabum  ille  magus  fagaciflimus  Alfonfus,in  principio  libri  *ji 
philofophia?  occu'tioris,cui  titulus,  Clavis fapienticcS^  infit.,Z,^Jf. 
musfrimiier  Deum,  qui  efl  mjpefhr  omnium,  nec  efl,  quod  ipftm  latet; 
ipfe  efl  enim  alligatus  fuis  creaturis per  verbum  (u«m,  &  feparatus  ab  i- 
dcm  ,  in  qunntum  ipjas  tranfcendit  s  llmiliter  &  cseteri  de  phyfi> 
chymico  Phcenice  craftare  aufpicantcs,v^/Z)*ww,  fili  mi,  adDeMT 
&  cor,  (j  mtntem  convertito,quam  ad  artem  potius:  ipfa  namque  do?:m 
Beifummum  ejl,  cu/que  be?ieplacitum  fuent^  eam  largitur. 

Tan> 


* 


•     PROSIMETRICUM.  175? 

§.  20. 
Antorum  igitur  documenu  nhorum,  ei,qui  cft  portus  & 
ortusj  primus  &  novifllmus,  ftolocauftomata,  &l  prctiofifll- 
la  offeramus  buthyfia-,  Promago  quoque  noftro  vitulum  labio- 
im  macT:emus,facrificiumquejfeuthymiamatis  oblationem,  per- 
temus. 

Nunc  6  Summe,  tuis  humiles  provolvimur  aris, 
Da  mihi  folenni  vela  fecunda  ^Pater ! 

i:  'ibi  videlicetOmnipotentiflimo,  bonitati  inexhauftae,  &  exube- 

wtiflimo  bonorum  fonti,  phosphoroque  gratias,  gratias  agimus 

>  nmortales,  rogantes  quatenus,  fuper  velificandum,  dirigas  con- 

"  rmeTque  nos  inveritace  tua,atque  aviislubricis  immundi  mun- 

■  4,ne  collabafcant  pedes  noftri,  abducas  :  femper  intus  remini- 

:amur,  &  extus  commemoremus  beneficia,  quibus  tu  nos  innu- 

leris  arTecifti ;  O  incomprehenfibile,  trigloriofumque  in  maje- 

i  ate,  cujus  radiorum  claritas  ofTufcat  noftra  lumina,Lumen!  hem 

ifc  fubftantiaMonas,&  in  Deitate  Trias !  proh  fcrinium  irremu- 

;  erabile,omnique  redundans  thefauro! 

n  Tu  es,  a  quo  omnis  largifllme  ad  homines  ,  adque  quamlibet 
:  rcaturam  dimanat  bonitas,  tu  es  inquam  ilfe,  ad  cujus  nutum 

•  uit  refluitquc  mare,  cceli  moventur  &  quiefcunt,  arbufta  germi- 
ant  &  fterilefcunt-,  ad  cujus  pe&us  la&e  gratias  quotidie  nutri- 
iur}  natu  frater  major,fponfus  prastenerrimus ,  amicus  fideliftl- 

'■  ius,  qui  ab  omnibus  nos  malis  eripis,  munificentifllmiifque  be- 
:  efa&or,  qui  infinita  nobis  fingulis  momentis  charismata  imper- 

•  iSj-  neque  enim  vigilans,  neque  dormiens,fed  neclabori  ,  auc 
tio  quisquam  deditus,  tuis  fruftratur  muneribus,  vigilanri  quip- 
e  prarceptorem,  dormienti  protectorem ,  operanti  adjutorem , 
•tio  torpenti  pium  te  prsbes  monitorem-,  Quae  cura?  qualis  li- 
>eralitas,  ecqua  ceconomi  hujus  largitas  !  quae  fi  adhuc  cxigua 
rbitremur,  fufpiciamus  ccelum  tanta  magnificentia  exftru&umj 
3le,luna,6c  ftellis,veluti  le&ifllmis  quibuidam  pyropis>tanto  ar- 
t  Z  2  tificio 


iSo  PRiELUDIUM 

tificio  adornatum,refpiciamus  terram  tot  herbis,floribus  ,  fnu 
bus,  plantis,  nemoribus,  graminibiifque  curiofiflime  confita 
intucamur  acrem,  &numeremus,  fi  poftumus,  omnia  volati 
harc  harmonia  mirabili,  hasc  canoro  tinnulx  rremulatque  ling 
iux  pleftro, 

innumeris  nitidum  concentibus  aera  mulcent/ 
llla  fapore  carnium -oble&abilia  ,  ifia  decore  &  varietate  pcn 
rum  laudabilia;  unoverbo,  quaquaverfum  oculos  contorqi 
musvfurfum,deorfum,dextrorfum,  rini(lrorfum,nihil  aliud  in 
niemus,atquefummam  in  nos  Plasmatoris  noftri  munificenria 
quam  Ambrofiatusille  ceconomusin  noftri  educatione&conf 
vat.ione  vel  maxime  patefacit ,  quos  jam  amplius,ab  hinc  ani 
rum  millibus  quinque,tamfplendide  tamque  benigne  nutrica\ 
nunquam  ut  nos  dcferuerit,  ex  quo  in  ieiiiiccpitdebito  nos  te 
pore  enutrire  j  Vah  ut  magnificus  hic  pateriamilias  eft !  nii 
unquam  in  domo  deiideratur,  femper  de  proviiione  indeiici< 
ri  nobis  profpeclum  eft;  maria  noftri  penuaria  funt,  agri  horr 
cauftae  naturales  annonas  prxfeclri,  atque  adeo  totus  mundus  1 
ftrum  culina,-  quamam  enim  reconditoria  CumTellus  cum  cund 
animalibus  ?  acr  cum  volucrum  ccetu,  oceanus  cum  fquamig< 
civibus,  ac  orbis  univerfus  cum  creaturis  caeterisf'  &  quanto  p 
de  hoc  univcrfo  comeditur,  tanto  pluria  etiam  adhuc  reftant 
quibus  voluptas  hauriatur,  comedenda  j  At  ecquxnam  obfec 
1II2  culina,  quas  tot  alumnos  &  convivas  una  excipit  menfa? 

Vah  una  vefci  menfa  tot  miliia  mille, 

Dis  &  inops ,  patres,  pueri,  Rgx,  Grcx,  vir  Sc  uxor ! 

Er  eodcm  fimul  tcmpore,-  convivium  fane  ftupendum,  epulu 
que  admirabile,  6  menfam  magnam,  cuique  nulla  unquam  ] 
extitit!  Hcu  mortalcs,  fi  ifta  frequenter  verfaremus,  utique  at 
mantina  noftra  corda  tali  confideratione  colliqucfcerenty  H< 
palpi-rans,  hem  fracefcens  anima  mezjofilta  AltifTimi,  Szfifa 
JimukuiiineiriCrearorisIfurge  qua:  dormis,expergifcere,ut  q^ 


I 


PROSIMETRICUM.  181 

'•;$ ta  in  coeno  cubas,  &  recurva  in  terra  delitefcis  ?  exulta  aliquid 
a  Sion,  jubila  filia  Hierufalem, 

Ad  libiti  contende  Dei  frellantia  tempe, 
Dia  putans,reputansque  pio  plangenteque  corde^ 
onne  vides,  ut  nunquam  ille  tibi  fubfidium  atque  juftam  ope- 
rm  deneget?  ille  te  profrratam,humique  jacentemerigic,  teque 
'Infervat,  ille  ftatad  ofrium  cordis  tui,  &  puliat,  &  clamaty  Aperi 
«ihi  foror  mea  ,  fponfa  mea,  dileela  mea,  habeo  phialas  plenas 
iloramentorum  $  Hem  eufebium,  entheiimque  Dci  intuitum,  6 
'iiEmmanueljmel  &  lac  fub  lingva  tua!  quando  amabo  pauper- 
clam  meam  animam  intuebere?  quando  fcelices,fauftos, &  au- 
jrantes  oculorum  tuorum  radios,qui  avolare  me  faciant,  in  me 
tntorquebis?  nunquando  tafrus  dolore  cordis  intrinfecus,per 
tf)rum  influxum  ,  tui,mei,omnium  peccatorum  meorum  ,  quo- 
im  non  eft  numerus,  habebo,  quod  ita  igne  amoris  tui  inarde- 
hm,ut  prxter  te  nihil,aut  faltem  non  seque,  ac  te  amem!  Cum 
«iim  experienrii  jam  cerra  condidici,  quodvis  humanum  fola- 
ftm  vanitati  obnoxium  efte,  ideo  ex  hoc  nuncpropono,  mecum- 
lie  ftatuo,dulciflimumJefum  folum  habere  in  mente  mea,  &de 
lius  dulcedine  in  omnibus  cogitare;  Vale  ig;tur, 
Lucifer  6  auriga  poli,  ccelique  decorum, 
Qui  fcintillivomis  mundum  tranfgrefie  caballis, 
Tempora  terricolis,  optataque  gaudia  veclas  •, 
.ltgida  illa  mundi  fax,  mirabile  natura:  opus,  ocule  totius  uni- 
;rfi,  diei  delitium,totius  univerfi  fratumen,columen  &  lumen, 
liquorum  planetarum  Princeps,   cun£roruraque  mobilium  fu- 
emum,infiuentiarum  thefaure,iummi  Dei  imago,   horologio- 
m  omnium  gnomo  &  dircctor,  virasque  meas  textor,  qui  toties 
>  AntipocHbus, 

( Vix  ubi  tota  cohors  pede  terris  eminet  uno) 

urorum  reducendo,ut  jucundumocuiis  meis  radiorum  tuorum 
imen  afHares,  redirifti  / 

Z  3  Tu 


i8i  PHILUDIUM 

Tu  quoque,  fumc  vale  fupremum  argcntca  Luna, 
Humorum  omnium  difpenfatrix,  tenebrarum  Regina  ,  triftii 
folamen,  fida  fclis  mariti  tui  uxor  &  compars,  qux  fenfim  tei 
noctis  vela  explicas  &  expandis ,  vit  a?que  meas  momenta  temj 
ras  ac  difponis:  Vos  etiam  corufcantia  &  ignefcentia  aftra,qu, 
licet  quidem  nixu  quam  celebcrrimo  ferimini ,    attamen  in  1- 
gione  ccelefti,certa  quadam  ratione  ac  menfura.  ,  in  debilia  r 
ftra  corpuscula,vividam  vcftram  potentiamdemonftratis.Em; 
cefcitc  prata  &  viritjantia  hortorum  fylvanimque  nemora,  v 
exalbuerit,  fiorum,  fl  vultis,decorem,  &  divinos  illos.colores 
delitias  exuite.  Arefcite  &  cum  volueritis  vos,6  cryftallinas  fii 
turigincs,  ac  vos,6  limpidi  rivuli,  per  confragofa  infufurrant 
vadere  definite:  nam  jam 

Singultire  juvat,  juvat  indulgere  dolori,- 
*  Turgefcant  tremulis  fuperas  plangoribus  orse, 
Omniparenfque  folum,  &  vaga  ponti  mobilis  unda: 

Sum  etenim  fum,Summe,  Omnipotens,  Sc  metuende  Deus, 
formis,  fceleratus,  perditus  ac  nepotinus  ille  prodigus ,  qui  ti 
bulento  adolefcentise  Vulturno  abreptus,  jugique  impatiens,p 
libertatis  amore,infolcntiLis  me  erga  te  geftl  ,  &  violentum  p 
fionum  lmpetum  fecutus,domum  tuam  deferens,  in  longinqi 
&  peregrinas  regiones  fecefll,  in  quibus  molliter  vivendo  &  < 
fulute  agendo,  facultates  omnes  fubftantiamque  diftlpavi&  d 
pidavij-  non  tot  caput  meum  habet  pilos  ,  aut  nemus  Eryma 
theum  totfrondes, 

Sed  nec  tot  ccelum  fiel/as,  aut  pontus  afellos, 
Subterranea  tot  venas,ve[  littus  arenas, 

Quot  ipfe  tota  vitse  periodo  delicla  commifi ,  fuit  videlicet  ai 
ma  mcafcclerum  receptaculum,  &  omnigena?  nequitias  domi* 
lium:Quoties,  heuquotiens  immanis  illa  luxuria,  chhomumiU 
tW/m,violentoStintolerabili  fuo  adorfu,extra  rationis  limites 

ab 


PROSIMETRICUM.  183 

ibipuit!  HJc  igitur  nunc  anima  mea  dolores  ingemina,  &:,  in 
irim  velut  fafcem  colk&os,  planttus  effunde  ,  hic  crucio  mce- 
0;  intermorere,  hic  vos, 

O  oculi,fcopuli  potius,  poflefque  vocandi, 
Heu  quibus  incantatae  tot  periere  puellse ! 
Hem  oculosjocutosy  fallacia,  lurida  luftra, 
Luftra,quibus  venatae  tres  obiere  Sufarmal 

L:rymarum  abyflb  mergi  oportet*  hic  tuMkmdo  incancratum, 
rsum  ac  prophanum  cor  meum  rumpare ,  loquere  ad  cor  amorh 
c  tem ,  ardoru  fornacem,  &  dicito, 

Cordis  mei  cor  dileflum,In  te  meum  fer  effeEtum, 
Mille  mortes  opta  mori,  Flamma  caftiflimi  tori. 

E:e  vero  fyntaxis,  &  perpia  praxis  contexenda?  corolte  amoris 
Jjini!qua  dile&um  tuum  Jefum,fuper  omne,  quod  in  ccelo,  & 
leis  eft,  efTeres  _,- illum  igitur,  6  miferrimum  ccenumlzd  triverbium 
■:  dulciflimum  interrogantem,  lubens  femper  aucfulta.-f/Vi  a- 
\kme?zd  quod  pcramabilequaefitum,intimo  cordis  arTe&u,rc£ 
toidebis,  tu  fcis,  oDomine,  pater  pulchrse  dilcclionis ,  fpeciofe 
ue  fllioshominum,quia  amo  te  prae  oculis  meis,&  ultraomne, 
|i)d  eft  afpefru  deleclabile  ,  Amo  te,  mellitule  Jefu,ante  om- 
E«n  dulcedinem,  &  guftus  fuavitatem ,  amore  tui  ab  omni  ex- 
tfiii  Sc  fenfualitate  ciborum  temperabo,  ut  delibem,  quam  fua- 
h  fis  Domine,quoniam  habes  favos  aeternae  vitas:  Amo  tc,6  fpon- 
fcqui  pafceris  inter  lilia ,  praz  omnibus  odoramentis  florumque 
5"5rantia,quia  odor  tuus  ut  thuris:  Amo  te  plus  vita  &  anima 
nfi;  Amo  te  de  toto  corde,  flagrantiflimo  voluntatis  aclu,  erga 
Kjugiter  obtenerafcendoi  imo  vel  amo  te  tcnerius,quam  pater 
S:am  unigenitum ,  O  fi  redamem  te,  ut  amore  tui  moriar  pro 
tcqui  mori  voluifti  pro  me  ! 

b  quam  dulcis  es  Jefu  dik£te  mi  ,  qui  tot  &  talia  fuflinuifti 
p>pter  me  tam  vilem  vermem  !  Hem  dile&ionem  penitusad- 

mira- 

i 


i8+  PRiELUDIUM 

mirabilem,  amoycmyomnem  qui  tranfcendit  amortm  !  fcio  equidei 
&  fcire  me  fcis,  quia  modus  diligendi  te,  6  ignis,qui  femper  ard 
&  nonextingveris/eft  fine  modo-,  quod  fi  iraqueTerentiano 
pamphilo  ufqueeo  infanire  licuit,ut  fuae  Thaidi  diceret, 

Dies,no<ftefque  ames  me,  me  defidercs, 
Me  fomnies,  me  exfpefres,  de  me  cogites, 
Me  fperes,  me  te  oble&es,  mecum  tota  fis, 
Meus  fac  femper  fis  poftremus  animus, 
Quando  ego  fum  tuus  amafcus  intimus. 

Quod  fi  inquam ,  hoc  ille,  per  infani  Cupidinis  improbas  ieg 
depofcere  ab  amica  poffe  exiftimarit,  ut  diceret,  nociu  atque 
terdiu  adames  me,curne  ego  in  amore  Dei  fluam  die  ac  notl 
eatenus  ut  illum,  quantum  fert  vulneris  mei  profunditas ,  mc 
fanter  cogitem  ,  &  ipfius  amplexus  Creatoris  creaturcula  fau< 
femper  animo  percurram?  Orbe,  a  partuVirgineo,miliefimo,fjl( 
centefimo,fexagefimo  fecundo,  fub  mediumMartium,compo 
femel  procacem  poelim  ,  quam  die  Dominico  mane,ab  ecck 
redeunti,  cuidamMargareta:  in  plateaporrexi,forma  fafciculi, 
fchcdam  amatoriam  inferueram,  adfcripto  ad  calcem  ifto  lemn 
te,  Cogzta  ta  de  me,  &  ego  de  tejhoc  prope  tono. 

CONGRATULATORIUM 

Redeptae  incolumitatis,cum  cncomio  natalitii  lcclifTin 
atque  prsedodatiflimae  Virgunculse  ac  iconcula^&c. 

SUfcipe  Tlwiti  mei  pudibundi  pignus  amoris, 
Quod  tibi  fic  dio  minimus  canit  omine  fervus, 
Pulchricomo  pulchclla  futura  cs  fponfa  marito> 
Mella,  mitella,  matclla,  umbella ,  rotella,  labellay 
Sella,  favella,  glabella  focella,  piclla  Rachella: 
Bella,  nivella,  novella,  tencila,  terella  puella. 


PROSIMETRICUM.  183 

'Paragraphus. 

^Roteorum  horum    rhythmicorum  trium  indoles,  genium  & 

ingenium  prolixiori  periodo  profequendum  erat,atquiver6, 

iia  aliquando  defore  nihil  diffido  ,  qui  titillanti  id  animo  htis 

asftando  funt,  oceano  undas,vel  quod  dici  affblet,  ccelo  adde- 

fidera  fuperiedeo. 

Extemporarium  Poematium, 

fub 
Cafli  amorisfaculL 
ad 
dile&am. 

OMne  pharetrati  tenerorum  vatis  amorum 
Quod  celebri  mufa  pulcha  Corinna  fuit : 
,    Blando  de  chara  quidcunque  Propertius  ore 

Lufit,cui  ficTrum  Cynthia  nomen  eratj 
Lesbia  nobiliter  lafcivo  plaufa  Catullo, 

Cytheris  Gallo,  Lydia  le£ta  fuo  : 
Delia  feftivo  prasquam  cantata  Tibullo^ 

Atque  tam  amorosa  qpx  cecinere  lyra, 
Aptius  illa  quadrant  potiori  forte  Rachella?, 

Profpera  quam  nobis  lux  hodierna  parit  5 
Inquam  de  vegeta  fatiiis  modulanda  Rofella, 

Langvidulam  fecitquam  revigere  Deus^ 
Quas  mihi  Thisbad  cordis  retinenda  medullis* 

Rumpet  Laninea  dum  mea  fata  Dea : 
Clarus  luciferas  feu  flabis  Apollo  quadrigas, 

Seu  ftabis  rutilo  ningida  luna  polo. 
Una  Polyxenio  dotata  puella  decore, 

Nempe  fonanda  meis  Margaris  Anna  choris. 

A  a  In- 


184  PR.ELUDIUM 

Inta&am  petila  convolvcns  findone  pellem, 

Quae  fuperat  cana  lilia  fparfa  nive. 
Ah  quoties  fattum,  lueret  quum  morbida  lefto, 

Clam  noftras  lacrymis  immaduifle  genas  ! 
Nam  fimilem  Rodicis  vidit  vix  Phcebus  habenis, 

Nec  mergens  vapido  fervida  plauftra  mari. 
Omnia  perfimilis,  vulnimque,  comamqueDianar, 

Labra  rubella,  manus,  lumina  nigra,  pedes. 
Ha:c  utinam  noftros  nunquam  cepiflet  ocellis , 

Qux  laevore  fatis  ferica  Coa  praeit, 

Catholicus  damor  fic  mihi  fecit  amor : 
Acer  enim  Deus  eft,tigres  domat,  atque  leaznas.&c. 

§■  21. 

ALiud  vero  carmen,aliud  dico  charifma,fed  myrrba*,  fed  tfoi 
ris  ccelicus  ille  amafius  fuis  mittere  confvevit ,    dum  m 
corculum  ejus  occupavit,  tum  jure  dicere  licebit, 

Quem  nullus  potuit  vincere,vicit<zwor. 
Vah  mulfiflime  Jefu,  ah  dulciflime  paftor  an  imarum  l  vulnera  M 
defiderabilia  fuperaurum  &  lapidem  preriofum  mukiim,  fibjiit 
vox  tua  in  auribus  meis,  fonus  enim  tuus  dulcis,  &  facies  tua 
cora/ 

Ah  expeto  te  toties !       Vis  dic  tu  rhythme  quoties  ? 
Defidero  te  millies,        Statera  mille  millies , 
Mi  Jefu  quando  venies,  Mi  jecur  quando  lenies, 
MelxtumquandoraciesjUt  me  de  te  fic  faties  / 

Verba  fane  ante  mel  &  fuper  favum  dulciora,  agitc  ergouna  ol 
nes,  incenfa  date ,  magnificate  toto  mecum  pe&ore  Dominu:.> 
&  ingeminatej ;T)om/'ne  Dom/ne,  non  eram  &  tu  me  creafti ,  figu 
fti  quafi  in  facculo  deli&a  mea,&  greflus  meos  dinumerafti  .,-m<- 
ruus  eram,tu  me  vivificafti,  deviaveram,  tu  me  reduxifti,  pect- 
tis  eram  coopertus,  criminibufque  diftertus,  &  tu  ignovifti,cei- 
deram  &  rexifti,  defperaveram  &  confolatus  es,  damnatus  ern 

&i 


1 

1.1  . 


PROSIMETRICUM.  185- 

libedfti,  fubhaftatus  venieram  &  redemifti ,  vin£tus  eram  *c 
flblvifti,  infirmus&  refpexifti;  Btnedic  benedic  igitur  anima  mea 
omino,  &  omnia,qux  mtra  me  funt,nomini  fanfto  ejus,  Eheu 
omine,  dulcis  bofpes,  0  (pes !  an  non  tu  magnus  llle  Figuius  ,  qui 
ie,  in  omnipotentiar&:  azterniratis  tux  torno,  ex  nihilo  forma- 
i  ?  vah  admirabilis  creator,  mihi  cum  non  eflem ,  efTe  dedifti, 
iiagine  me  tua  exornans  3c  confignans  ,  ut  te  in  hac  vita  per 
|ariam  aemularer,in  alreraper  glonam  hasreditarem! 

Tu  es,fcilicet  Summe  totms  univerf Domme ,  eflentias  mex  Au- 

f~x,  qui  ex  nihilo,quod  eram  ,quod  eft  profe&o  minus,  quam 

trra,  quam  pun&um,  &  denique  nihilj  quique  nihil  omniho 

romereri  poteram,  tam  mobilem,  tamque  nobilem  me  crearu- 

imeffecifti,  &  cum  in  illis  nihili  cavernis  verfarer,  bonitate  in- 

fcilitaque  mifericordia  impulfus,  citra  omne  meum  meritum,an- 

t  omne  meum  jus,  &  ex  mera  tua  graria,  omnipotentiam  erga 

\z  tuam  oftendere  voluifti,quando  de  tenebris,compedibiifque, 

aion  efte  ad  efle,  pantodynamia  me  tua  protraxifti,  &  aliquid 

nen^e  voluiftij  Bonitas  certe  ineffabilis,  hem  mifericordia,  quam 

,  1  £»n  merui,  amor  major,  quam  quis  cogitare  pofllr !  O  charitas  in- 

:3$mprehenfibilis!  quid  quaefo  dtc  Domine  in  me  vidifti,  ecquod  ti- 

lipfe  obfequium  impendi,  quibus  te  operibus  devinxi,pro  tan- 

<5  tin  me  amorum  congerie?    Ah  cordis  mei  fuavis  homilia,  6 

cariras  Deus  meus  accende  me!    ./Eftuans  fiticulofiifve  cervus 

lidius   non  anhelat  ad  limpidos  fontes,  quam  ego  ad  te  fre- 

cienter  fufpiro, 

Vulture  vaftatur,  qui  femper  amat,  nec  amatur, 

Heu  dolor  ut  longse  funt  in  amore  morae- 
Errat,  qui  requiem  divini  credat  amoris, 

Divus  amor  nullum  novit  habere  modum. 
Defiftent  vigiles  prius  indagare  Chymiftse, 

Et  citius  dignos  dilapidare  dies  -, 
Obryzum  rapido  priiis  aurum  corruet  igni, 
Verterequc  Artilapis  fpurca  metalla  finet , 

A  a  2  Quam 


iioa 


i86  PRiELUDIUM 

Quam  potcro  noflros  alio  transferre  calores, 
Hujus  ego  vivus ,  mortuus  hujus  ero. 

Nuntiate  dileclo  meo,  quia  amore  langveo,  dolore  fangvino , 

Jefu  decus  paranymphicum,  In  aure  dulce  canticum, 
In  corde  nectar  ccelicum ,     In  ore  mel  magneticum ! 

AfTatim  autem  ambrofia,verbique  vere  aurea,fed  &  quibus 
latum  aurum,  non  ita  carum  !  hei  mihi,  quando  folutusamolef 
fervitute,  villifque  operofis  diaboli,  villis  fuperbix  vitae,  conc) 
pifcentix  &  lubricitatis  carnis,in  quasme  mifit  dxmon,dudiir 
quc  detmuit,  vineam  tuam  reperiam  t 

Quando  renidentis  florefcens  inftar  olivse, 
Candida  clementis  Domini  quam  cura  tuetur, 

Veniam  &  apparcbo  ante  faciem  tuam  ?  ecquando  vero  laval 
me  aqua}&emundabis  fangvinem  meum  exte  &  ungcs  meoh 
Ah  cordis  mei  dulcis  amor,  pro  amores  dulccs,   6  delitix 
patris  !  in  te  eft/ow  vitse,  flumina  de  ventre  tuo  fluunt  aqua? 
vrc-,  patete  aures  cordis  mei  ad  fuaviflimum  ejus  interna*  inffj 
rationis  fibilum,quis  enim,  obfecro,fuavior  Favonius,quis  inqu; 
lenior  fuuVrus  aurce  teiuiis,ecquistandem"refpirationis /7.7/7//// 
nraritidr  f 


Si  modo  tu  Jcfu  faris^  mz2.fatur  amicay 

Nam  labra  mi  Jefu  funt  tua  pafqua  mihi. 
Si  modo  tu  Jcfu  ridcs,  mea  ridet  amica, 

Nam  labra  mijefu  funt  tua  meila  mihi. 
Si  moiid  tu  Iefu  tugesi  mezlugct  amica, 

Nam  labra  mi  Iefu  funr  medicina  mei, 
Si  modo  tu  Iefu  muffas^  mihi  jubila  mujjas, 

Nam  labra  mi  Iefu  funtHymenxa  mei. 
Si  modo  tu  Iefu  flilias,  mihi  balfama///7//w, 

Nam  mihi  milefu  funt  tua  labra  dapcs. 


Quano 


PROSIMETRICUM.  ^87 

Quando  igitur  rtde%  luget^flet^fatur  Icfus, 
Rjdet)$tt,  luget ,  fatur  amica  mea : 

Ac  ego  dflilloifleoyfir  quoque, lugeo ,  muffo  j 
Sic  ago,  fic  Iefu  mibone  namque  facis  : 
la  faluberrimo  integerrimoque  cupidinis  tuce  jaculocormeum 
nnsfigas, 

Te  folo  liqueat,  tibi  femper  inhaereat  uni^ 
It  at  te  vitce  fontem,velut  cerva  faucia,recurram;quisenimcer- 
uspreilus  a  canibus  ,  aut  quis  Monoceros  ad  finum  confugiet 
■(«llx,  fi  mortem  inibi  putet,  quam  cavet,  invenire? 

Monnoceros  langvens,  canibus  pavefa&aque  cerva, 
Audent  ad  gremium  fefll  trepidare  puelte. 

<  fiquis  mihi  daret  potum  aquae  de  cifterna  ,  quse  eft  in  Beth- 
Jpem  !  hem  Domine  Dcttsyah  amor,ecquando  ha:c  erunt  ?  aut  fi 
•ftempore  hocreftitues  regnum  Ifrael?  rerum  vero  vices,  vali- 
rii  &  lubiranea  metamorphofis !  ex  Clyta*mneftrA,  turpique  x- 
|iopifla  formofam  Penelopem  fieri,exThaidecaftam  Lucretiam, 
Tm  miraculum  dcxtra*  excelfi  ,  heu  quis  vi&uruseft,  quando 
ia  mihi  facier  Deus!  indica  mihi  femel,ubi  pafcas J^flotype  fpon- 
/ubi  furgas  in  macutino,ubi  cubes  in  meridie,  ubi  fis  jucundif- 
/nejefu,quem  efurit  anima  mea!quando  fedeboranquam  mce- 
iicolumba  fuper  fontes  aquarum,cogirans  &  recogitans ,  quam 
levis,  quam  labilis  &  fragilis  vita  fit  ifta?  ut  Vana  hic  folatia  & 
«•nfolatio,  ut  crebra  vero  tribulatio,  &  multiplex  inquietudo  in- 
tr  homineSjUt  longa&  amaraprocraftinatio  a  nido  arternx  mcx 
lanfionis! 

IVah  Deus  meus  ,  quando  tandem  elangvefcentem  aggluti- 
•bis  me  glutine  magneticse  tux  gratia?  ,  ut  nunquam  dimo- 
'ar  ■'  quando  me  tibi  vinculis  patheticis  ,  6c  adamanta:is  jun- 
s?  quia  ligatura*  tuee^  vincula  tua^  fila  hyacinthina  funt,  vin- 
ila  mollia,  fiiavia,  decora  $  nunquando  inebriatus  ab  uberta 
domus,  &  torrente  voluptatis  tua*  potatus  >  in  curia  tua 
]f  Aa  3  cceleftij 


i88  PRiELUDIUM 

ccelefti,  in  beatiffimo  illo  Sanetorum  tuorum  domicilio  ,  in  p<. 
petuas  aifernitatcs,luc~tuose  &  probrose  ,  non  dicetur  amplius  I 
me,adha?fit  uni  civium  regionis  illius,  fed  porius  adhxfit  Dc, 
unus  fpincus  eftr>  Hem  adhaefionem  anaticam,  conjuncStionei. 
que  periublimem,  &  prater  naturae  homceoiim !  ferri  rubigin<li; 
cum  orthochymico,  cum  obryzo,  cum  fepties  caementato  aufy; 
hominis  cineririi  &  pulverulenti  cum  Deo'  O  enthufiafmicsii 
metamorphofin  metamorphofibusomnibus  Ovidianis,  &  vel  it| 
forum  mille  'Pbilofophicorum Lapidum  inefTabiliter  mirabiliorem  fe 
meliorem !  vah  quantam  cacophoniam  ac  diapfalma  edunt  raj-a 
cefcentes  chordx  meas  /  ah  Domine,  te  te  proclamat  tympandu 
meum, 

Turofulente  Deus  mihi  gratia^bafia  fias, 
Tu  vice  Philinnse  pettore  fole  cuba. 

Ofculare  me  ofculo  oris  tui,  confaucies  cor  meum ,  duc  me  p 
te,  ut  curram  in  odorem  ungventorum  tuorum  !  duc  quoda 
modo  invitum,ut  facias  voluntarium,  trahe  torpentem,  ut  rd 
das  currentem,erit  quandonon  indigebotra£tore,quia  volunU 
ric  &  cum  animofitate  curram:congcre,  aggere,  ingere,  dJefuJj 
hoc  bivio^m  hoc  tam  difparis  azternitatis punclifiitio^  tam  inarqiil 
lis  rotae,  mala  quotlibet,  qua  potero,  feram^  quia  ego  in  flage 
paratus  fum,  ad  facram  tuam  cautem,  ad  iacrofan£him  faxetis 
tuum  clamo,  per  decaphonam  relponde  echonem  amanti: 

O  quanto  melius,  clamanti  pe&ore  Jefu, 

Hxc  referent  Jefum  fcrupea  faxa  meum  ! 
O  amor,  6  Jefu,  quoties  clamaris,  amaris, 

Qui  mea,  morte  tua,  crimina  demis  cmis.l 
Quo  fugiam  ?  praedo  ftygius  difquamat  &  bamat> 

Non  mifereris  amor?  non  mifcr  efcis,  ait: 
Ergo  quid  hic  flebo?  cautes  fonat  oxeaynoxasj 

Siccine  tunc  tutum  me  fore  reris  f  eris, 

Ui 


PROSIMETRICUM.  i8p 

Umbrifcr  cjefu,  vah  dulcis  hal<e[e  pcrefe, 
Mente  mea  nunquam, cordeque  cecie pedel 
[i||     Te  Petram,  quoties  milvo  prascludar,  adibo, 
Omnibus  echantem  juge  juvamen^^Amen. 
igitur  ,  quando  divina:  facis  jubar  cimmerias  ignorantiae , 
entnimque  tenebras,  ac  caliginofas  oculorum  umbreculas  faris 
puht,  paflis  portis  ingrediminor,ut  cum  NymphdQxbis  bafi,to- 
ifque  natura?  fulcimento,  remotis  peplis,abruptoque  hymene, 
renti.iquam  fine  indutu  Diana  libidinari  valeatis,  ipfiiifque  blandif- 
ntljpae  frontis  afpec~hi  lentefcunto  omnium  animi,  &  ejus  amoris 
mo  inflammantor,  flque  ex  hac  aqua  bibant ,  illiiifve  riguis 
nis  potent,iterum  fitiant,  ac  continuo  fiti  tenentor  hydropi- 

Ut  quibus  a  diris  undis  obturguit  alvus, 

Semper  plus  firiunt,  quo  pepulere  magis: 

u  vobis  lympbas  haurite  hydropici,  his  inundate,  fitimque  ve- 

am  fedate,  funt  enim  optimse  ac  faluberrima?  j  Hx  funt  illae 

iuae  Patris  Pelopis,  ad  quas  anhelantes  invito,  ut  veniant ,  & 

,iant  gratuito,  absque  argenro ,  &  abfque  ulla  commutatione  •, 

nora  vero  vox,  grataque  philofophantmm  auribus-,  O  fons  di- 

^iarum  inexhauftus  veritatem  juftitiamque  firientibus  ,   hem 

fljj  jfragorum  fcrupulofltatibus  prasfentaneum  afylum  !  Antecef- 

ies  fuis  duntaxat  coamicis,  &  nihil  promifcuas  multitudini  vo- 

runt  interpretari ,  ego  autem  fublimis  Aurigraphise  Theore- 

I.ta  omnibus  hic  offcram,  idque  gratis  :ex  penitiflimo  quippe 
iloris  receffu,  liberaliflime  porricio  hanc  concifam  metrica  (e- 
:is  meffem,  frugiimque  mearum  primitiasCleanthis  ante  cande- 
rum  ablatas,&  ab  Immortahbus  Adeptis  prarlodeputatas,quonon 
o  potuiffe  me  prazftantiusaliquid  aggredi,  liproindequid  dig- 
s  porro  fcirem,  totum  omne  in  lucem  darem,  typifque  evul- 
ldum  communicarem  j 

Sed  mea  mufa  rudis,canimus,  quas  pofTumus,odas, 
Qlke  non  dccla  ftrepit  faspe  refecit  avis. 

Non 


ne; 
uod 
ut 


n 


II 


icjo  PR;ELUD-IUM. 

Non  ego  fpumofum  pelagus  fulcabo  carina , 
Omnis  in  angufto  flumine  nollra  quies. 

Nam  tcner  &  parvus  fum,  mente  retufus,  &  ortu , 
Non,  nifi  qua?  na£tus,  dona  mifiHm  habec.  . 

Uti.mini  intcrim  pro  aufrario  me  fufcepto  Commentore,  oi 

acta  vobis  confiftorii  Stlmtum^  factaque  tota  recenfeo ,  eorundaj 

enim  placita  fancta  hoc  SibjlUnum  propalat  delubrum.  Atqui  j;a 

facis  femel  fuperque,in  magnahac  rt»^W//fylva,  provecli  fum 

receprui  cancndum,  refque  ad  umbilicum  duccnda  ,  vulgo  di 

tuXyjucundi  aB-i  labores,  nec  male  Euripides,  conciudamfi  pot 

latine,Argolicam  enim  hanc  fententiam  nuftis  omnesj  Suaw 

laborum  prcetcritorum  mcmoria : 
r 

Hanc  eaproprer  amccnam  nunc  intremus  aremmy 

Nemus  grande  falum,dabit  aurealaurea  vires, 

Ex  nauci  nihili  m<va?uiro  rlt  jalamandra. 

Ad  ipfum  eburneumDearum  folium  penetremus,  Penelopa?a< 
Nympbte  procacitate,  &  nedlareis  fuaviis  voluptuemur  •,  ipfiuf 
permiflu  ac  annutu,  fopito  dracone  pc\'vigi\iydurea  Mala  in  fll 
dis  Hefpcridum  hortis  decerpta  congremiemus  s  Tutiftimi 
crit  vobis  iii.  hoc  meo  trifolio,herba,in  qua  non  funt  ferpem 
abnoctare,  qua:  enim  avis  adeo  ftolida,  ut  in  cannis  arundinii 
que  vcnto  agitatis,  nullam  umbram  facientibus,  nidulari  m; 
quam  in  Cedrorum  Libaniculminibusr' 

Cum  bcne  prarcavit  matcr  de  tegminc  pullis, 
Nititur  algificum  nullus  adire  nemus. 

Sic  ergo  nunc  appetit  gloftatus  venuftulufque  campus>  qui  fcu 
ntate  fua  pclliciet  ignaviftimum  quemque,ut  pedem  inferat; 
nonnullas  inibitrahat  morz.iyhk  HUa  libaboyfcrta  vobis  contexb 
&  amaranthos  lcgam,  hic  f/22  etiam  viridarium,ubi  ad  folemapl 
cemini,  efl  &  umbraculum,  ubi  tuto  obumbreminij 

Cer 


run 
qii 
il 


PROSIMETRICUM.  i^i 

Cernite  qui  quserant  viridiilima  prata  j  uvenci, 

Accipiat  nullas  torridus  agger  oves: 
Strata  petant  nunquam  ftrepirantes  afpera  feles, 

Nullus  ad  aufteram  currat  amator  anum. 

[e|Eja  igitmy naufragzJHii  artis  deaurata,  agite, adeftc  animis,cla- 

rem,  qua  transformem  fontinam  referare  valeatis ,  porri- 

amjtemeie  accedite,  fores  Opis ,  &intima  Galenaede- 

neacula  difpeffulata  connivent:  jam  fcoparum  lignis  re- 

l}  luntiatur,  &  fub  contrariarum  aquilarum  fignis  militatur; 
am  magno  in  ftadioftudio,Olympico  interagoniftas  cer- 
:amine  curritur,  ad  brabium  AureiVelleris ;  jam  ad  corol- 
am,ad  chryfocollam  athletice  intra  iepta  dimicatur,pro  a- 
Jorea  aureaelaureae: 

Atvero,  ecquid  opus  kffis  enerve  tenendo 
pl  j         Ufque  diu  digitis  graphium  laffare  ?  valete, 
inl  Affe&umque  meum  grato  fub  corde  viete. 

liiii  : ::    . 

rpe:  | : 

idin  \ 
sn:  i 


ops 


C: 


Bb  Stra- 


StratiL  U,  TPra&L  J 

E  lt S 1 1 


Seaucr-e    vtrorvnt,   v~ttms     alxnilentiintz  axL  rvr-errv 


*      It 


Strata  &  Prata 
ELYSII. 

i.  i.  e.  Campi,  ut  enim  campm  a  capiendo  nomen  obtinuit,  qubd  infignem  anima- 
ium,  feu  rerum  aliarum  meifem  facile  capiat  ■, ita  &  pratumzparando ,  qubd  nimirum 
aratt/m  fit  ad  capiendum  fru&um,  in  quo  icilicet  fecula  duntaxat  eft  opus,  ad  perci- 
)iendum  illum. 

2.  i.  e.  Plenum  &  diftentum  auro  &c.  vide  fufius  infra  Monumenta  Deiphobes , 
3loiTemate  feptimo. 

3.  i.  e.  Media,  multa,  adulta  &c.  aliter  &  vulgariter  concubia ,  propterea  qubd  omnes 
eretunc  cubent;  vel  contkinium  ,  qubd  cunSia  tunc  taceant:  dicla  autem  mihi  atque 
;6titra£ra  videtur  Kox  intempefta  ab  intempeftiva,  forte  qubd  ea  pars  noctis  intempe- 
'ipa,  id  eft,  inopportuna  fit  parvis  rebus  agendis. 

4.  i.  e.  Bona  vox,  (eu  reQius  proba  "pox,  quafi  a  delinquendo  probibens. 

15.  i.  e.  Perpetux,  fempiternae  &c.  Quemadmodum  enim  fempiternus  compofituin 
ftex  femper  &  aternus,  tanquam  alpitcrnus  j  fic  quoque  perennis  ex  per  &  anntvs »  a 
erfo  in  e,  quafi  per  annos  omnes  durans. 

6.  Hiceft,  Confolationem  &  fubfidium  afferentia  ,  quiafalm  fumitur  pro  reme- 
io,  medela&c.  f 

7.  In  quo  fcilicet  a  dracone  pervigili  aflervatur  Aureum  Arietis  Phryxei  Vellus ;  a 
iceo,  noncerteperantiphrafim,  qubdminime  luceat,  utvulgb  creditum  eft,  fed  verius 
ropter  ftvquentia  lumina  facnnciorum,  quas  fiunt  noffuin  luco  hoc  Martis,  fic  dicti, 
uia  maribus  inibi  pr^eeft  lirantibus;  poetice Ma\ors,  qubdmagna  tertatfkc. 

8.  i.e.  Immortales,nardificantes,fempercomitantes,&c.  nam  tmibra  corpus  fequitur 
elimus  nolinius,dicTaquafiw/&er,  qubd  umbne  omnes  fint  imbrka,ku  imbrifera,  ideft> 
umidas,  fumidae,  &c. 

9.  Penfatione  fua  digniflimum  eft,  quidhic&  alibi  Orcm  prastendat,  di&us  (me 
uidem  fcoliaftej  non  fane  ab  urgendo,  quia  ad  mortem  nos  urget,  fedpotius  tanquam 
\iortus  opacm,  qubd  nimirum  rerum  omnium  fit  orfm  &  ortm. 

10.  i. e.  Triumphalis,averbo  o\o,m, quod  eft  lastor, laetitiamque  vociferando  ,  feu 
anendo  demonftro,  unde  o"vatio,  quas  minor  efttriumphus,  quo  videlicet  in  Capitolio 
'e  oYtbus  facriflcabatur,  ut  in  majorede  tauris;  DiCra  ficquafi  ohatio,  ab  interjeQione 
:ilicet  geftientis  ohe:  vel  fortere&ius  etymologizare  poflumus  commentando,  ver- 
um  oro  deducTurnefteavoce  eorum,qui  latus  ovantis  ftipant ;  illi  namque  00  gemi- 
atum  exhilarabundi  folent  acclamare,exquo  (interpofita  t>  confonantej  verbum  o"vo, 
rimi  brevi,  refultafle  opinor. 

11.  Poetice  hicprocoelo, quemadmodum&  fuperiusinChoroPhilofophorum,  di- 
tus  quafi  oM(  AaKrr^95,ideft,totus  &undique  fplendkans  ,  quia  clarum  ufque  habrt 
>lem,  ncc  ullis  unquam  nubibus  infufcatur. 


Bb  2  POST- 


'' 


POSTPRINCIPIA, 

Quomodo  &  quamobrem 

HJE 

Magicamm  No<5Hnm  Sortes  Sibyllinx  fignatx  fint 

atqueablatx. 

§..i. 

COmmilitonum  quidam  meorum  in  ftudiis  humanioribus,ii 
jocis  juvenilibus/ 

Plus  minus  ante  decem  Autumnos,  fi  rite  recordor, 
Sardoa  feftivo  diffingens  gaudia  vultu, 

Gratulabatur  de  fcelici  mihi  (adpatrium  fcilicet  folum  ,  curii 
philofophico  Ubiorumin  Academii  peradto,  Parentise  pcdibj 
tumtemporis  paralyfi,  uti  apparebat,laborantis,invifendi  cq 
noviter  reverfo)  adventuj  &  eccum ,  Nafutus  ac  loquaculus  coi 
patriota  hic  ,  uno  asgre  atque  altero  (  nam  erat  adhuc  in  limii 
noftri  gurguftioli)  verbo  integre  prolato,  haud  fccus,  ac  fi  a  mJ 
giftratu,quodego  certo  rebar,  exprefse  mifliis,  barbarie  videl 
cet,prout  conjicere  erat,  non  mediocri  excitus,  uncis  in  me  nj 
ribus  decachinnari,  inque  prasfentia  alius  mei,  ac  ipfius  utriqt 
conjunftiflimi  confodalisjphanaticx  inftar  fagx,  fubfannanter 
ironice  concrepare,  hoc  pene  tenore. 

Vaha!  putabamus  certe,te  ad  venturum  fuifle  in  rheda  quati 
equis,  allaturumque  urbecula*  noftra?  minus  bene  de  prcefei 
provifa:  (quam  profe&o  ,  fubtexebat  fannio,  reverfionem  tua) 
vel  exoneratione  tormentorum  bellicorum  non  excepifte  fui 
mopere  mirorjaureas  aliquas  maflas.,  percepra  nimirum  muflit 
tione, 

(ALmuh  quandoquidem  fama  repente  volat) 

QuodChymico  me  ftudio  abdidiflem,  hinc  in  idcm  propofitu 

prefo 


MAGIC.  NOCT.  SORTES   SIBYL.        i9j 

>ihenfo  ferreo  quodam  e  pergula  noftra  aflipondio,  quo  Paren- 
:e  promercalia  &  venalitia  iiia  iolebant  eponderare ,  quantu  for- 
ais  iftud  valeat,quantiimque  in  eo  auri  efle  poflit,  ex  me  mi- 
„  irismic^s  logodsedalus  ille  pifcariyTalis  quo  quseftio  vergeret 
i :.:}p  probe  fubodorans5  rcfpondi  nihil,  non  enim,cenfcbam,  me- 
tis  audire  veritatem  ,  qui  fraudulenter  interroges :  porro  ille 
nlmulta  ultro  citroque  ficjoculariter  cxfa,T^  hahes,  inquit,ad 
B,internam  quandam  fuperbiamj 

Ingentes  animos  angufto  incorpore  geftas, 

ftUjeodem  utens  venabulo  fmox  ajebam  ego )  externam  ,   ut 

fr.nes  fatis  norunt ,  locutus  fum  ego  Colonias  Principibus,  ac 

ptimatibus  multis  ,   quid  tu  ,  dicaculiifve  pater  tuus  fciat  de 

cit?  adeo  ut  verbum  verbo  trudente,  feroculi  tandem  ifto  vei- 

icdii-re  ab  invicem  difceflerimus  :  Venit  itaque  non  multis  poft  die- 

jjcfofortafie  duodeviginti,  aut  undeviginti,  ut  pariter  cum  con- 

]sc;iiis(animi  paulifper  deframandi,  cordifque  nonriihil  a*gritudi- 

)-h  decoquendar  caufsa )  decuriam  feu  tabernam  quandam  in- 

:-|:(Tus,  l.i  fphxrifterio  (quo  gcnere  lufus  tunc  infaniebamj  ge- 

i  liter  me  recrcarem  \  &  ecce !  ciim  ludus  (quod  dici  foletj  fo- 

ne*  in  optimo,cumque  a  bynes  vinique  protervia  incalentes,hi- 

•,|iter  compotaremus ,  intrare  alius  quidam  Megaeras  angvibus 

l)gnatus,jam  antefimiliter  e  condifcipulis  meis  unus,  fed  non 

in  hominis,  quam  urfi,  aut  beluae  omnium  deliriflimse  habens 

nifaigia. 

Hic  enim  Achemon,plurimis  farcafrnice  efFutitis, ubi  ludi  nx- 

i:.i  eflef,  ultimufque  pulfus  convocaret  (nam  gladiatus  erat,  fer- 

«ifiis  diariam  ad  portam  ftationem  )  horrendum  in  modum  ra- 

mfie,  ringi ,  contumelias  &  ignominias,  Cyclopicis    carnifica- 

liiifque  etiam  imroaniores,  in  me  penitiis  confternatum  ,    ma- 

lo  adftantium  ftu£>ore,  ne  verbum  quidem  tunc  ,   quod  non 

Iveti ,   in   morem  oviculae,  obrogantem   ("  prudentis  enim  , 

jj-fminabar  hic ,   naucieri  eft  5  ventis  fazvientibus  curfum  non 

Bb  3  pro- 


I! 


ip6  MAGICARUM   NOCTIUM 

profcqui,aut  contraobniti  velle,fed  velis  corrugatis  eorum  y 
lentiae  cedere,  ut  ne  forte  difcrimen  quod  adeat;  Philofoph 
reputabam  viciftim ,  mundi  hujus  oceanum  enavigans,  hoc 
non  velit  nominefaltem  taliseiTe,  imitari  debet,  non  refiften 
quam  iniquis,  &exurgentibus  injuriarum  turbinibus,  aft  vela 
tius  conftringere,  &  furorem  contrahere,  ne  iracundioe,autv 
di&x  tempeftatibus  compulfus,anim2e  naufragiumincurrat) 
cularij  obfccenam  denique  illuviem  cornutorum  verborum, 
fcio  num  ex  corde,  utrum  ex  cerebro  truculentiore  ejectare,] 
inde  ac  fi  prodiiiTetefentinaputridiftimorum  tcnebrionumj-i 
ut  fic  dicam  (^magis  nihilominus  ,  qua  a  dicleriis  ac  improp<i 
fuis,abfque  ulla  ratione,tam  enormiter  cvomitis,  &  nullo,  ne 
vcrecundix,  neque  honoris,  refpe&u  habito,  quam  qua  ab  hc 
fta  familia  fua  )  verbero  &  trifurcifcr  hic  yix  erat  dignus  de 
£hi,  in  impenfum  urpote  dilpar  priori:  hic  quippe  fpra:ter  q 
ingeniofus,  &,a  fuis  elTet  inftrucliftimusjEphebus  erat 
(Si  tamen  hanc  longe  non  mittat  faucibus  auram, 
Inque  fuo  tacite  gaudeat  afte  finu) 
Non  indoclus,imo  vero  tonfuratus  &togatus,jamque,  fa£Hs 
tiamentis,  altari  adauguratus,  proinde  criamiterum  priftinae  a 
citix  noftrse  coagulo  propediem  invaluimus, 

Et  modo  qui  falfi  lenivimus  ora  fodales. 

Palpo  inquam  tunc  bis  ita  humaniter  ab  ambobus  illis  meis 

triotis  perculTus,  fteteram  nihilominus  primo  lmperterritus, 

riimque  perculfus,  alterius  vero  trifcurra*  fcommatis  adeo  t( 

iracundia  &  attonitionefqux  tamen  fuccelTu  temporis,  quo  ( 

nia,ut  vere  adagiatur,  intermonuntur  ac  obliterantur, 

Quidquid  fol  oriens  novit,  quidquidque  reclivisj 

Quidquid  vel  veniens,  fugienfve  per  aeauora  purgat 

Oceantis,  curfu  feftino  corripit  aetas, 

Ex  partc  remittere  atque  defrigefcere  cceperat)  derigui  &irt 

bui,  ut  continenter  trepide  inclamarem } 

h 


SORTES    SIBYLLINiE.  g  i97 

Heu !  quse  nunc  tellus,  heu  quae  nunc  unca  fpelunca , 
Aut  quse  nunc  fupportabunt  me  caerula  laevum  .' 
Profugere  a  me  lftos  rabulas,  ]ujlijj\me  vmdex, 
Perpetuoque  jube  Stygios  habitare  caminos. 

§.2. 

Xinde  cum  inter  haud  paucos  ,  vel  viros  alioquin  dc6Trina\ 

confpicuos,  iterum,  nefcio  quo  parrheilae  fremore , confimi- 

n:  epenumero  orifulgetra  erucTari  audifTe  me  non  dememine- 

ac  quidem  exuberantiiis  multo  s  &  prseterea  Amftelodami, 

i!E  dim,alibique  quodam  fortuito  femel  tempore,libellum  quen- 

pro  :  in  abftrufioris  illos  philofophiae  Confultos  Chymiftas  indi- 

liter  invehentem  ,  atque  vix  ipfa  lucis  ufura  dignos  adopi- 

il)  Jem,  offendifle  me  recordemj  fenfi  fubito  foporatam  illam 

jsi  lam  meam  paflionem  (qpx  jam  inter  proficifcendum  huc  il- 

:er  id  tempufculum  deferbuerat)  contra  bovinatoresiftos,  ju- 

ique  maniam  adversus  Aureae  noftrse  veritatis  vituperonesj 

nuam  refricatam  &  refufcitatam,  ita  recanduifle  ,  cum  primo 

(erum  dicto  depalmare,  libratumque  confeftim  pugnum,  ad 
ivas  omnes  edentandas,  in  eorum  ora  impingere  decerne- 
t  Eatenus  inquam  redintegratam,  recruduiffe  &  refasviifTe, 
ox  mox  propemodum  optarem,  pleros  iftos  diabolos  fundi- 
bolitos  atque  illuminos,  fique  legum  aut  virium  indulgen- 
|cimTet,eccere!maniculis  hifce  meisjam  jam  extirpafiem,ex- 
16  capira  elingvafTem ,  correpto  e  facco  meo  cultro  excere- 
em,  extinxem  s  &  ?  cafu  quo  unicum  totum  iliud  infultato- 
(fubfannatoriimquefedimen  collum  habuifTet,ipfe  uno  fciflu 
niverfum  cbtutum  obtruncafTem,perjugulafTem: 

Sed  quia  vana  eft  unius,  &  fine  viribus  ira^- 
Difficile  ac  durum  eft,  unum  compefcere  multos : 
Quam  faciunt  parvi  levis  eft  vindidTa  lacertij- 

t  erba  in  ventum ,  vocefque  incafsum  ferebam  taliter  fcemi- 
ailo,  lingvifque  anilibus  lfta  garrulando> 

Hcec 


JS) 


f 


!II 


ip3   ,         MAGICARUM  NOCTIUM 

(Ha?c  quid  Sifyphiis  demens  fucceffibus  optem  ? 
Qux  non  ulla  mihi  datque  dabitque  dies  ) 

Exifti  mavi  efHagitandos,  obfecrandos,  inquietandos  clar 
re  ,ore,  re,  quoquo  modo,  qui  obliterare,  obnuntiare  ,  ai 
hilare  carinatorum  iftorum  ac  oblividi  ccetus  tanta  talitra,ta 
las ,  fi  vellent,  polTent ,  feu  Praefentes  adhuc,  feu  jam  Silei 
ipfos , 

Quilibct  urgendi  Viventes  atque  Quientes, 
Mente  miniis  fana"  partes  prorumpar  in  omnes  , 
Unde  animum  pcenis  ultricibus  ungere  poffim. 

At  utribi  primodum  querimonias  has  meas  proteftarer?quos  m 
turbarem  ?  apud  quos  prxtortam  hanc  cauflam  peragerc 
penes  populumne  &  plebellam  ?  aft  ea  fermonibus  hac  ft 
re  fic  lima  eft  ,  qui  plerique  Chymiam  ("  cujus  nihilofecius 
cialem  cxortemque  prserogativam  etiam  cum  lacte  la&ent 
matribus  quaft  imbibere  oportcrct  }  plane  nolint ,  vel  vix  no 
ex  nomine,aut  fi  ficalumnos  ejusparcepanePhceboque  con< 
nos  putcnt.  Num  apud  vos  ,  6  Docli  &  Dofrores  ,  Cathe 
rii  &  tricones  ?  fed  plurimis  vcftrum  (  fcolafticis  illis  fexc$ 
inutilibus  battologiis  &  paralogifmis  ufque  irretitis  )  ne  yaca 
bus  quidem  femcl  ad  umbram  venit,  Orthomagiam  nedum 
mana:  fapientiae  ,  &omnis  profunda*  ac  abftrufse  lituraturae 
rothecium,  verum  etiam  elTe  metropolim,  id  eft  ,  quarumc 
que  artium  mirabiliiimque  omnium  officinam  •,  utqusejam 
dum  fapicntes  illas  ,  &  plerarumque  difciplinarum  ac  art 
inventriccs  altricefque  Athcnas  ,  primam  inquio  univcrJ 
tem  Univerfi,  honorifke  efflorefccre  fecerat. 

At  vero ,  quoti ,  qui  ha:c  videant ,  funt ?  defci vit ,  heu !  nim 
defciitfceculum  hoccenoftrum  fcrrcumab  aureo  illofa:culo,a 
ira  quidcm  dcfciit  ,   ut  integra:  artes    fimpliccfque  fcienti; 
centones  «Sc  ftolones  degencrarint  s  elephante  excreto  ,  cij 
coUtur,!uxatis  lumbis,de  afini  Apulciumbra  pailim  difcept 


i 


ih 


a  ir 


* 


SORTES   SIBYLLIN^E.  i99 

^iquo  xvo  ante ,  perfpicaciora  ingenia  difquifitione  rerum  re- 
cndirarum  &  excellentiflimarum  dodtrinse  fecretioris,  myfterio- 
Jfoque  naturalium,  quibus  fubditis  mis  univerfis,tum  fagi,tum 
,  K;2E  diebus  fuerunt  prsefidio,  defetifcebantur  feduliflima  j  prse- 
"fere  autem  a:tas  modema  ficulneas  lirium  phantafias,  infauial- 
|§  inutiles,  quibus  quasftuofa  illa,  penfiorque  VeterumPhiloma- 
injuria  exinanita  eft,  excolit&expolit:  Antegenitalium  Se- 
us  Sophorum  Mufas  illas  nobiliores  creti  notabat,  hariimque 
tia  lmpenfifiimis  (cfh  moleftiarum  nimbis,quatenus  illis  potiti 
oatriamque  redderent  famofiorem,  objecerej  noftra  vero  tem- 
iirate,  ne  modo  Artishujufce  irrifio  ac  tortuofitas  increbrefcit, 
perum  &  violentia  atque  abhorrentia  in  tam  frugiferam  bac- 
i,  culmenque  myfticorum  debacchatur.    Amatores  ergotan- 
n  ipfos?  Reges,  Principes,  acOptimates  adirem  ?  hodie  hunc, 
tino  iftum,  perendie  alium,ordine  demum  humilis  homuncio 
is  omnes? 
Auderefne  fatis  tali  pudibundule  fronte 

Ufe  fub  obtutu  Regis  Ocella  loqui  ? 
Vah  opus  immenfum  performidabile/wrro, 
Herculeafque  ipfas  grandius  ante  manus ! 
>unite  oblatratores,  ftupendorumque  thefaurarii  oppreflbres, 
•olum  omnifariorum  myfteriorum  melle  fluentem ,  per  fillos 
icula  adeopere  dentata,ludificarint,  exibilarint? 
i    Impune  ergo  in  me  jaftaverit  ille  cavillas?  | 
Hic  fannas?  impune  laceflerit  ore  Lyceum? 
Salibus  aut  fatyris  Orcheftra?  five  tricones  ? 
Scriptus  &  obliquo  famofus  felle  libellus? 
Non  ita,  non  ita,  quae  rabiose  lingva  locuta  eft, 
i     Blafphemae  rabie  lingvae  lsedetur  eadem.  }A 

frpellandos  igitur  &  procandosputaviac  probaviPhilomagos 
ros  Lethen  habitantes,leflubus,  lacrymis,laraentis,li.tarnentis, 
lentis,  quaqua  tandem  poflem  commodiflimev  ut  operantes 
ndum  philomathas  ipfi  jam  Indigitesinforment,  imbuant, 

Cc  obfig- 


9 


200  MAGICARUM  NOCTIUM 

obfignatis  oraculis,  prophetiis,  phantafiis  (etiam  extraordinaj 
&  incxfpectato  fane  more,  fed  propter  inopinas  quoquc  inaif 
tafque  injuriasj  ad  eosexOpaco  emandatis,  cafu  quo  forte  di 
tantes  homotcchni  (philofophis  aethere  noftro  non  amplius  ut 
tibus  cpifcopantibus  ,  ad  rem  Magiarchae  Hermetis  infumm 
dam ,  adversus  omnium  tantorum  tamque  egregiorum  viror 
conviriatores,  fcientiarum  illi  Bafilifllc  Spagiriaz,  tam  parum  B 
lice,  per  tam  truculenta  minimeque  Bafilica  codicillaria  lab 
infultantes)  vel  nunc  pariter  tum  demum  inaugurato  enutar» 
triumphare  queant :  Atquc  fic  in  progeniculationem  cernuus, 
certum  adhuc  obteitabarNumen^ 

Ordior  has  telar,  vos  Dii  fentite  querelas, 
Crura  meiyfc//lf,jura  meique  metuf , 
Et  poft  miWejocos,  aftra  beate  rogot, 
Milleque  pottf(tces,Orce  capefle/ra-a. 


ITa  fic  incipiebam  ego  jam  incubare  Jovi,  admallare ,  profi 
dere  vota,  Elyfiicolas  quiritatibus,  ejulatibufque  denfis  def 
gare,  plaufus  &  planctus  fubdiu  no&uque  ad  Majores  noft 
parturire,adPlatoncs,  ad  Bacones,ad  Gcbros,Rafes,  Rofarj 
Avicennas  ,  &  peraeque  ad  Morienum,  fagaciftimum  jam  o 
feriorum  horum  patronum  s  Ad  avicularum  geminarum  exh 
torem  Seniorem,  Zadith  filium  Hamuelis,eheu!quondam  tot 
in  Arte  hac,  fi  qui  ex  ipfis  Lrfan,  aut  (quod  maluiflem)  conc 
diter  una  omnes  dignarentur  refpectare  fuos,  veritati  (quam 
vi  tam  fancte  tenebantj  jam  ufque  &  ufque  lubricae  Abfentes  2 
ftere, 

At  tu,  6  demens  cPhyJ:archa\  animseque  beatae 
./Echeris  orarum,  quasfo  miferefcite  noftri, 
Etrjuftas  audite  prcces,  aurefque  benignas 
Pracbetote  mihi,  fic  vos3  fic  ambio  votis :    * 


u 


' 


Cri 


k 
£1 


SORTES    SIBYLLIN^E.  201 

Criminis  huc  ultrix,huc  huc  Rhamnufia  tangas,- 
Nunc,  6  Summe   tona  per  totum  Stator  Olympum, 


Intendifcc  manus,  vindicTse  fpicla  parato, 
Nimbofifque  pluas  fuper  omnem  nubibus  orbem, 
JJ      Hxc  fafrura  dies,  nullus  quod  fupprime:  unquam, 
Defecrabo  Deos,  &  cundta  furore  glabrabo . 
telares  ego  iftos  ita  fatigabam  ,  nihilque  propius  fadbum  eft, 
ad  hanc  haerefin  fupremo  delabaflem, 

Ergo  ego  fi  Superos  nequeo  vos  fle&ere  lefTu, 

Ferales  furias  ad  mea  vota  traham : 
Ni  fiam  precibus  compos,  furiabo  Vedtos, 

Priftina  fulcigeri  vincla  levabo  Senis  s 
Immifcebo  diem  no&i,  fulcimine  rupto 

Fulgidus  infernis  flabitur  axis  aquis. 
Vel  fi  nondum  magna  fatis  fulgetra  putentur 

Sedibus  El;/iis,vocc  ciebo  Styga, 
pn     Atque  chaos  caccum,tetrae  caliginis  Vmbras, 
sdj        Afticolas  Erebi,  Tartareaeque  fpecus. 

.'  :ft,extremum  tentabo  vadum,  unofquoslibet  prorfus  depre- 
^  or  &  folicitabo,quicunque  aliquando  noftrseMagixjre,  opere, 

fcriptis,  fufFragati  funt, 
1  ei !  ^Egyptios,  Grsecos,  A  rabes,  Chaldseos,  Latinos, 
mIi    Lombardos,  Boemos,  Slavos,  Boroflbs,  Polonos, 
CCI !  Germanos,  Gallos,  Italos,  Hifpanos, &  Anglos : 
W  f  Omnem  omnino  gentem,  omnemque  omnino  loquelam, 
Quo  me  cunque  feret,  fpes,iracundia,  mceror, 
Huc  errore  vehar,  committam  fl  ucTibus  alvum , 
Mens  ubi  caecultat,  fupremum  eft  fidere  cafu ,- 
Antl  mihi,*»?*  oculi  langvefcent  morte  myopes, 
Corque  prius  voto  vaciium  fpirabit  amoris, 
Quam  fuero  juftam  nadtus  pro  crimine  pcenam, 
CuncToriimque  fidem  poftrema  comprecer  hora. 

Cc  2  Ufque- 


tJi 
fn 

ticii 

h 


202  MAGICARUM  NOCTIUM  ! 

Ufqueaded  videlicet  arbicrabar  prodefle  &  expedire  Minorib^  ij 
hancThemifta  femel  palam  prodere,  atque  e  medio  exploforu   \s\ 
{modo  tamen  unquam  intcgre  eft,  denfiflimis  immerfa  nubibiu 
tot  votis  cooptatam  lucem  vifuraj  detondere: 

Vix  ita  quasftus  eram,feriebat  jam  atria  clangor, 
Audierant  lamenta  \lagi,  fecumque  volutant, 
Diverfis  animis  ftantes,quo  talia  digna 
Supplicio,  qusequc  in  tales  vindi&a  maneretj 
Candida  fufpenfis  tandem  fententia  fedit. 

HAs  inquam  &  Cic  inferias  faciebamcgo,  cum  repentine  indo 
mifcere  ccepi,  nulli  tamcn  mandragora,  aut  potiuncula  fo 
nifica  pradibata,&  manfvetior  me,  quam  folebat,lethargus  corr 
puit,cujufmodi  pene  dilaflos,  &;  maximopere  triftabundos  inf< 
porare  confvevit ; 

Nam  jam  vefper  erat,  penitufque  micamine  merfo, 
Dempferat  alatis  jam  juga  Phcebus  equis. 

£t  illuni  cun&a  caligine  opacabantur,tefquifque&  vicis  threno 
umbrae  viciilitudo  interminabatur,  armenta  cum  jumentis  ftri 
bant,equi  pafllm  &  juvenci,quos  perpefli  fudores,  blandi  qui 
te,gratoque  fopore  permutareanhclabant,  atque  adempta  av 
bus  vox,  torrentibus  rhonchus,  vento  tufledo,  frondibus  floribu 
que  colorum  luxus  erat  -, 

Tiimque  diu  curis  animum  mordacibus  uftus, 
Labimur  in  fomnos,  vix  toto  corde  qui&ram, 
Cernimus  en  miras  alludere  protinus  Umbras, 
Subluftres  oculis,  ftrepitantes  tempora  circumj 
Paulatim  molitur  coelum,&redit  oceano  lux, 
Hora  venit,  vitrea  qua  primum  tcrra  pruina 
Candicat,  ac  teclae  cantillant  fronde  volucres, 

Difte 


A 


SORTES  SIBYLLIN.E.  203 

C'ftertui,&  ocelli  fane  mei  ita  lema  obfepti  erant,ut  segerrime 
?lere  pofiem,  nec  fatis,  qua  ambagc  aclrus,  fcioy  falebrosa  &  in- 

"rta  collium ,  afpretouimque  barbarie  circumventus  eram  ,  ac 
frrat  is  fomnus  equidem  diutinus,&  (uti  apparebat}  medium  me 
qafi  vivum  mortuumque  interaquilibrans ,  reddiuifque  fum , 
bieficio  dulcis  illius  exigui  temporis  mortis,  tantillo  hilarior, 
&fpe  meliorum  longe  ditior  s  mihi  enim  tunc  (quantum  per 
irntem  memini) 

Vifus  eram pulU  recubans  Hermetis  in  umhrat 
Qua  fluit  ctterni  vena  liquoris  aquas, 
Iiillum  inquam  locum,  per  viam  mirabilem,  efle  dedu&us  & 

i:tmfportatus,quem  poetae  ac  prophetas  pingunt  fingiintque  Ely- 
fim: 

Elyfias  vifus  fcelix  tranfmiflus  ad  oras, 

Cioanimar  piorum,&  vel  maxime  Myflarum,  poft  corporei  vin- 
tii  folutionem,  per  viamjafpideam  diclam  deveniunr,  qua  Abo- 
riines  noflri  inceflere,  nam  bcec  illis  eft  iter, 

Hccc  via  fcintillans,fubluftri  no&e  rete&a , 
ra  i        Innumeris  nitido  ccelo  rutiliflima  ftellis, 
i  I!  Sappbirina  cluety  fat  cognita  frondibus  ipfis, 

iq  ftlanihus  ha?c  iter  eft  felicis  ad  arva  palati, 

itai  Secretiimque  thronum,  no&iique  diiique  piorum 

d  &       Succenfis  Genium  facibus  celebrantur  hypsthrasi 
Hic  fiquidem  locus  eft,quem,fi  des  jura  poefi, 
Haud  timeam  fedes  Divum  dixifle  Senatus. 
Ii  corporene,  utrum  extra  corpus,  ambigo,  Deus  novit ,  five  in- 
fcmium  illud  fuerit,  five  reciprocatio  rerum  vera,  mifire  cum 
k>is  luftabar, 

Mira  vagabantur  paflim  per  compita  fpectra, 
Somnia  cefsarunt,  fi  dicere  fomnia  poflim  y 
Culos  neque  fecius  eo  meos  verfus  lu  cidum  illum  mundum  con- 
f  t  tentem,  memini  (ni  fomniem  adhuc)  orafle  me, 

Ccj  Ah 


204  MAGICARUM    NOCTIUM 

Ah  gratante  tibi  perfolvo  pe&ore  jufta , 
AltifTime  arbiter,  &Univerfiporcns.Deus!  qui  nonrefpuifti  a. 
ribus  vota  cordis  mei,  quod  ego  indignus ,  priufquam  oppetan  ,: 
videre  dignor  interangelos  pernices,  fautorefque  fideles ,  qui  i 
Elyfiarcham,  &  cjufdem  patritios  perferant  rletus  ,  quaeftufqi 
meos  ,  ac  indidem  rcferant  adjumenti,  folamentique  copian     C 
fi  qua  forte  fpes,adjutoriumve  fuperfit,feu  ludibria  iftaplufqua: 
Momica  dilucndi,feu  ("quod  malo,6c  precari  fere  foleo)  ipfos  of« 
res  ,  obtrectatorefque  penitiiis  pudefaciendi , 

O  Pater ,  6  rerum  Princeps ,  6  maxime  nodtis 
Arbircr,  umbrarumque  comes  !  cui  nofter  anhelac 
Spiritus ,  unverfis  quo  portus  &  ordia  dantur , 
Nafcendique  vices  alterna  forte  novantur  ; 
Qui  tenebris ,  lucique  fuas  praefcribis  habenas  , 
Ef  vitam  cum  morte  tenes  ,  terramque  gubernas  : 
Materies  quoniam  quidquid  progignit  ubique, 
Quidquid  ubique  creat,  te  proritante,  vigefcit, 
Debemiirque  tibi,feu  concedamus  in  auram, 
Luridulo  vultu  feu  defolemus  eandem. 


§■  i, 

HJEc  ita  fuper  exobfecrandum,primo  quidem  obtutu,  neqt 
longam  adeo  viam  emenfo,  cum  ecce  cominiflime,  nubiv 
gx  inftar  turris,  ante  oculos  oboritur  ipfiflimum  Indigitum  nc 
ftrorum  commoraculum,  rcgifica  fabrica,  atque  ornata  elegant 
exftrudliflimumicontinuoautemjinter  raviendum,pendulus  pr<j 
micat  torris,&  patulicanc  valvarum  pondera,  confpicorquc  qu 
vis  feceflus,  penecralia  omnia:atqui,  6  bonumNumen  ! 

Summa  Deum  pietas,  cujus  cariflima  ccelo 
Rara  prophanatas  infpeclant  lumina  terras! 

Quantus  ibi  micatus,  nictatus,  nutatus,&  promifcua  Amyclsicat 
Py  thagoreitas,  ac  Harpocratxitas ! 

Pei 


i 


;: 


SORTES  SIBYLLINiE.  iof 

Pcrculfus  modicum  nihilominus  accelcrabam , 

Ipfa  fed  ut  veni  velaria  verfus  averni , 

Vifa  mihi  morfae  delugubris  Artis  imago, 

Ningida  ,  diradians  ,  totoque  graviffima  vultu  , 

Aurigera  ni^ros  Vertumnans  fronte  colores3 

Casfarie  pidra  ,  pavique  adftare  figura, 

Et  loquier  permifta  metu  ,  fpe  piftaque  fari  j 

Ulterius  tentare  nefas  ,  inftare  negatum  : 

Huc  etenim  tantum  ufque  licet,  mortalefaceflas, 

Eft  aliqua  prodire  teniis  ,  ne  gry  datur  ultra. 

orroautem  vifui  illic  fecundo  tale  obfcoenabat  oftentum  ,  cui 
ullum  Q  ne  adumbratiliter  quidem  )  a  quopiam  ullorum  mon- 
ricidarum  defcriptum  portentum  exasquare  queo  :  namque  ca- 
at  habebat  feptangulare,  recalvum,  broncum,  carie  fcabieque 
cefum  ac  exuftum,incurvum,  uryum  ,  acuminatum  ,  alumina- 
im*  Vultus  ad  umbilicum  ufque  decidebat,  munitus  mento, 
rtuiflemus  ungulas  vitulinas  fuperdecutere.  Nafus  erat  refimus, 
luilinus,uncinatus,probofcidis  inftar  elephanti.Os  bucculentum, 
trorfum,  obliquum,  diftortum,viperinum.  Dentes  aprini,pro- 
inentes,  pradongi,  llcut  ftipites  illi  dealbatitii,  quibus  lintea, 
lando  albefcunt  infolando,  folemus  finuare.  Oculi  Cyclopici, 
cini.  Aures  onagrinae,  pendulae,  obfurdar.  Collum  coafrum , 
>ccyginum,picis  inftar  olorinum.  Barba,bxtica,hircina,  pedalis, 

:gar  Squalida,linaris,  fetolls  fentibu'  fenta. 

aresrecurvse,  virofas,accipirrin3f,  fpirantes  mephitim,  halan- 
s  afphaltum,odorantes  Amfan&um.  Facies  varofa, cadaverofa, 
Trucofa,  plane  ^fopica ,  Therfitica ,  Marcolphica ,  fphserica  in 
orem  venatici  canis  j  Cutis  cariofa,  fcabra  s  Corpus  denique 
tum  horricome,  feminece,  crenis,  compagineque  cralTa,  ac  ca- 
ilis  Crocodilinis  fylveftre  : 

Monftrum  barbutum,  hircofum,  pexum,  paricidum. 

Et 


rnbi 


I» 


2c6  MAGICARUM    NOCTIUM 

•Et  viden'?  afpccTru  dum  palor,  perque  fcneftras 
Rure  fub  aperto,  fecretim  torqueo  vifum  j 

Ex  voto  jam  tum  juxta  aciem  conjicere  mihi  vifus  fum,in  una 
inter  multas  omnium  iftorum  Fugillatorum,  vicinam  umbr; 
fpe&abilem,  toto  vultu  ac  cultu  nimiequam  notabilcm,  anteq 
reliquas  urbanioremj 

Quarum,qu2E mihi  confpe&u  vicinior,una 
Vifa  loquiy  prohlcarpe  pedes,quin  pone  fecutor 
Te  lateri  defige  meo,  quid  flebile  terris 
Obtigit?  aut  noxx  paflus?  quod  plurima  volvas 
Anxius?  audacter  noftris  committequerelas 
Auribus,haec  rebus,  ftipulor,  votifque  medelam 
Allatura  dies,  alnwm  tibi  largiar  Orcum^ 
Omnia  condifces  in  quo  myfteria  mundi,- 
H;cc  refponfa  canit,  dextro  rtupefaclus  inefcor 
Omine,  fortunaeque  gradu  prsefagia  fenfi: 

Dcitatisenimfcrupulum,  moxque  reverentiam  mihiincutieb 
omne  quidem  tibiale,  laxum,peronatos  pedeshumaniterhum 
fufpendebat,  munda  ac  oblonga  corrugata  canufina  corpus  cc 
velabatur5<Sc  colligati  crines  hinc  latam  atque  lasvigatam  fron 
planiriem,  illinc  detectas  auriculas  &  fcapulas  oculatas  cum  I 
lo  feminudas   obumbrabant  verius,  quam  inumbrabant  ,•  ad< 
que  fic  canufinata ,  baxeata  ,  petafata  ,  fculponeata  ,  corrigiat 
reprasfentabat  peregrinum  ,  fuccin&um  ,  accindbum  ,  jam  end 
procin&u,  acvelut  inftructum  itare  &  reditare  ,  libellare  men 
poftulatum  in  fe  fufcipere ,  perque  depittam  viam  Smaragdimil 
ad  Elyfiicolas  illos  Adeptos  eodem  defungi,-  Rogo  te  vero  ,  f 
debar  ego  interrogare  ,  indica  raihi  fodes  lemel  ,  cujatis  ,  dee 
qua  domo,  aut  tftbu  es  tu  ,  fupernas  ,   infernafhe  ?  &  eccum , !- 
tiam  inter  fcifcitandum   ,  continuo 

Qui  pede ,  Mercurium  ,  pennato  tranfit  abyflbs  , 


I..  SORTES    SIBYLLIN^:.  20; 

«  probe  audivi&  rememoror^  ca:tera  errantium  ac  oberrantiura 
cterva  Umbrarum  vocabat. 

.  S-  6. 

Ui  Cerdoo  nomini  quiaGcntilium  auguria&  vaticinia  vim 

ua;  _j  fermocinandi  re&eque  loquendi  vindicant,  ut  qui  primus 

eras  enarraftet:  Unde  Athenis  jam  olim  in  quadam  porricu, 

>iinter  cxtera  Deorum  templa,ctiam  gymnaiium,  quod  Mer- 

irii  nuncupabant,  fuit,  is  emm,artibus  a  fe  inventis,fummoftu- 

o  alios  imbuifTe  traditur,ut  ad  pefteros  propagarentur,  &  non 

;1  Infercs  tantiim    mortuorum  animas  deducere  ,  ac  Charonti 

ansferendas  offerrc,  fed  &  imo  maxime  interSuperos  verfari, 

iyiimque  interpres  eiTej 

Fertur  Atlanriades  magni  Jovis  atque  Deorum 
Nuncius,  auguftufque/^rtf  gymnafta/tf/tf/?rtf, 
Commune  lnfejnisjfbperifque  exiftere  Numenj 
Qui  fas  obtineac  folus  pcr  limen  utrumque, 
Cundtdque  confummet  gemino  commercia  mundoj 
Ipfe  pias  Utas  animas  traducit  ad  oras , 
Auraroque  levem  conftringit  vimine  turbam, 
Principibu^s  cceli,  ca^cique  acceptus  averni : 
Ipfe  parens,  culciifque  lyrae  fobrinus  Atlantis, 
Cr^ironomo  quidquid  perdcfrus  condere  furto, 
Rufticulos  geftus  hominum  fermone  revulfit  * 
Ipfo  informarore  cato,  vafroque  magiftro, 
Nobilis  AmphionThebanse  condiror  urbis, 
Hircanas  potuit  tigres,  comitefque  leasnas 
Ducere  cum  iylvis,  celeres  rivofque  morari, 
Et  mulcere  chely  cuftodem  Ditis  acerrae, 
Ejus  ut  armarent  centeni  bregma  colubri, 
Teter  5c  ore  putor,tabum,faniefque  mearet, 
Integra  cum  rigidis  inflt&ens  montibus  arva, 
Aoniaque  lyra  fcopulos  lapideTque  focillans , 
Dimovit  refona  vaftas  teftudine  cautes 
'um  itaque  caterb  fcirem,eum  viandi  minime  infvetum: 

Dd  Nam- 


m," 


?o8  MAGICARUM  NOCTIUM 

Namquc  ncc  Alcides  tantum  tclluris  obivit, 

Emenfus  patuli  greflibus  Orbis  iter: 
Hcfperidum  quamvis  decerpferit  Aurea  mala, 

Et  Diomedis  equos,  Geryonifque  boves. 
Nec  juga  pampineis  qui  vidtor  fleftit  habenis, 

Dc  varo  Ni&  vertice  tigras  agens-, 
Ac  facilem  feriis  ponderofis  adftipulari  (  ex  ejus  fcilicet  jam 
dum  ad  /Egyptios  legum  literanimque  miflloneJ  Atque  prse 
rea  nomen  lpfura,  intcr  fauftiflima  gentilitatis  omina, &  quae 
Hciorem  exitum  promittunt ,  fupputandum  efle  annotarent 
clefirc  Doctores  (seque  qua  fauftum  reputatur  in  omnes,  qui  fett 
nundinas>negotiationes&  contrafrus  convertunt,  quam  qu^ 
nebrarchse  diabolo,  ejiifque  fatellitibus  prorfus  ingratum  ,«  N 
hujus  nominis  die,  qui  quartus  extitit  a  creatione  mundi,  fc 
Deus  duo  luminaria  magna,  luminare  majus,  quod  prseeflet  d 
&  fomhiarc  minus,quod  prseeflTet  nofli  ftellifque ,•  propterea  pr 
perrimum,  &  optimi  ominis  ftatui  pofle  autumabam  ego,quo  i 
luna,  ftellse,  produfra  dicuntur,  quse  totius  gaudii  lastitia:que,t 
metallorum  &lapidum,quamfru61:uum  funt  exordia)  crcdidi 
JumTryphonem  opportuniflimum  fore,  negotiorum  hujus  fa 
gpertaque  Zrth  adeopcre  collutulata:,  adPafronos  illos  \Jdmb\ 
paracletum.  Non  quidem  clam  me  erat,  omnilingvcm  illum 
tricum  \ltrlinum^  toto  folis  ambitu  celcberrimum  ,  potiflime 
llla  fua  mipera  in  Undiquebpacum  Orbem  peregrinatione,fel 
quc  ex  eodcm  reditu  ,  altcram  in  eadem  Acherufia  Ditis  rq 
profc&ionem  meditari : 

Nam  pede  pernici  quas  non  iit  ille  cavernas  ? 

Et  erat  mcdjjiisfidius  vir  ille  maxime  glorius  ac  curius  ,  digi 
plunmis  plane_parafangis,qui  interRomuli  trecencos  celcres 
numcrctur,  cordmque  Laribus  ftet-,  Verum  enimvero  quia  M|9 
linum  illum,proptcr  monftrificam  &  fcmimonychicam  corp(ji 
fui  compagem,  non  ita  fatis  fortaflis  Druidaj  noftri  norant,atc^ 


mi- 


SORTES    SIBYLLIN^E.  205? 

fuper  homines  graves  &  induftrii  parum  laudarent,  qubd  lcpi- 
ilus,nimiopereque  Plautinus,  eriam  in  rebus  feriis  ut  plurimum 
,  minimeque  idoneum  iftum  (cui  de  tantis,  tamque  momento- 
fides  haberetur)juxtaillifcum  judicarem  ego,renui  ejus  co- 
am  implcrare,  ahum  melioris  rlducise  ,  notiorifque  religionis 
>gitans,  Athenienfium  inftar,  qui  rcs  magnas  a  ftulticulo  inven- 
is,non  ab  ipfopromulgari,fed  ab  Ariftide  merito  voluerunt. 
eP[  Et  obluftrabatur  iftic  ante  oculos  Apuleius  ille  Madaurenfis, 
pus  Magzca  noftrac  Mimicaque  Artis  ,  vir  curacifllmus,  &  cui  a 
|fciplina,quam  Athenis  addidicit  ac  profelTus,  Platonici  cogno- 
l    en  lnditum  eft,  cui  tuto  certe  tabellse  mex  ad  SUentes  Umbras 
-^&cdiverfb  Umbrarum  ad  meMortalem  fubdelegari  poflent, 
.nini  in  jure  videlicet  verfatiflimo ,  fuifque  femper,  &  publiccC 
"'    ilitatifidelifllmo,  ftudiofo,&  innegotiis  pertrac~tandis,vel  arca- 
1  >,cumpnmis  exercitatifIimo,ut  qui  (Carrhagini  prius  pueritia, 
eaP  ibura  ikidiis,  ac  Athenis*  juventute)poftea  Romam  fe  contu- 
f°  ,ubi  propter  llngularem  prudentiam,  &  judicium  peracre,  ho- 
^;>  >res  fummos  fine  repulfa  eft  adeptus  ,  quem  item  monumenta 
iptorum  ipfiufmet  manus  teftantur  ,  reverfionis  fuae  exUndi- 
f!'  eumbrofo  Mundo  figna  darepolTe  evidentiflimaj  ideoque  fi- 
1    iliter  hunc,  ob  vkx  integritatem  fpecialemque  fanctimoniam, 
!ini  provincia  Africa,ad  facerdotium  eveclum  fuifte  fubfcribit fan- 
^.  !is  Auguflinus  s  Sed  quia  haud  fatis  iciebam,an  is  etiam  omni- 
s'Ti  fodalitioEudrcmonum  iftorum  a  dextris  foret  infertus,forta£ 
s  denuntiatus  abs  Rhadamantho, 

Tendere  laevorfum  profcriptum  versus  acervum  > 

Icecipue  propter  abominabilem  illam  nefandiflimamque,  qua  in 
^lWa  graviter  infimularuSjmaculamy  nigrarum  nimirum  artium, 

ciibus  fibi&Pudentillam  uxorem  viduam  in  amorem  fui  pellex- 
12 •|;:t,  &  proprium  privignum  fuum  Pontianum  e  medio  fuftuliftetj 
$1  rnecellarium  verb  erat,inipfasMardonii  noftri  manus,  aculea- 
l-trum  lingvarum  tabellas  tradi,&  res  mea:  moram  longam  non 

Dd  2  patie- 

I 


H 


;;: 


ito  MAGICARUM  NOCTIUM 

paticbantur,ctiam  abhoc  internuncio,alioquin  digniffimo  &Iic 
facile  aptiflimo,  defeci. 

§■  7- 

HIc  ergo  cum  diu  inftuperem ,  imoque  corde  indolerem,  \c 
fpiritus  longos  traherem,  crebriufque  rcpeterem  illud,  »,i, 
qnis  b/c  ibit  nobis  ? 

Ecquid  agam?  tentabo  fuppeticntur  Erynnds? 
Ultricefve  manus  in  mea  membra  feram? 
Yifus  eft  mihi  Mercurius  ille  jam  diftus  dexrram  fuapte  fpoi 
prcefcntare,  tam  mei,Themidofque  facrae  intantum  deauthor; 
commiferatione,  quam  fugillatorum  inviforumque  iftorum  rc 
liationc-,  Quanioquidem  itaque  is  adeo  liberalicer  ac  ultron 
operam  ofFerebat,  &  titulum  tam  boni  ominis  prxfeferebat , 
(Urpotc  portenfum  quo  nil  fcelicius  unquam, 
Necquidquam  fuppar  reputatum,five  fecundum; 
Ac,  in  quo  totius  rei  cardo  vertitur,  jam  jam  ad  eos,qui  fe 
fhnarant  ,  renandi  inftare  tempus  inquiebat ,  pluribus  lon£ 
quumqua:fitis,cum  appronatione,&  obfequio  quanto  potui  m 
imo,  delegavi  illi  fycophantias  iftas  &  fatyriftarum  fannas  , 
Adeprorum  Coryphceum  curriculo  tranfportandass 

Defernunc  igitur  fic  ha:c,&  nuncius  ito 
Philomago  Summo,illi  mea  probra,  cavilla, 
Orique  pcrpefli  virus  narrare  mementOi 

Succlamato  tantummodo  Cprarut  reminifcor)  commendati 

verbo  ,  ad  HermereminquamTrifrnofynum,  propterea  pri 

paliter,  quod  myftica  quadam  pronirate,  ac  fato  (  ut  fic  dic 

corripiar,  ad  Archilynagogum  lllum  obfervandum  ,  exfpedt 

quc  ab  ipfo  cflcdtum  lri  cnixius,quae  liro,  cito  credo,  &  ^ro  ,«l 

Ibis  ad  Ehjfm  propcranter  epiftola  fampofi 

Hasperlata  vias,  ifticque  retradita,  cunt>i 

Cum  turbante  Chon  ftatim  rclinere  ftupore: 

Nutabunt  quoniam  mentcs  perfxpe  fricantes, 

U 


i 


SORTES    SIBYLLIN^E.  s*i 

Unde,&quid  venias  ignari,quidque  fubumbret> 
Qnod  fibi  mortali  proventent  Orbe  tabells: 
Mordacisfedenim  tu  confcia,  pandaque  caufiie, 
Singula  patritie  primo  de  more  ferenans, 
Poft  tua  denarrans  contenta  exordine,  fulvo 
Aulai  in  medio  filo  figere  tuenda. 
radidi,  inquam,  ita  ergo  Mercurio  totum  apograpbium  &  far- 
nulam  fatyricoriun  iillorum  ad  Prseteritos  homotechnos  tem- 
fpjbrifiime  pcrferendam,  inanem  illam  quidem  mole,  verum  rerum 
noj)ndere  immanem,  non  quod  rerer(de  qubrundam  judicio} 
TI  Haui  ullos  Lemures,&  fubterranea  regna, 

;ro|  Lingenrum  Lethen  hominumManefque  vagantes^ 

utjilinime  gentium  ,  funt  enim  ifti,  fane  funt ,  &  efle  ipfos  certus 
im  fuperne  jnftrudhis,  fed  ut  vel  hoc  zelo  meo  tanto,  tamque 
jixio  injuriar  obfiftendi,  juftitiarque  afiiftendi,  magis  magifque 
j fjiferefcerent  &  fuccurrerent  s  Dii  conantibus favorabiksy 
Prefiatur  timidos,  fortes  fortuna  veretur. 
jc  barbare  quidem  videbar  omnia  tradefiinifle  ,  ciim  ut  melius 
iperetProtofophus  dentata  illaacidarumlingvarum  convitia3to- 
que  eadcm  Senatuilegerentur,  ifio  idiomate,  quo  AureaMa- 
a  maxime  militat,tum  &  ut  pari  fimul  manuclamarent  omnes, 
lid  huc  inprimis  opus  iiat,  &  conclufa,  feu  placita  fua  fingula, 
lilomagi  illi  Majores  ad  Philomagos  Minores,mortui  ad  mor- 
lles^itidemnunc  tranfcribereRomane  ne  gravarenturjquampri- 
§um  iEthalides  meus,  auxiliarius  adminiftratoriufque  ille  fpiri* 
jKprcpter  eos,  qii  qusefierunt  verba  utilia  ,  &  confcripferunt 
0rmonts  rcclifiimos,  ac  veritate  pleniflimos,  reditum  tentaret, 
p:illo  forrunatarum  Infularum  palladio,inOrbem  nofirum,  per 
imiramSapphirinam,qua  confve\£re  nuncii  ifliusmodi  codicil- 
urum  irarc  fc  reditare.  Sannse  igitur,  ofcitationes  acfales,  obli- 
Kiotum  iftorum  incilatorum,  in  filios  Sapientias  erant  tales* 

Dd  i  Troto- 


%' 


112  MAGICARUM   NOCTIUM 

Prbtotypon  ja&orum  naforum,cum  libel 

lis  Magiomaftigiim  pfbfeflbribus  cjus  fycophantiurrJ] 
&  fubfannantium. 

AUripeta?,  Auriperdae  Alchymifrae,  Carboniteri,  Caminico 
in  valle  Veneris  Artem  fe  fuam  nadcos  jadTant ,  unde  mi 
mum  faltem,quod  fciunt,  csetcrorum  ,  conftru&io  Lapidis  ch 
fopcei  efl  ,  folo  contattu  omnia  inftar  Midas  in  aurum  tranfa 
mant ,  fulvas  circumgerunt  fodinas  fermento  indeficienti  p 
pagabiles,  fed  ventrinas-,  nam  totam  fuam  fubflantiam  tabifica 
abs  re,  hiante  femper  ore,  cuml  antalo 

Tantalicos  hortos,  &  poma  fugacia  captant,- 
Fraus  efT  atque  jocus  depittus  pluribus  umbris, 
ArcTanimis  prsebent  olidx  convivia  Capraey 
Cornibus  horum  unus  taurum  retinere  videtur^ 
Alter  raulgere,  &  cribrum  fupponere  tcmiu, 
Quidquid  habebat  opum,quidquid  mercedis,  ubi  omnc 
Verterat  in  fumum&cineres,  non  hcrcule  miror, 
Ajebat ,  fiqui  peragunt  male,  cum  fit  hzulc*\ 
Nil  pejus  Stygifa  nil  Arte  malignius  i/ids 
Expendifce  femel,  nunquid  pulcherrima  vifu? 
O  fandTos  fynetos!  quibus  haec  arcana  patefcant: 
Hem  rem  ridiculam,  Cato,pra:crafleque  jocofom, 
Auribus  &  condignam  fplene,  tuoque  cachinno! 
Quidquid  agas,depinge  £V<?carbone  Catullum, 
Deprendi  modo  Solifequum  de  nocTe  popellum  j 
\lurva  Mida:,  fcimus,prodibant  quadibet  ofTae, 
Obflrepera:  fedenim  hx  vefpse  plerumque  cicadis , 
Eft  quibus  in  folo  mammona  caufla  falutis, 
Quxlibet  in  merdam  tranfmutant  ventris  oletum, 


Q 


SORTES    SIBYLLIN^.  213 

olore  quidem,  uti  apparet,  fempereodem,  at  odore  valdedi- 
:rfo, 

Prarclaros  fane  parafitaftros  medicina? , 

mfti  perpetuo  pede  cundem  induentes  calceum ! 

Hanc  quis  Japetides,  quis  amabo  prodidit  Artem , 
Unde  nova  ingrcflus  nequam  experientia  cepit? 

:m  utinam  mihi  eveniant  ea,  qua?  funt  inter  Sicyonem  atque  Co- 
nthum  !  nihilofecius  eft  haec  una  quorumvis  vox ,  hoc  una  cun- 

an£  1  crepitant  Scftrepitant,  hedtas  has  omnes  omnino  ofcitant, 

«i  f  1      Mordicus  haec  illis  natura  eft  omnibus  una  -, 

nfialit  quotquot  funt  ,  faccularii,  holophantse,  adulteratores  s  ne- 
10  namque  prodit  teftaturus ,  nifi  vulpes ,  nemo  qui  non  idem 
ique  relaturus  ,  quod  ha?c  curia  nimirum  fuis  tantum  verse  fa- 
pntia?  alumnis  pateat,  reliquis  autem  fingulis  claufa  fit,  Attici 
jofecTo  Elufina  ,  abfque  rivali  amafci! 

Frivola  fcilicet  exiftunt  &  inania  folum 

Somnia,  non  quodcunque  putamus  ,  id  evenit  omne, 

uis  enim  nefcit?  univerlls  iftis  thrafonibus  ad  triarios  ,  reftim- 
erem  r^/>£,fingulos  Jfthmum  perfodere,fluetuare,ac  circum- 
ti  quovis  ventOi&,experientiadoccnte  ,  omnes  naufragos, 
iledici ,  faftidiri,  ejici,  profcribi,  cduddque  publice  trahi,  reali- 
:e  metamorphofeos  metallorum  ab  ipfis  ita  diftante , 
Sicuti  flamma  mari  differt  ,  &  fidera  terra. 

s-  9. 

)  Alatroncs ,  Bardocucnlliferi  Banaufiftas ,  Nudipodices  ,  Nu- 
Jgigeruli ,  Marfupicida: ,  Numicifores,  mifcellaneis  fuis  fu- 
fifque  tincTuris  &  holpottrullis  lucrum  immenfum  inefle  ,  u- 
rue  falso  cum  faftu  afleverant  -,  prodigiofis  contendentes  viri- 
s  pollere  metallica  et  mineralia  corpora  ,  exiis  arte  fe  ftia  fu- 
rrara  ( Aquila  enim  non  captat  mufcas )  effingere  Magolithum, 

feu 


214  MAGICARUM  NOCTIUM 

feu  Pulvifculum  illum  Aurificum,cujus  projectu,  omnia  infen. 
ra  metalla  ocyfiime  in  aurum  perfcftirlimum  puriflimumcc 
commigrcnt  •,  delenifica  fane  ac  defricata  dicla  !  ied  palacpapa 
papyrus,  ut  facile  vulpes  pyrum  comeft  ! 

Illius  in  pelagus  tantillula  mica  foluta, 

Integer  araento  fi  vivo  Nereus  iret, 

Amplivagum  totum  mare  vertere  poilet  in  aurumj 

O  cornu  Caftalium,  anilefque  liras,  nugas  &  curas  pueriles !  i 
incredibile,  etiamfi  mihi  proconcionetur  Caro  •,  vah  gulones ,! 
lacones  !  hem  hyperbolem,  hypcrbolis  hercle  poetarum  omni1 
hyperboliorem ! 

O  operas  hominum  ftultas,6  falfa  cere^bra! 

Quod  cuivis  Crcefi  pollicitentur  opes  -,  ' 
Sed  quantumfatuis  mendaces  flantibusumbras 

Fallacis  Laftdis  dilapidatur  opum  / 

CAmpivagi  Ciniflones  Chymifta?  ,  Fumivendi  ,  Fucifi 
Fuliginivori  ,  in  aqua  hcerent  ,  &in  aere  pifcantur  , 
caelum  jaculantur,  seternofque  cumPrifciano  ac  JEAio  animi  x 
perferunt ,  perdii  enim  &  pernoctes  occupantur  ac  dclaflanr 
ab  afno  lananit  Atlas  coelum^  quatenus  fcilicec  fcianf  ,  qui  fint  aj 
inferos  triones  ,  atqui  milere  linguli  falluntur  &  failunt ,  fa 
lantur,  fatuantur,  proh  hofannam ! 

Non  mihi  mille  licet  fint  oraque,  milleque  lingvaz* 

Omnes  illorum  potero  diftingvere  gerras  , 

O  pater  Omnipotens!  ita  me  cuftodiat  Argus: 

Hine  funt  myftici  illiTheomagi,  fratrefque  Rofacea  crucis?  q 
cani  ac  balneo?qualem  porro  theomagiam  excolant  hi,  qui  mfl- 
tes  montibus  agglomeranr.  ut  te  ex  Olympo  deturbent  ?  qu 
quseso  fcitentur  myjhria,  c[ui  ferias  verius  veftigant!  oleuma  ' 
camino, 


V 


SORTES    SIBYLLIN.E.  217 

Quales  vos  eftis  focii,  ftat  morio  teftis, 
Scit  meus  intonfus  genitor;  rudis  omnibus  horis> 
Paucillis  fruftis  &  pultis  alumnus  ofellse, 
Cujus  harae  fitis  A^y?<r,qualeique  Tbeijfa. 

DEblateronesjDefraudatoreSjDsedalifta?,  fburrae,  ftrativoli ,  fuf- 
flones,folis  fuis  diicurfibus  bullatis  &  loquutuleis,Crceio  ip- 
{  funt  ditiores,  re  ipfa  autem  Iro  pauperiores,  aunfodinas  indi- 
fcsomnes  habent  domi,  ciim  tamen  vcl  eorum  quilibet  animam 
ropemodum  cogatur  prae  paupertate  divendere,  atque  ira  nihil 
Jibentes,  quovis  Liberide  glabriores  funt ,  extrcirfam  enimvero 
iopiam  &  calamitatem  deplorandam,fed  6  fraudes,  praeftigiafc 
cic  potius  intolerabiles ! 

Optat  equus  ftivam,piger  optat  ephippia  taurus, 
Quam  fcit  quiique  lubens,  fodes,  exerceat  artem. 

J  Rrones,iErufcatores,Epicuriftae ,  Deambulones,  Deco&ores, 
pr  ^Delinitores,induunt  Charetem,agunt  Antigonum  Macedo- 
im  regem,  di&um  Do[onem,hoc  eft,daturum ,  eo  quod  perpetuo 
j  )rologiifti,verbis  folummododogmatibufqueampul!ofis,equas 
^j  leflahcas,  ac  aureos  montes  promittant,  &  in  veritate,  mira  de  len- 
\r\defumo:  nam  titulo  tenus  tantummodo  funt  fpeciofi,  pyxides 
t  i  [cuae,  &  equi  imbelles  bene  phalerati,  hic  Rhodus,hic  faltus^ 

Detrito  tandem  cum  votis  tempore  vita*, 
Vanida  confumptiique  fuis  in  flamina  nummis, 
Iftud  adinveni  veri,  ficio  nil,  habeo  nil. 

J  Umivenduli,Focicolse,  Furnifta?,  Lirilogi,  Legirupae,  Loculi- 
fecae,  Pygmseorum  Acrothinia  Colofla  adaptantes,  inutiii  ac 
\  ili  labore  defatigantur,  de  quibus  non  infacete  infanire  pof- 
nus, 

Quaerunt  difltciles  habere  nugas, 

Nam  ftultus  labor  eft  ineptiarum. 

E  e  Capra 


iai: 
i- 


216  MAGICARUM   NOCTIUM 

Capranondum  fcmel  peperit,  cum  illis  hcedus  omnino  ludaii 
tefris,  vah  Azana:a  mala !  hem  ut  ignicanes,curvipedes,  pJ 
culique   Piatonis  confragum  ac  afperum  iter  tenent  !  quamft 
omnis  illorum  infruduola  vigilandi  vita!  ut  nullum  moven " 
ne  certo  praecipitii  periculopedem  ! 

GErrones,  Gloriatores,Gryphofophifta?,  ftultiloqui,  ftudi 
ga?,  fulphuripotse,  omnis  terfioris  locutionis  ignari,  docti 
clarere  fe  venditant  tam  excellenti  &  egregia,  utin  minimo 
quidem  (fuo  fuafu)  cedere  teneantur  Veteribus,  Myfticos  T 
magos,  tametfi  vel  nunquam  viderint,  adeo  exa&e  callent, 
quamvis  ignominiofi  idiotae,  afini,fues,  picae,  &  epocae,  cum  e 
ritis  tamen  Minervis,Lufciniis,  ac  cygnis,  certare   &  decer 
illos  non  difpudeat:  tot  enim  methodos,tot  indies  mirabu 
tot  denique  dogmatizant  nova,inaudita,inufitata,  antiquita 
ipfam  fcujus  cuftodes  fe  volunt  vocarij  ut  obfcurare  videant 
Reconditioris,elegantiorifque  notse  authores  fvix  ubi  verbu 
aut  alterum  citra  hallucinationem  Romane  fciant  fonare)  nor 
tlos  examuftim  ftatim  intelligunt  ;  a  folo  archinugifta  Parace 
pra?ftigiatore,impoftore,agyrta,  jatralepre  ,  plicaturarum  pri 
pe,  arnigmatum  artifice,  polifol/que  odio,  edocli*  . 
Carmine  fi  prurn  Bavius,  nonMevius  urity 
Sponfi  Penelopes  nebulones,  Alcinoique. 

q  $■  10.. 
Ellcborofi  Hetcr^i^ascaii  Hermiftae ,  Gannitores ,  Gn[ 
tores  ,  Gcfticulaf ore£ ,  di#f.a£ta>  qua  Cofmarcha  illos  <|** 
ftringebat,  cathena,  finguli  fe  ad  lautum  Orbis  latus  receperafc 
ut  homines,  mille  ftrophis  &  arrificiis,  argento  fuo  attondcatj 
horum  pleraque  pars  bomas  rnrffes ,lacque  gallinaceum,feu  eqvtn 
'Seianum  poflident ,  aft  gallos  excarcantfode  arena  funiculos  i:c- 
tunt ,  feu  calvum  vellunt ,  LapidemgueSapientium  odoran3> 
defipientium  perpetuo  oftendunt.  Infequunrur  hos  vulgiv;" 
qui  braccas  &  burfam  ,ut  cribrum,  difcuneatas  habent.Alii  ijl 

fei 


SORTES    SIBYLLTN^:.  n7 

s  fuas,  filios  ,  focos  ,  filias  ac  aras,  jucundaque  patrise  deferta- 
jrnt  arva  iapienna?  ob  otium. 

^k  'Nonnemincs  eriam  quafi  voluntarie  pauperes  funt,quod  nul- 
c  u  aliquid  accipere  poflint ,  vel  quod  nemo  eis  quidquam  dare 
vlit  plurimi  item  origine  Comites,  Barones,&  Hercesyqui}qud 
fluCtalibus  clariores,  eo  quoque  femper  fcientiorcs  :  nec  defunt, 
,(jc$.i  Saraceni ,  qui  Judasi  cluunt  baptizati ,  abaptizatis  utcunque 
iniItvrfutiores,qui  videlicet  per  Kabalam  didicerunt ,  Mereurium 
rsjiyjltifario  mortificare,  redi vificare,  irredivificare^  fimiliterqy  om- 
|fr:rfi  aconita  millemode  prsepirare,  ut  ad  omnes  morbos,  &  infi- 
uiD*Jas  numero  accidentias  conducant^  lingvam  Hebraicam  artium 
[ecerUnium  primordia  ,  &  impenfa  fecretiilimaque  rerum  publica- 
^.•fjm  refervare  myfleria  ,  ieque  eventurorum  prsenoticie  afflitos 
Cnj$arguunt.frequenter  fuos  recitanr  Rabbinos,  Talmud,  nablum- 
rjp.^ie  Naboluhu  cum  lacello  Salomonis,  hinc  nihil  mimis  futura, 
i-cr$am  prxtenra  ac  pa:!enria  loqui  valent;  hem  icopas  difiblu- 
pjji,  menrefque  Abdenncas ! 

n,.Sunr  denique,qui  religioncs  folemnizant,cucuIIos  monachales 

rr|jirrant,  nudipedefque  oppidantes,  eremitam,  hyp  ^cnfi  celata, 

fnulant,  quibus  Deus  velutparvulis  fvcreta  fuarevelavit,Ooves 

Ibitu,  at  adTu  vulpes  ,  hem  panagseas  Dianas!   vah  ulmitribas 

fbruitraiiofque  !  nunquando  vero  veipera  forfan  illorum  fcep- 

l:orum  ,  lychnobioriimque  Laronum  ,  e  flamma  cibum  peten- 

tim,tandem  femel  adveniet?  quorum  princeps  archialchymifta 

>fr*coda?mon  eft  ,  antifliror  no&is,  qui  femper  per  fumos  nidetj 

iloscschibeanus  enim  tantummodo  cum  beanis  defaltat ,  cafcus  ca- 

ep^bat  calcam^ 

Pocula  fer  tecum,fi  vis  accumbere  mecum, 
\  Pingve  coronati  caput  opfonabor  alelli, 

Qiiod  comedent  comptiPhlegerhontis  Ditis  alumni. 

btMplanatores,  |a£rarores,  Icariftas^Ollifequi,  Otiiyeftiga?,Orbi- 
:-  .perduse,  eodem  gruentes  gypfo  quofvis  mficiunt. 

fc,e  2  Omni- 


2i8  MAGICARUM   NOCTIUM 

Omnibus  idcm  habitus,  longi  impexique  capilli, 

Atque  hodie  folum  propter  bcllaria  pexi, 

Iift  paftoris  hic  hirti  filius,  ille  bubulci. 
Nunquam  pluresin  manu  habent,quam  unicam,chirothecas,£ 
liculus  utcunque  ab  uno  a*griter  latere  dependet,  quem  ftat 
non,uti  mos,  quando  domo  egrediuntur  ,  admovent,  fed 
quam  jam  aliquot  ftadia  fpatiati  funt,  continuo  interim  fuper 
ricandum,  ungves  arrodunt,  in  fe  ipfis  fibilantes  ,  bombilantt,^ 
Lapidicinantes,  6  blaces  ac  Phaeaces,  phanaticofque  homines!  ^ 
funtur  porro  hujufmodi  fxpicule  aurifoJJoreSy  inquam  aunprofliu 
torcSi  fubucula  retro,infignker  tyrio  colore  tin&ili,  ad  fefqui  1 
ge  ulnam,extra  braccam  pendentej 

Ni  credas,  tibi  non  juro,quia  vidimus  iftud, 
Sic  tamen  interdum  ftatuo  contingere  poftc. 

KAlones,  Kepphi,  Kabalifta*,  Ludiones ,  latebricolx ,  liriv 
duli,  pennis  pavonis  confpicui,  cornicula:  plumis  alien 
diculx,jugeratim  gregatimque  volant,  ut  grues,  fuatim  vora 
ut  fues^.  ntu  fimiarum  ,petulcis  &  mfulfis  motibus  ,  faltibufc 
rufticulis,  vitulantur,  gefticulantur :  canum  etiam  inftar,  ipfo  d 
ro, omnem  poftem  permingunt,  &angulum  permerdant  ,  b| 
profecto  Diogenis  Cynici  iraitatores,6  mores  ovilli,6Arcadics> 
vah  mimos>  (combros ! 

Hem  Samii  morcs,  6  res,  6  peftora  mora  \ 
Tunc  ego  vedabor  phalerato  farpe  caballo, 
Quottidieque  traham  genialem  ne&are  vitam, 
Res  pulchra,anne  futura  diebus  congruaRegum? 
Quohbet  aurifona  proficifci  pofte  crumena, 
Fingere  nuncCrcefum,nunc  dementirier  Irum, 
Formofdmque  fubinde  finu  tra£rare  corinnam? 
Sed  dolor,  in  tctto  vos  omnes  Artis  habere, 
Ejulddmque  domi  non  ullas  efte  columbasy 
Lft  afinus  teftis,  quales  vos  Arcades  eftisj 


jh 


1 


SORTES    SIBYLLINiE.  219 

Concludo,  quia  fum  petulanti  fplene  Cachinno, 

i  cum  Jwnlibus  mjlttoribm  forio  in  Jporta» 

§.  II. 
Em  aculeatarum  lingvarum  plauftra  !  vah  titulos  famofos, 
falfbs  ac  falfos,  proh  iycophantias,  &micl:erifmis,  &  farcaf- 
s,totique  rabiendi  lafcivia,  bibeftias,tribarbaras! 

Litoribus  conclufa  vagis  audite  profunda, 
Has,quocunque  recefliltis  Dii,  haurite  cavillas: 
Judite  inferni,  audite  \J  mbrx,  audite  charybdcs, 
Noxque,  gravis  phlegethontaeis  &  nubibus  atris, 
Vocibus  aufcultato  meis,  verbifque  vacatoy 

Iquis  enim,fyncerusPhilomagiccE  veritatis  Scholaftes,iftos  non 
cjurgitet  obftrigillatores  ?  non  haec  fibi  fugillamina  immanif- 
iio  probro  ducat  ?  ejufmodi  pafquillos  ac  cavillos  ad  certamen 
nn  provocet?  cujus  inquam  haec  profundum  penitiilimo  animo 
I Inus  non  infligant  joca?  nonpofliim,  equidem  non  potero, 
fn  clarigare,  five  paludamentum  &  chirothecam  (ut  dicitur) 
in  mittere,inque  campum  cum  illis  efFrontibus  confciflbribus 
cfcendere  i 

!lt     Nefcit  inufta  femel  generofa  quiefcere  virtus, 
Ne  gry  jufta  quidem  caufla  timere  poteft  : 
Ibo,  ibo,  ftaboque  feris  ego  folus  in  armjs, 

(Enfibus  &  mediis  foflile  bregma.datjo. 
z  quisitaque,  inaugurata  mefolum  palaeftra  animofum  efle,exi~ 
imet, 

Duntaxatque  domi,  galli  de  more,  crepacem, 

J;o,  etiam  inermus  ,  iftos  incilatores  ,  omnium  orbicolum 
[cile  extimus  ,  in  fuo  ipforum  aequore  expoftulo  ,  fecumque 
1  Tulliana  ,  aut  Ovidiana,  inquam  in  veteri  ,  reconditave 
tl  dlofophorum  planitie  conflidtari  ,    nequidquam   extimefco 

Ee  3  folus, 


II 


220  MAGICARUM   NOCTIUM 

folus  s  fedvero  fuper  flagiriofis  pipulis  ,  &  rhonchis  illis  ,  quits 
me  ,  dodtnnxque  clienrcs  arrolerunrfcum  aliud  nil  pra:lrarep^ 
ilnr)parum  erunt  habiruri  refponfiy  hxc  namque  nihil,  nih  1  [- 
delicet  vtritatis  vtflem  diiraranr,  haec  Orcheifranos,  virofque  g .. 
ves  prorfus  dedecent ,  quos  nimirum  menri,  feu  fenrenria?  ft 
obludtantes,  demonftrauonum  iru  obequirare  oporrer,non 
tienrium  pomariarum  ritu  acclamare,aut  furienrium  ri&ucam 
allarrare  ,«  Quaproprer,  ut  ne  infultano  ranra  tranfeat  lrretaha 
calamomachus  fiam,  filTipedemque  prehendam  ln  eos,  quos  n 
depuduit  ,  nos  nafis  confcindere  modo  ,  caereriim  &  eos  , 
rumque  lacerare  lacernam  ,  quorum  rorum  confiihr  molimerigjp 
circa  reconditam  hujus  Artis  venmoniam  eruendam  .  iplisPi 
fenribus  obgrunnire  nemo  vifus  elT ,  jam  incilanrur  Ablentes 
Mucli  igitur  ^palt/lceftrinuijjani  ,  infurgire  rcmis,  contralfemi 
ne  caculx  ifti  prorervi ,  fyllabo  adaucli  ,  ti  non  jure,  faln  m 
juria  ,  feftivilfimas  fiiias ,  paacercum  earum  mauibus  fcihs 
univiris  mcelhs,  dcvenultare  perganr  j 

Parvas  ecce  manus  armaris  ofFero  turmis  > 
Ira  dabit  vires  Herois  ad  Hcttoris  oras: 
Jdftmplex  Hermeris  ( pus ,  fummr  fque  lab  ^res, 
Planitiem  de  more  ducis  pnmanus  nubo, 
Audaces  primuique  gradus  in  pulvere  ponam: 
Debet  enim  ralis  generofus  Promachus  efley^ 
Corque  ejus,  nucja  qui  riempe  volutus  arena 
Excubar,arq'?e^6mni  fortunam  provocat  hora; 
Ulrimus  &  p.imus  ftragernque  aciefque  ciere, 
^Primus  inire  manus,  imus  deponerc  Martem. 

Equidem  hoc  infeftari  geftio,  cumque  Orthomagia?  tutari  caf» 
fam  cceperim,utraque  fum  digladiaturus  manu,  lasva  quidem  p 
lographos  iftos  profligaturus.  dextra  vero  artiftas  ejus  ad  rarffl 
claramque  femitam  perdu&urus, 

Niu 


lll 


SORTES  SIBYLLIN^E.  221 

Nunc  igitur  ftandum  ventis,quserendus  &  hoftis , 
Continuoque  novis  arma  gerenda  viris. 

§.  12. 


m  i  Udaciflima  arborum  Amygdalus>  ut  quae ,  ob  ipfos  brumx 
n  \  vix  elapfa:  oculos,  pofleflionem  veris  velut  arripiens,  protru- 
kM:  flores  fuos,  nihil  verita  inclementiam  temporis  ;  &  quando 
eutpores  reliquseque  plantae,  aeris  afperitates  ac  injurias  pertimef- 
U3!  ntes,  colores  fuos  provide  inclufos  tenent,  illa  ceu  nihilum  fo- 
05.  ita  de  periculis,  fed  metum  omnem  dedignata,  gemmas  fuas 
irc  cat  &  profert  floresj  Hoc  eft,  hoc,  ad  quod  fe  gnavum  princi- 
Jiistjpm  componeredecet,  ut  videlicet  llt  primus  &  imus ,  qui  con- 
ea:  aiptisfudoribus,proculcatifque  omnibus  incommodis,  necefli- 
iles  itibus  clientum  occurrat;ardui  namque  facinoris  Aufpex,  amyg- 
[ifi  lorum  aemulus,  non  apum  imitator  efle  debet;  Cseterum,  ad 
jitu  culatores  illos  lepide  redexcachinnandos,  nihil  oportunius  un- 
<am  allcgari  polle  puto  fabula  ifta  ,  cujus  narratio  perccpru 
iud  infaceta,  hancllc  ergo  obiter  hic,  &  velut  fub  curfu  colle- 
{.m,quxs6  difpicite  femely 

Antiquorum  autographum  eft,  evocatas  in  prelium  a  Sireni- 
bHippocrenides,  de  cantandi  fuavitate  ut  contenderent,  con- 
tiderunt  utrimque,  &  triumpharunt  canore  Camoenas,  eazque 
pmas  Sirenibus  detraxerunt,e  quibus  fibi  corollas  fecerunt,in 
^rorias  flgnum,  inquiunt  commentiteftes-,  omnia  harccontech- 
f  ti  funtVeteres,quo  innotificarent,quidquidThamyrides,quid- 
tid  falfse  fallacefque  Sirense  ,  adverfus  Aonium  difertum  cho- 
*n,  vel  invidiofa  penna  fcripferunt ,  vel  a:mula  lingva  effutie- 
nt,  inclytorum  dodtorumque  virorum  ampliflimas  virtutes  ac 
peclara  facinora  ut  obfcurarent,  id  in  eorum  gloriam  cedere 
Tijorem,coronarique  eosad  pompam  pennis,  quibus  obfufcan- 
Ss  fugillatores  fperabant,  qui  detegunt  plurimum,  illuftremque 
Tidunt,  quem  detrahere  &  obcaecare  volunt,  honorem  ,•  fciunt 
cim  hominum  hxc  monftra  nihil  operis  egregii  eximiive,  quod 
m  non 


222  MAGICARUM  NOCTIUM 

non  fecerint  ipfi,  ferre  pofle.  O  ut  fcite,  utque  politeadhc, 
ponam  vobisinicone,adto  acerba&  malignaindole  homines,dm 
Phcebum  delineo  nive  nub  jque  denfa  ac  obfcura  circumquauc 
obductum,  qua:  novercalitcr  mvidae  &  ingratae,conantur  con 
gere  lllius  pulchritudinem,  &  radiorum  fplendorem  tenebrisj 
volvere  !  hoc  adicripto  verilculo  : 

De  cccno ,  lutctfque  locis  quos  ipfe  levavi  ? 

Illuftre  pol  tam  obliquorum  conviriatorum  hieroglyphici 
Ardentium  radiorum  fuorum  calore  fol,lt<minum  pater  ,  ab  u- 
mili  loco,in  cceli  fublimem  regionem,  adducit  denfos  terrara- 
pores,qui  ubi  in  obfcuras  verfi  funt  nubes,  eatenus  inverecude 
lngratifunterga  fuum  benefactorem ,  quatenusomnem  ejus  il- 
gorem  tentent  obfcurare  ,  ita  ut  eidem  ipfimet  vapores  ,  quue 
terra*  infimo  loco  furfum  cvexit,  graves  illi  moleftias  ciear&j 
Quam  feftivu&  vivum  exemplum  Axiomaticoru  ingratorunfc 
Magiomaftigum/  quos  ciim  do&iftima  magiftra,Dominaqi  artim  0 
Alchymia,  e  pulvere  terrae,  atque  infciriae  condicione  abjcdMk; 
ma,  iolida:  fapientise  fuae  fcintillis,  fublimes  egit,  adverfus  ihm 
eriguntur  ,  luminibus  ejus  obftruunt ,  filiofque  illius  maledtis 
inceiTunt ,  &  beneficia  ,  quae  habentab  eadem,  ad  dcipeclim 
illius,  felle  recompenfant. 

DeMinerva,  exjovis  capire  citra  matrem  profiliente  ,  prsli- 
cant,  quia  penesTritonem  exorta  fitamnem,  eaque  propterri- 
togcnia  appellata  f  nam  trito  Bceoti  caput  vocant)  quod  fcilxt 
temporibus  Ogygii  regis,Ao.2i89,adlacunfl  ritonis,ex  quo'ri- 
ton  erumpit  rivus,  Veftali  primum  habitu  apparuerit  •,  fapieiia: 
non  immerito  idcirco  di£raDea,quod  decercbro^ubifapientislc- 
cus>nara;  hujus  quoque  natalitiaRhodiquae  infula  lata  ficarfe- 
tis)  aurea  pluvia  condecoravit,  ut  in  memoria  hominum  pe:n- 
naret ,  quando  in  hanc  lucem  edita  fuit:  Quoniam  in  pubc  > 
triumphojieu  fcfto,puta  Regis  coronatione,celebratione,  aut  ..e- 
gia  rmedis  generatione ,  aurea  aliquando  numifmata  ja£tai:ur 

in 


SORTES    SIBYLLIN^E.  223 

n  vulgum  ,  velut  tmolia  irroratio  ,•  fic  ergo  in  Palladis  exortu 
adem  contigit,  eft  enim  Minerva  fapientia  fivePhilomagiajquas 
miratem  dextra,  divitiafque  finiftra  geftat,  mortaliiimque  falu- 
i&  incommodis  confulit,  huic  perhibetur  Perfeus  faxificum  Me- 
lufa:  caput  ( ferpentinis,  vipereifque capillis  horrendum)adduxe, 
[uoipfa  pro  umbone  ufa  eft  in  ^Egide,  contra  hoftes  fuos  incul- 
os,  malignofque  populos>  &  revera  fapientia  ,utpote  Magochy- 
nia,qua*  ipfamet  fophia,  blafphemos  illos  Minervomaftiges  ra- 
dos  reddir,&  fenfus  intellectiifque  expertes,  per  illud  ipfum, 
x  quo  Chryfaoremifius  eft,(quiGeryonis,  aliasdi&i  tricorpo- 
is,parens  fuit)  hoc  eft  ,  cruorem  Gorgoneum  lapidificantem, 
[ui  nil  aliud  fignificat  ,  atque  Lapidis  pharmacum  Philofo- 
hici. 


»1 


§•  13- 


. 


J  [  f)  Ulchrum  adhuc  idemque  delicatum  quid,  fed  nec  minus  cu- 
}JJl  riofum,in  hanc  rem,fi  libet,  expatiemur  nonnihilum,  obfer- 
b.,fravi  fsepius,idque  ingenti  admiratione  dignum  efle  reor  j  quod 
idil  imirum  tempore  nodturno,  quanto  luna  lucidiorem  clariorem- 
i,ed;:ue  fe  oftentat,tantoecontra  canes,  elatiore  voce  &  rumore,  in 
■r  lam  oculorum  aciem  detorquentes,ob!atrent,cujus  rei  delibera- 
undus  rationem  inveftigans  ,  reperi  tandem,nullam  me  pofle 
>P1  ppofitiorem  excogitare  illa,  fi  dixero,  canes  infpicientes  lunam 
Prei  ernere  in  ea,tanquamin  refplendicanti  fpeculo  ,  fuam  pro- 
K  riam  imaginem,fimilitudinem  ac  figuram  ,  indeque  imagina- 
f- .  illos,adeile  ibidem  alium  canem  fimilem  fibi,  atque  ob  id  bau- 

ari,utcrebro  confveverunt  canes ,  quando  alios  vident. 
enttf; 

ficit :        Infpiciunt  de  notte  canes,  ceu  fpecla,  Dianam  ; 
np(        Dumque  canem  cernuntalium  fe  rentur  inefle, 
ipi ;        Et  baubant,  fruftraque  latrant,  vox  irrita  ventis, 
Surdaque  Luna  fuos  curfus  abfolvere  pergit. 

**  Eorum   oblatratione   nihilum  prcpedita  ,    ulterius  omnino 

Ff  pro- 


224«  MAGICARUM    NOCTIUM 

progreditur,  pernici  fuomotudefungens,  haud difllmiliter  qu- 
que  auguftioris  fapientiae  advocatis  accidere  folet ,  fic  inquai 
xnalitia  Thymelariorum  clamat  latratque  adverfus  Magiofophc, 
quos  etiam  exoculaflere  vellent  s  rabies  fane  brutalis,  choler. 
que  tartareas,  fed  6  odia  ccelo  exofa  &  diabolo  congenita !  N- 
rabile  fortaflis  quibusdam  bene  videbitur,  quam  ob  cauflam  r* 
cT:ua  olim  dedicabatur  Minervae,at  praeter  alias  vel  illa  praecipa 
(meo  quidem  arbitratuj  poteft  aflignari  ,  quod  nottuam  peri. 
quantur  volatilia,  fi  intcrdiu  aliquando  comparuerit  ideo  ,  qia 
ipfa  habet  claros,  candidos,lucidofqueoculos,  quos  alia  volaria 
videntur  ei  velle  exculpere  $  fic  omnino  Orbis  interveliere  vli- 
let  fapientiam,  honorem,acreputationemPhilomagorum. 

Polemopatres  in  fuis  prseceptionibus  ,  quibus  dilciplinse  mi 
taris  ftudiofos  informant,  ftrategum  ,  vidtonae  cupidum ,  jubd  . 
eatenus  femper  ordinare  ftratiam,ut  nc  exadverfo  fohspugn<;$ 

Namquc  ajunt ,  vifum  faciem  fol  eripit  ante  s 

Et  ob  id  nunquam  adverfus  illius  micatus  dimicandum,-ut  pei 
pofite  profcfro  hoc  cadit  in  eos,  quorum  animos  odium  &  xti 
latio  Spagirici  Solis  totos  invafit  &  occupavit !  hi  invidi  glol 
incredibiliumque  myfteriorum  ejus  ,  perpetua  Alchymiam  $ 
Jivione  fepelire,  &  e  memoria  hominum  exauthorare  volueruj 
at  non  attcnderunt  cxci  &  amentes  do&orum  prazceptum  pc:-  j 
mographorum  :  non  enim  adverfo  folummodo  fole  prxliari  pj|i 
ccepere,  veritm  etiam  mirabilium  omnium  naturae  myropoliui,  i 
Hyperionemque  ipfum  bello  lacefTere  ,  utpote  Jovem  ipfumfc 
fede  dejicere,  hinc  perfacile  eft  divinare  ,  hos  in  confliclu  , 
rem  ufque  inconfultam  aggrcdi  funt  aufi,oppetituros> 

Nam  rutilus  vifm  faciem  (oleripit  ante  : 

Sic  nofter  Tiranjucidaque  illa  humana?  mentis  fax  Phyficocf- 
mia,  illos  deriforcs,  pro  blafphemia:  fux  merito,  occxcat,  rutiln- 
iibufque  profundx  fapientix  fux  radiis  ,  vifum  lllorum  hebei*  i 


" 


SORTES  SIBYLLINiE.  nf 

amitaverunt  quidem  una  omnes  adverfus  hanc,  di&eria  &c  ex- 
rv  robria  horribilia  illi,  ejiifque  filiis  obtrudentes  s 

Nec  tamen  annorum  ferie,  clamore,  nec  ore, 
iEternum  potu£re  hoc  abolere  decus. 

h  .lifcilicet,  nihili  pendentes  has  falfas  falfafque  calumnias,  con- 

!k  nuo  progrediuntur  ulterius  ,  profundiores  indies  veritatis  fux 

).dios  emittcntes,  apparentque  hoc  patto  fcandulario  fimiles,  in 

ftigio  turris  fedenti,  qui,  licet  ad  infernos  caeteros  collatus, 

erulum  imaginet,  nihilofecius  ,    ob  fitum  fublimiorem  ,  emi- 

profpicit,  quam  illi  ,  accuratiufque  decernit  objedta.     Bu- 

lcitarunt  infuper  plurimi,  dicendo  nimirum,  eos  virtuteSum- 

ni  adjucos,fua  prseftarcquemadmodum  Rabbini,adiebusChri- 

ti,  fubinde  nova  machinati  funt  mendacia  ,  quibus  cxci  popelli 

jUjUiimos  magis  magifque  adhuc  collutulent ,  interim  tamen  nun- 

jam  deficiet  David  progenies  ,  jrujlra  Herculi ,  tribus  videli- 

tlaborantium&indagantium  in  Alchymia,  nullo  unquam  tem- 

:pj  ,)re  ceflabit ,  quamdiu  etiam  aftra  mundum  illuftrabunt : 

Nitimur  Hermetis  fruftra  jugulare  volucres, 
Oblangvent ,  fed  cx  non  moriuntur  aves. 

.  t  plane  intereant ,  arbos  quidem  ,  concedatur ,  e  radice  Plato- 
is  prognata,  cum  ramisfuccidetur,  radix  nihilominus  ipfa  pullu- 
ns  ufque  regerminabit.  Utputa  ergo  Dux  Dulichius  ,  cum  Si- 
num  fcopulos  perlegeret ,  earumque  cantus  illicia  pertimefce- 
t,  malo  fe  voluitalligari,  ne  modulaminisdulcedine  tentus  & 
Fafcinatus,  illarum  ad  faxa  navis  impelleretur,ficque  allifa,  nau- 
agaretur  :  ita  fimiliter  prudens  quifque  fapientise  asmulus  atqu: 
natorhocimitaridifcatjmarenempeintroitus  Artis  hujus  polt- 
wm  confcendit , 

Et  pelago  jam  dulce  malum  3  volucrefque  puellas 

antillantes  audit  ,  exibilatores  puto  ,   Acheloiades  aftutitfi- 

Ff  2  masj 


mpl 


icoc 


226  MAGICARUM  NOCTIUM 

mas,  periculofiflimas,  maligniflimas,  mox  Argus  noftra:  arbori 
obncctar,ne  fugillatoriorum  labiorum  carmine  fedu&us  &  can 
tus,  caligantium  catalogum  incurrat  ,  inque  infcitise  prsEci^ 
tium  delapfus,  fortis  fuae  navim  confringat.  Contra  hanc  nur 
effrontem  effhsnemque  perditiflimi  fseculi  malitiam,  Mares  MJ 
giciy  &  priva>divimeque  Artit  acerrimi  TatroniyQ^.  re,  qua  calamc" 
nullas  non  movebo  machinas,  nullos  non  torquebo  arietes  atq 
jacula,  quibus  ego  pumilio,licet  viribus  ac  ingenio  imparem  r: 
&fentiam  &concedam,  zelum  tamen,  alacremque  animum  n<i 
potui  non  intermittere,  faxint  fuperi,  voti  compos  fiam  ,  fimc 
vero  affecutus  necne,  alii  judicanto,  mihi  fatis  erit,operam  n* 
vafle,  ut,  in  commune  bonum,aliquem  laboris  mei  teruncium  c* 
farem . 

Tin&us  crgo  lacrymis,  tacitoque  rifu  exiliens,  mcerens  ac  ga> 
dibundus ;  bono,  non  fatis  hilari  tamen  animo,fui  illo  tempor, 
quo  ha:c  compofui,  &  triftitia  quidem  mihi  nafcebatur,  record- 
tione  craflk  illius  cazcitatis  ,  caecaeque  popularis  allucinationi 
qua:  utpote,referatricem  illam  arcanorum  naturae,ufqueadeo  i| 
dignis  fputis  cloacat,  nec  non  inter  viliflima&  abje&iflima  Cl 
bis  exercitia,  Heliconigenam  hanc  Artem,propudiofiflimacalA 
latione  fupputat :  Nefandam  profe&o  odibilium  hominum  pef- 
lentiam !  Frontem  autem  totam  undique  late  exporrigebai, 
dum  humanitatem  facilitatemque  Mercurii  mei  expendebar, 
qua:  tanta  cft,ut,pra:  vehementi  fuo  erga  me  (creaturam  fubr- 
fticam&  plumbeam,)amore,pauculo  fe  finat  interplacari,tamc- 
fi  de  nihilo  indigniflime,iftis  bovinatoribus  fit  catamidiatus,  cc*- 
temptuique  publice  habitus:  charitatem  enimvero,  quam  nu- 
quam  certe  fatis  dcprardicafle  fufKciam ! 

At  precis  interea  noftra  redeamus  ad  aram, 
Ut  taSti  properent  ad  mea  vota  Diu 


E:o 


SORTES   SIBYLLIN.E.  227 

§•  14« 

*  •  go  ergo,ad  calcem  libelluli  licerarii,commodum  mihi  arbitra- 

j  bar  fubfcripfifle  fic:Dignetur  quarfo  tua  fcientifica  majeftas  , 

:x  Trifmegifte  ,  ifta  lcgere ,  ejuimodi  femel  faepiiisatque  com- 

nries  ,  acclinibus  delimare  oculis  ,  ac  ex  ungve  ,  religiofeque 

imare  ,  &  cum  confociis  aliis,  in  facratiori  illo  auguftali,  jam 

sai^a  failis  ,  meditato  cogitare  ,  adinventionem  citare,  arma  ad- 
nturare  ,  ac  demum  dccretorum  calidorum  fummam,  non  fcri- 

imop ,  fed  hujus  fldeliflimi  Alipedis  viva  voce  ,  Philomagis  alese 

iijeamnunc  dubiae,  nominis  exercitiique  tui  profeflbribus  ,  tranf- 
r  ttere ,  propere  prarpropere  properrime: 

Has  ubi  verborum  refonas  ,  mentifque  rigavi 
Bafia ,  confeilim  cauflam  Cyllenius  Ales 
;|     Cepit ,  &  ingreflus  turbatis  atria  plumis  ,• 

:  Ifiifque  tradidifle  rhaxima  flducia  mordaces  illas  incilatorum, 
tioaijiO  diabolorum  ,  ciconias  ,  in  ipfas  fecundiflimi  Archimagi  ma- 
.  is,  porrefras  fine  mora  legifle  Augufliflimus  ille  Propontifex, 
Milporefque  prodige  geminafle  ,  fecors  ftetifTe  ,  nunc  huc,  nunc 
,  iiclumina  vibrifle , 

T      Indomitas  mentis  rabido  flagrafle  furore  , 

Horrilium  nullumque  modum  fervafle  minarum  , 

;..:  quidem  iterum  &  iterum  ,  totiefque  infolitum  circumfpec- 
tamifTe  ,  crucibiifque  crebris  &:  ingentibus,  faciem  coni1gnafle,imd 
s, ctftrd  confternatus  animo  ,  vultu  oreque  expallefcens ,  horrore 
i^delicet  verborum  ,  potiiis  telorum  cornutorum  ,  quas  nefaria 
u  tartarea  fpumaeru&arat ,  nedum 

Obftupuifle ,  cutique  comas ,  &  faux  faucibus  haefe  ; 

^riim  etiam  ,  uti  votis  ardebam,  casteris  Capitibus  caufla*  coa- 
lcis  communicdfle  ,  Angelum  fuum  Pennipedem  quantocyiis 
[<m  ceri  amandafle  ,  ad  me  renare  mandlfle , 

F  f  3  Masna- 


2i8  MAGICARUM  NOCTIUM  I 

Msenalius  ftatimVolucer  parere  ftatutis, 

Flare  moras,  jam  jamque  locis  omnino  meafle, 

His  nifi  Pratfedtus  revocaflet  vocibus  illum : 

Heus,quorfum?de  more  tuo,  mi  fide  minifler, 

Pergis  inalatus,  nec  corrigiatus,  ineptasj 

Siftito,  nam  nobis  excultus  nuntius  ibis. 

Dixerat,  extemploque  pedes  talaribus  artit, 

Terrea  qux  fupra,quae  trans  Acheloia  tempe, 

Aere  fufpenfum  celebri  cum  flamine  librant : 

Inde  comas  ligat,  &  petafo  contemperat  aftra> 

Tum  prendit  digitis  virgam,  foteria  fomni 

Cogere,  vcl  rurfum  qua  nolle,  negotia  noftrae 

Tollere  qua  fortis ,  vel  qua  detruderc  difco, 

Qua  fifus  fulcare  Notos,  tranareque  nubes, 

Lurida  qua  torvi  Ditis  fuccedere  ftagna, 

Quaque  vadis  Erebi  Stygios  educereManes, 

Et  fimul  extin&as  animare  fueveratumbras : 

Taliter  accindhis  tenues  gyrafle  per  auras, 

Improper6que  celer  promptis  delabier  alis, 

Et  raprim  per  inane  fuos  carpfifle  volatus, 

Nubila  prolixo  prius  articulando  rotatu. 

Circulumque  abs  tunc  cominusdiris  aufpiciis  conciifle ,  intr- 

quatd  ac  clancularia  illa  Silentum  cavea ,  cocceis  velis  claviiuc 

aureis  ampullanti ,  ubi  ille  cum  manibus  fuis  cereis  amplenisa- 

genis  finftar  Phaethontis,  ftellicante  vertice  ,  adque  pedes  le- 

ganti  forma  geniis  ,  tanquam  Regibus  ccelici  chori  ,   collca- 

tis,  fedens  in  delubro,in  throno,qui  longe  fuperiorSalomomo, 

claro  &  Heroico  illo,cui  par  nihil,aut  fecundum  vidit  Orbis,oe- 

rejfuit  confpicandus, 

Totus  Sz  argcnto  contedus,  totus  &  auro: 
Quot  fuerant  Myftae,  tot  rebar  adefle  Dynaftas  ,- 
Coccineis  ftabant  induti  veftibus  omnes, 
Omnes  unimodis  ornati  tempora  fertis, 


SORTES    SIBYLLINNE.  22* 

Prarter  Tns  crocino  prsefatum  thure  \iegijlum 
Auratis  olidis  fqualentem  pellibus  armos. 

1  yflrabilium  Ikculi  fui  fecretarii  hiftoriographi,Juliani  Caefa- 
/_1  ris  terrons  terrae,  triumphum  defcripturi,  nefciunt  qua  ver- 
rum  granditate,  qua  fententiarum  gravitate ,  venere  ac  vena, 
:ndem  effabnflime  elocuturi  llnt  :  Quotusquifque  enim  non 
ipcndio  miretur^  Induperatorem  hunc  vi&oriis  fpoliifque  ce- 
l)rem  folio  triumphali  (quod  quadraginta  ducebant  elephanti} 
i/edlum,  ingentique  fic  cum  pompa  ,  plaufu  ac  plebis  gavifu, 
bmano  Capitolio  exceptum  ?  &  Aurelianum  ,  cujus  currum 
[uorum  vice  trahebant  cervi  ?  tum  Antonium ,  qui  fubftratis , 
bafrifque  variis  gentibus,  carpento  infedit,  cui  bis  gemini  ad- 
Ibiti  Leones?  Domitianum  item,  quinori  traditur  bijuga,qua- 
tijuga,  fejugave  lectica,  fed  humeris  hominum  fuifTe  introdu- 
!»? 

Atqui  non  minus  hic  conniti  videor,  in  magnificentia  Magi- 

;:hinoftri,  ejufdemque  faftuofiflimisnycleiiis  exprimendis,qui 

nnifticin  fella  foliari  magnificabarur,vilibus  armentis  percele- 

latus,  mortali  plebecula  ftipante,aut  populari  demum  applaufu 

mdecoratus,  quinimo  Gargaricis  Immortalium  Geniorum  my- 

.  ;:iidibus,&  formicofaPhilomagorum  multitudine^omnique  thy- 

lauinorum  aromatum,  ac  pretiofiratum  genere  affluens,  fympho- 

leniiiainenarrabih,  in  fpirituali  illa  regione,  perfonabatur.,-  Hem 

:dcs^oria  ,    proh  pompa  ,    6  infande  triumphe  !  ignoro  fane,quo- 

colim  hunc  optimo  perftringam  ftylo :  fi  totus  Mundus  papyrus 

mooiitt,omnes  arbores  pennae,  omnefque  aquas  atramentum,longe 

'bityftfl  fufliceret,  ad  prarftandam  prodendamque  loci  iftius  majefta- 

icn,  mihi  fiquidem  lllum  adhuc  videre  videor,  orbibus  ftella- 

]m  rku   fcintillannbus  ,   ca?fane  ut  cera,  lenibus  veftimentis, 

<  matidis  inftar  ^Egyptise,nigricantibus,&  zona,de  cirimoChy- 

licoque  auro,  renes  accinftum  ,  adamannbus  velut  infula  fafcia- 

ira,characTeremque  hunc  inlignibus  incifum  geftantem.    M  a- 

:  g  u  s 


- 


230         ■    MAGICARUM    NOCTIUM 

GUS    MAGORUM    &     PHILOSOPHUS      PHILOSOPHi 
T  UM. 

Pone  plurimse  ftabant  baccha*,  aureis  cun£foe  lemnifcis  com- 
biatx,  Archimandritam  fpeciofo  fuo  choro  circumdantes,  du 
fimam  incentionem  ex  mufica  fupelledtile  ,  fidiumque  dehiis 
minuricntes,6cmir2e  agilitatis  tripudium  ac  artificium,  fcena 
ta  demuflata,exhibentes:  tranfilio  hic  odorum  fuffimenta, 
bus  infulatus  ille  Elyfiarcha  nardificabat,totamque,qua  ibat. 
cumfecus  viam  imbuebat $  afcendiffe  me  autem  ifthinc  in  i 
clavium  fuperius  commemini,  vidiffeque  periftromatis  Muq 
nis  contabulatos  parietes ,  &  rigefcentibus  auro  inftratis  » 
non  inibi  collucere, 

Laetitia,ludifque  vias,  plaufiique  fragere. 

Compendiari6,per  omnia  mihi  fcelix  apparebat,agravitate,fc 
ritate,  granditate  :  quotus  enim  tantarum  facetiarum  honoenh 
non  hiet  ?  quis  vero  tam  pompali  celebritati,  tam  thymofifc: 
reifque  tempe,  non  applaudat,  non  ambabus  inquam  palmisag' 
gratuletur? 

Conceffus  peramcenus  erat,  re  ftru&ilis  omnij 
Compita  cum  luftris  gilvo  fragrare  virore, 
Claudebatfluvios  radiumque  Dianius  ordo  , 
Et  juga  Carbuncli,  fparfiquc  pcr  arva  corufci  . 
Pene  fuo  ftabant  Adamantes  lumine  Phcebo. 

§.  16. 

Nteribi  obdormire  ego  altius  folito,  fecurusfemel  curis 
nibus,  tam  his,  quam  aliis :. 

Poft  aliquod  mea  fpettra  videns,  en  gtifcere  fato, 
Finitimoque  die  :  nam  jam  vindi&a  patrata, 
Jam  mdedonatus,jam  Sortes  Anis  Adeptus; 
Auratse  pecudis  potiuntur  tergore  Colchi, 


i 


SORTES   SIBYLLIN.E.  131 

Virginitas,  qure  rupta,  redit,  rediereque  regna: 
O  asquos  tandemne  Deos,  placidofque  Quirites ! 
Ah  feftum  fauflumque  diem!  cane,  talio  partaeft. 

•ifus  enim  ad  me  remeafle  Caducifer  concilii  quidem  illius  Ia~ 

tntiiTimi  vindicias  votivas  valde  optatas  crepans,  aft  nil  tamcn 

iibens  in  cera,  urbici  dc  more  pedarii ,  prseter  perbreve  epifto- 

]im  prxfidiarium  ,  literafve  caducas ;  propterea  prsecipue,  quod, 

.rajebat,  in  illo  Prarteritorum  theatridio,  rara  traditio  graphia- 

|a,infrequentefque  libelliones,  fed  &  parciffimas  folent  efTe  Ab- 

rntium  lllorum  adPraefentes  tabella^cum  parum  confultum  fo- 

^t,multa  de  hischartis  contexere,proptermagnamfrequentiam 

plegethontaearum  Poteftatum ,  per  quas  itus  reditufque  (fi  pra> 

;ntifcerent  ifta,  ut  funt  acutse  &  aftutas  pervagantes  omnes  in- 

iriores  partes  terrse  )  quoquo  modo  poflet  impediri  s  Maluit 

joinde  Lynceus  Trifmofynufque  Prsefes  omniaore  &  verbis  le- 

ItiHermogeni  didrari  tabulario  Mortali ,  ac  per  eum  amatori- 

UsyhYuCque  Jrtis :  Quapropter  ScytalamLaconicam ,  five  fche- 

i;icum  refcriptum  tantum,  idemque  fubitarium,&  quafi  tetra- 

illabicum,  fed  idipfum  aureis  notis  (j&zAurea  &  Arte)  atque  per- 

|aphice,ut  a  tantoProphetaexaratum,  quatuor  pun&is  cauflam 

itam  tangens,  Mercurius  mihi  commonftrare,  recerarc,  coram- 

depradegere  vifus  eft,  hoc  prope  tenorc. 


Gg  LIT- 


*ji  MAGICARUM  NOCTIUM 

LITERjE    LAUREATjE, 

five 
RAT^E      PRECES. 


HErmes  ex  jam  nunc  immortalis ,  mufm  \iagicceque  fedis  aufp 
'Propontifex  TrifmegiJiu*,Pbilomago  Mortali  exercitii  nominifqu 
propugnatori  ac  propagatori  potijjimo,  falutem  in  eo,  qui  efi  vera  Z§ 
falusfinufque  Jblus. 

Non  efi,  miPlautine  Philofophe,  cur  ie  ulterius,  in  hoc  ccepto,v 
rilus  curifve  f\c  magis  laceres,  maceres  s  refpefiavimus  omnino  ani 
pium  %elum>  illiufque  ivftinUu  votis  tefolvimus.  Nos  magionic*  hic  fi 
terno  agimus  inter  tempe,  hentque  agitamus,  te  manet  mterordinium 
diani  atque  \ierlini  ,  quod  duodcnarium  efl  ahs  conditivo  meo,  C5,  uM 
neris  ad  nos  ,  applaudam  tihi  proparte  hac  tua  tanta  coram.  Accefm 
enimfideliteryper  manum  Mercuni  Fecialis  noftri,de  illatis  injuriisyltm 
tuos  fupplices  sproinde  quidquid  hac  in  re  nobis  confeftum ,  refponfa  d 
voce  Diacloris  infiruSfiffimi,tu  modb  dtjfeminatf  invulga,refolvito  l 
omnia, 

Perge  tuam  facris  ftudiis  depafcerementem> 
Et  femper  modicus  fis,  humilifque  mane. 

Tranfilis  Aonidas  perftet  tibi  vita  procanti, 
Sic  lenimen  erit  dura  juventa  feni. 

Jnterimvide  Jis  ut  vivas  jugiter  viduum  virgineumque'. Datum  ex^vw 
•nio  Immortahum  Adeptorum  s  idihus  Majis ,  Orhe  ah  Adventu  Idfuh 
1666. 


SORTES  SIBYLLINiE.  233 

i  Enfi  ergo,e/r/W  forticulas  complica,  maximam  Mercu~ii  h% 
I  delitarem  atque  folertiam.  Qui  fuae  pingcndi  promptitudi- 
p;  oftentationem  quapiam  in  tabula  vult  facere  picl:or,quantum 
bcftudii,  quantum  vigilia?  vertit !  quanta  inquam  fedulitate  cu- 
p,ut  dextni  do&aque  manu  quam  abfolutiflime  delineet  con- 
otam  animo  ideam  !  Ad  eundcm  modum  Circumpes  meus , 
qalis  quidam  arte  Parrhafia  exadtus,  vehementer  uniceque  fa- 
t;;ebat,ut  exhiberetprcquamgraphice  naturae  totius  imaginem 
Diculis  injuriarum  adeopere  attaminatam. 
'Alterd,  praeftitutum  illum  pro  nunc  &  femper  Caduceatorem 
eatorum  hujus  concilii  Irreducum  Magorum  ,  certamque  ipft 
rimationem  conciliari,  ne  dubitarem,  qusecunque  etiam  pere- 
cnainfpiraret,five,utut  juberet,quidquidque  probaret  vel  re- 
jpbaret,  Archimandritam  cumSuffete  cseterorum  Infopitorum, 
tlendi  fic  eidem  exiftere  cauflam. 

Tertia, conclamatum  fuifle  diclris  noftris  Prseteritis  flve  Adep- 
£>diplomate  eos  fuo  fanxifle,  per  fas  perque  nefas  velle,  quam 
J:entiflime,  fub  infcriptionibus  fcilicet  vericanarum  Propheti- 
im,  vel  maxime  tamen  majeftate  refponfttantis  Sibyftx  Cuma- 
t  ,praeconizari  judicatorum  fuorum  auguftorum  nobilitates,quas 
cidem  a  me  (ineptulo  licet,  &  nullis  nec  artium,  nec  literarum 
aminiculis  fuffulto)  donari  decernerent  latinitate,  quse  quolibet 
I:  gvse  idiomate  fublatius  fpatiatur,  &  Solis  utraque  domoper- 
\gatur. 

Diverfaeque  decem  fortitae  fcita  Sibylla?, 

Abfolvent  vicibus  metrica  penfa  fua: 
Praecinet  hcec  Magioraclis,  bcec  tripode  fata 

Edet,  &  illa  lyra  fundet  adseque  melos. 

):quibushaut  conjeclruraliter  eft  concludere  ,  maximam  illos 
iii&is  fuis  voluifle  adhibitum  iri  credulitatem  :  haruspicinae 
<im  Sibyllinse  authentici  auguftiflimique  funt  argumenti&  mo- 

Gg  2  men- 


2^4.  MAGICARUM  NOCTIUM 

menti ,  de  illarum  diviniloquarum  ProphetitTarum  (  fica  (■ 
ftis  gcntium  patribus  nuncupatarum)  pondere  &  authoritate  s- 
murmuraturos  fiftam. 

Quod  modo  proponam,  eft  fancTrum:nam  magnaSaccrd 

Hos  mihi  divino  fuftulit  ore  fonos. 
Surgixe  ,  jam  vobis  folium  cantabo  Sibylke, 

Ut  mihi  longaeva  eft  vaticinata  Soror. 

Quoad  vero  jus  earundem  agendi  inter  homines  ,  ferunturjto 
creduntur  communiterfuifle  innupta? , 

Qiuecunvis  foliis  infcripfit  carmina  Virgo, 
Hsecignara  viri,  non  tafro  corpore,  panxit. 

Atqui ,  utut  fit ,  illud  certiflimum ,  nulla  oracula  Sibyllinis 
pollere  ,  quinimo  prsenuntiarum  Sibyllarum  libri  tanta  aliqult 
do  apud  Romanum  populum  fuere  fide  &;  aeftimatione  ,  ut  m 
mulidse  omnes  urbis  fuse  futuros  eventus  &  fata,  earum  codici 
contineri  crederent. 

Hinc  ad  avernales  fcopulos,  &  opaca  Sibyllae 
Antra  ,  rogaturce  tendebant  undique  gentes. 

Tanta  inquam  jam  oHm  apud  Romanos  fuifle  veneratione 
cuftodes  illorum  nobiliflimos  viros  civilibus  omnibus  undiljE 
muniis  exemptos  deputarint  :  Rem  nullam  ,  nefacraquideiii,: 
Romani  tam  diligenter,  quam  Sibyllina  oracula  cuftodiuntyp- ': 
inde  &  DuumviratusaTarquinio  traditur  inftitutus,  folis  irpi- 
ciendis  chartis  propheticis  delegatus  ,  adeo  ut  rhapfodarurmi* 
byllarum  aphonfmis  maximafides  debeatur.    Addequod  paim 
probentur  authoritate  plurimorum  Patr?im>  qui  de  Sibyllis  arce- 
bxis,  ut  veris  vatibusloquuntur,eafque  in  teftimonium  ver;.fi- 
dei  citant  s  &  Ecckfa  ,  qua:  in  officio  dcfunclorum  pro  marttfi* 
bus  iftasfaticanasProphetiflas  allegat  ■,  orans  , 


V 


lt« 


KCI 


SORTES  SIBYLLIN.E.  »37 

Dics  irae,dies  illa,  Solvet  faeculum  in  favilla, 
Tefte  David  cumSibylla. 
r,quod  reliquum  adhuc  pracccllit  omne,pra?dicant  non  pauci, 
jhue  notiflimae  fanttimonias  viri,quiaPaulus  Apoftolus  commo- 
jmTetfuos  ad  ledlionem  Sibyllinorum  voluminum,  in  recondi- 
pra  qusedam  facra:  fcripturac  loca  ,  quod  teftimonium  fi  indu- 
tatum  eflet,  nihil  fane  ulterius ,  pro  Sibyllarum  authoritate  ac 
te,defiderari  poflet  aut  deberet:  Apud  Romanos  tanta  religio- 
iinm  s  vis  fuit,  ut  quidam  Imperatores  etiam  fe  ipfos  Diis  immor- 
libusjcapite  velato,  verbis  certis,  pro  Republica  devoverent, 
jemadmodum  multa  talia  ex  Sibyllinis  vaticinationibus,  multa 
jharufpicum  refponfis  commemorare  habeo,  quibus  ea  confir- 
;entur,qua?  dubia  utique  nemini  debent  efle,  quin  Prophetifla- 
inis  im  eflata  plurimum  prapoflint. 

Diftum  porro,  neque  vacanrer,  prarcipue  vero,  fub  epigraphe 

ihylliv  Cumaiw  ,  voluifle  Prsteritos  illos  placitorum  fuorum  uti- 

oci^tates  venditari,  eo  quod  melopcea  Prophetis  hsec  ( prout  clan- 

jlum  interpretabatur  memoris  mea:  Evandrus,  quamvis  tamen 

ias  quoque  non  ignorarem,  idem  &  graves  Scriptores  minime 

imeminifiTe)  heri  &  nudiuftertius  femel  traditur  obtulifle  Tar- 

uinio  Superbo  (Teptimo  Sz  ultimo  Romanorum  Regi  a  mohbus 

,ne  a  cognominato)  faftos  novem,  totos  de  Arte  hac,  emendos  ve- 

)  trecentorum  pretioPhilippeorum,  qui  aurea  erant  numifma- 

=  lingentis  valoris:  Rege  autem  ob  cxceflivum  pretium  emptio- 

j,[:  em  recufante  ,  illa  fub  manu  coram  eo  tres  ex  illis  concrema- 

it,  pro  reliquis  quidem  fex  eandemadhuc  abs  Rege  pecuniam 

ruffl  opofcit,  fed  illo  morofius  emptionem  refpuente,&illam  velut 

u  eliram  irridente,  tres  pra:terea  alios  extemplo  combuflit, 

C  Aurea  fex  noftras  facrse  myfteria  fortis 
Alta  Sibyllinae  fata  crcmavit  cpis) 

'ropter  tres  tandem  refiduos  eandem  auri  quantitatem  a  Rege 
r  oftulansi  illc  deniqueadmiratusvalde,pariterq;  judicans,inillis 

G  g  3  codi- 


1,6  MAGICARUM  NOCTIUM 

codicibus  res  magni  momenti  ac  ponderis  dcbere  efle  confcr>. 
tas,totam,quam  llla  petierat,exaci:ionem,  moxei  conilgnarijf. 
fitjlibrofque  in  Capitolio  religioiiilime  aflervari,  &  de  rebus  <i- 
biis,aquindecimviris,velut  oracula  confuIi.Horum  jamlibronn 
combuftorum,  non  combuftorum,  argumentum  abAdeptis  ij 
Prseteritis  fuo  Volucripedi  Myftagogo  quoque  fuiffe  injunclm 
mihi  lege  fatyra  fuggerere,  jureque  exaugurario  dictare. 

Quarta&c  ultima,  condefcendiiTe  in  hoc  unifone  omnes,  ut  h 
cernamolens,  fub  facula  pervigiliorum,  hoc  Orthomagiopuii- 
lum  difpalefceret,  atque  de  multa  nocte  ab  Alipedis  ore  Dei  ei- 
cubretur,-  quo,  cum  bene  ruminor,  non  obfcure  fummum  fai- 
entia:  ftudium  indicarunt:  quemadmodumLacones,  ut  in  hii)- 
riarum  legimus  monumentis,  res  apud  ipfos  grandiores  ac  d:i- 
ciliores  no&u  tra&abant,  memores  utique  illius  prxclari  provr- 
bii ,  in  notle  conflium  j  NocTrurna  enim  quies  aptiilima  eft,  adi- 
piens  &  utile  coniilium  de  rebus  capiendum. 

§•  18. 

STatuit  Deus,  in  origine  mundi ,  flrmamentum  medias  in:r 
aquas,  ut  alias  ab  aliis  difpalaret,/^/,  inquiens ,  firmamentunin 
medio  aquarum:  Oratoraureus  vero  legit, fiat paries ,  intercedat 
rus,  qui  difparet  aquasy  ne  alice  aliis  communicent  $  Ex  his  aquis  e< 
dem  dicere  pofium  ,  quod  alm  fint  fymbolum  tumultuum  di 
aw  typus  quietum  nodtis,  fiat  ergo  interaquium,  &  fecernat  1] 
phas  a  lymphis,ne  negotia  utraque  confluant,quoniam  fieri  ?!\ 
poteft,  ut  reconditis  no&is  fruatur,qui  immodice  actuofus  ints 
diu  fuerit,nec  datur  inter  tumultus  diei,  ac  occupationes  luc 
arduoe  atque  fublimis  fapientia?  otium  invenire. 

Unde  &  Athenienfes,  quiflngulari  fapientias ,  difciplinanjj 
que  omnium  laude  floruerunt  ,  abalienato  Aquilarum  infigi 
quod  Valentiani  vexillis  militaribus  geftabant ,  No&uam  av* 
lucifugam  ufurparunt,  quam  etiam  fuis  numifmatibus  infculj 
runt,  ceu  fapientix  fymbolum  ,  propter  quod  quoque  Pallal 
ales  di&a  eft,  ScMinervas  fcientiarum  dicata  Dese,  ad  denoti 

din, 


SORTES    SIBYLLINjE.  237 

onfe  ^im,  conticinium  fcu  no&em  ftudiis  magis  accommodam  cfle, 
M  ijam  diemy  veluti  egregie  Regius  citharcedus ,  Daniel,  Ifaias, 
kjacharias,  M~editatu*  fum  notte  cum  corde  meo  s  Nox  illuminatio  mea 
bror  {  delitiis  mtu  $  Afpkiebam  in  vifione  noBis ,-  /mima  mta  defiderabit  tt  in 
ptis  \)He;  Vidi  per  noUem-i  &  ecce  vir  afcendens  fuper  equum  rufum,  &  lpfe 
plpbat  inter  myrthcta  ,  quce  erant  in  profundo  s  Dum  quis  enim  gravi- 
tc  perfonas  fuse,  &  authoritate  potens ,  verba  facit ,  mox  conti- 
Mi  ifcere  folent  omnes,  qui  adfunr,- 

Pax,  reticent  omnes,  intentique  ora  tenere, 
Inde  throno  paterHermes  ordibatur  ab  alto, 
Semiflem  facerent  cum  fera  crepufcula  nodtis* 
Mifta  remugitu  qui  poftquam  voce  manuque 
Murmura  fraenavit,  mox  fa£ta  filentia  lingvis> 
Arma  fupercilio  Rectoris  ut  a£ta  qui&runt, 
Profophus  en  iterum  turbare  filentiaverbis: 

ilentium  autem  hoc  nunquam  majus  eft  ,  quam  tempore  no» 
iasit  urno,quo  nimirum  confveverunt  mortales  curis  diurnis,&  ex- 
wm  xitationibus  fuis  temperare ,  proin  numere  Salomon  ,•  Dum  me- 
:k\ '  umfilentium  tenerent  omnza,  omnipotens  fermo  tuus  de  regalibus  fedibus 
isec ifotfjfi gnificaturus  in  hac  re  nobis,  quod  anima,  quae  fublimibus, 
tn :  cretifque  vacare  geftit,  otia  ac  feceflum  colere ,  &  a  ftrepitu  cu- 
Mtbrom^afFe&uumque  tumultibus  abhorrefcere  debear. 

Non  benc  trafrantur  Mufae  prope  perque  feneftras, 

Vix  in  fole  folent,atque  valere  foro; 
Nec  media  ridere  die,  vel  luce  favere, 

Sol,  lux,ac  homines  ad  joca  multa  trahunt. 
Sic  praeeunda  forum,fudum  fimul  atque  plateae, 

Majer  &  e  Mujis  tunc  quoque  mejfts  erif. 

;  To£tis  itaque  tempus,  quae  mater  confilii ,  omnifque  operis  ar- 
1  ui  altrix,his  myfteriis  pertra&andis,  convenientiflime  prasftitu- 
tmmeft. 

Inter 


lenit 
jsill 

:sl0Cf 


uaw 


*;8  MAGICARUM  NOCTIUM 

Inrer  agendum  talia,  adque  hxc  omnia  aliquanrum  expee* 
clus  fum,ira  ut  excubanti  aut  fomnianri,  quam  dormienri  ef  m 
fimilior,arqui  cum  Celeripes  coramaftans,  buccam  fuam  furrna 
cum  poreftare  mulcendique  fuavirare  aperuifler,  ingenri  gatio 
mihi  rorus  deleniri  vifus  fum  ,  prorinus  oculi  indicibilirer  cici 
clara  illa  luce  vulrus  Tranfelyfiani  mei,  Archangelum  runc  hjd 
diflimilanrer  repraefentantis,  &  flylo  ifto  aureo  ordinatiflimcii- 
giris  Proponrificis  noftriTrifmegifti  perararo  ,•  aures  melod^ 
affici)&  pendere  ab  Attica  facundia,  aque  conciliatricula  conm- 
nitate  verborum  blandiloquentuliMercurii  mei,grandicrepatis 
vocis  fux  fuaveolentia,veiut  divinus  quidam  Orpheus  ,  lin 
partim  hominum,parrim  Angelorum,id  eft,tum  mediocri, 
rotundo  illo  fandi  texto  rhetoricantis,  Evce  os  curatum !  co 
trinfeciis  aperiri ,  &  glifcere  gaudio  narratu  ranrae  vigilantiJ 
folicitudinis  de  fuis  tam  benignorum  Numinum ,  quod  vel  nnc 
tandem  adveniflet  vacationis  dies  ,  Patronis  nimirum  proriis, 
rem  adeo  cordate  in  fe  fufcipientibus ,«  Scprarrerea  Legaro  iifo1 
(m  cujus  lingva  maximus  labor  ,  fub  lingva  dulciflimum  rr.l, 
quid  fupra  lingvam?  inefFabilia,  quae  mihi  loqui  religio,  cuiiue^ 
nomen,  in  cujus  mane  populus  Ifraeliricus  dursepiftnnx  Pha:io- 
nicse  excuflir  jugum  ,  fymbolum  profeclo  rorius  noftra:  faluis, 
redemprionis  ac  liberratis,  a  Tarrarei  ferpenris  tyrannide )  |u> 
ta  animofitate  de  toto  fucceflii  lenocinante.  ^ 

QUemadmodum  ergo  ii ,  qui  diuturna  ac  difcriminofa  >cr 
Oceanum  tempeftate  jafrari,  &  flucTibus  flatibufque  uic 
llluc  agitati ,  quamprimum  ut  de  longinquo  tellurem  corpi- 
ciuntjinfanum  diffundenres  vultum,TerraTerraTerra  clamit, 
cujus  documenti  iconifmum  Maro  inTrojanis  dedit:  ubi  eim 
annos  aliquot  per  mare  medirerraneum  &  ALgxum  errafliit, 
multafque  interea  vitsealeas  adiiflent,  adverfitates  plurimaiJX- 
antlaflent,protinus  ut  Italia  fe  in  confpecTum  ftitit,  Italiamfa- 

hm 


SORTES    SIBYLLIN^.  239 

m  inclamare  cceperev,  fxpius  nomen  rei  exoptatiflimx  repe- 
;M:ntes;inhxrent  adhuc  verborum  poetx  veftigiola  ,  eorumque 
oatus : 

Hefperiam  Hefperiam  primus  ftentatur  Achates, 
nc|  Hcfperiam  reliqui  lastante  celeusmate  tundunt. 

ic  ad  eundem  modum  ego ,  ciim  longo  tempore  huc  illuc  in 
tabiguitatum  acerbitatiimque  Amphitritc  jaftatus,  &  defpera- 
cc1  onum  procellis  agiratus  forem,  eminus  quinimo  cominus  Bene- 
:ii\\ftam  illamfrugiferam  Terram  confpicatus  ac  contemplatus,  dere- 
!snte  edita  voce,  prx  magno  gaudiorum  impetu  ,  fucclamare, 
uanta  quanta,  delinite  Deus,  beatitudo  mea !  papae  tatae  babx , 
\ix  mea  prolubia,  ecqua  fcelicitas ! 

Triftia  quam  faufro  falierunt  pe&ora  fato ! 

Nil  mihi  nunc  memet  lartius  atque  prius: 
Non  ita  gavifus  Trojo  eft  Agamemno  triumpho* 

Laomedontei  cum  periere  peni^* 
Nec  fic^lolides  exafro  errore  revixit, 
pjj  Litore  Dulichii  cum  propiore  ftetit,- 

jv,       Sed  nec  ita  Ele&ra  incolumem  cum  vidit  Oreftem, 

Mceruerat  cujus  funera  falfa  diu. 
Nec  pariter  falvum  confpexit  Thcfea  Gnofis, 

Daedalea  evafit  quum  duce  flexa  glomo, 
Quanta  meo  Nomius  ftillavit  jubila  cordi, 

Immortalis  ero,  fimodo  pergat  ita. 

w  Poftquam  igitur,fincipite  extra  tranfennam,  binies  quxsif- 
-:!m  ,  cuftos  quid  de  no&e  ?  crotaliger  quota  tendit  ?  reci- 
-  rocavi  feflibulum  ,  &  continuo  tacita  tota  Pteropodos  ab  o- 
i&  Dei  legens,  in  Latinum  (nam  di&abat  ea  mea  materna 
~  'ngva ,  quanquam  non  tam  napina,  &  rotunde  ruftica  ,  quam 
:-  unceft^)  verti  s  eo  mehercule  lubentius,  quod  falfitatem  vel 
aftnditus  elirainatam  ,   Auream,  autem  veritatem  furrogatam, 

Hh  non 


\ 

icri, 
!co 
U 
rd 
pn 
jato 

JfflCl 

ra 


Ho  MAGICARUM  NOCTIUM  H 

non  minus  religiose  optarem,quam  facer  Princeps  nofter  ipj$, 
quando  mortis  tributanus,  tanto  quoque  vadimonio  &c  candc] 
ut  (quae  vcntura  funt)  non  fic  mea  fint,  quam  majeftativi 
confiliatorii  tot  Adeptorum  Philofophorum  ,  totque  Myftar 
pro  jam  non  morientium  Sortes  &  njponfa, 

Talibus  augufto  fa&is  mihi  murmure  difris, 
Per  chartas  reliquum  dextra  loquetur  opus. 

§    20. 

DEnarratis  quidem  itaLaconice  magnafide  eorum(Tupere« 
conditorio  illo  divitiarum  delitiariimque  Lapide  Sapicnt 
fententiis,figna,  infit  Hermogenes,  haec  ,  ac  trepida  ,  quate 
mox  mox  mortalibus  mulgentur.     Ab  honore  facrofandbe  T 
dis,meorumque  id  tibi  prazftantium  Myftarum,  pro  fubleva 
nc  viduorum  &  folamine  piorum,  nihil  de  divina  diffidens  o 
ipfius  flquidem  meoque  munite  fubfidio,  aufpicare  augurare 
lam  vcndibilcm,  non  intonfam,  nec  adagiorum  ambiguitate  A 
trovcrfam,quam  precari6,proque  piaculo  li  tibi  fubdelegarij 
fere,  penes  quos  (  quando  erant  in  vivis)  jus  ftabat  ,  ex  ann 
Dei,  pandendi  exortem  hanc  Artem,cui  volebant. 

Quapropter  utOrthomagiae  &  ftemmati  illorum,  qui  tand 
tibi  datum  contulerunt,^^^/^,  apud  eos  seternum  velificeitr, 
quos  tergeminus  cceli  terrarque  Archite&us,  ultimus  ille  Prco- 
philomagus,  ad  abfcondita  lituraturse  hujus  vocarit,  vel  pods 
prazelcgerit,  fimplici  traditionis  ferie,&quemadmodum  tibifg- 
geram,  fententiose,  non  feptuose  ,  citra  ullam  ftudiofam  occua- 
tionem,  negotium  totum  plano  preffoque  ordinis  tenore  perfte: 
fatis  enim  fcitur,  neminem  hxc  fibi  pofTe  ufurparcprazterqum 
eum,cui  [ehova  conferre  decreverit,qui  folus,  tum  tenebras  0- 
rum  myfteriorum  illucidat,tum  clariratem  infufcat,ut  neque 
liquidiflima  &  evidentiflima  quis  capiat,  nifi  illo  illuminatus,! 
que  nubiliftima  quxque  detegat,fi  ab  ipfo  illuflrata  non  fuerit* 
adjuro  porro  te,quatenus  hsec  volubjlitcrprocul  mora  expedis. 

Atc.i- 


l 


SORTES    SIBYLLINiE.  241 

quifrer6,auditoego  fermone,  demirabilium  illaprodigiorum- 
c  Altiflimi  epithome  Magolitho,  ha*rebam,  horrefcebam  & 
arfcebam  mente,  ob  confilii  parcitatem  &  ele&ionis  perplexita- 
tm,  nullus  mihi  fane  pra*  metu  cruor  ,  nullus  inquam  in  vultu 
dorconftitit,  cum  Nztmen  illius  auribus  infonat  s  cujus  namque 
r»n  totis  artubus  fangvis  ex  formidine  coeat ,  aut  arrigantur 
Irrore  capilli ,  quotiens  ejusecphrafis  animum  fubit?  manhu  ! 
c.m  muflabam,  unde  hxcce  finifteritas  ? 


c  ^ 


Lazva  mamilhpavet,  precor  hxc  fortuna  fecundes 
Omina,  quin  rurfum  keva  mamilhfavet. 

\brandoque  tandem  vifus  tergiverfari,  ac  neutiquamnon  nolle, 
cquid  enim  ego,  aiebam,  aliquid  adverfus  totum  uti  vulgus  tra- 
bm  (cujus  a  tot  jam  induclibus  &  experimentis  in  contrarium 
cinio)  &  vel  maxime  contra  Pulpitarios  illos  ingeniofiflimos, 
ci  interminum  illam  tenent,non  modb  penitus,  porro  quoque 
prdicus,  cum,  qui  inter  eos  praefunt,  oppofitse  fententiae  bene- 
ilentiflimi  &:  addifrifllmi  fint,quique  publiciter  profiteri  ipfam 
f:nquam  dubitarunt,  Exi  a  me,  inquiebam,  quia  indignus  afinus 
ln,an  clitellas  hovi  vis  imponeref 

"Balhus  ago,  hlennus,  Bacotus,  vivo  haburrus, 

Quid  fic  ingenium  gluhis  ubique  meum? 
Scribere  quid  miferum  tam  tortile  pofcis  ad  cequor, 

Nilcujus  tantae  propria  velarati? 
Min'  acies  fidis,  mene,o  lepidijfimeSoce, 

OEdipodionio  cernere  Marte  jubes  l 
Quaere  pcregrinum,  nobis  homo  nemo  favebit, 

Aptius  has  aliis  vende  referque  nuces. 
Dum  te  cemeham,  benefvada  voce  flupeham, 

Credebamque  honis  ota  bczrQfonis  s 
Jam  fedenim  fcivi,  poftquam  tuajura  fahivi, 

Qui  aurea  mala  ferunt,  hi  mala  multa  ferunt. 

Hh  2  Hem 


242  MAGICARUM   NOCTIUM 

Hcm  mendiciiTimum  ,  meticulofulum  /  fcalpis  eriam  ,  fcifca  rr 
nec  fubito  probas?comiter  Viocurius  corripere  vifus,leviiifquejcj 
m  me  animadvertere  ,  quid  operire,quid  tragcedias  agis  ,  feif. 
que  nugando  moras?  nonne  vides  ,  quo  hic  judicio  opus,  &1 
dulitatem  rcs  iftadepoftulet ,  utque  tam  attentum  ,  quam  cp( 
cumfpefrum  eflc  oporteat  ?  jamne  tempus  textivilitia  frangu- 
di,cum  negoriofumpiftrinum,  quod  tua  tuorumquc  tibi  fimilrn 
falus  exquirit  3  exudandum  ?  ciim   inquam  ingentes   iique  \..i 
vo(i,ac  nimie  fcrupulofi  diflicultatum  montes  fefe  nobisobfiftut? 
Vah  vccordule  ,ut  pedepreflim  in  fapientiarum ftadio  progreder:,  « 
quantoquanto  vero  impetu  per  lirarum  lata  ruis!  ut  iniis  prog;f- 
fus  maynos  tempore  nonmagno  facis,ut  longa  hic  fpatia  intra  d> 
culas  breves  emetiristnulla.hic  offendicula,  nihil  quod  morulj 
qualcmcunque  adferat ,  reperis.     Hac  noftra  focia  arguratio 
ferrd  ,  11  rem  recognofcam  ,  rifum  mihi  movit  \lercurms  s 

Ter  mea  trajeci  tremulo  prascordia  rifu  , 

Et  madefeci  ter  lymphante  labclla  cachinno  s 

Sed  ille,  poft  efYufifllma  fibih,  graviterfane  turgere  ,  labrumete 
mordere  ,  femperpulmo  ,  ajens,  abundat-in  ore  ftulcorum  , 
queinfrumicorum  ,  ubi  gaudia^ 

Diffluit  en  vifu  nunquamnon  morio  rifu, 
Contundit  multusfua.  rifibus  iMzftultus , 
Sicc^ni  fiquidem  nafus  Sardonius  oris 
Omnibus  a^reftis  feu  treflls  habebitur  horis : 

Ad  hancobjurgationem  protinus  totus  fere  immutui,  haut  enn 
antea  vocem  illius  audiveram  fimilem,ad  quam  tamen  ego  qi- 
fi  adultuf,  multaque  intelligentia  excultior  fa&us  fum  >  fedverol- 
le  taxim  Proteiefcere  ,  &  in  alteram  mihi  fub  oculis  fpeclatusft 
transfumare  figuram,  eand^mque  fpeclrabilem  multiim,  ac  veit 
veftiflu3m,jamque  non  /irgiphontem^t  ipCummetT  ropontem  ve»- 
batj  aftrinxit  autem  me  timor  non  exiguus,ne  temeritatis  mx 

pcens 


'ecc 


SORTES    SIBYLLIN^.  243 

p-nasdarem,  qui  urpote,  in  tanta  myfteriorum  abyflb,  aliquid 
• ;  etrahere  cogitaflem  unquam  j 

('  Imul  tamen  atque  hxc  fic  infarcirem,  cum  eccum  !  intermo- 
Irior  ,  &  excontinenti  ab  hinc  tanquam  diluculo  praeparatus 
egreftus  ejus,nequeoque  deinde  digitis  nec  ductre  nec  dicere} 
.  meris  manufque  a  fubitanea  illa  metempfychofi  torpebant. 
Ignoro  quid  agam,facro  fexdque  ftatutus, 

His  utinam  nunquam  dextera  duBa  foret^ 
Nunc  fi  diftulero  mandata  diplomare  fan&a, 

Mercurius  nodhi  faevior  hoftis  erit. 
O  fortem  femper  patruam,  vah  Numina  dura  l 

Cor  Labyrinthaso  nare  timore  moril 
A  h  large  lacrymiftis  fors  fcelerata  Chymftis ! 
Vah  deflende  Lapis,  tu  mea  fata  rapis ! 
Vcntcr  emit  vittus  mendicos,  corpus  amic7usy 

i^Erernofque  vetus  nunciat  aura  metus, 
Hinc  carbone  notes  quas  dat  Chymiatria  dotes, 
Sicco  pane  vaqud  vidrito  femper  aqua  , 
Finio,&  altum  inclamo: 
Nobilis  ha?c  res  procedit  male, 
Ideo  pofthac  Alchymia  vale. 
Audite  juvenes,  omnibus  dictum  volo, 
Abire  poftChymiarn,  in  juventae  flofculo, 
Nolite,  fructus  capite,  dum  dies  finunt, 
Juventa  brevis,  Ars  tarda,tcmpus  prxterit. 
vero  y£thalides  acrius  econrrario  inftare  ,  fubdere ,  di- 
,   manui  calamum  per  vim  etiam  intrudere  ,   &  praeap- 
vifuseft,  demum  illam  in,  perque  papyrum  rapere ,  tanto 
w  idem  impulfu ,  ur  non  fic  hacc  ego  exarare  ,  quam  ipfe  ap- 
•  reret ,   fuerirque  fylva  tota  Tutelaris  fane  Spiritus  ,    fcd 

Hh  3  dex- 


244  MAGICARUM    NOCTIUM 

dcxtcllac  camcn  Morralis ,  per  quem  fua  voluntas  non  ftetifft; 
nam  vero,  inquicbac,  tranfversa  me  infpe&ans  ,  ^dodica  fidei  qiM 
hczft&Jh?  define  fortcmac  lucTras  tuas  mifcrrimas  fic  ingemifcc, 
meliori  initiare  fortuna:,  &  me  tui  cognofce  tutorem : 

Scmpcr  eris  mecum,memorique  fovebere  corde, 
Nofter  inumbrabit  te  Laris  arte  finus. 

§.  22. 

AD  ha?c  ego  parum  refpirans,  inje&o  fiillpede  atramentar, 
nefcio  quas  Diras  intra  dentes  commurmurare,  ac  tandca 
item  libere  erfari-,  nefcis,oh  bone  nefcis,  ubi  mihi  obcallcat  calce, 
Eremiticam  &  cochleas  vitam  tolero, 

Tu  modicum  fentis,  qua  parte  famelicus  horret, 

Incita  me  pmzgit,  cot  tenec  indc  pavor. 
Tu  femper  manibus  varicas  in  podice  retro, 

Mc  folvit  valido  nulla  labore  dies, 
Mi  lux,  nox  eadem,lux  noclem,  noxque  viciflim 

Accclerac  lucem,  fpem  neque  cerno  morae. 

Nihilomnino  ille  iterum  )ugu\um  premere,  &  per  pz\pz  fremere 
piitque  demulcere,,-   . 

Et  dur&s  curas  blandis  his  demere  di£tis: 
Semper  honore  meo,femper  cucabere  chyrfo, 
Quid  cunfrare^morare,  quid  hasres  dedice  neucro  ? 
Si  qua:  follicicudo,  mea  eft,  meus  eftque  libellus , 
Tu  modo  fufceptis  animofiiis  utexcfejlis, 
Efl  cua  vena  pufilla,  mea  eft  pregrandis  habena. 
Ego  tibi  tradam  inftillaboque  omnia,^  charader,pileufque  tu 
cgo  vindex,  fcutumque  tuum,  Ego,  inquit,  a?tte  teibo,  tfglorioftll 
rce  commemorabo;  aperiam  januascarceris,&:  arcana  fecrecorum  i 
velabo  cibi,  vincam  8c  exfpcftationem  Cuam  ,  cor  ne  fic  vor$, 
nonne  ha:c  enim  pofita  fint  apud  me  ,   &:  fignatain  thefaii 
meis  ? 

Hl 


SORTES    SIBYLLIN.E.  24f 

•v        Hxc  ait,&  tali  placidat  mulcedine  mentem, 
;-l;       llle  ego,quid  tardas,genuit  quem  lucidaMaja, 
111;  ,     Quid  gemis  ingcntesnobis  habiture  lacertos? 
jn  nefcis  omnia  efle  in  manu  Dei  >  &  in  tanto  fortis  cardine 
ciemque  femper  publicce  magis  rei,quam  privata:  ftudere  opor- 
tre,unum  illud  tibi,  prarque  omnibus  unum  nunc  pra:dico,lon- 
I  Seniores  tuos  rerum  peritia  pollentes  antecelles,&  fuper  ma- 
rfros  tuos  efflorebis, 

Te  nihil  obducet,quin  cras,  quod  quaeris,  habebis , 
Harc  modo  componas,  tum  eris  omni  tempore  laituSi 
Uda  teporabit  donec  ver  rloribus  aura, 
Diimque  comam  fylvis  hyemes  Aquilone  refolvent, 
Sive  comam  fylvis  redhibebit  roribus  asftas, 
Autumnoque  relentefcent  vergente  racemij 
Invida  ,  eeu  fecit,  te  nulla  tenebit  egeftas. 
Multa  prius  falfo  generafcet  in  sequore  fruges, 
Carrulus  aut  dulci  recrepabitNereus  unda, 
Ante  Lycaonise  iidus  glomerabitur  Arcti, 
Et  folita  nautas  facie  moderare  relinquet, 
Quam  tua  defiftet  populo  fortuna  citari. 

Sibamus,  incinebat,ac  fi  rem  totam,  ipfius  impulfu,  volens  no- 
luschartis  commifij  ubi  verofignandolampadem  curfu  tradc- 
riij&  fummummet  montis  fupercilium  confcenderem,  in  pro- 
f  ldiflimam  fublimium  myfteriorum  catalepfim  raptus  ,  fapien- 
t  mhes  tota  fimul ,  cum  quietum  filentium  impleret  cuncla,  & 
V:mpefta  7iox  medium  in  fuo  meatu  teneret.  iter  ,  uti  imber  in 
vlus  dcfcendit,  magnufque  fulphurum fulgor  ac  tonitruum  fra- 
g*  furrexit ,  continuoque  coorra  cft  e  Pimpla  hyems  maxima 
cn  procellis,  nimbis,  &  turbine  infedato  > 

Ter  ftrcpitum  ftagnis  audivi  vi&or  averni, 

lertonantemque  voccm, qua  verba  illa  ingeminabantur,0  ar* 


14,6  MAGICARUM  NOCTIUM 

SHtudo%6ampUtudO)Qahititda  divitiarum  fapientiae  &  fciehtiseh 
ut  infcrutabilia,  ut  infecabilia  funt  judicia  ejus  !  quam  inexlj, 
citae,  qium  inenodabiles  vise  ejus  !  proh  profunda  Magicojm 
myfteriorura  abyflus !  hem  fecreta  imperpenetrabilia  ! 

Omnibus  en  gelidus  membris  irrepere  langvor, 

Spirabatque  corcum  omni  inteftinorum  confinio,  fodes,  eliua 
pluria(fubtexe  me  meminijfifedet,intime  mi  Mercuriole, 

Priftine  Meccenas  noftri  facer  Angele  captus, 

Prx  penito  naflae  tramitefola  falus., 
Unica  tam  triftis  fors  ob  penetralia  cordis, 

Lamentifque  tneis  Scaeva  miferte  Deus! 
Spiritus  a  cujus  deprefius  hic  ore  revixit, 

Utputkpbilofopbum pulvere  plumba  folent. 

Nam  jucunda?  faucibus  meis  homilia*  tuae,  ante  mel  ori  me 

O  rofa,  delitiumque  meum,mea  vita,yoluptas, 

Eugepse,  quam  pulcherrima  eft  tua  femperlenitas,  ut  odori^b 
virgmitas, ut  vivida  vernilitas  !  dchinc  ab  interrogationibus 
poflum  abftinere  ,  trafhis  blandidicentiffima  tenedine  tu 
refponfionum,illec*his  inquam  vocabulorum  tuorum  inenarr 
iuxurie,fi  tu  tantopere  fcientia? circularis  ore  inocciduo  pr 
deris,  ut  ex  unifono  Philofophorum  coneentu  fis  primipoteiii 
le  Faber,  quem  facrificant  fapientcsy  qui  incidit?  ut  apud  mc«f 
perum  &  inhonorum  pumilum  tanta  praeftetur  gratiae  nimidpj 

Pauper,  OcdUy  vago,fi  vulnera  fpe&et  Alexis? 

Ecce  vero  Inftitor  eloquentiae,  quoniam,  refpondet,  fuffitus 
fetis  fuper  mc,  utique  un&us,  Hermelque  ad  evangelizan 
pauperibus  miftus  fum , 

Sedit  amare  tuam,quamvis  {\t  fordida^tWtm. 


SORTES    SIBYLLIN^.  24; 

It  fimul  cum  hoc  di&o  ,  dimidio  fe  ex  loco  momentat,  fub- 
mc  terras  penetrac,quo  maximopere  externatus  inftupui :  nam 
enfim  refurgens,  ceu  ex  veterno  expergitus  mihi  videbar,  com- 
>licatifque  manibus  ab  oblivia  ecftafi  refecrare  s  O  prasrogati- 
am  regiam !  privilegium  autem  irremunerabiie,  neminique  con- 
cfTum !  benedi&um  fit  nomen  ejus  aeternum,  qui  mihi  indign* 
nifereque  pcenitendo,  tanta  donorum  Gargara  impertiri  non 
;ravatus  eft ,  &  faciem  fuam  a  me  fontiffimo  latrone  non  aver- 
it,  laudetur,  decantetur  &  fuperexaltetur,  Pater,  Paftor,  Paracle- 
ufque  Amen. 

ET  ecce,mirum  fane,quomodofic  intemperiis  Genii  tenear, 
ubi  yixextremo,quod  dicunt,flexu  cervicem  ad  paufandum 
icquexem,  denuoMyftagogus  Medicurius  aderat,  cedo  infuper 
leripes(Tubjunxifle  mihitandem  videbar)  nifi  forte  moleftus 
um  quserendo,  noviflime  ut  tecum  loquar,  cum  tu  igitur  ab^/- 
ia  illa  Thrygw,  Deumque  \latre  veneris  ,  quos  tecum  thefauros , 
[uaeve  adfers  vellera,  quibus  inopiam  noftram  locupletes  f  &  mi- 
u  refpondifle  illum  fubinciditi^tperzam  in  oraculls  os  meum,  erutfa- 
0  abfcondita  a  ccnjlitutioneTerra-,  capfis  pragmatica  haec  folia  imme- 
liate  tibi  defcribenda  &  transfundenda. 
Ego  ergo  coramipfo  ingeniculans,quantapotui  cum  reveren- 
j  ,  .ia  &  veneratione  ,  ifta  in  finu  meo  nupfi  glifcens,  cumque  me 
»ararem ,  ut  illi,  in  memoris  mentis  teflellam  ,  manum  darem  > 
ondum  inqmt)  ?tondum  diluculat,quin  ego  tecum  perfum3aprinci- 
•io  ad  ufque  finem ;  Yzhprox  fubfidiaria,  6  nox  nimis  fingularia, 
tem  dextra  ,  enodifque  ftatus  noftri  inopinabilis  Nemefis/  Sic 
r  rgo  nunc  altiflimi  Thilofoph?  magifterii,  Thilofophos  hic  Prseteri- 
'  os  intelligite,  Expergifcimini  &  erudimini ,  qui  pretiofiflimum 
nOrbe  fcrutamini  ab  iis  ipfis,qui  olimitidem  illud  perfcrutati 
c  exoperati> 

I  i  Tanto- 


IL.U 


248         MAGICAR.    NCCT.  SORT.  SIBYL. 

Taniolibi  procul  hincprocul  hinc  itote panurgi , 
Aurea  victrices  plaudunc  ad  flumina  Nymphae, 
Portubus  obliquatl  iphus,ftat  palma  pbalangis, 
Turca  fuccenfiique  vcgent  altaria  thymbis: 
Dii  quibus  iinperium,  LapidiYque  etl  arca  Sophomm, 
Et  chaos,  atque  Lares,  Pimpleidcs,  opacaque  tempe, 
Skmihifas  ablata  loqui,  fitNumine  veftro 
Pandere  Frugifera  myfteria  condita  Terra. 

Hisc  ergo,tundcbat^Ethalides,  de  omnis  illo  admirabilitatis  re 
teptaculo,  &  immortalitatis  umbraculo  Lapide  Sapientum,  Adepto 
illos  Abfentes,  incubantes  Elyfium ,  edidifle,  &  quae  fequuntur 
dixifTe; 

Continuoque  fuas  pergentes  vannere  Sortes, 
Hebdomadas  totas  exordine  quinquaginta, 
Fonte  fuperriguo,  Tyrrhenum  propter  Olympum 
Hxrentes,numereque  illichxc  Symbola  ccepti, 
TaHa  concordi  condentes  carmina  fano, 
Carmina,  qii2e  fraudis  poft  nulla  coarguet  aetas. 


Cavea 


SlBYHARUM7 

'R-e.TThforXs  in.  vilhl  icTTumftratr   cLna  SiPylla. 


2fO 

Cavea:  Sibyllarum, 


t.    Vulgb  virginum  faticanarum;  late  tamen  omnis  fcemina  vel  puella ,  cujus  p 
frus  Numen  recipit,  qua»que  vaticinaturacprophctat ,  appellatur  Sibylla  ,  hoc  ef 
confilium  Dci:  ^Eoles  cnirr  S'»r  Deosdicunt,  E«?>j  autem  apud  ecs  mens  ,   five  con)  > 
lium  vocatur  ;  igitur  Stbyll.ts  quali  Siobulas ,  hoc  eft ,  Dci  lententiasfonantes  ,  dic 
poflumus,  quibus  nimirum  Veteres,  a  confiliis  Deorum.  cnunciandis,  hoc  nomen  ii 
pofuerunt. ' 

2.  Hic  eft  ,  medium  ,  praxis,  via  &c  dift:  a  fcandendo  ,  qubd  hac  ad  altiffir 
fapientia;  fcandamu*. 

3.  Hic  eft  ,  commorari ,  manere  &c  alias  morari,  prima  longa  ,  fignificat  ex 
tymograecoincptire,  utinilio,  dum  dicitur  ;  Defiit  Claudius  interhomines  mora\ 
quodinterpretarinondebet,  quafi  fenfus  effet ;  Claudius  defiit  agere&  vivere  int 
homines,  fed  qubd  pcr  mortem  infanire  6c  dementare  defierit  ,  qui  vlvus  defipu 
rat. 

4.  Vtdgo  aitum ,  tanquam  fnpra  limum  &c. 

5.  Communius  eas ,  quafi  Yi#  te  dedas  &c. 

6.  Animalcula  funt  nota;  figmficationis.  Formicx  fatigari  nefcia»,  ruricolne,  Ch 
niparentis  Tcrrse  agiles  alumns  &c  dict:  fic  a  ferendis micis  ,  ideft,  gntnis,  pro  q\ 
bus  mic<e  tranflative  ponuntur  ,  ut^&  pro  panis  omniumque  rerum  fruftulis  :  nsnl 
proprieloquendo ,  micaTiint  pulviiculiilli ,  quiin  arena  tanquam  aurum  argentum-    ] 
icintillant,  undeverbum  mico,  as,  quodeft,  fubinde  &per  intervalla  rutilo  ,  utdi 

■pulvifculi. 

7.  -Hic  pro  celebris ,  eximia ,  excellens  &c  alias  eft  nobHis,  fecundum  etymologiai* 
i^erbafe.faetumcontraclumtjiie.a  riofcibiiisy  eodemmodo  utfacilis ,  agilis,  fimilicrtj  1 

pkuima. 

8.  Velcornucopij;  iciemcft,  ( quernadmodum&fuprainCircoMngico)  quod 
viahhhecornu,  hac  luculenta&indulgentiffima  prazditum  facultate ,  ut ,  quidquid'o[ 
tamus ,  id  nobis  ex  eo  largiter  fuppullulafcat  r  duoautem  hujufmodi  fuiffc  Comua  alic) 
tradunt.,  ecjuorum.-?//tvoambrofi<i ,  alteyqmCtar  ,  cibuspotufque  Deorum  fluxiflq 

im  rfoc ifjhil habet  curri  Rpftja  philofophia,&  Aurea  vcritate affinitatis,nec conforn 
iatiSiT^wsor,  D&£i<!ius,unM,;ie  Tellus,  qux  omma profert  una  per«;«/w. 


Siby^ 


: 


Sibylkrum  Fafti, 

I  SIVE 

uicubra ,  &c  pervigilia  Decem: 

Super 
Inliterata  ac  inedita 

ARTE    TRISMEGISTA, 

Ad  ipfam 

Rare,  clariquc  perftringendam . 


,i 

ologi 
oiiliii 

;;,e; 


:onfa 


Quod  fatui  contumeliant, 
Sapientes     congremiant. 


l*i  CHY- 


Ifl 


CHYMICiE    VANNI 


Vellcris  aurati  chariflime  frater  adefdum : 

Hxc  bulla1  eftjXtei-numnon  abolenda,  Sophorum. 


<s>. 


*  tfe 


dat 


Res  / 


ih 


v% 


il 


's 


^ 


/e<?, 


Laconifi 


M 


i4 


M 


Rel 


iconi 

tricu 

I  N 

5&fy: 


nus 


A 


>nor 


G 


V* 

O 


£ 
^ 


lcsntate  ; 

SIVE 

Recipefme  Decipe. 

De  vera  &orthophyfica  Lapidis  Sapientum  materia,  vi- 

delicet  illa,  quaeartifici  proxime  eft  defumenda  adma- 

num,  quseque  a  Sendiyogio,  competenter  &  graphice7, 

atqui  perfubtilicer,  bapcizacur s  materia  fecunda,quam 

Immorcales  Adepti,plani(Iimo  proprioquefuohicno- 

mine,  cumuniverfiscircumftanciis  expreflfam  [frcat 

nempe  cives ,  coloni ,  omnefquc  mundi  incolas  5c 

gences  ipfam  vocanc)  (ic  exprofefso  9,  dignis  Je- 

dtifque  ingeniis,  evulgandam  clamarunc. io 


Isdattr  rerum 


*» 


srjz 


JJpy     :  jnjspi^ 


•  gtv 


G  R  A  N  U  M     ERUTUM,  273 


Hoc  loco  eft  idem,  quodfigillurH,fignum,fire  obfignatum  diploma. 
|i.  e.  Vires,  vel  facultates  magnetis,  ku  recTius  magnetifmum :  alias  eft  Numen 
>*nutus  &nicTus  Dei. 

Latine  brevilcquentia,  aut  fermo  brevis,  fed  paucis  multuminfecontinens,  dicf. 
\acomim  mos,  id  eft,  comprehenfio  multorum  in  verbis  paucis.     Nomen  eft  de- 
(laLacedsemoniorum  moribus,  quibus  prolixa  lcquacitatenihilodiofius. 
ic  adjccbvum  eft  pro  eo,  quodeft  metri,  id  eft,  pertinetad  menfuram,  carmen , 
ahas  fumitur  quo^ue  metricm  aliquando  fubftantive,  ut  fit  idem,  quod 

Devotione  &  fancHrate  vitas,  figillo  animi  &c.  quia  7{e/igio  ufurpatur  trcpice 
iacura,  fcrupuloconfcientias&c.dicl;.  a  reiiquendo,  feu  potms  religando,  qubd  m- 
nosDeo  religet. 

e.  Candiditate  animi,  puritate,  integritate  &c.  quia  fnccntas  etymologice  idem 
>d  fmp/icittt-f,  hoc  eft,  candor  cordis,/cf//  cera :  quemadmodum  ergo  fmp/ex  fo- 
•  plica->ha  ftncerum  dicitur,  quodelt/we  cera^  traclafimilitudine  a  melle,  quod* 
lamfitfine  fuco,  firoplex  fcilicet,  purum  &  impermixtum,  efle  debet  fne  cera ; 
lTumus  adhuc  ahomodo,  nequelorfan  inargutc  ,  interpretari  fyncerum,  ut  fit 
mul  cum  cera :  nam  quando  al veariorum  communem  fruclum  fine  dolo  cum  fo- 
umus  dividere,  partiri  folemus  mel  fmui  cum  cera,  qucd  fi  autem  mel  tantum  in 
.i  proferamus,&  ceram  retinemus,confocios  fraudamus,nec  agimus  illifcum  inte- 
fyncere,ic\  eft,fmui  cum  cera  ;  atque  hinc  etiam  bona  erit  orthographia  ,  five 
jr  fmccrus  i  latino,  five  fyncerus  y  graeco. 

Vel  graphic*s,  latine  eleganter,  venufte,  accurate,ad  ungvem  &c. 
Prirob  intitulatur,  fumpta  fimilitudinea  miniftris Ecclefiae,  qui  baptizantesVev- 
mulnomina  folent  imponere. 
e.  Serib,  confultb,  meditatb&c  quafi  ex  profeffwne. 

Hic  pro  affirmarunt,  approbarunt  &c  diclum  autem  videtur  mihi  clamo  anti- 
:»s,quafi  amo,  ideft,  ciam  ago,  qubd  amantes  perclam  agant  ,  &  minime  cla- 


Monu» 


2f4 


CHYUICJE  VANNI 


Qu&n 


3/72 


y 


d\c*nt 

Monumenta 

--  -  • 

Aufpic^  Deiphobes*. 


/?, 


% 


o 

■X) 


o 


.  Mater  rerum  materia  eft  Benedifta  Sophorum, 
Sed  procul  inverfum  remove  de  carmine  murem , 
Sum  atra>  igitur^  mater  %  fum  ficut  fpongia  prsegnans  % 
Ad  vivum  almus  ager-,  Venofa  ,  porofa  propago. 
Fons  per  fe  riguus,  Phcenix8,&  Adamica^  virgo9: 
Venter  venti,  naturas  locus,  Omniparenfque.,- 
Et  confervatrix,  &  rebus  in  Orbe  novatrix, 
Nullibi I0  qux  non10  fementat,  "  petulatur11,  olefcit,'3 
Spermaticat'-,pra!gnatu,  fcetat'6,  fobolefcit17,  alefcit1*, 
£t19  tamenI9eugio  ,9nullommodo 10  naufragat11  unquam. 


% 


Nunc  venio 


& 


^JV 


7,^3v 


%o 


I  "Hicmetaplioricc  provcra;  dictautem  />roJw,tanquam  probibt*,  quodfe  a 
linquendo  /wJMwt.  2.  tttc  fumitur  pro  Lapidis  Philofophorummatena  ,  nvec 
muni  naturx  fubjettcquod  propric  eft  Galena,  ideft,  auri  &  argenti,  frc  tw*.  3- 
eft,  authoritatem  &  potentiam  habentis  rcs  exordiendi  ac  difponendi,  quia^wyf 
a,um,adjeaivum  eft  ab  aujpex,c\uo&  poniturpro  inventor,commentor ,  autnor, 
primus  cujuslibet  negotii  incceptor,  dift.  ab  avfpkando,  velut  a^twn  mjpettor  &cc.  4, 
Sibylla:Cumanx;nomine  Amalthxas,  filiae  Glauci}quse  ab  ahis  Demophile  >  vei  < 


GRANUM    ERUTUM.  iff 

)h',atquiamehic,  &alibi  a  Virgilio,  Veipbobe  di&aeft,  quafi  pboba  ,hoceft,  coma& 

ITitusPw:  geftahujusproparteaudiftiinSortibus  noftris  Sioyllinis.    5.  Non  tranf- 

gii  item  triaiftavocabula,<ttra  igitur  mater,f\nc  notabilifcrupulo,  maxime  verb  po- 

lcjs,attamenmifTo  tripode,&mutuato  unco  prioris:  hsec  enim  de  intentione,  la- 

^)  longo  &  taediofo,  maturoque  judicio,fpecialiter  fic  combinata  funt.    6.  Hiceft 

Slnta  ac  differta  optimo  fucco,  lege  latius  paullb  infra  gloffam  verbi  pragnat.   7.  i.e. 

»1(3  venarum,  vel  venis  ;  quia  ofus,  lentus,  &  frequenter  bundus ,  Grammaticorum 

|iterminationes,quibusplenitudinem  denotant,  utaurofus,  vel  aurulentus,id  eft,  ple- 

hkdijtcntus  auro;  Amorofus  vel  amorabundus,  contrafte  amabundiK ,  i&cR ,  p\e- 

11'tquafiin  amore  fundo  tcntts;  fic  porofus,  gaudiofus  &c.  florulentus  rofulentus  &c. 

Jibundus,  deerrabundns  fkc.  hoceft,  redundans  &  plenus  poris,  gaudiis,  floribus,  ro- 

furie,  errore.     8.  HjftoriamdePhcenice(quasproprieintelligendadePhilofopho- 

LapideJ  feipfam  renovantc,  fatisnotam  cenfeo;  dict.  autem  mihi  quidem  Pboenix 

ur,  ceu  nix  Phoehi ,  id  eft,  nitor  folis.     9.  De  qua  fcilicet  nihil  adhuc  natum  five  or- 

Lsfl,hincexcluditur  materiatertia,utomnia  Animalia,  Vegetabilia,  &  Mineralia: 

kvs  namque  vocabulum  abincorruptione  trachim ,  omnibus  rebus  communicatur, 

■  impollutasfignificare  volumus ,  quafi  Yirago,qubd  Yt  agat,  &  fcemineam  pafiio- 

e  ignoret.     10.  Nullibi  non,  periphrafis  pro  ubique,  dict.  verb  nullibi,  ceu  nullo  in 

•Jecubi  fenfu  idem  eft.     1 1.  Hoc  eft,  femcn  profert,  quiajewe/z/o,  as,  derivatum  eft 

entunh  quod  idem  eft  acfemen-,  etymologice  fememijico,  pro  quo  contracle  dici- 

femento,  quafi  femen  tento.  12  Proprie  eft,  luxuriatur  coitu,di£t.  quafi  pene  Yitula- 

xquo  & contraclum  fac~turaq;  mihi  videtur;  acute  autem  &  apte  hic  pofitum,  quia 

iryfa,  id  eft,  femper  vivens  materia  Sapientum,occulto  fuo  invifibiliquc  femine  ufq^ 

ptuatur.     13.  i.  e.  Crefcit,  nam  olefco  proprie  eft  crefco,  quafi  olus  efco,  id  eft,  ero  : 

|uienim  efco, efcis,efcitdixere,pro  ero,  eris,  erit.     14.  i.  e.  Semen  emittit ,  feu 

na  facit,  quafi  fpermatificat-,  pro  quo  contracle  dicitur  fpermatico ,  reftius  forfan  ex- 

letrum  fpermatrzo,  quia  etymon  grsecum  eft.     15.  i.  e.  Gravida  eft,  quoniam  pra* 

is,etymologice  fonat, efle grandem  pra  gnatis, hocett,  quibufvisfruclibus.  i6.i.e. 

:,  fcetum  facit ;  nam  verbum  fieto,  as,  contraclum  eft  ex  foetifico ,  quod  eft  foetum 

,nixurio&c.  17.  i.  e.  Prole  increbrefcit^/ofo/e/co  etenim  di&um  puto ,  ceu  fobole 

.    18.  i.  e.  Ampliter  craflefcit  atque  augefcit  ,  quia  alefco  dictum  eft  ,   tanquant 

\'Mo  crcfco.     19*  i. e.  Ettamen  nequaquam  patitur  damnum  feu  naufragium  virgi- 

is,quia  eugium,  penultima  produfta,  idem  fere  eft,  quodhymen,tenuicula  fcilicet 

:ula  in  pudendo  muliebri,quas  primo  coitu  abrumpitur,  credita  clauftrum  virginita- 

taque  tranfumptive  &  metaleptic«s  rite  prjefenti  competit  inftituto ;  infpice  lexi- 

jogrjecum.     20.  i.  e.Minime,  quafi  nullomodo,  compofitum  ficut  folummodo,  tan- 

fenodo&c.     21.  Veldeponentialiter  naufragatur,  quod  abfoluteeft  damnumpati, 

Bi  tanquam  naYtm  frango,  unde  &  contractum  atque  conflatum  eft. 


Kk 


2f6  CHYMICil    VANNI 

Nunc  vcnio  Veftx '  jucunda2  reponere  fefta, 
Hujus  &  oftentarefalaria3  furta  Qianae.* 


OL^ 


<f 


<sf 


<?: 


o^ 


v\* 


Vdct^ 


Spontt 


* 


ifmus 


*fc 


*V 


rf7 


o 

s 


Laconi 

Metricus  Pofterior, 
fit 
Confcientia  &  experientia 

five 

Modus  ,  minime  nodus. 


k 


* 


&, 


Qualiter  de  velata  f  materia  ad  finale  fuum  complementum  pcr- 
ducenda:  duo  enim  demum 6  func,  quibus  nititur  totum  Philofo 
E /phorummagifteriumymateriafcilicetdebita,&ritU8,  five  itus 
£  jgendiinea.    Materiafecretumeftmaximumyverumenimverovj 

[  procedendi  cum  illa,fecretum  eftfupra  fecretum.  Cumergo,] 
,£ !Laconifmo,  phyficochymica  materia  nude7  candideque  porre< 
S  \  fit>hoc  pofteriore  (nc  quid  dcfit  ad  ufum  ejus)  intempore 8  traf 
cu  turmodus  operandi-,  in  quo  quidem  horribilifilmo    fecreto,  ul 
^\  &inpra:cedenti,egoprorfusneutr6  lometenui,niInecaddensJ 
'*&\  nec  demens-,  fcdutlatine'1  illud,deoreEvandri'%  catagra- 
°,\  phavi '  5,  &  Philofi  >phi  Prxtcriti  iftud  perferendum '+  nun- 


tj^\  cidrunt,  ita&idemhic,  aureae  literature  confecratis, 
v\  fimpliciffime  1}'  fic  communico-,  fin  fecus  ,  conti- 
""  ^\  nuo 

**7 


in  nihilum  recidero. 
Spiritus  oc- 


i. 


GRANUM    ERUTUM.  277 

Trutinatione  fingularhaureazque  lancisappenfionecondignumcft ,  quidhfcva- 

eavocabulum  Vefta*  ideft,rwW»  &  trejjis,  qua?  Yifuafiati  rebiifque  omnibus  te- 

ft.    2.  i.e.  Lxtitiam  &  voluptatem  afferentia,  dicl.  a  \u\ando,  prcpterea  qubd,  quae 

ncida  funt,  mentem  fenfufque;*/lwtt.     3.  i.  e.  Genialia,  grata  &c  eft  enim  falarii,  e ; 

ibrfan  reftius  falariws,  a,  um,  adjeftivum  dedufrum  a  fale,  quod  in  genere  mafculi- 

10  am  fingulariter,  quam  pluraliter,  venufte  ufurpatur  pro  fapientia ,  deleclatione ,  fa- 

tt;  &c.     4.  i.e.  Jotiana;  nam  Dianajotu  filia  fuitexLatona,  eodem  nempe  cum 

ijiline,  i.n  Delo  Inlula.  partu  edita,  unde  ipfaquoque Delia  difta  eft,  Apollocme  Deliusi 

a«m& Diclynna,  Libera,NocliIuca,Triy>ia  &c  prxterea  Hecate  vocatur,quod  centum 

tl;;turvi£timis;  item  Ltkina,  id  eft,  Dea  partuum,aparturientibuscognominata  Ju- 

mucina,  Juno  quidem  a  jt(\>ando,  Lucina  verb,  qubd  partum  proferat  in  lucem  ;  ha?c 

p:  fimiliter  Luna  appellatur,  qubd  fcilicet  noftu  tina,  hoceft,  fola  &  absque  fratre 

*,feu  qubd  lumcn  a  fole  accipiat  ,  quafi  luminans  luce  alicna  ;  porrb  Omnhaga, 

fanha.Yenando,  fedqubd  numeretur  in  feptem  planetarum  tagantibus  orbibus:  ad- 

">ro/erfi«^Jvideliceta  proferpendo,ferpere  namquevidetur,  veluti  ferpens,  dum  modb 

:tram,  modb  infiniftram  iunatur-,  infuper  Tergemina,  quia  in  ccelo  creditur  effe 

in  terris  P/^w,  &apudInferosPrq/ey/>i/w:demumTncepj,  qubd  tria  habeat  capi- 

ttrum  equinum,  finiftrum  caninum,  &  medium  Suis  agreftis  &c  quse  omnia ,  licet 

bulofafintpoetarumTheologia,fuamyfticatameniilis  ineft  interpretatio,  quibus 

jJoS  a  hxc  arcana  mentis  folent  velare.     5.  i.  e.  ~R,e\elata,  propofitione  de  negantc,  quafi 

■     afa  fine  \e/o.    6.  Hicipro  folwn  pofitumeft;  tantummodo  &c.    7.  i.e.  Dilucide, 

l™  <iue ,  quafi  fine  ludo.     8.     Hicadverbium  eft  pro  opportune  ,   quafi  fuo  tempore. 

CfOl  i&Omnium  maximo,  quia  horribi/is  eleganter  &  appofite  ponitur  pro  grandis,  prje- 

«l^  ^inhis,  horribi/e  fecrettm,  donum  horribile  &cqubd  res  grandes,  &  myfteriaalta,ple- 

'•  ;  jue  horrorem,  ftuporem,moram,  ac  admirationem  foleant  inducere.    10.  Vel  neutrl, 

)IT&  xetmobi,  id  eft,  nec  adunampartem,necadaliam,fedquafi  indifferenter  in  medio, 

rjd  lceu  ne,  id eft, non  utro,  vel  utrobiaue.     11.  Hicidem  valet,  qucd  plane,  aperte  &c 

Irie  more  Latinorum.     12.  i.  e.  Mercttrii,  quia  Hvander,  vel  Evandrus,nomen  prc- 

C0,    31  eft  Marcurii,  quem  dici  volunt,  quafi  mercium  curam,  eo  qubd  negotiatoribus  pra> 

(jflll   eexiftimetur;  fedinnoftropropofitofcitiusdiceretur^iocrnW,  hoc  eft  ,  Yiam  cur- 

^j,    aDiisfcilicet  ad  homines  ,  &  econversb:  vel  Medicurius ,  qubd  cmt/t*  in  w*d/'o, 

D    (*umnimirumachominum;inter  duos  enimloquentcs  werfw  Cf/rm  atque reciproca- 

UD,i   iratio.    13.  Latine  exfcripfi,  quia  catagrapho,  ^,proprieeft,  fcribo  ex  alterius  ex- 

,  J  jari,dethemateinfpicelexicongra;curn.    14.  Hoceft,  divu)gandum,publicandum 

/ftuia  perfero  tropice  ftat  pro  evulgo,  prorculgo&c.  15.  i.e.ApertifTime,pure>  can- 

/ik>  /«*  dolo&/>//'c»-.     16.  Hicaptepofitumeftpromox,  derepente&c. 

I 
I 


Kk 


Sym- 


2*8 


CHYMICiE    VANNI 


Haud 


Symbola 

SIBYLL^    PERSiE/ 

SPiritus  *  occultus  *  Mundi  *,  lente  &  paticnter  > 
Eft  tibi  continuo  mitiquc  tepore  fovendus : 


?K 


St 


Hunc  nixu 


'"2r 


4& 


& 


&Q 


SU3IU3AUOD 


T.     Communitcr  PerJicdjmmPerfa  proprie  qui  velquac  cft  exPerJia,  mas  feu  fo 


mma 


2.  Spiritus  occultus  mttndi  ttporefo\endm,hoc  cRjSpiritm  Unherft-,  qui  in  materiljft 
priore  Laconifmodetecla,tanciuam  propriofuo  receptaculodelitefcit,  moderato  atqd  J 
improperato  calore  cuftcdiendus,lenicndus,nutriendusScc. 

Pars  major  &  ima  hujus  paginae,  notls  non  conjignata,  v^at  fjgurxjiv,  * 
imaginij  qua  neglclla  efl  f>roper  feflinationem. 


% 


% 


m 


u 


GRANUM    ERUTUM,  259 

cft-  jfoc 

^y^^      Signacula  ^\ 

PROPHETISSdE    LIBYSSiE.1 

Huncnixu*  natura  fuo  purgetque 3  paretque^ 
Ejus  enim  pronis^geniis6,  intra  fpatium  anni, 

De  rudi- 

j.    Cemmuniter Libyca ;  ram  LibyJ]a,ve\LibyJlJSiidtt ,qua3  eft  ex  Z/fytf,  ut  Perfa,  quae 
xPcrfia. 
2.    Hic  pro  ritu ,  feu  potius,  modo  fuo,  duttu,  curfu ,  tra&u  &c.  alias  nixus ,  w,  m? 
;,  proprie  eft  part  urientium  labor,  dicl:  quafi  natura  extrema  \u. 
3.     i.  e.  Purificttque,  quia/w^oeft/if/wwtfgfl&c. 

4.  Extra  carmcn,  mehus  forfan  feceris,  &  opportunius  rei ,  qua;  traclatur,  legen» 
\ofeparetque  >  quam/weirjf/e. 

5.  Hic  tranilative  fumptumeft, proinclinatis,propenfis,  proclivibus&caliaspro- 
Drie  dicitur/?ro/j/£f  in  anteriorcm  partem  flexus ,  quafi  prognatus  &c. 
.  6.  Hocettj^f ;«<?//,  feunaturaliinftinc~tu&  inclinatione,  dicl:  autem  genium  & genitts 
igfynendo:  Cenius  enim  Deus  appellatur,  qui  vim  obtinetrcrum  omnium  generanda- 
xcm;  hincaquam,  terram  ,  aerem,ignem,  quae  rerum  femina  funt  elememaque,  jure 
icet  appellare  Gcnios  Deos,  ficgenius  meus,  quime^ewfW,  generis  parens&c. 

Pars  quoque  ima  hujus  paginas  deputata  erat  imagm,fed  illim  aftitu- 
tndce  num  nonfmt  mihi  occafio. 


Kk 


Apho- 


260 


CHYMICiE    VANNI 


^ 


rcccdit. 


-ttper 


Aphorifmi 

PYTHONISSiE  DELPHIC/E. 


*6 


Dc  rudiore  tua  refoluta  Pnigite »-,  vernat1 

Quaedam  leucopa 3,  er&a*,  ovatica ",  homufia 6  Nympha' 


o* 


ur 


uinjnd 


: 


- 


1.  i.e.  Terranigra,quiaP///V/7/>  interpretatur,  putredo  nigra  terra. 

2.  i.e.  Germinat,pullulat,  nafcitur, oritur&c  verbum  eft  deductumabadje&ivo 
«//*,#, /w/.fimilitudine  Vew, qubd  tempore  y>erno  res  renidere,   fpicare,  id  eft  ,  fpi 
facere,acgemmarefoleant;  dici.  a  Ytrore,(\ubd  tum  virgulta  Ytrere  incipiant:  fiveet 
a  \>ertendo,  qubd  utpotctunc  \ertere  fe  incipiat  anni  tempus  &c. 

3.  i.  c.  Naturaliteralba  apparens,  contractum  forte  ex  leucopans  ,  vel  leucopha 
confulelexicon  grsecum. 

4.  h.  e.  Divifa,  quia  erBus-,  a,  //w,participiumeftab  crctfcor,  vel  ercifceor,  vel  ercij 
quodantiquitusinterpretatur  dividere,  proprie  terram  ,  unde  remanfit  adhuc  etBu, 
erctfccndus,  vel  ercifcundus-,  pro divifus  & divendendus. 

5.  i.e.  Unijugis  &  transformis,  afimilitudine  oY/,  unde  ot>atus  &  d\>aticus,  epithe 
Mercurii,&propriePhilofophorum,  quifcilicetpertotumhomogeneus  &  o\aticus\ 
in  quo  ft at  ratio  indeftru&ibilitatis. 

6.  L^r/iwe  confubftantialis,  feuquodeftejufdem&confimilisfubftantije,  ex  *V«'*f 
ftantia,  &  i^i?  unus,  fimilis,  vel  par. 

7.  i.  e.   Dcainftaraquae,  quia  Nympba  cXxcitnx  ipfa  aqua,  quafi  Numen  lympha; 
Nympba  vulgbvocatur  fponfain  nuptiis,fic  dicira  aborficio  lavationis,  quod  etian 
nomen  mibcmis a\\udityNympba  enimex  »*«»  & <p*i»f-3-*<, qubd  «oT^  appareat. 

SimiUtcr  pars  /;///W  pagellx  tfw«f/  imagmem,  rem  oculis  fubjicienh 
[cd  non  afipi&am. 


Infcrti 


s>* 


o> 


GRANUM    ERUTUM. 

Infcripta2 
SAG^£5    CUMl^. 


261 


ticrg 


j  l 


Pura  puta^,  obryza^illimis 6,  Cryftallina,  fimplex7 : 
Quse  tamen  eft  intafta  tibi  fic  igne  tcnenda, 

Spiritus  uf<^^<^ 


:.    Vifita  fupra  LacQnifmum  pofteriorem,glofTemate  auarto.  2.1.  e.  Brevia  in  char- 
fcripta,   afubftantivo  infcriptum.  3.  Hiccapiturfubftantive,  a\ias  fagus,  a,  ?/w,pro- 

eclin  e&infe,adjeclivumeft :  faga  ergo,rf,f,g,mulier  eft  perita  facrorum,  vel  anus,  qiue 
Jta  fcit,  dicl.  quafi  fagax ;  refpiciturenimadfubftantivum  facerdotiffa ,  velaliud  fi- 
!.e,prorfus  eodem  mcdo,ut.v.g.  in  pecunia  fubintelligitur  res,autfimilequid;  pecunia 
ppe  in  femerumadjeclivumeft,deduclumab  antiquo  &  obfoleto  pecu,  velnoftro 
yj,qubdapudPrifcosomnis/w*/w/Vf  pecus  eflet  fundamentum,aquohajc  refultarunt 
cdiiva,pecuarit!S,pecua/is,pecuinus,  Hcpecunius,  a,  ttm,  pro  eo ,  quod  eft  pecu ,  pecoris, 
\  fecudis  &c  funtque  hujufmodi  pene  infinita  in  latinitate,  quas  Videlicet,  fecundum  fe , 

tflg  raquidem  funtadjectiva,  fed  tamen  plerumque  fubftantive  fumuntur:  Ejus  generis 
t  »w/>w/?/Vpleraquenominaartium  &fcientiarum,utGrammatica,  Poetica,  Rhe- 

d  <ca,  Dialeclica,  Logica,Phyfica&c  Deinde  multanominaRegionum,Locorum,Men- 
n,digritatum,offiCiorum,opificiorum  &cinquibuscerta  fua  fubftantiva  femper  fub- 
:lliguntur.  4.  i.  e.  Mera; nam  adjeclivum  putus,  a,  v.m,  contraclum  mihi  videtur  ex 
atus,  hinc  purus  ptnus,  id  eft,  purus  &  merus,  unde  ratio  putata,  id  eft,  pura  fafta  eft. 
Proprie  eft,  igne  excoc~ra,  purgata  &c  de  etymo  infpice  lexicon  grsecum,  vel  pra?- 
ltius  aliud  Gloflarium.  6.  i.  e.Munda,  quafi Jine  limo,in  negante,  &  n,  euphonix  caufc 

fl,  migrante  in /.  7.  Hfcidemvakt, quod  impermixta,  non  compofita  &c  alioquin 
p/ex  proprie,  infe,&etymologice,fonaty?/2cp//w,  hincquandodicimus  ,  expiicit  pro 
init,  utiniliomeo;  Explicitatpraxismanualis  castera pandet.  Senfuseft,  explicis 
atumeft,  qubdinfine,  dum  tractandodefiftimus,  resplerumque  fint  perfpicua?,  cla- 
,  nihilfcilicetampliusp//'am/whabentes;  Sic  imp/kitc  &  explkhe  ufurparefere  fole- 
s  pro latenter  &  patenter ,  tanquam  intra,  vel  extraplic*<  pofitum  &c. 
Hic  item  imaginem  appingere  conceperam  ,  ad  quam  inveniendam  & 
djlitmndamibdc  vice  nonfotui  mibi  frffurari  tempus. 

Auto- 


>M 


;i« 


%6% 


CHYMICyE  VANNl 


* 


cetto1. 


S  I  B 


Autographa 
Y  L  L  iE     S  A  M  I  jg. 


Spiritus  ufque  ab  aqui *  dum  totus  fejugus  *  aftct 
Cujus  erit  fignum,u*  quid  non  ante  repertum ', 


^o 


In  parva 


o^ 


S3J 


i.  Hicproconftituto,  determinato&c  cseteroquin  certus  proprieeftclarus,  a 
tus,  indubitatus,  a  cerno pro  vidco ,  quodea,  quae cemimus ,  clarafint,  indubiti 
pcrfpicua  &c. 

2.  Philofophice  hic  fumitur  &  intelligitur ,  utpote  pro humiditate  vitali,  natur* 
timo,  optimo,  nucleo  &c  nec  infcite  ;  vocabulum  quippe^jwjconflatumatquec 
pofitum  efle  videtur  ex  a  &  qua ,  quafi  a  qua  vivimus  &c.  « 

3.  i.e.  Separatus,  fegregatus &c quiajejugis,  e-  velfejugus,  a,um,  adje&ivun 
contradtum  exfejugatus ,  id  eft ,  fcjun&us  a  iugo ,  quod  zjungo,  hoc  eft,  in  unum  ag», 

4.  Hic  idem  valet  quod  ftt,  quia  afio  refte  fubinde  ufurpatur  profum. 

5.  Extra  vcrfum  tamen ,  &  in  opere  tuo ,  rectius  leges  confpe&um,  quam  repertu.* 

Etiam  reliauum  hujm  gagintSy  non  appofta  imagmi  five  figura,  cah 
reliiium  ejt. 


A\ 


Hi 


1« 


.v* 


GRANUM    ERUTUM. 
notfc*     eft?  i*fc 


2^3 


^ 


i3?a 


>4 


Aufpicia 
PROPHETIDIS  PROPONTICi£. 


In  parva J ,  calido,  fe  molc '  cdagulct  ipfum  ,•  \  g 

Extepidus2  fuus  undecuplex  fluidiifque  viciffim, 


V 


suuo^      :  oitfou 


I.    In  par\a  rnole ,  hk  valet,  in  exigua  quantitate ;  alioquin eft  moles  etymologicc  ree 

andis&  ponderisingentis,  fortita  nomen  a  m»\endo ,  quodaegrepofllt7wrt>«7. 

I.    Hic  pro  fubfrigidus ,  aliasproprieloquendo,  dicitur  extepidum ,  quod  extepuh» 

ccft,  noneftanaplius  tepidum,  ideft,  f rigidum  vel  caliduro ;  extepidus  ergo  fluiduf- 

e  aer  aequipollet  his  dictis  Philofophorum,  Lac  virginis ,  Frigidulus  liquidufque fpiri- 

;&c. 


&i 


Pars  potior  infuper  bujus  paginae ,  non  eocarata  ,  exfpeftat  imaginem^ 
fub  oculos  rem  ponentem  ,  auampratermittere  debuhob  feftinationcm. 


1 


Ll 


Argu- 


264* 


*** 


A* 


CHYMICiE    VANNI 
•    tentar.  Simia1 

Argumenta. 

SIBYLLi£   PHRYGIi£. 

Mox  addatur  huic,  abje&is  fsccibus,  aer  •, 
Spiritus  ut  corpus,  hatque  volatilc  fixum: 


***i 


Aft  immor- 


SJE 


1.  Hic  adjeQive  &  tranflate  fumptum  eft ,  ut  fit  idem  fere ,  quod  aJmula  ars ,  fafc    1 
irix  &c  mmfimms ,  ay  um ,  adjettivum  eft,a  fubftantivoyw/iW,  v&Jimia,  pro  eo,  q 
eftfimiorum ,  fmiarumYe ,  feu  quod  pertinet  ad  ipfas  Jimias ,  fic  diclas ,  qubd  faciant  < 
tinuo fimile ,  quafiw/w*f,  hoceft,  imitatricesjautforte,  cpiiafima fint ,  ideft>  r. 
ibus  depreflis. 

2.  VidepaullbinfraSortilegiaSibyllceErythreae,  gkffemate  primo. 

Partem  adhac  majorem  hujw  paginae  ,  qua  charattere  non  infgni    ' 
imagini  five  figurx  adfiriffiram  ;  nifi  ,  intemperie/w#?;frtf ,  on*> 
tere  eam  dduijfem  * 


Arch- 


N 


GRANUM    ERUTUM. 


26f 


ricerlt    JS21 


Vis<    . 


Archetypa 
PSALTRLE  TIBURTIS5. 


Aft  immortalem  quia  vis  evadere  Bofcham 
Mune7  tuum  femper  fac  Sal  Centrale  fuperfit 


so>f       :  ximudd      sa* 


1.  Vis  aqux ,  h ic  cft  idcm >  quod  fumma  \>olatilis ;  fubftantia,  fi vc  natura  folutiva  &c 

2.  Vcl  ejfiunt :  ambo  enim  compofita  funt  afiunt  >  idem  quafi  fignificantia >  quod  fim» 

lOxfitexfio. 

3.  /'.  e.  Robuftaj,  fortes ,  conftantes  &c  nam  qtternus ,  a ,  um,  adje&i vum  eft  a  quer- 
ui ,  quod  tropologice  ufurpatur  pro  re  dura,  forti>  &  infracla  &c. 

4.  In  prsefenti  textu  eft  mmmttfixa ;  fubftantia ,  five  natura  coagulatfta  &c. 

5.  Aliter  &  vulgariter  Tiburtune,  quia  Tiburs,g ,  tis ,  qui  oriundus ,  vel  quas  oriun- 
ia eft  Tibure,  quod  oppidum  eft  Italiae,  haud  procul  ab  Urbe  Roma. 

6.  i.  e.  Hermeticam  tuam  avem  ;  eft  fiquidem  Bofcha ,  a ;  vel  Bojchis ,  idts ,  feu  Bqfcis : 
Bofchxs ,  adis ,  volucris,  quas  claufa  paicitur :  itaquefimilitudinarie,  argute  ac  aftu- 
ponitur ,  pro  hoc  gloriofo  Philofophorum ,  naturaeque  fcetu. 

7.  i.e.  Plenum  munere ,  quia  munis ,  e,  eft  quafi  officiofus ,  feuquilubens  muriui 
wraeftat ,  hinc  compofita  commutw  &  immunis >  qui  nuUo  fcilicet  fungitur  ojficio. 

8.  Hic  eft ,  fuperet ,  vincat  &c. 

Partem  praterea  hujtts  paginae  imagini  quidem  dicaram,  {edtamen 
affingere  atque  appingere  eam  modb  non  potui. 


Ifl 


Ll  2 


Sorti- 


266 


CHYMICjE    VANNI 


fuo. 


Qu* 


Sortilegia 


natn 


SIBYLL^  ERYTHRE/E. 


Totius  elixir' verum  fic  exiet6  Artis, 

Quem  tua,  gaudebifque%enixa3cftVirgo9,Vopilco, 


1.  Hoceft,  vis  Dei,  rerumquenovatrix;  feuratioilladivina,   artificialifque  facij 
tas  ,  a  qua  cuncta  funt  procrcata  : .di&a  enim  ab  eo  eft  natura ,  qubd  aliquid  nafci  fatij 

2.  Hicprofcparavit,  alias  fequeftro ,  as ,  proprie  eft  depono  apud  fequefrum  ,  fi 
feqiejirem;  dictum  inde  ,  qubdfequatur  pars  utraque  fidem  ejus,  qui  eleftus  eft.     5. 
Conjunxerit,  connexerit,  compofuerit&cDidtumenim;'//«^o  ,  tanquam/'/;  unumap 

4.  M ic  pro  officio,  re,  partibus  &c  Ca?teroquin  communiter  accipitur  pro  dono , 
to  &c  Diu:  ab  eo,  qubd  ,  qui  mutuo  funt  animo ,  id dent  officii  gratia.     5.  i.  e.  Philofl 
phorumtin&ura,  eifentia  quinta  ,  magifterium,myfterium  &c  £//'*/>  quippe  vocat 
iumcft  Arabicum,  quocommuniter  fpiritumabauro  ,  vel  herbi,  aut  vino,  rite  ext^ 
clum,  affervatumquedenotant;  forfana  verbo  elixo  ,  as ,  quod  interpretatur ,  ac 
coquo  ;  unde participium  elixatm,  contracte  &  ufitatius  elixtis,  a,  um: Eiixir  ergo  dtf 
quafi  elixum ,  hoc  eft ,  aqua  excoclum ;  nam  Veteres  aquam  dixerunt  itxam ,  unde& | 
dicri  fur.t ,  qui  vilioris quaeftus  ergo,  exercitum  fequuntur,  utpote  lavandi,  aut  coqu 
rratu;  ;icinere>  qui  Antiquis //'xdicebatur,  aquotandem  lixiYia-, ideft,  aqua,in 
iavandigratia ,  decoclus  ettciris  lix  &c.    6.  Antiquitusfic,  &neceffitatemetri, 
exibit.  7.  i.  e.  Etde1eO:aberis;^7«Jercenimpioprieeft,^e/?/.r//7er,  tacite,  &apudfe 
tari,  ncquerefpiciralium:  quiatuncdicimur^w/ere,  quandorealiquaexhilaratura: 
mus ,  nullum  tamen  ejus  foris  apparet  indicium ;  Contra  autem  laetari  quis  dicitur,  quu! 
itaraoveturanimus,Ktin  vu1tu&  geftibus,  lcetitia:  fignaprodantur&c.  8.  i.  e.Pepei< 
nam enixa propnc dicuntur fceminse ,  qux partus dolorelevats funt ,  quafi  eYi&rices,i 
fimplicinitor,  quodeft,  co»i7n'///Z»o/;e7e;metaleptice  pro,multomolimine&labore,a 
quid  perficere  &c.     9.  i.  e.  Tua  materia,  matcr,  &c  Revife  fupra  monumenta  Deiph 
bes,  glofiemate nono.     10.  i.  c.  Sapientumcrocodilo,£u/iY//c-0  &cEft  enim  Vopifcus, 
m  ,  g,  quem  matet  vi  apijlitur,  id  eit ,  cum  diificulrate  acquirit ;  vel  qur ope  naturas  U 
vatur ,  cu!  &  opem  fert ;  abfolute  ergo  illud  ,quod  venit  ad  perfcclam  fuam  nativitatei 
fe  ■  ortum ,  fcilicet  difcum ,  dicetur Yopifcus. 

Pars  demum  paginae  bzjtts  ordinata  cr.it  imagini,/ive  fgura ,  qua 
feflinatiQ  non  patiehatnr  adjimgerg. 


Speci 


' 


GRANUM    ERUTUM.  167 

Speculum  Minervse1  compcllucidum2, 

in  quo 

Philofophorum  gemma  tum3  ftemma 

planeac  fane  repraefentatur; 

Clarius  ante  noifum  nuncjuam  hoc  innotuit  Ovum 

eft.  Per 


^ 


<5fc 


: 


SPECULI  MINERVi£ 
SPECUS. 

T    Inea^naturae  vulgaris,lanea6,  lenta; 
JL  U  nica,  fimplaris 7,  pene  &  ubique  Maga8  eft. 
Rem  vilem9recipitque  rudem,fic  perficit  omne, 

Scilicet  exRaudo'°,quidquidin  Orbevidcs. 
Unimodus  motus,  globus  eft,  &  fphamca  moles", 

E  cujus  veniunt-  qusque  fub  axe *  finu I+: 
Artifta  ergo,velut  natursSimius1'  alter, 

Sic  quoquc,ro»f/^o  quajacet  antepedes, 
-Rtmfihi  debet  eam  bene  notam  famere  prijcams 

Terram  is  adhuc  fol,qui  femper  obmt,obu\ 


Jo- 


\ 


% 


4  auruQnj 


ci\>t\S 


/ 


Ll3 


i.i. c.  ba- 


268  CHYMIC£    VANNI 

t.  i.e.  Snpientiaj Antiquorum;nam  VeteresmyfterialiterM/Wtow,  qua»  Dec\. 
difciplinarum ,  pro  fapientia  pofuerunt ,  quafi  Mufarum  nefpum :  Sed  aliis  fic  dicta  vi  I 
tur  a  monendo ,  qubd  re£te  beneque  moneat ;  aliis  autem  a  minuendo,  for fan  qubd  mk  n 
nefvos ,  ingenii  icilicet  &  cerebri ; aliis  porrb  a minando  ,  quafi  minans  Yim :  quippc't j. 
gifoletmilitaribus/w'/;//c?warmis,  &a2gide>  umbone,  haftaquereformidabilis. 

2.  i.  e.  Valde  lucidum ,  quafi  per  totumfimid  lucidum. 

3.  Hiccopulativefumptumeftpro^tfca^/z/e,  necnony  &c. 

4.  Pfr  cbaos  antiquum,  id  eft ,  cunclarum  rerum  initium ,  quafi  ante <e\um ;  nam 
teDeosDeafqueomnesfuitnatum,  diftumfica  xi»y  ideft,//W0>ebqubdfuerit/z 
hoc  eft ,  confufio,  &c  mixtio  elementorum  omnium. 

5.  Hiceft,  duttus,  traclus,  five  curfus  &c. 

6.  i.e.  Reptitia,  nonpropera  &c  adje&ivumenimefta /.?«.*,  peroptimecoir; 
tensnaturse ,  quas  laneis  lentifque  paflibus  ufque  incedit. 

7.  Idemeft,  c\uodfimplex,  cujus  copioliorem  refolutionem  legere  potesinlnf 
ptisSagceCumxae,  gloflemateje/tf/wo x  velultimo.  m 

8  Hic  idem  valet ,  ac  fi  dixiflem ,  Plerumque agit,  "vel operatur ,  modo  nobts  incog, 
Magus  namque,diclum  czufagus  (vox  Perfica,  qua  apud  eos  fignificatur  fapiensj  & 
ftantivumeft,  &adjettivum  ,  {\cut\fzgus  ;  amagiz,  quceeft  confummatus  natui 
philofophix  apex ,  feu  fcientia  rerum  naturalium  omnium  abfolutiffima ,  quafi  max 
fopbia. 

9.  Vide  inferius,  Phcenicis  five  Helen3e  ovum,  glofTemate  decimo. 

10.  /'. e.  Rerudi&imperfefH;  2yzz/z*Wquippe,  J^«^/«-,feu2^ii/w,fubftantivum 
fignificans  rem  rudem  &  pracrudam. 

11.  Hic  proprie  fumptum  eft ,  fcilicet  pro  re  grandi  &  ponderis  ingentis,fccus  qi 
fupra,  in  AufpiciisProphetidisPropontiaCce,glofTemate/>r/w<7. 

12.'    Hicprocrefcunt,   proveniunt  &c 

1 3.  Hic  toto  pro  ccelo,  uni  vcrfo  fublunari  globo  &c  Alioquin  axti  proprie  fignii 
lignum  illud  teres ,  ad  quod  vertitur  rota  currus ,  ita  di&um  ab  agendo ,  eb  qubd  rota 
ca  illud  agatur ,  ideft,  moveatur. 

14.  HicprointimonaturcErecefTu,  velario,  gremio&c. 

15.  Vocis  Simius  fi  fcire  aves  analogiam,  revife  fupra  Argumenta  Sibyllas  Phry^ 
glofTemate  primo. 


J° 


GRANUM    ERUTUM.  169 

Jovis1  aperta  tranfenna, 

per  quam 

Opalia2  ingeniofaE3  archited:ricis? 
facilcb  eft  confpicere: 

Siftitur  hoc  ftmulacro  nuda  Diana*  lavacro. 


o 


soP 


&&*: 


^se?* 


via  JOVIS 

M   I  A. 

PRopriay  natur*  generalis  praxis  agendi, 
Unijugis8,  fimplex9,  fcbene  nota  via  clt,- 
Perficit  inclufo  moderato  cun&a  calore, 

Qui  tamen  externo  rite 10  juvandus  ent. 
Purum  de  impuro^motus11  in  fine,fequeftrat12-, 

Nam  quodque * infeaum,  plus  minus,  ejus  opus: 
Continuoque  unum,  dum  aliud  corrumpitur,emti 

Et  vice  converfa,fic  it  in  Orbe  rota. 
Utque  omniin  re  caufla  Cux  ftat  mortis  & ortus 

f  Quod  bene  perpendet  quilibet  Artis  amans  ) 
Sic  qu5q-,pcrdcndumr+  unumquodlibet,eftquepatrandum 

Ex  illo,in  feipfo  quod  latet^atquefatum^. 
Hoc  qui  non  memori  feponit  mente  tuendum17, 
Utile  quid  prodet18  vix  peragrando'*  hbros. 


OPERIS 


i.i.cTo- 


snbuir^ 


;  nci 

1  1 

iifc 


270  CHYMICtE  vanni 

1./' e.Totiusnaturalitatis;  nam  Jttpiter, apudnaturae  myftas,  ponitur  pro  elementc;. 
nis ,  ii ve  integra rerum  univerfitate ,  huc  ipectant  illa ;  Jo\is  omnia  plena  ,  Jttpiter  <[i 
nipotens,  Rcgum  ,rerumque,  Deumque  Progcnitor,  GenitnxqueDeum  ,  Deusur?, 
&  omnes,&c  F.6  qubd  res  fit  nulla ,  quze  fic  omnia  julpct  ac  foveat ,  quam  calor  nativti ; 
Quemadmodum  ergo  Prifci  Jotem  ajirtando  nuncupirunt,fic  econtrarib  Vejotem,  id  r, 
malum  Jo\cm,  appellaverunt  Deum ,  cui  jut>andi  facultaseflet  adempta ;  Antiquitas  qiti 
pe  quofdam  celebrabat  Deos,ut  prodeflent;  alios,  ut  ne  obeflent,placabat  &c  Dicjuspj^ 
rbjupiter,  quail  Jo~\>upater, unde  compofitum  atque  conflatum  eft,  propter  quod,  rigc  1- 
se  loquendo,  habere  non  debet ,  minusfanaconfuetudine,  ingenitivo^or^Ccumc 
genirivus  fit  a  nominativo  JoVis)  fed  Jupitris,  vel  Jupiteris  ,  qui  primo,  ut  retuli ,  apji. 
latus  eft  Jolwytftjndo  ,  pofteaautem  ,  adjedtoalcerovocabulo^baptizatuseft^wfr, 
2.  i.e.  Optimitates  &  feftivitates  Deae  Opis »  quse  fuit  uxor  fororque  Saturni,  qua  tca 
denotatur;  acutifllme  verb  fic,  ab  antiquo  fcilicet  adjeclivo  opis ,  quod  Majores  nofl 
prodiviteufurpabant,quemadmodumnosadhuc  inopem  appellamuspauperem  &e 
num:  Veteresnamque,  quorum  prcecipuse  opes  coniiftebant  inre  pecuaria  &  agric 
tura,Terramhujufmodi  opum  largitricem  divinis  quodammodo  extulerunt  honorifc 
ipfamque  Opem,hoc  eii,  opulentam  nominarunt;  Haec  eadem  etiam  vocatur  ab  iifc 
Prifcis,minimeinfcite,  Matermagna,  Materaug  alma,  quod  omnia  alat,  itemque  i 
ur  Detlm,  quafi  Ccelites  omnes,  ante  in  terris  fuiflent  progeniti ,  &  poftea,  ob  infigi 
aliquod  meritum,in  coelumtranfvecli:  nec  praenimium  rorfan  aberrabit  ille,qui&      >| 
fingulare  in  myfterium  affignet  &c  Pluraliter  valet  potentiam,vim,  facultates ,  mami    [I 
rix.  copiam  &c  Quia  divitix  pene  omnes  petuntur  a  terra  ;  latitant,  generafciintque,i    '*" 
eterra,  hinc  ifta,  Eftbdiuntur  opes,  Operiuntur  opes,  Ingcneranturo/w  &c  Dictaquk! 
indeputatur,  qubd  hujus  ope,  vita  hominum  fuftentetur  ,  feu  qubd  haec  omne  opus 
hac  opus  ad  vivendum  ;  Vel,  ficuthumusabhumiditatenomen  fortita  eft,  ita  quo> 
Ops,  gr?ece  „>«?,  id  eft,  fuccus,humor,  ungven,  lac,  quod  immulget  &  indulget  nobis  t 
ra  huber  uberrimum  &c.   3 .  i.  e.  Katttne,  qua  nihil  ingeniofius,  nihil  fapientius,  nihil 
gacius,&c  VidefupraSortilcgiaSibyllseErythrese,gloflemate  primo.    4.  InfpiceLa 
nifmum  pofteriorem ,  fuperius  gloflemate  auarto.     5.  i.  e.  Momento  ,    articulo» 
6.  i.  e.  Pro  ratione  temporis.    7.  Perluftra  Ovum  crocodili,  inferius  gloflemate  deci 
8.  i.e.Jttntla  ttni  tantum,  dicitur  autem  unijugus,a,  um;  &  unijugis,  e,  quafi  trah 
habens,tenens,  velgerens  ttnum  jugum.    9.  Hiceft,  linearis,  lanaris  &cEtymolog 
hujus  habes  fuperius,  in  Infcriptis  Sagae  Cumaex,  gloflemate  ultimo.    io-  i.  e.  Decen 
recTte,  bene  &c  Dict.  a  ritu,  propterea  qubd,  quse  fecundum  ritttm  fiunt,  reSta  fint  &  ftl 
n.i.  e.  Operationis  fuae.     T2.  Hicpro  feparat,ut&  in  Sortilegiis  Sibyllae  Erythrc 
gioiTcmate  fecttndo.  13.  i.  e.Omne,quodcunque&c  Quiafignumeftuniverfale.  14.111 
eftcorrumpendum,deftruendum  &c  Alias  perde  proprie  eft  amitto      15.  Hicmetap)- 
riceprocomplendum,  perficiendum,  conficiendum  &c  Alioquin  patro,a*y  proprieti 
liberis  do  operam.quafi  patris  opm  ago.     16.  Hic  fimiliter  tranflative  fumptum  eft,  > 
potepro/««/w,generatum&c.     17.  Hicprocuftodiendum,confervandum,  reponi- 
dum&c.     18.  i.  e.  In  medium  proieret,  quafi  promet.     19.  i.  e.  Perquirendo  ,  dif> 
tiendo  &c  Quia  peragrarc  eleganter  &  metaleptice  eft  idem ,  quod  indagare,  perveiri 
&c  Quafi  inquirendi  gratia;  agrum  circumire  &c. 

OPERS 


r 


GRANUM  ERUTUM.  »7i 


f 

I 

! 
j 


OPERIS 

HILOSOPHICI 

jlyphica  Hebdomas, 

Seit 

TYPICA    PERTECTIO. 


Ma  Orbis  SoL 


Chym:icj&    "Vautkti 


- 


o-i4u 
OUS  , 

Mctto  Sofi£  , rJtT^e.  Schis  t 
JwTtpkL  evtice..  eir  ojrtzmc, 
I axncntunt'  jrr&defypiret; . 


GRANI7M    HRlfTUM 


£  .ris  Jiaraz. 


OH  y  MTC  5    ".'avs  : 


■I:  rntrr.    ~m~~  ♦^•— *  -%     *<  JWi'  ■n.i.atitttg  -r~u~u .       1 •■/  'c-a^     aJ/tu. 

.  "~r->    rr..  ..-    .:.~z-r     .~ua£  tSSIftSi- 
.  :  '■>i.~~~  ru.  ■■  .hr     ~S"  .,  ntll_5 


Gtla^jtjm  Eilutum 


Orhvs 

MERCXJ 

)ttbj.  ttt  ea  totats  fttrtut^istct-u  . 
Tzrs    ceftiTM 


CHYMIC^    VAKNI  ' 


Orhis 

.      ,    ,JOVIS; 

QubtLunict  molo  oytts  uujemo   &"  luJicio  ctumns ! 


1 


c2fer  weej  ,Jlve  ViciSim  ^jumpttl  Jwtume.  VicibttS  aJverlnaljter.  z  -  V&ciJen  cftr,  auoJ.  infenJwtvTmn/htt- 
ntale  Jom&aum^iadrtTnentwn.  &c.jyietum  autem-~Li2Jl  O-  LacienOO  ,  mwJjrer  ilhd  infantuJus  ^aJmjtis  tnam 

*U*cuUm~-  OrUs  SMurttt. 


Chymicjc,  va^^ti 


.3/tc  idcirtefc^  JUod.perfectua  .nlenus  KcquLfahcebtum  jmphus  mutitur .  vel utficUur .utMvptul '  ukcrms  tmcturjzMt. 
_  j.c.Irt  ftnc  everis  ,  feu.  arrjtMtume  efusdem  ;  Jwtum  entm.  ctrrcms  iMs  ,  jhoJL carimA, trjteris .  i .1.  t.TtujatU.  cmm. 
ic  ■  jtaa.    uma  ,  ck  ufii  anttaiurttm ,  ^cnttur jtrc  majm  ftrrtis  veLfvriutt*  burro  tCc.  T^HCEIN" "rCI  ?    ftlt-  E 


GRANUM    ERUTUM. 

Phoenicis  five  Hclcnx* 
O  v  u  M. 

ideft, 

Lapidis   Philofophorum 

Orthophyfica  &  germana2  materia. 
^Tetra3  meaeji facies^fimilis  fed fyiritu*  &thr&. 


279 


V" 


odit. 


Mi}, 


?n, 


^ 


c 


*£, 


Ovum  Crocodili, 

N  O  N 

Crocodilinum  6. 

£  Oligenam  quicunque  ftudet  reperire  voliicrenv 

Nbngeratabftrufis  turgidacordatypis7: 
Nonpropter8  folem,  fupraquein  nubibus  altis*, 

Interius  fcd  Humi  quserere  debet  eam. 
Regius  hic  Ales  fequitur  veftigia  Chrifti, 

Sit  trattans  humilis  filius  Artiseum: 
Dedignans  tria  naturse  celeberrima  J{egna , 

In  Terra  inque  imo  vult  refidere  toro9,- 
Ludat  enim  ut,  fempcr  fpeculantes  alta ,  fuperbos, 

Proprius I0  eft  ejus  cernua  "  Terra  locus. 
Sitque  Dci  mag  is  omniporentia  digna  ftupore, 

Phcenicis  en  Ovumeft  fadta  rev?Uslz  Humus. 
Scire  ergoquifquis  Beneditlum  Hoc  difcupit I?  Ovmt) 

Definet  in  cordis  Simplicitate  fui. 


Phoenicis 


o 


:V 


^v 


Nn 


^ 


1.     Titii!n 


2? 

s 


,\ 


280  CHYMICjE    vanni 

I.  Titulohuic,dc  0Y0  Helena,  locus  &  occafio  fafta  eft,  exmyftico  illo  ac  pcr 
niofo  Antiquoruminvento,  quo  hiftoriarunt,  formofiffimam  puellarum  Helenam 
mefis &  Jovis  fuiffe  filiam :  Nam  Nemefim,  cum ea Jovis  concubitum  f  ugeret,  muta« 
fuilTe  in  anferem  ;  Jovem  autem,in  cygnum  verfum,  ipfam  fupervenifle,  id  eft,  iniifft ne- 
moratur ;  Nemefin  verb,  ex  co  congreffu  ,  peperifle "oVum , idque  in  nemore  opili<e 
quendam  inveniffe,  atque  allatum  Ledas  dediffe,  hanc  porro  conditum  in  arca  repoif 
&  fuo  demum  tempore,ortam  ex  eo  fuiffe  Helenam,  quam  perinde.ac  fi  de  fe  fuiflet  1 
Leda  educa vit  &c   2.  H  ic  pro  vera ,  fincera ,  non  fucata  &c  Alias  germantts,  a,  ttm  r 
prie&exnomineeft,  quod^erwi/wVi/^hoceftjgeiiitumeft  eadem  ftirpe.     3.  Sun 
pere  fcio  mirabkur  ArtisAdeptus,  dumpenfabit&fentiet,  utacute  hic  quadret  c» 
bulum '  tctra,  fumptum  nimirum  materialiter,  atque  unatam  aftute  ad  nomen  mar 
noftrxalludens,  quae  reveradictaeftquafi  tetra.  4.  i.  e.  Exterior  forma ,  fpecies ,  i 
&c  Quia  abfolute  dicitur  cujufque rei  fuperficies  facies,  utpote  afaciendo :  nam  fici 
afpeclu  fpecies,  a  fingcndo  ngura,  ita  &  a  faciendo,~ve\  a  faEtttra  corporis ,  diatur 
&c.     5.  Peripjirafis  pro  ubique,  ut  enim  dicimus,  Mare  vel  maria  cozlo  mifcere,  aui 
/f/wfcre,prp<frnnia  turbare,&nihil  non  facere;  ficquoque,  Mari  terraque  qttrtw\ 
ubique,<£fin  nullonon  loco.     6.  i.  e.  Intortum,  intricatum,falfum,  fophifticur 
Qui&crocodihts  analogiccdicitur  quaeftio  fophiftica,proprie  verbeft  animal  quadr 
dcgenere  amphibiorum,taminaqua,quamterravivens,quafi  Ytt£  dttplicis,  qubdii 
bobusdiclisdegatelementis,  &nonterreftriatantum,  fed  aquatilia  quoque  defic 
Figura  perhibetur  lacertse  non  admodum  effe  abfimile,magnitudine  verb  pene  incn 
li,ungvibufqueexarmatum,foliy€gypto,&iisregionibus,quasalluunturNilo,cogri 
cuteadebeftobdura,utnulIafuiinparte,  prajterquam  folo  in  ventre,  pofllt  pei 
Non  igitur de  nihilo,  neque  abs  re,illud  in  fimilitudinem  traximus cumPytbone  Ph\ 
co,  nullumfiquidemeftanimal,quodabinitiistamexiguis ,  in  tantam  cxcrefcat ! 
tudinem, cum  ova  ejus anferinisnon majora  fint ;  at  hoc illi peculiare creditur,  ut,< 
diu  vivit,  crcfcendi  nullum  faciat  finem  ;  Quatuor  hyemales  menfes  non  cOmedit,! 
beftiarum  exiftitelingvis ;  Csterum  eft  hazc  belltta  terribilis  contra  fugaces  , 
ccontrain  infequentes,oculos  habetinaqua  hebetes,extraautem  vifusacerrimi ; 
nem  ubi  viderit,  emittit  lacrymas,quem  appropinquantem  mox  devorat,  inde  in p 
bium  ccffit,  Crocodili  /acrym^,quod  dici  folet  de  iis,  qui,  pie.tatis  fub  velo,  alios  falh 
DicTusficporrb,  mihi  quidem,per  antiphrafin  videtur, quafi  croci  diligcns, hoce 
vitanSi  quoniam  fugitcrocum,  nihil  crocttm  crocodilus  diligit,  ejufquevel  odorem 
midat,  hinc,  mellaconficientesin  yEgypto,  croct/m  prius  iblitant  infternere,ne  rrj 
fumant  crocodili,  nam  mirum  eo  in  modum  deleciantur.  7.  i.  e.  Variis  &  fublimiba 
is,  phantafiis, rebiifquereconditis, dethemateconfulelexicon  graecu.m.     8.  Hic 
cft, quod penes, vel apud, juxta,  propc  &c Ut in illo, Proptef. humum  volitat ,  p'o 
infcpibusova.&c  rp.i.e.  Ultimo,velinfimoloco,  quafi  topo,  quia  tont*  frequentiu 
eft,  quodlocus,folum,manfio,  habitatio&c.     10.  i.  e.  Suus ,  dift.  a  prope,  fortc  1 
hoc,quod  proprium, maxime  prope  eft.  11.  Picprodefpecliffima,conttrmptiffin    \ 
Alias  cernt/us,a,  r//w,proprieeft  inclinatus,  quafi  cernens  deorfum.     12.    i.  e.  ValA   \ 
particula  re fignificationem  augente,  &  non  reiterationem  denotante^contra  qua      1 
folet  in  verbis ;  in  nominibus  enim,  pra?cipue  adje&ivis,  eft  fere  particula  intenfij     ' 
recanus,  fecavus  &c Id eft,  valde  canus,  cavus,  &c  Eodem  ergo  itfodo,  reYtlis,  ide» 
ieYdis, feu  potius,dupliciter  tU'ts,^\Qt. aW/d, qubdomnia^il  Ytllu  Yuiora  folean: 
quaminurbibus.     13.  i.c.  Anhelat,ardcnter  «//>;'/,  quafi  dupHcher  cupit  &c. 

Pa 


ogn 


GRANUM    ERUTUM.  281 

Phoenicis  excubatio. 

'deft, 

Operis  Philofophici  pars  prior,- 

ftvs 

Lapidem  Philofophoram  aufpicandi1  atque  inclinandi2 
manualis,plana,&prac1:ica  Methodus. 
Nobilis  h&c  mundis  volucris  confurgit  ab  undis \ 


t& 


tat- 


Qui 


^v 


Helense  nativitas 


ex 


O  V  o. 

A  Ptum  principio 5  quendam  fecerne 6  receflum 6 

Quo"  vitreus  nidus 8  perbene  tutus  erit: 
Utque  fuis  gallina  indefefle  incubat  ovis, 

Blando  fic  &  agas  ufque 9  calore  fovens  5 
O^um  molle I0  tuum  donec  putrefcat  ab  intra, 

Subque  alba  @drl?us  cortice  Tullus  erit ; 
Qui  tacite  crefcens,nec  non  implumis  alefcens, 

In  belle  alatam  tempore  furgit  Avem. 
Sed  tunc  Artificis  gerat  obftetricia I!  dextra, 

Ne  volet  e  nido,  munera11  rite  fua: 


\ 


rl 


o 


o 

O  ■ 

a. 


c 


\ 


Propterea  niveis 


*I 


Vfc^ 


w 


I.  Kic 


232  CHYMICiE  VANNI 

i.  H?cett,exordiendi,incipicndi,aggrediendi&cQma  aufpicoyfc\i  potius  auf\ 
proprie  eft, atfpicia  fumo  de  ccelo,  ex  aYtum  cantu  gethique  fucura  pbyficuio, d*  rci t 
tu  /jYyj  confuto  &c  Qjandoquidem  vero  Veteres  nil  nifi  augurato  vcl  aufpkato  gerell  /\ 
coilu  in  ufum,  ut  aufpkari  abfolute  ponamusdicamufquepro  inciptre,  &  negotiur  w 
quod  aggredi. 

2.  Hiceft,  fermcconficiendi,  pertegcndi  &c  Nam  indimre  proprie  eft  inflec" 
tranflative  vcrbdicimus,  indinare  re;;;,  pro  eo,  quodell,  ferme  conficere,velprocin 
cam. 

3.  i.  e.  amundis,  nitidis  nivcffqueaquis,  parte pofit;\  pro  toto :  forteautemdifl 
tinda,  quafi  ?/;/<?,  quod  nimirum  in  fe  coacla  fit,  &  velut  v.na. 

4.  i.  e.  Befiia  bei'a,fera  8cc£eltta  enim  (feu  ut  malunt  alii  bellua)  ditVa  fic  eft ,  fe 
dum  antiphrafim.ab  adjeclivo  beiio,  hocefhbono,  pulchro&c.  Autpotius(utaliis 
cet)  a  fubttantivo  bciium,qubd  befiiarum  fiubcitum  fibi  m-utub  inferre,  quibus  nim 
natura  ad  boc  ipfum  arma  videtur  confecifle. 

5.  Hicadverbialiterproimprimis,  primodum,  primum,anteomnia&c. 

6.  i.e.Secretwnaticjuemtibi  ciige,ve\  excogita,iocum;  quia  recefus  in  prasfenti  proi 
to eft idem, quod  fecefius,  boc  elt,  locus  fecretior,  turba  &  tumultu  vacuus,  quafi  fotttt 
h  cxtevis  fcpatatus  :  na m  fccerno  proprieeftdivido,feparo,difcerno&c.Abhujusfit 
tudine,  cogitationes  recondkae,  quce  dirficile  perveftigari  polfunt ,  convenienter  di 
tur  receffus  animi. 

7.  i.  c.  In  quo,  ubi  &c. 

8.  Hicfereidemeftac  matrix;  nam  abfoIuteomneilIud,quodaliquomodo  fei 
tam  in  metalllis,  quam  animalih.us  &  vegetabilibus,  vocatur  matrix,  quafi  matmke  co 
jbatrix&cc.  Porroautem  nidus  fatnotxeftfigniflcationis,  diclusa  mdore-,  fortaffis,  i 

'  mali  nidoru,  hoc  eft,  odoris,folcant  efTeaviuindomicilia,  fivecubicula. 

9.  Picpofitumeftprocontinuo,  fempei  &c. 

10.  Idcft,  minimedurum,  tenerum,  ta&uicedens&cQuafimc£//e,qu6d  inquam 
tpe  partem  facile  trahi  atque  mo\eri  pofllt. 

1 1.  i.  e.  Qua:  opem  fert  parienti ,  objletrkius  enim,  a,  tim,  adjectivum  eft  ab  obflei 
ideft,partunentiumcurarohabcns;  dicta  fic  ab  obslando>  propterea  qubd  obftslat 


ri,  vel  certe  fcerui,ne fcilicet,  laxaf  is  uteri genitalibus  clauftris,  defluat  in  terram 

12.  Hoc  loco  eft,  partes,officia  &c.R.eviika  Sortilegia  Sibyllae  Erythrete,  fupra  gl 
niatc  quarto. 


Phoe 


iSj 


ii,; 

pr; 


G  R  A  N  U  M     ERUTUM. 

Phoenicis  enutricatio.  u£ 

OperisPhilofophici  pars  p.ofterior5  fivk 

,apidis  Philofophorum    inJummandi1  atqtic  atlolvendi 
proba,  viva^&realis  praxis. 
Hac  omne  inparte  nofirk  fiat  robur  in  arte% 


M 


e^- 


/, 


% 
II 


/ 


Helenae  cducatio 


L  E  D  A. 


% 


■ 


PRoptcrea  niveisabfciffis  ipfius  Alis, 
Ac  heterogeneis5excrementifve  rejeclis, 
Mox  ahum  mundum  in  nidum  transfundatEandem5 
Laftea  perque  vices  reddat  tum 3  prrebeat  Ipfi 
Infipidi4  propnique  fui  fomenta*  vaporisy 

Ut  cicur  eque  fexifixd  refultet  AVts': 
Quando  namque  fuas  guttatim6  devorat  alas* 

Vertitur  ilhus  Struthia7  vira  priorj 
Et  mire  rutilans  plumisfit  pi&aqueBoscHAs*, 

Gemmea9  cui  corpuspellis    honore  regit: 
Iricolor '°  rofeo  de  vertice  crifta  renidet", 

Er  C^ux  in  croceo  pedtore  Rubra  fedet'%- 
Tin£tileI;graflatur  per  membra  revivida,+  Vinis1}, 

Ofllbus  in  quorumPurpura^muIta  micat 
Caudaque  pollucet  I79  Tyrio  l8perfufa  Veneno lS, 

Sicque  eft  fa£tafequax'9AuREA^prorfus  Avis. 


'"*> 


9? 


284 


CHYMICiE    VANNI 


1. 


i.  e.  C0/;//.7;.v;/1m'//,conficiendi)  perficiendi&c.  2.  Hfc  eft,  nitiiTalis ,  non  »rN 
dax,fucax&c.  3.  Hiccopulative  fumptum  cft  pro  &,  /*c,  &c.  4.  i.  e.  Non  c  ro- 
fivi,fed  deleftabihs&innocui, quafi  fiporis,  hoc  eft,acrimonia3  omnis  expertis.  t  .<• 
Menftruum,  nutrimentum  &c  Dicl.  hfo\>endo,  hoc  eft,  calefaciendo,vel  nutriendo.  | 
Perfingulas  *////.»/.  7.  i.e.  Mutatur  illius p:\orfitgax  natura,feu  Struthia  ejus 
reftris  prior  indoles  \ertitur,  diclumfk,  ut&  alibiexpofui,a  Ycre,  quod  Vm/  tun 
nus  incipiat&c  Quia  $trutkius,ve\  Struthio,  fylveftris,  ferox,rap«xque  eft  avis,  s 
faftumeft  adjeclivum  Struthius, a, um, pro co , quod eft  Struthii, fcilicet  ferinum,; 
tigrinum  :  nam  plurima  funt  talia  in  Latinifmo,  quce  &  adjcctiva  funt,  &  fubftantiU|' 
magifter,  focius,  famulus,  faber&c.  8.  i.  e.  Cicurata  volucris  ,  quas  claufa  paf((B 
quaii  bos  cicur,  aut  claufus :  vide  fuprain  Archetypis  PfaltriaeTiburtis  ,gloflemateM' 
9.  Perappofite  hiccehfcquadrat  verficulus;  />L'fcfiquidem  di£faa/7e//e////0,qubcWBl 
nas  irrjurias  tegendo  pcllat.  10.  i.  e.  Habens,  feu  referens  colorem  iridts.  u.i.  e.  Flgi 
rem  &  nitorem  reddit,  inde  fubftantivum  nidor,  traclum  a  nimis  odore.  12.  i.  e.  Apt<T 
drat,  convenit  &c  federe  enim  fcite&eleganterdicitur  veftis,  vel  aliud  indume 
quod  aptum  &  peraccommodumeft.  13.  Verbale  eft  a  fupino  tinblum,  velafuJ 
tivo  tittclus,  tis,  pro  /m3//r^,pafl]veflgniflcatid,  quod  tinclum,  autcoloratum  eftj 
quod  tingi,  atque  colorari  poteft,  ut  tinSliiis  lana:  fed  in  propofito  noftro  potius 
turaftive, unde  tincli/e  Yirns, hic  valet,  femen  ,vcl  pharmacum  ,  aut  venenum,'f 
tiam  feuvirtutemhabensnaturalem  tingendi,  quia  Ytrus  accipitur,  &inbonampaJ 
&in  malam.  14.  i.  e.  Multo  Ytgore  pra2dita,/'/eww>iV#  &c.  15.  i.  e.  Color  pttti 
&  pttkhcr.  16.  i.  e.  Intermicat,extrafplendet&c  Quia  mico,  as,  proprieeft,  fubil 
pcr  intervalla  fulgeo  atque  refplendeo, ut  faciunt  mic<e,hoc  eft,ut  alibi  quoque  intJ 
ratusfui,  pulvifculi  illi,quiinarena,  quafi  aurum  argentumvefulgent  ,  aquibus 
clumeft  verbum  mico-  17.  Hicvalet  ww//K/;;&circumcirca  lucet ,  casteroquin  ve 
polluceo  proprie  adSacrapertinet,fignificansdedicare,  vel  vovere  ;  feupotius/* 
Herculi  libamenta  ad  aram.  18.  i.  e.  RubicundifTimo  falutari  colore,  quia  vocat 
Vcnenum  medium  eft,  quodtaminbonam,  quam  malam  partem  fumi  poteft;  qud 
modum&  pharmacum  atquc  Ytrus  i  hascenimtriageneraliafunt,  adillaomnia, 
turamejus,cui  ipfaadmoventur,  valentimmutare:  proinde  falutaria  medicamenj 
hoc  ,  ritedicerepoflumus  tenena, Yirtts  &c.  19.  i.  c.  OucTVilis,  facilis ,  flexilis, 
traclabilis  &c.  20.  i.  c.  Fulvida,  fulgida  &c  Aurum  enim  di&um  cft  ab  aura ,  hoc 
fulgore,  vel  fulvore  &c.  21.  i.  e.  Secretim  nata  volucris,  ales  &c  jfvis  enim  diclaj 
aYns,  hoc  eft,  locis  fecretioribus ,  quibus  ayes  maxime  deleclantur  &c. 


o 


: 

•k 


) 


G  R  A  N  U  M    E  R  U  T  U  M.  28; 

Quale  opus,6  quale  opus!  Unum  opus  feci ,  &  omnes 
admiramini ,  O  Nemefin,6  Helenam  ,  6  Jovem  !  Out 
ftupendum,  quam  occultum  myfterium  !    O  Phcenix, 
Irocodilus,  6  Nilus !  Intelligitis  modo  fecretum  hoc  profun- 
n?  O  avem,6  ovum,6  opus,0  operum  ornatum,  &  natum 
ohorum^  O  operum  mirandum  opus  !  Dei  haec  funt  mirabi- 
:&Omnipotentis  prodigia,  Summique  ArtificisOpus ,  prop- 
quod,  non  tantum  hujus  Artis  Adepti,fed  &  Phyfiographi, 
fim  arcanorum  iftius  nefcii  &  inexperti,  defumpferunt  fibi  fa- 
tcr  argumentum  ,  ut  affirmarcnt ,  efle  aliquid  qualifcunque 
utatis  in  Terra,quod  luculcntis  indiciis  varia  illius  efTe£ta,quas 
iescernimus  acexperimur,  teftantur. 
ferram  inquiunt  fcimus  efle  folam  ,  qua?  nunquam  irafcatur 
'"  nini  ,  fed  ufque  &  ufque  gratificetur.     Aquas  fubeunt  in 
"  wresj  tumefcunt  in  flucT:us,pra:cipitantur  in  torrentcs.   Aer 
fef  ifatur  nubibus,  furit  procellis :    At  hsec  benigna ,  indulgens, 
voc  fque  Mortalium  femper  ancilla  ,  Quae  coa£ta  generat  !  quas 
,ijj  ,ta  fponteque  profundit  !Quos  odores,fapores,  nidorcs !  Quos 
3: Jws,  quos  ta&us,  quos  colores !  Quam  bona  fide  creditum  fce- 
^1  ircddit !  Qux  noftri  caufla  alit !  Tantundem  pluribus  pra?di- 
J  xaxis  in  ftuporem  adducere  quenquam  poflit  confideratio  pie- 
sclementiflimorum  vifcerum,  generofiflimique  pe&oris  Ter- 
Kquae  nunquam  fuccenfet  homini,  nec  aliquando  ftomachatur, 
ft  Deice  fuffragatur. 

Kqux  in  pluvias  impetuofas  vertuntur,  transformanturque  in 
auas  grandines,  turgefcunt  follefcuntquc  in  fluclrus,  &  impetu 
itorrentes  ruunt,ac  faepe,  cumexundant,  bcftias,  homines, 
Kficia  tota  fecum  abripiunt.  Aer  horrcndum  obfcurus,in  den- 
6atrafque  nubes  coit,  ac  tempeftates,  procellas,  exitiiimque 
rfinibusrainitatur. 

Vorax 


::u 


ira 


H? 


2S6  CHYMICil    VANNI 

Vorax  quxvis  depafcicur ,  depopulatur,  Sc  infavillas  fcl 
ignis  s  fola  ex  omnibuselemcncisTerra  ufibus  Mortaliumquij 
quantaeft!  fervitSc  affluencuTime,  qusecunque  ad  utilitatem 
rumfpedtant,  profert. 

Quantam  illa  rerum  omnium  vim,  non  ad  neceilitatem  < 
taxat,  verum  etiam  ad  fummam  volupcatcm  eorum ,  quos  fu 
tat,  ultro  producit !  Quot  odoramenta  olfattui ,  quot  faporc, 
lato,quot  lenia  &  levia  ta£hii,  quot  colores  vifui,Quot  mir 
lia,  quoc  plantas,  frutices ,  herbafque  ianitati,  fcecunda  &  pro 
Tellus  gignit! 

Et  licet  vel  confceleratorum  hominum  improbis  ,  vel  br 
rum  animalium  gravibus  ,  fordidifque  proculcetur  veftij 
quanquam,  inquam ,  venerabilis  &  anciqua  facies  ejus  conf 
cetur  ,  ac  variis  dehoneftetur  modis ,  tamecfi  vifcera 
premancur  &  conquaflentur,  non  eapropcer  irafcitur  ,  noi 
dignatur  ,  Quin  etiam  hinc  occafionem  captare  videtur 
dendi  cum  fcenore  ,  quod  fibi  parce  commodatum  fuit,qua 
ro  ad  eum  modum  agit ,  urbaniflime  ac  liberaliflime  luxu 
taliterque  vices  rcponendo,  peroptime  DeitatisTypum  & 
lum  ,  litquc  inter  Numina  numerecur  ,  meretur  :  DeitJ 
nim  etiam  ,  quod  poceft ,  maximum  fecifle  ,  &  ad  fumi 
pervenifle  videcur,  quando  injurias  gratiis  ,  offenfas  favo] 
compenfavit. 

§.  2. 

HEm  fymbola  aptiffima,  fed  fubtilitate  pleniflima  !  O 
myfterjofam  perappofiramquc  Efernii  cum  Placidiant 
lationem  /  anne  Hxc  ergo  endogcnice  divinx  incomprehei 
litatisfimulacrumeft,magnique  Archetypi  veftigiumPannonjB 
Dea  eftillaimmarccfcibilis  ab  Antiquis  competenter  culta?  w 
nc  Hxc  emcritiflime  cafta  illa  omnium  Virgo  eft  ,  quae  m 


GRANUM    ERUTUM.  28; 

fc  non  indics  fobolefcit  ,  &  tamen  virginitati6  clauftro  neuti- 
;iam  contabefcit  f  nunquid  Hsec  inquam  ,  indulgentifTima  illa 
:;IiterMagna  eft,  quse  omnia  nobis  e  gremio  fuo  quam  affluen- 

Jime  immulget  ,   nec  tamen  aliquando  fertilitate  interquief- 

sfiHajc  videlicet  vera  eft  arbor  illa  Aurea  ,    de  qua  fi  fructus 

^  ;llantur ,  continuo  iterum  novi  fuccrefcunt  ,    Harc  pretiofa 

nj  mdi  margarita,Ha?c  vitisillafru&uum  feraciflima,&  nunquam, 

p.  idcmiabilis,  uvas  albiflimas   rubicundiffimafque  producens , 

:c  fontina  eft  illa  Bernhardina,  Fons  inquam  ille  Platonicus, 

guus,  profluus,&femper,manans  ,  in  quo  lampas  ardet  in- 

ingvibilis,  Fons  unde  innumerabiles,iique  amoeniflimi  facul- 

im  omnium  fluvii  promanant. 

■Jic  puteuseft  ille  inexhauftus,quifortunas  &fanitatem  mor- 
bus  editj  Hic  pangseus,  horttifque  ille  conclufus,  ac  omnige- 
fragrantias  pratum,  donorum  naturse  promptuarium  ,  arma- 
n  opum,delitiarum  oceanus,divitiarumque  thefaurus,  auto- 
•um  opus  digitorum  Dei,  naturaqueGenitricis  ipfiflimum  ta- 
um,  totius  univerfi  fornix  omni  ex  parte  abfblutus,  &  mira- 
rni  omnium  complementum,Speculum  pertranflucidum,  ve- 
ique  incorruptae  virginitatis  exemplum. 
lic  ad  vivum  eft  ille  Phcenix  feipfum  renovans,  feque  revi- 
:ans, 

Qui  fuit  indivifa  unka  femper  Avis; 

animal  illud  amphibium  ,  incredibili  magnitudine  croco- 
s,  qui  tantum  pafcitur  propter  flumina  Nili.  Eft  profe&d 
rila,  quse  nidum  fuum  in  crypticis  tenere  dicitur  ,  aquila  in.~ 
n,quse  longeultra  ftultorum  captum  tranfcendit,&afapien- 
shonoratur. 

sd  telos  non  reperiret  tela  mea,ft  penefralius  acdiutius  in 
>etualis  hujus  fubjetti  amphitrite  proveherer  ,  ad  illiufque 
)mium,  quidquid  e  cofmopoeja  ,  five  mythologia,  de  illo 

Oo  myfte- 


:o 
en 

N 

tn 


)eil 

m 
k 


;;;:: 


288  CHYMICE  VANNI 

my fterialiter  dici  poteft,referrem  ■■>  quo  namque  profundius  ejua. 
dyta  fubeo,  continuo  etiam  admirabiliores  alias  analogias  ofln. 
do ,  quamobrem  dicis  gratia  portum  ingrediar  ,  dufra  prius  ilyw* 
ftica  quadam  ab  illa  fymmetria,  &  relata  hac  brevi,fed  cae« 
roqui  certiflima  ad  notitiam  iftius  attingendi  via. 

-  %  3- 

Uifquis  profundse  Noftr^e  Sapientix  particeps  \ 

effe,in  fimplicitate  &  humilitate  cordis  fui  illam  cji 

rere  debet ,  quia  materia  noftra  cognitu  atque  confpectu  mi 
me  fublimis  eft,  fed  vilis  >  humilis  ac  fimplex,  alta  fapientiji 
penitus  occulratur,  &  non  nifi  fui  fimilibus  manifeftatur. 

Omnis  pene  error  in  hac  Arte  provenit  ex  nimia  fubtili  ii 
ginatione  ,  dum  quifque  fibi  rem  novam ,  &  infolitam  excj 
tat,  cum  tamen  nihil  communius,  nihil  antiquius ,  quam  cl 
aperiatur  Terra  &  germinet  Salvatorem,quid  opus  velle  in 
quando  debemus  in  aqua  pifcari  ? 

Fui  non  longo  abhinc  tempore,  fcd  ante  dies  valde  paucos,. 
Doftore  quodam,  magis  opulente,  quam  prudente,  in  navi 
orto  fermone  ("ut  fieri  amat  inter  filios  Artis}  de  hac  matej 
refpondebat  mihi  his  ipfiflimis  verbis  :  Cogno[co  quidcm  fatis  vi 
cPhilo[opborum  fuhjec7umt[ed ego  hoc  tam  fuhtiliter  conccpi  in  mcointel 
ut  meipfum  explicare  non  poffimymultb  mmus  aliis  intcrpretari .  Hei 
cetam  infantiam/jurc  optimo  iraque  mihi  liceat  dicere,vere| 
ha?c  merum  Dei  donum  eft. 

Viva,  ipfaque  proba  materia, diferte  paftim  &aperte,apu 
mncs  fere  veros  Philofophos  traditur,  &  tamen  centies  milf 
mus  eam  certo  non  cognofcit,quod  efle  nequit,  nifi  Deo  fir^l 
laritet  fic  oblu&ante,  cum  fine  numero  fint  hodierno  temi 
viri  dofti,  acie  ingenii  prxditi  perfpicaciflima: 

Aureum  enim  appelletis  hoc  noftrum  faeculuma  renatis  ilcja 
tibus,  &  ingenioforum  hominum  ubcrtate;  Jovis  menfa  fi  rf 
fupcrciTct  danda  (quemadmodum  olim  trium  pulcherrimas) 

a 


GRANUM  ERUTUM.  28$ 

um  abfolutiflimo  arcanorum  magiftro,etiam  in  orbem  iret  re- 
«iretque,  necefTum  foret,  ita  fere  ubique  maximi  inveniuntur 
jiilofophi. 

Rem  ego  hic,  &  plurimis  aliis  infuper  locis  fvel  omnium  fa- 
<eultimus)  fimpliciflime,  etiam  ex  intentione,  tango,  nomino, 
nncupo,  &  equidem  non  defuturos  credo,  quidifturi  funt,me 
1 1  ipfum  non  capere,  qux  fcribo,  vel  obfcurifTime  egifTe,  quod  to- 
irn  oriturex  illorum  fuperbia,feu  putatitia  &  propria  fagacitate, 
itcllectum  fuum,in  mirabilibus  Altiflimi,fubdere  aut  captivare 
ulentium,  fed  femper  alta  fapientium,  quibus  Deus  obfiftit : 

|  $•  4- 

"TAm  auguftiflima  ars  noftra  Alchymia  perintcgre  aflimilatur 
N  facra*  fcripturae  ,  fublimi  illi  fchoks  Chrifti,  qua?  eft  altifH- 
us  amnis,  in  quo  agnus  ambulat,  id  eft,  fimplex  proficit,-  &  Ele- 
las  natat,id  eft,do£tiflimus  quifque  opinionibus, erroribus ,  & 
<biis  fuisflucTuat. 

Confiteor  tibi  Pater,  Domine  coeli  &  terras  s  Quid  quseso  fpe- 
>fe  ante  filios  hominum?  Quia  abfcondifti  hanc  a  fapientibus, 
revelafti  eam  parvulis,  id  eft,  Humilibus ,  fimplicibus ,  pauperi- 
s,&  infipientibus  mundi  cenfura. 

uper  quem  enim  alium  requiefcet  SpiritusDei,Spiritus  ille  fa- 
sntias  &  intelle£tus,Spiritus  fubtilitatis  &confilii,  nifi  fuper  hu- 
ilem,  fimplieem,  &  modicum  corde  ?  Cor  humiliatum  locus  eft 
ritus  fancTi,  ut  in  eo  quiefcat,  quod  implet  j  cor  autem,  in  quo 
lpes  foveas  habent,hoc  eft,aftutia  dolofa  poflidet:  cor,ubi  vo- 
:res  cceli  nidos  habent,  ventofa  obtinet  elatio  ,  non  eft  fedes 
ritus  fanfri,  fed  fpiritus  maligni,  fpiritus  hujus  mundi,  qui  do- 
inatur  in  filios  propriae  confidentia:. 

^Habitat  Deus  lucem  inacceflibilem ,  fublimis,  immortalis,  & 
ernus  eft,  cujus  domus  repleta  eft  odore  ungvcnti  s  fiiperbis 
rde  refiftitjcum  fimplicibus  fermocinatio  ejus :  Parvulis  ,  hu- 
ilibus,&  abjedtis  eft  facilis,  &  alta  fapientibus,  magnis  ac  infla-  > 

Oo  2  tis 


E 
18 


QS 

D2f 


25>o  CHYMICiE    VANNI 

tis  aditu  diflicilis.  Ciim  cfTem  parvulus  in  oculis  meis ,  magnu 
Arte  factus  fum  : 

Namutadconvallesaqua?,  fic  ad  humiles  gratiarum  do&ri;. 
rtimque  Dei  torrens  proclivius  delabitur.  Non  llle  quippe^x 
Aquilarumaviiimque  illarum  genere  eft,  qux  penes  iolem,tn) 
nubibus,  in  pinibus  nidincant ,  fed  ex  gallinarum ,  eariimue 
volucrum  ,  quae  in  humili ,  in  cafa  ,  in  tugurio  ,  ac  crebro  tfc. 
mi ;  id  eft,  arrogantes,  altumque  volantesfpernit,  Sc  ad  fubnlf 
£i  animi  homines  divertit. 

§■  t. 

QUicquid  proinde  verxfapientiseinveniri  poteft,five  in  t 
hoc  rerreno  incolatu  ,  five  in  fuperno  illo  Beatarum  M 
tium  domicilio,aDomino  Deo  eft  ,  induta  habitu  humili ,  fi 
plici  &  abjcfto,  utaltafapientibus  penitus  ignota  fit,  &  non  I 
ab  humilibus  ac  abjcctis  agnofcatur,  ubi  humilitns  ,    ibi  fapit 
quia  humilitas  index  eft,&  cuftos  fapientiae,  ut  fuperbia  ftulti 
Hinc  enim  Socrates,  illud  humanas  iapientia?  ceu  quoddam  d 
nura  fanum,folus  erat  denunciatus  fapiens  ab  Apollinis  orac 
quod  in  feipfo  tam  eflet  modicus  ,  ut  ingenue  dicerct ,  fe 
Jcire. 

Similiter  Solis  ille  Juftitiae  illuftriflimusLuciferfis  fuitjoan 
Baptifta)  quiahumillime  eflefe  vocem  confefluseft,  aercm, 
tum ,  idcirco  in  tantum  cft  exaltatus ,  ut  ipfius  Divini  oris  de<|e 
to,  nullus  eflet  major  ipfo  inter  natos  mulicrum. 

Beatiflima  illa  omnium  Virgo  Maria,  quia  fuppliciter  de  fui 
cordis  refpondebat,  fe  fervam,ancillam,  eapropter  fola  digna 
venta  eft  ,  e  qua  nafceretur  Deus,  Stdecujus  Cryftallinis  vi! 
ribus  ederetur  Mefiias. 

Ex  Prophetis,  quos  lex  vetushabuit,  nullum  majore  fpiritusi 
ce  ccelum  donavit,  quam  Davidem,quod  ipfe  fatis  indicat,  cm 
pro  tam  infinito  beneficio,  immortales  Dcogrates  rcpendat,fw 
quicns,//;r^r.>  &  ocailtaftpicntia  tm  manifeftafti  mibi  :  &  tansa 

Cffl 


; 


GRANUM    ERUTUM.  291 

?44firiftus  ipfe,  fapientia  Patris,  nonne  in  perfona  Davidis  locutus 
^t:  ?  Deui  tu  fcis  injipientiam  meaml 

^i.Concludendum  itaque  confulto,  neminem  vel  acutifllmum 
?fo;emque,  ad  fublimis  fcientisc,  veraeque  hujus  fapientise  penetra- 
■:(,  pofle  pervenire,  qui  itineris  fuis  ducem  Humilitatem  fueric 
^wdignatus. 

Hxc  ubi  fcripfifTem,  mox  folus  nocte  relicTus, 
UndiqueLetharse  rore  rigabar  aqua?. 

Ls,inquam,itarelatis,  vulgatis,ame  verfis,  facetus  meus,facer- 
[elnternuntius  Mercurius,ocyffime  duxit  fe,  &  difparuit.  g 

Hrec  poftquam  focia  mecum  fub  voce  peregit, 
[  Se  Citipes  oculis  abdidit  ille  meis» 

10!  tverfus  ad  eos,  aquibusvenerat,adeoque  paratum  plura  com- 
fi  ijere,  fic  caduciter  deferuir,  ut  orphanus  nunc,attoniciifque  re- 
tuli  ntino  illo  Caduceatoris  abfcefTu  ,  non  fatis  equidem  fciam , 
ihi  id  diclis  ejus  addere  commode  poflim  ,  nifi  hanc  extremam 
m  afortii  noftri  claufulam  &  fidemjfcilicet,  facile  forfan  fe  pro- 
fe  iiem  (modo  recle  prius,hanc  gratiam  favoremquefuorum,Or- 
aliquid  arrififle,percepifTet]ex  inferorum  illis  Bafilicis  Laribus, 
[02  me  fore  regreflurum. 

s|  Fatalis  interftitio. 

BEnigne  Leffor,  quem  haclcnus flrinxi Jlylum Jifloy  neque  intendo  de- 
ccctcro  aliquid  calamo,  de  hac  jmteria^  in  orbem  evulgare ,  quamvis 
igK  mTheokptus  Vates  triplo  injlruclfior,  £3  fecundb^  terti6que  rediret:  non 
isi  dtm,  quia  fum  imparatus,  vel  laborem  refuoio  sfed  quvd  vefana  fcriptio 
i/?d,  a  rrprorfin  vana,  qucz  ita  nquirit omnes  ingenii  nervos,  ut  quisfe> 
nti  ttemque  quodammodb  negligaty  &  ob  quam  graviflimas  frequenter  fu- 
H,(  \vre  deba  tcnfytioncs. 

jal,  t .  Alias  (quantum  pertentare  &pr<v[enti[cere  potui)  tota  quaji  exftruSia 
\i  introdutta  V annus adhuc  fub  manibus ejhnam  habes  hictantiimifaop- 
C  1  Oo   Z  oica 


392  INTERSTITIO 

oica  qucedam  prolegomena,feu  compendiaria  prcelibamina  ,  comparatione^ 
lorum  videlicet,  qmprxlo  prodire  deftinata  erant  s  quodfatis  qnoqut 
prxcoci ,  abortivo  ,  monflrofuque  fcetu  licuit  animadvertiffe ,    cum  i\ 
ventre,peclibu$,atque  toto  infuper  corpore  majusjit. 

3.  Nihilominus  eflo  bene  contentas,tdcitdque  gaudio glifce,  paucis  ek 
verum  abfohimuSjfitim  tuam,  quemadmodum  opinar>  ufque  affatim  refd* 
viy  modb  retle  ac  debitl ,  eX  fonte  hauferis. 

Qui  capity  iWcfapit,  quadratus  rufticus  abfit, 
Non  fapit  hic  inquam,  qui  capity  ille  fapit. 

C(tterum  rogo,m  qucefo  feras  cegrius  >qubd  tibi  fatla promiffa^ratione  j 
farumjn  abftrufiora  pleraque  vocabula,axiomata  &  atticifmos ,  aflituet\ 
rum,non  fervarinh  ciimpropter  mciximam  feftin&tionem ,  operifque  nirt\ 
novitatemy  nequaquam  potuerim:  forfan^  Deo  dante^fiet  excujione  proxi 

4.  lnterea  autcnhhanc  infequentem  jamdiu  aurcam  intelligenti  C 
mentationem  [certi  cujufdam  de  \lonte  S.)  plurimis^tifdemque  max 
naturce  G>  artis  fer.rctis  fcatentem,  fedulo  nepigeat  tam  oculis,qucim  m 
percurrere :  il/am  examujfim^ad  Commentoris  fenfum,  ilicet  in  comi 
tejlimonium^  latine  traduxi ,  idque  tam  exacle  (3  excusb,  ut  ne  vel  la 
ungvem,  quod  memini,  aut  in  mimmo  quidcm,  ab  ejus  idtotifmo ,  fcntei 
feu  propojko  difcefferim  ,  fed  eci  confuflone^  modo  13  ordine  reliqui  ,  Jicu 
optime  vifum  fuerat ,  vel  exciderant  :  bene  agita ,  &  vale,  omen  di 
t  "-le 

PORTUS. 
Explicitjat  praxis  manualis  caetcra  pandet. 


co 


filai 

I 

llit 


COMMENTATIO 

De 

Pharmaco 

uomodo  nimirum  ifiud  in  tribus  illis  natura  Reg- 

nis^jMineralium^  Animalium  ac  Vegetabilium^ 

reperiendum  :  atque  exinde  conficiendum^er 

excellentijfimum  XJniverfiale  Alenjlruum, 

w  pollens  recludendi  occludendique^  tum 

metallum  quodlibet^in primam fiui 

materiamy  reducendi. 

1  NSUPER, 

m  ualiter  per  idipfum  (fupple  Menftruum)  aliasfixum  il- 

ud  indeftructibile  aurum.redigcndum  fit  in  verum& 

inculpatum  Aurum  Potabile,  quod  nullo  fe  impo- 

fterum  artis  ftratagemate,in  iolidum  iteium  au- 

reum  corpus  patitur  reduci. 

Cumprimis  ab  hcnore  Dei  glortoji  £?  excelfis 

indein  fingulare  folatium&  emolumentumGeneris  humani, 
•opalata  inque  publicam  data  lucem5per  &c  AtqueLondini 
in  Anglia,ab  uno  eodemque  Paraphrafte,  qui  ufqueadhuc 

CHYMICAM    VANNUM 

lflituit/  celeriter,  fed  tamen  fideliter,e  Germanifmo  in  La- 
tinifmum  traje&a; 

^£ra  Chriiliana  Milirfima,  Sexccntefima,  SexageCmi  quinta- 

Kalendis  OSobribus 


CHARAC  T£R 

ADEPTORUM 

^n  oruct  fvS  sylM&rd  verrvt  uttrtavtia   vzi*iL 


f 


\ 

I 


<Pag.  I 

Commentor  induftrio ,  ingenuoque 
L   E   C    T   O   R    I. 

\f^\  Tropbis  &artificiis,  quibufcnm  mundi  hujus  filii  nego 
tiantur,&  infe&i  funt,feque  quodammodo  fuftentant , 
aequiore  rationis  ftatera  penfatis,  &  iftafententia  pro- 
fundius  cordis  mei  lamelbeinfculpta,  qubd<>  Qui  quarit  di- 
|i,  non  erit  innocens,  fufcitatus  eft  continuo  in  me  fpiritus  meus, 
d  excogitando  medio  &  via,qud  infons,  honefte  vivere,  proxi- 
krque  meo  proficuus  efle  poflem:  Idcirco  ad  notitiam  myfte- 
tirum  reconditiorum  explorandam,  abdidi  me  in  Chymicam  Ar* 
■  ,pra?cipue  ubi  repererim,  me  per  hanc  eandem  fcientiam ,  ci- 
joffenfam  divinam,  animas  mcx  proximoque  fecurifllme  fer- 
ac  fuccurrere  pofle. 

i.  Proinde  cum  OmnipotensDeus,  fa&is  impenfis  ingentibus, 
peflbque  labore  magno  ,  preces  meas  audiveric  ,-  &  me  per 
itum  fuum  veritatis  illuminaverit,commotus  fum,  ex  vera 
ritate  Chriftiana,  erga  proximum  meum,  hanc  mihi  fic  miferi- 
diter  communicatam  lucem,  non  fub  fcamno  vel  menfa  abs- 
idere,  fed  fuper  menfam  ponere,ut  circumlucere,  &  homini- 
fervire  poflic:  neque  enim  intendo  conceflum  talentum  ex 
idia  ftpelire,  fed  per  illud  optime  benefacere,  Et  cum  hoc, 
Pharmacum  meum  Catholicum,  valde  congrue  fieri  poflit, 
^hoc  opufculum,praelo  commiflum,  prodire  fivi  j  nam  verfi- 
is  habet, 

Scire  tuum  nihil  eji,  nifi,  te  fcire  hoc,  fciat  alter. 
Hoc  autcm  Opufculo  benevolus  hBor  in  veritate  inftruitur, 
ebitque,quod  non  ex  opinione,aft  ex  propria  mcaexperien- 
rcripferim,  omnia  in  gratiam  Amatorum  errantium ,  folamen- 
ad  Artem  anhelantium ,  &  ad  utilitatem  Do£torum ,  in  quo- 
1  omnium  favorem,  penes  me  conftitui,  talem Univerfalem 
homedicinam  (nempe  verum  Potabile  Aurum  nunquam 

P  p  redu- 


%         INDUSTRIO  INGENUOQUE  LECTORI.        l 

reducibile^praepararc,  &inpromptu  habere,  qualem  p.  Aha  in 
digentes  fempcr  apud  me  invenient,qua  jam  tum  mirabiles  jra 
perfeci,videlicct  in  Phthificis,  capitis,  aliifque  fervtnubus  tor 
bis  &c  quas  recenfere  hic  non  neceflarium  rcputo^  nam  alioun 
fpeciem  haberepolTet,quafi  qusrerem  vanam  glorinm  ,  cunico 
ram  Deo  tefter,  me  ahud  nil  prorfus  intendere  ,  quam  ipfiv  fo 
lum  honorem  ,  proximique  mei  commodum  s  alias  enim./an 
brevem  claramque  Artis  revelationem,  facere  nullus  potuifli. 

Prsefatio  in  Commentationem 

De 

PHARMACO    CATHOLIC 


ualitcr  verum  Amatorem  hujus  ardui  \lyflerii  oporteat  ejfe  au 
tum,  &  lntentionatum. 

Uotquot  in  hoc  naturse  lumine  ambulare  defide 
efle  cumprimis  dcbent ,  quantum  poflibile?  con 
tia  pura,  &  incontaminata  ,  tenereque  firmam  a 
£tam  intentionemj  efTe  item  patientes,  prasterea  adfummiin 
ticentes  ,  &  fobrietati  dediti  s  Quia  in  cordc  gulofo ,  impiD  ■: 
vacillanti,  fpiritus  veritatis  ,  nempe  Dei ,  non  invenit  fibi  rfc 
em  ,  nec  manfionem  s  &  idcirco  gratia  divina  ,  Sanfrique  W 
tus  in  Chymica  fcicntia  infpiratio  ,  qux  anima:  &:  proximo  prdc 
fe  pofllt,  neutiquam  fperanda :  Hinc  Sz  ceflit  in  proverbiuni^ 
Chymia  invenit  prohum  ,  aut  cfficit probum.  Nam  quanto  quis  prpu" 
ad  cognitionem  temporalium  ,  perituronimque  accedit  ,  m\ 
immediatius  ad  Creatorcm,  ejiifque  notitiam  appropinquaitf: 
xurfus,quo  aliquis  fuum  melius  ,  rcrumquc  omnium  Coniit* 
rem  novit,  hoc  intimius  eum  ipfum  Creatorem  fuum  diligM' 
<Jue  voluntati  illius  conformare  fludet. 

2.  )n 


PR;EF.  IN  COMM.  DE  PHARM.  CATR  3 

1.  Omnifcius  Omnipotenfque  Deus  Alpha  eft  &  O  mega, 

incipium,  optatufque  finis,  intentionis  noftra?  fcopus,  qui  nos, 

ir  lucis  fuae  divina*  radios,ad  fcopum  ducere  &  dirigere  debet: 

1«  ati  vero,  qui  hanc  lucem  fedula  ingenii  fui  acie  apprehendunt , 

cutj rque  eam  illuftrantur,  Sc  ab  erroribus  avocantur  >•  Et  fuppofi- 

ipi.j,  quod  ex  fragilitate  humana  ,  0  frobe  &  Jincere  Artis  Fiti,  per 

nw<ntinuos  tartarei  draconis  impulfus,  de  luce  in  peccatorum  te- 

jbras  decideres  ,   non  defperabjs  propterea  ,  verum  quam- 

jimum,cumEvangelico  prodigo,ad  patrem  reverteris,delicTum 

iam  deplorando,  &  gratiam  ,  condonationcmque  expetendo: 

]am  fcias  pro  certo ,  humanum  efle  peccare  5  fed  diabolicum,in 

ifispcrfeverare,divinum  autem  eft  femper  parcere,  &  condo- 

ire:ideo  nihilumdubita,perfevera  in  tuo  propofito,cum  etiam 

r,hus  majoragratis  ingratis  dare  novit  &confvevit,  &  per  hoc 

i:ordabcris,  quod,  bonaeefle  voluntatis,Deolonge  gratillimum, 

iiftiiHmumque  fit  holocauftum,  nam  voluntatem  fequitur  tan- 

J '  sra  aclus,  hinc  illud  proverbiij 

.  1  :  Si  defmt  vires>  tamtn  ejl  laudanda  voluntas. 

com  3.  Angeli  quoque  Domini,  non  fine  ratione,  in  Myfterio  In- 
nuiMationis  Salvatoris  noftri  Jefu  Chrifti  cecinerunt  ,  Gioria  m 
aiiic  tlfis  Deo  ,  G?  in  terra  fax  hominihm  honcc  voluntatis  j  O  Do- 
,mp  ine,  quemadmodum  nos  illis,qui  nos  offenderunt ,  &  ulterius 
libii  iiuc  funt  offenfuri,  peccata  prseterita  ac  futura  remittimus,  & 
^15  nittere  parati  fumus,fic  tu  etiam  condona  &  dona  nobis,  ve- 
lopli  nos  damus  &  condonamus ,  ita  prompta  bonaque  voluntas 
binc  (tra  millefies  compenfatur . 

nspj  {<.  Taciturnitas  fimiliter  in  fcientia  noftra  non  exiguum  pun- 
it,!imeftj  licet  enim,  ratione  tuae  perfonse, propter  obtentam 
(juii  ;ic  gratiam,  te,  erga  bonum  Deum  tuum,  exhiberes  ingratum, 
CotiSandtum  violares,  tuncid  fittantum  a  tua  perfona  fola,  efque 
jiklammodo  obligatus,  feverum  ante  Dei  judicium,//fo  homhilidi- 
'o  ignisyprovvios  tuos  commiflbs  errores  excufare  ac  deplora- 
3.I  Pp  2  re-, 

I 


4        PRiEF.  IN  COMM.  DE  PHARM.  CATR 

xcs  quod  fi  vero  praeterea  tam  malitiofus,  impiufque  efle  vecs, 
£c  hunc  tibi  impcrtitum  thefaurum  furibus,  raptoribus,  atqu(ty- 
rannis  diripiendum  dares  ,  &  manifeftares ,  tunc  quoque  oi  ne 
xnalum,  quod  ab  his  patratur  ,  in  te  foret  fufcipiendum  ac  cri- 
vandum ,  quafique  ipfemet  fecifles,  puniendus. 

5-.  Idcirco  efto  cautus,pone  veram  lucem,  qua*  tenebras  ni-i 
morum  noftrorum  irradiat,  continuo  tibi  ob  oculos,  quanira 
poffibile,  benefac,&  inftanter  propter  hanc  lucem  folicita,fi.ti- 
bi  Akiflimus  eam  communicabit, oculofque  tuos  aperiet,utip- 
prehendcre  dilucide  poffis,quaecunque  hic  in  tuam  veram  inru- 
£lionem  trafrabo:  Nam^Eterna  Veritas  precari  te  juffit,  &  (io- 
que  daturum  fe  promifit:  nefas  ergo  eft,cum  Deus  fit  veritain- 
violabilis  falufque  infallibilis ,  fidelibus  dubitare  de  petitioni  ef- 
£cacia\ 

6*.  In  hunc  etiam  finem  ait  Chriftus  Dominus ,  ufquemdc 
aihil  petiiftis  in  nomine  meo,  quodcunque  vero  in  nomine  ttt 
petieritis,idem  vobis  Coeleftis  Pater  meus,qui  in  ccelis  eft,^ 
bit,idque  propter  honorem,  &  dignitatem  Santti  Nominis 
quia  invocatum  eft  nomen  ejus  fuper  nos,tam  terribile,  am 
&  admirabile,  quod  eft,  ad  falutem  omnium  fidelium  ,in 
jium  laudabile.  ^Amm. 


\ 


hi  Vcrbum  Neceffarium, 

K\  CLU  O  D 

Interpres  loqui  habet ,  priufquam  pergat. 

b  ,  T)  ^g/wfl  o£/>*r  tranJpeBa  pkrumque  fordefcit ,  deciesperle&a  fcepc 
quar.  JL  fplendejcit.  Oportet  itaque  necefjariby  mi  optimc  lc&or,/?  qu/d 
ti)j  aflfoy  J&fc  confequi  dejideres>  kUionem  tuam  aliquoties  reiteres,  ac  attente 
X^rpctidas  :Nam  quamvis  resjat  crude  quidem  &  nude  traftetur,  nihilo* 
mifl  /»#f  magna  cceremoniarum pompd  involvitur -f  neque  tamtn propterea  ovi~ 
a  antiquae  nugae,  w/  tenehrce  funt,Jed  efi  quoque  ititer  tlUs  lux,  quam 
erita  tvdfcr*  potueris,  indubie  ejl  tibi  certa  ad  Artem  futura  dux. 
i  :i  2 .  lnquiesautemy  odi  ego  crepax  illudinproprium  commodum,  &  tenax 
minum  genus ,  qui  vidtri  vohnt  pojleritatcm  ingmtibus  beciffe  thefauris, 
10  wfc/o  £0X  ff/  ////rn^  ??e(ciunt,  au t aliunde  feleclos ;Sphingico  orepropoji- 
tine:  w  f»»/ :  £y?o,  ///  d/V/>,  <p/V/  r*/er/ ,  «»»*  gemmce  cb  viliores  Junt ,  qubd 
e(t,  i  <kte  f^  tupojfis  eas  e  fordibusfuis  eruerey  noli  Joli citus  ejje  de  imflicato- 
wity  tyfarum. 

am:   3.  Non  ergo  tibi  rmufete,  vel  impatientice  veniat  libido  iflflatim  minus 

Ailequi  valucris,qua  Commentatione  hcic  ta?iguntur>  rejiciens  forte  culpam 

tne,  credens  tranfiationem  non  bene  peraffam,  quce  ctrte  curioftjfime  ptn- 

taycafiigata,  longique planior  eft>  (5  methodo  illujlrior^  quam  ipfum  Ger- 

dnicum  Aittographum ,  quod  fljlo  non  cohcertnte ,  fed  rudiprorjus^  tumul- 

tario,  vel  fubitario  exaratum  efl. 

I  4.  Sique  tibi  cura  &  Jedulitas,  quam  Jumpf  in  transfundenda  hacj^e- 

tioneipltne  perjpecla  eJfet,non  dubito>quin  temere  pronunciaturus ,  jam 

h  meam  efle,  quam  ejus,fub  cujus  nomine  vtnditatur  :  nam  multo  cttius 

ahiffem  taltmLibelhm  de  novb  ccmpofuiffe,  quam  ex  tam  nodofls  lubric/f- 

techartis  refolvife.  ld  tamen  tituli  minime  mtln  dari  volo,fed  hoc  tantum 

[tiifcarey^uthori  vidtndum  effe,ut  libros  fcribat,?/0«  exfcribat, imi- 

m  licct,  £?  aliquid  mutuari,non  furari. 

5-  Nee  ego, duabus Jignatis  tabulis ^talia  inprcefens  propofitum  adferre 
'fjem^qua  ntmim  non  valde  mira  viderentur\  at  Jdcere  prohibeor  ,propter 

Pp  3.  wte- 


1 

1 


C  VERBUM  NECESSARIUM  ]   C 

interionm  Deum  meumy  ne  confcientice  fores  nimium  feriat .    Salvatoriin. 
Jlri  chirographum  ejl:  Nolitejudicare  ,  (3  non  judicabimini>    Nolitem- 
demnare,  (3  non  condemnabimini .   Fcelix  &  verl  cautus  ejl ,  qui  hoc  j 
promijfum  ad  fupremum  Domini  tribunal  potejl  deferre3utique  conventOa- 
£la  non  refcindet  ceterna  veritas. 

6.  Infuper}  qui  alterius  intentionem  carpitifuamfrpe  purgare  quaitfi 
(3 qui  ex  alterius  mercibus pigmenta prodit,videtur  occultu  mdicare  i'' 
proprias  iis  carere,prcecipuefifint  gtneris  ejufdem :  emptores  ergo  [oli  e 
judices,non  venditores. 

y.  Ex  his  prcemijfis  >non  erit alicui  admodiim  difficile,  formare  confeqm-J 
tiamyquam  premo.   Veruntamen  accinge  te>  age  fpeculando ,  dumad' 
etatem,  legendo  &  perlujlrando,  mentem  pavtris ,  judicare  meliiis  poteris 
Philofophorum Mundum, planius  6 plemhs, vidtris venalem.  V 


COMM.  DE  PHARM.  CATHOLICO.        7 

Caput  primum. 

Ve  menjiruo  univerfali  omnium  metallo'rumy  £5^ 
mineralium. 

Ic,  capite  hoc,aequos  cupidofque  Amatores,  fumma 
in  verirate,  iincero  corde  inftruam  atque  informa 
bp,  id que  verbis  fimplicibus  ,  quae  int  elligenda  funt 
ad  littram  $  ideo  attende  at  verba  mea  ,  totiefque 
lcionem  reitera  ,  ufque  dum  fundamentalem  intelligentiam, 
|>erum  hujus  libelli  intelle&um  fueris  afTecutus. 

i.  Proindefcias,  duas  folutioncs  apud  philcfophos  inveniri^ 
■tma  $/?,quando  redigirur  materia  per  materiam  primamin  ma- 
tiam  primam,  videlicet  in  prima  iua  originalia  principia,  tan- 
qim  in  ficcam  quandam  aquam,qux  non  foliim  Mercurius,fed 
jjulphur  dicitur.  Sc  lutio  ficca  per  Xlagica  fit  elementa  igne 
a;rto  s  Alia  mttm  aftrale  per  femen  ,  quod  iiccus  eft  liquor ,  qui 
tx  inftar  fluit  atque  liquefcit^apud  hanc  iblutionem  deprehcn- 
itaus  plerumque  feparationem  ,  quia  menftruum  fumit  iitifo- 
hmodo  nobiliflimam  animam,  e  Sulphure  metallico  jam  prius 
aspto  ,  idque  cum  remanentia  aliquarum  fsecum. 
\.  Et  quemadmodum  hoc  mcnftruum  fe  habet  ad  Sulphur, 
fi  eodem  modo  fe  gerit  ad  Sulphuris  magnetem,  nempe  Salem, 
nn  haecde  fangvine  &  ftatu  ejus  provenerunt,  ideo  metallicus 
i)  ignis  operaturduntaxatinfui  iimile  ,  remanec  tanquam  fol- 
Vis  infeparabiliter  cum  fuo  foluto  :  Qualiter  vero,  &  quibufcum 
bamba:  fublimcs  redudtiones  folutionefque  confianc  ,  ex  ie- 
:nti  dodlrina  mea  colliges,  nimirum  per  Magica  elementa, 

Caput  fecundum. 
De  elementis  in  c-enere. 

o 

QUatuorelementa  funt  prima  fundamenta  omnium  cor- 
poralium:  nam  ex  his  elementata  omnia  provenerunt,5c 

tan- 

I 


1 


.  V<9?V  V,\V§  ->\*V  >  \\    » 

S  COMMENTATIO 

tanquam  cx  matre,in  hunc  mundum  edita  ac  formata  funt  j& 
quando  corrumpuntur  elementata  ,  refolvunt  fe  eadem  rurfuin 
clementa ,  vifibilium  vcro  horum  elementorum  nullum  eft  p<  fc 
exiftens  ,  neque  purum  ,  fed  fecundum  magis  Sc  minus  perrix- 
tum ,  funtque  ea  in  fe  invicem  tranfmutabilia:Namque  fit  e  b» 
ra  aqua ,  &  iterum  terra  s  ex  aqua  evaporata  aer,  exque  conccn. 
focione  aeris  repet-ito  aqua-,  exaere  incenfo  ignis ,  ignis  hic  peip» 
tindlionem  fit  aqua-,  •&  ha:c  aqua  per-intenfius  frigus  terra, 
que  calorem  lapis,  aut  fulphur:  Hoc  totum-per-agitur  eleme 
rum  contrariantibus  ,  concordantibiifque  qualiratibus  ,  exqi 
ratibus  repugnantibus  antipathia  ,  feu  pugna  oritu.r  ,  ex  corpio, 
rantibus  autem,  tanquam  per  fympathiam,  fubfidium  fequituat: 
que  vi£t:oria,id  eft,  deftru&io,  quae  eft  caulTa  novar  generaci 
Hinc  convincitur,remanetqueirrefragabilis  eradice  veritas, 
omne  hic  inferius  de  elementis  fit  ortum  >  fimiliter  unum 
liud  fit  transmutabile,  &  quod  unumquodqueelementatum 
proprias  iuascontrarias  ,  &  concordantes  qualitates  deftru 
atque  ita,fub  alia  forma,denuo  in  fua  elementa  refolvatur, 
deftructio  nihilaliud  eft  ,  quam  veteris  formx  abolirio ,  &  q 
tatum,  in  formam  novam  6c  elTentiam  meliorem,  elevatio. 

2.  Quemadmodum  nunc  omne  fublunare,  a  groflis  vifibil 
que  elementis,  originem  fuamhabet,  fic  quoque  ducunt  ele 
ta  fua  ordia,a  fuis  fuperioribus :  nam  ut  in  Archetypo  Mund 
nia  funt  in  omnibus ,  fic  in  corporeo  hoc  Mundo  omnia  repe 
tur  inomnifas,  modis  tamen  diverfis,  pro  natura  fufcipienti 
Et  funt  hoc  modo  elementa,non  tantum  in  corporibus  o 
ftibus,  aft  &  in  Angelis  &c.  in  inferiori  mundo  funt  rudes 
mx  &  elementa  materialia  ,  fuperius  vero  funt,  de  propria 
tute  &  natura,  excellentioris  cujufdam  ccelicarque  elTenti 
inde  elementa  noftra  materialia  rudia  fuam  trahunt  origin 
Qiiia  ignis  fuum  habet  principium  exSole,Marte,eorumqu 
miciliis,aer  a  Jove  &  Venere,aqua  a  Saturno&  Mercurio/. 
nunc  autem  fuam  fumit  originem  aLuna,  &  his  omnibus 


a! 


DE  PHARM.  CATHOL.  P 

lleftium  influentiarum  Tcrra  eft  receptaculum ,  &  rurfus  ,  om- 
im  mineralium  ac  vegetabilium  Genitrix  &c  ope  elemento- 
ty  na.  Etharc  funt,  dico,  in  fuperioribus  ideas  producendorum,in 
p  elligentiis  diftribufae  poteftates,  in  ccelis  virtutes  ,  in  inferio- 
K:  .us  crafliores  formse,  hinc  \iattria  noftra  generata  eft,  &  con- 
ft-  riantibus,  convenientibiifque  qualitatibus  prasdita,  inde  fequi- 
CF    corruptio  mineralium,vegetabilium,juxta  ac  animalium ,  di- 

urque  in  his  corruptio  mors. 
emt  j,  Secundum  quod  vero  in  elementato  qualitates  accordant, 
ki  ,prout  funt  fixas,  vel  volatiles,  id  eft,difficiles  aut  faciles  ad  fol- 
o:  bdum  ,(ecundum  hoc  quoque  compofitum  evadit,  fixum  fivc 
[ui:  iatile.Aurum&argentumfunt  utraque  corpora  fixa,fpecialiter 
rw  ram,in  quo  elementorum  qualitates  tali  harmonia  confpirant, 
tis  icordantque  ,    ut  prxeminentiam  ,    dominiumve  obtineat 
m  ila.  Si  jam  aurum  corrumpendum  fit,  tunc  debet  unum  elc- 
;tiii  rntum  neceftario  dominium  ,  regimenque  adverfus  inimi- 
k  n  fuum  tencre,eum  opprimerc,  feu  fubjugare,totaliterqne  fu- 
ur  r  illum  triumphare  s   hoc  fit  auxilio  qualitatum  confentien- 
&i  m,per  fuifimile&c  quando  fcilicet  elementum  unum  folari in 
o  ipore  nutritur,  incitatur,  fuccenditur  ,  &  commovetur,  ita 
i  linc  necefiarid,propter  fufceptum  afui  fimili  fubfidium,  in  op- 
eSc  litum  pugnare,  &  triumpharc  habeat.     Videmus  quod  mul- 
i:  a  ignis  aquam  veiut  inimicum  fuum  fuperet  ,  inque  aerem 
repi  ;at:  multum  econtra  aqua»  fupprimit ,  ignemque  extingvitj 
id  quoque  cum  Solis  Sulphur  abundantercibatur,  perque  Sul- 
usi  JT  fuccenditur,  tunc  ligaturadebilitatur,debetque  fpiritus  co- 
liis  ans  ,  nempe  aqua  Mercurialis,  prae  multitudine  ignis  exaref- 
pn;  ?>  inque  aliud  elementum,quod  tamen  qualitate  pari  fecum 
%  lfpiret, commigrarCjpropterquod  igitur  protinus  idem apro- 
f  nofuo  elemento  fufcipitur,&  in  recipientis  naturam  tranfmu- 

lr. 
ioj   ..  Hxc  eff.  fcparatio,anima  dilatata  eft  ,  feque  a  vinculis  fuis 
y  i  neravit ,  &  jam  acrius  in  proprium  fuum  corpus  faevit ,  &  nifi 
;  I  Q  q  nunc 


io  COMMENTATIO 

nunc  quantocyus  corpori  fuccurras  ,  tunc  anima  terreftre  oc 
corpus  quoque  deferet ,  feque  fimiliter  in  aliud  elementum  e* 
fblvet,  nempe  in  aerem  j  quandoquidem  cum  fua  prima  quali  te 
caloris ,  cum  alia  qualitate  aeris,  quae  equidem  calida  eft,  cor  c. 
niatj  Sic  impedit ,  deftruit,  progignitque  continuo  elementm 
unum  aliud  ,  hoc  fit  fine  intermiflionis  viciflitudine  ,  etiarin 
montibus,alias  melioratio  nulla  fequi  poflet.  His  jam  fupee- 
debo  hac  vice  longius  de  elementis  in  genere  tractare,  mequeid 
ignea  elementa  Magica  convertam,quod,  cum  triplex  fit,  vcltm 
cis  generis,  in  fequentibus  funditus  declarabo. 

Caput  tertium. 

De  elementis  Atagicis, 

ideft, 

De  triplici  igne  Sapientum  Antiquorum. 

i.  \lEc  pofTunt  Philofophi,  nec  Chymici,in  omnem  xti 
JLNI  tatem,  veram  utpote,  rectam,  &  irreducibilem  foli 
nem  conficere,  fine  trihm  his  myfticis  ignibus  ,  quorum  !Pr( 
metallum  in  fluxum  adigere  debet ;  Alter  verb  fympathiam^ 
bet  cum  ignc  metallico,  &  quamvis  hic  itidem  drflex,  five  HU 
fit;  volo  nihilominus  ego  illum  pro  Jimplici  fumere,  nihilquel 
rabo,  quod  in  qualitatibus  contrariam  habeant  naturam,  fed 
tantummodo  attendam,  quod  unum  in  propofito  meo  praef 
effectum.     Hic  )amfecimdus  ignis  Sulphur  metallicum  accci 
clcmentiimque  ignis  in  metallico  corpore  augmentat  s  Ten 
ignis  eft  frigidus  metallicus  lgnis,  Mercurioferefimilis.>narn  ft 
tallum  tanquam  fpirituspervadit,  proairat  fympathicum  igrf»ti( 
in  toto  penetrarc  ,   animamque  omnibus  locis  incendere  ptu 
cft,metallura  efficir  porofum,  recludit  occluditque,  principin. 
eft  &finis,prima  &noviflima  clavis,  iniumma  fundamentuncit 

opi 


DE  PHARM.  CATHOL.  11 

<  ceris  totius :  nam  eft  quoque  vehiculum  ignis  fympathici,  &  ab 
it'j;ic  deftruitur  atque  corrumpitur,  hoc  provenit  ex  antipathia  & 
:..  f-npachia. 

)C;i2.  Quia  ignis  ardens  eft  frigido  illi  metallico  igniin  linea  col- 

Er lerali cogriatus, & eft ignis  duplex ,  uti  fuperius  dixi ,  habetque 

LcmSulphure  &Mercurio,five  ipfomet  ferpente,  quandam  cog- 

:.^tionem,vocaturaPhilofbphis  Sulphur&  nitrum,  perque  idip- 

lectfn  philofophi  femper  duplicem  fympathicum  ignem  intellexe- 

ic  mt,  ciim  dnas  qualitates  repugnantes  fecum  vehatj  nam  frigi- 

jts  eft  &  calidusihumidus  8c  ficcus,  quocirca  ergo  idem  merito 

pveroMenftruoUniverfali,pro  ipfamet  materia  prima  haben- 

i  s  e(t  •,  quia  in  hoc  ipfb  ficco  liquorculo  ( ex  quo  Mercurius  con- 

fPhilofophicus)  metalla  lubenter  faciliterque  liquefcunt,  ab£ 

ce  hoc  quod  centrum  tantillum  ne  kedatur. 

[3.  Solutionem  radicalem  eatenus  conftitutam  efie  oportet, 

iatenus  nullo  prorfus  medio ,  in  priorem  faciem,  formamque  fic 

iducibilis ,  &  prseterhoc  debct  tunc  quoque  metallicam  natu- 

|n  Sc  proprietatem  retinere  5  Hoc  prsecipuum  eft,  quod  exper- 

ri.fum,  pun£tum,poiTemque,  in  tempore  brevi  valde,ad  ocu- 

fol  m  demonftrare  :  quoniam  per  meam  deftruclionem  mox  inve- 

tnus  procuramiifque  Sulphur,  poftea  Salem,  Mercurius,  qui  ho- 

112]  m  amborum  vinculum  fuit ,  eft  etiam  ad  manus,  metallica  pro- 

)k  ietas eft  in omnibus :  nam  Sulphur  Aurificat,Sal  atque  Mercu- 

cj3  is  ambo  colorant  &c. 

fc  4.     Si  nunc  hos  utrofque  ultimos  ignes  ,  per  quos  deftrucTio 

m  :c  fieri  debet ,  recle  dignofcis,  animamque  in  igne  amburi  non 

:ct  rmittis,  &in  aerem  refolvi,tuncintentum  tuum  obtinuifti,at 

I(  :de  mihi ,  hic  nuccm  tibi  duram  confringendam  invenies ,  ita- 

e  prsevide  tibi,  &  non  rctrovide.  Et  quemadmodum  permul- 

>licationem  ignis  fympathici  fuccendifti  metallorum  ignem , 

iftru£tionemque,vel  feparationcm  perfecifti,  haud  aliter  debes 

oquc  per  aliud  elementum  animam  efficerc  corporalem  ,  & 

sepedire ,  ne  ea  in  aerem  abeat  •,  ad  hoc  vero  elementum  eft  ribi 

Q^q     2  eli- 


» 


12  COMMENTATIO. 

eligendum  tale,quod  aeri  totaliter ,  vel  in  maximis  contran 
iit,  id  quod  terra  praeftat,  quae  non  nifi  per  medium  aquas  ime. 
ra  commutari  poteft ,  nam  ab  extremo  ad  extremum  non  d;ur 
progrefius,  nifi  per  medium,  hoc  medium  eft  aer. 

f .  Intcllexifti  antea,  quod  Mercurius,  tanquam  vinculum,  r'u  • 
mo  refolutus  fit  in  aliud  elementum  ,  hinc  refidua  folummdo  '„ 
habes  duo  elcmenta,  nempe  ignem  Sc  terram,  fi  vis  haec  con  r- . 
vare,  tunc  augmenta  Solarcm  terram,  id  eft  ,  folare  corpus  M, 
hoc  abfcondit  fcignis  ab  illo  ardenti  fympathico  ,  quod  ex  c( 
figno  potes  cognofcere ,  quod  fignum  dum  confpicis ,  tunc  m 
ma  fedulitatc  debcs,incenfam  animam  cum  fuo  corpore,  ex  i; 
liberare,  alias  rctines  mortuum  duntaxat  corpus,  fpectabiie  ad 
fum,  ut  Ele&rum:  Promptitudo  &  dexteritas,  quae  hic  requiri 
impoflibilis  eft  defcriptu ,  tali  &  non  alio  modo  eft  anima  q 
per  metallico-magneticum  corpus  falvanda,-  Magnes  animae 
eft  ,  in  hujus  caffibus  prxcipua  illa  duo  elementa  capiuntur 
ambo  hsec  habent  tertium  quoqueapud  fe  &  in  fe,fed  modo 
gularij  EtubimetallicumSulphur  extrahitur,  prout  docui , 
dem  quoque  fimul  nobiliflimus  ejus  Mercuriuscoextrahitur, 
unum  femperalrcrius  fitmagnes  ,  &  non  libentcrab  invicem 
cedant. 

6.  Mercurius  &  Sulphur  funt  fibi  valde  prope  cognata  ,  ho 
gnificaverunt  nobis  fapientes,  per  characterem  Mercurii& 
phuris  ,  qux  duo  fub  le  cruccm  in  fuis  infignibus  geftant,  ad 
notandum  per  hoc,  efle  cognata ,  &  terrenae  cruci  ullatenus  ll 
le  efle  fubjccla,  fcd  tanquam  fpiritus  volitare  gaudcre.  Sulplt 
elementum  cft  igneum  ,  &  idcirco  id  chara&ere  ignis  infignit 
eft,namipfueftmerusignis,inque  toto  combuftibile,&quidq 
ardet ,  cft  Sulphur ,  debetque  pro  tali  recognofci.  Mercurius 
item  merus  ignis  &  calor  ,  qui  corpus  ejus  fimilitcrin  contii 
fluxu  confervaty  ignis  vero  fuuseft  mineralis  metallicusign*; 
quiardet,  nec  ardendoaliquandoabfumitur  ,  &duntaxata  pKJ 
lofophis  incendi  potcft,pcr  concubitum, Venerifque  amorem  it 


;' 


ei 

b 

12 
I 


DE  PHARM.  CATHOL.  13 

'  i  potthxc  aptus  eft  ad  frigidum  Sarurnum  calefaciendum  s 
1  jm  hic  coagulationem  fuam  ab  ifto  habet  exfpcctandam ,  ut 
°1^iilofophi  dicunt,  Coagulationem  Mercurii  in  Satnrno  re- 

m  7.  SapientesferaperperSulphuranimam,  perque  Mercurium 
C[:  iritum  intellexere ,  &  ut  hsec  duo  difficulter  ab  invicem  fcparari 
w  fTunr,fic  quoque  fpiritus  &  anima,  citra  detrimentum,fejungi 
tv  queunt.  PerSulphur  ignis,  perque  Mercurium  aer  depingitur, 
nr  jic  fit  ideo  ,  quia  utraque  cum  igne  &  aere  ccnveniunt  s  nam 
Igare  Sulphur  eft  calidum  &  ficcum  ,  eftque  ratione  harum 
lalitatum  igni  comparandum.  Mercurius  humidus  eft  &  cali- 
js,  in  hoc  convenit  cum  aere,&  licet  Mercurius  omnium  pon- 
lohflimum  fit  aftrum  ,  equidem  idem  adhuc  vult  cfte  leviffi- 
us  quoque  ,  &  igni  ardenti  fubterfugere ,  fuper  fe  fcandere  ,  fe- 
c in  aliud  elementum  re fol vere,videlicet  in  aercm,ade6que  ju- 
cum  ipfo  comparatur.  Ut  cnim  Sulphur  pcr  ignem  intelli- 
tur  ,  fic  optime  per  Nitrum  aer  interprctari  debet ,  &  vice  I 
rfa  ,  quandoquidem  in  Mercurio  duo  elemenra  ,  ut  ignis  &  | 
r,  potiffimum  &  oculariter  orlendantur,  &  praterea  ambo 
trinfecus  frigida  fint  ,  intrinfcciis  vero  ignea  &  calida.  In 
c  nunc  ftat  apex  totius  operis  ,  ut  fciamus  hsec  dextre  di- 
ngvere  ,    &  figuratum   (  ftr  literam  }   loco  literae  clige- 

8.  Hic  tam  exprefse,  funditufque  de  igne  philofophico  fum 
:utus  ,  quam  mihi  etiam  poffibile  fuit ,  dicoque  tibi  hic  ite- 
My  pofteaquam  cum  igne  Sulphur  ,  cum  Mercurio  ignis, 
mqueaereMercurius,  hxc  vero  cumNitro  conveniant,  fuif- 
e  qualitatibus  elcmentariis  mirabili  harmonia  confpirent,tunc 
oque  fas  &  sequum  eft  ,  ut  iftorum  chara&eres  fibi  invi- 
m  fint  fimiles ,  precipue  cum  hxc  in  terra  nafcantur  &  for- 
mtur  :  hinc  Nitrum  &  Sulphur  fingulanter  amant  metal- 
illifque  in  linea  collaterali  cognata  iunt.  Videraus  qualiter 

Qq  3  k  Tpiri- 


;;i 


ki 


^  COMMENTATIO 

fpiritus  Nitri  &  Sulphuris  metalla  invadat,inque  vitriolum  eac 
digcre  poflit;  hoc  hercle  fummoperc  etiam  admirandum  cft,  runi-- 
nationeque  digniflimum:  hoctamen  intentum  meum  non  eft 
illud,ut  difcas  differentia  uti,interignem,  Sulphur,Mercuri 
&:  aerem ,  quemadmodum  fimiliter  inter  falfum  nitrum,  fpiriu 
que  tartari ,  &ejus  clarificatum  confortatiimque  falem. 

<>.  Nam  licet  Tartarus  fit  quidem  de  Regno  Vegctabili ,  ai 

mcn  Archaeus   naturse  hoc   vegetabile  (ingulari  quddam    c 

mineralibus   cognatione  conjunxit  ,    eique  miram   propri 

tem  communicavit,  adco  ut  hoc  vegetabile  nil  nitro  cedat, 

ccpto  ,  quod,  ficut  nitrum,ratione  circuliSc  caloris  ,  Soli  e 

quiparandum  ac  deditum ,  ita  Tartarus  ,  ratione  quadrati  I 

cubijterrae  fit  comparandusjnam  poflidet  praeter  hxc  ficcam  qu   ifri 

dam  terreamque  proprietatem  ,  &  dicitur  vegctabile  arvu   ae 

habetquc  cum  Sale  metallorum  fingularem  fympathiam ,  proii    jai 

habent  fe  falia  ifta  magnetice  ad  in vicem,  quia  femen  metallor  »»n 

in  hac  vegetabili  terra  fuftentatur ,  &  adverfus  hoftes  fuos  p  iz 

pugnatur:feminum  cundlorum  inimicus  eft  combuftivus  igr   ant 

tartarique  adverfarius  eft  communc  fal  Armoniacum.  uv 

i  o.  Tartarus  mctalla  meliorat ,  reddit  ipfa  malleabilia ,  itafac 

accordat  cum  Sale  metallico,  qui  per  tartarum  mulciplicatur : 

abundantia  falis  metallorum  eft  malleabilitas,&  fi  nunc  per 

tarum  metallum  efficitur  malleabilius  ,  tunc  imo  verum  eflc 

bet,  quod  Sal  fuum  fueritaugmentatum.Ope  tartari  abeunt 

talla  in  vivum  Mercurium  ,  hoc  venit  inde  ,  quia  ,  dum  in  qi 

titatc  Sal  crefcit ,  incipit  dominari  terra,  difrumpitque  vincul 

namquando  terra  increfcit ,  cogitur  fe  fpiritus  { qui  cjl  fpirit 

tenfuSinonextenfui)  nimium  dilatarc ,  ficque  caufat  feparation 

contrahitque  fe  vifibiliter  vivum  in  Mercurium,cum  terra  tri 

phaverit ,  &  illi,  per  quodanimaantehac  terreum  corpus  dir 

rat ,  pofthac  rcgimcn  praEripuerit. 

i  t  .  Ut  habet  fc  ad  aerem  terra ,  fic  quoque  fe  tcnet  ad  fjlri 
tum  Sal  s  &  iterum ,  ut  intcr  ignem  &  terram  medium  cft  'M 

buc 


DE  PHARM.  CATHOL.  tj 

d  fecus  inter  corpus  &  animam  medium  eft  Ruah  fapientum  > 
ille  nexus  conjungcndi  animam  cum  corpore,  hocque,  de 
loquor,  medium  ,  duplici  cuidam  igneoviro  comparandum 
:  inmagno  Opere  philofophico  eft  dupkx  ,  &  decaetero  ,  prx 
;;jj)i:enta  fua  vivacitate  ignea,  hermaphroditus  ,  cum  vita  in  igne 
cofiftat ,  qui  a  nemine,  nifi  folum  ex  fe  ipfo,  vivit  feque  movet 

eEii.  Ut  autem  ad  rem,meamque  metamaccedam,  fcias, quod 

neralis  metallicufque  ignis ,  in  &  pro  fe  ipfo  ,  materia  prima 

,  quae  repcriturin  minera  Saturni,  tanquam  in  fuo  receptacu- 

i  fivedomo  Univerlali,  ex  hac  fua  univerfali  domo,  debet  fub- 

e  ille  difcedere,  prae  anguftia  ignei  volantis  draconis,  qui  domi- 

um  frigidi  Saturni  taliter  inccndit ,  ut  in  eo  mori  fuumque 

jalare  fpiritum  cogatur  s  Si  nunc  poflis  recipiente  animatum 

ic  fpiritum  capere  ,  tunc  aflero  ,  tali  modo  habes  Vniverfak 

firuum^  arcanum  aftralem  ignem  ,  qui  effigiem  ficcx    fimulac 

nidx  cujufdam  metallicae  aquse  prasfefert ,  &  prasterea  in  pon~ 

e  ante  omnia  gravis  levifque  eft ,  Hic  inquam  iterum  ,  in 

Iimaveritate,  U  niverfaUf cu  Philofophorumeft  minJlruum>cpio& 

,it  lulla  cum  re  permifceri  finit,  nifi  quae  de  fua  natura  &  fangvi- 

or:  srofluxit  s  Hic  eft  refrus  feparator  ,  verufquc  Chymicus ,  qui 

pfl  ando  feparat  metallicorum  fulphurum  impuritates  &c.  di&us, 

eft  prio  fuonomine,  fpiritus  vitae ,-  mortificat  atque  vivificat, 

i!  tallorum  omnium  eft  glorificata  refurreftio  ,  de  facie  duplici 

in(  ^rcuriali  aquae  haud  abfimilis,  qui  alias  quoque  fpiritus  acidus, 

nfl  \Uxque  corrofivum  nuncupatur. 

/rii  (3.  Perhunc  fpiritum  folum,&nullum  omninoalium,  anima 
tn  gis  in  oleum  eft  reducibilis;  &  quemadmodum  Sal  metallicus 
ii  ftantiae  &  indurationis  metallorum  eft  caufla  ,  fic  quoque  eft 
sl  di&usfpiritus,  calidae  congelatseaquae,occafio  vcrx&z  radica- 
blutionis  Sulphuris  ac  Salis  ,  praeterea  &  exoptatum  medium 
i\  jungendi  animam  cum  fuo  corpore  5  Spiritus  vero  hermapbro- 
cl  cus  portat  animam  in  ventre  fuo  ,  defertque  eam  in  clarifi- 
i  catum 


itf  COMMENTATIO 

catum  corpus ,  nempe  in  purificatum  metallarem  Salem  ,  hic 
cum  Sulphure  fuo  referatur  ,  inque  fubrubicundum  oleum  rol- 
vitur,exinde  caput  corvi  oritur,  eftque  fignumprimum  ,  &c<n- 
muniter  aliquid  miri  fequi  folet ,  quandofol  &  luna  obfcuran 
tunc  Magnipotens  nafcitur  >  qui  manibus  fuis  fpirituale  ac 
danum  regnum  gerjt  &c. 

14.  Signum  hoc  nunciat  conceptionem  ,  aftralifque  fem 
conjun£tionem,poftmodum  ver6Sal,in  operatione  fua,apprer 
dit  folvensj^  femenque  fiveSulphur ^  redjgendo.ea,.in  jCui.  m 
ram,  id  eft  ,  in  ficco-folidum_corpusx.quod_poftea,.per  cor 
nientem Vulcani  adminiftrationem,  in  albijfimam,8c  tandem  rvi 
Jixam  medicinam  exaltari  poteft.    Oportet  autem  fpecialiter 
tendere  ad  ignis  regimen  ,  is  debet  conftanter  in  fuo  permar 
gradu  ,  &  nunquam  ceflare  :  deficiente  enim  calore  natur 
mortem  fequi  neceftiim  cft ,  fuboririque  abortum ,  qui  plane 
cundumnaturam  fuam  operatur&c.  Et  quemadmodum  ignis 
bet  obfervari,  fic  eodem  modo  debet  figilluHermetis  probe 
impreiTura,&  firmiter  accommodatum,  ut  folvens  apud  folu 
fuum  harrere ,  feque  cum  illo  figere  poflit  ,•  nam  folvens  no 
ne  caufla  dicituraqua  permanens,idco  fcilicet ,  ut  cum  fu 
luto  permaneat ,  inque  unum  Eveftrumcum  illo  evadat  : 
modonunc  obfecro  hoc  dilucidius  defcribere  poftem,  quam 
ha&enus  narrata  ,  externaque  effetta  ,  &  qualitates  ?  &c  Q 
quis  has  'ambas^  nempe  ficcam  &  humidam,/o/^//(?«f/,per  mater 
primam  in  materiam  primam,adipifci.defiderat,  idem  articu^l 
attendcre  debet  adqualitates  elementorum,  uti  latiiis  anteaj" 
periiifque  dixi,&prae  cseteris  oculum   mentemque  haberc  1 
lantem,adfympathicum  frigidiimque  metallicum  ignem. 

1  f.  Jam  vcra  per  me  horum  {ympathico-magicorum  elemeta 
rum  notitia  adepta ,  audatter  potes  obire  Orbem,  fodinas  onj 
undique  cxaminare  &  vifitare,  non  tamen  debes  animum 
te  cuum  clcvare,  fed  cx  doctrina  mea,  pcnesTerram  perpet 
omni  humilitate  pcrmanerc,  nam  omnium  mineralium,  vectta 

bil  m 


DE  PHARM.  CATHOL.  i; 

iumqucTerra  eft  progenitrix,  &  praeterea  omnis  rei  conferva- 
x,  fimiliterque  multorum  animalium  fuftentarrix. 
fi6.  Hic  ccnvenit  mihi  iterato  refricare  memoriam,  philofo- 
os  nempe  femper,  facto  fermone  de  Ttrra,  per  eam  nihil  a)iud, 
,am  corpus  s  perque  corpus  Salem  tantum  intellexifle  s  Qui 
:nc  fenfum  bene  apprehendit,  feque  juxta  informationem  me- 
texercet ,  reperit  in  illo  omnia  in  omnibus  ,  fimiliter  omnia 
*»$,&  unum  in  omnibus,  id  eft,  invenic  materiam  primam,pro- 
nam&remotam,  in  una  materia latitantem.  * 
\  17.  Philcfophi  ajunt.  V.ifita  interiora  Terra,  refitifcando ,  invenies 
4tum  Lapidcm,  veram  me.dicinam .  Haec  eft  Terra  illa  ^Adamica  , 
\ic  habe  continuo  tibi  ob  oculos,  in  ed  invenis  fapientiam:Nam 
e  cognofces ,  quo  pa&o,  &  qualiter,  metalla  in  demeaculis  d- 
,.•1:  ac  formentur  ,  nempe  in  officinis  &  fodinis  terra  s  videbis 
eterea  &  experieris,  qucmodo  periturum,  a  non  perituro  & 
nfuro,  fit  diftingvendum  ac  feparandum  j  Et  tibi  dico  in  co- 
iidem,quod  hocipfo  mundi  gloriam  expugnafti,  tibique  ipfum 
jugum  reddiderisj  hoc  vero  efle  nequit,nificlarificesTm^OT, 
jft,ut  retuli ,  ejus  Salem  5  nam  philofophi  per  Terram  intelli- 
it  Salem,  Salque  metallorum  Lapis  eft  Philofophorum ,  quan- 
.m  ego  jam  non  velim  iftud  fic  intelle&um. 


m 
rti 


Caput  quartum. 

De  metallorum  deflructione^  in  tliflprmch 
pia  reduBione. 


"^  Itra  corruptionem  nulla  refurrettio ,  nec  glorificatio,   fi- 
^j  ve  multiplicatio  eft  fperanda  s  nam  corruptio  fupremus 
gradus  ,   primumque  novae  generationis  nec  non  multi- 
f   ationis    exordium  :    idcirco  hic,  tanquam   de  prarcipuo 

Rr  punfto 


18  COMMENTATIO 

punfro  tractabimus,  nempe  de  deftru&ione,  inque  materiam  ri. 
mam  redu&ione.  Hasc  vero  deftructio  &  corruptio  aliter  ;pn 
non  poteft,  quam  duntaxat  cum  hac  re,  ex  qua  maceria  venit 
nata  eft,inque  quam  ipfa  iterum  redibit;  Et,  qualibet  in  re 
tus  fui  ac  quoque  interitus  eft  caufla  ,  hanc  ultimam  ratior 
oportet  Chymicos  praz  caeteris  ponderare  j  propterea  fi  fci 
tuum  in  metallis  multiplicare  intendis,aut  alias  XJniverfalem  jjp 
parare  medicinam^  fcias,  hoc  femen  quoque  de  metallo ,  quod-ip 
tiplicare,  feu  ferere  vis,  extrahi  debere  ,  ope  aftralis  Univeri 
feminis,  quod  eft  fpiritus  Mercurialis ,  animaque  Sulphurea 
quo  ante,  &poft  longius  adhuc  fum  adurus:  inprxfentiarum 
ro  loquar,  nihilque  amplius  pras  manibus  capiam,  nifi  folum  i* 
teriam  metallicam,  &  cum  matcria  hxc  fit  duplex,  idcirco  fi 
quentem  a  me  fufcipe  doctrinam. 

2.  Philofophos  fcilicet  duo  tantum  habere  metalla,  ex  q 
Opus  magnum  &  Univcrfale  confecere,  quorum  unum  meta 
ommum  primum  >  aliud  vero  ultimum  dicitur  ;  Metallum/r/| 
eft  illud,  in  quo  incipit  natura  metallica,vocaturque  materi 
ma:  nam  haec,  in  forma&  proprietate  metallica,  a  cceleftib 
fluentiis,  propagans  metallare  femen  primiter  obtinuitj  Sccu 
autem  ultimumque  metallum  eft  illud  ,  in  quo  definit  operar 
tura,  &  ranquam  liftere  cogitur ,  non  potens  ulteriorem  ha 
progrefium.  Ubi  nunc  natura  ceflat  atque  quiefcit ,  ibi  ar 
mo  incipit,  efficitque  de  natura  fuam  famulam  :   nam  hx 
obfecundare&  fuccurrere  debet,quando  nempe  ars  iibi  nat 
medium  fuppeditat.    Feriatur  natura  fuperfedetque  laborau 
auro,  iftud  metallorum  omnium  eft  finis  ,  altius  feulongius 
tallum  nullum  per  fc  natura  poteft  evehere  •,  quia  hoc,ex  t 
fuis  principiis,in  puram  conftantem  coagulationem  &  fixatio 
abiit,  hinc  deftructu  eftdifficile. 

3.  Jam  eftante  omnia  unice  notandum,  &ame  fepius 
morandum3quod  res  quxvis  corruptionis  fux  cauflam  in 
cumgerat,  &quodres  quadibet  per  iilud,  unde  venit,  &;  in 


i 


DE  PHARM.  CATHOL.  ip 

j<:ntidem  refolvetur ,  corrumpi  debeat.    Scimus,  quod  omnia 
fjtalla,  de  Mercurio  Sulphure  &  Sale,  fint  prognata,-  volumus 
oque  in  materia  ultima  incipere,  eamque  vice  primae  noftre 
bere,hinc  oportet  nos  eandem  materiam,per  fua  triaprincipia, 
lelicet  Mercurium  Salem  &  Sulphur,  denuo  in  tria  fua  primor- 
i  reducere.  Dicit  Bafilius,  ex  vitriolo  &  antimoniocuncla  crefc 
•e  &  progenerafcere  metalla.  Vitriolum  eft  fulphur,  Antimo- 
im  mercurius  -,  modo  veram  habes  inforraationem  :  quoniam 
n  tantum  Vitriolum  metallorum  eft  fulphur ,  fed  &  eorum  fal* 
Antimonio  mercurius  intelligitur. 
ff  Etut  verifkem  feu  probem  ,  rem  quamlibet  cauffam  cor- 
btionis  fua*  apud  fe  gerere,  fcito,  quod,  dum  mercurium  metal- 
um  perfui  fimile  fortificas,inde  feparatio  in  metallico  fulphu- 
i&fale  debeat  fequi>  Et  iterum  ,  dum  metallare  fulphur  aug- 
:ntas,acuis  &  incendis,  quod  tum  fimiliter  diflipatio  acdiflb- 
io  in  tribus  principiis  fiat  s  &quemadmodum  cum  his  duobus 
:tur,  ita  &  cum  fale  contingit.  Separationum  optima  eft  hzc, 
tto  ando  ad  fummum  fulphur  extrahitur,  per  incenfionem  Magici 
M  us,qui  fympathiam  habet  cum  metallo;  haecdivifio  &  fegre- 
i«i  io  parvo  poteft  fieri  tempore,  igne  apertoy  oportet  vero  uni- 
ieu  attendere,ne  metailorum  fulphur  prse  incenfione  fua  combu- 
ilt  ur,-  debet  idcirco  cuftos  adefle,qui  hocimpedit ,  hunc  cufto- 
iii  n  tibi  nominavi,  nihilumque  omnino  dubito,  quin  fatis  nove- 
b   prsecipue  fi  reminifcaris,  quomodo  natura  metalla  maturet, 
nii  tt  &perficiat,  hoc  in  Terra  per  fpiritum  fit  Terra  tqui  Terrce  eft 
w  ta,per  quem  iffa  omnia  gignit. 

f  ■■'.  Si  jam  hxc  omnia  exa&e  obfervaveris  ,  quod  fimile  a  fui 
31  lcatur  fimili,&  quod  fimile  rurfum,per  fui  fimile, retroagi  de- 
ati  it  in  fui  fimile,  tunc  crrare  non  potes,  nifi  forte  contrarius  ti- 
>:flet  Deus,fine  cujus  exprefta  voluntate,  nemo  ad  optatum  ef- 
iii  :um  poteft  pervenire  :  nam  Dei  Omnipotentis  eft  dare  illu- 
ni  liationem,&cui  vera  divina  lux  non  eft  dux,  neque  praducet, 
l  nil  boni  habet  exfpeftandum  •,  Et  pofito,  illum  etiam  quafi 

Rr  2  ad 


2o  COMMENTATIO 

ad  rem  pervenifie  ,  eamque  invenifie  ,  nihilominus  errabit ,  i. 
fumma  ld,  quod  quserit,  infcius  contemnet,  pedibufque  conuN 
cabit ,  &  loco  illius,  falfum  proceflum,  feu  particulare  quoddi-.i. 
in  medium  proferet,  etiam  priufquam  illud  ex  dimidia  parte  ;. 
melelaboratum ,  iteruminancm,  nulliufque  valoris,  proceflumd 
manus  fumpturus.  m^ 

6.  In  me  ipfo  reperi ,  quod ,  tametfi  hanc  deftructionem  ac  e-  l 
dudlionem  dudum  fciviflem ,  fimiliterque  medium  conjungeni, 
nimirum  aquam  illam  permanentem  cognoviflem ,  equidem  mil 
ruminde  profettus  habuerim ,  cum  Creator  coeli  &  terrseihd 
mihi  adhuc  non  faveret,fed  potius  unum  atque  aliud  infortunim 
adjungeret ,  ita  ut  vitrum  difruptum  ,  parumque  refiduumf 
rit ,  quod  tamen  tingendi  poflibilitatem  quandam  habuit  , 
hujusparsunadecem  Saturni  in  Lunampuram  convcrtebat  s 
quamvis  diverfis  poftea  vicibus  penes  me  conftituiflem ,  et^ai 
praparatoria  neceflaria  ad  manum  fumpfiflem,  ad  hanc  conj 
ttionem  denuo  repetendam ,  equidem  tot  femper  intervener 
impedimenta,ut  difHcile  fit  defcribere,  imo  &  propria  mihi 
luntas  mea  defuit;  haec  divina  eft  providentia,  quse  rebus  o 
bus  certum  tempus  modumque  ftatuit. 

7.  Legimus  qualiter  Moyfes  proptcr  peccatum,  quadrag 
in  dcferto  annos,cum  populolfraelitico  fuerit  divagatus,& 
ram  promiflam  e  ionginquo  quidem  viderit,  ingreffus  vero  e 
non  fuerit,  fed  tandem  extin&us  fit.  Eodem  modoteftaturR 
nanus,oV^  puteo  emeroens  ,  quod  annos  duodeviginti  Magn 
opus  fciverit,  nec  tamen  illud  unquam  inceperit,  non  quod 
eo  dubitaret,at  quod  non  eflet  voluntas  Altiflimi:  nec  eft  mirfli 
hoc,  cumDeus  fummus  illud  foli,  cui,&  quando  vultlargitur,:pe 
eft  vokntisy  aut  currentis,  fed  folius  mtferentis  Dei. 

8.  Crede  mihi,  cordate  &  Jincere  Artis  amatory  hanc  medicin: 
quia  ab  experientia  loquor,quod,  licet  lux  hxc  modo  tam  c 
luceat  Orbi,  tamena  paucis  agnofcatur,nam  rotus  ftat  in  calig 
Mundus,  hominefque  in  tenebris  ambulant, Terram>  quam  p 


w 


DE  PHARM.  CATHOL.  21 

'  bs  calcant,  non  agnofcentes,-  inveftigant  Spiritum  mundi  vago 
ftfora  fe  aere,cum  ramen  ipfum  in  proximo  quafi  ante  pedesfuos 
,fct>eant,quid  qua:s6  prodeft  alicui  lux,feu  perfpicillum  ,  fi  con- 
f:t!naciter  nolitvidere?  Magnus  ille  error  provenit  inde,  quod 
fcjtteria  noftra  confpettu  nimis  fit  vilis  ,  hinc  a  multis  gravicer 
cntemnitur  s  Et  quemadmodum  leprofi  procul  a  fanis  collocan- 
Qi-itr,  fic  etiam  materia  noftra  longe  a  medicina  feponitur,  &  tan- 
;:cam  nihili  penditur.  His  defino,  de  duabus folutionibus Magi- 
;:.rj#*elementis,  ulcerius  difcurrere,  de  trium  principiorum  natu- 
ifin  genere  tra&aturus. 

Caput  quintum. 

'h  natura  &  proprietate  primi  principii,  Jidercurii* 

MErcurius  metallorum  communiseft  calidascomplexionis, 
fua  propria  qualitaseft  humiditas  &  calor ,  hinc  concor- 
ntiam  obrinet  cum  aere,  philofophique  fub  elemento  aeris  ip- 
aMercurium  intelligunt^prse  magna  fua  affinitate ,  quam  cum 
e  tenet.  Eft  de  natura  fugitivus,fpiricualis&  corporalis,  in- 
r  nitri,  cui  fpecialirer,  tanquam  ignis ,  feu  fpiritus,  praz  aliis  ad- 
his  eft  :  Habet  mercurius  multum  fulphuris  ,  nihilque  falis, 
fpropriatus  eft  in  fpecie  pulmoni,propter  elementum  aeris,quo 
Imo  minime  carere  poteft.  Mercurius  velut  fpiritus  pervadit, 
netratque  ambo  alia  principia,  nempe  Sal&c  Sulphur»fupp\c  corpus 
animamy  qux  ambo,  per  naturalcm  calorem,conjurigitconftan- 
que  vincit. 

PhilofophivocitantMercuriu  medium  conjungendi  animam 
Ticorporej  geftat  enim  animam  in  ventre  fuo,corpufquefolvit, 
animain  eo  habitare  &  dele&ari  poflit.  Prasterhancpenetrabi- 
item  aliafque  proprietates,eftnaturae  fblutivxpropterhumidi- 
emradicalem.uniceque  in  infirmitatibus,qua?  ex  vifcofo  tarta- 
fuam  trahunt  originem,  ufurpandus,-  Etquamvisquidem  Mer- 
iusnullam  videatur  haberecongruentiam  cum  tartaro  ,  nihilo- 
nus  hxc  intercedit,obinnatum  occultumque  ignem,  &nomi- 

Rr  3  natim, 


$c 


22  COMMENTATIO 

natim,  cum  fuam  proprietatem  tartarus,  per  calidam  merciii 
humiditatem,elargiatur,  mercurioque  ipfam  accedere  permit 
hoc  pafto  a  mercurio  tartarus  folvitur  &  edpcitur  ,  fpecial;| 
quando  aliquid  fui  proprium,  aut  alias  metallicus  quidam  fal 
curio  adjungitur  s  ^dercurius  vero  antea  praeparatus  eft  ,  &  n\ 
vulgaris,  fed  metallorum  \iercurius. 

3 .  Adhaec  autem  unice  advertendum  eft ,  quod ,   prout  qu i-  [) 
vis  in  particulari  metalium,aliquam  peculiarem  in  fe  habet  W 
cultatem,fecundum  id  quoque  ipfius  metallimercurius ,  illamjii 
cultatem  fpecificam  penes  fe  retineat:  Quo  fic  obiter  di&o,ifc 
vice  defiftam,  cum  hic  mercurius,de  quo  nunc  ago,  non  fit&i 
curius  Philofophorum,  fed  metallorum ,  qui  in  Opere  majori 
rum  admodum  &  parc£  prodeft;  quod  fi  vero  ad  hoc  etiam 
culiariter  praeparetur,  dextre  ftrenueque  fuum  tunc  obit  mui 

Caput  fextum. 


11 


De  natura  alterim  principii,Sulphuris,ingener 

i.  Q  Ulphura  metallorum  funt  omnia  volatilia,  ignea  &  coni 
v3  mabilia,  nifi  illis  arte  fuccurfum  fit.  Sulphura  quadibet  f 
natura  falubri ,  portantia  fecum  puram  quandam  oleofitat 
Poft  prxparationem  fuam  facile  in  calore  colliquefcunt,pra*  ig 
fua  proprietate,  penetrantia  inftar  fpiritus  five  mercurii.  Pro 
vent  fudorcm,  uniuntque  fc  cum  fulphure  naturse  Archa*o, 
dent  fui  fimili ,  exiccant ,  purgant ,  fanantque  omnibus  mo 
porrigentia  rei  cuique  nutrimentum  ac  incrementum.  Nulla 
tione  poteft  fpiritus  vitalis  feu  mercurius,  qui  utplurimum 
pc  corda  fe  fubftentat,  hoc  fulphure  carcre,  quia  calor  natu 
per  hoc  fulphur  fovetur  &  enutritur-,  Et  quemadmodum  h 
materialis  per  applicationem  lignorum  fortificatur  ,  fuftent;ui 
&invalefcit,haud  fecus  fit  item  cum  noftro  intrinfeco  igne. 

2.   Sulphura  metallica  refiftunt  corruptioni,  fpecialiter  veo, 
quando  ipfa  proprio  fuo  fale  fortificantur,  tunc  enim  expcdii* 


v% 


DE  PHARM.  CATHOL.  23 

^ftfc  multd  magnificentius ,  idque  fecundum  inftitutum  naturas, 
'%l  facultatem  rei,  ex  qua  prsedictum  fulphur  extraftum  eft.nam 
^&iinia  fequuntur  naturam  illius  rci,ex  qua  funt  extracla,  &  ifta 
la4«ura  illis  peculiariter  adha*ret. 

Caput  feptimum, 
"J      De  proprietate  tertii  principii,  nempe  Salis. 

\k  JCJ  Al  eft  confervatio  ,  conftantia  &  induratio  omnium  re- 
h  O  rum ,  praefervat  unice  a  corruptione  ,propterea  naturaom- 
litlpus  illum  fixis  elementatis  ,  vel  creatis  conftantibus,  in  comi- 
ija  jn  prote&oremque  adjunxit  j  Eft  principium  igneum  omnium 
tiai  fiftantifiimum,  quod  alia  duo  in  fuo  efle  &  ftatu  confervare  de- 
:i  r,eftquenatura  terrea. 

2.  Sapientum  terra  fal  eft,quod  folum  eft  indeftrufribile,  in- 
mbuftibile  &  inexpugnabile  *  Propter  virtutes  fuas  praspoten- 
m  I!  &excellentes,  philofophi  veteres  Salem  divinae  majeftati  afli- 
larunt,  eidemque  vim  quandam  divinam  aflcripferunt ,  &  Ele- 
co!  um  ipfum  dixere.  Nifi  Phyfiarcha  Deus  hoc  principium,tan- 
bct  am  tutelamjUtriufque  debilisprincipii,fulphuris&  mercurii,or- 
k  uafiet,  creatura  fua  perire  debuiflet,  &  quafi  in  nihilum  redu- 
jj  I  Eft  ipfa  radicalis  veritas  ,  ni  Deus  omnipotens  creaflet  falem, 
h  pis  Philofophorum  confici  in  asternum  non  poflet :  nam  con- 
:o,  vationcm,  fixionemque  omnis  rei  fal  unicusfolum  peragit,-in 
i  jgvine  hominum ,  &in  vefica,  potiflimum  deprehenditur. 
fifl  3.  Sal  omnium  metallorum  eft  malleabilitas  ,  &  praz  inopia 
lii  isfunt  ipfa  immalleabilia ,  hoc  verificat  Saturnus,  qui  plurima 
g  iparte  fal  eft  ,  utid  calcinatio  ejus  teftatur.  Sal  metallorum 
g  .dicina  eft  prorfus  fublimis  :  quidquid  mercurius  &  fulphur  in 
%  .dicina  praeftant,  id  Sal  meliorare  aggreditur  ,  aliaque  pradre 
aatur ,  hoc  fit ,  quia  facilius  liquefcit ,  fe  extendit ,  ac  fic  hu- 
mum  fulphur  fpiritumque  vitalem  confervat,  &  adverfus  om- 
>  morbos  defendit. 

Caput 


24  .COMMENTATIO 

.    >.  Caput  O&avum. 

JSfum  Aicdicina  Vniverfalis  in  feptem  ajlris ,  id 
in  feptem  metallis ^utrum  rvero  in  auro^  mate 
aue  frimafit  invenienda  ? 

i .   /~\  Mnes  philofophi,  qui  antehae  &  in  hunc  ufque  diemt 

V_>/  Medicina  Univerfali ,  materiaque  prima  fcripferuntj 

tantum  opinionis  funt  difcrepantis  repugnantifque,verum  et 

tam  obfcuri ,  utin  fermonceorum  fundamentum  nullum  fil 

venire:nam  quandoque  intendereMercuriumSaturnumque 

garem  ,  fubinde  vero  videntur  nitrum ,  five  folum  vitriolui 

gnificare  :  utuntur  fibi  quoque  his  ,  vel  illis  nominibus  ,  cui 

men  longe  aliud  intelligant.  Philofophi  fuere  perpauci,  qui' 

femper  metaphorice ,  vel  alias,  involuta  quadam  via,rem  im 

runt  &  defcripferunt :  quinimo  amplius  tra&ant  de  virtute 

dicinali,  vi  &  efficacia,  quam  aliquid  de  re  ipfa  ,  quomodc 

mirura  illam  probe  dignofcere ,  vel  ubi  eam  invenire  pofiimi 

quomodo  ,  habita  notitia  materise  ,  fine  qua  nihil  efficiend 

breviffime&certiffime,  procedere  debeamus  s  hinc  dicitur, 

teriamenim  celantes  ,  folnrn  effeUumpatefecerunt  •,  Ego  hic  autem 

apertam  ,  certamque  demonftrationem  daturus  fum  ,  quai 

quam  ante  me  fatta  eft  :  nam  dilucidiffime  hic ,  non  de  vir 

bus,  atverius  de  materia  ipfa,&  qualiter  illa  ad  medicinam 

henda  ,  verbis  plebeiis  ,  ftyloque  fimplici  afrurus  fum  ,  exn 

ne  ,  quod  titulorum  prxconiis  omnes  fere  philofophici  libri 

teant,  &  non  de  virtutibus,  caeterum  de  materia,  huc  ufque 

dubitatum  fit. 

2.     Itaque  tibi,fub  confcientia»  tuae  figillo,  iterum  comm  W 
qiiod  toti  mundo  terrarumque  univerfo  Orbi,  materia  nofti  $:; 
comparanda,ncmpe  quoad  virtutes:nam  eft  omniumraineralui 
metallicarumque  rerum  vis  attraftiva  ,  quia  ^Amma,  feu  Sjfm 


DE  PHARM.  CATHOL:  25 

pndi  eftmedicina,menftruumque  univerfale,  per  quod  medici- 
u  incipitur,  &  finitur  s  talem  materiam  feperimus  in  omnibus 
u:tallis  fufis ,  prarcipue  vero  in  non  fufis  ,  quemadmodum  ego 
k:uliariter  de  unoquoque  metallo  fum  dodturus.  fyledicina  uni- 
■»' ;:'f. rfalis,  quse  cundtas  metallicas  juxta  ac  humanas  infirmitates 
rat,  confiftit  nedum  in  omnjbus  metaliis  conjun&im,  verum 
faminauro  folo,  ejiifque  magnete.  Putant  aliqui,  ipfam  in  ra- 
c:i:e ,  omniiimque  metallorum  origine,  folum  cfle reperibilem s 
un:  andoquidem  tradux,  five  propagativum  femen,  inibi  occulta- 
imi  n  fit  j  &  femen  hoc  eft  vera  noltra  materia  prima,  duplici  mo- 
mi   armafus  Saturnus,  &  revera  dujtUx  Mercurius,  qui  proprium 
iqiK  m  fulphur  fecum  habet;  ex  hoc  nunc  omnia  metalla  nafcun- 
ioli  i&  generantur,  funtque  folummodo,  ob  fua  fulphura  &  falia, 
,  ci  pirum  eorum  abundantiam,  diftingvenda :   nam  in  illo  latet 
q»  rema  medicina ,  praecipue  quando  Sulphur  &  Sal  ex  auro 
aii  iextra£him  ,   quia  koc  etiam  folum  omnium  aliorum  terre- 
tnB  um  planetarum  facultatem  &  proprietatem  continet. 
noij  j.  Defeftu  vero  auri,poteft  prcdi&a  medicina,ex  prima  quo- 
h  p  materia,omnibufque  metallis  fimul  in  unum  conjun£Hs,pro- 
icn  iri,  nempe  ex  eorum  fulphure  &  fale,quse  per  fympathicum 
iti  tallicum  ignem  extrahi  oportet  ,«  nam  haec  }rfagica  funt  ele- 
.tco  tta  ,  quse  in  metallis  fui  fimile  in  nobis  ad  fe  trahunt,  ea 
■oi  taugmentant,  fulphiirque  eorum,  five  elementum  ignis,ac- 
len  dunt,ut  hinc  Mercurialis  ligatura  nimium  debilitetur,&terra 
njs  terfus  fimilem  incenfum  ignem^prsedominantemque  animam, 
ti  iis  parvi  fit  reputanda  ,  propter  quod  expertior  artifta  facile 
%  n  adfe  trahere  &  potiri  ea  poteft. 

k  ii-  Quod  fi  nunc  talem  animam  tibi  per   Idagica  elementa 

ciparafti  ,    tunc  appone  ei  proprium  fuum  falem  Scjpiritum 

r  Andi  ex  anima  Mundi ,  folveque  illa  ambo  principia  in  eo , 

:  (piritut  proprro    fuo  fangvine  tingitur  ,    proprioque  fuo 

\  fcrtificatur  j   affunde  huic  optime  tartarizati  fpirirus  vini 

1  S  f  partes 


26  COMMENTMTIO 

partes  tres  ,  digeratur  aliquamdiu,  fic  obtinebis  verum  fuj-e- 
mumque  Aurum  potabile.  Sin  vero  metallicam  difcuphs  mc(!:i. 
nam,tunc  prsefatum  fulphur  &  falcm  figito  cum  fuo  fiiritu  Mn- 
di,  qui  femper  prsecedit,  &  (imul  retro  concomitatur  8cc. 

f.  Hdc  vice  me,  de  Medicina  Univerfali,de  Magicis  elemeris, : 
&  folutiva  necefiarid  igneaclavi,fufficienter  fatis  tradrafle  opii] 
nam  hic  tibi  demonftravi,quod  univerfalis  medicina  in  auro| 
materia  prima,  &,  ncceflitate  exigente,  fimiliterin  metallis 
nibus  conjunclis  deliteat  ,  &  qubd  per  Magiea  elementa  exil 
ilt  paranda,  proprioque  fuo  fpiritu  in  aurum  potabile,  &  met 
cam  quoque  medicinam  redigenda.     Itaque  hoc  filum  perfjj 
dam,inque  particulari  de  quolibet  metallo  agam,  ut  omnimfc 
materise  primx  recordari  >  eamque  tibi  pofsis  ufque  &  ufquf" 
quide  ob  oculos  ponere. 


Caput  nonum; 
De  natura  ac  proprietate  terrejlris  Planet^Satm 

i.  Q  Aturnus  eft  terreftris  frigidse  naturae ,  multitudine  corL 
O  tibilis  fui  falis  omnia  metalla  prsecedens  :  habet  mul  J 
prseterea  mercurii,  fed  fulphuris  boni  continet  parum  •,  fiint 
hxc  inquinamentis  plena,quse  illi  in  matrice  eorum  agnata  f 
Hsec  immunditia  prepedit ,  quod  anima  Mundi,  per  aftn 
fuam  influentiam,perexiguam  fecerit  unioneminter  triailla 
cipia,qusecx  hujufmodi  infirmo  atque  corruptibili  corporc 
admodum  educuntur;  Ifti  vero ,  qui  aceto  ,  poft  prxcedei 
calcinationem,falemSaturni  extrahere  conantur,  graviter , 
graviflime  decipiuntur  ,  precipue  dum  vulgari  aceto  ad  hc  I 
tuntur,  &  nonSapientum  Azoth  ,  quod  de  immaturis  uvis  I 
eft,immaturometallo,fpeciali  fit  confe&um  modo;qui  meta  A:: 
hoc  immaturum  ignorant,  falem  non  confequuntur,fed  tant» 


DE  PHARM  CATHOL.  27 

•  odo  mcrum  Saturnum,ficquc  deluduntur.  Refrus  vcro  philo- 

cr  phicus  modus  eft,  quando  omnium  primo  fulphur  illius  elici- 

n\  us,falemque  ultimo  elixiviamus.  Mediator  univerfalis,  feu  me- 

:c,  um  conjungendi,  non  potuit  in  hoc  Saturno,  velut  deftructibili 

:mt|«adam  domo,  conftantem  fibi  figere  habitationem. 

iop  2.  Sal  faturni  omnibus  numeris  frigidus  eft,  fulphur  autem  eft 

au:;  lidem  aqueum  ,  attamen  calidum ,   hsec  difcordantia  deftruit 

illis  gidi  Saturni  refidentiam.  Mirigat  temperatque  Saturnus  calo- 

aci  mfuperfluum  in  infedto  corporc  Veneris:  omnibus  metallis 

:u  orbus  eft,  hoftis  &  mors  >•  &  vice  verfa  ,  eorum  quoque  eft  re- 

pei  crc&io  ac  vita  :Inteliigo  nunc  philofophicumSaturnum,in  quo 

mu  b  re&a  refurre&io,  veraque  infeparabilis  vita,  ftabulatur.   Hic 

ui|i  vivum  eft  infantium  ille  heluo,pater,  fratcr,foror,amicus,ini- 

icus,  cunctoriimque  planerarum  latro  $  &  hinc  geftat  talis  Sa- 

rnus  utroque  latere  &  ambabus  manibus  fuis  falcem,ad  deno- 

adum,perhoc,naturam  fuam  ac  proprietatem.    Infumma  ille 

fe  Saturnus  cft  duplatus ,  qui  dupliater  armatus^  ex  incremento 

Ifj  decrementoLunae  (  ciim  ipfa  ftaret  in  ta&u  primo  &  ultimo} 

verum  Philcfophicum  Saturnum  abiit,  talique  cum  conftella- 

:CJ!  *ne  de  terra[forte  meliiis,  ccelo]  in  mundum  venir,  &perpleni- 

m  iium,in  folarem  fplendorem  commutatus  eft.    Ecce  vero  ,  uc 

|  3ente  fe  claudicans  ille  grallipes  in  celerem  aftivumque  Mer- 

i]Q!  rium  Philofophorum  convertere  &  transformare  novit !  eft 

jjb  n  Azothi  Univerfale  receptaculum. 

|  3.  Saturnus  vulgaris,  ncmpe  mineralis,  qui  inculpatus,  veram 
)fC  Dnftrat  viam  ad  Mcrcurium  Philofophorum :  fi  hunc  interro- 
^  mus  beneque  examinemus  ,  examuffim  ab  ipfo  ad  materiam 
ff  imam  ducimur :  oportet  nos  vero  deliberare,  morofiimque  Sa- 
(jj  rnum  non  priiis  pro  inftrudtione  interrogare,  donec  cum  cref- 
Y]l  itejam  Lunafitfceliciter  ex  uno  latereconjun£tus,neque  alias, 
$  altcro  latere,  a  pravo  quodam  afpectu  impeditus  j  debes  ip- 
n  liquide  habere  prz  oculis  videreque,  quicum  loquaris  ,  cx- 
-oqui nihil efficiesj  quia  aftra,yelut  lumina  cceli,  habent  fingu- 

S  f  2  larcm 


28  COMMENTATIO 

*arem  cognationem  cum  oculis  animi  intelle&iifque  noftri,  ui 
folum  hoc  apprehendere  &  capere  debenr. 

4    Uc  vero  etiam  medicinalem  ejus  virtutem  tangam  i  Ift 
fingulare  per  fe  folum  pro  liene  fpecificum ,  &  quidquid  ultetus  l 
inde  dependet.     Calent  fal  Saturni,  inque  bonum  temperamn- 
tum,  per  duas  partes  fui  proprii  re&eque  praparati  fulphurisjjr 
ducitur.  Quid  Saturnus  porro  poflit ,  id  alibi  apud  famofos 
expertos  Medicos  ,  copiofius  expeditiufque  defcriptum  inv< 
jnusyquo  de  praefenti  iifto,  meque  ad  benignum  Jovem  conii 
to. 

.    ,  Caput  decimum. 

De  natura  &  proprietate  terreftris  planetA  Jov 


ftanni. 


R 


(IC 

Clneritius  ille  probus  juftus  Jupiter  influentiam  fuam  ha   wi 
m  terreftremJovem,qui,  polt  prarparationem  fuam,  fe     $2 
ro  aerio  fuavi  cum  fale,  fulphureque  lunari  oftentat,&-  Mort 
bus  virtutes  fuas  prarfentat.    Habet  quoque  fpecialem  fuam 
fluentiam  bonus  ille  Jupiter  in  jecur,  fanat  propterea  illud,  < 
nefque  aftedrus  ,  qui  mde  oriuntur.   Oportet  vero  ipfum  exjj 
a  fuo  cubo,qui  huc  ufque  in  ternarium  dominatus  eft,  libera 
efle,  adharc  certam  portionem  primae  materias  apud  fe  hab 
qui  Jupiter  Q  fiquidem  in  fe  ipfo  nullos  prorfus  radios  ,   ne 
fcintillas  feu  veftigia,  materiae  primae  exhibeaQ  pro  refracta; 
perverfoque  Saturno  aeftimandus  eft. 

2.  Jupiter  cum  plumbo  neutiquam  concordat,  hoc  valde 
lum  eft,  hinc  cum  materia  prima  ctiam  non  confentit,  pro 
hanc  cauflam  nolo  me  diutius  cum  Jove  occupare  ,  aft  per 
2d  praepotentem  illum  belli  ducem,quem  Ferreum  Capitan 
philofophi  intitulant, 

Caut 


ultt 
eran 


DE  PHARM.  CATHOL.  t   i9 

Caput  undecimum, 
De  natura& proprietate  Martisy  ferri. 

U?J\  Icunt  philofophi,  Qui  ignorat  Martem>  non  novit  ^Artem ,  id  eft , 

11  /  qui  nefcit,  nec  cognofcit  qualitates  ferri ,  is  non  eft  artifcius , 

1  lm  juinon  fcit,  qualiter  Mars  per  illud,  quod  in  fe  ipfo  latet,  deftru- 

Cffi  dus,&fimiliterinmateriamfuiprimamredigendus,  idemquo- 

q2,Chymicis  fuis  ftratagematis>  martiali  inexuperabili  belli  duci 

pum  eft,  extrema  ejus  in  neceflitate,  laturus  praefidii. 

[  2.  Mars habet  folare calidum  fulphur,  ab extra  quidem  alhus  ap- 

jf A-et,  verum  abintra  ruher  eft :  Sal  ejus  a  proprio  fuo  fulphure  ta- 

pmaturatus  animatiifque  eft ,  ut  etiam  fugitivo  raptori ,  nem- 

pMercurio,multum  negotii  faceflat :  Nam  fal   Martis  poteft 

nllsrcuriumconftanter  coagulare  atque  fixare,  prsecipue  dum  illi 

n,ft  :usSaturnus  duplicifuo  gladio  armifque  fuccurrit ,  citra  cujus 

iloi  :ro  vero&fublidium,  nihil  ardui  nec  heroici,  adverfus  inimi- 

fuai  ffuos,vel  in  favorem  amicorum  fuorum,  Mars  efficere  valebit, 

lud,  ratione,  quod  coagulatio  (ut  omnes  mecumphilofophi  teftan- 

m e  )folum  in  Saturno  fit  reperibilts  -9    qua  autem  via  cum  hoc 

.bcn  iwno  contumax  Mars  in  aequilibram  &  fcedus  tendet ,  feque 

i  s  Saturni  redditurus  fit  participem»  aliquatenus  fuperius  indi- 

,i  fii  nam  ipfum  ad  triafua  principia  oportet  prius  efle  reda- 

acl  OT,  &  hoe  per  Magicos  ignes,  quceelementa  funt  philofophi- 

iclavefque  falutis^  Itaque  vide,  qui  fenfum  meum  dextre  ca- 

\i  s,relege  fcripta  mea  fcepius  ,  ufquedum  fundamentalem  in- 

nt   eftum  animo  tuo  bene  infixeris,  idautem  fieri  non  poteft,  nec 

m  ij  fi  imagineris  tibi,  me  aliquo  modo  cothurnico-philofophicum 

pj  :ere  ftylum  ,   ut  tibi  res  defcripfi  &  depinxi,  fic  quoquefem- 

,nulla  alia  formi,fpecie,nec  figura,  pulchellx  inftar  piclura^y 

o  oculos  tibi  ftabunt. 


3o  COMMENTATIO 

3 .  Ut  vero  ad  rem  veniam,  fcias,  animofo  illi  gloriofo  bell 
ci  Marti  adimere  rapinam  prorfus  efle  difficile  ,  oportet  i 
aftutia,inquam  mulicbriargutia  circumducere::nam  omniu 
tiflimi  acfapientiflimi  adverfus  hanc  valent  nihil:   Sumam 
cxemplum,qualiterjudith  Holofernem,DaliaSampfonem,& 
lieres  Ethnicas  fapientipotem  illum  Salomonem  in  ruinam  ; 
cipitarinty  quemadmodum  &  olim  cum  Venere  ejiifque 
generofus  Mars  fatis  expertus  eft,  non  fine  ludibrio,  castero 
que  planetarum  ignominia,  utde  hoc  fabulatur  poeta&c.  Si 
Venus  Marti  femel  par  pari  referet ,  oportet  ut  rem  caute 
gar,  aliter  praeparari  &  exornari  debet  •,  fimiliter  non  am 
priflinam  fuam  lafcivam  falacem  faciem  formamque  hab 
fed  oportet  ipfam  inverti  ciimque  Simeonequafi  denovo  n 
ci,  Signum  novi  ortus,  veftigium  vitas,  fpeciefplendoris  fol 
auro  infercum ,  fuper   frontem  geftare  :  Hoc  ligno  medici 
eam  Raphael  jam  honoravit  ac  ornavitj  nam  angelus  Domin 
prema  illa  die,  in  clarificatione  fecuturus  eft ,  fuos  quoque  c 
6tere  vita:  infigniturus,  quemadmodum  fubdolus  fatanas  fuos 
tinentes,  fingulari  perditionis  ftigmate,  figno  videlicet  let 
Saturni,  qui  falcem  fuam  a  dextra  contra  inque  laevum  latu 
ftat,  dignorat. 

4.  Obfervamus  etiam  &animadvertimus,quod,quando  i 
num  occultumque  in  Vcnere  externum ,  &:  invifibile  ignoi 
que  viflbile  &  notum  faftum  eft  ,  Venerem  tunc  non  amj 
nofcamus/  quia  figno  fidei,  &  prsecipue  facri  baptifmatis  lava 
dcnovo  regenerara  eft,  propterea  poteft  nunc  illiMartialis  h 
crederc  fidemque  adhibere  :  nam  veterem  fuam  formam,  ntu 
ram  ac  effigiem,plane  &plene  reliquit  s  cor  calidum  illius  ir 
viens  adinftar  eft  cordis  frigidi  recani  Saturni ,  quando  priri 
'terreftris  Arictisgradum  ingreflus  eft,&una  falce  Orientem. 
vero  Occidentem  versus,  ferit  &  meflem  facit.  Talifrigida 
nere  prasfervidus  Martis  cruor  temperatur  &  condefponfa 
adco  ut  ambo  infinitos  fru&us ,  folaremque  fobolem,  tantaji 


DE  PHARM.  CATHOL.  3t 

creaturi  multitudine,quanta  eft  in  litore  arcna,  Sc  quot  polo 
i[\  \\x.  Concubitum  autem  illum  Martis,  &  primogeniti  Veneris, 
llUt  ioportet  in  diluvio  ignis ;  Si  fcies  jam  hanc  Venerem  probe 
!ac  :parare,  meiimque  fenfumdextre  cepifti,  fortunatus  esin  hoc 
:,j  ndo,  quia  opus  folummodo  habes,uttibi  in  veritate  dico,Ve- 
^  em  in  mineraleredigere,  &  illud  in  aquam  Mercurialem,  at- 
iUE  :exinde  clarum  quoddam  oleum  conficere  ,  hoc  fingulariter 
[^  laftrali  cuftodi  Sale,  eftenim  generativa&  feminativa  virtus 
c  S  jo  }  Idcirco  illud  bene  confiderabis  ,  quia  nequit  te  diutius 
^l  nere  celatum  ,  quod  philofbphi  in  alto  &  profundo  occulta- 
*z  t,imo  tibi  omnes  cceli  planetae,  cum  fuis  pravis  afpcctibus, 
hai  icntia  ac  opulefcentia  ad  pariendum,  nunc  non  amplius  pote- 
wi  toflicere. 

tflti  .  Jam  nemo  fibiinanimum  inducat  fuum,me  vitriolum  Ve- 
ik  \$  per  hoc  intelligere,  ne  proprii  fua  phantaftica  imaginatio- 
m  leludatur  ^  vitriolum  eft  falVeneris,omniumque  metallorum 
uc(  ritriolicum  obtinet  guftum  &  afpe&um ,  expertus  loquor,  igi- 
iiiM  crede  mihi,  plus  non  dico  ,  quam  coram  Deo  cogito  defen- 
led  e,fique  ncceilarium,  necOmnipotcnti  difpliccret,  ad  oculum 
lan  aia  ifta  demonftrare  poflem  &c.Eapropter  diligenteranimad- 

:es,  nam  in  hoc  totum  confiftit,  &  fi  in  hoc  introitu  erres, 
idoi  ©flibileeft  tibi,  fcelicem  colophonem  attingerei  nam  inquit 
igoj  irerbium, 

2)imidium  facli ,  qui  bene  coepit,  habet. 

,    igius  hac  vice  de  Marte  fcribere  haud  aufim  ,  antiquus  eft  e- 

s  fagittam  fuam  armis  geftans,  clypeoque  fuo  equeftrem  lan- 

I '   n,  per  hoc  denotat  heroum  fuum  ortum  nobilemque  profa- 

i,dequo  Tubalcain  teftimonium  perhibere  poteft. 

J    .  Egopcrro,quod  ha&enus  occultum  fuit,idtotum  vero  ar- 

'..  Vmatori,  exprefse  jam  &  expedite,  ob  oculcs  pofui  manife- 

A  iquereddidi,  adeo  ut  inneceflanum  reputem  ,  de  natura  8c 

,ine  Martisjulteriorem  dare  inftrudionemi    Cum  alioquin 

quo- 


32  COMMENTATIO 

quoque,  cx  forinfecis  Martis  gefturis  atque  apparcnte  poftra, 
patre^matrejOmnibufqueejuspraedecefToribus  confangvineis,er. 
facile  fatis  dignofcerc  fit,  qui  vir  fiat,  quandoquidem  perfonstpj 
fius  totum  regat  orbem,  coerceat,&  velut  fub  pedes  fuos  rediac 
Nam  Xlars  mundo  crux  eft  &  flagellum ,  quo  inhabitatores  im 
caftigantur,&ademendationem  fuorum  peccaminoforum  itum 
adiguntur,  ideo  non  debeo  illi,  ex  metu  ftomachofi  fui  iracudi 
animi,  verbis  nimis  prope  accedere,  Ccd  me  ad  medicinam  mm 
convertere  s  Quamvis  hic  tamen  illius  ,  in  bonum  &  favota 
foflbrum  minerarumqueConfultorum,fatis  adhuc  recordari 
fem  :  Nam  magno  perfe&o  emolumento,  tempore  brevi  va 
ferrum  infignicum  lucro  inchalybem,&  fimiliter,fpatiolon; 
rijMarterri  valemus  evehere  in  Venerem ,  cujus  proba  in  p 
diebus  adduci  poteft,  &  facit  hoc  quoqucadconvincendum 
qui  transmutationem  ullam  admittere  nolunt,  de  quofuo  tjl 
pore  plura  &c. 

7.  Nunc  ad  medicinam  me  accingo.    Curat  imprimis  ^an 

omnes  defefrus,  qui  a  bile  oriuntur  &  inde  derivantur,  fingdl 

quadam  myfticaque  fympathia,alias  fulphurejus  cordi  acjdl 

unice  competit.  Sal  Martis  in  arte  Chymica  praspollet;  prartjl 

idem  in  medicina  famofum   fibi  nomen  retinuit :  nam  prorf 

omnibus  morbis,  qui  ex  fulphurc  humano  inflammato  proc«| 

runti  &  cum  fel,  praster  falem,  valde  virulentum  aquofum  feui 

fulphur  vehat,  hinc  fanat  fal  Martis  omnes  ventriculi  febres,<ja- 

bilis  exuperans  cauffavit,  fimilefque  plures,quas  omnia  mihi 

compendiolo  recenfere  eft  impoflibile,  propterque  motiva 

nota  defifto -,  Ideo  fcilicet,  quod  intentionatus  fim,  poft 

editionem,  latius  &  fufius  de  hoc  difcurrere  s  oportet  me  ^i 

dcilloadhuc  conticere  ,   donec  prius  experiar  ,  quomodoiii 

meus  labor,&  experientia,  prsefenti  mundo  arrideat,&quid  ici. 

inde  fibi  profe&us  confequatur.     Forfan  quoque  Mediciinig 

narentur  mihi ,  quod  nimirum  Chymicas  rofas  tam  temcniii 

dignis  proftituam,  qui  pedibus  eas  fuis  contrituri  ac  commaa 


nn 


m 


DE  PHARM.   CATHOL.  33 

?G  fifunt, utinfipientummoseft,omnia  contemnere,  qux  ufque 
^  iieadipifcuntur,  aut  quae  apprehendere  neutiquam  poffunt. 
"*  nuini  fcientia?  hujus  fe&atores,  feu  difcipuli,  etiam  forfiran,  ubi 
r{*  ignationem  Medicorum  animadvertent ,  averfantes  fierent, 
res  timqueTraftatum,quem  omnium  illorum  in  favorem  confcrip- 
mi  mperleftumrejiccrent&  deriderent,pra?cipue  cum  innumeri 
lrj  ochymici  ac  pfeudophilofophitotum  ceu  mundum  deludant, 
Itifquc  mille  praxium  prarftigiis   homines  circumducant  &: 
jngant,  ingentibiifque  expenfis  objiciant  &c.  Intentum  autem 
imnonefle  aiiquemcircumfcribere,  velinfumptus  praecipita- 
at  tantummodo  cogitare ,   quomodo  omni  malo  prasvenien- 
n,refiftendum,  errantefque  ad  re£lam  viam  revocandi  finr, 
lcoramDeo,  tumtoto  Orbe  confiteor,  Me  videlicet ,  non  ex 
to  trbia,  fed  infpiratione  &  impulfu  divino  ,  verum  enucleafle  fun- 
i,quofublimishujusfcientias  Amatorestuto  incedere  poffint; 
urfus,  non  ex  opinione  me,  feu  ore  aliorum,fcripfifie  imperter- 
kingemino,  &  quoduni,  vel  alteri,  arquo  finceroque  fecretipe- 
orarcipuum  hujus  Artis  libenter  fimoftenfurus. 
ac:  .  Jamveroprarcipuum,feu  cardo,  totius  rei  eft  redu&io,  five 
pn  fimam  materiam  deftruftio,  nempe  in  tria  fua  principia^hoc 
a  prascipuum  eft  ad  Univerfale  generaliffimumpundbum,  un- 
pra  irsedicant  philofophi,  Facilius  fit  aurum  ,  quatn  corrumpitur  au- 
\  Ego  autem  praeftare  hoc  poflum  tnum  aurorarum  curriculo, 
bre^  I  omne  per  materiam  primam  &c  In  teftimonium  vero  hujus 
flibet  fulphura,  faliaquemetallica,fingulariterSolis  &  Lunse, 
nadmodum&  aurum  lunamquePotabilem,  adaptari  curabo, 
ii,qui  indiguerint,  apud  me  reperient,  omnia  candide,  non 
vide,ut  decet.&c. 

Caput  duodecimum. 
jj  1  Denatura  ac proprietate  Solis^idejl ^auri. 
ifltf  \\  Urum  eft  metallum  omnium  purifTimum  ,  fixiffimum  & 
\$  l\  perfe&iiTimum,in  quo  qualitates  elementorum  peropti- 
oncordant,&quamvis  quis  ex  alticorufcante  colore  auri  ju- 

Tc  dica- 


:ol 


a4  COMMENTATIO 

dicare  vcllet,  fulphur  in  auro  aliis  principiisjfeu  elemento  : 
&  terrse,  anteverterc  ,  nihilominus  experientia  re£tam&  ftjik 
mcntalcm  veritatcm  aperit ,  tunc  videlicet,  quando  aurumipe 
anatomiam,  vi  Xlagicorum  elcmentomm,retroagitur  in  id,  M 
fuit  ante,  ncmpe  Mercurius,  Sulphur  &  Sal.  Quaiiterautem  juj 
modi  radicalis  folutio  peragatur ,  continuo  nullibi  non  rmi 
apcrte  indicavi,  idcirco  unice  tibi  advigilandum  eft  :  Nair, 
eft  profc&o  exiguum  quid,  veriim  fupremum  hujus  mundi 
jium,  maximeque  hujus  Artis  necefTarium,4ftiufmodi  igni 
corpus  redigere  in  fuaprincipia,&:id  inde  efficcrc,quod  prii 
te  conjunctionem  ac  fixationem  fuit,  &  adhsec  terreftre  map 
£tum,feu  molem,tempore  tam  brevi,ab  his principiis  fcpaH 
vel  alias,  per  Spiritum  Mundiyin  conftans  corpus  figere,quae  ijH 
cina  eft,  pro  metallicis  humanifque  corporibus  ,  in  omnibij|| 
fc£tibus,  citrapericulum  tuto  ufurpabilis. 

2.  Fit  vero  hsec  conjundtio,  interea  dum  cun£tos  fupreu 
aftrum  planetas  per  praefatum  fpiritum  tranfmeavit,  &alias 
Et  quemadmodum  eft  impoftibile,aliquod  Particularc,  feufi 
verfale,abfque  Spiritu  mundi  (wict  cujus  eft  Spiritus  Saturnaljp 
plicati  Mercurii  ufurpandus3conficere&  pcrficerejficquoqu 
nonpoteft,  ut  Univerfale  generaliftimum,  extra  tria  illa  ex 
auri ,  afFabre  conftruamus  &c.  Propter  hanc  rationem  SapiH. 
trcs  illas  igneas  claves ,  quas  ego  hic  elementa  \lagica  bapK 
quibus  folidum  Solis  corpus  referamus,  illius  animam,  cla& 
tumque  corpus  certo  inde  cducere  pofTumus,tam  fummeSoC 
funde  vclarunt,ut  aliquis,  citra  expreflam  voluntatem  benep 
tumque  divinum,pertingere  eo  non  poftlt. 

3.  Ut  vero  verba  mea  habcant  efFe&um  fuum  ,  ac  matt 
hic  ctiam  non  pra:teream,quandoquidem  fuperius  dixerimi 
materia  penes  omnia  metalla  fit  reperibilis,cujus  tum  proi 
nemfcci,ut  apud  quodcunquc  mctallum  infpecie  deeadei 
dicinafeu  matcria,  mentionem  faccrem,fcias,  Quod  noftra 
ro  talitcr  fit  confidcranda  matcria,qualiter  centrum^feupui 
in  circulo&circumferentiaj-  namaurum  rotundceeft  inftarifhl 


I 

■; 

I 

I 
I 


DE  PHARM.  CATHOL  & 

:funde  plenumperfectionis  materia*  prima*  folare  corpus  com- 
Kif  licat  ,•  ftx  his  rationibus  dicitur  mareria  prima  non  incon- 
lni5  fenter  Solaris  Magnes,-  cum  ipfa  folare  corpusaSole  mutua- 
;::fitj&  aurum  econtrafulphuream  animama  prima  materia  con- 
ltci*  iterfibi  attraxerit,ex  hisjam  perfacile  Philofophorum  Azoth, 
nor!  imiliter  Menftruum  univerfale  poteft  fieri ,  quod  Sapientcs 
^  im  noftrum  nuncupant  ,  cum  abfque  aceto  pradictam  ma- 
^  am  non  fit  reddere  lcibilem  :  Nam  Cc3.tet  materia  fulphure, 
Snf  I  vero  manifeftat  vulgare2cetum,dum  utpote,  quantitate  de- 
?;i  ,acetum  illi  adjungis,  adeo  ut  tres  digitos  circiter  fliperna- 
£c  tunc  ex  aceto  dignofcimus  ,  cujufmodi  fulphur  fueritintus 
lcf  iiltatumyln  hoc  jam  fummam  totius  mundi  eft  invenire  me- 
¥  nam,  ex  quo  verum  aurumPotabile  ,  ope  prxfati  Azothi,  feu 
nni  :eria»  primse ,  confectum  eft,  qux  cum  qualitate  fua  materia 
plenius  nobis  per  acetum  notificata  eft  ,  ita  ut  omnimode 
f1  ofciamus,in  auro  hoc  animam&c (piritum^dundi ,  quemadmo- 
^  ipunctum  in  circulo  fuo,efle  occlufum,  quod  totum  hic  ma- 
^  am  primam  nominavi. 

m  ■,.  Sed  poftquam  promifi,  paucis  expreflam  fundamentalem, 
10£P  «iedicina  Univerfali,  perhibere  do&rinam  ,  tunc  eft  quoque 
kfl  veniens,  ut  me  iterum  ad  commune  aurum  convertam.  Sol 
ty  anquam  vita  &  cor  omnium  planetarum  ,  unde  illi  compe- 
^j  i:er  {edes  deftinata  eft  in  medio  planetarum  :  Quemadmo- 
bu  'i  enim  cor  humano  in  corpore  ex  illo  medio  quafi  omnia 
E:-  nbra  mover  &  moderatur  ,  prasterea  ab  omnibus  inibi  artu- 
te  fimul  adminiftratur,eodemetiam  modo  oportetfolem  csete- 
iftris  ex  illo  medio  fplendorem  fuum,  fulgorem  ,  feu  lucem, 
p  imunicare  •,  Econtrario  vero  ex  utraque  parte  foli  quoque  ab 
94  planetis  fervitur:  nam  fa?penumero  foli,per  proprietatem  a- 
ptf  tium  aliorum  planetarum,ab  utroque  latere  adminiculatur, 
tfk  iifol  frequenter,ex  aliorum  aftantium  planetarum  proprieta- 
t  brtificatur&fupraomnem  modum  cjarificaturacincenditur, 
'•fy  Mar&igneus  Venufque  calida  expediunt:  nam  domus  Mar- 
K*   quae  eft  Aries,  principium.  eft  elementi  ignis;  Sic  unus  ignis 

Tt  2  per 


36  COMMENTATIO 

pcr  alium  iriflammatur,  fnque  quantitate&qualitate  augeturfg. 
nis  auri  nil  aliud  eft,  quam  ejus  Sulphur,    ficetiamin  Veneafc 
Marte  eft  intelligendum  ;  Ex  his  rationibus  eft  quoque  dunt» 
in  lis  fumma  nobiliilimaque  medicina,imo  omnium  metalloun 
virtus  &  operatio. 

f.  Aurum  eft  fpecificum  cordiale,  quod  moderni  Mediciiirei 
vcritate  negarc  non  poflunt,  quando  ii  rude  corporale  aurn, 
aliafque  infcparatas  gemmasjreceptis  fuis  prarfcribunt,  putates 
pofle  ventriculum  patientis  earum  virtutem  &  facultatem  foha- 
do  vcl  digerendo  extrahere,  folutamque  proprietatem  longiufc 
finem,  lociimque  eum  dirigere,  ad  quem  illa  requintur :  Qua- 
vis  nunc  autem  verus  Spagirus,  per  fundamcntalem  expeio- 
tiam, quafempernitor  mequedefendo,  his  lllorum  erronbu.fa- 
tis  obloqui&  obftrepere  poflet,  hac  vice  equidem  ego  non  fa> 
fed  pmerire  finam  j  hoc  folummodo  pro  parte  mea  inde  Om:: 
vans,qu6d,juxtaillorum  propriammet  opinionem>inaurofibat: 
tributa   nucleetur  medicina  j   Et  cum  iftud  flt  ita,  quidnitf  ' 
fumme  depuratum  aurum,nempe  tria  ejus  principia,  multopiL 
peditius  fecuriiifque  poflint  efficere  ?  fiquidem  ipfum  ab  01 
bus  inquinamentis  terreftribiifque  manibus  exoneratum,  adi 
rificatum  falem  &  animam  illuminatam  reda&um    atque  rj 
clum,quinimo  in  quandam  potabilitatem  ada&um  fit  s  Qu| 
admodum  nunc  hoc  Aurum  potabile  ,  five  liquor,  faciliter  fcjfc 
mano  in  corpore  feu  ventriculo  diflblvit,  fic  diffundit  idexfc 
quoque  libenter,  imo  protinus  fe  efTundit,  omnia  membrape.'* 
dens  totumque  fangvinem  ,  exercens  univerfalem  fuam  efca 
ciam  &:  operationem,  ut  Univerfalem  Medicinam  dccet,  &»; 
fumma  cum  admirationc  ;   Qualiter  autem  ha?c  medicina  aph- 
canJa  fit ,  Medicis  commiflum  relinquo,  qui  ad  hoc  etiaj 
propriatum  quoddam  vehiculum  poflunt  prasfcribere. 

6    Huclenusficca  humiddque  radicalisfolutio  occulra  fuit 
circo  Medici  indiflolutum  corporalc  airrum,  cum  inquinam< 
fuis,  patientibus  neccflitati  fuerunt  prafcribere  ,    adeoque w 
cteum  iimul  cum  cortice  applicarunf,nuncver6,infolatium:a 


iuj 


DE  PHARM.   CATHOL  $•} 

^  ttis  Orbis,  Amatoribus  artis  hocTra&atu  vera  folutio,Univerfa- 
^  menftruum,per  quod  omnia&  quselibet  metallica' corpora  in 
8  latcriam  primam  debeant  reduci,  exprefse  revelatur  inque  lu- 
^  i;m  evocatur,ade6  ut  pofthac  de  veteriOrbe  dilucida  quredam 

intillans  lux  exierit  &  elucefcat  s  Et  licet  ha?c  lux  a  Deo  om- 
&  jum  conditore  jam  dudum  creata  fit,  nihilominus  Mundihujus 
e a'u  habitatores  non  omnes  talem  comprehenderunr,  ex  hoc  fonte 
pui|ommotus  fum  ego  bonitatem  Dei  manifeftare,  &  hoc  prafenti 
nfc  e,feneftram  &  januam  ad  materiam  primam  refcrare,  quemad- 
M  odum  jam  eas  omnino  late  largeque  adaperui ,  ingredimini 
:  ^todo  omnes,  qui  vofmetipfos  nofcitis ,  (i  ad  hoc  fublime  Opus  habi- 
"xpt  s  fitis,  nec  ne,nam  digno  quoque  jure  dicere  poilumus ,  Multi 
)fii)  itvocatitpciHci  veru  eletli:  Tu  autem,  qui  unice  ad  hoc  delettus 
non  i,fine  metu  intrepidus  ingredere  ,  philofophis  te  convincito, 
nde  ;rmitte  tibi  figillum  eorum  imprimi ,  finceram  ufque  in  finem 
irolii  lum  duc  vitam,  fic  hic  &  in  futuro  gaudebis,  cordifque  tui  vo- 
oidfl  >te  fiti  obtenta,  Deo  gratias  seternum  perfolves. 
ddIi  7.  Unum  vellem  fane  lubenter  adhuc  hic  adjungere,  formi- 
ibo  >autem  iram  Martis  juftitiamque  Jovis,  hinc  propofito  meo 
i,ji  >ortetme  defifterej  Interim  veroefto  sequanimis,  repete  hu- 
jiiei  sLibellilec*tionem,donec  lucem  inde  hauferis ,  quam  nemini, 
,-  (j  fi  elediis  afTaveo ,  quibus  etiam  plus  prseftare  paratus  fum  &c. 
teri:  audeant  bene  meriti,  &  alii  fe  crucianto  fuumque  appendun- 
tidt  fjficut  ego  feci,  atque  ita  tentent ,  fi  ele&i  fint :  Interea  quo- 
>rap  nehoc  meo  labore,  fidelique  inftru£Hone,contenti  funto  :Nam 
jhi  iiibus  aDeofautum  eft,  iisegode  fundo  cordis  meigratulorj 
:t,S  iperbientes,  avaros,  qui  folummodo  ad  vanitatem ,  &  non  ad 
021  ci  honorem,  five  proximi  fui  falutcm,  afpirant,Q  Domine , poli 
:tii5  ifte  Architt&on,  ccecitate  ferire  dignare,  ut  Sodomiticos  punii- 

,ne  januam  juftificati  Lothi  valerent  invenire.  Angelus  Do- 
ife  ini  continuo  illis  in  via  ftet,quemadmodum  isBileam,qui  vo- 
i2tf  tus  erat  ad  maledicendum  populo  Ifraelitico,  refiilebat  &  pra> 
f  diebat,  ne  voluntatem  fuam  exequi  poflct:  fic  fiat  etiam  om- 
[j0  Tt  3  nibus 


BS  CTOMMENTATIO 

nibus  iis,  qui  mala  cogitant ,  nec  a  Deo  Omnipotente  vocal 
multominus  electi  funt.  ^Amcn. 


Capuc  decimum  tertium. 
De  natura  &*  proprietate  Veneris^  cupri. 

i  .1"  T  Abct  lafcivaVenus  corpus  prorfus  terreftre,quod  fubliii 

L  jlquodam  folari  fulphure  oppietum  eft,hoc  autem,pra2  c^'' 
bilitateoflium  infirmique  impuri  habitaculi,  non  potuic  mibi  lu 
bilem  fibi  facerc  maniionem  ,  quando  corpus  deftructum  ew 
oportet  anima  defcedat  fuamq5  habitationem  deferat,-  Quisqis 
nunc  hanc  animam,perX^/Va  in  igne  elcmenta  nutrire  &  conir- 
vare,  pofteaque  a  corpore  calcinato  extrahere  novit,isverumI 
jus  libelli  fenfum  obtinuit,  nam  luce,  quae  fplendet  ipfi,   pot 
gaudere  >  Hoc  fulphur,  quo  Venus  circumveftita  eft,  colore  !§::( 
iblare  longe  antevertic,  propterea  quod  fulphur  folis  notabilicc:; 
fulphure  Veneris  melioretur  :  Etenim  quemadmodum  verusH:: 
fangvine  konis  viridis  fe  nutricatur ,  ac  iic  totus  fangvinulenis 
efricitur  &  accenditur-,  fic  eodem  modo  deleclatur,  cibac.  ford»  : 
catque  fe  quoque  aurum  tinctura  Vcncris  ac  Martis:idcirco  eijf 
non  vacanter,  nec  abs  re,  dixere  philofophi.  Sol non  tingitytiiji 
gaiur. 

2.  Rex  unam  unicam  folummodo  habet  honorariam  veffr 
cafu  quo  hxc  ei  abftraheretur,  forec  is  nudus  &  ludus>  hoc  aut| 
efTec  contra  omnem  regiam  rcputationem  &  dignitatcm,pi 
pue  cum  Regum  mos  fit  omnes  circumftantes  auhcos  ex  fuis| 
galibus  ccnfibus,collec"tis&reditibus,  quos  famen  antefemp( 
fuis  fubditis  collegerunt,  ditare.  Si  jam  philofophicus  Rex  nof 
flve  aurum,fuis  defervitoribus  &  aulicis  benefadurus  fic,  eofcie 
opulentaturuS)&  ad  honoris  alcos  gradus  evec"curub,cunc  opoiet 
ipfumquoque  priusexigereafuisfubdicis  impoficioncs,contri> 
tiones,vec"cigalia,feufimplicia  colleclaj  Subdiii  autem  Solis  fnc 

N:rs 


DE  PHARM.  CATHOL.  35» 

fars  atqueVenuSjhi  funt  cum  bonis  fuis  &  fangvine  tanquam  ad- 

Sitii  fervi  auri,&inomnem  neceflltatis  cafum,regi  afliitere  pa- 

ti:  Nam  prarpotens  belli  Dux  Mars  novit  mille  viis  &  mediis, 

jnccontnbutionum,nunc  evacuationum,  fatisfafrionum ,  nunc 

,umtionum,fortificationum,omnifqy  generis  colk&as  indicere, 

1,    nnia  a  fervitio  regis  fui  ac  Principalis,  quemadmodum  ille  pra> 

ribit,  fic  in  fervitium  &  rem  regni  impenditur:  Hoc  &adhuc 

i;  ajus  quid  poteft  Marsj  nam  i\\e  Jtatiofk  ratio  eft,  quod,ubi  fub- 

prz  tifunt  divites,ibi  reges  necefiario  debeant  efle  pauperes  $  &, 

nia  )i  ubi  reges  funt  opulenti,  quod  inibi  inopes  &  morigeri  iinc 

jci  jbditi,  ac  confequenter  nulla  quoque  timenda  rebellio :  Et  fi  ex 

luii  efperatione  forte  feditioaliqua  oriretur,  Mars  mox  adeft,  r£m- 

cco:  nc  componir,idcirco  maximiMars  apud  aulam  fit  ,  quia  regni 

%:  »bur  &  honor  efl. 

,  f.  13.  Venus  vero  quamvis  quidem  aftu,  ut  vir  ejus  Mars  facit, 
lore  gi  profperare  poflit,  equidem  ipfa  nec  die  nec  no£te  feriatur, 
li  dutitur  proprio  fuo  corpore,  &  ftat  omnibus  mercabilis  xre, 
ven  re  perfonae  11  nt  ecclefiaftica?,  five  fseculares,  ca:libes    feu  mari- 
\u  txy  hoc  nihil  ad  ipfam,  cum  omnibus  fe  propter  opes  profti- 
c.fo  itjnam  debet  regi  fuo  annue  ordinarium  &  extraordinarium- 
rcoi  tre  tributum,qub  rex  opulefcere  poflit-,Summatim  Venus  par- 
)i  dus  fuis  ftrenue  fungitur,eftque  regi  fida  famula,  ut  in  calida- 
Jm  luxuriofarum  regionum  primariis  urbibus  videre  eft  ,  ubi 
vei  fflma  curia,  ad  vitandum  Sodomitica  peccata ,  Veneri  relut 
u  ■npiteriium  fedile  ac  palatium  deputat,  &pro  certo  anniver- 
n,p  >io  tributo  concedit.    Quemadmodum  nunc  hanc  Venerem  > 
(fm  -fubditam  regis,  contribuere  oportet,  fic  fimiliter  oportet  no- 
'euj  amVenerem  corpus  fuum   &  prcecipue  anima  fua  auro  divi- 
gnjj  m  conferre  fplendorem;  Et  licet  Venus  fatis  hoc  fit  praftan- 
jCil  »,attamen  non  eft  illa  fola-,nam  omne  praeterVenerem,quod 
Cpj  bicundo  metallico  cum  fulphure  invenitur  ,  aftro  Solis  aftine 
0  !,fcque  libenter  cum  lulphureSolis  fermentari  finit,  quia  fmiie 
3jjji  i  fui J-mili  ortum  habec ,   ideo  Jimije  fuijimili  continuo  &  femper 
t  uder.  4.  Al- 


4o  COMMENTATIO 

'  4.  Alma  illaVenus  proprietate  fua  haud  exiguam  prsbetta 
tioduclionem  Menftruum  Univerfale  prxparandi  ,•  nam  ex  ski 
pra?parata&vere  fundamentaliter  inverfa  Venus  jam  amodchu 
minerale  quoddam,  mincrale  autem  in  Mercurium  Philofopjjb 
rum  abiit,inde  jam,  fubfidio  falis  ammoniaci,  verum  lac  virg 
provenir,  permanens  illa  aqua,  quod  inculpatum  genuinum  t. 
verfale  eft  menftruum,  verus  ille  fpiritus  Hermaphroditicus^  du^ 
ille  Mercurius,unicum  illud  medium  folvendi,  &  animam  c 
corpore  conjungendi&c.  Et  licec  corpus  Veneris  horribili  fic 
feclrum  lepra,  nihilominus  ipfa,  poft  prseparationem  fuam, 
niflcos  eftettus  magnaquemira  edic. 

5-.   Aftrum  Veneris  habec  fuam  influentiam  penes  micro 
mum  in  renes-,  in  macrocofmo  autem  incuprum,  five  terreft; 
Venerem,  qua?,vi  fufceptorum  aftri  fui  beneficiorum,  renibus  a 
ilio  venit  s   Caeterum  eft  fulphur  Veneris  cordialis  quoque 
dicina,flcuc  etiam  fulphur  Martis,  &hoc  ideo,  quia  folaria  fui 
ut  fuperius  informationem  dedi.  Quando  autem  Venus  in  tnrs- 
lucidum  vitrum,cryftallum,feu  ftirias  abiit,  per  viam  foluti 
&  reducTionis,  tunc  ea  fuperexcellens  eft  medicamentum ,  u 
que  facit  ad  magntnn Sapientum  Opusr  prsecipue  ejus  anima, 
exhibebit  fe  fpecie  rubicunduli  ponderofl  olei.  Sulphure  V 
risinternum  hominis  fulphur  melioratur,  roboratur  &  exinte 
reftauratur^  nam  hydropera  quoque  exiccat,jecinori  fervit, 
datque  omnes  fangvinisapud  mares&fceminasfluxiones,fpe 
tim  vero,  quando  illi  aliquid  deuniverfali  menftruo  adha? 
quodfe  fine  illo  a?gre  ab  anima  feparari  patitur.     Et  ut  diffi^ 
eft  fegregare  fpiritum  ab  anima  fua,  fic  quoque  folvens  noftrui  .|( 
fuo  foluto  fine  detrimento  non  eft  feparare.  H 

6.  Vitrificata  &  fixata  Venus  pellit  tantum  fudorem :  fal  vW 
per  fpiritum  vini  clarificatus  purificat ,  debitamque  efficit  d:j£ 
ftionem,folvit  calculum  renum  citra  dolorem,&  omncs  vifccfc* 
tartaros,  quiin  vefica  &  alibi  quoque  nidulantur  &c.  Ne  aui» 
Mercurii  oblivifcaf  ,  oportet  me  laudc  nunc  &  virtute  praci}tji 


DE  PHARM.  CATHOL.  4i 

ta|:neris  defietfere ,  &  ad  fugitivum  fervum ,  nempe  Mercurium , 
fjftco  qui  pede  carpic  icer,  refleStere,  qui  feruus  eft  &  non  fervus  , 
oainus  &  quoque  non  dominus ,  uc  fequencibus  laciiis  decla- 

m 

Caput  decimum  quartum. 
De  natura  &*  proprietate  fugitivi  JMercurii. 

PHilofophi  veteresMercurium  folummodopofuerunt  in  fe- 
cunda  honoris  menfa,  quod  fummopere  admirandum  eft^ 
1,1  fftamen  Mercurius  de  natura  generoius  fit  Scfuperbus,  ac  fe 
im  fuper  omnia  aftra  evehat,ad  denotandum,  fedem  iuam  ju- 
icro  tiperitis  efte  oportere  ,  &  fibi  fupremum  honorem  deberii 
ndoquidem  in  ipfo  fummum  fanitatis  humanse  arcanum  fic  re- 
ibile.  Eftalioquin  omnibus  aftris  propter  aftrale  femen  focia- 
&planeta,  quocum  fe  conjungit ,  in  fuo  punfto  fortificatur: 
|ue  ii  ille  maliciofus  fit,  reddirur  hicadhuc  malitiofioryfin  ve- 
jenignus,  tunc  ifte  per  unionem  Mercurii  melioratur  >  inque 
pofito  fuo  fortificatur.  Infumma  Mercurius  eft  inftar  homi- 
ii)i  neutralis  &  politici,qui  neminem  lubenter  offendit,  fed  om- 
la,  us  applacet  s  Ahas  eit  de  natura  fua  calid-us  &  igneus  in  toto 
rcV  efie.  ignis  metallicus  tam  eft  apud  Mercurium  efficax  ,  ut 
xini  :  fuum  corpus  in  continuo  fluxu  debeat  permanere. 
rvit  .  Ec  licet  Mercurius  hic  multas  virtuofas  medicinales  facul- 
s,lji  sac  vires  in  fe  habeat,  equidem  longe  adhuc  non  eft  Mercu- 
adii  f*hilofophorum:  namMercurius  Philofophorum  metallorum 
tdii  Wercurius,qui  nunquam  calidus  &  frigidus,  ficcus  ac  calidus 
ofe  tc.  Quiacomplefriturin  fe  quatuor  elementorum  qualitatesy 
curius  autem  vulgaris  calidus  eft  in  toto  fuo  efte  ,  igitur  is 
(fo  tcurius  philofbphorum  efle  non  poteftj  &  quamvis  hoc  fic  ita, 
citc  then  non  oportet  ipfum  propterea  contemnere  ncc  rejicere, 
vifo  Sapientes  antiqui  mulciim  &  fublimicer  de  illo  femper  te- 
'c*  rint,  quandoquidem  ipfum,loco  bene  merita?  coronse,  luna 
:p*  'narint  ac  fole  infignierint; 

V  v  3.EfHce 


4?  COMMENTATIO 

3 .  Efficc  hoc  vifibik invifibile , & dcpone  Mercurium  a fuo offio, 
facie  &  dignitatc,  prxciprtaque  ipfum  infra  fe,  rcdige  in  tcrram,  udc 
natus  cll,  fic  multo  majorcm  calorem,  quam  antea,  potcrit  fuftime, 
intcrroga  ipfum  tunc,  &porerittibi  matcriam  primam  ,  vcramjuc. 
clavcm  ad  magnum  opus  monftrare.  Piumae  ipfius  evulfae  funr,  fu 
alae  effigicm  vcfpcrtilionis  inducrunt,  &  facluseft  draco  terrcft. 
Natura  ipfius  calida  in  admodum  frigidum  toxicum  commutata 
hoc  fit  per  dctradrionem  honoris ,  capitifquc  clati  prxcipiration 
hoc  totum  autcm  ccdit  ipfi  in  meiius,  nampcrinfamiam,  ignc 
niam  &  propriumcxitium,cxaltatur  ad  maximam dignitatem  &  c 
ftantiam  •  Oportct  vcro  fibi  ab  ipfo  nunc  caverc,  quia  eft  vcncno. 
quamante;  fangvis  cjus  eft  fubrufus,  qucmadmodum  vcrus  dr 
nis  cruor  ,  cx  quo  csetcroquin  ctiam  lac  virginis  folcmus  diftill 
quod,ubi  cum  igniti  lconis  fangvine  &  fpiritu  aquilae  fcu  falis  am 
niacifuerit  unitum,poftdebitam  digeftionem  cumfpiritu  vini,d 
in  probum,  verumque  Aurum  Potabile  evadere,  quod ,  etiamfi  a 
tis  in  lonoinquo  quatratur,attamcnin/r^/»^»(j  invcntum  cft. 

4.  Hxc  mcdicina  fe  inMc.curio  univcrfaliter  exhibct,  &  qui 
curium,utfuperius  retuli,fpcciali  modo  praeparare,  praecipitare, 
limarc,  aut  alias,ut  dixi,  cum  illo  proccdere  novit,  is  veritate 
perictur  ,qualcm  nempe  medicinam  fucrit  adeptus ,  quia  Merci 
non  foliimpulmoncs  curat,  ac  indeprovcnientes  defccl:us,fed  & 
quamfpiritus  omnia  mcmbra  pervadit,&  reftaurat  in  iislpiriru 
talcs,abfumit  vclut  fpiritualis  ignis  omncm  matcriam  pcccan 
quod  ctiamunice  Mcrcuriusantimonii  faccre  poteft,quodnullu 
niineralibus  praecedit;Et  quanquam  vitriolum  ctiam  fuum  ad  hoc 
ftarc dcbeat,dum  mediante  vitrioloMercuriusin  olcum  transmut 
quando  idcm  antc  pcr  fpiritum  vitrioli  in  Mcrcurialcm  aquam 
quod  absque  vitriolo  ficri  non  potcft,  fatis  tfl.  Undc  inconft 
bi  Mcrcurius  omncm  in  modum  dc  humanitatc  ac  amabilitate 
ncris  congratulatur  ,  quod  nafuti  fingularitcr  cxpcndcnt  5  Et 
fpc&et  hoc  ad  fecretius  Sapicntum  figillum ,  hinc  hac  vice  defi. 
interca  tibi  praefatum  Mercurium  cum  proprictate  Vcnerca  ad  cx 
nandum  reli&urus, Dii  cocpta  fccundcnt. 


atia 

k 

11 


DE  PHARM.  CATHOL.  +3 

Caput  decimum  quintum. 

De  natura  ac  prdprietate  phlegmaticA  Luna* 

Xercct  Luna  aftralem  fuam  influentiam,  ope  frigidi  Saturni,  ia 
mineram  argenti ,  quas  tanquam  receptaculum  lunarium  ficul- 
um,fuam  ulterius  bonitatem  Mortalibus  communicat,  Et  quemad- 
}dum  habct  influentiam  fuam  Luna  in  argentum ,  &  eidem  opcra- 
nem  fuam  fpeciatim  exhibet,  fic  quoque  moderatur  ea  in  micro- 
fmo  cerebrum;  unde  venit,  quod  Luna  inferior,  nempe  prarparatum 
hoc  argentnm,omnibus  cerebri  defc&ibus  ex  fundamento  medea- 
y  quia  haecfacultas  eft  argento  a  Luna  fuperiori  communicata; 
un  illud,quod  eft  inferius,  eft  ficut  illud,  quod  eft  fuperius  &c.  Et 
ttiLuna  fuperior  in  benignis  fuis  operationibus  retardatur,  per  alios 
ntrarios  aipedus,quiLunxceu  in  oppofito  ftant,aliud,quamLu- 
intendit,  efticerevolenteSjVel  alioquin  eam  inficere,  tunc  perhoc 
n  tantum  Luna  inferior,  tanquam  receptaculum  fuperioris  virtu- 
infuofpiritu  debilitatur  ejufque  operatio  prxpeditur  ,  led  etiam 
itur  propterea  cerebrum  humanum  ,  pro  natura  fuperioris  infe- 
Dnis  &c  Et  exurgit  aftralis  quafi  morbus,  quo  microcofmus  affligt- 
jhae  infirmitates  vix  pofliint  communi  via  per  Vegetabilia  cura- 
cumea  ininferiori  &  inaequali  gradu  collocata  fintj  exhisratio- 
>us  oportet  nos  talem  in  hoc  ad  manum  fumere  mcdicinam ,  qiKe 
•limiori  gradu,  vel  faltem  ad  minimum,  in  eodem  perfiftat ,  ut  ex- 
pli  gratia. 

i.  Lunaa  pravis  admodum  venenofis  contrariantibus  planctis 
:fta&  fuppreffa  eft,  inde  jametiam  humanum  cercbrum,tanquam 
eptaculum,  debilitatur  feu  inficitur;  fi  nunc  morbus  hic  curandus 
oportebitid  fieri  per  lympathicam  medicinam,ha:cmedicinaau- 
11  debetipfa  prius  ab  omni  infettionc,  quam  illa  a  fuis  fupcriori- 
>  fibi  attraxit,  liberata  atque  purgata  eflc,  &  cum  caufla  primain 
)ximo,  aequali ,  vel  etiam  fupcriori  gradu,  perfiftcrc :  Jam  poteft 
xio,  in  rei  veritate,  ire  inficias ,  quin  mctalla  ac  gcmma:  nobiliori 

Vv  2  •  quo 


piiil 


tatc 


0 


44  COMMENTATIO 

quodam  &  fublimiori  fint  gradu ,  quam  debilia  illa  faciliterjuc 
deftru&ibilia  vegefantia  corpora^  igitur  oportet  ipfa  quoqueuK 
bere  prserogativam  &■  primas,ideo  poteft  argentum  has  vel ; 
incurabiles  capitis  arTediones  fanare,fed  oportet  illud  prius  ,r 
dixi,  a  terreftri  maledicto  fuo  fcu  inquinamento  ,  in  quo  fe  ili 
fuperiori  derivata  infe&io  fuftentat,  probe  reclequc  efle  fep 
tum. 

3.  Hxc  [eparatio  eft  illa  in  tria  fua  principia  reduftio^quaiito 
tres  illas  puras  partes  fpecialiter  ad  hoc  redigimus,&maiedic1 
feu  infedtam  qualitatem  removcmus  :  hoc  modo&  alias  mini 
poflunt  hx  afTectiones  curariy  Nam  fuperius  ligat  &  regit  fu 
inferius,  &inferius  oftendit  obedientiara  fuo  fuperiori,  hinc 
nenum  ccdere  &  puro  lunari  fulphuri  locum  dare  cogitur.  I 
fulphureLuna!  intelligiturLunaPotabilis,  quse  in  sequali  ftatj 
du:  Verumenimvero  fixa  &  cxcocTa  llla  alba  rubrdque.  Lap 
noftri  fubftantia  fupremo  triumphat  gradu,undceft  ipfa  infall 
le  medium  in  fimilibus  praediclis  infirmitatibus ,  &  fuper  on 
exaltatum.  AliaseftLunanaturafrigida&phlegmatica ,  con< 
datexpartecumSaturno;  namficutiSaturnuslupremus,  fici 
na  extremus  eft  planeta,  &  uterque  seque  longe  a  Sole  difta 
qui ,  tanquam  cor  omniura  planetarum  ,  in  medio  cceli  co 
Itit. 

4  Habet  Luna  Sal  ftabile,quodpropriumfuuraMercuriura( 
ftanterfixit,  &hicMercuriusanimamcumLunari  corpore,  n< 
pe  Sale,  convenienti  fatis  harmonia,  prorfus  sequaliter&pr 
copulavit :  In  hacconjunfrione  non  potuit  maledi&um  terref 
ncmpe  exiguum  inquinamentum ,  quod  extra  tria  illa  princ, 
m  omnibus  reperire  eft ,  copularionem  impcdire. 

5  Prarbet  Lunaperfe  exiguam  introdu£honem  feu  progref 
nem  ad  Univerfdem  fontem,  fivefublimeSapientumOpus:! 
vertamus  eam  iterum  atque  iterum,  equidem  nihilSolareaji 
illam  reperiemus,  niii  forfan,  aliquo  modo  arte,  Solare  quodcifl 
calidum  fulphur  Lunariilli  frigido  fciamus  adjungere,  ipfan): 


ilil 
lii 
lia 

nv 

Btt 


:ou 


D£  PHARM.  GATHOL.  ^ 

;iit:alcfacere  folaribiifque  radiis  incendere ,  &  fic  in  verum  Solem 

^gere,  quod  nonficexparte  Lunre,(ed  beneficiofixirubrifulphu- 

.  ExLunanilfolarepoteftexrrahi,  nifi  prius  idinillam  intro- 

xerimusi  hocexpcrimurin  Lunafixa,quandofcilicet  cceruleum 

uofum  argenti  fulphur  per  folare  incendimus  &  compa&um  red- 

dmis;  dumhancfblvimus,autremanetcertaqu£dam  parsauri, 

:a1iasLunafixa,  quodcicra  introdudiionem  fierinonpotuifTet: 

')?  lim  quemadmodum  aurum  tingere  non  poteft ,  nifi  prius  tingatMry 

\i\  quoque  nil  poteft  de  Luna  extrahi ,  niii  prius  in  ipfam  fit  intro- 

ftum ,  per  fpecialemArfenicalem  ingreitum.  Qualirer  vero  hoc 

xtreperagendumfit,  pertinctadUniverfale,  &fecus  non  con- 

jgit,  quam  perPhilofophorum  Alkahcftum,  fitque  via  ficca  vel 

imida,  ut  ex  prarcedentibus  meis  credo  intellexifTc  te. 

.  PofTem  hic  quidem  unum  atque  alterum  infererc  proceflura/ 

■omodonimirura  Lunafixa&c.  Quomodo  augmentum  perpe- 

im  per^//tf/#/wMercurium  inftituipoilet:  fed  quiaprolixitatem 

jugio ,  teneor  manum  de  tabula  auferre ,  figillum  mihi  imprime- 

[Sc  habenamori  injicere,  netanquamdefraenatusequus,  quem 

mo  fiftere  valet,  mihiipficollum  detrudam ;  quifquis  hoc  pe- 

itaridefiderat,  rem  expendere  poteft,  meofque  labores,  quos 

;ratiam  Amatorumartis  confcripfi,  acceptos  fufcipere ;  Etil 

i  grave  videretur ,  in  omnibus  his  dilucidum  impetrare  fenfum , 

lvertc  te  ad  orationem  ;  nam  petenti  dabitur ,  &  fic  proba  te- 

jxn,  antequam  de  calice  hoc  bibas ,  &  fi  non  cspradejlinatus ,  fac  uc 

deftineris,  quia  ektiis  nil  tenere  volui  occultum ;  Itaque  cor  tuum 

:eriJnilia,interroga  MIum,quidamno  dexteritatem  quandam  cer- 

ique  experientiamadeptuseft,  fic  ad  tuum  pervenies  inten- 

1 ,  pro  quo  Omnipoten ti  ad  fummum  habes  agere  gratias  /  pras 

f  nibus  zatempauperes  tibi  curas  finc ,  &  attende  ad  te ipfum. 


i 


; 


i 


Vv  3  Caput 


45  COMMENTATIO 

Caput  decimum  fextum. 
De  natura  ac  proprietate  gemmarum. 
Qupmodo  nimkum  e*  ad  fublimem  medichum  ,  per  Thilo/o- 
phorum  Uniyevfale  Menflruum^  reducende  ? 

i.T  TAbent  gemmse  principiumfuum&originemab  aftrali  j 
L  Jmo  mobili,a:que  ac  eriam  fuprema Sc  infima  metalla,u 
illx  coloribus  fuis ,  fulphuribus,  aliifque  proprietatibus,  cum  ( 
tem  aftris  fuperioribus  &  inferioribus  correfpondent  ,  fuam 
operationem  perficiunt,  dum  ea?demprius,a  terreis  fuis  vinc 
&  fafcibus  terreni  maledifri,  fuerint  exonerata:  ,  inque  tria 
principia  abierint,  quod  flet  per  Menftruum  Univerfalc.  M 
ftruum?quod  metalla  in  fulphur  &  falem  dilTolvit,  idem  quoi 
debet,ad  cxtra&ionem  gemmarum ,  colorum  ac  falis,  ufurp: 
cum  ab  uno  fpiritu  mundi  omncs  ad  corpus  quoddam  del 
fint-,  hicfpiritus  autem  Univerfale  eftMenftruum,in  quo  eft 
quazdam  attractiva  omnium  rerum,tam  mineralium,  quam 
tallicarum,  vocatur  apud  Bafilium,  Omnia  in  Ommbus  s  Crede 
hi,qu6dj^zWwTerras  fulphur  fuum  e  terra,atquc  iterum  in 
ram  debcat  ducerc,  unde  eft  in  hoc  fpiritu  fupremum  totius  C 
micx  fcicntias  arcanum,fine  hoc  fpiritu  bonitatem  Creatoris  nc 
in  gemmis  non  potuiflemus  animadvertere. 

2.  Etut  ne  medicinam,  quann gemmis repcribilis, prsetere 
fcito  ,  quod  gemmarum  unaquseque  proprium  fuum  habea 
ftrum,a  quo  vim  fuam  &  operationcm  fufcipit,  ficut  etiam  : 
tallaj-Sc  quod  metallica  medicamentain  feptem  pracipuis  hoi 
num  membris  expcdiunt ,  idem  quoquc  gemmae  efficiunt :  Ni 
Granatus,vifidercas  Saturnalis  influentia:  fui  Orphielis,  fanatp| 
fectusfplenicos,  quemadmodum  fimiliter  plumbum  ,  quia  un 
que  unicum  tenent  aftrum ,  quod  naturam  fuam  fuperne  inBJ 
deorfum  influitj  inde  jam  venit,  quod  mineralia,  vegetabilia  >■ 
que  etiam  aniraalia  aliquauniusgeneris  virtutem  pollideant.  ! 

T 


DE  PHARM.  CATHOL.  47 

Xpazius  vi  influentiazjovialis  Zacharielis  jecori  ,  omnibufque 

cctibus,  qui  inde  exurgunt,eodem  modo  fuccurritj  &  hocnon 

.,,  nus,quam  prarparatus  jupiter  facere  poflet,feu  valeret.    Mar- 

r  lis  fympathicus  Rubinus  concipit   ab  intelligcntia  Martis, 

i  ciim   Samucl  fit  influentia  &  virtus  fingularis  ,    idcirco  is 

y  lordinatur,  fervitque  omnibus  defe&ibus,  qui  hinc  prove- 

int. 
'  j.  Solaris  Carbunculus  cunfrarum  gemmarum  lucem,  fplen- 
f.  rem  ac  virtutem  antevertit,  quia  ipfius  influens  intelligentia 
•  prapotens  ille  Miehael,  cujus  interpretatio  quaerit  -,  Quis  eji  ut 
ofl  uf  &c.  Quafi  intelligentia  indicare  vellet,  quod,ficuti  nihil 
[';  0  eftalrius,  (icquoque  fublimius  in  mundo  Deo  ,  Solarique 
"„'  Irbunculo^nonfit  invenire:  Voluit  naturaCarbunculumfuper 
'?  um  exaltarcquia  illa  eundem  plenarie  maturavit,  quin  etiam 
uu,  yitrum  efufcitavit,  quod  finis  &  omnium  perfectiflima  efl: 
3  »ratio,quam  natura  vel  ars  valet  enicere,  quia  ultra  vitrifica- 
10t  nem  nihil  amplius  cogitandum  efl:  ,*  unde  rationabiliter  erit 
3!  idudere,  fulphur  Carbunculi  cordi  majorem  indubie  fortitu- 
re  em  adferre,  quam  fulphur  SoliSj-hxc  utraque  cardiaca  funt,in 
mi|  nibus  morbis,  convenientiflime  ufurpabilia.  Jam  vero  opera- 
lui  VenercusSmaragdus  per  intelligentiam  Anaelis,  quiinfluit 
ns:  reflrem  in  Venerem  ejiifque  Smaragdum  ,  per  quem  morbi 
[um  atque  dolores,perbrevi  tempore  ,  pofliint  curari.  Mar- 
is  autcm  Cryftallus  operatur  per  influentiam  intelligentiae 
iniMedicinalis  Raphaelis,  appropriaturquepulmoni,&quid- 
dinde  depcndet. 

p  Obtinet  Mercurius  affinitatem  cum  Saturnali  cura  lienis, 

aere  carere  non  potcfl: ,  alioquinejus  adfert  commotio  plu- 

convulfiones,  eftque  Saturnus  plurimam  partem  Mercurialis. 

emadmodum  nunc  Mercurius,tanquam  fpiritus  vel  aer,  po- 

>rn  pulmoncm  tranfmeat,ejiifque  obftru&iones  recludit ,  & 

ictionem  aeris,  qux  alias  putrefaclionem  in  pulmone  caufat, 

,rigit:ftc  fanat  Saturnus  ratione  Mercurii  fui  fplenem  ,  ejuf- 

que 


4S  COMMENTATIO 

quecompundTiones.  Pulmoaereminimepoteftcarere  ,  &omi 
elementa  aere  nutriuntur.  Aer  vehiculumeft,  quo  aftra  fuper 
influentiam  fuam  in  terrena  corpora  exercent  &  communica 
Et  ut  fe  habet  aer  ad  ignem  &  aquam,  fic  etiam  fe  tenet  ae 
Mercurius  ad  nutriens  fujphur  ac  falem  &c.  Verbo,  Mercu 
atquc  acr  vehiculum  cft  five  medium  inter  duo  extrema  &c. 
quod  hic  ditlrum  efl  de  Mercurio ,  intelligendum  item  erit  ali< 
fenfu  de  Saturno,  quia  habent  fingularem  cognationem  adii 
cem.  Hanc  concordantiam ,  quam  habet  Mercurius  cum  Sa 
no ,  unice  attendent  ii ,  qui  in  Chymica  palxftra  vitlorcs  &  /fi 
cogitant  evadere.  Philofophi  non  fine  notabili  fcrupulo  magii 
Opus  Saturno  aflcripferunt ,  tantum  fuis  fcriptis  prcetenc 
tes  ,  quafi  Saturnus  eflec  materia  prima  s  quippe  inquit 
lius  ,  quod ,  etiamfi  Saturnus  minimam  apparentiam  habea 
Arte  noflra  ,  locatufque  fit  inrlma  honoris  mensa,  equidem 
circo  is  minime  fic  defpiciendus  ,  at  in  fummo  honore  hat 
dus ,  quia  coagulationem  Mercurii  in  Saturno  reperimus  , 
cialiter  dum  illi  certa  quardam  particula  fixi  Metallici  falis  ap 
nitur. 

f.  Forfitan  hic  fumme  miraberis  ,  quod  Saturni  hic  tam  n 
tum  fim  memor  ,  cum  tamen  intentum  mcum  in  Mercuria 
Cryftallum  fic  direclum.  Itaquefcias,  mehocob  fpecialesc 
fas  fecifle,  &  ad  obtenebratum  intelle&um  tuum  illuminandi 
adque  ulteriorem  rurainandi  anfam  tibi  excitandum  •,  Vide 
ut  in  mineris  ferri  &  cupri  Saturnus  cam  libencer  fe  finac 
veniri ,  ex  hoc  poteft  fibiingeniofus  arcifta  faciie  formare  c 
clufionemquandam,remquecam  diu  perfcrutari,  donec  Me 
riumSaturni  oftenderit,qui  de  divite  quadam  nondum  fufa 
nera  magni  dexteritate  efteducendus,&  hoc  ope  aquils  ac 
conis,  quialias  etiam  Rupicoluber  dicitur  ,   quod  totum  eft  i 
habens  (blummodo  diverfa  nomina  •,   qui  hoc  non  apprchen 
neccordifuoinfigit,  is  in  omnem  seternitatem  nihil  intelle 
ncque  profeclus  ex  philofophicis  libris  obtinebit. 

6. 


a\ 


DE  PHARM.  CATHOL.  49 

,  Hic  porro  non  oblivifcar ,  qubd ,  quemadmodum  Mcrcurius 
iliquibus  punclis  cum  Saturno  concordat  ,  fic  piriter  Granatus 
n  CryftaHo  refpondeat  5  nam  illorum  intclligentia:  atquc  in- 
ntia;  in.mundo  ccelefti  ,  per  fpccialem  diftantiam  &  figuram, 
m  harmoniam  primo  componunt,  &  cx  his  cauftis  eft,   quod 

Saturni  fuerim  fic  memor  :  Nam  cum  ille  terreftris  fit  planc- 

&  ficcam  frigidamque  qualitatcm  habeat,  hinc  idem  cum  Mcr- 
lo  concordat,  qui  aquam  reprarfentat,  &  frigida  humidaquali- 

prxditus  cft,  ac  fic  accordat  uiteriusMercurius,propriafua  frigi- 
iquea  qualitate ,  cum  Saturni  alia  correipondente  qualitate  ,  qux 
liter  frigida  eft. 

Caeruleus  Lunaris  Sapphirus  efticaciam  fuam  aftralem  a  Luna 
pitj  namque  intelligentia  Lunae  eft  ejus  Angeius,  nempe  Ga- 
1 ,  qui  influentiam  fuam  per  Lunam  &  aerem  ope  elemento- 
confummat  :  idipfum  nedum  in  fuo  inferiori  aftro  contingit, 
[\m  &  in  fuo  Sapphiro  ,  qui  xque  pari  facultate  delibutus  eft, 
irgcntum  ,  qux  utraque  ,  in  omnibus  capitis  feu  cerebri  infir- 
itibus,  tutiflime  ufurpari  pofl'unt,fuumque  efte&um  fumma  cum 
iratione  excrunt.  Oportet  vero  illorum  compa&a  Occlufa  cor- 
prius  diiTolvi ,  nobilemque  eorum  animam  ,  five  fulphur  ac 
•cc  inde  educi ,  quae  fimiliter  in  potabilitatem  quandam  abire 
rtebit.  Potabilitatem  autem  ejufmodi  conficere  fine  Saturnali 
fU  eft  impoflibile,  quiquidcm  fpiritus,  aut  ex  faccharo>aut  po- 
:x  Mercurio  Saturni  debet  extiahiope  falis  ammoniaci,  ut  paul- 
lte  mentioncm  feci ,  id  non  parvi  aeftimabis  ,    fed  maximi  fa- 


2tc 

i 

13 

ide 


i  Comparatur  fal  ammoniacum  aquilae  ,  &  fulphur  draconi; 
[jfj  aadmodum  enim  aquila  fupra  omnem  modum  fublime 
re  poteft  ,  llc  etiam  facit  fal  ammoniacus .  Et  ut  igneus 
0  quaevis  abfumit  ,  fic  fulphur  fimiliter  omnia  corpora 
lit  ,  calcinans  ipfa  in  pulverem  &  cinerem  ;  Ex  utrifque 
ipraedidis  fpiritibus,ope  Vulcani ,  grave  oleum  extorquetur, 

Xx  quod 


So  COMMENTATIO 

quodomnia  metallica  mineraliaque  fulphurafolvir,  inque  6lJ 
quoddam  rcfolvit ;  fed  jam  tempus  eft  aures  arrigendi ,  Si  i| 
partem  unam  fuper  duas  puraz  feparatas  argenti  calcis  proj 
mus,figit  fe  oleum  illud  fimul  cum  metallico  fuIphureinLi 
calefacitipfam,evehitqueeandem  ad  naturam  folarem&c.Sij 
fis  hocarte  confequijtuncnihil  amplius  eft  tibi  ncceflarium, 
attrahit,  introducit,  folvit,  manetque  cum  fuo  foluto  ;  Vider 
quam  proclivis  fit  cinnabaris  ingredi  vigore  fulphuris,  quom 
fimiliter  illa,  ope  flxi  cujufdam  corporis  &  metallici  falis ,  in 
nam  tranfmutetur ,  id  ipfum  anfam  praebet  ukerioris  confic) 
tionis  s  Nam  fi  pofllt  draco  folus  tam  habilem  reddere  M< 
rium  ,  ut  ad  praedictum  opus  qualificatus  fiat,  quid  non  alht 
aquila  ipfi  praeftabit  ?  &c.  Ubicunque  nunc  lux  talis  depre! 
ditur,  ibi  films  artis  continuo  ceiTabit,  remque  eoufque  in< 
bit ,  quoufque  ad  cauflam  efficientem  perveniat ,  haec  vera  eil 
fcientia*  obtinendae,  fecus  qui  facit,  &de  uno  ad  aliud  falti 
nihil  expcritur;  &  fi  ipfi  aliquando  obftaculum  eveniat,  ju  m 
fe  ipfum  non  poteft,  quia  nec  naturam,  nec  qualitates  ejui  ms 
enofcir.  ■  & 

5>.  His  hac  vice  de  Magicis  elementis,deMedicinaUniy  P 
\i,  ejufqueMenftruo,  fcribere  fuperfedebo:  quandoquidemqi  ^ 
minerale  regnum  promifla  mea  abunde  fatis  adimplevi.  S  on 
hcnbmim  lcclorcni  hanc  meam  funicientioremdo6trinam,quar  mi 
ad  hoc,arqui  boniquefadurum  ,  &  hunc  meum  Libellum,  par 
obiter  vel  pcrfun&orie,  ut  alias  fieri  folet,  lecturum:  verui  me 
clioncm,magna  confiderantia,  farpefacpiiis  reiteratuium  ;  J  tia 
verba  pauca  fcripfi  ,  habentia  tamenomniafuumfpecialem  ure 
fum  &  interpretationem  .,•  funt  quoque  omnia  neceiTaria,&  h 
'ar-fte  in  unum  colle&a,  quam  mihi  etiam  pofiibile  fuit ;  &  !«: 
propter  has  feci  rationes,  ut  ne  benevolo  Lctlori  difplicentise  fi  k\ 
inter  lcgcndum  obveniret:  Ut  autem  hoc  impediam  ,mear  |ki 
candidam  afFecTionem,  erg3  omnes  finceros  Amatores ,  eo  fl  bi 
cxhiberepofiim,hisjCumpr;rcedenslcclio/t^nadhucrecenti   kitu 

m 


DE  PHARM   CATHOL,  5-1 

:C;fcmoria,  in  epilogum  hujus  libelli,  brevem  valde  repecitionem 
Magicis  elementis,  de  Medicina  Univerfali,  five  Auro  Fota- 
vere  irreducibili,  deque  Menftruo  Univerfali,  per  quod  hoc 
fublimiter  pra:parandum  eft,  fum  adj  un&urus.  Eaproprcruni- 
attenderc  dignare,  quia  in  ea  totum  nucleum  ,  a  cortice  fuo 
ne  pieneque  denudatum,dilucidiflime  ob  oculosponam. 


:onfi  < 
t\ 


Caput  decimum  feptimum. 

I  medicina  Vegetabilium  &*  Animalium ,  qu&  Je  in 
mobv.sillis  regnis  exhibet^fympathiceque  ad  prinwn  medici- 

n.vn  fpeclat. 


"*\  Icimus  eftque  verum ,  Homo  vinum  &  aurum  funtfbi  invicem 
^J  bcnevola.  Vinum  poflidet  efficacem  fortificantemSpiritum, 
ciim  cor  hominis  reficere  poteft.  Vinum  refocillat  in  fenibus 
itum,quialias,  tanquam.mortuus  ,  apud  illos  tam  profunde 
ultus  jacet,  ut  ipfum  deprehendere  ne  poflimus-,  ubivero  vi- 
n,  ab  hominibus  potum,  conjundlionem  quandam cum  anima- 
egetabilique  fpintu  fecit ,  excitatur  per  hoc  fpiritus  vitalis, 
npe  Mercurius,  perque  integrum  corpus  dilatatur  ,  ut  etiam 
m  orania  membra  percipiant  ,  &  fe  movere  inde  habeant. 
ircurius  regit  microcofmum,&:vinum  eft  vehiculum  univerfa- 
[ac  particularis  medicina*-,  &  quodplus  eft,  fpiritus  vini  non 
tum  eft  vegerabilemenftruum,  fed  etiam  mmerale  :  Talem 
iciriam  habet  idem  ,  qualem  ardens  quoddam  fulphur  cum 

jjitl)hure  metallico,  unde  venit,  quod  nullum  Aurum  poculentum 
;ilio  poflit  efKeri.  Spiritus  mercurii  extrahic  tinfturam  de 
)hure  folis  ,  tanquam  intimum  ex  anima  ,  fpiritus  vini  autem 
rahitintimum  ex  his  intimis,  quia  ibi  iterum  feparant  fe  fse- 
,qux  non  introducendae  ,  nec  ad  tintturam  trahendae  funt. 
lcturaeft  ficcum  fulphur,  quod  per  Mercurium  Philofophorum 

J  [blvitur,  Sc  fe  cum  eo  ita  unit ,  ut  folutum  a  folventi  non  fic 

Xx  2  •  fejun- 


5i  COMMENTATIO 

fcjungcrc,  quia  vclut  una  aqua  in  aliam  abicrunt ,  Et  qucmadn 
dum  nunc  una  aqua  in  aliam  libcntcr  intrat,  feque  in  intimis  cc 
miicet  &  (cparari  ie  non  patitur,  fic  facit  quoquc  mcnftruum,  nel 
pc  mcrcurius  Saturni,  quem  alibi  animam  mundi  vocavi  5   Et  fpi* 
tum  vini  fimiliter  efle  vcrum  folutivum  mcnttruum  dcmonftrat  a  ',-{ 
perientia  in  auro  potabili,  quia  hic  a  primo  menftruo  ,  ncc  ab  jj  j0 
tractionc  ncutiquam  potcftfeparari,a!que  aigre  ac  aquaab  aqua/c 
Ethoc  verum  eft  llgnum,quiaphilofophiinhoc  omnes  confcntii  t, 
quod  folvcns  nimirum  in  magifterio  magno  apud  folutum  fu 
debeat  permanere.  Hoc  eft  imo  refte  &  bcne  pronunciatum,  c 
verum  folvens  a  foluto  non  poffit  divelli  ,   fed  debcat  cum  eo 
minimum  duodecim  dies  in  digeftionc  ftare  ,   rubramque  crfig: 
praefeferre  ,  modo  alias  verum  Aurum  poculentum  dicendun 
rit. 

2.  Et  cum  nnnc  fpiritus  vini  menftruum  vcgctabile  llt ,  tunc 
quoque  medicina  vegetabilis,  alias  non  eflct  opus  ipfum  apud 
rum  potabile  pcrmanere,  cui  nihil  alienum,nifi  tantummodo  in 
medicina,  dcbet  accederej  Et  quemadmodum  fpiritus  vini  profj* 
limi  menftruo  ac  medicina  poteft  &  debet  reputari  ,  haud  al 
quoque  tartarus,  cujus  fpiritus  fimiliter  ad  reclufioncm  metallor 
poteft  ufurpari :  mctallis  enim  valde  favct ,  augens  eorum  malli 
bilitatem,  id  eft,  eorum  falem,quia  fal  eft  metallorum  mallcabili 
ergo  quidquid  malleabile  reddit,  augmentat  eorum  falem. 
poflemus  etiam  tartarum  bene,  vel  fatiiis  ejus  fpiritum,ad  obtin 
dum  tria  principia,  ufurpare,  ut  fuperius  indicavi ,  oportere  fcili 
feparationem  quoque  in  tribus  principiis  fequi  ,  quando  nimir 
fal,  feu  elcmentum  terrac,  ita  augmentatur,  ut  incipiat  dominari,t 
protinus  duo  dcbere  cedere :   Quandoquidem  autem  haec  non 
via   nec  intentio  ,  ut  fulphur  deperdamus ,  hoc  unicuique  libei 
rclinquo,  volens  faltem  illum  de  co  ipfo  ulterius  ponderando  rc 
nitum  habere  j  ego  quantum  ad  me  facile  contentor  illo  ,   qi) 
cxpertus  fum  3    quowique  inveniam   mellorem     &   propio:ir 

v 


DE  PHARM.  CATHOL.  f3 

n   trium  illorum    principiorum   de  fixis   metallis    cduccndo- 


i. 


.  In  tartaro  non  cxigua  hcrculc  delitefcit  medicina;  nam  prarter 
ificatum  falem  occulitur  etiamnum  magnifica  tin&ura  in  illo, 
•  contra  calculum  aliofque  multo  plures  defe&us,  mediante  fuo 
iculo,  tutiflime  poteft  applicari.  Ex  tartaro,  ope  fulphuris,  li- 
ireum  quoddam  menftruum  ,  fcu  oIeum,diftillatur  ,  quod  tin- 
•as  &  eiTentias,  cx  omnibus  vegctabilibus ,  fibi  attrahit ;  jpfaeci- 
._dum  fpiritus  calcis  vivae  ipfi  incorporatus  eft.  Ab  hoc  autem 
lftruo  potcft  fpiritus  vini  tin&uras  deintegro  auferre  ,  ita  ut 
lftruum  propterca  illxfum  maneat  ;  utrum  etiam  hoc  oleum 
alla  apprehendat,  determinare  intermitto :  mihi  conftat ,  oleum 
ddam  ex  his  ambobus  igneis  fpiritibus  pofte  cxtorqueri,  quod 
jiontinenti  diflblvit,  &  omnc,  quod  naturae  fux  eft,  abfumit  in- 
draconis ,  quia  in  ipfo  funt  ferpens  dracoque  fimul  &c.  Ex 
:one  praterea  folo ,  per  additionem  draconis  volantis  ,  quem 
ofophi  fal  ammoniacum  nominant  ,poteft  pradgneus  myfticufc 
fpiritus  educi,  qui  profe&o  non  contemnendus  eft;  Quihunc 
tum  fui  fimili  animare  novit,  tnftructione  mea  non  opus  habet, 
ulorque  ipfi  de  illo. 

Sed  ut  iterum  ad  tartarum  veniam ,  &  doceam,  qualiter  tin- 
a  obtineri  poftit,  fcito  breviter  ,  Sal  tartari  tam  diu  debere  in 

calcinari  ,  donec  optatus  color  tibi  apparuerit ;  huic  afFunde 
ficatum  fpiritum  vini,  fic  habebis  in  fpiritu  vini  tincTuram  tar- 

inftar  fangvinis  rubicundiftimi,  haec  potes  ieparare ,  veljun- 
imul  confervare  juxta  beneplacitum  tuum,  mihi  iufficit,  viam 
aperuilTe,  qualiter  in  vegetabili  regno  ,  confimilis  infignis  me- 
ia  &  menftruum  poflit  obtineri ;  Et  ciim  illud  ex  animali  quo- 

regno  tindturas  6t  eflentias  habeat  extrahere  ,  idcirco  tibi 
Dreviftime  manifeftaturus  fum  ,  quod ,  Quemadmodum  in 
ni  virtus  akorum  metallorum  omnium  folum  comprehendi- 

Xx  3  tur« 


i 


74  COMMENTATIO 

tur,  fic  quoqueinMumia,  fupplein  cordehumano  ,  fupremaics 

ftra:  valecudinis  medicina  certo  fit  reperibilis  *  Quia  vero  non  f|| 

per  recens  humanum  cor  habere  licet,ad  illo  in  medicina  u 

dum,hinc  convenit  iftud,  quod  cordi  proximum  eft,  loco  i] 

ufurpare,vel  alias  fpecialia  praeparare ,  Scjimile  fibi  Jimili  cur; 

Per  hoc  autem  non  tam  fecuri  fumus  ,  quam  per  Univerfa 

Medicinam,  quia  Medici  judicio  fuo  non  femper  confentii 

tanguntque  cauflam  ac  fundamentum  infirmitatisadmoduiE 

rb :  adhccc  etiam  plura  fubinde,  quam  unum ,  membra  in  coi 

re  laborant  &  argrotant,  &quod  duntaxatilli  uniconvenit, 

aliquando  alteri  nocivum  eft  ,•  In  Univerfali  vero  Medkina 

rninimetimcndum  eft,quoniam  in  corde,  auroac  vino,funt 

nes  animalium  &  mineralium  &  vegetabilium  virtutes  in  ur 

collecTae,  omnia  ad  folatium  &  utilitatem  generis  humani,  q 

iibi  de  hoc  fumme  gratulari  poteft,&'omnium  rerum  Cond 

riDco,pro  hac  excellentiflima  medicina,  de  fundo  cordis  h 


re  gratias. 


f.  ^EtemopoliMonarchas  fit  laus  ,  honor  &  gloria  prc 

gratia,  quam  mihi  concedit,  in  defcribendo  hoc  meoTra&at 

qui  non  ex  vanafama,afttantumide6publicatu5,quia  vide,c  :u 

perdiverfo-varia  prolixaphilofophicaicripta,  mundu?        t; 

devcnerit  crrorem&feditionem,ut  fpc&arefitlamentabile, 

liter  nimirum  plurimi  quoque  fe  fruftra  torqueanc  ,   cruci 

quserantque  in  quo  nihil  eft,dilapidantes,pra:ter  opes  fuas 

parabile  tempus, &  tamen  nihii  deprehendentes •,  fcaprcpte 

cft,  ut  quis  materiaclavique  hucpropcret,  ante  &  priusquau 

tus  corruat  in  errorem  Orbis, &  probi  ipii  defperent,  quibus 

ce  fortunamtemporalem,  fempiternamque  faluccm  precor. 

terum  Commentationem  meam  Dco  omnium  illi  fcientiarum  fu 

abundantiflimo  fonti  commendo,  quiquibus  vclit  probum  i  ^ 

fuo  tempore  fenfum  &  intellefrum  daturus  eft,  Amcn.  Rem 

igicur  vcrum  ,  Homiuemvinum  &  aurumfe  invicem  amare. 


kl 


\ 


U 


i 


l/OI 


DE  PHARM.  CATHOL.  ff 

<Perfer  6  ohdura  ,  dolor  htc  tibi  prodcrk  ,  olim 
Stfpe  tulit  Thyficis  fuccus  amarus  opem. 

Caput  decimum  ottavum. 

De  Chymico  Alphabefo. 

k  »modo  nimirum  yeterum  philofophorum  characleres^  Jlgna  ac  Ver- 
ba  mtelligenda  fint  &  interpretdnda. 

-eni  DRsecedentibus  capitibus  de  Materia  prima,  de  Menftruo 
&  Medicina  Univerfalij  fimiliter  de  Magicis  elementis  fi- 
:lavibus,  quantum  mihi  Deus  quidem  permifit,  clare  ac  ex- 
se  fatis  fcripfi  :    Cum  autem  id  incipientibus  tyronibus  ali- 

modo  grave  obvenire  poflTet ,  quandoquidem  illis  philofo- 
;us  ftylus  adhuc  ignotus  fit  ,  atque  ego  aliud  nil  prorfus  in- 
iam  ,  nifi  qualiter  omnibus  fidicordibus  probifque  Artis  Fi- 
icrvire  poflim ,  fumme  neceflarium  deprehendi  abhumili  & 
^lici  intellettu  fumere  exordium ,  &  Chymicum  Abeceda- 
i  ac  aliquos  novos  chara&eres,  qui  proprietatem  rerum  de- 
atarum  veraciter  exhibent,  anne&ere  •,  Idcirco  a*quus  tech- 
hilus  unice  curam  adhibebit ,  in  difcutiendo  hoc  Abeceda- 
i,  &  adjunttos  novos  chara£teres,nam  indeprima  luxoritur. 
.  Philofophi  materiamfuam, fivemen(lruum,aceto  acerrimo 
ailarunt  j  itemque  vitriolo  five  nitro,  quia  hoc  omnes  qua- 
es  continet,qua?  materia?  prima?  a  philofophis  attnbuuntur, 

illud  humidurri  &  ficcum,  frigidum  &  calidum ,  leve  &  gra- 
"ecundumquodipfum  habere  volumus,  deprehendatur.  Mer- 
0§  jam  fimiliter  hanchabet  proprietatern,  &  efi  perfpicuum, 
jdem  Philofophorum  fine  illo  non  pofie  fieri,  eapropter  Sa- 
tes  haudinjufte  faciunt ,  quando  ii  fuam  Materiam  Mercu- 
l  vocant.  • 

.  Qubd  vero  m.uiti  ex  frigido  Saturno,  cum  opus  Magnum 
afcnbatur ,  falutem  fuam  confequi  defiderent,  idipfum  tam 

diu 


li 


;A 


iil 


76  COMMENTATIO 

diu  cgo  in  illorum  opinionc  perdurare  fino,  doncc  ii  fcntiant ,  i 
Saturnus  in  fc  habcat  qualitatcs  5  Matcria  fapientum  folaris  cft  & 
lida&c.  Saturnus  autcm  cft  lunaris,  ut  idcm  dcmonftrat  ipfius « 
ratler,  qui  fcmiluna  cft.  Sapicntum  Saturnus  non  eft  a  phil< 
phis  omnimodc  dcxtre  confignatus  ,  ncc  proprio  fuo  nomini 
prclTus,  quia  illum  jure  characlere  folis  oportcrct  clTe  infigniti 
ciim  circulus  figura  llt  omnium  perfe&iiTima.  Et  quamvis  cx 
tcria  prima  cuncta  metalla  fint  nata  ,  &  hinc  non  fucrit  incor 
nicns,quod  fignum  illud  omnium  mctallorum  characleri  rcfpoi 
retj nihilofecius Sapicntes  idipfum,ex  fpcciali  confideratione,  fa 
non  voluerunt,aft  folummodo  aliquatenus  per  ilgnum  vitrioli , 
tri,  accti,  Saturni,  iivc  Mercurii,exprcflerunt. 

4.     Qui  jam  ex  arte  novit  haec  in  unum  formarc  charatteri 
ita  ut  ctiam  harmonia  quajdam   per  conjun&ionem  contigcrit 
habct  materiam  ante  oculos  fuos  >  idco  oportct  ad  Sapicntum 
phabctum  te  convertere  &  videre,  fi  tibi  fuccedere  velit ;  Signum 
tcm  accti  five  Azothiprimas  haberedebct,poft  hoc  alia,  quae  a< 
omnium  proxime  cognata  &  addi&a  funt  ,  quamprimum  ped 
infequcntur,  &  fic  dc  caetero:  Hac  via  mirabilis  confurgit  charatH 
qui  naturam  rerum  prsedi&arum  per  omnia  comprehcndit,  cxcd 
quod  mercurius  vulgi  non  plenarie  ante  oculos  jaceat,  &  a  qu* 
dignofci  poflit ;  Ego  autemajo  tibi,  quodMcrcurium  non  tarrt 
alis  fuis  cognofccs,  quam  ex  ignefuo,  &  hic  frigidus  cft  ac  td 
itris,ficuti  ille  antiqui  iftius  infirmi  Saturni,  hoc  modb  ccrtific  iph 
es,  prxcipuc  dum  in  hoc  chara&ere  calidum  ignitum  fignum  p»  alei 
viderc.  Ignc  hoc  exccilivum  venenofum  materiae  tux  frigus  ten 
ratur,  &  fit  tandem  omnes  qualitates,  hinc  menftruum  UniverfaUK 
balncum  Rcgis  prxparatur. 

5.  Hic  notandum  eft,  fub  vitriolo  fulphur  ardens  eiTe  intelliAf 
ckim ,  hoc  vocamus  quoque  aliquando  igneum  draconem  ;  >  mt 
quemadmodum  omnia  abfumit  draco,  fic  etiam  fulphur  omnia  ^ 
ne  fuo  comburi  &  calcinari  facit;  Qui  vcro  frigidum  meumdr30f3 
nem  probe  intclligit,  &  ipfum  in  praefutis  figuris  offcndcrit,  idemi; 

lk 


IUQ 


lc 


21 


DE  PHARM.  CATHOL. 


57 


r  ulterius  eget,  quam  duntaxat  rubrum  quendam  igneum  vo- 
em  draconem  huic  fuo  fratri  adjungere  ,  tunc  duas  natu- 
in  unam  redegit  ,  quse  tamen  ante  quoque  una  unica  fuere , 
tantiim  in  qualitatibus  diverfificabantur  ,•  retinent  vero 
)#  unam  fpiritualem  Mercurialem  naturam  :  Absque  hoc 
uit  Univerfale  generaliflimum  confici ,  deberet  jure  cha- 
re  Altiflimi  vivace  confignari;  quiabonitas,  quam  Deus 
nipotens  in  toto  Univerfo  collocavit ,  huic  prsefatse  mate- 
bli  communicata  eft.  Et  quemadmodum  generi  humano 
lia  bona  de  Terra  proveniunt  ,  taliter  progerminat  ab  hac 
eria  fanitas  atque  divitiae.  AiTimilatur,  ut  ante  recenfui ,  di- 
:  majcftati ,  qux  omnia  comprehendit,&  in  qua  omnia  quoque 
prehenduntur. 

Charadter  divinus  rotundus  eft  circulus  five  fphsera  ,  cu- 
entrum  ubique,  circumfercntia  autem  nufquam  terminat,- 
litudine  divini  hujus  chara&eris  creavit  Deus  Omnipotens 
:m  &  univerfum  Mundum  in  rotundam  perfe&am  cir- 
em  formam  s  Et  quanto  exafrius  aftrale  quoddam  cor- 
:um  hac  divina  figura  &  fignatura  convenit  ,  tanto  nobi- 
em  reputabimus,  quia  non  geftat  tantum  figurara  illius,  a 
cunc-ta  movcntur  ,  fed  etiam  rudis  elcmentaris  terrarum 
s ,  fcu  potius  fixi  indeftru&ibilis  Salis  fui  Salvatoris  $  Nam 
fophi ,  ut  fuperius  declaravi  ,  intelligunt  etiam  nonnun- 
ifalem  fub  nomine  Terrse. 

Cseterum  in  hoc  meo  propofito  nihil  refert,  five  giobum 
:  mundi  vclut  circulum  ,  flve  vero  falem  &  nitrum  ex- 
as-,  Non  autem  debcmus  cum  hisproccdere,  ut  fupra  di- 
eft,fed  haec  duo  bene  permifcebis,  proprio  fuo  aceto  imbi- 
:aut  id  in  quantitatc  materise  fupernatet s  Acetum  autem 
portet  ex  praedidtis  falibus,  per  diametrum  falis  five  vitrio- 
neam  pcrpendicularem  nitri,  fic  fit  acetum  acerrimumy 
etum  Azoth  five  crux  ,  &  vice  verfa  per  crucem  fa> 
ntelligitur  Azoth,  nempeRedemptor,  quife  de  furfum  in 

Y  y  hunc 


58  COMMENTATIO 

huncOrbemdeorfumdcmifit,fcrturquc,  ut  fpiritus  Domini  ,  (M 
aquam  faiis,  fivc  vitrioli  &  nitri ,  ex  quoipfenatus  &c  cxtrattuil 
Hic  facillime  tc  adjutum  habcre  poffcm  ,  fed  noneft  niihi  fupfl 
permifliim,de  hoc  longiiis  fcripto  revclare ,  propter  tyrannos  &m 
dignos  hujus  mundi,qui  ui  tcncbris  ambulant,  &  luccm,qu3erjj 
his  ultimis  tcmporibus  exorta  eft,ac  clare  lucideque  fcintillat, 
nime  acccptarc  volunt ,  Et  proptcr  has  rationcs  tam  crafla  ps 
fuperbia  ab  Omnipotente  Deo  in  hunc  mundum  animadvert 
ut  is  ie  ipfum  plane  non  poffit  nofcere  ;  Nam  mundanus  fpir 
nimirum  illorum  proprius  malus  bonufquc  genius,  qui  duplex 
■tualis  efl  conjunttio,omnia  mortificans  atque  vivificans,  ab  ii 
difceilit.  Et  quando  aliquid  lcmel  vi  feu  atte  ,  a  terreftri  iiic 
ledicto ,  aut  materia  peccandi,  quae  matrix  ac  domicilium  fuit  j| 
boni&  mali,  fcjunctum  cft;  tunc  illud  fe  amplius  ita  conjung: 
tpatitur,nimirum  taliharmonia,fubque  forma  tali,quali  prius  , 
icparationem,  ob  octilos  jacebat  j  inde  eft  Mundus  vivcns  m 
•videnfque  ccecus. 

8.  Jam  prorfus  fimplicitcr  locutus  fum,  &  illudAbeccdariu 
gitis  'incis  Terrx ,  ex  qua  crcatus  es  ,  in  pulvere  confignavi. 
tcr  hac  cft  mihi  unus.unicus, qui  omnium  planetarum  virtutc 
■niumquc  mineralium  <5c  vegetabilium  proprietatcm  comple 
Harc  cft  matcria  prima  Lapidis  noftri,qux  cx  ifto  A  &  d  pr 

ta  Cft.  Principium  finifque  Lapidis  npftti  dicitur  duplex  cail 
Saturnus;  hx  caudx  funt  lunaria: ,  &  per  fpecialem  conjuncti  lni 
cccleftemque  figuram ,  in  primo  &  ultimo  taclu  Lunx  ,  ad  1  (Aiji 
modiarduam  virtutcm  acheroicum  chara&erem  tranfmutata  ifon 
Hoc  complectitur  in  fc  totum  Alphabctum  Chymicum  ;  -N  nvci 
hoc  cft  ctiam  fuprcmus  Saturnus  omnium  maxime  vifibilis  ?F  M 
ccnturiocx  hoc  univerfali  Charadtcrc  dignofcitur,  fcd  impor  nijv 
caftldcm  fuam,tunc  praefentatMars  officia  fua,  dcfignat  princ  uton 
matcriamqucprimam  inTerra  &  inmincra  fuaexprcfsedemd: 
quoniam  illc  aUoqunr  libentcr  ibi  eft. 


;"ii- 


DE  PHARM.  CATHOL.  f9 

».  Mefcurius  nihil  cft  aliud,quae  vcra  qiwcdam  Vcnns,  qux  luna- 
i  coronam  gcftat,  &  cum  iila  iblare  fulphur  habeat,  difcupit  iilaua 
ms  bonufquc  jtipiter  ad  maioretavexaltarc ■honorem.  Esctrrfhc  mcr- 
<0  cOrnua,  id  eft,  amburc  ipii  alas  fuas ,  fic  cft  Venns  qu;ciam,cam 
rrtas,  tunc  hdbcs  cffkax  quoddam  fulphur,  quia  vitriolum  cft  lul- 
tr&  antimonium  cft  mcrcurius,  hoc  fcmcn  cft  <5c  matrix  fcc.  quod 
t  Tcrra  progenitum  cft,&  tcrrcam  facicm  formamque  circumgcftat, 

nOn  itcrum,  opc  tcrra:,  corporalitcr  coagulandum  ,   confta: 
•,  congruo  bcncficio  Vulcani,  fixandum  crit. 

o.  Faftuofus  ille  mcrcuriushabct  falutifcrumiftud  iignum,quou 
yfes  in  dcfertoCrcxit,  &  fcrpcntcm  illi  affixit,defpcd um  pcdibufq; 
iculcatum.  Illi  injunctum  cft,  ut  crucem  dcvorarct  ,  ftomacho 

concoqucrct,  iequc  ftatuto  quopiam  rcmpore  cruce  cibarct  6c 
cntaret,  acquc  ac  clatus  ille  fuperque  fe  jcns  Nabuchodonofor, 
ifupcrbi  pcr  contrarium  humiliantur,  &  impiis  malum,  quod. 
nidant,  omnium  primo  evcnit.  Mcrcurius  mctallicus  cft  Lucifcr, 
Dcrus  &  vefpcrusjSpolia  ipfum  ornamcnto  capitis  fui ,  ilc  fphx- 
ls  eft  truncus,  fuper  qucm  fortuna  circumcuriltat,  doncc  ipfi  nu- 
lcntum  rudc  8c  indigeftum  ultra  fe  fuperius  crumpat  ,  tunc  cft 
quam  fubmiffus  &  humilis,  codem  modo  quafi  rcdegiifes  ipfum 
itriolum  pcr  proprium  fuum  acetnm  ,  quod  ipfi  fubjcctum  eft. 
.  hunc  re&e  novit,probe  invcnit,dcxtre  traclat,  falvus  cft  divei- 

ufque  in  fincm  fuum  :  Adige  mercurium  in  cryftallum,  addc  ipii 
m  fuum,  fic  habes  omne,  ncmpc  Univcrfale. 
i.  Intentio  mea  non  eft  de  rebus  fublimibus  hic  fcrmocinari, 
dc  Abeccdario,  quomodo  vidclicct  inde  fyllaba:,  cx  poftmodum 
3a  formanda  iint.  Hoc  Abccedarium  funt  fimpliccs  characlcrcs , 
tba:  vero  eorum  conjun&io,  quando  ncmpe  aliqui  charactercs  in 
im  contrahuntur  ,  fyllaba:  autem  abeunt  in  verba,  &:  haec  dant 
iim  fivc  intellcctum  ;  explanant  item  naturam  ac  proprictatem 
gnatorum  &  flguratorum  :  Quod  cnim  cx  aliqua  rc  faccre  poi- 
jius,  id  quoque  priiis  fuit  in  illa  ratione  virtutis.  Ex  Catholico 
fmico  charafterc,  quj  materia:  primx  appropnatur,poteftMercu- 

Yy  s  rius, 


L 


60  COMMENTATIO 

rius,Saturnus,  ial,  antimonium,vitriolum,  nitrum,Venus  &c-  conf) 
idcirco  omnium  illorumvirtus,  ficut  in  iphxrico  quodam  trun 
native  &  affabre  conjunc1:aeit,utfigura  ejus  demonftrat. 

12.  Etut  abfolvam,  dico  tibi  iterum,quia  nihil  pluseges  inqij 
re,  niii  folummodo  Chymicum  adjun&um  Abeccdarium.  Opc 
te  vero,pro  inftruttionc  mca,bene  advcrtiflc  ;  nam  exempla  dc  toi 
rant,nonautem  docent,&quod  prae  oculis  dclincatumhabemu  ^ 
intclle&us  multo  citius  apprehendit,  alias  tibi  Chymicum  illud/  h 
cedarium  ob  oculos  non  ftatuitTem ,  &  per  illud  quafi  omne  ,  q  ^Mi 
haCtcnus  tra&avi,  tam  in  principio  quam  finc ,  &  recapitulatione  ticu 
tius  Opufculi,  dcnovo  &  tcrtio  rcpctiiflem :  CauiTa  autem  hujus  $ 
quod  refolutus  non  fim  impofteriun  clariiis  fcu  longiivs  dc  hac  | 
tcria  fcriberc ;  Proptcrca  ergo  breviflime  tantiim  fum  feptem  i 
verum  fuum  proprium  characTercm,  illorum  combinationem  & 
ligantiam,ut  etiam  aliquorumfemimetallorum,&  quidquid  alias 
fim  commcmoratum  cft,  per  uniuscujufque  propriam  figuram 
nexaque  nomina,fignificaturus,ut  fequitur  ex 

Alphabeto  Simplici. 

13.TJ  Plumbum,vocatur  quoqucLupus  niger, Mors  &  Auruni 
¥  Stannum,  fub  quo  aliquando  Mercurius  fublimatus ,  &  Sal 

moniacum  intclligitur. 
cf  Terrum. 

©  Aurum,Rex,Lco  rubcr,  &  Draco. 
Q  Cnprum ,  Tccmina  viridis,  Lcoque  viridis, 
<£  Argentum  vivum,  Mcrcurius,  Scrpentiger,  Tilbon ,  Hcrmd  ;;ri 

intcrpres  Dcorum,  Angvis,  Sal  volatile  ;  Haec  efficiunt  m  id( 

licamquandamaquamintcrra;  Dicitur  cygnccum  balncunj  k\ 

quo  ic  Rcginapurificat. 
J)  Argcntum ,  habct  Saturnalia  arma,  habilitat  fe  ad  Univeil 
ratione  qualitatis&c. 

Metallica  Sulphura    &  Salia. 


DE  PHARM.  CATHOL.  61 

)  Nitrum ,  Rupicoluber ,  Mercurius,  Sapientum  draco  &c.  Aqui- 
la,ite'mque  Satumus. 

Sal,  Venerea  proprietas,  Leo  viridis,Potus  draconis,Balneum  Vc- 
neris,  Sal  metallorum  6cc. 

Sulphur,  Cerberus  infernalis,  Igneiifque  dracoj  Diluvium  ignis,  Sa- 
Igitta  mortis,  Olcum  &  Spiritus  vitae,  Anima  viviricans  per  fe  vi- 
vens,  Clavis  clavium,  Draco  alatus. 

Sub  antimonio  femper  Mcrcurius  intelligitur  :  Vocaturvita  no- 
ya,  Medicina  incognita,  Arbor  Vitae  cognitionis  boni  Scmali,  Ar- 
ifcnicum  nigrae  mortis,  Noli  me  tangere  ,  Cerberus  infernalis  tri- 
ceps. 

Syllaba  Chjmica. 


I 


[5.  Quisquisnunc  re&um  nomen  &  chara&erem  materiae  primar 

11  ^nofcere  viilt,  is  fciat,  ex  combinatione  figurarum  refultare  fyila- 

;,ex  his  vero  verbum  fignificativum,vel  univerfalcm  chara&erem, 

?m  fuperiiis  in  titulo  prodelineavi  ;  Non  eft  autem  in  iftiufmo- 

fimplici  deipicabili  contraria  forma  comprehenfus,  utphiiofophi 

erunt,  (Sceft  nihilominus  oculariter  inibi  reperibilis,valde'quefim- 

ter  inde  conftructibilis ;   Ifta  ratio  cft ,  quod  hos  paucos  foliun 

racteres  volucrin  confignare$  hi  funt  tanquam  lucioli ,  quiducere 

ebent  adveramcognitionis  lucem.  Etquamvis  majus  quid  reve- 

1  hic  intcntionatus  fim  ,  equidem  ab  hoc  brevitate  temporis  abfti- 

ur,  prarcipue  ciim  mihi  conftet,  confimiles  characteres  in  typogra- 

ftis  non  efte  rcpcribilcs,  Sc  iftiusmodi  excudere  feu  fundere  nimis 

P»giim  fore ,  atquc  fic  pcr  hoc  rctardatum  iri,  nc  nova  haec  lux  Nun- 

Iishifcc  cooriri  poiTct,  quod  a:gre  ferrcm. 
Yy  3  i6.Quan- 


(z  COMM.  DE  PHARM.  CATHOL 

16.  Quandoquidem  jam  tcmpus  advenit,  quo  per  talentu- 
meum,in  illis  adhuc  pauculis  reftantibus  vitx  mca:  annis,  hdr 
nibus  lubentius  gratificatum  vcllcm  ,  idcirco  abrumpcrc  rfie 
lumoportet,  intcrim  tibi  ad  fjmmum  hoc  AlphabetumO 
micum  rccommendancio;cum  promiftis>qu6d,  in  cafu  qiiom 
Dcus  gratiam  concedercdignarctur,illas  adhuc  paucas  defrcld 
tcs  novas  figuras  prima  fim  dccafione  annexurus;  cft  autcm,  r< 
vitDeuS)  inneceilarium:  Sis  igitur  his  contentus ,  cdmillrs-tl 
commtmicatis,  &fub  animx  tuae  lalute  tiBi'cdniiriiiTis^^a/%J 
mentis,  duplicibus  ignibus,cum  Mcnftruo  Medicinaque'Onivi 
fali  tripartita,  Materia  pnma  ,  ncc  non  reducTione  omniumh 
tallorum  in  tria  fua  prima  principiaj&fpecialiter  cum  hoc  Q\\ 
mico  Alphabeto,  quod  expcrtis  (imul  ac  tyronibus  in  bonum 
det :  Eapropter  fequeredoclrinam  meam ,  Dei  indigique  prc 
mi  tui  holi  oblivifci,  &  tibi  ab  intcrno  ihimico  tuo   cane  pcj 


hte 


k 


&angve  caveas  memento. 


jBfevis  Appendix, 


Qmniumque  fr&cedenti  Commentatiwncula  defcrfa 

torum  ciira  rcpctitzo. 


m 


cor 


71 

IjPH 
QOBr 


i.jS^«  letfor,  fcripfi  ha&cnus  ex  llngulari  infpiratione  divi; 

^quomodouniverfalepermenftruumUniverfalisMedicin;  '(i 
obtinenda^idq^quantum  mihi  quidera  pofiibile  fuit,in  arftum  t  * 
degi,  Inprafcntiariun  vero  vellem  adhuclubenterdocTrinara  &  "' P 
trodudtione  ad  Artemdare  breviorem,qualiter  nimirum  Anft  J° 
fanitate  fuam  confervarint,& ad  fublimius  quoddam  altare  evc  ,•? 
rintj  Pr6indefcias,qu6d,tametfi  coramOmnipotente  Deo;  ^ 
omnium  cordium  fcrutator  &  probator  eft  ,  falva  confcientia*  ?^ 
ftari  poffim,rac  non  ex  fuperbia  vanaque  honoris  aura,  non  ?y 
opinione  five  procervia,  verum  ex  propria  fcripfifte  expcrien  * 

e« 


41 


COMM.  DE  PHAR.   CATH.  RECAPIT.      6$ 

uidem  idcirco,  tam  apud  probos  aliquos  quam  improbos,  dc- 
ftionem  pati  debuero.  Probis  intelligentibusdifpUcet,  adeo 
rfpicue  fcripfifle  me}  improbi  autem,quibus  Omnipotens  illud 
n  favret,  purabunt,  nimis  obfcure  me  de  re  locutum,aut  etiam 
js  finiftras  opinioncs  fupcr  eo  fuftinebunt.  Quamvis  jam  pro- 
rum  in  arte  expertorum  ofTenfk  jure  me  dcterrcre  poflent, 
c  tamen  non  obftante  ,  compatior  ex  altera  parte  probis  in- 
cntibus  fincerifque  Amatoribus  ,  quibus  experientiam  meam 
>enter  communicarevellem,  miferetque  me  illorum  ,  qui  per 
Itos  cacochymicos  libros  dilafTantur,  occupantur&  in  vanum 
orant. 

2.  Idcirco  fcias  primo,  res  omnes  ex  tribus  eflentiis  ,  in  tale 
fimile  corpus,  formatas  fa&afque  efTe,per  aftralem  impreflio- 
m  elementaremque  operationem .  Elementa  reperiuntur  in 
tallis  ,  &:  non  metalla  in  elementisj  nam  femen  mctallorum 

pn  adeo  longe  remotum  eft,  utquidam  fciolifibi  imaginati  funt: 
Ijquamvis  elementa,in  formatione  cujuslibet  corporis,  coope- 
ii  clebeant,  attamen  philofophica materia prima  non  funt *  five 
*rale  illud  femen,  funt  autem  generationis  &  corruptionis  cauf- 
jj&  corruptio  unius  alterius  eft  gencratio. 

3.  Opinantur  philofophi  veteres,  rem  omnem  ex  odio  feu  a- 
j)r.e  fuifte  creatam,id  eft,ex  fympathia  &  antipathia  ,  tanquam 
Ifduabus  fibi  invicera  contrariantibus  elementorum  qualitati- 

s>qua:  han.c  operationcm,  per  cceleftem  influentiam    fpecia- 

aque  aftralem  imprefliqnera,expediunt&c.Jam  funtin  metal- 

elcmcnta  inque  mincralibus  coincorporata,  &  ideo  habent  ea- 

m.quoque  illorum  qualitates.     Qualitatcs  contraria:  tantum- 

)do  funtdux,  per  quas,  quidquid  eft,  gcneratur  &nafciturJ-Ig- 

£ajidus.eft,&  ficcus,  contrarium  ejus  eft  frigidum  humidum 

mentum  aqua^  Aer  humiduseft  &  calidus,  cdntrarium  ejus 

jcca  fiigida  terra .    Et  cum  extra  quatuor  illa  elementa  cor- 

s  nullum  fit  reperibile,fintque  in  rebus  omnibus  elementa  in- 

fcrporata,hinc  contrarietas  quxdam  exurgit  in  quovis  elemen- 

dc- 


ll 

ubc 
ttiar 
|  dc 

lCD 


m 


64  COMMENTATIONIS    DE  PH.   CAT. 

tato.  Ex  his  rationibus  funt  omnia,fub  globo  luna: ,  peritura 
deftrudibilia.  Quia  dum  duo  fibi  contraria  in  uno  fubjetto  p 
fiftunt,  contingit  inceflfabilis  lutta  ,  donec  tandem  pars  una 
externo  fuo  elemento  opem  accipiat,  tunc  namquepars  oppc 
ta  protinus  debet  recedere,  &  fortiori  viclroriam  cedere,  inde  c 
tur  corruptio  quxdam,feu  totius  fubftantix  fegregatio,  adeo 
forma  nova  prae  oculis  jaceat,  qux  per  corruptionem  gener 
cft. 

4.  Metallorum  elementa  eorum  tres  primordiales  funt  mat 
ceSi  Mercurius ,  Sulphur  &  Sal :  hxc  funt  velut  contraria  in  cci 
tinua  pugna  atque  inimicitia  y  quia  Mercurius ,  tanquam  fpiri 
aerius,  hoftilitatemadverfus  falem  gerit,  qui  terram  repradent 
&calidumSulphur,  ceu  ignis,aquse  hoftis  eft,  nempe  humidit 
mercurii  contrariumeft:  nam  hic  metallorum  eft  aqua ,  duoq 
repraefentat  elementa,ut  aerem  &  aquam^  Hx  prxfatx  trest 
trices,  feu  metallica  elementa,  fuum  habent  nutrimentum  a  1 
ftris  materialibus ,  vifibilibus  comprehenfibilibiifque  elementfc  L 
lufrantur  mortali  fua  in  domo  ,  ufque  ad  praefixum  tempus,  t  'm 
nec  elementum  unum,per  externum  fubfidium,alteri  nimisfi  ;m 
te  evadat  &  illud  fupprimat ,  ciim  nullum  ipfi  a  fui  fimilif :tor 
auxiliumj  Et  quemadmodum  homo,  dum  elementum  unum 
illo  dominatur,  in  gravem  infirmitatem  incidit ,  &  primo  e 
pingvedo  tanquam  fulphur  ,  poftea  etiam  caro  illius    fang^ 
que  deficit    &  mori  cogitur ,  ni  ipfi  ad  patiens  five  pradoi 
nans  elementum  debitara  reftaurationem  faciamus,  &  congru;  ar 
quandam  harmoniam  denovo  erigamus;  idcircomedicumfcHi 
neceflario  oportet,  quod  principium  five  eleraentum  inpatu  i 
tc  agat,  &  quod  fufferat  ,•  Sicuti  nunc  in  microcofmo  cont 
git,  ficquoquein  metallis  &  mineralibus  cvenir,  quaeperf 
tificationem  unius  alteriiifve  elementi  contrarium  element! 
fupprimunt  &  furfocant,uc  hinc  corruptio  &  feparatio  fcqui  4j:Ci 


Bfuc 

Vnl 

k 


beat. 


h 


b 


f< 


i 


PLANA    RECAP1TUL4TIO.  ^ 

Qui  cx  hac  corruptionc  mctallicum  fcit  fulphur  vclut  cc- 
i  animam  fcu  ignem,  pcr  philofophicum  illum  M^/V^wigriem^ 
erc,  ifte  mundi  hujus  gloriam  cxpugnavit  5  Ignis  hic  eft  dubkxj 
anice  attcndcs,  quod  ,  Quemadmodum  duo  illa  elcmcnta  duos 
5  habent  hoftcs  ,  qui  totius  corruptionis  funt  caufla  ,  Eo- 
1  etiam  modo  fapicntcs  duo  clcmcnta  ,  feu  potius  reccp- 
ila  elementorum ,  habeant  ,  per  qux  ii  unum  ,  aut  alte  - 
elcmentum   augmentant  ,    fortiiicant  ,  ac  fic  aliud  oppri- 

Percepifti  cx  praecedcnti  mco  Tra&atu,  uti  Philofophos , 
efolutionc  omnium  metallorum  ,  duobus  contrariis  elementis, 
:  tunc  duos  ignes  baptizavi,ncmpefympathicumflagrantcm  Her- 
proditicum  ignem,&  frigidum  metallicum  ignem.  Elemcntum 
'um,  feu  metallorum  anima,eft  fulphur  illorum.  Frigidus  illc  ig- 
ftMercurius,qui  metallorum  aqua  dicitur,  &  per  falem  redu- 
f. 

.  Ulterius  recordare,  omnia  per  illud  elTe  deftruenda,  ex  quo 
lierunt ,  &  in  quod  reditura  funt,  ncmpe  mercurium  ,  fulphur 
Jem.  Sulphur  metallorum  fuum  proprium  habet  fulphur  ,  per 
d  fortificari  &  incendi  debet  ,  ut  dominium  rctinere  poflit, 
d  citius  fieri  nequit,  nifi  cedat  aqua  igni ,  videlicet  aqueus  Mer- 
as  fuo  igneo  Sulphuri. 

Vulgare  fulphur  &  nitrum  funt  ambo  cfficaces  igncs,  verum 
tiffimi  inimici ,-  fi  fcis  hos  reconciliare  ,  ac  tum  mctallicum 
lur  per  illorum  igneum  fpiritum  incendcre  ,  timc  tibi  nemo  , 
Deus ,  officere  poterit  ,  ad  fanitatem  divitiafque  obtinendum: 
eft  illud,quod  mihi  folum  adhuc  refiduum  refcrvaveram ,  ten- 
ihilominus  jam  in  bonum  illorum  ^  qui  ad  hoc  eletti  &  bcne- 
*e  intentionati  funt. 

Poffumus  praeterea,  per  multiplicationem  falis,  metalla  bene 
uere,  per  mineralem  &  tartarium  falem  ,  ut  fupra  latiiis  de- 
ftravi;  at  non  conducit  ad  obtinendum  metallicum  fulphur, 
T'  Z  7.  quod 


I 
1 


.: 


66  COMMENTATIONIS  DE  PH.  CAT. 

quod  anima  eft  omniutn  metallorum  j  Idcirco  oportet  ipfunu. 
te  omnia,maxima  cautela,  per  fui  fimilc  capi,  ncmpe  per  ilh 
ex  contrariis  conftru&um  ignem  conflagrantem ,  qua:  fulphur 
nitrum  dicuntur,  ac  nonnunquam  fub  uno  nomine  comprehc 
duntur. . 

10.  U.c  vero  etiam  notitiam  habere  poilis  frigidi  illius  met 

liciignis,fcito,  eum  nil  aliud  efte  quam  Mercurium  Saturni,c 

]  fe  cum  metallis  amalgamat,  &  ope  jam  prazdi&i  ignei  duplicis  e 

/  menti  in  igne  fe  patitur  calcinari. 

Ti.  Modo  peripicuam,  imo  omnibus  numeris dilucidiiTim; 
a  me  fufcepifti  do&rinam  ,  quomodo  nimirum  omnia  mctali 
peraftralem  quandam  lideream  imaginationem  elementare* 
que  operationem,  ex  fulphure  ilnt  &  mercurio  prognata-,  Qu 
prxterea  metalla  per  elementa  debeant  nutriri ,  vivere  ,  a 
itcrum  mori ,  hoc  eft,   in  primum  fuum  ciTe  rcdigi,-  Caetej 
metalla  elementis  non  pofTe  carere.     Philofophos  iimiliter'^ 
duntaxat  elementa  venerari ,  quorum  utrumque  inimicum 
bet.  Harcduo  elementafunt  ignis  &  aqua,  nempe  mercuriua 
fulphur.  Ex  his  duobus ,  mediante  fale   ,    unumquodque  irtiC 
mentatum  abiit ,  oportct  idcirco  per  fulphur  quoque  &  mct  ^ 
rium  iterumdeftrui,inque  fulphur  &c  redigi.  bixc  jam  funt  < .  r 
menta  'kdagka,qux  omnia  corrumpunt5  &  novum  exortumi  [Uno 
nifcftant,  Hsec  inquam  eft  Hccsifrima  folutio,  de  qua  prolixiiw  n  ^ 
principio  tra&avi.  ■■  m 

1 1 .  Alnra  humida  folutio  fit  per  Mercurium  SaCurni ,  qu  ltlffl( 
animam  mundi  vocavij  quoniam  ut  Saturnus  in  ccelo  prirmjs  ^ 
planeta,  paterque  omnium  planetarum  dicitur  ,  ita  eft  quca  jj 
terreftris  Saturnus  primus ,  &  adepta  funt  omnia  metalla  Cti  y 
nem  fuam  ab  ipfo,invehitur  prsercrea  apud  ornnia,  delnnc  h»,^, 
immerito  fpiritum  c)us ■feir.ititm  mundi  intitulavi. 

13.  Antevero  quam  de  hac  folutiohe  teeiuJ-longius  d 
ram,  debeo  te  adhuc  fcmel  ex  fideli  corde  infv,rr:iare ,  Phil 
phos  fcilicet  ncdurn  duo  elementa  Magtca ,  Mcrcurios  duos, 


m 

1 

Bl 


[Li 

corp 


PLANA    RECAPITULATIO.  6/ 

urnusduos,  vcrum  etiam  duo  duntaxat  habere  metalla.  Et 
Mirum  ad  duos  illos  mercurios,  propofui  cum  omni  veritate, 
t  dolb  &  nodo ,  breviter  me  inftruc~turum,quaiiter  te  :n  fimi- 
.is  occafionibus  habere  debeas.  Scias  itaque,  quod ,  quando 
lofophi  loquuntur  de  Mercurio  fuo,  minime  tu  per  illum  in- 
jges  mercurium  vulgi,  quia  illorum  mercurius  eft  metaliicus, 
npe  metallorum  mercunus;  eft  calidus  &  ficcus  ,  humidus  Sc 
^idus :  Mercurius  vero  vulgaris  calidus  eft  in  toto  fuo  efle , 
6  nequit  ifte  pro  mercurio  philofophorum  haberi  nec  fumi. 
4.  Mercurius  vulgaris  femen  argenti  apudfegeftat,  altcr  au- 
i  mercurius  fulphur  folis  in  metallica  forma  &  proprietate  a 
satore  cceli  &  terra?  obtinuit-,  Eft  folaris  magnes,quemadmo- 
n  mercunus  communis  poteft  dici  lunaris  magnes;  &  hoc  ita 
:  defignat  mercurius  fua  femiluna  §  quicum  lllum  Sapientes 
gnierunjc ,  &  a  vero  foJari  difcriminarunc  ac  fejunxere.  Hos 
*s  mercurios  dignofcimus  ex  fumo,  qui  eft  illorum  fulphur: 
Drrec  autem  euam  animadvertere ,  quam  volatiles,  fixi,  feu 
tivi  ii  fint,  ut  cito,  five  ut  tarde  ei  fe  fublimari  &  prsecipita- 
itiantur:  Haec  ipfa  v ha  eft  via  utrofque  illos  mercurios  dig- 
cendi. 

f.  Et  fcias  ulteriiis  ;  Quemadmodum  naturaduos  generavit 
rcurios,  nempe  lunarem  &  folaremi  Eodem  pariter  modo  per 
fei,exduobus  illis  fixis  corporibus,fimiIem  mercurium  pofle 
■parari:imb  quod  plus  eft,poteft  quoque  ex  mediis  metallis, 
"ntimonio,  bismutho  five  arfenico,  vivus  mercurius  fieri,  qui 
e  ad  medicinam  conducunt;  Hi  funt  nihilominus,falvafua 
jllenti  medicina  ,  pro  mercurio  philofophorum  neutiquam 
fendi  nec  proclamandi,  cum  ille  mercurius  fit  menftruum  uni- 
"ale,  &  bis  de  mercurio  fit  natus,fupple/r/w^  de  lunari,  po/faa 
riyhunc  mercurium  jure  licet  duphcem  Mercurium  nominare. 
6.  Lunaris  mercurius  poteft  leviori  quoque  opera  ex  Satur- 
)  corpore  educi  &  diftillari,  habeta?que  naturam  &  proprieta- 
,ficuc  ipfemet  mercurius  Iunse  >  nam  per  Saturnum  luna  ge- 

Zz  2  nerata 


' 


tfs  COMMENTATIONIS  DE  PH.    CAT. 

nerata  cft.  Et  ficuti  jam  cx  Saturno  lunarem  mercurium  eft  cc 
ficcrc,  ita  fimiliter  dc  minera  Veneris  calidum  folarem  mereuril 
eft  cxtrahcrc  pcr  tartarum  ac  falcm  ammoniacum,  qus,  lfcet  fn 
mam  inimicitiam  adinvicem  gcrant  ,  nihilominus  hoc  negotid  A> 
promovcrc  dcbcnt.  Qui  novit  Mcrcurium  frigidi  Satumi  &  Mj 
eurium  calidx  Veneris  in  oleum  rcdigere,is  habct  menftruumU  idi: 
verfile,firmamquc  clavem  adeptus  cft,  qua  omnia  fulphura  in  po 
bilitatcm  adigi  poffunt.  Sed  ad  rem, 

1 7.     Scias  porro,  quod,  cx  allegatis  rationibus  ,  philofophi  n  oriun 

inconvcnicntcr  duos  habcant  Satumos  •,    quia  fub  jam  praefato  <i  atura 

plici  mcrcuriali  fpiritu  intclligunt  ii  duos  illos  Saturnos,   cx  quil  corpc 

utcrquc  ille  mcrcurius,  &  poftca  corum  fpiritus  cxtrattus  &  dif  quai 

latuscft.    Multi  plumbum  aurum     &  aurum  plumbum  vocaru 

hoc  cft  ,  Sapientum  piumbum ,   &  eft  quoque  in  hunc  ufquc  di 

mundo  incognitum.     Altcrum  plumbum  eft  fimiliter  quidemAchk 

pientum  plumbum,  atvero  ab  omnibus  \non~\  habctur  talc-,  cft  voVa 

gcntopulcntum  &c.  Cum  ccontra  aurulentum  illud  plumbumjnic j 

10  apud  metalla  deprchendatur  ;  In  ofticinis  fub  improprio  nomlpve 

diftrahitur   minimique  flt  ,    colore  cjus  albo  altiflavoque  nihii  (i 

flantc;  Gravc  cftin  pondcre,fpirituale  ac  corporale,  arfenico  cof,  \ 

parabilc  conferendumque,  quia  illud  cx  ipfo  fratribufque  cjus  pjfcitern 

genitum  cft,  funt  in  hoc  fibi  mutuo  in  linca  collaterali  affinia  j  jjoliti 

arfcnicum  arfcnico  eft  amicabik  ,  fic  &  rcs  fc  habct  cum  hoo  « itura 

cultoSapientum  antiquorum  plumbo,  qui  cum  &  ipfi  duobus  t  ilaris 

tum,  ad  Magnum  Magiftcrium,  utantur  metallis,  his  ego  fimit  ;t nn 

fiftam  ,  &  pro  parte  amborum  illorum  mctallorumSapicntumJ  aiis 

tiquorum ,  meam  cxperientiam  ad  lucem  protraham.  . ,  qui 

iS.  Dicuntphilofophi  ,  primum  &  ultimum  metallum  tantu  1,  ^ 

modo  pro  uno  metallo  eflfe  reputandum,  ncmpc  pro  uno  metal  arius 

quod  ad  artcm  &  promotionem  Univerfalis  mcdicinx  ufurpand  i|jt 

hr.     Trur.^ni  inctallum  cft  ipfum  fpcrma  mctallorum  ,  quia ■  calc, 

lo  eft  piopagativum  metallieum.fcmen  &  fulphur  vifibilitcr  in 

cena  evocabile:  Hujufmodi  metallum  repcrimus  in  mincra  Satil  oe 


ni 


PLANA    RECAPITULATIO.  69 

Radix  eft  mctallorum  pcrfectorum  juxta  ac  imperfc&orum, 

Sb;ulari  quodam  Saturnino  fpiritu  prxditum  cft  ,   Apparet  ut  mi- 

■1  mercurii  ,    Vocatur  fapientum  Plumbum  ,  philofophiimquc 

ftth,  de  quo  lac  virginis  diftillare  folcmus,  habetque  Venercam 

jflsrietatcm.     Vltimum  autem  mctalhim  ideo  Vocatur  ultimum, 

.  ad  maturam  pcrfcclioncm  &  finem  devenit  y  finis  autem  me- 

jrum  eft  e^E  aurum  ,  ultra  illud  natura  non  operatur  in  metal- 

fed  dcbet  dcfiftere  &  ceiTare,  ufque  dum  dominatrix  fibiars  in 

:urfum  veniat;   Harc  parvo  temporis  fpatio(quanquam  haud  fi- 

naturae  ope  )   eatcnus  progrcditur  ,  quatcnus  cx  folari  compa- 

corpore  translucidum  quoddam  diaphanum  corpuiculum  cxur- 

|  quam  philofophi  vitrificationem  vocant.     Hoc  jam  eft  nobi- 

num  ,  quod  natura  &  ars  perficcre  ac  opcrari  pollunt  ;   Qua- 

ivero  ha:c  vitrificatio  facicnda   aut  inftituenda  fit,  non  polTum 

te  hic  defcribcre ;  nam  confurgcrct,  prxter  intentum  mcum,  in- 

volumcn  dc  hoc  mco  compendio ;   Veruntamen  ne  videar  hoc 

me  folo  velle  rctinere  ,  &  id  ipfum  ,   ut  quam  plurimi  Sa- 

tes  vetcres  fecerunt  ,   mecum  portare  in  fepulchrum  ,   adef- 


?.  Rccipe  hoc  igncum  elementum  ^iagicum  ,  quod  ex  dua- 
infernalibus  ccntrariantibus  materiis  ,  ut  exfulphure  &  nitro, 
pofitum  eft.  Cum  hoc  infcrnali  abfumptivo  igne  incipe  in  fi- 
jaturae,  id  eft,  oppugna  6c  calcina  illas  aliasinexuperabilespor- 

>3laris  munitii,  nempe  auri^  fic  inccndit  unus  ignis  alium  ,.  vi- 
et  unum  iulphur  aliud  :  &  dum  hoc  fit  ,.  dominatur  elemen- 
ignis  ,  quod  fecundum  cft  principium  in  corpore  folari  ,  quia 
,  qui  in  auro  cft  ,  vocatur  fulphur  &  anima;  •  Ubi  nunc  ignis 
t ,  "ibi  dcbct  clcmentnm  aqueum  ,  ncmpe  humidus  fugitivus 
urius ,  ad  fuum  aftrum  volare  ;  Et  cum  mercurialis  ipiritus 
x  fit  domicilium  ,  vinculumque  vocitetur  ,  qui  corpus  cum 
a  copulct  ,  fcquitur  inde  prima  feparatio  ,  &  anima:  ac  cor- 
difiblutio.  Dcbct  vero  ad  hoc  altcr  ille  frigidus  metallicus 
quoqueufurpari,  quem  dc  mineraii  quodam  necdum  fufoSa- 

Zz  3  turno 


Sec 


.70         COMMENTATIONIS  DE  P  H.  CAT. 

turnoextrahi  oportet,  &  qui  etiam  mercurius  Saturni  nunc  Pff 

turj  HicSaturnalis  Mcrcurius,  qui  eximmalleabili  illo&  non  ;  Jjl 

plumbo  fa&us,  non  zrdct{Jorte  \melius iegeris ,  currit]  ut  comra  ^1 

mercurius  ,  fedhabet  in  fe  terreftrem  ficcam  quahtatem  ,  1  :oa( 

poteft  ille  fulphur  folis  defendere  &  prafervare,  ne  combur  ^ 

&  fuo  cum  mercurio  avolet.  Pote 

20.  Quando  aurum  cum  mercurio  Saturni  amalgamatum  31u. 

tunc  aurum  efficitur  porofum,poteftqueinfernalis  lgnis  folit  w'' 

illud  corpus  multd  citius  &  meliiis  calcinare  ,  &  lblarem  ig 

ab  omnibus  partibus  accenderc,  inque  cineres  redigere^-  ex 

deducimus  clarocum  ccelico  rore  (ulphur,  &ex  remancntc 

pore  elixiviamus,  poft  debitam  reverberationem,  fuperpreti  *c,a 

llmum  illum  medicinalemSalem,de  quoSapientesdixerunt  ^ 

metalkritmLapis  eft^Pbilofopborum-.Deinde:  alius  philofophus  aili 

Deus creajfet  fa!em,Lapis  philofophorum  fierinonpoftet-,Hic  fa 

tem,  utdccet,  cum  fpiritu  vini  clarificari  dtbet,  &,  hoc  faclo,  ^w 

fulphure  fuo  unitur,  &  cum  fpiritu  mundi,  ideft,illo  cum  fpiip' 

qui  ex  mercurio  Saturni  diftillatus  eft,imbibitur  ,    in  uno  u  !UM 

vitro  atque  fornace  putrificatur  &  figitur;  Sic  eft  magnumd  "^ 

ufque  in  fermentationem  ac  augmentationemperfe&um,^  lube 

univerfalis  medicina  in  omnibus  infirmitatibus  :  Qui  ea  frii  ivia 

renovarionem  fpiritus  fui  confequitur,  omniumquc  fuarujn  'ifp 

fe&arum  virium  robur^  "Et  qui  fcire  glifcit ,  quomodo  &4j  Mm 

do  hanc  mcdicinam  applicabit,  hunc  ego,  ad  diutius  me  n6  ^gat 

tinendum,  ad  philofophorum  libros  ablegabo,  &  in  meo  projj  & 

toperfiftam.  .  foei 

2 1 .    Mirabftur  indubie  fummopere  benevelus  letfor  perfpi 
meam  radicalem  inftru&ionem,  quam  in  repetitione  fcci,p: 
pue  quantum  ad  frigidum  illum  Mercurium  Saturni,  &  infejt:: 
illud  XlagicHm  elementum  igneum  ,   citra  qua:  in  tota  Chy 
fcientia  nihil  utile  eft  expedire;  eidem  vero  in  refponfum 
quod,  licet  expertis  fcientibiifque  rem  nimis  clare,  etiam  ex  k 


k 


h 


PLANA  RECAPITULATIO.  ?l 

juam  ullus  unquam  pbilofophus  fcripfit ,  in  medium  pro- 
rim,attamen  fit  adhuc  exiguum  quid,quod  fibi  occultum  te- 
idelicct  qualiter  ex  non  fufoquodamimmalleabili  minerali 
no  adeo  (ublimis,rarus&prseclarus,Mercuriusextrahendus, 
^modois  prartereain  rubicundum  fpiritum  fitadigendus:  id 
poteft  duntaxat  per  unam  unicam  viam  6c  medium  fieri  , 

0  quidem  fuperius  lucem  accendi,  at  fpero  ,  cui  Deus  idip- 
ion  favet,  isetiam  non  apprehendctnecanimadvextere  po- 

Secundb  non  folum  mihietiam  adaptationemfrigidi  me- 
ignis  ex  parte  refervavi ,  verum  &  praparationem  ignese 
ue  clavis,  qua?,  ut  percepifti  faepius,  ex  duobus  contrariis  re- 
intibus  ignibus  prarparatur,  nempe  ex  fulphure  &  nitro, 
tametfi  quidem  ambo  infernales  fibique  mutuo  advcrfa- 
?s  ignes  dici  poilint ,  nihilominus  quantum  ad  hoc  unum 
febent  &  utraque  unum  pradlare  effectum  j  Quomodo  au- 
fiaec  unitio  fiat,  propcerea  invoca  Deum  ,  pro  illuminatione 

1  tui,  ego  luculenter  partibus  meis  fundtus  fum,  &plusquam 
m  |in  hoc  libello  revelavi  $  Ratio  efb  charitas  proximi  mei, 
in,   !  lubenter  vellem  cxigua  mea  experientia  animare  ,  inque 

II  viam  reducere :  Nam  quid  prodeft  mihi  (apicntia  mea? 

ijn  d  fepultum  terrse  talentum  ?  profetto  nihil  s  Confidera- 
[hujus  efufcitatus  fiim  ad  iftiufmodi  perfpicuam  veritatis 
ulgationem,fpeciatim  ubi  expendifiem, 

jp         Scire  tuumnihihft)  mfii  te  fiire  hoc ,  fciat  alter. 

ido  eft  quoque  dignum  &  juftum,  ut  omne,  quod  bonum  , 
|ume  fit,  videlicet  iis,  qui  fe  cum  philofophis  devinxerunt 
voverunt  ac  intra  illorum  funt  numerum  s  Cseteris  vero , 
jtcra  funt,  fiunt  omnia  per  fimilitudinem,ut  audiant  &  non 
fgantj  videant  &non  apprehendantynullas  gemmas  inter 
^^argemus  ,  quia  illi  tamen  eas  inquinant  nihilique  fa* 
i(fas&c. 

MJnurn  qiiod  tibi  magnam  poflct  creare  intricatjonem  ra- 

tione 


72  COMMENTATIONIS  DE  PH.  CAT. 

tione  utriufque  illius  Saturni  five  Mercurii  hic  non  pra>teri  ® 
idcirco  unice  dodtrinx  mex  pracbe  aures  tuas.  Audivifti  fi 
rius,quod  ex  Luna  ,  &  fimiliter  ex  fngido  illo  Arietino  Ss 
no  Mercurius  quidam  poftit  fieri ,  &  quod  hic  ad  fapien 
Opus  fpecialiter  inferviat  t  Deinde  ,  quod  ex  minera  Vcr 
etiamSolarem  quendam  Mercurium  fit  efficere  ,  qui  folari  KC 
phure  condotatus  eft  ,  unde  &ipfum  ibidem  Mercuiium  6  'M 
baptizavi,  quandoquidem  is  ad  generationem  Solis  fit  ufur;  llte 
dus:  Tertzby  quod  ego  ,  hoc  non  obftante  ,  Mercurio  Sat  m 
jam  penes  deftru&ionem  auri  fuerim  ufus  •,  itaque  ad  hoc  ^ 
bium  dico,  etiam  Mercurium  rubrum  in  Lunari  alba  tin&ura  :6, 
genti  &  meliori  cum  commodo,polTe  ufurpari.  Et  quemad  m 
dum  non  valemus  ab  uno  extremo  fine  medio  ad  aliudtenc  'm 
haud  aliter  quoque  polTumus  ad  nullam  rubram  tincturam  d  m[ 
nire,  nifi  habita  prius  alba-,  fic  poteft  benevolus  hfior  fcrupu 
fuum  jam  ipfus  refolvere,  &  recolere,  quod  hic  non  de  Uni 
fali  Generalii1imo,at  duntaxat  de  fimpliciUniverfali  fcripfe 
24 .  U niverfale  GeneralilTimum  ex  duplici  Mercurio,  ut  $ 
narravi,producitur,  &cum  folari  fulphurc  animatur  atquei 
mentatur ,  &  cum  perdurante  auri  fale  figitur  ,  nec  non  ult< 
in  infinitum  per  duo  alia  fulphura  augmentatur,  tam  in  qu 
tate  quam  qualitate  •,  Qualitas  ceu  vita  per  fulphur  cibatur,q 
titas  augmentatur  per  jam  dicTum  Mercurium  ,  qui  non  ir  ^ 
indolem  &  facultatem  proprietatis  Venerea2,fed  Scnaturarc  ^ 
neralis  frigidiSaturni  fecum  geftaty  idcirco  duplici  Mercuri 
fimilatur ,  duphtufque  Mercurius  dicitur  ,  cui  omnes  qualii 
appropriantur  ,•  nam  habet  qualitatem  Veneris  ratione  c 
fulphuris:  frigiditatem  autem  ex  parte  Saturni.  Candidm  *ew, 
qus  artis  Amator  omne  quxsb  dubium  milTum  faciat,  ac  meas  e 
rientia:  in  veritate  fidcm  adhibeat.  Feceris  quodcunque  vc 
ris,fic  nullius  me  mendacii  infimulare  poteris,quia  egohoc 
ex  aliis  libris  commendicavi,  ad  mihi  aliquo  modo  famofiuj 
rnen  comparandum>  aft  per  raanuum  mearum  laborem  pe 


nc 

M 

icai 
moi 

17, 


cm 

bor 


ll 


ifi 


ram 


T,  PLANA    RECAPITULATIO. 

'f«tt§tus  fum ,  &  poftmodum  intellexi  ,  quod  fckc  dcbuiflem  ante . 

25.  Syncero  vcro  technophilo  contingit  fundamentalis  myfterii 
ipientum  explanatio ,  quod  fuperius  quidem  defcripfi,  nuncautcm, 

hoc  fpicilegii  ficilimento,  quam  fuccindtiflime  complexus  fui,  qua- 
:nus  repetiticmcm  hancce  legcndo  frequcntares  ac  tam  diu  reiterarcs  T 
oncc  omnia  intcrne  externe  edoctus  fis  5  Et  cum  non  ignorem,  hanc 
leam  Commentationem  non  pofle  impugnari,  fic  partim  ex  metu ,  par- 
tuli  m item  cx  odio  &  invidia,inomnibuslocis  coemetur,  itautpaucis 
ioSi  dmanus  fitperventura,cgo  autem  meum  inde  colligam  &  fciam, 
d  hoi  uid  feccrim ,  &  quid  adhuc  impofterum  fim  facturus. 

26.  Interim  his  meam  repetitionem,  ratione  duorum  %iagicorum 
emAementorum,MenftruillvcMercurii  duplicati,  finkam  efie  volo  ,  & 
itea  cmedicina,  quae  in  mineralium  monarchia  confiftit ,  trattando  ab- 

mere  :  Sufcipe  proindc  has  gratiore  animo  fudoris  mci  primitias 
\xm~Magicis  elementis,  cum  Menftruo  Medicinaque  Univerfali, 
um  Materia  Prima ,  per  quam  quodlibet  in  tria  fua  principia  me- 
allum  poteft  rcduci,verumque  aurum  Potabile  debet  fieri.  Materia 
rimaexprefllstibiverbis,  quemadmodum  &  utraque  elementa  fivc 
mea  clavis,ufque  dilucide,  imo  perfpicue,adumbrata  &  ad  oculum 
icmonftrata  eft,  ut  clarius,  opinor,  non  defiderabis. 

2  7.  /Eternus,  mifericors,poli  folique  Conditor ,  primus  &  novik 
imus,quitenet  clavem  Olympi  &  Orci,  animos  ac  ingenia  dignorum 
rumilium  illuminare  dignetur,  &  captum  voluntatemquc  impiorum, 
pperborum,  avarorum,  ita  occludere  atquc  obthurare,  ne  quid  ex 
lac  mea  fideli  candidaque  intentione  provenire  poflit  mali,  fed  om- 
ic  bonnmilladebeatcxerceri,  abhonore  laudequeSanfri  nominis 
jus,  proximi  emolumcnto,  propriarumque  animarum  noftrarum  fa- 
"t  tfe  &  beatitudine  Amen. 

itfi 


up 


Jlli 


t 


Aaa  MEMO- 


74         MEMQRIAU 

L  E  G  -T   O  R  E  M. 


i . TT      E&or  bencvole,  quanloquidem  in  pnecedentihus  mei\n & 

unam  atque  alteram  ohligationem  fecerim,  qu<z  benign*  mfi 

-  Lcdionin  rem <t?  utihtotem*  cedere poffet }  prctterehqufy 

yerum  ^Aurum  Totahile  irreducibile  aptari  &  perfici  permittere  fffr  W 

ponderimfuautiiy  quihoc  tanquam  Vnherfali  Medicina  indigent  iwi 

inquirere  S»  Ww  yalerent .:.  £^  yo  gg^tftf  ^  $6  fingularibus  pm  s  f/j 

derof/fque  motiYis^  adcertum  quendam  locnm',  refvdentiam  meamfi  ki 

gerefim  nitentionatus^  Interea  a-utem^   ut ohligationem  meamptbuf> 

mifaque  ex  ~Verbo  feryem  HU[a  ,  candidum  Le&orem  y//r  «, 

deberem,  uhi  exquirendus  7  informare  ;   <^#w  defeclu  itlius  obhg$  roi 

tio  <ts  promijfa  obfolefcunt  7  &  faciem  mene  jaclatwnis  prafefek. 

runt  j  proinde  sequus  Le&or/aVtf ,  ^0./,   /ice^  Colonitf  Agrip  i\i 

pinrt?ubi  longofatistempore  moratu$,non  ero  reperibihs ,  attamje\  5, 

f&/</iJ7!  ^e  ?//?</  pnefentia,  apud Iacobum ]anum(cujus  nomen  in  ta  u 

hetlarii  tablino >  yulgb  Toflce  Lomptorio^ alias  multis  quoque  tech  m 

nophilis,  diverjis  in  locis  ,  notiffimum  eft^)  poterithahere  infiruilio  )% 

nem')  %atio autem^quare igtiotiis  effe  yelim^ejl^qubd  quieti  metrade  fe 

re  cjnjlituerim  j  intertm  QolonU ,  apud  pnediclum  Iacobum  y  jfurun  m 

(Poculentum  pcterit  haberi ,   quodde  yeri  Leonis  fangYine  confe  1$ 

clum  c/i. 

2.   Nam  dum  Rex  injua  ejl  reduclws  principia^  fulphurqu\ 

h 


1 


MEMOR.  AD  LECTOREM.  7S 

he  anbua  Solis  in  promptu ,    debet  per  fami liarem  i/Ium  Philo- 

^phicumSpirkum  ca  amicabiliter  abfque  ftrepitufeu  aduflwne 

i  \i  oleum  refohnhc.  Hinc  mediante  Jpiritu  Ymi  Aurum  (Potabile  > 

(    (wr  ycrb  &fine  iUo  per { Vulcanum  Jit  tinciura^  tunc  autem  Sal  au- 

*   '■  adejie  debet ,   quod  facileex  mortuo  quodam  corpore^a  quo  ani- 

iacmigrayitypotefi  obtinerih  ita  ut  prceter  principia  adbuc  quar- 
ftfl  ifn  aliquod  Videre  fit  ,  quod  ego  terrejlre  malediclum  mate- 
nijj  lamque  peccantem  ,  fhe  receptaculum  mali  proprii  &  boni  alieni 
m  apti^o.  Fbicunque  nunc ,  ope  hujufmodi  feparationis  ,  exful- 
?|  hure  Solari^per  ^iiverfale  Menflruum}tinBura  extrabitur,  ibi  in 
\i  mnem  cetemitatem  nutla  reduclio  in  priorem  formam  ejl  fyeranda, 
ufi  ?c  efficienda  :  Quia  maUeabile metaUicum  corpus  debet  clSale  fko 
m  iberemduratmem^ maUeabilitatem fiutm ,  hic  autemtantummo- 
njf  ?  eft  mera  anima  &fpiritm  Hermetis  &c.  Ergo  no(lrafolutioyfi* 
!iji  e  aurum  potabile  nojirum  Verum  &  irreducibile  dici  debet,  quod  hk 
sUj  \rei  yeritate  edoceo.  Eapropter  candidus  mihi  Le&or  fidem 
^  tciat  5  nihilque  dubitet ,  quin  tinclura  qucedam  per  hoc  adipifci 
igiffit. 

%\  5.  ^edde  autemglorificatceiUi  igneceanimce  proprium  fuumcU- 
im  ficatumcorpusac  Saf  &  reduc  animatum/pw/cipiritum  per 
?ft  ilem  in  coagulationem ,  fic fiirituale  efficitur  corporale  &c.Tu  'Ve- 
4  ■•  Yidebls^  quidtibi  Altiffimus  daturus  fit  ,  fi  longanimitate  & 
{$  'oVidentia  tempm  exfjecles ,  cui  foli  honorem  attribues ,  quia  ego 
fxn  m  nonfum>  quam  "Vox  qucedam  clamitans  in  de/erto ,  quce  tibi  lu- 
0J|  w  Sapientix,  Opulentia?,  Sanitati(que  confequendct  procla- 

14^ i  luxautemeftiUudAliphti  &  O  mega;/?/wtf  &  puppk  om- 
'0  tumreruw. 

Aaa  2  ^.0 prin- 


7<5         MEMOR.     A  D    LECTOIEM, 

4.  0  principiumfne  principio^  &  finis  jlne  fine^omnibus obfecr 
iis  ,qui  a  te  SapientU  hujus  exordium  impetrant  r  adtuum  bono> 
rem  falutemque  animarumfuarum,  fdicem  ejfeclum  donato ,  utei 
dem  >  qui  fuunra  te  Alpha  principium  habent ,  apud  te  quoqm 
inpofterum  O  mcgayfinemf?iefine  ,  interminahili  bonitate  tuay  «lta? 
cmnem  aetemitatem  ,  fruijciyteque  amare  7  honorare,  &grates  tib\ 
exohere  poffint  immortales.  jimeiu  Hoc  peroro  clamore,ama 
rcr  morcj  ore,  re. 


F    I    N    I    & 


AngLos  DUM  BataVI  praftarent  aeqUore  bcLLo. 

&      ■ 
DUM  BataVos  AngLI  prgftarent  aeqUore  beLLo  &c 


«ptt 

llll, 
veri, 

k 

d 

JK, 

h 

,1 
d 


Operif 


Operis  orthodoxia. 

Quantum  quidem  ufqueadbuc  fcitur.     •    •     . 

fjMta  grandia,  feu  gravia,  non  infunt ;  minutuh  tamen  (tranfpofitione  fcili- 

aut  immutatione/  litera:  alicujus)  eaque  valdc  pauca  irrepfcrunt :  Legen- 

que 
3|4 lin.  18.  Mccrcnati  cum  ce  diphthongo,  in  medio,  pro  Macentti, 

'erf.  4.  Nuntius,  pro  J4W/w,perMj  errore  typographi  :   itemqueibi- 
jdicitur.,  pro  diciter. 
Ti^erf.  3 .  Hefperios,  pro  Hefteridos,  fed  in  aliquibus  tantum  exempkribus. 
''ineaantepenultima,  lillos,  locofiles,  propter  carmen. 

dem,  linea  penultima ;  Parcemiographo,  cum  oe  diphthongo ,  pro  Tata- 
i]  -apho,  pcr  x  diphthongum . 
>.  .  11.  audite,  pro  audire,  quia  fic  connexior  erit  fcnfus. 

erf.  2.  nunc,  pro  r.?mc,  pcr  tria  n. 

erf.  11.  defluxit,  pro  diflabttit  (proptcrfyllabaz  cmantitatem  ,  fenfufcjue 

ritatcm)  ldcjue  in  paucioribus  exemplaribus. 
) ^1)1.  25.  mundum^pro  mundnm, perunum  u. 

1. 10.  conopeis,  fine  ce  diphthongo,  pro  c onofeeis,  cum  eadem ;  in  exem- 
J>us  quocme  valde  paucis. 

8  1. 1 8.  prudentia,  pro  pudcnti,  incuria typographi,  quamvis  in  pauciflimis 
ce  plaribus. 

5 *  1. 1 1 .   Sibylla?,  pro  SibulU,  at  in  pluribus  exemplaribus. 
16  1.  25.  catena,  pro  c at hena, per  afpirationem. 

Siverf.  2.  fivel.  8.  Qui, pro Qui 73  cum  notula  & ziphera 7; (ed in qurbuf- 
autantum  exemplaribus;  error  typographt. 

n  1.  5 .  itinerisfui,  pro  fuis :  vitium  fere  maximunr,  quod  fcio  ineffe. 
3.  ege  tato,  pro  de,  fyllaba  ultima  feu  cauda  indicativaj  ineuria  &  crrore  typc-^ 
;r*  li. 

ca  m  67. 1. 1,  Saturnos  duos,pro  Satnrnns  dnos,  erratumfanemaximumjCjuod 
nd&c, 


mo-  V3 


.