Skip to main content

Full text of "Reipublicae Christianopolitanae descriptio"

See other formats 


.V^^; 


'^  V;' 


'->'„.  «I  ' CM, 


* 


v«f 


*».. 


i-^^ 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2010  with  funding  from 

Research  Library,  The  Getty  Research  Institute 


http://www.archive.org/details/reipublicaechrisOOandr 


REIPUBLIC^ 

CHRISTIA 

NOPOLITAN^ 

DESCRlPiiO, 


PSALM.  LXXXin. 

hijiat diss un^j  inDEl atrijs  ejuam ahhi mtl' 
U:malfm:n  DEl  metdomo  *^dl/m^nejp  q<4am. 
in  tmptoi um  tabefmtcui^i  h-iht  are.  Navp 
ll^ propugnac  4-^m  leh  '^  t  D  E  ^Jf,  ieho\;a 
tiam  .  gbriamq^  confert  ijs ,  q:*i  Jtgemne 
ocentes,  eu  bona  non  dinc^un-s. 


K^RGENTO  RATT, 
SumptibushxredumLAZARi  ZEizNERr," 


r 


Anno    M.  DC.  XIX. 


s.   I.   c. 
rVJRREVERENDE^ET 

DIGNISSIME  DN.  JO- 

ANNES    ArnDTI, 
&C. 

Paterm  Chriftocolende, 

^c  nova0^v>^:rno 
fl:raTeagnorcit,& 
refpicit ,  nam  ciim 
cx  magna  illi  Hie- 
roroiyma,qaamingentiSpiritu, 
invitis  fopiiiftis  extruxifti,  mi- 
nuta  colonia  deduda  iit ,  noa 
poteft  non  omniaadTe  referre, 
&proinftitiitis,  Legibusq^gra- 
tias  agere,  fimuletiam  orare,  ut, 
qux  fupplenda,  emendaadave 
ei  fint  pro  benevolentia  con> 
municarenondedigneris.  Sic 
A     2 


4.  Pr^vatio. 

D  E  u  s  honoratiirimo  fcnio  tuo 
concedat,utPietatis,probitatis 
&Erudi.tioniscx  Tuainforma-' 
tione  cbfervantes  quam  pluri- 
mos  videas !  Vale,  in  Chriftore- 
verendePater ,  &tuiobfcrvan' 
tem  Deo  commendare  perge, 
I.  Januar.  Aj.  i  619. 

R.  D.  T. 


Ohfervantiffimm^ 
Joh:ValentinusAndrcx 


SAL- 


5. 

SALVE,  LECTOR 

Chriftiane. 

^^^^  rio  video  hominu  g^- 

^*  ^^ili  ^^^^  ^^  R€puhlica\  H' 

r ■  ^^Mi  ^'^^eoruniy  qmreso" 

^-..ii^b^si  mnes  ^  qnikmvel^rx" 

furty  velfibfuntj  nontamprobant^ 

r>    hn  admirantUY^  ^r  tuentur  mor- 

.      '  •  ^k§rujn.j^m  :^es  hum^iia<  ita 

iolerant  ^uttarnenmeltore^ 

inde  defiderare  ^  (^  moderatise- 

mcridationtbm  parerey  minus  duhi- 

te-fit.  Sed,  ut  hi  mcdrftiafua^  ^  ra- 

tior^e  nihd factte  turhant  Jmo ,  qua^ 

adff^fer  ipoteft ,  cedunt  ,flent ,  ^ 

fattuntur :  tta  illt  ammiimpotentiay 

C^  ccecoftirorCy  quofcun^  velmutire 

animadvertunty  aggrediutur,  exa- 

gitant  5  &  haudraro  invitijfmos  in 


f,m 


ntti 


6  Ad  Le£fcorem. 

conflictumfertrahunt,  Spccimehu-  %k 
jm  evidcnttjjtmu  Antichrifim pn^- 
huit ,  qui  chn  mfandts  oneribt:^!  Ec- 
cleJJam  Chrifti  deprimerct ,  ?nira' 
rialiquispojjh  -ifuijfe^  quireiturpi* 
tudtmm  tuleri?it y  nedumapproha-  u\ 
rint.Verhm  utrmmj^tantafaditate  pj; 
admiffiimfafhimr^,  est^  ut ,  cum  ali-  m 
ciui  enor77mm  tantumfiagttiorum  u 
correBionem  temperatiffrme  expete^  u  \ 
rent,  diris  devoti^mperioprofcriptiy  m 
f^  qtrM^fcung^  maledicftonibm  di-  fc' 
tari:ati  fuerint,doneC:,reitn  dio-?nta^ 
te  animis  hominmn  irritatts  ,  luci 
reddend.il ,  peHendisd,  tenehris  impe^ 
tus  adMkitmJlt.  ^i£  vero  hujti^s  ref 
caufaft ,  cumratwnipluvt7num  re 
pugnety  nonjatis  tn  evtdenttpofitd^ 
esL  Sive  enim ambitiof/t,  qu<z  a  ne- 
minereprehendifepatiturfive^va^. 
ntta  3  qu^inter  humanos  erroresfir 
neratur  'Jivefiupor  animi ,  qui  honi 

malti'^ 


AdLcdorem.  7 

rnalive  opttonem ,  c^  diJlmBionem 
non  capit  -Ji-ve  rerum  ahftirdijpma- 
rum  ajfuefaclio  y  qudicm77em  defor- 
mitatem  elevat^  mhtlfatisefadta^ 
ta^ntementatem ,  qua  evidentijji^ 
mAVeritati y  c^  exoptatijfmo  hono 
nosmet  opponimus.  Ita^.^multtnori' 
iniqm  arhttrantur ,  hanc  caliginem 
malorum'  mentthus  a  Deo  immttti^ 
ne  modefiix  honorum  ohtemperent, 
cuimodicofatisferipoffet,  ^  tolera^ 
hili  y  ut  iniquitatisfita  tmpudentijjt' 
?n£Convicfi,  ac ,  quihusporro  ccda- 
tur  y  indigni  hahiti  ad  7?iajora  adi- 
\gantur ,  ^  at{toritatemfua77ijam 
*  detecla  larva  apud  popidum  per- 
dant.  Ita i-/n'icius ille heros 3  D.  Lu- 
'  therm  nojlercmerft :  cum  preces  i- 
pfus ,  c^  lacrimA  exaudtri  nolIc?2ty 
7nif7as  Jj)irare  cepit  ex  T>EI  Vey  hc:, 
citm  ntbtl proficeret  ft./hjeciione  y  ce^ 
fit  aJJurgere  5  cum  ohjidionem  dtn 
A     4 


$  AdLedlorem. 

tidiffet ,  cefit  Hadnant  molemfor  pJi 
tit  er  mpugnare ,  eojucceffk ,  ///  no^  \\\[ 
J  li  b  i  1  c  m  u  s,  //// ringantur,.  Hac  ?20^  ii 
Jira  £tatey  nefcio  an  non  a£iio  repeta  f/^i 
tur.  Ehixit nohis  furior Religio-yim  \\k 
de^jwlitiit  adminijlratio  formata  nu 
Cr  itterarum  mtor  reddttm :  pojje-  jlu 
mtss  Gtnnlm  triumphare  tot  devtctu  m 
hoftihiisfuperftittone,  dijfolutione  ^  w. 
harharte-^fednosclandeftinaBiahoh 
tnjidix  affagunt  ^  utminus  folidum 
fitgaudium ,,  nomen^^  (inere  utplH-^ 
rimum  relinquatur^  Nafh  cum  ad 
Chriftum  noftrum,  cujus-nomenfe' 
rimm  o* provitemur ^for?natano- 
ftraomnia  ejfe  debcbant  .pejfima  nO' 
ftraindulgentiafit ,  uta  Mundanis 
nthil  chrjftianidijferant .  Sive  enim^ 
Ecclefta^yftve  AuLtsftve  Academias 
intuearnury  nufpiam  ahftmt  illa  am^ 
httionis,  avariti<e,guLMbidinis,  in- 
vi.diXy  otjy  (jr  alia  vitiaimj?erantia. 


U 
t 


aqut^ 


AdLc^ftorem.  $ 

'quihus  vehementtr  abhorretchri- 

m  ifedqmhm  nos  dekciamur  ma- 

:ime,  I4nde  Foluptas  Satan^colligi 

erfacdepotesf^  quiuhi  hcna  nohis 

allidifime  eripuit ,  in  exunjtjs  (^ 

orttcihus  gloriartncn  invitusfmt^ 

wfrafmplicttas  animadvertiy  qui^ 

lum  reltgtofjpolitt,  ^  erudtti  audi-^ 

mtis,  quatthetret  umhra  acquiefci" 

nus.   NonfaHit  tamen  imPofor  ille 

mnes,  eosminime,  qmhusfuperna 

uxineH-^undepermulttferventifi* 

ntftrttus  Vtrijam  ante  nos  incla- 

marunt,  (^fa&uriidporrofuntfu' 

iiofftme  5  e  quihtts  Z).  To.  Gerhar- 

ium ,  Z).  Jo :  Arndt ,  (^  T>.  Mart  r 

Mo/Ierum  e  multis  nomtnare  Ithet, 

juta  de  me  opttrne  meritt^  integerri^ 

mos  Thcologos.quam^vis  huncinEu» 

vhartfJdtMferio  trepidantem  ^ut, 

cum  vtderent  omnia  difutationthus 

prfrepere^  ut  Chrift  Spirttu^  exaff- 


I»  AdLeAorem. 

dirivixpoffety  volueruntperinter  4 
vallafilentium  irr^petrare  ^  quodpie 
tatumpenderettir  >  d^  a  dtfhutand 
fervorerej^irarefneretiatg^  ita  eru 
ditioniintegritate  comhinare ,  qua 
rum  utrag^  alteriflendorem  adde 
ret.  idmodeftfimcqUitftumjinte- 
peranter  exceptum  esL  Cum  Eccle- 
farum  Antifites  ?2ullam^imoniam 
PolitiiZ  nullam  imprcbitatemy  Aca 
demi(Z  nullam  imperitiam  agncfce- 
rent,  ^  devotionis  ^  prohitatts  acli- 
teratur^momtiperdue/Iionis  accu 
farentur.  Sicredi7nus  retorfonihust 
tota  Ecclefafemfrata  eH,  cut  invo- 
lare  Itcet,  uhilthet ,  ^  intra  aveolos 
fufurrare:  Rejpuhlicaforum,  vhivi 
tiaemere  ^vendereconceffum'^  A- 
cademia  lahyrinthus  ,  uht  oherrare 
lufis  efiatg^  artificium :  qutcqmdir^ 
hdcprodigitur ,  m^^fu^s  est.  Prodte- 
rum  defenfores  ,  qui  prodi  volue- 

tmt 


n 


j  AdLeciorcm.  n 

'^\-irUf2t :  bonihonos juravijrent y  nunc 

7naltmalit'hi^fuhltcum  teftmonium 

de  tefrantur.   7S(arn ,  utpeccet  Mun- 

'  d:is  j  dtfpmulart  id  mavult,  quam 

Uudan.  Excanduerwnt  Sacrtficuli, 

> nprohart  vocationisfectmtatem.y 

]  .lonuHttatem^conciQnum  negligeti- 

■  tiam,  terrAnimtum  cultumjquod 

i  tamen  vetant  Theolo^i.  Infremue- 

rnnt  orhts  pinguictdi ,  non  laudari 

j  yisfzvitiem ,  mortrm  licenttam ,  o- 

j .?;/;  cumulos  y^ternttatis  defecium, 

qicodtamen  Polttiaipfaprohihet.  De- 

hiaterarunt  literarum  infttorespro 

arttum  ignorantia,  linguart^.m  tndi- 

gentia,gradtium  vtlttate.fumtuum 

voragtne,  erudttione  eqmdem  tnvi- 

tifpma.at^JtaHypocrtfsReligioniSy 

TjrannuPolittXy  Sophtftca  Itteratu- 

rxpatroctntu,  voiete  tta  0-  imperate 

ignorantta,tnfefufceperunt  O  vioic' 

A      0 


I2L  AdLedorem. 

ter  uftirparcint ,  rymltis  qpiidem 
dnerJisjudic^jjSyfedD  E  Iathleti^ft\ 
nje  horii^  cduf  jervteiUihm  ^  impcr- 
territis.  7\(am  ttt  maxim}  de  altqm-\ 
hws  longe  <zquioray  ^doBiora  finpri-^, 
mis  vero  moderattora  fperaffent  ^ 
expe^iajjenty  qttos  ReipnhltCit  opttmt 
i  onfcientia,  dr  tnagnis  merit  is  adcjfe: 
opinioerat-y  tamen  qui  femel  Mun- 
dum  penittus    introjfexit  ^  nihtt 
^quetntolerabile  impofortkt^s ,  qi4a. 
Veritatem ,  dr  integritatem  ejfe  ^  li- 
quido  animadvertit 3  quorum-  tan-' 
tum.  eU  odtumyUt  ir^t  impotentiafui 
Mi/i,  abjectts  larvis^  in  cruflattcni- 
has^  ^in  volucris ,  nudt  proftltanty 
i^iniquitatis  omne  mijierium  pro- 
dant.  ^ua  7i  turpitcr  enim  ventris 
in  media  Ecclejiafervttiumj  morum' 
in  media  foro  dtjfolutio  ,  ingenij  in 
medta  literarumpaleflra,  corrupteU 
^i^dt^  titulifine  re,prodigalitas£Ji' 

nefine 


AdLedtorem.  15; 

nefinc  excufentur^imo  elogijsdrnen'- 

'•  tury  (^  exponantur^nonf.ne  horrore 

cordati  intuentur.  £Ih<z  etiam  ratto 

eshqiiody^e  qmht^^  nnnmiefpes  erat^ 

cittusFeritaticedant.citiuspareantr 

m  errorum  conviciiy  apudtllosre' 

conditos  nily  nijiinfamem  impHden- 

tiamy  ^  fordidam  dicacitatem  re- 

Periunt ,  quibus  fe  exculparefrufra 

conantur.  Itaa^pro  ingenuitatefua 

reprehenjiones  audiunt  y  ferunt  ^  ^ 

delicrafuajive  ^nenti^  tenekras^  Sa- 

tan.^  dolos .  confuetudtnum  impetu^,. 

cieduhtatem  (^  hujufcemodi  com- 

pedes  fiios  fatentur  ,  ^  emendatos 

nupiunt.  HujusreiypoBtlia  Theolo- 

^orumferia ,  Fraternitatis  cujus' 

dam ,  mea  opinione  ludihrtum ,  con- 

\  Wicuum  edidtt  tefiimoniptm:  quody 

!  \:iim  primumpro  curioforum  gufu^ 

res  infolitas ,  ^maximas  poliicere- 

tur,  eas/ctlicet,  quas  optarefolent 

^     7 


14  Ad  Leclorem. 

ho^ninesyadjecit  etiarfj  de  rerum  cor-  i'M 
ruptarum  emendatione  prdiclaram  » 
jpem  y  (^  Chrifliimitationem/uper-  id 
addtdtt.  Hujm  rei  Fam Oimcjux  ho 
minufn  co?nmotiofecutaJity  quiin~ 
geniorum  confitcfti^j  qu£  ifnpofiorum  i 
^  tenebrionum  inquietudo  ^  ge- 
fiiculatio  y  dicere  fupervacuum  efi 
idnos  nunc  tmum  ■VGlumu^sfiuijffein 
hoc  panicoterrore  y  qtti  vetera  fua^ 
etiam  chfioleta^^vitiata,  ommnore' 
tenta  (^  defenfia  cumtu?nultu  volu- 
trint  ifiuifie,  qui  dederearces  opinio- 
numy^accufiatojugofiervitutisgra- 
vifiimo  y  adlthertatemafpirare  con- 
tenderint ;  ^  utproprius  adrem  no- 
firam  accedamt^^Syfiuifie,  qui  oh  chri- 
fiiandt  Vtt^  inculcationem ,  herefieosy. 
^fanatic<£fie6i<£  inculparint ;  fiuifife  fc/i 
etiam^  qui  hoc  maximefiuerint(^.  to- 
to  corde  amplexi.  ^i ,  dum  interfie 
cert^nt ,  dr  ofi^cin^  occupant ,  mul-^ 

ttsea 


m 

4 

f 

«) 

m 

ius 


!ip 


^dLedorem.  i/ 

■;j.  tisea  tntuerjdiy  acjHciicayjdi  otlum 

)i  tfer?ntferiint,  Ci4jm  nos  quldem  hunc 

1.  hahemusfrucfmn,  utobjerzajjeno- 

^ .  bid  itdeamtir  77ii^rndum ,  nec  rerum 

j.  p.^artrm  tam  effe  certtrm,tjuam  velit 

9 :  1*146/1  ^  nec  opinicmim  adeo  tenacemy 

rrflecitnonfGfit ,  nec,  quodretca- 

,  ^  : /  ei/' ,  a  Chrtfio  o?nnes  ejfe  ita  alie- 

))l  nos ,  ut  regulasfuas  ,  fi  quis  ojferaty 

,  ir7iitiere  ,  at<^^  Vitam  exindefor- 

.j  n?are  ornnem  nemo  zrlit.  ^  Soleoati- 

tem  laudare  Viri  pietare  ,  mori- 

"bus  &  ingenionobiiiiiimi/W/- 

.  ctum  i  qui  cumfujpenfos  1  ideret ,  ac 

.1  ut pummumelufos  ahilla  Fama^- 

.}  nimos:  Qujn  nos,  fi  bonaha:c  vi- 

dentur,  tentamusaliquid,non 

cxpedamus illosf'  refpondtt ymhil 

]  impedire  arhitratus  ,f  chriftum  i- 

, '  mitari  'veltmt^yemendare  mores  no- 

firos ,  id  ex  Evangelio  addtfcamus, 

.(^  lastdahili  devotort^m  exemplo, 

conc- 


i^  AdLedorem. 

conemur,  'JSi^  tc  enmi  hanc  in/uriaffAw 

Chrijlo  ,  eji4^sj^  Ferbo  fecerinms ,  ut\ 

potim  ah  aliciua  Socic  t  ate  (Jitan.e 

uiiadi )eaq,^  caltgtncfa^  necnifja- 

Bantiafua  ommfcid.  y/edenam  co- 

futili  cl  y p  e o  >  c^  inept/js  multisfoe' 

datay  Vit£  heat^i  tramttem,  quam 

ah  ipfa  via ,  verttate ,  O"  Vit^  trnfe- 

trarei^mularij,^.  malimus,  cuiuspr£^ 

cepta  tamfuntin  evidtntt  crperfa^ 

ctltpcfta,  ut  maximistricis  cr  am- 

hagihus  nohis  opti^ fitf  ea^velimit^  e-^ 

njitata,    ?s(amfnosconfcientiaur^ 

gety  ut  de  reltgicnis  fecuritate,de  Fi- 

t£  tmpuritate ,  ^  literarum  ludi- 

brijs  haheamtis^  quod conqueramury, 

qtiid prohthet ,  quo  minus  in  nohis 

faltem  yfalif  noltnt  y  evellamtis  vi- 

tiofayplantemus  virtutes,  &  Chriflo 

nofrcpreptus  iungamur,  quem  are-^ 

hti6  noff  is  remottfimum  metuimus^ 

Nihtlcerte-,  m/iilla  iudtciorum  hu^ 

mano-^ 


M 


p  ■  Ad  Le(5torem,  I7 

f»\nanoru?nff{gajqu£nos,  dumnojlris 

'  ''■"  viilgat.t  idvendi  confHetudtni 

1 1 .  x'^;t  vult,ac  adhcneflactttim  ho- 

ninum  retinere,  necncbis,  necChri- 

hpermtttit^non  7?nnU'S  tamenpaulo 

^Oiiper  htijucditatis  lubrtcapr^cipi- 

'at,  utfidem.  dedtjje  mundo^denegaf- 

f  chrt/iojjerius,  quampar  esiy  inge- 

"?.  [fcamt^  ^  doleamus .  llt  omntno 

hjjcantmi  refolutiooptima  ^fcrttf- 

^rr?.ia  dtcendaft ,  qtidi  atidtto  DEl 

Vc  f  b.Oy  0^  tntromifo ,  nihil  homines, 

ii.t  ullamfocietatem  njelconfchfum 

\  xefictt\fedqu<&  Divtno  mandalof^ 

humanajam  Confcicntia  conffunt^ 

fub  S.  Svtritus  direUione  animose 

aggreditur,  cjr  iniquiorajudtcia  'non 

magis  tnvitpisfcrt  y  quamranarum 

ilreptttis  5  ciim  omntno  ccrfetpaucif^^^ 

(iuios  auderepietati.probttati,  (^>'  in 

geniopalamchloqfiifedperambages 

^riiis  aliqtiidconfngere,  nugarijme'" 

ttris, 


iS  AdLedorem. 

tm,  quodallatrarepoftealkeat.  1  nu 
fanaticmfrirmm  audies  yfedittoft  f 
^inliteras  injurim^  detnculpai  sf 
risy  &  ChimAr<x,  vulnera,  ijelAnd  f 
hatarumconfacfusintueheri-s ,  cjui  fw 
una  c^ofcientta  tranquillm  confde  m) 
maximam  inde  Vohiptatem  capit  m 
Hujus  fecuritatis  chrifian^  exer*  \i 
plum  coram  vides  y  optime  lecfo 
Kcmpnbliczm hanc noiyam ,  qu 
Chriftianopolitanam    appella) 
lihuit.  nam  cum  alij  omnino  revrehi 
di  ncltnty  necidfacere  ego  velim,  u) 
hem  mihi  ipfe  confruxiy  uhiBicfA 
turamexercearn,  quamfcorpufcu 
lum  meum  dtcas ,  non  ahs  re  divini^ 
njeris.   Verumut  pafim  legss  hond 
confuettidines  licentiopifunt  5  ita  m 
tuo  y  de  meis  civthmetiamfuficeris 
^tticquid  idft ,  non  laudare  meo, 
inflitmfeddefcrthere-^qHihmviver 
juheamurfatutis  y  aperire ,  ^com 

muni 


AdLcdorem.  tf . 

'.  ivo^icare.  uS(onpotui  varijs  de  rehns 

:'ris  tngenm ,  magis  liher}  tecum 

q!a ,  nonpotui  me  magis  nudum 

■prodere,  nonpotuijudicium  tuu 

. .  jccare  audentim  .Siveidprches, 

^ive  improhesjaudabo  te,/ipari  can- 

' '  -■<  refpondeas  -^Jicum  animimorh» 

..jilmihi,  quam  teferre  (^  negligc- 

,  factluis.   Si  Civitatem  ncflram 

nhias,  non  negabiturjjirenuas,  no 

trudetur.  Cives  meinecfuaprodi- 

ty  nectua  appetunt\acctpient  au- 

:,  qux  dederis ;  dahunt,  qu^^petie- 

:  ^is .  Leges  nojlrx^i  cogunt,nec  exo^ 

jant  ffuadent  autem ,  ^projlant  cti 

Vrrho  T)ei,  nccSatanx  cedunt-^Jine 

■■fmvis  bcnu?7J  admonitorem  ad- 

.  unt.  Struciura  artis  nihHhahet 

facnitatis  non  nihil.  Diximus  yion  o- 

mnia ,  pluraautemfortaj/ey  m-am 

mali  ferant  ^ pauciora ,  qu.^,m  honis 

ojferimus,  quoties  CQ?nmunicata  vo-. 

lent 


k 


10.  Ad  Ledorem. 

knt.  Tandem  ludtcrHmeHi  quo^ 
ihoma  MorOy  viro  illpijtri  ^  noni 
prohatumyin  meyquia  mimi^fertti 
7ninus  ingeniofamfacilth  f^cgltgeW 
dum.  K^mtcis  meis fcripji  y  cHmqi 
hm  ludere  Itcet-^  magmfictsilltsfc^ 
here  nec  auderem  Jivellem  5  necp 
fem^ftaudere^n'^  yiecvellcm,ftpe 
mitierent.  Tanta  mea  ohfirvant. 
est,  tanta  impertti^  confcientia,  co 
fcientid  confcjfto !  Z  egant  ta?nen,q. 
volei^t^  ^^  id  mcminertntyinier  a?n. 
cos  dr  benevolos  multa  tolcrari ,  qu 
malevolorum  examen  non  fuftine\ 
ant.  ^gmdfde  Veritate  narratio 
nis  quts  adduhttet ,  is  judictum  dtj[e- 
raty  donec  cmnes  navtgatio-num  ^ 
peregrinationii  recitattones  prohen' 
'  tur. '  [dveroprie  reliquis  tutiffimu?n 
erit ,  /?,  dum  Ccelutnfnit ,  nec  terra 
impedtt)  c^  mare  tranquillum  eH,  /"- 
tineris  auf^ice  chrifro,focifsFtt£pro 

hioris. 


AdLecflorem.  ii 

,  ^isavidis,  navem^  cmcancertnji-' 
?,confiendaSy  (^  filtcicurfuipfam 
''  ri(ltanopolt7?i  adeas ,  resg^  thi  O" 
Ksfuh  DEI  tinwre  accurattjfme 
xplores.  ItaVale^  michrijitane 
le^or  y  &  ad  Viam  Cceli 
■accingerc^. 


M 

4  N  D  E  X 

C  A 

P  1 T  U  M. 

OCcaJto  Tttnerii,  l^  Naufragium. 
Appulfa  ad  irfulam  CapharfalamA 
'■'  Chrtfhanopoleos  Ortgo. 
flji£xamen  Peregrint primum  .^  ahextems 
.f         rryfef/oxe<^  Mcr/^fu, 
'    Exame/ijecundum ,  a  CorporH  conflttti" 
^  •  titone. 
i  Examen  tertiumy  ah  Ingenij  cultura» 
'  Defrtptiol^tbu. 
De  ^grtcultura  ^  Pecuaria* 
De  Mitendtnif  ^  P/Jirini** 
De  Mucelio  ^  Pen:re. 

^DeMetaiitcts^  MmriUfhm^ 
\DeAtdtbfH% 


IndexCapitum. 

/?. 

"Dt  Mechantcis. 

f^ 

De  Publtcts  Prccibw, 

'S' 

De  FtcJu. 

J(f. 

De  Lab«rtl?ui, 

17- 

De  Facattone. 

/^. 

De  PrAmijs. 

/J7. 

De  Pccnis. 

£0. 

De  Nobtlttate. 

31. 

De  PrAfeilis. 

22. 

De  Pulltcis  Operthui* 

^S- 

De  Dowicii^js. 

2^ 

De  Supellefttle. 

^S- 

De  Lumine  no^iurno. 

2<r. 

De  QoUe^to. 

^7' 

De  Triumphirattf. 

28* 

De  Religionet 

aj. 

De  Polttia. 

10. 

De  Theclogo. 

Z'- 

De  Ccnjcientia. 

S^' 

De  Dtacono. 

33 

De  ludice. 

S¥' 

De  Rattone^ 

SS' 

DeModo. 

^f. 

De  Erudito, 

V' 

De  l^eritate. 

38. 

De  Ltngua. 

39- 

De  Bibltotheca. 

^o. 

De  Armamentario» 

-i-' 

DeFafiis, 

■^-2 

De  Typowraphiit* 

'i^V 

De  Aerarto, 

^^ 

.  De  £,aborafcriot 

^S' 


IndexCapitum. 

?j.   "De  Vharmacentica. 

t(f,  De  /iftatomia. 

.7.  De  Theatro  Ppyjtco» 

5.  DePtcloria. 

^.  De  lufirumentis  Mathemattcis* 

p;  DcTheatroMathematico. 

U   De  Auditorijs. 

U  De  PrAceptoribtft. 

t.    De  Dtfcipulis. 

\.  De  Infiituttonisfnrma. 

\   De  /.  Audttorto  Grammatict* 

fc   Dt  Rhetortca. 

L     De  ^'arijs  Ltnguis. 

5.  De  1 1.  Auditorto  DiaUiitc§» 

\,  De  MetaphyJJca. 

I».  De  Theofiphia. 

t".  Delil.  Audttorio  Arithmetic9. 

'2.   DeGeom^trta. 

5.   De  Numeris  Mifiicis. 

4.    De  li^.AHdttorioMuficO, 

j.  Da  If^firumenttsMuficts* 

'6,  DeLh  riy, 

'7.  JD?  V.  Auditorio  Afironomici, 

'8.   De^fiyoigta. 

Uf.  De  CaeLoChr^fiianr>rt(m, 

'0.    De  VL.  Auditorio  Phjfico, 

'  .  DeHfiorta. 

>2.  De  EcclefiA  H  fiorta. 

73^  De  Vil.Au dttorto  Eth/CO» 

74." lyf  Pohtt^a. 

7j.  Ds  Pati  ertr  Chrtfiiana, 

7f.  jj€ k  iH.  fdttdKorfQ  Theolo^ics. 


f,k 


V  t>t 


IndexCapitum. 

/7.  De  Praxf  Theologtca. 
yS'   DePr:iphstij$, 
j().  De  Mediiina. 
^JL.  DelHi^fprudettA. 
gi'  De  lu\cntutis  ReceptacuUs. 
S2.  DeTer?)plo. 
Ss    De  r.  cattcne. 
£■4-.   DeConctoniht*!-, 
S')    De  Sacra  Pfalmodia* 
jf(j'  DrSacrrmentts. 
S7.  De  ^bfolutsone  ^  Excommuntcatiom 
iS.  De  Matr/moni». 
f^.  De Multertbtfs* 
ffo.  De    uerperto. 
j}i.  DeFiduttate. 
jf2.  Da  Senaculo. 
jf<.  De  SenatorihfU. 
j^jf.  DeHorrts. 
jfj.  DeAcjua. 
ff(f    De  Stnthtis. 
^j.  De  Ad^hents  s^*  Pau^erihnt% 
SS'  De^egrotis, 
tfi).  D'  Morte. 
4QQ,  DeSefultura» 


k 


3E  REPUB.  CHRI- 

STIANOPOLITANA- 
Caput    I. 

Cccafio  umeris^  c^  nanfragium, 

U  M  peregrinus  lias  'er- 
uas  obeirv>jrnul  a  perTy^ 
vannidis ,  Sophiftices  t^ 
Hypocnfe&;s  regnaper-- 
pciniS,nonclam  rep-erco, 
:|uein  anxie  quaeiebam,  homine,vi- 
iim  e{l,Academi:iim  mare.qnantum- 
'/is  peri^peinfeftuin  mihi,;tciumten- 
are.  Unde  conrcensn  phantaUc-e  nave, 
Cum  multis  aliis  vulgacos  portus  Hn- 
.quo,&:  vitam  corpusque  milie  curiofi- 
tatis  pencalis  expono.  Exig;:umtem- 
ptpoiis  nobis  favebat,ci'.m  invidia?  ^c  ca- 
lumniaium  adverh  turbinesMarevfi- 
t^i  :picu contranos  irritabaiit, &" trjin- 
q-.ilUtacisomnis  deiperarionemiiida- 

B 


t6      De   Rf?UB.CHlLt*  J 

xcrant.  Obnitcbaturnauclcii&rrem  IxA 
gum induftria,ki<^abaturnoftra vivet  m 
di  pertinacia,navis  ipfafcopulis  refiftc  ,arc 
bat ,  prxvalente  tamen  fcmper  Mai:  ipon 
fevitie:Tandem  cum  omnino  fuccun  {^ 
bcndume(ret,neceffitatepotius,quai  ni^ 
animifortitudinemoriparati  ,admitt  msi 
mus  lethum ,  Sc  difToluta  navc  mcrg:  n,j[, 
mur,  ali)  fludibus  abforpci,  alij  pcr  inn  i^^ 
iRania(patiadisjcd:i,alijjquibus  natar  jpj, 
di aliqua  peritia,  aut  ex taoulis  {ubfidi  .^^ 
trat ,  ad  divcvia^  infulas  Mari  in  fperfq  j|j;, 
delati,  pauciflimi  mortcm  diftulimus  |qjj 
#go  ccrtefine  (bcioad  minutiflimuri  ^^ 
quendam  vclud  ccipitem  tandcmap  ^^ 

P^ii'      ■  uni 

^.  v^^pulfiis  ad  JnfuUm  Caphat  i 

falama,  i^! 

OMnia  hi  r placebantjpracterqu  |^' 
cgomihi.  Infulaautem^utu  ^^ 
cxigua  apparebat ,  omnibui  | 
tamen  abun:'3bat ,  nec  uUum  vefti  ^^^ 
gium  fme  fruge  ,  &  hominum  ufi  ' 
confpiciebatur.Situm  ejus,quem  pau  . 
l6poftrcpcri,noniftYidebg,'  Efteair  \ 

orb«  \ 


1  8T1AK0?0L1TANA.      27 
4rbc  Antardiccpoli  lo.  gr.  dcprefE, 

^JJticquinodi)  grad.  zo.fub  tauripun(Ro 

3i.circirer,Nam  adfcrupuk  nunquam 
elpondcbo.  Figura  triquctra  cft^cujus 
4dp.  millepairuumambitus.  Cereali 
^<:pa(cuoagrolacta,fluminibus  &  fon. 
^ijibus  imgua,fiivis  Sc  vincas  decora,a- 
jijiimalibus  plcna ,  tcrra?  velut  totiug 
■"jncviarium.  Crcdas  hiccceiumterrx 
^upfiire,  <S<:pcrenni  pace  coliabitarc. 
^HiC  dum  interulam  meam,  quse  una 
yeftiumfiipererat,  adSoiem  quafirc- 
^•'tiatumficco,  intcrvenitinfiilamus  ali- 
^|uis  ex  tcrnT  {peculacoribus  ,  qui  de 
f^brte  mea  blandiffime  perconcatus> 
i  Am  infclicitati  condoleret,  confidcre 
/♦  ufIit,(S<:  ad  urbcm  (e  comitari,ubifi)Ii- 

2  in  pcregrinos ,  Sc  exules  bcnignitate 
reficerct,  acme  compelians :  1*6  bea- 

^cum,  inquit,cui  quovis  trucuientiflime 

^naufragiohuceijcicontigit !  Adqiiod 

^nihil  aiiud  refpondi,quam  DEO^ratiat 

^DsoglorUl 

^       j.  chri/fianopokos  Origo. 

Mlra  intcrim  Urbis  appropin- 
quaatis  facies  &  fplcndorar 


s 
m 

K:2< 


imit 

,iilc; 
vidi 


,1 


IS      DeRepub.Chri- 

nimummeum  percellebat:  necenin 
tenaFeliqua  Hmile  hui:  qaid  aatcom 
parcontinet.  Itaquead  condudoren 
meum  converfus  Qijaefclicicasreden 
h\Cy inqiiam ,  fixit ?  Tum  ille :  QuaEr  ir 
hocMundopla2rumque,inquit,infe 
lix  eiTe  folet.  Nam  cum  Mundu 
contra  bonos  fasviret ,  &  finibus  fui 
excedere  juberetjReligio  exul^afcitii 
fibi ,  quos  fidilllmos  habebat  3  focijs 
Maritraninavig  ito,poftaUquam  inda 
gationem,  hanc  (ibi  tandem  terrame 
legit,  ubifuos  exponerct,  pofteaiir 
bem  3  quam  Chriftianopoiim  voca 
mus ,  extruxit,  ^  Vcritatis  bonititisq 
domiciiium  vel,fi  mavis,propugnacu 
lu m e(Te  vohut.-  Hujus  nc  ftice reipub. 
liberalitatem  om  ibus  indigentibus 
obviam  experieiis.  Sin  perluftare  et- 
iamllrbem,  fedoculis  modell:is,  Hn. 
gua circurncisa ,  mo. ibusque  caftis  ki- 
Dent,nonidtibiequidemdenegabitur 
fed  per  fing*  das  partes  pa  ebit  Cui  ego; 
OVeatam.inquam.ho  am,quapofttot 
info  mia  ipedacula  anx  e  &  laborioss 
iu'pe6la,  ahquid  vere  elegans  &  con- 

cinnum 


STIANOPOLITANA.       29 

'^innum  intueri  dabitu: !  Nonego  la- 

ac  a  omnia,  non  novaculiis  non  fco- 

ias  fubteifLigio , ut lotus ,  rafus purga- 

'usque  ad  limpidas  Viri,  bcjniquefedes 

dmittar.  Namq.imeierroresamba- 

^esq;  in  aufpica-ie  fueiint,  jnm  duduna 

nultis  innotuit :  Videam  aliquando> 

)  videam  veriora  ,  meliora ,  certiora, 

"^  'iiioia,  atque  omninotalia,  qualis 

:  mdiispromittit,  nunquam  vei*6&r 

^aulpiamexhibet! 

f,  Examen  peregnni  frimum  ,  ^ 
externaprofejpone^tnO' 
rthm. 
'I|¥  A  M  porta^  Onentali  accefTeramus 
J  j  cum  mecomes  {iftiteJLisdiei  vigi- 
'•*•  lijs  prsfedo,  Iscomiter  acceptum 
'iinterrogat,quidmihivelim.  Pkirima, 
'  inquam  ego,  nam  terramarique  eje- 
'  ^um  vtdes.  Quoniam  Terg  hic  vclut 
I  in  ipfiim  Deiun  incidi ,  q ludni  largiter 
i^etam^quod  omnimta  Vitamihide- 
.  fuit  ?  Arrificpr2efectus:&  uth^^clnfula 
nihil  importum  habet ,  benigne  mo- 
Buit,neex  ijseilem,quosciviumcGar- 
B    1 


30      DeRe^ub.Chrj-  s 

munkas  apudfenonfcrrct,  fedad  lu'  fii 
tcmitteret,  mendicantibus,circulato  \k 
fibus  ,  hiilrionibusve  j  quibus  otiun  iper 
arridcat;  ciiriofis ,  qai  in  infolitis  fcru  tfa 
pulcnturjfanadcis,  quibusnullaccrti  tw 
pietasj cinitionibus  quichymiamma  m 
ciilarcntp  impoftoribus ,  quifc  Rofcj  itfii 
CrucisFratres  mcntirentur ,  &  fimili  lent 
bus  £li|s  litciapjm  ,  humaniransqu<  m 
verrucissquibusnunquam  hujus  Ur*  xpli 
bisinfpcctiobcn^ccniflet.  Hic,cuit  m\ 
HJC  intimas  confcictiar  teflimonio  pur.  fic 
gaiTcm ,  Sc  pluribus  vcrbis  confcnfuir  iqt 
vcricriti ,  obfeq  ii^m  bonttati  obftrin-  m 
iiir^in  N  hilcrg^impeditjquominu!  larl 
non  noftris,  quod  minimum  eft,  fed  isi 
nobis  pcrfruaris.  Ita  manum  ini jcit .  Si  fcb 
inproximum  vigihim  five  cxcubito-  pi^ 
rum  domicihum  introdudfcum  ,  cibo  lin 
potuqucfapidiflimoreficic.  \t\ 

/.  Mxamen  ficundum  ,  a  corporm 

cofjfiituttonc^, 

NOvis  inde  veftibus  indutus, 
haud  fumtuolis,  fedparahili- 
bus.ca-cerum  in  corporis  u/iim 
apdfli- 


5TIANOPOL1TANA,      |1 

Hnptiflimis,  miniftris  commcndat^  qui 

1^0  Tie  (icundo  examinatori  adducant.  Is 

Ji  ad  perfcrutandos  hominis  indmos  rc* 

ni  celFus  quafi  natus  videbatiir.  Salutem 

n  rcnrecatus  eft  perhumanitcr ,  &  amicis 

« Jcrcontationibus  variis  mc  exercui^ 

ttnteiim  totius  corporis  &  oris  linea- 

ifmcntaacutiflimecotcmplatus.  Patril, 

(jrtatcm,  vitaegenus,aliudvclutagens 

iexplorabataarridens  poriiis,  qua»  vul- 

tumcontrahcns.  Tum  mutatis  aliquot 

©fficiofis  fermonibus  ,  Venifti  hoipcs, 

inquit,Dco  indubi^  conduccntc ,  ut 

1  cxpcrircriSiSitncfenipcr  malc  agcrc,& 

:  barbarorum  morc  vivercneccflc.  Cu- 

jiistibihodiequod  omnibus  ingcnuii 

dcbemusjfidcm  faciemus ,  idq;  e6ma« 

yis  libeiitcr,quod  nec  Natura,nccCoB» 

um  habcas  advcrfum  ,  fcd  utriusque 

:>encficio  libcraic  dom.icilium  pofli- 

deas.  Quod  /i  etiam  te  Deus  rcgat,iit 

humanitatis  legibus  fis  exinde  velut 

cxempms,niii  Idubitamus  ,tc  jam  no- 

ftrumcfte  acforc  aeternum.  Inter  lo- 

qMcndum,quod  animadvertiftc  milm  ^ 

Yiius  fuin,animi  tranquillitatem/rQJi- 

B    4 


111, 

k 

I 

Blil 


32     De"  Rhpiib.  Chri-  5 

ti:piidorem,linguseligamenta,  oculo  iiii,n 
rum  quietera,corporis  obfequinm  no  mhif 
tabat,  tanto  eq;udem  aitificio  ,  ut  co^i  tnfu 
tati o r. es  (crutari  polfe  credirus  m  i hi  iit  4! 
tanta  aftabilitate,  ut  reticere  nihii  po  ik 
tuerim^tantaveneratione^ut me  omni;  cihi 
eidebere  agnoverim.  Ita  mente  mej  lella 
tindiqre  evacuata,  cnm  in  hteras  tand(  1111 
incidiifet,  Veniam  mjhidabisjanniceikti 
inquit,qniiiUterate  tecum  fum  fermo 
cinarns:  fed  bene  fpera :  nec  enimtibi| 
in  noftro  hoc  loco  deerunt ,  qui  litei  as 
redoleant.Simulque  negoti' m  dat  mi-  [o!i 
aniftio,  qui  me  ad  tertium  examinatorl 
comitctur.  Itafakitem  ciim  dextiaco- 
■3municat,&  confidere  jubet.  Atego> 
Hem  fi  hacc  iliiterata  funt,  quid  fiet.^  ta- 
citus  cogito. 

(f.  Examen  tertium ,  ahingen^ 
^j        cultura. 

VEntum  ad  hunc  ubieifet,  no»; 
roinus,  quam  anre,humanita- 
tisadmir;  Hinc  enim,  quodfe- 
mel  Gi6tLim  volo  fallus  om.nis&fuper- 
ciiium  exLiltat.  Ac  ego^cuni  hunc  audi- 


STIANOPOLITANA.      33 

i  fem,nunqiiam  magis  eribui.  Hicopus 

'  (^  mihi  eratcum  Socratejfed  diveiTiflimo 

^  fenfu ,  nihil  fcire  -,  qu^m  doiuit ,  me  di- 

i  xilleUteiatu !  Voleratex  meTedblan- 

^^didimis  verbis  fcire,  quid  didiciflem 

1«  mihiimperare/ratrifervire^Mudo  re- 

4bellare,Morticonfentire,Spiri!:uiobfc- 

qui ,  quid  rn  Coeli  terraeque  contem- 

platione^Natursperfcrutatione ,  artiu 

fndrumentis,  linguarum  nomenclato- 

re.omnium  rerum  harmonia  (aperem> 

quidcum  EccieiiaE  focietate,  Scriptiirae 

compendio ,  coeU patria, Spiritus  fcho- 

li,  CiKiftifraternitate ,  Dei  famiUa  ha- 

I  beremcommercij?Obftupuiego,cum 

(  audivi  ,etbthominiUberaUterconcef 

i  fis,me  minimominus  quidaccepiife. 

;  Itaque,quodunum  poteram  ,adinge- 

!  nuam  confeilionem  convetfus.hacc  o- 

!:  mnia,ir>quam,Vir  Maxime,nefcio,nec 

docentero  habuiunquam,fedidfand:e 

tibiconfirmo,intiameperfappe<Scagi- 

taire,&  appetijlfe ,  &c  aggrcdi  fuilfe  au^ 

fum.  Tum  iUe  quafi  exuitans  rNofter 

es, inquit, qai  candidilHmam tai->iil? n\ 

adfexs^vel  ab  ipfo  Mari  abkitam.Super- 

B     j 


cfcutDcumexoremus.islacroian^^  Bffuft 
cilamo  uotibiinfcnbatj  quasfapien  i 
tise  &■  bonitati  ejus  faiataria  tib  m 
videbuntur.  Acjamquidcm  UrbenG  m 
noftram  per  fingulas  partcs  intueberis  xntr 
Pofteare verfus,quid  nos  veiis  amplius  m\ 
ex  te  >  qao  (iimus  parato  6c  <  'ffidofo  a-  |i)ii 
iiimo,audicmus.Itatres  mihi  adiungic,|icu 
Beeram,  Eiam,&Neariam,homintiluii 
vel  ipfo  afpedtu  bonos,qui  circumqua* 
qucmc  conducerent» 

SI  Urbis  facicm  vobis  ante  omnia 
de£riplero,nihiipecavero.  Fi- 
gui  a  quadrata  cft,cujus  iinguluflpi 
latus  700.  pcdum ,  quatuor  propu- 
gnaailis  ,&  vallofatis  munita.  Orbis 
piagasredbifnmc refpicit:  acceduntad 
roburodbiturres  fortiflimac,  perUr* 
bem d]ft  iburse^prarterledecimmino- 
res  alias  non  contcmncndas  ,&  mcdia 
propemodum invidl.^m  arcem.  domi- 
ciliorum  binaf,  vel;  fii  egiminisfedcm, 
^  p^^P^P^uaria  Urhisaddas^quarcrnse 
fen^ft  fuat,  unica  publicaplatca^  forum 

augii» 


m 


ffYIANOfOLIVANA.       55 

lUguftifliinum  unicum.  Sidimctiarii 

Jliuduras ,  videbis  ab  intima  plate^ 

oiiquarumlatitudo  zo.  pcdum,fcande- 

•Jii|irc  pcr  quinarium ,  numcros ,  ufquc  ad 

centrum,  ubi  rcmplum ,  rotundum^di- 

U5|amem  centcnorum  pcdum.  Sinabac- 

dibus  excas ,  intei  ftiiium ,  promtuaria, 

vicus  20.  p.  lingula  vallum  zj".  pe- 

dum  continent ,  umx  fingi  iisardibus 

»1  contignationcs  funt,  ad  quas  per  publi- 

capodiaafcenditur :  quodcamcndcli- 

I  ncatione  facilius  patcbit.  Ex  lapide  ccv- 

j  {ko  omnia  excruAa  funt ,  parictibus  ita 

divifa ,  ne  igfiis  unquam  nocerc  gravi- 

!  tcr  poflic.    Aquae  tam  falientis ,  quam 

Iprofiuentis  maxima  copia,  Natura^c 

artcfuppeditata.  Unarerumundiqut 

facicsj  nec  luxuriofa,  ncc  fordida,&  r*- 

(pirationi ,  tranfpiration^uc  accom- 

modata.  Civeshicvivunt  400-  circi- 

te*-,  fumma  rcli  gion  e ,  fumma  pacc ,  de 

quibus  prope  fingulis  aliquid  nobis  di- 

ccndum  erit.  Extra  muros  foffa  cft,  fo. 

'  p  lata,  pifcibus,  nc  quid pacato  tcmpo- 

rc  nihil  agat ,  plcna.    Pomcrium  ferag 

continet,nonin  voluptatcm,fcd  ufuin* 


3=6      DeRepub.Chri-  s' 

Urbs  totaintres  partes  diftiiicta  eft,nit  rf 
critionis,  exerckij,  &  c^niempiationi!  R  c' 
Reliquum  rei  ruftica?,&  fabrinis  varij  m 
fervit.  Ha:c  utcanque  annotara  in  ta  m 
belb exhibeo.  Interim  per  urbem  de  rf 
ambulandum  eft..  m 

8.  De  AgricHltura  ^fecuaria. 

IN  extimis  civitatis ,  qiia  ortum  re^jip' 
fpicit ,  Agricukiirse  fedes  eft ,  iira  ii 
iitrumquelams  diilributa,  ut  hin 
ruilica! ,  iUinc pecunrix  rcs  continean 
tur.  quicquid  enim  frumenti ,  le.j^umi* 
num  olerumque  refpublica  ex  Jnfula 
impetrare  poteft:  quicquid  jumento- 
rum,arm,entorum,  greL^umopus  ha- 
bet,quatuordecim  (Iracburis  airervan- 
tur ,  ita  fibrefaclis ,  utres  nmul  oc  ho- 
mines  cuftodiant.namquia  tribus,ut 
dixijconrignationibus  sedcs  afcendunt, 
opinioneampHus-capiunr.  Siqnid  \\\Q 
fordium  eft,  per  oftiola  ad  turrcs  ang  i- 
la;  es perfi  ata ,  effertur ad  muri crf pi- 
dincm,  doncc  eie  fitagdsautcompi^ 
kiferre.His asdibus  tranfver-aeft  turris 
jnajor  ^o.  pcdesiata,  4/.  longa,qra5, 

&rufti<. 


S  T  J  A  N  O  P  O  1 1 T  A  N  A .        57 

ir ruilicas hilce  <5coppoiitas  ci vilesce- 
iil^les  connectit ,  iimulqae  inter;.accns 
:errL-e  ipatiiimmcludit,  iiibquoingrel"- 
-us  in  llLbem  fornicatus  patet  lador,aG 
iifi  in^^uruores  ad  aed~s  januar.  hxc utrin- 
que  portisobfirman  poteft,  utoppidu 
quia  pei  reJium  pxineies  nuUus  egreC- 
(lis  denuo  ciaudac^  Huicaulaadturris 
capedinem  fiiperni  ftrudacft,  undiq; 
n  feneftiica,  ubi ,  qao  ies  leges  vokmt» 
conveiiirent  iliius  kteri?  civcs,  cScia- 
ciis ,civiiibusqueoperarentur.  Sapra 
c im  llriel  habitat  a5rricuitu:a!  *. terraj 
excolcnda:  ,  anim?diumque  curando- 
tumperitiffimus,  quemduo  Kapreel, 
^climea  turribus prsfedi  audiunt,  Sc 
labore,cum  fieri  poteftjfublevant.  Hic 
iarierufticitisabeftj  &  revocata  Patrir- 
archarum  agricrltura  ,  tanto  feHcio^v 
quanco  Deo  propinquior,  dc fimplici- 
tatisobreivantior. 

\p.  Bs  Molendtnis  O^^ifirmis. 

Blnis  his  reipub.  promptuari js  ad: 
,aiteras  plagis  annexa  fimt,  qua- 
mendiem ,  feptena  molendina^. 
B    7 


^  todidcm  piftrina :  qua  Septcntric 
ncm  ,fcptem  macella ,  dc  tot  penoJ 
Utraqac  latera  fecant  turres  majorcl^|^I 
ad  priods  planeexemplum,  claudunf 
itidem  iliis  mmoribus  pr<efimilcs  turj 
res.  Molendina  non  tantum  frumei 
tum  conterimt ,  qaam  fuperiore  contij 
gnatione  airervat.  Sed  8c  quicquid  rol 
tationis  beneficioabrque  igncperagil 
tur,  h;c  fit ,  quod  >  quia  ingenio  hic  lo'| 
cus ,  varium  eft ,  &  ad  fpc&torum  v 
luptatematque  admirationem  cxcogi 
tatum,  Hic  etiam  papyrus  conficitufj 
&arboresin  afleresfecantur,  &arm 
pohuntur.  In  piftrinis  omnis,  qui  Iniu-| 
lam  nutrir,  p?nis  coquitur,omnis  fari-* 
nacuftoditur.  Scd&  torcularia  intcr- 
mixta  (unt ,  &  fubtusccllarum  cavita- 
tes  vino  rccipicndo  efFoflae.  Hic  fapo- 
ris  guftusque  promi  &  condi  fnntqui- 
bus'mpc.at  Ncria  ,  intcrmediam  tur- 
rim  inhabitans  duobus  utrinqueturri 
cularum  prarfedis  Simea  &  Gadicl  ad- 
jutusicacombin^tionc,  ut  duobus  qua- 
drumviris  unus  pr^fc6tus  pareat.  Hic 
jnira!  i  fatis  nc  n  poflis  quam  tempe- 
tandae  umAia,eiiamhaudi&aximaecaf 


STIANO^OLITANA.      5> 

tngtix  fufticiant.Nam  cum  ncmo  totaln- 

Jalafacurnonfit,  tamen  quodebrietas 

M  crapula  ablunt,  five  Dei  benedidtio- 

iu]iac,  (ivc  Naturaf  liberalitatefempei  eft, 

^ijuod  abundet.De  vidus  diftributione 

.j|)oft  dicam ,  nunc  id  unum  addendum, 

)m'iia  munde  &  cum  donorum  Dei 

•everentia  fieri^  Homines  laboribus 

iddidi  non  fcrcs,  Ccd  j-  erhumanos,cu-. 

lodiseprsfici  non  gidones,  (cd  tempe- 

.^ntiilimos^nonolidoSjfedlautos.Ac- 

qucrem  omnibus  profuturam  fic  ad* 

miniftrari ,  utpubhca ,  fed  dccenti  vo* 

luptaceijs  populus  pcrfruatur. 

IAm  (eptentdonalis  plaga,qii2e  mt^' 
darioni ,  &  rei  pecuariae  quatuor- 
decimali}sxdificijsdeftinaraeft,ni- 
hil&illabclainumhabet.  Viditamen 
non  nihil  efferan  homines  fang-iinis 
poUutione  &  carnium ,  pinguedinis, 
cori j  &fimilium  traftatronc.H  c  ctiam 
qilin*  vifuntar,alIationibus .  ehxad- 
onibus,  &  purgationibus  animalium 
dcbitae ,  fed  qu»  dchtias  &  Apitiana 

nulk 


t0 


:rai  fi. 
beL 

uni 


40     DeRepub.Chri- 
nulia  norunt.  Addint  etiam  veftium 
iinteori-m  lavandorum  officinac' :  qu  '^^^ 
niam  candoris  maxima  Iiic  laus  eft.Pi  ^^ 
nusaliquotcameris  diftindtum ,  but] 
rum/evum,arvinam,axungiamjcerai|fi" 
Sc  ejusmodi  aiia/ed  &  piiles  liccos,r 
centesque.d'  voiatilium  fpecies  iia 
non  proinquilinis  tanium,  fed  etia 
advenis  mercatoribus.  Eftenim  com 
mercij  in  ea  infuia  maxima  opportun 
tas  :ied  cum  quacivibus  niliil  commu  "^^ 
ne,  qui  eam  curam  aliquibus  adid  de  "" 
ftinatis  relinquunt.   Atqj  hic  comftiu'  f 
tationis  vera^quitas  apparet,  qux  nor  ''^ 
lucium,  fedr^umvanet^atemrelpicitj  ^•'' 
utexomniterra  fuumpeculiarebene-  ^^ 
iicitim  intueamur,  atquciic  internos  '^ 
Gommunicemus ,  utuno  in  ioco  velut  ^ 
univerfo  globo  tcrreno  perfrui  videa-  ^ 
mur.  Unde  (imui huius  noftri  puncfti  F 
cognitio,  &DeidiftrJbutoris  hberall-f 
tas ciucefcit,tandemq;, quod  omnium 
liominum  doijarium  efl,  fingulorum' 
redditur.  Piura  in  hanc  rem  dicere  noii 
liibet,quoniam  pluiimis  opus  eft^ac  iii 
partium  recitatione  fspius  recurret; 


IS7I  ANOPOLITA  NA.       4I 
ise^iint  huic  parti  Thirhena  «?c  fccii. 
ioKapz-^el,&:  Zaiphat,qiii  miniftro- 
ft  jm  mores  laboresque  atceirperant. 

7/.  BeMetaliicis  ^  ^  minera" 
lihtis. 

SUpereft  Occidentalis  plagn,qux 
ignidedira.   Nam  hicviiunturab 
™        aiteia  quidem  parte  ieptem  c  ffi- 
JiniEcoquendiS:  cudeniis,  fundcndis, 
ormandisque  metaLhs  uil  uta:  ,  cum 
f.  )perariorum  domiLiii?  aitera\ei6fa- 
i,  vitro ,  lateribus ,  fdiUbus ,  ied  &  o- 
•nnibus  ahis ,  quip  ignt m  frequentem 
equirunt.perhciendrsfcptem  al  ia'  oi- 
icins  adignatarfunt.  H.c  certc  Natu- 
.*a:  examen  vifitur,cum,  quicquid  terra 
aivoii-a  continet,  adaitis  leges&in- 
Irumenta  adigitur-liominibus  ncn  ju- 
mentoiuminilar  ad  labores  incrgni- 
tos  ata(ftis,(edreiunn.  phyilcarum  sccu- 
rata  cognitione  jam  anie  iml-utis  ,  ac 
exind.e  intei'  natur^  vifcera  delicianti- 
bus.  Niil  hic  rationes  audiasjoc  M:^xro- 
coimianatcmiamintuearis ,  nihii  du 

xilfe 


41    Dh  Repub.  Chrt.     -  m 

xifTc  tibi  aut  monftrafTc  putant.  Tu,ni  ncul 
fi  cxpcrimcntis  difccptcs ,  &  artium  i\ 
commodiora  aptionbus  organis  em^ 
dcs,vilefcis.Credcmihi,  fiSophiftic  V 
hx argutari  vclit,  hidibi io  foro ;  ufqui  J 
adco  rcs  malunt, qu^m  vcrba.  H'C  v 
ram  8c  gcnuinam  Chymiam  fahitar 
&:aiidirc  hcctjibcralem&induftria; 
ciim  fpuriaalibi  obrcpat,  8c  intcr  tenc- 
bras  imponat  Solct  enim  illa  operai  «dii 
infpice  c ,  &  varijs  indagcticnib  us  ad»  in^] 
iuv.vrc,  tentanriinibusq,  cxcrccre.  Hiq  \j^ 
ut  uno  me  verbo  expcdiam  ,  Phyfica  Iok 
pra(5tica  cft,  cui  pra?  cftSesbazar  cum  ^i 
adjundlis  zarphat,  Sc  Gadiel  qui  rton  tz  m 
iaborcs  cxigc  e  vide ntuT,qiiim  corpo-  fon 
ris  humanicxrcitationem.    Nam  cum  btj 
apudnos  jugi  fatigationc  atteramur,ibi  ^^ 
arqui  laSrato  labore&otio  vircs  foUda- 
tur,utnuq!jafincalacri  atccpusacce- 
dant.De  captero  mihi  harc  intuenriper- 
jctuafiiiranimi  exprobratio,  quitem- 
?orc  invitaius,  fumptibus  condud:as, 
ibris  adj  itus ,  nihil  eorumdidiciirem, 
quac  fcirc  omnino  deccrct ,  8c  naturae 
Yuitum ,  qusc  raaxim^  blandiebatur, 

inexcu- 


STTNlANOPOtlTANA.   43 

^i  ;cxciifabilc  focordia    ncglcxifleiiK 

J^  />.  DeAEdihfis, 

^'  'P\Erlu{lrato  oculisutcunq;  homft» 

]'j  |-/aisprimo  officinaru ,  ptomptua- 

^f  *-    rior;  .mq;  (epto,  per  Orientis  tur» 

^\  m  ingredior ,  &:  U  rbe  ipf  m  intueor, 

^  uplici  apdium  fefe  afj^icientium  (erie, 

[uadratam.   Plateaj  qv.ar  iiitcr;acet  20. 

•edum  latitudine  difti;  .<5taAfficientis 

anc  lax' tatis,fi  cogites,nullii  m  hic  rhe- 

larum  aut  equorum  uflim  Quar  extc-* 

iores  aedcs  if .  p.  interioes  i  f .  p.  latac 

.unt,alt2e5;.p.longa?utplurimnm  40* 

:jua  piaream  refpiciunt,  deambulacrji 

fornicatafunt,columnis  (uffijlta,  ^.p^ 

ata.alta  ii.utpkivium  ccelum  nihi!  ia* 

commodet.  adverfis  pa  ietibus  in  (c* 

cundls  tertiisq;  contignationibus  pcc 

podiaambulari'  p  ter ,  qu^  omniapi- 

6turis exprimereplacuit.  Majus uiDis 

latusfitunesannumeres.  15.  minus  ji. 

aedificia,  acque  ita  in  univerfum  %%.  ha- 

bet,quas  fi  triplicentur,  244.  domicilit 

confticuunt.  qus  sdium  diftributiofir* 

ex  fciographiaad  oculum  patet.Nemo 

autcm 


44  DeRepub.  Chri-  " 
antem  miretur,  anguftiorem  efcciii  ^P^ 
p.-iuciffimis  tantum  hominibus ,  &  Ci  ^''^'^' 
pellectiiibus  prcpe  nuilis  debeatur  A  ^^^ 
lij.qui  vanitatem.luxum ,  &  conlimil  '[7 
familiam  hofpitamA'  iniquitatis  (arci 
nas  congerunt,  nunquam  latis laxe  hfl  ^'1'^ 
bitant.  Onerant  &c  onerantur ^  ne qu  '^^^ 
qmsquam  necellitatemjimo  ccmmo  ¥ 
ditatem  fua  facile  aUrer  metiturj  qu^n  W 
intolerabili ,  &  non  tollenda  mole,cS^"' 
divfteseos  demum,fi  omneid  iiabeant  ""^' 
cujus  reveraindigent,(i  nihil  eoruna"^'^ 
admittantquod  abildare  pollin-!  Nani^^^ 
quotquotvidi  hujus  terrae  opus ,  (em- '°^' 
per  famam  aftantem  conlpexi  ,in  hod  ^^ 
uno^qjodnobis  diceretur  vacuum,ia:4  ^^\ 
turitas  comparuic.  '     ^^ 


ij.  BeMechanicis,  <  ^ 

DUmurbe  circumeo,facile  ap« 
paruit ,  quae  artificum  eifet  di*^ 
itributio.Nam,utquadiata  eft, 
itaquadruplicem  materiam  tradabar, 
Metalla,  iapides,!  igna  &  qua?  ad  textu- 
raip  pcrtinent :  h oc  difreientia ,  ut  quae 

aitis 


STIANOPOLITANA.       45 

:is  plus  habc^ent  &  ingeni j ,  ad  inte- 

is^qu^  facilitadsairpliu^  adexrerius, 

e  majus  quadiatuin  percinerent.  Na 

j  ^rolqgiopari ,  qu^m^reiaiij  alia  ratio 

..  ibebacur.  i..a  Organopxi ,  qaam  lcri- 

ji  :iij,autfiatuariJ5quamlapiLidce.  Hoc 

jj  itemplanenovumeft  ,  hos  ardlices 

.j  opeomnes  literatos  eile:  namquod 

ijpaucorum,red  tamen,fiimpeiitias 

gniamfpecles,  nimismultorLim  ho- 

inum  elie  c'  edun',idChri{lianopoli- 

-ni (injulis  Jeberi argumetantjncum 

ec  Utera  um  ea  fit  fuDtilitaSjnec  opifi- 

iorum  eadifiicultas  ,utunus  homo,fi 

tas  detur,non  utraque  capi\t.Sunt  ta- 

-ien,qnvelini'.lam,velhancpartein 

iclincnt ,  qui,  fi  arcificiis  magii indul- 

eant,magiihi  aliorum  confutuun:ur, 

itfabinde  aii--,s  atque  aUos  erudianc. 

/idi.quosopifices  credidi,  ahenarios, 

tannaiios ,  (errai  ios,  cuhrarios,  torna- 

ores,  arcularios  ilatuarios ,  gypfarios 

ullones,texcores,pelliones,fucores,ac 

jiter  fuperiores  lculptores,  horologio- 

^ios,  aurifahros,  organopseos ,  celato- 

■cs,bra6tearios,annulaiios,6cconfimi- 

ks 


46  De  Repub.  Chki-  JT 
les  non  cotemncnd.i  numeri alios.  Cd  P 
riaaj,{cllarij,fabri  feiranj ,  caipentarij  ^ 
vietorcs.csemcntarij  .vitrari  j,iisin  loci  ^^^^ 
(lint.  Ubi  fabdcas  competentes  jari^iii" 
fiominavimus,rartoria&acupi(Sta  ma«  ^V< 
licrum funt.  Caeterum  hapc  omnia fiut  ^  "^o' 
non  fempcr  quod  neccffitas  cxigat,fe<  '^^^^ 
cum  arrificum  inter  fe  cercamine ,  u  ^J^^ 
ingenium  humanum  habeat ,  quo  fi  ^^ 
per  varias  machinas  exphcet  atque  illj  ^*^ 
rationis  praerogativa  ,  vcl  Divinitatiiilisi 
veriiis  intra  nos  fuperftesfcintillula  ,in  ^nl 
quavis  objcd:amateriaeluceat.  Deii>  «cf 
{pedione  8c  ftimuhs ,  de  vacationis&  tbe 
«ccupationis  horispaulopoft  dicemus*  ^^ 

m 

t4^  DePublmprecibus,         P 

:oni 

ANtequam  progrediar,  de  pieta-  ^ 
tepubU.a  aliquid  recitandum  fci 
cft.  SinguHs  dicbus  ternae  prx-  ^^ 
ces  fiunt ,  matutina^  meridianar  dc  Ve-  ^*> 
(pertma?,ubigratesDeoprobeneficijs^2 
aguntur ,  auxihjque  continuatio  ,  ac  ^^ 
Murti^  fehcitasjolcmni  formulageni-  ^^ 
bus  flexisi  complicatis^uc  manibusP^ 

implv>» 


STIAKOPOLITANO.      47 

0  jiplorantar.  Nemini  hic,hjfi  maximi 
21  :cu(acione,abeirc  lijct.Qu^tquotpa- 
aidbiis  adfuntiiberi ,  huc  adducun* 
rjUtlaudcs  Dei  veibaibutianr.  Indc 
:ri  Vcibi  lectio  auditur,ac  cum  hy  m- 
y  conventus  dimid  ae  circiter  horx 
ff,  licur.  Sifcriata  diesfit,  quo  infigne 

0  iquodopus  Dei  memorecur,ampliu$ 
H  iquid  tcmporis  devotioni  impendi- 

1  ir.  Locusdaturin  majoribusturrium 
rjj  ilis ,  fuis  fuus.  Nihd  hoc  inftituto 
ij  Ihriftinnis  djgnius.  Namctfifecret?! 
u  rcces  Deo  maximCjac  frequcntiflimd 
4  ebemus,tamcnhcCcSpirituum  voto- 
^  amquc  conlonantia,  nefdo-qnid  fo* 

loriinmiribus  Deihabet&r  efficaciac:; 
[uae  (i  qui  ncgligunt ,  nimis  fortafte 
onfitcn.es  funt,  A  t  illi ,  quod  CselicoS 
i,  iliqaandoconvcnms  cxpf£tant,  uto- 
Q  iiniacaelcfti patrisE  inhocteiraedivcr» 
jroiio  accommodant ,  ita  divini"-^  lau  Ji- 
,|bus  m?gis  quam  ulla  rc  alii  d-Ugenter 
jlScalacritcr  occupamur.  Felicesequi- 
.jdem  obid  &  prudentiflimi.  qui  Vitac 
jKternum  Ti6taraepnmi:ias  hic  antici- 
Jpant.  lUiififcliciffiHl^  ilulti01mi>  qui 
'  ■  ^     -   -         aaole» 


V 


j^t      D  E  R  E  p  u  B.  C  H  R  r-         j^ 

irioleilifliina  mortalitaie  vkam  ruai]uj,j, 
omiiem  terminant.  ij^j^,, 

iS.  DeVtdu.  y,^ 

Id  -s  omnibus  privatiis  eH: ,  /c;  ■  j 
ex  publico  defumptas.    Nar  ',  ■,' 
cumvixneripoliit,  utimpuri. 
tas  &  ftrepitiis  vitetiir,  ubi  convivan  '  f 
tiumingensmulticudoeft,  maluerunr 
fiiis  domicilijslin^ali  comedere.  Cib'  > 
uti  pro anni  laticne  diftriburi iant ,  iti  , 
pronumerofamiliarium.  hebdomada-  i 
tim  diftribuuncur.    Vini  tamen  infe- 
meftre,  aat,  fi  res  ferat, ulterius  nt  pro-  '; 
vifio.  Carnes  reccntes  e  macellope-;i 
tunt,  quanrjm  ailignacur  ,  auferunt;  i 
Pif:es ,  ut  <Sc  feriuiE  cai nes ,  ac  volucru ,  r 
omne  genus  fua  proportione  diftri-,, 
Duuur,  tempore ,  se rateque  oblervatis, ' 
QuLituor  fercula  ordinaiia  funt ,  q-iae 
mi;liei'um  ind  .fti iab.uteco(5ta, pijb(?<: 
cordatis  fermonibus  condiuntur.    Sii* 
quisconvivamvelitjlicei  id,  <&:velfer-  1 
cula  con jungunt ,  vcl ,  li peregrinus  iit,  ^ 
cx  publico  9  quod  deceat ,  depofcunr. 

Kuic  ^ 


STIANOPOLITANA.      4^ 

^  'luiccnimrciculinajquamfupraatd- 
..ferviCiUt,  quod  ultradimenrum  ho=- 
illas exigit^d.  promatur.  Cumlibeei 
lultiores  alibi  aiaatur ,  plerunq^^^-U- 
lor.aut  quinque  aat ,  quod  rarius ,  fex 
ipitibus  famiiiac-niftvit,  i'acre,Matre, 

':  una  alteraque  prole.  Nam  (ervorum 
;  an  illarum  maxima  raritis  hic  eit 
?c  facile ,  nill  in  cTgrotorum  puerpe- 
irum^  iafantum  curijConipicua.Vir 
:  femina  mutuo  con venientia ofiicia 
xf  lentrquod  rcliquum  efl,in  pubHcis 
fficinis  peragicui.  De  puberibus  quid 
ar,qu6d audiemus;  Nunc  id  tanium 
^nfiderabimus,  quo  maximo  onere 
beraripoillmusjii  efculentorum.  po- 
ulentorumque  mukrplex  difiicultas, 

'<:  facurandi  ventris  perplexicas,curave 
uocidiana,nobis  auferatur. 

i^.  l>e  Lahorihf^, 

LAbores,(ive,quod  mahmtaudi- 
re  ,  manuumexercit"aad  pra^- 
icnptum  fiunt ,  &  pubhcie  tabcr- 
lae  omnia  infeiuncor.  Unde  mateiiam 

G 


50      DeRepub.Chri-        r 

qui^^queartiu  magifterex  promtuar;  jmjn 
accipit ,  quod  ad  illius  feptimanae  opt  if[vei 
rasfufficiat.  Eft enim urbs  totavcluti  jfjt , 
nicaofficina ,  fed  diverfiflimoru  artil  ^^ 
ciorum.  Qui  his  negocijs  prcefedli  fur  j^  .^ 
perturresMinores  adangulosdiipofi  ^,3^ 
ja  fciunt,quid,  quo  numcro.quave  fo  ,j^^^^ 
ma  fieri  expediat,  ejusque  mechanicc 
monet.  Si  fufficiat  protaberna  reru  C( 
pia ,  licct  genio  indulgcre  ,  Sc  invei 
tionibus  ludere.  Moneta  neminii 
nec  ejusufus  aUquisprivatus.  HabJ 
tamen  Respub.  fuum  a:rarium.  HcOi^u^ 
maxime  civesbeatifunt ,  quodnemMtii 
opibus  eminerepoteft,  cumvirium<!iniv( 
ingenij  potius  prarrogativafitmoruiiecliai 
6c  pietatis  fumma  exiftimatio.  Hor;  nniad 
laboris  perpaucas  habent,  nec  minicliabf 
laboratur;  ciim  prseter  Ucitum  otiarint,ii 
omnibus  turpefit.  Ahbicum*deceiiaii,i 
laboriofi  vix  otiofum  unum  alant,  no  wis. 
vero  abfimile  erit,cun<5tis  iiiis  labcedean 
rantibus  etiam  aliquid  quietis  firiaMs 
gulis  fuperefle.  Quam vis  omnino  it me!c 
laboribus  adfiint,  ut  bene,  non  malnvitu 
facere  corpori  palam  appareant.  Ut  I;firi 
(ervitus  abeft ,  nihii  tardij  in  corpor 


STIANOPOLITANA.       5I 

imano  fi^percil:,quodaggravct,  aut 
ler vet.  Et  cj uis  ambigat ,  ubi  Deus  a- 
irat ,  quin  muldpiicata  lobore  6c  in- 

'^.liftria  omnia  faciliora  dc  exadJora 
K,  quam  cum,  in  vito  D  e  o  ac  adver- 
m  flante ,  infanae  ftruduras  coacer- 
mtur. 

;'t         //.  DeFacation^, 

rf,  ^  T  Onindignum  eft  Chnftiano- 

[( !^^  politanorum  otium  ,  five,  ut 
•    ^  decentiiis  nominem,  refpira* 

fli  o,  qux  nobis  explicetur.  Cum  pieta- 
5 ,  reipublics  &  literaturas  requifttis 
im  voUiptate  fatis  fecere,  &  artium 
techanica  corpora  agitarunt ,  prout 
iniadmittittempus ,  majoraminora- 
jhabent  quietisintcrftida.    Eam,a- 

2j  mt,  nontamcarni  dcberiqyam  Spi- 
tui ,  ncc  animx  minus  ,  qu^m  cor- 
oris.  Ut  ad  nos  quam  fkpiflime 
deamus  ,  &  terrx  pulvercm  cxcu» 
amus  ,  maxime  opuseft :  utgcncro- 
18  refokitiones  animo  concipiamus,& 

^  ,ivitiairruamus,retrocedere opus  eft. 
Jc  facigatas  animas  facultates  refulci- 
C    2 


h 
ilh( 


52      DeRepub.Chrt^ 

temns,  Sc  aciem  mentis  acuamus,; 
cotem  raspc  ftandam  ,  vel  fedendu 
cft.  Itaque  nonineptiamm  ludicra,a- 
divagationum  ftrepitus  ,  ab  hoc  Ph 
lofophico  otioexpedtabis ,  fed  menl 
in  aliquid  intenf^  rcmifTionem,ac  m 
xinie  rerumad  ceternitatiscurampc  p| 
tinentium  reminifcentiam  ,  ne  qu 
praeterDeum  nobis  quicquam  charii 
fuperiusquereddatur,  Unde  hishoi 
maximafoleteireciviumt'  anquillits  ^^^ 
plerisque  aut  lacro  Numini,  aiitpD  j^^ 
ximo  fub  cruce  labor^nti  vacantibu 
velcerte  Chriftianis  colloquijsfemi 
tuocrudiennbus.  Atterreni  heual  ^i^ 
tcrjqui  laborant  fnundo .  Scferianti 
Satanae!  qui  fatigant  Spiritum,  &  r< 
laxant  carnem!  qui  occupantur  in  1  ut 
^quielcunt  in  f^rcorclnequc  uinqaa 
minus  fecum  funt  ,  quam  ciim  iii: 
Q^idigkur  Dcum  intra  nos  lcxjuer 
tcmaudu-ent,  quid  mafcula  Viitutis  f. 
cinoratentarent ,  quid  novos  ingen 
fa?tus ,  &  rariora  invcnca  parturiren 
cum  inter  ahenos6(:  noftros  ftrepiti 
obHirdefcantfimui&obngcfcant  ? 


t 


STIANOPOLITANA.      53 

Am  expe(5i:atis  ,opiiior,  quid  juvet, 

elFe  in  hacurbe  moribus  compoii- 

;,ingenio  prapceilenLi ,  cum  prsemif 

hiLaudiatis.   Sed  laneobjxrdlionem 

ciiefoivicChriftianopolitanus,cuiid 

''l|tisglori2  6c  lucn  ell  ^  placereDeo» 

^Jbn  d- funt  tamen  S.Spiritus  incitami- 

'|a  :  quippe  amico^um  Dei  exempla 

'  tntiapud  hos  cives  fiunt ,  tam  creber- 

Line  ex:oLuntnr,  &:  )uventu.  is  animi^ 

cr  varios  modos  impnmuiitur,  utge-^ 

lerolidima  mens  qiiasque  imiia. ionis 

irunis  ardeat.Fraete.ea  ivCti  conicien— 

i^fuavitas,  ingenij  tenebras  eluctati 

impUtudo  ,  imperij  in  aiVtclus  maje^ 

laSjiSs:  iupra  cun6ta  coelorum  ineffabi- 

A  contubernium,  longe  profundius,  a-" 

nimam  defa^rcatam  occupant,  quam  uc 

facile  mecuendiTm  fit  feiicitatis  terre- 

nxrepudium.  Siquideciamadrem  a^ 

pudChriitianum  facic  ,  aliis  prce-eife, 

hic  non  nifivirtutis  prsrogativa  eftjeo 

ordine,  utdevotionis  inDeum  maxi- 

jnumpretium ,  exinde  tcmperatorum 


lia! 


54  De  Rhpub. /Chri-  ''  [ 
niorum,  poftingenij  fuSadi,  demun  ^"''^' 
roboris  hiimani  (iC ,  &  quc  qiiisq;  Dc 
voluntati  propinqn  ior ,  co  regeclis  alii 
aptior  credarur.  Qaod  quia  Mimdui'^'' 
invertit,&  bona^-menis  didlamini '^^' 
ilibauditojad  vanitaci s  fiiUihs  aures  ar  f P^' 
rigitjtum  impuriflimum  quenquea-  '¥ 
nimse  corporique  prarficit: mirum  nbr  "^J- 
eftjnefcire,  quid  velitparicer&r  nolit 
accsecos  duclores,  lucem  tamenpro- 
mittentes ,  ad  tenebrarum  barathrala  p- 
ge  cseciorem  fubfequi. 


DE  pcrnis  itidcm  diccre  polTimu?] 
nullumibielTecarumurum,  ubi 
Deiefl  ran(ftuarium.,&  ele(5lacivitasi 
unde  libertas  Chriftiana  ne  prxcepta 
quidem ,  ne  du  minas  ferc, ^t^ m  Chri- 
flumluumhberefercur.  Scd  omnino 
facendum  eft ,  nuspiam  humanam  c^ 
ncmfatisexpeih.  UndeiiquidafTidua 
monita,ac,{i  opus  fiCjferias  objurgatio* 
nes  effugiat,  retro  pellendum  cftdu- 
rioribus  flageiiis,  ad  quam  rcm  idonea 

reme- 


STIANOPOLITANA.       55 

«media  nonuniusmodi,  fed  diverfis 
iigeniis  adapcanda  iji  parato  lunt.Cer- 
eficarni  pingiiedine  fubtrahas  fi  titil- 
ationi  futlesiubftituas  ,  multumim- 
Jiutaveris.  Hiuc  artium  ars  efl ,  cavere»^ 
le  pecctre  in  prociivi  (it:  uti  econtra 
niquiilimum ,  (aevire  in  eos ,  quorum 
uinis  lapides  objeceris.  Id autem  ma- 
xime  obfervat  judices  Chriltiance  llr- 
bis,ut,  quae  D  e  u  m  direcle  impetunv 
graviijs  puniantur:  qusehomincs,lc- 
vius:  qui  externa,ievi2in^*  ^ftcus  quS 
Mundus  facit ,  qui  triobolarem  furciu? 
blafphcmo ,  aut  aduitero  nulla  compa=< 
ratione  acerbius  cailigat.IlUutfempcir 
fanguinis  fundendi  parci  funt ,  ita  i» 
fanguinaria  fuppHcia  nonUbenterc5- 
fcntiunt :  Mundus  fraterni  etiam  &  in- 
noxij  fanguinis  prodigus ,  interludi- 
cra,qusecunque  mortis  fpecies  prima 
inbuccamvenit,cameijcit,  uno  hoc 
cfFugiofecurus,quod  non  gladiumi- 
pfe,reftim,aut  rotam,vel  ignem  fed  pet 
miniftrumadhibeat.  BellameChriftc 
Reipub.ratio,facere  fuies  ex  dilfolutisp 
adukeros  ex  iiitemperantibus,homici. 
C    4 


56      De  Repub.  Chri-       I  J' 

das  ex  divag?.ntibus ,  vcnef:cas  ex  mefci 
retricibus ,  uthabeaS;  q^iorum  f  ngui  awt 
ne  Deo ultori lites ;  Cum  longe  huma'  itcti 
nujs(i:,prima  vi'iorum.rudimcnta&  !k1k 
radicesevellerevquam  adultos  caulci  «ac 
lefecare.  Nam  perdei*e  hominem ,  cu-  piei 
/usvis  efticorrigere^non.nifioptimi*     bi 

(10 


20.  De  Nobilttat^. 

XJ Ulla  eft in  hac  ?.:p;-,imca.  vel  df-|"5 
i-  ^*  g^in-aqs  fcccelTio^  velfuiguini^  '''*' 
absqi  e  virtute  ceftimatio.  Quamvis 
cnim,  qdi  bene  merenturmaximi  fiat, 
&  monumentis  ornentur  ,ha?cpra?re 
liq  lis  lii  erornmx  gratiaeft;  ut  domefti. 
ciexempii  frequentius  admoneaiitur, 
virtL tuqih^reditas  inculcetiir.  Qaod 
fihanc  poilederinr,  in  parentum  iail- 
datam  memoriam  fa.iie  rebus  admo- 
venturjfic  tamen ,  ne  iibera  eiedio  no- 
vae  virtuti  iniqiiior fic,    Nam  qui  Deo 
agente ,  qui  virtutnmomnium  primus 
motoreft,emergnnr,vei De  i  reveren- 
tia  h  jnorandi ,  &  curandis  rebus  adhi- 
bendi  iuut.  Sed  &  idpaiam  eftj  Di  vina 

dona-^ 


STIANOPOLITANA.        57 

Jonaria  hinc  oriri,  illinc  occidere  :ut 

pateac ,  non  humaniiin  efle ,  exceilere, 

cctamen  paucorum  homnium  ,  fed 

Calicie  diftributionis.   Quid  ahj  hic 

pcccent  non  opus  eft  referre,  qui  ex 

generis  pra:rog:itiva  oeccandi  Ucentia, 

&:corruptionis  fomites  tam  f.equen- 

cerexcolunt ,  ut  Heroumprolcs  non 

degener,admirationi  fit:  nempe  utpa- 

rentes  per  laboris  arduos  colles  ad  vir- 

tutisfubiimcmarcema(ccnderunt:ita 

liberipcr  voluptatum  Lbyri.^thos  ad 

vidorum  profundas  voragines  delabu- 

tur,qui  ii  retrolpiceret ,  vel  in  res  mor- 

talium  circumfpicerent,nunquam  cer- 

te  committercnt,ut,quod  apud  Deum 

hominesquc  commcndare  cos  potuif- 

(ct,voluptatum  iUicio,  Sc  airentatorum 

perditione  in  prsefcntiflimum  corpo- 

sis  animsequc  priccipitium  verteretur  c. 

Hi€c  media  civitas  ab    Odovi- 
risregitur,  quorum  fingulifin- 
guias  turres  majores  inhabitlt.  lis  fub- 
C    s 


5S  DeRepub.Chri- 
funt  odiO  alij  prxfcdi  ,  per  mitiores 
tarricalos  diilributi.  Omnium  noii 
herilis  animus  eftjfedpaternus  j  neque 
eoncreditoru  major  trepidatio ,  qaam 
reverentia.  Nam  quodcunque  alios- 
jubenCjid  fimalperagunt;  nec  magis 
voce,  quam  exemplo  prareunt.  nihil 
hac  imitacione  faciiius,nihil  fequela  li- 
berlus ;  ubi  nemo  corrigit ,  niii  qai  in- 
corrigibilis:nemo  docet.niii  dod;us,(Sc 
ipfa  regula  picecipit ,  Qai  primus  in 
Mudum  violenciam  intmciuxit,  &  de- 
digaationem,nihil  diviiii  habuit.  Deus: 
fuos  adit,&  aditur:  Deus  audicur  &  au- 
dit:tantamabeft,  utnobiseiusdem  luti 
fidihDUS  mutaa  adoratio  &  conculca- 
tiolicita  fit ,  nedum  decora.  Cumad- 
Deum  omnia  Reipub.Chndi^nx  refe- 
rantur,  nihdopas  eft  arcanis ,  ^Miftdtm 
rationibHs-^  qaibus  Sataninregno  fuo' 
delcditar.  Omniain  propatulo  funt : 
fcilicct  timereD  E  u  m  >diligere  proxi-^ 
nium:qaod,utDivinxLegis,itanuma- 
riae  focietatis  Summariam  eil.  Qjid  er- 
go  refpondebunt,  qui  religi  mk  m ,  ju^ 
&itiam  (^  huinaiiam  converfationem 

Qmnem 


\k\ 


i|.:aii 
iiisl 


STIANOPOLItANA.  Sf 
bmnem  in  mera  vinciilajcompedcs,  & 
prceres  convertunt^&caperata  fron- 
Ee,habitii  venenato  lingua  lubrica,  pc- 
teore  claufomanibus  aduncis  non  ho- 
fminibus  prselTej  fedbeftiis  imperare 
jvolunt ,  &  his  gryphis  tota  volumina 
ppplcnt.  Certe  nec  Dei  lexjnec  Chrifti 
Evangelium  confuiionc  admittit,nun- 
quam  tamen  humanum  dominium  in 
fuis  iaudat,  femper  fraternam  ordinata 
communioncminculcat:  cuiquiaEc- 
clefia  renunciavit ,  ditior  quidem ,  & 
formidabihor  fadta  eft  ,  nequaquam 
fandior ,  qux  etiam  ne  poftremaquf- 
dem  repurgatione  addu  ci  potuit ,  ut  fa- 
ftum  6c  duiitiem  dedifceret,  atque  cu- 
ratoribus  fuis  rationabile  imperium 
perfuaderet.  Italaboratur  ,  &  in  me- 
dio  Chriftianifmo  ncc  pr^cipiens,  ncc 
parcns  fatis  Chriftianus  rctinetm\ 


S2. 


De  PMicis  OperibHs. 


Sllntctiam  pubHcac  operac ,  qua?©- 
mnes  civcs  obligant,  velutvigiUa- 
rum,fpeculationum,me(Iis,vindemi«.' 
C    6 


6o      D  E R  E P  U B.  Ch  R r-        I  ^' 

rtim ;  yiarum  flerncndarum  j  asdificiotc^^f 
rumerigendorumvaqu;^  dcducendas  onlif 
fed  etiam  fabricaium  adjuvandaruit  M| 
munia,qMa:  per  vices  omnibus,  pro  ae-  ooii: 
tate  ik  iexu  imponuntur ,  nec  frequen-  bjli 
tia,  nec  dmturna.  Nam ,  ut  cundis  ofi  J"os 
ficijsaliqui  ceiti  Sc  periti  rerum  ad-  ijsk 
motifnir,  tamencum  homines  depo-  lonji 
fcuntui^nemo  Reipublicce  obieq.Liuin  aisr 
Sc  manus  detrecStac.  Nam  - q  lod in  x-  M 
dibiis  noftns  nos fiimus ,  id  illi  in urbe  afii' 
fuafint  quamunamdomumnon  im« 
meritocredunto  Undenullaturpitudo 
eft,  q  ibuscunque  laboiibus  publicis 
jionimpuris  deferviie..  Hi.cintem- 
pore,  &  nulla  mol  ilba  omnia,etiam  in 
Ipeciem  laboriofa  perficiuntur  ,  cuia 
multitudinis  promptitudo  faciie  maxi- 
mam  molem  vel  congcrat ,  vel  diftra- 
hat.  Qius  verononcredat,  cumpri- 
vilegijs  dc  commoditate  univerfitatis 
gaudere  &  perfrui  /inguli  vclimus,, 
paucis  curam  Sc  labores.  iniquiflime; 
imponi,  mulds  perpetuam  torpedi- 
nem,&ingiuviempermitti  ?  Econtra. 
^uis  dubitet,  unumquemque  civem 

dece- 


ST I  A  N  O  P  Ot  I T  A  N  A .       6x 

liAccerc  fuo  loco  dc  ordine  Rempubo 
eiij|on  lingua  tantum,  fed  manu  &  hu- 
leiis  juvare?  Accarnalibus  prspofle- 
o  ordaie  fordet,  terram ,  aq  jam ,  lapi- 
;csjhgna,  aut  ejulmodi  contretHre : 
•quos, canes  yfcorta , Sc  fimih  in'iieh- 
ijs  h  bere,  magiuficum^ih  quodiiU 
loninililse,  rident,  cumih  iniign  bus 
uis  non  ferocitatis  aut.  prmpa? ,  {ed 
lumanitatis  &  laboris  inftrumenta 
paflifii  depi6ti  oftentant,  6<:  vamtatis, 
ac  brutahtatis  confeilionem  iUis  ex«- 
grobranto. 

2^,  DeDomicilifS, 

Zp  Des  nemini  proprise  funt ,  o- 
-^  -■— /  mnes  in  ufum  concelTk  6<r  afll- 
gnata?;fiid  RefpabhcaveliC)facile  mu« 
tant.  Uno  exemplo  prope  omnes  con- 
ftrud^  lunr,  nitidce  &  a  Ibrdibus,quod 
admodum  urgent ,  immunes.  Tria 
xommunioribus  conclavia  funt ,  hy- 
pocauftum,  cubi!ey<l'  cuhna;  (Schaec 
duoutpluiimumjigneopatietcdiviia. 
iroedietas  intra^urres  areolam  habet, 
patiTlafeneftra ,  ubi  hgna,  dc  gravio- 
C    7 


62       DEKEPUB.CHRI-  sT 

res  larcinse  in  fiiblime  per  machin4ftott 
attrahuntuu.  Unadomicilio  januaefi  ysYix 
quampat€icurat,eaque  inpodium  exi  \^m 
tur,  qUo  vel  perturres,velintermedi  ^y^ 
cochieam afcenditur.  Hicfchemain  ^11 
^iciendum  eft ;  neque  enim  vacat  mi  ^y^ 
nutiora  aha  recenfere.  A  tergo  finguh!  |si,^ 
a^dibus  hortuh  fubjacent,magna  dili-  jjnt 
gentia  8c  elegantiaculti  ^  quodadfalu-  giei 
britatem  &fragrantiamfacianL  Te-^ii 
£fcum  publics  rei  fervit,quod  muri  ica-  ^[i( 
lares  igni  cohibendo  frtqucnter  con-Lj 
ftrudi  diftinguunt,  (ScinciHaundiqucf 
claudunt.  Feneflras  duplices  habentj 
Vitrcas  ^Jigneas,  itamuraimmiilasJr 
ut  quamlibet  depromere,utramque|f 
ctiam  recondere  iiceat.  CcIIiepriva- 
t^,  angute  funt,  quodparum  fit,  quod 
in  ijs  allervent.  A tque  ita ,  quod  apud 
Mundum  maximifumtusjingentisquc 
molefti^eft,  hi  inpercommodamve- 
luti  teftam  contraxerunt  >  ubi  nihil, 
quod  tegerc  hominem ,  8c  reculas  fuas 
continere  poflit ,  defit.  Servantur  au- 
tem  pubhcis  impenfis,  fed  nc  quid  te- 
mere  corrumpatur^autimmutecur,  in.- 

fpfe- 


STIANOPOLITANA.      6j 

^(florum  diligentia  providetur.  I- 
iis  vix  unquam  n  oce  re  poteft ,  aut  lar« 
■js  prorumpere.  Frigus  fornacibus 
'llunt,  aeftumumbraculis.  Infelices 
ne  omnes  illijqui,cum  aeternafibi  hic 
'ibernaculaconftruxiiTecredunt  >  (e- 
iisincelligunt  alijsin  alieno  laboraf- 
interim  domi  nunquam ,  ne  in  cor- 
ore  quidem  fuo  fuiife:  fed  infeliciores 
dhuc ,  Ci  Chriftus ,  dum  pauperum  tu- 
juiiola  invifit ,  illorum  inauipicata  pa»* 
aciapreetereat! 

24^  T>e  Supelleciil^, 

elnc  de  fupelledilc  facilis  conj-e- 
dura  cft;  nuilam  elfej  nifi  necef. 
fariamacproindeexigua.  Leduhpro 
familia  &advena  boni  mundique  func, 
&  inftrudi.  lintea  ,  mapp.T  ,  indu(ia> 
ftrophiola  pro  feraina:  munditie  lota. 
Menfce  apparatus  debitus ,  culinse  vala, 
q-.ise  fafficianc.  Quid  enim  numcrum 
cxigas  j  ubi  nunquam  ex  publico  de 
eifepoteft,  q-:od  rationabihter  pede- 
ris?  Veftes  nonniii  duaefun:,  labori- 
busuna>  alcerafcrijsconveniens,acin 

Uni^ 


^4     De  Repub.Chri-      P" 

Univerfum  omnibus  uniufmodi :  fo  ii?i^" 

mam  rexusdilVinguit,  ^^  stas :  mater  eiat  v 

ex  lino  6c  lar  a  eft ,  a-flate  6c  hyein  W^^ 

coir mu.ata ,  coicr  aibus  vel cinereu VfM 

cunctis  luxuriesf^rcorianemini.   Pd     . 

cula  ex  viti  oplsrrunque  funt,  cx  ftang< 

dc  aere reiiqua  vafa.  De armis  &  li'  eri  J  ( 

poit  videbimu'^».  Patetautcm,  quafl  ^\ 

hcTC  omnis  rupellex.,  nullamcuranie  <l^l! 

nifi  deterfioncm;  nulL  m  cuftodiamj  k.1 

ni(i(imphcilIimam;nuiL  s  iumtus,ni-  [^j,, 

fimmimosexigat ,  6c  tamen  nrn  mi-  m]i 

nuSj  quam  divitum  hujus  Mujndi  acer-  ji^ 

vi,  cavejr,  arcx,  &:  ilmiles  carceres  fatis .' 

faciant:  Siquodinfthimentumpra^ter  , 

quotidianaexigas  ,officinaidfiippedi-^  V 

tat.  Nam  tnftrumentorum  tam  publi«>  u, 

ca,quam  privataeftcopia,  quiaartifi-»  lo 

cumintegraciviias.  Pudcatautemeos».  i 

quiincrtesmagna  turbaiunt,  interim 

varijs vafis ,  dc  inftrumentis  fuperbire, 

dum  nihilrerum ,  nifi  alienis  manibus 

oculic ,  auribus  traClant  ,  jisdemque 

inutilifolicitudine  accumulant,  mife- 

ros  utiquetam  operosa  <S^  multiphci 

fijfFulcimentorumflrue,  quadumele- 

vari 


^l     STTANOPOLITANA.        6$ 

i':^  grallis  e  folo  &  fublimes  apparcre 
rat ,  adobeundamterram,  &:rub-. 
Inndum  Ccelum  paricer  ledduntut 
eptiflimi.. 

2S.  D^  Lumine  noBurno,. 

Odem.  non  plane  tencbrolam. 

patiuntur ,  fed  eam  accenfis  hino 

de  lucermsilli-minant;  cujushiceft^ 

us.  nr -^^'  lecuntatLi  Uibisprofpiciant, 

di vagationes  inutiles  arceant  j  fed  & 

igilias  miniishoriidas  leddant:  quin 

Tio  Satanx  obfcuroregno,  &rcaligi- 

ofis  iudibrijs  hocmodo  adverf:.ntur, 

'<  lucis  ^terni  voliint  eire  admcniti. 

;jiLiid  fibi  Antichriftus  cercorum  fre- 

^uentia.voIuerit.,  ipfevide.it,  nosab- 

lorreamus  ab  eoinilituto,quod  homi- 

lis  in  tenebris  veriantis  tiepidati(inem 

tnitigat .  &  velum ,  qiiod  caro  noftra  li- 

:entiae  acdiirokitioni  libenterobducit, 

cxtenuatjNec  eflcur  tumti;m  hica:fti- 

memus ,  crm  in  aUjs  maxima  eorum 

frugahtas  iit ,  aUbi  in  rcbiis  prope  o- 

mnibus  maximus  iuxus.  Oiiiniucem 

plus  im  pendeicturj  non  tanta  ciFet  no- 

ais 


66      Db  Repub.  CHRI-         STl 

dtis  ad  omne  genus  malignitatis  QpiDor.t 
portuni-as  ,  non  tenebiionum  ea  fie  S:^. 
quentia !  O  utinam  lychnus  cordis  no  ;[ei(N 
ft'i  c  ebrias  accendereriK,  non  totie^mi 
conaremur  Dei  lucidiffimos  ocuIoiVIiq 
falle>e  !  nuncdum  Mundumtcnebra." 
excufant,&  in  turpiilima  quapquiC  fol  - 
uunt ,  dum ,  quorum  cum  pudet,  cx^  jtne 
citatemijs  obtendit;  quidfaciet,  ciimfj^f 
Sole  Chiifto  revcrro ,  Q?}Ago  omnis  di-  H 
fpelletur  5  apparebitqac  fkditas  eju^  b 
qaam  totinvoiucris  obtegit  ?  cum  cor-  m 
dis  libidojoris  hypocrifisjmanuum  fur-  li 
ta,&:quam  plurimaejus  inquiniamea-ll)i 
ta,per  nodtis  umbras  tolerata  ,  iibiialr: 
famiar,  bcatis  er  unc  irrifui  i 

26,  BeCoUegio. 

NUnctempus,  eftut  ipfumurbis 
penetrak-adeamus  ,quodprimu[ 
civitatis  mobilem.erito  dixeris.  Id  qua- 
dratum  eft ,  extra  270.  p.  mtra  ifpo» 
p.  dimenfionis,  quatuor  turribus  an- 
gularibusconcliiium,&:  tran{\'erfis  to- 
tidemali)sfe6tum,dupliciitemhorto- 
rum  ferie  feptum.     Qj-iatuor  conti- 

gnacio- 


STIANOPOLITANA.       Sj 

lationes  totius  ftnKftara!  runt,  u.  ii, 

L  <Sc  <).  pedibusailiirgentes,  quibus 

jrres  cd:oetiamnum  peJiLusfupere- 

jinent.  AJ forumj qu-dinteiiu5, pe- 

:yliuineR:,72.  Columnisa  pc6t..bi- 

HicReligio^jaftitia  «ScEruditiofe- 

lemfuam  habent,  qiorum  urbis  regi- 

leneft,  haben.q  .e  adjiindtaminter- 

'*oi^i'^q'^''^^»™-  iN-nqi-airi  iFii-r 

.ivirunrcft  tr.ntum  hun^an:£  perfe- 

ilionis ,  uno  in  loco  ccHeclum  \  quod 

umfatebimini,  crm.  per  fpecies  rem 

^udiveritis.  Miraritamen  hbet,  quid 

ibi  vehmus  ,  quires  optimas  difiun- 

7unt  6c  difpergunt ,  quarum  comibina- 

:io  nos  beatos ,  quoufque  terra  finit, 

efticere  poifet.  Sunt  ,qui rehgioG eifc 

vohuit ,  (Sc  humana  omma  abijcerc; 

funtjquibus  imperare.  etiam  irreiigio- 

se,  placet.  Litcrs  intermedia:  perftre- 

punt,nunc  huic,  nunc  ilii  faventes,fibi 

lamen  applaudentes  maxime  :    Qiiid 

deniq;  lingua  faciat ,  nifi  iriitet  Deum, 

turbet  homines,  perimat  fele?  Itaquc 

cbncordia  opus  foret ,  quam  nemo  ni(i 

Chriftianilmus  dare  potefl:,  qui  &:  Deu 

honii. 


6S      De  Repub..Chrt-^ 

B.ominibus  conciliat,  &  homines  inteil, 
fe  conne6ti^j  nt  pic  credant: ,  bene  agat 
verc  fciantjtandemq,  febciter  morian-  JfT 
turA  a^ternd  vivant..  Ah  tTniamur  ah-'  J 
quando  ,  ne  in  omne  a^vum.  difuniai  , 
iur.  ^"^^" 


^7.  Z)d'  TrtumviratH, 


f  itncc 

V-^^hiam  maluennt,  conlid.u"aduntf"6' 
cit.  Nam  ut midta  fmt Monarchix'  c6- 
modnjhanccamen  <ligmt.uem  m  iluntp^ 


C  hriHofervacam,  ^  h-imanxmode-  ?" 
ftije  nonimmedcodiftidenc-  Non  fer^ 
Chiiftus  nimis  abfolutQ  iegatum ,  nec 
homo  nimium.clevatus  hbente»  Cce-^  f^ 
lum fufpicicjterrasrefpicit.  Experime-t 
tain  proximofuntjeotriiHora  ,quoia 
tyjannidem  &  diirolutionem  homo 
prochvior.  H  jc  ce .  te  Trium  viratus  tu- 
tiffimusefl,  qui  ni(i  opdmosPveipu- 
bhcse  (Sc  exercitatiilimos  nonadmiccit>, 
cum  per  omnes  virtutumgradus  eoa- 
fcendendiim  f  t.Quodluum  eit,quisq; 
principumagit,nontamenin{ciisaUis: 
dereipublicie  iaiiite  omnes.confuhinro 


IIIIK 


h 

Dti 

\{ 
ii 


I. 

jjjl      STIANOPOLITANA.      €^ 

fjMabencSenatnm  fingul^jfcdcercis  die- 

iqhJjs  unum  conjuLd:iim ,  ut  corr  muni 

uJSienfude  lerum  lumir.a  decernatur. 

*ecct  fane  omnes  devotos  >  omnes 

rudentes^omnesrcientesel.leifuntta- 

len  certi  quidam  ad  hos  ordines ,  veU 

texadtioreSjdiiUndi.CancclLiriuso- 

.inia  pati  um  decreta  eloqaitur,di<5lat, 

vu  gat, cujus  maximadebet eilc dex- 

eritas  &  fides.    NuUs  hx  lites  diri- 

nuntur:  necenimtantae  funt  illorum 

:ontrove'.  iiccquap  nontribunorum  ar- 

5itrioc6ponipoilint:  fedpoti»  s  Chri- 

lianxReligionis  veritas  jvirtutu  cul- 

:ura ,  &:ingenij  acuendi  ratioTies  5  tum 

raederum  ^belli ,  neg-  'tiationum ,  ftru- 

fturaium  dc  aUmonia:  rf  qu  iita  in  de- 

liberationem  veniur:t,magna  fpirituu, 

modefta  am«rn,hbertate,  &: donorum 

Dcicoliatione :  Itailli  resferias  fcrena 

mente,  dumalijh:dicrasturba'a  &an- 

xiaperagunr,  evideiitiflimo  vanitatis 

£  a^  ceftimonio,  qui  moleftia?  fibi  eru- 

ijtjimponun^aut  li ,abUntfingunt,ut 

jugi  caru  ttudmonc  feinec  torqucaiit. 


'jo     DeRepub.Chri-         5T 
28.  De  Eeltgtoncj».  1  m\i\ 

DIIM  h^c  intiieor,potuiliem  fi  '^^" 
naticam  aliquam  urbem  iufpica?  ^'J'''* 
ri,  cum  apud  Mundum ,  qaicquid  ccSf  t" 
lum  quaciit , haa-eticum  (it : fe i  me  ci*.  ^'^'^" 
rorc  mox  duplex  tabula,  cui  Cofeflia  ""'^'' 
nis  & Piofeflionis  famma , aureis  hte*  '"'^' 
lis  infcriptaeratjiberavit,  cujus  verba  """^' 
iiti  ^  me  dcfcripta  lunt,  hoc  habent;  ^'  ^ 
I.  Credimm toto  corde inD eu u  Vnum  ^^^^. 
^  trinum ,  optimum  jfapienttpmum^  ^^"^^ 
maximumy  aterriumjFatrem,qui  MuH'  '^ 
dum  exnihil  creavit ,  eundemj^fervat^  ''"l« 
movetacguberntty  Cujusmiutflri  ^«.  bi 
geltboni,  cui  rebellis  Satan  damnatus,  w 
cujus  deliciii  homo quondam  divinita-^^^ 
tisimago  &mundi  princeps,  cuiinvi''}^ 
fum  peccatum ,  cuju$  mterpres  Scrfptu-  M 
raomnts  fapientidi  c^- bonitatis  brevia-"^^' 
rium^  cuim  affe6tm  per  Filij  traditienem  ^ 
apertiptnus  &  clementtfnnm.  II.  Cre-  ^^ 
dimmtoto  cordein  lefumC^rifitimyDti  M 
C^  Mari^fliumy  co^qualempairi ,  con^  U 
fimiUm  nobtSiRedemptorefrhdualpm  na-  Uu 

turis 


STIANOPOLITANA.       71 

;  rii'  perfonaliter  unttum  &  utrifque 

mniunicantem ,  Trophetam ,  Kegemy 

'iTm'  ^^^^^^^^^f^^  noflrum  ,  cujuslexgra-^ 

^,';  Uj  cujusfceptrum  pacif ,  cujus  crucii  eft 

,jj  icrficium.  III.  Credimuspereundem 

^ji  9iritus  regensrationem ,  peccatij^  in- 

rj  '4ftionem ,  f^y«i;f  f f i4W  ;7o/?r^  c«w  ^a 

ji,j  r ;«  eofratermtatem , dignitatisg^per 

jrj  '^4wi  Upfum  ablat^  reftitutionem» 

V.  Credimus ,  Fifi  ^i/«  Paftone  & 

ortejufttti^Deifatisfa^umj  &  mife- 

cordiam  promeritam  ,  eandcmq^  per 

vangeliumnobn ohlatam ,  noftr^j^fi^ 

lei  donodatam^ac  puritati  vitdi,  concre- 

'.itam  5  /«^f  4  P^^^'^^^  dominium  cruci^ 

Ixttnh  peremptum  &fepultum.  V.  Crf- 

n  Itmm  tnferni  regntim ,  morttsj^  venenti 

leftrudunjy  &  Rcfurre^ionis  vt^oria 

"ecuritatem  nobisftib  Dei  cura  reddita, 

^  I.  Credimus  infinitum  &  £tcrntm 

Chrtftt  imperium}  qux  ad  dexteram  Pa- 

nts  Omnipotenter  <&  Omnipr^fentex 

Ecclefijifuaad^ft,  &  tam  Verbo  Spiri^ 

tualtter^  quam  carne  &fanguine  reali- 

ter eam p^fcityfovtt^ &  vegetat,  VII. 

Cre^ 


72         DEREPUB.rHl<.r-  JT 

Credmtis  fupremum  ejufdem,  udUium^^^ 
quo  inom^ies  ■omimshonos  atq^maliht 
funfma.  majefiate  pronunciabtt ,  &  i  %^^ 
quum  ab  iniquoexacttfime  dijudtcakl  i^tJ 
VIII.  Credimm  toto  i;orde  in  Spirif  Hf/i 
fa  itumy  corfolatorem  &  Doilorcm  nk  *!f'«' 
firtm  quo  fan^itficamur ,  vivficamtt  <Wi 
&  orramur  ,  pofieaquam  libertate  41  ««•'« 
bonum  exctdimm^  qtioerudimur  fipi^M^ 
naturam  ,  armamur  contra  naturan  wn 
conciliamur  cum  natura ;  quo  calefd  ifw» 
»««5,  unimur  &inlinguas  dtvidimUt  tei 
quo pr<zterita ,  praf€ntia& futura  fi^l 
modulo  videmiis  &  audimm-,  quoVti  ^t^f 
humDeiintrofitcimus.  IX.  Credimijk 
fan^tam  & univerfalem  Ecclefiam.h  fiWi 
ptifmatts  aquaab  mfantta  luftratan  '«'p^i 
&  Euchariftt<z  communionepaftam^a\  ^ 
que  fic  novt  foedertsfignacHlts  a(fecura  wf^ 
tamt  Verbi i> tertmminffinio  erudttl  iuo 
crtice  exercttam  ,  precbtis  officiofan. 
Cbantate  labortofam ,  commumone  L 
beralem,  ex  communicationeforfnidA  . 
biUm,  quam  per  univerfum  orbem  di  h 
^rtbutamifidet  Uhitasconne^it,  dono  % 

ruti  ti«ik 


T 

STIAKOPOLITANA.       Jl 

i  A»  divnfuAs ^iplficat y  Chriftm  wu^ 
^«Jr«^,  &  iaptft  t.,V'Mam  reddn,  ordU 
mq^  decoYy  &  matrmomjCAftitas  ex- 
kl^nat.  X.  Ci edimtts peccatofum  omnm 
r  Verhi  mtmfttrtum  grataitam  con^ 
pattonimy  uoftra^obtdgratttudvis 
\-obedi€nti£  olf^igationem,  XI.  Cre^ 
piHs  carnis  himun^t  univerfte  refarre' 
lonemiitaexop^itamfidelihus^  titob 
Miors  natiira'fs  maxtme ijs dtligedai 
tformidabilem  impijs  ,  f4t  obid  vita 
'.turaiu  maxime  tjs  execranda  hahea^ 
r.  X  1 1.  C-  edimiis  &,tnnam  vttiim^ 


0  iaperfe^am lucem ,  actioncm ,  qiiie-^ 
m^fctentiam  yfaturttatrm  c^jubtlum 
fidebimw ;  qua  Satana,  malttia^  mu^ 
i?npuritasJ)ominum  corruptio  coher- 
'bituriquahene hon'Uy& mafe ma  i5)& 
crofarUiaTrinitatifgloriaaviteinum 
ftra  eritatq^  viftbilis^ 


zg,  DePolitia, 

u 


„1  i_I|"Adenus  Religionem  audivifle 

10 


licuit ;  morum  ve(  o  normim -aU 
lJirraubuiacontincbanc,cuiusha:cYer- 


^li 


74      DeRepub.Chri- 

ba  funt :    I.     Studcmus  omnthus  vl 
rihus  Deo  ,  htmam  generis  conditth 
ri  &  reStori  unico  ,  omni  cultu  &  ado- 
ratione  fubejfe  ,  eidemj^  nihil  c&lefte 
yelterrefire  prdferre,  (^vitam  ncftram^ 
dihones^  cunitas  ai  gloriam  ejm  rt 
ferre^  cum  auxilio  eiusperficere.  II.  Stu 
demus  facrofandum  nomen  Dei  nulli 
blajphemia  irritarcy  murmuratione  a 
lienarey  levitate  deboneftare ^focordiii 
negligere ,  &fan^ifima  falutis  noftr^ 
my/ieriareverenterhabere>  -HI.  Sta^  ^^'^^ 
demus  Deo  noftroferiari^&a  cartm 
tumultnfilere , quietumj^Trinitatifa^  Jj 
crarium  jproxme  purgatum  habitacu 
lum ,  creaturis  refpirationemprocurarei 
lyivinoq^Verbovacareunich  IV.  Stu 
demmparentibm amorem  y  fuperioriym  " 
konorem,  paribusdecoremy  concreditk  \g 
fudoremy  reipubltcalahorem,  pofteri* 
tati  odoremfervare  &  exhibere^^ac  mu 
tuis  officijs  Chrifiiana  Cbaritatis  munia 
ebtre.     V.    Studemus  iram  refrenarf. 
impittientiam  refrigerare^  huma^mtMl 
Jangutnem  aftimareiVindiita  ohlivifci^  ^^^ 

invi 


I 


STIANOPOLITANA.  75 
vidtam a'?horrere^&  mttjfimuChri- 
i  pe^us  foltctte  amulart,  VI,  Stude- 
iis  juyentutts  innocentiam  ,  virginis 
^rem  ,  matrimonij  caftitatem  ,  ri- 
ittatis  continentiam  tncontaminatam 
tftodire,&  temperatiaac  jejunijs  car- 
s  luxum  &  crapuLm  perdomare.  Vlf. 
"udemuSibonis  aDEo  concreditisquam 
iligentifime  pacificey  commode  ,  & 
m  gratiarum  a£ticneperfrui ,  & ac- 
'4ifitionem ,  diftnbutionem  quam  a^ 
utfime ,  adhibitioKem  tnodefttfimey 
wfervatiovemtutifrmeexercere.Vlll 
tudemus  Veritatts  Lumen ,  confctenti<t 
tndorem ,  teftimonij  ivtegritatemfar- 
t  liberaq^  propagaret  &  omni  tempore, 
cove  Dei  pr^eftntiam  revereri  ,  inno- 
^ntestuerijftocentes  convincere.  IX. 
tudemus  nthilalierium  turbare.Divina. 
umanis  non  confuudereforte  noftra  ac- 
utefcere ,  ades  noftras  quiete  tnhabita- 
e,  &  univerfi  hujus mtmdi  dtverforium 
ejptcere.  X.  Studemus  noftram  com^ 
"ntinionem  itainftituere,  utfutan  cuiqj 
'Ctur,fervcturjg ,  nej^  qutsquam  potius 
D     2 


^6     DiT^t^nn.Cnm- 

alterm  res  concupifcat ,  quam  fuas  or-' 
net^ac  mDei  gloriamyfniutmj^publi*^ 
€am  impendat,  Has  cum  legiilem  Ba*  ^jl 
bulas ,  haud  paulo  confirmatior  r^ddi-  ' 
tus  fum,  iiic  Chrifti  popukim  elFc ,  cu# 
jus  Rcligio  cum  Apoftolis,  poiiria  cum 
lege  Dciconvenirec.  Q^a^duo  cdi&:  ^^' 
Piiudochriftiani  jaditcnc ,  tamcn  qin  '' 
mediocnter  inter  eos  vcrfatus  eft ,  fact' 
le  vidct,  vcrba  facra,  ferrea  fecreta ;  aa-jf" 
cuftam  confcfnonem,ar€tamconfu. 
iRoncm ;  Gonc^rdi^  formulam ,  6c  Dt- 
fcordiac  forum  frequcntia  cfle;  interim 
tccufare  carnem ,  &  tamcn  auxiliares 
Dbi  manus ,  Spiritusquc  fufflamina 
«onadmutcrc. 


Cllm  hinc  cdiicerer,admi(Ius  ftm 
ad  Presbytcrum,  non  cquidem 
Romanum  aUquem  pontificem  ,  lcd 
Chriftianum,  Is  Abialdon vocabatuij 
Virvenerandifenij,  &cx  cujus  vuUu 
Divinitas  ahqua  relucebat.  Ncmo  ^- 
cri  Yabipcuuoiiucaio^ufdcminter- 


STtANO^OtttAKA.      JJ 

ic  expcricntior.  Cum  mecum  loque- 

etiugratiorozcloa  agnovi  Dei  Lega- 

im  &  internuntium  \  ica  nihil  terram 

ciipiebat.    Cnm  noftro  morc  titulis. 

lonorare  veliem  Virum , non  tulit  Je*- 

iignatus  Mundanas  ineptias ,  (atisor- 

latum  (e  dicens  ,fi  fervum  Dei ,  &  Pa- 

lemmcumcrederem.  Ajiint,  eumk 

Deo  per&pe agi.  &  hinc infoHta  pro« 

xrre,  fed  maxima  Spiritus  verccundia». 

S.?mel  tantum  in  feptimanaj  ac  Solis^ 

die  populum  alloq uitur ,  &  Divino  e=- 

loquioerudit,  quemfatfntur  nunqsaS 

audiviffe  fine  interno  bonx  mentiiP 

mom.  Pudorfealios  monere,  qtrodl 

iprepdor  fionfecerit,  ucvel  tacitus ii^ 

concione  ftans  loquaiir.   TempustJ^ 

mne  facris  meditationibus,&exercitiJ5 

maximc  veroreiChriftianaeaugenfc 

ipfi  infumitur,  neqne aliam vokiptatg 

qiia;rit,quamC(tlici  cibi.  Cumbene- 

diceretmihi,  ncicio  quidintrameca- 

lidi  fenfi ,  &  animum  omnemperfun- 

i  dentis.  Sane  cfficacior  eft  vera  Theo- 

,  logia,  quam  multorum  apud  carnales 

prsedicatio.  Erubui,  ciim  vo.  mentem 

D    1 


7S      DeRephb.Chri- 

venitaliquoram  ambitio ,  avavitia  ,iii-* 
▼idia,vinolentia  ,  &  alia  facri  ordinis  iif 
prophina.  Crc-as,  illosnon  credere,  « 
qiiodalijs  voluntperruafum,  fitamen  K' 
perfliadere  didicerunt.Mihi  cam  bona 
eorum venia  Abialdonplacuit,vir  fer-  f 
vidiSpiritus,frigiG£e  carnis^amas  Ccell  <t 
negligenstcrra?jProximus  opera?:pro- 
cuia  loquacitate;  cbrius  Deo^al^fte- 
miusvoluptatum;  vigikn^gregi  fop<v 
tatiis  fibi;  primus  mcritis,  ultimusglo- 
ria. 

^i.  De  Confcientia. 

NOn  tempcro  mihi,  quin  ctii  huLr 
jusconjugcm  hudem,  utaudiatis 
maritum  eflc.  Hsec  Senidis  nominc, 
lcdiffia  fcmina,  pictatis  &  tcmpcran- 
tiae  adminimosufqucfcrupuios  obfcr- 
vans,  nihil  praetcrmittit ,  cujus  virum 
monercexpedit.  Vt  fa;gaci?Iinnacit,itA 
vixfallitur:utingenua,  nonfallit.  Vul- 
tu  fercnafeiBperell:,  mente  tranquilla, 
fciiicct  optime  nupta:  multa&  floridi 
prole  maritum  beavit,  e  qua  etiani  Alc- 
thea  funt  &:  Parrhefia.  Res  fuas  folici- 

tccw- 


STIANOPOLITANA.       7f 

'  cLirat,  &  conjugio  fuo  opulenta  eft, 

leninihil  appctcnsme  quid  incuiia 

■'    eicat,  fatagit,  &  mundiciem  undiqu« 

iedlat.    Loquitui',  cum  opus  eft:  de 

i:teL'olilentiumamat:  ubi  dexteritate 

pus  cft,  &  induftria ,  narem  non  ha- 

et:  unde  Sand:uarij  velamina&aula^a 

uius  manibus  textafunt.   Ciim  huius 

•  ecordor,fordct  mihi  terrigen^femin^ 

,  la  aut  fupcrftitiose  icrupulantur,aut  o- 

nrJno  foporatiE  fut,autimportune  ob- 

urgant,  aut  ncfanda  quarque  admk^ 

ant ,  aut  vuitii  caperatj  autlafcive  bao- 

:hantur,  deniquenunquam  tempefti^ 

V  e  maritosadmonent,  nunquam  can-* 

iidc  amant,  vel frugahter  fovlt.Quip* 

pe  eaconfcientiarum  Mundanaruml?- 

vitascu/Jv  *^2^^  V2!li^tis  humanac  tri- 

pudia,  cum  vitiorum  mella  inamare- 

fcunt,  non  opportuna  corredione  ad 

Deum  refle6tant,fed  canino  latratu  ob- 

tundant,  &  ad  defperatapra^cipitia  iia- 

pellant.Bene  lit  lUi  facra'  matrona?,qa« 

exemplo  (uo  docuitpoilerebiis  noitri$ 

fummamcuram  adhiberi,  tamen  iaec^ 

frontein  Di  o  laturari! 

D    4 


tlf 


80      DeRepub.Chri- 

32.   De  Diacono, 

tT  A.het  E-clefia  Chiiftianae  llrbi* 
^  eDamDiaconuni^Achban  nomU 
n? ,  Abiaidoni  conjundilitmam ,  cu^ 
jiis  maniis  erudire jiivencntem,di{pen-  ' 
far^  Sacramenta,  jimgere  matrimonia, 
confolari  aegro:antes  :  non  qaod  ad  ? 
Presbyterum  id  non  pertineat,  fcduti 
miniis.  non  defpicitSenior  collegam,  t! 
ic-d  hiciiium  liiipicitj  non  ille  hiiiic  hr  1 
fcoribus  aggravat  vel  deprimit ,  (ed  hic  i 
illum  fiibicvat :  non  jubet  ille ,  (ed  hic  t 
pai"5t.  Q^i  inter  patrem  &  fihum  affe-  } 
«5I11S  mataus  ^Kt  debet.hic  ad  unguem 
«exprimitur ,  quamvis annis  non  multu  | 
di&rant.  Nihii  efficaciusimperat, ni-  | 

**x^ .  ^-    ..  p-..>.,j  ^  v^cictm  v^iiariiab*  ; 

Non  lubet  Diacono  quicquam  immu- 
tare ,  efFerre  ^t(t  nuaquam  inanimum 
inducit ;  f^audetaiitem  ex  patrefiio  au- 
dire ,  quid  Deus  j"beat, quid expediat 
EccleficE.Se-monemadpopuhim  me-  ^ 
dia  feptimanahabetja^qaefemel.  Ne-  | 
icioenim. carilfisin  c<aicionumrari- 
tace  cum  aiiis  non  conveniat^niii  quod 

fufpi- 


STIANOPOLITANA.      $1 

tifpicor  magis  elabovatas  velle,quod 
uuaiita  frequentia  fieri  vix  poteft,ac 
'rii  quoudianistumprecibus,tum  lcclio- 
nibiis,fi  quae  dceire  poiIint,largiter  ad- 
implerc.  Habent  enim  ex  Theologici 
fchola^qui  praeccUentiorum  Dei  orga- 
riorum  devotas  meditationes  public^ 
prslegant,  quodpraeftareuliorum  ja- 
venilibus  tentaminibus  arbitrantur» 
Nec  difplicuit  mihi ,  cum  ledtionem 
certam ,  qu^m  memoriam  dubiam,  fi- 
deliorem  exaudirem.  Nonfufficit  cer- 
te  unus  homo ,  qui  S.  Spiritum  audiat^ 
carnem  frenet,  barbaros  cicuret ,  labo- 
res  ferat,  familiam  curet,  8c  victum 
qua^rat,  quod  tamen  a  lo.  annoru  Dia- 
conis  Mundus  exigit,  &,  ne  quid  deiit, 
quodagant ,  cum  fame  conflidlari  ju- 
bctur.  Duo  certe  in  hominibus  miror, 
qui  adducant  juvenes ,  ut  animas  eo. 
rum  curent;qui  adducantur ,  utanimas 
fuas  juvenibus  concredantjpermitte- 
remtamen»iimulti  darltur  Timothei ' 
quos  quiararius  vidco  •  imo  quia  ne  - 
fendavideo,  doleoEcclefiar  fortl,  qmi 
fubfocordift  ^cteiMritateterreDario- 
gitur.  D    j 


Vl       D£R£pub.Chri- 

X)  Oftea  cx  Trium viris  slteium  fa-  ifaj 
A   iatavijcui  Abiefer  nomen ,  Vir  ai  aii 
cam  regulamnatus,  ut  nemini  faciai:,  nci 
quod  fibi  fa6lum  nolit ,  quod  velit,  o-  iic 
mnibus  procurct.Noiigenns  hunc,nec  lui 
opeSjqna^nullcC  hicfuntjexculTt,  feda-lio 
jnimus  tranquiiius,&pacis  amans  Nonio 
inclufus  velut  ex  tripodc  refponfi  pra-j  )i 
»unciat, nec nituitu.cives  conuemef^-i 
citjfed  vclut  Sol  cxorieiis  omnibus  pa'j 
tct,omniaierenat.Ut  omnia  abfoivana»' 
."Orbis  paterfamilia«  eft,gaudetque  vq- 
cari  Chrifti  minifter.  Hu  jus  eft  menfu- 
ras.pondera^numeros  ritc  adhibere ,  & 
cxafcm  rcrum  proportionem  admi- 
niftrare.  Qii^  homini  cicurando,&:  A- 
damo  perdornando  conveniuntTartem 
iuamcrcdit,&ad  n'vx.x  aetern^  armuhim 
prxludium  omnia  refert.Sic  cnim  fcn^ 
titoptimamReipub.  facicm  efTc ,  qux 
Coelo  qnam  proxime  convcniat ,  &.  ut 
rchgiohffimus  eft,falutem  urbis  credit 
Dcum  propitium ;  perniciem,iratum. 
Jta^  hoc  agit ,  ne  pcccacis  ci  vium  >  nu- 

mca 


STIANOPOLITANA.  9% 
t  icn  offendatiu-jUtconcil  ietur  fidei  oi- 
I  amentis.  Hinc  invidaurbs  eft,nifi  i- 

la  piius  vitiis  fuccumbat.   Nihil  tam 

iinutum  a  Satana  immittitur  ,  cujus 
.  icrcmentan6metuat,&quaprimum 

rofliget.  Certe  mundi  lecuritatem 
lunquam fatis admirari poHet, qui  vi- 
iorum  commercia  publica  fert,  nec 

ontagionem  timet  ,  abominationes 
)eo  obi|cit ,  dc  de  naufca  e  jus  dubitat ; 
)oliticis  maximis  ludit,  &  Chriftia- 
lamfocietatemjav^iati  fatisqifibipro- 
pec^um  creditjfinon  defit,qui  magna 
Jt  mpa, 6c  voluptatum  maximofatel» 
uioeiimperct.  Itaqueut  Urbs  Chri- 
fliana  juititia?  vigiHis  lemper  augufta 
wvtlorcntillimaeft,  ita  terrensecivita- 
tes  fub  iniquitatis  focordia  in  dies  c- 
ir.arcefcunt. 

;^.  De  Ratwnc^\ 

AUdiamus  obfecro  etiam  de  hu- 
jusconjugealiquid.  Nunquam 
vidifcminam  minus  credukm>>  nun- 
quamaudiviferittonesmagis  profuii- 
D     ^ 


S4        UEKEPUB.eHRI- 

dos  3c  circumrpedos.  Si  qiiid  veio  cre 
dkySc  pi-oriuiitia:,  tiertiiliiriareperiun 
tur.Hiuc  (ine  caufa  nihil  agic,  causa  ta»i 
men  marito  tuo  convcniente.  Owul: 
prope  aquilinis  eft  ,  qui  folem  fcrrc 
po\funt,.S<:  ion-^illimc  profpiciunt  Nq 
fcrcvan  >s  rumores  ,  aut  vulgift  ipo- 
remj  nonfeLtvirtutam  obfcuntatem, 
vitiorum  famim  ;  non  fert  libertatis 
vincul  1,  fervitij  dillolutionem ;  nafert 
omnem  prxcipitantiam.  Haud  pudet 
fnarit  jm  cum  ea  de  rebus  arduis  collo- 
quij  auditqaeeamiibenter;  fed  arbi- 
ti iiim  iibi  icrvat.  Si  in  co^lum  curio- 
fior  il:,  cohercet  fcminam ,  6c  cceU  ad- 
monet ,  jabetquein  girgiiiis ingcnio- 
fam  eire.lra  (iib  imperiopacate  vivunc> 
acjncunde,  docamento  iisaptiflimo^ 
qui  aut  omnia ,  aut  nihilcum  muheri- 
bus  communicant.  Qui  Stagiream ha- 
bet ,  nihil  vel  Deo  credit,  mii  femina 
approbet :  nihil  uon  verifltmum  jurat, 
quodipia  nugatur;  qui  Athenieniem, 
rmnquam  inte*  pellatem  audifc  Quana 
abfurda  in  Republica  committuutur, 
i|uia  ncc  feitur,nec  fertur  qmre.  Credit 

Mum* 


STIANOPOtlTAKA.       S| 

Vlundus  incredulis ,  fcquitur  ca?cos> 
rxhorrefcit  debiles,alit  odofos  j  6c  quid 
lon  inconcinnum  admitdt  ?  Non  crg6 
iiccenreat,fiqniseurideat  limo  amet 
Uosdicaculos,quiabip((-)  curhoc  vel 
illudagat,padatu'  ve,  etiam  importund 
:jaa?fitant.  Nunqiiam  panitebit,  c  te- 
aebris  in  lucem  ,e  fervitute  adiiberu- 
tcm  ilimulatumeire. 

SS'  DeModff, 

HUic  aheri  Triumviro  3tde(l  A- 
chitob  ,  pubUcus  urbis  XLoni» 
mus,  ai  jns  hxc  cura  cft ,  ut ,  quipubii- 
ciluntreditis, 6c  promtuarioru copia, 
in  iinguios  ita  diilribuatur ,  ne  quid  s- 
quo  minuscuiquaraobtingat.  Cujus 
longe  mapr ,  quam  opinari  polfemus» 
eftfaciiitas.  Namcum  nem©in  yi6ta 
p  raerogativam  atFe(5tet,  aut  fcrctda  plu- 
ra ,  quam  anni  ratio  &  urbis  confuetu- 
dofert,(ibi  depofcat,  fedaequalitatcm 
adunum  omnes  iervcnt ,  expcdita  eft 
pronumero&annonadiribido,  qux 
utpire  commodcque  coquatur,  mu- 
Uebris  fit  moneris  >  atque  diligenua?> 
D    7 


S6       DeKipub.  Chri- 

quariim  eciameft  proccgrotis  eos  pC'» 
terc  &c  pararecibos,  quioptime  con-«'i 
venianc.    Huic  calculandi  maxima  efl  n^ 
dexteritas,  quacives  cum  annonaitaif 
adaequaty  utnunquam  efuriant,  nun-nc 
quam  in  Spiritus  fervitium  fagincntja^ 
Optato  vere  inftituto ,  illisqiie  oppo-p 
nendojquorfi  alij  fame  premuntur,alij  'h 
vixintegro  penore  faturanturj&benc-  it 
dictionem  divinam  non  faturitate ,  fcdp^ 
fuperfluo  ac  vomitu  metiuntur.  Indi- 
gni  vita  qui  cciam  in  menfa  ,  dc  ipib 
omalo  principatum  appetunt,  nihiiq; 
cc^leftcs  epulas  morantur ;  ied  Terracl 
aiimentis  diftenti,  dummacilenti  Dci| 
(crvi  in  CceIos  fubvolant ,  aqualicuU 
pondere  adTartara  demerguntur.Pau- 
cis  natura  acquiefcit:  Unius  liomini* 
ingluvici  ntc  terra,  ncc  Mare ,  nec  aec 
funicit,  donec  inigne  tandem  fincfine 
icmodo  crucietur. 

^(f,  T>eErudm, 

ErtiusTriumvirorumAbida,Sci- 

endarumkumanaium  habetrc- 

gimca, 


STIANOPOLITANA.        S7 

imen.  Huncpraeteropinioncmj  re- 
eri  fine  lupercilio  dc  iitu.  Onunaliu- 
vma  erant  in  Viro ,  nihil  morodim. 
^edebatur  vixaliquid  neicire;  &ca- 
lenrummamodertia  omnium  iano- 


fc»' 


iiuiam  profitebaiiur.     Non  fuit  opus 

•-  -cns,  quam  apud  Collegas,titulorum 

ileris.  Profecilfe  ajebat,  qui  S.  Spi- 

leas  difcipulus  audiret.    Cum  eriidi- 

lonisomnem  complexum  inquirere, 

r.inabatC  H  r  i  s  r  UM,.<5jhunccru- 

xum;ineumomniacolhmare.  Vi- 

icbaair  aiitem  fubinde  terram  deipi- 

erc,  &c  hinc  fufpiceie  Ccelum;  indc 

1  *  picere  terram ,  dc  deipicere  cgeIuih. 

fciraenim  perfcrutationc  Cceli^fli- 

n  vd-^nem  adferre  probabatjCceli  pre- 

ium  repertum,  Terrar  contemptum. 

bimul  autcm  omnem  eam  lireraturam 

imp/obabat,quas  non  rcddere.Chrifto 

propinquiores  ;  C\  removerct  etiam, 

execrabatur.Omne  punctum  inEccle- 

[iamconfercbat,quce  tot  milleannisin 

Mundi  Oceano  fluduallet:  huic  debc- 

ci  omnes  Hnguas  ,omncm  hifloriam, 

omncm  rauocinationcm ,  omnes  Na- 

tur« 


IS        De  REPttB.  CMRt- 
turscchara6teres,  omne  C<xliartific*irp: 
tande  expedad  beata^  sternitatis  do*fi 
narium.  Solos  Chriftianos  fcirej  {edeini 
Dco;reliquos  nugari.quia  ex  fefe.Haw  la; 
jne  attonitum  reddidere^  cum  elevar. 
audirem ,  quae  apud  alios  fupra  laudei»  e 
funt.    Convidus  tamen  fum,  ubi  in 
mentemveiiit,  curin  h.mc  Mundana^io 
nati  fimus,  nempe  ut  Chrifto  fruere- 
mar  inevitabiii  noftra  n.*ce  llitate  juiuQc 
ineftabili.  Sin  interiieinbet  heumfe4 
licem  iilam  literaturam,  qi  \'X.  ad  pauciCli 
iimos  dies  fu  mo  pavit !  Exorere  6  (acrai! 
fcientia,  qua:  Chrift:um  nobis  expiicasi 
ut  hic  difcamus  non  dedifcenda ,  led  \xk 
omnia  fecula  ad  augenda ,  &  duratura, 

DEbeo  id  optimat  Matronse,  hu  ju$ 
conjugi,ut,qualisfit,  obitcrex- 
plicem,cum  me  bcnigne  habuerit.Ni- 
tiilin  hac  fucatumeft»,  omnia  {impli- 
ciflima  &  aperta.  Quicquid  videt  vH 
Divinitati ,  vel  humanitati  adverfum, 
•onapprobat^  fcdciun  candore&faie 

car- 


. 


STIANOPOLITANA.       S^ 

it :  hypociifi  6c  rophifdca  nihil  ha- 

t  aeqiie  contrarium  ,  res  omncs  in 

o  &  fundo  afpicit ,  &■  quales  reperic, 

aritodetegir.Nonarftimatcainisicv 

acitatcm;  fed  Spiritus  filentio  gaw- 

t;  fi  cfuacontentiointer  mulicrculas 

itur,  nullaconciliationi  aptior.  Ser- 

o  brevis  eft  Sc  Chriftum  redolens,  ut 

uifeipfum  probat,(5<:  adverfen  e-.  fine 

lotu  convincit.  Pudorem  inviolatum 

•i' v::vitj  cumahquoties  ob  vultusve- 

uftatem  a  Pi^loiophis  deperiretur*. 

eatum  utique  con;ugium,&  mundar- 

is  immane  quantum  pra?fcrendum^ 

ux  ijs  contingunt  qui  opinione ,  adu- 

wtione  ^cmcndaciodcfloratis  |,ungu!i- 

ir/Cumab  ijsdecipiantur,  placetijs 

olus  &malunt  fabulas  monftrofas  au- 

ice,:;"^"^  h^i^urias  pecco  ifaoconro- 

las.  Vah  fpontaneam  c^citatCiT^ :  ^^ 

untariam  in(aniam!inter  cadaveraim- 

nortalitatem  fomniant  ,  inter  opaca 

;lauum  jubar,  inter fceleravitam  re  «u- 

atam,  intercompedesaUs>&  quidno? 

itft  iltorum  numerus  nunquam  ma- 

,or  dc  intolerabiiior  iit ,  quam  qtii  iapi- 

entiam 


nus  aiite  cognitorum  admonueiit. 


S^.  jyeLingua. 


90         JJEK.EPUB.lHM-         p 

entiamprofitentur.  Mihilaudatiffiiriiii 
illa  femina  hoc  beneficij  praeftitit,  sm 
ncevorumqu^mplurimorum,  fedmJ 


)n 


QUemfupranominavi  Canccilaic 
jium,  inpropinquofuit,&  intetit. 
pres  Cnriftiani  appellari  voluit  MagnC)! 
Kujus  momentum,  undcinmala  Rc-ii 
pubUca  peffimum,  inbonaoptimair^ 
crediderim.  Illudant  nobis ,  qui  huiM 
creduntj  aiiter  audire,  aUtcr  loqui ;  egc 
ingenuum  reperi,fortafIe  etiam  in  cau* 
tum.  Habet,  cur  faturitatem  vitct  5  tc-i 
perantiam  equidem  conjugem  opti- 
mo  confiiio  duxit,  quac  cumfacrililen- 
tij  obfervantiffisia  lir ,  o.Iincin  fbrrfio- 
nemfelivimma  mixtione  attemperat. 
Cum  de  Deo  dicendum  eft  ,  tremitj 
cumde  Chrifto,exuItatiCum  deS.Spi- 
ntu,  fervetjcum  de  homine,  doiet^cuml 
de  Natura,  circumfpicicj  cum  de  Satanii 
tacdetjCUTideMundo,  pudet^  cumde 
Mortea  arridet^  cum  de  Coelo,  fufpicit. 

NaM- 


STIANOPOLITANA.        91 

mq.^am  minus  age  rc  videtur,  qu^m 

qaotidi.iiia  loquitur;  ufqae  adeo 

inutijs  nos  verfariauaimat.  Tem- 

s  nonad  rninutap  ima,  rc<}Cexta.6c 

rima  pen dit,  utiamnihiladmitran- 

rciepfydis.  Noii  monetarum  uilibi 

■eftcuia^qua? hujus    Verborumj ne 

iodoriofum,  ne  dum  vitiofum ,  exci- 

t.    I  aDeusundique  reronac,Jefiis 

Uoquitur,  Spiritus  fpirat ,  homo  «ri- 

:ur,Natur2  imperatur,Satan  fiendet, 

undus  ridet ,  mors  mitefcit ,  Ccelum 

nditur.   Admirabile  utique  Dei or- 

num,  quod  humanitatis  jutii  dc  prx- 

gativam  tuetur  ,  <3cseterni  Vcrbiar- 

mlum  eft.  Nam  quod  Chriilus  uni  - 

erfuati  id  hic  intrepres  focietatiChri- 

an^eil,  utabdita  omniapandat>  3c 

crctos  recellas  expiimat.    Si  faveat 

)cus,  kudat;  fi  peccata  examinet,con- 

cetur :  G  lidicatuf,  depiecatu: 5  fi  crucc 

xerccat,admittiti  iiSatana^opponat, 

lifputat j fi carne  pit ma:,  fufpi . at 3 fi vi- 

ium  fubirahat ,  monct ;  quid  fmguHs 

)pns  eft  ?  omnia  ,  qua?  cieator  jubet, 

;rcatuiamque  decent,pro  modulo  fuo 

aitcn- 


92        DeREJ^UB.CHRI-  3 

attentat,&  paratiffimo  obfeqiiio  expl  ^u, 
dit:  dumcarnales  interim  ardentes ;  ^j, 
ore  faces  circum  feruntvquibus  DeuB  g^ 
homines,  mundum  &:  femecipfos  a<5 
cendi,utinextinguibiii  tadem  flamHp, 
eonflagrent.  '^ 

^p.   DeBihliotheca,  ir 

CUm  itaque  falutatis  principibtij 
arcis  conclavia  mihi  monftran<i 
eifent,  12.  occurrciunt  alfervandis  rei 

f)ub.  reb' is  attributa ,  omnia  fornicatJi 
atitr^dinis  ?^.  p.  longit.  53.  akitudt 
ni^  noninifi  iz.  In  primo  ingt*n:is  mo- 
lis  bibiiocheca  cuftocliebatur,  infinito 
rum  ingeniorum  faetura ,  in  clalfes ,  & 
nvattrias diftribu^ae,    Qmcquid  interi 
ille  no^i '  creditur  ,id  propemodum  o- 
mne  adorat  *  maximo  meo  ftupore. 
Nulla  terrarum  linguaeit.qil.T  non  7^- 
quid  fui  huc  contuleric ,  nullum  inge-j 
niumnonfuithic  tributarium:  Illum 
tamen  ejus  non  maximi  facereCives: 
mihi  vi(i  fun%  &  paucioribus  libris/ed 
nervoiis  acquiefcere.  Sacrarum  autem 

iitera- 


STIANOPOLITAKA.       P^ 

amm^five  Divim  Voluminisfum- 

apud  eos  autoritas  eft ,  &  precium, 

dunum  Divino  mune-e  homini- 

conceflfum ,  &  inexhaulH  myfterij 

i«fcunt ;  rchquafere  omnia  pro  nu- 

mcntis  habent.Sunttamen  piurimac 

5tionis,hoc  medicamine  pra^muniti, 

Lod  nihilhumana?  loquacitatis  admi- 

iitur.  Libros  &  ipli  fcribunt,  nulli 

X  famejfed  fi  qua  parte  polfunt  rem 

iftianam  propagarc,irridere  mun- 

im,increpareSatana.      Hocomnifi 

5tum  eft,  fcire ,  quantum  nefciamus, 

tcxindead  veram  fcicntiam aipirare, 

sdignari  vanam  iugenij  hum.^ni  ja- 

■^ntiam.  Sed  etia  m  plurima  fimt,  qua» 

ihacVitanefcireexpcdit,  undcmul- 

s  fandta  fimpUcitas^  bibUothecacft;. 

ihj  ex  llniverfitatis  hujrs  voiumine 

itisajunthabcrc,  quodlegant.    Plu- 

imi  intra  fe  plus  rcperirc ,  6c  artium  o- 

nnium  fontcs  facihiis  vcftigare  con- 

irmant ,  qu^m  ex  librorum  integri* 

Iruibus.  Itaqua^apudMundumjno- 

16  non  divina  funt,  ilhs  vilefcunt ,  quac 

aiiKlibrium  buaiani  cerebri  coaccr- 


94      DeRe?ubChri- 

vantjUt  inanit.-tis  apud  fuos  convincS  ^'^ 
Valeant  ergo  libii,  fi  illos  fequimurjv! 
vat  liber  Vit3E  Chiiftus  ,ex  qiio  faciliuj'  ^ 
ccrtius  Sc  tutius  omnia  hauriemus 


40.    'De^s^rmamcntario, 


ler.( 
jfu; 


DE  Armamentario,quod  ex  alten  ^ 
parteeftiadhuc  rigidiorem  hab^'  ^ 
fententiam.Nam  cum  Mundus  torm^ 
tis,  bahftis,  &  machinis  alijs ,  armisqw 
belHcismaximeglorieturjhiomnege»  ^^ 
nusfcrahu  &:lcthahum  inftrumentb^  ^ 
rum  incredibiU  copia  coUedlum ,  cuitt 
horrore  intuentur  iph,  <5c  fpe(5lantibus 
non  iine  mortalis  diritatis  exprobra 
tione  monftrant :  tantum  fcihcet  morti 
quacrendae  &  inferc  ndse  excogitari ,  di 
ipia  nimisin  propinquo  Ht,  6c\n(m\x 
latitet :  tancum  audere  hominem  ,  ui 
proximo  fratriimmittat,  adquodipfi 
contremifcit.-tantum  pericuh  negh!^' 
ob  uniiis  alteriusve  nummi  dubiam  ac 
utphirimum  infidclemipem:  tantuni 
deniquc  feritatis  &  violentiae  adres  ni-' 
kili  impctrandas  cxhiberi  :   cum  \ 

Sacana, 


f 

STANOPOLITANA.  95 
,ana,  Mundo,  &:  nobis  mcdpfis  ma- 
Sc  pcrniciofius  pcriculum  impen- 
it.  Scd  tamcn  arma  iniquiori  vi  re- 
lendse  inviti  ferunt,  &  iingulis  civi- 
s  fua  privata  diftribuunt ,  quae  inas- 
>us  adinopinatum  cafum  ailervant. 
)C  intcrim  ferioinculcant,  utSpiri- 
jlis  armaturs  memores ,  nunquam 
itutibus  inermia  6c  nudata  corpora- 
panac  exponant ,  nuhquam  per  cra- 
Jam  ^cfcrvitium  ventris  vigiliarum 
livifcantur,  fed  ad  ftationcs  fuas  ala- 
ps  &rortcs ,  &  infidiantem  hoftcna 
fidant,  6c  impugnantcm  Spiritu  D  e  i 
boratircpellanc. 

Blbliothecar  contiguum  cft  eoM- 
clave  ,  fervand  is  fifti*,  lcgibui 
i  adtis  civitans  publicis  aflignatum. 
iic  muhorum  luftrorum  annalcsvi- 
creiicct ,  indequc  majorum  di6ba,  fsi* 
^quc  intueri,  &  cum  praeientibusre- 
us  vel  geftis,  vel  gerendis  confcrre. 
lic  fi  quidprobe  gc  forutcr  adum ,  in 

exex&# 


g6      DeUei»ub.Chki-         »i 

cxemplum  3c  ftimulnm  proftat :  fin  fe  ^^''^'^ 
cus,  habent,  qiiod  emendent ,  6c  velu  f  ^^' 
fibi  cxprobrent.  Nemini  licet  Patris  '"i'^'^ 
hiftoriae  ignarumefTe,  iedca  omnenp 
«catem  circumfbnat ,  ut  quovis  tcm  ^";^^* 
pore  fe  vixiflTe arbitrentur.  Q^i  mcri  'M 
tis in pitriam  excelluerunt ^magna^-fa  ^^^^ 
mseiunt,  nec  minoris ,  qui  pietate  ii  '^^^^' 
Deum,  Prudenria  in  cives ,  fortitudin  ''fnoj 
inhoftes,  ingcnio  inarteseluxcrunl 
Id  quia  ali  j  negiigunt ,  culpa  non  car^^ 
Quorusquisque  cnim  fuperioris  x\ 
motus,con{ilia,  rationcsque novit,ai]  )Ro 
parenrum  vitam  aperte  &  candide  d  pli! 
iciiptam  audit?interim  femideos  fuill  liin 
omnes  fbmniant^&riiquispeccaiTea  m 
liquaredicat,  nonidfectur  ;  Mun  ^^i 
di  vcrb  res  nemo,  niii  Adulatio,defcri  dev 
bit ,  in  pofteritatem  maxime  injurij  iiinpr 
Amatfucumipfe,  &imponercliberJ  Vtli 
fuis  gnudet ;  cuin  femper  fe  mutuo  fu  ioni! 
accufent,  cum  revera  turpiter  vivani  ti,§ 
vitse  tamen  eomm  k  Gnathonibus  de  ||idc 
pida?meraevirturumidea?funt.  Hin  In, 
cft,  quod  multi  ma j orum  fama m  indu  ifjtn 
fciuflavocant,  cinnvident  exfcriptor  ^lic 

lubri  \ 


STIANOPOLITAKA.       97 

hi  icitate  eam  conftare.  Una  Thuiani 

genuitas  publicLim  applauium  me- 

ir.;,lecl  qaam  laudare  licet,vix  imirari. 

iiis  idemapudfuostentarct^vapu. 

jj  lec.  Vsque  adeo  turpes  funt  mortales, 

.jCumnihil  Dei  oculosrevereantur, 

men  fuas  imagines  ad  vivum  deli- 

eatas  intueri  ipn,autpoftcritaticxpo- 

?re  nonfiiftincant. 

^2.  De  TjpographU. 

PRoxime  huic  adjacet  Typogra- 
phia.feculi  noftri  commodo  pari- 
if  &incommodoadinventa:hicccitc 
jnoxiaeft  :  Nampr.Tterfacros  codi-  ■ 
jSj&  qui  juventutem  crudiant,  civiu- 

Sijuedevotionemjuventjhbeilosraria- 
j  imprimuntur.  Sunt  enim  hiigiiiis 
omellica  Bibhca  vernacula ,  funt  C6- 
dj efFfconis  capita,precum  &  hymnorum 
utiibri  ,  &qua:ahaad  pietatemfaciunt. 
tlii^  poftea  Scholar  c  -nvenmnt  Ero- 
p^emaia,  magno  numero  excuduntur, 
,,;itpueritiafChriftianae  icrviant.  Non 
i|icethicrpargere,quoddc  Deo  dubi*. 


4pl       DlRfPUB.CHltf- 

tet,mores  corrumpat,  ingenioimpa*  l^o 
mt.  QaicquidalibipraEla  excufcncur,  ^^i 
«dmodumcapcccantjnamut  curicfi-  ^y, 
tatialienscambirioniproprise  &:ope-  jnf^ 
rariorum  lucro  fatisfiat ,  nuila  de  Deof  limt 
cie  offeniione  proximi  foUcitudo  eft.  jmr^ 
Quamvaftavanitaas  voiuirina,  quaB  fre^ 
mendaciorRm  &  fophitmatunri  moles  ^^l 
binis  anni  cxonerationibus  accumu^  ,gj. 
lantur,ntmireris clfe  homines, qui  vel  ^^^ 
titulospciieg?nt?  Haec  n«:mpceruditi  j,^, 
fcculi,quod  jadta^.ur  ,f?i^es  eil ,  ut  peri-  ]  || 
ti  juxtk  dc  impenti  pathce  ,  6^  ta  r3  ^^ 
chartarum  maltiplicitate  nugcntur ,  &  [|^i  ^ 
nifiquis  nomen  fuum  Caialogo  nun-  y 
dmali  inferat ,  adtum  d^  ic  hterar}a&  -^ 
Chrilliaija  aibitretur.  N*hil  t:m  im-  ^.^ 
pudentercoUedtuminUilse excogita-  ^ 
tum  ,  impolitc  delcriptum  ,  inutilitei  ^, 
prolatum  elfc  poteft,quod  non  bibiio-  L 
poliaoccupet.  [^, 

^  ifiii 
^j.  De  Aerarto.  ^ 

ARmamentai-io   conriguum  e(  \ 
.^rariui» ,  cujus  apud  cives  nul  ^r 

1«  ^^ 


SriANOPOLITANA.       99 

usomninoufus ,  adexteros  noncon- 
.emnenduseft.  Nemocredit,  quanta 
luri  argenTivc  iignatifumma  hic  con- 
ineatur ,  qua  &  tributum  Ca?fari  exol- 
/unt,&  militem ,  fi  opas  fir,  exteaim  a- 
im:,&  cum  advenis  negociantur,5(: 
)ei'eg'in- s donant, &: legationes fufti-i 
lent.  Qvi^ic  quid  a^re  venale  eft-,mini- 
Tioemt^im  credunt;  q  lod  l-^nguine, 
■nax.mo.  Moner;ie  in  ri-  tioncsfLint, 
ina:  SI  DEfJS  PRO  NOBIS, 
5^nS  CONTRA  NO^?iltera: 
l^i-^RBUMDOMINI  MANET 
:N  .*T£RNUMi>iduiai[!ar^cie 
^q  'ilam  haVet  :ura  n'insversa  c  uce, 
lacu^bem  iiKro-m  rfi  .Ani.Itn  q  ior^ 
Demunive  C.m  ..ffiig  ,n  mmusc-^n- 
:<;mptiishic  j  cet ,  6c  txtra  afiim  nul- 
lius  .Tllimati  nis:  ncq  e  m  gna  cu- 
(lodiaopus  hibet  ,  ciim  p  odelTe  \n 
Repubhca  pri- a^^o  poffit  nerrini. 
Ira  (lue  noxa  hommibus  ler^i^ ,  qui 
apud  ^lios  Tup  a  omncs  diaco.^es  8c 
bjfihfcos  peltilens  &  ind^mitus  efl. 
'Huic  deben-urpubhcac  ftrages ,  veadi- 
Kvim  Coeium  >  0D{t*i6ta  anima ,  m:;nd"» 

e  i 


ibo     DbR£pub.Chri- 

patum  corpus  ,    emptus    infernus.f 
Quicquid  peccatur ,  pecunias  imputa- * 
tur  3  non  inique  quidem ,  fi  fe  prius  ac-  . 
cufenthomines  reiviliflims  ful:  jed:i. 
Ovenale  genus  humanum,  quod  li-, 
bertatem  Chriftianam  Antichvifto ,  li- 
bertatem  naturalem  tyrannidi,Liber- 
tatem  humanam  (ophifticap  vendidit, 
&:pa:iciflimis  obuiis  fupei  ftitioni,  fer- 
vituti<Sc  ic!;noraniiae  miferabilem  ope- 
ramaddixit. 

44-  Tie  Lahoratorio, 

POft  ajrariiim  ,  Laboratorium  cilj 
chymic^  lagacitati  lacruiu ,  ingc 
niofiflimis  furnis  &  reriim  compo 
ncndarum  rcfolvendarumquc  inftru- 
mentiSjinftrudiilimum.  Nemo  hxfi- 
bi  meiuat  ab  impoftorum  levitate,  m^- 
daciis&mendiJtatejfedexadifrimam 
Natur^  obftetricem  animo  concipiat. 
Hk  metalloium ,  minerahum,  vegeta 
biUum.animahum  eaam  vires  exami- 
nantur,purgantur,adaugentur,combi-. 
«antur ,  in  humani  gcneiis  ufum  &  fa- 

nitatis 


STIANOPOLITANA.       lOI 

initatiscommodiim.  Hic  Coelum  Ter- 
r^marii:atur,(5:Divinarayftenae:iam 
terrceimpreilareperiuntur,  hicignem 
regcre,aerem  adhiberc,  aquam  arfti-. 
mare  ,terramexpediiad(difcitur.  KiC 
naturae  iimiahabet,  qi'odhidat,dum 
principia  3emulatur.6c  per  veftigia  ma- 
gnxm^^chiniE,  minutam  ahquam,  ac 
elegantiflimam  cfFormat.  Quicquid 
Antiquitatis  induftria  e  naturse  putco 
eifoiium,  cxtradumqueeft,  hic  exa- 
minatur^utfciamus/iquidrede  illa  Sc 
fidehternobis  patefecit.  Humanusis- 
depol  <5<:  generofus  aufus,  cui  merito 
quicunquehumanifavent.  Ahj  veicj 
nimismuitorumncquitia ,  vclfaneiti 
fchcitateirritati  incpta  iupeibiaomne 
naturse  perfcrutationem ,  &c  rationis 
humanseindaginemabiiciunt,  fatis  fi- 
bifapidi,fiunoautaltero  cavillo  ingo- 
niofiflimam  artem*petat,  necanimad- 
vertunt,quamlnfinitaturritercredant 
6c  admittant,^  tantum  quia  pi  sedicla,  &c 
tnnotata  ipfis  funt ,  quam  fiipine  prac- 
fentiflima  Naturae  beneficia  6c  medi- 
camiiiacalceiit,  ^  ridicuhstam.cn  fe- 
E    J 


102      DiRfpUK.ChR!-  I    i 

ph(ia"iornm ^ ag7"ta-um  fabellis p**  &i^ 
reant-  Pcccavi ,  opinor ,  in  maltoriTm  ^^^ 
f  ij^ercili  m,miil  oiumveprirjacliciiij;  ^^)" 
fedveni  mdabun  .{iaiidianr,non  ex-  pB" 
crcnille  hancar*em,red  in  pcxi{re^& 
c  iijns  (um  facilitiris,benignius  drcoait 
modius  elFe  in:erprecatum» 


fuavi 


^/.  De  rharmaceutica,. 

Jf  Am  ultra  ponam  rrqnitur  pharma- 
[  copolium,  quoorbis  terrarnm  vix 
abet  aliad  exi6tius.  Q^ia  enim  ia 
pKyficam  maximc  propendent  cives,, 
}ja*ciilis  A  potlieca  velutnaturx  totius 
compendium  eft  Qucquid elementa. 
conferunt ,  quicquid  ars  expolit ,  quic» 
quidcreatur^omnesfiippeditantjhuic 
inFertur,  non  tantinn  ob  fanitatis  cu- 
ram ,  (ed  etiam  in  mentis  inftrudtione., 
Qjis  enim  rerum  humanarum  diftri- 
butionem  facihris  capiat  3  quam  ubi 
clnlfes  intuetur  fummo  artificio  diftin- 
d:a<;,^umma  varietateafpedahiles.  Eft 
hncTel  invitafcholavalde  liberale,& 
alitcratura  infeparabilc»    Nam  quaer 

fciea- 


pni( 

f\ 
:eci[, 

\m 

agno 

tium 

;ciii: 

tudil 

\d\ 

tA 

[etre 

boiiij 

\n 

«1 


STI AKCPOLTTANA.      fQ^ 

cientij^  humanae  angv-f.ftiae{l,fi  inter 

'aluberrimacLeatapercgrinaobambu- 

:et ,  fi  nefciac ,  qaid  flbi  noc  vcl  illud in 

lominiscommodumvelit,  intereain* 

uaviabllra(ftorum  &  nccmatum  crd- 

piticuloob^rretnec  minus  jactitetre- 

rumornatiffimarum  fcientiam  ?  Hoc 

agat  potinSjUt  (i  quid  illa  Theoria  pro- 

fecic,praxinhominibusproberj&:po{t 

rerum  nomenclaturam,res  etiam  ipias 

agnofcat.  Itane  egenacrit,  utportar- 

tium  prafcepca  nihil  artificiofi  audeat^ 

ac  in  ipfa  Erudicionis  profeflione ,  ine-»^ 

ruditos  confulat?  fufficit  a,  vitanoftrat» 

fi  ea  frug-iliter  impendatur,  ut  res  opti* 

mx  loco  peflimarum  loge  facilius  im- 

petrentur.  Quibus  atteruntur  ineptits 

nominesplusineft  perplexitatis  &la- 

boris^quam  qua?  eos  attollere,&  adter- 

rae  noftiac  contempktionem  admittt- 

re  pofTent :  ita  rotantur ,  &  rotant 

alios  perpetua  vertigine, 

infemia  indele- 

bili. 

£    4 


104     DeRepub.Chri- ~    - 
46.  De  Anatomix. 

IJ  Abent  etiam  Anatomi^j  five  ft^  p 
-fi-ctioni    animalium   attnbutunri  Ittn 
iocum,quodmhii  tamprope  iitmriat  b 
culo,  qu^m  coiporumanimatorum,2^  lali 
'inpriMnis  homniis,  quem  Mundi  ml  cen 
nutumexempbr  ,  &epitomen  ajunt 
fabrica.  Idcujus  urusiitaddeprehen  nim 
dendos  membrorum  ritus,&  adjuvaii  sieD 
dumnaturie  colludtamen  ,nemo  infi  p 
ciasibit,niliquicum  barbaris  reipfun  loft 
ignorare  cupit.  Sunt  tamen,  atque  e  li  m 
teratorum  num.ero,qui  ncfciunt^ub  \\\ 
vivant,ubiientianc,ubirpirentAibico  \% 
quant,ubi  excernant ,  nifi  quod  credu  lai' 
intmcuticulam  id  fieri.  His  dexcrum ;  jon 
iiniftrojimumafummo  parumditfen  [it 
lili  ex  animahumembris  anima:  ope  juo 
rationes&organa  varia  juventutico  Iji 
iwonftrant,olfiumqj  mirabilemcom  |o( 
pagem  oftcndunt ,  unde  fceleta  iiii; 
non  paucaliint.ac  debiCcX  varieiacis.In- 
terdum  etiam  humani  corporis  anato 
menexhibent,  fed  rarius :  quod  ano- 
ftr^  aiiferia:  intuitumensmoiliorab. 

hor 


S  T  I A  N  O  P  O  L I T  A  N  A .       1 05 

horreat.  Ingemifcamus  hoc  noftrum 
habitaculum  tam  ftudiosecultum,tot 
pericuiis  ereptum,  ac  haud  raro  animac 
detrimento  delicatiiis  habitumjin  eum 
fa^torem  &  horrorem  dclinere.  Sed  uc 
nafcendi  origo  erubelcenda ,  ita  dena- 
fcendi  violetia  meritopudoremfuum 
habet:  Interim  vix  numerum  morbo- 
rum  noftrorum  invenimus.  Imo  unius 
membri  affli6tiones  omnesrarocom- 
putamus.  Adoremus  itaque  Chriftum 
noftrum ,  qui  fub  eadem  carnis  noftrac 
compage  id  nobis  impetravit,  utpuru- 
leina  corpora  noftra  in  peUucida  8c 
fImpli(:ifIimatransmutata,repetereo- 
lim  valeamus.  Cujusuniusconfidera- 
tione  facilc  moleftam  carnisfarcinam 
feremns ,  Sc  membra  noftra  omnia, 
t  quoquo  pbcueri  t ,  Deo  parata  &  agiha 
•  trademus,  adhibenti  impendemus  ,re- 
KpofccntireddemusUbcrahter. 

^7.  De  ThcdtrofhyJJci. 

POfteaphj^ficum  Theatrum  fequi- 
tur,fupra  qukm  dici  poteft  elegan- 

£    $ 


106    DeRepub.ChkI' 

tiffimij.  nam  Naturalis  hiftoriaomnis 
ad  pirietcs  fummo  aitificio  depidla  hic 
vilitur,  CGehapparemiae ,  terrse  perdi-. 
verlaclimatavultus ,  hominum  d.fFc* 
rentix, animaUumimagines ,crefcen>  lerb 
tiumformae ,  lapidum  gemmarumque 
(peciesnonh  c  extanttantum  ,  &no 
minantur ,  led  etiam  docenr ,  &  vires 
quaUtatesque  fuas  aperiunt.  Vidcas  hic  arta 
{yinpathiam  Sc  antipachiam:videas  hic 
vencna&  antidota  v  videas  hichomini 
per  (ingula  membra  proficua  vel  ad- 
vcrfa.  Cumenimhicdixcro,  nihiiefl:,. 
nificoramintuearis  :  namfivelthccas 
iUas  tantum ,  quibus  Naturse  rariora, 
monftrofa ,  infolitaque  continentur, 
excuterc  vcUm,finis  non  foret.N6nne 
verohicexpedita  eft  rerum  terrenar» 
cogn!tio,fi  accuratus  commonftrator 
accedatj&memori^  qualecunque  fub- 
fidium.  Nam  pcrocuios  omnino  faci- 
liusinrrat  dilcipUna,  quamper  auresj 
&  fiib  elegantia  j  iicundiiis,  quim  inter 
fbrdes.  Faliuntur,quiputant;nihil  do- 
cei-ipolfe  ,  nifiin  cavernis,  6c  tetiicov 
¥ultu,  Liberale  ingeniujna  nujDquai» 

al^ 


Duni 
ftan 


m 
m 

loita 


STIANOfOLlTANA.      Wp 

.  alacrius  eft ,  qu^m  cum  dodlores  fuos 
1  habctfamiUarcs.Q!£id  veiofubelTe  di- 
;  :cmus,  quod  mukos  phyiicam  profcC 
fos  vidcmus  ad  obviam  quamcunque 
aerbulamhseiitarc  ?  nifiutfu(piccmur, 
nunquam  ad  hoc  jucudum  naturae  fpe- 
flacuium  elTc  admiilbs ,  qui ,  ii  hos  ci- 
vesaudiant,imb<5v:  pueros per ludicrfi^ 
certamcn  miiienas  ahquot  hcrbas  di^ 
[cernere,nominare,&  ad  cliarad;eriili- 
eas  notas  iive  fignaturas  cxaminarc,re- 
bus  adhibcre  morbidis  ,  erubefcent 
fortaffe^vel  quod  coniuitius,nunquain 
hoc  auditorium  defercrent,  quam  am» 
phore  rerum  naturalium  peritia  ia^ 
lirudi  cgrcderentur^ 


EX  adveria  pharmacopolij  parif , 
Pidoriaf  artis  officina  amplillima 
eft,qua  h^c  Refpublica  maxime  del»- 
^atur.  Nam  practerquam  quod  urbs 
univeria  piduris  mundi  revolutiones 
referentibus  ornata  efl,maxime  tamen 
ia  juventutis  inilitutionem ,  &  rerum 
E    ( 


^     los      DhRepub.Chri- 

dircendamm  apprehenlionem  adhi-flmn 

betur.  Undeconclaviciiingulaconve 

nientesfuas  pidLirashribenc,  quaC  it 

rum  ad  ea  peutinentium  admoneant 

PrstcreavirorumiUuftiium,  cum  ma 

iculis  fuis  aut  ingeniofis  gefe  imagi 

nes<5c  ftatuaeundique  proftant,  haucjtoi 

mediocri  j  uventiuis  ad  viitutem  capel  fy 

fendam  incitamento.  Caeteram  pudo 

rem  undique  fcrvare  ferio  juoetur,dp 

cnmento,  opinor ,  ex  Mundi  temerita 

.  te,an  impuritate  fumto,qLU  innocente 

oculos  pid;iiris  lafrivis  coirumpit.Eja 

partes  liint  vel  focise  Architcdura ,  O 

ptica,muniendi<S<:  caftrametandiratio 

nes,  acmachinarum^etiam  &  Statica 

delineationes.  Quicquid  fpiritaUa ha 

bentkjdicri/aut  li  quidaUud  perfimiU 

iiteraiix  elegantiae efr ,  id  omne  i\\ ho( 

loco  eft  confpicuum .  &  in  rem  ftudio 

f^rum  paracam.Ethoctemporis.quoc 

iUiin  hanc  cruditam  feftivitatem  nifu- 

jnunt,aU|  pleriinquealeis ,  latranjuUs 

autineptiorib:  is  lu/ibus  aUis  deperdut 

cujushiceftegrcgiusufus,  utadres  in- 

ipicicndas ,  &aiiisexprimendas  nihil 

omni- 


S  T  I  A  N  O  P  O  L  1  T  A  NA.       IO9 

nino  fapiant , Qd  inatili adniivatio- 

hipeant.  Qiiaiitofelicius  illipeni- 

o  exeicentiir ,  ut  quocunque  intro- 

r«i  ilioculos  adferant  velut  infidiofosi^ 

m.inus  imiiationi^ptas,  «5v:,quodrei 

lcaput  eft,iudicium  jam  ante  rebus  par, 

atqueiubadtum,  nonllerile  '5cdemif- 

fum.  Sim.  1  etiam  pakhricudo  figura- 

rumitaillis  allLibefcit  ,  ut  unavirtutis 

ipiius  inteinam  formolitatemjvitseque 

Ciiriirians    elegantiam    toto  ammo 

ampiedantur. 

^_p.    De  InfirumcntU  Mafhe- 

OFficinx  annexaeOjnftrumento- 
rum  Mathemacicorum  cavea, 
humanx  fubiihtatis  &  niius  contra 
vincula  noiba  teftis.  Nam  cum  coehim 
tnntointervallo  anobisabiir,  nec  alx 
priil:inx  perfrdionis  laoerfint,  nolu- 
mus  tame  infciis  nobis  aiiquid  ibi  mo- 
veri.Undeallr .«rum icinera  variisma- 
chinis  excipimus  &  annotamus,ut  ii\\- 
rumfir.,potuiire  hominem tantum  <5c 
E     7 


Hdt     DeRei»ub.Chri-  s 

patienti^ ,  &  pertinacia!  haberc ,  ut  ad!  fflon 
qualescunque  hypocKefes  penetrarit.  ^^ 
Non  receniebo  hic  inftrnmenta ,  quo-  ose( 
niamexgenerofillimi  Tychonis  Bra-iiliij 
hei  defcriptione  fere  omnia  Uquent:onli 
acceirerepaucaaUa ,  &  in  iis  tek  fcopifi  ionii 
miperum  inventum  eleganti(Iimum**lio 
Quas  GeometrkE  etiam  ferviunt,  hifiH 
funt ,  atquc  vulgarium  inftiumento* 
rum  magnus  numerus, qui  tentammi-  /i 
bus  j uventutis  fu  bveniat.  Quid  autem, . 
haec  recito ,  quafi  nefciam ,  quam  for-  T 
deant  vulgo  ingenio&  organa ,  quiid  ^ 
afFe6tat,ut  inftrumentum  Aiathemati-Ilie 
cum  adhibere  nullum  pofnt :  quo  vcl  \m 
unico  fefe  prodiit  quam  mediam  litc-  ik 
ratursepartcm  abijciant,  <5cad  rcs hu-  le, 
manas  produdus  fe  reddat  inutilem,.  u 
DonecitaquecumMathefiin  gratiam  ^. 
redeant,  qui  fine  Mathefi  eruditionenii  tt 
profitentur,noncredamj  neq;  fatebot 
titcratos  ,  fed  femidodos  inclamabo^. 
cujus  teftimonium  vel  ipfi  contra  fe 
dederint ,  cum  in  f(?rum  humanaium 
fcientiarum  fe  produci  patientur.  Ubi 
cum  liberalium  artium  inflrumenta,^^: 

ratio* 


STIANCPOLITANA.       lir 

tionis  compendia  agnoverint,  dex- 
eque  rebus  adhibuerint ,  honoran- 
os  eos :  fin  velut  in  aliena  terra  ignoti, 
ihil  rebus  mortahum  fubfidij ,  nihil 
Dnfilijjnihil  dijudicationis  aut  trac^a- 
onis  attulerint,de{piciendos ,  Sc  ad  o- 
ihones  bubulcos5(5c  fubulcos  rek- 
fandos  arbitrabimur», 

!-  fo»  De  TheatroMathematic0, 

I  Andem  ut  mc  hinc  expediam, 
•*-  etiam  propinquum  Mathefeos 
rheau-ummihi  vifum  eft,utphyficum 
crrcftiibus ,  ita  hoc  cccleftibus  imaei- 
liibus  conipicuum.Hic  primum  mobi- 
le,ut&:fccundi  motus  expreffi  perar- 
.:em,  &c  rcprxfentati  proftabant :  hic 
rcrh  ftelbti  imago^  &  totius  {uperioris 
exercitus  lucidiflimi  exemplar  exhi- 
bebatiu*.  Sive  convexum  five  conca- 
mm  veHs ,  vel  in  planum  didudum 
atrumque  hemifphserium ,  Sive  fide* 
rum  figuras  particulariores  &:  exadtio- 
tes ,  iive  etiam  coelorum  harmoniam> 
&  admirabiles  inter  fe  pi'oportione% 

iivi 


n 


112       DeRepub.Chri.      ..  ^' 

five  terrarum  geographicas  mappas,fi  '"^' 
vemachinauum  &  fabricarum  varias^ni'' 
dehneationes,  &  minuta  exemplariaffi^ 
fi ve  geomeuiae  fch  mata ,  five  artiurt nc^ 
mcchanicarum  infirumenta  depicfca 
nominati&rexphcata,  nihil  omnirtt 
defiderabatur.  Videre  hcebat  accurataj 
pailionum  obfcrvationcs,  <5c,  quod  rc 
centius  eft, macuiarum in  Luminibm^ 
notationes,  om.niadihgentia  incredi^Btic 
bih ,  fagacitate  ultra  humana  cxhibita,  fto; 
Hic  pafci  poterant  oculi,  fed  IiteratiiFetii 
hic  Memoiandi  ficbat  compcndium.  h 
Certe  ciim  cllem  hxc  omnia  intuitusj  iti 
cepi  paulatim  miniis  admiiari  admi-j  plis 
randam  corum  cruditionem ,  quar  tot  k 
adjumcntis  piomovcrctur.   At  vulgo  to| 
cumomniaprodigantur,niiiIa,autin- 
frafamam ,  juventutis  fubfidia  fovcn-  i?ji 
tur,  fedconflidideacum  rcrum  dif 
ficultate  cogitur:  e  quibus  fi  quis  fort^ 
clucl:3tur,parijm  folicitus  eft ,  qui  aiios 
cxtrahatilrao  ,fi  quod  lucrum  forte  in." 
deobtingat,novis  aggeribus,  novisla- 
pidibus  obftruit  emcrgcndi  mcatus. 
Ica  fumptus  jadantur  finc  ufu ,  artes  fi- 

ne  ia^ 


5TIANOPOLITANA.       II^ 

r  inititudone,  \kc\x  finc  librin,ha- 
1 .?  .'iicas  iine  bene  voientia,  &  urr  nino 
\vlJ£  meutis  palsftra  iine  laudabiii- 
j.-cxci:ciuis, 

ji.  De  Juditorm. 

^  Um  in.de  ad  fuperiora  Q^crtx  Ac^ 

v^  -iuctusjvidircholamdipra  fidem 

laticGlIimam ,  <5c  fpecioliffimam  ,  in 

iftoavioitoria  divifam  ,ubi  juventus, 

etiofilTimum  Reipub.    dtpofitum 

)eo ,  naturse ,  rationi  &  falnti  publicac 

itlcdfcitur  &  reiiectitur.    Nam  fifin- 

ulis  injuhdum  eftjut  liberos  ad  fruge 

ducent,c]uid  ni  in  commune  id  agant, 

t  optima  aliqua  cducendi  fimul  ac  in- 

Ktifendi  ratio  in  atur  ?  Cui  negotio 

np.ximimomcmi  hunc  elegnntimmii 

^cumattribiierunt,  utamore  curamq; 

uamin  optimar  Ipei  propaginemte- 

.\arentur  ,  atque  futuram  feUcitatem 

quafi  pLomcreientur : Non  Mundi ac- 

depol  infami  exemplo ,  qui  cum  maxi- 

me  diligere  libcros  fuosvidetur  ,  ob^ 

fcuro  ahcui  &  infakibri  frequenter  et- 

iam 


114     DeRipub.Chri-       jt 

iam  impuri/Iimo  ergaftulo  includiftiJi 
ubi  foetore  inficiantur ,  d<c  carcercs  fci  m\ 
re  afluefiant.  Hic  patiila.  lucida,  laetac  mei 
mnia^ut  velpi6turarum  intuitu  piiei:  uve 
tiamalliciant,  juventutem  efFormenKlci 
adolefcfrintr  moneant.  HicnecstftahDi 
torr6turj  nechyeme  alg€r,  nec  ftrepjt  m 
turb3tP.r,necrolitudine  horren'.Q|p  m 
Aula  luxui  dc  oio  tribuitur ,  id  hon< m 
fta*  rec  eationi  Sc  occupationibus  hjles, 
dat:umeft,  nunquam  feiicioribu  ii^mdi 
penfis a^q'?e  magis  luc  -  iis.  nam  Jficu  ti,r 
terra.  bcne  cuka  cum  focnore  reddiiimi 
qund  arccpir .  iia  jiiventus  fiicco  Kci  ^^ 
publicff- iirbuta ,  &  ad  la^tam fegeten  ^^ 
luba  -la  omnia  la  girer  i ef  ndit.  Hoi  iti( 
tamen  feUcitiiti^  failigiua  eft^poireunii  jqi 
codemquelaboreR  ipub.  incolumi  iro 
tatem ,  &  futuras  yi.x accommodario  ifii 
nem  propagari ,  ut  quos  hic  gignimui  iln 
liberos,  non  tatnterra?,  qiikm  calog^^  Dii 
auiiTe,cumjubiloexperiamur.  5^, 

^2.  T>ePr<zc€ptoribm,        -  "^ 

PRa^ceptoresno  c  fsecehominunB  lili 
fuiit,&  ad alia inutiles,  fcdciviuiB  i 

fftlc. 


STIANOPOLITANA.       IlJ 

'T:)flimi,quorum  in  Rcpub.  con- 

us  ufus,  quibus  edam  ad  fuprcml 

'  men  frequendflimus  aditus.nem- 

uventutcm  nemobene  curat,ni{i 

idem  Reropublicam  curarc  poteft, 

ui  fe  )'ivei?tuti  probat»  jamRei- 

approbavit.  li  funt  setate  g»'avesj& 

quatuor  virtudbus  ,  Authoritate, 

'gritate,induftriai«S(:  liberalitate  no- 

tes.  Nifi  enim  apud  difcipuh.s  Sc 

uditoies  valeant,  &  publica  arfti- 

done  (int  honorad,  ni{i  pietatein 

um.probitate  in  proximum,fortitu* 

e&temperandaapudfefeaUisprar- 

it,&:  viitutem  prsemonftrent;nifi  in- 

udoni  dc  educadoni  dextedratem, 

acitatem  ,  fummumque  judicium, 

ingeniorum  diicrimen  adhibeant, 

Ifuos  ut  Ubera  corpora  fuavitate,  af- 

)ilicate,  Sc  Uberali  tradatione,  qu^m 

.nis,  vei beiibus  &  aufteritatis  varii. 

*cie  extimulare  maUnt ,  non  viden- 

r  his  digni,  qui  minutam  Rempubli» 

m,fedmajorisfucceirore,efformen(i 

iiibusve  futurae  falutis  fummam  con^ 

cdant.  Quod  quia  feUciter  eis  cedit, 

ut 


116      DeRepub.Chm-      '^^ 

ut  a?quabilem  ,  &  conrimikmlejP 
per  Reipiib.  faciem  retineant,  mori^  ^^^^ 
alios  nonimmeritopoirent,  nejuve ' 
tutis  genei-ofidimos  furculos  &(J)i"" 
tiis  hominibus  viliilimis,  viticfiili^"*'^ 
infulfiflii-ais ,  6c  duii/Iimis  tantunij  ^^^' 
id  levitjr  obiiciant,  quoniam  minl!^  *^5^ 
conducuntur,  donectilesiis  filiosl!"" 
linqu  mt,  qui  paterna  poftea  bona  n(  P 
modiis  5  fed  intcgris  horreis  eijciitf' 
foi  te  &  deteriores  qaondam  poft  fc  ""^' 
lios  filios  reUnquanc  i  ^^' 

/;.  DeDifcipulu.  ''^\ 

Dlfcipuli,  qui  &:  quales  fint ,  lui|  ^} 
recitarc.  Omnes  in  univerfiil^' 
civium  Uberiutriusque  fexus  dilcipl  '^^ 
nar  admoventur.  Ciim  fextum  annui  "^' 
abfolvcrunt,parentes  eos traiunt,  no  ^ 
linc  precibus  &  pio  voto :  inde  intK  ^ 
clalTcs  dividuntur,impuberes,pubere  ^ 
&:maturos.  hiccibumcapiuntomnc  " 
hic  fomnum  ,  hic  animi  &:  corpoiji  '^ 
cukum.  Quo  numerofior  proies  ,t  ^' 
fee^tior:ncc  cnim  deelTe  quicquam  po  -' 

td 


T I  A  N  O  P  O  L I  T  A  N^;      II7 . 

1  o  uno  qu^m  libere  vivant  cives, 
re  eft.  Nemo  parentum  cenius 
iis  fuos  curat>qu'am  hic  curantur, 

iviflimis  quibiisq;  t?m  maribus, 
feminis  ^praefedis.PolTuntautc 

osinviterc  ,autinvi{iab  iis,quQ- 

acat.  Et  quoniam  hocpublicum 
eft,  omnium  folicitudine  quam 

potcft  feUciilimc  adminiftratur. 

pidus  fu  cibus  &ralubris,&ledu. 

ndi,utcubiHapurgata,utveftes& 
is  corporis  habitus  purus,  id  curio- 
Jcigitur.Aqua  frequenterabluutur, 
fisdcterguntur.Pedinan  uretiam, 
juid fordium  fr.brepat.  Si  qui  mor- 
!utim  vel  corpus  infeftent,  tempc- 
c  curantu's6<:  nc  quos  alios  inficiat, 
u-an:ur.H^c  rih  tu  dihgentcr^quam 
indusfuaaitomnia,  negUgttiuimc. 
m  q:us  lchoiafticoium  Iqualor  fit, 
r  vidus A'  ciibihs  forde  s.qua?  pr^- 
torum  m  eos  ii  ■  humanitas,  no  opus 
me  referrc-cum  n^:  li  ta  voce,&r  exc- 
tionibus,  quamccipore  ipfoobid 
:x)mnem  statem  ianguente ,  quiid 
itui.rLnLjConiLeftcntur. 


Hl     DeR.ei>ub.Chr^ 

/^.  De  InfiitHtionis  forma, 

ILlis  primus  Zc  fummus  labor,  Dc  ihoi 
colere  pura  <Sc  devota  mente  3  alte)  ii^i 
adoptimos  &  caftiffimos  mores  coifli^l; 
poni;tertius,exercere  ingenium,rettt  fe 
grado  Mundi  ordine,  fi  qna  tamen  Df  :• 
ratio  apud  mukos  habetur.  Credun  - 
autem  fe  Deo  d:vo:os ,  tum  nativitad  isni 
in  huncMundiim  lege,  tam  parentiin  ttn 
tradicione,Studiamchoant,nonabfiftJipa 
da  Depofitione ,  id  ell: ,  ilultiDa^  prael|  © 
dio ,  ied  fenis  precibus.  Inde  pergu^'  ttin 
per  conftitutos  gradus  Jncipientiumiipc 
piogLedicntium  &•  pcrfeclorum ,  fpe  cci 
ciolis  quidem  tituUs  jfedquos  matqiif] 
fadi  facile  dedifcunc.  MagnumKlisf 
gradibus  calcar  ineft ,  cum  mens  g^x^^  K 
rofa  laude  e  vehatur,  ignominia  ftinm^  \% 
letur.  Sedintegritatediftributorum 

f>useft,nedumhi  ludunt,juventuti 
adar!C.Eftubihicalibipeccetur,atqi 
co  evidentius ,  quo  non  fine  lucro 
damno  fit.  Nam  nummos  acciperc,  ^  ^ 
impcritos  Reipubhca^vendere,  nefcii; 
fuj os  «quita^is  fit,  Poen»  fiunt  abftii  u 


STIANOPOLITAKA.      Ilf 

Mtia  Sc  laborej  fi  res  pofcat,  verberi- 
bi  ,autjquod  raio  fit,carcere.  Studio- 
ru  i  horas  habent  mares  quidam  antc# 
m  idiahas  ,  femellac  pomeridianass 
qisMatronasnon  minus,quam  viri 
eQdicae,doccnt.  Nefcio  autem,  cur  hic 
fe  is  nihilo  natura  in  iociHor,  ahbi  a 
lu:aruiaexcluditur.  Rchquum  tem- 
piismechinicis  ardbus,  6c  muHebri 
d.  teritacirehnquitur,  uti  cuique  ilia 
Of  upatio  pronigenij  inchnatone  eft 
tlgnata.  Cumomnino  vac2t,hcne- 
ft  fima  ilhs  vcl  inrra  pomaeria  >  vel  ifi 
cnpocxerciualant  Hiccuriuvellu- 
6  ccrtarc,vclpilaludcre,velarmis  ct- 
i;  1  exerceri  ,aut  perdomare  equos ,  fi 
t  is  fjratjhcet.Omniapn  babis,limo- 
^momnibus  6cinlpe6tioncm  fedu- 
"  aadhiberimemincris. 

//.  De  /.  Auditorio  Grammd* 
tico, 

'xTlInc  artium  auditoria  perluftn* 
.  ^  bimus,atquetrinoob  xcatis  di-^ 
\  iiCtioa^m  ordiiK.  Prunumocciurrk 


120       D  E  R  E  P  II B.  C  H  R  I- 

Grammatices  ,ubi  f\  dcvotioni ,  pre 
bus,(S<:  hymnoiatisfaCliim,  addiia^q 
ad  virtucem  ficientes  (acrar ,  lapientc 
Gue  aliae  rententiarjaborpueritur  ine^ 
Htus  eft,  ut  nominare  rcs  &  action^t 
multiplices  ,  tribus  linguis  Hcbrae^*" 
GfcTca,  Sc  Latina :  poftca  ad  genera r 
▼ocatas,  pcrcomparntiones  ,  cafus 
tempora,  debitisnumcris  LVperfor^! 
mutare,  deniqur  jnngere,&  accicientt 
bus  menfurare  poflinr.  Hkciu-ant,ui 
qu3edifcunt,inceHiganijqua:non  in 
tellignnt,in  vcinaculam  fuam  linguan 
convertant.   Qnpe  enim  temeritas  eft* 
puero  hitinc  aliquidatq;  prolixc  prjE 
cipere,cum  ncfciat, quidve]is,quidv 
facere  debeat ,  codtm  labore  ik  uii 
barbaro  aliquo  idiomate  memorian 
fatigaiLirus  ?  qucX  inconiiderantia  q 
vernacula  Latinum  qnidprtcre,  antc 
quam  latimm  puer  quicqium  fciat 
Curantttiam,nc  varictate  lcdiicnum 
aut nimia copia  tcnuia  &  fragilia  inge-  \ 
niaobruant: cumcerto  cc rtuisiit.imi^ 
matu.am  aciem  facilime  ita  h(  betar, 
polfe  ,  utper  omnem  a:iatem  deliret 

Inepti! 


5T  lANOPOLITAKA.      m 

nepti  illi,quiexpueririae  luxuddprse- 
prandes  ipes  concipiunc  ,  easdemque 
uvanc,  ciim  in  obtulum  quid  plerunq; 
\  lefinac.  Illi  confoiidata  ingenia  volunc, 
I  tq;  ea liberaii  recreatione  impetranc: 
icmemoriafirmatur,  judicium  elici- 
ur,  inge  nuicas  fovecur ,  labor  paulaiim 

yroviribLisap.atur. 

I,  ■ 

S(^,  2)e  Rhetorka, 

A  Dnkioribus  ineodemauditorio 
'lV  Rhecorica  praplegitur,  ubi  difcuc 
:rmonum  genera  ad  artj  s  p  ■  qcepta  re- 
oflvere ,  &:  eieg.uuiaEr  fiofculis  exorna- 
ff.Plurimum  hic  Narurae  debetur ,  mi- 
usarci:  undequrillam  juvare  poteft, 
ptime  confulic.  Sine  Natura  ars  je)u- 
iim  quid  eft,&  anxietatis  plus ,  quW 
-'  'ienij  habens.  Unde  plerunque  boni 
>'^  whetorici  mali  Rhetores :  quoniam  iii 
ita  ingenij  copia  volunt  elfe  prolixi, 
Jupd  (i  fermo  mentis  charader  eft,fa- 
ile  liquet,cur  minus  interdum  linguac 
p^^^  uat.  Sunt  tamen ,  qui  imitatione  cu- 
iuntemergere ,  homines  plurimtinii 


% 


122     DeRepub.Chri- 

infipidi.nam  dum  fe  perdunt,  nec  ali( 
airequuntur,nihil  aeque  hiulcum,a{pt 
rum  dc  luxatum  dari  poteft.  Hic  uter j 
dum  eft  ingenio,  &  id  excolendui 
quod  Deus  peculiare  conceflit.  N« 
cnim  eloquentiae  perfedtior  magift< 
quamquilinguamfecit.  Cujus  adi 
rabile exemplaifacer Codex j non  a^ 
res  hominum  circumfonans,  fed  corl 
pfum  pcnetrans  Nihil  hic  opus  eft  hj 
perbolis,aut gentilium alia  luxuriei 
vere,{i  modefte,  fi  cordate  dicas ,  fuj 
Ciceronem  dixifti.     Ut  paucis  r( 
compled:ar,quicquid  fpiiitum  fpirj 
concutit:  quicquidMundum  redolf 
elnmbe  eft.  Multum  profecit,cui ' 
ftilus  (apit.  Nam  quod  inepti  {impli(| 
tatem  credunt,  non  nifi  fapientia 
Ut  primum  fe  Mundi  oratorcs  exi 
dieruntjjnmevolavitinanisfonus  ,| 
r  erborum  concinna  ftrudtura,  anii 
hiat.Cum  Divinaveritas  nosinclai 
cor  calet,  Spiritus  agit,  omnia  comi 
ventur.  Hiecdicendafuntiis,quiniil 
fibiplacent,quotiesfineDeo,im6ci 
Dijs,  utipfiajunt  j  loquuntur,  quil 

CJ 


SriANOPOLITANA.       12^ 

ix  Chdftus  usqiie  adeo  fordetjUt  quodvis 
i.[(  dolum,queinvis  Da^mona  infermQ- 
n  le ,  quam  Chriftianifmi  facrofancta 
cji  nyfteria  maiint.  Interim  fibi  omnem 
Ni  legantiam  vindicant ,  fatis  linguaces 
;;i«  erte,  fiMundus  pofcat;  fed  quosad 
lim  !lhrifti  tribunai  elingues  forc  ,  me- 
inaiuendumrit. 
coi  ^ 
'^^\  '     S7'  De  variis  Imzuis, 

,iii[  C\  III  maturis  cTtatis  funtjhic  etiam 
is  re  ^s-^jjariis  linguis  dant  operam ,  non 
Ipiiitampiius  (apiant,  fed  utcum  pkiribus 
d4xorbisterreni  incohs.nontam  vivis, 
:iiiD|[uam  mortuisconferre  poilint,  neque 
[Hplilni  alterive  Grasculo  credere  neceile 
iiiae.abeant.  Magnahujus  reieftfaciUtas» 
cexpl!uamaliqui  nefcio  queis  mentis  am- 
}iis,i'agibusintiicant.  Nifienim  illi  uno 
jniiBinno  linguam  fic  fatis  ad  ufum  addi- 
,;liiii»i:ant,nihil  egilfe  creduni::  hinifiper- 
odiUilant  decennium  ,  avari fibi  videntur. 
jiniur^junt  nomenclaturam  rcm  probe  o- 
0Cii|innemcxpedire,  Grammaticam  levi- 
quibjer  addendam.  Ledione  faciliori  exor. 
''Clii  F     z 


«4    DeRephb.Chri- 

fliuntur^qua  cmm  aliqua  piopinquiore  ^ 
jamnota,conffrunt.  Vix  credi  poteft  '|"t 
quamfitcognationisvocabulorum  ir  t 
linguiscompendium.Reliqua  memo 
ria  &  creber  ufus  addit:.Dolui  egojcum  ^ 
inmentemrcdiit ,  quibusjurgiisada 
€tus  olim  fim ,  ut  nefcirem ,  quid  agc  1 
rem.  Hicvelutperlufumdidicijqnae  '^ 
utinvidiam  vitem ,  refcrre  non  aufin!  iinc 
Hoctamen  nonrcticendum  eft,didi  iini 
ciire^ut  reliquam  etiam  literaturam,  it  im; 
linguarum  jnaxime  ftudium  miniir  ini 
facercnon  ut  abijciamus  illa^fed  ne  fl  |i 
pra  urum  cfFexamus.  Non  qui  aliis  atc  m 
aliislinguis  loquimr , magis  fapit:  fe  h 
qui  cum  Deo.Pietas  &  integriras  fiac  m 
ntjparu  m  intcreft, qua  Inigua  enuncic  tsm 
wrjfi abfint,nihi!o  melius  efl: vel  Gra  fit 
ce velLatine cxoibitare.Nimis crcdu  fiis 
fiint,qui  LatinjE  linguae  id  tribuunt ,  \  itli 
fupra  Germanam  (apere  putent.  Se  ki 
parcendum  eft  illi ,  tum  quia  varie  bc  Itoj 
nefica ,  tum  ctiam  quia  mordax ,  &  c  |Dt 
mnis  vel  le viifimac  contradidrionis  c  i\ 
impatiens.  Quacequidemhabet,qua  loiii 
cxprobretmihi,  haminiadoiusper  iiiii 

ciai 


STIANOPOLITANA.      12$ 

iana  maxime  inclocili,culturamimpa- 
t>f  ;icnti,eleganriam  inamano>fivc,cjuod 
,11  )bijcerelolec,barbaro. 


oa 


iu  I      /S.  De  2.  Aud,  DialeSfico. 

A  Lterum  Auditoiium  Dialedi- 
X^  cum  vocarur , ^ nobiiiilima  artae 
iin  luncupatum ,  ubi  pueri ,  qui  aliquan- 
y  :um  emerferunt ,  difcuntinillarerum 
ii  lumanarum  varietate  methodi  inftru- 
lifl  in  Mitaadhiberej&inclalTes  fuas,quic- 
f(  i^nid  obijcitur,  referre;  inderatiocina-. 
at(  ::ionem  formare,  utvideant,  quid  vera 
clT:  oporteat ,  quid  polllt ,  &  ubi  fucus 
ii(jinpinionislatcar.Habetenimhicveri- 
,(je;:as  noi  mam  (uam,ubiexaminetur,red 
jrjiqi^am  minus  politam  nonnnlli  exrur- 
,(jii  gidis,Diviniiaiiuttemerarie  ,ita  infi- 
ji:deli^cradhibueiunt.  Et  harc illa Helc- 
5e  nacft,  obquam  Graeci  tumultuantur, 
^!){l'Tr6fanipcrcunt.  Formofautiquc  jfed 
jrpiquse  nlnais  importune  fe  fupra  omnia 
ijiejfert  &  aeque  bcne  mcritas  ibrores 
Jconculcat.  Ridcrchic  Uberete©s,qiii 
Li  dum  hoc  Of  ganon  poilident ,  nuil^  fe 
liatf  ^5 


126     DeRepub.Chri-         5' 
re  car.  rearbitrantur,cumomnibiisin  1211 
digeant;  fedcornua  habent,  feriunt  «Si 
Nemo  artifex  gnomonem  tantum ,  ai  ""i 
libellam  jactat,  nifioperis  aliquid  fi  u^i 
extet.Hicumhominem  rifibilem^ai 
Solem  obfcuratum ,  aut  duos  triangu 
angulos  demonftravere,  vekitre  ben 
gefia  paeana  canunt,(S<:  in  poflerum  a(  l 
quiefcunt.  At  longe aliter  ilH,  qui  cui  A 
'variis  fe  artibus  inftruant,amant  ord  m 
nate&rationabiUtereas  difponere,^  ml 
cumopus  eft  ,  exfuafede  fingula  d«  r 
promere.  HocDiaicdticsbeneficiui  ten 
agnofcunt,  nonreseiomnes,  nedui  b,] 
Deum  fubiiciunt.   Hicingenia  exc  ilai 
tant ,  ut ,  quid  rationis  iis  (it concred  lym 
tun3,agnoicant,atquejudicium  fuui  i^ 
de  rebus  tentent ,  ne  extra  fe  omn  fi, 
qu.Trere  ,  8c  ratiocinationem  infen  t^ 
habeantnccelfe:  habetenim  homoir  it]j 
trafe  ingentem  dijudicationis  thefai 
rum  ,  fieum  effodere  ,  qu^mfepeli'^ 
prarceptionum  ciimuhs   (k  pondei 
maht.Eatamen  rationum  omnium  rs 
tio  tft,fi  Deum  fubmifseaudiamus,qi|^„, 
Um  abeft  ab  omni  faifo ,  fucatoquf|ijij 

quaj 


,^ 


STIANOPOLITANA.       12/ 
lamveritatiferpper  eftconjundifH- 
us  j  Ametnus  verum  in  vero :  ratio- 
em  non  petamus  ab  eo ,  qui  fupua  ra- 
dfi  jneiiieft. 


SP.  Be  Metafhyjica, 

A    Lij  in  hoc  loco  Metaphyficam 

i-  ^  audiunt,fcientiam;quiEabomni 

:  concretione  abftrahit,  &  ad  prima 

titia  fubvolat ,  condignam  utique  ho- 

line ,  cujus  ingenium  ad  id  natum ,  ut 

Trenis  fe  fubtrahat.  Hic  ve  rum ,  bo- 

ui  um,pulchrum,unum,ordinem,  &  fi- 

(ctiiUacontemplantur,  eo  felicius,  quod 

(lii)ivinamlucem  habentkdditam.  Ubi 

jirahgarunt  philofophi ,  UcetDivinum 

aiiolemconfulere  ,  &adDeumnotum 

i'r(  fcendere,quigentiUbus  erat  incogni- 

CvUs.Mirum  autem  fit,cum  homo  merw 

uiefuaeo  evagetur,ut  feparata  a  rebus 

r(  :ntia  confpiciat,  tam  turpiter  ad  corpus 

nuumredire  ,  &cum  eo  per  inquina- 

j^iienta  varia  volutari :  vel  qai  veram 

poni,  pulchriq;  idea  fpeculetur,  falfo» 

Smalo  &  deformi  tam  facile  capi,five 

D  F    4 


12«     DeRepub.Ckri- 

decipi.  Sed  appareclubricumreperir 
quocunque  homo  extra  ieconfenfc 
fe ,  dc  vacillantem  deijcere.  Icaque  i  p 
uno  vero  ,  bonoque  Deo  firmiflim  [j 
confiftetjquiexutacarnaljtarc  iepara  [ij, 
tumciipiiitamdftet.  Hic  audiet  inc  ^^, 
naiuabilia  ,  Sc  univerfum  mundun  -^^ 
^ualis  eft  in  ccniro  intimc  poiitus ,  ir  ^^j 
tHcbitur  cceIo  non  ink  dto,non  colori  ^ ^ 
tcfed planiffime  crydallino.ita prims  ' 
artium  linea£,prima rerum.  pundta  de  ^. 
prciiendet,voluptate  fuarumma,  ad  j 
miratione  rliQrum  nonexigua.  Hx 
vcra  pulcbritudo  dum  ignota  multi 
ed^naufeam  iis  hujus  mundiparit.cor 
pusipfumfoidiratevaiiaingratum,  &  T 
molcltiilimisterrir  ponderibus  relin  ^ 
quit.  Itaquem  hac  ichola  Chniliano 
politmi  frcquent:s  funr  &  feduli,  u 
fcfe  d  ;ierere  polfe ,  &  ^  rebus  terreni  "^^ 
^vocarcdifcr^nt,  quo  ieiterum,  acrei  J 
longenobiHores  cumfancre 
recipiant. 


UJ^i 


rTIANOPOLXTANA,      U^ 

:ti  (fo.  De  Theofophia, 

f  ir.jrOc  idem  Audit.  rium  fuperiori 

^'^  i-  -*'adhucc6t?mpianonif^rvit.H<rc 

■'^'  Theofophia  eft,  nihii  humanse  inveiv 

■^  ionis ,  indagationisve  agnofcens,  o- 

''"'iiniaDeod  bens.  Ubvnatura  definit, 

;'^  iacGin:ipit,&  a  iuperno  numine  edo- 

'^^  '5ta,  myfteriafua  religiose  fei vat.  Pau- 

^^  :orum  ea  hominum  eft ,  nec  cuivisct- 

-^  amdevoto  ambienda,cumD  iiinius 

^''■(rtvelluceyelcruce  benefaccre.  Klo- 

':^"tnento  fe  paniit  Deus,  diu  adyris  fui» 

"^  involvitur ,  femper  optiHrus,  raravifi- 

^^^^bihs;Sunttam^niufiniucjjsrcvelata, 

'^'•inquibus  deUciaricujusvis  verc  Chri- 

^'ftianicft.Imprudentcsnos  qui  Arifto- 

'''''teicm  nobis  pi-^eferimus  ,homuncio- 

"''■«m  nobiscum » non  Det  admiranda 

^'Jampledimur ,  q  ise  illum  gudefeciunU 

'^'Dci  FI  ATrAngelorumfervi  ii*m,i. 

gnis  auram  ,aqux  fpifli  udiaem,aeris 

deprcflioncmjterrarelevationem,  ho* 

minis  infinitatem  brutiloquclam,lbiis 

^rcmoram, orbistciminum lion  potuit 

iBe  acdcre  aanuluit)  qusE  nobis  ctru 

F    S 


130     DeRepub.Chri-  5 

funt.SiDeumaudimuSjlonge  mijora 
hisapud  eum  expeditaiiHit.  Qaidn)  ^^" 
veio  audiremus  eum  ,  cujus  unica  8i 
minuullima  actio  omniu  fidem  apuc;  ^ 
nos  meretur,acevincit.Siunummira-.  [  1 
culum  credimus ,  omnia  oportet  ^  qua  *■ ' 
iile  nobis  exhibet.  Qui  enim  inter o-  "'S 
mnipotentrae  opera  difcernamus  ?  Ita.  k^^ 
qiieha^cfchola  humiiitacisacobfequi  ^^^ 
fcliolaeft,  ubidifcunt  juvenilesmen»  fcnr 
t.sruccumbere  Verbis  Dei,  <?cinoc.  b^is 
culdsejus  filendum  potius  devotum,  nii); 
quamcurioiitatemadhibere.  Scrupa  W 
letm  Piiilof^phia^Theofophiaacq nie-  m 
fcit,;opponat  illa.harc  gratias  agit :  hcefi;  hu 
tet  illa,  hrc  feciira  ad  Chrifti  pedes  re-  Jiiii 
cumbit^  Beatum  hominem,  qui  ad  pri-  eidi 
mam  vocanticDei vocem  aifurgit/bear  mjui 
tiorem  ,  qui  fequitur  !  beadflimum,  te,(] 
q  u  nunquamrvtro(picit>femperper-  lijil 
giilSeahocinpjj  hominisvotis&de-  tton 
fideriis  tantiim  eit ,  quibus  fi  Deus  aa-  xfo 
jiuatjb.^nceft^fincarnis  fragilitateex^-  fttt, 
ercitum  &  comminutum  velit,fiatVa-  oiiii 
Junta>Dcmmi,  ^ 

il.Dt  Kioi 


la 


STIANOPOJLITANA.      Ijr 

^     6i,  Be  /.  Auditorio  Arithme- 
al  tico, 

iin  ||    Ertium auditorium ab Arithme- 

:ij  '-*-  tica  nomen  habet,fubtilitatiso- 

ro  jnis  Theiauraria.Qui  Unum&Tria 

ft,  infinitas  opes  huic  concredidit*  Si 

)e6tes  humanum  ufum,  nulla  difci- 

linarum  pars  eft , ubi  illa  non  prima- 

ium  aUquod  fubfidium  conferat:  fi  in- 

;enij  aulus,in  hac  una  prope  cum  infi- 

litate  homo  lud:atur ,  &  penitius  fe  in 

rcana  progreflionum  infinuat.  Lubet 

li  licere ,  omnia nefcire ,  qui  Arithmeti- 

'.  :amnefciat.llnde  ChriilianopoUtani& 

naximaafliduitate  percolitur,  quiin 

ra  quotidie  inveniunt,  quod  admiren- 

.iir ,  quodacuat,  quod  labores  minuat. 

In  Algebricis  pares  non  habent,  quod 

a  omnes  hominis  nervos  provocet^ 

.  acfeparatoahquomodo  corporea  tra- 

£tet,'&  incredibiUfagacitate  innodata 

>  omnia  extricet.  Recordantur  autcm, 

quanti  nifcs  fit  Satanx  perplexitates 

^  refolvere,  cumhumanxartes  tantLint 

JF    tf 


T2i    V>tKi'Tm.CnKi-  i 

irnplicate  poflint:  quaiitae  calGuIatioi  ftli 
iiis;  MundisEmgronta  ,q  jautae  divina.  m( 
uonis,  Cura^s.giy[h()sretexerc,cuin.  tac 
terartisprstruppo(i:a,&  veftigia  can«  (op( 
t.operelibo:  ecur.  Si  ononino  nihii  lub-  ikli 
Innius  Te^entur  ,t:5men  nonferendos  m 
cjsarbicrantur,  Oiifefupputcindi  co.  Bit, 
m;^dic.;te,.Sv  iareous.multiplici  o  m-  aii 
pcndioinfnlsalbcorJiaprivant.  Q^ifi  s,t 
audirent  eire  intert:rrcn.::stai:s,  qui  ;id 
tim  rl^eruditionem  j;  (flaient,  nef.io  w 
anabinjuriaahrcuierent.  Sed  nonli 
qiiet  iliis,  his  Iicexe  atte?;  pJerasque  nc 
f:i.  CsiiCC  minns  ramcn  togatos  incede- 
re,  (>!od fi fcire  emm  docorum api: J 


cos eise  mciui  t, c*^  rebns  eerendisad- 


moven«^'u  n,nec  aidorii  genij  mvflr-s, 
onin  «r,  dccnt,  n^c  f,^iicirasd."ftuuet,i 
I;>  e  ineosp  oben  fiic  shibebimus,  I 
non  L,u-  aitiiH^.s  T-v  rnt,  ied  quinoJlia 
€>.-iioex.rcrr.ope<  fcq  anCLiX. 


(f2.  Dt  Ceometria:, 


'TccediTnt  hic  Gf  omerriac  ft^idtoft. 


«^rrANOPOLITANA.      fl| 

!D)  rilclos  lincis  id  exprimit  >  quod  illa 

inj  lumerisJndeadhumanosuriis  magis 

Jic  e  accommodat  ,  &  profundillimai 

:iii  ^ropoficioiies  ac  theoremata  liia  admi- 

iiii  abilimdiiflriarebusapplicat.  Met  tur 

do  :nim  non  tantum  qus  in  pro^irquo 

c6  unt,quam(upera  Sc  ima,necreguiana 

iD  antum,fcd  dc  omnes  figuras ,  pe netrat 

!!  as,t  ansmutat,librat,tiansfert,alle\  at, 

qa  x:  in  h  imanis  laboribus  elegantiflin^i 

10  uxuriamr.Si(pecnla!iliibet,n-h)l  tab- 

i  dins  e{l;fj  pr axin  adh/Dcre,  nihil.com- 

nodius  &  cxpedirius.  Si  quod  inge- 

liiimeiconcredas,  agile  reddit,&  dd 

)mniavedadlc.  HincChdllianopcli* 

ani  plui  i  mn  m  ci  tiihuunt,  cum  vide5t 

^iiullamefle  aitf=m,quae  non  reddatuf 

rbeafacilior  ,  h:>mo ad  tradandaseas. 

labilior.   Et  tamen  ha^c  apud  inililio* 

cquevilcfcitacMatheiis  reliqua.  Cu- 

uspainameos  bancluere  in  propatu. 

ocft,ur  intcr  laborcs  iuos  durius  exer- 

^eantur ,  vcl  fane  aliena  compendiao* 

:ulis  intucantur  oppletis.  Quid  autem 

iiiruin,Geometriam  negligi,ciim  am- 

5itio ,  ayarioia ,  gula ,  libido ,  ira  homi«. 

F    T 


134     DeRepub.Chri-  J 

num,fed  8c  ftupor ,  ac  cemeritas  meit^  pi 
furamnonhabeant,necferant?  Und(  ^^^ 
illi  dum  varia  dimetiuntur,  primum  o  ^^ 
mnium  fe  metiri ,  ponderareque  fata^  !i^^ 
gunt ,  inde  Divinam  clementiam  aefti-  F' 
mare.  Neqjenimtam  juvatfciieagels  ffl) 
lorumnoftrorumfpatiajquam  corpu^  ^ii 
fculi  exilitatem,  fepulcri  ano;uftiam  !oi 
terr^  totius  contemptilem  pilam.  It£  ^^ 
facilimecerebri  noftri  vaftitas  fecon-  %^' 
trahir,  cordisque  tumor  fubfidet,  quoc  ^^^ 
hominem  reddit  fui  negHgentem,alie«  m 
ni  parientem,Dei  sftimantem ,  moitij 
&futuri  memorem,utmaiimus  exni- 
hiio  fieri  aliquid ,  quam  irato  Deo  es  ^ 
hoc  noftxo  minuto  redi^i  in  nihikim, 

^^.DeNumerismjJiicis,  ^^ 

SEd  etiam  altius  afcendunt,  quibus 
anni  majores  funt.  Habet  enim 
Deus  numeros  fuos  &  menfuras :  quae 
€ontemplari  hominem  decet.  Non 
certe  fupremus  illeArchitectus  ingen- 
temhancmachinamfortuit6fecit,fed 
menfuris ,  numeris  &:  propottionibus 

fapien- 


,:c 


stianopolitana.     135 

fi  >ien:iiTime  adimplevit,  cempusque 
tdidicadmiiando  concema  diiUndtii: 
ixime  ver6infabncisruis&  tjpicis 
uclLnisnobis  myiteiiafua  depoiuit, 
peuClavem  Davidicam, loni;itudi- 
m  ,  latitudinem  Sc  piof  snditaten^ 

r':»i  ivmicatis  i\ciudamus,ri!:q;M:fIiam 
r  omnja  ditiuilim  annocemus,  o- 
niainettabili  iiarmonia  connecten- 
m,omnia  potencer  <S<:fapienter  mo- 
•ncem  reperiamus  ,  Sc  in  adoranda 
Dminejefu  deJiciemur.  Haecautem 
te  nuliacomprehendan:ur,fed  Apo- 
lypli  conftaiit ,  &  fidelibus  inter  fe 
»mmunicantur.  Unde  Labynndios 
grediuntur,  quicunque  exhumana 
lilofophia,  percicasaut  circinos  mu- 
antur,uc  Hieiofoiymam  novam  mc- 
mcur,ejusdemquefail:os,facrumqiie 
omputum  fubducant ,  auc  hoftibus 
Iveriiim  miLniant.  Sufticiat  nobis» 
hriftim  nobis  omnibus  ea  omnia 
cplanaTe  q  ixadcorrigendam.  tole^ 
ndamque  vicam  faciuntjqua:  ilkimi- 
ibtnonomnesinvadamus,nifiChri- 
jubarprxeat,  6cadinteriora  occlu^ 

vocet. 


vocet.  Elufuhacc  confidentia  maxinK  ^11 
aliquosviros ,  co  magiscontra  fpeii  ^^^ 
qiiia  non  fitie  fpiruu  ioqui  fibi  vidi  ^ 
bancur.  Cicumlpdros  orortetinh; ''"' 
CabalaelE.',  Sc  conjeduraram  tempe  ^^ 
raiicesicum  inpraeientibus  laboreraii  p 
in  praeceritis  caligemus,  fl^tura  vel  ^^^ 
Deus  uni  ftbirefei vai  it  panciflimis,  { i-" 
maximis.imervallis  C(^mmuiiicand  ^^'o' 
A m  mus  aute m pauila Dei arcana,  ni  ')^ 
qaecum  vulgo  abiiciamus,  qviicqui  «ff 
lup' a  nos  eil,  aucres  1  )ivinas  human  ">« 
aequ iparemr s: cumm omnibus fic bc  ^^ 
nasDeus ;  infuis  vcibctiam  admirj  '^ 

if 
64.,  De  4.  Auditorio  MuJFcio.    ^' 

QTJartum  auditorium  Mu/icui  ^^ 
dicitiu- ,  quod  nifi  pofl:  Arithmi  ^^ 
ticam  &  Gcometriam  ingredi  non  1;  " 
cc; :  usquc  adeo  i  numero ,  &  meniui 
pendet.  Hichounoiterumexcelienti  ''"f 
liijc  fpecimcn  edit,cum  rres fbnos  infi  '"'' 
nira  multiplicat  varietate ,  &  non  lc  '^i 
^uela  umtum  >  fed  &  cantu  animalibi  ^i 

cxcel 


STtANOPOLITAfTA.      I}f 

:cellit,ctiam  volatilibus ;  Coeli  nem- 

.:  acmulus ,  ubi  perpetua  melodia  eft, 

unquam  iatis  lubduci  poteft,  quam 

mimisreb  s  adres  maximas  utatur 

,3mo.     Pauciffimis  literis  tot  rerum 

f.yaacleseloquitur,  pauciffimis  toni« 

y(  finitos  concenrus  edic  N(>n  potuit 

ij;^  jnen  Mundus  abllineie ,  qnin  Coeli« 

.^  ii  Volurta!:e,Sataii2  moleftia  abuterc- 

,,  ir,&:  faiacitari  eam  fubijceTet  -  hin« 

-j  loreartimin&ma^candonumlevitas, 

,^  horaalium  impietas:  q'Jce  t  mnio  ia 

i^  ac  Republica  dudum  cxteiirinaf-j^ 

unc  iniudita  funt.     liia  Pophinica. 

lufica  placet,  q  ix  prarcinent  m  ha- 

etfpiiimm,coniorai  tes  lono'  as  ani- 

ias,refonans  Coelum    Quicq  id  {an- 

i  Dei  ad  niimero';  jubilaj  unt ,  ejnla-- 

lint  aoplauieruntjf  ipplicarunt,  ea  hu» 

I  ,is  M^ficaem-^tena  elt ,  quam  q  0:1- 

1  ianafpiritus  didlamina  adaugenc.  Hie 

'(  icra  Poeils  manus  porrigit,  n6  ea  quac 

^  ^  ""enerem  ik  Bacchum  loquitur.  Fit au« 

jj  rm  Tocumperaecates&lexns  accura- 

I  iikiiftributio ,  ut  ciim  in  publico  con« 

V  itnittnt,  fuave  meUs  omuium  cocen- 

^  tuf#- 


118  DeRepub.Chri-  ,jt 
tu  fbnare  poilint.  Nihil  cum  huia  ii,v( 
Muficaemajeftatecoferri  poteft.Nan  Mnt 
ubi  Spiritus  S.  favor,compolitionis  ar  m 
tificium ,  Verborum  affe^tus ,  Sc  refb  fe 
nantiac  vis  concurrunt,  non  poteft  ah  Wi 
eire  maxima  gratia.  Hoc  etiamcom  m 
modum  addunt,ut  Chriftianar  religio  Dpr 
nis  capita,&:  vitae  probatae  exemplaria  ^m 
tum  adtionum  Dei  memoranda  can  lisc 
tionibusincludant,&:hoc  duici  vehJ  jtoi 
culoanimis  immittant :  Prudentiore  rfl 
Mundanis ,  qui  cumintercarnis  tripu  uir 
diafatisdiuobfcaena  velinepta  cantil  ^{ 
lavere,  tandem inter  mortisaculeos, d  |j 
confcientiac  calculos  lugubre  quid  re  «el 
boarecoguntur.  ;:c5 

(^S-  I>eJnJlrumentis  Mujicis,     «osi 

IN  theatro  Mathematico  Mufici  lei 
eciam  inftrumentis  fuus  locus  efl  fc 
hic  tamen  eti:  m  magno  numero  ,  ^  iji 
varietateadhibentur.  Necenimquis  5!i( 
qiiamf  cilehujusdexteritatis  imperi  iJtui 
tus  adeftjlicet  tamen  feligere fi bi,qu(i  sold 
cuivisarridct,vel  barbytum,vel  vio  iji 

lum 


STIANOPOLITANA.       119 

m,vel  fiftrenam ,  vel  qua?  per  aerem 

^'  aant,aut,omniumvelatcomplexu, 
ganum  ,  quod  unum  pr^  reliquis 

^^altishabentrumptuofillimum.  Hic 
anuum  exa6timmum  obfequium 
is  prajponere  foient,  ut  in  rempubli- 
m  promptitudinem ,  fed  maxime  in 
um  paratu  m,i5<:  verfatile  totius  cor- 

1  >ris  officium  inftigent.  Namutidem 
it  tum  Creatori,tum  proximo  etiam, 
lod  Mufico  manus,quae  ad  internum 

:p|itum  vel  externas  notas,digitos  mo- 
't,elevat,veldeprimit,idc!eberrime 

i.i  ftiliant.  Quod  etiam  iis  didlum  eflc 

G  )teft ,  quicum  undique  artium  prac- 
•ptis  &c  requifitis  iubiiciantur ,  aeger- 
me  Deum  audiuntadfua  inftrumen- 
eos  componen  em ,  dc  officij  debiti, 
jcm  vocant ,  Tabulaturam  propo- 
^ncem.llnde  illaf  variorum  ordinum 
ifonantiac  &c  operum  ceremon^a- 

|imqueululatus,  &ta£tusDivinae  le- 
s  negledus  ,  quod  Deo  nunquam 
ratum  murmur  eife  poteft  ,  (l-mper 

jivoleftum.  Agantid  potius ,  ut ,  quod 
inta  facilicate  mundo  offeruntdiirin. 


i 


140    DeRb^ui.Chri-      ijii 

Hmi  laboris  obfequium ,  id  Dco  cxh  ii 
beant  nullo  modo  cluro,auc  inclcmei  m 
ti,  fed  qui  in{lrumenca fiia  quantum^  BJil 
fragilia  curare  fervareq^  majorem  £  jyer 
licitudi!iemhabet,quam  Mundusr^  ^\ 
buftiffima ;  rganarua  pc;  fringendi  <  |in 
abiiciendi  oftentatlibidinem.  A 

^(f.  De  Chom  m\ 

U-  i 
T  pietati  publicae  ,quicquid  po  ism 
innt  ,  conferant  ,  iolemnc  m 
ctiam  M  jficam  adhibent.  Is  Cbori  || 
cft  qMirinxuhsreptimanis  fcmcl  pri  i^ 
ter  fcriatos  die? per  Urbem  ducitur.l  L 
unt  hic  bini&bini^quotquotinfch^  ^ 
la  conrincntur,  hinc  marcs ,  il>incf  \^^ 
mellaf^Scdccentiordineurbis  ambi  ^^ 
latoriaci  cumeuntj,&'  tam  vivavoc  ^^ 
quam  variis  inftrumcntis  h/mnu  Dc 
e.munt.  -^taccs  itatcir.pcratae  "unt,  \ 
voces  inter  fc  debite  diflribuant,&  in 
peritiorcsabexercitatis  juvtor.  Cui  \^ 
ibi ciTemjPiaLi zy.decan^atus  cft,^C  ^ 
vitatiscuraDcoconc  edita.  Nihilii  ^ 
^viimquaittvcir®aamiu$,vcIconfc  \\^^ 


ISTIANOPOLITANA.      14« 

itius ,  cum  fub  fornicatis  periftyliis 

■^  to  pallu  incederent.Interim  magnu 

^^ds  filentium  eratjomnibus  dcvotio- 

ayentibus.Deledtatus  fum  5c  oculis 

luribus ,  vovique  ut  iemper  adefli 

(lim  facrae  p(almodiaf ,  Faciunt  id  ia 

gelici  Chori  imitationem ,  de  quo* 

njubilisDeusipfe  teftatur.  Cumq; 

•um  minifterium ,  tutelam  ^moTiiTa, 

nftitutiones  maximifaciant,acqua 

ipf  )ximos  fibi  haberecontendant,noC 

am  modo  condnentes  eos  non  ab- 

de  fperant.  Quisnon  credatjpurifli- 

)s  genios  deie<^ari  potius  pubUcl, 

l  fpitituaU  lactitia  ,   quam  urbis  ad 

:|indi  imperium  tumultuantis  ftrepi- 

;  ?  aut  quis  dabitet ,  pkii  ima  illos  fug- 

f  rere  animis  ad  Deum  puro  gaudio 

n  :vatis,qiiam fub  vanitatis  carnificina 

D  ftibus&depreilis?  Ajuntitaque,& 

it)  jdidi > nunquam  achororedire,nifi 

:i]  liritibus  roboratis,&Divina quafiau- 

dehbutisj  nimquamhabere  Ange- 

rumcuftodii^m  magis  pr^ntem& 

'>tabiiem ,  qiiam  corde  in  Deum  ple- 

ilaetitia  cffufo,laudari  Djeum,excirari 

n  I  ani. 


T42     DeRepub.Chri-     >  s' 

animamjfoporari  carnenijevitari  miij  itil 
dum ,  fugan  Satanam.  QaidMunduj  u 
dum  niigatur,  dum  ftertit ,  du  ronch(  m 
ducitydum  oieum  perdit^Cfflertis  fpc  m 
iiis introiit ,  &  forcs  poft fr  obfirmav]  m 

^/.  T)e s- Audttorioj^firono-    ■•, 
mtco,,  t^n, 

/^  llintum  auditorium  fibiAftrc  h 

V^^^omia  vindicat ,  no  miniis  quki  Kcli 
ulla  araum  de  genere  humano  ben  hj 
meritardum incredibiH diligvjntia Co  m 
lorum  motiones ,  (Sc  lentas  rotntione  W 
aftrorum itinera & pailionc s,(ydcrui  H 
fitus, difpofitiones &  diftincStioncs ,l  lliii 
etiam  vifibihum  fteliarum  numerui  De( 
&:quantitatem7  acinter  fc-proportic  \i 
nes  nobis  annotat;,  jam  prope  in  ipiui  \i 
ccelum  intromittit,  &  in  hoc  nofti  t?iv: 
territorio  quafi  tributarium  reddit.D  %\ 
gna  certe ,  quam  obid  rerrarum  Regi  Bo: 
colant,  ciim Coeio impciare videatu 
Huic  plurimum  tnbuunt  Chriftianc 
pohtani,  nxfibimetuunt,  ne  tern 
motuexcidant,  auta  novis  Aftricol 
deturbentur.Sufticit  iliis  honor,quei 

Chr. 


STIANOPOLITANA.      14S 

inftus  terra?  intulit ,  cum  ^  am  inha- 
caret,  corpore  cognatus:  derdiquis 
!?us  viderit.  Nos  tamcn  jam  c  os  exa- 
linemus,  qui  CcElum  non  i  ationabi- 
sintuentur,  quam  quodvis  p^^cus, 
ibus  Sol  ex  Occidente  oriri  polTct, 
i,nifiinCalendario,tcmpusnullum 
bent.Si  fuperbiantpmagna  d^  digna- 
»fit,nihilvv:llefcire,quod  iancfcipa- 
archae  fumma  fcduhtate  funt  fcruta- 
fi  repant  increpandi  funt,  quios  ho- 
inifublime  datum ,  ad  tc  rram  recur- 
nt.  Omnis  excufatio  turpitudinem 
bet,  qua*  homine  humanitate  exuit, 
l,filic:ataddere,divinitate.Certefi- 
Deo  pfcevio  nullis  talaribus  fuis  ho- 
o  ad  iiiperas  ilias  f^dcs  afcendit,  & 
egularidimas  illas  regularitatcs  ob- 
rvavit.Hinc  nobililTima  qua^que  in- 
nia  in  eam  inclinat^  ignobilia  &  hu- 
mo  nata  fatis  habcnt,  fi  giandibus 
&fiiiqcds  vefcan- 
tur. 


De 


14'4-    DiRepub.  Cktli- 

€S,  DeApologia,  *;!] 

INhoc  eodem  Aftrologia  fe  oftfi 
multisnominibus^ftimanda.Nafl  ^p 
quid  TerraCoelo  debcatjquicl  Cali 
Tcrrac  eommuhicet,ij  experiuntur,^P)!li 
utnimque paciuncui.  Ita connexuit»»f 
pientils.Creatorpragrande  opusfill  ™[io 
utundique  fibi  ipfi  imperet ,  &  pareSi  '^^ 
Hinc,airroium  regimen  annotatui  ^^'x 
cft ,  majore  curiofitatis  humanae  admi  ^i 
ratione ,  quam  fecuritate  :  •fidemfad  'Co{ 
experientia,  dubiu  ratio;  inter  utrumc  ^^^ 
teiTafeGcelo  fubjedam  fatetur.  Soli  f>n 
&Lunas  viresmagis  in  evidenti  fiim  i^lai 
de  rehquis  aftris ,  quiartem  excoiun  ^cu: 
tantundem  contendunt.  Non  poti  "ipDt 
deprehendere  ,'  quo  magis  inchner  ''fnu 
Chriftianopohtani ,  cum  de  ea  re  me  ^ii 
cum  difceptarent.Certe  animum,  ut  t  ^iin 
corporis  carceribus  claufum  ,  nemir 
{ubiiciunt,nifi  Deo,ac  foh  Deo.Lubr 
cumfit,  fieprimo  vel  elfendi ,  vcl  m  "^^^ 
(cendi  momento  pendeat ,  fi  a  b  eodei  tfi 
vit2  mortisque  judiciumaccipiat.  ItJ 
qucinidpotiiis  incumbunt,  quiaftr 

domi 


StlANOPOLITANA.  I45 
Dmin  ntur,  ^  pi  r  fidem  jiigum ,  d 
aod  eil:,cxcutianc.  Unde  coelum  no- 
amj  alia  aftra ,  motus  alios  agnofcunt, 
oi  piimus  motor  Chnlhis.  FIu  jus  be- 
eficio  omne  malignujomneoppofi- 
m,  debi  j  e,peregrmum  frangun  t.  Ho- 
i>icopusfoitunatiiIimus  eft  Adoptio 
lilios  Dei ,  quorum  pater  precibus 
i)nfulais  vix  aliquid  reticet?  implora- 
15  vix  quicquam  den:gat,tantum  ab- 
\  j  ut  aftrorum  difcurfibus  exponat. 
.  Cofmoxenus  agnovit ,  &  fub  Dei 
nbranihil  tempeflates  Coeli  metuit. 
qui  magis  fapiunt,fibi  fapiant.  Non 
ccufamus  autem  eorum  fluporem, 
.li  cum  omnia  conculcare  poife  fibi 
deantur,  etiam  coelum  ineptiflime 
fpuunt,  homines  Calcndarionunc 
^rviles,nuncrebell.  s  j  hodieattoniti, 
,'  I  as  irrif  res ;  nunquam  cTqui ,  femper 
|U-bari.  Nam  qui  Aftrdlogije  ufum  in 
,  bus  hum  inis  nefcit ,  vel  impudcnter 
;negat,  eumego  veliminvitoCoslo 
I  '  terram  fodere ,  colere ,  &  ia- 
■  boraiequamdiutif- 

iime. 


.mt 


146      DeRetub.Chki- 

<p.  DeCceloChnflUnorum, 

i 

MUltum  intereft  inter  homini  31 
&  hominemjrcdinterChriftia  1. 
num,&Mundanumplurimum.  Nonj 
totrebushicfervit,  quotilleimpera! 
Itaque  non  tam  Uber  c  ft  a  coeU  mjurH 
fedetiameidemreconciUatus.  Und 
ab  amico varia  dona  accipit ,  quoniar 
Deus  jubetomnescreaturas  eireChF 
iliano  beneficas.  Quam  faveat  Ca 
lum,quampareatfida,  fuprainfidcli 
fidem  eft  :  Qii^^m  in  Ecclefiam  unic 
prqpe  int  mtumfit ,  nemo  extra  eai 
intelUgit,aut  capit.  Sol,ft  ^  ilae,  iris,  gri 
do,  ros,  utpauciHima  memore,  quki 
ceiebribus  bentficiis  hominesfideh 
affecerunt?Comitatus  cftCaeli  fav< 
Ecclefiam  peregrinant^m  :x  orieni 
in  Occidcntem  ,  cicutavit  homine 
quos  prius  t(;nebat  barbaros.:  doo 
pr£cfagiis,&  prodigiisj  incr  pat  impii 
tatem^allevatpiomm  capita;(S(:  in  fpej 
reftitutionis  erigit.  Qu^m  admirabi 
Jbarinoma  Mundi  hiftoriae  pr^fit ,  i 

Ecd< 


STIANOPOLITA^NA.       I47 

::cl.^(iam  aliisatque  aliis  viciiHtudi- 

ubus  juv.  t,dici  vix p-:  t :lt  Id  quia pau- 

1  curant ,  fic,  u:  paucior .  s  capiani  Ec- 

I  lia:  in  his  t  rris  itin:rarium,6c  cuiii 

aaxi  neR  ligion.^ m excoilant.put:  nt 

.  iuic  f-calo  fo  taito  florem  obdgiire. 

nt:rim Antichrifti, M.hum  tis, <^: ii* 

mliumpdudoproph  tarum  pjriodos 

i^ccomputantipii  ,necin  ahis  fcrunt. 

''idtnt  tam;  n  - merg'.  rcahas  ncbuias, 

:(   c  inclamant :  qui  li  tam  t  mporum  (i- 

ii;  :na,  quamCceh  fKi.  mdrjudicarcnt, 

iiiii  ;.on  audircnt  a  Chiifto  Hypocritar. 

ic  ChriftianopoliLani  fpirituaL  CcElum 

15,1  :ipra  omniaqua^runt^vSc-ambiunt.cor- 

nj  lorL um  vcro  ^.  6  magis  diUgun': ,  quod 

fa:iunt  fcmper  failf  ,&  tuturum  Chii- 

fi.ianispropidum.  Quof  hciilimoau- 

jjji Jncio,  &  aufpicato nataU  urbe m  (uam 

0  Dndidvrunt^nunquam  Coeliiniquita. 

,  ^g  im,iiDcumcolat,cxpcrturam. 

jpjp       ^o.  De  6,  AuditoriB  Phjjico. 

jjjj,  iT*  Extum  Auditorium  a  Phyfica  ap- 
tcw^  pellationem  habet ,  cujus  jam  ante 
I  G    a 


f4S     DeRepub.Chri- 

in  Theatro  ipfias  mrmini.     Hujus 
quam  fmt  ftudiofiilimi ,  nihii  eft  opii$: 
affirmar^  jcum  ipfaftudij  neceffitas  i|| 
cxigat.  Hoc  enim  utriusque  mundi 
generaliorem  &  fpcciaUorem  cognll 
tionem  afl"  quimur,  Sc  creaturaruna 
motus,qualitates>  adiones,  pafliones^  ^ 
que  fcrutamm-jqus  materia  reru ,  qujji  "^- 
forma,m:nflua,  locus,  terapus,qq  "^^ 
Caekmi  moveatur  5c  appareat,eljm^  ^ 
ta  inter  fe  mifceantur,  &  progenereni  '^^- 
quid vi va  animaUa,quid  proftent  plan  ^^ 
taEjquidjaventmetalla,  maxime  ver<  ^^^ 
q^id  anima  intra  nos ,  Divinitatis  ilL  ft^ 
fomes,  peragatrpulcherrimafcilicet  o  ^^' 
mnia,&quaenefcirehominem,  pof  "1^^ 
tothominumfideles  indagationesde  yi 
decet.Non  enim  in  hunc  mundum,f:  ^'li 
veDeifplendidiflimumtheatrum  fu  '^'U 
mus  mifli,  ut  brutorum  inftar,  tantur 
teiTae  paftum  abdimamus :  f. d  ut  inte 
Deiadmiranda  fpedlatores,  intLrdq  w 
«laria  difpenfatores ,  inter  opera  aefl  pH 
matores  obambulemus.    Qnis  cnir    . 
credatni/icumfum.mohominis  ben( 
ficioeamrerumvarietatemi&elfgai 

tiair 


,1 


f     SriANOPOHTANA.       I49 

,!a:n,  eamcommoditatem  (S<:maturi- 
itemjacomninototius  mundiufum- 
■  -udum  hoiriini  conceiliim?  qu^  a- 
inia  fiquis  d  bviri  libifinegratitudi- 
xfin^  curajimofine  intuitufortecre- 
at,turpiterfallitur.  Hxc  hominispo- 
us  obligatio  c  ft ,  ut ,  quia  crc  aturas  o- 
in^shabv^ctributarias,  ipfe  omniHm 
)CoDfo  gratias  agat,  idefl;,  tantun- 
emobfequij  Djoprarft-t,quantuma 
reaturis  e  xperitur.Itanunquam  hunc 
iundum  fni:  D.ilavide,  fine  fuoufu, 
c  moderata^  tradlationis,accuratiEquc 
ontemplationis  admonitione  intue» , 
itur.  Beati,  qui  mundo  utuntur ,  quo- 
squeDeusUberjliterconceliit:Mun- 
us  non  iis  utitur !  nam  qui  hbertatem 
]hriil:ianam  agnofcit,nunquam  is  fe 
rcaiuraram  infami  f:  r  vitio  iubiicit. 


PHyfic; 
huma 


7/.  BeHiJlGria. 
icamcomitaturHifloria,  five 


^  human^-Tragoedixrccitatio.  O- 
nniavei>bahujuslaudesnohadaEquat: 
atamen  vix  ullibi  intermortales  in- 


G    i 


150       DE  RFPUB.l^HRI- 

cormpt'!  npparc  t :  uscjue  adeo  profunH 
dx  (unt  cordis  humani  lat'  bras^libera- 
les  noftri  sftimationeSj  temeraria?  a- 
lioruin  dijudication  s ,  lubricae  huma-« 
norum.  errorum  fxcufationes.  Chri- 
fti-^nopolirani  V;  rirac.minordicuste- 
nent ,  makmtqiie  cam  cum  pudore,. 
q^u'im  m:ndacium  cam  laudc.  Itaquc 
hberrime  omnia  p  iTcribi  volunt,  & 
ing  nuefui,  etiamnxvosfatentur,  ut 
poft  ritas  fin^  fuco  r^^mporis  pra^teriti: 
fdifsaccipiat.Triftifliimimautemeft,. 
Ijituen  Satana?  pertot  mill..  harios  Ty-; 
taimid  m,  Pc ccatiincrf  mnta, homi- " 
j?u  ni  monftra,b.  llorumfa?ditatem,cia- 
diiim  horroresjvanitatis  jad;antiam,o-  . 
p  smimportunitat:  m,ordinumconfu- 
fion^^m,iniquicatis  myft.  rium.   Qnx 
omniain  Mundo fefe  excipiunt/f  m- 
per  recurrunt5(Sc  univerlam  p.:riodcim 
infcftant    Econtra  quam  jacundum,. 
cont-mpiari  De  i  athl  tns  ,  virtutum^ 
g  rmina,ing  nij  faftigia,pacis  opul^n-^ 
tiam>qui  tis lil  ntium,iipp.  rf  diionis 
conf  iHon jm y  acq. u  fc:nux fuurita- 
t  :m?.donorum  vari.  tatcS;,  pieiatis  in  vi- 

6tum.  j 


STIANOPOLITANA.       I^I 

'^^  tumrobur!  Siinttamen  eruclid,qui 
.arcaudeant  nefcire,  &  inter  fabulas 
umei-are  j  digniflimi ,  qui  vulgi  fabu- 
"^  ifiant.  Tnterimliquid6appaiet,quot- 
'  uot  pr2Et.Titorum  funt  imperiti ,  ad 
ra^f  ntiainc  ptos  efle ,  adfuturajmpa- 
itosjcseteraarrogantes  3c  temerarios. 
htti  ut  humana  Hiftoria  hominem 
mol]it,humiliat,6ccautiim  reddit:  ita 
li  &  alio'um  ignorantia  feros  rctinet,, 
latos>6«:  in  fua ,  publicaque  mabprae.- 
ipites. 


^2.  De  Ucclefid  htjloria: 

r^  Uoniam  Ecclefise  omnia  in  lioc 
v,<j^rb !  Chriftianopohtani  tribuut, 
ti  ejus  HiPtoria  magis ,  qu^m  ulla  alia 
)ccupantur  Nam  CLimeafitunicailla 
xca,  qu2  falvandos  co  tineat,  malunt 
l  ?  ea,qu^m univerfts  diluvij  fludfcibus 
^ffe  fobciti.  Me  morant  igicur ,  qua  im- 
nensa  Da  bonitatc  pulillusille  grex 
:oll.6tus,  foedere  fufceptus,  legibus 
Formatusjverbo  munitus  fitiquam  de- 
oilibus  inftrumentis  propagatus ,  vali- 
G     4 


152        DEREPtlB.CHRI- 

diiliiTiis  machinis  impiignatiis  ?  cv 
dentiauxiliodefenfusiicj  quanto  fai 
guine ,  quibus  prccibus  falus  ei  conil 
cent,quo  fremiai  Satana?  Ciucis  vexi 
lum  triumpiiarit  5  quam  facile  zizani 
cmf  rgat .  qi  hm  farpe  in  ar.guftum  lu 
cjus  contLabatur  ,  quot  Ecliples  ?  t 
quam  iub  Antichriil:o  maximam  ^ 
dcniillimam  palfa  fit ,  quomodo  al 
quoties  rebus  defperatis  ,  ac  hoc  asv 
iioftio  fub  maximo  Luthero  emerfi 
rit,quibus  inquinamends  (S^macui: 
frequenter  afpeirgamr,  qukm  cum  ca 
3ie  multum  habeat  negotij.  Talia  pe 
jnultaalia,  fed  &  periodicas  mut-atic 
nes  5  6c  harmcnicas  viciflitudines  ill 
iii  num.^rato  habent,&  juvenrutifedd 
Joimprimunr^utdifcatfidere  Deo,  di 
£dere  carn^  (perncre  Mundi  mina^ 
tolerare  hujus  fecuh  tenebras.  Eth^ 
fznh  quam  optime;  quicqnid  alij  fuun| 
Hiftcria-  Ecciefiaftica?  negic(5tumnor 
diilimulenc :  nam  quam  parum  ea  ir 
Ecclefiafiis  etiam,exigatur,qu^m ,  ub 
adeil:,  fiacprs  uno  altei  ove  fyllogifmc 
aiinimi,,  ncia  cit  hujus  iocifuiius  dice 

rCo.E! 


STIANOPGLITANA.       I5J 

e.  Et  hoc  Satana?  aitiftcium  eft,  qui 
.umprsteritaspioiumladas,  &  hae- 
efeon  flagelia  nobis  ex  oculis  aufert, 
M[uaelibet  Ecclefix  nubiia  ,  prof^rcna 
'■^  c  indubia  luce  relinquit ,  donec  fub 
^*  liqua  morafuperftitioni  aut  impieta- 
^  i  aifuefcamus.  O  fi  ad  reformationis 
•coftraefeveritatemfubijideretrofpice- 
etur,  nontotim.ponerentfimoni^  Sc 
-iricuritatis  ludibriaifedferib  ea  Religio 
'^  uftodiretnr ,  qua:  non  Romanam  tan- 
-'^am  doclrinam,  fed  etiam  mores  ab- 
-^^iorreret!  Interim  Chriftianopolitani 
inion  tam  magnac ,  quam  iuae  etiamin- 
-^^^ca  peclus  minutae  Ecclefia*  frequen- 
I  |4iiliaie  recorda^itur,  ut  quidintra  fe  et- 
■^^am,  pro  fpiritu  contra  carnem,  pro 
^''  celo  contrainfernum  adtum  fit ,  quo, 
ies  Divinam  praefentiam  fenferint 
aotent,  nt  exinde  feDeieledof 
6c  adamatos  elfc,  tam 
credant ,  tum 
fciant» 


«     # 


154^     DeRepub.  ChrI" 

7J.  De  j,  Auditorio  Ethico, 

SEptimum  Aiiditorium  Ethicam 
Praeficlem habec,  virtutum  huma- 
iiiorum  omnium ,  prudentix ,  juilicia:, 
t:mperantiaf,fortitudinis<5<:annexaru 
aiiarum  magitom-,  quam  nontantum 
pr.-Eceptis&r.giilisrcdulamjr-dimaxi- 
nic reipsaA'  qaotidianis fp  ciminibus 
volunc  confpicuam.  Ridiculumeft, 
mon  re  alioSjC 'j  sciiir  nf!.imvira  x- 
pnmis.  Qui  non  nifi  Coelam  incla- 
m  ui^n  hil  terr: ni  -  edol  ant ; qui juili- 
-tiimiiiculcant,  in.n:min!  injurij  (mt; 
quicemper.iniam  fuadent,  non  luxu-  i 
ri  n:a -;q-  i f jrcitUQin:m jadicanr,nri- 
qaam  .ibiiciintur.  Si  fint,qai  pijccant, 
n :)ndecrun  ,q  lif  q'iant'!r,cujjscxc- 
pla  frqTicm  iliina  fint.  Hic.  opera: 
p.etium faciuncrq  liaFortana omnem 
cxbonorum  f)ci  tate  explbdunc.  Fi- 
ctiiiam  eam  dicanr,&:  opinicne  noflra  I 
confbantem;  nam  quae  bona  malavc 
nobisfingamus,  eaappeterevelfuge-  ; 
te  :  cum^ue  in  pjteflace  noftra  elfe  1 

poC 


STIANOPOLITANA.       IjJ 

»oiret,utfemperbene&  fadsfit,  no- 
traperfuafiGnefacrTCutmalehabere 
lcindigereiitncccllc  ;Semp  rcaritu- 
os ,  fi  appftamus ,  quibus  imperare 
Jon  poflimus  5  femper  abundaturos, 
Leatantum  poilideamus ,  qu^  nemo 
obiseiipere  poflir.  Eftitaomnino: 
indjinf.IicitatisnRllaalia,  nifinoftra 
ulpa  eft ,  qiii ,  dum  finguli  volumus, 
luodconjundtis  debebatur,a^que  fic 
liena  invadimus  ^  fimpenhabemus, 
umquoconcert:mus,fempereft,qdi 
ics  vincar,&  fupprimar,vel  fi  nemo  a- 
ius  torqucat,nobis  certe  nunq'jam  fa- 
isfacimus .  Id  cum  probe  into  llig^ren  t 
ptimac  uibis  cives',  nolu  runt  fum- 
num  bojium ,  nifi  intra  p:  dtus  fuum 
libirefidere:  quod  quia  imaginarium 
iolunt;,Chriftum  elTc  credut,  8c  agno 
cunt,cujusamore  interfe  perfcdaa- 
nicitia  junguntur  ,  p:rfeda  veriiate 
brmantur,  p^rf-<fliciviliLate  potiun- 
ur,perf:d:a  liberalitatc  pcrfunduntur, 
>erfeda,  ur  omnia  dicam,  humanitate 
lof  ihtintur,  Quodurimitari  nobis  li- 
ieat^autpereos^  quimunduminqui- 
G    6 


1^6      DEREFUB.CKRt- 

ixacifllmis  moiibus  Sc  vaniilimis  con 
factiidinibiisreplentjliceat,Dcumvir 
tx  mor  tx&compofe  autorem,con 
ieiv-.ii:o'rem  &remuu:ratorem.  totoa? 
nimo.precor. 

7^.  DePolmca-, 

,  X-T  Ac  fubtiltor  ell:  Politica ,  quae  rei 
i  JL  gendis  hoininibus  ,  &:  confer- 
vandx  maiiirudini  ing-enium  planJ 
arLhitcclonicumconfeit.  }am  ante  di- 
xi ,  Ariftccratiam  pra^tiuide.reUquii 
£jrmis,quod  Chriiliana:  focietati  pro- 
pius  conveniat.  In  ea  triahominis  bo- 
iia,a^qualitatem;pacis  (ludium,  &c  opu 
coniempuum  (Labilivere:  cum  eoruri: 
eontrariis  Mundus  maxime  afilieatur. 
Elevavere  etiamingenij  cuitiiom.,& 
pubUcavere,  utquivis  feipfum  facihus 
nofcat.  HcTciilis  Maxima  ftjChriftia-! 
nos  ut religione,  itamoribus abuni.i 
verfo  mundo  debere  eile  diverfos;  ita^ 
quenoQ  iicer.:,  qua?  iliisliceanti  noii 
fercndiim  q  ^o J  alij  fernnt;  Evani^eliii 
«Uaiiiveilepoiitiam;quam  qii^  Mun- 


'    STFAlTOPOLrr  ANA.       Tj^ 

}i,  6c  Religionis  ChLifiiancE  tirj  ea  de- 
e arbicnum.  Hinc cxirobrant Mun- 
b^quodpji  micratMngnatibus  faftumy 
acrilicis  diiV'  'iutionrm ,  pr^fe6tispe- 
:iilatam ,  civibus  lux  iiiem ,  omnibus 
'Xorbitandr.m,uno  hoc  piaptextu,quia 
wmines  fint.  /vjunt  enim  conatus  fe- 
ios  deeirj-/-v'  Reipubiicte  recbam  con- 
titutionem :  ciiin  homb  non  iit  planc- 
■.nimahntractabile ;  poftea  etiam  ma- 

Liiiorum  pakflras  aperiri ,  ut  abflinerc 
am  poue  miuum  llt»   Plurima  etiam, 

:j  'jux  mala  dc  noxia^pro  bonis  <Sc  lauda- 

■i.>  Hhbuj^liaberi,  eorumque  vituperium 
ionadmit'i;optimaslegesadipeciem^ 

i  )roftarc ;  quas  ii  quis  urgeat ,  elFe  ridi- 
:ulum,  Non  videri  adChriiliexem- 
)lar  foriTiatam  Politiojai  ,  ubi  Deus,. 
ju^m  homines;  animaquam  corpus; 
:orpus,quamopes ,  minorisfiant,uhi 
livitiarum  viria  non  aiminippaupertaj- 
isvirtuces  laudi  non  fint ,  ubi(3orru- 
)tor  pretium  ,  corruptus  nec.  m  ha- 
)eat;ubi  quovis  pretio  anima  hominis 
rendatur.  Non  potui  ego  >  quicquid 
;onatus  iira ,  ad  omnia  reipondere». 
G     7 


1,3: 


f5$  DEREPUB.CHRr- 
Icaquc  ad  hujiis  arvi  Politicos  provo* 
cavi,qui,nifircirent,  quodrebus  mor* 
talium  maxime  conduceret ,  non  tot 


voiuminibusnobis  Mundum  effigia- 


rent,  Putavi tamen,  non  in'que  multa 
contratecuiimoies,  qux  nonmajore 
difticuitate  conigi  pollent ,  quam  mu- 
dus  fua  obtinetc  Videmus  enim  res  no- 
ftras  ab  i:iJL7r'a  fic  Gds  defendipoire^ 
lesDiyinas,  &Cacrjran(5lum  nomen 
eiusutalqi-arcverentiatueamurciim 
f.Tpr^rftitioseali  j,^L  j  fanatice  obferval^ 
fe  dicun:ur,ijni  fua  jadaitia  ChrilTi.mi 
interimpoflibilianiimerare  non  eiu- 
be(cunte. 

ys.  Bepauperie  Chrifliana:^ 

NOnfufEcitChviftianis  aliquibu& 
ad  Ethices  &  Politices  prapcepta. 
bonos  eiTe,  fed  Chriftumipfumjfubli- 
iniorem  magiftrum,adlci{cunt.  Js  qiiia 
^irtutum  fummarum  perfedtiflimunr 
cxemplar  eft,  meritohabeat,  quiimi- 
tentur.  Sunt  autem  eae  humanis  priee- 
nmientiis  retrogradae ,  &  fub  unius 

Cruci* 


T5 


STIANOPOLITANA.       15^ 

rucishieroglyphicocomplex^:quod 

irlui  propiushomini  accommodarunt, 

icram  pauperiem  appellarunt,  qua  et- 

m  licitis  hujus  mundi  renunjiamuSi- 

is  tChnftjunum  poflideamus.  Qw^^t- 

uot  hanc  fcd;  i  m  ingredi .  intur,omnia 

d  -^difcunt,  omnia  rehnquuntjomnia 

:>  atiuncur.    PlacerprcT  prudent  a  fim- 

hcitis ,  prx  icientia  igno  antia ,  piae 

iloqneniia  iiieriCium  ,  prx  dignitatc 

umiLt\s ,  prje  .'agacitaLe  creduhtas, 

rx  iatie:atf  j -junium.prcT  ledionc 

'qu.b,p'a*:.cti(:n"pafIio,&:q  la^cun— 

uehuju.sterrx  infimatunt,  liinno- 

.?ntiaaciri:,{i  idepofcunt.  NonMi- 

oniashc  aliq.ios  Romanos  crede, 

laximDrum  h.ijus  tetrap.aftutiflimos 

■Kupes,led  ntc itiicerebri,&  occulti 

iltusianctLiIos.  Laetumgenus  homi— 

imeft,acq'iodaffed:ant,  inhac  terra: 

jepeditum  ,  quicquid  habent  dono- 

imDei,incommunetribuunt,veIuti 

hilfibirefervantes..  Non  initantur 

ijuna ,  non  attolluntur  fama ,  non  de- 

?ctanturcopia,no  dep  imuntur  penu-i 

ii>non  admirantur  iiibalia  >non  dedi- 

gnan- 


i(5o     De  Rspub.Chri- 

gnantur  abiedilEma,  nontoiquentit 
{eculi  minis  ,  non  capiuntur  pra^fen 
tium  fama,non  turbantur  ftrepitu,nor 
acuuntur  leparatione ,  non  aftliguntui 
vita,non  terrcfiunt moit^.  Pauciflim: 
hifunt,  necalij  facile,  quamquijarr 
per  omnia  penetrarunt ,  quibus  jann 
reram  ,  fci:ntiarumque  humanarurr 
pelluciditas  npparuitjqurbuspoft  terrae 
crrores  cceli  certitudo  in  votis^eft  unt 
ce.  Nemo  hbentius  dcfipit  y  nifi  qu: 
prudentia:  lubricitatem ;  vel  tutius  n^ 
fcit ,  quam  qui  fcientiarum  labyriri* 
thos i  vel  facilius  caret,  q.uam  qui  pof 
feflionum  onera  ;  vel  paratius  fervit, 
quam  qui  pericula  imperandi  eft  ex- 
pertus.  Unde  qui  tales  ridere ,  aut  rc- 
prehendere  {blent ,  hoc  ipfb  teftantur, 
quam  rerum  humanarum  nuilum  ha- 
bcant  guftum  ,  Csd  in  eo  hito  etiawfc 
«um  volutentur,  c  quo  ilUpro- 
pitio  D  E  o  em-erfe- 
rujit» 

76*  D4 


nfl 


STIANOPOLITANA.       1^1 

.  ^6.  Be  2.  Auditorio  Theolo' 
gico. 


. j.  Upereftodravum  Auditoriu, quod 

■  J^Theologiac  faaum  eft,  omnium, 
\x.  homines  poiIi<ient>  Reginaf,& 
lilofophi^  Domins.  Harc  primum 
nnium  docetSpiritusSandtiinfacris 
:eris  ftilum,neivos,  t  legantiam ,  effi- 
iciam,profimGitatcm,utrciantjuve- 
s>quid  fibi  hac  vel  illa  phrafijhoc  aut 

''  .0  vcrborum  involucro  fapientia  y  c- 
lidifcantadmirari  hoc  dicendigenus, 
ipra  omnem  hujus  terrae  eloquen- 
am.Dcinde  ad  devotam  imitationem 
jjus  divini  fcrmonis  adducuntur,ut 
im  raciarumfentcntiamm  ingentem. 
lefauru  jam  a.  puero  fibi  coUegerint, 

'^iant  etiam.  rcbiis  mortaiium  cdapta- 
:,  difcantque  r.d  alios  eodem  fpiritu^. 
sdem  verbis  loqui,qiiibus  Chrifti  A- 
oftoli  Evangehum  populis  prardica- 
int.  Tertio  invidi  hujus  Verbi  argu- 
i.entis,&:  foUditate  eos  armant,  ut  live 
am  h^crciibus  co^rediaiicur ,  (ive  ipfc 
"  *  %hi- 


r6i     DeRepub.  Chri-         '"^ 

fophifmatum  pater  Satan  impugnet  ^'^^^ 
verkatis  iinGeritatem  ab  ipfa  veritatt  ^"5& 
mutuatam,{cianttueri,.cli(cantqi omn  ^y^ 
loco&temporelimpidiffimos  irraeli!  '^'^'TJ 
fontesja  terreni  [uti  vel  ratiocinationii  n;n( 
humana?  infedioneprsfervare.Et hju  '"'™ 
vocant  Schola{licamTheoiogiam,quc  ifJH»: 
Sacraefcriptura!  verbaintelligire.  imi-  ptiei 
tari  3c  opponere  doceat ,  in  qua  ita  ex  f'^ 
eicent fuoSjUt admoneant,  nihil  his re  i^m 
bns  adhucin  Chriftiano  negotioplem  'm 
effectum,  omnia  adpium  apparatunJ  H^it^ 
facere  j  fadionum  irLtuper  nomina  ,ul  Sjurii 
quxinaxime  vitant,  necnifi  invitifS.  ^fie 
mi  ea  imponunr,&  ,ut  Luth  :rani  audi-  tes 
re  ament ,  Chriftiani  tamen  effe  con  ^M 
tendunt.  llnde  collegi  non  cum  iis 
fentire,  qui  quamvis  translaiionem  fe 
cureadmittunt,  eid  mque  fecurc  in- 
dormiunt ,  parum  foliciti,  idne  facei 
Spiiitus,an  aliquid  aliud  dix -rit :  dein- 
denon  omnem  Theologiam  concio-  Inc 
nandipenti^  tiibuere^cum  fieripoflit, 
uthomo  tamimpius,  quara  indodus  %{, 
adpopulum  veiba  (acra,  f^d  mutuata  ii 
fihucciiiet: fed  neceos  admirari,qui 

bus 


lilu 


STIANOPOLITANA.       165- 

r  Theologia  omnis  in  inachaeras, 

iios  (Sc  arcus  convertitur ,  quiquc 

.tim  Dei  nifi  dilputatorium  &  con  - 

idofiun  nullum  admittuntrtandem- 

J  non  omnem  innoxtae  opinionis 

r^]  en(um,inrc(Stas&  odiumdivide- 

5j  •eriim  itafuos  informare  difcipulos, 

[ii  |uoties  opus  ,  verfiones  judicare, 

,.•5  »ulumalloqui5  veritatcm  d:fende- 

i([j  chifmataque  vitare  poflint,fortallc 

u  'terius ,  certe  tempenitiiis , de  caetc- 

;r  linvitas  Chriflianx  compofitione 

j,  uparimalintj  quod  Chriftus  pios, 

imfcientesjobfequ  ntes .  q^am  di- 

il  tantes malir ,  atqucipfae  ingenijar- 

-jj  admortisultimasopp'  fi  iohesmi- 

jjij  j,quam  con^cienrix  robur  fanguinC- 

lilli  iuftratum.faciant. 


^^.  Depraxi  Theologica. 

Hlnc  ad  pra(Sticam  Theologiam 
j™  magna  devotione  accinguntur; 
^^  ;)rarejmc  ditari  &l  tentari  docet.Ha^c 
fapi  ntiaeftjqiiaeS.Scripturamno- 
^jl  imprimit,  &  innos  transfert ,  ut  rc- 


m 

m 
ores. 


liiri[ 

pintcr 


164     DeRepub.Chri- 

feramus  Dei  myileria.Hic  DiviniVe 
bi  non  airenfus  tantiim ,  fed  confenfi 
&:confpiratioexigitur.  Nam  utCh^ 
ftus  rerum  arcanarum  omnium  impl 
tio  eft:  ita  nova  regeneiatio  in  nob  i^^ 
aliam puericiam , aliam  juvenikm et  ,  j 
&:virilem  astatem  inchoat ,  ac  urg4 
0112"  non  Adamojfed  Chrido,  vit^n 
rtro  Hbro  conformis  (it.  Non  capiu 
hoc ,  quf  ad  artiiim  regulas  Theoiog 
inftituunt,  Nam  opus  eil  corrodcn  C, 
ccacerbo  iiquore  mterne  infulo^q  j,,j 
has  ingeniofas  ftruv3:uras  deilruat,  <  ^^^ 
commmuat.  Nifinosdefinamus,  m  jl^ 
incipk  Chriftus :  nifi  tiieamus ,  non  1  L ' 
quitLirDeus:  niliquiejcamus,non  ag  ,., 
fpiritus.  HocilludSabbathumefl,c  1^^ 
quod  omnes  omnium  cEtatum  pij  M 
do  funt fadi  ridicuii.  Hxc  iila  fand 
rum  Chrifti  infania  eft,  utnonin  Cn 
cifixum  tantum  credant,fed  crucifi! 
ipfi  velint:  hcxc  Paulini  Evangelij  ftu  '', 
titia  f.  ft,  de  nuil a  alia  re ,  nill  imbecill  ".? 
tatefua,glori;iri.  HictamenaSatar 
ingcs  pcriculum  eirc  folet,  quiutfen 
per  naalus,ita  hic  Uiquiffimijs  eft,duj 

hom 


'1;U 


m 


STIANOPOLITANA.  l63 
iminem  mirificis  fafcinis  itafibi  aii- 
t,  utnonmagisDei  fit:  Hincmul- 
urores,  fcmnia,  deliria,  &  alia  m.efi- 
nonevocata^ ,  ied  fponte  evolantis 
hbria.  Unde  graviter  monere  &c 
)S  ,  &r  alios  ChniiiL-nopolitani  fo- 
it,  nihilinconiuko  Dcovelpofcant 
i  vel  tentent,  quod  fit  fupra  Chriftia- 
tn  fimpiicitatem.  Nam  cumPaulo 
)imtertium  Coelumnon  polUimus: 
ifumusautem  cum  eoChriflocon- 
mari.  Si  Evangeho  pareamus,  fi  A- 
ftolis :  (stis  id  critadfoUdamTheo- 
»iam ,  neque  revelationum  erimus 
iigi,aut  AngeliaUterconcionantis. 
q,  ut  crafTos  illos  6c  corporeos  Chri- 
mos  Theologia  lolida  nonadmittit : 
nec  fubtiUfrim.os  illos  ,  &  in  me- 
;  Spiricus  extcnuatos  agnofcit.  O- 
ma moderai.io Cvvds^Qv.x  ad Chri- 
bilancem  om.nibus  Hln^  Dei  conve- 
liens  pondus  irrponit  fingulos ita 

exercet ,  ut  habeant  ,  cur 

Dei  auxiUumifii' 

plorent. 


i66     DeRe'pub.  Chri- 

7^.  De  Prophetiis,       .    im 


m 

futuri 


IGiUm 

inisr 


STquid  tamen  homini  ultcrius  Pa 
ckmenclfimus indulgeat,non  sii 
meie  reijciunt ,  fed  fpiritus  prcba  10111,1 
Undeillis  ProphcticaSwh6la,non  c  >^xii 
teobidjUtvaticinandi  virtuttm  ,<)  jfiinda 
multos  fefcllit,profiteantur  ,  fed  i  ^^ 
fpiritus  Prophetici  harmoniam  &"^  n^^ 
ritatemcontemplentur:  quodquia  ^^ 
neDivinafuggeftione  fierinon  poti  (nint. 
conferunt  ea  de  re  intimore  Domi  ^d 
fiquid  lucis  amplius  alicui  contigi  d^^j 
creditur.Namquitypos  Scriptuiaei  i\^^ 
dique  &  fecundum  partes  aptare  ,<«  uty 
Vaticinia  ex  fuis  ady.tis  eruere  ,  c  jtia  1, 
Moyfis  ceremonias  cum  Chrifto  cc  ^i^^ 
ferre ,  qui  Apoflolorum  &  Chrifti  ,r.ir. 
iamargumentaex  Veteri  Teftamer  t 
produ(5ta  capere,aut  fimilia  his  adfei  \^^ 
poflit ,  inter  tot  commentatores  rai  Ijk^j 
illis  fidem  cmnino  fecit ;  fcrupulii  ^.^ 
vero  multi,ne  quid  unus  altervc  texi  p^^ 
rariepronuntiarit.  Fatentar  itaque  ^^^^ 
^piritus  S.oracula,  quantum  quide  ^^ 


STIANOPOLITANA.       l6j 

1  faturorum  praccognirioncm  ,  vcl 

]  xteritorum  applicationem  peitinct, 

;indum  capcre,  nec  niiniistamcnin 

'.  vinisrevelatis  ,  quibusfalusstcrna 

<  n fiftat ,  acquiefcere.  Precari  autem 

-  eum ,  utindulgentiilimodiifiaminc 

tefacere  nonnihil  fuis  velit ,  quid 

Dfundae  iapientia?  in  Verbi  fuiabyf- 

lateatj&Filium  fuum  per  univcrlam 

:ram  paginam  oilendere.    Quo  pio 

to,  quidimpetrent,,mihinonape- 

frunt.  Atque  itarudi  llilppercurri, 

icquid  in  Auditoiiis  Chriftianis  mi- 

leftcommonftratum.  (^odutinam 

lil  de  ma  balbatie,  forian  &:  obli- 

)nc  haberet !  fperarem  utique  fi  non 

ania ,  imbfi  pauca  etiam ,  aUqua  ta- 

enpio&Ghriftiano  kdtori  placicu- 

,  velfane  datura  animum  ,ut  Chri- 

iini  anopolim  quispiam  adicns,certio- 

&exadiora  his  exp  riatur:  qux  & 

idemcandore,ea  Jv  nique  mecum  li- 

irtatecommunicaverit,illorum  cer- 

uorumidcomtriodo  finjf-dmeam 

irT»,quod  juvjrit,  &  emendarit,  gra- 

udinem  maximam  pr^mercbitur. 


1(5S       DiRlPUB.CHRr-  JT! 

7j?.    BeMedtcma.         '^V' 

SUperfiTntquatLiorhujus  contig^'  'ji^bic 
tionis  coriclaviajqu^E  f  tiaminttlf  '''•'"^i 
decuit, duo Mcdicinse . duo  ju. ispr  "^"^' 
<1 ;:  nti X  a/Iig n a ra .  D  e  pri  ori  b  r.  s  pri  '^f^^ 
dicairijqaicquid  omninojurisprud^  '^^"^i 
i\s.  d :  beatur.  Medici n x  lubtiiitate5  fcrni 
methodurn,rationabilkatem  n^cmo^  ''^Hu. 
cile  explicabit.-fatendum  eil,D  E  i  i^*  ^uni; 
gne  donum  eire,  humana^iolertiaf*  ?^^5o( 
obfervationi conctlfum ,  d:  qua nil  ^cian] 
propt  reaaddimus,  quod  inPhyfiC  'fons 
Chymicis, Anatomicis,&  Fharmacc  P^^(3 
dcis ,  quibus  maxime  condat ,  plu  '^o^es 
inum  laudata  iit.Hic  tamen  fiiam  fep  ^tspoi 
ratam  fedem habet,  ubi  de Morbis|  '^^iciijn 
gno(cat,&remedia  concipiat:  ubi  %^t 
iam ,  fi  quid  extra  Audiroria  occuri  ^ exc 
doceat.Cerrc  optimus  quisqu r  ita c«  ^'"'em 
pori  fuo  pro,pi:it,  ut  (lifTi^ienspoti  '-4^ 
humaniis  officiis  inhabitet,  quamla  '■siirr 
guens'&  anim^  grave  tiahat.  llri  ^r/uiD 
temperantiamcSvrexercitiumfuis  cy  lo^it/f 
bus  frequciicifilme pra^fcribunt hi^  '= i^ .. 

di'  K. 


STIANOPOLITANA.       l€^ 

ici ,  tanquam  faluberrima  fanitatis 
onfervamia.Ex  alteraparte  Chirurgi- 
ihabicat,  qnae  non  condHo  tantum, 
d  manucorpus  humanum  curat.LIs- 
ue  ad -6  mifrifumus  ,  ut  ung  ndi> 
:alpendi,urendi,r:candi,vahicrandi, 
vacuandi  {Imus,neque  corporis  parti- 
ilaanumerofis  p^riculis  latis  1  curt 
t !  Und^  va'.  ia  induftria ,  variis  ctiam 
iftmmrntis  opus  eft  ,  ut  hisincom- 
lodis  occurramus  ,  hosque  d  -fedtus 
'farciamus.  Pra^ftatautc  m,  inter has 
jrporis  humani  afflictioncs  noftrx 
nperfed:ionis ,  vel  potius  fuppHcij 
icmores  eire,&hincfacihus  vanitatis 
iftas  ponere :  indead  eum  recurrcrc 
ledicum ,  cui  nontantum  jegrotafa- 
ire,ablataque  reftituerc;  f^d  mortuos 
iam  excicare  ,  8c  in  minutiflimum 
ilverem  difperfos  recolligere,  perfa- 
leeft.  M  dicinam  autemhonorabi- 
,;Us  ,  non  quod  lcngaevitatem  fupra 
,:menfum  ea  impettet,  aut  morti  fe 
,>ponat;^ed  quiautcreaturis  ,itacrea» 
Vaium  adhibidone  Optimus  Crea- 
r  noLis  beneiieri  voiuit. 
H 


%70    DeRepub.Chri- 

So.  Be  Jurisfrudentia. 

CUm  bona  Jareconfiiltoriim  v« 
nia  dicam ,  nullum  eire  eoium 
pud  ho5  Chriftianopolitanos  noftfi 
ufum.  Namcumfuis  Legibusvivan 
nec  fupra  annuum  tributum ,  ad  qua 
vis  aUud  j  us  adigantur ,  noiunt  \xi  ali 
nis  Refcriptis,Codice,Pandedis,  dig 
ftisve,inCanone,  velClemente,  v 
Extravagante  effe  occupati.  Nihil  h' 
non  femet  expUcat,nihil  aequitate  ev  ||J°'^ 
dentius,nihillitigatcumaltero.  Un 
Proceflus  ^prqcedentes  cadunt.  Fa» 
leeft,rixamautaltercatiunculam  di 
inere,fopire,increpare,  nihil  Corpo 
Jurisindigum  eft.  Hinc fefe  mult JF^ 
cxcipulas,&  decipulas  evitaffearb 
tur,^cmaxime  cum  inquietudine  coj^^?^ 
poris  animae  pericula.  Si  bonorum  mr^^^ 
d:urama?ftimarent>adhuc  minus  fe^^^ 
rent.  Fieri enim nonpoteft,quinfe»^^'''a 
per  quippiampadileillud  jus  abduc«*^c 
abftrahat ,  abradat,  abjuret ,  exprim*'"^"' 
cxtundat,  exculpeti  extorqueat^exij,?'^?^ 
tiat,  ^xcudat»fubducat,fuffuretur,fu 

pii 


'aril 
eiei 


STIANOPOtlTANA.       IfL 

iilet,  involet,  auferat ,  &  intervertat,  Gl 

|uis  potius  lit  5,quam  tranquillitatem 

xperiri  mavuk.    Q^od  tamen  parti- 

^'  >us,  quam  bonis  junsperitis,  potius 

iribuendum  eil.  llnde  Kic  etiam  con- 

lavefuum  habent,  honorificum  po- 

tis,qu^m  necellarium.    Netameno- 

entur,  Pohticse  (erviunt,  &  Romana 

iravaria  sequitate  &  honeftate  pi  nif- 

; ,]; , ma  ei  exphcan t.  Idem  fere  de  Nota- 

^'    ams  conclavi  deprehendi  jadelTc  hx, 

''^^\  tlocum  fuppleat,de  cxtero  in  hacRe- 

^^"'  ubhca  nihil  magni  mom enii  pra^fta- 

Jj  ».   Si  quid  tam:n  defcribendum  eft, 

"  ajus hominibus committitm",  &  hte-^ 

inimpidurse,  elegantiUimce  inven- 

^^oniscompendio  ,hichoncs  datus ,  ut 

omenetiam  fiium  inter  artium  offi- 

nasobtineat.   Ajuntquoquefiguris 

Cerarum  aUquid  inefle^ac  num€ris,ex 

rie,velvaloreemergentibus.  Sed  iA 

Mi   afleverant    Chriftianopohtani: 

iudentautem  cordafuaDeoexhibe- 

>ut  is  digitis  fiiis  infcribatjquac  ad  hu- 

»y  iUiusque  vitse  fecuritatem  faciant, 

^c  iliis  iacra  incantatio ,  harc  divina* 

H    A 


ifi     DeRepus.  Chri- 
tio,ha?c  myftica? liteiaturae  rumma,€J 
optatior  illis,quiacertior. 

Sj[.  Dejuuerdutis  recepuculis. 

QU.3L  dua!  ruperfunt  contignatij 
nesin  hypocaufta  &  cubiUai 
ftcibut^  funt  ca  diftmdione,  utduol 
tcra  mafculo  ,altera  ff  mineorexuiij 
{erviant.  Cum  enim  hunc  etiam  lij 
latum  velint,  hoc  maxime  curant  ,i 
qui  juvw  ntutifunt  prarfjdi,  eas  uxoj 
habeant ,  quc^  itidem  virgines  &  pi 
las  docere  poflinr.  Conciavium  fej 
ex  fwhemate  elucefcit;  hocunum 
dendu,itaimpuberes  puberibus  jui 
ita  adultos  k  mariratisobfeivari ,  ita| 
dulamubique  effe  inipectione.m, 
quoad  ufque  fieri  poteft  ,  juventi 
corruptela  e vite  tur.  Quod  quia  rai 
fubhac  educatione  concingere  poDl 
utqua?  longaannorumfcrie  innoc 
tiam  continuavit,  fupra  omnem  f.  ll 
tat^m  arftimandum  eft^pr^efcrtim . 
putemus,  quae  alicubi  in  fcholis,& 
blicis  coUegijs  juventutis  p:rver] 
^corruptio,  <Sc  offenfiofit,  dum  quisc 


STIANOPOLITAKA.       173 

'eldomellicam,  velrufticam ,  velpa- 

rrnam  etiam,&  innatam  malitiam  at- 

{ue  n ^quiciam  icaim  adfert,  &  aira 

Dclalibus  communicat ;  tanta  veueni 

ontagione,  utne  abiis  quidem,  qui 

)eo  tori  lacrari  eire  debebant,  abfti- 

ieat,r^d  varia  impietate,  ialacitate  bar- 

Liequeferpat,  imo  usque  adeo  totos 

/crdumoccupet,  uttotavita ,  ac  inter 

.onoratillima  officia  deitnerc  nun- 

• ;  [uam  poflint ,  lamentabili  urique  in 

"'Dnrium  pernicie,cum  unius  luesin 

■  laltos  difFundimr,  &  confjrcnribus 

■ .  ingulisjunus  adimpletur.llt  jam  )l  Sa^ 

^^mafere  nusquam  magis  metuerc  ha- 

eantparcntesHcceffe,  quam  ubi  ad 

)cumiiberosfuos  planillimc  cducari 

"'!  hi  perfuadcntmnde  precibus  illis  atq; 

^■^-j rdenriflimis  opus  clt,  quibus fuos di- 

'^l^ftos  Divins  caftodiac  iedulo  com* 

^aendentjcujus  unius  cft,  per  Angelo- 

^^"*umcuftodiam,impurailla&peftifera 

'  l^  ibia  avcrterc ,  obturare  aures ,  cor  ad 

^'''ludoris  amorem,impuritarisquc  ob- 

^^  xmareabiiorrcntiam. 

H    J 


174    DeRipub.Chili-       Iiri 

Sz,  DeTemplo.  .  f 

TAndemetiamTemplum,quo  f° 

inmedituUio  habent,  reclufui  ^^ 

mihi  eftjiegiae  magnificentia:  opus  ,6  ' ^^^ 

in  quo  fumptus  cum  ingenio  certaru  ™ 

Quod  fane  non  improbandum  ,  ciii  ^}\ 

KemoinhacRepubUca  egeat.  Figiu  ^ 

rotunda  eft,  cujus  ambitus  31^.  alciti  '^^^] 

do  70.  p.  Qua  medi- tate  concio  ef  ""^' 

fitbfeliia  e  tcrra  excifa  ,  &:  excavat  ^^^^ 

j(unt,ut  minus  ftrudura  afcendat ,  &  <  ""Ji^ 

mniu m  aures  perorantis  a  voc e  undi(  ^^" 

apquahterdiftent.  AlteramedietasSi  F^^ 

cramentis  diftrihuendis,  &:  Muficac  ai  Ifm 

tributaeft.HabentetiamibiSenator^  ^4 

fuum  feparatum  cum  Principibus  lc  >i4 

cumhaud  procul  \  cathedra:  utii  aiEc 

fchemate  exprefEmus.  Sed  &facrae  ^  flo^ 

d:iones  Comic^e  ,  quibus  phirimui  Jdtii 

tribuunt,6(:  tertio  quoque  menfe  obi^  H 

d:antur,hicintemplo exhibentur,  v^  aian 

c6  tenaciiis  jnventutis  animis  rerui  Halil 

Divinarum  hiftoria  adhse "eat,  ipfaqii  loffe 

ingenia  rebus  tradlandis  habiliora ,  l  \%^ 

ag  bdoi 


STIANOPOLITANA.       175 

igiliora  reddantur:  cujus  rei  quam  fint 

itifices ,  mii ari  fads  non  potui ,  cum 

•^Jaogeorgi  JeremiOTi  populo  rcprs- 

j  £ntatam,corameiremintuitus.  Mu- 

us  Templi  five  circumferentia  tota 

eneftrata  eft  >  ut  lumen  undique  ad- 

.^ttat:  qui  reliqui  funt  parietes ,  (acris 

iiduris  ,  iive  hiftorisc  Biblicac  reprac- 

.  ■  entatione  eleganter  nitent.  Simula- 

:-  nimvidinullumjnifiChrifti  crucifi- 

.jdadcommovendum  vel  duriflimum 

nimum,atFabrefi^iin.  Rcliqimm 

)rnatumnonfa'/iJn6^prefrero,nij[i  id 

^;  a  profeflb  adum  vtlim:certeadmira» 

.viiartem,  Sc  pulchritudinemfatisnon 

,j:^»otui ,  prxferum  cum  ecrum  fuerim 

If.ecordatus  ,  qui  fub  ReLgionis  prjc- 

.[icxtu  Ecclefias  fpohant ,  &  affedat^ 

;j[,emplorum  defolarione  ,  non  tamcn 

jjr^romeftici  luxus  obkvifcuntur.  Con- 

-Ij.  cienriofi  nimirum  Evangelici,  quibus 

jjttaculumeftanriquse  fimplicitatis  do- 

.jjjiaria  ahbi,quam  in  aedibusfuis  popa- 

,..  um  ofFendere  /  rehgiofi  Reformato- 

'j-.es,  quiut  vacuarentfacraria,  fuas  pro- 

MV^isLi  domos  inuuh  dc  pompofo  appa- 

*  ■  H    4 


176     DeRepub.Chh.1- 

ratui  commodarunt!  Si  qui  ctiamv^ 
tant  Deitabernaculaoinare,autinhJ:es.3 
rcm  tam  funttenaces ,  quam  all'3i  pr 
digi,  htchaberent^quoddifcerent.  Mfcei 
Ycvbj  non  quid  mihi  videatur ,  docer 
fedquid  viderim^recitarc  decet. 


//.    De  Vocation^, 


m 
m 

QTlotquot  Ecclefiae  dedicati  {uH  w 
^ihilprius  habent  autfublimit  ^r, 
Vocadone.  HssccLllis  fiducia  eft,h<  alb 
fcutumjhneccoro^rai:  Voventparent  um, 
tc  precibus  ferio  optant ,  non  mercai  wnc 
tur,aucpcrconfuetudinem  imp^tra 
ut  Deo  quondam  interpretes  vel  min  ^ 
ftrosprogignant,  quod  fciunthum  i,»!) 
nscdigniratis  eife  faftigium.  Cum  iti 
que  Dei  donaria  apparentA'  S.fpirib  ^ 
qusfifamiharitasjcum  vitacarlicis  mi  Bnaj 
ditationibus  velut  infeda ,  cum  vot(  btu 
rum  ctiam  in  unum  aHquem  arcai  btru 
Gon^piratio ,  Vocationis  ca?k fte  fimii  i^^^ 
&  Ch'>  iftianum  nuciumadvenit,qu< 
mterno  cordis  mortui  corre/pondety 
in  officij  ipirituaUs  confidentiam  f 

fcipJ 


STIANOFOLITANA.      IJJ 

Hpit.  Cui  cum  publicae  &:  folenncs 

?reces,ac  manuuum  impofitio  acceire- 

at,ajuntfupcmamgratiam  evidentcr 

'ipparere  ,  &  hominem  jamantebo- 

lum  in  meliorem vertere.  Hinc voca- 

ionemapudpopulum  arftimari&  ef- 

icacem  deprehcndi,  apud  Ecclefiaften 

:2leftis  favoris  fignaculum  cfTe ,  quod 

nimDeo  faedus  &crum  inierit,  ut  ab 

jiijo  juvaretun  5c  edoceretur ,  ipfe  nihil, 

Ti  quod  veram,qu6dve  fanum,reticeret, 

aihilhumanumadderet,  &gregiDei 

Vitam,fanguinemque,  fi  opus  foret, 

impcnderet ;  fimul  etiam  terrenis  im- 

'  Tiunitatibus  renunciaret,  &  reipsa  fpi- 

itusbonidiL^aminaexprimeret.  Bea- 

ni;,am,  ©  beatam  Ecclefiam ,  cu jus  Mini- 

pi3^ftri  non  ob  vidus  fcuritatcm  c6  defti- 

ioj  nantur,ob  ingenium  obmfum,e6  con- 

;jfcdcmnantur  ,  ob  htcrularum  ufum  c6 

;  ,r({admittuntur ,  ob  parentum  largitioncf 

;2f[e6intruduntur,ob  fanguinis  pretium 

:^.|c6elevantur,  ob  curiofitatis  confen- 

^jf^&m ,  e6  promoventur ,  ut,  quid  in  anv 

ijt^iinas,  velcontra  eas  poflint,  experia- 

Jiaur  1   BeataxB ,  6  beaum  Ecclefiaim, 


17S,     DbRipub.Chri-  jt 

quorutn  Miniftri  konQrem  Dei  Ver  y}^' 
bojopesincrementisEcclefiaej  erudi.  ik 
tionem  fuga?  Dasmonis ;  voluptateii  m:n 
carnis  depieffioive ;  famam pauperum  ijnci 
teftimonio;  finem  fideifertulotermi  :Dei 
jianc !  Bcacam ,  6  beatam  Ecclefiam,a  jvok 
biDeusvocati  homoparet;  Angelu  m 
adjuvat ,  magiftratus  conf^ntit ;  popu-  lent. 
lasauditjjuvenmsfuccieicit!  Athei  tulu 
ilbs ,  qui  majorum  fuorum  folicitudi  ievo' 
nem  dc  fortitudmem,  qaa  aDeo  vocaj  iiin 
ti,animabus  fuis  m^^tueateSiAntichri  ttpi: 
fti  impofturis  colla  fubdux.erunt,in  fa  tionc 
cihtatem.  quandam  &:  negligenuan  ftjp 
^Qcacionis  deformaveronc  I  anti 

S^.  DeConciomhiis,  pip; 

Dto: 

H  Concibnibus,quseinTempl<  i,vtl 

fiant,fapradiximus.Er<sPresby  i 

ter  &  Diaconus  habent.     Etilbqui  ^-^ 

demS.£cripmram,hic  Rehgionis  capi  tii^ 

ta  exphcat:.his  fubordiniti funt ali j,qu  ^ 

ctiam  poftmortefuccedunt:non  enin  cjfj 

biclicetcadaveribusinhiare,  Apreci-  ^^ 

l>us^ut&facrapfainiodiafitinitium&  jL^ 

fijiis  r 


JTIANOPOLITANA.      lycjr 

f nis.Nihil  hic  vidi  a  noftia.quam  Au« 

guftannm  vocant ,  ConfefTione  alie- 

ilium :  nec  enim  Religione  m  noftram, 

li  id  mores  improbant,  Cum  precantur, 

1  lUt  Dei  Verbum  audiunt ,   m  genua 

orovoivunturj&manuselevant ,  fed 

*tiamp°6toratundunt,ut  animaexu^ 

::  citent.Nugariin  templo^autfoporari, 

.;.  ^iaculum  eft.  Ciim  lediojies  e  (acris 

i  ScdevotisDoctoribus  quotrdianaefint, 

a4Q6  minus  tamen  frequetesadinnt.  Na 

ri.  quas  pictati  impendatur,  optima  occu- 

fa^pationc  judicant.  Haec  fi  dimidium  vi- 

iiwae  (ibi  petatjadhuc  ^quo  minus  elfear- 

Mtrantur.  Admiratus  fum  hominum 

motus>cum  mterdum  fpiritu  exultare, 

perfsepe  in  lacrimas  refolvi  animad* 

v.erterem:nec  cnim  vel  Chrifti  benefi- 

nlorda>  velhominum  dehdta  frigidereci- 

:^f-Cant.     Chnftivita  peruniverfum  an- 

di-numita  diftributaeft,  utfinguliadmi- 

pi..randia6fcusfuam  memoriam  habeanr, 

Joiiquibus^  temporibus  etiam  jejunia  fua, 

10:  nec  affe<5tata,  nec  imaginauva,  accom- 

>jiiodant.   In  ceremoniis  nihil  habent 

^,  Jragici  aut  Thcatrickvolunt  enim  ho- 

iC  -';  H      6 


jso     DeRepub.Chri-  jn 

mines  facere  non  attonitos^fc  d  melio-  !iiir.c 

res.Habitus  ut  omnibus  honeftus ,  ita  s&q 

Religioforumnihilhabetinroliti.  Coh  jjs& 

lor  candidus  Rehgionis ,  rubeusPoliH  asSii 

tise  >  caeruleus  eruditionis ,  viridis  aU  Ut 

mentationis  propriuseft^  nec  tamer  to 

fic  Chriftianos  diftinguit  ,  ut  puten  stiir,r 

tnajoreseiTecolore  ,  quamvirtutibu!  fci 

autvitiis  differre ,  aut  ceremonias  in  jfoo 

^iff:rent:s  tanti^utomnesfcrupuHjO^  ^nlia 

Hinisinfped:io,  omjiesfacrae  decifioi  int 

nesiisabfumantur.  Ann  quiahomi-  i^jtuii 

num  vitia  vaUdiora  funt ,  quam  at  ii  [jutn 

nos  opponamus ,  hoc  agimus  ut  L  ftu  m 

cas  fece mus ,  aut  mufcas  percolamus  ^e  r 

Ke 2gamusnihii  ?  lUi quia virtutes  pla  in^^j^ 

rant,vitiaeradicant,dedifcriminandi  ^^^ 

pulvinis,6i:addendis  baciliis  per  otiun  ^^^ 

conferunto.  j^IjjI 

//.  Ik facrapfalmodU,         i  isijiiii 

M"  '  '^»^e 

Uiica  etiam  non  minima  apu<  ^[^ 

ilios  cultus  Divini  portio  efl  ^  . 

quicquid  fcrupuletur  infernahs  me  sjj^j 

bnchoUa.  Laudaat  Dcuaa  tum  hngui  ^ 

uiaxi 


STIANOPOLITANA.       iSl 

iaxime,tum'kib3cetiam  clangore,na^ 

lis  &  cy  thads,  tympanis  &  ehoris ,  fi- 

ibiis  dc  modiilis^  cymbahs  &  organis 

ariis.Sic  vifum  eft  iandlis  vatibus,nec 

iiruafit  ChriftuSj  nedumprohibuit: 

c  Satanas  illuditur,  qui  in  fuis  nunqua 

ctaturjnificumDeiinjuria.    Cantio- 

oti  ts  facras  magno  numero  habet,  quas 

ttmo  ore  decantarepoflint,  Hbeilo» 

[nguU  adferunt ,'  quibus  memoriam 

iio|ivcnt.    In  iis  admirantur  B.  Lutheri 

^  piritum ,  ahos  non  dedignantur.  lu- 

undum  eft  audire,  univerfum  popu- 

umquatuorautphiribus  vocibus  c6- 

cmare,necin  menfuram  compofitio- 

lis  pvxcare.  Id  alluefacStio  feeum  fcrt, 

lum  ad  preces  quotidie  conveniunt. 

!ja|;;^uicquid numeris  conftat,  Divinum 

|uid  liabet,&:in  animos  hominum  pe* 

letrans.Unde  Davidicam  Poefin  opti- 

nusquisque  miratur  <5cmaximifacit, 

ichodiernac  etiam,  fi  caftafive  Chri- 

lianafit,favet.  Quisquis  eam  conta- 

fl  ninat,  abufiis  ing  nijreus  ^ft  :quis- 

ifiquis  ad  fontes  deducit,  laureatus  illis 

niiabetur.    nemo  credat  nullam  extra 

H    7 


iSi     DeRepub.Chri-         sii 

idola  elegantiam  eife  ,  nemo  barb  m;el 
riem  in  facris  literis  accufet.  Satan  iMi 
iiocludibriiimeft,  quiita  nobisauD  im 
eors upityUtCitharcedus minus ,  quai  w 
unicularius  fbnet.  Et  quid  ianguei  iilk 
nobis  facit  facru  m  carmen,p c  tulans  fi  mos 
lire jquam  boni  iiitra nos  languor,ma  i^k 
titillatio  ?  e  contra  quid  nofti  as  cogit;  J.H01 
tion  smitigat,autinqiiietat,  nifilacr<  uipar 
rumcaiminum  fpiritus,prophanori 
impudntia  ?  Quicquid  g  nij  habeiliaE 
humana,  fub  cruc^fbrdeicunt,  qui 
quid  fimplici^atis  facra  ,  fupra.  qua 
credi  pocefl ,  animum  vel  negie61: 
quondam  vorabulis  aut  fyllabis  r^ 
aun;;.GratiasagamusDeo,quifilen' 
bus  vel  precantibus ,  ejulantibus  Vi 
canentibus  f  mper  praeflo  efle  vul  dacr 
fcmpermifeiicordia^  auribuspatere,  ksu] 

ipa 


f(£f.  De  Sacramentis. 


m 


tonij 


SAcramenta  ad  Ghrifli  inflitutu 
&  Eccleflae  primasvae  ritum  adm 
fiiltrantur ,  frequenter  ob  ineffabilejBnu 
«fum^reycrencer^Qbfupremam  dign^^^ 

ute 


STIANOFOHTANA,      iH 

i  stem ;  eleganter,ob  devotoium intui* 
i:  im Jnfantes,  cum  S.  Triados  nomine 
2  )luuntur,  teftes  fid  i&  obligationis 
jii  labentjCum  maximepatL*em>tum.  ho- 
lif  i.ftiflimum  par  conjaai>m ,  6c  amicos 
isk  icoratos  alios  etiam  abfentes ,  qui  hu- 
nia  isr 'i  &faciant  fid:m,&  habeant  cu- 
?ifl  km.  Hocenimdfbereajuncpaainos, 
iac  t  in  parentum  locum  concedant,  & 
11  »iilcualiumiiberorum  ration:m  Deo 
bei  ddanc.  noadihg  nriortutorisinfpe- 
iiaisio  efCc  debet>  quam  Patrini ,  dil .  tfbio 
iiait>ttaire  major>  q.'.i6  ardius  pec  Chri- 
:clif ttminter eos  vinculum,  Qui  h'Cau* 
riam  qu^erunt,  icelas  cammittunt :  qut 
ntii  beris  opcimos  infpedtores ,  &  virtutii 
v.dmonitor  s  xorant ,  optime  confU' 
uJtfint^acra-Ca^na  cjuoties  cxhibetur,ut 
li^.  mne&invitatvitaconvivas  habet,nifi 
uosip  a  neceflitas  impediar,  omn.  s,, 
uaconcordiam  fuamteftantur.  Aijr-. 
{ aaPane ,  &  Vinoiacra  myfteria  ad  al- 
jujirecommunicaniur^  nihilque  hicte- 
0  lere  mutat  fupercilium.  Quotquot 
leuideunt  ^^cor  contritum,  animam  fidelc 
jQJvOrpus  ad  emendacionemparatum  ad* 
'flii  ferunt: 


Ig4  DeRepub.Chri<  jTi 
ferunt,  acpaulb  poftipfo  opcie  quo  ^.^ 
piomifere  oftcntant.  Hoc  illis  fiUciff  ' 
inum  Dicafteriumeftjubioffenfione 
dirimuntur,  &  toliuntur.  Nam  qti  \1Ij 
irafcipoilit fratri,utDeum  renuere  vi  ^ 
iit,  autadmitterenolit ,  is  horrori Re  ijjler 
publicacforct,  neutiquam  toLrabiii  uk' 
Hic  fe  ctiam  fiftunt ,  qui ,  poftquai  m^( 
Diaboli  fraudibus  fuccubuerunt,  E  leos 
clciiae  iterum  funt  reconciliati  quoi  irnini 
ialuti  &refipircentias  ita  ex  animo  coi  jfn=( 
gratulantur,uti  cafuiindoIuerunt.Hc  iiorc 
maximi  faciunt:,  ne  quod  fcelus  vel  h  [jorei 
chCix  ,  vel  Reipub.  imputetur  ;  fe  viri 
Chriflianaexpiationefemct&aliosl  yj 
berant  ac  lavant.  Qui  id  negligunt,  fu  \^^^ 
6c  alienis  delidis  opprimuntur,Fuitt  fcj, 
inen ,  cum apud  Eccl,  fiam  peccatoK  fj,  j 
deprecarcntur ;  nunc ,  quod  male vei  ^^ 
tit  ^  fecus  eft.  Et  gloriatur  Cam^  j^^ 
Mundus  difciphna  fuanihileire  fev!  ^^[^\ 
rius,  nihil  confonantius,  Quarnfai  (.^^ 
kudem  Majores  noftri  ferunt  :  m  \^^^ 
quid  agamus ,  dicet  aUquando ,  fi 


erj 


"m 


pofteritas.  .  \^[ 


;ii; 


STIANOPOLITANA,       I^J 

t-j.  I>€  Ahfolutione  cjr  Excom^ 
munUatione, 

^  IlasChriftuscommifitfolvendi, 

^^Jjgandiqj  clavc  s,  easreligiofiffi- 

icallervant.  dum  ali)  earumalteram 

$a;  ade^  leviganc^alteram  abfcondiit^ 

tfint,  qui  ilL;m  atterere ,  hanc  perdi- 

iffc eosdicantConficenturp  ccatoru 

lomm  fummam  linguU  ,permuiti  et^ 

jm  {p:ci  s ,  five  in  amici  ( quo  nemo 

diore  aliquo  car  t )  fi ve  in  Ecclefia^ 

:«  aures ,  qua  fe  ingenuitate  admoda 

lltvari  confirmant.  Serixpoenitetiar, 

fd.nti  fidei,  &  rtiidio&  corrc<9:ioni 

fii  Ihriftus  per  Miniftrum  cleraentiam 

t:  >olliatur,  fimulationiluftitiamcomi- 

ii  latur,  Nonmetuendum  cft,utReIi- 

ci  j^ionis  Chviftianar  ignarus  quisquaam 

t  d  ar,cum  in  fcholis  id  quaeratur,(S<:  cu- 

victurfblicite.  C^terumut  confcientiac 

ui  liligentius  Gnentur,muliicx  Rcligio- 

ilishuic  fakibri  negotio  deftinati  {imt, 

[i|  ed  innocentia  vica^y-Sc  fervore  Spiritus 

'cledi.  Si  qmshominibusdiffidat,ne- 

p(Tio,utpenetraliareferat ,  urg:tur,fed 

rordiuJn  fcrutatoii  Deo  relinquitur. 


^6     DeRepub.  Chri-  iti^ 

In  retrogrados  autem ,  vel  dura?  cervJ  ^^ 

cis  homines  poft  fraternas,  pat :  rnas,^  'f^i 

magiftratus  admonitiones  fruftrataj  JaJin 

Dei  iram,  Ecclefiie  dedignationeri  Em 

Reipub.  naufeam ,  8c  optimi  cuiusqu  «pol 

abhorrentiampronunciant,  eaautorl  f.cjiii 

tate,  utidemconcludeiehocllnivei  » 

fiimafive  Dei  creaturas  omnes  appa  rjmp; 

reat.    Hocomnimorteacerbiusjud  }, 

cant,  &  ad  hominis  reftitutionem  c  m 
mnes  magno  conatu  conipirant ;  relu 

d:nntem5cpertinacem tandemRepul  I  Ai 

eijciunt.  Idantequam  fiat ,  maximis  6  *vo 

fordidis  laboribus,  vel  flagris  etiam  cc  "jed 

h  rc  ntjCuiibus-XBduntdehccapliriff  ^coi 

quamfungainem  ( quicquididiiceat  *>" 

fundere.   Neque  certe  Mundus  mul  ^W 

— '"TiRttpuoficit,  qui  vel-pecunia,vel  igno  '^iilaa 

minia,vel  mortemaiefTcos  libenterca  ^^ 

ftigat,coniaentia?  lethargum,quo  un<  ^:io. 

aguntur  prjccipites,  non  excutit,  ac pe  '^ k 

tulantiamfam  :&laboribus  nihilfran  sciir 

git,  ut vclrefipifcant,  vel cohibeantm  ^k 

Malus  ille  Medicus,  quiparatius  uri  ^-fii 

Sc  fecat  ,  qu^m  purgat ,  6c  refocillal  ^osi 
Nttfpiainfeiicio^Refpublica  dabitui|iiio5 

q^u^i 


IC 


»o! 


STIANOPOLITANA.        IS7 

i^m  qu^  qukmL  plurimos  (ervet  ci- 
:s,perdatpaudiIimos:cujus  hoc  pria 
ps  ad  miniculum  eft,  fiDivinareve- 
nda  inculcari  ,&:peccatorum  fxdu 

01  te  expofita,prius  difcamus  noUe  peo 
re,  qukm  non  audere :  fin  omnino 
:deamus ,  non  polle  poft ,  fi  omnino 

|)l?rmmpamus,ut  expiemus&luamuSft 

4ligi» 

^S.  BeCMatrimomo. 

kyf  Atrimonium  ab  ijs  magnadc 

•▼-Lvotione  fufcipitur,  magnacir- 

^jiicnfrectione  aditur,  magna  huma- 

tat^.  coiitiir ,  m:  gnaobfervantia  ha- 

nui":  Luliibitamon  m^gisf  caium 

\.  Nam  cum  dotis  infoientip&  vi^lus 

j'j^?ricula  abfint ,  fuper.  ft ,  ut  Virtutum 

Utum,interdum  etiam  forma?,  fiat  ac» 

imatio.     Viginii  quatuor  annorum 

iveni  hcet  18.  an.  Virgincmducere^ 

d  nonnifi  parentum  confenfu,  co- 

latorum  confilio  ,  1  gum  approba*- 

^  one ,  D  E 1  bene didione.  San gumis 

jj  >udeos  maximareverentiaeft.  Jun- 

,r  Jntillos pkmnqiie  ingcniorum con- 

fQrmi- 


ISS  DER.IPUB.CHRr- 
formitas,  morum  ama^nitasjfed  etiau 
quod  rarum  alibi,  pietatis  commend  '^^ 
tio.Impuritatis  maximaculpaeft>«5cl  ''  l^ 
gumineosacerbitas.  Sed,ablatis  occ  '''"'^ 
fionibus,facileevitanturdeli(El:a.  Ni  ^"^'^^ 
ptia^omninonullashabent  impenfa  '^, 
nullum  ftrepitum;  ne  quid  mundan  '^f 
ineptias,  aut  infaniam  exped^mn  ^^^^ 
S)X)nfumdeducuntjnvcnes,rponfa  '^M' 
Virgines ,  &  faciae  copulae  animo  <  ^'^*^' 
precibus  applaudunt.  Inde  parent  p^ 
utrinque  ac  proxirai  conveniunt ,  <  ^^ 
dexteras  nedunt ,  ac  no vitios  conco  '^^- 
diae,laboris,temperantisr ,  fed  maxin  ''^^^'^ 
devotionis  Sc  patientiac  admonent.  I  i^^ofc 
absqu^  ebrictate^  quar  omnia  alibif  ^r^f . 
cra  initiare  furta  eft ,  non  vero  absqi  '-  H: 
hymno,&  Chriftianacongratulatior  ''j^^v 
maritantur.Dos omninonulla,nifiD  ^<i 
promiffio,parentum  exemplum ,  an  '^^v 
uti"inque(cientia,concordia£V0lupta  ^^'nt 
fupcllex  expubhco  cum  a^de  afligna  ^ 
datur.Atquehoccompendioillamn  *3-i[d 
ftram  Crucem,  Suppiicium,Carni;  ip^ 
cinam,  Purgatoriam,  &c  qaocunqi 
Eomine  in.iufpicataconjugia  increp 

ma 


8TIAN0P0LITANA.       lS9 

ns ,  tudffima  &  expedidflima  red- 

im:  quae fi  quid  forte  afperitads  ha- 

:nt,  omnium  amicorum  experimen- 

5  iimantur&  pcliumur,dum  nihilin- 

delitatis  accedat,  quodgravibus  poe- 

is  excipiunt.    Necenim  Deus  doio- 

'm  fuum ,  quem  ex  noftra  deferdone 

abet,  quam  paientalis  &conjugalis 

uoris  oblivione  expieflit,  iuftitiam 

eloprobavit,  utingratitudinem  ,  6c 

erfidiam  abhoricremus  iimul&pu- 

ircmus .  Q_se  duo  enormia  cum  in  lu- 

J  im  vertctit  mundus  ,  femper  habc t 

j  cquiores  ,  qii  n  quam  cxcipiant, 

j  -Hiper  ,  qai  iliuforibus  ferio  impo- 

ant.  Hinctotimpuritadsmala,  quae 

Jfunditviria  ,  confundit  dotes,  cir- 

umfundit  morbos ,  defiuidit  maledi- 

Uonemjditfundit  infamiam ,  effundiJC 

■Qnlcientiam  ,  ii.fundit  fatuiitatcm, 

•erfundit  &rdibus,  prcfundit  opes,re- 

fundit  minas  domini,  itiftiindit  de- 

iperaaonem,transfundir 

panam. 


^o    DeRepub.Chri-       '^ 

imii 
8p,  DeMuUerihm.  m 

Qllaeitaque  feminae  jam  funt  \ 
6tae  conjuges  ,  foleitiam  iuai 
quam  in  CoUegio  acuerunt,  exhibc 
Nam  quicquid  ex  ferico ,  lana  aut  li  ^"' 
humanainduftria  perficitjeamulieb  ^''^ 
artis  materia,&  obie(5fcum  eft.  Difcii  ^'^ 
igitur  filare,nercjacupingere,texere  ^ 
variis modis  (parta fuam ornare. Aul  !''! 
harum  artificij funt ,  veftcs  opificij ,  I  ^ 
tionesofficij.  Supcreft,  ut  domum   ^^ 
iam,ac  culinam  curent,  ac  purgatas  1 
beant.  Quicquid  eruditionis  impea 
rmit,mingcniofe  funt,ita  diligenter 
cxcoluntj-non  ob  id  tantiim ,  ut  aliqr 
fciant,  fed  etiam  utaiiquandodocea: 
In  Eccleiia  &Senaculo  ipfis  tacendil 
eftjnoiiminiis  tamenpietatem&:  m 
resefFormant,  nonminus  ccelidor 
riiselucent.Nihilhuicfexui^  Deon 
gatum  eft,fi  pius  fit,cujus  illain  omi 
«vumbenedidta  Maria  gloriofiff  e 
«mpluiB.  Si  hiftorias  audiamus ,  nuJr^ 
virtus  feminis  inacceflEi  fliit,  in  nul 
tion  exceUuerunt:<;:«eterum  multa^  Ijk 


I 


STIANOPOLITANA.      I^I 

airnitatem  vix  afTequuntur ;  habe- 

as  tame,quas  viris  opponamus,quas 

2eferamus,aliquasMonicas,Ecciefiae 

J  ditas,parentibus  gratas,maritrs  con- 

rd- s, viduitatisoDrervantes ,  libeds 

«eficas  y  amicis  officiofas,  egentibus 

,  lesjomnibus  commodas :  quibus  ut 

;  latremmeamannumeremjcogitpie- 

;.  Quhd  ^i  imperiofae  aliae  plurinuB 

it , illorum  culpa  eft ,  qui  effeminati 

ifculas  dux :  r  unt»Nihii  periculofius, 

lamfoeminas  inocculto  regere,  vi- 

['^\  s  in  aperto  parere.  nihil  td  econtra 

l'^  tfultius , quamremfuam  quemquc 

:,.j  quamque  curare.  Rariflimum  illis 

,j : ,  nec  mafculi  facinoris  verberarc 

"^^  njugem.  Uxor ,  qu^e  vapulat,  intec 

^jjj  is  fordetrconcordiae  maxima  ja(^an- 

!!"jj.  cft.  Monftrum{itcorporejungi,a- 

;   aao  difrentire.  Mundus  mulieribus 

.  dlus ,  nifi  ille  Petri  ^.  j.  dominium 

illum ,  nifi  ia  fupelle(5tilia,ancillari 

Vj  am,  quod  mireris,nullum,  nifiid 

^rbus  aut  cafus  aliquis  pofcat.  Nul- 

npudetmuliebris  ofEcij ,  aut  tardet 

^nciYire  marito.  Italaboicshoneftos 

nemo 


m 


m     DeRepub.Chri-     h 

ncmo  vir  d  dignatur ,  quovis  munepi 
Non  enimcontraria  (unt  fapere ,  &m 
boi are.  Si  modus  adiit,  niliil  tam  ratloili 
Rabileeft,  quampublicobonocoj  ii& 
lio  juxta  dc  opere  adelTe. 


po.  De  Puerperw, 


MUlicrum  corona  foecundi 
qua  omnibus  terra?  Aihh  omi 
cxceliunti  niii  forte  perimere  hoJ 
nem,quamparere,majoris/ic.Rcsi  ine 
raculo  non  car.  t ,  fuftinere  femin  ki 
tantos  dolores/upcrareinrantem  taijati 
pericula.Nata  prole,id  unum  gratu' 


X0[ 


tur amici ,  civitatis  cosl .  llis  (pem  efcliei 
ca?tera  futurse  mifens  condolent.  «i'in, 
©mnino  exceditjquod  Chrilti  nati\«reji 
te  ad  vitim  renati  fumus ,  qui  mortiT 
bebamur.  Epuium  nacalf  nuliumj 
id  cni  n  jam  antc  drxi ,  polfe  infcf. 
Ciis  l^uis  &  ii)lennibus  vino  carMffor 
quodabj  nolunt.  Obfteuicum  rafc j| 
ma  lioncilas  ell: ,  n(:C  ni^peritiffifciL 
admittnntur.  Qnor  ligiofior  fLn4jtq„ 
co  haic  n .  go  .io  apdor  s  fed  nec  natF 

co/ 


STIANOPOLITA  NA.        Ip^ 

>gnicio  deiir.  NutriceSjnifi  ca(us  im- 

Dnar,non  ferunt;  voluntenim  mater- 

jm  lac  liberos  fugere.  Qax  Putrrpera- 

im&infantum  curam  habeant,  fe- 

iina?addunturpl:runqucviduTjqua- 

im  hxc  occupado  potior  -,  fcd  etiam 

.venculce  ,  qu.r  infancibus  ferviant. 

iptifmus  picxfente  Ecclefia  confer- 

T,  nifi  infans  periculo^e  langueat. 

nomninoabripiatur  ,  fciunti.^mMi 

i.  lium  fanguinc  Chrifti  abiutum ,  ac 

nime  fpcrant.      Tempus  puerp^^rij 

.1!  i.  dierumclhpoft  quosD.  o  folen- 

,-c  i!s™tiasaaunt.  Cibus  dciicatior  ex 

j  ,ibhco  datur,<S<:  qui  conveniat.  Nam 

■  muherum  ars  M.  :dica  c  ft.haad  inf:- 

i,  ViLi,fiveiint,poifimtintcreaahbi 

j,,jn  vere  j  (i  nohiit ,  non  exp.  llunLur. 

^.;l  onjugalis  caftitatis  maximum  llu- 

um  eft  apud  iilos.ac  pretium ,  ne  vo- 

ptate  felefr?ngant&  enervenr.So- 

")lis  propagatio  deCus  fuum  habet :  li- 

dinis  aeftus  vituperium.   Alij  jrecu- 

iminftarcol:ab;tant:  quamvis  pecuS 

ibcat,quodiis  exprobiet^quos  dece- 

•:t  1 


niJ 


:!n  ' 


J94    DeRepub.Chri-     '    j 

bat  mutuo  amore ,;  mutuoque  auxil  (,t 
primumcurarecoslum,  poftea  <5cte  dii 
ram :  unde  ilU  credunt  etiam  conju^  |; 
lconationem  aliquam  Sc  poUutiont  iin 
eire  poffe.  O  carnaL  s ,  quibus  nc 
tantura  illicitis ,  fed  in  licitis  pecca  ^ 
noneft  pudorired  quid  agamus,cu  \f\ 
(aginae  undique  iSc  illicij  tricliniafi^  ^jj, 
cum  j<?junij,continentia? ,  vigiliaruj 
laboris  nomina  apud  jios  fuipeda ,  fri 
inviia?Itafit,ut,cumvomnianobisli 
refomniemus  ,  quae  bona  &  ialub 
flint,  quac  pura  iSc  virginca,  non 
beant. 


b; 


iiiir 


pi.  T^eViduitatc^. 


€ 


Cllm  morti  nullum  vinculum 
fiftat,  conjun6tifIimi  .niam  cc  ^^^ 
jugesdilTblvuntur.  Simaiitusmot  x\\ 
tur,uxor  aedibus  cedit,  6c  ad  viduan 
fedes  conccdit,  ubi  reipublicae  alic 
opera  f  rviat,nubuntque,{iiibeat,  i 
rum ,  non  vero ante  annum , priori   ^^^ 
moris  reverentia,  Simuiierdiemc 


STIAN01>0LrTANA.      ipi 

,at,  viduus  apud  vicinum  capit  cibitm, 

'el  in  publico  cum  aliis  alitur  ,  dum 

»oft  annum  aliam  forte  ducat.  Piipil- 

Dium nullumomninopericulrm  vft, 

u.Ti  a*qualis  (it  omnium  inCollegio 

uia.  .NnmparentesnemoinhacRL-» 

ub'ici  tantum  habtt ;  fed  parenr.m 

)(am  RempuMicam.  Viduarum  arfti- 

latio  ex  devotione,  continentia  &  in- 

uftriarft:  unde  mataimlocohono- 

antur,  ^formationi  juniorum  adhi- 

lii  entur.  Decet  enim ,  ut ,  qjx  inanita- 

!m  hujus  mundifunc  experta: ,  mcGU- 

ores  admon?ant,  cc  hibeant ,  coni- 

ant.     NecenimfacilrusSataninnos 

uniculos  agit,  quam  cum  meras  deh- 

iaspromittitjubiminimum  eftvolu- 

'tatis,doloris  dc  ra^dij  maximum.Hinc 

acc '  uotquot  came  obk  d:ari,  ve  1  ir .  peco- 

sd  «umlaudant,autnihilexperros,aut 

rji  me  fenfibus  deme  nratos  meritb  j  adi- 

c  amus.  M  ntis  ve{aniaeft,mundum 

[,!  ognitum aeftimare ;  iimplicitas  inco- 

o(J  nitumappetere.Ttaque  hoc  viduitatis 

p  lunus,  opinionem  &  iamam  caini« 


195     DeRepub.Chri-  ,, 

apudin^rxpertosminuere^apudimpu.i 
ros  a?ftimatores,impetum  increpare^  i; 
cum  exemplo  fuo  commonftrentjnori 
elfe  carni  iemper  obfequi  necelTe^imc  ,'" 
abftinere  ob  ingentcs  ufus,  tamfacro  ;  ^ 
quam  civiles,  praeftare.  Sic  enim  calea  ^- 
mus,  nefpiritusconflagrct:  fic  r.ftin    i 
guamus  ,  ne  exftinguamus  fpirituiti  * 
licmgeamusjut  non  gelalcat  corpus    j 
ficfoveamur,ne  accendamus  corpu;   ■' 
Difplicet  Deo  luxuria ,  placet  conji    i 
gium ,  viduitas  ei  honorata ,  virginits  l 
indelicjis  eft.  Maxima  hominis  cafl 
clegantia,inaximaexc:llentia  eft,ul 
Chriftus  fe  ardentiffimum  fponfui  f' 
profitetur.  *^ 


P2.  De  Senaculo, 


TEmplo   impofitum   eft  Pryt 
neum,  locus  ut  rarifllmis ,  itaaj? 
guftiflimis    &    maxime   folfnnibi  .  ^' 
conventibus  deftinatus.  Hisfuprci 
Di6t;itcres  creantur,  &  mutuam  fid : 
cmn  popalo  incunt:  hic  StatiitaReip 

bii( 


Dllll 

DCi 

f] 

t 


ik 


STIANOPOLITANA.       197 

•liCcTrecitantur: hic  exterorumlegati 

udiuntur.    Maximi  Iplc^ndoris  etiam 

loc  cftjfive  in  Reipub.  majeitatem,  fi- 

eutperoculos  etiam,  mcntes  gene- 

^l^fas  erudiat.   Nam  ut  mundi  hiftoria 

arie  hic  exprefsa  eft ,  ita  qui  optimc 

.erebus  moi  taliiim  meritilunt,  maxi- 

ic  refplend  nt.     Vidi  hic  inter  He- 

oas  Jo:Fridericum,Sax.  Eledorem  & 

X  meis  Ch'  iilophorum  Ducem  Wir- 

e^nberg.  PP.  Chriftianiflimos,  aUos- 

[lie virtutibus  nonminor.s.  Hicim^» 

lerantis  virtutis  t  vclvitijcommoda^ 

!c  incommoda  exprimebantur  :  hinc 

^  ''igilantiacgermina^focordiaf  zizania, 

lumiUtatis  hix  ,  ambitionis  vertigo; 

llinc  amoiis  robur,tyrannidis  lubrici- 

as  ,  excmpli  fequela  ,  diffolutionis 

:haos;aUbiVeritatisrimpHcitas,rophi- 

fJllicesfonuSjpoUtura^elegantiajbarba- 

^^  ici  ftrepitus :  hlc  Divini,  Chriftiani, 

1"  lumani  ,  &  Sa:anici  Imperij  facies, 

:onfonantiae ,  tk  difFerentiae ,  leges  & 

i^'  ationes  reprsfentabantur ,  fine  ubiqi 

•f  'iutfcUci,aut  trifti  appofito.  Hic  fuprc- 


198     DeRepub.Ch!ii-         r 

mi  judicijimagotam  lxta,quamhor  trd 
rida  exhibcbatur  ,  viitutum^raemiii  Re 
vitiorum  paen-s  artificioss  common  k 
ftratis.  Qnjd  dicam  ?  hic  mihi,aut  nus  biii 
piam  Microcolmum  infpexiire  vi  ve 
deor  ,  lamptus  non  cemere  profufoi  ipr 
fed  in  hominis  abfjlucam  formatic  li^ 
nem  i mp .; n(os .  Cii  m  q ui bus  fi  nos  w  k : 
D^OtumCoslum,  velSatyrorumte  m 
Fam,vel  N  ptuni  mare,aut  Pluton  nil) 
inf^rna  confera  nas  ,  qaam  frigeb  ose 
jnus , quam  ridebimur, humanum  ir  sill 
geniumniiifabulis&  fomniis  inept;  mit 
laon  p  oftare,  non  in  medium  prodir» 
cecminustamen  cultus  Divini,am(  i^ 
ris  in  patriam ,  &-  erudita?  folertiar  op  nn 
nionem,atquefamamapud  popului  tjn 
tuerivellei  "  ttur 

!ter 
^:?.  De  Senatorihu^,  sro 

S.  '^ 
Enatores  civium  funt  ornatiflim  )^ 
pietate,integrirate,induftria  coi  ^ 
^icui^&longorerumufuprobati,  nu  imj 
mero  XXI V.  ex trinis Ordinibus p 

m< 


STIANOPOLITANA.      I99 

er  del-dlij&apiTdcivesob  affecftum 

Rempub.  optimum  tam  honorati, 

Jamdiledi.   Hos  exaileruntCives, 

m  ut  omnibus  virtutibus  eximerent, 

d  velut  earundcm  luminaria.  omni- 

is  pra^ficerent.    Hinc  omnium  pro 

eligione,pace  ,& eruditione  zelu»; 

ide  rerum    bonarum  omnium  af^ 

jentia.   Nongaud  ntfenatores  aliis 

iambulare,aut  fuccum  extrahere ,  aut-' 

nose  faginari  ifedjUtfoKbletjomri- 

lijas  illucefcunt,  omnibus  conf  runt^- 

mnibus  laborant.  SiquidgraviusiiV'^ 

li.dat ,  dc  ipfi  Deum  ardeiita:  implo-*' 

%  mtySc  popiili  preces  depofcunt.  Ma« 

)f ')rum  veftigia  laudabilia  curiose  ob- 

01  ^rvant,  &  pofteritati  inviolatatrans-* 

littunr.  Nuspiam  vidi  dilig.^ntiorem 

rjeteritorum  indagationem,  nufpiam 

.nurorum   magis  folicitam    curam. 

Imc pi sefentia ad  legulas  fubinde  ex- 

minant,  & ,  fi  qua  pai ticula  deeUns- 

unt  ,revocant.     Si  quidin  meUorem 

«^brmam  perfici  poteft  ,  maximopere 

Bi^audent  occafionem  datam  3  qua ,  cur 

^    4 


200     DeRepubChri-        Is 

vixf  rinr,poft  :iis  teftentur :  hoc  tam^ii 
vitaelaudabibpenfum  judicantjfir^i 
pubiica? floiem  &  incolumicatem frrj 
varint.  Apriftms  vitar  tramite  nem^ 
fe  abdicat,  utappareat,  non  alios  fa^to 
hominesj  f^d  in  (ui  muneris  dexterita  ^j^ 
teapprobatos  :  itaiaborifivchone^i 
occupationi  honos  fiius  fervatur.  De 
crepitos  ut  magis  honorant ,  ita  minii  ™ 
onerant,  dc  jvinioribus  fuffulciunt:  un  J" 
de  Ex^rnordinariorum  XII.  aUj  fiibftl  '^^ 
tuti.Si  quis  enormicer  peccet,qLiod  vi  ^''' 
contingere poffeajunt, loco movetuj  ^ 
&gravif5me  in  eum  animadvertitui 
Pra^mium  omnium  redti  confcienti  '^ 
cft,quaexultant,potuifteDivino  aux  ^^ 
liopropagare  EvangeUum,tuerifubdi  '^f 
tos ,  excolere  ju ventutem ,  orna- 
re  terram  ,  adaugerc 

coeUt65.  .    ^5c 

■  '  iini 

k\ 


«( 


M-D 


STIANOPOLITANA.       201 

g^..  De  Hortis, 

j/^.Irca  Collegium  duplex  hoito-* 
^--/rumferies  eft,unaincliftin6ta,al- 
era  in  civium  a?des  divifa,utraque  plus 
nillium  vegnabilium  ipeciebus  ita 
dornata  ,  ut  vivum  fit  Herbarium, 
»Jon  autem  licet  ordinem  diftributio- 
lis  confundere  ,  qui  hortulani  indu- 
tria  CQcii  plagis  aptatus  eft,&  calorum 
:oncinnicate  mirum  quid ,  &  quafipi- 
km  tabulam  refert.  Ex  animantibus 
ves  caveas  hic  fuas  habent,  apesque 

'^  Ivearia  qaam  plurima  ,  quse  folicitd 
urantur.Quaradrc  medicam,autculi- 
iam,aut  coronas  faciunt,(uas  etiam  {e- 
les  habent.Hinc  multiplicem  ufum  & 
'oluptatem  habent ,  fuaveolcntiam, 
cris  correclionem,  mel ,  pharmaca,a- 
iumconcentum,informationem.  A- 
{uacirriguae  (atis  eft,quamartificioGe 
iftulae  fpargunt ,  nec  etiam  Mufica  ab- 

^  lorret  ab  aquajfcd  hic  fiimptus  nimios 
^vitant.    Extra  moenia  fpatiofiflimof 


:3i 


afc02      D  E  R  E  P  U  B.  C  H  R I- 

hortos  habenc,  quibusvitfcui  fatis  faJBv 
cijnt :  nam  ilii  incerim  ad  elegantiani  f 
magisconfitifiint.,  Diicunrautvmhic  inii 
humanamrpecioiirat.marbitrad,q>jj  iin;i 
unius anni flurilegiam  eft ;  cnafci mur 
exlurgimus ,  floicmus  ,,flacceilimus 
arelcimus.Ex.nofti  o  inteiitu  ortus  ite 
rumcScmulriplicatio..  OBeatosillos  L 
qii  inter  falutaris  herbas  ditcunt  et  1| 
iam confid: r: D. o,qui florts nutrit,5»  m 
vellit fine  illorum  cura  / difcunt  dono.  ^^^ 
r;am,varietatifs  &.  diiferentus  hx  an.  [off 
notare  ,  <5<:gLatumodoreia  Deocon  jw^ 
ne6tc:rc  !£t  quid  opus eli:,  enumerate  jdp, 
q  lid  homo' ex  Dei  crcaturis  dilcat  t^lj^ 
cum  m  nuti ffimum  foUum  ledionen  inj 
integram.  habeat  ?.  Eos  podus  mire  ^^ 
mur.qiicum teriammaxime diliganl  i^j 
qu.id  optimum  efl  terra:,ejus  ufim  uj| 
6celegantiflimam piduram n-: giigufi  y. 
neqne  tamen  voliint  vidrri  terramq  ^^ 
neiare,  qnam.nonniii  birbarispedi  \l 
biis  cal vant.  Nos  ob  perditum  parn dj  ^ ' 
fum  ingemiicamns  ,  &  reftituendui;  \^ 
deiiderexnus..    Namutres  naturah  l 

jaii 


STIANOPOtlTANA.        203 

ii  m  vitiato  lumine  intuemurrita  per 
lai  ^num  Giucis  vifu  aliquando  rcddico, 
1,  nniumn  n  rupcrficies,rcdpenetra-  . 
U  !iiniut:bimur.. 

ni 

n^  ^/.  De  Aqua. 

iiC 

1«  A  Qjam  Chrifhanopolitani  non' 
tet  r\  minus  habent ,  quam  terram 
ii)i  ropiciam.Dc  Nav  gacione  apud  alios 
"9  Linc  nihilciicam,qui  fungoruminll:ar 
an  Ko  fe  non  movencfortarte  aliquando 
■3  itegra  recitationeidfadurus.  Nunc 
■n  uidpotui  &abktioni  apudiUosfer- 
J  iatjhic annotandumeft.Fontis  limpi- 
a.ii  ifliinidivit  m  fcaturiginem  urbiin- 
r.iit  Xidudam  pd  compitaprimum ,  dein 
ri  tiam  a?di  s  diftribuerunt,  ui  undique 
jjqua  abundet,  &  c  proximo  petatur.. 
Liit  >einde  occuhis  canahbus  lacus  ef- 
noltientis  rivulos  pcr  fbrdiunl  reccpta-' 
ri?(iladeduxerunt,utquotidiaiiisirqui- 
itianientis  sdesevacuent.  Quo  o  (cio 
\'^.h excogitari  poffit  ad  publicam (alu- 
i^ttiuitemaliquidconvenientius.  Un- 


204     DeRepub.Chri- 
d^mihi  oppido  fapuilTe  vili  funtiqui  n 
hominemnon  tantum comtum(3<: cri4fe 
ftatum ,  id  eft ,  pudore  8c  fchemate  in^. 
volutum,fedinter  fua  erubefcendanur  iliit 
datumy&neceflitatishumanae  convL  fi 
6t  jm  voluerint  adjutum ,  ac  liberaUtei  Jdt 
habitum.  Ha?c  enim  utnosnobisex. 
probrant,^  ex  illa  imaginationtim  au 
raad  iutifoetoremretrahunt ;  ita  (^mul 
rationis  admoncnt,qua  minuslutalen 
tihabitemus.  Hinc  balnea  iUis,-abc^  h 
mni  a!tate  ufurpatn;  fed  quse iUi  privata  )l), 
volunt,frequ:ntiafunt,pubUcanifi  ju^  | 
v:mutis  nuUa,carnis  nuditati  metuen 
tes  rhincfeceifuum  eluviones  fanitati 
conrerentesjhinc  veftium  lotio ,  quas 
Komo varie  inquinayit ,  &  quse  fuma- 
]ia  hominum  detcrgentia.    Vah  cor^ 
pus !  q  lam  fordes!  quam  foetes !  quam 
fluis  !     qukm  fudas  !    quam  fqua^ 
lcs  !  quam  putres  !  5c  animce  tamen 
places  ,  animaj  imperas  ,  animaaj 
fatigas ,  animam  deprimis  !  Mifere- 
re ,  6  fons  vita?,  Sc  faniem  iUam  ,iUud 
pus  noftjum ,  illum  impurum  fangui- 


STI ANOPOLITANA.       205 

iem ,  cruore  tuo  fandiflimo  ablue ,  dc 
iftra ,  ut  qui  noftra  inipuritate  fumus 
bominabiles  ,  tuae  innocentiae  ftola 
i<lutireddamur  inconfpedu  Dei  ac- 
eptabiles,neqaepudefiamus,quanda 
eddes  unicuique  fecundum  operat 
aa! 

p{f,  De  Senihfu, 


', 


ca 


w  Enesutriusque  fexus  maximoha- 

wJ  bent  in  pretio,itaque  curant,  ne  ul-- 

i  i  afficiantur  moleftia :  cum  fenium  i- 

fum  morbus  iit.    Habent  ergo ,  qui 

osfoveant,exhilarent,honorent,con- 

yjiabnt.  Namcumeos&animi&cor- 

111.  »oiis  Yiresdeftituant ,  femper  funtfuf- 

aii-  ulciendi ;  cum  vitxhumanae  ta^dio,  & 

iUiotcalamitatum,  ac  fuorum  etiam  er- 

p  orum  memoria  langueant,  juvenili  a- 

nei  :icritatetemperandi  funt:  cum  maxi-- 

lajinis  laboribus  &  in  rempub.  meritis 

isque  ad  corporis  curvitatem  fpedata 

ide  &  fedulitate  fint  defundi  ,  nihil 

lonoris  &  reverendas  adgratitudinem 

ifli.,  ^  7 


206      D  E  R  E  P  U  B:C  H  R I- 

eis  fufficit.ciim  djnique  vitae  huma: 
naamaximas,  non  thcoriae  aiiqua  fub-  m 
dlitate,  f^dpraxeos  aiperitate,&:per«  ijii 
plexitatis  teiTCna:  cxpjnentia,  poffi-  nni 
deant,nihiltam  ing  niofiim  6«:  volati-  m 
le poteft  :xcogican,  quod  non adfene-  am 
dtutis  cotemaiiiic^um  ,  mukum  de  o-  iiuli 
pinione  fua  remittat  $  &  mortahtaci  itei 
propius  fe  accommodet.  Q^x  fanc  iiud 
axiomata  fi  quis  j uv ,"nam  fcir .,  c,quani  ip 
toerrore,fudore,  pudore,  pericuiis  & 
plagis  fenibus  conftiterint ,  quae  illi  (7;  ^ 
nuncfcpultaintrafe  habentomnia, & 
unico  C  A  V  E  comprehendunt ,  nun-  N  a 
q  lam  ita  tem?rarius  foret ,  ut  feniiisi  k\ 
lidcret coniiliajiia admiraretur.Sed &  p\ 
hoc  fenes  conferunt, ut, cum  magnam  son 
mrbamcognitorum  adquietem  {iiann  t,n 
praemif  rint ,  cum.emergere  tandea  ^j 
bonoSj&:  occider^  malos  viderint  plii-  \i 
rJmo^,.ci!m  D.iregimtn  &  Eccltfiiai  ^]^ 
m vicu lam  contra  Satan ae  infultus  5i  iair. 
turb'n  s  prrgcre  &  eh  dan  ammad  bj 
verterint ,  cum  fuccrefcentem  virnt.  «,2 
ttimibboleiB ,  &  pietaiis  propaginen  ^^ 


S  T I  A  N  O  P  O  L  I T  A  N  A.       ZOT 

itintuiti ,  atque  itaiibenter  ad  vitac 
litumre  componant ,  omnibus  mor- 
humanitaccm  6c  commoditatem 
mmendent,  omnibus  Mortis  fami- 
xitatepra^eant.  Nam  quia omne  no- 
um  ftudium  ,  omnisque  iapientia, 
l,nifimortis  meditatio,  eili  decet,ut, 
li  tempjris  plurimum  in  lis  inrum-. 
erunt,  mortalium  cundorum  mortifi& 
uperitillimi.. 

$7.  De  Advenis  ^pauperihfis, 

jB  i-  N  advcnas  &  peregrinos  maximae? 
iu  ;L&  hiimanitaris  &  hberalitatisfunt, 
\l  ijiis  velegoinfimarfortishomo,  te- 
2ij  imoniumevidensfLim.  Idtamencu- 
i  :.nt ,  nequ^horpitumhcentiaahquid 
^a  [jmagij  civescontrahant.    Caupona- 
]}  imaiicribi  flagitia  ipfis  inaudita  ,  &^ 
liricognita finic:  quae  iifcirent^exccrai 
l  ;jntur.  Hoipiiemuno&r  altero  die  friK- 
jj  aiiter  babentj  exulemaliquandii^a— 
;^.uit ,  agrotum  b^nignillime  curantSi 
^ ^uperem  &  fovent  qijo  ad  iatis,  aq: 
li  nott. 


208     DeRepub.Chri-        jt 

nonfine  ftipe  dimittuntj  omnes  tam  Bfli 
fcrupulose  verbis  &  opere  examinan  ex^ 
ac  exinde  tradant.  Mendicum  nullur  irill 
(ciunt,  nec  ferunt ;  ita  enim  judicant,!  iquc 
quisomninoegeat,nonadmonendai:fi(ii 
elTe  rempubiicam  officij  fui ,  quorui  m 
neutrum  apudeos  fieri  poteft,&  decei  k 
fi  quis  corpore  valeat,  nunquam  licer  ffift 
cumoperamfuamReipub.  denegaR  iind 
qu^  ad recipiendum inde  vidumrufi  [ter 
ciat.  Q^odtamen  utrumquealibine  [tus 
gligitur.Namcumhaud  raroefuriant  (up 
qui  maximis  laboribus  defunguntui  dft 
cumquefub  onerelapfi  derelinquar  int. 
tur  Sc  abijciantur  ;  contra  qui  divin  . 
donaiiaturpiter :  jeceruntjquique  cai 
nis  moUitie  omnem  fudorem  fubt€ 
fugiunr,expubiico  plerunque  alantui  ( 
fieri  non  poteft,  quin  panis  filijserc  (i 
ptus  canibus  proijciatur.Id  vero  omni  y 
iio  exMudi  reguladebemus  jNaquo  ^ 
rumobuIentiaplasrunqueimpietati5  5^ 
luxui  fcrvit ,  raro  atque  corruptiilime  ^.^ 
mv:mbraChrirti  adjuvat,ea  merito  iin  5.,^ 
poftoribus ,  agyitis  >  circulatoribuj  ^^ 

iyiii 


STIANOPOLITAN.A.  209 
mphoniacis ,  ciniflonibus  diripien- 
exponitur  ,  ut  appareat ,  fordere 
.iriftotam  maleparcosnummos,tam 
iquo  pofnflori  objcdlos.  Interiin 
MideellChrifto,  quifuos  fuftentet, 
los  indigen-ia  etiamfaturat  y  fednec 
funt,  qui  veftes  exuLis  proijciant,  & 
hriftoyiam  fternant.  Ego  certe,  cum 
unduminmefemperavarum,fem- 

M't  tenaciflimum  dc  fordidum  fim  ex- 
rtus,apud  ChriftianopoUtanos  didi- 

:il ,  fupereffe ,  qui  ob  Chriftum ,  &  per 
hriftiim  omnia  communicare  ge- 
;.ant< 

p^.  DeAegrotis. 

k  yC  Orborum  ut  variae  funt  fpff- 
VXcics  ,  ita  multiplex  debctefle 
ji  '^ftr^pietas.  Quodmaximeobfervat 
cuihriftianopolicani,  quianimas,  ani- 
os  ,  &  corpora  aftl;da  didicerunt 
\i  irare&folarijhuicreiomnesincum- 
:ii  mt,  ut &  fil  i,  cum  opus  ft,  adelfe  &: 
31!  ijs  poflint.  Me  dicina ,  Chirurgia,  cu- 
\^\\  lin* 


tio     DeRepub.Chri-       |r 

lina  afgrotantibus  xqualitet  debentu  tiex 
omniumque  promptitudo  concurriiniin 
Non  hicfuperiorPharmacopoliu  exsKju 
haurit ,  inferior  fine  lenimento  tioi  it^ 
queturinon  Medicorum  apud  magnj  tvic 
testurba  eft  ,  apud  minons  folitudcpu 
quamvis  omninoin  Mundopluresdl  erva 
vitumk  Medicisintcrimanmr,  quat  »r.l 
pauperum.  Mulierum  &"  viduarut  t^m 
maximahc  opportunitastilatq;  de:  m 
teritas,  qnibus  Refpub.  languentim  nk 
Gurapeihumaniter  commendat:quJ  t;f:i 
etiamhofpitiahabct,  h^ncreideftins  Kiidi 
ta.  Solen:  autem  pra^  reHqua  medicir 
acgrotorum  animos  excitar^ ,  &  prift 
ni  roboris  admonere ,  ne  quidfortiti 
diniChriftiana?decedar;dcinde  folit  \[ 
temperantiscommonefacere,  n.^ri  (o 
miumtumni  uanticorpori  indulgeJ  ,cii 
pofteaetiamadobf  quium  Medicin  ros 
attemperare ,  ut  infoavitat :  m  curati»  ii 
nis  non  abhorreant.  His  (ane  tribi  ifc 
Crux  ChriiH  r xcipitur,impDnitur,fe  ^m 
tur. Cum  peftis f^vit,  mirum dichd c  ^^ 
quam  minime  diffugiant 3  fed  manui  dji 


5T1ANOPOLITANA.       211 

]i\  exfpeiffcenr.  Nam  quicredit,apud 

1  ^um  Voluntatis  fuae  numeruminiri, 

1  nquam  cogicat ,  quomodo-  fe  exi- 

I  it,autfubducat.Qvi^ibus  mens  emota 

t vitiata  c ft ,  fi  tok rari  pollunt  jinter 

patiuntur  j  fin  miniis  ,  humaniter 

ervant.  Quodidemcumenormiter 

Dnftroiis  iiabetur:  idenim  ratioju- 

t,.  ut,  quibus  natura  fuit  iniquior,, 

imana  focieras  benignior  eife  velitj. 

m  Sc  nos  Deus  non,  qualcs  vult ,  ha- 

tif-d,qualesfumus5  infinira  man- 

Siudme ,  cclonganimitate  fuitinet*. 


[^lii  '^  Uis  dicat ,  Chriftianopolitanosi, 
!  I  i-^cum  bene  vivant ,  maiemori  ?  i- 
aeiio,cum  femper  moriantrr,  quisvi;- 
j  uros  aliquando  dubitet  ?  Haec  una 
i^  efpublica  Mortemn^lcit,  &:tamen 
filx  »ud  fehabetperfamiliarem.  Ciimad. 
r((  mnumfe  (itaMort  mvocanc)  com- 
^if  )nnnt ,  magnam  animi  praefentiam 
^ji  itedant.  Teftantur  religionem  (iiam, 
'p(  &fidei 


m. 
[dec 


212  DeRephb.Chri- 
6c  fidei  pignus  Chriftum  habent.  T^ 
ftantur  amorem  patria?  quam  pio  vo 
to  obfignant:  reliqua  Deo  relinquun 
Nullisteftamentis  opus  habentjd  qiri 
tamenfierivolunt,  amicisidcommi 
nicant.  Sicum  morte  conflidierrtu 
publicas  preces  fiunt  pro  Chriiliai'"* 
athleta?  victona.Si  aiiimaangatur,pr3 
fto  funr  Di  vinae  Veritatis  teftes ,  &  ir 
terpr .  tes,qiuomnibus  Chriftianis  b 
neveile  Deum ,  confirmant.  Sicorpi 
crnciet,  futuri  folaminis,  fanitatis,  gk  -^^ 
risque  perpetuae  fiducia  opponitu  ^'^' 
Qoidmultis  ha^cexplico?  finguHsfi  -Pfi 
debentur ,  Sc  exhibentur.  Montui  ^k 
multi  adefte  folent,  utVit^  humaw  fi« 
&Chriftianae  cataftroph.nintueantu  ^^^ 
nam  qusenuUaprxceptaapudnosin  i 
petrant,  unicimi  exemplum  cvind 
quamvis  inilla  humilitate&raequalit 
te  parum  habeSt,  quod  illis  Mors  auf 
rac :  tamen  vel  ipium  corpus  nobis  n  k 
mium,  eft ,  e  quo  non  fine  tremor :  e: 
peliimur,  quodhonidum  poftnosr  duU 
iinqaimus.  D :fun6lis  propitiumDe  LUj 


n 


STIANOPOLITANA.       2X3 

•if  jam  fiftuntur ,  toto  animo  precan- 
;^,&  loco  inutilis  pian6tus  hymno  ad 
^iccommodato  animulam  commen- 
it:cleniquevovent,ut,  cum  Deo  vi- 
,n  fueiit,corde  contiito,  corde  fideli, 
:de  confoiidato  in  Jefu  Chiifto  bea* 
^bdormifcant, 

joo,  De  Sepulfura, 

^  orpusexanime  alba  ftoli  induut, 
wV  Sc  alteiaab  obitu  di e  aperta  facie 
'erunt,  ac  magno  numero  comitan- 
r.  Pra-cinit  juvetus  Prudentij  6c  alios 
3S  iiy  mnos:  fequuntur  proximi  facic 
plurimum  {Irena  ,  v.ftibus  nihil 
u^atis.  Congva'uladon-m  enim 
tiriftianodebcri  ajunt,non  ludtum; 
.■qvie  ilks  pompas  aliud  facere,  quam 
nosfi-anganr.  Cumfepulcro  eftilla- 
s,&matrefiiatcdas,  V  rbumDei 
idiant ,  quod  ad  moi t.  m  animet,  & 
Ivitam  informet.  Memoriabeati  fe- 
mulli  hiceft^quoniam  ajuntjid  in- 
r)j  sjrxupie  fieri  vix  poire.  CJualis  quis- 

que 


514     DeRfpub /Ch^I'      r 

que  fuenc,Dcus  novic,  ^cpofteritasl 
quitur.  Quod  tutius ,  qnsnn  emptu  ' 
aut  extorturn  ,  c.nie  confi(51:um  cl 
gium.  Laudatorum  fama  in  faftis  (<  ^ 
vatur,  &ipfa  pallim  loquitvu',  qufl  - 
fu(ped:im  apud  nos  reddit  iila  Hq^  -j ' 
pluralitas  &  turba.  Coem:eterium|i  '^^ 
amplnm  eil  6c  pulcherrimum  ^Ced  €  "'^* 
tra  mbem ,  quam  viventium  eile  p  P'^ 
tant.  Vidi  circum  parietes  Mortis  ct  ^^)^ 
reamuniverfas  carnis  jpecies  ad  turf  "^^i 
lum  dcducentis ,  affabre  &  ingenioi  P^ 
iime  depidam.  Tumulus  nemini ,  n  ^ijin 
Crux  ferrea,  ciii namen  demorcui i^  ^^^h 
preflumHincpoiterifuosmajoresT  fcc 
meraut.Si  obroletioreafit,remove.ti  M.i 
Sc  exequiali iibro infcribitur , ubi fa  ifpt 
lius^requirutur.  Ha?c  apud  eos  neglij  m 
tiiisfijri,mirumnoniit,cum  minij  «tii; 
vitamhancaeftimentj&adillam  a^  J^m 
rent.  UndenechsEC,  necaiiarillon]  ^osm 
^nobisdiveriitates  abfurdacvideri  <  «i^r 
bent:  cum  omnino  conftet,  quisqi  Jipo 
vitae  beats  confequenda?  habet  de  % 
deiium  7  ei  aobiscum  (juidem  ae^e  tpod 


«TIANOPOLITANA.      11$ 

^  m ,  toto  vcr6  coelo  aliter  efle  viven- 


cm. 


i-T^c  rant,  Cbriftiane  leitor  3  qux 
Avidiire  &  audivilfe  inbeata  ilia 
vitateDei  mihi  vid  or,  &didicifle 
genue  profiteor  :  ubi  h-oc  maxime 
let ,  nec  m ;  moriam  meam  ad  tot  re- 
m  varietatem  ruffeciflejnec  adeffe  ad 
primenda  ea  ,  quce  rctinui  ,  elo- 
lium,  iit  facile  appareat,  nunquam 
ilfe  Hiftoricum.  VeUm  aufr-m  nunc 
ihi  eorum  ftilum,qui  plus,  quam  vi- 
rinc.recitant:  ego  omnino  miniis  re- 


ire  pofTe  conhteor.  Quod  fi  etiam 
m  fatis  dextre  mentem  eorum  &  in- 
tuti rationes accepi ,  efl,cur  irdoci- 
atem  meam  lugeam  ,  &  ledtores 
eos  moneam ,  ne  quid  Chriflianopo* 
tanis  potius ,  quam  mihi  imputent. 
enpotuit,  quod  metuo,  utminora 
[Umarim ,  majora  neglexerim ,  ut  res 
arpoftero  ordinecnumeraverim,  u 

earumt 


2i6     DeRepub.Chri-        ^^ 


nios 
Dtiei 

,01 


earum  admiratione  confufus  fuerin  _,,' 
utad  regiminis  centra  admilFus  miri 
me  iim.  Quid  me  vultis  aliud  ?  juvcn 
fum  ,  qmarcana  Reipublicd  nondai^ 
capio  i  led  externam  tantum  conciv . 
nitatem  (iifpicio.     Quc-d  li  p onetr^  , 
illa  datum  cuiquando  fuerit,non  dcci. 
quacumaliis  id  communicem,  ing  ^ 
nuitas.    Supereft,  ut  audiamus ,  qu  .],' 
modo  hic  difceiTerim.    Id  D  e  u  s  ric  l 
finatjUtfeparaii  ego  meab  hac  R.epi  . 
bhcaunquampadar  !    Cseterum  cu    ' 
omniaperluftradem ,  redudus  fum^  . ' 
CancelLir!um,m,  quo  animoinciv  ,, 
jameiTemjCxphcarem.  Is,Vidiili,i   ,. 
quit,amice  hofpes,  quidvivamus  , 
ubi  ?  ut  humana  omnia  iniperte<  ' 
f jnt ,  nihil  fupra  iortem  noftram  cdi  ,  ' 
nionftrarcpotuimus:miiigavimusa  ' ' 
tem , qiod /peramus , mortaiitatis^  y 
ftras  onera , atque  ad  liunc,  qnem  ti   'S 
oftendimus  ,  modam.      Hic  placui 
non  quia  omnibus  exadior ,  fed  f(  ^ 
inire facilior :  qux  ann  :xa funt  incoi  ^''^ 
inoda, adminiltrationis  vigilant.a fu  ^^ 

ieva 


^     STIANOPOLITANA.      21^ 

^vantur.    Si  is  vitac  fccpus  fit  ,ut  co- 

itjnusDEUM,&amemusfraties,non 

latierunthumansrminutiae  jUtChri* 

I  anos  anxios  habeant  &  fatigent.Tu, 

fm  ad  tuos  redicris ,  omnia  mitilli- 

■|s  interpretator  &  modjratiflime. 

f|iudem   nullam  affedamus ,    invi- 

Jam  deprecamur ,  vel ,  (i  exorari  noa 

)flit,  f-remus.     Nobis  noftra  tugu- 

i,illis  (ua  palatia  curacerunt.  Si  omni- 

i&viunt ,  precabimur,  ne  eos  ma- 

ad^  nos  transvehat.    D  £  u  m  eun^ 

m  colimus  ?  Reiigionem  candem 

ofitemur  :  fi  moribus  differamus, 

ludi  id  nobis  efTe  non  dcbet ,  cum 

b  alio  calo  habitemus.  Neque  cer- 

mores  noftros  aliis  obtrudimus ,  aut 

ms  omnes  defenfiim  usque  ad  i- 

lem.  Dijudicentnos  boni,erudiant, 

rpant :  videbunt  non  minus  efte  do- 

>es ,  quam  patientes.    Quod  ii  illi  o- 

niafua  excufaverint,  nosnoftra  et- 

m  accufabimus,atquemeliora-eftla- 

tabimus.     Interim  ferant  unius  ac 

inutiffiinaelnfulajparadoxa,  Tuvc- 

K 


218       DER.EPUB.CHRr-  S^ 

rero  nofter  vel  hic ,  vel  aiibi ,  oraniU! liflc 
cfto.  Non  tenui  ego  lacrimas  ,  cinineg 
hujushumanitatwm  aliorum  rigiditaHisfi 
conferrem  ,  &c  tremula  voce:  Veft^cokl 
cro,inquam,  quemcunque  mei  me  d  i^^ 
cam  :hoc  vobis  dedico  corpus  mean  rare 
CLim  aiiud  nihil  ruperfit,utanimalib  iam, 
rior  fit.  Liceat  tamen  ad  meos  redir  itu ;! 
&:  lioneftam  miiHonem  petere  ,'iscuiii 
transfuga  audiaai.  Rifit  hic  Canc«iicos 
larius,  &  ,  6  obfequentem  ,  inquiospei 
pra^ter  iti ,  futuri  timidum :  Abi  tame  oj  oj 
mi  hofpes  ,  quocunque  volueris ,  mcfi; 
Rempub,  noLtramcum  melioribus  m. 
liis  conferto ,  ut ,  quod  ubique  coi  ^m, 
inodum  3c  bonum  videbitur,  ad  n  i\m 
xeferas.  Non  enim  anteferri  aiiis,"^  lionat 
lumus  7  fcd  comparari.  Nemo  xq  ^vik 
b^nevoius  erit ,  quam  qur  ccelon  loma 
regno  propius  aptarit,  qui  a  terra .  Soire 
inoverir.iongius  :  unde.dudum  nol  liudi] 
cxoptavimusfedem,  ut  infra  ccelu  'im\ 
ftc  fupra  Mnndi  hujus  cogniti  col  ^:\;er; 
viem.  Tum  ego :  Aut  omnia  me  j  incii 
lluitjinquam,  aut apud yos  erit;  ubi  ki\n 


STIANOPOLITANA.      21^ 

^icfcam.  Si  quid  terra  melius  habeat, 

in  ego  dignus  forcefum ,  qui  melio- 

eusfruar:  Huic  Reipub.  veftrse  ad- 

c  :o  l:ibores  meos,ftudia,  vota^preces: 

r  ;imen  mei  vobis  trado,  qui  aliis  im- 

|:,rare  didiciiHs.  edsm,  bibam,  dor- 

r  am ,  vigilabo ,  loquar ,  filebo  ve ftro 

I  tu  j  D  E  u  M  adorabo  8c  colam  vo- 

tcum.    Nunc  id  unum  qaacro  ,  an 

•  licos  etiam  meos  advocare  liceat; 

I  os  perorbis  plagas  difperfos  habco, 

os  oprimos  ?  Omnino  ,  refpondit 

inccUarius  ;  necenim  tamangufte 

bitamus  ,   quin  bonorum  integram 

remem  hofpitari  poflimus.    Dum 

:cloquitur,  horameridiei  duodcci- 

ifonat,&:  campanularum  dulce  me- 

;  auditur ,  quar  folemnium  precum 

imonitioeft.Iraque  valere,^  in  Do- 

ino  ire  jub-t ,  ac  falvum  fub  Dn 

ndu(^u  reverti  quhm  numerofiffi- 

iscomitibus;  Cumqueamoris  Chri- 

dcxteram  porrigeret:  Cave ,  mi  fra- 

r,inquit,ne  te  Mundoreddas,  &^ 

>bis  awlieneris.Tum  ego  cordatior; 


220     De  RePUB.  CHRISTfAN. 

Ubitu,  inquam,(liverfaberis,  egodt 

verfabor:  communis  mihitecum  eritj 

populusjcommunis  Deus:  Ubi  tu  mo-! 

rieris ,  ego  moriar,  ibique  fepeliar :  at- 

que  ita  mihi  fit  Jehova  propitius,  ui 

una  me  mors  k  te  divellat !  Inde  bene 

didionem  cum  pacis  ofculo  accipioi 

&abeo,atquejamintervosob  ambu 

lo ,  ut  3  fi  haec  placeat  RefpubUca,  hi< 

D  E I  cultus,hominum  converfatio,in 

genij  formatio  ,  cum  bono  Deo  mc 

cam  propediem,  quotquot  eftis  bo«« 

ni ,  illuc  eatis.     Salvete,  dc 

valeteinChri, 

fto. 


5    I    N    I    S. 


^^Wlte