Skip to main content

Full text of "Universal Declaration of Human Rights"

See other formats


ADASA NDZINOA HO DAWURBO 

NYIENYIM 

Onam dc adasa hon enyimnyam yc per na ndzinoa a obi nngye mmfi hon nsamu 

a wowo no ngyetomu nye wiadze yi mu fahodzi, pcrpcrdzi, ntscntsenenee na 

asomdwee ne fapem; 

Onam dc tsia a yetsiatsia nyinnpa ne ndzinoa do no dze ewurkadze nwenwen a 

obiara tsia aba, na afei so woabo wiadze a oreba a no mu nyimpa benya fahodzi 

wo kasa, gyedzi, suro na ohia ho dawur de nyimpapem nyina hon ahwehwcdze 

tsitsir, 

Onam dc ohia pcpccpc dc ycmmpc dc ycyc adasa ndzinoa ho mbra, 

Onam dc ohia dc wotu aman na aman ntamu anycnkoyc nkitahodzi mpon, 

Onam dc Amanaman Nkabomu Kuw mu nyimpa nyina edua Farbaa Nwoma no 

do agye hon gyedzi a owo adasa awose ndzinoa, nyimpa n'enyimnyam na 

nyimpa no bo a osom, na mbanyin na mbaa hon ndzinoa a oyc per ato mu na 

woabo hon enyim biriw dc wobotu asetsena mu kanko na atseyie mpon, 

Onam dc aman a wodom Amanaman Nkabomu Kuw no abo odabaa dc wonye 

Kuw no bcyc ahwehwc amansuon nyina enyiedzi ama adasa ndzinoa na awose 

fahodzi ntsi. 

KUW NO BAGUA K8SE NO 

Paa mu ka dc: 

Afei, 

NHYIAMU K8SE NO YI ADASA NDZINOA HO DAWURBO no kyerc dc: ono nye 

nhwhcdodze tsitsir a owo ho ma nyimpa na aman nyina, ama ankorankor biara 

na nyimpa kuw biara, sc wodze dcm dawurbo yi si hon enyim a, woaabo mbodzen 

edua nkyerc na adzesua do ama nkorofo eedzi ndzinoa na fahoazi ahorow no 

nyi; na woaatoa do afa honara hon man na amanaman nhyehycc do woama 

woaagye dawurbo yi ato mu na woeedzi do wo Aman a wodom Nkabomu Kuw no 

mu biara mu nye asaase biara a wohyc hon ase no so do. 



Asempow 1 

Wowo adasa nyina to fahodzi mu, no hon nyina yc per wo enyimnyam no ndzinoo 
mu. Womac hon nyina adwen no tsibowa, no owo dc hon nkitahodzi mu ndzeyec 
da no edzi de woyc enuanom. 

Asempow 2 

Obiara wo ndizona no fahodzi a woada no edzi wo Dawurbo yi mu no ho kwan a 
nyiyimu biara nnyi mu a ofa no obi n'awosu anaa no honamenyi ngyegyee mbre 
otse, dc oyc banyin anaa oyc basia, ne kasaa a oka, ne nyamesom mbre otse, 
amanyc ho adwen a owo, ne man anaa asetsena mu gyinabew a ofi mu, 
egyapadze a owo, n'awofo hon gyinabew anaa gyinabew fofor biara so a owo ho. 
Bio, onnyi dc wogyina oman a obi fi mu no n'omanyc kwan, ne mbra anaa 
n'amanandze gyinabew do-de oman no dzi ne mansin, de ohyc oman bi no 
nhwcdo ase, anaadc onnyi fahodzi, yc nyiyimu tsia nyimpa no. 

Asempow 3 

Nyimpadua no nkwa, ne fahodzi, no no totroto yc obiara ne ndzinoa. 

Asempow 4 

Onnyi dc wodze obiara to nkowaasom mu anaadc woma osom osomhun; owo dc 
wogu nkowaasom no ndonkogua korakora. 

Asempow 5 

Onnyi dc woyc obiara ayakayakadze, etsiodzendze anaa enyinyandze anaa 
wotsea no anaa woma no asotwe biara a oscc dasanyi n'enyimnyam. 

Asempow 6 

Oyc obiara ne ndzinoa dc, mbra mu, wobu no dc nyimpa wo beebiara. 



Ascmpow 7 

Nyimpa nyina yc per wo mbra no enyim, no hon nyinc fata mbra no ne 
ntwitwagye a nyiyimu nnyi nnu. Obiara wo ho kwan dc mbra no bo no ho ban tsia 
nyiyimu a obu Dawurbo yi mu nsempow no mu biara do no, nye nunu biara a 
wonunu nyimpa ma oye ma oye nyiyimu no. 

Asempow 8 

Obiara a woaye bon etsia ne ndzinoa a mbra no amambu ho mbra ma no ho 
kwan no, wo ho kwan de odua ascndzi baguafo do gye nsiesie anaa mpata a 
ofata. 

Asempow 9 

Onnyi dc abotsirmu ara wokyer obi, wodze no sie, anaa wotwa no esu. 

Asempow 1 

Obiara wo ho kwan de bagua asendzifo a wonnton hon asowa nndzi tsena 
hwehwe n'asem mu pefee wo ne ndzinoa, n'asadze anaa ewudzisem ho sombo 
bi a wodze abo no ho. 

Asempow 1 1 

1 . Obiara a woabo no sombo bi a odze ntsea nam no wo ndzinoa de wobu no 
de odzi bem kesi de, woedzi n'asem ama no kwan biara a ohia de odze 
tstsew no ho, no woebu no fo de mbre mbra kyere. 

2. Onnyi de wobu obiara fo no wotsea no wo ndzeyee bi a onnye ntsea nam 
ase. No eso onnyi de woma obi ntsea a obor no mfomdo a oaye no ho 
ntsea do. 

Asempow 12 



Onnyi 6z abotsirmu ara wodze oho hyehyE obi no kokoamunsEin, n'ebusuasEm 
anaa n'efiscm mu; anaadc wogu n'enyimnyam na ne dzin ho fi. Oyc obiara ne 
ndzinoa dc mbra bo no ho ban tsia ndzeycc a otsetse dem yi. 

Asempow 1 3 

1 . Oye obiara ne ndzinoa de okyinkyin na otsena oman bi n'asaase do bea 
biara a ope. 

2. Oye obiara ne ndzinoa de ofi oman biara mu (noara ne man ka ho) na 
osan ba ne man mu bio. 

Asempow 14 

1 . Obiara wo ndzinoa de ohwehwe na onya guansuma wo oman bi do fi 
atseetsee ho. 

2. Onnyi de dem ndzinoa yi wobisa wo bon bi a ommfa manye ho anaa otsia 
Amanaman Nkabomu Kuw no ne nhyehyee a onyia no aye ma woridzi 
n'asem wo ho biara ho. 

Asempow 1 5 

1 . Obiara wo ndzinoa de oye oman bi ba. 

2. Onnyi de abotsirmu ara woma obi hwer n'amambaye, anaade womma no 
kwan mma onnsesa n'amambaye. 

Asempow 16 

1 . Oye mbanyin na mbaa a hon enyi efifir hon ndzinoa de wowar na wowo 
mba, na awosu, amambaye anaa nyamesom nnsiw iyi ho kwan. Mbanyin 
na mbaa nyina hon ndzinoa a wowo no awar ho no ye per wo awar ber no 
mu nye awar no ngui no mu so. 

2. Adze ara a owo de awar no gyina do nye asakuw ebien a worowar no hon 
pe a nhye nnyi mu. 



3. Okun, oyer na mba bo mu kor dz aboasee kuw a nyimpa kuw biara ne 
farbaa fi mu wo adasa mu, na oye hon ndzinoa dc nyimpakuw no na oman 
no bo hon ho ban. 

Asempow 1 7 

1 . Obiara wo ndzinoa de onya egyapadze a oye no nko nedze, anaade onye 
nkorofo bi bo mu nya dem egyapadze no. 

2. Onnyi dc abotsirmu ara wogye obi n'egyapadze fi ne nsamu. 

Asempow 1 8 

Obiara wo ndzinoa de oye n'adwen, osoa noara ne tsibowa, ofa nyamesom biara 
a ope. Dem ndzinoa yi ne fa bi nye kwan a obiara wo de osesa ne nyamesom 
anaa ne gyedzi na kwan so a ofa do dze ma ne gyedzi no da edzi wo bagua mu 
anaa nsumaa mu, de ono nko anaade nyimpa binom ka ho wo iyi mu. 

Asempow 1 9 

Obiara wo ho kwan de okyere n'adwen wo biribi ho. Dza oka dem ndzinoa yi ho 
nye de obiara botum aye n'adwen wo biribi ho a ntotoananmu biara nnyi mu. Dza 
oka ho bio so nye de otum anaa otsie asem nye nsusui biara a onam kwan biara 
do na efi mbea nyina, na oma nyimpa binom so tse. 

Asempow 20 

1 . Obiara wo kwan de oko nhyiamu a oye asomdwee ase, na odom fekuw 
biara. 

2. Onnyi de wohye obiara ma odom fekuw bi. 

Asempow 21 

1 . Oye obiara ne ndzinoa de osuo mu ma wobu ne man de onoara dzi bono 
wo mu, anaade obosuo mu ma woeeyi ananmusifo. 



2. Oyc obiara ne ndzinoa 6z onya kycfa wo oman adododze biara a owo ne 
man mu no mu. 

3. Owo de aban no turn gyinc omcmfo hon pc do. Denn pc yi wononn ombatow 
a no mu do ho a wotow no ne ber ono do do no edzi, okorofo a wooso 
ambatow no wo de womo wotow ambo wo nsumao mu a nhys biora nnyi 
mu. 

Asempow 22 

Ankoronkor biora, dc oye omamba bo, wo ndzinoa de oman no bo n'eyiedzi ho 
ban. Owo dc wofa oman no no mbodzen do, anaa bataboa bi a dcm oman no nye 
oman fofor bi yc do ma omamba biara n'eyiedzi ba mu dc mbrc oman kor no ne 
sikasem, n'asetsena no n'amambra no tum a oma n'enyimnyam dzi mu no tse. 

Asempow 23 

1 . Obiara wo ndzinoa dc oyc edwuma. oyc ne ndzinoa dc ofa edwuma a ope 
dc oyc, na oyc ne ndzinoa dc woma no edwumayc mu nhyehycc pa, no 
wobo noho ban fi fietsena ho. 

2. Oyc obiara ne ndzinoa dc woma no akatua a ofata n'edwuma a oyc a, 
nyimpa nyiyimu biarannyi mu. 

3. Obiara a oyc edwuma no wo ndzinoa dc onya akatua a osc na otsen a 
obcma onye n'ebusuafo enya asetsena a ofata nyimpa n'enyimnyam, na 
sc Ohio mpo a, owo dc wodze asetsena mu nhyehycc ho ekyigyina bi foa 
akatua no do. 

4. Oyc obiara ne ndzinoa dc otsew anaa odom edwumaycfo kuw bi dua do 
dze bo n'eyiedzi ho ban. 

Asempow 24 



Obiara wo ahomgye na bondodziber ho kycfo; mber a woohyehyE: a omma 
edwumaye mmbor do, na akwanma ber a wotua odwumaycnyi no kow so ka iyi 
ho. 

Asempow 25 

1 . Obiara wo ndzinoa dc onye n'ebusuafo nya asetsena yi mu eyiedzi a 
obcma woeenya ahoodzen nye asetsena pa, edziban, akataho, tsenabew, 
eduye na asetsena mu nhyehyes pa. 

2. Oye obiara ne ndzinoa so de, ze ohwer n'edwuma, oyar, onya dzemdzi bi, 
no hokafo wu, mpanyinyc ma oyc mbercw, anaadc biribi ama ma onntum 
nnhwc noho a, onya asetsena mu ekyigyina. Owo dc mbasiafo a wotur 
mba na mbofra nyina woma hon mboa soronko. IVIbofra nyina, de wowoo 
hon wo awar ase, anaade wowoo hon wo sonmu, wo de woma hon 
asetsena mu bambo per. 

Asempow 26 

1 . Dye obiara ne ndzinoa de ohu nwoma. Mbofraber mu nwomasua na 
ahyese nwomasua a otse dem no nnyi de wogye ho sika. Oye nhye de 
abofra biara nya mbofraber mu nwomasua. Owo de woma mfirdwuma, na 
nsaanodwuma ho adzesua nye dwumadzi horow ho nwomasua ye 
beberee. Suapon mu nwomasua so wo de oye beberee na obiara a no 
mbodzembo fata no woma no ho kwan. 

2. Owo de nwomasua nyina no botae ye de ohwehwe nyimpa dasanyi no mu 
nyina no mpontu nye enyidzi kese a obeba nyimpa mu wo adasa hon 
ndzinoa ahorow a wowo no ho. Owo de otu ntsease, gyaamu-ma-onka na 
anyenkoye mpon wo aman, nyimpakuw na nyamesom ho ekuw nyina mu; 
na oboboa atow Amanaman Nkabomu Kuw no dwumadzi ako kan dze 
ama asomdwee eetsim. 

3. Awofo wo ndzinoa de wobekyere nwomasua kor a owo de hon mba nya. 



Asempow 27 

1 . Obiara wo ndzinoa dc odze noho fora ne man rn'omambra mu na onya 
enyigye fi oman no n'amandze nsaanodwuma mu no onyo kyefa wo 
abodze nyansape no mfaso a odze ba no mu so. 

2. Obiara wo ndzinoa a of! abodzenyansape, nwomasua anaa amandze, 
nsaanodwuma adzeye bi a noara dze boboo adze no mu ba no ne bambo 
no mu. 

Asempow 28 

Obiara wo ho kwan dc onya kyefa wo asetsena anaa amanaman nhyehyec a 
okitsa ndzinoa na fahodzi horow a woada no edzi wo dem Dawurbo wo 
Mpaamuka yi mu no mu. 

Asempow 29 

1 . Obiara wo asodzi wo nyimpa kuw a otse hon mu no mu; ho nko ara nye 
bea a no mpontu a odzi mu botum aba a akwansiwdze bi nnyi ho. 

2. Ber a obi dze ne ndzinoa na ne fahodzi ridzi dwuma no, owo dc oyc dza 
mbra hwehwc wo no ho ama binom so eenya hon kycfa nye hon fahodzi. 
Owo dc onya no bo bra tsenenee na oyc guadoadzeyc dc mbrc ododow 
amambu mu eyiedzi adzeyc ho ntsetsee tse. 

3. Onnyi dc wofa kwan biara a otsia Amanaman Nkabomu Kuw no ne 
nhyehycc do dze hwehwc ndzinoa na fahodzi ahorow yi. 

Asempow 30 

Onnyi dc nyimpa biara ma nkyercase wo Dawurbo yi mu nscm yi ho a obcma 
oman, nyimpakuw anaa ankorankor bi tum ma oaayc biribi a obcscc ndzinoa na 
fahodzi ahorow a woada no edzi wo nwoma yi mu no.