Skip to main content

Full text of "Universal Declaration of Human Rights"

See other formats


EWIADEAMRA N0L0B0L8 MOO FALE SONLA NWO 
ADENLENYIANLS NE MO LA ANWO 

M0LEB8B0 

Wo mekE: ala moo Maanle Maanle moo wo Eku ye anu la gyinlabele nee pepezele 

nee anwoadenlenyianle a fa atianwolilE:, pepclile nee anzondwolE: ba ewiade anu 

la, 

Wo mekE: ala moo menii E:mbu sonia nwo adenlenyianlE: ne mo bie amaa olua zo 

nyEileE: mgbane mgbane doonwo csisi E:maa menIi adwenle EZEikye, nee ewiade 

ne moo elcba moo sonIa biala banyia adenle aha edweke biala moo odaye okulo, 

nee diedi biala moo odaye okulo kc odie odi na onzulo la, cmaa bela ye ali kc, 

ehye a le awienvolema anyelazo kpole kpalE: la. 

Wo meke ala moo ohyia, saa bEinrchyE: sonIa benremaa onreho onretia esisile nee 

atisesebcycle, kc owo ke mcla bo sonIa nwo adenlenyianle ne mo anwo bane la. 

Wo meke ala moo ohyia kE: bE:maa agonwolEiyEilE: wo Maanle Maanle avinii kE:nyia 

anyuhole la, 

Wo meke ala moo Maamgbole Koyeic ne anu amra cva be diedi moo wo sonIa 

nwo adenlenyianle ne mo, ye gyinlabele nee ye dibile nee mrenya nee mraale 

adenlenyianle pepe ne mo anu la ewula sonIa nwo adenlenyianle nwo mela ne 

moo befele ye "Kyata" (Charter) ne anu na belie bedo nu ke beboa beamaa menIi 

anyia anyuhole nee tenlabele kpale wo atianwolile bokoo nu la. 

Wo meke ala moo Maanle Maanle moo wo Maamgbole Koyele Eku ne anu nee 

Maamgbole Koyele ne ebo ewoke ke bemaa awie biala anye azo sonIa nwo 

adenlenyianle nee atianwolile ne mo na beali zole kpale la. 

Wo meke ala moo adenlenyianle nee atianwolile ehye mo anwo ndelebebo kpale 

hyia kpole kpale maa ewokebole ne azolile anzee munlilile ne la, 

Ati, Kekala 

MAAMGBOLE K0Y8LS AYIA NE 

bo nolo ke 

Ewiadeamra Nolobole Moo Fale SonIa Nwo Adenlenyianle Nwo Chye 



le debie ko moo yelie yedo nu yemaa awie biala nee Maanle biala, amaa awie 
biala nee Eku biala moo dahuu kcva. Nolobolc ehye kezie ye adwenle nu la abo 
modenle alua ngilehileic nee ndeteic zo yeamaa nidi ara adenlenyianic nee 
atianwoiiJE: ehye mo anwo, na eza yealua ngozo ndenle zo, IVIaanle nee Maanle 
Maanle zo, yeaboa yeamaa menli moo wo Maanle Maanle moo wo Eku ne anu 
nee Maanle Maanle moo Eku ne sie be la anu amra amuala alie ado nu kpale na 
beali zole kpale. 

Edwekekpoke 1 

Menli muala di be ti anwo na eza noko bese wo dibile nee adenlenyianle nu. Bele 
ndwenlenwo nee adwenle, yemoti owo ke bekile adiemayele bemaa be nwo 
ngoko. 

Edwekekpoke 2 

Sonia ko biala le adenle nyia adenlenyianle nee atianwolile ne mo moo beva 
bewula SonIa Nwo Adenlenyianle Nwo Nolobole ehye anu la amuala bie. Onle ke 
ngakyile anzee ngilehilenu anzee nyeyenu biala moo fale menli ekpunii, menli 
ngakyile, nrenya anzee raale, anee, Nyamenlezonlenle, maanyele anzee adwenle 
bie, Maanle anzee menli abohilele, agyapadee, awole anzee gyinlabele gyene 
biala anwo la bie ba. 

Eza noko onke ke bekile ngakyile anzee nyeyenu biala wo maanyele, melazolile 
nu, anzee maanle zo gyinlabele nu wo maanle ne anzee eleka moo sonIa ne de la 
anu. Saa maanle ne di o ti anwo o, saa maanle gyene a nea zo o, saa onii o ti 
anwo o, onle ke ngakyile anzee ngilehilenu biala ba nu. 

Edwekekpoke 3 

Owo ke awie biala nyia ngoane, fanwodi nee sonIa nwo banebole. 

Edwekekpoke 4 



Onle kz bcyc awie biala kanra. Owo Wz bctua aanrayclE: nee aanra cdonelE: wo 
adenle biala anu. 

Edwekckpoks 5 

Onle kz bckile awie biala nyane anzcc bcyc ye atisesebc, amumuyE anzce bcgua 
nyunlu aze anzcc bctwi o nyunlu. 

Edwekckpoke 6 

Kc moo mela se la, cleka biala moo awie biala lua la owo ke benwu ke odaye ole 
sonla. 

EdwskskpokE 7 

Kc moo mela se la, menii kosooti sc pcpe moo onle ke ngakyile anzee ngilehilenu 
biala ba mela ne moo bo be nwo bane pepe la anu. MenIi kosooti le adenle nyia be 
nwo banebole pepe moo ko tia ngilehilenu anzee nyeyenu moo tia Nolobole ehye 
nee debie biala moo maa zehae nyeyenu ne adenle la. 

Edwekekpoke 8 

Sonla biala le adenle ke saa awie ye debie moo tia anwoadenlenyianle ne mo 
moo maamule nwo mela anzee mela eva emaa ye la a, owo ke kooto ne mo pepe 
die ye. 

Edwekekpoke 9 

Onle ke bekye sonla, befa sonla besie anzee beye sonla befi maanle ne anu wo 
meke moo otefonle mela anzee mela emmaa adenle la. 

Edwekekpoke 10 



Wo awie biala adenlenyianle nee ye gyima ne mo anwo adwenlevalE nwo anzee 
saa bcka ke awie biala eye etane a owo ke kooto moo di o ti anwo na onii 
moguazo la di ye edweke wo bagua nu. 

Edwekekpoke 1 1 

1 . Sonia biala moo bekeha ke yeye etane moo odi ke betwe o nzo la le adenle 
ka ke onze edweke ne anwo bie kyese bedi ye edweke wo bagua nu kooto 
na kooto ne bua ye fole ke moo mela se la. Wo kooto eke ne owo ke onyia 
ninyene moo ofa opepe odie o nwo la kolaa. 

2. Onle ke bebua sonIa biala fole wo nyelee etane biala moo wo meke moo 
oyele zohane nyelee ne la enee onle etane moo otia maanle anzee maanle 
maanle mela la anwo. Anzee onle ke betwe sonIa ne anzo bemaa otela 
moo bepe bedo eke ne wo meke moo oyele etane ne la. 

Edwekekpoke 12 

Onle ke menii fa be nloa wulowula awie feabo, ye abusua, ye sua nu edweke nu 
anzee onle ke bekenga ye ahelata anzee bebo ye anyiemgba besekye ye 
anyunlunyia. SonIa zehae le adenle maa mela ne pepe die ye anzee bo o nwo 
bane wo zehae akposemadi ebela ne mo anwo. 

Edwekekpoke 13 

1 . SonIa biala le adenle ofi eleka moo ode la okotenia eleka biala moo okulo 
la. 

2. SonIa biala le adenle ofi maanle biala anu nee ye maanle nu oko maanle 
gyene nu na okola osia oba ye maanle nu. 

Edwekekpoke 14 



1 . Sonia biala Ie adenle kz saa olcnwu amaneE: wo ye maanle nu a okola 
onriandi oko maanle gycne nu omaa bcmaa ye cleka otenia anzcc bcbo o 
nwo bane. 

2. Saa amaneE: ne moo ahenle ne elcnwu ye la envi anzse cnlua maanyeJE: ti 
anzEE: ye nyeles ne tia Maamgbole Koycle mela ne nee ye bodane ne mo 
a, yemo maanle gycne ne cnic adenle kc okclie ye azie anzcc okcbo o nwo 
bane. 

Edwckckpokc 1 5 

1 . SonIa biala Ic adenle kc oyc ekulomani. 

2. Onle kc bcbu ekulomani biala kc ole cycvolc la. Eza noko onle kc bcsi awie 
biala moo kpondc kc okakyi ye ekulomaniycic la adenle wo mekc moo mcla 
cmmaa adenle la. 

Edwckckpokc 16 

1 . Mrenya nee mraalc moo bckcdwu agyalcholc la, saa bcle duzu menii o, 
saa bcvi duzu maanle nu o, anzcc saa bcko duzu asone o, bcic adenle 
bcgya be nwo na bcbo cdane. Be mu nwio bcIc adenle pcpc wo agyalc 
nwo, wo be agyalc nee be ewolebole nu. 

2. Owo kc menIi nwio ne die to nu kolaa na beagya be nwo. 

3. Kunii nee yelc nee be mra a le ekpunii moo bo sua ckyekyeic bo anzcc 
ekpunii moo tele ye menIi doonwo a, yemoti owo kc menIi ekpunii ne nee 
maanle ne moo bewo nu la sinza be. 

Edwckckpokc 17 

1 . SonIa biala Ic adenle kc onyia o ti anwo agyapadec, eza noko ole adenle 
kc nee awie mo bo nu nyia agyapadec. 

2. Onle kc awie biala hwele ye agyapadec wo mekc moo mcla cmmaa adenle 
la. 



Edwekekpoke 18 

Sonia biala \z adenle kc odwenle adwenle biala na osonle debie biala moo okulo 
la, eza ole adenle okakyi ye NyamenlezonlenlE: ne anzee ye died! ne nee fanwodi, 
yes akee noko ole o nwo adenle ke o ngome anzes o nee menii wo bagua anzee 
fealera nu okile yc asone anzce ye died! ne wo ngilehileic, nyclec, czonlenic nee 
bocnieanle nu. 

Edwskskpoks 19 

SonIa biala \z adenle kc odwenle na oka edwekc nnoo okulo la; eza olc o nwo 
adenle kc ofa adwenle biala moo ngyegyeic biala cnle nwo na odua nolobole 
ndenle ne mo biala anu okpondc, otie na oka edweke okile menIi na omaa be 
adwenle moo ngyegyele biala cnle nwo a. 

Edwckckpoke 20 

1 . SonIa biala Ic adenle ko ayia anzcc eku moo anzondwolc wo nu la bie. 

2. Onle kc bchyc sonIa bcmaa oko eku nu. 

Edwckckpokc 21 

1 . SonIa biala Ic adenle boa wo ye maanle ne cbulc nu, olc adenle otu o nwo 
osie ckc omaa bctu yc oko Mclalilc Ayia ne bie anzcc oboa omaa bctu 
menIi bcko Mclalilc Ayia ne. 

2. SonIa biala Ic adenle nyia maanle gyimaycic nwo nvasoc wo ye maanle ne 
anu. 

3. Ezuavolc ne chulolcdec ne a le Arane tumi ne a, bckile be chulolcdec chye 
wo mekc biala nee nohalc cmadolc moo awie biala nyia adenle to ye dec 
wo feabo nu anzcc wo ndenle biala anu moo ngyegyeic biala cnle nu la. 

Edwckckpokc 22 



Awie biala moo wo menii ekpunii avinii la owo ke maanle ne sinza ye eza owo ke 
maanle ne dua ye modenlebo nee maanle maanle moalc zo, nee kc maanle ko 
biala ye maamulc, agyapadec, ezukoa, menIi nee maandee gyinlabeic ne si de la 
azo maa sonia ko biala nyia ninyene moo hyia ye anyunlunyia nee ye bocyelE: 
nwo la. 

Edwckckpoke 23 

1 . SonIa biala le adenle ye gyima moo okulo la, Akee noko ole adenle ke 
onyia gyima ne anwo ahuniundwoJE:. Eza noko owo ke maanle ne boa maa 
awie biala nyia gyima moo gyima ne cnvi o sa a. 

2. SonIa biala Ic adenle kc gyima moo okcyc la onyia nwolc ahatuaic kc moo 
saa awie gycne a ycle gyima zohane a anrcc okcnyia ye la. 

3. SonIa biala moo yc gyima la owo kc nyia nwolc ahatuaic kpalc moo okola 
ofa onea o ye nee o mra amaa be tcniabeic nu aye kpalc a. Eza noko owo 
kc onyia czinzalc ne moo maanle ne fa sinza menIi la bie. 

4. SonIa biala Ic adenle boa gyimaycic Eku nu wo ye chulolcndec czinzalc ti. 

Edwckckpokc 24 

SonIa biala Ic adenle kc odie ye cnwomenle bie na odielie o nye, na onyia mekc 
ezinra moo ofa oyc gyima na eza noko onyia mekc moo saa oyc gyima dedee a 
ofa odie ye cnwomenle bie na bctua ye nwolc kakc la a. 

Edwckckpokc 25 

1 . SonIa biala Ic adenle kc o nee o ye nee o mra nyia tcniabeic kpalc moo fale 
be ngoane, alec, cdanic, dabele nee ayileycic nee ninycne moo hyia maa 
be la anwo. Owo kc benyia moalc wo mekc moo benye gyima, anwonyane 
kebo be, bcngola gyima yc, kunii anzee yelc kcwu, bckeye mgbanyinii 
anzee olua ndenle bie azo bcngola bennea be nwo la. 



2. Owo kz mrcladane nee ngakula nyia moalE: nee cnleanlc kpalc. Kakula 
biala, saa bcgyale o nli anzce beangya o nli na beawo na bcawo ye o, owo 
kc bcnea ye anzcc bcsinza ye kc moo ofcta la. 

Edwckckpoke 26 

1 . Sonia biala le adenle sukoa nwoma. Onle kc betua nwomazukoalc nwo 
kakc biala, bobo wo molebebo nwomazukoalc dec ne anwo. Owo kc 
molebcbo nwomazukoalc ne y yc maa kakula biala. Owo kc menii nyia 

adenle sukoa mbulalc nee m ^.nli nee gyima nwo nwoma. Eza noko 

awie biala moo bo modenle la kola sukoa nwoma kpole. 

2. Owo kc nwomazukoalc maa awie biala tcniabeic nu yc kpalc na omaa 
sonIa nwo adenlenyianic nee ye atianwolilc ne mo enililc gyinia kpundii. 
Owo kc nwomazukoalc maa ndelebcbo, be kunlu clilc nee agonwolcycic ba 
maanle maanle avinii, menIi anzcc asone asone avinii na oboa omaa 
Maamgbole Koycic gyima ne moo olcdi moo ofale anzondwolc nwo la di 
munli. 

3. Awovolcma Ic adenle kc bcmaa be mra sukoa nwoma moo bckulo kc be 
mra ne mo sukoa la. 

Edwckckpokc 27 

1 . SonIa biala Ic adenle kc odaye oyc maandec nyclec biala moo bcyc wo 
maanle anzcc sua ne azo la bie, na eza onyia ninycne cdololc nee abodec 
nwo nrclcbc nwo anyuholc nvasoc ne mo bie. 

2. SonIa biala Ic adenle kc onyia debie moo okchcic moo fale abodec nwo 
nrclcbc, nwoma anzcc debie moo okcdolo la anwo banebolc. 

Edwckckpokc 28 



Sonia biala \£ adenle kz o nee menii nee maanle maanle nu amra di ngitanwo 
amaa yeanyia adenlenyianic nee atianwolile ne mo nnoo wo SonIa Nwo 
Adenlenyianic Nwo Nolobole chye anu la nwo nvasoc kpalc. 

Edwekekpoke 29 

1 . SonIa biala Ic gyima yc fa maa ye nnenii nnoo owo be avinii la amaa olua zo 
yeahola yeanyia anyuholc anzcc yeali munli. 

2. Saa sonIa biala fa ye adenlenyianic nee atianwolile ne mo aye gyima a, 
enee ongile ke ole adenle obulu mcla zo; owo ke odi o gonwo mo 
adenlenyianic nee atianwolile ne mo eni na obo ye cbela kc moo maanle ne 
moo owo nu la mela ne mo moo fale bcnwonililc, anzondwole nee ye 
boeyelc ne se la. 

3. Onle ke bcdua adenlenyianic nee atianwolilE chye mo azo bcyc ninyene 
moo otietia anzcc obulu bodane nee ndenle ne mo moo Maamgbole Koyclc 
ne chyehyc cdo ckc la azo. 

Edwekckpoke 30 

Debie biala moo wo SonIa Nwo Adenlenyianic Nwo Nolobolc ehye anu la engyi 
ckc ne cmmaa maanle ko, anzcc menIi ekpunii ko anzec sonIa ko angome moo 
omaa ye adenle oyc debie osckye adenlenyianic nee atianwolile ne mo moo 
bEhyehye bedo eke ne la a.