RANEH LIP5RE MOsOS
T5 NGb MINENY5
RANEHL5
IVilo ngam haliongo ngam Tev
tumlat inre, ik ranch. 20t len
ngam tumlat, 6t anhavkuo inre;
sinngulo ok i kui ngam mai :
ngaich ngam Fanoinylo ngam
Tev no haloinykore no i kui
mine mak.
3 Ngaich ngo to ngam Tev,
Hanato yek; hanato ngaich ok
umuh. ^Ngaich ngam Tev, n5
meuk ok hanato, to e no look:
ngaich ngam Tev no harevngd
ngam hanato tom sinngulo.
^Sakamo ngo ngam Tev no ka-
heuk ngam hanato, Hatoom, ngo
Anga-an no kaheuk ngam sin-
ngulo. Harap ngaich ok umuh,
peuheu inre, heng sakamo.
6 Ngaich ngo fo ngam Tev,
Tarul yek, ell5n mine mak, hok-
ngen e inre no harev mine mak
to mine mak. ^Ngaich ngam Tev
no vilo taful, harevngo mine
mak inre mine elkatoh ngam
taful to mine mak mine latulong
tom taful : ngaich ngati angu-o.
8Haliong5, ngo ngam Tev no
kaheuk ngam taful. Harap ngaich
ok umuh peuheu inre; inneto
sakamo.
9 Ngaich ng5 fo ngam Tev,
Hokngen mine mak yek elkatoh
ngam haliongo no mulngd no
heng kang chuok, ane inre hok-
ngen ngam tanyo no meuko :
ngaich ngati angti-o. ^^Tumlat,
ngo ngam Tev no kaheuk ngam
tanyo; Mai, ngo Anga-an no
kaheuk mine tomulngo mak :
ngaich ngam Tev no meuk to e
no look. 11 Ngaich ngo fo ngam
Tev, Hokngen ngam tumlat yek
no ahkuo to kiyop; kun chon
inre tokuloolu; chon inre tofo-
ngu, ko i mihefore to-anhav to
kulolre; ing tumlat: ngaich nga-
ti angu-o. i^Ngaich ngam tumlat
no sioplo ankuo to kiyop; kun
ch5n tokuloolu fong, ko i mi-
hefore, ane inre chon tofonguvo
ko i miherore, to-anhav to kulolre :
ngaich ngam Tev no meuk to e
no look. i^Harap ngaich ok umuh
peuheu inre, lintioyo sakamo.
14 Ngaich ngo fo ngam Tev,
Eahvo yek el taful ngam halio-
ngo no harevngo ngam sakamo
to ngam hatoom; ngaich hok-
ngen u no minkahngo, no fetak,
no sakamo ane inre samyeuheu :
15 Ngaich hokngen u no eahvo
el taful ngam haliongo no keto
hanato i kui ngam tumlat : ngaich
ngati angu-o. i^Ngaich ngam Tev
no vi tokirong eanvo, net; ngam
tokirong eahvo hayong ngam sa-
kam6, ngam tokGohnd eahvo ha-
yong ngam hatoom: vi mine
taneusomat Anga-ah inre. i^gl
taful ngam haliongo ti ngam Tev
to u no keto hanato i kui ngam
tumlat, i8No hayong ngam saka-
mo, hat56m inre, harev ngam
hanato inre tom sinngulo : ngaich
1
RANEHLb 1
ngam Tev no meuk to e no
look. i^Harap ngaich ok umuh
peuheu inre; fineno sakamo.
20 Ngaich ngo to ngam Tev,
Hokngen mine mak no p5yen
an to mahaloinykore to-ah, to
nup tonomuvo, hokngen chehe-
chon inre no kiteu i kui ngam
tumlat, el ngam tonyanknyi taful
ngam hallongo. 21 Ngaich ngam
Tev no vi tokirong kak, keuheut-
lore to-afi mahaloinykore, nup
topoyen an mine mak, ko i mi-
hef ore, keuheutlore inre to saneo-
ku chehechon no ko mihefore:
ngaich meuk ngam Tev to e no
lo5k. 22Ngaich ngam Tev no
hakolo u, no ngo fo, Mikuonlo
yek, ruolore foken inre, hatoolo
ne mak el mine mai, hokngen
chehechon inre el tumlat no
ruolore foken. 23Harap ngaich ok
umuh peuheu inre, tinneuyo sa-
kamo. 24Ngaich ngo ro ngam
Tev, Hokngen ngam tumlat no
ankuo to to-ah ko i mihefore,
nua, tofeula chehen, ane inre
tofeno kalroon an ngam tumlat
no ko i mihefore: ngaich ngati
angu-o. 25Ngaich ngam Tev no
vi tofeno kalroom ah ngam tum-
lat no ko i mihefore, nup nua
inre i mihefo u, keuheutlore inre
tofeula i kui ngam tumlat no
ko i mihefore : ngaich meuk ngam
Tev to e no look.
26 Ngaich ngo fo ngam Tev,
Ta-a toi vi tarik no sa Hi, no
to sa HI: ngaich hokngen cha
no mina-ahv i kui kak el ngam
mai ane inre i kui chehechon
el ngam kufot, i kui nua, i kui
nua, i kui ne tumlat no fokhore,
i kui tofeula chehen nup fameula
no el tumlat. 27Vi tarik ngaich
ngam Tev no sare ti, sa ngam
Tev ti Anga-ah no vilen 6; ki-
konyo kikano inre tl Anga-ah
no vilen cha. 28Hak616 cha ngaich
ngam Tev : ngo fo inre ngam
Tev to cha, Mikuonlo yek, fiiolo-
re foken inre, hatoolo ngam tum-
lat, hayoongo e; mina-ahv inre,
i kui kak el ngam mai, i kui
chehechon el kufot, i kui nup
to-ah chehen mahaloinykore el
tumlat. 29Ngaich ngam Tev no
ngo fo, Yeh meuk, ngaich Chin
ke-ekiio nah to kun ch5n toku-
loolu fong, no keuheutlore, ne
ahkuo ngam tumlat no fokhore,
keuheutlore inre chon nup tofo-
nguvo, to ch5n tokuloolu fong;
nya-ahkiio nah min anu-6 :
^OKeuheiitlore inre tofeno kal-
roon el tumlat, keuheutlore che-
hechon el kufot; keuheiitlore to-
feula chehen i kui ngam tumlat,
nup to-unhohmu, ngaich Chin
keto nya-ahkuo u to nup to-uhav
kun ch5n : ngaich ngati angu-o.
31 Ngaich ngam Tev no keuheut
matre no ngeichko nup to vilong
to O, yeh meuk, ngaich look
tako anu-o. Harap ngaich ok
umuh peuheu inre, tinfuolo sa-
kamo.
2Keuheuten ngaich ngam hallo-
ngo to ngam tumlat inre, fok-
hore inre nup ah u. 2lm sinato
sakamo no keuheuten ngam Tev
to la-enre nup vahilo O ; heuheure
Anga-ah ngaich im sinato sakamo
i nup la-en re no fokhore nup
RANEHL5 2
vahilo O. ^Ngaich ngam Tev
no hakolo ngam sinato sakamo,
ane inre ha-etl6 e : pon he e
Anga-an no heuheure i nup la-en-
re no fokhore nup vahilo ngam
Tev tongacho vini-ih inre.
4 Ne nun ineuko inlahen ngam
haliongo to ngam tumlat inre
he u misi no vilongo, ik sakamo
ngam Ma Tev no vi halidngo
tumlat inre. ^Ol misI no chdnu
el kahoyo no el tumlat, 51 inre
no kun chonu el kahoyo to
sioplo : po ngam Ma Tev no
6t viten e no kumfah no i kui
ngam tumlat, ane inre ot heng
tak tarik misi no ul ngam tumlat;
^Meutlo pori ok vang vaneuko
no fa-ang el tumlat; ngaich ha-
makngokuo ngam tumlat, no fok-
hore. 7Ngaich ngam Ma Tev no
vi tarik to ah pinf5ngo ngam
tumlat, uhomhot elmeh 6 ngaich
to unhomo ah i nomo; ngaich
ngam tarik no to-ah. ^ Ngaich
ngam Ma Tev no vito ok pano-oh
la chuhot, i Eten ; in e ti Anga-an
no fato ngam tarik ngam vahi O.
^Loklo el tumlat ti ngam Ma
Tev no asiop chon nup tovayo
mineuko, tolook inre no nya-ah-
kuo; ell5n ngam pan6-6h ok
ch5n nomo, ane inre ok chon
inkaha tolook totlook inre.
10 Heng ok tahel loknyo el
Eten no hamak ngam pano-oh;
ngaich fa-ang in e no parati,
ngaich vitore no feno kui. iiPison
minenyi ok ranch : angu-o ok
mahavilo ok panam Havila no
keuheutlore, i chuok humlum;
i2Ngaich op humlum ngam pa-
nam angii-o no tolook : umuh
tiliom ane inre ihong onik. i^Ki-
hon minenyi inre ngam inneto
tahel : angu-o ok mahavilo ngam
panam Kus no keuheutlore. I'^Hi-
tikol minenyi ok linuoyo tahel:
angu-6 ok lamoknyokuo Asiria.
Yufratis inre ok fineno tahel.
15 Ngaich ngam Ma Tev no
kg ngam tarik, ngaich faten o
no el ok pano-oh Eten, no ulo
e ahto e inre. i^Ngaich tolfo
ngam tarik ngam Ma Tev, no
ngo fo, Chuhefenkiio man nya
mine ch5n el ngam pano-oh :
i7Ngam chon pori inkaha tolook
totlook inre, uh me-eh nya ah
in 6 : p6 meh min ko-en kapah
ip sakamo meh om nya ah in 6.
18 Ngaich ngam Ma Tev no
ngo fo, Ot tolook on ye ngoh
tarik nong heng taka; hoh vilo
op hamolfen 6 Chin op to sa 6.
i^Ngaich ngam Ma Tev no loklo
el tumlat ti no vilo tofeno kal-
roon ah ngam kahoyo, chehe-
ch5n inre ah ngam kufot ; ngaich
keten u no i ngam tarik no
meuk fo re anga-an no haveko
u : ngaich op tong f 6 ngam tarik
no kaheuk mine to-ah chehen,
anu-o ngaich mine-eny. 20Ket6
mine-eny nup nua ngaich ngam
tarik no fokhore, mine chehe-
ch5n inre ah ngam kufot, mine
tofeno kalroon inre ah ngam
kahoyo; ot koti pori op hamolfen
ngam tarik op to sa 6. 21 Ngaich
ngam Ma Tev no viten ok tolapat
infoho no im tarik, hafoh ngaich
anga-an; ngaich Anga-ah no ke
ah i nup ranumo 6 heng, ngaich
RANEHLO 2
haliptokuo ngam alaha no fen-
ngen e : 22Ngaich ngam ranumo,
ngam toke-e to ngam Ma Tev
no f a-ang i ngam tank, vi-i e
Anga-an no kikano, ngaich keten
6 no im tarik. 23]s|gaich ngo
fd ngam tarik, Tange 5n ngih
an i tange chu, alaha inre an
i alaha chu, Kikano inveka an
min, pon kenyu anga-an no ta-ang
i kikonyo. 24L6kten on min ngoh
tarik no fango yongre kikonyo
yongre kikand inre, ngaich ha-
kdpngore min no im pihore:
ngaich cha-a min no hengo alaha.
25Netre taka cha-a no lichoi,
ngam tarik ngam piho 6 inre,
ngaich ho-o no sirdngkiio.
3 Ngaich ngam pech no to motlo
milichngen to ne tofeno kal-
roon an ngam kahoyo mine vahilo
ngam Ma Tev. Ngo id anga-an
to ngam kikand, Hon, ng5 fo
ang ngam Tev, Uh nan nya an
i ne chon ngam pano-on? ^Ngaich
ngam kikano no ngo f o to ngam
pech, K6-6ren an nya fong ne
chdn ngam pano-on : ^Ilong
ngam chon pori ngam ellon ngam
pano-on, fo ngam Tev no ngd,
Uh nan nya an in 6, uh an
reh^n min Itiolken 6, hon nan
ot kapah. ^Ngaich ngam pech
no ngo fo to ngam kikano, Ot
hols; nan min kapah. ^Ton akaha-
lon ngam Tev ip sakamo nan
nya an in 6, lopnyorekuo
mat na-an min, ngaich na-an
min sa Tev, akaha kud to tolook
totlook inre, <^Ngaich he ngam
kikano no meuk to ok chdn
no look no nya-ankuo, ane inre
to 6 no kumchik el mat, to ngam
chon inre no tohon akahati, ke
fong anga-an ngaich no in 6,
ngaich nya; ke-ekuo ok pihore
anga-an inre ok in 6, ngaich
nya anga-an. "^Ngaich nuk mat
cha nyore no lopnyorekuo, ngaich
cha-a no akahakud to cha no
lichoi; ngaich cha-a no chdk
roi fik, ngaich vi ngongre.
8 Ngaich hang fo ngam Ma
Tev cha-a no havot el ngam
pano-oii i unfovo ngam sakamo :
ngaich ngam tarik tok piho 6
inre no hayunngore no fa-ang
i kuo ngam Ma Tev no i nuk
chon ngam pano-on. ^Ngaich
ngam Ma Tev no haveko ok
tarik, no ngo fo to 6, Isuh
omeh? i^Ngaich ngo fo anga-an
Hang fo Meh chin taheui el pa-
no-on, ngaich chu-6 pa-ekuo;
p6 chu lichoi; ngaich hayunngore
chu-o. 11 Ngaich ngo fo Anga-an,
Chiok vame-enynang meh to meh
6m lichoi? Ngaich om nya an
ip chon ap tinoolo meh to Chu
om s5tu nya? i^Ngaich ngo fo
ngam tarik, Ngam kikand toketu
to Meh n5 hoi chu, ke-6kuo
chu anga-an to an im chon,
ngaich nya chu-o. i^Ngaich ngo
f 6 ngam Ma Tev to ngam kikano,
Asuh ong ngih falngen meh?
Ngaich ngo fo ngam kikano,
Hachild chu ok pech, ngaich
nya chti-o. i^Ngaich ngo fo ngam
Ma Tev tok pech, Po meh ngati
falen to ngih, motngo re ot ka-
nolo man to ne nua no fokhore,
motngore inre to ne tofeno kal-
roon an ngam kahoyo; lananto
aichre man ngaich kiroonngore,
nya pinf ongo tumlat inre i ro-oto
sakamo ngam nomo meh :
15 Rato kumnyah Chin ihoi
meh to ngam kikano, ihoi op
kuon meh inre to op kuon 6
inre: pafoko kui man min to
ti 6, ngaich me-eh parokoti to
kuloichroon 6.
16 Ngo ro Anga-ah tom kika-
no, Poyen ti Chin min fuolo
mifivlon meh ane inre pinruko
nyio, i mirivl5nre man min ka-
yoknyo nyio, ngam 15n meh min
inre hong im piho meh, hayoongo
meh min anga-an inre.
17 Ngaich in Atom Anga-an
no ng5 fo, P6 meh hang fo ngam
pihore, ngaich nya ah im chon
ngam tinoolo meh to Chu 5ich
ngo fo, Uh man nya an in 6 :
6t kolo an ngam tumlat to pokuo
meh; i chaneyore man min nya
ah e i ro-oto sakamo meh ah;
18 Tolokhu ane inre min vok
kum e no in meh; ngaich me-eh
min nya ne kun chon ah ngam
kahoyo;
19 Hong vang tohech kiio man
min nya-ahvkuo, hanong saha
meh havantore el tumlat; p6
meh ah e misi ke-e: po meh
pinrongo tumlat, ngaich pinfo-
ngo tumlat me-eh havantdre.
20 Ngaich ngam tarik no^ka-
heuk minenyo ok pihore no Eva;
pon yong tafokhore anga-ah
to-ah. 2iNgaich ngam Ma Tev
no vi inyut Atom tok piho 6
inre to uk, ngaich hayuto cha.
22 Ngaich ngo fo ngam Ma
Tev, Yeh meuk, ngaich an ngam
RANEHLO 4
tarik no sa HI, akahakuo to
tolook totlook inre; hoh 6 pori
no 5t silolo kelre, no kek ah im
chon nomo inre, no nya, ngaich
orheiiheu no ah : 23L6kten ngam
Ma Tev no tinngen 6 fango
ngam pano-oh Eten, no ul ngam
tumlat f eungo 6 no ke-e. 24Ngaich
ahonyo ngam tarik Anga-ah ; f ato
Kerupim Anga-ah ngaich la chu-
hot ngam pan6-6h Eten, ane
inre pinchalokuo ok fel ok to
keuheutngore la ku-o, no ahto
talooko ok chon nomo.
tOhet lipore
HOTftEH ANE INRE TUF6mNG0RE
KINLEKNGO
I feO Alsf PC
THE BIBLE SOCIETY OF INDIA
20 Mahatma Gandhi Road
Bangalore