Sancti Irenaei episcopi Lugdunensis Libros quinque adversus haereses : textu graeco in locis nonnullis locupletate, versione latina cum codicubus claromontano ac arundeliano denuo collata, praemissa de placitis gnosticorum prolusione, fragmenta necnon graece, syriace, armeniace, commentatione perpetua et indicibus variis

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world’s books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that’s often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book’s long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google “watermark” you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. con/]

SANCTI IRENJAEI

EPISCOPI LUGDUNENSIS

Libros quínque adbersus Pacreses

TEXTU GRACO IN LOCIS NONNULLIS LOCUPLETATO, VERSIONE
LATINA CUM CODICIBUS CLAROMONTANO AC ARUNDELIANO ‘
DENUO COLLATA, PREMISSA DE PLACITIS GNOSTICORUM
PROLUSIONE, FRAGMENTA NECNON GRACE, 8YRIACE,
ARMENIACE, COMMENTATIONE PERPETUA
ET INDICIBUS VARIIS

ܐܡܫ

W. WIGAN HARVEY, 5.1.8.

(COLLEUII RBOALIB OLDE ܪܗܘ‎

TOM IL

Cantabrigie :
TYPIS ACADEMICIS.
M. DCCC. LVIL.

Rr ESE

OANTABRIQIA:; TTPIS ACADEMICIS EXOUDIT

ὌΝ 65

Les
v. ̄ܐ‎

€ 4. OLAY, A.M.

ARGUMENTA CAPITUM

LIBRI TERTII

CONTRA HZERESES.

A quibus et quemadmodum Evangelium acceperit Ecclesia.

Quod meque Scripturis neque traditionibus obsequantur
heretici . .

De Apostolorum traditione, νοἱ ab Ape ín Ecclesia
Episcoporum successione

Testificatio eorum qui 4portolon viderunt de prediction
veritatis .

Ostensio quod et Dominus et Apostoli in veritate ediderint
doctrinam, et non secundum audientium opinionem

Ostensio quod in Scripturis nemo alius Deus nominatur,
nec Dominus nuncupatur, nisi solus verus Deus Pater
omnium et Verbum ejus

Quid sit quod a Paulo dicitur, In quibus Deus mundi
hujus excacavit mentes ܚܝ‎ . . .
Quid est Mammonas

Quam habuerunt de Deo scientiam Apos qui i nobis
Evangelium tradiderunt .

Que sunt que a ¦ Megs Domino nostro oblata sunt
munera .

Ostensio quod neque plura, 1 nec minus quam quatur
possunt esse. Evangelia . .

Que sit reliquorum Apostolorum doctrina . .

Adversus evs qui dicunt, tantum Paulum ex Apostolis,
cognovisse veritatem

De sectatore Apostolorum Luca, et quo sunt que in
Evangelio per solum Lucam cognovimus .

Adversus eos qui frustrantur Paulum Apostolum .

Que sit Apostolorum sententia de Domino nostro Jesu
Christo

Ostensio quoniam unus et tidem. ipse Christus Verbum sit
Dei . . . .

De eo qui descendit in ipsum Spiritu .

75/7571

82
92

XXXIV.
XXXV.

XXXVI.

XXXVII.

ARGUMENTA CAPITUM LIBRI TERTII, ETC.

Que causa fuit, ut Verbum Dei caro fieret : et, Adversus
eos qui dicunt illum putative apparuisse. . .

Adversus eos qui dicunt eum ex Joseph generatum .

Quare magnanimus fuit Deus in inobedientia hominis : et
ostensio quoniam pro eo qui salvatur homine factum
est, ut projiceretur in hunc mundum de Paradiso

Ostensio quoniam Verbum Dei caro factum est

Ostensio, quia Ecce Virgo in utero accipiet, sed non, Ecce
adolescentula, sicut quidam interpretantur

Quemadmodum interpretate sunt δι in Gracam
linguam, et quando

Ostensio quoniam Virgo tn utero ܡܡ‎ et non “adole-
scentula .

Quid est quod dictum est ad David: De ܝ‎ ventris tui
ponam in throno meo .

Quid est apud Danielem lapis sine manibus excisus

. Quare virga Moysi projecta, coluber facta est

Ostensio quoniam si Joseph ܐ ܗ‎ Dominus, non
Rex esse potuisset

Ostensio quoniam per quo projectus est homo de Parodi
per hoc iterum intrat in Paradisum

Adversus eos qui dicunt, eum nihil de Maria accepisse

Quare Lucas a Domino inchoans genealogiam, in Adam
retulit: et quot sint ab Adam ueque ad Dominum
generationes .

. Ostensio quoniam Adam | prior salvatur a Domino

De Cain qui, fratrem suum occidit

Quare folia fi circumcinzit se Adam; ui Quar 7
Paradiso Adam projecit Deus

Quid est quod a propheta dictum eat, Supe ܡܗܘ‎ α et
basiliscum ambulabis . .

Adversus Tatiani doctrinam

XXXVIII. Adversus eos qui ex quacunque causa schisma faciunt

XXXIX.

XL.

XLI.

XLII.

Ostensio quoniam providentia Dei regatur hic mundus

Quoniam neque justitia sine bonitate constare potest, neque
bonitas sine justitia. | Quoniam sapiens idem et Judex.
Ostensio quod Verbum Dei et justum, et bonum sit

Quemadmodum ܝ‎ Plato quam heretici ostén-
datur

Quemadmodum secundum suam regulam qui a Valentino
sunt extra veritatem ostendantur . .

PAG.
95
102

105
108

115

118

130

133

135

136

PAGS

54
149
336
342
427

428

*. The foll

8

Fr. 1v. ib. p. 477; and Gr. Fr. XXXI. p. 495.

ERRATA ET ADDENDA. Vor. II.

n. 4, 0. 9, read ἀποστάντα.
head

ang of c. IV. nostri.

n. 2, lin, ult. for τόπους, read τύπους.
for psalmationem, read plasmationem.
add to note 6. TIscHENDORF, in his Anecd. Sacr. εἰ Prof.

. 120, prints the extract, φησὶν γὰρ Ἡσαΐας... παρέχει,
m the CorSLIN. Cod. oxx. fol 186; where Anastasius
introduces the citation with the words, ὅτι els τρεῖς τάξεις
καὶ καταστάσεις διαιρεθήσονται οἱ σωζόμενοι": Εἰρηναίου dk
τοῦ κατὰ αἱρέσεων e' λόγον. Passages from the Apocalypse
xxi. I—4, IO, II, 21—23, 25, 27; xxii. 5, as indicated by
Grabe, (cf. next note), replace the four words ὡς ol πρεσ-
βύτεροι λέγουσι, and the passage then continues as in the
printed text, p. 428.

The varia ܝܗܘܐ‎ brought to light by TISCHENDORF are
of no importance. In the text from Isaiah, οὐρανὸς and
vi are anarthrous. — 1b. οὕτως, similarly in the last line
πᾶσι. After the interpolation from the Apocalypse, the
text is resumed with, τότε γὰρ 6. μ. κ- and the additions
expressed p. 428, n. 1, are found also in the Cod. CoIsLIN.

for διατρίψωσυ, read διατρίψουσιν.

Ne ܡ‎ fragments occur in a paper MS. of the Lambeth

ent found at p. 37 of Vol. 11. omitting however the

XLII.

ARGUMENTA CAPITUM LIBRI TERTII, ETC.

Que causa fuit, ut Verbum Dei caro feret : et, Adversus
eos qui dicunt illum putative apparuisse. .

Adversus eos qui dicunt eum ex Joseph generatum .

Quare magnanimus fuit Deus in inobedientia hominis : et
ostensio quoniam pro eo qui salvatur homine factum
est, ut projiceretur in hunc mundum de Paradiso

Ostensio quoniam Verbum Dei caro factum est

Ostensio, quia Ecce Virgo in utero accipiet, sed non, Ecce
adolescentula, sicut quidam interpretantur .

Quemadmodum interpretatee sunt Scripture in Graecam

wurwe . ܝ‎ e e
Quemadmodum secundum suam regulam qui a Valentino
sunt ectra veritatem ostendantur .

—

135

136

ܢ
UE‏

qegpermoe] edu aaro, ܙܢܙ ܐܢܪܗ ܙܬ‎ asm
^Y TM ܘܣ‎ L8 024v av comics $2Mouuodo
PYNDI YN ܘܘܩ ܙ(‎ SMP wWoduyy 159 2yny -1111209¢

Ext ܐ.:‎ 4
ee OF THE fy

UNIVERSITY
OF
CALIFORNY

SANCTI IREN AI
ADVERSUS HARESES.

LIBER III.

PR.EFATIO.

i ΤὌὺυ quidem, dilectissime, praeceperas nobis, ut eas αὐτὸ ἃ Va-
lentino sunt sententias absconditas ut ipsi putant in manifestum
proderem, et ostenderem varietatem ipsorum, et sermonem de-
struentem eos inferrem. Aggressi sumus autem nos, arguentes
eos a Simone patre omnium heereticorum, et doctrinas et succes-
siones manifestare, et omnibus eis contradicere: propter quod cum
sit unius operis traductio eorum et !destructio in multis, misimus
tibi libros, ex quibus primus quidem omnium illorum sententias
continet, et consuetudines et characteres ostendit conversationis
eorum. In secundo vero destructa et eversa sunt qui ab ipsis
male docentur, et nudata et ostensa sunt talia qualia et sunt. In
hoe autem tertio ex Scripturis inferemus ostensiones, ut nihil tibi
ex his que przeceperas, desit a nobis; sed et, przeterquam opina-
baris, ad arguendum et evertendum eos qui quolibet modo male
docent, occasiones a nobis accipias. Qure enim est in Deo cari-
tas, dives et sine invidia exsistens, plura donat quam postulet quis
ab ea. Memento igitur eorum que diximus in prioribus duobus
libris; et hzec illis adjungens, plenissimam habebis a nobis adver-
sus omnes h:ereticos contradictionem, et fiducialiter ac instantis-
sime resistes eis pro ?sola vera ac vivifica fide, quam ab Apostolis
Ecclesia percepit, et distribuit filiis suis. Etenim Dominus om-
nium dedit Apostolis suis potestatem Evangelii, per quos et veri-
tatem, hoc est Dei Filii doctrinam, cognovimus ; quibus et dixit
Dominus: Qui vos audit, me audit: et qui vos contemnit, me con- Lue. x. ws.
temnit, et eum qui me misit.

1 A more likely reading seems to bc
detectio, ἔλεγχος, and in the sequel I
would certainly propose detecta, as being
closely parallel with nudata following.

3 Something definite is here evidently
meant, received by the Apostles from
Christ, and inherited from them, and

VOL. 1.

handed on to her sons by the Church;
this cannot be anything else than the
Catholic Rule of Faith, or Creed, which
was sketched out in the First Book,
PP. 90, 91, the possession and jealous
guarding of which should prove a sure
safeguard against heresy.

1

2 ORIGINES

LIB. II. i. 1.
CAP. I.

A quibus et quemadmodum Evangelium acceperit
Ecclesia.

1. Now enim per alios dispositionem salutis nostrz cognovi-
mus, quam per eos per quos Evangelium pervenit ad nos: quod
quidem tune !praconaverunt, postea vero per Dei voluntatem in
Scripturis nobis tradiderunt, ?*fundamentum et columnam fidei
nostra futurum. Nec enim fas est dicere, quoniam ante predica-
verunt quam perfectam haberent agnitionem ; sicut quidam au-
dent dicere, gloriantes emendatores se esse Apostolorum. Postea μ. 7
enim quam surrexit Dominus noster ἃ mortuis, et induti sunt
Ssupervenientis Spiritus sancti virtutem ex alto, de omnibus adim-
pleti sunt, et habuerunt perfectam agnitionem ; exierunt in fines
terrze, ea quz a Deo nobis bona sunt evangelizantes, et coelestem
pacem hominibus annuntiantes, qui quidem et omnes pariter et

singuli eorum habentes Evangelium Dei‘.

1 ARUND. MS. praconiaverunt, Fee
Vol. 1. p. 97, note 2.

3 : Tim. iii. 15, where these terms
are predicated of the Cburch.

5 Gen. abs. as in Acts 1.8. The
A. copy has the ablative, and virtute.

* In calling the reader's attention to
the parallel testimony of Papias, in
the history of Eusebius, it may be pre-
mised that it affords the earliest infor-
mation that we possess respecting the
composition of the two first Gospels;
that although the historian speaks with
little respect of his authority, Papias
according to him having been σφόδρα
σμικρὸς τὸν νοῦν, (see also 455, G.), stil]
that it is impoesible to treat with
disrespect one whose sole wish was to
ascertain the truth, and who took the
best method of tracing it out, as he
ΒΆΥΒ: οὐ γὰρ τοῖς τὰ πολλὰ λέγουσιν
ἔχαιρον ὥσπερ οἱ πολλοὶ, ἀλλὰ τοῖς τἀλη-
05) διδάσκουσιν" οὐδὲ τοῖς τὰς ἀλλοτρίας
ἐντολὰς μνημονεύουσιν, ἀλλὰ τοῖς τὰς παρὰ
τοῦ Κυρίου τῇ πίστει δεδομένας, καὶ ἀπ᾽
αὐτῆς παραγινομένας τῆς ἀληθείας. Ei δέ

που καὶ παρηκολουθηκώς Tis τοῖς πρεσβυ-
τέροις ἔλθοι, τοὺς τῶν πρεσβυτέρων ἀνέ-
κρινον λόγους, τί ᾿Ανδρέας, 7) τί Πέτρος
εἶπεν κιτιλ. EUSEB. 77. E. 111. 30.

With respect to the Gospels of 8.
Matthew and of S. Mark, this highly
ancient writer says: Μάρκος μὲν ἑρμη-
νευτὴς Πέτρου γενόμενος, ὅσα ἐμνημόνευ-
σεν, ἀκριβῶς ἔγραψεν᾽ οὐ μέντοι τάξει τὰ
ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ 7 λεχθέντα ¥ πραχθέν-
τα, οὔτε γὰρ ἤκουσε τοῦ Kuplov, οὔτε
παρηκολούθησεν αὐτῷ᾽ vorepov δὲ, ὡς
ἔφην, lMérpo, ὃς πρὸς τὰς χρείας ἐποιεῖτο
τὰς διδασκαλίας, ἀλλ᾽ οὐχ ὥσπερ σύνταξιν
τῶν κυριακῶν ποιούμενος λόγων᾽ ὥστε
οὐδὲν ἥμαρτε Μάρκος, οὕτως ἔνια γράψας
ὡς ἀπεμνημόνευσεν᾽ ἑνὸς γὰρ ἐποιήσατο
πρόνοιαν, τοῦ μηδὲν ὧν ἥκουσε παραλιπεῖν,
ἢ ψεύσασθαί τι ἐν αὐτοῖς.

Ταῦτα μὲν οὖν ἱστόρηται τῷ llamíg
περὶ τοῦ Μάρκου' περὶ δὲ τοῦ Ματθαίου
ταῦτ᾽ εἴρηται" Ματθαῖος μὲν οὖν ' Ἐβραΐδι
διαλέκτῳ τὰ λόγια συνεγράψατο, ἡρμή-
νευσε δ᾽ αὐτὰ ὡς ἠδύνατο ἕκαστος. EUSks.
ibid. See Dupin, Diss. Bibl. T. 11.
[, 2.

. 199.

EVANGELICZE.

3

2. ''O μὲν δὴ Ματθαῖος ἐν τοῖς Ἑ βραίοις τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ
αὐτῶν, καὶ “γραφὴν ἐξήνεγκεν εὐαγγελίου, 5ToU Πέτρου καὶ

2.

Ita Mattheus in Hebrzis ipsorum lingua scripturam

edidit Evangelii, cum Petrus et Paulus Rome evangelizarent, et

1 In another place EUSEBIUS mentions
the Hebrew Gospel of 8. Matthew, in
connexion with the missionary labours
of Pantenus: ὧν (εὐαγγελιστῶν sc. τοῦ
λόγου) els γενόμενος καὶ ὁ IIdrrauvos, καὶ
εἰς ᾿Ινδοὺς ἐλθεῖν λόγεται᾽ ἔνθα λόγος ev-
ρεῖν αὐτὸν προφθάσαν τὴν αὐτοῦ παρου-
σίαν τὸ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγέλιον, παρά
τισιν αὐτόθι τὸν Χριστὸν ἐπεγνωκόσιν᾽
ols Βαρθολομαῖον τῶν ἀποστόλων ἕνα ܟ‎
ρύξαι, αὐτοῖς τε Ἑβραίων γράμμασιν, τὴν
τοῦ Ματθαίου καταλεῖψαι γραφήν᾽ ἣν
καὶ σώζεσθαι els τὸν δηλούμενον χρόνον.
H. E. v. 10. S. JEROM speaks of a copy
of S. Matthew's Gospel in Hebrew as
existing in his day in the Library col-
lected at Cesarea by Pamphilus Mart.
But VALESICS says, Vereor ne id potius
fuerit Evangelium secundum Hebreos,
quo utebantur Nazarci ; and the learned
have generally acquiesced in his notion ;
but it is difficult to imagine that S.
JEBROM should have mistaken an here-
tical compilation for 8 genuine produc-
tion of the Evangelist. His words are
remarkable: De Novo nunc loquor Tes-
tamento, quod Grecum esse non dubium
est ; excepto Apostolo Matthaeo, qui primus
in Judea Evangelium Christi Hebraicis
literis edidit; and afterwards, Mattheus
. . . primus in Judaea propter eos qui ex
circumcisione crediderunt, Evangelium
Christi Hebraicis literis verbisque compo-
suit quod quis postea in Graecum transtu-
lerit non satis certum est. Porro ipsum
Hebraicum habetur usque hodie in Ccesa-
riensi Bibliotheca, quam | Pamphilus
Martyr studiosissime confecit. Mihi quo-
que a Nazarcis, qui in Berrhea urbe
Syria hoc volumine utuntur, describendi
facultas fuit. In quo animadvertendum,
quod ubicunque Evangelista, sive ex per-
sona sua, sive ex persona Domini Salvato-
ris, Veteris Scripture testimoniis utitur,

non sequatur. Septuaginta Translatorum
auctoritatem, sed Hebraicam, e quibus
tlla duo sunt, Ex /Egypto vocavi Filium
meum, et Quoniam Nazarzus vocabitur.
See the Pref. in Evany. ad Damasum,
and his Catalog. Ser. Eccl. de Matth.
Compare also Vol. 1. p. 213, note 2.

3 Traditio Irenei de scripto S. Mat-
thei Evangelio isto demum tempore, quo
Paulus Rome fuif, in mentem mihi ali-
quando veniebat cogitanti, quid cause
&ubsit, ob quam Apostolus Ephes. iv. 11,
scripserit : *' Ipse dedit quosdam quidem
Apostolos, quosdam autem | Prophetas,
alios vero Evangelistus, alios autem Pas-
tores et Doctores ;" ast in loco parallelo
I Corinth. xii. 28, ** Quosdam quidem
posuit. Deus tn Ecclesia, primo Apostolos,
secundo Prophetas, tertio Doctores ;" omis-
sis plane Evangelistis. Atqui si per Evan-
gelistas cum (Ecumento scriptores SS.
Evangeliorum accipias, plana juxta dic-
tam traditionem datur ratio. Scripserat
nempe Paulus ad Corinthios, priusquam
Romam venisset, nulla adhucdum a quo-
quam Apostolorum, τοὶ Apostolicorum,
Evangelii Scriptura edita; ast epistolam
ad Ephesios ex carcere dedit. paulo ante-
quam Roma discederet, ubi jam S. Mat-
theus Evangelium. exaraverat; Marcus
vero εἰ Lucas in procinctu. hujus operis
erant. Cui tamen mee conjecture non
adeo multum confido, sed doctiorum judi-
cio cam lubens submitto. GRABE. From
the words of IREN AUS it would seem
that the composition of S. Matthew's
Gospel might almost synchronive with
that of S. Luke; although Dr Burton
has collected from this passage that
S. Luke wrote subsequently to 8. Mat-
thew and S. Mark. Compare p. 6, n. 1.

3 EUSEBIUS says that S. Peter's first
visit to Rome was occasioned by the
departure of Simon Magus for the

1—2

LIB. JIT. 1. 2.

GR. 111. i.
MASS. IIT,
i |.

Euseb. H. E.

v. 8.

4

ORIGINES

LIB. 1.1.3. τοῦ Παύλου *év Ρώμῃ εὐαγγελιζομένων, kai θεμελιούντων τὴν
Mase IHN. ς lay. ? ὰ δὲ τὴ rrwv ἔξοδον, 6 > μαθητὴ
ἐκκλησίαν. "Μετὰ δὲ τὴν τούτων ἔξοδον, Μάρκος ὁ μαθητὴς

ΜΑ

88. 111.

el.

fundarent Ecclesiam.

Metropolis when cast out of the Church
in the East. He also defines the time
approximately as being in the reign of
Claudius. Οὐ μὴν els μακρὸν αὐτῷ (τῷ
Σίμωνι sc.) ταῦτα προὐχώρει παραπόδας
γοῦν ἐπὶ τῆς αὐτοῦ Kdavidlov βασι-
λείας, ἡ πανάγαθος καὶ φιλανθρωποτάτη
τῶν ὅλων πρόνοια, τὸν καρτερὸν καὶ μέγαν
τῶν ἀποστόλων, τὸν ἀρετῆς ἕνεκα τῶν λοι-
πῶν ἁπάντων προήγορον Πέτρον, ἐπὶ τὴν
"Ρώμην ὡς ἐπὶ τηλικοῦτον λυμεῶνα βίου
χειραγωγεῖ. 11.16. He adds that upon
this occasion he introduced the Gospel
at Rome, which is hardly consistent
with the terms of S. Paul's Epistle to
the Christians of Rome written before
the death of Claudius. But HiPPoLYTUS
here again throws in a ray of light. He
ascribes to collision with the A postles that
discomfiture of Simon at Rome, that
the historian attributes to the zeal of
S. Peter; for he says of the heresiarch,
ἕως kal τῆς Ρώμης ἐπιδημήσας ἀντέπεσε
τοῖς ἀποστόλοις. Phil. vi, 20. Now it
is very certain that Simon Magus was
at Rome for some time before the arri-
valof any Apostle; so long indeed as
to have secured the confidence of & con-

siderable body of disciples, by whom a -

Statue was inaugurated in his honour.
Hipp. Philos. vi. 20; EUSEB. Jf. FE. 11.
16; see Vol. 1. 191, 194. There can be
little doubt, therefore, but that the im-
postor spread his poison in the imperial
city during the reign of Claudius, and
when, within little more than a year of
that Emperor's death, the two Apostles
visited Rome, and purged it from the
Simonian taint, the historian would be
very likely to refer to the days of Clau-
dius events that took place as his suc-
cessor was entering upon the second
year of his reign. The imprisonment of
S. Paul precludes the idea of anything
like personal collision between this Apo-

Post vero horum excessum, Marcus disci-

stle and Simon. Jt may be added that
the chronology here followed is that of
Burton.

1 ἐν Ῥώμῃ εὐαγγελιζομένων. Itisa
necessary inference from this passage
that S. Peter and S. Paul were at Rome
at the same time, i. e. during the two
years' captivity of S. Paul, that closes
the history of the Acts of the Apostles.
There were many disciples there before
the commencement of his captivity, as
is manifest from the Epistle to the Ro-
mans; but they appear neither to have
had an Ecclesiastical Polity, nor to have
been under the regular regimen of the
Church. "This irregular planting of the
Gospel δὲ Rome dated from the first
Christian Pentecost, and several expres-
sions in the Epistle seem to indicate a
crude unsettled state of things there.
(Compare GRABE, note 2.) Jealousies
of caste still subsisted there, as between
Gentile and Jew, c. xv. 8, &c. They
are spoken of, as depending rather upon
mutual exhortation and instruction, than
upon any more authoritative communi-
cation of evangelical trutb, 7 am per-
suadcd that you are... able also ἀλλή-
λους νουθετεῖν, v. 14, (stronger than
παρακαλεῖν), and the Apostle expresses
his intention to visit them, according to
ܐܐ‎ purpose entertained ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν,
with the hope that he might come ἐν
πληρώματι εὐλογίας τοῦ εὐαγγελίου τοῦ
Χριστοῦ, v. 29, i. e. in the collation of
spiritual gifts, which as yet they had
not, and in the establishment of that
Apostolical order and government mnong
them which should complete their incor-
poration with the Dody Catholic of
Christ's Church. But when S. Paul did
at length visit them, he was in bonds,
and though he possessed a restricted
liberty of action, he could not superin-
tend in person the systematic foundation

ܢܤ

EVANGELICZ. 5

δι. 4 Πέ 4 9 < ¶ δε 5 Πέ 4 LIB. III
Kat ερμηνεύυτης ετρον, καὶ QuTos Ta 50 eT pou Kn PUTT oueva GR iii

pulus et interpres Petri, et ipse quee a Petro annuntiata erant, per

of the Church in the Metropolis of the
world. What could be more natural
therefore than that some other Apostle
should be associated with him in the
work of reducing to order the confused
materials of this, in primitive ages at
least, most noble branch of Christ's
Church? Christian antiquity points most
clearly to S. Peter as his colleague, and
it is a safe inference that these leading
Apostles were at Rome conjointly εὐαγ-
γελεζόμενοι καὶ θεμελιοῦντες τὴν 7
σίαν. The work οὗ an Apostle was
performed co-ordinately by both; but of
these two terms, the first may apply
more peculiarly to S. Paul receiving those
that came unto him, and preaching the
kingdom of God. for two whole years in
his own hired house, while the latter
term may signify the more methodical
exercise of Apostolical authority by 8.
Peter, in the orderly foundation of the
Church of Rome. |

2 Μετὰ δὲ τὴν τούτων ἔξοδον. Ezxcea-
sum none vita, sed urbe Roma hic intel-
ligendum esse patet ex iis, que cx Papia
εἰ lib. 6 Ilypotyposcon Clementis Alex.
affert Eusebius lib. τι. Hist. Eccles. cap.
15, nempe D. Petrum Apostolum auctori-
tate sua S. Marci Evangelium ratum
fecisae, quo in Ecclesiis passim preelege-
retur. S. Lucas quoque post Pauli exitum
ex urbe, non e mundo, Evangelium literis
consignasse inde colligitur, quod narr«-
tionem Actorum Apostolicorum, quam
quasi appendicem historie de Christo
edidit, in biennio, quo Paulus primoRome
fuit, finiverit, cam procul dubio ulterius
continuaturus, si diu post discessum ab
urbe, aut post martyrium B. Apostoli
&cripsisset, Nam iterum ei haud diu post
junctum fuisse, eique ad flnem usque vile
adJuesisse, ultima DB. Apostoli epistola,
nempe 2, ad Timotheum cup. iv. v. 11,
satis testatur, ubi scribit : Lucas mecum
est solus. Imo vero Apostolus 1ad Timoth.

V. 18, verba quedam Luce ex cap. x.
Evangelii v. 8, allegasse videtur. Neque
enim alia Scriptura istud. habet dictum :
Dignus est operarius mercede sua. Clrte-
rum quod aliqui vocem ἔξοδος hoc loco
pro vite fine perperam acceperint, occasio
procul dubio fuit mutationis in textu
Irenei, ab auctore Catene Patrum tn
Evangelium S. Marci, quam Petrus Pos-
sinus evulgavit, vel αὖ alio ante eum
facte. In illa quippe Irenei verba ita
expressa sunt pag. 5, Μετὰ τὴν τοῦ κατὰ
Ματθαῖον Εὐαγγελίου ἔκδοσιν, Μάρκος ὁ
μαθητὴς καὶ ἑρμηνευτὴς Πέτρου, καὶ αὐτὸς
τὰ ὑπὸ Ilérpov κηρυττόμενα ἐγγράφως
ἡμῖν παραδέδωκε. Post editionem Evan-
gelit secundum Mattheum, Marcus disci-
pulus et Interpres Petri, que a Petro
predicabantur, scripto nobis tradidit,
Eandem lectionem ex conjectura in Euse-
bio substituit Christophorsonus, vapulans
tdcirco Valesio in notis ad Euseb. lib. s,
cap. 8, qui tamen ct ipse in eo animad-
versionem meretur, quod ἔξοδον in Irenco
interitum interpretatus sit, indeque sanc-
tos Patres commiserit inter se pugnantes.
GRABE. It is certain that S. Paul did
not suffer martyrdom at the conclusion
of his two years' imprisonment, in libera
custodia, therefore the term ἔξοδος can
hardly mean decease, and for the sanie
reason it will signify no more than the
departure of 8. Peter from Rome upon
some other Apostolical mission. EPt-
PHANIUS says expressly that S. Peter
made frequent visits to Pontus. Vol.
I. 214, note 2, end. This is also proved
by the circumstances that attended the
composition of S. Mark's Gospel.

3 Μάρκος, Clement of Alexandria,
Evs. H.E. vi. 14, states that S. Mark's
Gospel is the substance of S. Peter's
record of our Lord's ministry, delivered
viva voce αὖ Rome, which his hearers
requested S. Mark to reduce to writing,
ὡς μὴ τῇ εἰσάπαξ ἱκανῶς ἔχειν ἀρκεῖσθαι

i. 9.
IT. i.

MASS. III.
i. 1.

LIB. 111. i. 2.
GR. III. i.
MASS. 11].

i 1,2

6 TRADITIONES

ἐγγράφως ἡμῖν παραδέδωκε. ' Kat Λουκᾶς de ὁ ἀκόλουθος
Παύλου, τὸ ὑπ᾽ ἐκείνου κηρυσσόμενον εὐαγγέλιον ἐν βιβλίῳ
κατέθετο. "Ἐπειτα ᾿Ιωάννης 6 μαθητὴς τοῦ Κυρίου, ὁ καὶ 3 ἐπὶ

4 ^ 4 ^ 9 ܠ‎ 4 4 A 3 9 4) ܝ 4 ܢ‎
TO στῆθος αὐτοῦ ἀναπεσὼν, καὶ αὐτὸς 3etéówke τὸ εὐαγγέ-
λιον, ev ᾿Εἰφέσῳ τῆς ᾿Ασίας διατρίβων.

scripta nobis tradidit. Et Lucas autem sectator Pauli, quod ab
illo preedicabatur Evangelium, in libro condidit. Postea et Johan-
nes discipulus Domini, qui et supra pectus ejus recumbebat, et
ipse edidit Evangelium, Ephesi Asie commorans. Et omnes isti
unum Deum factorem coeli et terre a lege et prophetis annuntia-
tum, et unum Christum filium Dei tradiderunt nobis: quibus si
quis non assentit, spernit quidem participes Domini, spernit
autem et ipsum Christum Dominum, spernit vero et Patrem, et
est ἃ semetipso damnatus, resistens et repugnans saluti suze : quod

faciunt omnes hzretici.

ἀκοῇ, μὴ δὲ τῇ ἀγράφῳ τοῦ θείου κηρύγ-
ματος διδασκαλίᾳ. He also adds, that the
Gospel when written was approved by
the Apostle, which supplics another
proof that the word ἔξοδος must be in-
terpreted of departure from Rome rather
than of decease. EusEB. JJ. E. 11. 15,
HI. 39. ῬΑΡΙΑΒ gives very much the
same account, as quoted by EUSEB. III.
39, adding, that the Evangelist's object
was to give an exact account of S.
Peter's statements, without so much
considering the consecutive order of the
history of our Lord. See p. 2, note 4.
TERTULLIAN also says, licet et Marcus
quod edidit Petri affirmetur, cujus inter-
pres Marcus. adv. M. Iv. 5. HiPPoLr-
TUS makes use of ἃ term that would
geem to imply that S. Mark had some
defect, whether natural or accidental, in
one of his hands, τούτους (τοὺς λόγους
ac.) οὔτε Παῦλος ὁ ἀπόστολος, οὔτε Mdp-
Kos ὁ κολοβοδάκτυλος ἀνήγγειλαν. The
term having been used perhaps as one
of reproach by Marcion, is repeated by
HiPPOLYTUS, as being in no way perti-
nent to the question of the sacred writer's
credibility. It is also possible that the
term may have been a catchword of tho
day, meaning clumsy-handed.

1 S, Luke's Gospel was written in
al probability during the imprison-
ment of S. Paul at Caesarea, A. D. §3—
55; for it was evidently composed be-
fore the Acts of the Apostles, and this
was written during the time that S.
Paul remained in bonds at Rome. TER-
TULLIAN follows the account of IREN.EUS,
Nam εἰ Luce digestum Paulo adscribere
&olent ; capit. autem magistrorum videri,
que discipuli promulgarint. adv. Marc.
IV. 5.

3 ἐπὶ τὸ στῆθος. S. AUGUSTIN fre-
quently alludes to this circumstance,
e. g. Et δὲ qua alia sunt que Christi divi-
nitatem, in qua «equalis cat Patri, recte
intelligentibus intiment penc solus Johan-
nes in Evangelio suo posu; tamquam
qui de pectore ipsius Domini, super quod,
discumbere in ejus convivio solitus. erat,
secretum divinitatia ejus. uberius et. quo-
dammodo familiarius biberit. De Con-
sens, Evang. 1. 87 ; cf. also in Joh. Tr.
I. 8 7, XX. r, XXXVI. 1,

3 Id fecisse rogatum αὖ Episcopis
Asie tradit Hieronymus, adversus Ebio-
nis, Cerinthi, εἰ Gnosticorum erorientes
blasphemias, quod ct Irenceus indicat cap.
I1. hujus libri. FEUARD. Cf. the frag-
ment from Caius, Pr. Vind. Cath.1. 461.

#0.

175.

APOSTOLICZE. 7

CAP. II.

Quod neque Scripturis neque traditionibus obsequantur
hereticr.

1. Cum enim ex Scripturis arguuntur, in accusationem con-
vertuntur ipsarum Scripturarum, quasi non recte habeant, neque
sint ex auctoritate, et quia varie sint dict, et quia non pos-
sit ex his inveniri veritas ab his qui nesciant traditionem.
Non enim per literas traditam illam, sed per vivam vocem: ob
quam causam et Paulum dixisse: Sapientiam autem loquimur
(Mer perfectos: sapientiam autem non mundi hujus. Et hane
sapientiam unusquisque eorum esse dicit, quam a semetipso ?adin-
venit, fietionem videlicet, ut digne secundum eos sit veritas, ali-
quando quidem in Valentino, aliquando autem in Marcione, ali-
quando in Cerintho, postea deinde in Basilide, fuit aut et in illo
qui contra disputat, qui nihil salutare loqui potuit. Unusquisque
enim ipsorum omnimodo perversus, semetipsum regulam veritatis

depravans preedicare non confunditur.
2. Cum autem ad eam iterum *traditionem, que est ab
Apostolis, quz per successiones *Presbyterorum in Ecclesiis

1 The CLERM. copy omite esse, and
the Greek would hardly require εἶναι.

$ So the CLERM. and AR. MSS,,
though STIEREN, not MASSUET, says
that the former has adinvenerit.

3 in illo qui contra disputat, i. e. in-
definitely in any other opponent.

4 Traditionem, que est αὖ Apostolis.
Meaning, in the widest possible sense,
the observance of whatever the Apostles
taught in doctrine, or established in
discipline, in the various Churches ; such
as the articles of the Catholic Faith con-
tained in the Creeds, the establishment
of an episcopate the safeguard of this
Faith, the practice of admitting infants
as well as adulte into the pale of Christ's
Church by baptism. Vol. 1. p. 330, n.3.

5 Presbyterorum. The most ancient
and Apostolical denomination for the
highest order of the clergy. While the
Apostles lived, and exercised control
over the Churches that they established,
the subordinate spiritual ruler of each

Church was not distinguished in point
of ecclesiastical title from the presby-
tery; but as each Church waa able to
maintain its ground, independently of
the aid of the A postles, this subordinate
chief presbyter or προεστὼς, was com-
missioned to ordain and perform all the
functions that had before been discharged
by an Apostle. So Linus, Anencletus,
and, in the third degree of succession,
Clemens, were appointed bishops of
Rome by 8. Peter and S. Paul, and
were invested with the full control that
they had themselves exercised over that
Church. So Timothy and Titus were
respectively appointed bishops of Ephe-
sus and of Crete by S. Paul. Hence
also Irenzeus, even after the lapse of
a century, still speaks of the episcopal
order as a presbytery, which in fact it
was, only its regularly commissioned
προεστῶτες were called to discharge a
function that never pertained to the
presbytery at large, that of ordination.

LIB. HT ii. 1.
GR. IIT. ii,
MASS. III.

fi, 1.

— —— —— —

1 Cor. ii. 6.

LIB. 111.

GR. lI. iL
MASS. III.
ti. 2

8 TRADITIONES

custoditur, provocamus eos, adversantur traditioni, dicentes se non
solum Presbyteris, sed etiam Apostolis exsistentes sapientiores, sin-
ceram invenisse veritatem. Apostolos enim admiscuisse ea que
sunt legalia Salvatoris verbis: et non solum Apostolos, sed etiam
ipsum Dominum, modo quidem a Demiurgo, modo autem a medie-
tate, interdum autem a summitate fecisse sermones : ! se vero indu-
bitate, et intaminate, et sincere absconditum scire mysterium:
quod quidem impudentissime est blasphemare suum factorem.
Evenit itaque, neque Scripturis jam, neque traditioni consentire
eos. Adversus tales certamen nobis est, o dilectissime, more ser-
pentum *lubrici [7. lubrice] undique effugere conantes. Quaprop-
ter undique resistendum est illis, si quos ex his retusione confun-
dentes, ad conversionem veritatis adducere possimus. — Etenim si
non facile est ab errore apprehensam resipiscere animam, sed ?non
omnimodo impossibile est errorem effugere apposita veritate.

CAP. III.

De Apostolorum traditione, vel ab Apostolis in ecclesiis
Episcoporum successione.

1. Travitionem itaque Apostolorum in toto mundo mani-
festatam, in omni Ecclesia *adest *perspicere omnibus qui vera
velint videre, et habemus annumerare eos qui ab A postolis instituti
sunt Episcopi in ecclesiis, et "successiones eorum usque ad nos,
qui nihil tale docuerunt, neque cognoverunt, quale ab his deliratur.
Etenim si recondita mysteria scissent Apostoli, qua seorsim et

1 The CLERM. and ΑΒ. MSS. omit ¢.
a suinnitate, ἐκ τοῦ πληρώματος.

3 The authority of MSS. CLERM.,
AR., Voss. is in favour of lubrict. For
this reason I suspect the adverb lubrice
to have been written, as the translation
vof σφαλερῶς, itself a falso reading
perhaps for σφαλερῶν. Greece, κατὰ
τοιούτων μάχη ἡμῖν ἐστιν, ὦ ἀγαπητὲ,
ὄφεων δικὴν σφαλερῶν πάντῃ ἐκφεύγειν
ἐπιχειρουμένων, the translator evidently
connected the latter word with tho
wrong antecedent.

3 Οὐκ ἀδύνατον, ἀληθείας παρατεθεί-
ons, ἄγνοιαν φυγεῖν. JusT.M.A.1.12. GR.

4 πάρεστιν, or perhaps simply ἐστίν.

& So CLERM. and AR. κατύπτεσθαι.
Respicere would indicate ἀποβλέπεω,
but then Zraditionem would have been
construed with in, the equivalent of εἰς.

¢ Successiones is restored from the
CLERM. and Ar, MSS. in lieu of the
recepta lectio, successores. CLEM. Rom.
may be compared. Kal ol ᾿Απύστολοι
ἡμῶν ἔγνωσαν διὰ τοῦ Kuplov ἡμῶν ᾿Ιησοῦ
Χριστοῦ, ὅτι ἔρις ἔσται ἐπὶ τοῦ ὀνόματος
τῆς ἐπισκοπῆς" διὰ ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν
πρόγνωσιν εἷληφότες τελείαν, κατέστησαν»
τοὺς προειρημένους, καὶ μεταξὺ ἐπινομὴν
δεδώκασιν, ὅπως ἐὰν κοιμηθῶσιν, διαδέξων-
ται ἕτεροι δεδοκιμασμένοι ἄνδρες τὴν λει-
τουργίαν αὐτῶν. Ep. ad Cur. 44.

APOSTOLICZE. 9

οι. latenter ab reliquis perfectos docebant, his vel maxime traderent 118. 11.

176.

ea quibus etiam ipsas ecclesias committebant. Valde enim per-
fectos et irreprehensibiles in omnibus eos volebant esse, quos et
successores relinquebant, suum ipsorum locum magisterii traden-
tes: !quibus emendate agentibus fieret magna utilitas, lapsis
autem summa calamitas. Sed quoniam valde longum est, in hoc
tali volumine omnium ecclesiarum enumerare successiones, maxi-
mx, et antiquissima, et omnibus cognitze, a gloriosissimis duobus
Apostolis ? Petro et Paulo Rome fundatze et constitutze ecclesise,
eam quam ?habet ab Apostolis *traditionem, et annuntiatam
hominibus fidem, per successiones Episcoporum pervenientem
usque ad nos indicantes, confundimus omnes eos, qui quoquo
modo vel per 5sibiplacentiam malam, vel vanam gloriam, vel per
excitatem et malam sententiam, 9przterquam oportet colligunt.
Ad hane enim ecclesiam propter ?potentiorem principalitatem
necesse est omnem convenire Ecclesiam, hoc est, *eos qui sunt
undique fideles, "in qua semper ab his, qui sunt undique, conser-

vata est ea quie est ab Apostolis traditio.

1 ὧν ἀνορθουμένων.
2 Paulo εἰ Petro, CLERM. and Voss.
3 The CrERM. and Voss, MSS. have

_habebat, εἶχεν instead of ἔχει.

ὁ Traditiorem, here possibly the rule
of faith, the Apostolical foriu of sound
sufficiently brief to be committed to
memory by converts from among the
most ignorant and barbarous tribes,

3 αὐταρεσκείαν, THIERSCH.

6 pretcrquam oportet colligunt, map’
ὁ δεῖ συνάγουσι, for there scarcely seems
any reason to compress the idea into the
single word παρασυνάγουσι, as BILLIUS
propoaes ; both the preceding and follow-
ing words mark that the word refers to
the unauthorised meetings of those that
rejected the catholic traditions of the
Church.

? potentiorem principalitatem. CLERM.
pontwrem, διὰ τὴν διαφορωτέραν ἀρχήν, cf.
διαφορώτερον, Vol. 1. 279, or, as SALMA-
SIUS imagined, διὰ τὸ ἐξαίρετον πρωτεῖον.
GRABE proposes διὰ τὴν ἱκανωτέραν ἀρ-
χήν, in allusion, as he imagines, to the
scat of imperial rather than that of

ecclesiastical government. STIEREN con-
siders the words to represent διὰ τὴν
ἱκανωτέραν ἀρχαιότητα, weycn ihrer
hinreichenden, | tüchtigen, | anschnlichen
Alterthiimlichkeit, Ursprünglichkeit. But
where is there any trace of the notion
that the Church of Rome was to be
regarded for its higher antiquity? All
the Churches traced back their origin to
the Apostles, and all the principal
Churches were alike antiquissima.

8 συντρέχειν els, i.e. should agree,
not assemble, as in synodal action.

® cos, omitted in the AR. but re-
tained in the CrERnM. MS.

10 in qua. ἡ inasmuch as; if taken
as the relative, é §, it can hardly refer
to the Church of Rome; for how was
the Apostolical tradition preserved in
the Church of Rome, by the members of
foreign Churches? They preserved it
in their own Churches. But ἐν ἡ might
refer to omnem. Ecclesia in, and in either
case, the holding of Apostolical tradi-
tion, quod semper, quod ubique, quod ab
omnibus, is shewn to be the true ground
of cathulic consent.

GR. ur 111.
MASS. III.
hii 1.

1 Tim. iii. 2.
. ii. 2.
TUM 7.

LIB. III.
iit. 2.
GR. 111. iil.
MASS. III.
Hil. 3.

Euseb. H. E.

Nicsph. ἱ
v.
15.

4 Tim. iv. 91.

10 SUCCESSIO

2.
᾿Απόστολοι τὴν ἐκκλησίαν, Alive τὴν τῆς ἐπισκοπῆς λει-
^ e 9 ^
τουργίαν ἐνεχείρισαν. Τούτου τοῦ Λίνου Παῦλος ἐν ταῖς
a , 4 9 &
πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολαῖς μέμνηται. Διαδέχεται δὲ αὐτὸν
9 , 4 ܣ‎ δὲ , , 4 ܬ‎ ^^ "A
Ανέγκλητος" μετὰ τοῦτον δὲ τρίτῳ τόπῳ ἀπὸ τῶν 'ATo-
^ a e 4 4
στόλων τὴν ἐπισκοπὴν κληροῦται 3 Κλήμης, ὁ καὶ ἑωρακὼς τοὺς
, 4 4 a 9 a 4 sy
μακαρίους ᾿Αποστόλους, kai συμβεβληκὼς αὐτοῖς, καὶ ἔτι
^ 4 a , 4
ἔναυλον τὸ κήρυγμα τῶν ᾿Αποστόλων καὶ τὴν παράδοσιν πρὸ
^ ,
ὀφθαλμῶν ἔχων, οὐ μόνος" ἔτι γὰρ πολλοὶ ὑπελείποντο τότε
^ 4ψ ^
ὑπὸ τῶν ᾿Αποστόλων δεδιδαγμένοι. ‘Ext τούτου ovv τοῦ
, , 4 , ^ 9 K , 0 ,
Κλήμεντος στάσεως οὐκ ὀλίγης τοῖς ἐν Κορίνθῳ γενομένης
a $
ἀδελφοῖς, ἐπέστειλεν ἡ ἐν Ῥώμῃ ἐκκλησία “ἱκανωτάτην γρα-
« , 9 A ܕ‎
φὴν τοῖς Κορινθίοις, εἰς εἰρήνην συμβιβάζουσα αὐτοὺς, καὶ

2. Fundantes igitur et instruentes beati Apostoli Ecclesiam,
Lino episcopatum administrandee Ecclesie tradiderunt. Hujus
Lini Paulus in his que sunt ad Timotheum epistolis meminit.
Succedit autem ei Anacletus: post eum tertio loco ab Apostolis
episcopatum sortitur Clemens, qui et vidit ipsos Apostolos, et con-
tulit cum eis, et cum adhue insonantem przdicationem Aposto-
lorum et traditionem ante oculos haberet, non solus; adhuc enim
multi supererant tunc ab Apostolis docti. Sub hoc igitur Cle-
mente, dissensione non modica inter eos qui Corinthi essent fratres
facta, scripsit que est Romz Ecclesia potentissimas literas Corin-
thiis, ad pacem eos congregans, et reparans fidem eorum, et

9 ε 0.
' Θεμελιώσαντες οὖν καὶ οἰκοδομήσαντες οἱ μακάριοι o. so.

1 Upon the succession of the first
bishops of the Church of Rome, cf.
TILL. Mem. 11. 480. Dr Burton has
correctly observed that πὸ point of
ecclesiastical history is involved in 80
much perplexity and contradiction, as
the succession of the early bishops of
Rome. a.D. 56—58. The chief cause
of confusion has arisen from the suc-
cession being sometimes dated from
the Apostles, sometimes from Linus,
the first bishop that succeeded them.
See Vol. 1. 214, n. 2.

.3 The two Apostles, 8, Peter and S.
Paul, the joint founders of the Roman

Church, who however left the Church
in charge of Linus when they proceeded,
S. Paul to the West, and $. Peter into
Pontus. Vol. 1. 214, n. 2.

8 TERTULLIAN affirms that CLEMENS
was appointed by S. Peter. Sicut Ro-
manorum Clementem a Petro ordinatum
itidem. Prascr. 33. Probably the Apo-
stles foresaw the changes that would be
caused by persecution, and they may
from the first have nominated the suc-
cession to so important a see, and for
several steps.

4 STROTH, einen sehr grundlichen
Brief. Sr.

ROMANA. 11

4 ܝ‎ 4 , 4. ^ 4 4
ἀνανεοῦσα τὴν πίστιν αὐτῶν, καὶ ' | ἀναγγέλλουσα | ἣν νεωστὶ LIBI.
, 7]

ἀπὸ τῶν ᾿Αποστόλων παράδοσιν εἰλήφει... GF dta.
8.

annuntians quam in recenti ab Apostolis acceperat traditionem, δι.
annuntiantem unum Deum *omnipotentem, factorem cceli et terrze, 42. 47.
plasmatorem hominis, qui induxerit cataclysmum, et advocaverit
Abraham, qui eduxerit populum de terra AX gypti, qui collocutus 17 1x
sit Moysi, qui legem disposuerit, et prophetas miserit, qui ignem
preparaverit diabolo et angelis ejus. Hune Patrem Domini s
nostri Jesu Christi ab ecclesiis annuntiari, ex ipsa ?scriptura, qui
velint discere possunt, et apostolicam Ecclesie traditionem intel- 4
ligere, cum sit vetustior epistola his qui nune falso docent, et
alterum Deum super Demiurgum et factorem horum omnium que
sunt commentiuntur.

3. Tov δὲ Κλήμεντα τοῦτον διαδέχεται Εἰὐάρεστος"
καὶ τὸν Evapecrov ᾿Αλέξανδρος" εἶθ᾽ οὕτως ἕκτος ἀπὸ τῶν
᾿Αποστόλων καθίσταται ἱΞιύστος μετὰ δὲ τοῦτον Τελεσ-

, 4 a 9 δ , 9 a ܨ‎ 4'Y ^ ?
φόρος, ὃς καὶ ἐνδόξως ἐμαρτύρησεν! ἔπειτα γῖνος, εἶτα
Πῖος- μεθ᾽ ὃν ᾿Ανίκητος. διαδεξαμένου τὸν ᾿Ανίκητον Σω-
τῆρος, νῦν δωδεκάτῳ τόπῳ τὸν τῆς ἐπισκοπῆς ἀπὸ τῶν ᾿Απο-
στόλων κατέχει κλῆρον ᾿Ελεύθερος. Τῇ αὐτῆ τάξει καὶ τῇ

$ «A ^ ^ e $ 8 ^ , [4 9 ^
αὐτῇ διδαχῇ [διαδοχῇ] $ Te ἀπὸ τῶν ἀποστόλων ἐν τῇ

3, Huic autem Clementi succedit Euaristus, et Euaristo
Alexander, ac deinceps sextus ab A postolis constitutus est Sixtus,
et ab hoc Telesphorus, qui etiam gloriosissime martyrium fecit: ac
deinceps Hyginus, post Pius, post quem Anicetus. Cum autem
successisset Aniceto Soter, nunc duodecimo loco Episcopatum ab
Apostolis habet Eleutherius. Hac ordinatione et successione ea
que est ab Apostolis in Ecclesia traditio et veritatis ° preeconatio
pervenit usque ad nos. Et est plenissima h:ec ostensio, unam et

CLEM. RoM., the various allusions to
which are noted in the margin. The
Epistle is found in Vol. 111. p. 89, of

ἀναγγόλλοισα is indicated, as hav-‏ ܐ
ing been in the texts used by the trans-‏
lator of IBENJEUB, and by RUFFINUS in‏

rendering these words of EUSEBIUS.

3 The CLERM. and Voss. MSS. omit
omnipotentem.

3 Scriptura, writing, i.e. Epistlo of

the editor's Vindex Cath. 'The Pastor of
Hermas is styled ἡ γραφή. 1v. xxxiv.

* See Vol. 1. p. 214, n. 2.

5 See Vol. 1. p. 97, n. 2.

12 POLYCARPI

9 , 4 ܝ‎
LIBIIL ἐκκλησίᾳ παράδοσις καὶ τὸ τῆς ἀληθείας κήρυγμα κατήντηκεν
GR... fil, 9. *܀‎ ^
MASS. ΠῚ. εἰς μας.
i , 4 ܪ‎
_ —— 4. Καὶ Πολύκαρπος δὲ οὐ μόνον ὑπὸ ᾿Αποστόλων
Eus. H. E. iv.

μαθητευθεὶς, καὶ συναναστραφεὶς πολλοῖς τοῖς τὸν Χριστὸν
ε , 4 A 1 e A 9 M 4 4
ἑωρακόσιν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ ᾿Αποστόλων κατασταθεὶς εἰς τὴν
"A ἢ 9 e^ 9 > , 4 , ܝ‎ 7, a « e σι
σίαν ἐν τῇ ἐν Σμύρνη ἐκκλησίᾳ ἐπίσκοπος, ὃν καὶ ἡμεῖς
e , I? ^ , e ^ ܝ‎ , 4" λὺ ܝ ܠ‎
ἑωράκαμεν 'év τῇ πρώτη ἡμῶν ἡλικίᾳ, "ἐπιπολὺ γὰρ παρέ-
a , , 9 do 4 4 ’ 3
μεινε, Kat πάνυ γηραλέος, ἐνδόξως καὶ ἐπιφανέστατα 3 μαρ-
, ^ ^ ^
τυρήσας, ἐξῆλθε τοῦ βίου, ταῦτα διδάξας ἀεὶ, ἃ καὶ παρὰ
τῶν ᾿Αποστόλων ἔμαθεν, ἃ καὶ ἡ ἐκκλησία παραδίδωσιν, ἃ

eandem vivificatricem fidem esse, que in Ecclesia ab Apostolis
usque nunc sit conservata, et tradita in veritate.

4. Et Polycarpus autem non solum ab Apostolis edoctus, et
conversatus cum multis ex eis qui Dominum nostrum viderunt ;
sed etiam ab Apostolis in Asia, in ea que est Smyrnis Ecclesia
constitutus Episcopus, quem et nos vidiinus in prima nostra zetate,
multum enim perseveravit, οὐ valde senex gloriosissime et nobilis-
sime martyrium faciens exivit de hac vita, hzec docuit semper quze
ab Apostolis didicerat, *qu:e et Ecclesie tradidit, et sola sunt a.

1 Sce the Epistle of IRENAEUS to Flo-
rinus in the Appendix; τῇ πρώτῃ ἡλικίᾳ
will mean about the age of twenty
years. Cf. Vol 1. p. 331. See also
Dodwell, Diss. in IREN. 111. 6.

3 Polycarp suffered martyrdom about
the year 167, in the early part of the
reign of M. Aurelius. His great age of
eighty-six years, during which, as he
declared, he had served Christ, shews
that he might have heard S. John when
nearly twenty years of age. Smyrnao-
rum ecclesia Polycarpum ab Johanne
collocatum refert. TERT. Pr. 32. It is
remarkable that TREN2£US speaks of his
appointment as being ὑπὸ ἀποστόλων.

3 The account of the martyrdom of
S. Polycarp is found in the editor's
Vindex Cath. 111. 74.

4 Que et Ecclesie tradidit. Juxta
Greca, ἃ kal ἡ ἐκκλησία παραδίδωσι,
repone, que et Ecclesia tradit. Nam
licct Rufinus quoque [rene verba apud

Eusebium transtulerit: Et heec Ecclesise
tradebat ; scilicct Polycarpus ; unde Usse-
rius in Not. ad verba Trencei inter Testi-
monia Veterum. de Polycarpo, hujus
Epistole prafixa, suspicutur, in veteris
Interpretis. εἰ Rujlini. Codicibus. lectum
fuisse, ἃ xal τῇ ᾿Εκκλησίᾳ παρέδωκε;
priorcin tamen. lectionem. genuinam esse
patet ex scquentibus, ubi de codem Poly-
curpo ait, quod (estatus. sit, se αὖ Apo-
stolis accepisse μίαν καὶ μόνην ταύτην
ἀλήθειαν τὴν ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας παρα-
δεδομένην. Que hisce, de quibus. jam
agimus, exacte sunt consona. Et totum
insuper caput hocce traditionem Ecclesia
sonat, de qua proinde εἰ hec verba accipio.
GBABE. The venerable Father seems to
have had the following passages of his
still more venerable preceptor's Epistle
to the Philippians in his mind. Διὸ
ἀπολιπόντες τὴν ματαιότητα TOV πολλῶν,
καὶ τὰς ψευδοδιδασκαλίας, ἐπὶ τὸν ἐξ
ἀρχῆς ἡμῖν παραδοθέντα λόγον ἐπιστρέψω-

DIGNITAS. 13

M ܢ ^ ܢ‎ ) Thy LIB. I.
αρτυρουσιν τούτοις αἱ κατὰ τὴν LIB. T

GR. 111. iii.

MASS. III.
iii. 4.

a 9 ^‏ 9 ’ ܬ
καὶ μόνα ἐστίν αληθῆ.‏
e^‏ ~ 4 , 9

᾿Ασίαν ᾿Εκκλησίαι πᾶσαι, καὶ οἱ μέχρι νῦν διαδεδεγμένοι
4 a“
τὸν Ἰ]ολύκαρπον, πολλῷ ἀξιοπιστότερον καὶ βεβαιότερον ------
4 ’ »* 4 , 4 , 1 ^
ἀληθείας μάρτυρα ὄντα Οὐαλεντίνου καὶ Μαρκίωνος καὶ τῶν
λοιπῶν κακογνωμόνων. “Os καὶ ἐπὶ ᾿᾿Ανικήτου ἐπιδημήσας
ܒܝ‎ Ῥ 4 4 4 4 ^ , 2 ܨ‎ ^ , ,
Tn lug πολλοὺς ἀπὸ τῶν προειρημένων " αἱρετικῶν émé-
4 a 9 , ܤܣ‎ σὰ , 4 , ,
στρεψεν eig τὴν ἐκκλησίαν ToU Θεοῦ, μίαν καὶ μόνην ταύτην
ἀλήθειαν κηρύξας ὑπὸ τῶν ᾿Αποστόλων παρειληφέναι, τὴν
e 8 ^ 4 , δ δ , 3K M * A ¢ 9 ,
ὕπο τῆς ἐκκλησίας παραδεδομένην. αἱ εἰσὶν οἱ ἀκηκοότες
4 ^ ܐ‎ 4 , e ^ , 4 9 ^ 3 ,
αὐτοῦ, ὅτι ᾿Ιωάννης ὁ ToU Kupiov μαθητὴς ἐν τῇ ᾿Εἰφέσῳ
πορευθεὶς λούσασθαι, καὶ ἰδὼν ἔσω ἸΚήρινθον, ἐξήλατο τοῦ
4 7, 4 9 9 , / A ܢ‎
βαλανείου μὴ λουσάμενος, ἀλλ᾽ ἐπειπών" φύγωμεν, μή Kat
Aavei : ἔνδον ܘ‎ ΚΚηρίνθ ῦ τῆς a
τὸ βαλανεῖον συμπέση, ἔνδον ὄντος Κηρίνθου τοῦ τῆς ἀλη-
θείας ἐχθροῦ. *Kai αὐτὸς δὲ ὁ Πολύκαρπος Μαρκίωνι ποτὲ

vera. Testimonium his perhibent que sunt in Asia ecclesix
omnes, et qui usque adhuc successerunt Polycarpo: qui vir multo
majoris auctoritatis, et fidelior veritatis est testis, quam Valentinus
et Marcion, et reliqui qui sunt perverse sententiz. Is enim est
qui sub Aniceto cum advenisset in urbem, multos ex his quos
praediximus, haereticos convertit in Ecclesiam Dei, unam et solam
hane veritatem annuntians ab Apostolis percepisse se, quam et
Ecclesiz tradidit. Et sunt qui audierunt eum*, quoniam Johannes
Domini discipulus in Epheso iens lavari, cum vidisset intus Cerin-
thum, exsilierit de balneo non lotus, dicens, quod timeat ne bal-
neum concidat, cum intus esset Cerinthus inimieus veritatis. It

μεν, 8 7. Παρακαλῶ οὖν πάντας ὑμᾶς
πειθαρχεῖν τῷ λόγῳ τῆς δικαιοσύνης, καὶ
ἀσκεῖν πᾶσαν ὑπομονὴν, ἣν καὶ ἴδετε κατ᾽
ὀφθαλμοὺς, οὐ μόνον ἐν τοῖς μακαρίοις
Ἰγνατίῳ, καὶ Ζωσίμῳ καὶ 'Ῥούφφ' ἀλλὰ
καὶ ἐν ἄλλοις τοῖς ἐξ ὑμῶν, καὶ ἐν αὐτῷ
Παύλῳ, καὶ τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις, ὃ 9,
Vind. Cathol. 11. 192.

± A.D. 158. See the Epistle of Inx-
NUS to Victor among the fragmentary
remains, at the end of this Volume.

3 The heretics here alluded to were
followers of Valentinus, Cerdon, and
Marcion, all of whom had passed some
time in Rome.

3 This same account is repeated by

EvsEBiUS, H. E. in. 28. It is also
related by Epipman. c. Her, XXX. 24,
THEOD. Her, lub. 11. 3, NICEPHOR. XXX.
3, although EPIPHANIUS tells the story
of Ebion, not of Cerinthus. It is not
at all improbable that there may have
been some foundation of truth for the
account, and that S. John may have
met somewhere with the heresiarch ; for
we know but little of his apostolical
labours. The account, however, is dis-
credited by German theologians.

4 8. Jerom says that this took place
at Rome, de Vir. Jil. 17.

5 dicentem is added in the AR. MS.
but not in CL. and Voss.

LIB. ITI.

Tit. iii. 10.

14 CATHOLICJE

^ , 4 4 ~
εἰς ὄψιν αὐτῷ ἐλθόντι καὶ φήσαντι, ! ἐπιγινώσκεις ἡμᾶς ; ἀπεκ-

; ρίθη: ἐπιγινώσκω [σε] τὸν πρωτότοκον τοῦ Σατανᾶ. Too-

, e 9? g ܢ‎ 4 4 4 ^ s 4 ,
avrnv οἱ ᾿Απόστολοι καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτῶν ἐσχον εὐλάβειαν,
πρὸς τὸ μηδὲ μέχρι λόγου κοινωνεῖν τινὶ τῶν παραχαρασ-

, 4 4 , e a II ^ » e ܬ‎
σόντων τὴν ἀλήθειαν, ὡς καὶ llavXos ἔφησεν. αἱρετικὸν
7,0 ἌΝ sag , θεσί 5. ܐܐܘ‎
ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ " δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδὼς

^ ,
ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος, kai ἁμαρτανει, ὧν αὐτοκατά-
,
κριτος. Ἔστι δὲ καὶ ἐπιστολὴ Πολυκάρπου πρὸς Φιλιππησίους

ipse autem Polycarpus Marcioni aliquando occurrenti sibi, et
dicenti, Cognoscis nos? respondit: Cognosco te primogenitum
Satanz. "Tantum Apostoli et horum discipuli habuerunt timorem,
3ut neque verbo tenus communicarent alicui eorum qui adulterave-
rant veritatem, quemadmodum et Paulus ait: Hareticum autem
hominem post unam correptionem *devita, sciens quoniam perversus
eat qui est talis, et est a semetipso damnatus. Est autem et epistola
Polycarpi ad Philippenses scripta perfeetissima, ex qua et charac-

1 ἐπιγινώσκει. — VALESIUS, in his
notes on this passage in EUSEBIUS,
considers the word to have been used in
the sense of fraternal recognition ; as the
deacon, in the celebration of the eucha-
rist in the discharge of his office, said to
those approaching the Lord's table, ἐπὶ-
γινώσκετε ἀλλήλους. S. CHRYSOSTOM
also interprets the word, 1 Cor. xvi. 18,
as implying friendly regard. GRABE
considers this interpretation to be incon-
sistent with the Apostle's reply, which
would then mean, as he thinks, Saluto
te primogenitum Satane. But there may
be a similar play upon the word to that
of Julian the Apostate, ἀνέγνων, ἔγνων,
κατέγνων. "The heretic having used the
term in its conventional sense, the A po-
stle may have adopted it in his reply in
its ordinary meaning, e.g. Do you not
know me? I know you to be, &c. HiP-
POLYTUS may be compared: Τουτέστι τὸ
Γνῶθι σεαντὸν, ἐπιγνοὺς τὸν πεποιηκότα
Θεόν᾽ τῷ γὰρ ἐπιγνῶναι ἑαυτὸν, ἐπιγνω-
σθῆναι συμβέβηκε τῷ καλουμένῳ ὑπ᾽ αὖ-
Ph. X. 34. The CLERX. reading,
coynosce me, agrees remarkably with the
raria lectio of the earlicr Edd. of Eu-

τοῦ.

sebius, indicated aleo by Ruffinus and
Nicephorus, ἐπιγίνωσκέ με.

2 The Greek text, as at present, has
καὶ δευτέραν, and the same Scripture is
quoted similarly, I. xiii. 3, where the
translator has et secundam ; it is probable
therefore that et alteram may have been
removed from the translation in this
passage, to bring it into harmony with
the old Italic version, which omitted the
words, as may be seen in TERTULL.
Prascr. Her. 6, S. CxPR. ad Quir. 11.
78, Ep. Lv. PsEUD-AMDROS. ἐπ T, iii.
10, &c. The Syriac Version agrees
with the Greek text.

3 ut neque verbo tenus communicarent.
STIEREN'S reading having been adopted,
his note is also added: Sic ERA&M. GALL.
GRxN. et Codd. Merc. Ir. αἱ ARUND.
(GRAB. ܐ‎ Mass, editionum priorum lec-
tiones non satis accurate referunt.) In
Cod. ¥ 088. pro neque legitur ne, et omit-
(itur tenus. Jn CrAnOX. legitur, ut ne
verbo bonos communicarent ; Mass.
conjicit. pro. verbo. bonos. scribendum
verbo bono aut verbo tenus. FEUARD.
omis ut «t pro neque scripsit ne;
GnAB. restituit. nec ܐ‎ delevit. tenus;

TRADITIONES. 15

γεγραμμένη ᾿ἱκανωτάτη, ἐξ 5 ἧς καὶ τὸν χαρακτῆρα τῆς πίστεως LIB. I.
αὐτοῦ, καὶ TO κήρυγμα τῆς ἀληθείας, οἱ βουλόμενοι καὶ Grit: p.

MASS. ill.
lii. 4.
ܚ‎ φροντίζοντες τῆς ἑαντῶν σωτηρίας δύνανται μαθεῖν. ᾿Αλλὰ
© € » 5 , , , 4 Euseb. H. E.
ܐܐ‎ kai ἡ ἐν Ἐφέσῳ ἐκκλησία ὑπὸ Παύλου μὲν τεθεμελιωμένη, M
iceph. "
l.

᾿Ιωάννου δὲ παραμείναντος αὐτοῖς μέχρι τῶν Τραϊανοῦ xpo- 1
νῶν, μάρτυς ἀληθής ἐστι τῆς τῶν ᾿Αποστόλων παραδόσεως.

terem fidei ejus, et przedicationem veritatis, qui volunt et curam
habent suz salutis, possunt discere. Sed et que est Ephesi ec-
clesia ἃ Paulo quidem fundata, Johanne autem permanente apud
eos usque ad Trajani tempora, testis est verus Apostolorum tra-
ditionis.

CAP. IV.

Testificatio eorum qui Apostolos viderunt de pradi-
catione veritatis.

1. TaNwrx igitur ostensiones cum sint, non oportet adhuc
quzerere apud alios veritatem, quam facile est ab Ecclesia sumere ;
cum Apostoli, quasi in depositorium dives, plenissime in eam con-
tulerint omnia qu sint veritatis : uti omnis quicunque velit, sumat
ex ea potum vitz. Hec est enim vite introitus ; omnes autem
reliqui fures sunt et latrones. Propter quod oportet devitare qui-
dem illos; que autem sunt Ecclesize, cum summa diligentia dili-
gere, et apprehendere veritatis traditionem. Quid enim? Et si
de aliqua modica questione disceptatio esset, *nonne oporteret in

Mass. ut ne verbo tenus com. Equidem
vero neque verbo tenus excudi jussi, ut
Greca et Latina omnino concinant, The
CLERM. and AR. readings are correctly
described.

1 ἱκανωτάτη, interpreters have taken
this word in an absolute sense; whereas
it serves to introduce the remainder of
the sentence. Hence the old version
renders it perfectissima, RUFFINUS per-
valida, V ALEBIUS luculentissima, &c.
But IRENAEUS having shewn the high
authority of Polycarp as having con-
versed with an Apostle, and with aposto-
lical men, winds up with the statement,

But his epistle ἐδ all-sufficient, ἱκανωτάτη,
to teach those that are desirous to learn.
3 TERT. de Pr. H. c. 36. Age jan qui
voles curiositatem melius exercere in nego-
tio salutis tue, percurre Ecclesias Apo-
stolicas, apud quas ipse adhuc cathedre
A postolorum suis locis presidentur, apud
quas ipse authentice litere eorum reci-
tantur, sonantes vocem et representantes
faciem uniuscujusque, Proxime est tibi
Achaia, habes Corinthum. Si non longe
es α Macedonia, habes Philippos, habes
Thessalonicenses. Si potes in Asiam ten-
dere, habes. Ephesum. Si autem Italice
adjaces, habes Romam, &c. GRABR.

LIB. 11].
v

16 TRADITIO VERA

antiquissimas recurrere ecclesias, in quibus Apostoli conversati

. sunt, et ab eis de presenti questione sumere quod certum et re

liquidum est? Quid autem si neque Apostoli quidem Scripturas
reliquissent nobis, nonne oportebat ordinem sequi traditionis,
quam tradiderunt iis quibus committebant ecclesias? Cui ordina-
tioni assentiunt mult gentes ! barbarorum eorum qui in Christum
credunt, sine ?charta vel atramento scriptam habentes per Spiritum
in cordibus suis salutem, et veterem traditionem diligenter custo-
dientes, ?in unum Deum credentes fabricatorem coli et terrx, et
omnium qu:e in eis sunt, ‘per Christum Jesum Dei Filium. Qui
propter eminentissimam erga figmentum suum dilectionem, eam
qu:e esset ex Virgine generationem sustinuit, ipse per se hominem
adunans Deo, et passus sub Pontio Pilato, et resurgens, et in
claritate receptus, in gloria venturus Salvator eorum qui salvantur,
et judex eorum qui judicantur, et mittens in ignem :eternum
transfiguratores veritatis, et contemtores Patris sui et adventus
ejus. Hane fidem qui sine literis crediderunt, quantum ad sermo-
nem nostrum, barbari sunt: quantum autem ad sententiam, et
consuetudinem, et conversationem, propter fidem perquam sapien-
tissimi sunt, et placent Deo, conversantes in omni justitia et cas-
titate et sapientia. Quibus si aliquis annuntiaverit ea qu:e ab
hzereticis adinventa sunt, proprio sermone eorum colloquens,

fabulis cordis carnalibus. S. ΠΈΠΟΝ.
Lp. xxxvii, al. Lxr. ad Pammach.
3 InEN.&US exhibits an abstract of

Δ HirPoLYTUs may be compared:
Τούτου τοίνυν τοῦ λόγον κρατήσαντες
μαθηταὶ Ἕλληνες, Αἰγύπτιοι, Χαλδαῖοι

καὶ πᾶν γένος ἀνθρώπων, τί τὸ θεῖον καὶ ἡ
rovrov εὔτακτος δημιουργία παρ᾽ ἡμῶν
τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ, καὶ μὴ κομπολύγῳ
τοῦτο ἡσκηκότων, ἀλλ᾽ ἢ ἀληθείας γνώσει
καὶ ἀσκήσει σωφροσύνης εἰς ἀπύδειξιν αὖ-
τοῦ λόγους ποιοιμένων. Ph. X.31. In
the same way he addresses the various
families of the human race brought back
to God in Christ: Τοιοῦτος ὁ περὶ τὸ θεῖον
ἀληθὴς λόγος, ὦ ἄνθρωποι ᾿Ελληνές τε
καὶ Βάρβαροι, Χαλδαῖοί τε kal ᾿Ασσύριοι,
Αἰγύπτιοί τε καὶ Λίβνες, Ἵνδοι τε καὶ
Αἰθίοπες, KéXrot τε καὶ οἱ στρατηγοῦντες
Λατῖνοι, πάντες τε οἱ τὴν Εὐρώπην, ᾿Ασίαν
τε καὶ Λιβύην κατοικοῦντες, οἷς σύμβουλος
ἐγὼ γίνομαι, φιλανθρώπου Λύγοι' ὑπάρ-
χων μαθητὴς κιτ.λ. Ph. X. 34.

3 Quod ab Apostolis traditum non
scribitur in charta ct atramento, sed. in

the Eastern Creed, rather than that of
the Roman Church. See the editor's
Hist. of the Athunas. Creed, p. 680.
Hipro.,ytvs, in describing the faith of
the Church Catholic, has rather the
schools of philesophy in view, and he
expresses himsclf accordingly: Θεὸς εἰς
ὁ πρῶτος καὶ μόνος kal ἁπάντων ποιητὴς
καὶ κύριος, σύγχρονον ἔσχεν οὐδὲν, οὐ
χάος ἄπειρον, οὐχ ὑδωρ ἁμέτρητον, 1 γῆν
στεῤῥὰν, οὐχὶ ἀέρα πυκνὸν, οὐ πῦρ θερμὸν,
οὐ πνεῦμα λεπτὸν, οὐκ οὐρανοῦ μεγάλου
κυανέαν μορφήν ἀλλ᾽ ἦν εἷς μόνος ἑαυτῷ,
ὃς θελήσας ἐποίησε τὰ ὄντα, οὐκ ὄντα
πρότερον, πλὴν ὅτε ἠθέλησε ποιεῖν, ὡς
ἔμπειρος ὧν τῶν ἐσομένων. Ph. X. 32.

+ KeAerorvros IIarpós γίνεσθαι κύσμον
τὸ κατὰ ἕν Adyos ἀπετελεῖτο ἀρέσκων
Ocg. PA. x. 33.

G. 901.

17

statim concludentes aures longo longius fugient, ne audire quidem
sustinentes blasphemum colloquium. Sic per illam veterem Apo-
stolorum traditionem, ne in conceptionem quidem mentis admit-
tunt, quodcunque eorum portentiloquium est, neque ! enim congre-
gatio fuit apud eos, neque doctrina instituta.

2. Ante Valentinum enim non fuerunt, qui sunt a Valentino;
neque ante Marcionem erant, qui sunt à Marcione; neque om-
nino erant reliqui sensus maligni, quos supra enumeravimus,
antequam initiatores et inventores perversitatis eorum fierent.

HZERETICORUM PRZESCRIPTIO.

Οὐαλεντῖνος μὲν γὰρ ἦλθεν εἰς Ῥώμην ἐπὶ Ὑγίνου: ἤκμασε
a 9 4 , ܝ ܬ‎ e ? , , ܨܝ ܬ‎
δὲ ἐπὶ Πίου, καὶ παρέμεινεν ἕως ᾿Ανικήτου. Κέρδων δὲ ὁ
5M , ' αὐτὸς ἐπὶ Yori d ^? a» A
“ρὸ Μαρκίωνος, καὶ αὐτὸς ἐπὶ Ὑγίνου, ὃς ἣν “ἔνατος émi-
4 a 9 0 9 4 4 3 , , e
σκοπος, εἰς τὴν ἐκκλησίαν eAOov Kal ἐξομολογούμενος, οὕτως
διετέλεσε, ποτὲ μὲν λαθροδιδασκαλῶν, ποτὲ δὲ πάλιν ἐξομο-
λογούμενος, ποτὲ δὲ ἐλεγχόμενος ἐφ᾽ οἷς ἐδίδασκε κακῶς, “καὶ
4 , ^ ^ 4 ^ ,
αφισταμενος τῆς τῶν ἀδελφῶν συνοδίας.

Valentinus enim venit Romam sub Hygino; increvit vero sub
Pio, et prorogavit tempus usque ad Anicetum. Cerdon autem qui
ante Marcionem, et hic sub Hygino, qui fuit octavus episcopus,
sspe in ecclesiam veniens, et ?exhomologesin faciens, sic con-
summavit, modo quidem latenter docens, modo vero exhomologesin
faciens, modo vero ab aliquibus traductus in his que docebat
male, *et abstentus est a religiosorum hominum conventu.

1 GRABE, Mass. and STIEREN have
neque dum on the sole authority of the
Voss. MS., in which however dum is
substituted for enim. It is therefore
cancelled, and it is superfluous; the
Greek reads naturally as, οὐ γὰρ ἣν μετ᾽
αὑτῶν ἡ ἐκκλησία, οὐδὲ ἡ διδασκαλία
ἑδραιωμένη. BILLIUS renders congregatio
by σύναξις, but Synagoga and Ecclesia
are synonymous terms in c. vi. He
also expresses doctrina by διδασκαλεῖον,
whereas that word means a school, which
heretics unfortunately had formed.

$ See Vol. I. p. 214, note 2, where
the position of Hyginus in the Roman
succession is discussed.

3 Erhomologesin. Vol. 1. 122, n. 1,
and p. 126, n. 3.

VOL. JT.

4 Notanda sunt imprimis hec Irenei
verba de Cerdone Herretico: quem post
confessionem, heereseos in Ecclesiam ad-
missum. fuisse dicit ab Hygino Romano
Pontifice, ac deinceps in urbe Roma man-
sisse; nunc occulte doctrina suam spar-
gentem, nunc rursus confitentem errorem
suum, nunc convictum prave heretice-
que doctrine, eoque nomine ab Ecclesia
segregatum. Ex quibus colligere licet, in
heereseos crimine secunda confessions lo-
cum fuisse; et hereticos, qui post confes-
sionem et abdicationem errorissuiad pris-
tinuite dogma itePlm rediissent, quos nunc
relapsos vocamus, tunc temporia ad secun-
dam confessionem, et panitentiam admis-
sos fuisse. Tandem vero Cerdo, convictus
quod post toties iteratam Exomologesin,

2

LIB. nm 111. ܕ‎ l.
MASS Ll.

Tert. Preeser.
Her 30.

Euseb. H. E.
fv. 11.

18 NON ERRABANT

LIB. 11Π||ν 8, 8. Marcion autem illi succedens invaluit sub Aniceto, ! decimum
MASS 111. loeum episcopatus continente. Reliqui vero qui vocantur Gnostici,
— — — a * Menandro Simonis discipulo, quemadmodum ostendimus, acci-
pientes initia, unusquisque eorum, cujus participatus est sententie,
ejus et pater, et antistes apparuit. ?Omnes autem hi multo pos-
terius, mediantibus jam Ecclesie temporibus, insurrexerunt in

suam apostasiam.

CAP. V.

Ostensio quod et Dominus οἱ Apostoli in veritate edi-
derint doctrinam, et non secundum audientiumn
opinionem.

1, Trapitione igitur quee est ab Apostolis, sic se habente in
Ecclesia, et permanente apud nos, revertamur ad eam, qui est ex
Seripturis ostensionem eorum qui et Evangelium conscripserunt
Apostolorum, ex quibus conscripserunt de Deo sententiam, osten-

Joh. xiv.6 dentes quoniam Dominus noster Jesus Christus veritas est, et
mendacium in eo non est. Quemadmodum et David eam quze eat
ex Virgine generationem ejus, et eam que est ex mortuis resur- o.9
ix» rectionem prophetans ait: Veritas de terra orta est. Et Apostoli

autem discipuli veritatis exsistentes, extra omne mendacium sunt:
non enim communicat mendacium veritati, sicut non communicant
tenebre luci; sed presentia alterius excludit alterum. Veritas
ergo Dominus noster exsistens, non mentiebatur: et quem sciebat

pestiferum virus erroris sui occulte spar- — translator read there, H for O.

geret, penitus se ab Ecclesia removit. Id
enim sonant Irenei verba; que Huf-
nus εἰ Christophorsonus perperam meo
Judicio interpretati sunt. Neque. enim
Cerdonem ex Ecclesia ejectum fuisse dicit
Jrencus ; sed ipsum se ab Ecclesia peni-
tus segregasse. Ex quoapparet, Cerdonem
suo ipsius judicio condemnatum, pre-
venisse Ecclesia sententiam. V ALES. in not.
ad Eus. Here abstentus est seems to be
equivalent to abstinuit se; but see Vol.
I. p. 16, n. r.

1 decimum. This word helps to esta-
blish ἔνατος above, and nonus instead of
octarus in the Latin. Possibly the

* Simon himself is generally men-
tioned as the father of Gnosticism. Vol.
I. pp. 195, 219, n. 3, 221, 249. Menan-
der symbolised with Saturninus, and in-
troduced many notions from the Cabbala.

3 This last sentence is omitted in the
CLERMONT and Voss. MSS. MassUET
suspects that it is a marginal note. The
supposition is perhaps strengthened by
the omission of autem in the Ar. MS.
But Ài, as I imagine, refers to the
Marcosians, and other branches of the
Valentinian stock, μεσούντων τῆς 'Ex-
κλησίας χρόνων, and not to their pre-
decessors,

APOSTOLI. 19

labis esse fructum, non utique Deum confiteretur et Deum om- 118. nr. v.i.
nium et summum Regem et Patrem suum, perfectus imperfectum, MASS. in
spiritalis animalem, is qui in Pleromate esset eum qui extra Ple- — ———
roma. Neque discipuli ejus alium quemdam Deum nominarent, aut
Dominum vocarent preter eum, qui vere esset Deus et Dominus
omnium: quemadmodum dicunt hi, qui sunt vanissimi sophiste,
quoniam Apostoli cum hypocrisi fecerunt doctrinam secundum au-
dientium capacitatem, et responsiones secundum interrogantium
!guspiciones, czecis czeca confabulantes secundum czecitatem ipso-
rum, languentibus autem secundum languorem ipsorum, et erran-
tibus secundum errorem eorum : et putantibus Demiurgum solum
esse Deum, hunc annuntiasse ; his vero qui innominabilem Patrem
capiunt, per parabolas et smnigmata inenarrabile? fecisse myste-
rium: uti non quemadmodum habet ipsa veritas, sed ?et in hy-
pocrisi, et quemadmodum capiebat unusquisque, Dominum et
Apostolos edidisse magisterium.

2. Hoc autem non est sanantium, nec vivificantium, sed
magis gravantium, et augentium ignorantiam ipsorum: et multo
verior his Lex invenietur, maledietum dicens omnem, qui in erro- Devt. xavit.
rem mittat ceecum in via. Qui enim ad inventionem missi erant
errantium A postoli, et ad visionem eorum qui non videbant, et ad
medicinam languentium, utique non secundum preesentem opinio-
nem colloquebantur eis, sed secundum veritatis manifestationem.
Nec enim quilibet homines recte facient, si czecos jamjamque per
precipitium ferri incipientes, adhortentur insistere illi periculosis-
simse viz, quasi vere rectze, et quasi bene perventuri sint. Quis
autem medicus volens curare zgrotum, faciet secundum concupi-
scentias egrotantis, et non secundum quod aptum est medicinze?
Quoniam autem Dominus medicus venit eorum qui male habent,
ipse testificatur, dicens: Non est opus sanis medicus, sed male Lue. v.i, s.
habentibus. Non veni vocare justos, sed peccatores ad poenitentiam.
Quomodo ergo qui male habent confirmabuntur? et quomodo pec-
eatores poenitentiam agent! ^ Utrum perseverantes in eisdem
ipsis; an e contrario, magnam commutationem et transgressionem
prioris conversationis accipientes, per quam et segritudinem non

1 Grace ὑπολήψεις, pro opinionibus may not the author have written φρά-
dixit Interpres. MABSUET. σασθαιῖ
3 Τοῖς δὲ τὸν ἀκατονόμαστον Πατέρα 3 et is carelessly omitted by Mass.
χωροῦσιν, διὰ παραβολῶν καὶ αἰνιγμάτων and STIEREN, who follows the Bene-
ἄῤῥητον πλάσασθαι τὸ μυστήριον. But dictine text.
92

20 DEUM PATREM ET FILIUM

LIB. 111. ν.8, modicam, et multa peccata sibimetipsis importaverunt! Ignorantia
MASS, HI. autem mater horum omnium per agnitionem evacuatur. Agnitio-
— —— nem ergo faciebat Dominus suis discipulis, per quam et curabat wu. 16
laborantes, et peccatores a peccato coercebat. Non igitur jam
secundum pristinam opinionem loquebatur eis, neque secundum
suspicionem interrogantium respondebat eis ; sed secundum doctri-
nam salutarem, et sine hypocrisi, et sine personze !acceptatione.

3. Quod etiam ex Domini sermonibus ostenditur: qui quidem
his qui erant ex circumcisione ostendebat Filium Dei, eum qui per
prophetas przedicatus fuerat Christum, hoc est semetipsum, mani-
festabat, qui libertatem hominibus restauraverit, et attribuerit in-
corruptelee hzereditatem. Gentes autem iterum docebant Apostoli,
ut relinquerent vana ligna et lapides, quze suspicabantur esse deos,
et verum colerent Deum, qui constituisset et fecisset omne huma-
num genus, et per conditionem suam aleret et augeret et constabi-
liret, et eis esse preestaret ; et ut exspectarent ?filium ejus Jesum
Christum, qui redemit nos de apostasia sanguine suo, ad hoc ut
essemus et nos populus sanctificatus, de ccelis descensurum in vir-
tute Patris, qui et judicium omnium facturus est, et ea quze a Deo
sunt bona donaturus his, qui servaverint precepta ejus. Hic in
novissimis temporibus apparens, lapis summus angularis, in unum
collegit, et univit eos qui longe, et eos qui prope, hoc est, circum-
cisionem et *preeputium, dilatans Japhet, ‘et constituens eum in
domo Sem.

Act. xiv. 14
seq.

Ephes. ii. 17.
Gen. ix. 37.

CAP. VI.

Ostensio quod in Scripturis nemo alius Deus nominatur,
nec Dominus muncupatur, nisi solus verus Deus
Pater omnium οἱ Verbum ejus.

1. Neque igitur Dominus, neque Spiritus sanctus, neque Apo- ¢ 9X
stoli eum qui non esset Deus, definitive et absolute Deum nominas-
sent aliquando, nisi esset vere Deus; neque Dominum appellas-
sent aliquem ex sua persona, nisi qui dominatur omnium Deum

1 acceptatione, as in the CLERM. MS.
ἀπροσωπολήπτως, the Syriac periphrasis
for ἀνυποκρίτως.

3 The CrERM. MS. has Filium Dei
ejus in Christum Jesum, which may have
arisen out of Filium Dei Jesum Christum.
The word Jesum having been lost in ejus

in, would be added again after Christum.

3 The CLERM. and Voss. MSS. have
the not improbable reading preputia-
tionem, áxpofvariav.

4 ef, inserted by Mass. from the
CLERM. and Voss. MSS.

5 el μὴ τὸν πάντων κρατοῦντα Θεόν.

PRZEDICAT 8. SPIRITUS. 21

Patrem, et Filium ejus qui dominium accepit a Patre suo omnis LIB Ur vi.
conditionis, quemadmodum habet illud : ! Dizit Dominus Domino MASS, Yt.
meo, Sede a dextris meis, quoadusque ponam inimicos tuos suppe- —— ———
daneum pedum tuorum. | Patrem enim Filio collocutum ostendit:

qui dedit ei hzereditatem gentium, et subjecit ei omnes inimicos.

Vere igitur cum Pater sit Dominus, et Filius vere sit Dominus,

merito Spiritus sanctus Domini appellatione signavit eos. Et

iterum in eversione Sodomitarum Scriptura ait: Ef pluit *Do- Gen. xix. 4
minus super Sodomam et Gomorrham ignem et sulfur a Domino

de celo. Frium enim hic significat, qui et Abrahz collocutus

sit, a Patre accepisse *potestatem judicandi Sodomitas propter
iniquitatem eorum. Similiter habet illud: Sedes tua Deus im Ps. xliv.7
eternum ; virga directionis, virga regni tui. — Dilexisti justitiam, T

et odisti iniquitatem, propterea unzit te Deus, Deus tuus. * Utros-

que enim Dei appellatione signavit Spiritus, et eum qui ungitur

Filium, et eum qui ungit, id est Patrem. Et iterum: Deus stetit ps ixxxt. 1.
in synagoga Deorum, in medio autem deos discernit; de Patre, et

Filio, et de "his qui adoptionem perceperunt, dicit: hi autem sunt

1 füsdem Scripture dictis ad pro-
positum suum utitur, quibus Justinus in
Dialogo cum Tryphone, p. 277. edit.
Paris, adeo ut hunc locum Irenco pre
oculis fuisse cum ec. scriberet, mihi
nullum sit dubium. GRABE. Upon this
particular text 860 the Rabbinical gloss
at p. 367 of the editor's work on the Creeds.
FEUABRD. remarks that Christ, Matt. xxii.
44, interpreta this text of Himself and
of the Father; S. Paul also makes the
same application of it, 1 Cor. xv. 25,
and Hebr.i.13. The CLERM. MS, reads
Sede ad dextram meam quousque.

3 Dominus...a Domino, The early
fathers have very generally produced
this text in proof of the Godhead of the
Son, as well as of his distinct hypostatic
subsistence. ‘‘No man hath seen the
Father at any time, the only begotten Son
he hath declared him ;” for this reason,
wherever under the old dispensation
God is said to have revealed himself to
his favoured servants, this was consider-
ed to have been effected through the
agency of the Son. TERTULLIAN ex-
presses the primitive faith when he says,

Id Verbum Filius ejus appellatum in
nomine Dei, varie visum Patriarchis, in
Prophetis semper auditum ; postremo de-
latum ex Spiritu Patris Dci, &c. Prascr.
13. And as IRENZUS soon after says,
Hoc est Filius, qui secundum manifes-
tationem hominibus advenit, &c. Hence,
since God appeared to Abraham, it was
the manifestation of God the Son, who
subsequently rained down fire and brim-
stone upon the cities of the plain, Domi-
nus a Domino. Cf. 2 Tim. i. 18.

ὃ GRABE reads potestatem ad judi-
candum, the CLeRM. MS. potestatem ad-
judicandi. The reading of the Voss.
MS., which is followed by STIEREN, is
adopted also above. It corresponds
more perfectly with that which we may
imagine to have been in the Greek,
ἐξουσίαν τοῦ κρίνειν.

4 Ita εἰ Justinus M. in Dial. cum
Tryph. p. 277, citatis iisdem Davidis
verbis subdit: el οὖν καὶ ἄλλον τινὰ θεο-
λογεῖν καὶ κυριολογεῖν τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον
φατὲ ὑμεῖς, παρὰ τὸν Πατέρα τῶν ὅλων
καὶ τὸν Χριστὸν αὐτοῦ. GRABE.

5 TERTULLIAN gives ἃ similar ex-

22 PATER ET FILIUS

11. .ܐܐܐ‎ .1. Ecclesia. Heee enim est synagoga Dei, quam Deus, hoc est
× 8. 111. Filius ipse per semetipsum collegit. De quo iterum dicit: Deus
— — — deorum Dominus locutus est, et vocavit terram; quis deus? de
Ps. xlix. 1. 17
Ps. xix 3. quo dixit: Deus manifeste ventet, Deus noster, et non silebit : hoc
est Filius, qui secundum manifestationem hominibus advenit, qui
Eu.1v.l. dicit: Palam apparui his qui me non querunt. Quorum autem
Ps. Ιχχχὶ, & deorum? quibus dicit: Ego dizi, Dii estis, et filit Altissimi omnes.
Bom. vii.15. His scilicet qui adoptionis gratiam adepti sunt, per quam clama-
mus: Abba Pater.
2. Nemo igitur alius, quemadmodum predixi, Deus nomi-
natur, aut Dominus appellatur, nisi qui es& omnium Deus et
Exod. iit. 14, Dominus, qui et Moysi dixit: Ego sum, qui sum. Et sic dices
filiis Israel: Qui est, misit me ad vos: et hujus Filius Jesus
Christus Dominus noster, qui filios Dei facit credentes in nomen

Exod iii. 3.

suum.

planation of this text from the Psalm,
Et stetit Deus in ecclesia deorum; ut δὲ
homines per fidem filios Dei factos, deos
acriptura pronuntiare non timuit, scias
illam multo magis vero et unico Dei Filio
Domini nomen jure contulisse. adv. Praz.
13. That more earnest subjection of the
will of man to the will of God, which
distinguished the primitive Church, and
which caused Christians so lightly to
regard the world and life itself, gave to
them a far deeper appreciation than we
can have of the scriptural assurance:
Beloved, now are we the sons of God, and
it doth not yet appear what we shall be:
but we know that, when He shall appear,
we shall be like Him ; for we shall see Him
as He is, And every man that hath this
hope in him purifieth himself, even as He
ts pure. ܐ‎ John iii. 2, 3. Hence expres-
sions which appeared very natural to the
early members of Christ’s Church, sound
harsh and strange to us; and, in fact,
shock the moral sense. So HIPPOLYTUS
has not scrupled to say, Kal ταῦτα μὲν
ἐκφεύξῃ, Θεὸν τὸν ὄντα διδαχθεὶς, ἕξεις
δὲ ἀθάνατον τὸ σῶμα καὶ ἄφθαρτον ἅμα
ψυχῇ βασιλείαν οὐρανῶν ἀπολήψῃ, ὁ ἐν
γῇ βιοὺς καὶ ἐπουράνιον βασιλέα ἐπιγνοὺς,
ἔσῃ δὲ ὁμιλητὴς Θεοῦ καὶ σνγκληρονόμος
Χριστοῦ, οὐκ ἐπιθυμίαις ἢ πάθεσι καὶ

1 Et iterum, loquente Filio ad Moysen: Descendi, inquit, o. so.

νόσοις δουλούμενος. Téyovas γὰρ Θεός"
ὅσα γὰρ ὑπέμεινας πάθη ἄνθρωπος ὧν,
ταῦτα δίδου ὅτι ἄνθρωπος els’ ὅσα δὲ
παρακολουθεῖ Θεῷ, ταῦτα παρέχειν ἐπήγ-
γέλται Θεὸς, ὅτε θεοποιηθῆς, ἀθάνατος
γεννηθείς. Hence there can be little
doubt how the author intended the
sentence next following to be taken:
Ἰουτέστι τὸ Γνῶθι σεαυτὸν, ἐπιγνοὺς τὸν
πεποιηκότα Gedy. Itis explained beyond
a doubt by the final sentence of his
work, Ph. x.34. Compare also the
Theophania of EUSEBIUB, 1. 47—69.

1 GRABE remarks with surprise that
IBEN US should interpret Exod. iii. 14,
of God the Father, but v. 8, of God the
Son; but the writer is drawing on to
the conclusion that the Father is in the
Son, as the Son is in the Father, and
whatever revelation is made by the one
is made by the other also. Having said,
therefore, that none else is called God
or Lord, but he whose name is I AM,
(nist Qui Est, εἰ μὴ ὁ ὯΝ, τῶν πάντων
Θεὸς καὶ Κύριος, who revealed himself by
that name to Moses), and Jesus Christ
our Lord, he then shews that the
Son was revealed upon mount Horeb,
from the words used, Descendi eripere
populum, for ‘‘ He that descended ts the
same also that ascended up far above all

. 181.

DEUS ET DOMINUS.

eripere populum hunc. Ipse est enim qui descendit, et ascendit LIB. IIl.vi2.
Per Filium itaque qui est in Patre,

propter salutem hominum.

23

et habet in se Patrem, is Qui est, manifestatus est Deus, Patre
testimonium perhibente Filio, et Filio annuntiante Patrem.

Quemadmodum et Esaias ait: E ego, inquit, testis, dicit Dominus Esai. xtiii. 10.

Deus, et puer quem elegi, ult cognoscatis, et credatis, et $ntelligatis,

quoniam ego sum.

Cum autem eos, qui non sunt dii, nominat, non

in totum, quemadmodum preedixi, Scriptura ostendit illos deos,
sed cum aliquo additamento et significatione, per quam ostenduntur

non esse dii. Quemadmodum apud David: Dit Gentium, idola Ps. xcv. δ.
demontorum. Et Deos alienos non sectabimini. Ex eo enim quod Ps xxx. 10.

dicit, dis Gentium, Gentes autem verum Deum nesciunt, et
alienos deos nominans eos, abstulit quod sint dii. A sua autem
persona !quod est dicit de ipsis: Sunt enim idola, inquit, damonto-

rum. Et Esaias: Confundantur omnes qui blasphemant Deum, ef Basi. xiv. $.
sculpunt inutilia, ?et ego testis, dicit Dominus.

Abstulit quod sint

dii; solo autem utitur nomine, ad hoc, ut sciamus de quo dicit.

Hoc autem ipsum et Jeremias: Dii, inquit, qui non fecerunt Ye. x. ni.

calum et terram, percant de terra *que est sub colo. Ex eo enim

quod perditionem eorum adjecit, ostendit non esse eos Deos.

Et

Helias autem convocato universo Israél in Carmelum montem,
volens eos ab idolatria avertere, ait eis: Quousque claudicabitis vos 3
in ambabus * suffraginibus? 5Si unus est Dominus Deus, venite post
eum. Et iterum super holocaustum sic ait idolorum sacerdotibus :
Vos invocabitis in nomine deorum, vestrorum, et ego invocabo in 3:

heavens, that he might fill all things ;" or,
as it would seem, in allusion to the words
of the Eastern Creed, who for us men
and for our salvation came down from
heaven. Viewing the context, therefore,
it need not surprise us that IRENJEUS
should have perceived in the account of
Moses a manifestation of the Son as
well as of the Father.

1 αὐτοπροσώπως ὅ ἐστι (εἴδωλα &c.).

3 These concluding words are an
interpolation, having been repeated by
the carelessness of the writer, as Mas-
SUET supposes, from the preceding quota-
tion from Isaiah.

5 Chald. nb NIDY NINA jo} LXX.
καὶ ὑποκάτωθεν τοῦ οὐρανοῦ τούτον. Vulg.
et de his que sub colo sunt,

4 Suffraginibus. The hock of ἃ quad-
ruped as distinguished from the knee by
the backward bend. Que animal gene-
rant, genua ante se flectunt, et su ffraginum
artus in aversum. ... Aves, ut quadrupedes
alas in priora curvant, suffragines in
posteriora. Pun. Hist. Nat. XI. 45.
The LXX. have here ἐπ᾿ ἀμφοτέραις
ἐγνύαις. The Hebrew D'DYDi} ἘΦ by
would have been rendered better by
ἐπ᾽ ἀμφοτέροις μέρεσιν. So GESENIUS,
auf die beiden Seiten.

5 Si unus est Dominus. LXX. el ἔστι
Κύριος ὁ Θεός. The word unus evidently
arose from a corruption of εἰ ἔστι. Mas-
BUET imagines that the translator read
els for el, and that the particle δὲ was
added from the old Italic version.

24 ANTICHRISTUS

up.urvie nomine Domini Dei mei; οἱ Deus qui exaudiet 'hodie, ipse. est

MASS Pa

3 xvili.
ܢ‎

Gal. iv. 9.

2 Thess. ii. 4.

1 Cor, vili. 4
seq.

Deus. In eo enim quod hzc dicebat propheta qui quidem apud
ipsos putabantur dii, arguit deos non esse. Convertit autem eos
ad eum Deum qui et credebatur ab eo, ?et qui vere erat Deus,
quem et invocans clamabat : Domine Deus Abraham, Deus Isaac,
σέ Deus Jacob, exaudi me hodie: et intelligat omnis populus hic,
quoniam tu es Deus Israel.

3. Etego igitur invoco te Domine Deus Abraham, et Deus
Isaac, et Deus Jacob et Israel, squi es Pater Domini nostri Jesu
Christi, Deus qui per multitudinem misericordie tus ‘bene
sensisti in nobis, ut te cognoscamus; qui fecisti coelum et terram,
qui dominaris omnium, qui es solus Set verus Deus, super quem
alius Deus non est; per Dominum nostrum Jesum Christum
dominationem quoque dona Spiritus Sancti: da omni legenti hane
scripturam, cognoscere te quia solus Deus es, et confirmari in
te, et absistere ab omni heretica et que est sine Deo et impia
gententia.

4. Et Apostolus autem Paulus, dicens: 95$; enim his qui non
erant dii servistis, nunc cognoscentes Deum, tmo cogniti a Deo,
separavit eos qui non erant, ab eo qui est Deus. Et iterum de
Antichristo dicens: Qui adversatur et extollit se, inquit, "super
omne quod dicitur deus, vel quod colitur, eos qui ab ignorantibus
Deum dii dicuntur significat, id est idola. Etenim Pater omnium
Deus dicitur, et est: et non super hunc extolletur Antichristus ;
sed super eos qui dicuntur quidem, non sunt autem dii. Quoniam
autem hoc verum est, ipse Paulus ait: Scimus autem, quoniam
nthil est idolum, ef quoniam nemo Deus, nisi unus. Etenim δὲ sunt
qui dicuntur dit, sive in colo, sive in terra, nobis unus Deus Pater,
em quo omnia, et nos tn illum; et unus Dominus Jesus Christus,
per quem omnia, et nos per ipsum. Distinxit enim, et separavit
eos qui dicuntur quidem, non sunt autem dii, ab uno Deo Patre,
ex quo omnia, et unum Dominum Jesum Christum ex sua persona
firmissime confessus est. Quod autem sive in σοῖο, sive in terra,

1 HoDiE arising from IGNE. 5 si. GRABE proposes to read sed as
? et qui. The CLERM. MS. hasquia. required by the dle. The Syriac
3 ὁ "QN. varia, lectio, ܐܕ‎ for ܢܨܚܝܢ‎ 014
4 ηὐδοκήσας. also explain t The changes

5 The CLERM. copy adds qui, and 7 As GRABE remarks, this translation

the Greek may have had ὁ dv μόνος, ὃς — implies the reading of ἐπὶ πᾶν τὸ instead
καὶ ὁ ἀληθινὸς Θεός. οὗ ἐπὶ πάντα.

G. 210.

DEUS SZECULI. 25

non quemadmodum exponunt hi, dicere eum ! mundi fabricatores ; 118. ܐܐܐ‎ 4
sed simile est ei quod a Moyse dictum est: Non facies tibi omnem, MASS I.
similitudinem in Deum, quecunque in celo sursum, et quecunque τος τς
tn. ferra deorsum, et quecunque in aquis sub terra. Quse autem Deut iv. 19.
in ccelo sunt, que sint ipse exponit : Ne quando, inquit, respiciens

an calum, et videns solem et lunam et stellas, et omne ornamentum

cali, errans adores ea et servias eis. Et ipse autem Moyses homo

Dei exsistens, Deus quidem datus est ante Pharaonem : non autem Exod. vii. 1.
vere Dominus appellatur, nec Deus vocatur a prophetis, sed fidelis Heb. iil 5, et
Moyses famulus et servus Dei, dicitur a Spiritu, quod et erat.

CAP. VII.

Quid sit quod a Paulo dicitur, In quibus Deus mundi
hujus excecavit mentes infidelium.

l. Qvop autem dicunt, aperte Paulum in secunda ad Corin-
thios dixisse: In quibus Deus seculi hujus exceecavit mentes
infidelium ; ?et alterum quidem Deum esse szculi hujus dicunt,
alterum vero qui sit super omnem principatum, et initium, et
potestatem : ?non sumus nos in causa, si hi qui que super Deum
Sunt mysteria scire se dicunt, ne quidem legere Paulum sciunt.
Si enim quis secundum Pauli consuetudinem, quemadmodum ex
multis et *alibi ostendimus hyperbatis eum utentem, sic legerit : ἐπ
quibus Deus, deinde subdistinguens et modicum diastematis faciens,
simul et in unum reliqua legerit, seculi hujus excecavit mentes
infidelium, inveniet. verum ; ut sit quod dicitur, Deus excecavit

M. 189.
2 Cor. iv. 4.

lie. κοσμοποιοὺς ἀγγέλου. The responso pre manu erit, hujus evi Domi-

reading followed is that of MASSUET on
the authority of the CLERMONT, ARUND.
and Mrre. 1. MSS. Gr. fabricatorem.
3 TERTULLIAN says, Hanc (ambigui-
tatem) Marcion captavit sic legendo,
In quibus Deus evi hujus, u£ Creatorem
ostendens Deum hujus evi alium sugge-
rat Deum alterius avi. 'TERTULL. c. Marc.
v.II, see also 5. His opponent does
not exercise ἃ sound criticism in altering
the punctuation, Nos contra sic distin-
guendum dicimus, In quibus Deus,
dehinc, ܐܶܡܣ‎ hujus excsecavit mentes in-
fidelium, though he immediately after
adds a truer interpretation, Simpliciore

num, Diabolum interpretari qui dixerat,
Propheta referente, Ero similis Altissimi,
&c. FEUARDENT in his note shews that
the former interpretation is followed by
Chrysostom, Theophylact, and the Greek
annotators, the latter by Cyril and Am-
brose; while Augustin, preferring the
former, indicates also the latter modus
interpretandi. The Fathers are highly
valuable as exhibiting the general sense
in which the Church Catholic has always
understood Scripture; but we must not
expect unanimity in their expositions of
particular texts.

δ οὐκ αἴτιοί ἐσμεν. 4 CL. alitis.

26 ANTICHRISTUS
LIB.TIL- ܐ‎ mentes

LIBET vit infidelium hujus secult, Et hoc per subdistinctionem
ΜΑΒΒ. 111. ostenditur. Non enim Deum hujus seculi dicit Paulus, quasi
— —— - super illum alterum aliquem sciens; sed Deum quidem Deum
confessus est: infideles autem sseculi hujus dicit, quoniam ventu-
rum incorruptelz non hereditabunt seculum. Quemadmodum
autem Deus excecavit mentes infidelium, ex ipso Paulo osten-
demus, proficiente nobis sermone, ut non nunc in multum avocemus
mentem nostram a proposito.

2. Quoniam autem hyperbatis frequenter utitur Apostolus,
propter velocitatem sermonum suorum, et propter impetum qui in
ipso est Spiritus, ex multis quidem aliis est invenire. Sed et in
ea quie est ad Galatas, sic ait: Quid ergo ‘lex factorum? posita
est, usquequo ventat semen cui promissum est, disposita per angelos
in manu Mediatoris. Ordinatio enim sic est: Quid ergo lex
Jactorum ? disposita per angelos in manu Mediatoris posita est,
usquedum veniat semen cui promissum est : ut sit homo interrogans
et Spiritus respondens. Et iterum in secunda ad Thessaloni-
censes, de Antichristo dicens, ait: ΕἾ tunc revelabitur iniquus, o. m.
quem Dominus Jesus Christus interficiet spiritu oris sui, et destruet
praesentia adventus sui illum, cujus est adventus secundum operatio-
nem Satana, in omni virtute et signis et portentis mendacii, Et-
enim in his ordinatio dictorum sic est: E tunc revelabitur iniquus,
cujus est adventus secundum operationem Satane, in omni virtute,
et signis, et portentis mendacii, quem Dominus Jesus interfictet
spiritu oris sui, et destruet prasentia adventus sui. Non enim
adventum Domini dicit secundum operationem Satan: fieri; sed
adventum iniqui, quem et Antichristum dicimus. Si ergo non
attendat aliquis lectioni, et intervalla aspirationis manifestet in
quo dicitur, erunt non tantum incongruentia, sed et *blasphemat
legens, quasi Domini adventus secundum operationem fiat Satan.
Sicut ergo in talibus oportet per lectionem hyperbaton ostendi, et

Gal.iii. 19.

2 Thess. ii. 8.

consequentem Apostoli servari

1 Lex factorum GR. παραβάσεων xd-
pw προσετέθη ἄχρις οὗ x.7.d. The Inter-
preter adopts the old Italic version, for
as.GRABE says, the reading πράξεων is
nowhere found in any Greek MS. or
authority. The same observation will
apply to the quotation, repeated at v.
xxi 1. MASsSUET says, that in the S.
Germain copy of the N. T. of the ninth

sensum, sic et ibi non Deum

century, in Greek and Latin, the Greek
text has τῶν παραβάσεων χάριν, while
the Latin, as here, reads factorum: a
clear proof, as he says, that in some
ancient copies πράξεων must have been
written, but none omitted χάριν.

3 blasphemat, Cr., AR., MERO. II.,
Gr.; but Mass. follows the Voss, read-
ing blasphema, cf. incongruentia,

M. 183.

MAMMONA INIQUITATIS.

. . . 1 οὶ ¢ LIB. III. vii?
smeuli hujus legimus, sed Deum, ‘quem vere Deum dicimus: 1B-1Lviis

27

incredulos autem et excsecatos seeculi hujus audiemus, quoniam M
venturum vitze non hereditabunt szxculum.

CAP. VIII.
Quid est Mammonas.

1. SorvrA igitur et hac illorum calumnia, manifeste ostensum
est, quoniam nunquam neque prophete neque Apostoli alium
Deum nominaverunt, vel Dominum appellaverunt, przeter verum et

solum Deum. ?Multo magis ipse Dominus, qui et Cesari quidem, Matt xxier.

que Casaris sunt reddi jubet, et que Det sunt Deo: Cesarem qui-

dem Czesarem nominans, Deum vero Deum confitens.
et illud quod ait, Non potestis duobus dominis servire, ipse inter- Matt. vi. 24,

Similiter

pretatur, dicens: Non potestis Deo servire, et Mammone; Deum
quidem confitens Deum, Mammonam autem nominans, hoc quod

et est.

Non Mammonam dominum vocat, dicens: Non potestis

duobus dominis servire; sed discipulos docet servientes Deo, non

subjici Mammonze, neque dominari ab eo. Qui enim, inquit, facté son. vit.a4.

peccatum, servus est peccati. Quemadmodum igitur servientes pec-
cato servos peccati vocat, non tamen ipsum peccatum Deum
appellat, sic et eos qui Mammonz serviunt, servos Mammone
appellat, non Deum appellans Mammonam. ?Mammonas autem

1! The ARUND. and Mero. rr. MSS.
read quidem; and CLERM. and Voss.
quidem jure. The Greek original may
have been ἀλλὰ Θεὸν μὲν, τὸν ἀληθῶς
Θεόν.

3 multo magis, πολλῷ μᾶλλον, refer-
ring to the preceding sentence, are af-
fected also by the negative; the words
ἄλλον rwa οὐκ ἐκάλεσεν Θεὸν, therefore,
would be supplied by the reader.

3 Mammonas. IRENZUS seems to
speak of this word as an Aramaic term,
but not in strict propriety Hebrew. It
occurs nowhere in the Hebrew Bible,
though the Chaldee paraphrases adopt
it in explanation of such words as
Y¥2 gain, Jud. v. 10, “p> redemption
price, Exod. xxi. 30, iN substance, Ps.
xliv. 13, on means, Ps. xlix. rt, &c.
Hence also a pecuniary mulct was
nix» *3"1, in contradistinction to the

personal infliction that was the result of
conviction in criminal cases, and which
was called ΓΦ) ‘9°. The word it-
self, in all probability, was imported
from Babylon; if so, it is scarcely neces-
sary to seek for its ἔτυμον in the Hebrew.
The Greek form μαμμῶνα is evidently
the Syriac δὲ). 8. AUGUSTIN speaks
of it as a Phonician word. AMammona
apud Hebreos divitiae appellari dicuntur.
Congruit et Punicum nomen ; nam lucrum
Punice Mammon dicitur. de Serm. Dom.
in M. τι. In Psalm xxxvii. 3, unless
the varia lectio 11331212 be indicated, the
term ܐ‎ is rendered by the LX X.
πλοῦτος, which gives countenance to
the notion of Drusius, that ܐܐܐ‎ is the
root of the word; i. e. that which gives
assurance to a man; from which the N
might be considered to disappear, as it
is elided in NID}, from WR,

28

DIABOLUS FORTIS LICET

118. 1. est secundum Judaicam loquelam, qua et Samaritze utuntur, cupi-
vill. 1.

GR. III. vii. dus, et plus quam oportet habere volens. Secundum autem He-

braicam, adjunctive dicitur ! Mamuel, et significat gulosum, id

vill. 1.

est, qui non possit a gula continere.

Secundum utraque igitur

01120 significantur, non possumus Deo servire, et Mammonz.

2. Sed et Diabolum cum dixisset fortem, non in totum, sed vel. P2

ut in comparationem nostram ; semetipsum in omnia et vere fortem
Matt. xii. 9. ostendit Dominus, dicens: non aliter aliquem posse diripere vasa
fortis, δὲ non prius ipsum alliget fortem, et tunc domum ejus diripiet.
Vasa autem ejus et domus nos eramus, cum essemus in apostasia:
utebatur enim nobis quemadmodum volebat, et spiritus immundus

1 Mamuel. It is difficult to make
anything of this word, though that
would be a bad reason for assuming
that IREN.£US was ignorant of Hebrew,
as GRABE has done: Z7renco Hebree
linguam ignaro certe quidam imposuit;
and the imputation is echoed by Sriz-
BEN, Ex hoc aliisque locis apparet, Ire-
neum lingue Hebraice parum peritum
fuisse. For, in the first place, are we
sure that scribes have been careful?
Does not the term adjunctive indicate
the addition rather than the substitu-
tion of a terminal syllable? For this
reason I propose Mamnuel ; the inserted
nm would easily be lost either in the
Greek or in the Latin from its close
similarity with the following character.
But this word very nearly expresses the
term in S. Luke's Gospel μαμμωνὰ
ἀδικίας, Hebraice yy ܐܟܐ[‎ to which, 1
imagine, the author refers. Or the Greek
may have been κατὰ δὲ τὴν ᾿Εβραϊκὴν
προσθετικῶς λέγεται Map. νὴλ, καὶ μη-
γύει τὸ ἀκόρεστον" gulosum expresses the
abstract neuter, upon which the subse-
quent gloss was added, id est qui non
possit a gula. continere. This would be
in close keeping with the context, as
defining supplementally the evil nature
of Mammon, just as heathen idols had
been defined, cum aliquo additamento,
to be idola demoniorum.

Two other solutions are added. If
the author wrote the word ܐܬ ܘܠ‎
the very first copyist perhaps would

transpose the two final letters, and give
the word a more Hebrew cast as Μαμυήλ.
But the former word, as the passive
participle of the intensive form NDI2bD,
from NOD to fill, might with no great
strain of meaning be explained as gulosus.
ܐܝ ܝ ܨܦ‎
P

Compare the Arabic term dtes impletus.
Or μαμυὴλ may be a verbal noun
from 2D, a scriptural root meaning to
transgress. By a peculiar application,
the Talmud limits it to the sin of sub-
tracting and appropriating any thing
from the sacred offerings; this sin was
nd yn, and the book of the Talmud
that treats of it bears that name. But
these offerings were for the most part
meat and drink offerings; hence there
would be a close relation between this
sin and that of gluttony. Mamuel would
be very nearly the Pihcl participle of the
root Syn, i. e. byon, Μεμᾶηλ. These
solutions, however, involve a transi-
tion from the word Mammon, and are
offered with a scruple, neither do they
pretend to have satisfied the terms of
the learned Benedictine's challenge, No-
dus est, quem nec GRABIUS nec quisquam
alter facile solverit.

MASSUET'8 note is added, that the
reader may have his choice of difficul-
ties; and a great difficulty it is that the
term adjunctive is left unexplained, while
by a disjunctive process the first syllable
Mam is taken per se, and the termina-

DEVICTUS TAMEN. 29

habitabat in nobis. Non enim adversus eum qui se alligabat, et LIB ΠΣ,
domum ejus diripiebat, fortis erat; sed adversus eos qui in usu Gn. I. "wn.
ejus erant homines, quoniam abscedere fecerat sententiam eorum Sis
a Deo, quos eripuit Dominus. Quemadmodum et Jeremias ait ;
Redemit Dominus Jacob, et eripuit eum de manu fortioris ejus. Si jer. xxxi. αι.
igitur non significasset eum qui alligat, et diripit ejus vasa, hoc
autem solum eum fortem dixisset, esset fortis invictus. Sed et
adjecit !obtinentem; tenet enim qui alligat, tenetur autem qui
alligatus est. Et hoc sine comparatione fecit, ut non comparetur
Domino servus apostata exsistens: non enim tantum hic, sed nec
quidquam ex his qus constituta sunt, et in subjectione sunt,
comparabitur Verbo Dei, per quem facta sunt omnia, qui est
Dominus noster Jesus Christus.

3. Quoniam enim ?sive Angeli, sive Archangeli, sive Throni,
sive Dominationes, ab eo qui super *omnes est Deus, et constituta
sunt, et facta per Verbum ejus, Johannes quidem sic significavit.
Cum enim dixisset de Verbo Dei, quoniam erat in Patre, adjecit :
Omnia per eum facta sunt, et sine eo factum est nihil. David son.i.s.
quoque cum laudationes enumerasset, nominatim universa quz-
cunque diximus, et ccelos et omnes virtutes eorum, adjecit: Quo- p. Pe. ܬܡܡ‎ 9
niam ipse pracepit, et creata, sunt: ipse diit, et facta sunt. ‘Cui "
ergo precepit? Verbo scilicet: per quod, inquit, codi firmati sunt,
et spiritu oris ejus omnis virtus eorum. Quoniam autem ipse
omnia fecit libere, et quemadmodum voluit, ait iterum David:
Deus autem noster in colis sursum, et in terra, omnia quacunque Ps. xvi. 3.
voluit, fecit. Altera autem sunt quz constituta sunt ab eo qui

0. 212.

Ps. xxxii. 6.

tion uel is then converted into the Latin dum Hebraicam linguam adjunctive dici

particle vel. He says, Malim ergo verba
λας, secundum Hebraicam adjunctive
dicitar Mam, parenthest includere; et
vel significat gulosum, ad Mammonas
referre. Huc enim trahi potest ea voz.
Nam si Lexico Origeniano fides, quod
edidit eruditus MARTIANZUS noster Tom.
I. Operum D. HixBoNYMI, col. 223.
Mapdvas’ πλοῦτος, $ μῶμος, δῶρα, 7
πέμματα. Mamonas, divitia, rel vitu-
peratio, dona vel bellaria, seu cupedia.
Quemad modum igitur vocem Mammonas
a divitiis ad significandum cupidum
transtulit Ireneus; sic parder a cupedia
ad signifcandum gulosum transferre
potuit. Quod vero dicit, eam vocem secun-

Mam, peritioribus explicandum relin-
quo.

1 obtinentem, κρατοῦντα, meaning not
only to gain possession, but to retain it.

2 Omnia seems once to have stood
in the text; for the CLERM. MS. (the
writer of which has left many lacune
from resuming upon similar words dif-
ferently placed) here omits a line ; facta
sunt omnia [ ... [ Archangeli.

8 An allusion to Rom. ix. 5, as
quoted below, p. 239, G. the Greek
having ἐπὶ πάντας instead of πάντα.

4 GRABE says, Ne hee verba male
accipias, lege egregiam plane fidei Nicee-
nc defensionem, G. Bulli p. 133.

118. 111.
GR. III. viii
MASS. IT).
viil. 3.

Gen. xv. δ.

Rom. ix. 25,
ex Osese i. 10,
& ii. 23.

Matt. iil 7
seqq.

90 PATER ET FILIUS

constituit, et quse facta sunt ab eo qui fecit. Ipse enim infectus et
sine initio et sine fine et nullius indigens, ipse sibi sufficiens, et
adhuc reliquis omnibus, ut sint, hoc ipsum preestans: quse vero ab
eo sunt facta, initium sumserunt. Quzcunque autem initium
sumserunt, et dissolutionem possunt percipere, et subjecta sunt
et indigent ejus qui se fecit, necesse est omnimodo, uti differens
vocabulum habeant apud eos etiam, qui vel modicum sensum in
discernendo talia habent: ita ut is quidem qui omnia fecerit, cum
Verbo suo juste dicatur Deus et Dominus solus ; quee autem facta
sunt, non jam ejusdem vocabuli participabilia esse, neque juste id
vocabulum sumere debere, quod est Creatoris.

CAP. IX.

Quam habuerunt de Deo scientiam Apostoli, qui nobis
Evangelium tradiderunt.

1. OsrENso hoc igitur hic plane, et adhuc ostendetur mani-
festius, neminem alterum Dominum vel Deum, neque prophetas,
neque Apostolos, neque Dominum Christum confessum esse ex
sua persona, sed przecipue Deum et Dominum: prophetis quidem
et Apostolis Patrem et Filium confitentibus; alterum autem
neminem, neque Deum nominantibus, neque Dominum confitenti-
bus: et ipso Dotnino Patrem tantum Deum et Dominum eum,
qui solus est Deus et dominator omnium, tradente discipulis ;
sequi nos oportet, si quidem illorum sumus discipuli, testimonia
illorum ita se habentia. Matthzeus enim Apostolus, unum et eun-
dem sciens Deum, qui promissionem fecerit Abrahze, facturum se
semen ejus quasi stellas coeli, qui per Filium suum Christum
Jesum a lapidum cultura in suam nos agnitionem vocaverit, uti
fieret qui non populus, populus ; et non dilecta, dilecta, ait Johan-
nem, preeparantem Christo viam, his qui in carnali quidem cogna-
tione gloriabantur, ! varium autem et omni malitia completum sen-
sum habebant, eam poenitentiam que a malitia revocaret, annun-
tiantem dixisse: Progenies viperarum, quis vobis monstravit fugere
ab tra ventura? Facite ergo ?fructum dignum ܐ¿‎

1 ποικίλον δὲ kal πάσης ῥᾳδιουργίας
πλήρη τὸν νοῦν ἔσχον.

2 fructum. dignum penitentia. In.

vulgatis quidem S. Matthei Codd. ¢
cis nunc legimus, καρποὺς ἀξίους. Olim
autem in singulari numero. scriptum

fuisse καρπὸν ἄξιον, preter hunc. Irene
locum, et varias versiones, aperte docet
Origenes Tom. v1t. Commentar. in Johan-
nem pag. 119, ubi postquam. dixerat a
S. Mattheo Johannem Baptistam $niro-
duct loquentem ad Phariseos εἰ Saddu-

UNUS PRZEDICATUR DEUS. 3]

os. nolite dicere in vobis ipsis, Patrem habemus Abraham. Dico enim up. Ux.
vobis, quoniam potens est Deus, ex lapidibus istis suscitare filios MASS UE
Abrahe. Peenitentiam igitur eis eam, que esset a malitia, prae- —————
conabat, sed non alterum Deum annuntiabat, preter eum qui
fecisset promissionem Abrahe, ille precursor Christi; de quo
iterum ait Matthzeus, similiter autem et Lucas: Hic enim est qui Matt. ΜΙ, 3
dictus est a Domino per prophetam: Vox clamantis in deserto, Parate
viam Domini, rectas facite semitas Dei nostri. Omnis vallis imple-
bitur, et omnis mons et collis humiliabitur, et erunt tortuosa in direc-
ta, et aspera in vias planas: et videbit omnis caro salutare Det.

2. Unus igitur et idem Deus est, Pater Domini nostri, qui

et praecursorem per prophetas missurum se promisit: et salutare
suum, id est Verbum suum, visibile effecit omni fieri carni, incar-
natum et ipsum, ut in omnibus manifestus fieret Rex eorum.
Etenim ea que judicantur oportebat videre judicem, et scire hunc
& quo judicantur: et ea que gloriam consequuntur oportebat scire
eum, qui munus glorie eis donat. Iterum autem de Angelo
dicens Matthzeus, ait: Angelus Domini apparuit Joseph in somnis; Matt. 1.90, &
eujus Domini, ipse interpretatur: Uti adimpleatur quod dictum Cap. it. 15.
est a Domino per prophetam, Ex digypto vocavi filium meum.
Ecce ! Virgo 3 ἐπ utero accipiet, et pariet filium, et vocabunt nomen Cap. 1. 23.
ejus Emmanuel, quod est interpretatum, Nobiscum Deus. De hoc
qui est ex Virgine Emmanuel, dixit David: Non avertas faciem Ps exxxi.10,
Christi tut. Juravit Dominus David veritatem, et non dispernet
eum, De fructu ventris tur ponam super sedem tuam. Et iterum:
Notus in Judwa Deus, et factus est in pace locus ejus, et. kabita- T^ xv. 3
culum efus in Sion. Unus igitur et idem Deus, qui a prophetis `
preedicatus est, et ab evangelio annuntiatus, et hujus Filius qui ex
fructu ventris David, id est ex David Virgine, et Emmanuel:
cujus et stellam " Balaam quidem sic prophetavit: Orietur stella ex Numb. xxiv.
Jacob, et surget dux in Israel.

ceos; a Luca vero narrari, quod turbis
ad baptismum confluentibus pamitentiam
predicaverit, porro id quoque observat:
πρὸς μὲν τοὺς Φαρισαίους καὶ Σαδδουκαί-
ous, ποιήσατε, εἴρηται ἑνικῶς, καρπὸν
ἄξιον τῆς μετανοίας᾽ πρὸς δὲ τοὺς ὄχλους
πληθυντικῶς, ἀξίους καρποὺς τῆς μετα-
volgs. GRABE.

1 The reader may consult the remarks
upon this text in the editor’s work upon

the Creeds, p. 278.

3 The Syriac ܬܒܛܢܝ‎ expresses
either ἐν γαστρὶ ἕξει of the N. T. or
λήψεται of the LXX., which latter
reading is followed by S. Cyprian adv,
Jud. 1. 9, S. Ambros. Prof. in Ps.
xxxv. Lxo M., as MASSUET observes,
has concipiet. in Nat. τι1.

3 The CLERM. and Voss. copies have
Yeaias, by a similarity of error.

32 MATTHZEI

LIB. Il. x.
Il}. x.

Mase. ili. CAP. X.

Que sunt que a Magis Domino nostro oblata. sunt
munera.

Matruzvus autem Magos ab Oriente venientes ait dixisse:
Mau.i.2. Vidimus enim stellam ejus in Oriente, et venimus adorare eum:
deductosque a stella in domum Jacob ad Emmanuel, per ea quee
obtulerunt munera ostendisse, quis erat qui adorabatur: ! Myrrham
quidem, quod ipse erat, qui pro mortali humano genere moreretur
Lue.iss et sepeliretur: Aurum vero, quoniam Rex, cujus Regni finis non
P&lxxe.2. 0865; Thus vero, quoniam Deus, qui et notus in Judwa factus est,
Rom. x.20, et manifestus eis qui non querebant eum. Adhuc ait in baptis-
nw mate Mattheus: Aperti sunt 361] cali, et vidit. Spiritum De
seq. quasi columbam venientem super eum. Et ecce vox de colo, dicens:
Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi 8 bene complacui. Non
enim Christus tunc descendit in Jesum; neque alius quidem
Christus, alius vero Jesus: sed Verbum Dei, qui est Salvator om-
nium, et dominator cceli et terrse, qui est Jesus, quemadmodum
‘ante ostendimus, qui et assumsit carnem, et unctus est a Patre
.ܐܗܐ‎ xi. ܐ‎ Spiritu, Jesus Christus factus est; sicut et Esaias ait: 6
virga, de radice Jesse, et flos de radice ejus ascendet, et requiescet
super eum Spiritus Dei, spiritus sapientie et intellectus, spiritus
consilit et fortitudinis, spiritus scientia et pietatis, et implebit eum o.214.
spiritus timoris Dei. 5 Non. secundum | gloriam judicabit, neque
secundum loquelam arguet, sed judicabit humili judicium, et arguet μ 185.

1 Myrrham quidem ἄς. Mirum in δ bene. This word is omitted in the
modum luec mystica donorum intelligentia > CLERM. MS, and its satellite Voss.,
Patribus universis placuit, Justino, Ter- — and the omission brings the translation
tulliano, Cypriano, Origeni. — Celebrot into closer connexion with the Syriac
Hieronymus pulcherrimum Juvenci Pre- ܛܒܢ‎ εἰ than with the Greek εὐδό-
byteri versiculum, quo munerum istorum κῃσα,
sacramenta comprehendit his verbis : Thus, 4 c. VI.
aurum, myrrham, Regique, Hominique, 5 Non secundum gloriam, V ulg. visio-
Deoque. Huic unico duos alios ez Sedu- nem, LXX. o) κατὰ τὴν δόξαν, as the
lio adjungere non eri injucundum: Au- translation of the Hebrew, my) xd
reanascenti fuderunt munera Regi, Thura YO", δόξα was evidently intended by
dedere Deo, Myrrham tribuere sepulchro, the Greek translator in the sense of

FEUARD. ܨ‎ . .
opinio, not of gloria. He shall not judge

3 δὲ is bracketed, as omitted in the . . .
ܠܗ‎ after the sight of his eyes, is our own
CLERM. and Ar. MSS. The Syr. accurate translation

corresponds with the Greek αὐτῷ,

TESTIMONIUM. 33

gloriosos terras, Et iterum ipse Esaias unctionem ejus, et propter LIB.IIL x.
quid unctus est, preesignificans ait: Spiritus Dei super me, qua- ܢ‎
propter wunzit me, evangelisare ! humilibus misit me, curare commi- — — —
nutos corde, praconare captivis remissionem, et cacis visionem, vo- ܗ ܢ‎
care annum Domini acceptabilem, et diem retributionis, consolari

omnes plangentes. Nam secundum id quod Verbum Dei homo

erat ex radice Jesse, et filius Abrah:e, secundum hoc requiescebat
Spiritus Dei super eum, et ungebatur ad evangelisandum humi-

libus. Secundum autem quod Deus erat, non secundum gloriam
judicabat, neque secundum loquelam arguebat: non enim opus erat Jon. ii. ss.
alli, ut quis ?ei testimonium diceret de homine, cum ipse sciret quid

esset $n. homine. Advocabat autem omnes homines plangentes, et
remissionem his qui a peccatis in captivitatem deducti erant
donans, solvebat eos ἃ vinculis, de quibus ait Salomon: Jestibus Prov. v.ss.
autem peccatorum suorum wnusquisque constringitur. Spiritus ergo

Dei descendit in eum, ?ejus qui per prophetas promiserat uncturum

se eum, ut de abundantia unctionis ejus nos percipientes salva-

remur. Et sic quidem Matthzus.

CAP. XI.

Ostensio quod neque plura, nec minus quam quatuor
possunt esse Evangelia.

1. Lucas autem sectator, et discipulus Apostolorum, de
Zacharia, et Elizabeth, ex quibus secundum repromissionem Dei
Johannes natus est, referens ait: Erant autem justi ambo ante Luc. 1.6.
Deum, incedentes in omnibus mandatis et justitiis Domini sine
querela, Et iterum de Zacharia dicens: Factum est autem, cum Luc. i. 8 seq.
sacerdotio fungeretur in ordine vicis sum ante Deum, secundum
consuetudinem sacerdotii, sorte exivit ut incensum poneret, *et venit

1 humililus. The LXX. render
ܕܬ‎ by πτωχοῖς, the other Greek trans-
lators Aq. THEOD. and SYMMACHUS by

also expressed in the Syriac a1]

OLS 901m)

ταπεινοῖς, the reading here followed.
As GRABE remarks, the same word is
found in the Ep. of BARNABAS, § 14,
where the text is quoted.

3 ei is restored to the text, for it is
found in the CLERM. copy, and as STIE-
REN says, in the Voss. MS. It is

VOL. II.

3 ¥ restore the text after the CLERM.
copy, the only variation being, that it
bas eu a8 an imperfect, abbreviation for
ejus. The usual reading is impractica-
ble: ejus qui eum.

4 et venit uti sacrificaret, either the
interpolation of an inaccurate memory,

3

84 S. LUCAS

LIB. 111. xi. uti sacrificaret, intrans in templum Domini. Qui preest in con-

OR. It, αἱ. spectu Domini, simpliciter et absolute et firme Deum et Domi-

xl num confitens ex sua persona, eum qui elegerit Jerusalem, et

legisdationem sacerdotii fecerit, cujus est et angelus Gabriel.

Etenim alterum super hunc nesciebat: si enim intellectum per-

fectioris alicujus Dei et Domini prseter hunc habuisset, non utique

hune quem sciebat labis esse fructum, absolute et in totum,

Dominum et Deum confiteretur, sicut ante ostendimus. Sed et

Lue. 1.1563. de Johanne dicens sic ait: Ert? enim magnus $n conspectu Domini,

et multos filiorum Israel convertet ad Dominum Deum tpsorum, et

ipse praecedet in conspectu ejus, in spiritu et virtute Helio, pra-

parare Domino plebem ' perfectam. Cui ergo populum preeparavit,

et in cujus Domini conspectu magnus factus est? Utique ejus qui

Matt, xi.9,11. dixit: Quoniam et plus quam propheta habuit aliquid Johannes,

et nemo $n natis mulierum major est Johanne * Baptisatore: qui et

populum preeparabat ad adventum Domini, conservis preenuntians,

et peenitentiam ipsis preeconans, uti remissionem ἃ Domino prz-

Bente perciperent, conversi *ad eum, a quo propter peccata et

transgressionem erant abalienati; quemadmodum et David ait,

Paiva — Alienati sunt peccatores ab utero, erraverunt a ventre. Et propter

hoc convertens eos ad Dominum eorum, preeparabat Domino po-

pulum perfectum, in spiritu et virtute Helis. Et iterum de

Lue. 1. 96,30. angelo referens ait: Jn ipso autem tempore missus est angelus

Gabriel a Deo, qui et dizit Virgini ; Noli timere Maria, invenisti

Lue. .ܐ‎ sea. enim gratiam apud Deum. Et de Domino dicit: Hic erit magnus,

et Filius Altissimi vocabitur, ܐ‎ dabit e Dominus Deus thronum

David patris su&, et regnabit in domo Jacob in cernum, et regni

ejus non erit finis. Quis est autem alius qui regnat in domo Jacob

gine intermissione in sternum, nisi Christus Jesus Dominus nos-

ter, Filius Dei Altissimi, qui per Legem et Prophetas promisit,
*salutarem suum facturum se omni carni visibilem, ut fieret Filius o. 2u

Hominis, ad hoc, ut et homo fieret filius Dei? Propter quod exul-

Lue i 46, δ4, tans Maria, clamabat pro Ecclesia prophetans: Magnificat anima

mea Dominum, et exultavit spiritus meus in Deo salutari meo.

5Aasumsit enim Israel puerum suum, 9 reminisci misericordie

or added, as MARSUET imagines, expli- — Baptistore [ST. in error Baptistare].

cationis gratia. 3 CL. AB. Voss. but GR. ad Deum.
1 perfectam. — Syr. ܘ ܡܝܪܐ‎ * τὸ σωτήριον read as τὸν σωτήριον.
κατεσκενασμένον, 5 assumsit, ἀντελάβετο.

2 Baptisatore, CL. but AR. MERC. £ $ reminisci as in the CLERM. and

TESTIMONIUM. 35

suce, quemadmodum locutus est ad patres nostros, ܐ‎ semini vis. m. x.
ejus in eternum. ena
2. Per hsec igitur et tanta monstrat Evangelium, quoniam — **

qui locutus est patribus Deus, hic est qui per Moysem !legisda-
tionem fecit, per quam 'legisdationem cognovimus, quoniam patri-
bus locutus est. Hic idem Deus secundum magnam bonitatem
suam effudit misericordiam in nos, in qua misericordia conspexit Luc.1 78 seq.
nos Oriens ex alto, et apparuit his qui in tenebris et umbra mortis
sedebant, et direxit pedes nostros in viam pacis; quemadmodum et
Zacharias desinens mutus esse, quod propter infidelitatem passus
fuerat, novello spiritu adimpletus nove benedicebat Deum. Omnia

86. enim nova aderant, Verbo nove disponente carnalem adventum,
uti eum hominem qui extra Deum abierat, ascriberet Deo: prop-
ter quod et nove Deum colere docebantur, sed non alium Deum,
quoniam quidem unus Deus, qui justificat circumcisionem em fide, Bom. iil. 30.
et proputium per fidem. Prophetans autem Zacharias dicebat :
Benedictus Dominus Deus Israel, quia visitavit et fecit. redem- Lue. i. ܣܚ‎
tionem populo suo. Et erexit cornu salutis nobis in domo David
pueri sui. — Sicut locutus est per os sanctorum prophetarum
suorum, qui a seculo sunt. Salutem ex inimicis nostris, et ex manu
omnium qui oderunt nos. Ad faciendam misericordiam cum patri-
bus nostris, et reminisci testamenti sancti sui. Jusjurandum quod
juraeit ad Abraham patrem nostrum, uti det nobis sine timore ex
manu inimicorum ereptos servire sibi in sanctitate et justitia, in
conspectu suo ?omnes dies nostros. Deinde ad Johannem dicit: E Luc. i. 7624.
tu puer, Propheta Altissimi vocaberis: praibis enim ante faciem
Domini parare vias ejus. Ad dandum intellectum salutis populo
ejus, in remissionem peccatorum eorum, Hee enim est salutis
agnitio quse deerat eis, *quz est Filii Dei, quam faciebat Jo-
hannes, dicens : Ecce agnus Dei, qui aufert peccatum mundt. Htc son. i. 29 seq.

Voss. MSS. which omit suc. But it The words might easily be omitted in
is retained as found in the AR. copy, quotation from memory, for they add

and in the Syriac. AR. reminiscena. nothing to the sense.

1 So the Voss. but CLERM. twice 3 que est Filii, i.e. γνῶσις. The
legis donationem. AR. and GRABE legis- word faciebat scarcely makes sense with-
lationem. out some such supplementary term as

3 omnes dies nostros. The words τῆς — palam. But the original Greek may
{wis must be supplied according to the have run as follows: αὑτὴ γὰρ ἡ γνῶσις
reading of our present text; but several ἐστι τῆς σωτηρίας, ἢ λειπούση αὐτοῖς, ἡ
ancient versions omit them, as the Vul- τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἣν ἐνεποίησεν ὁ
gate, Syriac, Coptic, Persian, Athiopic. ᾿Ιωάννης, λέγων.

3—2

1.18. ΤΙ. xl
GR. 111. xi.
MASS. III. x.

Joh. i. 16.

Gen. xlix. 18.
Esai. xil. 2.
Ps. xcvii. $.

Thren. iv. 20.
Joh. i. 14.

Lue. ii. 11.

Luc. ii, 13
seq.

36 S. LUCZE

erat de quo dicebam, ! Post me venit vir qui ante me factus. est,
quoniam prior me erat: omnesque de plenitudine ejus accepimus.
Hec itaque salutis agnitio ; sed non alter Deus, nec alter Pater,
neque Bythus, neque Pleroma triginta AXonum, nec Mater *og-
doados: sed agnitio salutis erat agnitio Filii Dei, qui et salus, et
Salvator, et salutare vere et dicitur et est. Salus quidem, sic:
In salutem tuam. sustinui te Domine. Salvator autem iterum :
Ecce Deus meus, Salvator meus, fidens ero in eum. Salutare autem
sic: Notum fecit Deus salutare suum in conspectu gentium. Est
enim Salvator quidem, quoniam Filius et Verbum Dei; salutare
autem, quoniam Spiritus: 3Spiritus, enim inquit, faciei nostra,
Christus Dominus; Salus autem, quoniam caro: Verbum enim
caro factum est, οἱ habitavit in nobis. Hanc igitur agnitionem
salutis faciebat Johannes poenitentiam agentibus, et credentibus
in agnum Dei, qui tollit peccatum mundi.

3. Apparuit, inquit, e£ pastoribus angelus Domini, annun-
tians gaudium eis, quoniam generatus est in ‘domo David
Salvator, qui est Christus Dominus. | Deinde multitudo. exercitus
calestis laudantium Deum et dicentium; Gloria in excelsis Deo,
et in terra paz hominibus δ bone voluntatis. Hos angelos *falsarii
Gnostici dicunt ab ogdoade venisse, et descensionem superioris
Christi manifestasse. Sed corruunt iterum dicentes eum qui
sursum sit, Christum et Salvatorem, non natum esse, sed et post
baptisma ejus qui sit "de dispositione Jesu, *ipsum sicut columbam

1 Compare The Hist. and Theol. of
the Three Creeds, p. 238. The Syriac
expresses priority in point of time
ܕܩܨܕܡܝ ܗܘ‎ but our translation
without reason makes it the precedence
of honour, was preferred before me. Gr.
πρῶτός μου.

3 inferioris sc.

3 'The translation after the LX X. of
the Hebrew text rr! MM 3258 ΓΗ,

* domo. Quoting apparently from
memory, the author substitutes this
word as used before by Zechariah for
civitate.

5 bone voluntatis, the translation
of the Vulgate from the reading εὐδοκίας,
which scarcely seems to have been
adopted by IREN.&US, because he indi-
cates in the sequel the recepta lectio,

εὐδοκία, qui. . . hominibus suam. benigni-
tatem salutis de celo misit. The Syriac
similarly has 134 1-200 ἐλπὶς ἀγαθή.
The Latin translation, either from design
or inadvertence of transcribers, would
easily incorporate the Vulgate readings.

8 falsarii, An. falsi, which is prefer-
able; for ψευδογνώστικοι reads more like
the original than καπηλεύοντες, of which
ἀγγέλους would be the object.

7 de dispositione, appears to have the
testimony of MSS. in its favour, as also
& few lines lower, though GRABE prints
ex in conformity with the Greek text,
Vol. 1. 62, 151, and below, 42. For
the meaning of de dispositione Jesu, see
the Marcosian notions, Vol. I. 150, 151.

8 ipsum, the Christ of the Pleroma,
being distinct from Soter, an ambiguity

G. 216

TESTIMONIUM. 37

in eum descendisse. Mentiuntur ergo ogdoados angeli secun- 118, rr. xi.
dum eos, dicentes: Quoniam generatus est hodie vobis Salvator, ΘᾺ. dina.
qui est Christus Dominus Vin civitate David. Neque enim Christus, — **
neque Salvator, tunc natus est secundum eos: sed ille, qui ?est de Lue. ii. 11.
dispositione Jesus, qui est mundi fabricatoris, in quem post
baptisma descendisse, hoc est post triginta annos, ?supernum Sal-

vatorem dicunt.

4. Εἰς τί δὲ καὶ τὸ ἐν πόλει Δαβὶδ προσέθηκαν, εἰ μὴ ἵνα Tretia Catena

~ ing. L
τὴν ὑπὸ Θεοῦ γεγενημένην τῷ Δαβὶδ ὑπόσχεσιν, ὅτι ἐκ καρποῦ ni Bibl. Reg.

τῆς κοιλίας αὐτοῦ αἰώνιός ἐστὶ βασιλεὺς, πεπληρωμένην ܡ‎ Man. Cat. ܘܐ‎

Cantabr.

, . a ܕ‎ ^ MS.
γελισωνται; yv ὁ δημιουργὸς τοῦδε τοῦ παντὸς πεποίηται 4108,

ἐπαγγελίαν... ..

4. Quid autem in civitate David apposuerunt, nisi ut eam
pollicitationem que a Deo facta est David, quoniam ex
fructu ventris ejus sternus erit Rex, adimpletam evangelisa-
rent! Etenim fabricator totius universitatis fecerat promissionem
David, quemadmodum ipse David ait: Adjutorium meum a P». ܐܫܗ‎
$7. Domino, qui fecit colum et terram. Et iterum: In manu ܐ/€‎ Ps. xciv. 4
Jines terre, et. altitudines montium ipsius sunt. Quoniam ipsius B
est mare et ipse fecit illud, et aridam manus ejus. fundaverunt.
Venite adoremus, et procidamus ante eum, et *ploremus in conspectu
Domini qui fecit nos, quia ipse est Dominus Deus noster. Mani-
feste pronuntians Spiritus sanctus per David audientibus eum,
quoniam erunt qui contemnant eum qui plasmavit nos, qui et
solus est Deus. Propter quod et dicebat qus preedicta sunt,
significans, 5quoniam ne erraveritis, preter hune aut super
hunc alius non est Deus, cui magis intendere oporteat, religiosos
nos et gratos preparans in eum qui fecerit et constituerit et

3 supernum Salvatorem. The Bene-
dictine editor is followed; the reading

would arise from the use of αὐτόν. May
not tpsum, therefore, represent Xpm!

1 in civitate David, cf. p. 36, n. 4,
as also the sequel.

3 The body of flesh κατ᾽ οἰκονομίαν,
and the paycbic principle derived from
Demiurge, alone were born into the
world, and with these, in the Valen-
tinian theory, Christ the spiritual seed
of Achamoth was united at baptism by
the descent of Soter. See Vol. 1. p. 61,
note 1.

superni Salvatoris, aa in GRABE, is mani-
festly an error. Appeal is made to the
preceding context, sed corruunt...de-
scendisse, and to a similar passage at the
commencement of p. 208 M. The Greek
may have had the genitive absolute, κατερ-
χομένον els αὐτὸν... τοῦ ἄνωθεν Σωτῆρος.

4 ploremus, LXX. κλαύσωμεν, 112122
having been read as 1193).

5 μηνύων ὅτι μὴ πλανᾶσθε.

98 TESTIMONIUM 8. LUCZE

LIB. HIL xi enutriat. Quid ergo erit his qui tantum blasphemize adversus
GR UIs suum factorem adinvenerunt? Hoc idem autem et angeli. In
* — eo enim quod dicunt, Gloria $n altissimis Deo, et in terra pax,
eum qui sit altissimorum, hoc est superccelestium factor, et
eorum qus super terram omnium conditor, his sermonibus
glorificaverunt: qui suo plasmati, hoc est hominibus, suam
Lu.i.9. benignitatem salutis de colo misit. Propter quod et pastores,
ait, revertebantur, !glorificantes Deum in omnibus qua audierant
et viderant, quemadmodum σέ narratum est ad eos. Non enim
alterum Deum glorificabant Israelite pastores, sed illum qui
& lege et prophetis annuntiatus est, factorem omnium, quem
et glorificabant angeli. Si autem alterum quidem angeli qui
erant ab ogdoade glorificabant, alterum vero pastores; errorem
eis et non veritatem detulerunt hi qui ab ogdoade erant angeli.
5. Adhuc ait Lucas de Domino: Cwm impleti essent. dies
purgationis, *imposuerunt eum in Hierusalem, *adstare Domino,
quemadmodum scriptum est in lege Domini: Quoniam omne mascu-
linum adaperiens eulvam, sanctum Domino vocabitur : et ut darent
sacrificium, secundum quod dictum est in lege Domini, par
turturum, aut duos pullos columbarum ; ex sua persona manifes-
tissime Dominum appellans eum qui legisdationem fecerit. Et o. 2;
Cer. il. 29,0, Simeon autem inquit, benediait Deum, et ait: Nunc dimittis
servum tuum, Domine, in pace. Quia viderunt oculi mei salutare
tuum. Quod parasti ante faciem omnium populorum. Lumen *in

Cap.i.36. revelationem gentium, et. gloriam populi tui Israel. Et Anna

Cap. i. 38. autem prophetissa, ait, similiter clarificabat Deum, videns Chris-
tum ; ef loquebatur de eo omnibus, qui exspectabant redemtionem
Hierusalem. Per hzc autem omnia unus Deus demonstratur,
5nullam [novam illam] libertatis dispositionem per novum ad-
ventum Filii sui testamentum hominibus aperiens.

Cap. li. 22, 93,
Cap.

1 glorificantes, N. T. δοξάζοντες καὶ
alvouvres.

3 imposuerunt. There can be little
doubt that this is the translation of
ἀνέθεντο, the equivalent of ܐܣܣܘ ܗܝ‎
in the Syriac copy. This verb in its
simple form «£13, means ascendit ; in
the Aphel or causative form, ܐܣܩܣ‎ it
signifies either to take up, ἀνάγειν, or to
offer in a sacred sense, ἀναθέσθαι. Of
the two meanings IRENZUS seems to

have adopted the latter.

3 adstare. For παραστῆσαι the trans-
lator read παραστῆναι.

4 The reading of the ARUND. and
Merc. MSS. The particle would be
very liable to be absorbed in the ter-
mination of lumen; some transcriber
then inserted ad, the CLERM. reading.

5 The text here has suffered damage,
though not perhaps to the extent usually
imagined. Nullam may be considered
to incorporate nm. illam, i.e. novam illam.

[. 188,

ET 5. MARCI.

39

6. Quapropter et ! Marcus interpres et sectator Petri, initium 118. rir. xi
Evangeliee conscriptionis fecit sic: Jnitium .Evangelü Jesu
Christi Filii Dei, quemadmodum scriptum est in prophetis: Ecce, ©
mitto angelum meum ante faciem tuam, qui preparabit viam *tuam, Mare. 11
Vox clamantis in deserto: Parate viam Domini, rectas facite n
semitas *ante Deum nostrum. Manifeste intium Evangelii esse
dicens sanctorum prophetarum voces, et eum quem ipsi Dominum
et Deum confessi sunt, hune Patrem Domini nostri Jesu Christi
przemonstrans, qui et promiserit ei angelum suum ante faciem ejus
missurum : qui erat Johannes, in spiritu et virtute Helie clamans Luc. 1. 17.
in eremo; Parate viam Domini, rectas facite semitas *ante Deum

«ostrum.

Quoniam quidem non alium et alium prophet: annun-

tiabant Deum, sed unum et eundem, variis autem significationi-
bus, et multis appellationibus. *Multus enim et dives Pater quem-
admodum in eo libro qui ante hune est, ostendimus ; et ex ipsis
autem prophetis procedente nobis sermone ostendemus. In fine
autem Evangelii ait Marcus: Et quidem Dominus Jesus, postquam
locutus est eis, receptus est in cojos, et sedet ad dexteram Dei;
confirmans quod a propheta dictum est: Dixit Dominus Domino

Testamentum, aa GRABE says, may be
cancelled, being explanatory of dis-
positio, the less usual equivalent for
διαθήκη. IBENZUS calls the Gospel
libertatis novum Testamentum, pp. 70, 71,
and again G. 366. But may not οἰκονο-
μίαν have been in apposition with δια-
θήκην in the following construction ܐ‎ els
Θεὸς ἀποφαίνεται, καινὴν ταύτην, τὴν τῆς
ἐλευθερίας οἰκονομίαν διὰ τῆς προσφάτου
ἐλεύσεως τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, τὴν διαθήκην
ἀνθρώποις ἀποκαλύπτων.

1 See note 3, p. 4.

3 Gr. ἔμπροσθέν σον. The Syr. and
other versions also omit these words.

3 ante Deum nostrum. τὰς τρίβους
αὐτοῦ are the words of S. Mark, which
ORIGEN also read: ὅπερ δὲ ἐποίησεν ὁ
᾿ΙΊωάννης ἐπιτεμνόμενος ὃ παρέθετο ῥητὸν,
τοῦτο ἐπ’ ἄλλης λέξεως ὁ Μάρκος καὶ
αὐτὸς ἐνέφῃνεν. Ὃ μὲν γὰρ προφήτης
φησίν᾽ ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίον, εὖ-
θείας ποιεῖτε τὰς τρίβους τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.
ὁ δὲ Mdpxos’ ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου,
εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ. c. Cels.
τι. The Hebrew original, however, is

which is accordingly expressed‏ ,ܼܘܡ(
by the LX X. ras τρίβους τοῦ Θεοῦ ἡμῶν,‏
and by Symmachus. The Vulgate also‏
has semitas Dei nostri. The text of‏
IrEN£v3, therefore, recurs to the foun-‏
tain head, unless indeed his copy of the‏
Gospel of 8. Mark exhibited the read-‏
ing of the Codex BEZ&, τὰς τρίβους τοῦ‏
Θεοῦ ὑμῶν, the latter word in error for‏
ἡμῶν. In the Syr. dou may have‏
ܘ been absorbed in OT‏

4 MASSUET'8 reading, as here given,
is preferable to GRABE's Multis enim et
diversis, It is the reading of the Voss.
and CLERMONT MSS., only that the first
word is multos; and it agrees with the
authors words in the sequel, Dominus
noster unus quidem et idem exsistens, dives
autem et multus; diviti enim ct multe
voluntati Patris deservit, cum sit ipse
Salvator.... οἱ Dominus....et Deus...et
unigenitus Patris...et Christus. ..et Ver-
bum Dei, p. 243 G. The Greek words
were, perhaps, Πολὺς γὰρ xal περιούσιος
ὁ Πατήρ, i. e. varied and rich in attribute
is the Father.

GR. ITI. xi.
MASS. LII. x.

Cap. xvi. 19.

Ps. cix. 1.

40 Β. JOHANNIS

LIB. ΠῚ. αἱ, meo: Sede a dextris meis, quoadusque ponam inimicos tuos suppeda-
OBL xi, neum pedum fuorum. ‘Sic quidem unus et idem Deus et Pater o. 918.
¢ est, qui a prophetis quidem annuntiatus, ab Evangelio vero

traditus, quem Christiani colimus et diligimus ex toto corde,
factorem cceli et terrze, et omnium quz in eis sunt.

7. Hanc fidem ?annuntians Johannes Domini discipulus,
volens per Evangelii annuntiationem auferre eum, qui a Cerintho
inseminatus erat hominibus errorem, et multo prius ab his qui
dicuntur Nicolaitz, qui sunt ? vulsio ejus que falso cognominatur
*scientize, ut confunderet eos, et suaderet quoniam unus Deus qui
omnia fecit per Verbum suum ; et non, quemadmodum *illi dicunt,
alterum quidem fabricatorem, alium autem Patrem Domini: et
alium quidem fabricatoris filum, alterum vero ?de superioribus
Christum, quem et impassibilem perseverasse, descendentem in
Jesum filium fabricatoris, et iterum revolasse in suum Pleroma: et
"jnitium quidem esse monogenem; Logon autem verum filium
unigeniti: et eam conditionem quz est secundum nos, non a
primo Deo factam, sed a virtute aliqua valde deorsum subjecta, et
abscissa ab eorum communicatione qu sunt invisibilia et innomi-
nabilia. Omnia igitur talia 5cireumscribere volens discipulus

1 Sic quidem unus εἰ idem Deus.
The CLEBRM. MS. has sic idem οἱ unus
Deus, The word quidem having by
mutilation become idem, the transcriber
displaced εἰ, and cancelled the second
idem.

3 annuntians...annuntiationem, κή-
puyua. The Syriac version of S.
John’s Gospel bears the superscription,
ܟܪܘܙܘܬܐ‎ Leo qao eel
alo ܕܩܠܠܠ‎ he: 2292?
ܝܘܢܐܝܬ ܒܐܦܣܘܣ‎ Sanctum Evan-
gelium predicationis (κηρύγματος) Jo-
hannis praeconis (κήρυκος) quod protulit
ac praedicavit (ἐκήρυξεν) Grace in Epheso.
It was in this town that the Evangelist,
according to IRENUS, came into con-
tact with Cerinthus, p. 13, and to this
place also tradition assigned the honour
of receiving the last breath of the Blessed
Virgin. Act. conc. Eph. LABBE, III. 574.

3 vulsio. Hoc est, ἀπόσπασμα, uli
puto ; Glosse vet. ᾿Αποσπκασθὲν, Avulsum.

᾿Απόσπασις, Avulsus; ut scpe loquitur
Epiphanius: ᾿Ανέστη πάλιν Ocóborós τις,
ἀπόσπασμα ὑπάρχων ἐκ τῆς προειρημένης
ἀλόγου αἱρέσεως. Et, 'Ex τούτου ol Νοη-
τιανοὶ, ἀπόσπασμα ὄντες αὐτοῦ. PEAR-
BON. Part. 2. Vindic. Epist. S. Ignatii,
cap. 6. GRABE. The term perhaps is bor-
rowed de re rustica, but it had better
have been written arulsio. Sabina herba
propagine seritur, εἰ avulsione. PLIN. H.
N. xvi. 13, i. e. by offsets of the root.

4 So the MSS. i. e. τῆς y. γνώσεως.

5 So also Cerinthus, p. 111, and the
Valentinians. The Nicolaitans, from
this passage, would also seem to have
held that the world was created by angels.

6 de superioribus Christum, τὸν ἄνω-
θεν Χριστόν.

7 initium...flium. ἀρχὴ was a 0187
tinctive name of Μονογενὴς or Νοῦς,
Vol.1.9,10. Logos, therefore, was from
Μονογενὴς by filiation, and the opinion
stated Vol. 1.82, n. 3, must be modified.
See also Vol. 1. 312, n. 2.

TESTIMONIUM. 41

Domini, et 1 regulam veritatis constituere in Ecclesia, quia est 1.1}. 11. ܐܡܐ‎
unus Deus omnipotens, qui per Verbum suum omnia fecit, et GR JI. x.
visibilia et invisibilia; significans quoque, quoniam per Verbum, — **
per quod Deus perfecit conditionem, in hoc et salutem his qui in
conditione sunt przstitit hominibus; sic inchoavit in ea que est
secundum Evangelium doctrina: In principio erat Verbum, et Jon. i. 1-5.
Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum : hoc erat in prin-

cipio apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum

est nihil. "Quod factum est, in ipso vita erat, et vita erat [uo
hominum, et luz in tenebris lucet, et tenebra» eam non comprehende-

runt. Omnia, inquit, per ipsum facta sunt ; in omnibus ergo est

et hzec quze secundum nos est conditio: non enim concedetur eis,

omnia dici ea que sunt ?infra Pleroma ipsorum. Si enim et haec
Pleroma ipsorum continet, non extra est tanta ista conditio,
quemadmodum ostendimus in eo libro qui ante hunc est ; si autem

extra Pleroma sunt hzc, quod quidem impossibile visum est, jam

non est omnia Pleroma ipsorum : non est ergo extra hsec tanta
conditio. Abstulit autem a nobis dissensiones omnes ipse Jo-
hannes, dicens: ‘In hoc mundo erat, et mundus per ipsum factus 10h. Wet
est, et mundus eum non cognovit. In sua propria venit, et sui eum

non receperunt, Secundum autem *Marcionem et eos qui similes

sunt ei, neque mundus per eum factus est ; neque in sua venit, sed

in aliena. Secundum autem quosdam Gnosticorum, ¢ab angelis

8 circumscribere, περιγράφειν in the
sense of cancelling by obliteration, as
the word is used by ASSCHINES, περι-
γράψετέ με ἐκ τῆς πολιτείας.

1 Once more we may observe that
in the earliest age of the Church the
Rule of Truth or Creed had a co-ordinate
rank assigned to it with Holy Scripture;
and for the simple reason, that the Creed
in some form existed in the infant
Church, when as yet it possessed not
the inspired Canon of the New Testa-
ment, See ,ܐ‎ iii. xv. III. 1. —iv., and cf.
Hist. and Theol. of the Creeds, 1 —33.

3 Quod factum est, in ipso vita erat.
Jta S. Joannis textum juxta Codd. Arun-
del. ac Voss. distinguere placuit, ex mente
non solum Tertulliani, Origenis, Hilarii,
Gregorii Nazianzeni, Cyrilli, Augustini,
Hieronymi,; sed et ipsius Irenai: quam

satis expressam. vides supra lib. 1. cap.
I9 [1. 77] οἱ lib. τι. cap. 2 [1. 256],
prope finem, ncc non in hoc ipso capite
(ir. 48). Unde non recte in editt. periodus
istis clauditur. verbis, quod factum est.
GR. It may be observed that the Syriac
agrees with the received punctuation of
the Sacred Text.

3 Infra, as elsewhere, in the sense
of intra, an usage of later Latinity;
whence the Italian fra, inter.

4 In hoc mundo. The quotation is
similarly made below, p. 428 G., indi-
cating either ἐν τούτῳ TQ κόσμῳ ἣν in
the Greek, or ܗܢܐ ܗܘܐ‎
in the Syriac.

5 Marcionem...aliena, Vol. 1. p.216.

$ The CLERM. copy here inserts &i,
to which the apodosis follows, ct non,
&c. perhaps at non, ἀλλ᾽ οὐ.

42 HZERETICORUM PRZEV ARICATIO.

LIB. II. xi. factus est iste mundus, et non per Verbum Dei. Secundum autem
GR. Hil. si eos qui sunt a Valentino, iterum non per ‘eum factus est, sed per
2H Demiurgum. ?Hic enim operabatur similitudines tales fieri, ad
imitationem eorum qus sunt sursum,:quemadmodum dicunt:
Demiurgus autem perficiebat fabricationem conditionis. Emissum o. 19.
enim dicunt eum ἃ matre Dominum et Demiurgum ejus disposi-
tionis que est secundum conditionem, per quem hune mundum
factum volunt: cum Evangelium manifeste dicat, quoniam per
Verbum, quod in principio erat apud Deum, omnia sunt facta:
quod Verbum, inquit, caro factum est, et habitavit in nobis.

8. Secundum autem illos, 5neque Verbum caro factum est,
neque Christus, neque qui ex omnibus factus est Salvator. Et-
enim Verbum et Christum nec advenisse in hunc mundum volunt : Μ.189.
Salvatorem vero non incarnatum neque passum; descendisse
autem quasi columbam in eum Jesum qui factus est ex disposi-
tione, et cum annuntiasset incognitum Patrem, iterum ascendisse
in Pleroma. Incarnatum autem et passum quidam quidem eum
qui ex dispositione sit dicunt Jesum, quem per Mariam dicunt
pertransisse, ‘quasi aquam per tubum : alii vero ^ Demiurgi filium,
in quem descendisse eum Jesum qui ex dispositione sit: alii rur-
sum Jesum quidem *ex Joseph et Maria natum dicunt, et in
hunc descendisse Christum qui "de superioribus sit, sine carne et
impassibilem exsistentem. Secundum autem nullam sententiam
heereticorum, Verbum Dei caro factum est. Si enim quis regulas
ipsorum omnium perscrutetur, inveniet quoniam sine carne et
impassibilis ab omnibus illis inducitur Dei Verbum, et qui est in
superioribus Christus. Alii enim putant manifestatum eum,
quemadmodum hominem transfiguratum; neque autem natum,
neque incarnatum dicunt illum: alii vero neque figuram eum
assumsisse hominis; sed quemadmodum columbam descendisse

Joh. i. 14.

1 The concord being with λόγος in-
stead of with Verbum.

3 Hic enim, i.e. Soter.
P. 28, and p. 266, n. 2.

3 neque Verbum caro... neque Chris-
tus. The Aton Logos was one emana-
tion, and Christ another; as denizens of
the Pleroma, neither of them descended
into the world. It would seem, there-
fore, where Christ is said to have de-
scended as the holy dove on Jesus in

Cf. Vol. 1.

baptism, that Soter is intended. And
where Christ is said to have been born,
that the psychic Christ emanating from
Demiurge is meant. See Vol. t. pp. 6o,
61, 113, 211, 239.

4 ὡς διὰ σωλῆνος, Vol. I. p. 60, n. 2.

5 Demiurgi filium, Vol. 1. p. 60.

5 Ex Joseph et Maria, i.e. Carpo-
crates, Vol. I. 204, Cerinthus, 211.

7 See p. 40, n. 6. de superioribus
Christum, τὸν ἄνωθεν Χριστόν.

BAPTISTZE MISSIO. 43

in eum Jesum, qui natus est ex Maria. Omnes igitur illos falsos 118. rr. xi.
testes ostendens discipulus Domini, ait: δὲ Verbum caro factum GR Il. xi.
est, et habitavit in nobis. Et ut non inquiramus, cujus Dei Ver- *-*
bum caro factum est, ipse insuper docet, dicens : Fuit homo missus Joh. 1 6,
a Deo, erat ei nomen Johannes: hic venit in testimontum, ut
testaretur de lumine. ‘Non erat ipse. lumen, sed ut testaretur de
lumine. Precursor igitur Johannes, qui testatur de lumine, a
quo Deo missus est? Utique ab eo cujus 3 Gabriel est angelus,
qui etiam evangelisavit generationem ejus: qui et per prophetas
promisit angelum suum missurum ante faciem Filii sui, et pree- Marc.1.2 ex
paraturum viam ejus, hoc est, testificaturum de lumine, in spiritu Luc. i. 17.
et virtute Helie. Hehas autem rursus cujus Dei servus et pro-
pheta fuit? Ejus qui fecit coelum et terram, quemadmodum et 3 Reg, xvil.1,
ipse confitetur. A conditore igitur et fabricatore hujus mundi
missus Johannes, quemadmodum poterat testificari de eo lumine,
quod ex his quz sunt innominabilia et invisibilia descenderit ?
Omnes enim heretici decreverunt, Demiurgum ignorare eam que
sit super eum virtutem, cujus testis et ostensor invenitur Johan-
nes. Propter hoc Dominus plus quam prophetam dixit eum Mattx1 9, et
habuisse. Reliqui enim omnes prophete annuntiaverunt ad-
ventum paterni luminis; concupierunt autem digni esse videre
eum quem preedicabant: Johannes autem et preenuntiavit similiter
sicut alii, et advenientem vidit et demonstravit, et credere in eum
suasit multis, ita ut ipse et prophetse et apostoli locum habuerit.
1Hoc est enim plus quam propheta: quoniam primo apostoli, 1 Cor. xii. ss.
secundo propheta ; omnia autem ex uno et eodem ipso Deo.

9. 5Bonum enim et illud quod per conditionem a Deo in
vinea factum est, et primo bibitum est vinum. Nemo enim illud Joh. 1.5 se.
vituperavit ex his qui biberunt; sed et Dominus accepit de eo:
melius autem quod per Verbum *compendialiter ac simpliciter ex

1 The CLERM. MS. omits this verse,
but it is found in the Ar. MS., from
whence GRABE restored it to the text.

3 Gabriel, one of the twelve πατρικοὶ
ἄγγελοι of the Gnostic Justin, Vol. 1.224.

35 ejus qui fecit. Nusquam quidem in
3. Scriptura, quantum memini, Elias
Deum suum, creatorem coli et terre di-
serte professus legitur ; bene tamen inde
colligitur, quod supra ['Tom. 11. p. 24]
invocet Deum Abraham, Deum Isaac, Deum
Jacob ; quodque Deum Israel et Dominum

exercituum, locis supra indicatis appellet:
quem creatorem mundi esse, ipsi heretici
statuebant. GRABE.

* I adopt the CLERM. reading hoe,
instead of hic as in the ARUND. MS,

5 The translation here is so abrupt,
that GRABE suspects a lacuna in the
text. The section works off into the
general subject too naturally to allow of
the supposition that it is transposed.

6. Compendialiter, συντόμως, with
reference to the simple act of converting

44 PATRIS ET FILII

LIB. III. xi.

9.
GR. III. xi.
MASS. ITI.
xi. 5.

aqua ad usum eorum qui ad nuptias convocati erant, factum est
vinum. Quamvis enim possit Dominus ex nullo subjacente eorum
quee sunt conditionis, preebere epulantibus vinum, et esca complere
esurientes, hoc quidem non fecit : accipiens autem eos qui a terra
essent panes, et gratias agens, et iterum aquam faciens vinum,
saturavit eos qui recumbebant, et potavit eos qui invitati erant ad
nuptias ; ostendens ?quoniam Deus qui fecit terram, et jussit eam
fructus ferre, et constituit aquas, et edidit fontes, hic et benedic-
tionem escee, et gratiam potus in novissimis temporibus per Filium
suum donat humano generi, incomprehensibilis per comprehen-
sibilem, et invisibilis per visibilem, cum extra eum non sit, sed in
sinu Patris exsistat. Deum enim, inquit, nemo vidit unquam, ?nisi
unigenitus. Filius Dei, qui est in sinu. Patris, ipse enarravit, 6. 21.
Patrem enim invisibilem exsistentem, ille qui in sinu ejus est Filius
omnibus enarrat. Propter hoc *cognoscunt eum hi quibus revela-
verit Filius, et iterum Pater per Filium, Filii sui dat agnitionem
his qui diligunt eum. A quo et Nathanaél discens cognovit, cui
Set testimonium reddidit Dominus, quoniam verus Israelita est, in
quo dolus non est. Cognovit Israelites suum Regem, ‘in quo et
ait ei: Rabbi, tu es Filius Dei, tu es He» Israel. A quo et Petrus
edoctus, cognovit Christum Filium Dei vivi, dicentis : Ecce Filius

Joh. vi. 11.

Joh. 1. 18.

Joh. i. 47.

water into wine by the word of Divine
power, as compared with the more
gradual and slow process of the ordi-
nary course of nature. So at p. 49,
the word σύντομον is rendered compen-
diosam, having reference to the more
compendious character of 8S. Mark's
Gospel, as contrasted with the other
three. But at p. 241 G., the term has a
more sacramental meaning; it is said of
the Virgin upon the occasion of this

‘game miracle, Ante tempus volente par-

ticipare compendii poculo, where com-
pendium must refer to the symbolical
character of the cup of Eucharist, as
setting forth the Saviour evidently cruci-
fied to the eye of faith. The word is
used in connexion with the other Sacra-
ment of Baptism by TERTULLIAN, but it
is simply in its ordinary sense of suring,
the correlative term of dispendiian. The
Apostles, he says, had no need of bap-
tism, as being prime adlectionis, οἰ ex-

inde individua familiaritatis prerogativa
compendium baptismi conferre posset. de
Bapt. 12. It isas the equivalent of συν-
τόμως that the word is now used. So
in PRUDENTIUS we have, Mortis cite
compendiosua exitus. There is ἃ remark-
able idiom preserved by AUGUSTIN, Qu.
tn Jud. vir. 56: Sole εἰ vulgo apud nos
dici, Compendiavit illi, quod est, Occidit
illum. Et hoc nemo intelligit, nisi qui
audire consuevit. It is the Greek τὸν
βίον συνέταμεν αὐτῷ, he cut short his life.

3 The CLERM. and Voss. MSS. omit
quonium, but it is indispensable.

3 nisi, of no scriptural authority.

* cognoscunt...hi. The CLERM. reads
cognoscent, and omits hi.

5 ef is omitted in the CLERM. copy.

6 in quo, not being found in the
CL. and Voss. MSS. is cancelled by
Mass. But GRABE following the AB.
retains the words; they express the

Greek ἐφ᾽ ᾧ, propter quod.

EX EVANGELIIS COGNITIO. 45

meus dilectissimus, in quo bene sensi: ponam Spiritum meum super 1.18.1Π|. xi.
eum, et judicium gentibus annuntiabit. Non contendet, neque cla- $i at
mabit, neque quisquam audiet. cocem ejus in plateis: calamum _**

quassatum non confringet, et linum fumigans non extinguet, usque- Yon. vi 6o.

quo emittat ?in contentionem judicium, et in nomine ejus gentes sed. cx Baal.
sperabunt. ܡܒ‎
10. Et hee quidem sunt principia Evangelii, unum Deum
fabricatorem hujus universitatis, eum qui et per prophetas sit
annuntiatus, et qui per Moysem legis dispositionem fecerit,
Patrem Domini nostri Jesu Christi annuntiantia, et preeter hunc
alterum Deum nescientia, neque alterum Patrem. Tanta est autem
circa Evangelia hzc firmitas, ut et ipsi heretici testimonium
reddant eis, et ex ipsis *egrediens unusquisque eorum conetur suam
confirmare doctrinam. Ebionei etenim eo Evangelio quod est
secundum * Matthzeum solo utentes, ex illo ipso convincuntur, non
recte ®presumentes de Domino. ‘Marcion autem id quod est
secundum Lucam circumcidens, ex his que adhuc servantur penes

M. 190.

1 Filius meus... bene sensi. The Greek
has ὁ παῖς μου, ὃν ἡρέτισα' 6 ἀγαπητός
μου, els ὃν εὐδόκησεν ἡ ψυχή μον. The
Syriac renders the words ܠܒܨܝ‎ |o
woo», ܛܒܝܬ ܒܗ‎ 3h

A21 cio Anam?

3 in contentionem, the reading νεῖκος
being followed instead of νῖκος, victoria.
The Syriac has ܙܟܘܬܐ‎ , victory in &

see also 39, and 1v. 22. The Theophanta
of EUSEBIUS preserves a text from this

ancient writing, |- 204,2» ܝܒܢܐ‎

c2]‏ ܒܐܘܢܓܠܝܘܢ ܕܒܝܬ
ܝܗܘ̈ܕܝܐ ooo]‏ ܒܒܕܬ
ow» das‏ ܐܡܝܪ 2(
ܠܝ ܗܢܝܢ l-2 jade‏

forensic sense, acquittal, innocence.

3 προβαίνων.

4 See Vol. 1. 213, n. 2. The Hebrew
Gospel of which IRENJEUS spoke in the
opening of this book ; for EUSEBIUR says,
H. E. 111. 27, of the Ebionites, Εὐαγγε-
Aly δὲ μόνῳ τῷ καθ᾽ 'EBpalovs χρώμενοι
τῶν λοιπῶν σμικρὸν ἐποιοῦντο λόγον.
Only certain subtractions were made;
as, for example, the genealogy and his-
tory of the nativity were suppressed, and
a few interpolations were added, as
appears from the account of EPIPHANIUS,
Her, xxx. 13. Ebionite patronage
caused this document to be treated as
apocryphal, ἐν τούτοις τινες kal τὸ καθ᾽
Ἑβραίους εὐαγγέλιον κατέλεξαν, ᾧ μά-
Nora Ἑβραίων οἱ τὸν Χριστὸν παραδε-
ξάμενοι χαίρουσι. Evs. H. E. 111. a5,

ܗܢܢܘܢ σι.»‏ ܠܝ ܐܒܝ
As we have found in a‏ 3
place of the Gospel of the Jews, scritten‏
in (lit. daughter of) the Hebrew tongue,‏
in which it ὦ said, ** These I choose for‏
myself, very excellent are they, whom my‏
Father which ts in heaven has given to‏
me.” IV. 12.‏

5 οὐκ ὀρθῶς ὑποτιθέμενοι, docentes.

6 Marcion. Vol.1. 217, notes. Mar-
cion founded his false gospel upon that
of 8. Luke, and rejected the other three.
Itaque... omissis eis, Luce potius institerit,
quasi non et hec a primordio fuerint,
quemadmodum et Luce. TERT. adv.
Marc. Iv. 5. His followers scem to
have admitted the Gospel of S. Mark to
a certain degree of favour, possibly be-
cause it contained no genealogy of Christ.

46 ἨΖΕΒΕΤΙΟΙ TESTES VERITATIS.

LIB. 111. .1ܫ‎ eum, blasphemus in solum exsistentem Deum ostenditur. !Qui
OR. mul autem Jesum separant a Christo, et impassibilem perseverasse
_ Ὁ Christum, passum vero Jesum dicunt, id quod secundum Marcum
est preferentes Evangelium, cum amore veritatis legentes illud,

corrigi possunt. Hi autem qui a Valentino sunt, eo quod est
secundum ? Johannem plenissime utentes ad ostensionem conjuga-

tionum suarum, ex ipso detegentur nihil recte dicentes, quemad-

modum ostendimus in primo libro. Cum ergo hi qui contradieunt,

nobis testimonium perhibeant, et utantur his, firma et vera est

nostra ?de illis ostensio.

11. Neque autem plura numero quam h:ec sunt, neque rursus
pauciora capit esse Evangelia. Quoniam enim quatuor regiones

HIPPOLYTUS, at least, suggests such an
assumption, ἐπειδὰν οὖν Μαρκίων, 4 τῶν
ἑκείνον κυνῶν τις, ὑλακτῃ κατὰ τοῦ Δη-
puoupyov, τοὺς ἐκ τῆς ἀντιπαραθέσεως
ἀγαθοῦ καὶ καλοῦ προφέρων λόγους, δεῖ
αὐτοῖς λέγειν, ὅτι τούτους οὔτε Παῦλος ὁ
ἀπόστολος, οὔτε Μάρκος ὁ κολοβοδάκτυλος
ἀνήγγειλαν. Ἰούτων γὰρ οὐδὲν ἐν τῷ
κατὰ Μάρκον εὐαγγελίῳ γέγραπται. Ph.
VII. 30. See p. 4, n. 3.

1 Qui autem. GRAbE imagines that
the Cerinthians are here intended, but
as MASSUET justly observes, this heresy
used only the Gospel of S. Matthew, as
EPIPHANIUS, Heer, XXVIII. 4, XXX. 5,
and PHILASTRIUS, c. 36, affirm. Some
heresy previously mentioned is certainly
indicated. The Basilidians can scarcely
be meant, for the author ascribes to them
the monstrous notion that Simon the
Cyrenian, and not Jesus, suffered. The
fragmentary view here given would suit
the Ophite tenets, which may be called
the primitive Gnostic stock; 1, 241, n
1: the same idea thence pervaded the
whole body. Vol. 1. 238, 239. But it
does not appear that the Ophites paid
any particular veneration to the Gospel
of S. Mark, unless indeed they identified
with his name, as founder of the see of
Alexandria, the false Gospel of the Egyp-
tians, upon which they principally relied,
as HIPPOLYTUS declares: ras δὲ ἐξαλ-
λαγὰς ταύτας τὰς ποικίλας ἐν τῷ ἐπιγρα-

φομένῳ κατ' Αἰγυπτίους εὐαγγελίῳ κει-
μένας ἔχουσιν. Ph. v. 7, and which was

received even by catholic Christians as
possessing a certain degree of authority.
See 1. 383, n. 1. It is mentioned as
heretical by Orica. Proam. in Luc.
CLEMENT of Alexandria quotes it several
times, Strom. 101. (cf. BEvEREG. Cod.
Can. IL vii), and a passage that he
transcribes, is found in the spurious
though highly ancient fragment of the
second epistle, attributed to CLEM. Ros.

3 See Vol. £. pp. 75—83.

3 de illis omitted in the AR. MS.

4 'Επειδὴ... τέσσαρα κλίματα. Hac
Irenei de quatuor Evangeltis pericopa
Grace, tacito licet Irenci nomine, paucis-
que mutatis, responsionis loco datur ad
cxliv Anastasii Queestionem: cujus editio
cum Àhinc inde sit vitiosa, exemplar MS.
Cod. 206 Barocciant, in Bibliotheca
Bodleiana, in subsidium vocavi, nec non
istud quod ex Florentino Codice descrip-
sit, ac Notis in N. T. inseruit Alexander
Morus, haud animadvertens. tamen, 1d
Anastasii ἀποσπασμάτιον esse. — Atque
ܐܙ‎ $ cum Germano quoque contuli, quod
hic in Theoria rerum Ecclesiasticarum,
Tom. 11 Auctartit Bibliothece Patrum,
Paris, 1624. p. 146, hunc Irenei locum
magna ex parte compilarit: ex quo, ut
et argumento quodam in S. Marci Evan-
gelium, Tom. 1 Auctarii Novissimi Bib-
liothece Patrum a Combefisio, Paris,

QUADRIGA EVANGELICA. 47

9. .ܗ‎ 4 Ἐπειδὴ τέσσαρα κλίματα τοῦ κόσμου ἐν ᾧ ἐσμὲν εἰσὶ, LIB. TIL xL

kai τέσσαρα καθολικὰ πνεύματα, κατέσπαρται δὲ ἡ ἐκκλη- 9n. Hir

xi. 8.
cia ἐπὶ πάσης τῆς 776 στύλος δὲ καὶ στήριγμα ἐκκλη-

Anastas.
σίας τὸ εὐαγγέλιον, καὶ “πνεῦμα ζωῆς" εἰκότως τέσσαρας Quest. οἱ Re-

spons. cxliv.

ἔχειν αὐτὴν στύλους, πανταχόθεν πνέοντας τὴν ἀφθαρσίαν, gehe

Kai ἀναζωπυροῦντας τοὺς ἀνθρώπους. “HE dv Φανερὸν, $ ὅτι ὁ ܘܗܐ‎
τῶν ἁπάντων τεχνίτης Λόγος, ὁ καθήμενος ἐπὶ τῶν Kepov-c.c. κριτής.
βὶμ καὶ συνέχων τὰ πάντα, φανερωθεὶς τοῖς ἀνθρώποις, ¢ C. deest
ἔδωκεν ἡμῖν τετράμορφον τὸ εὐαγγέλιον, ἑνὶ δὲ πνεύματι
, ܢ‎ e 1 3 ,
συνεχόμενον. Καθὼς ὁ Δαβὶδ αἰτούμενος αὐτοῦ τὴν Tap-
ουσίαν, φησίν: Ἐὸ καθήμενος ἐπὶ τῶν Χερουβὶμ, ἐμφάνηθι. nec. abest
ܢ‎ .
Καὶ γὰρ τὰ Χερουβὶμ * τετραπρόσωπα" καὶ τὰ πρόσωπα Kiso”
αὐτῶν εἰκόνες τῆς πραγματείας τοῦ Yiov τοῦ Θεοῦ. To vec τοῦ vios.
μὲν γὰρ πρῶτον ζῶον, φησὶν, ὅμοιον λέοντι: τὸ ἔμπρακτον
αὐτοῦ καὶ ἡγεμονικὸν καὶ βασιλικὸν χαρακτηρίζον: τὸ δὲ
δεύτερον ὅμοιον μόσχῳ, τὴν ἱερουργικὴν καὶ ἱερατικὴν τάξιν

mundi sunt in quo sumus, et quatuor principales spiritus, et
deseminata est Ecclesia super omnem terram, columna autem et
firmamentum Ecclesiz est Evangelium, et spiritus vite ; consequens
est, quatuor habere eam columnas, undique flantes incorruptibili-
tatem, et vivificantes homines. Ex quibus manifestum est, quo-
niam ?qui est omnium artifex Verbum, qui sedet super Cherubim,
et continet omnia, ?declaratus hominibus, dedit nobis quadriforme
Evangelium, quod uno spiritu continetur. Quemadmodum et
David postulans ejus adventum, ait: Qut sedes super Cherubim, Ps. wxix. 2.
appare. Et enim Cherubim quadriformia ; et forme ipsorum
imagines sunt dispositionis Fili Dei. Primum enim animal,
inquit, simile leoni, efficabile ejus et principale et regale signi- 8. Job. Joh. Apo-
ficans: Secundum vero simile vitulo, sacrificalem et sacerdotalem ^"
1672. editi, p. 436, insuper lacunam ali- > num.1480, uterque septingentorum circiter
quam in Anastasio explere licuit. GRABE. — annorum, quos ipse contuli, et cum Bod-
The fragment is also found in the leiano fere convenire deprehendi. Mass.
Cambridge MS. Cod. Ll. s. 3. fol. 99. 1 There is an evident allusion to the
The varie lectiones that are noted in the words of the Apostle, 1 Tim. iii. 15. As
margin occur in it, and they shew that the Church of the living God is there
the copy was made from the Florentine styled the pillar and ground of truth,
MS. of ANASTASIUS, as transcribed by A. 80 here the Gospel and the Spirit of life
Morus. Also, Exstat in Bibliotheca Regia are the pillar and foundation on which

Cod. MS. 2910 Anastasii Questionum et the Church resta.
Responsionum, εἰ alter in Bibl. Colbert. 3 gui... declaratus, i. e. Λόγος.

48 QUADRIGA

LIB. HL xi ἐμφαϊνον' τὸ δὲ τρίτον ἔχον πρόσωπον *avOpwrou, τὴν 9. 399.

OR. Ili. αι In. κατὰ ἄνθρωπον αὐτοῦ παρουσίαν φανερώτατα διαγραφον'

xi. 8. 4 δὲ , e ܟ‎ ^ , 4 ^ ,
TO 0€ “τέταρτον ὅμοιον ἀετῷ πετωμένῳ, τὴν τοῦ πνευμα-
ܪ‎ δό Καὶ
povras τος ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐφιπταμένου ὁσιν σαφηνίζον. αἱ
Sew, τὰ εὐαγγέλια οὖν τούτοις σύμφωνα, ἐν οἷς ἐγκαθέζεται
Χ , Ἶ ^ To 4 4 ܢ‎ '1 , 4 Μ 12]
ρίστος | Int. 1ησοῦς |. ὁ μὲν yap kara Ιωαννην, τῆν Μ. m.
^ 4 ܕ‎ A ܠ‎ e 4 9 A M <= ܢ‎ M
C. C. ix τοῦ ἀπὸ τοῦ Πατρὸς ἡγεμονικὴν GUTOU,..... Kat ἔνδοξον γενεᾶν

Cod. Cant. ܝ‎ , . 9 9 ^ 4 e [4 4 4 ܝ‎

lies nts διηγεῖται, λέγον Ey apxn ἣν o Novos. .... “Kal ravra
nas h. l. nul- $ ,
las. t

αὐτοῦ ἐγένετο" καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ &v.....

To δὲ κατὰ Λουκᾶν, ἅτε ἱερατικοῦ χαρακτῆρος ὑπάρχον,
C. C. τοῦ bis ἀπὸ TOU Ζαχαρίου τοῦ ἱερέως θυμιῶντος τῷ Θεῷ ἤρξατο.
ܒ‎ Ἤδη γὰρ ὁ σιτευτὸς ἡτοιμάζετο μόσχος, ὑπὲρ # τῆς avev-

τὸ δὲ ^ -
ܡܐ‎ ρέσεως τοῦ νεωτέρου ® παιδὸς μέλλων θύεσθαι. Ματθαῖος

C. C. IIé

ἐξικηρύττει. δὲ τὴν κατὰ ἄνθρωπον αὐτοῦ γέννησιν κηρύττει, λέγων"

Βίβλος γενέσεως ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαβὶδ, υἱοῦ ᾿Αβραάμ.‏ ܐܬܐ
δ Kat, τοῦ δὲ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ γέννησις οὕτως ἦν" ἀνθρω-‏

1 .3 ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܀ ܀ ܀ ܀ 0070 πόμορφον οὖν τὸ εὐαγγέλιον‏

ordinationem significans: Tertium vero animal habens faciem quasi
humanam, qui est secundum hominem adventum ejus manifeste
describens: Quartum vero simile aquile volantis, Spiritus in
Ecclesiam advolantis gratiam manifestans. Et Evangelia igitur
his consonantia, in quibus insidet Christus Jesus. Aliud enim
illam qux est a Patre principalem, et efficabilem, et gloriosam
Joh.L1se. generationem ejus enarrat, dicens sic: Jn principio erat Verbum,
et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Et, Omnia
per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Propter hoc
et omni fiducia plenum est Evangelium istud; talis est enim
persona ejus. Id vero quod est secundum Lucam, quoniam quidem
sacerdotalis characteris est, 38 Zacharia sacerdote sacrificante Deo
inchoavit. Jam enim saginatus parabatur vitulus, qui pro in-
ventione minoris fihi inciperet mactari. Matthzeus vero eam que
Matt. 1. ܘ ܐ‎ est secundum hominem, generationem ejus enarrat: Lider, 4 dicens,

1 The Latin version indicates the bridge MS. is written consecutively as
ὡσεὶ that has been probably absorb- though nothing had been missed.
ed in the two last syllables of πρόσω- 3 a, omitted in the An. MS.
τον. 4 dicens. For this word, which is not
3 Hec a Grabio nescio cur, omisea,ex expressed in the Greek, the AR. has
Germano supplevi. Mass. The Cam- getlicus, i. e. genethliacus,

UNIVERS TY

EVANGELICA. CALIFORWYZ 49

I , 1 9 ܠ‎ ^^ ^ , ^ 4
Μάρκος δὲ ἀπὸ τοῦ προφητικοῦ πνεύματος, τοῦ εξ τ jt

e , , ^ 4 , a 9 4 φ , ܇‎ GRAIL xt.
ὕψους €7'tovTOS ΤΟις ἀνθρωτοις, THY αβχῆν ETOLNT ATO, λε- MASS II.

yov ᾿Αρχὴ τοῦ Εὐαγγελίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὡς γέγραπται —
ἐν *'Heata τῷ προφήτη"

—Ü

3% ܪܢ‎ 4 3 7 ^ Ev τὸ δὲ
τὴν πτερωτικὴν euova TOU ܙܐ‎ κατά Μάρκον.
, , M ^ 4 ܕ , ܕ‎ C. C. ἐξαίφ-
αγγελίου δεικνύων: διὰ τοῦτο δὲ kai σύντομον kai ταρα- vis λέγον.
, ܕ‎ . καὶ
τρέχουσαν τὴν καταγγελίαν πεποίηται' προφητικὸς yap ὁ ܘܐ ܐ‎
v
‘ ܫ‎
χαρακτὴρ ovrog". Kai αὐτὸς δὲ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, τοῖς Hesiov τοῦ

μὲν πρὸ Μωῦσέως πατριάρχαις, κατὰ τὸ θεϊκὸν καὶ ἔνδοξον " ܬܩܢܗܬܐ‎
και

C. C. καὶ αὖ-

ὡμίλει" τοῖς δὲ ἐν τῷ νόμῳ, ἱερατικὴν [ suppl. Kal λειτουργι- Yor τοῖς Ory

κὴν] Srakw ἀπένειμεν. μετὰ δὲ ταῦτα ἄνθρωπος γενόμενος, Gsux. αἱ.
ἀπένεμεν.

generationis Jesu Christi, *ilii David, filii Abraham. Et iterum:
Christi autem generatio sic erat. Humanze forme igitur hoc Evange-
lium: propter hoc *et per totum Evangelium humiliter sentiens, et
mitis homo servatus est. Marcus vero a prophetico spiritu, ex alto
adveniente hominibus, initium fecit: Initium, dicens, Evangelii,
quemadmodum scriptum est in Esaia propheta ; volatilem ‘et "*pen-
natam imaginem Evangelii monstrans: propter hoc et compen-
diosam et pracurrentem annuntiationem fecit: propheticus enim
character est hic. Et ipsum autem Verbum Dei, illis quidem qui
ante Moysem fuerunt patriarchis, secundum divinitatem et gloriam
colloquebatur: his vero qui in Lege, sacerdotalem et ministerialem
"actum preebebat: post deinde nobis homo factus, munus coelestis

Marc. 1. 1.

1 Μάρκος δὲ--- λέγων] Sic iterum Ger-
manus Latinc versioni consonus. Sed
Anast. τὸ δὲ κατὰ Μάρκον---λέγον, excepto,
quod in Bodlei. rursus exstet. λέγων.
Germani lectionem confirmat quoque ar-
gumentum in S. Marci Evangelium, ex
Cyrilli Alex. sive Victoris Antiocheni
Commentario in ipsum, Tom. 1. Auctarit
norissimi Bibliothece Patrum a Combe-
fio editi p. 436 C. ubi hac Irenci de
S. Marco periodus, in Anastasio εἰ Ger-
mano manca, plene allegatur cum hac
honoris praefatione: Kal Εἰρηναῖος δὲ ὁ
Δονγδούνων ἐπίσκοπος, μαθητὴς 70 / Àwo-
στόλων γενόμενος, ἐν τῷ τρίτῳ κατὰ τῶν
αἱρέσεων λόγῳ φησι, ἑκάστου Εὐαγγελίου
τὸν χαρακτῆρα ἐκθέμενος. Μάρκος, &e. cf.
Evs. Theoph. v. 40.

VOL. II.

3 The Syriac has the same a2)

elsewhere the same
text is quoted in the translation, but
in conformity with the Greek, in pro-
phetis, pp. 217, 240 G. The agreement
however of the Greek with the trans-
lation in this place still supports the
view, 80 often advanced in these notes,
that the Father quotes with the Syriac
version of Scripture in his mind.

3 flit David, omitted by GRABE.

4 et (bis), omitted in the ΑΒ.

5 pennatam reads like a gloss upon
volatilem.

6 actum, expressing, as GRABE consi-
ders, the false reading πρᾶξιν, MABSUET
follows him, and STIEREN says the same
thing : but it may be a question whether

4

LIB. ITL
xi. 1

GR Ill. xi. κα , eon a ` ^ ,
MASS. 111. 'y7V, σκεπαάζων nuage ταῖς εανυτοὺ πτέρυξιν.

δ0 EVANGELIORUM

τὴν δωρεὰν τοῦ ἁγίου IIvetuaros εἰς πᾶσαν ἐξέπεμψε τὴν

Ὁποία ovv ἡ

, ^ ® ^ ܒܝ ܒܝ‎ , A ^ , e

πραγματεία τοῦ Υἱοῦ ToU Θεοῦ, τοιαύτη kai τῶν ζώων 4

, 4 e , e ^ , A ~ ܢ‎ e

μορφή’ καὶ ὁποία ἡ τῶν ζώων μορφὴ, τοιοῦτος καὶ ὁ χα-
^ ^ ,

ρακτὴρ τοῦ EvayyeXov. ετράμορφα γὰρ τὰ ζῶα, τετρα-
4 4 , ܠ‎ e , ^ ,

μορῴφον καὶ τὸ Εὐαγγέλιον καὶ ἡ πραγματεία τοῦ Kupiov.

Kai ᾿διὰ τοῦτο τέσσαρες ἐδόθησαν καθολικαὶ διαθῆκαι τῇ

ἀνθρωπότητι' μία μὲν τοῦ κατακλυσμοῦ τοῦ Νῶε, ἐπὶ τοῦ

^ , ^ 8 9 ܢ 9 ^ 4 , ,

τόξον: δευτέρα δὲ τοῦ ᾿Αβραὰμ, ἐπὶ τοῦ σημείου τῆς περι-

τομῆς" τρίτη δὲ ἡ νομοθεσία ἐπὶ τοῦ Mwiicéws: τετάρτη
δὲ ἡ τοῦ Εὐαγγελίου, διὰ τοῦ Kupiov ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.
, 4 ܐܘ‎ 4 , , , a 9 ^

I2. Τούτων δὲ οὕτως ἐχόντων, μάταιοι πάντες καὶ ἀμαθεῖς,

e 9 ^ 4 4 , ^ 9‏ ܢ ܢ 4 ,

προσέτι δὲ καὶ τολμηροὶ, οἱ ἀθετοῦντες τὴν ἰδέαν τοῦ EKu-

αγγελίου, καὶ εἴτε πλείονα, εἴτε ἐλάττονα τῶν εἰρημένων

Spiritus in omnem misit terram, protegens nos alis suis. Qualis
igitur dispositio Filii Dei, talis et animalium forma: et qualis
animalium forma, talis et character Evangeli. Quadriformia
autem animalia, et quadriforme Evangelium, et quadriformis
dispositio Domini. Et propter hoc quatuor data sunt testamenta
humano generi; unum quidem ante cataclysymum sub Adam ;
secundum vero, post cataclysmum sub Noe; tertium vero, legislatio
sub Moyse; quartum vero, quod renovat hominem, et recapitulat
in se omnia, quod est per Evangelium, elevans et pennigerans
homines in celeste regnum.

12. His igitur sic se habentibus, vani omnes, et indocti, et
insuper audaces, qui frustrantur speciem Evangelii, et vel plures

τάξιν be not the false reading ; for in the
context three several dispensations are
compared, and the operation of the
Word in each is described in such a way
88 to lead to the supposition, that the
ministerial significative act, and not
the ministerial order, would be instanced,
πρᾶξις in fact, and not τάξις. In the
first or patriarchal dispensation the
Word revealed himself xarà rà θεϊκὸν
καὶ ἔνδοξον" in the Christian dispensa-
tion he brooded over the face of the
whole earth, conferring spiritual gifts,

καὶ σκεπκάζων ἡμᾶς rais ἑαυτοῦ πτέρυξιν.
How frigid an exposition to say that,
midway between these glorious mani-
festations of the Deity, the Word shewed
himself as the dispenser of priestly
rank under the law! The ministerial
acts that foreshadowed Christ seem to
be in much better keeping.

1 Anastasius εἰ Germanus, omisso
pacto Dei cum Adamo, aliud cum Abra-
hamo interserunt: unde Greca a Latinis
tn uno atque altero commate sunt diversa.
GRABE.

M. 192,

CORRUPTORES HZERETICI. 51

παρεισφέροντες Εὐαγγελίων πρόσωπα" οἱ μὲν, ἵνα πλείονα LIB. Il.

ME x

do a 4 , , , e ܠ‎
ὄξωσι τῆς ἀληθείας ἐξευρηκέναι" οι δὲ, ἵνα τὰς οἰκονομίας MASS ili

ToU Θεοῦ ἀθετήσωσιν.

quam dictz sunt, vel rursus pauciores inferunt personas Evangelii:

quidam ut plus videantur quam est veritatis adinvenisse: quidam

vero, ut reprobent dispositiones Dei. Etenim Marcion totum
rejiciens Evangelium, imo vero seipsum abscindens ab Evangelio,

'partem gloriatur se habere Evangelii. ^?^Alii vero ut donum
Spiritus frustrentur, quod in novissimis temporibus secundum Act ii. 16, 17.
placitum Patris effusum est in humanum genus, illam speciem non
admittunt, que est secundum Johannis Evangelium, in qua Para-
cletum se missurum Dominus promisit ; sed simul et Evangelium,
et propheticum *repellunt Spiritum. Infelices vere, qui pseudo-
prophete quidem esse volunt, ‘prophetize vero gratiam repellunt
ab Ecclesia: 5similia patientes his, qui propter eos qui in hypo-
crisi veniunt, etiam a fratrum communicatione se abstinent. Datur
autem intelligi, quod hujusmodi neque Apostolum Paulum re-
cipiant. In ea enim Epistola que est ad Corinthios, de pro-
pheticis charismatibus diligenter locutus est, et scit viros et 1 Cor. .ܡ‎
mulieres in Ecclesia prophetantes. Per heec igitur omnia peccantes "

Jon. xiv. 16
. xv. 26,
ܨܪ‎

1 partem, CL, AR. Voss., but quam Christum in Evangelio protulisse ;

Mass. following the earlier Edd. and
Orros. Mznc. 1. MSS. has pariter,
thinking that partem gave a sense in-
consistent with the Marcionite curtail-
ment of S. Luke. But the Gospel here
means the blessings of the Gospel, in which
Marcion certainly claimed a share.

3 Alii, i.e. the Montanists, who laid
claim to the exclusive possession of the
spirit of prophecy, which they denied
to the Church; and called Catholic
believers psychici, while themselves were
pneumatici. We learn from this pas-
sage that the Montanists rejected the
Gospel of S. John, because it contained
an express promise to the Apostles
of the Paraclete, whereas Montanus
affirmed that himself was the recipient of
the Paraclete ; as the author of the Libel-
lus at the foot of TERTULLIAN'8 Prescr.
Har. says: in Apostolis quidem Spiri-
tum S. fuisse, Paracletum non fuisse, et
Paracletum plura tn Montano dixisse,

nec tantum plura, sed etiam meliora at-
que majora, § 52. It is difficult to see
how the writer of this passage could
have had that leaning towards Monta-
nism, which NEANDEB and others have
imagined.

3 repellunt, ἀποπέμπονσι. Vol. I. 1.

4 AR., but Cr., Voss. propheticam.

5 similia patientes his, ὅμοια πα-
θόντες, 1. e. agentes, meaning the Encra-
titm or perhaps the Severiani, the pre-
cursors of Novatian, who slighted the
Pauline Epistles, as EUSEBIUS states,
H. E.1v.29: Βλασφημοῦντες δὲ Παῦλον
τὸν ᾿Απόστολον, ἀθετοῦσιν αὐτοῦ τὰς
ἐπιστολὰς, μηδὲ τὰς Πράξεις τῶν ᾿Απο-
στόλων καταδεχόμενοι. Still the Encra-
tite may have received the Epistles of
8. Paul, with the polish given to them
by their founder TaTIAN. τοῦ δὲ ἀποστό-
λον φασὶ τολμῆσαι τινὲς αὐτῶν peradpd-
σαι φωνὰς, ὡς ἐπιδιορθουμένων αὐτῶν τὴν
τῆς φράσεως σύνταξι. EUSEB. Jbid.

4-2

52 ACTUS APOSTOLORUM.

118,11. in Spiritum Dei, in irremissibile incidunt peccatum. Hi vero qui
ex it. x. sunt a Valentino, iterum exsistentes extra omnem timorem, suas 6. 22

x.9. — conscriptiones proferentes, plura habere gloriantur, quam sint ipsa

Mat. xii.31. Evangelia. Siquidem in tantum processerunt audacis, uti quod

ab his non olim conscriptum est, veritatis Evangelium, titulent, in

nihilo conveniens Apostolorum Evangeliis, ut nec Evangelium

quidem sit apud eos sine blasphemia. Si enim quod ab eis pro-

fertur, veritatis est Evangelium, dissimile est autem hoc illis, quze

ab Apostolis nobis tradita sunt; qui volunt, possunt discere,

quemadmodum ex ipsis Scripturis ostenditur, jam non esse id

quod ab Apostolis traditum est veritatis Evangelium. Quoniam

autem sola illa vera et firma, et non capit neque plura preterquam

predicta sunt, neque pauciora esse Evangelia, per tot et tanta

ostendimus. Etenim cum omnia composita et apta Deus fecerit,

oportebat et speciem Evangelii bene compositam, et bene compa-

ginatam esse. Examinata igitur sententia eorum qui nobis tradi-

derunt Evangelium, ex ipsis principiis ipsorum, veniamus et ad

reliquos Apostolos, et perquiramus sententiam eorum de Deo:

post deinde, ipsos Domini sermones audiamus.

CAP. XII.
Que sit reliquorum Apostolorum doctrina.

1. Petrus igitur Apostolus post resurrectionem Domini, et a. x
assumtionem in ccelos, volens adimplere duodecim Apostolorum
numerum, et 'allegere pro Juda alterum, qui electus esset a Deo,

Act 116,17, his qui aderant, dixit: Viri fratres, oportebat impleri Scripturam
hanc, quam ܣܣ‎ Spiritus sanctus ore David de Juda, qui
factus est dux his qui apprehenderunt Jesum, quoniam annumeratus

Ps. Ixviit.s6. fuit inter nos: Fiat habitatio ejus deserta, et non sit qui inhabitet

Ps cvill 8. tn ea; et, Episcopatum ejus accipiat alter: adimpletionem Aposto-

Onanive τὴν ἀναπλήρωσιν τῶν ᾿Αποστόλων “ἐκ τῶν ὑπὸ Δαβὶδ

Act
8 eC ePi. εἰρημένων ποιούμενος.

ov. Oxon.
Ed. Cram ° . :
pu. lorum ex his qux a David dicta sunt, faciens. Rursus cum

Spiritus sanctus descendisset in discipulos, uti omnes prophetarent,

1 vocabulum jurisconsultis usitatum, — adscribebantur. SuETON. Jnsianti sc-
quo in cotum adjungere, adscribere, e£ — pius, ut civitate donatum in decurias al-
quasi cooptare significunt. Nam et legi — legeret, Tiberius negavit se allecturum. G.
dicebantur, qui in Senatorum numerum 3 ἐκ τῶν, i.e. juxta. GRABE first

DIVUS PETRUS. 58

et loquerentur linguis, et quidam irriderent eos, quasi a musto 118. ΠΙ.
ebrios; dixit Petrus, non ebrios quidem illos esse, cum sit hora GR. 313 ܨ‎
tertia diei; esse autem hoc, quod dictum est per prophetam : Erit E

in novissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo in Joc 5i. 38.

’ ܬ . 4 ? ܣ ܢ 3 ܢ
ὗν δι Gn. ex eod.‏
ToU προφήτου ἐπαγγειλάμενος Geos πέμψειν ei ἀξ‏ ܚ ο‏ 0
ܡܚ ^00 τὸ [Πνεῦμα αὐτοῦ ἐπὶ τὴν ἀνθρωπότητα, οὗτος kal ἔπεμψε"‏
4 ܠ ܠ
καὶ Θεὸς ὑπὸ ]]έτρου καταγγέλλεται τὴν ἰδίαν ἐπαγγελίαν‏

WETANPOKWS.

omnem carnem, et prophetabunt. Deus igitur, qui per prophetam
promisit missurum se Spiritum suum in humanum genus, ipse et
misit ' [ei] et ipse Deus a Petro annuntiatur, suam promissionem
adimplesse.

2. Viri, enim inquit Petrus, Jsraelite, audite sermones * meos: Act. ti
Jesum Nazarenum, virum approbatum a Deo in vobis virtutibus et^
prodigiis et signis, que fecit per ipsum Deus in medio vestrum,
quemadmodum ipsi scitis : hunc. definito consilio et prascientia Dei
* traditum. per manus iniquorum affigentes interfecistis: quem Deus
excitavit, solutis doloribus *inferorum, quoniam non erat possibile
teneri eum ab eis. David enim dicit in ipsum: Providebam Domi- puxv. seq.
num in conspectu meo semper, quoniam a dextris meis est, 5me
movear. Propter hoc letatum est cor meum, et exultavit. lingua
mea, insuper et caro mea requiescet in spe. Quoniam non derelinques
animam meam in inferno, neque dabis sanctum tuum videre corrup-

. fionem. Dehinc rursum fiducialiter illis dicit de patriarcha David,
quoniam mortuus est et sepultus, et sepulchrum ejus sit apud eos

usque in hunc diem. Propheta autem, inquit, cum esset, et sciret Act ii.
quoniam jurejurando ei juravit Deus, 5 de fructu ventris ejus se- p. cxxxi. it.
dere in throno ejus, providens locutus est de resurrectione Christi,

Tov habent Por xc. ad Phil, ΕΡΙΡΗ. in Anc.
34. Vulg. et Syr. Interpretes.

5 CL, Voss. Fru. in marg. But
STIEREN wt non.

6 De fructu ventris ejus sedere.

printed this and the following fragments
of the Greek text from the Catena in
Act. Ap. in the MS. collection of New
College, Oxford, edited by Dr Cramer.
± ej is included within brackets,
having evidently grown out of εἴ.

3 8, Curyrsostom read in his copy
μου for τούτους, Hom. vi. in Act. Ap.

3 Traditum] Λαβόντες non agnoscit
Trenceus, uti nec Cod. Alexandr. neque
Latina et Arab. versiones. GR. The Sy-
riac seems to express ἔκδοντες.

4 Inferorum] Vocem ἄδου loco θανά-

ODD) plo co but Gr. ὀσφύος.
Nota, lrentum verba dista, τὸ κατὰ
σάρκα ἀναστήσεν τὸν Χριστόν, que in
modernis exemplaribus vers. 30, exstant,
non agnovisse ; ut$ nec in Cod. Alexan-
drino, neque in Latina Vulgata, Syriaca
atque ZEthiopica versionibus reperiuntur,

54 ACTUS APOSTOLORUM.

quoniam ' neque derelictus est apud inferos, neque caro ejus vidit‏ .ܐܐ .ܬܝܐ

GR 111. xi. corruptionem. Hunc Jesum, inquit, excitavit Deus, cujus nos omnes

xXl.2. sumus testes: "qui dextera Dei exaltatus, repromissionem sancti Spi-

ritus accipiens a Patre, effudit ? donationem hanc quam vos nunc

videtis οἱ auditis. Non enim David ascendit in caos; dicit

P.ek.l autem ipse: Dixit Dominus Domino meo, Sede ad dexteram meam,

quoadusque ponam inimicos tuos suppedaneum pedum tuorum. Cer-

tissime ergo sciat omnis domus Israel, quoniam et Dominum eum, et

Christum, Deus fecit hunc Jesum, quem vos crucifizistis. Cum dix-

Act.iis7. issent igitur turbee;- Quid ergo faciemus? Petrus ad eos ait:

Aet.1,3..— Peenitentiam agite, et. baptisetur unusquisque vestrum in nomine

Jesu in remissionem peccatorum, et accipietis donum Spiritus sancti.

Gn utsup ܀ ܀ ܀ ܀‎ 1 οὐκ ἄλλον Θεὸν.... κατήγγελλον οἱ ἀπόστολοι" οὐδὲ
BA. p.

A » ܠ‎ 4

ἄλλον μὲν παθόντα καὶ ἐγερθέντα Χριστὸν, ἄλλον δὲ τὸν

4? , 4 4 ^ ó , 4 φ Ψ A 4

ἀναστήσαντα καὶ ἀπαθῇ ὀιαμεμενηκότα' αλλ ἕνα καὶ TOV

9 AN Θ ܕ ܬ‎ 5 ^ A X ܠ‎ T ^ ܠ‎ 9
avrov Θεὸν καὶ δσωτῆρα, καὶ ριστον Ἰησοῦν τὸν ex ܐܐ‎

Sic non alium Deum, nec aliam plenitudinem annuntiabant Apo-
stoli; nec alterum quidem passum et resurgentem Christum, alte-
rum vero qui sursum volaverit, et impassibilis perseveraverit; sed
unum et eundem Deum Patrem, et Christum Jesum, qui a mor-

1 Neque derelictus est apud, inferos
Nostra Greca exemplaria habent: o
κατελείφθη ἡ ψνχὴ αὐτοῦ els dóov. Ve-
rum ἡ ψυχὴ omittitur non solum ab
Ireneo, sed εἰ Didymo Lib. 111. de Spi-
ritu. S. inque Cod. Alex. nec non Latina
Vulgata et Syriaca versionibus.

3 qui, Syr. Qua001O but Gr. οὖν.
For repromissionem both the Gr. and
Syr. indicate et promissionem.

3 The word δῶρον or δώρημα very
evidently existed in the earliest state of
the Greek text, though now it has dis-
appeared. It is recognised in the Latin
quotation of this text made by Dipr-
MUS AL. de Sp. S. 111.; RUFFINUS on
the Art. Ascendit in celos ; RUPERTUS,
de Op. Sp. S. v1.; BEDE, in Act. Ap.
To which we may add that the Syriac
version indicates the same reading

and that‏ ܘܐܦܕ ܩܠܘܗܒܬܐ ܗܕܐ

CHRYSOSTOM, perhaps, only fails to ex-
press it, by stopping short in his exposi-
tion at ἐξέχεε, for he proceeds, λοιπὸν
γὰρ θαῤῥοῦντως μετὰ τὴν τοῦ πνεύματος
δόσιν καὶ περὶ τῆς els τοὺς οὐρανοὺς ἀνα-
λήψεως, k.T.À.

4 Since the translation has sursum
volaverit, GRABE imagines the Greek
text to have had ἀναπτήσαντας. It
might have been added that ἀποστῆναι,
I, 212, rendered by the translator revo-
lasse, was read by him as dvawrivat.
But as Christ is said to have left Jesus
at the crucifixion, I. 200, the word
ἀποστῆναι in that passage, and ἀποστή-
σαντα here, would give an unexception-
able meaning.

5 σωτῆρα. GRABE justly observes,
that πατέρα is the more probable read-
ing, as rendered by the translation. It
harmonises better with the commence-
ment of this fragment.

DIVUS PETRUS. 55

νεκρῶν ἐγερθέντα' καὶ τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν ἐκήρυσσον τοῖς
μὴ πιστεύουσιν εἰς τὸν νἱὸν τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐκ τῶν προ-
φητῶν συνεβίβαζον αὐτοὺς, ὅτι ὃν ἐπηγγείλατο ὁ Θεὸς πέμ-
Wev Χριστὸν, ἔπεμψε τὸν “Incovv, ὃν αὐτοὶ ἐσταύρωσαν,
καὶ Θεὸς ἤγειρε.

tuis resurrexit ; et eam que in eum est, fidem annuntiabant his,
qui non credebant in filium Dei, et ex prophetis cohortabantur
eos, quoniam eum, quem promisit se Deus missurum Christum,
misit Jesum, quem ipsi crucifixerunt, quem Deus excitavit.

3. Rursus cum Petrus simul cum Johanne vidisset eum qui
a nativitate claudus erat, ante portam templi, que dicitur spe-
ciosa, sedentem et petentem eleemosynam, dixit ei: Argentum ef
aurum non est mihi; quod autem habeo, hoc tibi do: In nomine Jesu
Christi Nazareni surge et ambula. Et statim ejus confirmati sunt
gressus et plante, et ambulabat, et introivit cum ipsis in templum,
ambulans, et saliens, et glorificans Deum. Multitudine autem uni-
versa collecta ad eos propter inopinatum factum, Petrus dixit eis:
Viri Israelite, quid miramint in hoc, et nos quid intuemint, quasi nos-
tra virtute fecerimus hunc ambulare? Deus Abraham, Deus Isaac,
et Deus Jacob, Deus patrum nostrorum, glorificavit Filium. suum,
quem vos quidem tradidistis'in judicium, et negastis ante faciem
Pilati, cum remittere eum *vellet. Vos autem sanctum et justum
^aggravastis, et petistis virum homicidam donari vobis: ducem
autem vite occidistis, quem Deus excitavit a mortuis, cujus. nos
testes sumus. Et in fide nominis ejus hune quem videtis σέ scitis,
confirmavit nomen ejus, et fides que est per ipsum, dedit ei incolu-
mitatem coram vobis omnibus. Et nunc, fratres, scio quoniam
secundum ignorantiam fecistis *nequam. Deus autem que pradizit

| /n judicium. Els κρίσιν addit
quoque MS. Codex Cantabrigiensis. Quod
glossema vtrum jam Irenci etate Greco
textui insertum, fuerit, an vero postea. in
Latinam versionem irrepserit, et ex ea ®
veteri Irenci interprete. tranesumptum
fuerit, definire haud ausim. GR.

3 vellet, κρίναντος, but Cod. BEZ.
θέλοντος. Syr. 9) ἠξίωσεν.

3 rursum cum Irenco, vel ejus. Inter-
prete convenit Cod. Cantabrigiensis, in quo
legitur, éBapóvare. GR. The cause of the

varia lectio may be traced, ag I imagine,
to the similarity of the two Syriac verbs,
tA ἀρνεῖσθαι, απὰ E32 Bapívew.

4 nequam. Cod. BEZ E πονηρὸν, for
which there is nothing corresponding in
the received text. The omission of the
clause, ὥσπερ καὶ ot ἄρχοντες ὑμῶν, in-
duces the belief that the cause of cor-
ruption may be traced to the similarity

of the Syriac words > πονηροὶ,

and 3 ἄρχοντες.

LIB. III.
xii. 3.
GR. 111. xil.
MASS. III.
xii. 8,

Act. iii. 2.

Act. ili. 6,7,8.

Act. ili. 19,
usque ad
finem.

LIB m.
QR ür Lx
Mass. at

Gen. xii. 3, et
xxii. 18,

GnRA»IUS

56 ACTUS APOSTOLORUM,

ore omnium prophetarum ‘pati Ohristum suum * adinplevit, Pani-
tentiam igitur agite, el convertimini, uti deleantur peccata vestra,
Set veniant vobis tempora refrigerii a facie Domini, et mittat *pra-
paratum vobis Jesum Christum, quem oportet quidem colum susci-
pere usque ad tempora, 5 dispositionis omnium que locutus est Deus
per sanctos prophetas suos. ° Moyses quidem dicit ad patres nostros :
Quoniam Prophetam excitabit vobis Dominus Deus vester ex fratri-
bus vestris, quemadmodum me, ipsum audietis in omnibus quecunque
locutus fuerit ad vos. — Erit autem omnis anima quecunque non
audierit Prophetam illum, peribit de populo. Et omnes a Samuel
et deinceps, quotquot locuti sunt, et annuntiaverunt dies istos. Vos
estis filii prophetarum, et testamenti quod Deus disposuit ad patres
nostros, dicens ad Abraham: Et in semine tuo benedicentur omnes
tribus terra. Vobis primum Deus excitans ' Filium suum misit
benedicentem vos, 9 ut. convertat se unusquisque a mequitiis suis.

Φανερὸν τὸ κήρυγμα, ὃ Πέτρος σὺν ᾿Ιωάννη ἐκήρυσσεν
αὐτοῖς, τὴν ὑπόσχεσιν, ἣν ἐποιήσατο ὁ Θεὸς τοῖς πατράσι,
δι’ ᾿Ιησοῦ πεπληρῶσθαι εὐαγγελιζόμενος: ἀλλ᾽ οὐκ ἄλλον
Θεὸν καταγγέλλων, ἀλλὰ τὸν Yiov τοῦ Θεοῦ, τὸν καὶ
ἄνθρωπον γεγονότα, καὶ παθόντα, εἰς ἐπίγνωσιν ἄγων τὸν
[τοῦ] Ἰσραὴλ, καὶ ἐν Ἰησοῦ τὴν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν
κηρύσσων, καὶ σημαίνων, ὅτι ὅσα οἱ προφῆται κατήγγειλαν
περὶ τοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ, ταῦτα ἐπλήρωσεν ὁ Θεός.

Manifestam ergo preeconationem Petrus cum Johanne przeconavit
eis, repromissionem quam fecit Deus patribus, per Jesum ad-
impletam evangelisans: non quidem alterum Deum annuntians,
sed Filium Dei, qui et homo factus est, et passus, in agnitionem

1 αὐτοῦ is ignored in the Syriac ver-

sion, WAY ܟܠܗܘܢ‎ 50222 or

rather it refers the pronoun to Χρι-
στὸν, for it proceeds, as in the text,
σι»..λ.4 ward) 2 ut pateretur
Christus ejus.
3 adimplevit, perhaps for ita imple-
vit, ἐπλήρωσεν οὕτω.
3 εἰ veniant, ὅπως ἂν ἔλθωσι, Syr.
ܘܢܐܬܘܢ.‎
܀‎ Preparatum vobis. Ireneus non
legit προκεκηρυγμένον ὑμῖν, sed προκεχει-
ρισμένον, prout multa quoque MSS. Greca

habent. TERT. precdesignatum, The Syr.

has ܗܘܐ‎ Dao quem preparavit.
5 dispositionis, a free translation of

ἀποκαταστάσεως. The Syriac equally
80 ܠܘܠܝܐ‎ ad complementum.

5 The words dx’ αἰῶνος, omitted here,
are omitted also in the Codex Bezz.

7 Filium suum, omitting Jesum, as
also the Syriac.

8 ἐν τῷ ἀποστρέφειν, the blessing
being the co-ordinate of conversion, as
above, ut convertat ; the Syriac by a more
doubtful theology representa it as the

G. 296.

DIVUS PETRUS. 57

adducens Israel, et in Jesu resurrectionem quise est a mortuis, 118. nr.

annuntians, et significans quoniam omnia que prophet annun- on ait a

tiaverunt de passione Christi, heec adimplevit Deus. xi. &
4. Propter quod rursus convocatis principibus sacerdotum, |

fiducialiter Petrus dixit ad eos: Principes populi et seniores Is- à iz."

raelita, si nos hodie redarguimur a vobis in benefacto hominis

infirmi, in quo hic ?salevatus est; cognitum sit omnibus vobis et

omni populo Israel, quoniam in momine Jesu Christi Nazarent,

quem vos crucifizistis, quem Deus excitavit a mortuis, in hoc hic

adstat in conspectu vestro sanus. Hic est lapis *spretus a vobis Ps. cxvii. 22.

edificantibus, qui factus est in caput anguli. Et non est *aliud

nomen sub colo, quod datum sit hominibus, in quo oporteat salvari

4 ܢ A‏ 4 4 ܝܚ
Ourws of ἀπόστολοι ov τὸν Θεὸν ἤλλασσον, ἀλλὰ TOV Gn. ut sup.‏
i 9 ^ a 9 Cra. p. 74.‏ ^ ^ ^ , ܕ
Χριστὸν κατήγγελλον τῷ λαῷ εἶναι τὸν ᾿Ιησοῦν τὸν ἐσταυ-‏
ς 4 , , 9 A‏ ܠ a e‏ ,
ρωμένον, ὃν ὁ Θεὸς, ὁ τοὺς προφήτας πέμψας, αὐτὸς‏
A » a‏ > 9 , ܕ ܬ » 4 ܕ
Geos wy, ἤγειρε, καὶ τὴν σωτηρίαν ἐν αὐτῷ ἔδωκε τοῖς‏
,
ἀνθρωποις.‏

nos. Sic Apostoli non Deum mutabant, sed Christum annuntia-
bant populo esse Jesum qui crucifixus est, quem Deus [excitavit, ]
qui prophetas misit, idem Deus, excitavit, et salutem in eo dedit
hominibus.

5. Confusi igitur et per curationem, (annorum enim, inquit Act. iv. 22.
Scriptura, plusquam xu erat homo in quo factum est signum cura-
tionis) et per doctrinam Apostolorum, et prophetarum expositio-
nem, cum remisissent summi sacerdotes Petrum et Johannem, et
reversi essent ad reliquos coapostolos et discipulos Domini, id est
in Ecclesiam, et enarrassent que fuerant facta, et quemadmodum
fiducialiter egissent in nomine Jesu. dudientes, inquit, tota Ec- activ. ¬
clesia, wnanimes extulerunt vocem. ad Deum, et dixerunt: Domine,

effect and consequence of conversion, ,ܐܐܐ‎ reprobatus ; the former of which, as
21222 1 δὲ convertamini. @ corruption of the word in the text,

1 πρεσβύτεροι τοῦ ᾿Ισραήλ. — Syr. involved the introduction of reprobatus,

Τὶ may be remarked however, that the‏ ܘܘ
, ܟܐܦܐ Ια. δ οο os y‏ ܕܒܝܬ ܝܣܪܝܠ.

Syriac word means a gem as well
9 salvatus is the reading of the as a rock.
MSS., Gr. σέσωσται. 4 Supply the words, in quoquam

3 spretus, CLERM., Voss., which αἰίο salus, neque enim est, an omission
must be considered to represent the ge- — caused apparently by the recurrence of
nuine reading rather than the AR. pretio- — the word est.

LIB. III.
xii. δ.
GR. 111. xii.

MASS. III.
xil. δ.

Ps. if. let 9.

Gn. ut su
CAA. p.

Aet. iv. 31.

58 ACTUS APOSTOLORUM.

tu es Deus qui fecisti colum, et terram, et mare, et omnia qua in
eis sunt, qui ! per Spiritum sanctum ore David patris nostri, pueri
(ui, dixisti: Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt
inania? Adstiterunt reges terre, et principes congregati sunt in unum
adversus Dominum, et adversus Ohristum ejus. Convenerunt enim
vere *in hac civitate adversus sanctum Filium tuum Jesum quem
unzisti, Herodes et Pontius Pilatus, cum gentibus et populis Israel,
Jacere quacunque manus tua et voluntas tua pre destinaverat fiers.

^ e^ e^ 4 ,
Arat φωναὶ τῆς ᾿Εκκλησίας, ἐξ ἧς πάσα ἔσχηκεν ἐκκλησία
τὴν ἀρχήν" αὗται φωναὶ τῆς μητροπόλεως τῶν τῆς καινῆς

, ^ 0 ܕ‎ ^ 9 , 2
διαθήκης πολιτῶν, αὗται φωναι τῶν ἀποστόλων, αὕται φω-

, ^ 4 ^ , ^ ^ ^ ܢ
vai TOV μαθητῶν Tov Κυρίου, τῶν αληθῶς τελείων,‏

, ^ ܢ‎
μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Kupiov διὰ Πνεύματος τελειωθέντων,
4 4 4
καὶ ἐπικαλουμένων τὸν Θεὸν, τὸν ποιήσαντα τὸν οὐρανὸν,

^ ^ ܢ ܐ ܠ , M‏ ܠ ^ ܠ ܠ
kai τὴν γῆν, kai τὴν θάλασσαν, τὸν δια τῶν προφητῶν‏

, 4 4 , ܝܣ‎ δὲ a s» e 0 4
κεκηρυγμένον, kai TOv τούτου παῖδα de, ὃν ἔχρισεν ὁ Dcos,
4 ^ ^
καὶ ἄλλον οὐκ εἰδότων. Οὐ γὰρ ἣν τότε ÜVaXevrivos ἐκεῖ,

* @ ¥ , 909 e A e ^ A ܒ‎
οὐδὲ Μαρκίων, οὐδ᾽ οἱ λοιποὶ ἑαυτῶν τε καὶ τῶν πειθο-

, 4 ^ a ܠ‎ A 9 , 4 ^ e
μένων αὐτοῖς καταστροφεῖς. Διὸ καὶ ἐπήκουσεν αὐτῶν ὁ

“- , ,
ποιητὴς τῶν ἁπάντων Θεός. "EcaAc/Ón yap, φησιν, ὁ τόπος,
^ ܗܘ‎ ^
ἐν © ἦσαν συνηγμένοι, καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες τοῦ ἁγίου

’ 4 4 , A , ^ ^ ܠ‎ 36
Πνεύματος, καὶ ἐλάλουν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ μετὰ παῤῥη-
σίας παντὶ tw θέλοντι πιστεύειν.

6. He voces Ecclesiz, ex qua habuit omnis ecclesia initium:
hz voces civitatis magne, novi testamenti civium: hz voces
Apostolorum, hz voces discipulorum Domini, eorum qui post
assumtionem Domini per Spiritum et perfecti exstiterunt, et
invocaverunt Deum qui fecit ccelum et terram et mare, qui per
prophetas annuntiatus est, et ejus Filius Jesus [Filium Jesum],
quem unxit Deus, et alterum autem nescientes. Non enim erat
ibi tune Valentinus, nec Marcion, nec reliqui sui vel eorum qui
assentiunt eis eversores. Propter quod et exaudivit eos factor
omnium Deus. Commotus est enim, inquit, locus, in quo erant

! These words are no portion of the ποῦ so however the words Patris nostri.
present text, but they are expressed in the 3 in hac civitate, words recognised
Syriac version, and some Greek MSS.; again in the Syriac, ܒܟܠܕܝܥܢܬܐ ܗܕܐ‎

σ. 227.

DIVUS PETRUS. 59

collecti, et repleti sunt omnes Spiritu sancto, et loquebantur verbum
Dei cum fiducia, omni volenti eredere. Virtute enim magna,
inquit, reddebant testimonium Apostoli resurrectionis Domini Jesu,
dicentes ad eos: Deus patrum nostrorum excitavit Jesum, quem
vos 'apprehendistis, et interfecistis suspendentes in ligno. Hunc
Deus principem et Salvatorem exaltavit * gloria sua, dare poniten-
tiam Israel, et remissionem peccatorum : et nos in eo testes 5sumus
sermonum horum, et Spiritus sanctus, quem dedit Deus credentibus
et. Omni quoque die, inquit, in templo, et *in domo non cessabant
docentes et evangelisantes Christum Jesum Filium Dei. Hee enim
erat salutis agnitio, que perfectos ad Deum efficit eos, qui cog-
noseunt Filii ejus adventum.

7. Quoniam autem impudenter quidam eorum dicunt, apud
Judaeos preeconantes Apostoli non poterant alterum eis Deum
annuntiare preter eum, qui creditus fuerat ab ipsis; dicimus ad
eos, quoniam si secundum olim insitam opinionem hominibus
loquebantur Apostoli, nemo ab his cognovit veritatem, multo
autem prius à Domino ; etenim ipsum sic locutum dicunt. Nec
hi ergo ipsi veritatem sciunt, sed sententia eorum de Deo cum
esset talis, exceperant doctrinam, quemadmodum audire poterant.
Secundum hunc igitur sermonem apud neminem erit regula veri-
tatis, sed omnes discipuli omnibus imputabunt, quoniam quemad-
modum unusquisque sentiebat, et quemadmodum capiebat, sic et
sermo ad eum factus est. Superfluus autem et inutilis adventus
Domini parebit, si quidem venit permissurus et servaturus unius-
cujusque olim insitam de Deo opinionem. | Adhuc etiam et multo
durius erat, quem hominem viderant Judzi, et cruci affixerant,
annuntiari hunc esse Christum Filium Dei, zeternum | ipsorum
Regem. Non igitur jam secundum pristinam eorum opinionem
loquebantur ad eos. Qui enim in faciem interfectores eos esse
Domini dicebant, multo magis fiducialiter eum Patrem, qui super
Demiurgum est, et "ipsi annuntiarent, et non id quod putabat
unusquisque ; et multo minus erat peccatum, siquidem superiorem
Salvatorem, ad quem ascendere eos oporteret, quoniam esset

! apprehendistis et interfecistis. Gr. the substitution of in eo instead of
διεχειρίσασθε, the latter verb being us, indicates in the Greek ἡμεῖς ἐν

added supplementally. αὐτῷ, instead of ἡμεῖς ἐσμὲν αὐτοῦ.
3 gloria sua. Interpres pro δεξιᾷ 4 in domo. Gr. κατ᾽ οἶκον. Syr.
perperam legit δόξῃς. GR. [E ee

3 The CLERM. MS. omits sumus, and 5 ipsi, GB. from the Voss. al. ipsis.

LIB. 111.
xii. 6.
GR. IVI. xil.
MASS. III.
xii. 6.

Act. iv. 33.
Act. v. 20.

Act. v. 43.

60 ACTUS APOSTOLORUM.

118. nmt impassibilis, non affixissent cruci. Quemadmodum enim gentibus
GR 111. xi. non secundum sententiam illorum loquebantur, sed cum fiducia
πε τὰ dicebant, quoniam dii ipsorum non essent dii, sed idola dzemonio-
rum; simili modo et Judeis annuntiassent, si alterum majorem
et perfectiorem scissent Patrem, non adnutrientes, neque augen-
tes eorum non veram de Deo opinionem. Et ' Ethnicorum autem
solventes errorem, et auferentes eos a suis diis, non utique alterum
eis inferebant errorem ; sed auferentes eos qui non erant dii, eum

qui solus erat Deus et verus Pater, ostenderunt.

8. Ex verbis Petri igitur, quze fecit in Czesarea ad Cornelium
centurionem, et eos qui cum eo erant gentiles, quibus primo
enarratus est sermo Dei, cognoscendum est nobis, que annuntia-
bant Apostoli, et qualis fuit preedicatio ipsorum, et quam habuerunt

Act.x.1—5. de Deo sententiam. Erat enim, inquit, Cornelius hic re/igiosus, Μ. 196.
et timens Deum cum tota domo sua, et faciens eleemosynas multas
in populo, et orans Deum semper. — Vidit ergo circa horam nonam a. ssa.
diei, angelum Dei *introeuntem ad se, et dicentem : ? Eleemosyno tue
ascenderunt in recommemorationem in conspectu Dei. Propter quod
mitte ad Sinonem, qui vocatur Petrus. Petrus autem cum vidisset
"50 Tov Πέτρου τὴν ἀποκάλνψιν ἰδόντος, ἐν . 7 οὐράνιος
εἶπεν αὐτῇ φωνή: ἃ ὁ Θεὸς ἐκαθάρισε, σὺ μὴ κοίνου,
^ToUO' ὅτι διὰ τοῦ νόμου μεταξὺ καθαρῶν καὶ ἀκαθάρτων
διαστείλας ὁ Θεὸς, οὗτος ἐκαθάρισε τὰ ἔθνη διὰ τοῦ αἵμα-
TOS τοῦ παιδὸς αὐτοῦ, δὸν καὶ ὁ Κορνήλιος ἐσέβετο .......

act.x.15. revelationem, in qua respondit ad eum coelestis vox: Qua Deus
emundavit, tu ne commune dizeris; hoc ideo, quoniam qui per
legem inter munda et immunda distinxit Deus, hic emundavit
gentes per sanguinem Filii sui, quem et Cornelius colebat. Ad
Act. x. 34,35. quem Petrus veniens dixit: Jn veritate comperi, quoniam non est
personarum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet eum et
operatur justitiam, acceptabilis ei est. Manifeste significans,

1 GRABE first added ef, from the 3 CLERM. al, intrantem.
Voss. MS., and it seems more probable $ A summary only of the narration
that καὶ... δὲ should have been in the is given.
Greek, than that σέ should have been 4 γοῦθ᾽ for τοῦτο μὲν, i. e. γέγονεν.
educed from ethnicorum, with autem 5 ὃν, the antecedent being αὐτοῦ, not

following. παιδός.

DIVUS PETRUS. 61

5 , ܕ¿ . , 4 ܗ‎ ^ro ¢ £,
e Lpavas σημαίνων, ὅτι ὃν πρότερον Θεὸν ἐφοβεῖτο ὁ LIP. U
K , ܬ‎ a δ N ^ pP ܪ‎ ^ , GR. 111. xii,
ορνήλιος, TOV [ὃν] ιὰ τοῦ νόμου καὶ τῶν προφήτων κατη- Mass. Il.
^ Q a 4 4 , 9 ’ ^ 4 4 xu. T.
χεῖτο, δι᾽ ὧν [9v] καὶ τὰς ἐλεημοσύνας ἐποίει, οὗτος ἐπ x
R. ut su
4 3“ a 9 ^ ^ € ^ ^
ἀληθείας ἔστι Θεός. "ἔλειπε δὲ αὐτῴ ἡ ToU Yiov γνῶσις. Cra. p!

quoniam quem antea Deum timebat Cornelius, quem per legem et
prophetas audierat, propter quem et eleemosynas faciebat, hic in
veritate est Deus. Deerat autem ei ! [Filii] agnitio. Propter quod
adjecit: Vos scitis quod factum est verbum per omnem. Judeam. Act. x.
Incipiens enim a Galilea post baptismum quod praedicavit Johannes,
Jesum a Nazareth, quemadmodum unait eum Deus Spiritu sancto
et virtute: ipse circuivit benefaciens et curans omnes qui oppressi
erant a diabolo, quoniam Deus erat cum eo. Et nos testes " sumus
omnium eorum qua fecit et in regione Judaeorum, et in Hierusalem:
quem interfecerunt. suspendentes in ligno. Hune Deus excitavit
tertia die, et dedit eum manifestum fieri, non omni populo, sed
testibus nobis pradestinatis a Deo, qui cum eo et manducavimus,
et bibimus post resurrectionem a mortuis. Et pracepit nobis annun-
tiare populo et testificari, quoniam ipse est pradestinatus a Deo
Judex vivorum et mortuorum. | Huic omnes prophetas testimonium
reddunt, remissionem. peccatorum accipere per momen ejus omnem
credentem àn eum.

9. Filium ergo Dei quem ignorabant homines, annuntiabant
A postoli, et adventum ejus, his qui ante instructi erant de Deo;
sed non alterum Deum inferebant. Si enim tale aliquid sciret
Petrus, libere gentibus preedicasset, alterum quidem Judzorum,
alterum autem Christianorum esse Deum; qui quidem propter
visionem angeli conterriti omnes, quodcunque eis dixisset, credi-
dissent. Ex verbis autem Petri manifestum est, quoniam pre-
cognitum quidem eis Deum custodivit, Filium autem Dei Jesum
Christum esse testificatus est ipsis, judicem vivorum et mortuo-
rum, in quem et baptizari eos jussit in remissionem peccatorum :
et non tantum hoc, sed et Jesum ipsum esse Filium Dei testifica-
tus est, qui et unctus Spiritu sancto, Jesus Christus dieitur. Et
est hic idem ex Maria natus, quemadmodum Petri continet testi-
fieatio. An numquid perfectam tunc cognitionem nondum habe-
bat Petrus, quam postea adinvenerunt hi? Imperfectus igitur
secundum hos Petrus, imperfecti autem et reliqui Apostoli: et

! Filii, as FI, absorbed in EJ. 3 sumus, omitted by STIEREN,

62 PHILIPPUS EVANGELISTA.

118.1π. oportebit eos reviviscentes, horum fieri discipulos, ut et ipsi per-
GR. lil. xi. fecti fiant. Sed et hoc quidem ridiculum est. Arguuntur vero
X.7. isti non quidem Apostolorum, sed suze male sententie esse
discipuli. Propter hoc autem et varie sententie sunt uniuscu-
jusque eorum, recipientis errorem quemadmodum capiebat. Ec-
clesia vero per universum mundum ab Apostolis firmum habens
initium, in una et eadem de Deo et de Filio ejus perseverat sen-
tentia.
Act. vii 96 10. Philippus autem rursus spadoni regine /Ethiopum re-
vertenti a Hierosolymis, et legenti Esaiam prophetam, solus soli, o. sso.
Act, vi. 32. quem annuntiavit? Nonne eum de quo dixit propheta: T'anquam
7.8. ovis ad occisionem ductus est, quemadmodum agnus ante tonden-
tem se sine voce, sic non aperuit os? Nativitatem autem ejus quis

Ga. ut sup, Τοῦτον εἶναι 'lgcoUv, καὶ πεπληρῶσθαι ἐν αὐτῷ γραφὴν,
ὡς αὐτὸς ὁ εὐνοῦχος πεισθεὶς, καὶ παραυτίκα ἀξιῶν βατ-
τισθῆναι, ἔλεγε" " ILoeve τὸν Yiov τοῦ Θεοῦ εἶναι Ἰησοῦν
Χριστόν. Ὃς καὶ ἐπέμφθη εἰς τὰ κλίματα Αἰθιοπίας, κη-
ρύξων τοῦτο, ὅπερ ἐπίστευσε, Θεὸν μὲν ἕνα, τὸν διὰ τῶν
προφητῶν κεκηρυγμένον' τούτου δὲ τὸν Yiov τὴν κατὰ ἄν-
θρωπον ἤδη πεποιῆσθαι παρουσίαν, καὶ ὡς πρόβατον εἰς
σφαγὴν ἤχθη [ 2. nx Ojvat |, Kat Ta λοιπὰ, ὅσα of προφῆται Μ. 1%.
λέγουσι περὶ αὐτοῦ.

Ga ibid 11. Παῦλος... μετὰ τὸ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λαλῆσαι αὐτῷ
enarrabit ἢ quoniam tolletur a terra vita ejus. Hunc esse Jesum,
et impletam esse in eo Scripturam ; quemadmodum ipse eunuchus

act. vit. 37, credens, et statim postulans baptisari dicebat: Credo Filium Dei
esse Jesum. Qui et missus est in regiones /Ethiopisze, preedicaturus
hoc quod ipse crediderat, Deum quidem unum per prophetas pre-
dicatum ; hujus vero Filium * (adj. jam ] fecisse secundum hominem
adventum, et ut ovem ad victimam ductum, et reliqua, quecunque
prophetz dicunt de eo.

Act. iz. 4. 11. Paulus quoque et ipse, posteaquam de ccelo locutus est

1 Credo Filium Det esse, dc. Ex tario omissum, tn suo Codice legisse.
hoc, et parallelo loco lib. 1v. cap. 40, Here however IRENJE&US supplies the
pate, lrencum versum 37, cap. 8, Act. similar defect of the Syriac version, in
Apostol. in Alexandrino aliisque MSS. — which also v. 37 is wanting.

Codd. ipsiusque Chrysostomi. Commen- 3 jam perbape is lost in Filium.

PAULUS APOSTOLUS. 63

ܚ ܠ
τὸν Kuptov, καὶ ἐπιδεῖξαι ὅτι τὸν ἴδιον δεσπότην ἐδίωκε,‏
A , 'A , A 9 8‏ ^ 4 ܢ ὃ , a‏
τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, καὶ πέμψαι ᾿Ανανίαν πρὸς avrov,‏ ܐܬܘܐ
ܠ ^ a‏ ܣ
καὶ ἀναβλέψαι, καὶ βαπτισθῆναι, ἐν ταῖς συναγωγαῖς, φησὶν,‏
J 4 ^‏ ^
ἐν Δαμασκῷ ἐκήρυσσε μετὰ πάσης παῤῥησίας τὸν ᾿Ϊησοῦν,‏
ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Yios τοῦ Θεοῦ ὁ Χριστός. 'Τουτέστι‏
d , A 9 , 4 , 2 ^‏ ’ 4
τὸ μυστήριον, ὃ λέγει κατὰ ἀποκαλυψιν ἐγνωρίσθαι αὐτῷ,‏
^ ,
ὅτι ὁ παθὼν ἐπὶ llovriov Πιλάτου, οὗτος Κύριος τῶν‏
9 , ܬ 4 ܕ ܢ 4 ,
πάντων, καὶ βασιλεὺς, καὶ Θεὸς, καὶ κριτής ἐστιν. . . . .‏

ad eum Dominus, et ostendit quoniam suum Dominum perseque-
retur, persequens discipulos ejus, et misit Ananiam ad eum, ut

LIB. III.
xii. 11.
111. xii.

GR.
MASS. 111.
xii. 9

iterum videret et baptisaretur: Jn synagogis, ait, in Damasco prae- Act. ix. 90.

dicabat cum omni fiducia Jesum, quoniam hic est Christus Filius
Dei. Hoc est mysterium quod dicit per revelationem manifesta-
tum sibi, quoniam qui passus est sub Pontio Pilato, hic Dominus
est omnium, et Rex, et Deus, et Judex; ab eo qui est omnium

Deus, accipiens potestatem, quoniam subjectus factus est usque ad Phil ii. 8.

mortem, mortem autem crucis. ἘΠῚ quoniam hoc verum est, Athe-
niensibus evangelisans in Áreopago, ubi Judzeis non assistentibus,

licebat ei cum fiducia verum praedicare Deum, dixit eis: Deus Act. xvi,

qui fecit mundum et omnia quo in eo sunt, hic coli et terrae Dominus
exsistens, non in manufactis templis inhabitat, nec a manibus humanis
‘tractatur, tanquam alicujus indigens, cum ipse. omnibus dederit
vitam et spiritum, et omnia 3 fecerit, | qui fecit ez uno sanguine omne
3genus hominum inhabitare super faciem *totius terre, prajfiniens

1 tractatur. Mira sane versio verbi in, the varia lectio agrees well with the
θεραπεύεται. GRABE. But this word preceding words, and lessens the unlike-
supplies an undoubted proof that IRE- lihood that IREN.EUS should have mis-
N£US occasionally quotes Scripture by taken the one word for the other.
retranslating from the Syriac. In Acts 3 fecerit is an interpolation. The
xvii. 25, the Greek term is 6epaweó- Syriac omits also xal πάντα, and gives
erat, The Syriac closely copies it in simply ܚܝܐ ܘܢܦܫܐ‎ The CLERM.
the word ܦܠܧܬܦܠܣܝ‎ Now if for MS. has omnia fecerit qui ex uno.
this we substitute the word of very 3 genus. The Syriac also instead of

similar sound artolAto this ἔθνος, the recepta lectio, expresses γένος.

would be exactly expressed by the At least la niic σιδο loss

Greek word ψαύεται, and gives ἃ con- The whole world of Mankind, implies
clusive proof that IRENJ&US, here at the more comprehensive term.

least, had the Syriac text in his mind, 4 totius. The Greek has ἐπὶ πᾶν
containing however this one faulty read- ܨܟ‎ , ρόσωπον τῆς γῆς. The Syriac
ing. Further, since this latter word . 0

means also to be comprehended or closed os l5] ua} Ws

64 8. PAULUS ATHENIS

118. π|. fempora secundum 1 determinationem inhabitationis eorum, querere
GR ‘it xi xi 2¢/lud quod est divinum, si quo modo tractare possint illud aut in-
MM-9. — eenire, quamvis etiam non longe sit ab unoquoque nostrum : in ipso
enim vivunus, et movemur, et sumus: et quemadmodum Squidam
secundum vos dixerunt: Hujus enin et genus sumus. Genus igitur
cun simus Dei, non oportet nos putare, id quod est divinum simile
esse auro vel argento, vel lapidi per artem vel concupiscentiam
hominis deformato. Tempora ergo ignorantim despiciens Deus,
nunc precipit hominibus omnibus ubique poeniteri *én ipsum,
quoniam, constituit diem judicari orbem terra in justitia, 5in viro
Jesu, in quo statuit fidem, excitans eum a mortuis. Hoc autem
in loco non solum factorem mundi Deum eis annuntiat, non c. 330.
assistentibus Judzis; sed et quoniam unum genus humanum
fecit inhabitare super omnem terram ; quemadmodum et Moyses
ait: Quando divisit Altissimus gentes, quemadmodum dispersit filios
Adam, statuit terminos. gentium. secundum numerum "angelorum

Deut. xxxii.

± IRENZUS here quotes Scripture
very loosely, neither can the defects be
wholly charged to the translator; he
omits προτεταγμένους, unless indeed
the Syriac equivalent for that word,
στ, O0.25 secundum jussum ejus, be
considered to be expressed by secundum
determinationem ejus. In that case
there is an omission of the words xal ràs
ópoüec(as, which the Syriac renders

2Q£DO καὶ ἱστὰς τὰς ὁρο-‏ ܬܚܘܩܐ
θεσίας τ. x. α., a reading that may have‏
been followed by IRENAUS, but either‏
rendered or copied carelessly in the‏
translation. The transition from xal‏
ἱστὰς τὰς to xal τὰς is very easy.‏
GRABE'S note is however added ; Fallor,‏
an Irencus legerit, κατὰ ὁροθεσίαν τῆς‏
κατοικίας αὐτῶν, prout et in MS. Canta-‏
brigiensi Codice Actorum exstat (sed‏
GRIESB. i/lam lectionem non adnotavit).‏
Miror autem προτεταγμένους vel προστε-‏
ܐ ταγμένους hoc loco excidisse.‏

* Τὸ θεῖον habet CL. AL. Str. 1. et Cod.
Cant. in quo etiam legitur ψηλαφήσειαν
αὐτὸ, pro αὐτὸν, et ὑπάρχοντος, non ὑπάρ-
xovra. G. The Syr. has [

3 ποιητῶν is omitted in the Codex
Bez, and in the ZEthiopic version, as

GBABE has not failed to observe.

4 in ipsum. The insertion of these
words induces the suspicion that for
ola peniteat, the author must have
had in his mind DOA) rever-
tatur ad eum.

5 in viro Jesu, in quo statuit. fidem
excitans, ἀνδρὸς ᾿Ιησοῦ quoque scriptum
in Cod. Cantabrig. Sed in solo Irenceo
desunt duo verba παρέχων πᾶσιν, que
exciderunt forte, occasione praecedentis vo-
cis πίστιν, qua iisdem literis terminatur.

6 angelorum Dei. The LXX. ren-
dering is followed by as many Fathers
88 have occasion to quote this text;
except, as GRABE remarks, that S.
CLEM. RoM. omits the word Θεοῦ, ad
Cor. 8 29. The object of the original
passage seems to have been, to recal
the people of God to a sense of their
privileges, by reminding them that from
the time of the division of the earth in
the days of Peleg aud Joktan, the stock
of the former of these two sons of Eber
was made the peculiar people of Je-
hovah; while the latter, establishing
themselves as they might in the general
division, were the DIN 93, whose
number, Gen. x. 26—29, was that of

5. STEPHANUS. 65

Dei: populum autem qui credit "Deo, jam non esse sub ange. LIB. III.
lorum potestate, sed sub Domini. Facta est enim portio Domini on iw.
populus ejus Jacob, funiculum hareditatis ejus Tarael, xii 9.
12. Et iterum Lystris * Lycize cum esset Paulus cum Barnaba, Deut. xxxii.
et a nativitate claudum in nomine Domini nostri Jesu Christi
ambulare fecisset, et cum turba honorare eos vellet quemadmodum
deos, propter admirabile factum, ait eis: Nos similes vobis sumus act. ܡ‎
homines, evangelisantes vobis Deum, uti ab eis vanis simulachris
convertamini ad Deum vivum, qui fecit calum, et terram, et mare,
δέ omnia qua in eis sunt: qui in preteritis temporibus permisit
omnes gentes abire vias suas, quamquam non sine testimonio semetip-
sum reliquit, benefaciens, de calo dans "vobis pluvias et tempora
fructifera, adimplens cibo et hilaritate corda *vestra. Quoniam
autem his annuntiationibus ejus omnes epistole consonant, ex
ipsis epistolis ostendimus [ostendemus] apto in loco, exponentes
apostolum. Nobis autem collaborantibus his ostensionibus quze ex
Scripturis sunt, et quze multifarie dicta sunt, breviter et compen-
diose annuntiantibus, et tu cum magnanimitate intende eis, et non
longiloquium *putare: hoc intelligens quoniam ostensiones quse
sunt in Scripturis, non possunt ostendi, nisi ex ipsis Scripturis.
13. Stephanus autem iterum qui electus est ab Apostolis
primus diaconus, qui et primus ex omnibus hominibus sectatus
est vestigia martyri Domini, propter Christi confessionem
primus interfectus, fiducialiter loquens in populo, et docens eos,
dicens: Deus glorie visus est patri mostro Abrahae, et diait ad act. vi s—s.
eum: Ei deterra tua et de cognatione tua, et veni in terram quam
demonstrabo tibi: et transtulit illum in terram hane, quam nune
et vos inhabitatis, et non dedit ei hareditatem in ea, nec gressum

the children of Israel, among whom thie
land of Canaan was apportioned, i. e.
13, Joseph being represented by Eph-
raim and Manasseh. But the LXX.
in translating this passage lost sight of
any allusion to the history of Peleg and
Joktan, and taking the Sons of Isracl
to mean the seventy and two souls that
were the sons and grandsons of Jacob,
inclusive of Er and Onan, Gen. xlvi. 12,
bearing in mind also that each tribe of
the children of men had its tutelary
angel, according to the popular notion
derived from Babylon; they para-
phrasel the Hebrew words, and for

VOL. II.

Dwob^ ܕܕ‎ "BDOO they wrote κατ᾽ d-
ριθμὸν ἀγγέλων Θεοῦ. Each of these an-
gels had one peculiar people in charge ;
but Israel was the peculium of Jehovah.
Cf. Ava. Civ. Dei, xvi. 9.

1 CLERM. Deum. GRABE, credidit
Deum, as in Voss., but Massvet’s
reading is followed.

2 [n error for Lycaonie.

3 vobis... vestra. Gr. ἡμῖν... ἡμῶν.
The Syr. seems more likely to be right
with ܗܘܢ.‎ i.e. eis... eorun.

4 putare, so the MSS. ; noli is pro-
posed by GRABE for non, who however

prints puta.
5

66 UNA ET CONSTANS

LIB. Ill. pedis, sed promisit dare 'ei in possessionem eam, et. semini ejus post

GR ULX* eum. Locutus est autem sic Deus ad eum, quoniam erit semen ejus
x10. peregrinans in terra aliena, et in servitutem redigentur, et vexabun- Μ. 198.
tur annis quadringentis, οἱ gentem cui servient, judicabo ego, dicit
Dominus. Et postea, exient et servient mihi tn isto loco. ΕἾ dedit ei
testamentum | circumcisionis, et sic generavit Isaac. ἘΠῚ reliqua
autem verborum ejus eundem Deum annuntiant, qui fuit cum
Joseph, et cum patriarchis, qui et collocutus est Moysi.

14. Et omnem Apostolorum doctrinam unum et eundem
Deum annuntiasse, qui transtulit Abraham, qui promissionem
heereditatis ei fecit, qui testamentum circumcisionis apto tempore
dedit, qui ex AX gypto vocavit semen ejus, servatum manifeste per
cireumcisionem, in signo enim dedit eam, ut non similes essent
ZEgyptiis, hune factorem omnium, hune Patrem Domini nostri
Jesu Christi, hunc Deum claritatis, ex ipsis sermonibus et Actibus
Apostolorum volentes discere possunt, et contemplari quoniam
unus hic Deus, super quem alius non est. Si autem et erat super
hunc alius Deus, ex abundanti per comparationem diceremus, hic
illo melior est. Melior enim ex operibus apparet, quemadmodum
et *preediximus: et cum illi nullum Patris sui opus habeant osten-

1Tim.v.4 dere, hic solus ostenditur Deus. Si quis autem «grotans circa
questiones, ea quse ab Apostolis de Deo dicta sunt, allegorisanda
existimat, przedictos sermones nostros discutiat, in quibus unum
Deum conditorem et factorem omnium ostendimus, et ea qux» ab
illis dicuntur destruximus et denudavimus, et *inveniet consonan-
tes eos Apostolorum doctrine, et sic habere quemadmodum doce-
bant et persuadebantur, quoniam unus est fabricator omnium
Deus: et cum repulerit a sententia sua tantum errorem, et eam 9. 331.
quze est adversus Deum blasphemiam, et a semetipso inveniet
rationem, cognoscens et eam quz est secundum Moysem legem,
et gratiam Novi Testamenti, utraque apta temporibus, ad utilitatem
humani generis ab uno et eodem prestita Deo.

15. Omnes enim qui sunt mal sententire, moti ab ea legis-
datione, quze secundum Moysem, dissimilem eam et contrariam
Evangelii doctrine arbitrantes, jam *non sunt conversi, uti
differentiie utriusque Testamenti inquirerent causas. Deserti

1 ei, αὐτῷ, omitted by Cr. and Mass. εὑρήσεις, embodying the following letter.

2 Vol. 1. p. 362. 4 Non sunt conversi. Interpres οὐκ

3 CLERM. invenies, Possibly also the ἐτράπησαν, debebat vertere: non eo ani-
translator read εὑρήσει συμφώνους as mum appulerunt. GRABE.

APOSTOLORUM DOCTRINA. 67

igitur cum sint a paterna dilectione, et inflati a Satana, conversi

in Simonis Magi doctrinam, abstiterunt sententiis suis ab eo GR. HL xu.
qui est Deus, et putaverunt quid 'semetipsos plus invenisse δ £
quam Apostoli, alterum Deum adinvenientes; et Apostolos
quidem adhuc que sunt Judorum sentientes, annuntiasse
Evangelium, se autem sinceriores et prudentiores Apostolis esse.

Unde et Marcion, et qui ab eo sunt, ad intercidendas conversi

sunt Scripturas, *quasdam quidem in totum non cognoscentes,
*secundum Lucam autem Evangelium et Epistolas Pauli decur-
tantes, hzc sola legitima esse dicunt, que ipsi minoraverunt.

Nos autem etiam ex his qu: adhuc apud eos custodiuntur,
arguemus eos, donante Deo, *in altera conscriptione. Reliqui

± semetipsos plus invenisse. Mas-
SUET'8 reading on the authority of the
CLEzRM. MS. GRBABE reads quod a se-
metipsis plus invenissent. The CLERM.
also has quid, τι... εὑρηκέναι.

3 Utramque Epistolam ad Timotheum,
et eam qua est ad Titum, Marcionem
penitus rejecisse scribit lib. v. in eundem
Tertullianus. Fxuarp. Sed et S. Luce
Acta Apostolica atque Apocalypsin S.
Joannis quasi falsa rejecisse scribit non
modo Auctor Appendicis ad lib. Tertul-
liani de Preescript. adversus hereticos
cap. 51, sed ipse quoque Tertullianus
idem testatur ; de Apocalypsi quidem
lib. 1v. adversus Marcionem cap. 5, de
Actis Apostolorum vero lib. v. contra
ipsum cap. 2, ex quo loco illustrandus
alter lib. de Prascript. adversus hereticos
cap. 32 e£ 23. Imo de Actis res clara
est ex ipsius Irenei moz seq. cap.14. GB.

ὃ Qui decurtationes hasce atque. cor-
ruptiones Evangelii Luce ac Epistolarum
Pauli, omnes εἰ singulas cognoscere. cu-
pit, legat Epiphanii Heresin xi. Mar-
cionitarum ; atque Tertulliani lib. rv. et v.
contra Marcionem ; in quorum priori
ex eis Evangelii S. Luce partibus, quas
Marcion agnoverat, eundem refellit ; pos-
teriort autem ex reliquis. epistolarum
Pauli adversus cum disputat. Prasertim
ex lib. 1v. cap. 7, patet, hunc hereticum
tribus prioribus Luce capitibus integris,
et mazima quarti parte, resectis, ita
Evangelium suum incepisse: Anno quinto

decimo principatus Tiberiani, Deus de-
scendit in civitatem Galilee Caphar-
naum. Unde Irenao 1. 39 [Tom. 1. 217],
dicitur, Id quod est secundum Lucam
Evangelium circumcidens, et omnia que
sunt de generatione (nativitate) Domini
conscripta, auferens. Dum vero mox
addidit: Et de doctrina sermonum Do-
mini multa auferens, in quibus mani-
festissime conditorem hujus universitatis
suum Patrem confitens Dominus con-
scriptus est ; respexit precipue ad versum
21, capitis x. Luce. Confiteor tibi Pater
Domine coli et terre &c. ub? vocem Patris
ezpunzit Marcion, ut ex Tertulliani lib.
IV. cap. 25, liquet; cum quo confer Epi-
phanium in dicta herest XL11. Confutat.
22. GRABE.

4 Resperit hunc locum Eusebius lib.
v. Hist. cap. 8, ita de Irenao scribens :
᾿Επήγγελται δὲ 6 αὐτὸς, ἐκ τῶν Map-
κίωνος συνγραμμάτων ἀντιλέξειν αὐτῷ ἐν
ἰδίῳ σπουδάσματι. GRABE. If such a
work had been composed by IRENZUS,
HrPPOLYTUS must certainly have men-
tioned it. But in the Philosophumena
we find little that reminds us of IRE-
NUS, 80 far as the Marcionite heresy
is concerned; this system is traced
back to Empedocles, and is exhibited
in a philosophical rather than a theo-
logical point of view. Again, if anti-
quity had preserved any trace of such
a work, we may be sure that TERTUL-
LIAN would have used it in working out

5——2

68 UNUS IN ECCLESIA

LIP]. vero omnes falso scientize nomine inflati, Seripturas quidem confi-
or ur A tentur, interpretationes vero convertunt, quemadmodum osten-
. X1? dimus in primo libro. Et quidem hi qui a Marcione sunt statim

blasphemant fabricatorem, dicentes eum malorum fabricatorem,
propositum initii sui 'tolerabiliorem habentes, duos naturaliter
dicentes deos, distantes ab invicem, alterum quidem bonum,
alterum autem malum: hi autem qui sunt a Valentino, nomini-
bus honestius utentes, et Patrem, et Dominum, et Deum, hunc
qui est fabricator, ostendentes, propositum sive sectam blasphe-
miorem habent, neque ab aliquo ex his que sunt intra pleni-
tudinem 7Eonibus dicentes eum emissum, sed ab ea labe que
extra Pleroma expulsa est. Hc autem omnia contulit eis
scripturarum et dispositionis Dei ignorantia. Nos autem et
causam differentiz:e. testamentorum, et rursum unitatem et con-
sonantiam ipsorum, in his quze deinceps futura sunt, referemus.
16. Quoniam autem et Apostoli et *discentes ipsorum, sic
docebant, quemadmodum Ecclesia predicat, et sic docentes
Heb. it. 10; perfecti fuerunt, propter quod et evocabantur ad *perfectum:
viL1' Stephanus hzc docens, adhuc cum super terram esset, vidit
act. .ܐܕ‎ δ6. gloriam Dei, et Jesum ad dexteram, et dixit: Ecce, video carlos
apertos, et Filium hominis *stantem a dexteris Dea. Et hee dixit,
et lapidatus est, et sic perfectam doctrinam adimplevit, per omnia
martyrii magistrum imitans, et postulans pro eis qui se interficie-
Act. νι. 66. bant, et dicens: Domine, ne statuas illis hoc peccatum. Sic erant
perfecti, qui unum et eundem Deum, ab initio usque ad finem
variis dispositionibus assistentem humano generi, sciebant; quem-
Ovea xi. 10. admodum ait Osee propheta, Ego visiones $mplevi, et in manibus Ο. 2x.
prophetarum similatus sum. Qui ergo usque ad mortem tradide-
runt animas propter Evangelium Christi, quomodo poterant
secundum insitam opinionem hominibus loqui? Quod ipsum si

his five books adv. Marc., since he sonet, ast majorem in recessu habcat blas-

confessedly makes a liberal use of this
work of IRENZUS in his treatise c. Va-
lent. But we hear nothing of it. Cf.
¢. Val. c. $, and Vol. I. 210, n. 2.

! Omnia exemplaria habent, intolera-
biliorem, ezcepto ARUND. ez quo contra-
riam lectionem eligere placuit. Quippe
Treneus, comparatis inter se Valentini et
Marcionis sectis, hanc. prima voce blas-
phemiam in Creatorem cjaculari ait, re-
tpsa tamen tolerabiliorem esse illa ; utpote
que non statim quidem adeo horrenda

phemiam. Debuisset autem Interpres, si-
quidem πρόθεσιν propositum vertere εἰ pla-
cuit, tolerabilius adjicere. Ga. Marcion
taught that these two intelligent prin-
ciples, and matter, were three distinct
eternal principles. See T'zRT. c. Marc. 1.
2, &c.; Hipp. PA. vit. 29— 31, X. 19.

3 μαθηταὶ, as in c. xv. and elsewhere.

3 διὸ kal ἐξεκλήθησαν εἰς τὸν rere-
λειωμένον.

4 CL., Mass. ad dexteram adstantem
Dei.

PRZEDICATUR DEUS. 69

fecissent, non paterentur: sed quoniam contraria his qui non LIB. HI.
.ܡ‎ assentiebant veritati preedicabant, ideo et passi sunt. Manifestum GR. IIT xt.

est ergo, quoniam non derelinquebant veritatem, sed cum omni _ 6 3

fiducia Judzis et Grecis predicabant; Judzis quidem, Jesum

eum qui ab ipsis crucifixus est esse Filium Dei, judicem vivorum

et mortuorum, ἃ Patre accepisse sternum regnum in Israel,

quemadmodum ostendimus ; Grzecis vero unum Deum qui omnia

fecit, et hujus Filium Jesum Christum annuntiantes.

17. Manifestius autem hoc ostenditur ex Apostolorum Epi-

stola, quam neque Judzeis, neque Grecis, sed ipsis qui ex gentibus

in Christum credebant, confirmantes fidem ipsorum, miserunt.

Cum enim descendissent quidam a Judza in Antiochiam, in qua

et primum omnium discipuli Domini pro fide, quam in Christo

habebant, vocati sunt Christiani, et suaderent eis qui crediderant

in Dominum circumcidi, et reliqua secundum legis observationem

perficere; et ascendissent Paulus et Barnabas Hierosolymam ad

alteros Apostolos propter hanc quzestionem, et universa Ecclesia

convenisset in unum, Petrus dixit eis: Viri fratres, vos scitis Aet αν.

quoniam a diebus antiquis !in vobis Deus elegit, ut ex ore meo

audirent gentes verbum Evangelii, et crederent: et cordis inspector

Deus testimonium perhibuit eis, dans eis Spiritum sanctum, sicut. et

nobis, et nihil discrevit inter nos et ipsos, emundans per fidem corda

tllorum. Nunc igitur quid tentatis Deum, tmponere jugum super

cervicem discipulorum, quod neque patres nostri, neque nos valuimus

portare? Sed per gratiam Domini *nostri Jesu Christi credimus

nos posse salvari, quomodo et illi. Post quem Jacobus dixit: Viré act xv.

Jratres, Simon retulit, quemadmodum 3 Deus excogitavit accipere ez

gentibus populum nomini suo. * Et sic conveniunt sermones prophe-

tarum, sicut scriptum est: Post hac revertar, et reedificabo taber- amosix. n,

naculum David quod cecidit, et disturbata ejus edificabo, et erigam

sllud, uti requirant reliqui hominum Dominum, et omnes gentes, in

quibus invocatum est nomen mewn super eos, dicit Dominus, faciens

1 in vobis. As GRABE remarks, the 8 The ALEX. MS. also omits πρῶτον.
ALEX. MS. has ὑμῖν in lieu of the more The Syriac embodies πρῶτον ἐπεσκέψατο
usual ἡμῖν, which is also read in the in «2} which means both to begin
Const. Apost. VI. 12, and in the Com- and to purpose.
mentary of CHRYsosTOM. The Syriac 4 Et sic. Pro τούτῳ lrencus vel
takes ἐν ἡμῖν as applied to himself by — interpres ejus legit οὕτως, quomodo etiam
8. Peter, ܕܝܠܝ‎ ea S0Q.2) co ἐξ primitus tn Cod. Cantabriy. scriptum
ore ,ܗܘܗ‎ "neo inquam. fuit, sed recentiori manu correctum.

* nostri, So the Syriac yS0? GRABE.

70 : DEUS

118. HL lheec. Cognitum a seculo est Deo ' opus ejus: propterea ego secun-
GR Ii ii x. dum me judico, non molestari eos qui ex gentibus convertuntur ad
ir Deum, sed pracipiendum eis, uti abstineant a *vanitatibus idolorum,
et a fornicatione, et ta sanguine: et quecunque nolunt sibi fieri,

aliis ne faciant. Et cum hec dicta essent, et omnes consensissent,

Act. xv. 38-- scripserunt eis sic: Apostoli et Presbyteri 5 fratres, his qui sunt in
Antiochia et Syria et Cilicia fratribus ex gentibus, salutem.
Quoniam audivimus, quia ex nobis quidam exeuntes turbaverunt vos
sermonibus, destruentes animas vestras, quibus non precepimus,
dicentes, Circumcidimint et servate Legem ; placuit nobis conveni-

entibus in unum, electos viros mittere ad vos cum dilectissimis nostris
Barnaba, et Paulo, hominibus qui tradiderunt animam suam pro

nomine Domini nostri Jesu Christi. Misimus igitur Judam et

Silam, ef $psos per sermonem annuntiantes " nostram. sententiam.

Placuit enim sancto Spiritui, et nobis, nullum amplius vobis pondus
imponere, quam hac qua sunt necessaria, ut abstineatis ab tdolo-

thytis, et sanguine, et fornicatione: σὲ quecunque non vultis fieri

vobis, aliis ne faciatis: a quibus custodientes vos 1psos, bene agetis,
Sambulantes in Spiritu sancto. Manifestum est igitur ex his omni-

bus, quoniam non alterum Patrem esse docebant, sed libertatis

1 ταῦτα πάντα is the received text.
The latter word, from its similarity, was
lost in the Alexandrian and other copies,
as was the case with that of IRENA&US.

3 So also the Codex BEZ& ; and since
the one work of the conversion of the
heathen is here considered, the singular
is not inapplicable. Syr. Opera.

3 Gr. τῶν ἀλισγημάτων τῶν εἰδώλων.
The quotation is apparently affected by
ranis simulachris, p.65. The Syr. read
εἰδωλοθύτων, with which the sequel
agrees.

4 Quemadmodum Irenaeus vel ejus In-
terpres, hic et paulo post, ita et Cod. Canta-
brig. utroque in loco omittit, kal πνικτοῦ,
atque addit: καὶ ὅσα μὴ θέλωσι ἑαυτοῖς
γίνεσθαι, ἑτέροις μὴ ποιεῖτε, posteriori
ἴοοο, ποιεῖν. Agnoscit quoque hanc appen-
dicem CYPR. ad Quir. 3, c. 119. GRABE.

5 The ALEX. aud CauBRIDGE MSS.
omit the word xal, but the term ἀδελφοὶ
corresponds with the collective descrip-
tion in v. 22, σὺν ὅλῃ τῇ ἐκκλησίᾳ, and

requires the copula, as in the Syriac.

6 quibus non praecepimus. These
words are transposed, aud should follow
the word Legem.

7 N, T. rà αὐτά.

8 ambulantes in Sp. s. Hoc iterum
est appendix, et in Cod. Cant. exarata, et
a TERT. de Pud. 12, his expressa verbis:
Vectante vos Spiritu sancto. Gr. The
word in the Gr. text is ἔῤῥωσθε, which
the Syriac also renders paraphrastically
$02 cn QOO! Be firm in
our Lord; but some transcriber mistook
the middle term for the customary
Rabbinical valete |YMU'N, which in the
Talmud Tr. Gittín is interpreted by the
Gloss, IPINNN, ἔῤῥωσθες. The word
having been so written, was rendered
into Greek by φερόμενοι, as though it
were referrible to "WN βαδίζειν, Prov.
ix. 6. So the Codex BEz has φερόμενοι
ἐν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, which TERTULLIAN
rendered as φέροντος τοῦ ἁγίου Πνεύ-
ματος.

UNIVERSORUM UNUS. 71

novum testamentum dabant his, qui nove in Deum per Spiritum 118. m.
sanctum credebant. Ipsi autem ex eo quod qusererent, an opor- 6. üben
teret circumcidi adhuc discipulos necne, manifeste ostenderunt
non habuisse se alterius Dei contemplationem.

18. Ceterum non talem timorem circa primum habuissent
Testamentum, ut nec cum ethnicis quidem convesci vellent. Nam
et Petrus, quamvis ad catechizandos eos missus esset, et tali
visione !conterritus fuisset, cum timore tamen multo locutus est

353. ad eos dicens: Jpsi scitis quoniam non est fas viro Judawo conjungi,
aut convenire cum allophylo: mihi autem Deus ostendit, neminem
communem aut immundum dicere hominem: quapropter sine contra-

4 ܐܗ , L4‏ , ^ ܬ
Διὰ τῶν λόγων τούτων σημαίνων, ὅτι οὐκ dy ἐπεπόρευτο‏
, ܠ a 1. 4 Qs‏ 4 4 9 4
πρὸς αὐτοὺς, εἰ μὴ κεκέλευστο. "lows γὰρ οὐδὲ TO Bar-‏
^ ܠ ^ 4 ¥ ^ 4 Ψ‏
τισμα οὕτως εὐχερῶς ἔδωκεν αὐτοῖς, εἰ μὴ ToU Πνεύματος‏
^ 9 , ܝ ^
TOU dyiov ἐπαναπαύοντος αὐτοῖς, προφητεύοντας αὐτοὺς‏
ܒ ܐ ܠ e^‏ ܠ ܠ 4
ἀκηκόει. Kal διὰ τοῦτο ἔλεγε: Μήτις τὸ ὕδωρ κωλῦσαι‏
^ 4 , ^ 4 ^
δύναται ToU μὴ βαπτισθῆναι τούτους, οἵτινες τὸ [νεῦμα‏
e 4 ,‏ , ܨ ^ € ς i‏ ܐܗ a‏
TO ἅγιον ἔλαβον, ὡς καὶ ἡμεῖς; πείθων ἅμα τοὺς συμπαρόν-‏
A eM , 9 9‏ ^ ܠ 4 4 ܝܚ , 4
τας, καὶ σημαίνων, ὅτι εἰ μὴ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐπ᾽ av-‏

4 9 ܝ‎ 4 e a 9 4 ^ ,
TOUS ἐπαναπέπαυτο, ἣν ὁ κωλύσων αὐτοὺς τοῦ βαπτίσματος.

dictione veni; his sermonibus significans, quoniam non abisset ad
eos, nisi jussus fuisset. Sic sque ne baptisma quidem facile de-
disset, nisi, Spiritu sancto requiescente super eos, prophetantes
eos audisset. Et propter hoc dixit: *Num quis aquam vetare
potest ad baptizandum hos, qui Spiritum sanctum acceperunt,
quemadmodum et nos? Suadens simul his qui secum erant, et
significans, quoniam nisi Spiritus sanctus super eos requievisset,
exsisteret qui eos prohiberet a baptismate.

.. 30. — 19. Hi autem qui *circa Jacobum Apostoli gentibus quidem
libere agere permittebant, concedentes nos Spiritui Dei. Ipsi

1 conterritus. Since one of MERCER'8
MSS. has the reading contritus, and the
present is not at all suited to the sense;
since also S. Peter himself speaks of
being constrained by that which he saw
in his trance, Acts xi. 17; I consider
constrictus to be the true reading, as the
translation of συνεχόμενος.

3 Cr., Voss., MABS8., numquid aliquis.

3 Greca phrasis ol περὶ δεῖνα sepe

non unicum hominem, sed eos quoque qui
cum tpso sunt, denotet ; hic cum Jacobo
reliquos simul Apostolos intelligo, pre-
sertim quia sequitur: Ipsi vero scientes,
dec. Coterum Ireneushoc loquendi genere
primatum inter Apostolos S. Jacobo tri-
buisse videtur, tamquam Episcopo Hiero-
solymstana Ecclesie, ex qua habuit omnis
Ecclesia initium, et μητροπόλεως τῶν τῆς
καινῆς διαθήκης πολιτῶν, 326 a. GR.

n 14.

Act. x. 28, 39.

Act. x. 47.

LIB. 111.
GR. III. jm
MASS.
ii a

72 OMNIBUS PARITER APOSTOLIS

vero eundem scientes Deum, perseverabant in pristinis observa-
tionibus, ita ut et Petrus quoque timens ne culparetur ab ipsis,
ante manducans cum gentibus propter visionem et propter

Gal. 1. 13,13. Spiritum qui requieverat super eos, cum tamen advenissent qui-

Joh. xv. 97.
Act. i. 8.

Gal. ii. 8.

dam ab Jacobo, separavit se, et non manducavit cum eis; hoc
ipsum autem dixit Paulus et Barnabam fecisse. Sic Apostoli, quos
universi actus et universze doctrine Dominus testes fecit, ubique
enim simul cum eo assistentes inveniuntur Petrus et Jacobus et
Johannes, religiose agebant circa dispositionem legis, quse est
secundum Moysem, ab uno et eodem significantes esse Deo.
Quod quidem non fecissent secundum que przediximus, si preeter
eum qui legis dispositionem fecit, alterum Patrem a Domino didi-
cissent.

CAP. XIII.

Adversus eos qui dicunt, tantum Paulum ex Apostolis,
cognovisse veritatem.

1. 'Eos autem qui dicunt, solum Paulum veritatem cogno-
visse, cui per revelationem manifestatum est mysterium, ipse
Paulus convincat ' eos, dicens, unum et ipsum Deum operatum Pe-
tro in apostolatum circumcisionis, et sibi in gentes. Ipsius ergo
Dei Petrus erat Apostolus, cujus et Paulus; et quem Petrus
in circumcisione annuntiabat Deum, et Dei Filium, hunc et
Paulus in gentes. Neque enim ut solum Paulum *salvaret, venit
Dominus noster; nec sic pauper Deus, ut unum solum haberet
Apostolum, qui dispositionem Filii sui cognosceret. Et Paulus
autem dicens: Quam speciosi pedes evangelisuntium bona, evangeli-

santium pacem, manifestum facit, quoniam non unus, sed plures

erant, qui veritatem evangelisabant. Et rursus in ea epistola quze
est ad Corinthios, cum przdixisset omnes qui ? Deum post resur-

1 i.e. the Marcionites, who admit-
ted the Pauline Epistles to be genuine,
and the Gospel of S. Luke, as having
been written under the eye of 8. Paul.
608... 608, τοὺς δὲ λέγοντας... ἐλέγχῃ
τούτους.

3 CLERM., Mass., salvare without
ut, which appears however in the Voss.
and Mero. 11. MSS. GBABE'S reading
therefore is retained. Scripture says Θεὸν
οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε, and IRENARUS can

scarcely have written Oeóv the word
Deum must have arisen out of Dnm,
the abbreviation of Dominum. The text
that he is about to adduce would never
have caused the author to write Θεὸν, for
although it speaks of seeing the Father,
this is only collaterally to the main ar-
gument, which establishes the fact that
Christ gave the Apostolical commission,
not to 8, Paul alone, but to the entire
collegium of the Apostles; to all of

INNOTUIT VERITAS. 78

rectionem viderunt, intulit: Sive autem ego, sive illi, sic annuntia- LIB. HI.
mus, et sic credidistis: unam et eandem preedicationem confitens 95. ΠῚ. xin.
omnium eorum qui Deum viderunt post resurrectionem a mor- εἰν
tuis.

2. Et Dominus autem Philippo volenti Patrem videre, re-
spondit: Tanto tempore vobiscum sum, et me non cognovisti, Phi- Joh. xiv. 7,9,
lippe? qui videt me, videt et Patrem. Quomodo tu dicis, Ostende —
nobis Patrem? Ego enim in Patre, et Pater in me, et a modo
cognovistis eum, et vidistis. Quibus ergo Dominus testimonium
dixit, quoniam et cognoverunt in ipso et viderunt Patrem,

Pater autem veritas, hos dicere non cognovisse veritatem, est
hominum falsa testantium, et eorum qui alienati sunt a Christi
doctrina. Ad quid enim mittebat Dominus duodecim Apostolos uat. x. e.
ad oves que perierant domus Israel, si veritatem non cognove-

runt? Quomodo autem et septuaginta preedicabant, nisi ipei

prius veritatem preedicationis cognovissent? Aut quomodo Petrus
ignorare potuit, cui Dominus testimonium dedit, quoniam caro et Matt. xvi. 17.
sanguis non revelavit ei, sed Pater qui in coelis est? ! Sicut ergo
Paulus Apostolus non αὖ hominibus, neque per hominem, sed per cat.i.1.
Jesum ? Christum et Deum Patren ; Filio quidem adducente eos

ad Patrem, Patre vero revelante eis Filium.

3. Quoniam autem his qui ad Apostolos vocaverunt eum
de quzestione, acquievit Paulus, et ascendit ad eos cum Barnaba
in Hierosolymam, non sine causa, sed ut ‘ab ipsis libertas

1 Cor. xv. 11.

whom he addressed himself when he
said, ἀπ᾽ ἄρτι γινώσκετε αὐτὸν, xal
ἑωράκατε αὐτόν, Joh. xiv. 7. It is sur-
prising that editors should have allowed
this reading to pass unnoticed ; but this
perhaps makes it less surprising that
some transcriber should have been
caught by the apparent similarity of
idea contained in S. John’s words,
and instead of Dominum have written
Deum. The Cu. for qui Deum reads
quidem,

1 sicut. ergo, καθὼς Apa, connect-
ing the case of S. Paul with the pre-
ceding. GRraBE however imagines that
something has been lost. Nullus nos-
trorum MSS. Codd. supplet defectum,
quem hoc loco facile deprehendaa. — Deest
enim apodosis, qua de reliquis Apostolis

idem praedicetur, quod de S. Paulo dic-
tum est, nempe eos missos. fuisse a Jesu
et ipso Deo Patre: que postrema vox
forte recurrens omisst commatis fuit
occasio. No apodosis is required, and
eos will refer to the A postles, the seventy
disciples, S. Peter and S. Paul collec-
tively. The text from S. John served to
introduce the mention of the several
instances in which God had revealed
himself by his Apostles, and then the
entire period is summed by words that
refer back the reader to the text, from
whence the sense had so naturally
flowed.

3 Christum, restored by GRABE from
the AR. MS, but cancelled again by
Mass.

3 ct is added in the CLERM. MS.

74 S. LUCAS

LIB. HL. gentilium confirmaretur, ipse ait in ea quz ad Galatas est epistola:
on Hos xit Deinde post x1v annos ascends $n Hierosolymam cum Barnaba,
ii assumens et Titum. Ascendi autem secundum revelationem, et con-

Cap. .ܐܐ‎ 1, ® tuli cum eis Evangelium quod predico inter gentes. Et iterum ait:

Cap. 1.5. 14d horam cessimus subjectioni, uti veritas Evangelii perseveret Μ. sn.
apud vos. Si quis igitur diligenter *ex Actibus Apostolorum
scrutetur tempus, de quo scriptum est ® ascendisse Hierosolymam
propter preedictam quzstionem, inveniet eos qui przedicti sunt a
Paulo annos concurrentes, Sic est consonans et velut eadem tam
Pauli annuntiatio, quam et Lucz de Apostolis testificatio.

CAP. XIV.

De sectatore Apostolorum Luca, et que sunt que in
Evangelio per solum Lucam cognovimus.

1. QuowiaM autem is Lucas inseparabilis fuit a Paulo, et
cooperarius ejus in Evangelio, ipse facit manifestum, non glorians,
sed ab ipsa *productus veritate. Separatis enim, inquit, a Paulo,
et Barnaba et Johanne, qui vocabatur Marcus, et cum navigassent
Cyprum, nos venimus in Troadem: et cum vidisset Paulus per

Act. xv. ®

Act. xvi. &
seq.

1 IRENEUS evidently quotes Gal. ii.
5, as giving ἃ very different sense from
that which it has, when affected as in
the received text with the negative. In
this form it can only mean that S. Paul,
in the matter of the circumcision of
Titus, did not so admit the authority of
the other Apostles, as to disparage his
own divine commission. Whereas as
it stands in IRENJEUs, it refers to the
collation at Jerusalem of the Gospel
preached by S. Paul, with that declared
by the other Apostles ; in reference to
which collation he says, 7n horam cesst-
mus subjections, &c. It is remarkable
that TERTULLIAN baving quoted this
text in the negative form, proceeds to
argue as if the reading were corrupt,
and the Apostle's words could only be
expressed with truth by the removal of
the negative, adv. Marc. v. 3. Inten-
damus enim et sensui. ipsi, et cause ejus,
et apparebit. vitiatio Scriptura . . . Dicas

velim si non subintroissent falsi ܐܐܠܐ‎ fra-
trea... cessissent subjectioni? non opinor.
Ergo cesserunt, quia fuerunt propter quos
cederetur, MARSUET observes that S.
JEROM speaks of a great variance in the
copies of Scripture, as regards this text,
some reading and some omitting the
negative. He also states that the S.
GERMAIN Latin MS., supposed to be of
the old Italic version, prior to the V ul-
gate, agrees with this reading of IRE-
NJUS. The Syriac has the negative

3 The reader is referred by GRABE
to Bp Pearson's Annales Paulini, pre-
fixed to the dissertations on the succes-
sion of the first Roman bishops. There
is also much useful and compendious
matter in Dr BURTON'S treatise On the
Chronology of the Acts of the Apostles.

8 CLERM., Voss., ascendi.

4 Productus. Προηγμέσος hoc loco
verti debebat, compulsus. GR.

8. PAULI AMANUENSIS.

75

somnium virum Macedonem, dicentem; Veniens in Macedoniam 1,8. 11.
opitulare nobis Paule; statim, ait, quesivimus proficisci in Mace- OR Iii. xiv.
doniam, intelligentes quoniam provocavit nos Dominus evangelisare
eis. Navigantes igitur a Troade, direximus navigium in Samothra-
cen: et deinceps reliquum omnem ipsorum usque ad Philippos
adventum diligenter significat, et quemadmodum primum sermo-
nem locuti sunt: Sedentes enim, inquit, locuti sumus mulieribus act. xvi 13.

que convenerant; et quinam crediderunt, et quam multi.

Et

xiv. 1.

iterum ait: Nos autem navigavimus post dies azymorum a Philip- act. xx. 5, 6.
pis, et venimus Troadem, ubi et commorati sumus diebus septem.
Et reliqua omnia ex ordine cum Paulo refert, omni diligentia
demonstrans et loca et civitates et quantitatem dierum, quoad-
usque Hierosolymam ascenderent: et quz illic contigerint Paulo, ace. xxi.
quemadmodum vinctus Romam missus est; et nomen centurionis 44. xxvii. 1.
qui suscepit eum, et parasema navium, et quemadmodum naufra- act. xxviii.

gium fecerunt, et in qua liberati sunt insula ; et quemadmodum n

humanitatem ibi perceperunt, Paulo curante principem ipsius in-
81112 ; et quemadmodum inde Puteolos navigaverunt, et inde Ro-
mam pervenerunt, et quanto tempore Roms commorati sunt.
Omnibus his cum adesset 'Lucas, diligenter conscripsit ea, uti
neque mendax, neque *elatus deprehendi possit, eo quod omnia
hzc constarent, et seniorem eum esse omnibus qui nunc aliud
docent, neque ignorare veritatem. Quoniam non solum ? prose-
cutor, sed et cooperarius fuerit Apostolorum, maxime autem Pauli,
et ipse autem Paulus manifestavit in epistolis, dicens: Demas me s rw. iv.16,

dereliquit, et abiit tin Thessalonicam, Crescens in Galatiam, Titus n

an Dalmatiam: Lucas est mecum solus. Unde ostendit quod

semper junctus ei et inseparabilis fuerit ab eo.

Et iterum in *ea

epistola qu:e est ad Colossenses, ait: Salutat vos Lucas medicus col. tv. 14.
dilectus. Si autem Lucas quidem, qui semper cum Paulo pre-
dicavit, et dilectus ab eo est dictus, et cum eo evangelisavit,
et creditus est referre nobis Evangelium, nihil aliud ab eo
*didicit, sicut ex verbis ejus ostensum est, quemadmodum hi qui

1 Lucas, omitted in the An. MS.

3 elatus, d\eyxGels, rendered aa évex-
θεὶς, which has escaped notice.

8 prosecutor, παράπομπος. GR. but
ἀκόλουθος was more probably the word.

4 in is replaced in the text, as read
in the CLERM., ARUND., and MeRc.
MSS.

5 ea, omitted in the ΑΒ. MS., is read
in the CLERM.

6 The ARUND. reading is follow-
ed as preferable to the CLERM. MS.
dicit; it agrees better with the sequel ;
the Greek may have been, xal οὐδὲν
ἕτερον ἀπ᾽ αὐτοῦ (τοῦ Παύλου, ac.) Eua-
θεν.

76 DISCIPLINA ARCANI

Lip 11. nunquam Paulo adjuncti fuerunt, gloriantur abscondita et in-
on} IIl. xh “atv. enarrabilia didicisse sacramenta ?

Quoniam autem Paulus simpliciter quz sciebat, hzc et‏ .2 ܒܡ
docuit, non solum eos qui cum eo erant, verum omnes audientes‏
se, ipse facit manifestum. In Mileto enim convocatis 'episcopis‏
et presbyteris, qui erant ab Epheso et a reliquis proximis civita-‏
tibus, quoniam ipse festinaret Hierosolymis Pentecosten agere,‏
multa testificans eis, et dicens quz ?oporteret ei Hierosolymis‏
evenire, adjecit: Scio quoniam jam mon videbitis faciem meam:‏
testificor igitur vobis hac die, quoniam mundus sum a sanguine‏
omnium. Non enim subtraxi uti non annuntiarem vobis omne‏
sententiam Dei. — Attendite igitur et vobis, et omni gregi, n quo vos‏
Spiritus sanctus proposuit episcopos, * regere ecclesiam * Domini,‏
quam "sibi constituit. per sanguinem. suum. — Deinde significans‏
futuros malos doctores, dixit : Ego scio quoniam adventent post dis- Μ. 202.‏
cessum meum lupi graves ad oos, non parcentes gregi. Et ex vobis-‏
ipsis exsurgent viri loquentes perversa, uti convertant discipulos post‏
se. Non subtrazi, inquit, uti non annuntiarem omnem sententiam‏
Dei vobis. Sic Apostoli simpliciter, et * nemini invidentes, que‏
didicerant ipsi a Domino, hzc omnibus tradebant. Sic igitur et‏
Lucas nemini invidens, ea que ab eis didicerat, tradidit nobis,‏
sicut ipse testificatur dicens: Quemadmodum tradiderunt nobis qui‏
ab initio contemplatores et ministri fuerunt Verbi.‏

3. Si autem quis 7refutet Lucam, quasi non cognoverit
veritatem, manifestus erit projiciens Evangelium, cujus 5 dignatur
esse discipulus. Plurima enim et magis necessaria Evangelii
per hune cognovimus, sicut Johannis generationem, et de Za-
charia historiam, et adventum angeli ad Mariam, et ?exclamatio-

Act. xx. 25—
98.

Act. xx. 29,
930.

Luc. 1. 9.

1 Episcopis et Presbyteris. Non con- > plov καὶ Θεοῦ, and the Syriac has
tradicit Irenaeus S. Luce, qui Act. xx. ® 1 ܡ‎
, Christi, ܠܥܨܬܗ ܕ‎
Episcopos εἰ Presbyteros eosdem facere .
videtur. Qui Herutro ἢ ܚ‎ 5 sibi constituit, περιεποιήσατο, Syr.

bulorum utrumque ordinem S. Lucas sig-
nificare potuit. GB. cf. p. 7, n. 5.

3 Mass. has oportet, but the error is
one of the press, which is followed by
STIEREN ; both the CLERM. and AR. have
oporteret. .

3 regere, ποιμαίνειν, Syr. V. ܬܪܥܘܢ‎
The translator renders the word in its
poetical sense.

* Domini, the Codex BEz.£ agrees
with IREN.gU8 ; other MSS. have Kv-

OLLO? quam acquisivit.

6 We observe here no trace of any
disciplina arcani, which was from the
first the device of heresy.

7 refute, παραπέμπῃ, Vol. I. 1,.n. 3.
et following is cancelled as in the CL.,
ΑΒ., Voss. MSS.

8 Here Cr., Voss., MASS. omit non,
and it is better away ; dignatur, will
represent, ἀξιοῖ, claims to be.

9 exclamationem, ἐκφώνησυ,.

APUD APOSTOLOS NULLA. 77

nem Elizabeth, et angelorum ad pastores descensum, et ea quie LIB. III.
ab illis dicta sunt, et Annz et Simeonis de Christo testimonium, on iit. ܨ‎
et quod duodecim annorum in Hierusalem relictus sit, et baptis- _ 6.36
mum Johannis, et quot annorum Dominus baptisatus sit, et quia Cer. it;

in quintodecimo anno Tiberii Ceesaris. Et in ' magisterio illud

quod ad divites dictum est: Va vobis divites, quoniam percipitis Cap. vi. 24.25,
consolationem vestram. Et, va@ vobis qui satiati estis, quoniam esu- —
rietis: et qui ridetis nunc, quia plorabitis. Et, ec vobis cum bene-
dizerint vos homines omnes. Secundum hac enim faciebant et
pseudoprophetis patres vestri. Et omnia hujusmodi per solum

Lucam cognovimus, (et plurimos actus Domini per hunc didici-

mus, *quibus et omnes utuntur:) ut ?et multitudinem piscium, csp. v.
quam concluserunt hi qui cum Petro erant, jubente Domino ut
mitterent retia: et illa quze per octodecim annos passa, curata Cap. xiii.
fuerat mulier die sabbatorum: et de hydropico, quem curavit cap. xtv.
Dominus die sabbatorum, et quemadmodum disputavit quod

curavit in hac die: et quemadmodum docuit discipulos primos
discubitus non appetere: et quoniam pauperes et debiles vocare
oportet, qui non habent retribuere: et qui *pulsavit nocte sumere Cep. xi.
panes, et propter instantiam importunitatis sumit: et quoniam Cap. vil.
apud Phariseum recumbente eo, peccatrix mulier osculabatur

pedes ejus et unguento ungebat, et quecunque propter eam

dixit ad Simonem Dominus de duobus debitoribus: et de parabola cap. it
divitis illius qui reclusit quze ei ^nata fuerant, cui et dictum est,

In hac nocte *expostulabunt animam tuam a te: Que autem prepa-

rasti, cujus erunt? similiter autem et divitis qui vestiebatur cep. xv.
purpura, et jocundabatur nitide, et egenum Lazarum: et eam Cap. xvii. δ,

Both may have been written by the
translator.

1 παραψέσει, and cf. I. 143, n. 2,
end. GRABE however suggests διδασκα-

Mg.

3 quibus et omnes utuntur, als xal
πάντες (Evangeliste sc.) χρῶνται, κα-
θὼς κιτλ. The author having instanced
certain sayings of our Lord that are
recorded only by 8. Luke, adds paren-
thetically that he also mentions many
events in common with the other Evan-
gelists, and then details other circum-
stances peculiar to S. Luke, resuming
his subject with καθὼς καί.

3 There is authority both for ,ܐ‎
AB. MS., and uf, CLERM. and Voss.

4 Mass. prints pulsat, and quotes
the authority of the CLeRM. MS. It is
singular that by mistake et quoniam pau-
peres. . . sumit is there written twice, and
both times with pulsavit. The second
time also we have noctu for nocte.

5 rà γεννήματα.

6 Expostulabunt animam. Cypria-
nus in orationem Dominic. Stulte, hac
nocte expostulatur anima tua. Ter-
tullianus libro quarto adversus Mar-
cionem, reposcent. Grace est ἀπαιτοῦσι.
FEUARD.

78 A SOLO LUCA

118. 1. quam ad discentes suos dixit responsionem, quando dixerunt ei:
on. Ii Til. xiv. Adjice nobis fidem: et eam que ad Zacchzeum publicanum facta

Ass

Cap. xix.

Cap. xviii.

Cap. xvii.
Cap. xiv.
Cap. xviii.

Cap. xiii.

Cap. xxiv.

est confabulationem : et de Phariseo et publicano, qui simul
adorabant in templo: et de decem leprosis, quos simul emundavit
in via: et quoniam de vicis et plateis claudos et 'luscos jussit
colligi ad nuptias; et parabolam judicis qui Deum non timebat,
quem instantia vidus fecit ut vindicaret eam: et de arbore fici
quze erat in vinea, quze non faciebat fructum. Et alia multa sunt
quie inveniri possunt a solo Luca dicta esse, quibus et Marcion
et Valentinus utuntur. Et super hsc omnia post resurrectionem
in via ad discipulos suos quz locutus est, et quemadmodum cog-
noverunt eum in fractione panis.

4. Necesse est igitur et reliqua quz ab eo dicta sunt, reci-
pere eos, aut et his renuntiare. Non enim conceditur eis ab his
qui sensum habent, quaedam quidem recipere ex his qu a Luca
dicta sunt, quasi sint veritatis ; quzedam vero "refutare, quasi non
cognovisset veritatem. Εὖ si quidem refutaverint hi qui a Mar-
cione sunt, non habebunt Evangelium: hoc enim quod est secun-
dum Lucam quemadmodum * przediximus, decurtantes, gloriantur
se habere Evangelium; hi vero qui a Valentino sunt, cessabunt a
plurimo vaniloquio suo: ex hoc enim multas occasiones subtili-
loquii sui acceperunt, interpretari audentes male, quze ab hoc bene
sunt dieta: si autem et reliqua suscipere cogentur, intendentes
perfecto Evangelio, et Apostolorum doctrinz, oportet eos pceni-
tentiam agere, ut salvari a periculo possint.

CAP. XV.
Adversus eos qui frustrantur Paulum Apostolum.

1. Eapem autem dicimus iterum et ‘his, qui Paulum Apo-
stolum non cognoscunt, quoniam aut reliquis verbis Evangelii,
quze per solum Lucam in nostram venerunt agnitionem, renun-
tiare debent, et non uti eis; aut si illa recipiunt omnia, habent
necessitatem recipere etiam eam testificationem, que est de
Paulo, dicente ipso, primum quidem Dominum ei de coelo locu-

1 AR. ceecos. 4 Among others the Ebionites who
3 See Vol. 1. 1, n. 3. considered him to be an apostate from
3 See pp. 50, 67. the Law, Vol. 1. 213.

79

tum: Saule, Saule, quid me persequeris? Ego sum Jesus ' Christus, 118. nr.
quem tu persequeris: deinde Ánanie de eo *dicente: Vade, quo- 1 GR. ΤῊ: III xv.
niam vas electionis mihi est iste, ut portet nomen meum ὃ in genti-
bus, et regibus, et filis Israel, Ego enim demonstrabo ei 4 ex ipso, λει xxii. 8;
quanta oporteat eum pati propter nomen meum. Qui igitur non ™ 15 16
recipiunt eum qui sit electus a Deo ad hoc, ut fiducialiter portet
nomen ejus, quod sit missus ad quas prediximus gentes, electio-
nem Domini contemnunt, et seipsos segregant ab Apostolorum
conventu. Neque enim contendere possunt Paulum non esse
- Apostolum, quando in hoc sit electus: neque Lucam mendacem
esse, possunt ostendere, veritatem nobis cum omni diligentia
annuntiantem. Fortassis enim et propter hoc operatus est Deus
plurima Evangelia ostendi per Lucam, quibus necesse haberent
omnes uti, ut "sequenti testificationi ejus, quam habet de actibus
et doctrina Apostolorum, omnes sequentes, et regulam veritatis
inadulteratam habentes, salvari possint. Igitur testificatio ejus
vera, et doctrina Apostolorum manifesta et firma, et nihil subtra-
hens, neque alia quidem in abscondito, alia vero in manifesto
docentium.

2. Hoc enim fictorum et prave seducentium et hypocrita-
rum est molimen, quemadmodum faciunt hi qui a Valentino sunt.
Hi enim ad multitudinem propter eos qui sunt ab Ecclesia, quos
° communes “et Ecclesiasticos ipsi dicunt, inferunt sermones, per

QUAM PLURIMA ENARRANTUR.

p 9

1 Gr. T. and Syr. Ναζαγαιω.

3 Dicentem legendum patet, quia non
ad Lucam, sed ad Dominum refertur.
GRABE. But the construction is de-
pendent upon μαρτύριον, though the
translator has failed to observe it, e.g.
εἶτα τῷ ᾿Ανανίᾳ περὶ αὐτοῦ λέγοντος
(τοῦ Χριστοῦ sc.)

3 dy in error for ἐνώπιον, but Syr.

lotos in gentibus.

* ex ipso. 'These words represent-
ing ἐκ τούτου (τοῦ χρόνου sc.) were in-
serted carelessly, the quotation having
been made from memory. There is no
authority of any kind for the interpola-
tion.

5 seguenti. MABSUET observes that
the translator follows the Greek con-
cord, the verb ἀκολουθεῖν governing the
dative.

9$ communes, καθολικοὺς, the word Ca-
tholicus not yet having been added to the
Latin in ita ecclesiastical sense. TERTUL-
LIAN makes use of the word, but in the
sense of general, publie, &c. So, quam
catholice $n medium proferebant, Proscr.
Her. c. XXVI. The goodness of God is
catholica εἰ summa illa bonitas. adv.
Marc. ΤΙ. 17. It is the correlative term
of ex parte, e.g. ab eo permittetur...
catholice fleri hec, a quo et ex parte.
de Fug.3. Hence the word not having
been as yet adopted by the Church
when the translator wrote, the Greek
term is rendered by communes. 1f so,
the name of Catholic may have been
applied first to the Church of Christ by
the Gnostic party, as a contemptuous
term for the ol πολλοί,

7 et is restored to the text from the
CLERM. copy, whereby Ecclesiasticos is

LIB. ITI.
3

xv. 2.

GR. ITI. xv.

MASS. III.
xv. 9.

80 VERITAS SIMPLEX

quos capiunt simpliciores, et illiciunt eos, 'simulantes nostrum
tractatum, ut ssepius audiant ; qui *et jam quzruntur de nobis, quod
cum similia nobiscum sentiant, sine causa abstineamus nos a com-
munieatione eorum, et cum eadem dicant, et eandem habeant doc-
trinam, vocemus illos hecreticos: et cum dejecerint aliquos a fide
per queestiones, quze fiunt ab eis, et non contradicentes auditores
suos fecerint, his separatim inenarrabile plenitudinis suze enarrant
mysterium. Decipiuntur autem omnes, qui quod est in verbis
verisimile, se putant posse ?discere a veritate. Suasorius enim et
verisimilis est, et exquirens fucos error: sine fuco autem est veri-
tas, et propter hoc pueris credita est. Et si aliquis quidem ex
his qui audiunt eos, quzerat solutiones, vel contradicat eis, hunc
quasi non capientem veritatem, et non habentem de superioribus
a matre sua semen affirmantes, in totum nihil dieunt ei, mediarum
partium dicentes esse illum, hoc est psychicorum. Si autem
aliquis quasi *parvam ovem, deditum semetipsum ipsis przebeat,
*imitationem illorum, et redemtionem illorum consecutus, est in-

shewn to be the interpretation of xa6o-
λικοὺς preceding. And that such was
the primitive meaning of the term is
clearly shewn by MassvEt, who says in
his note: Nec Valentinianis peculiaris
fuit ea nominis Ecclesiasticus acceptio.
Veteres non raro eo nomine designa-
bant Catholicos. Sic Const. Ap. 11.
58. Jubetur, ut, si frater aut soror ex
alia parecia advenerit, qui commenda-
titias afferant, diaconus que ad eos spec-
tant, probet inquirens, el πιστοὶ, εἰ ἐκκλη-
σιαστικοὶ, el μὴ ἀπὸ αἱρέσεώς εἷσι uepo-
λυσμένοι, an fideles sint, an ecclesiastici,
an nulla herest contaminati. Sic etiam
ORIGENES, Tom. xvi. Explanationum
in Johannis Evangelium, Dicet profecto
Heracleon, et secum fortassis sentiens alius
Ecclesiasticus. Eodem sensu accepit et

` HiknBox. Pr. in Mat. et in Ez. 13.

1 Simulantes nostrum tractatum. 'Trac-
tatum, inéellige sermonem, e hec explica
per ista in Proemio lib. 1., ὅμοια μὲν
λαλοῦντας, ἀνόμοια δὲ φρονοῦντας ; nec non
illa [c. XVI. 1] hujus libri: Lingua qui-
dem unum Christum Jesum confitentes,
divisi vero sententia. GR. Cf. I. 301, ut
sgpius audiant, ἵνα πολλάκις ἀκροῶνται.

3 ej jam, from the AR. MS. οἱ καὶ δή.

3 discere, This word is restored
again instead of discernere, & mere con-
jectural reading of BirLIU8, but adopted
by FEUABDENT, MASSUET and STIE-
REN. The testimony of MSS. is wholly
in favour of discere, and in fact it makes
a better sense ; for omnes, however, om-
nino would seem to be required; the
translator having read πάντες for
παντῶς. The meaning then would be,
But they are altogether deceived, who
imagine that they may learn from the
Scriptural texts adduced by heretics,
that which ther words plausibly teach.

4 Nulla textui vi illata, quasi par-
vam ovem, ez vet. Codd. Feuard. Arund.
et Merc. 11. eligo (adde εἰ Clarom.):
quanquam in Arund, due tantum litere
ou, annexo abbreviationis signo sint exa-
rate, ita ul utrovis modo legere possis
et in eodem ac Merc. 11. parvum sit
scriptum. Nam προβάτιον pro homine
simplicissimo, qui preceps in pericula
instar ovicule ruit, accipitur, velut apud
Aristophanem in Pluto, GR. But ERARM.,
GALL., FEu., have parvum ovum.

5 imitatione, GRABE has imita-

ET SINCERA. 81

flatus iste talis, neque in ccelo, neque in terra putat se esse, sed LIB. UII

intra Pleroma introisse, et complexum jam angelum suum, cum oR. Th. ܝ‎
1 institorio, et supercilio incedit, gallinacei elationem habens. Sunt MASS. n

autem apud eos, qui dicunt oportere bonam conversationem asse- ————
qui eum hominem, qui sit desuper "veniens: propter hoc et fin-
gunt quodam supercilio gravitatem. Plurimi autem et contem-
tores facti, quasi jam perfecti, sine reverentia, et in contemtu
viventes, semetipsos spiritales vocant, et se nosse jam dicunt euin
qui sit intra Pleroma ipsorum refrigerii locum.

3. Nos autem revertamur ad eundem tractatum. Cum enim
declaratum sit manifeste, quoniam neminem alium Deum vocave-
runt vel Dominum nominaverunt, qui veritatis fuerunt preedica-
tores et Apostoli libertatis, nisi solum verum Deum Patrem et
Verbum ejus, qui in omnibus principatum habet, manifeste erit
ostensum, factorem cceli et terre, et qui locutus sit cum Moyse,
et legis dispositionem ei dederit, qui convocaverit patres, Domi-
num Deum confiteri eos, et alterum neminem nosse. Manifesta
igitur et Apostolorum et ?discentium eorum ex verbis ipsorum
de Deo facta est sententia.

CAP. XVI.

Que sit Apostolorum sententia, de Domino nostro Jesu
Christo.

QuontrAM autem sunt qui dicunt, Jesum quidem receptaculum
Christi fuisse, in quem desuper quasi columbam descendisse
Christum, et cum indicasset innominabilem Patrem incompre-
hensibiliter et invisibiliter intrasse in Pleroma: non enim solum
ab hominibus, sed ne ab his quidem, que in ccelo sunt, potestati-
bus et virtutibus apprehensum eum, et esse quidem filium Jesum,
* patrem vero Christum, et Christi patrem, Deum : alii vero putative

tioni, Mass. imitatione; but the CLezRM. Pref. Lib.1r. It is difficult to trace

MS. émitationé, which I imagine to
have arisen out of imitatione. The
Greek may have been, τὴν τούτων áxo-
λουθίαν xal τὴν τούτων ἀπολύτρωσιν
τετυχηκώς.

1 institorio, a word used of deal-
ers in puffing off their goods. Here
it may mean a strutting gait. Compare

VOL. If.

the Greek unless it expresses δι᾽ ἀλαζυ-
velas καὶ τύφου ἐμβαίνει.

3 adveniens is perhaps preferable as
in the CLERM. MS., τὸν ἄνωθεν ἐπιόντα,
i. e. epiritalem.

3 discentium, i.e. μαθητῶν, as at 68,
n. 3, meaning S. Luke and 8. Mark.

4 See Vol. 1. p. t 13.

6

118. ΠῚ.

82 SOTER TERGEMINUS.

eum passum, naturaliter impassibilem exsistentem: qui autem

xvi.
OB UT xe xvi. & Valentino sunt, Jesum quidem qui sit ex dispositione, ipsum

ܨܚ

esse qui per Mariam transierit, in quem illum de superiori Salva-
torem descendisse, quem et ! Christum dici, quoniam omnium qui
emisissent eum, haberet vocabula: participasse autem cum eo qui
esset ex dispositione de sua virtute et de suo nomine, ?ut mors
per hunc evacuaretur, cognosceretur autem Pater per eum Salva-
torem *quidem qui desuper descendisset, quem et ipsum *recepta-
culum Christi et universe plenitudinis esse dicunt, lingua quidem
unum Christum Jesum confitentes, divisi vero sententia ; (etenim
hzc est ipsorum regula, quemadmodum preediximus, ut alterum
quidem Christum fuisse dicant, qui ab Unigenito ad "correctionem
plenitudinis preemissus ; alterum vero Salvatorem esse "ad glorifica-
tionem Patris missum ; alterum vero ex dispositione, quem et
passum dicunt, ? recurrentem in Pleroma Salvatorem qui Christum

portabat); necesse habemus, universam Apostolorum de Domino

nostro Jesu Christo sententiam adhibere, et ostendere eos non
solum nihil tale sensisse de eo, verum amplius et significasse per
Spiritum sanctum, ?qui inciperent talia docere, ?submissi a Sa-
tana, uti quorundam fidem everterent, et abstraherent eos a vita.

CAP. XVII.

Ostensio quoniam, unus et idem wpse Christus Verbum
su Dev.

]. Er quoniam Johannes unum et eundem novit Verbum
Dei, et hunc esse Unigenitum, et hune incarnatum esse pro
salute nostra, Jesum Christum Dominum nostrum, sufficienter ex
ipsius Johannis sermone demonstravimus. Sed et ܬ‎ 8
unum et eundem Jesum Christum cognoscens, eam, qu: est

1 Christum. May Totum (Πάντα, I.
24) have been read here as Xpm? See

αρτισθῆναι, Vol. I. 21.
9$ ad, CLERM., Voss. and FEvanp.

I. p. 279, n. 2.
See I. 151, n. r. Kal καθεῖλε μὲν

tov θάνατον ὁ ἐκ τῆς οἰκονομίας σω-
τὴρ, ἐγνώρισε δὲ τὸν πατέρα Χριστόν.
GBABE.

3 quidem is not wanted, and may
have grown out of the two following
words ; unless it represents 57.

4 receptaculum, perhaps ἐκδοχεῖον.
See Vol. I. 127.

5 correctionem, καταρτισμόν, Cf. kar-

marg. tn.

7 GRABE conjectures recurrente....
Salvatore. See r. 61, 62. But the read-
ing in the text is that found in all the
MSS., and is therefore retained ; φορή-
σαντα τὸν Χριστὸν τὸν ἀναδραμόντα εἰς
τὸ πλήρωμα Σωτῆρα, may be the con-
struction.

8 rods μέλλοντας τοιαῦτα διδάσκειν,
ὑποβληθέντας ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ.

9 f. l. submitti.

G. 230.

ANTHROPOLOGIA CHRISTI. 83

secundum hominem, generationem ejus ex Virgine exponens, LIB. IIT.
sicut promisit Deus David ex fructu ventris ejus excitaturum se omi [tvi
zeternum Regem, multo prius Abrahze eandem faciens promis- ܨ‎
sionem, ait: Liber generationis Jesu Christi, filii David, filii Ps exxxi i.
Abraham. Dehinc ut liberaret mentem nostram a suspicione

que: est circa Joseph, ait: 'Christi autem generatio sic erat. Cum Matt.i. 18
esset desponsata mater ejus Joseph, priusquam convenirent, inventa

est tn utero habens de Spiritu sancto. Dehine cum Joseph cogi-

taret dimittere Mariam, quoniam przegnans erat, ?assistentem ei
Angelum Dei, et dicentem: Ne timueris assumere Mariam con-

Jugem tuam: quod enim habet in utero, de Spiritu sancto est.

Parvet autem Filium, et vocabis nomen ejus Jesum: hic enim
salvabit populum suum a peccatis suis. Hoc autem factum est, ut
impleretur quod dictum est a Domino per prophetam : | Ecce,

virgo accipiet in utero, et pariet. filium, et vocabunt nomen ejus
Emmanuel, quod ? est, Nobiscum Deus; manifeste significans, et

eam promissionem quz fuerat ad patres *adimpletam, ex virgine

natum Filium Dei, et hune ipsum esse Salvatorem Christum,

quem prophetz preedicaverunt: non, sicut ipsi dicunt, Jesum

quidem ipsum esse qui ex Maria sit natus, Christum vero qui

desuper descendit. Ceterum potuerat dicere Matthzeus, Jesu vero
generatio sic erat; sed preevidens Spiritus sanctus depravatores,

et preemuniens contra fraudulentiam eorum, per Matthaeum ait:

Christi autem generatio sic erat ; et quoniam hic est Emmanuel,

ne forte tantum eum hominem putaremus ; non enim ex voluntate 1ob.. 13, 14.
carnis, neque ex voluntate viri, sed ex voluntate Dei, Verbum caro

"factum est, neque alium quidem Jesum, alterum autem Christum
suspicaremur fuisse, sed unum et eundem sciremus esse.

1 Christi autem. Ex hac catione Christi cap. 19 et 24, allegarit. GRABE.

indeque deducto argumento patet, Irencum
nomen 'I75c00, quod in nostris N. T. ex-
emplaribus Grecis expressum exstat, haud
legisse, uti nec vulgata. Latina, neque
Persica versio illud habet. GRABE.

3 παρεστηκότα (sub. λέγει).

3 interpretatum is cancelled by Mass.
as omitted in the MSS.

* adimpletam, Cr., but al. impletam.

5 factum est. Ex hoc loco et cap.21,
[p. 249 G.] Liquet, Ireneum Joan. 1. 13,
legisse, ἐγεννήθη, pro ol ἐγεννήθησαν:
quomodo εἰ Tertullianus Lib. de Carne

The passages quoted indicate the read-
ing, sed ex voluntate Dei natus est, et
Verbum caro factum est. It is remark-
able that this varia lectio may have arisen
most naturally from the Syriac text,
where the plural termination Q is fol.
lowed immediately by the copula Q, e.g.

ἐγεννήθησαν, καὶ‏ ܬܝܠܕܘ ܘܩܠܠܬܐ
ὁ Λόγος: the first perhaps was absorbed‏
in the copy followed by IRENAUS. Fur-‏
ther, the preceding relative, 9, in the‏
Syriae, carries no mark of number, but‏
6—2

118. nt

xvi. 3.

Rom. ix. 5.

Gal. iv. 4,5. alt:

Mare. i. 1.

δά

ANTIIROPOLOGIA

AB. 2. Hoc ipsum interpretatus est Paulus, scribens ad Romanos:
0: 1 TIE xt Paulus Apostolus Jesu Christi, 'predestinatus in Evangelium Dei,
quod, promisit per prophetas suos in Scripturis sanctis de Filio suo,
Rom.i.1—4 qui factus est ei ex semine David secundum carnem, qui pre-
destinatus est Filius Dei in virtute per Spiritum. sanctificationis

ex resurrectione mortuorum ‘Jesu Christi Domini nostri.

Et

iterum ad Romanos scribens de Israel, dicit: Quorum patres, et
ex quibus Christus secundum carnem, qui est Deus super omnes
benedictus in secula. Et iterum in epistola que est ad Galatas,

Cum autem venit. plenitudo temporis, misit Deus Filium

suum, "factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege
erant redimeret, ut adoptionem percipiamus : manifeste significans

unum quidem Deum, qui per prophetas promissionem de Filio o.*«

fecerit; unum autem Jesum Christum Dominum nostrum, qui de
semine David secundum eam generationem que est ex Maria;
hunc destinatum Filium Dei Jesum Christum in virtute, secun-
dum Spiritum *sanctificationis ex resurrectione mortuorum, ut sit
Col. i. 14,18. primogenitus *mortuorum, quemadmodum primogenitus in omni
conditione; Filius Dei, Hominis Filius factus, ut per eum adop-
tionem percipiamus, portante homine et capiente et complectente

Filium Dei.

3. Propter hoc et Marcusait: Znitium Evangelii Jesu Christi
Filtt Det, quemadmodum scriptum. est in " prophetis: unum et
eundem sciens Filium Dei Jesum Christum, qui a prophetis
Ἐπεὶ. ix.6. annuntiatus est, qui ex fructu ventris David Emmanuel, *magni
Jer. xxii 5. congilit Patris nuntius, per quem ‘oriri fecit Deus domui David

in the Greek the alteration of of into ὃς
would be involved.

1 προωρισμένος for ἀφωρισμένος. Jesu
Christi D. n. also added in the Syr.

3 GRABE reads natum without suffi-
cient authority. CLERM., AR., Voss. and
MERC. I. have factum; the best MSS.
of the N. T. also read γενόμενον.

* So the AR. as in the scriptural
quotation; but CLERM., ¥ 088. sanctitatis.
4 CL. omits the next three words.

5 See p. 49, n. 2.

9 μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, LXX.
The LX X. render Ἵ *2N, by ἄξω γὰρ,
E. V. the Everlasting Father. Sw.
and THEOD. are much to be preferred,

agreeing 88 they do in the translation
πατὴρ αἰῶνος. 'That the Princeof Peace
should be termed absolutely, the Everlast-
ing Father, grates upon the religious
sense; but that relatively to us he should
be styled the Father of eternity, as being
the way, the truth, and the life, causes no
such shock. It is but a very usual
Orientalism. | IRENAUS evidently felt
some such difficulty, for afterwards, p.
250 GR., he renders the words so as to
bear the translation decorus specie, de-
riving ‘ON from MAN to desire, and
rendering "ly as though it were written
IY, an object of beauty.
7 ls.xli. 2: Jy NOH Vi] Ὁ

CHRISTI. 85

Orientem et justum, et erexit ei cornu salutis, et suscitavit testi- LIB. LIT.
monium in Jacob, quemadmodum David causas generationis ejus o». E xvi
disserens ait, e legem posuit in Israel, ut cognoscat generatio altera, ES
Jilii qui nascentur ex his, et. ipsi exsurgentes enarrabunt filiis suis, ܕ‎
ut ponant in Deum spem suam, et pracepta ejus ezquirant, Et 67.
rursus angelus evangelisans Marie, ait: Hic erit magnus, et ue. im.
Filius Altissimi vocabitur, et dabit ei Dominus thronum David

patris sui ; eum qui sit Filius Altissimi, hunc eundem et David

fillum confitens. Cujus et David dispositionem adventus per
Spiritum cognoscens, per quam dominans est omnium vivO- Rom. xiv. 9.
rum et mortuorum, Dominum eum confessus est, sedentem ad Ps. cix. 1.
dextram Patris altissimi. Et Simeon autem ille, qui responsum
acceperat a Spiritu sancto, non visurum eum mortem, nisi prius

videret Christum Jesum, hune manibus accipiens Virginis primo-
genitum, benedixit Deum, et dixit: Nune dimittis seroum tuum Luc. ii. 29
Domine, secundum verbum tuum in pace: quia viderunt oculi mei
salutare tuum: quod praparasti ante faciem omnium populorum,

lumen ! in. revelationem gentium, et gloriam populi tui. Israel; in-

fantem quem in manibus portabat Jesum, natum ex Maria, ipsum
confitens esse Christum Filium Dei, lumen *omnium, et gloriam

ipsius Israel, et pacem et refrigerium eorum qui in dormitionem

ierunt.

4. Jam enim exspoliabat homines, auferens ignorantiam

ipsorum, suam autem agnitionem eis donans, et dispartitionem

faciens eorum qui cognoscebant eum, quemadmodum Esaias:

Voca, inquit, nomen ejus Velociter spolia, Celeriter. dispartire. .ܐܪܬܐ‎ «ui. a.
Hzc sunt autem opera Christi. Ipse igitur erat Christus, quem
portans Simeon benedicebat Altissimum ; quem pastores cum Luc ii. 90.
vidissent, glorificabant Deum, quem Johannes, cum adhuc in wi 4.
ventre matris suc esset, et ille in vulva Maris, Dominum cog-
noscens, exsultans salutabat ; quem Magi videntes, et adorantes, et Matt. it. 11,
afferentes munera, que preediximus, et substernentes semetipsos `

zeterno Regi, per alteram abierunt viam, non jam per Assyriorum
revertentes viam. " Priusquam enim cognoscet puer vocare patrem kai. vil. 4.
aut matrem, accipiet virtutem Damasci, et spolia Samariae, contra

1 in, CLERM., al. ad. of the Magi. See JusT. M. Dial. c. 77,

* Cr., Voss.,hominum,butcf.Joh.i.g. — 78; TERTULL. adv. Jud. 9; c. Marc. 111.

3 This text of the prophet Isaiah 13. The reader may compare the inter-
was considered at a very early date to pretation offered in the Editor's Opusc.
bear mystical reference to the adoration — on the Creeds, p. 27

86 CHRISTUS

up in Regem Assyriorum ; ; occulte quidem, sed potenter !omnia mani-
OR Tia svn. festans, quoniam ?absconsa manu expugnabat Dominus Amalech.
at Propter hoc et pueros eripiebat, qui erant in domo David, bene
sortiti illo tempore nasci, ut eos preemitteret in suum regnum;
ipse infans cum esset, ?infantes hominum martyres parans,
propter Christum, qui in Dethleem natus est Jude in civitate
David, interfectos secundum Scripturas.

5. Propter quod et Dominus discipulis post resurrectionem
dicebat : O insensati, et tardi corde ad credendum tn omnibus que
locuti sunt prophete. Nonne hac oportebat pati Christum, et
introire in claritatem suam? Et iterum ait eis: Ht sunt sermones M. 306.
quos locutus sum ad vos, cum adhuc essem vobiscum, quoniam
oportet. impleri omnia scripta in lege Moysi, et Prophetis, et
Psalmis de me. Tunc adaperutt. eorum sensum, ut intelligerent
Scripturas, et dizit ad eos: Quoniam sic scriptum est, *[et sic
oportebat] Christum pati, et resurgere a mortuis, et proxdicari in
nomine ejus [penitentiam in] remissionem peccatorum in omnes c. zu.
gentes. Hic autem est, qui ex Maria natus est. Oportet enim,
inquit, Filium hominis multa pati, et reprobari, et crucifigi, et die
tertio resurgere. Non ergo alterum Filium Hominis novit Evan-
gelium, nisi hune qui ex Maria, qui et passus est, sed neque
Christum avolantem ante passionem ab Jesu; sed hunc qui natus
esi, Jesum Christum novit Dei Filium, et eundem hunc passum
resurrexisse, quemadmodum Johannes Domini discipulus con-
firmat, dicens: H«c autem scripta sunt, ut credatis quoniam Jesus
est ὃ Christus Filius Dei, et ut credentes vitam *axternam habeatis in
nomine ejus; providens bas blasphemas regulas, quz dividunt
Dominum, quantum ex ipsis attinet, ex altera et altera substantia
dicentes eum factum. — Propter quod et in epistola sua sic testifi-
catus est nobis: Filioli, novissima hora eat, et quemadmodum

Exod xvii.
16. juxta
LXX.

Matt. ii. 16.
Luc. xxlv.25,
46.

Lue. xxiv.
44, 45, 46, 47.

Mare. viii. 31,
et Luc. ix. 92.

Joh. xx. 31.

1 Joh. i 18,
19, 21, 22

! MASBUET cancels omnia as in the
Ax. MS., but testimony is in ita favour.
It may represent the adverbial πάντα,
for xarà πάντα, the preceding δυνατῶς
precluding the use of πάντως.

3 An. occulta, by assimilation.

3 Martyrum flores, as CYPRIAN very
beautifully calls the martyred innocente.
CLERM. Martyras.

* The words included within bracketa
were restored by FEUARDENT, and re-
tained by GRADBE, observing however,

quas tamen nullus nostrorum MSS. Codex
habet, quasque plura N. T. exemplaria
bone note non agnoscunt. ‘They are,
therefore, marked as doubtful. The
Syriac has them.

5 Christus, cancelled by Mass. as
missed in the CL., Voss. MSS., but the
AR. has it, as also the Syr. and Vulg.

9 wternam. Vocem αἰώνιον, que in
nostris Evangelicis Codd. non exstat, Ire-
neus tn 8uo addi'am habutsse videtur, ut
et Syrus, Arabs, aliique Or. Int. GRABE.

NON DIVIDITUR. 87

audistis quoniam. Antichristus venit, nunc Antichristi multi facts 118.11.
sunt: unde cognoscimus quoniam movissima hora est. Ex nobis 08.111 sen
exierunt, sed non erant ex nobis: si enim fuissent ex nobis, perman- δ᾽
sissent utique nobiscum: sed ut manifestarentur quoniam non sunt
ez nobis. Cognoscite ergo quoniam omne mendacium extraneum
est, et non est de ceritate. Quis est mendax, nisi qui negat quoniam
Jesus non est Christus ? hic est Antichristus.
6. Quia autem omnes qui przdicti sunt, etsi lingua quidem
confitentur unum Jesum Christum, !semetipsos derident, aliud
quidem sentientes aliud vero dicentes; etenim argumenta illo-
rum varia, quemadmodum ostendimus, alterum quidem passum,
et natum hune esse Christum annuntiant, et esse alterum eo-
rum Demiurgi ?autem, qui sit ex dispositione, vel eum qui sit
ex Joseph, quem ?et passibilem argumentantur, alterum vero
eorum ab invisibilibus et inenarrabilibus descendisse, quem et
invisibilem et incomprehensibilem, et impassibilem esse con-
firmant, errantes a veritate, eo quod absistat sententia eorum ab
eo qui est vere Deus, nescientes quoniam hujus Verbum *unigeni-
tus, qui semper humano generi adest, unitus et *consparsus suo
plasmati secundum placitum Patris, et caro factus, ipse est Jesus
Christus Dominus noster, qui et passus est pro nobis, et surrexit
propter nos, et rursus venturus *est in gloria Patris, ad resuscitan-
dam universam carnem, et ad ostensionem salutis, et regulam
justi judicii ostendere omnibus qui sub ipso facti sunt. Unus
igitur Deus Pater, quemadmodum ostendimus, et unus Christus
Jesus Dominus noster, veniens per universam, dispositionem, et Eph.i. 10.
omnia in semetipsum recapitulans. In omnibus autem est et
homo plasmatio Dei: et hominem ergo in semetipsum recapitu-
lans est, "invisibilis visibilis factus, et incomprehensibilis factus

γομίαν, ἣ τὸν ἐξ ᾿Ιωσὴφ, ὃν kal παθητὸν
ἐξαγορεύουσι" ἄλλον δέ. See pp. 42,82,92.
3 et CLERM., but ΑΒ. Voss. aud EDD.

1 semetipsos derident. GRABE con-
siders that καταγελῶσι was in the Greek
text, as a play upon the word xarayyé-

λουσι that follows; but four lines inter-
vene, and the point, if any, evaporates,
The word represents perhaps μωραίνον-
Tat, or μυκτηρίζουσι.

3 autem is bracketed for omission by
MASSUET; but we may imagine the
Greek to have run as follows: ἄλλον
μὲν παθόντα, καὶ γεννηθέντα τόνδε τὸν
Χριστὸν, καταγγέλλουσι, καὶ εἶναι αὐτῶν
ἄλλον, τοῦ Δημιουργοῦ δὴ, τὸν κατ᾽ olko-

quemque.

* Μονογενὴς in apposition with λόγος,
which gives the concord. Sub. est.

5 consparsus. Grace πεφυρμένος,
uti conjicio, commixtus, id est, intime
unitus, quomodo a Plutarcho in Romulo
dicitur, πεφυρμένη σώματι ψυχή. GRABE.

6 est, omitted by Mass. carelessly.

7 invisibilis visibilis factus, &c. Ita
plane et S. Ignatius in Epist. ad

LIB. Τ1.
xvit. 6.
ΟΒ.111. xviii.
MASS. III.
xvi. 6.

Joh. ii. 4.

Joh. vii. 30.

A bac. lii. 2.

88 IN CHRISTO

comprehensibilis, et impassibilis passibilis, et Verbum homo,
universa in semetipsum recapitulans: uti sicut in superccelesti-
bus et spiritalibus et invisibilibus princeps est Verbum Dei;
sic et in visibilibus, et corporalibus principatum habeat, in semet-
ipsum primatum assumens, et apponens semetipsum caput Eccle-
size, universa attrahat ad semetipsum apto in tempore.

7. Nihil enim incomtum atque intempestivum apud eum,
quomodo nec incongruens est apud Patrem. Precognita sunt
enim !hec omnia ἃ Patre, perficiuntur autem a Filio, sicut
congruum et consequens est, apto tempore. Propter hoc prope-
rante Maria ad admirabile vini signum, et ante tempus volente
participare ?compendii poculo, Dominus repellens ejus *intempes-
tivam festinationem, dixit: Quid mihi et tibi est mulier ? nondum
venit hora mea; exspectans eam horam que est ἃ Patre przecog-
nita. Propter hoc cum szepe vellent eum homines apprehendere,
Nemo, inquit, immisit manus ei: nondum enim venerat hora ap-
prehensionis, nec tempus passionis, quod przecognitum fuerat
a Patre, quemadmodum et Abacuc propheta ait: In eo cum

Polycarpum, c. 3, scribit, τὸν ἀόρατον,
τὸν δὲ δι᾽ ἡμᾶς óparóv: τὸν ἀψηλάφητον
(supple ex interpolato exemplari, δι᾽ ἡμᾶς
δὲ Yyradnrév’) τὸν ἀπαθῆ, τὸν δὲ δι᾽
ἡμᾶς παθητόν. Confer inf. p. 341. GR.

1 λας. This word is omitted by
CLERM., ARUND., Voss. and MERC. I.,
and therefore also by MASSUET. προ-
εγνωσμένα γὰρ τὰ πάντα, perhaps had
been altered through carelessness into
τάδε π., in which case the word forms
part of the translation.

3 coipendii poculum. See p. 43,
n. 6: Compendialiter.. . ex aqua... fac-
tum est vinum. 'There the meaning is
more clear; that the wine, ex vinea, first
tasted by the guests was good, but that
the wine, compendialiter ex aqua factum
(i.e. by the immediate act of Divine
Power, as compared with the slower pro-
cess of nature), was better; συντόμως
seems to have been the word; as at gs,
n.4. Here, ἀνακεφαλαιώσεως is prefer-
able. The cup, that recapitulates the
suffering of Christ, was manifestly in-
tempestivum before the Passion of our
Lord.

3 intempestivam festinationem. Jm-
perfectionem itaque humane nature,
peccatorum venialium matrem, in B. Vir-
gine Maria agnovit. Irenceus, alioquin
eam pro merito laudans. Similiter Chry-
sostomus, Theophylactus, Euthymius, diu
post Ireneum, intempestivos affectus sanc-
te Virgini adscripserunt, ut ipse Feuard.
ad hunc locum annotat ; sed huic opinioni
anathema recentissima Synodi Tridentine
frustra opponit. A still more recent de-
cree also of the Church of Rome is in
direct opposition to the teaching of the
great light of the Western Church, 8.
AUGUSTIN, with whom upon tbis point
S. BERNARD also is agreed. Hesays: Et
Àinc apparet illam. concupiscentiam, per
quam Christus concipi potuit, fecisse in
genere humano propaginem mali; quia
Marie corpus quamvis inde venerit, ta-
men eam. non trajecit in corpus, quod non
inde concepit. c. Jul. Pelag. v. 53. And
again: Maria quidem mater ejus, de qua
carnem sumsit, de carnali concuptscen-
tia parentum nata est. Op. Imperf. c.
Jul. v1. 22. The Church of Rome now
denounces such doctrine.

. 945. appropinquarint anni cognoscerta, in adventu temporis ostenderis, LIB ΔΩ
wn 60 quod turbetur anima mea in ira, misericordie tue memora- GR. RTL xvii.
beris. Sed et Paulus ait: Cum autem venit plenitudo temporis, 17
misit Deus fiium suum. Per quod manifestum est, quoniam 9. iv. 4
omnia que preecognita erant a Patre, ordine et tempore et hora
preecognita et apta perfecit Dominus noster, unus quidem et idem
exsistens, dives autem et multus. Diviti enim et multz volun-
tati Patris deservit, cum sit ipse Salvator eorum qui salvantur, et
Dominus eorum qui sunt sub dominio, et Deus eorum quz consti-
tuta sunt, et unigenitus Patris, et Christus qui preedicatus est, et
Verbum Dei incarnatus, cum advenisset plenitudo temporis, in quo
Filium Hominis fieri oportebat Filium Dei.

.%7. 8. Igitur omnes ‘extra dispositionem sunt, qui sub obtentu

agnitionis ^alterum quidem Jesum intelligunt, alterum autem

Christum, et alterum Unigenitum, ab hoc autem rursum est

Verbum, et alterum Salvatorem, quem etiam eorum qui in

*deminoratione facti sunt /Eones emissionem esse dicunt hi qui

eunt erroris discipuli: qui a foris quidem oves, per eam enim

quam habent extrinsecus loquelam similes nobis apparent, eadem

nobiscum loquentes, intrinsecus vero lupi. Sententia enim eorum

homicidialis, Deos quidem plures confingens, et patres multos
simulans; comminuens autem et per multa dividens Filium Dei:

quos et Dominus nobis cavere przedixit, et discipulus ejus Johannes Mate. vit. 15.

in ‘preedicta epistola fugere eos preecepit, dicens ; Multi seductores s3cn. 7,8.

exierunt in hunc mundum, qui non confitentur Jesum Christum in

carne venisse. Hic est seductor et Antichristus. | Videte eos, ne

perdatis quod operati estis. Et rursus in epistola ait: Multi pseudo- Joh-iv. 12,

1 extra dispositionem, ἔξω τῆς olko-
voulas, they are without the Christian
dispensation, who divide Christ; the
word being used in the scriptural sense
as in the fragment in c. XIX., rather than
the ecclesiastical. So we read afterwards,
c. XIX. dispensationem ... salutis nostre,
Cf. dispensationem adventus, p. 85.

3 From this and similar passages we
easily perceive the rationale of the clause
in the Eastern creeds, expressing faith
in One Lord Jesus Christ ; it estopped
Gnostic impiety as regards the Son, as
faith in one God the Father and Creator
of all was asserted in the opening clause.

See Hist. and Theol. of Creeds.

3 deminoratione, ἐλαττώσει, i.e. in
labe.

* predicta. Memoria lapsus est Ire-
neus, siquidem ante non ex secunda, sed
prima S. Joannis epistola quedam alle-
gaverat : nisi dicere velis, eum longius ad
(Tom. 1.162] respexisse; quod tamen vero
haud videtur simile. GRABE. If, as
there is reason to suppose, IRENZUS
makes frequent use of the Syriac Version,
these quotations from the second Ep. of
S. John have a peculiar interest, since
the Syriac only contains the first Epistle.

5 τῇ for ταύτῃ, i.e. hac.

Ln. prophete exterunt ‘de saculo.

90 CHRISTI PASSIO

In hoe cognoscite Bpiritum Dei.

GR. xvlt Avi. Omnis spiritus qui confitetur Jesum Christum in carne venisse, ex

AS al

Joh. i. 14.

Deo est. Et omnis spiritus ?qui solvit Jesum *Christum, non est ez
Deo, sed ‘ex Antichristo est. Hsec autem similia sunt illi, quod in
Evangelio dictum est, quoniam Verbum caro factum est, et habitavit

Theod. Dal Διὸ πάλιν ἐν τῆ ἐπιστολὴ φησί: Πᾶς ὁ πιστεύων ὅτι

he ܚܝ‎ Ἰησοῦς Χριστὸς, ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγένηται, ἕνα καὶ τὸν au-

1Joh. v. 1.

τὸν εἰδὼς Ἰησοῦν Χριστὸν, d ἠνοίχθησαν αἱ πύλαι τοῦ

4 ~ Α 4 M 4 , 3 ^ a 4 4 ~
οὐρανοῦ διὰ τὴν ἔνσαρκον ἀνάληψιν αὐτοῦ' ὃς kai ἐν TH
αὐτῇ σαρκὶ ἐν ἣ καὶ ἔπαθεν, ἐλεύσεται, τὴν δόξαν ἀπο-
καλύπτων τοῦ πατρός.

in nobis. Propter quod rursus in epistola clamat: Omnis qut
credit quia Jesus est Christus, ex Deo natus est; unum et eundem
sciens Jesum Christum, cui aperte sunt porte coeli propter
carnalem ejus assumtionem: qui etiam in eadem carne in qua
passus est veniet, gloriam revelans Patris.

9. Et Paulus autem his consentiens, Romanos alloquens, ait :

Rom.v.17. Multo magis hi qui abundantiam sgratie et justitie accipiunt in

vitam, regnabunt per unum Jesum Christum. Nescit ergo eum qui
evolavit Christum a Jesu; neque eum novit Salvatorem qui sur-
sum est, quem impassibilem dicunt. Si enim alter quidem passus
est, alter autem impassibilis mansit; et alter quidem natus est,
alter vero in eum qui natus est, descendit, et rursus reliquit eum;
non unus, sed duo monstrantur. Quoniam autem unum eum, et
qui natus est et qui passus est, Christum Jesum novit Apostolus,

Rom. vi.3,4. in eadem epistola iterum dicit: An ignoratis quoniam quotquot bap-

tieati. sumus in Christo Jesu, in morte ejus baptisati sumus? ut

1 Gr. εἰς τὸν κόσμον.

3 gui solvit Jesum Christum. Du-
bium est, uirum Interpres ex vulgata
Latina ita reposuerit, an ipse Trenceus
Jam in suo exemplari legerit, ὃ λύει τὸν
᾿Ιησοῦν, quod sane in vetustiesimis Codd.
locum habuisse fidem facit Socrates lib.
vil. Hist. Eccles. cap. 32, nec dubitare
nos sinit post vulgatum Interpreten Ter-
tullianus lib. v. contra Marcionem cap.
16, ubi memorat Antichristi spiritus,
aegantes Christum in carne venisse, et

solventes Jesum. Ubi utramque lectionem
Jungere vidctur, tam modo dictam, quam
alteram. in nosiris exempl. ὃ μὴ ὁμολογεῖ
τὸν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα,
que maxime confirmatur per Epist. Poly-
carpi ad Philippenses, ὃ 8. GBABE.

3 Christum, omitted in CL., AB., Voss.

* ex, omitted in the CLER. copy.

5 Vulg. gratia et donationis εἰ 7
,ܐܬܐܬ‎ ORIGEN, Comm. in Joh., omits
the words τῆς δωρεᾶς, and they are not
recognised by S. AuausTIN, de Bapt. c.13.

NOS RECONCILIAVIT DEO. 91

"34. quemadmodum resurrexit Christus a mortuis, ‘sic et nos in novitate LIB. 1.
vite ambulemus. Rursus autem significans Christum passum, et OR. “I ܛ‎
ipsum esse Filium Dei, qui pro nobis mortuus est et sanguine suo E
redemit nos in preefinito tempore, ait : * U? quid enim Christus, cum Rom. v. 6, 8
adhuc essemus infirmi, secundum tempus pro ampiis mortuus est?
Commendat autem suam. dilectionem Deus in nobis, quoniam cum
adhuc essemus peccatores, pro mobis Christus mortuus est: multo
magis justificati nunc in sanguine ejus, salvi erimus per ipsum ab
ira. St enim cum essemus inimici, reconciliati sumus Deo per
mortem Filii ejus, multo magis reconciliati, salvi erimus in vita ejus.

Hunc eundem qui apprehensus et passus est, et effudit sanguinem rue xxii. 54.
suum pro nobis, hunc Christum, hunc Filium Dei manifestissime ܒܡ‎
annuntians, qui etiam surrexit et assumtus est in ccelos, quem-
admodum ipse ait, ‘simul autem, Christus mortuus est, imo ὁ qui et Rom. vii 36.
resurrexit, qui est in dextera Dei; et iterum, Scientes quoniam Rom. vi. 9.
Christus 5resurgens a mortuis, jam non moritur. Preevidens enim

et ipse per Spiritum subdivisiones malorum magistrorum, et omnem

ipsorum occasionem dissensionis volens abscindere, ait quse prze-

dicta sunt: Si autem Spiritus ejus qui suscitavit Jesum a mortuis, cap. viii. 11.
habitat tn vobis, 8qui suscitavit Christum a mortuis vivificabit et
mortalia corpora vestra. "Unum quod non exclamat ad eos qui

volunt audire, * Quoniam nolite errare ; unus et idem est Christus

Jesus Filius Dei, qui per passionem reconciliavit nos Deo, et
resurrexit a mortuis, qui est in dextera Patris, et perfectus in
omnibus: qui cum vapularet, non repercutiebat; qui cum pateretur, 1 Pet. ui. 23.
non est ? minatus; et cum tyrannidem pateretur, rogabat Patrem Lue. xxiii.3
ut ignosceret his qui se crucifixerant. Ipse enim vere salvavit :

ipse est enim Verbum Dei, ipse unigenitus a Patre, Christus

Jesus !? Dominus noster.

λ διὰ τῆς δόξης τοῦ Πατρὸς areoinitted

by TEBTULLIAN, de Iles. Carnis, c. 47.
3 ut quid, εἴτι, Gr. ἔτι, Syr. εἰ δέ.
2? «| δὲ autem Christus,
3 simul autem. These words have
hitherto been printed as though they
formed the commencement of the scrip-
tural quotation ; but the construction is,

ws καὶ αὐτὸς λέγει, dua μὲν... ἔτι δέ.
4 qui. This word seems to have been
transposed, its proper place being before
mortuus, unless indeed we cancel it alto-
gether with the CLERM., Voss. and

AnBUND. MSS., which would bring the
text into nearer conformity with the
Syriac 2Q.CO ܡܝܬ‎

5 resurgens, ܬܐ‎ loose translation of
ἐγερθεὶς, but nearer to the Syriac >Q.0,
identical in sound with SOLO

6 CL. inserts his, meaning ts qui.

7 μόνον οὐκ ἐκφωνεῖ.

8 quoniam, expunged by M.as., but it
is read in the CL., An. MSS., as also in the
earlier Edd, Voss. indicates it in, Deum.

9 CLERM., Voss. ménilatus.

10 The reading of the CLERM., AR.

92 SPIRITUS SANCTI

ΕΝ
MASS ἐν CAP. XVIII.
De eo qui descendit in psum Spiritu.

]. ΕΤΕΝΙΜ potuerunt dicere Apostoli, Christum descendisse m. so.
in Jesum ; aut illum superiorem Salvatorem, in eum qui sit dispo-
sitionis ; aut illum qui est ab invisibilibus, in eum qui est Demi-
urgi: sed nihil quidem tale neque scierunt, neque dixerunt; si
enim scissent, !et dixissent utique: quod autem erat, hoc et

Mat. 8.16. dixerunt, Spiritum Dei sieut columbam descendisse in eum; hune
Emixi£2 Spiritum, de quo ab Esaia dictum est, Et requiescet. super eum
EeLix.1. Spiritus Det, sicut prediximus. Et iterum: Spiritus Domini
super me, propter quod unxit me. Iste Spiritus, de quo ait
Matt.x.90. Dominus: Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris
vestri qui loquitur in vobis. Et iterum potestatem ?regenerationis
Matt. xxvii. in. Deum ? dans discipulis, dicebat eis: Euntes docete omnes gen-
tes, baptisantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti.
Hunc enim promisit per prophetas effundere in novissimis tempori-
Joel il. 92. bus super servos et ancillas, ut prophetent : unde et in Filium Dei,
Filium Hominis factum, descendit, cum ipso *assuescens habitare in
genere humano, et requiescere in hominibus, et habitare in plas.
mate Dei, voluntatem Patris operans in ipsis, et renovans eos
ἃ vetustate in novitatem Christi. Hunc Spiritum ‘petiit David
P.L1. — humano generi, dicens: E Spiritu principali confirma me. Quem
ActiL )ܘ‎ descendisse Lucas ait post ascensum Domini super discipulos
in Pentecoste, habentem potestatem omnium gentium ad introitum
vitze, et “ad apertionem novi Testamenti : unde et omnibus linguis
conspirantes hymnum dicebant Deo, Spiritu ad unitatem redigente
distantes tribus, et primitias omnium gentium offerente Patri. c. su.
Joh. xti.7. Unde et Dominus pollicitus est mittere se Paracletum, qui nos

aptaret Deo. Sicut enim de arido tritico massa una fieri non
potest sine humore, neque unus panis: ita nec nos multi unum

and Voss. MSS. Earlier editions and
GRABE have, Deus.

! et is properly replaced in the text
by Mass., for it is found in the Voss.
MS., while the CLERM. has et dizerunt.
kal εἶπον ἂν, would be the Greek.

3 The sacrament of Baptism is there-
fore ἡ δύναμις τῆς ἀναγεννήσεως els Θεόν.

Compare Vol. t. 181, n. 1; 182, n. r.

3 Earlier Edd. demandans, by the
amalgamation of Deum.

4 εἰθισμένος.

5 CLERM., AR., but Vosa. petit.

© ad apertionein, . .conspirantes. The
CLERM. and Voss. readings. AR. aper-
tionem .. . conspiranter.

DONUM PRZEDICEBATUR. 93

fieri in Christo Jesu poteramus, sine aqua quz de coelo est. Et 118. π|.
sicut arida terra, si non percipiat humorem, non fructificat: sic et GR, "1. xx.
nos, lignum aridum exaistentes primum, nunquam fructificaremus ES
vitam, sine superna voluntaria pluvia. Corpora enim nostra per P» Ixvii. 10.
lavacrum illam, quee est ad incorruptionem, unitatem acceperunt,
anime autem per Spiritum. Unde et utraque necessaria, cum
utraque proficiunt in vitam Dei, miserante Domino nostro !Sa- Joh. iv. 7.
maritanz ill przvaricatrici, que in uno viro non mansit, sed
fornicata est in multis nuptiis, et ostendente ei, et pollicente
aquam vivam, ut ulterius non sitiret, neque occuparetur ad humec-
tationem aquz laboriose, habens in se potum ?salientem in vitam
seternam, *quam Dominus accipiens munus a Patre, ipse quoque
his donavit qui ex ipso participantur, in universam terram mittens
Spiritum sanctum.

2. Hanc muneris gratiam preevidens Gedeon ille Israelita,
quem elegit Deus, ut salvaret populum Israel de potentatu
alienigenarum, demutavit petitionem, et super vellus lans, in Jud. vi. 37
quo tantum primum ros fuerat, quod erat typus populi, ariditatem 7
futuram prophetans; hoc est, non jam habituros eos a Deo
Spiritum sanctum, sicut Esaias ait: E nubibus mandabo ne pluant xau. ν. 6.
super eam ; in omni autem terra fieri ros, quod est Spiritus Dei,
qui descendit in Dominum, spiritus sapientia et intellectus, spiritus Resi. xi. 2.
consilii et virtutis, spiritus scientias et pietatis, spiritus timoris Dei:
quem ipsum iterum dedit Ecclesiz, in omnem terram mittens de
ccelis Paracletum, ubi et diabolum tamquam fulgur projectum ait Lue. x. 18.
Dominus. Quapropter necessarius nobis est ros Dei, ut non com-
buramur, neque infructuosi efficiamur, et ubi accusatorem habemus,
ilic habeamus et *Paracletum ; commendante Domino Spiritui
sancto suum ‘hominem, qui inciderat in latrones, cui ipse misertus Lue. x. 35.
est, et ligavit vulnera ejus, dans duo' denaria regalia, ut per
Spiritum imaginem et inscriptionem Patris et Filii accipientes,
fructificemus creditum nobis denarium, multiplicatum Domino Matt. xxv. 16
annumerantes.

1 Samaritane illi, i. e. the multitude
of Gentile idolaters ; the Samaritans ever
since the substitution of Babylonians
and Assyrians, 2 Kings xvii. 24, for the
ten tribes carried away by Shalmaneser,
were an idolatrous race, so that to the
Jews, Samaritan and idolater were con-
vertible terms. Hence the Samaritan

woman is represented as a type of the
heathen world.

3 CLERM. saliens, possibly as πόμα
ἁλλόμενον.

3 CL., Voss., Mass. quod.

4 καὶ ἐάν τις ἁμάρτῃ παράκλητον
ἔχομεν k.T.À. 1 Joh. ii. 1.

5 Le. the human race, CLERM. omnem.

94 FILIUS SEMPER

LIB: ji.

sin.
om i. 7: μένην οἰκονομίαν,
xvil. 4

Kal λόγος ἐστὶ τοῦ Πατρὸς, ἐλθόντος τοῦ πληρώματος
τοῦ χρόνου, σαρκωθέντος ἐν ἀνθρώπῳ [ adde, óc ἄνθρωπον],
καὶ πᾶσαν τὴν κατὰ ἄνθρωπον οἰκονομίαν ἐκπληρώσαντος,

4. Τοῦ πνεύματος οὖν κατελθόντος διὰ τὴν προωρισ-
καὶ τοῦ Yiov τοῦ Θεοῦ μονογενοῦς, ὃς

Theod. Dial.1.

28 Schultz,

1v. 54.
^ , e ^^ 11 ^ e A 4 ^ 9 ^» e 4
τοῦ Kupiov ἡμῶν Ἰησοῦ, ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ ὄντος, ὡς av-
ܢ‎ e »5 ^ 4 e 9 , e ^ 4
τὸς ὁ Kuptos μαρτυρεῖ, καὶ οἱ ἀπόστολοι ὁμολογοῦσι καὶ
οἱ προφῆται κηρύττουσι" ψευδεῖς ἀπεδείχθησαν πᾶσαι αἱ
δι 1 DY τὰς ὀγδοάδ i ἰδας, ܐܘ‎ δοκή
ἰδασκαλίαι τῶν τὰς OyOoaóas, kai TeTpadas, ^xai δοκήσεις

παρεξευρηκότων.

9. Spiritu itaque descendente ?super preedictam disposi-
tionem, et Filio Dei unigenito, qui et Verbum est Patris, veni-
ente plenitudine temporis, incarnato in homine propter hominem,
et omnem secundum hominem dispositionem implente Jesu
Christo Domino nostro, uno et eodem exsistente, sicut et ipse
Dominus testatur, et Apostoli confitentur, et prophets annunti-
ant, mendaces ostense sunt universe doctrine eorum, qui
octonationes et quaternationes putativas adinvenerunt, et sub- M.s«
divisiones excogitaverunt: qui Spiritum quidem interimunt,
alium autem Christum, et alium Jesum intelligunt, et non unum
Christum, sed plures fuisse docent: et si unitos eos dixerint,
iterum ostendunt *eum quidem participasse passionem, hunc autem
impassibilem perseverasse; et hunc quidem ascendisse in Ple-
roma, hunc autem in medietate remansisse ; et hunc quidem
in invisibilibus et innominabilibus epulari et oblectari, hunc
autem assidere Demiurgo, evacuantem eum virtute. Unde et
oportebit et te, et omnes qui intendunt huie Scriptura, et solliciti c. 945
sunt pro sua salute, non, quum audiunt forinsecus eorum sermones,
sponte succumbere ; similia enim loquentes fidelibus, sicut prz-
diximus, non solum dissimilia sapiunt, sed et contraria, et per
omnia plena blasphemiis, per que interficiunt eos, qui per simili-
tudinem verborum dissimile "affectionis eorum in se attrahunt

1 Schultz adds Χριστοῦ, merely ob- μὲν... τὸν δέ.

serving that GRABE omits the word.

3 xal δοκήσεις, f. leg. καταδοκήτου:.

3 super, ἐπὶ must have been in the
translator's copy ; we should say, under
the promised dispensation.

* eum. quidem...hune autem, τὸν

5 GRABE suggests infectionis, but
there is no necessity for this. The Greek
παθήματος makes very good sense. ol
δι᾽ ὁμοιότητος τῶν ῥημάτων ἀνόμοιον τὸ
τοῦ παθήματος αὐτῶν φάρμακον ἐπι-
σπῶνται εἰς ἑαυτούς.

APUD PATREM EXSTITIT. 95

venenum: sicut quis aque mixtum ‘gypsum dans pro lacte, sedu- LIB. III.
cat per similitudinem coloris, sicut *quidam dixit superior nobis, GR. is i. xir.
de omnibus qui quolibet modo depravant que sunt Dei, et adul- αν €
terant veritatem ; *Jn Dei lacte gypsum male miscetur.

CAP. XIX.

Qua causa fuit, ut verbum Dei caro fieret : et,
Adversus eos qui dicunt illum putative apparuisse.

1. OsrENso manifeste, quod in principio Verbum exsistens
apud Deum, per quem omnia facta sunt, qui et semper aderat
generi humano, hunc in novissimis temporibus secundum pre-
finitum tempus a Patre, unitum suo plasmati, passibilem hominem
factum, exclusa est omnis contradictio dicentium: Si ergo tune
natus est, non erat ergo ante Christus. Ostendimus enim, quia
non tunc coepit Filius Dei, exsistens semper apud Patrem ; sed
quando incarnatus est, et homo factus, longam hominum expo-
sitionem in seipso recapitulavit, in 'compendio nobis salutem
praestans, ut quod perdideramus in Adam, id est, secundum
imaginem et similitudinem esse Dei, hoc in Christo Jesu reci-
peremus.

2. Quia enim non erat possibile, eum hominem qui semel
victus fuerat et elisus per inobedientiam, replasmare, et obtinere
5bravium victorie, iterum autem impossibile erat ut salutem
perciperet qui sub peccato ceciderat, utraque operatus est Filius,
Verbum Dei exsistens, ἃ Patre descendens, et incarnatus, et
usque ad mortem descendens, et dispensationem consummans
salutis nostrze, cui credere nos indubitate adhortans, iterum 8 dicit:
Ne dixeris in corde tuo, Quis ascendit in calum? hoc est Christum nom. x. 6, 7.
deducere. | Aut, Quis descendit in abyssum? hoc est Christum a

! PLiNY relates the case of a man of
rank who killed himself by drinking ἃ
liquid preparation of gypsum. L£xem-
plum illustre C. Proculeium Augusti Ca-
saris familiarem subnixum in maximo
stomachi dolore gypso poto, conscivisse sibi
mortem. H. N. XXXVI. 24.

3 See Vol. I. 3, n. 3.

3 GRABE considers these final words
to be a marginal note, but they read

more like the dictum, τοῦ κρείττονος ἡμῶν.

4 in compendio. The meaning of the
term will be best seen through the
Greek, τὴν χρονίαν ἀνθρώπων ἀπόθεσιν ἐν
ἑαυτῷ ἀνεκεφαλαίωσεν, συντόμως ἡμῖν τὴν
σωτηρίαν χαριζόμενος. Cf. 88, n. 2.

5 bravium, βραβεῖον. 1 Cor. ix. 24.

9 The subject of c. XVII. is resumed,
and the subject of the verb dicit is S.
Paul, whose testimony is there adduced.

LIB. II Hi.

GR. m" XX.
MASS. 11].
xviii. 2.

Rom. x. 9.
Rom. xiv. 9.

1Cor. 1. 23.
1 Cor. x. 16.

Esai. vil. 14,
ܡ‎ xvii. 9.

90 FILIUS IN CHRISTO

mortuis liberare; deinde infert: Quoniam si conjitearis in ore
tuo Dominum Jesum, et credideris in corde tuo, quoniam Deus
illum excitavit a mortuis, salous eris. Et rationem reddidit
propter quam *causam lic fecit Verbum Dei, dicens: Jn hoc
enim 3 Christus et vizit, et mortuus est, et resurrezit, ut vivorum
et mortuorum dominetur. ἘΠῚ iterum ad Corinthios scribens ait:
Nos autem annuntiamus Christum ὁ Jesum crucifizum. Et infert:
Calia benedictionis quem | benedicimus, nonne. communicatio san-
quinis est Christi? Quis est autem qui communicavit nobis
de escis! Utrum is qui ab illis affingitur sursum Christus, su-
perextensus Horo, 5id est fini, et formavit eorum matrem: an
vero qui ex virgine est Emmanuel, qui butyrum et mel mandu-
cavit, de quo ait "propheta: Et homo est, et quis cognoscet. eum ?

1Cor. xv.3,4. Hic idem a Paulo annuntiabatur: Tradidi enim, inquit, vobis in

1 Cor. xv. 12.

primis, quoniam Christus mortuus est pro peccatis nostris secundum

Scripturas, et quoniam. sepultus est, et resurrexit tertia die secun-
dum Scripturas.

4 ^
3. Φανερὸν οὖν, ὅτι Ἰ]αῦλος ἄλλον Χριστὸν οὐκ ܐܘ‎
ὃ 4 A 4 ^ 4 M , ܢ‎ , A
εν, GAN ἡ τοῦτον TOv καὶ παθόντα, kai ταφέντα, xai
9 , 4 [4 a 4 » g 4 A
ἀνασταντα, καὶ γεννηθέντα, ὃν καὶ ἄνθρωπον λέγει. Εἰπὼν

γὰρ, εἰ δὲ Χριστὸς κηρύσσεται, ὅτι ἐκ νεκρῶν ἐγήγερται,

3. Manifestum est igitur, quoniam Paulus alterum Christum
nescit, nisi hunc solum, qui et passus est, et sepultus est, et
resurrexit, qui et natus est, quem et hominem dixit. Cum enim
dixisset: δὲ autem Christus annuntiatur quoniam ἃ mortuis

1 liberare. IBENZUS seems to have
followed the Syriac analogy, rendering
ܐܣܩ‎ in its derivative, and not in its
primary sense ; (0 bring up, from cap-
tivity, is to set free.

3 καὶ λόγον παρέστησεν δι᾽ ἣν αἰτίαν.
.ܝܗ‎ , Voss., and therefore Mass., omit
causam.

8 The order in the received version
is as follows: els τοῦτο yap Χριστὸς καὶ
ἀπέθανε καὶ ἀνέστη καὶ dvéfncer, but a

and the change would seem to have been
made in the simple Syriac, for if the
word re-vixit had stood second in order,
it is scarcely possible that any amount
of carelessness should have placed it
first before mortuus est; the same will
apply to ἀν-έζησεν.

ὁ GRABE observes that CLEM. AL.
also inserts the word ᾿[ησοῦν.

5 id est fini, the translator's inter-
polation.

6 Compare TERTULLIAN, c. Judaeos,

more natural order is observed in the
Syriac $0.00 ܩܠܝܬ ܘܢܝܝܝܐ‎ mortuus
est, εἰ vixit, et resurrexit: the first; two
terms of which order are here transposed;

14; de Carne Chr. 15; ¢ Marc. 111. 7;
CYPRIAN, Testim. c. Jud. 11. 10; also
HIERONYM. in loc.

G. 246.

M 210.

PASSUS. 97

a 4 ἢ 4 A ^ ^ , a "‏ , ܝ
ἐπιφέρει, τὴν αἰτίαν ἀποδιδοὺς τῆς σαρκώσεως αὐτοῦ" ἐπειδὴ 118. ITI. xix.‏
GR. III. xx.‏

4 9 ,
yap δι᾽ ἀνθρώπου ὁ θάνατος, "καὶ δι᾿ ἀνθρώπου ἀνάστασις " ἐκ Mass iii.
^ ^ ^ ^ ^ x viii. 3.
νεκρῶν. Καὶ πανταχοῦ ἐπὶ τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου ἡμῶν,
4 ^ 4 ^ ^ ^ ^
καὶ τῆς ανθρωπότητος αὐτοῦ, kai τῆς νεκρώσεως, τῷ τοῦ
“Χριστοῦ κέχρηται ὀνόματι, ὡς ἐπὶ τοῦ, Μὴ τῷ βρώματί
σου ἐκεῖνον ἀπόλλυε, ὑπὲρ οὗ Χριστὸς ἀπέθανε: καὶ πάλιν,
Ν ܬ‎ δὲ 4 Χ ^ e ¶ tv ^ ܘ 3 ܢ .ܝ‎
)ܐܐܐ‎ de ev Χριστῷ, οἱ ποτε ὑμεῖς ὄντες μακραν, ἐγενήθητε
Φ 4 9 ^ e ^ ^ 4 , 4
ἐγγὺς, ev τῷ αἵματι τοῦ Χριστοῦ: καὶ πάλιν, Xpirros
ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου, γενόμενος ὑπὲρ
e ^ , e
ἡμῶν καταρα' γέγραπται γὰρ, ἐπικατάρατος πᾶς ὁ Kpe-
,
μάμενος ἐπὶ ξύλου.

resurrexit, intulit, rationem reddens incarnationis ejus: Quontam 1cor. xv. 21.
per hominem mors, et. per hominem resurrectio mortuorum. Et
ubique in passione Domini nostri, et humanitate, et mortificatione
ejus, Christi usus est nomine, quemadmodum in illo: Noli esca Rom. xiv.15.
tua perdere illum, pro quo Christus mortuus est. Et iterum:
Nunc autem in Christo vos qui aliquando fuistis longe, facti estis Ephes. it. 13.
prozimi in sanguine Christi. Et iterum: Christus nos redemit de ai. iit 18.
maledicto Legis, factus pro nobis maledictum: quoniam. scriptum
est, Maledictus omnis qui pendet in ligno. Et iterum: Ef periet peut. xxi. 95.
. . . . . 1 Cor. viii 11.
enfirmus in tua scientia, frater, propter quem Christus mortuus est ;
significans, quoniam non Christus impassibilis descendit in Jesum,
sed ipse, *Jesus Christus cum esset, passus est pro nobis, qui
decubuit et resurrexit, qui descendit et ascendit, Filius Dei, filius
hominis factus: quemadmodum et ipsum nomen significat. In
Christi enim nomine subauditur qui unxit, et ipse qui unctus est,
et ipsa unctio in qua unctus est. Et unxit quidem Pater, unctus
est vero Filius, in Spiritu, qui est unctio; quemadmodum per
Esaiam ait sermo: Spiritus Dei super me, propter quod unxit m6; ga ܐܐܡܐ‎ 1.
significans et unguentem Patrem, et unctum Filium, et unctionem,
qui est Spiritus.

4. Et ipse autem Dominus manifestum *facit eum qui est
passus. Cum enim interrogasset discipulos: Quem me homines Mate. xvi. 15
dicunt esse Filium Hominis? ^et Petrus cum respondisset: Tu es"

1 kal, SOHULTZ, and Int. . 3 CL. inserts est, indicating its usual
3 The particle ἐκ is here cancelled by — order, Christus Jesus.
STIEREN on the authority of ScHULTz; + Cx., Voss., FEUARD. marg.,a]. fecit.
the translation also ignores it. * CLERM. omita et.

VOL. Il. 7

98

LIB. ITI. xix. Christus Filius Dei vivi; et cum laudatus esset ab eo, Quoniam

GR III. xx. caro et sanguis non revelavit ei, sed Pater qui est in colis, manifes-

xvi « tum fecit, quoniam Filius Hominis hic est Christus Filius Dei

Matt. xv. 91. vivi: Ew eo enim, inquit, capit demonstrare discentibus, quoniam

oportet illum Hierosolymam ire, et multa pati a sacerdotibus, ¥

reprobari, et crucifigi, et tertia die resurgere. Ipse qui agnitus est

a Petro Christus, qui eum beatum dixit, quoniam Pater ei reve-

lavit Filium Dei vivi, dixit, semetipsum oportere multa pati et

crucifigi: et tunc Petro increpavit, ?secundum opinionem homi-

num ?putanti eum esse Christum, et passionem ejus aversanti, et

Matt. xvi. $4, dixit discipulis: S6 quis eult post me venire, neget se, ot tollat cru-

cem suam, et sequatur me. Qui enim voluerit animam suam *sal-

vare, perdet illam: et qui eam perdiderit. propter me, salvabit eam.

Hee enim Christus manifeste dicebat, ipse exsistens Salvator

eorum, qui propter suam confessionem in mortem traderentur, et

perderent animas suas. Si autem ipse non erat passurus, sed

5avolaret a Jesu, quid et adhortabatur discipulos tollere crucem, et

sequi se, quam ipse non tollebat secundum ipsos, sed relinquebat

*dispositionein passionis? Quoniam enim non de agnitione supe-

rioris crucis dicit hoc, quemadmodum quidam audent exponere;

sed de passione, quam oportebat illum pati, et ipsi discipuli ejus

futurum erat ut paterentur, intulit: Quicunque enim saleaverit
animam suam, perdet eam: et qui perdiderit, inventet eam; et 0. 947.

quoniam passuri erant discipuli ejus propter eum, dicebat Judzis:

Matt. xxii. Ecco, ego mitto ad vos prophetas, et sapientes, et doctores, et ex his

Matt.x.17, snterficietis, et crucifigetis; et discipulis dicebat, Ante duces et

reges stabitis propter me, ‘et ex vobis flagellabunt, et interficient, et

persequentur a civitate in civitatem; sciebat igitur et eos qui per-

secutionem passuri essent, sciebat et eos qui flagellari et occidi

haberent propter eum: et *non altera de cruce, sed de passione,

CRUCEM SUIS PR/ENUNTIAT

1 et reprobari, Jreneus ex Marc.
vii 31, et Luc. ix. 22, inseruit, nist et
quidam S. Matthei Codd. id olim habue-
rin. GBABE.

3 i, e. Thinking that if he was Christ,
& death of suffering would be inconsist-
ent with his mission. Joh. xii. 34.

8 putanti...aversanti, governed, aa
GRABE points out, by ἐπετίμησε.
CLERM. MS. has Petro, of which GRABE
was not aware in leaving Petrum.

* salvare... salvabit. The readings

The.

of the CLEBM., AR., Voss. MSS., except
that the latter has salvavit. GBABE and
the earlier Epp. have salvam facere...
invenid, The text as quoted below is
also in accordance with MSS.

5 avolaret, cf. 1. 62, 212; II. 54, 4.

9 f. 1. dispositio, ἀπέλιπεν, deficiebat.

7 IREN&US applies our Lord's words
without formally quoting Scripture.

8 non altera de cruce, i.e. the crux
superior or Horus, of which he had spoken
in the commenoement of this period of

CRUCEM VERE PASSUS. 99

quam passurus esset ipse prior, post deinde discipuli ejus. Erat 118.111. s.
ergo sermo ejus 'adhortans etiam illos: Nolite timere eos qui occi- GR. 111. xx.
dunt corpus, animam autem non possunt occidere: timete autem Ἐπ ὃ
magis eum, qui habet potestatem et corpus et. animam. mittere. n, Matt. x. 38.
gehennam; et *servare eas que essent ad eum confessiones.
Etenim ipse confessurum se promittebat coram Patre *eos qui con- Matt. x. 3
fiterentur nomen suum coram hominibus; negaturum autem eos qui
negarent eum, ‘et confusurum qui.confunderentur confessionem Marc. viii. 38.
ejus. Et cum hzc ita se habeant, ad tantam temeritatem pro-
gressi sunt quidam, ut etiam martyres spernant, et vituperent eos
qui propter Domini confessionem occiduntur, et sustinent omnia 8
Domino przdicta, et secundum hoc conantur vestigia assequi pas-
sionis Domini, 5passibilis martyres facti; quos et "concedimus
ipsis martyribus. Cum enim inquiretur sanguis eorum, et gloriam
consequentur, tunc a Christo confundentur omnes qui inhonora-
verunt eorum martyrium.

5. Et ex hoc ?autem quod Dominus in cruce dixerit: Pater Lue. xxti.3.
9 dimitte eis, non enim sciunt quid faciunt, longanimitas, et patientia,
et misericordia, et bonitas Christi ostenditur, !?ut et ipse pateretur,
et ipse excusaret eos qui se male 1} tractassent. Verbum enim Dei
quod nobis dixit: Diligite inimicos vestros, et orate pro eis qui 008 Matt. v. 44.
oderunt, ipse hoc fecit in cruce, in tantum diligens humanum
. genus, ut etiam pro his qui se interficerent, postularet. Si quis
autem !?quasi duorum exsistentium, judicium de his faciat, in-
venietur multo melior, et patientior, et vere bonus, qui in vulneri-
bus ipsis, et plagis, et reliquis quz in eum commiserunt, beneficus
est, nec memor est in se commisssze malitie, eo qui avolavit, nec
ullam injuriam, neque opprobrium passus est. Hoc autem idem
et illis occurrit, qui dicunt eum putative passum. Si enim non
vere passus est, nulla gratia ei, cum nulla fuerit passio: et nos,
cum incipiemus vere pati, seducens videbitur, adhortans nos Matt ν. 30.

twelve lines; the words dicit hoc may be 7 obs καὶ σνγχωροῦμεν τοῖς μάρτυσι,
considered aa still filling out the sense. i. e. connumeramus.

1 AR.,but CLERM., Voss. adhortantis. 8 The AR. copy omits autem.

3 γηρεῖν, observare, aa well aa servare. 9 CLERM. and Voss. remitte.

3 CLERM. and ¥ 088. omit suo, which 10 Gr. ut ipse et; the CL. et ipse, but

the AR. has. The CL. reads confitentur. — ut waseasily lost in theprecedingsyllable.
4 kal ἐπαισχυνθησόμενον τοὺς ἐπαι-- Gr. ὥστε ὁ αὐτὸς καὶ ἔπαθεν, καὶ ὁ αὐτὸς

σχννθέντας τὴν ὁμολογίαν αὐτοῦ. παρῃτήσατο τοὺς κακοποιήσαντας αὐτόν.
§ CL., Voss.,AR., FEU. marg.,al. sequi. 11 CL. tract’ sunt.
6 τοῦ παθητοῦ, Christi sc. 15 ὡσεὶ δύο ὑπαρχόντων, i.e. Χριστῶν.

7—2

100 CHRISTI HUMANITAS

LIB. III. xix. vapulare, et alteram preebere maxillam, si ipse illud non prior in
qs i. xx. veritate passus est: et quemadmodum illos seduxit, ut videretur

eis ipse hoc quod non erat, et nos seducit, adhortans perferre ea,‏ ܝܫ
que ipse non pertulit. Erimus autem et super magistrum, dum‏
patimur et sustinemus quz neque passus est neque sustinuit‏
magister. Sed quoniam solus vere magister Dominus noster, et‏
bonus vere Filius Dei et patiens, Verbum Dei Patris Filius‏
Hominis factus. Luctatus est enim, et vicit : erat enim homo ! pro‏
patribus certans, et per ?obedientiam, inobedientiam 3persolvens:‏
alligavit enim fortem, et solvit infirmos, et salutem donavit plas-‏
mati suo, destruens peccatum. — Est enim piissimus et misericors‏
Dominus, et amans humanum genus.‏

Matt. xii. 29.

Theod. Dial. 6. ..... ἥνωσεν οὗν, καθὼς προέφαμεν, τὸν ἄνθρωπον

τῷ Occ. Ei γὰρ μὴ ἄνθρωπος ἐνίκησεν τὴν ἀντίπαλον ο. 28.
Πάλιν
4 %¶ e 4 , , 1 , , ܝ‎ ,
τε, εἰ μὴ ὁ Θεὸς ἐδωρήσατο τὴν σωτηρίαν, οὐκ ἄν βεβαίως
݇ܐ = > ܨ‎ Κ * 44? 1 , eo” ^ 9 ^
ἔσχομεν αὐτήν. αἱ “εἰ μὴ συνηνώθη ὁ ἄνθρωπος τῷ Θεῷ,
9 4 , , ^ ^ 9 ,
οὐκ ἂν ἠδυνήθη μετασχεῖν τῆς αφθαρσιας.
[4 ^ 4 4 , ܠ ,4 ^ ܠ‎ e ,
μεσίτην Θεοῦ τε καὶ ἀνθρώπων, διὰ τῆς ἰδίας πρὸς ἑκατέ-

, ܟ ܢ ’ 4 , 4 9 , 4 ܒ
τοῦ ἀνθρώπου, οὐκ àv δικαίως ἐνικήθη ὁ ἐχθρός.‏

Ἔδει γὰρ τὸν

6. Heerere itaque fecit et adunivit, quemadmodum preediximus,
hominem Deo. Si enim homo non vicisset inimicum hominis,
non juste victus esset inimicus. Rursus autem nisi Deus *donasset
salutem, non firmiter haberemus eam. Et nisi homo *conjunctus
fuisset Deo, non potuisset particeps fieri incorruptibilitatis. Opor-
tuerat enim Mediatorem Dei et hominum, per suam ad utrosque

1 pro patribus, ἀντὶ τῶν πατρῶν. The
reader will here observe, the clear state-
ment of the doctrine of the Atonement,
whereby alone siu is done away.

* AR. obaud. .. . inobaudientiam.

3 persolvens, διαλύων.

* Justin MARTYR had already ex-
pressed the same idea in his treatise
κατὰ Ἑλλήνων, a fragment of which is
found in the passage of his Spicileg., to
which GRABE refers the reader: φύσει
δὲ τῆς φθορᾶς προσγενομένης, ἀναγκαῖον
ἦν, ὅτι σῶσαι βουλόμενος 3] τὴν φθορο-
ποιὸν οὐσίαν ἀφανίσας. Τοῦτο δὲ οὐκ ἣν
ὁτέρως γενέσθαι, εἰ μήπερ ἡ κατὰ φύσιν

fwh προσεπλάκη τῷ τὴν φθορὰν δεξαμένῳ,
ἀφανίζουσα μὲν τὴν φθορὰν, ἀθάνατον
δὲ τοῦ λοιποῦ τὸ δεξάμενον διατηροῦσα.
Διὰ τοῦτο τὸν Λόγον ἐδέησεν ἐν σώματι
γενέσθαι, ἵνα τοῦ θανάτου τὴν κατὰ φύσιν
ἡμᾶς φθορᾶς ἐλευθερώσῃ. Tom. .ܐ‎ p. 172.

5 CL. donans est.

6 conjunctus. CLERM., VO88. count-
tus, but that word occurs nowhere else.
It should have been adunatus, or simply
unitus. I have, therefore, retained the
word adopted by GRABE from earlier
editions, where it was printed no doubt
upon sufficient MS. authority. AR.,
MERC. 11. and ERASM. have cognitus.

SPEI CERTZ FUNDAMENTUM. 101

4 L4 f ~
βους οἰκειότητος, εἰς φιλίαν Kat ὁμόνοιαν τοὺς ἀμφοτέρους LIB. IIL. xix.

GR. IIl. xx.
MASS. ΠῚ.

^ M ^ ܙ‎ ~
συναγαγεῖν: καὶ Θεῴ μὲν παραστῆσαι τὸν ἄνθρωπον, ἀν-
xviil. 7.

θρώποις δὲ γνωρίσαι τὸν Θεόν.

domesticitatem, in amicitiam et concordiam utrosque reducere,

let facere, ut et Deus assumeret hominem, et homo se dederet Deo.

Qua enim ratione filiorum adoptionis ejus participes esse possemus,

nisi per Filium eam qus est ad ipsum recepissemus ab eo com-
munionem, nisi verbum ejus communicasset nobis caro factum?
Quapropter et ?per omnem venit zetatem, omnibus restituens eam

quze est ad Deum communionem. Igitur qui dicunt eum putative
manifestatum, neque in carne natum, neque vere hominem factum,

adhuc sub veteri sunt damnatione, 3advocationem preebentes pec-

cato, non devicta secundum eos morte, quz regnavit ab Adam Rom. v. τᾷ
usque ad Moysem, etiam in eos qui non peccaverunt in similitudinem
transgressionis Ado. — Veniens autem lex, que data est per Moy-

sem, et testificans de peccato, quoniam peccator est, regnum
quidem ejus abstulit, latronem et non regem eum detegens, et
homicidam eum ostendit: *oneravit autem hominem qui habebat
peecatum in se, reum mortis ostendens eum. Spiritalis enim cum Rom. vii. 14
lex esset, manifestavit tantummodo peccatum, non autem inter-

emit: non enim Spiritui dominabatur peccatum, sed homini.
Oportebat enim eum qui inciperet occidere peccatum, et mortis

reum redimere hominem, id ipsum fieri quod erat ille, id est
hominem: qui ἃ peccato quidem in servitium tractus fuerat,

a morte vero tenebatur, ut peccatum ab homine interficeretur, et
Ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου, τοῦ πρώ- Theod Dial.

9 ^^ 4 , , e 4 , TpemTos
τως εκ γῆς avep'yaa rov πεπλασμένου, auaproAot κατεσταθησαν

homo exiret a morte. Quemadmodum enim per inobedientiam
unius hominis, qui primus de terra "rudi plasmatus est, peccatores

1 Latinus textus a Greco multum hoc
loco discrepat, ac videtur Interpres mutilo
Codice usua, supplementum ex ingenio suo
fecisse. Greca enim Theodoreti genuina
esse viz dubitare me sinit locus parallelus
infra p. 333, G. ubi itidem de Christo dici-
tur: Hominibusquidem ostendens Deum,
Deo autem exhibens hominem. GRABE.

3 See VoL I. p. 330.

3 advocationem. GRABE refers the

reader to his note on advocata, p. 429,
G. Probably the word advocata there
representa προστάτις, a patroness. Here
the idea being evidently that of domi-
nion, the word προστασίαν, (rendered
by the translator in its forensic sense of
patronage,) would give a very suitable
meaning. Cf. 130, n. 7.

4 ἐβάρυνεν.

5 rudi. The existing MSS. read

102 CHRISTI DIVINITAS
LIB.II. xix. οἱ πολλοὶ, καὶ ἀπέβαλον τὴν ζωήν' οὕτως ἔδει καὶ Of ὑπακοῆς

GR. III. xx.
MASS. Hil.
xviii

. 7. ~ ^ ܪ‎ ,
` θῆναι πολλοὺς καὶ ἀπολαβεῖν τὴν σωτηρίαν.

ἑνὸς ἀνθρώπου, τοῦ πρώτως ἐκ παρθένον γεγενημένου, δικαιω-

facti sunt multi, et amiserunt vitam; ita oportuit et per obe-
dientiam unius hominis, qui primus ‘ex virgine natus est, jus-
tificari multos, et percipere salutem. Sic igitur Verbum Dei
homo factus est, quemadmodum et Moyses ait: Deus, vera opera
ejus. Si autem non factus caro *parebat quasi caro, non erat
verum opus ejus. Quod autem ?parebat, hoc et erat; Deus,
hominis antiquam plasmationem in se recapitulans, ut occideret
quidem peccatum, evacuaret autem mortem, et vivificaret homi-
nem: et propter hoc vera opera ejus.

Deut. xxxil.
4.

CAP. XX.
Adversus eos qui dicunt eum ex Joseph generatum.

1. Runzsus autem qui nude ?tantum hominem eum dicunt ex xs.
‘Joseph generatum, perseverantes in servitute pristinze inobe-
dientize moriuntur, nondum 5commixti Verbo Dei Patris, neque o. se.
per Filium percipientes libertatem, quemadmodum ipse ait: Si
Filius vos manwmiserit, vere liberi eritis. Ignorantes autem eum
qui ex Virgine est Emmanuel, privantur munere ejus, quod est
vita sterna: non recipientes autem "Verbum incorruptionis,
perseverant in carne mortali, et sunt debitores mortis, antidotum
vitze non accipientes. Ad quos Verbum ait, suum munus gratie
Ps.1xxxi.67. narrans: Ego dixi, Dit estis, et. filii Altissimi omnes: vos autem

Joh. vili. 36.

rudis, but the term applies not to man
but to the earth of which man was

harsh and strained in the assertion, that
sinful man should be, commixtus Verbo

formed ; and the word ἀνεργάστου in this
sense is the correlative of παρθένου that
follows. There is an allusion perhaps
to the Rabbinical conceit indicated in
Vol. 1. p. 235, n. 3. Cf. 120, n. 1.

lex, Cr., AR., MERC. 1, al. de.

2 i. e. apparebat.

3 ψιλῶς μόνον, aa at p. 116, 8.

* See I. 204—112.

5 commixti. This word in uncial
characters would not be very unlike
CONIVNCTI, and there is something

Det; even of the human nature of
Christ the term could not be used with
propriety. See next page, n. 4. Isug-
gest, therefore, conjuncti, and cf. the
translation of συνηνώθη at p. 100, n. 6.
The corruption was followed almost as
a natural consequence by commizxtus, 103,
4, Which we knowto bea falsetranslation.
6 IRENXUSB, quoting this text from
memory, has transposed its members,
which the translator has restored to its
proper order, from the Italic version.

INCORRUPTELZE SCATURIGO. 103

Eye εἶπα, υἱοὶ ὑψίστου ἐστὲ πάντες καὶ OQeot ὑμεῖς δὲ ܐܡܫ ܐܐܐ‎

rt 111.
xix. 1.

ܢ

ὡς ἄνθρωποι ἀποθνήσκετε. Ταῦτα λέγει πρὸς τοὺς μὴ
δεξαμένους τὴν δωρεὰν τῆς υἱοθεσίας, à
σάρκωσιν τῆς καθαρᾶς γεννήσεως τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ,
ἁποστεροῦντας τὸν ἄνθρωπον τῆς εἰς Θεὸν ἀνόδου, καὶ
ἀχαριστοῦντας τῷ ὑπὲρ αὐτῶν σαρκωθέντι λόγῳ τοῦ Θεοῦ.
Eis τοῦτο γὰρ Τὸ λόγος ἄνθρωπος, ...t»a ܘ‎ ἄνθρωπος

4 , , ܪ‎ 1 e , ܕ‎ e^ ,

τὸν λόγον χωρήσας, καὶ τὴν υἱοθεσίαν λαβὼν, vios γένηται

Θεοῦ.

sicut homines moriemini. Ad eos ihdubitate dicit, qui non *per-
cipiunt munus adoptionis, sed contemnunt incarnationem purse
generationis Verbi Dei, fraudantes hominem ab ea ascensione
que est ad Dominum, et ingrati exsistentes Verbo Dei, *qui
incarnatus est propter ipsos. Propter hoc enim Verbum Dei
homo; et qui Filius Dei est, Filius Hominis factus est, ...* com-
mixtus Verbo Dei, *et adoptionem percipiens fiat filius Dei. Non
enim poteramus aliter incorruptelam et immortalitatem percipere,
nisi adunati fuissemus incorruptele et immortalitati. Quem-
admodum autem adunari possemus incorruptele et immortali-
tati, nisi prius incorruptela et immortalitas facta fuisset id quod
et nos, ut absorberetur quod erat corruptibile ab incorruptela,
et quod erat mortale ab immortalitate, ut filiorum adoptionem
perciperemus ?

2. Propter hoe Generationem ejus quis enarrabit? quoniam Esai. liil. 8.
homo est, et quis agnoscet eum? Cognoscit autem illum is, cui Jer. xvi. 19.
Pater qui est in colis revelavit, ut intelligat quoniam is qui non ex Ἢ
voluntate carnis neque ex voluntate viri natus "est Filius Hominis,
hic est Christus Filius Dei vivi. Quoniam enim nemo in totum ex

ΠΑΝῚ 18,

1 Juda Latinum lege, ὁ λόγος Θεοῦ
ἄνθρωπος, εἰ adde insuper: καὶ ὁ υἱὸς
Θεοῦ υἱὸς ἀνθρώπου ἐγεννήθη. GB. Cf.n.4.

3 ARUND. Recipiunt.

3 λόγος sc. CLERM., Voss., MERC. ܐ‎
but ÁR. quod incarnatum.

* commiztus is a very inaccurate
translation of χωρήσας, and bears the
taint of Eutychianism. GRaBE should
be consulted; he supposes that THEO-
DOBET’S orthodoxy may have caused
him to substitute χωρήσας for cvyxpa-
Gels, or for whatever other word was read

by the translator in his copy. The
Greek indicates the loss of ut homo be-
fore the word commiatus; while the
translation expresses a member that has
disappeared from the Greek text. Un-
less indeed there has been a dislocation,
these words having been brought for-
ward from the last line of the next page.

5 CLERM. εἰ. The other MSS. uf,

¢ percipere, CLERM., Voss., FEUARD.
marg., al. accipere; the AR. and MERO,
II, omit the verb altogether.

7 CL. omits est.

104 HOMO SIMUL ET DEUS,

filiis Adze, Deus appellatur "secundum eum, aut Dominus nomina-‏ .2 ×ܫ.1ܐ1.18.1
MASS. ML tur, ex Scripturis demonstravimus. Quoniam autem “est ipse pro-‏
prie preter omnes qui fuerunt tunc homines, Deus, et Dominus,‏
et Rex zeternus, et Unigenitus, et Verbum incarnatum ? przedicatum‏
et a prophetis omnibus, et Apostolis, et ab ipso Spiritu, adest‏
videre omnibus qui vel modicum de veritate attigerint. Hzc‏
autem non testificarentur Scripturze de eo, si, similiter ut omnes,‏
homo tantum fuisset. Sed quoniam preclaram preter omnes‏
Bui. tiie habuit in se eam quz est ab Altissimo Patre genituram, preclara‏
Ew. vi.14 autem functus est et ea que est ex Virgine generatione, utraque‏
EsLli.$ Scripturee divinz de eo testifieantur: et quoniam homo indecorus‏
Zach. ix ὃ. et, passibilis, et super pullum asinx sedens, aceto et felle potatur,‏
et spernebatur in populo, et usque ad mortem descendit ; et quo-‏
niam Dominus sanctus, et Mirabilis, Consiliarius, οὐ * Decorus‏ 6 .ܫܐ Esai.‏
Dan, vil 13 pecie, et Deus fortis, super nubes veniens universorum Judex,‏
omnia de eo Scripturz prophetabant.‏

Theod. Dial. 3. Ὥσπερ γὰρ ἣν ἄνθρωπος ἵνα πειρασθῆ, οὕτω καὶ
Mise λόγος ἵνα δοξασθῆ' ἡσυχάζοντος μὲν τοῦ λόγου ἐν τῷ
mepacerOars,....xat σταυροῦσθαι, καὶ ἀποθνήσκειν" συγ-
γινομένου δὲ τῷ ἀνθρώπῳ ἐν τῷ νικᾷν, καὶ ὑπομένειν, καὶ

,
χρηστεύεσθαι, καὶ ἀνίστασθαι, καὶ ἀναλαμβανεσθαι.

3. Sicut enim homo erat, ut tentaretur: sic et Verbum, ut
glorificaretur: requiescente quidem Verbo, ut posset tentari, et
inhonorari, et crucifigi, et mori; *absorpto autem homine in eo
quod vincit, et sustinet,...et resurgit, et assumitur. Hic igitur
Filius Dei Dominus noster, exsistens Verbum Patris, et Filius
Hominis, quoniam ex Maria, que ex "hominibus habebat genus,
quze et ipsa erat homo, habuit secundum hominem generationem,

Beal. vi. 13. 9factus est Filius hominis. Propter hoc et ipse Dominus dedit

l κατ᾽ αὐτὸν for καθ᾽ αὑτὸν, abso- of "1y^2N
lutely, per se. 5 The verb ἀτιμάζεσθαι was lost,
2 est is cancelled by MassUET pro owing to the similar termination of the
arbitrio; but it is restored as being found preceding πειράζεσθαι.

in the MSS. 0 absorpto, i. e. in the immenseness
8 predicatum, CL., AR., GR, but of the Deity.

Mass., without assigning his authority, 7 CLERM. pessime omnibus.

has predicatur. For et, f.1. est. 8 I suspect here the loss of, et qui

* See p. 84, n. 3, the representative Filius Dei est. See p. 103, n. 4.

G. 250.

M. 213.

CHRISTUS HOMINUM SALUS. 105

nobis ‘signum in profundum, in altitudinem sursum, quod non 118. ΠῚ χα.
postulavit homo, quia nec speravit virginem preegnantem feri, MASS, nr
*posse quae erat virgo et parere filium, et hunc partum Dewm esse
nobiscum, et descendere in ea quze sunt *deorsum terre, quzeren- Bphes. iv. 9.
tem ovem quie perierat, quod quidem erat proprium ipsius plasma, ἡ

et ascendere in altitudinem, offerentem et commendantem Patri

eum hominem qui fuerat inventus, primitias resurrectionis hominis

in semetipso faciens: ut quemadmodum caput resurrexit a mor-

tuis, sic et reliquum corpus omnis *hominis qui invenitur in vita,

impleto tempore condemnationis ejus, que erat propter inobedi-

entiam, resurgat, per compagines et conjunctiones coalescens et Ephes iv. 16.
confirmatum augmento Dei, unoquoque membrorum habente pro-

priam et aptam in corpore positionem. Multze enim mansiones Job. xiv. 2.
apud Patrem, quoniam et multa membra in corpore.

CAP. XXI.

Quare magnanimus fuit Deus in inobedientia hominis : et
ostensio quoniam, pro eo qui salvatur homine factum
est, ut projiceretur in hunc mundum de. Paradiso.

1l. Maenanimus igitur fuit Deus deficiente homine, eam quz

per Verbum esset victoriam reddendam ei przevidens. Cum enim cor xii. 9.
perficiebatur virtus in infirmitate, benignitatem Dei οὐ magnificen-
tissimam ostendebat virtutem. — Sicut enim patienter sustinuit
absorberi Jonam a ceto, non ut absorberetur et in totum periret, yo. i. 1
sed ut evomitus magis subjiceretur Deo, et plus glorificaret eum "*

qui insperabilem salutem ei donasset, et firmam poenitentiam

faceret Ninivitis, ut converterentur ad Dominum qui eos liberaret

a morte, conterritos ab eo signo quod factum erat circa Jonam,
quemadmodum Scriptura de his dicit : E reversi sunt unusquisque Jon. ui. 8, 9.

. ® via sua mala, et injustitia, que erat in manibus eorum, dicentes :

Quis scit si penitebit Deus, et avertat iram suam a nobis, et non
peribumus? Sic et ab initio fuit patiens Deus hominem *absorbi
a magno ceto, qui fuit auctor preevaricationis, non ut absorptus in
totum periret, sed preestruens et preeparans adinventionem salutis,

1 See H. and Th. of the Creeds, p. 278. 5 CL., Voss., FEU. marg. eum. AR.
3 τὸ δύνασθαι παρθένον οὖσαν καὶ rix- Deum.
τειν υἱόν. 9 CLERM. has absorbi, as MERC. II.

3 See H. and Th. of the Creeds, p. 343. & few lines previously. Cf. 1, p. 6,
* Cf. p. 106, n. 8. n. 3.

106 GLORIA HOMINIS

LIB. IIL. xxi. quee facta est a Verbo per signum Jonz, his qui eandem cum
GR. Ul. xxi. Jona de' Domino sententiam habuerunt, et confessi fuerunt, et dix-

xx. l.

Jon. i. 9.

Jon. ii. 9.

1 Cor. i. 99.

Luc. vii. 43.

Bom. xi. 33.

erunt, *Sereus Domini ego sum, et Dominum Deum coli ego colo,
qui fecit mare et aridam: ut insperabilem homo a Deo percipiens
salutem, resurgat a mortuis, et clarificet Deum, et eam quz a
Jona prophetata est dicat vocem: Clamavi ad Dominum Deum
meum in tribulatione mea, et exaudivit me de ventre inferni; et
semper permaneat glorificans Deum, et sine intermissione gratias
referens pro ea salute quam consecutus est ab eo: ut non glorietur
$n. conspectu Domini omnis caro, nec unquam de Deo contrarium
sensum accipiat homo, *propriam naturaliter arbitrans eam quz
circa se esset incorruptelam, et non tenens veritatem, inani super-
cilio jactaretur, quasi naturaliter similis esset Deo. Ingratum
enim magis eum *hoc ei qui eum fecerat perficiens, et dilectionem
quam habebat Deus in hominem obfuscabat, ‘et exceecabat sensum
suum ad non sentiendum quod sit de Deo dignum, comparans et
sequalem se judicans Deo.

2. Heec ergo fuit magnanimitas Dei, ut per omnia pertrans-
iens homo, et morum agnitionem percipiens, dehinc veniens
ad resurrectionem quse est a mortuis, et experimento discens
unde liberatus est, semper gratus exsistat Domino, munus in-
corruptele consecutus ab eo, ut plus diligeret eum, cui enim plus
dimittitur plus diligit, cognoscat autem semetipsum, quoniam
mortalis et infirmus est; intelligat autem et Deum, quoniam in
tantum immortalis et potens est, uti et mortali immortalitatem,
et temporali zeternitatem donet: intelligat autem et reliquas vir-
tutes Dei omnes in semetipsum ostensas, per quas edoctus sentiat
de Deo, quantus est Deus. Gloria enim hominis, Deus, "opera-
tiones vero Dei; et omnis sapientiz ejus et virtutis receptaculum,
homo. Quemadmodum medicus in his qui z:egrotant, probatur;
sic et Deus in hominibus manifestatur. Quapropter et Paulus
ait: Conclusit autem Deus 9omnia in incredulitate, ut omnium

1 Domino, Cu., Voss., FEU. marg.,
al. Deo.
3 Servus Domini. Juxta LXX. δοῦ-

4 τούτῳ.
5 et excecabat omitted, CL. and Voss.
6 i.e. moral discipline. Cf. 133, n. 2.

hos Κυρίου εἰμὶ ἐγώ. Illi enim 77 “WAY
legisse videntur pro “AY Hebraeus.
GRABE,

8 ἰδίαν ἐκ φύσεως νομισθείξ.. The
remainder of this section is repeated in
substance, B. v. end of 8 11. and ΠῚ,

7 GRABE proposes toread operationis,
but an alteration of the punctuation, as
above, makes all clear. αἱ δὲ πράξεις
τοῦ Θεοῦ.

8 Ta πάντα Irenceum legisse, non τοὺς
πάντας, prout in nostris Codd. habemus,

M. 214.

DEUS. 107

misereatur; non de spiritalibus A¢onibus dicens ‘hoc, sed de ris. III xxl.
homine qui fuit inobediens Deo, et projectus de immortalitate, GR ri. ܡ‎
dehinc misericordiam consecutus est, per Filium Dei eam quz est **?
per ipsum percipiens adoptionem. Hic enim tenens sine inflatione

et jactantia veram gloriam ?de his quz facta sunt, et de eo qui

fecit, qui est potentissimus omnium Deus, quique omnibus ut sint
przestitit ; et manens in dilectione ejus, et subjectione, et gratiarum

actione, majorem ab eo gloriam percipiet ?provectus, accipiens ©

dum consimilis fiat ejus qui pro eo mortuus est; quoniam et ipse

in *similitudine carnis peccati factus est, uti condemnaret pecca- Rom. viii. 3
tum, et jam quasi condemnatum projiceret illud extra carnem ;
provocaret autem in similitudinem suam hominem, imitatorem

eum assignans Deo, et ^in paternam imponens regulam ad viden-

dum Deum, et capere Patrem donans; Verbum Dei quod habita-

vit in homine, et Filius Hominis factus est, ut assuesceret homi-

nem percipere Deum, et assuesceret Deum habitare in homine,
secundum placitum Patris: propter hoc ergo signum salutis nostree Es. vil. 14
*eum qui ex Virgine Emmanuel est, ipse Dominus, quoniam ipse
Dominus erat qui salvabat eos, quia per semetipsos " non habebant

salvari: et propter hoc Paulus infirmitatem hominis annuntians, ait:

Scio enim quoniam non habitat *in carne mea bonum; significans, Rom. vit 1&
ex hoc loco, magis autem ex [1. 96, n. 1]

pate. GRABE. It is more probable that
IBEN AUS wrote either simply πάντα, or

a8 being more scriptural; and the idea
conveyed is more true to the analogy of
faith.

τὸν πάντα, for it is interpreted, de homine
qui fuit inobediens Deo. The Syriac has
unumquemque.

± Cr., AR., Voss., FEU. marg., but
GRABE, dicens hac.

3 The CLERM. copy omits de.

3 provectus. GRABE considers this to
be the participle; Massurr the noun
plural. The genitive singular seems to
give ἃ more natural flow: e. g. μείζονα
τὴν δόξαν τῆς προκοπῆς παρ᾽ αὐτῷ λήψε-
ται, ἐκδεχόμενος Ews ἄν, expectans dum,
STIEREN renders the passage, Er wird
von thm eine grüssere Herrlichkeit erlan-
gen, und fortschreiten, bis er dem dhnlich
wird, der für ihn gestorben ist. The
term provectus accipiens being loosely
rendered, und wird fortschreiten, GRABE
reads accipiet provectus, dum.

4 CLERM., Voss., MERC. I. similitu-
dinem. GRABE retains the AR. reading,

5 in paternam. The preposition seems
superfluous. STIEREN proposes to read
εἰ; but, without altering the text, it
may be explained through the Greek,
els τὸν πατρικὸν ἀνατίθων νόμον, i.e.
consecrating him to the service and obe-
dience of the Divine Law.

* ,ܐܬܗ‎ MASSUET says that eum is
used by the translator as illud, and
connects it with signum, but gives no
proof of so remarkable ἃ κατάχρησις,
GRABE would supply dedit, but both
these editors place a full stop at Patris,
whereas the sense continues, eum being
in apposition with signum, and Dominus
with Verbum. I point, therefore, with
a colon, the Greek words being, διὰ
τοῦτο ἄρα τὸ σημεῖον τῆς σωτηρίας ἡμῶν,
τὸν ἐκ τῆς παρθένον Ἐμμανονήλ.

7 οὐκ εἶχον σωθῆναι.

8 Suppl. tn me, hoe est.

108 IN CARNE

LIB.11I.xxi quoniam non a nobis, sed a Deo est bonum salutis nostre.
Sassi. Et iterum: Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis
*e9 Auju? Deinde infert liberatorem ; ' Gratia Jesu Christi Domini
non. mts nostri. Hoc autem* et Esaias: Confortamini, inquit, manus reso- 0.25.
inl. xxxv3 fg et genua debilia: adhortamini, pusillanimes sensu, confortamini,
ne timeatis: ecce, Deus noster judicium retribuit, et retributurus
est: ipse veniet, et salcabit nos. Hoc, quoniam non a nobis, sed ἃ
Dei adjumento habuimus salvari.

CAP. XXII.
Ostensio quoniam, Verbum Dei caro factum est.

Runsus, quoniam neque homo tantum erit, qui salvabit nos,
neque sine carne, *sine carne enim angeli sunt, preedicavit ‘enim,
dicens: Neque "senior, neque angelus, sed ipse Dominus salvabit eos,
quoniam diligit eos, et parcet eis, ipse liberabit eos. Et quoniam hic
ipse homo verus visibilis incipiet esse, quum sit Verbum salutare,
rursus Esaias ait: Ecce, Sion civitas, salutare nostrum oculi tui
videbunt. ἘΠῚ quoniam non solum homo erat, qui moriebatur pro
nobis, *Esaias [Hieremias] ait: Et commemoratus est Dominus
sanctus Israel mortuorum suorum qui dormierant in terra sepul-
tionis: "et descendit ad eos evangelisare salutem que est ab eo, ut

Esal. ixiil. 9.

Esai. xxxiil.
90.

1 Gratia Jesu Christi Domini nostri.
Differt a nostra lectione non solum in eo,
quod pro εὐχαριστῷ exprimatur χάρις
Gratia, sed et τῷ Θεῷ διὰ prorsus omit-
tatur. Caterum magna hic est exem-
plarium varietas, quam diligenter. col-
lectam exhibuit doctissimus D. Millius in
not. ad hunc locum. GRABE. There is
no reason, however, to suppose that
the author intended any thing more
than an application of Scripture.

3 idem is here inserted in GRABE'8
text from the AB., but it is omitted in
the CLERM. and Voss. copies. Cf. the
first line of the next page.

8 Carnem utique Angelis adimit hoc
loco Irengus: corpus vero in iisdem una
cum aliis Patribus supponit infra lib.
IV. cap. 70. GRABE.

4 The sense requires quidem.

5 Vocem πρέσβυς hic non seniorem,

sed mediatorem, vel legatum, significare,
ex sequenti ἄγγελος colligo. GRABE.

6 Esaias ait. Non dubito nomen
Jsaice, pro nomine Jeremie, in hunc
locum irrepsisse, quoniam. dixisset, wt
paulo antea: Et Esaiasrursus, Insuper
lib. 1v. cap. 39, hunc eundem locum ad-
acribit. Jeremie; libr. ttem v. cap. 31,
eundem locum, paulo licet aliter, citans,
Jsaic non meminit. Sed et Justinus Mar-
tyr in Dialogo, velut ex Jeremia locum
allegat. Scribit porro Judaos odio Chris-
tianorum sententiam istam pluresque alias
e sacris Bibliis sustulisse, Et revera, hic
locus nec apud LXX. nec apud. vulga-
tam lectionem Latinam nunc occurrit.
FEUARD.

7 Ita Grece legitur in Justini Dia-
logo cum Tryphone 72. ᾿Εμνήσθη δὲ
Κύριος ὁ Θεὸς ἀπὸ Ἰσραὴλ τῶν νεκρῶν
αὐτοῦ τῶν κεκοιμημένων els γῇν χώματος,

VERBUM MANIFESTATUM. 109

salvaret eos. Hoc autem idem et Amos [Micheas] propheta ait: 118. mr.
Ipse convertetur, et miserebitur nostri: dissolvet injustitias nostras, SF ex iii lxxi
et proficiet in altitudinem maris peccata nostra. Et rursus signi- ed
ficans locum adventus ejus, ait: Dominus ex Sion locutus est, et ez Mic si.
Hierusalem dedit vocem suam. Et quoniam ex ea parte, quie est Amosi. $.
secundum Africum heereditatis Jude, veniet Filius Dei, qui Deus

est, et qui erat ex Bethleem, ubi natus est Dominus, in omnem

terram emittet laudationem ejus, sicut ait Habacuc propheta :

! Deus ab Africo veniet, et Sanctus de monte Effrem. Cooperwit Ac. iii.3,5.
colum virtus ejus, et laudatione ejus plena est terra. Ante faciem

ejus preibit Verbum, et progredientur in campis pedes ejus. Mani-

feste significans, quoniam Deus, et quoniam in Bethleem adventus

ejus, et ex monte Effrem, qui est secundum Africum heereditatis,

et quoniam homo. Progredientur enim, inquit, in campis pedes

ejus: hoc autem signum proprium hominis.

kal κατέβη πρὸς αὐτοὺς, εὐαγγελίσασθαι
αὐτοῖς τὸ σωτήριον αὐτοῦ. Vitiose quoad
vocem ἀπὸ, quam a recentiore scriba ex
genuina ἅγιος, quadratis literis scripta,
et quoad ultimam literam ¥ abbreviata,
perperam factam haud. dubito. Ceterum
hanc ipsam Jeremie prophetiam S. Pe-
trus in mente habuisse. videtur, dum
scriberet 1 Epist. iv. versum 6. GRABE.
The reader may compare the article
upon the descent into hell in The Hist.
and Theol. of the Three Creeds, p. 333.
JvusTIN M. accuses the Jews of having
suppressed this testimony of the prophet,
"Awd τῶν λόγων τοῦ αὐτοῦ 'Iepeulov ὁμοίως
ταῦτα περιέκοψαν, ᾿Εμνήσθη δὲ x.7.X.
The fact, however, that the passage is not
only ignored in the Hebrew text, but also
in the LXX., the Vulgate, the Hexapla,
the Targums, and all other ancient ver-
sions of Scripture, is a conclusive proof
of its spuriousness, Cf. 2 Esdr. ii. 31.
l'The Hebrew of this verse is as
follows, 5m Up NID! TPAD TON
nop IND which our E. Version renders
God came from Theman, and the Holy
One from mount Paran, Selah; in allu-
sion to God leading his people through
the wilderness of the south to the
land of promise. The LXX. express
these same proper names, but add words

that shew that they read the word
Selah as ΠΡΌ, wmbrosum; they also
add δασέος, an equivalent for which we
may trace in the varia lectio supplied
by Cod. Kenn. 384, "DAD. This word
indeed does not occur in the Hebrew
text, and was therefore misunderstood
by the translator, but the Arabic gives

S 7

the suitable interpretation el mons

altus. 'O Θεὸς ἐκ Θαιμὰν ἥξει, καὶ ὁ ἅγιος
ἐξ ὅρους Φαρὰν κατασκίου δασέος. Other
Greek versions, as A. Z. E., agree with
the LXX., only omitting their two last
words. The Vulgate renders ,"ܐܐ‎ as
the geographical term, A ustro, and reads
ΠΟ as 1192, semper for omnino, a (read-

ing indicated in Cod. Kenn. 107, N55).

Hence also the reading Africo in the old
Italic version, followed by the translator
of IRENJEUS. This version however is
peculiar, in having Effrem for Paran,
neither has Dr Kennicott noticed such a
variation in the Hebrew ; but it has ma-
nifestly arisen from a confusion between
^"BN, Ephraim, and YND, Paran.
NovaTIAN, de Trin. 12, partly agrees
with this, partly with the LX X. Deus
ab Africo veniet, et. Sanctus de monte
opaco εἰ condenso.

LIB. IIL
xxiii.
GR.III. xxiv.
MASS. ITI.
xxi. 1.

Euseb H. E.
Niceph.

IV.
14.

110 VIRGINIS

CAP. XXIII.

Ostensio, quia Ecce Virgo in utero accipiet, sed non,
Ecce adolescentula, sicut quidam tinterpretantur.

Ὁ Θεὸς οὖν ἄνθρωπος éyévero kai αὐτὸς ὁ Κύριος ἔσωσεν
t ^ 1 4 ^ , ^ 4 3 *»5» € yw?
ἡμᾶς, δοὺς TO τῆς παρθένου σημεῖον. ᾿Αλλ᾽ ovy’ ws " ἔνιοί
φασι τῶν νῦν "μεθερμηνεύειν τολμώντων τὴν γραφήν" ἰδοὺ
e ^ 4 4 ܠ ܝܚ‎ , et e 30 δ ,
ἡ νεᾶνις ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱὸν ὡς 3Oecodoriev
ἡρμήνευσεν ὁ Ἐφέσιος, καὶ 4᾿Ακύλας ὁ ἸΠοντικὸς, ἀμφό-
τεροι ᾿Ιουδαῖοι προσήλντοι" οἷς κατακολουθήσαντες oi ᾿Ε βιω-
^ 9 4 a 9 4 ^ ,
ναῖοι, ἐξ ᾿Ιωσὴφ αὐτὸν γεγενῆσθαι φάσκουσι.

Devs igitur homo factus est, et ipse Dominus 5salvavit nos,
ipse dans Virginis signum. Non ergo vera est quorundam interpre-
tatio, qui ita audent interpretari Scripturam : Ecce adolescentula
in ventre habebit, et. pariet filium ; quemadmodum °Theodotion
Ephesius est interpretatus, et Aquila Ponticus, utrique Judei
proselyti; quos sectati Ebionei, ex Joseph eum generatum dicunt:
tantam dispositionem Dei dissolventes, quantum ad ipsos est;
frustrantes prophetarum testimonium, quod operatus est Deus.

1 This section supplies à mark of
date. For EPIPHANIUS, de Mensur. XVII.
says that Theodotion, aJ ewish proselyte,
(called by Euseb. mr. 8, an Ebionite),
put forth his version of Scripture in the
second year of the reign of Commodus,
i.e. A.D. 181. InmENAUS, therefore,
must have written subsequently to this
date.

3 Eandem audaciam notat. Justinus
M. in Dial. cum Tryphone, p. 262, his
verbis: ὑμεῖς kal οἱ διδάσκαλοι ὑμῶν ToÀ-
pare λέγειν, μηδὲ εἰρῆσθαι ἐν τῇ προφη-
rela τοῦ 'Hoatov, ἰδοὸ ἡ παρθένος ἐν
γαστρὶ ἕξει, ἀλλ’ ἰδοὺ ἡ νεᾶνις ἐν γαστρὶ
λήγεται, καὶ τέξεται υἱόν. GRABE. For
a more full discussion of this text, and
the proof that npoy in this verse must
mean nona, Virgo, see the editor's
work On the Creeds, pp. 277—284.

* The Hexapla, as edited by BARDT,
shews that Theodotion and Aquila, and

also Symmachus, translate the word by
νεᾶνις.

* Aquila translated the Scriptures
half a century earlier than Theodotion,
i.e. immediately preceding the com-
mencement of the Jewish war, (EPIPH.
de Mensur. X1V.), about 129 A.D. He
made two translations, according to S.
J EROM, the last of which was the closest
to the Sacred Text. Possibly the other
version may have been one of those two
anonymous translations, that made up
the Octapla of ORIGEN, and of which
Dr Burton has truly said, ‘‘If the work
had come down to us entire, instead of
being preserved in only a few fragmenta,
it would not only have been the most
importantbiblical work everundertaken,
but would have assisted us materially
in interpreting the Scriptures." LL. 24.

5 Epp. and MSS. salvabit.

5 CLERM. inserts et.

M. 215.

G. 253.

SIGNUM. 111

Prophetatum est quidem, priusquam in Babylonem fieret ! populi 118. ur.
transmigratio, id est, antequam Medi et Pers: acciperent princi- 4:11116
patum: interpretatum vero in Greco ab ipsis Judeis multum ****
ante tempora adventus Domini nostri, ut nulla relinquatur sus-

picio, ne forte morem nobis gerentes Judei, hzc ita sint interpre-

tati. Qui quidem si cognovissent nos futuros, et usuros his testi-

moniis que sunt ex Scripturis, nunquam dubitassent ipsi suas
comburere Scripturas, quze et reliquas omnes gentes manifestant
participare vitz, et eos qui gloriantur domum se esse Jacob et
populum Israel exhzreditatos ostendunt a gratia Dei.

CAP. XXIV.

Quemadmodum interpretate sunt Scripture in
Grecam linguam, et quando.

ete , e^ 4 9 4 9 ^‏ ܢ ܢ
I. po yap τοῦ Ῥωμαίους κρατῦναι τὴν ἀρχὴν αὐτῶν,‏
ἔτι τῶν Μακεδόνων τὴν ᾿Ασίαν κατεχόντων, "Πτολεμαῖος‏

1. Privs enim quam Romani possiderent regnum suum,
adhuc Macedonibus Asiam possidentibus, Ptolemzeus Lagi filius,

1 popult, omitted in the CLERM. and
Voss. MSS. But cf. p. 114.

3 I[roleuatos ὁ Λάγου. Clemens
Alex. Strom. 1. 22, hanc ]γεπαὶ de LX X.
Interpretibus historiam recitaturus, istud
sententiarum. divortium prius memorat :
ἑρμηνευθῆναι ras γραφὰς, τάς τε τοῦ νόμου,
καὶ τὰς προφητικὰς, ἐκ τῆς τῶν ᾿Εβραίων
διαλέκτου εἰς τὴν Ελλάδα γλῶττάν φασιν
ἐπὶ βασιλέως Πτολεμαίου τοῦ Λάγου, ἥ,
ὥς τινες, ἐπὶ τοῦ Φιλαδέλφου ἐπικληθέντος,
τὴν μεγίστην φιλοτιμίαν εἰς τοῦτο προσε-
veyxapévou Δημητρίου τοῦ Φαληρέως, καὶ
τὰ περὶ τὴν ἑρμηνείαν ἀκριβῶς πραγμα-
τευσαμένου. Posterioris sententie auctor
fuisse videtur sive genuinus, sive spurius,
ut$ videtur, Aristeas; sectatores Philo
Judeus lib. τι. de Vita Mosis, pag. 658.
Josephus lib. X11. Antiqu. Jud. cap. 2.
Tertullianus in Apologetico cap. 18, ad
Arise historiam provocans, ac alii Pa-
tres recentiores. Sed Ireneus alterum,
nescio quem, auctorem, secutus, Ptolemao

Lagi id tribuit, quod ili Philadelpho.
De Justino Martyre res est incerta, si-
quidem 18 Ptolemeum sine addito nomi-
nat; ac quamvis in Parcenest ad Greecos
pag. 14, Philonem ac Josephum allege,
addi (amen et alios, tacitis licel eorum
nominibus : ex quibus procul dubio hausit,
quod de duplici legatione ipse solus me-
morat Apol. 11. pag. 73. Utrum igitur
quoad auctorem, legationis cum Philone
et Josepho, an cum aliis senserit, dubium
manet, Forte autem istud. sententiarum
divortium exinde natum est, quod legatio
ad Judaeos acquirendorum sacrorum li-
brorum causa isto facta sit tempore, quo
Ptolemaeus Lagi filium Philadelphum in
regni societatem. adsumpserat; adeo ut
utrique adscribi potuerit, et reapse a diver-
sis auctoribus adscripta sit. Qua opinio,
uti plurimorum recentiorum calculo ap-
probatur, ita etiam confirmatur. testimo-
nio Anatolii Episcopi Laodiceni Sec. 111.
cujus multiplicem. eruditionem laudans

LIB. ITI.
xxiv. 1.
GR. HI. xxv.
MASS III.
xxi. 9.

112

SANCTARUM SCRIPTURARUM

e A , 1 λ , 1 ¢ 9 , ^ ,
ܘ‎ ayou, φι οΟοΤιμουμέενος Τὴν UT αντοὺυ κατεσκενασμε-

νην βιβλιοθήκην ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ κοσμῆσαι τοῖς πάντων

ἀνθρώπων συγγράμμασιν, ὅσα γε σπουδαῖα ὑπῆρχεν, ἡτη-

cupiens eam bibliothecam, quee a se fabricata esset in Alexandria,
omnium hominum dignis conscriptionibus ornare, petiit ab Hie-

Eusebius, lib. vit. Hist. Eccl. cap. 32, frag-
mentum Canonum Paschalium ejusdem
ibi. conservavit, in quo Philonem, Jose-
phum, Museum, suam in rem citat, alios-
que antiquiores scriptores Judaicos nomi-
nat, nempe duos Agathobulos, quibus
Magistrorum cognomen hesit, atque A ris-
tobulum, quem ista occasione ita describit
loco citato pag. 234, ὃς ἐν rois ἑβδομή-
kovra κατειλεγμένος τοῖς τὰς ἱερὰς xal
θείας Ἑβραίων ἑρμηνεύσασι γραφὰς IIroXe-
μαίῳ τῷ Φιλαδέλφῳ καὶ τῷ τούτου πατρὶ,
καὶ βίβλους ἐξηγητικὰς τοῦ Mwicdéws νόμον
τοῖς αὐτοῖς προσεφώνησε βασιλεῦσι. Ubi
in eo quidem forte erravit, quod Aris-
tobulum multo juniorem, explanationum
legis Mosaice auctorem a Clemente Alex.
εἰ Eusebio de Preparat. Evangel. alle-
gatum, cum illo seniore, uno τῶν ὁ con-
fundit (nisi duo Aristobuli diversos in
Mosen commentarios scripserint) ; ast in
co recte omnino sentire videtur, quod ver-
810 librorum Biblicorum, regnante Ptole-
mao Lagi et filio ejus Philadelpho, facta
sit. Atque id vel inde quoque probatur,
quod opua istud. procuraverit Demetrius
Phalereus, teste tpso Aristobulo juniore
apud, Clementem Alex. lib. 1. Strom. pag.
342, et Euseb. lib. x111. Pro parat. Evang.
cap. 12. Atqui illum, defuncto Ptolemao
Lagi, a füio ejus Ptolemeo Philadelpho
ab aula relegatum fuisse, celebratissimo
illo Hermippi apud. Diogenem Laertium
testimonio constat. — Necesse igitur est, «t,
cum Ptolemeus Lagi adhuc in vivis, οἱ
Demetrius inter amicos regis esset, versio
τῶν ὁ δὲ non ad finem perducta, saltem
capta fuerit, GRABR.

The law was most probably trans-
lated into Greek by the Jews of Alex-
andna for liturgical use, during the
joint reign of Ptolemy Lagus and

Philadelphus, and when the reading of
the law was prohibited by Antiochus
Epiphanes the translation of the pro-
phets followed.

1 φιλοτιμούμενος τὴν ὑπ᾽ αὐτοῦ kare-
σκευασμένην βιβλιοθήκην. Dices, Phila-
delpho plurimos istud amplissime Bib-
liothece condende studium tribuere
scriptores, non autem Ptolemeo Lagi.
Respondeo, utrique idem fuisse studium,
licet forte in illo, adhuc juvene, magis
ardens. Cum enim Plolemeum Lagi
apprime eruditum non solum plurimas
Epistolas, easque ad viros doctos datas,
sed εἰ Historiam de Expeditionibus Alex-
andri M. scripsisse constet, adeo ut pacis
artibus quam militig major εἰ clarior
dicatur a Curtio, lib. 1x. cap. 8, nullum
est dubium, quin e libris undique con-
quirendis fuerit intentus, Et sane co
regnante Bibliothecam Alexandria fuisse,
eique prefuisse Zenodotum Hphesium,
versificatorem εἰ Grammaticum, refert
Suidas in voce Ζηνόδοτοςς. Quod non
parum, confirmatur e Strabonis lib. x11.
Geogr. p. 608, ubi menwrie proditum
est, quod Aristoteles docuerit τοὺς ἐν Al-
γύπτῳ βασιλέας βιβλιοθήκης σύνταξιν.
Atqui Aristoteles non ultra Ptolemaei Lagi
regnum vitam produxit; adeo ut ipsi
primus forte auctor condende Bibliothecee
fuerit. — Fuit sane, licet non primus,
Demetrius Phalereus, de quo Plutarchus
in Apophthegmatibus p. 189, ait: 1
λεμαίῳ τῷ βασιλεῖ παρήνει rà περὶ βασι-
λείας καὶ ἡγεμονίας βιβλία κτᾶσθαι καὶ
ἀναγινώσκειν. Que υἱῷ de alio quam
Ptolemeo Lagi accipi possunt ; et licet ad
Philadelphum referantur, Ptolemaeo ta-
men Lagi adhuc vivo tstud Demetrii
consilium datum est, wt ex precedenti
annotatione liquet. GRABE.

VERSIO ALEXANDRINA. 113

σατο παρὰ τῶν ᾿Ἱεροσολυμιτῶν εἰς τὴν Ἑλληνικὴν διάλεκτον

. σχεῖν αὐτῶν * μεταβεβλημένας τὰς γραφας. Οἱ δὲ, ὑπήκουον

ܝ a‏ 9 9 ܙ , > ^ ܨ ܠ
γὰρ ἔτι τοῖς Μακεδόσι τότε, τοὺς παρ᾽ αὐτοῖς ἐμπειρο-‏
ὃ , 4 ὃ‏ ^ , 9 ܕ ^ ^ ,
τάτους τῶν γραφῶν καὶ ἀμφοτέρων τῶν διαλέκτων 5" ἐβδο-‏
μήκοντα πρεσβυτέρους ἔπεμψαν 1] τολεμαίῳ, ποιήσαντος τοῦ‏
Θεοῦ ὅπερ ἐβούλετο. Ὁ δὲ ἰδίᾳ πεῖραν αὐτῶν λαβεῖν θελή-‏
4 , 4 ܝ wv‏ 4[ ,
σας, εὐλαβηθείς τε μήτι ἄρα συνθέμενοι ἀποκρύψωσι τὴν‏
ἐν ταῖς γραφαῖς διὰ τῆς ἑρμηνείας ἀλήθειαν, Sywpicas av-‏
e‏ & 9 ܬ , ܬ , , 9 9 9 ܙ
Tous am’ ἀλλήλων, ἐκέλευσε TOUS πάντας τὴν αὐτὴν ἑρμη-‏
a 9 9 8 , ^ , 4 ,‏ 4 ,
νείαν *ypadeu kai τοῦτ᾽ ἐπὶ παντων τῶν βιβλίων ἐποίησε.‏
Συνελθόντων δὲ αὐτῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ παρὰ τῷ Πτολεμαίῳ,‏
καὶ συναντιβαλόντων ἑκάστου τὴν ἑαυτοῦ ἑρμηνείαν, ὁ μὲν‏

rosolymitis in Greecum sermonem interpretatas habere Scripturas
eorum. Illi vero, obediebant enim tune adhuc Macedonibus,
eos quos habebant perfectiores Scripturarum intellectores, et utri-
usque loquelze, septuaginta seniores miserunt Ptolemzo * facturos
hoc quod ipse voluisset. Ille autem experimentum eorum sumere
volens, et metuens ne forte consentientes, eam veritatem quz
esset in Scripturis, absconderent per interpretationem, separans
eos ab invicem, jussit omnes eandem interpretari Scripturam : et
hoc in omnibus libris fecit. Convenientibus autem ipsis in unum
apud Ptolemzum, et comparantibus suas interpretationes, Deus

Justin M. follows his statement. Τοὺς
ἑβδομήκοντα ἄνδρας μὴ μόνον τῇ αὐτῇ

! Compare GBRABE'8 note discussing
the point whether the entire Scriptures

of the Old Testament, or merely the
Mosaical books of the Law, were 80
translated, as JOSEPHUS imagined.

3 ARISTZAS gives the names of
seventy-two scribes, six being taken
from each tribe. Cf. FEUARD. not.

3 Et nescio quis primus auctor septua-
ginta cellulas Alexandrie mendacio suo
exstruxerit, quibus divisi eadem scriptita-
runt; cum Aristeas ejusdem Ptolemar
ὑπερασπιστὴς, et multo post tempore Jose-
phus nihil tale retulerint. HIERONYM.
Praf. in Pentat. PHILO, however, be-
lieved the account: Καθάπερ ἐνθουσιῶν-
τες προεφήτενον, οὐκ ἄλλα ἄλλοι, τὰ
δὲ αὐτὰ πάντες ὀνόματα καὶ ῥήματα,
ὥσπερ ὑποβολέως ἑκάστοις ἀοράτως ἐνη-
χοῦντος. 8150 Jup. Vit. Mos. m.

VOL. II.

διανοίᾳ, ἀλλὰ καὶ αὐταῖς λέξεσι χρησα-
μένους, καὶ μηδὲ ἄχρι μιᾶς λέξεως τῆς
πρὸς ἀλλήλους συμφωνίας διημαρτηκότας,
ἀλλὰ τὰ αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν γεγρα-
φότας. Just. M. Parenes. ad Gr. 13.
CLEM. AL. Strom. 1. 22. Cf. Hop, Dis-
sert. c, Hist. Aristee. Also the parallel
account in Just. M. Apol. τ. 31.

4 The translation reads most like the
original, ποιήσοντας τοῦτο ὅπερ, although,
as GRABE thinks, the present text, as
preserved by EUSEBIUS, harmonises
with the words of CLEM. AL., who wrote,
with this passage of IRENz&US before
him, Θεοῦ γὰρ ἦν βούλημα, Strom. 1.23;
but the words quoted are the pious con-
clusion of the writer, that the whole
was done by God's will.

8

LIB. TII.
xxiv. 1.
GR. III. xxv.
MASS. III.
xxi. 92.

114

LXX. SENIORUM

LIB.111. Θ εὸς ἐδοξάσθη, αἱ δὲ γραφαὶ ὄντως θεῖαι ἐγνώσθησαν, τῶν M. 91
πάντων τὰ αὐτὰ ταῖς αὐταῖς λέξεσι kal τοῖς αὐτοῖς Ovo-
μασιν ἀναγορευσάντων am ἀρχῆς μέχρι τέλους, ὥστε καὶ
τὰ παρόντα ἔθνη γνῶναι, ὅτι κατ᾽ ἐπίπνοιαν τοῦ Θεοῦ
4 " e , e , ܠ 4 9027 ܠ‎
εἰσὶν ἡρμηνευμέναι αἱ γραφαί. Kat οὐδέν γε θαυμαστὸν, τὸν
Θεὸν τοῦτο ἐνηργηκέναι, ὅς γε καὶ ἐν τῇ ἐπὶ Ναβουχοδο-
, 4 , ^ A -^ ^ ^
vocop αἰχμαλωσίᾳ τοῦ λαοῦ διαφθαρεισῶν τῶν γραφῶν,
A ܠ‎ e , wv ^ , , ? .ܝ‎ 4 4
καὶ μετὰ ἑβδομήκοντα ἔτη τῶν ᾿Ιουδαίων ἀνελθόντων εἰς τὴν
χώραν αὐτῶν, ἔπειτα ἐν τοῖς χρόνοις ᾿Αρταξέρξον τοῦ
Περσῶν βασιλέως, ἐνέπνευσεν "Ἔσδρᾳ τῷ ἱερεῖ ἐκ τῆς
φυλῆς Λευὶ, τοὺς τῶν προγεγονότων προφητῶν πάντας
ἀνατάξασθαι λόγους, καὶ ἀποκαταστῆσαι τῷ λαῷ τὴν διὰ

ox iL vey.
MASS. III.
xxi. 9.

1 Esdr. iv. 6,
et 3 Esdr. ii.

Μωσέως νομοθεσίαν.

glorificatus est, et Scripture vere divin: creditz sunt, omnibus
eadem, et eisdem verbis, et eisdem nominibus, recitantibus ab
initio usque ad finem; uti et preesentes gentes cognoscerent,
| quoniam per aspirationem Dei "interpretatze sunt Scripture. Et
non esse * mirabile Deum hoc in eis operatum, quando in ea cap-
tivitate populi que facta est a Nabuchodonosor corruptis Scrip-
turis, et post septuaginta annos Judzeis descendentibus in regio-

nem suam,

post deinde temporibus Artaxerxis Persarum regis, in-

0 Kedr.xiv. Spiravit Hesdree, sacerdoti tribus Levi, preeteritorum prophetarum
7 omnes rememorare sermones, et restituere populo eam legem quie

data est per Moysem.

2. Cum tanta igitur veritate et gratia Dei ?interpretatze sint
Scripture, ex quibus przeparavit et reformavit Deus fidem nostram
quze in Filium ejus est, et servavit nobis simplices Scripturas in
Gen. Ixvi.3 Egypto, in qua adolevit et domus Jacob effugiens famem, que

1 TREN £USfollowsthestatement given
to him by Jews, who referred all, for
which they could not otherwise account,
to the operation of Ezra the Scribe; as
with us the legal memory dates from a
particular reign, so with the Jews, the
ecclesiastical memory dates from the
conclusion of the captivity, and much
grateful regard, that was in fact due to
the prophets in the captivity, was trans-
ferred to Ezra the scribe. 'TERTULLIAN
says Che same thing: ZIierosolymis Baby-
lonica expugnatione deletis, omne instru-

mentum Judaica literature per Esdrom
constat restauratum. de Hab, Mul. 3, et
Clem. Al. ᾿᾽Επίπνους "Ἔσδρας ὁ Λευίτης 6
ἱερεὺς γενόμενος, πᾶσας τὰς παλαιὰς αὐθὶς

ἀνανεούμενος προεφήτευσε γραφάς. Strom.
I, 22, fin. vers.

3 As a passive; but deponent, pp.
113, 116.

3 GRABE proposes to read est; esset
perhaps might be preferable, only the
words dy ἢ would then have been ex-
pected in the Greek ; but may not οὐδέν
γε represent οὐκ ap 7?

TESTIMONIUM FIDELE. 115

fuit in Chanaan, in qua et Dominus noster servatus est, effugiens 118. πὶ.
eam persecutionem que erat ab Herode; et hsec earum Serip- 9n OR. ΜῊ xxv.
turarum interpretatio, priusquam Dominus noster descenderet, ܝ‎
facta sit, et, antequam Christiani ostenderentur, interpretata sit; Matt l1. 13
(natus est enim Dominus noster circa ! primum et quadragesimum

annum Augusti imperii, multo autem vetustior fuit, Ptolemreus,

sub quo interpretatze sunt Scripture) vere impudorati et audaces
ostenduntur, qui nunc volunt aliter interpretationes facere, quando

ex ipsis Scripturis arguantur a nobis, et in fidem adventus Fili

Dei concludantur.

CAP. XXV.

Ostensio quoniam. Virgo in utero accipiet, et non

adolescentula.

1. Firma est autem, et non ficta, et sola vera, que secun-
dum nos est fides, manifestam ostensionem habens ex his Scrip-
turis, quze interpretatz sunt illo modo quo preediximus; et Eccle-
8180 annuntiatio sine interpolatione. Etenim Apostoli, cum sint
his omnibus vetustiores, consonant przedictze interpretationi, et in-
terpretatio consonat Apostolorum traditioni. Etenim ’ Petrus, et
Johannes, et Matthzeus, et Paulus, et reliqui deinceps, et horum
Sassectatores, prophetica omnia ita annuntiaverunt, quemadmodum
Seniorum interpretatio continet. Unus enim et idem Spiritus
Dei, qui in prophetis quidem preconavit quis et qualis esset ad-
ventus Domini, in Senioribus autem interpretatus est bene quz
bene prophetata fuerant; ipse et in Apostolis annuntiavit, pleni-
tudinem temporum adoptionis venisse, et proximasse regnum c«e-
lorum, et inhabitare intra homines credentes in eum qui ex Vir- -
gine natus est Emmanuel. Quemadmodum ipsi testificantur,

1 Scilicet a J. Caesaris nece. Mass. quote the Old Testament in his highly

The parenthesis reads like & gloss.

3 Petruset Johannes. Dum Ireneus
Apostolos, quorum Scripturas habemus,
justo ordine recensens, Jacobum prin-
cipem eorum omisit, ejus epistolam non
vidisse aut agnovisse haud vane conjicitur,
presertim cum nusquam eam diserte alle-
garit. GR. More probable reasons may
be assigned for the omission; it was either
because S. James has little occasion to

practical epistle, only two direct quota-
tions being made from it, at ii. 23 and
iv. 6; or, which is, I think, the truer
cause, the author had only the four
Gospels in his mind, the Gospel of S.
Mark being, in a certain sense, referrible
to S. Peter, and that of S. Luke to S.
Paul. See pp. 4, 5, 6, and notes.

3 assectatores, so the CLERM., AR.
and Voss. MSS. The EDD. sectatores.

8—2

116 INCARNATIO CHRISTI

LIBIL quoniam priusquam convenisset J oseph cum Maria, manente
OR ΠΤ xx ܡ‎ igitur ea in virginitate, incenta est tn utero habens de Spiritu

sancto; et quoniam dixit ei Gabriel Angelus: Spiritus sanctus
Matt.1.18 adoeniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit te: quapropter 1quod
Mat. 133 nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei; et quoniam Angelus

in somnis dixit ad Joseph: Hoc autem factum est, ut adimpleretur

quod dictum est ab Esaia Propheta: Ecce virgo in utero concipiet.
Baal. vit. 10— 2. ?Seniores autem sic interpretati sunt dixisse Esaiam ; Ef

adjecit Dominus loqui ad Achaz: Pete tibi signum a Domino Deo

tuo *in profundum deorsum, aut in altitudinem sursum. Et dizit μ. 217.
Achaz: Non petam, et non tentabo Dominum. ΕἾ dizit: Non
pusillum vobis agonem prabere hominibus, et quemadmodum Domi-

nus prastat agonem? | Propter hoc Dominus ipse dabit vobis signum.
Ecce, Virgo in ventre accipiet, et pariet. filium, et *vocabitis nomen a. 957.
ejus Emmanuel. Butyrum et mel manducabit: priusquam cognos-

cat aut eligat mala, commutabit bonum : quoniam priusquam cog-
noscat infans bonum. vel malum, non consentiet nequitie, uti eligat
bonum. Diligenter igitur significavit Spiritus sanctus per ea que
dicta sunt generationem ejus quzse ^est ex Virgine, et *substantiam,
quoniam Deus: (Emmanuel enim nomen "hoc significat), et mani-
festat, quoniam homo, in eo quod dicit: Butyrum et mel mandu-
cabit; et in eo quod infantem nominat eum, et, priusquam cog-
noscat bonum et malum: hec enim omnia signa sunt hominis in-
fantis. Quod autem mon consentiet nequitim, ut eligat bonum,
proprium hoe est Dei, uti non per hoc quod manducabit butyrum

et mel *nude solummodo eum hominem intelligeremus, neque
rursus per nomen Emmanuel, sine carne eum Deum suspicaremur.

Δ (Gr. διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον
κληθήσεται, compare the Syriac, ex te
natum, ea iSo ܕܩܠܬܝ ܠܕ‎

3 i. e. ol ὁ πρεσβύτεροι.

3 In profundum deorsum, aut in
altitudinem sursum. Quam putarim yer-
manam esse Irene lectionem, cum ita ha-
bere Septuaginta indicet Hieronymus; quo-
rum lctionem hanc cum Ireneoamplexan-
tur veteres, Justin, Dial. Cypr. Lib. τι. c.
Jud. 9. Bas. et Cyr. in hunc Is. locum ; et
Ambros. Serm. vit. in Ps. 118. Fev.

4 vocabitis, the reading of all the
MSS., TERTULL. and Cyprian. Vulg.
vocabit. The LXX. and Hexaplar

versions have καλέσεις, The variation
arising from similarity of inflexion in the
second person present, masculine gender,
and the third feminine NN), while an
additional letter expresses the second
plural DN? Varia lectiones are easily
multiplied by the emendations of scribes.

5 est added by GRABE, and confirmed
by the CLERM. MS.

6 Indicating the ὁμοουσία of the Son
with the Father; also the Platonic dis-
tinction of γένεσις and οὐσία.

7 The CLERM. omits hoc. Grace, τὸ
ὄνομα γὰρ ᾿Ἑμμανγονὴλ τοῦτο σημαίνει.

8 ψιλῶς μόνον, cf. p. 102, n. 3.

VARIE PRE MONSTRATA. 117

Ι. L1B. HH 111.
GR.III. εἶνε.

CAP. XXVI.
MASS. IIL

Quid est quod dictum est ad David: De fructu ventris ———
tut ponam in throno meo.

1. Καὶ ἐν τῷ εἰπεῖν, ᾿Ακούσατε δὴ οἶκος Δαβὶδ, ση- Theod Dial.
μαίνοντος ἣν, ὅτι ὃν ἐπηγγείλατο τῷ Δαβὶδ ὁ Θεὸς, ἐκ
καρποῦ τῆς κοιλίας αὐτοῦ αἰώνιον ἀναστήσειν βασιλέα, οὗ-

’ , 4 ^ 9 A ܪܕ‎ ’ ’
Tos ἐστιν ἐκ τῆς ἀπὸ Δαβὶδ παρθένου γενόμενος.

1. Er in eo quod dicit, Audite domus David, significantis Basi. vii. 1s.

erat, quoniam quem promisit Deus David, de fructu ventris ejus Ps. exxxi 11.
seternum suscitaturum se Regem, hic est qui ex Virgine, quse fuit
de genere David, generatus est. Propter hoc enim et de fructu
ventris ejus Regem promisit, quod erat proprium virginis prz-
gnantis; et non de fructu lumborum ejus, nec de fructu renum
ejus, quod est proprium viri generantis, et mulieris ex viro concep-
tionem facientis. 'Circumscripsit igitur genitalia viri in promis-
sione Scriptura: imo vero nee commemoratur, quoniam non ex
voluntate viri erat, qui nascebatur. Statuit autem et confirmavit
fructum ventris, ut generationem ejus qui erat futurus ex virgine,
pronuntiaret, quemadmodum Elizabeth impleta Spiritu sancto tes-
tificata est, dicens ad Mariam: Benedicta tu inter mulieres, et Luc. i. 2.
benedictus fructus ventris tui; significante Spiritu sancto audire
volentibus, repromissionem quam repromisit Deus, de fructu ven-
tris ejus suscitare Regem, impletam esse in Virginis, hoc est in
Maris, partu. Qui igitur transmutant id quod apud Esaiam,
Ecce, adolescentula in ventre concipiet, et Joseph filium eum volunt
esse, illud transmutent quod est repromissionis, quod apud David
positum est, ubi promisit illi Deus, de fructu ventris ejus suscitare
cornu Christi ? Regis. Sed non intellexerunt: czeterum ?etiam hoc
quoque ausi fuissent demutare.

2. Quod autem dixerit Esaias, In profundum deorsum, vel in Esai vi. n.
altitudinem sursum, significantis fuit, quoniam qui descendebat xphes. iv. 10.

1 circumscripsit, as ZEschin. wept- Luke i. 69, as before, p. 85.

γράψετέ με ἐκ τῆς πολιτείας.

3 MASSUET, on the authority of the
CLERMONT and Voss. MSS., reads rej-
num, and puts a comma after cornu.
May not the two readings meet in
Christum Regem? having reference to

3 etiam. GRABE adopts autem from
the Voss. MS. It is alsoin the CLERM.,
but there is no tautology in etiam... quo-
que; the former being rendered even ; the
AR, reading expresses ἐπεὶ καὶ τοῦτό
γε ἐτόλμησαν dy ἀλλάσσειν. Cf. 153, 3.

118 INCARNATIO CHRISTI

LIB n. ipse erat et qui ascendebat. Ineo autem quod dixerit: 7086 Do-
GR.ILxxvi. minus dabit !signum, id quod erat inopinatum generationis ejus
MASS. I In. eignificavit, quod nec factum esset aliter, nisi Deus Dominus om-
nium Deus ipse dedisset signum in domo David. Quid enim
magnum, aut quod signum fieret in eo quod adolescentula conci- o. sca
piens ex viro peperisset, quod evenit omnibus que pariunt mulieri-
bus? Sed quoniam inopinata salus hominibus inciperet fieri, Deo
adjuvante, inopinatus et partus Virginis fiebat, Deo dante signum

hoc, sed non homine operante illud.

Esai. vil. 14.

CAP. XXVII.
Quid est apud. Danielem lapis sine manibus excisus.

Dan... Propter hoc autem et Daniel previdens ejus adventum,
lapidem sine manibus abscissum ?advenisse in hune mundum.
Hoc est enim quod sine manibus significabat, quod non operan-
tibus humanis manibus, hoc est, virorum illorum qui solent lapi-
des czedere, in hunc mundum ejus adventus erat, id est, non ope-
rante in eum Joseph, sed sola Maria cooperante dispositioni.
Hic enim lapis a terra, 3et ex virtute et arte constat Dei. Propter
hoc autem et Esaias ait: Sic dicit Dominus: Ecce, ego mitto in
fundamenta Sion lapidem pretiosum, electum, summum, angularem,
honorificum: uti non ex voluntate viri, sed ex voluntate Dei,
adventum ejus qui secundum hominem est intelligamus. ^

Esai. xxvili.
16.

CAP. XXVIII.
Quare virga, Moysi projecta, coluber facta est.

Exoivi.9 PropterR hoc autem et Moyses ostendens typum, projecit
virgam in terram, ut ea incarnata, omnem ZEgyptiorum prevari-
cationem, que insurgebat adversus Dei dispositionem, argueret et

Exod. «11.19. absorberet: et ut ipsi ZEgyptii testificarentur, quoniam digitus

1 ‘With respect to the sign announced
to Ahaz, the reader is referred to the
editors work on the Creeds, pp. 278,
279. It was no sign to the faithless
king, of which he had shewed himself
unworthy; but it was a sign that should
be verified after the lapse of many gene-
rations; it was ἃ renewed promise of

the Messiah notwithstanding present

appearances, and as Ahaz was of the
house of David, it should reassure the
faithful that their trial should be over-
ruled for good in the providence of
God.

3 f. 1. ait venisse,

8 et, AR., OTHOB., MERC. IT., but the
particle is missing in the CL. and Voss.
MSS.

VARIE PRZEMONSTRATA. 119

est Dei qui salutem operatur populo, et non Joseph filius. Si LIB n
enim Joseph filius esset, quemadmodum plus poterat quam Solo- 6&.riixsix.
mon, aut plus quam Jonas habere, aut plus esse David, cum esset MASS. τ.

ex eadem seminatione generatus, et proles exsistens ipsorum? τς τη a,
Ut quid autem et beatum dicebat Petrum, quod eum cognosceret **

esse Filium Dei vivi?

CAP. XXIX.

Ostensio quoniam, si Joseph filius fuisset Dominus, non
rex esse potuisset.

r.21 — Super hsc autem nec rex esse posset, si quidem J oseph Matt. xxil.45.
filius fuisset; nec hsres, secundum Hieremiam. Joseph enim utm
Joacim et Jechonige filius ostenditur, quemadmodum et Mat- wa. 1.12,
thzus generationem ejus exponit. Jechonias autem, et qui
ab eo omnes, abdicati sunt a regno, Hieremia dicente sic:

Vivo ego, dicit Dominus, si factus fuerit. Jechonias filius Joacim, Jer. xxii. 34,
rez Juda, signaculum in manu dextera mea, inde abstraham eum,
‘et tradam eum in manu querentium animam "tuam. ἘΠῚ iterum:

3.250. Inhonoratus est Jechonias, quemadmodum vas "quod non est opus, » Jer, xxil. 98

quoniam projectus est in terram, quam non sciebat. Terra audi
sermonem Domini: scribe virum hunc abdicatum hominem, quo-
niam non augebit de semine ejus sedens super thronum David,
princeps in Juda. Et iterum Deus ait super Joacim patrem Je Jer, xxvi
ejus: Propter hoc sic dicit. Dominus super Joacim patrem jus,
regem Judea: Non enim erit ex eo sedens super thronum David ;
et *mortificatum ejus. erit. projectum in astu diei, et in glacie
noctis, et respiciam super eum, et super filios ejus, et inferam super
eos, et super inhabitantes Hierusalem, super terram Juda,omnia mala,
que locutus sum super eos. Qui ergo eum dicunt ex Joseph gene-
ratum, et in eo habere spem, abdicatos se faciunt a regno, sub
maledictione et increpatione decidentes, que erga Jechoniam et
in semen ejus. Propter hoc enim dicta sunt hzc de Jechonia,
Spiritu presciente ea quz ἃ malis doctoribus dicuntur; uti dis-
cant, quoniam ex semine ejus, id est ex Joseph, non erit natus,
sed secundum repromissionem Dei de ventre David suscitatur
Rex seternus, qui recapitulatur omnia in se.

1 et tradam eum, omitted in the Cu. — posed in the several editions.
3 tuam MSS., ejus GR. 4 mortificatum ejus, τὸ θνησιμαῖον
3 quod, needs no alteration, as pro- αὐτοῦ, i. e. cadaver.

120 RECAPITULANTUR OMNIA

LIB.11I. xxx.

ere ait CAP. XXX.
xxi. 10.
Ostensio quoniam per que projectus est homo de Para-
diso, per hac iterum intrat in Paradisum.
Epi] , ET antiquam plasmationem in se recapitulatus est. Quia

fin. ,,, Quemadmodum per inobedientiam unius hominis introitum pec-
catum habuit, et per peccatum mors obtinuit ; sic et per obedien-
tiam unius hominis justitia introducta vitam fructificet his, qui
olim mortui erant, hominibus. Et quemadmodum protoplastus

ille Adam de !rudi terra, et de adhuc virgine, (nondum enim‏ .4 . ܐܐ .ܗܗ
pluerat Deus, σὲ homo mon erat operatus terram) habuit substan-‏

Johi3 — tiam, et plasmatus est manu Dei, id est, Verbo Dei, omnia enim

Gen.1.7. per ipsum facta sunt, et sumsit Dominus limum a terra, et
plasmavit hominem: ita recapitulans in se Adam ipse Verbum
exsistens, ex Maria que adhuc erat Virgo, recte accipiebat gene-
rationem Ad: recapitulationis.

CAP. XXXI.
Adversus eos qui dicunt, eum nihil de Maria accepisse.

Theod Dial I. "Εἰ τοίνυν ὁ πρῶτος Add ἔσχε πατέρα ἄνθρω-
πον, καὶ ἐκ σπέρματος ἐγεννήθη, εἰκὸς ἣν καὶ τὸν δεύτερον
"Addu λέγειν ἐξ Ἰωσὴφ γεγεννῆσθαι. Ei δὲ ἐκεῖνος ἐκ γῆς
ἐλήφθη, πλάστης δὲ αὐτοῦ ὁ Θεὸς, ἔδει καὶ τὸν ἀνακεφα-
λαιούμενον δ5εἰς αὐτὸν, ὑπὸ τοῦ Θεοῦ πεπλασμένον ἄνθρω-

1. Sr igitur primus Adam habuit patrem hominem, et ex
semine viri natus est; merito dicerent, et secundum Adam ex
Joseph esse generatum. Si autem ille de terra quidem sumtus
est, et Verbo Dei plasmatus est, oportebat id ipsum Verbum re-
capitulationem Adee in semetipsum faciens, ejusdem generationis

1 See p. ror, n. δ. a Catena on S. Luke. Bibl. Royale,
3 Ezprimitur et a Macario Chryso- 2440.
cephalo Orat. 11. els ἑορτὴν τοῦ Ἐῤαγ- 8 els... ἄνθρωπον, loco illorum unicam

γελιστοῦ, MS. Cod. 211. Barocciano, — vocem ἐκεῖνον, in Macario reperio. GRABE.
cujus varias lectiones hic sisto. GRABE. The Catena collated by Massver also
MASSUET found the same fragment in has ἀνακεφαλαιούμενον ἐκεῖνον.

IN CHRISTO. 121

e , Ee LIB II‏ » , ^ , 9 ܪ 9 ܬ
TOV, τὴν αὐτὴν ἐκείνῳ τῆς γεννήσεως ἔχειν ὁμοιότητα. Eg 1.18. Π|.‏
. 1 ^ 4
τί οὖν πάλιν οὐκ ἔλαβε χοῦν ὁ Θεὸς, ἀλλ᾽ ἐκ Μαρίας ass ML‏
€U i < d , xxii. 1,‏ , , ܬ ? >
ἐνήργησε τὴν πλασιν γενέσθαι; Iva μὴ ἄλλη πλασις γένη-‏
ܝ ܬ wv‏ 4
ται, μηδὲ ἄλλο τὸ σωζόμενον ἣ, ἀλλ᾽ ᾿᾿αὐτὸς ἐκεῖνος ἀνακε-‏
9 ^ ^
φαλαιωθῇ, τηρουμένης τῆς ὁμοιότητος. ἼΑγαν οὖν πίπτουσι‏
^ 4
καὶ οἱ λέγοντες, αὐτὸν μηδὲν εἰληφέναι ἐκ τῆς παρθένου,‏ .0.39
, 9 4 , ܠ ^- ܠ , 4 e?‏
iy ἐκβάλωσι τὴν τῆς σαρκὸς κληρονομίαν, καὶ ἀποβάλωνται‏

τὴν ὁμοιότητα.

habere similitudinem. Quare igitur non iterum sumsit limum
Deus, sed ex Maria operatus est plasmationem fieri* Ut non
alia plasmatio fieret, neque alia esset plasmatio que salvaretur,
sed eadem ipsa recapitularetur, servata similitudine. — Errant
igitur qui dicunt, eum nihil ex Virgine accepisse, ut abjiciant
carnis hereditatem, abjiciant autem et similitudinem. Si enim
ille quidem de terra, et manu et artificio Dei, plasmationem et
substantiam habuit, hic autem non manu et artificio Dei ; jam
non servavit similitudinem hominis, qui factus est secundum ima-
ginem ipsius et similitudinem, et "inconstans artificium videbitur,
non habens circa quod ostendat sapientiam suam. Hoc autem
dicere est, et putative apparuisse eum, et tanquam hominem,
eum non esset homo: et factum eum hominem, nihil assumen-
tem de homine. Si enim non accepit ab homine substantiam
carnis, neque homo factus est, neque Filius Hominis: et si hoe

Μ. 310. non factus est quod nos eramus, non magnum faciebat quod pas-
sus est et sustinuit. Nos autem quoniam corpus sumus de terra
acceptum, et anima accipiens ἃ Deo spiritum, omnis quicunque
confitebitur. Hoc itaque factum est Verbum Dei, suum plasma
81}. semetipsum recapitulans: et propter hoc Filium Hominis se
confitetur, et beatificat mites, quoniam ipsi hereditabunt terram. mate. v.5.
Et Apostolus autem Paulus in epistola que est ad Galatas, mani-
feste ait: Misi? Deus Filium suum, factum de muliere. Et rursus Gat iv. 4
in ea que est ad Romanos: De Filio autem, inquit, ejus, qui Rom.i.3, 4.
factus est ex semine David secundum carnem, qui predestinatus est
Filius Dei in virtute, secundum | Spiritum | sanctificationis, en
resurrectione mortuorum, Jesu Christi Domini nostri.

1 αὐτὸς ἐκεῖνος, Adam sc. Cf. c. XXX. 3 As MASSUET observes, the trans-
MACABIUS after σωζόμενον reads $, lation of ἀσύστατον, inconsistent.
which agrees with the translation. 3 els ἑαυτόν. Cf. 123, n. 2.

122 CARNIS CHRISTI

LIB. IIT. 2. Ἐπεὶ περισσὴ καὶ ἡ εἰς τὴν Μαρίαν αὐτοῦ καθοδος.
RO CIL yap καὶ eig αὐτὴν κατήει, εἰ μηδὲν ἔμελλε λήψεσθαι
xxi. παρ᾽ αὐτῆς; Ἔτι Te εἰ μηδὲν εἰλήφει παρὰ τῆς Μαρίας,
Ὃς 9 | ܪ‎ 9 8 ^ , , 4 ὃ 2 ^ ܕ‎
οὐκ ἂν τὰς ἀπὸ γῆς εἰλημμένας προσίετο Tpodas, dt ὧν τὸ
4 ܬ ^ ܕ‎ , ^ 2.) a 4 ,
ato γῆς ληφθεν τρέφεται σῶμα' οὐδ᾽ ἂν εἰς τεσσαράκοντα
e , e , e ܘܘ‎ ^ A € , , φ
ἡμέρας, ὁμοίως ὡς Μωῦσῆς καὶ ᾿Ἡλίας, νηστεύσας ἐπείνησε,
^ , 4 ^ 4 900 . 4 ܝ‎ 9
τοῦ σώματος ἐπιζητοῦντος THY ἰδίαν τροφήν' οὐδ᾽ av le-
, e ܝ 9 4 ^^ 9 ܬ‎ , 4 , e óc
ἄννης ¢ μαθητὴς αὐτοῦ περὶ αὐτοῦ γράφων εἰρήκει" ὁ de
T ^ 4 , ^ e ὃ , 4 , 9 δ᾽ 4 e
ησοῦς κεκοπιακῶς ἐκ τῆς OdotTopias, ἐκαθέζετο’ οὐδ᾽ dv ὁ
Δαβὶδ προαναπεφωνήκει περὶ αὐτοῦ: Καὶ ἐπὶ τὸ ἄλγος τῶν
, 8 δ᾽ 4 20 , 9 SN ^ A
τραυμάτων μου προσέθηκαν" ovó ἂν εὐάκρυσεν ἐπὶ τοῦ Aa-
ζά 34? δ᾽ 4 “δ 0 ’ Ψ 4 δ a 3 7
ἄρον" 36007 ἂν ἵἴδρωσε θρόμβους αἵματος" ovd ἂν εἰρήκει,
ܢ ܝ , ܗ‎ , 4 (9 a , 4 ^
ὅτι περίλυπος ἐστιν ἡ ψυχή pour οὐδ᾽ dy νυγείσης αὐτοῦ
^ ^ 9 $5. . A ow ^ ܠ‎ 2
τῆς πλευρᾶς, ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ. Ταῦτα γὰρ πάντα
, ܠ‎ ^ * 4 ~ , 4 4 4 A
σύμβολα σαρκὸς τῆς ἀπὸ γῆς εἰλημμένης, ἣν εἰς αὐτὸν
ܝ‎ , EE, UG ,
ἀνακεφαλαιώσατο, TO ἴδιον πλάσμα σώζων.

2. Cseterum supervacua est in Mariam descensio ejus. Quid
enim in eam descendebat, si nihil incipiebat sumere ab ea? Aut
si nihil sumsisset ex Maria, nunquam eas que a terra erant
percepisset escas, per quas id quod a terra sumtum ‘est nutritur
corpus: nec quadriginta diebus, quemadmodum Moyses et Helias,
jejunans esurisset corpus ejus, suam queerens escam: sed nec

Jo.iv.€. Johannes discipulus ejus de eo scribens dixisset, Jesus autem

Ps. ixviil. 27. fatigatus in itinere 5sedebat: nec David przclamasset in eum, Et
super dolorem eulnerum meorum apposuerunt : nec lacrymasset

Joh. xi.35. Super Lazarum: nec sudasset globos sanguinis: nec dixisset,

Luc. xxii. 44. ܟ‎ n . . . .

Matt xxvi. ° quod Tristis est anima mea: nec percusso latere exisset. sanguis

Soh. xix.» οὗ aqua. Hsec enim omnia signa carnis, que a terra sumta
est, quam in se recapitulatus est, suum plasma salvans.

l τί γὰρ καὶ els αὐτὴν...τεσσαρά- ἅγιος Ἑϊρηναῖος d» τῷ κατὰ αἱρέσεων,
κοντα ἡμέρας, in ΜΑΒΒΌΕΤ Ὲ Catena. πρὸς τοὺς δοκήσει τὸν Χριστὸν πεφηνέναι

3 Compare HiPPoLrYrT. c. Noet, 18. λέγοντας" ᾿Ορθόδοξοι δὲ ἀφείλοντο τὸ

8 Οὐδ᾽ dv ἵδρωσε θρόμβους αἵματος. ὄητὸν, φοβηθέντες, καὶ μὴ νοήσαντες αὐτοῦ
Hunc Irenei locum respexit Epiphanius τὸ τέλος καὶ ἰσχυρότατον' Kal γενόμενος
in Ancoratu, ὃ 31, «ubi citaturus verba ἐν ἀγωνίᾳ Bowse. x.7.. GRABE.

Luce de sudore Christi sanguineo, λας 4 CLERM. sumptum nutriretur.
sua prafatur: Keira: ἐν τῷ κατὰ Aov- 5 CLERM. sedit.
κἂν Εὐαγγελίῳ ἐν τοῖς ἀδιορθώτοις ἀντι- 6 The CLERM. MS. inserta quod, and

γράφοις, kal κέχρηται τῇ μαρτυρίᾳ ὁ it agrees with the Greek; Voss. quid.

.1.

DISPOSITIO PRZEDESTINATA. 123

LIB. ITI.
xxxii 1.

CAP. XXXII.

MASS. III.

Quare Lucas a Domino inchoans genealogiam, in Adam — xi
retulit: e quot sint ab Adam usque ad Dominum
generationes.

PnRorrrR hoc Lucas genealogiam, que est a generatione
Domini nostri usque ad Adam, !septuaginta duas generationes Luc. ii. 23
habere ostendit, finem conjungens initio, et significans quoniam Ὁ
ipse est, qui omnes gentes exinde ab Adam dispersas, et universas
linguas, et generationem hominum cum ipso Adam in semetipso
recapitulatus est. Unde et a Paulo typus futuri dictus est ipse Rom. v. 14.
Adam: quoniam futuram circa Filium Dei humani generis dis-
positionem "in semetipsum fabricator omnium Verbum preeforma-

verat, preedestinante Deo primum animalem hominem, videlicet ut

8. spiritali salvaretur. Cum enim preexisteret salvans, oportebat

et quod salvaretur fieri, uti non vacuum sit salvans. Conse-
quenter autem et Maria virgo *obediens invenitur, dicens: ‘Ecce tue. 1. 33.
ancilla tua Domine, fiat mihi secundum verbum tuum. Eva vero
inobediens: non obaudivit enim, adhuc cum esset virgo. Quem-
admodum illa virum quidem habens Adam, ‘virgo tamen adhue
exsistens (erant enim utrique nudi in Paradiso, δέ non confunde- Gen. ii. ss.
bantur, quoniam paulo ante facti, non intellectum habebant filio-

rum generationis; oportebat enim illos primo adolescere, dehinc

sic multiplicari) inobediens facta, et sibi, et universo generi
humano causa facta est mortis: sic et Maria habens preedestina-

tum virum, et tamen virgo, obediens, et sibi et universo generi

1 Omissis v. 24, τοῦ Ματθὰτ εἰ τοῦ
Aevl ac v. 36, τοῦ Καϊνᾶν, perinde ut Jul.
Afr., citatum ab Eus. H. E. 1. 7. Greg.
Naz. Carm. xxxvi. de Gen. Christi,
Ambros. in Luc., aliosque. GRABE.

2 in semetipsum .. praformaverat, pre-
destinante... els éavràv... προεμόρφωσε,
προορίσαντος. k.T.A. The AR. MS. has
predestinante, but the CLERM., Voss.
and FEU. marg. preformante. The next
sentence partly confirms the ΑΒ. read-
ing.
3 CL., Voss., but AB. obaudiens. The
same MSS. write the word both ways.

ὁ So the CLERM., ΑΒ. and Voss.

MSS, al. Ecce ancilla Domini. Com-
pare S. AvausTIN: Solus sine peccato
natus est, quem... s0la obedientia, mentia
Virgo concepit. de Pecc. M. et R. 1. 57.
5 Cf. TERTULLIAN. de Carne Chr.
17. In virginem adhuc Evam irrepserat
verbum cdificatorium mortis ; invirginem
@que introducendum erat Dei Verbum
exstructorium vite: ut quod per ejusmodi
sexum abierat in perditionem, per eun-
dem sexum redigeretur in salutem. Credi-
derat Eva serpenti: credidit Maria Ga-
brieli. Quod illa. credendo deliquit, hac
credendo delevit. Fev. The parenthetical
passage reads like an interpolation.

124 EVZ INOBEDIENTIZE

a

118. 11. humano causa facta est salutis. Et propter hoc Lex eam que
GR. desponsata erat viro, licet virgo sit adhue, uxorem ejus qui
Mass IIL desponsaverat vocat, eam quze est a Maria in Evam 'recircula-
Gen. 817, tionem significans: quia non aliter quod colligatum est solvere-
et 31.

tur, nisi ips ?compagines alligationis reflectantur retrorsus; ut
prima conjunctiones solvantur per secundas, secunde rursus libe-
rent primas. Et evenit primam quidem compaginem a secunda
colligatione solvere, secundam vero colligationem prime solutionis
Matt. xix.90, habere locum. Et propter hoc Dominus dicebat primos quidem o. se.

novissimos futuros et novissimos primos. Et propheta autem
hoc idem significat, dicens: Pro patribus. nati sunt tibi füü.
8 Primogenitus enim mortuorum natus Dominus, et in sinum suum
recipiens pristinos patres, regeneravit eos in vitam Dei, ipse
*initium viventium facetus, quoniam Adam initium morientium
factus est. Propter hoc et Lucas initium generationis a Domino
inchoans in Adam retulit, significans quoniam non illi hunc, sed
hic illos in Evangelium. vitze regeneravit. Sic autem et Eve
inobedientize nodus solutionem accepit per 'obedientiam Mariz.
Quod enim alligavit virgo Eva per incredulitatem, hoc virgo
Maria solvit per fidem.

2. Necesse ergo fuit, Dominum ad perditam ovem venientem,
et tantze dispositionis recapitulationem facientem, et suum plasma
requirentem, illum ipsum hominem salvare, qui factus fuerat
secundum imaginem et similitudinem ejus, id est, Adam 9adim-

Ps. xliv. 17.

Col. i. 18.

̇ 1 Cor. xv. 90,
21, 22.

Luc. xv. 4.

The

1 recirculationem, ἀναπεριφορὰν, for
ἀνεπιφορὰν, relatio. STIEREN renders
the word well by Zurückbeziehung, in
English, a back-reference.

3 compagines, &c., rendered into
Greek: el μὴ αὐτὰ rà συνάμματα τῆς
ἐπιπλοκῆς ἀναστρέφηται els τὰ ὀπίσω,
ἵνα αἱ πρότεραι δέσεις διὰ τῶν δευτέρων
ἀναλύωνται, 7.

3 Primogenitus. The firstborn being
consecrated to the Lord, the term xpw-
réroxos in living things expressed the
same idea as ἀπαρχαὶ in inanimate
things, a term applied to our Lord with
reference to the wave-offering of the
Paschal solemnity ; see Hist. and Theol.
of the Creeds, pp. 375—377. The Greek
perhaps ran as follows: Ipwréroxos γὰρ
ἐκ νεκρῶν (Col. i. 18, Rev. i. 5) γεγενη-
μένος ὁ Kptos, els τὸν κόλπον αὐτοῦ μετα-

λαβὼν τοὺς πατριάρχας κ.τ.λ.
reader may also compare the several
instances, quoted at pp. 334—336 of
The Creeds, in which the early Fathers
expressed the belief that Christ in Hades
proclaimed remission of sins to the spirits
of patriarchs and just men there confined.
See also the false gospel of Nicodemus,
8 xvi. &c.

4 GRaBE restores the word ?nitium
as ávapxh, but since Adam is more
properly the first of the dying, than the
firstfruits, it seems preferable to con-
sider the word as simply representing
ἀρχή.
5 The Voss. reading, audtentiam,
ἀκοὴν, is not an improbable one; and
for per read ob. Cf. Gal. iii. 2.

6 adimplentem. AR., CLERM., ¥ 088. ,
Meno. 11., al. tmplentem.

IN MARIA SOLUTIO. 125

plentem tempora ejus condemnationis, que facta fuerat propter 1B. Π|.
inobedientiam, qua Pater posuit in sua potestate: quoniam et omnis ΟἿ. Ill.
dispositio salutis, quze circa hominem fuit, secundum placitum MASS UL
fiebat Patris, uti non vinceretur Deus, neque infirmaretur ars ejus. ܨ ܢܢ‎ —
Si enim qui factus fuerat ἃ Deo homo ut viveret, hic amittens

vitam 1:08118 18 serpente qui depravaverat eum, jam non reverte-

retur ad vitam, sed in totum projectus esset morti, victus esset

Deus, et superasset serpentis nequitia voluntatem Dei. Sed
quoniam Deus invictus et magnanimis est, magnanimem quidem

se exhibuit ad correptionem hominis et probationem omnium,
quemadmodum przdiximus; per secundum autem hominem alli- Matt. xit. 39.
gavit fortem, et diripuit ejus vasa, et evacuavit mortem vivificans

eum hominem qui fuerat mortificatus. Primum enim possessio-

nis ejus vas Ádam factus est, quem et tenebat sub sua potestate,

hoc est, preevaricationem inique inferens ei, et per * occasionem
immortalitatis mortificationem faciens in eum. — Etenim promit- cen. ui. δ.
tens futuros eos tanquam deos, quod ei non est omnino possibile,

mortem fecit in eis: unde et juste a Deo ?recaptivatus, qui homi-

nem captivum duxerat; solutus est autem condemnationis vin-

culis, qui captivus ductus fuerat homo.

CAP. XXXIII.
Ostensio quoniam, Adam prior salvatur a, Domino.

1. Hic est autem Adam, si oportet verum dicere, primiformis Cf," 134
ille homo, de quo Scriptura ait dixisse Dominum: Faciamus Gen. i. 26.
hominem ad imaginem et similitudinem nostram; nos autem omnes
ex ipso: ef quoniam sumus ex ipso, propterea quoque ipsius
heereditavimus appellationem. Cum autem salvetur homo, opor-
tet salvari eum qui prior formatus est homo. Quoniam nimis
irrationabile est, illum quidem, qui vehementer ab inimico l:esus
*est, et prior captivitatem passus est, dicere non eripi ab eo qui
vicerit inimicum, ereptos vero filios ejus, quos in eadem captivi-
tate generavit. Nec victus quidem adhuc ^ parebit inimicus, ipsis

1 MABS., St. accidentally omit a. used by the Apostle, or προφάσει as
3 per occasionem, GRABE considers expressed by the context in this place,
to be the translation of προφάσει. But and also in the opening of c. xxxv.
compare Rom. vii. 11, 13. There in the 8 recaptivatus, ἀναδουλωθείς.
Syriac, the word [ANS would corre- 4 est, MSS., but GRADE erat,
spond either with the word ἀφορμὴν, aa 5 i.e. apparebit,

126 ADAM IN GENUS MALEDICTIONEM,

Lis. 111. veteribus spoliis manentibus apud eum. Quemadmodum si hostes
GR 111. expugnaverint quosdam, et ‘vinctos duxerint captivos, et multo
MAS. s. tempore in servitute possederint eos, ita ut generent apud eos;

et aliquis dolens pro his qui servi facti sunt, eosdem hostes expug-

net: non tamen juste faciet, si filios quidem eorum qui captivi
ducti sunt, liberet de potestate eorum qui in servitutem deduxe- ¢. so».
rant patres eorum, ipsos vero qui captivitatem sustinuerunt sub-
jectos relinquat inimicis, propter quos et * ultionem fecit; consecu- M. 221.
tis libertatem filiis ex causa paternze vindicationis, sed ?non relictis

ipsis patribus, qui ipsam captivitatem sustinuerunt. Neque enim
infirmus est Deus neque injustus, qui opitulatus est homini et in
suam libertatem restauravit eum.

2. Propter hoc et in initio transgressionis Ads, sicut enarrat
Scriptura, non ipsum maledixit Adam, sed terram in operibus ejus,
quemadmodum ex veteribus quidam ait: ** Quoniam quidem trans-
tulit Deus maledictum in terram, ut non perseveraret in homine."
Condemnationem autem transgressionis accepit homo tedia et
terrenum laborem, et manducare panem in sudore vultus sui, et
converti in terram, ex qua assumtus est ; similiter autem et mulier
tzedia, et labores, et gemitus, et tristitias partus, et servitium, *id
est, ut serviret. viro suo: ut neque maledicti a Deo in totum
perirent, neque sine increpatione perseverantes Deum contemne-
rent. Omnis autem maledictio decurrit in serpentem, qui sedux-
erat eos. Ht dizit, inquit, Deus serpenti: Quoniam fecisti hoc,
maledictus tu ab omnibus pecoribus, οἱ ab omnibus bestiis terra.
Hoc idem autem et Dominus in Evangelio, his qui a sinistris
inveniuntur, ait: Abite maledicti in $gnem eternum, 5quem prapa-
ravit Pater meus diabolo et angelis ejus ; significans quoniam non
homini principaliter przeparatus est zeternus ignis, sed ei qui seduxit
et offendere fecit hominem, *et, inquam, qui princeps apostasiz est,
Tprincipi abscessionis, et his angelis qui apostatz facti sunt cum
eo: quem quidem juste percipient etiam hi qui similiter ut illi
sine pcenitentia et sine regressu in malitise perseverant operibus.

Gen. iii. 17.

Gen. iii 16.

Gen iii. 14.

Matt. xxv.
41.

1 vinctos, CL., Voss.; AR. victos.

3 allionem, AR. from the Greek, δι᾽
ots καὶ τὴν ἀμύνην ἐποίησεν, but CL.,
Voss., FEU. marg. tuitionem.

3 non, found in the MSS., is objected
to by GRABE, but justified by Mass.
upon no very critical ground ; οὐκ ἀνει-
λημμένων was perhaps read as οὐκ dva-
λελειμμένων, by the translator.

4 A mitigated servitude.

5 The reading of the Copkx ΒΕΖῈ
agrees with IRENJ&US. See J. 268, note
2, where the varia lectio is traced in the
Syriac. Cf. p. 325, G.

6 et, f. 1. ei.

7As Mass. observes, an interpolation.

8 Similuer ut 1l, indicating the
faulty reading, ὁμοίως ὡς αὐτῳ.

CAIN IN SEMETIPSUM INTULIT. 127

LIB. 11].
xxxiv.
GR. III.
xxxvi.
MASS. 11].
xxiii. 4.

CAP. XXXIV.

De Cain qui fratrem suum occidit.

QuEMADMODUM Cain, cum accepisset consilium a ! Deo,
uti ?quiesceret in eo quod non recte divisisset eam qu: erga Gen. tv. 7,
fratrem erat communicationem, sed cum zelo et malitia suspicatus "*
est posse dominari ?ejus, non solum ‘non acquievit, sed et adjecit
peccatum super peccatum, manifestans 5sententiam suam per
operationem suam. Quod enim cogitavit hoc et operatus est,
dominatus est et interfecit eum, subjiciente Deo justum injusto,
ut ille quidem *ex iis quze passus est justus ostendatur; hic vero
per ea quz commisit, detegeretur injustus. Et ne sic quidem
mitigatus est, nec quievit super factum malum; sed interrogatus
ubi esset "frater ejus, Nescio, ait; numquid. custos fratris mei sum Gen. iv. 9.
ego? extendens et multiplicans malum per responsionem. Etenim
si malum est occidere fratrem, multo pejus sic audacter et irreve-
renter respondere omnia scienti Deo, quasi possit frustrari eum.
Propter hoc et ipse maledictionem portavit, quoniam 5a se pecca-

tum attulit, non reveritus Deum, neque confusus in ?parricidio.

! Deo has the authority of the CLERM.,
ARUND. and Voss. MSS. in its favour.
GRABER adopted Domino from other
sources.

3 [n allusion to the LXX. trans-
lation, οὐκ ἐὰν ὀρθῶς προσενέγκῃς, ὀρθῶς
δὲ οὐ διέλῃς, ἥμαρτες ; ἡσύχασον.

3 Following the Greek construction.

4 CLERM. non solum acquievit, sed et
accessit,

5 ἔνγριαν perhaps is a more likely
word for the original text, than either
βονλὴν or γνώμην, 88 suggested by GR.

* CLERM., Voss. per ea; but ἐκ τῶν
πεπονθότων certainly seems the more
likely construction. The same MSS.
read ex tis in the next line for per ea.

7 The Epp. here insert Abel, but the
word is not read in any MS.

8 GRABE reads ad se, but allusion is
made to Cain's wilful and sullen denial
of the truth, and to his sin in harbour-
ing malice in his heart while offering
sacrifice to God. The Greek text per-

haps had ἀφ᾽ ἑαυτοῦ, i. e. ultro, gratuit-
ously, rendered by the translator a se;
in the word peccatum there may be ἃ
play upon the double sense of the term
NON, sin, and sin-offering ; the original
being, ὅτι ἀφ᾽ ἑαυτοῦ τὴν ἁμαρτίαν προσ-
ἠνεΎκεν, Meaning, not an offering for,
but, of sin. The CLERMONT MS. has the
passage as given in the text, but MERC.
II. ,ܐܐܐ ܐܬ‎ which, without sufficient rea-
son, has been adopted by MABSUET.

9 The term found in the CLERM.,
ΑΒ. and Voss. MSS. is restored in place
of fratricidio, as found in the Epp. The
crime of parricide alone was known to
the law, but it embraced the case of any
degree of affinity, e.g. In ipso fraterno
parricidio nullum scelus pratermisisse
videtur, Cic. pro Clu. τι. Parricidium
Jii. Liv. vin. 11. The author, as
subject to Roman law, may have used
the corresponding Greek term, but it is
more likely that ἀδελφοκτονία stood in
the original.

LIB. III.
xxxv. 1.
GR. 111.
xxxvii.

MASS. III.
xxiii. 5.

Ps. ex. 10, et
Prov. 1. 7, ix.
10.

Gen. iii. 7.

Gen. iii. 13.

18... MENTIUNTUR QUI DENEGANT

CAP. XXXV.

Quare folia fici. circeumcinzit se Adam; Et,
Quare de Paradiso Adam projecit Deus.

1. Crrca Adam autem nihil tale factum est, sed omnia in
contrarium. Ab altero enim seductus sub occasione immortali-
tatis, statim timore corripitur et absconditur: non quasi possit
effugere Deum, sed confusus, quoniam transgressus preceptum
ejus indignus est venire in conspectum et colloquium Dei. Zsmor
autem Domini initium intelligentie; intellectus vero transgres-
sionis fecit poenitentiam: pcenitentibus autem largitur benigni-
tatem svam Deus. Etenim per succinctorium in facto ostendit
suam poenitentiam, !foliis ficulneis semetipsum contegens, exsis-
tentibus et aliis foliis multis, que minus corpus ejus vexare
potuissent: condignum tamen inobedientie amictum fecit, con-
territus timore Dei; et retundens petulantem carnis impetum,
quoniam indolem et puerilem amiserat sensum, et in cogitationem
pejorum venerat, frenum continentiz sibi et uxori suze circum-
dedit, timens Deum et adventum ejus exspectans, et velut tale
quid significans: Quoniam, inquit, eam quam habui a Spiritu
sanctitatis stolam amisi per inobedientiam, et nunc cognosco quod
sim dignus tali tegumento, quod delectationem quidem nullam
preestat, mordet autem et pungit corpus. ἘΠῚ hoc videlicet semper
habuisset indumentum, humilians semetipsum, nisi Dominus qui
est misericors tunicas pelliceas pro foliis ficulneis induisset eos.

2. Propter hoc autem et interrogat eos, uti ad mulierem
veniret accusatio; et illam rursus interrogat, uti ad serpentem
transmitteret *causam. Dixit enim quod fuerat factum : Serpens,
ait, seduait me, et manducavi. Serpentem vero non interrogavit ;
Sciebat enim eum principem transgressionis factum ; sed maledic-
tum primo immisit in eum, uti secunda increpatione veniret. in
hominem. Eum enim odivit Deus, qui seduxit hominem ; ei vero
qui seductus est, sensim paulatimque misertus est. Quapropter et

Gen. il 23 εἰ ejecit eum de Paradiso, et a ligno vite longe transtulit: non in-

videns ei lignum vitze, quemadmodum audent *quidam dicere ; sed

2 Quod quamvis fructus ficulneus sua- derim, virus istud omnino hausit a mua-
vior ceteris est, at folia duriora. PHiLo, — ligni serpentis primogenito, sicut a S.
Qu. in Gen. 1. 41. Ignatio appellatur, Simone Mago. CL.

3 ἀναφέρῃ τὴν αἰτίαν, i. e. culpam. aident, but Voss, FEU. marg. have

3 δὲ Marcion id, quod hic reprehen- — audet, omitting the mark of abbrevia-
ditur, asserere ausus fuit, uti facile credi- — tion. AR. quemadmodum quidam dicunt.

M. 9992.

ZÉCSE LIBRAS ܠ‎
PR. THEN

UNIVERS!TY

ADZE SALUTEM CALIFORNIE

miserans ejus, ut non perseveraret semper transgressor; neque
immortale esset quod esset cirea eum peccatum, et malum inter-
minabile et insanabile. !Prohibuit autem ejus transgressionem,
interponens mortem, et cessare faciens peccatum, finem inferens 7
ei per carnis resolutionem, que fieret in terra; uti cessans ali-
quando homo vivere peccato, et moriens ei, inciperet vivere Deo.

LIB. III.
xxxv. 9.
GR. III.
xxxvii.

MASS, III.
xxiii. 6,

CAP. XXXVI.

Quid est quod a propheta, dictum est, Super aspidem et
basiliscum ambulabis.

QUAPROPTER inimicitiam posuit inter serpentem et mulierem, cen. 11. 15.
et semen ejus, observantes invicem : ?illo quidem cui morderetur
planta, et potente calcare caput inimici; altero vero mordente, et
occidente, et interpediente ingressus hominis, quoadusque venit
semen preedestinatum calcare caput ejus, quod fuit partus Marise,
de quo ait propheta: Super aspidem et basiliscum ambulabis, et Ps. xc. 13
conculcabis leonem et draconem; significans quia illud quod erige-
retur et dilataretur adversus hominem peccatum, et *frigidum red-
debat eum, evacuaretur cum regnante morte, et conculcaretur ab
eo in novissimis temporibus insiliens humano generi *leo, hoc est,
Antichristus; et draconem illum serpentem vetustum alligans, et
subjiciens potestati hominis, qui fuerat victus, ad calcandam om- Luc. x. 19.
nem ejus virtutem. — Victus autem erat Adam, ablata ab eo omni
vita: propter hoc victo rursus inimico recepit vitam Adam; xovis- 1Cor. xv. 96.
sima autem inimica evacuatur mors, quz primum possederat homi-
nem. Quapropter liberato homine, "οί quod scriptum est, A bsorpta cor. xx. 64,
est mors in victoria. *Ubi est mors victoria tua? Ubi est mors
aculeus tuus? Quod non poterit juste dici, si non ille liberatus

Per invidiam prohibuit Adamum αὖ
arbore vite gustanda, nempe ne immor-
talis fieret. Ad que Mosis Bar-cephe
responsum p. 311, sequitur, quadam parte
Jrenao adeo consonum, ut ex eo descrip-
sisse. diceres: Ea de causa, inquit, ab
arbore vite coércuit, ne perpetuo viveret
in peccato, essetque ipsius malitia una
cum ipso immortalia, dc. Vide ibi plura.
GRABE. Kal τοῦτο δὲ ὁ Θεὸς μεγάλην
εὐεργεσίαν πάρεσχε τῷ ἀνθρώπῳ, τὸ μὴ
διαμεῖναι αὐτὸν εἰς τὸν αἰῶνα ἐν ἁμαρτίᾳ
VOL. II,

ὄντα, ἀλλὰ τρόπῳ τινι ἐν ὁμοιώματι ἐξο-
ρισμοῦ ἐξέβαλεν αὐτὸν ἐκ τοῦ Παραδείσου.
THEOPH. ad Aut. 11. 26.

± ἐκώλνε δὲ αὐτοῦ τὴν rapdBacw.

3 τοῦ μὲν... οἵον τε.

3 frigidum reddebat, ἀπέψνξεν, the
author having written ἀπεψύχωσεν. For
εἰ the CLERM. MS. repeats quod.

4 AKON (δράκων) may have been
read as AEQN.

5 The same change in the words of
Scripture recurs at p. 419, G.

9

180 TATIANI ERROR.

Lip. fuerit, cui primum dominata est mors. Illius enim salus, evacuatio
xxxvilxxxvii. e. ܀ ܘ‎ ee . . 1
GR il. est mortis. Domino igitur vivificante hominem, id est ! Adam,

MASS. III.
ui 7" evacuata est ef mors.

CAP. XXXVII.
Adversus Tatiant doctrinam.

MzNTIUNTUR ergo omnes qui contradicunt ejus saluti, semper
Lu.xv.4 seipsos excludentes a vita, in eo quod non credant inventam ovem
quie perierat. Si autem illa non est inventa, adhuc possidetur in
perditione omnis hominis generatio. Mendax ergo is qui prior
hane sententiam, imo hanc ignorantiam et czcitatem induxit,
2Tatianus: *connexio quidem factus omnium hereticorum, quem-
admodum ostendimus; hoc autem a semetipso adinvenit, uti

novum aliquid preter reliquos inferens, vacuum loquens, vacuos a c. 966.
fide auditores sibi preepararet, affectans magister haberi, tentans
1cor. xv.22. et subinde uti hujusmodi a Paulo assidue dictis: Quoniam in
Bom.v.2. Adam omnes morimur; ignorans autem, quoniam «bi abundavit
peccatum, superabundavit gratia. Ostenso ergo hoc manifeste,
erubescant omnes qui ab eo sunt, et *concertant de *Adam, quasi
magnum aliquid lucrentur, si ille non salvetur: quando magis
nihil proficiant, quemadmodum et serpens nihil profecit suadens
homini, nisi illud quod eum transgressorem ostendit, initium et
materiam apostasiz suse habens hominem; Deum autem non
$vidit. Sic et hi qui contradicunt saluti Adz, nihil proficiunt, nisi
hoc, quod semetipsos hzereticos et apostatas faciunt veritatis, et

'advocatos se serpentis et mortis ostendunt.

1 See the false gospel of Nicodemus,
8 xix. &c.

3 Tatian was a Syrian by birth, of
some renown as ἃ rhetorician ; he esta-
blished himself at Rome, and under the
auspices of JusTIN M. he did good work
for the Church, in defending the faith
from the attacks of Crescens the Cynic.
EvusEBIUS, 77. E. 1v. 27, informs us that
he compiled the first harmony of the
Gospels, under the name διὰ τεσσάρων,
and left ἃ large number of writings, of
which a work against the Gentiles was
the most remarkable. After the mar-
tyrdom of Justin he swerved from the

faith, and returned to the East. The
mixture of water in the eucharistic cup
was usual in the primitive Church, but
he used no wine at all, and his followers
were called on this account Hydropara-
state. Compare I. 116, n. 1, and I. 220.

3 Connexio, συμπλοκή.

4 Concertant, ἐρίζουσιν ᾿Αδὰμ περί.

5 HiIPPOLYTUS also says of Tatian:
Tov δὲ ᾿Αδὰμ φάσκει μὴ σώζεσθαι, διὰ τὸ
ἀρχηγὸν παρακοῆς γεγονέναι. Philos.
VIII. 16.

6. οἷδεν having been read aa εἶδεν,

7 advocatos, προστάτας, with a play
of sound. Cf. p. ror, n. 3.

FIDES ECCLESIZE. 131

CAP. XXXVIII.

Adversus eos qui ex quacunque causa schisma faciunt.

1. Tnapvcris igitur omnibus, qui nefandas inferunt sen-
tentias de factore et plasmatore nostro, qui et hunc mundum
fabricatus est, super quem alius Deus non est; et ipsis osten-
sionibus eversis his, qui de substantia Domini nostri, et de
dispositione quam fecit propter hominem suum, falsa docent;
preedicationem vero Ecclesie !undique constantem, et squaliter
perseverantem, et testimonium habentem a prophetis et ab
Apostolis, et ab omnibus discipulis, *quemadmodum ostendimus,
3per initia, et medietates, et finem, et per universam Dei disposi-
tionem, et eam que secundum salutem hominis est *solidam
operationem, quze est in fide nostra ; quam perceptam ab Ecclesia
. eustodimus, et quz semper a Spiritu Dei, quasi in vase bono
eximium quoddam 5depositum juvenescens, et juvenescere faciens
ipsum vas in quo est. Hoc enim Ecclesie creditum est Dei
munus, quemadmodum ‘aspiratio plasmationi, ad hoc "ut omnia
membra percipientia vivificentur : et in eo disposita est *tommuni-
catio Christi, id est Spiritus sanctus, arrha incorruptele, et
confirmatio fidei nostre, et scala ascensionis ad Deum. Jn Ecclesia
enim, inquit, posuit Deus Apostolos, prophetas, doctores, et uni-
versam reliquam operationem Spiritus: cujus nón sunt participes

1 Scribes occasionally substitute syn-
onyms by mistake, and here the read-
ing of the CLERM. MS. utique, indicates
ubique. We may note & precursor of
the Vincentian canon, quod semper quod,
ubique quod ab omnibus.

3 quemadmodum ostendimus are par-
enthetical words.

8 The construction is still dependent
upon testimonium habentem ; these three
terms meaning the Prophets, Apostles,
&nd Church Catholic. See PLATO, p.135.

4 MASSUET reads solitam on the
authority of the CLERM. and Voss. MSS.,
but solidam as connected with the foun-
dation of faith is preferable, xal τὴν
τὸ κατὰ σωτηρίαν ἀνθρώπον στερεὰν év-
εργείαν, τὴν ἐν πίστει ἡμετέρᾳ, κ. τ. À.
Cf. στερεοὶ τῇ πίστει, 1 Pet. v. 9. εἰω-

θυῖαν, solitam, would hardly be suitable.

5 depositum. The CLEkM. MS. has
dispositum, but the original no doubt
was καλήν τινα παρακαταθήκην, as in
2 Tim. i 14, meaning the deposit of

¢ MARSUET, following the CLERMONT
MS. has ad inspirationem ; other autho-
rity is in favour of GRaBE’s reading,
aspiratio, and also scriptural analogy ;
the idea in the writer’s mind being very
perceptibly, the inspiration of the breath
of life into man, when first created.

7 CL. omits ut ; which, however, has
escaped the Benedictine's notice.

8 CL. commutatio, ἡ (διὰ) τοῦ Χριστοῦ
καταλλαγή, but the spirit of sanctifica-
tion is the evidence of our communion
with Christ ; it is not the atonement.

^" 9—23

LIB. III.
xxxviii. 1.
GR. III. xl.
MASS. 111.

xxiv. 1.

I Cor. xii. 28.

1.18. nr
xxxvii. 1
GR. Ill. xL
MASS. III.
xxiv. 1.

Jer. ii. 13.

Matt. vil. 94
et 36.

132 DEUS OMNIUM CONDITOR

omnes, qui non! concurrunt ad Ecclesiam, sed semetipsos fraudant
& vita, per sententiam malam, et operationem pessimam. Ubi
enim Ecclesia, ibi et Spiritus Dei; ?et ubi Spiritus Dei, illic
Ecclesia, et omnis gratia: Spiritus autem veritas. Quapropter qui
non participant eum, neque & mammillis matris nutriuntur in
vitam, neque percipiunt de corpore Ohristi procedentem nitidis-
simum fontem: sed effodiunt sibi lacus detritos de fossis terrenis,
et de cceno putidam bibunt aquam, effugientes fidem Ecclesiz, ne
traducantur ; rejicientes vero Spiritum, ut non erudiantur.

2. Alienati vero ἃ veritate, digne in omni volutantur errore,
fluctuati ab eo, aliter atque aliter per tempora de eisdem sentientes,
et nunquam scientiam ?stabilitam habentes, sophistze verborum
magis volentes esse quam discipuli veritatis. Non enim sunt
fundati super *unam petram, sed super arenam, habentem in
seipsa lapides multos. Propter hoc et multos Deos fingunt, et
quzerere quidem semper in excusatione habent, czecutiunt enim,
invenire vero nunquam possunt. Blasphemant enim fabricatorem,
hoc est, “eum qui est vere Deus, qui et preestat invenire; putantes
se super Deum alterum invenisse Deum, vel alteram plenitudinem,
vel alteram dispositionem. Quapropter et lumen, quod est a Deo,
non *lucet eis, quoniam inhonoraverunt et spreverunt Deum,
"minimum arbitrantes eum, quoniam propter dilectionem suam et
immensam benignitatem in agnitionem venit hominibus: (?agni-
tionem autem non secundum magnitudinem, nec secundum sub-
stantiam ; nemo enim mensus est eam, nec palpavit; sed
secundum illud, ut sciremus, quoniam qui fecit, et plasmavit, et
insufflationem vitze insufflavit ?in eis, et per conditionem nutrit
nos, Verbo suo confirmans, et Sapientia compingens omnia, hic

± Cr., Voss., FEU. marg. currunt; the CL., which MASSUZET fails to note.

but ΑΒ. concurrunt, implying harmo-
nious action.

3 εἰ ubi. Spiritus Dei. By a very
common error with the transcriber of
ihe CLERM. MS. these four words are
omitted, his eye having passed on from
the close of one similar combination of
words to its counterpart. This is the
writers weakest point; in many places
several lines have disappeared.

* So the CLERM., al. stabilem.

4 GRABE first adopted unam from
the AR. and Voss. MSS. It displaces
vivam. The emendation is confirmed by

5 τὸν ὄντως Θεὸν, τὸν καὶ χαρίζοντα
εὑρεῖν.

6 CLERM. licet.

7 Jd est ὑστερήματος καρπόν, labis
fructum arbitrantes eum, ut alibi passim
dicit. Mass. But in all probability the
Greek had ἠκίστου ἀξιοῦντες αὐτόν, read
by the translator as ἥκιστον.

5 in, addidi auctoritate Cod.CL. Mass.
The particle however is not there.

? in is omitted by ERASM., GALL.
and in Mero. 11. MSS., and it would
not be required, the original being
ἐνεφύσησε αὐτοῖς. But f. 1. tn eos.

G. 267.

OMNIUM CURAM HABET. 133

est qui est solus ! verus Deus:) eum vero qui non est, somniantes LIB. IIT,
super hunc, ut magnum Deum putentur adinvenisse, quem nemo GR iR lt
possit cognoscere, humano generi communicantem, nec terrena E
administrantem: Epicuri videlicet invenientes Deum, neque sibi,

neque aliis aliquid preestantem, id est, nullius providentiam ha-

bentem.

CAP. XXXIX.

Ostensio quoniam providentia, Dei regatur hic mundus.

PnaovipENTIAM autem habet Deus omnium, propter hoc
et consilium dat: consilium autem dans adest his, qui morum
2providentiam habent. Necesse est igitur ea que providentur et
gubernantur, cognoscere suum ?directorem: qus quidem non sunt
‘irrationalia, neque vana, sed habent sensibilitatem perceptam de
providentia Dei. Et propter hoc ethnicorum quidam, qui minus
illecebris ac voluptatibus servierunt, et non in tantum supersti-
tione idolorum 5coabducti sunt, providentia ejus moti licet tenuiter,
tamen conversi sunt, ut dicerent fabricatorem hujus universitatis
Patrem omnium providentem, et disponentem secundum nos
mundum.

CAP. XL.

Quoniam neque justitia sine bonitate constare potest, neque
bonitas sine justitia. Quoniam sapiens idem et Judex.
Ostensio quod Verbum Dei et justum, et bonum sit.

1. Runsus ut *increpativum auferrent a Patre et judiciale, in-
dignum id Deo putantes, et sine iracundia et bonum arbitrantes
se adinvenisse Deum, alterum quidem judicare, et alterum quidem
. salvare dixerunt, ˆ nescientes utrorumque auferentes sensum et jus-
titiam. Si enim judicialis non et bonus sit, ad *donandum quidem
his quibus debet, et ad exprobrandum his quibus oportet, neque
justus ?neque sapiens videbitur judex; !?^rursus bonus, si hoc

1 The CLEBM. MS. confirms this 7 f. ]. nescienter, ἀγνῶς ἑκατέρων περι-
reading, cf. Joh. xvii. 3. al. vere. αιροῦντες νοῦν kal δικαιότητα.

3 rois τῶν ἠθῶν προνοουμένοις. 106, η.6. 8 Cr., Voss., Fev. marg., but AB.,

3 CL., Voss., FEU. marg., but AR., MERC. rt. addo nondum. al. ad dandum.
MERC. 11., EDD. rectorem. 9 The CL. has nequam, possibly from

* CLERM., but AB. irrationabilia. neque quidem, οὐδὲ μήν.

5 CLERM., Voss., but Ar. abducti. 10 χάλιν ἀγαθὸς, el τοῦτο μόνον ἂν ἢ

$ τὸ ἐπιτιμητικόν... καὶ τὸ κριτικόν. ἀγαθός.

184

IDEM JUSTUS

118. 111. tantum sit, bonus, non et probator in quos immittat bonitatem,

GR. III. xlii.
MASS. III.
xxv. 3.

extra justitiam erit et bonitatem, et infirma bonitas ejus videbitur, M. 994.

non omnes salvans, si non cum judicio fiat.

2.

! Marcion igitur ipse dividens Deum in duo, alterum qui- o. see.

dem bonum, et alterum judicialem dicens, ex utrisque interimit

± Μαρκίων δὲ ὁ ἹἸΠοντικός... ἐπὶ τὸ
ἀναιδέστερον ὁρμήσας, δύο ἀρχὰς τοῦ
πάντος ὑπέθετο, ἀγαθὸν τινὰ λέγων, καὶ
τὸν ἕτερον πονηρόν. HIPPOLYT. VII. 29.
HIPPOLYTUS professes to trace the Mar-
cionite theory back to its remote origin
in EMPEDOCLES: ἡ μὲν οὖν πρώτη καὶ
καθαρωτάτη Μαρκίωνος αἵρεσις, ἐξ ἀγαθοῦ
καὶ κακοῦ τὴν σύστασιν ἔχουσα, ᾽Ἔμπεδο-
κλέους ἡμῖν εἶναι πεφανέρωται. The in-
troduction of a mean between the two
antagonising principles he ascribes to
one Prepon an Assyrian. ᾿Επεὶ δὲ, ἐν
τοῖς καθ᾽ ἡμᾶς χρόνοις, viv κενώτερόν τι
ἐπεχείρησε Μαρκίων, νῆστίς (ita MILLER.
l. Mapxwwvlorns) τις ἸΙρέπων ᾿Ασσύριος
πρὸς᾿ Ἀρδησιάνην τὸν ᾿Αρμένιον ἐγγράφως
ποιήσασθαι λόγους περὶ rijs αἱρέσεως, οὐδὲ
τοῦτο σιωπήσομαι. Τρίτην φάσκων δί-
καιον εἶναι ἀρχὴν καὶ μέσην ἀγαθοῦ καὶ
κακοῦ τεταγμένην. κιτιλ. Ph. vit. 31.
The reader will observe that HiPPoLY-
TUS is not quite consistent with himself,
for he gives a slightly varied account in
a subsequent book. See 1. 216, n. a.
The present statement seems the most
like the truth, that τὸ δίκαιον was a sub-
sequent intercalation between the prin-
ciples of good and evil. TERTULLIAN
also slightly varies his account; for
MABCION asserted not only the exist-
ence of two eternal intelligent principles,
but also the eternity of matter, and this
involved as well the eternity of space;
hence in one place we find the statement,
Lib. 1. c. Marc. c. 6, Marcionem dis-
pares deos constituere, alterum, judicem
ferum bellipotentem, alterum, mitem pla-
cidum et tantummodo bonum atque op-
timum; again, Duos Ponticus deos affert,
tamquam duas symplegadas naufragit
sui; ibid. 2; and in another these eter-
nal principles are extended by inference

to nine, t» superioribus tres substantias
divinitatis (viz. the God respectively of
Christians, of the Jews, and of the Gen-
tiles), in inferioribus quatuor, (the Demi-
urge, matter, space, and evil), which with
the addition of the Christ that had
already appeared, and of the Christ still
promised by the Creator, make the
number; and he adds, manifestam jam
fráudem Marcion patitur ab eis, qui duos
illum deos inferre presumunt, cum novem
assignet licet nesciens. adv, Marc. I. 15.
It does not appear, however, that MAR-
CION himself said any thing about more
than two principles of intelligent sub-

,Btance, though Rhodon, Eus. 77. E. v.

13, referred to his follower Syneros, as
HIPPOLYTUS did to Prepon, the assertion
of three, ἕτεροι δὲ, καθὼς καὶ αὐτὸς ὁ
ναύτης Μαρκίων, δύο ἀρχὰς εἰσηγοῦνται"
ἄλλοι δὲ πάλιν αὐτῶν ἐπὶ τὸ χεῖρον ἐξο-
kelAarres, οὐ μόνον δύο, ἀλλὰ καὶ τρεῖς
ὑποτίθενται φύσεις ὧν ἐστὶν ἀρχηγὸς
καὶ προστάτης Zwvépws, καθὼς ol τὸ δι-
δασκάλιον αὐτοῦ προβαλλόμενοι λέγουσιν.
Hence the Marcionite Megethius, in the
Dialogue ascribed to ORIGEN, as quoted
by GRABER, says: ᾿Εγώ φημι εἶναι τρεῖς
ἀρχὰς, Θεὸν τὸν κατέρα τοῦ Χριστοῦ ἀγα-
θὸν, καὶ ἄλλον τὸν δημιουργὸν, καὶ ἕτερον
τὸν πονηρόν, p.3. And p. 4, ἡ ἀγαθὴ ἀρχὴ
τῶν Χριστιανῶν ἄρχει" ἡ δὲ δημιουργικὴ
τῶν ᾿Ιουδαίων' ἡ δὲ πονηρὰ τῶν ᾿Εθνικῶν.
With the addition of matter THEODORET
counts four Marcionite principles: rér-
Tapas γὰρ ἀγεννήτους οὐσίας τῷ λόγῳ διέ-
πλασε, καὶ τὸν μὲν ἐκάλεσεν ἀγαθόν τε καὶ
ἄγνωστον, ὃν καὶ πατέρα προσηγόρευσε τοῦ
Kvuplov: τὸν δὲ δημιουργόν τε καὶ δίκαιον,
ὃν καὶ πονηρὸν ὠνόμαζε᾽ καὶ πρὸς τούτοις τὴν
ὕλην κακήν τε οὖσαν, καὶ ὑπ᾽ ἄλλῳ κακῷ
τελοῦσαν. Hear. Fab.1. 24. q.d. the Good,
the Just or Severe, the Evil, and Matter.

ET BONUS DEUS. 135

Deum. Hic enim qui judicialis, si non et bonus sit, non est
Deus, ! quia Deus non est, cui bonitas desit: et ille rursus qui οἷ
bonus, si non et judicialis, idem quod hic patietur, ut auferatur ei
ne sit Deus. Quemadmodum autem et sapientem dicunt Patrem
omnium, si non et judiciale οἱ assignent? Si enim sapiens, et
probator est; probatori autem subest judiciale, judiciale autem
assequitur justitia, ut juste probet; justitia provocat judicium:
judicium autem, cum fit cum justitia, transmittet ad sapientiam.
Sapientia igitur preecellet Pater super omnem humanam et angeli-
cam sapientiam, quoniam Dominus, et judex, et justus, et domi-
nator super omnes. Est enim et bonus, et misericors, et patiens,
et salvat quos oportet: neque bonum ei deficit ?juste effectum,
neque sapientia deminoratur: salvat enim quos debet salvare, et
judicat dignos Judicio: neque justum immite ostenditur, preeeunte
scilicet et preecedente bonitate.

3. Qui igitur solem suum oriri facit omnibus benigne Deus,
et pluit super justos et injustos, judicabit eos, qui ex sequo benig-
nitatem ejus percipientes, non ?similiter secundum dignationem
munerationis ejus conversati sunt; sed in deliciis et luxuriis ver-
sati sunt adversus benevolentiam ejus, adhuc et blasphemantes
eum, qui tanta beneficia in eos fecerit.

CAP. XLI.

Quemadmodum religiosior Plato quam haeretici
ostendatur.

Quinus religiosior Plato ostenditur, qui eundem Deum et
justum et bonum confessus est, habentem potestatem omnium,

4
Ὁ μὲν δὴ Θεὸς, ὥσπερ Kai ὁ παλαιὸς λόγος, ἀρχήν τε
ܠ ܠ ܠ‎ , ^ » e , »y 4 4 ^
καὶ τελευτὴν kai μέσα τῶν ὄντων ἁπάντων ἔχων, “ εὐθεῖαν

ipsum facientem judicium, sic dicens: 5Et Deus quidem, quemad-
modum et vetus sermo est, tnitium, et finem, et medietates omnium

1 So ORIGEN says: ol δὲ ἕτερον θεὸν
φάσκοντες παρὰ τὸν δημιουργὸν, δίκαιον

qu. τῇ τοῦ δικαίον ἐνεργείᾳ.
3 ὁμοίως, correspondingly.

μὲν αὐτὸν θέλουσι, καὶ οὐκ ἀγαθὸν, σφόδρα
ἰδιωτικῶς ἅμα καὶ ἀσεβῶς ἐνεχθέντες, ἐν
τῷ χωρίζειν δικαιοσύνην ἀγαθότητος, καὶ
ἀγαθότητα δίχα δικαιοσύνης. 1n χα. 1.17.

3 οὐδὲ τἀγαθὸν λείπει αὐτῷ δικαίως
γενόμενον. AR. however has Justi effectu,

4 εὐθεῖαν (γνώμην sc.). STIEREN’S in-
terpretation can hardly stand, Fiorwus
reddit recta peragit, ego forsan melius
dixerim, recta pergit.

5 'The Orphic fragment quoted by
Proclus expresses ἃ similar theology. Ζεὺς

LIB. ܐ‎ III.
GR. ur ΧΗ,

ASS. III.
MAS

Matt. v. 45.

Plato de Leg.
IY.

186 PLATO RELIGIOSUS MAGIS

’ 4 ’ , ^ 4 94 ,
LIB nr περαίνει, κατὰ φύσιν περιπορευόμενος" τῷ δὲ ἀεὶ ξυνέπεται
xli. - ^ 1
GR. ΤΙ. ܕܐ‎ δίκη τῶν ἀπολειπομένων τοῦ θείου νόμου τιμωρός... e e.
** 5 Σἀγαθῷ δὲ οὐδεὶς περὶ οὐδενὸς οὐδέποτε ἐγγίγνεται φθόνος.

In Timeo,
Tom. 111. p. : δ °
ܝ‎ " que sunt habens, recte perficit, secundum naturam circumtens:

hunc autem semper consequitur justitia. ultriz in eos, qui deficiunt
a lege divina. Et iterum factorem et fabricatorem hujus univer-
sitatis bonum ostendit. Bono autem, inquit, nulla unquam de
quoquam nascitur invidia: hoc initium et causam fabricationis
mundi constituens bonitatem Dei; sed non ignorantiam, nec
ZEonem qui erravit, ?nec labis fructum, nec matrem plorantem et
lamentantem, nec alterum Deum vel Patrem.

CAP. XLII.

Quemadmodum secundum suam regulam qui a Valen-
tino sunt extra, veritatem ostendantur.

1. Juste autem eos mater planget, talium excogitatores
et adinventores: digna enim ?commentiti sunt in capita sua, quo-
niam mater ipsorum extra Plenitudinem est, id est, extra Dei agni-
tionem, et *collectio eorum abortio facta est informis et sine specie:

Dan. xiii. 55
et 58, Apocr.

πρῶτος γένετο, Ζεὺς ὕστατος dpyixépauvos,
Ζεὺς κεφαλὴ, Ζεὺς μέσσα, Διὸς δ᾽ ἐκ
πάντα τέτυκται. The old patriarchal
faith, expressed by Jethro, Job, Balaam,
may have become known to the more
spiritual intellects of Greece, and have
been received in a purely traditional
manner by PLATO. See Pref. Remarks.

1 Locusest in Timeo, ubi expresse ait,
quod ὁ δημιουργὸς ἀγαθὸς, mundi opifex
bonus sit, quodque contrarium dictu nefas
existat, μηδ᾽ εἰπεῖν τινι θέμις, Et alia,
λαδεί, quibus et ista αὖ Irenco allegata
continentur : λέγομεν δὴ, δι᾽ ἣν αἰτίαν
γένεσνψ, καὶ τὸ πᾶν τόδε ὁ ξυνιστὰς ξυνέ-
στησεν' ἀγαθὸς ἦν, ἀγαθῷ δὲ οὐδεὶς περὶ
οὐδενὸς οὐδέποτε ἐγγίγνεται φθόνος" τού-
Tov δ᾽ ἐκτὸς ὧν, πάντα ὅτι μάλιστα éBov-
λήθη γενέσθαι παραπλήσια αὑτῷ. Ἰαύτην
δὲ γενέσεως κόσμον μάλιστ᾽ ἄν τις ἀρχὴν
κυριωτάτην παρ᾽ ἀνδρῶν φρονίμων ἀποδε-
χόμενος, ὀρθότατα ἀποδέχοιτ᾽ ἄν. Time,
p.29. Compare also other passages from

the writings of PLATO, quoted by GRABE
in his note.

3 Cr. nec de labiis, al. de his.

3 commentati ܐ‎ . These two words
were first inserted in the text by FEUAR-
DENT, but they are not found in the
CLERM. or ΑΒ. copies; the Voss. MS.
has commentati alone; the ΜΈΒΟ. 11.
MSS. commenti. 'The play of sound
subsisting only in the Latin, and
vanishing in the Greek, marks them
o be spurious.

* collectio, rendered by GRABE as
σύστασις, but he omits to define the
sense that he attaches to the word. It
is more probably the translation of ἐνθύ-
μημα, which in rhetoric means an tmper-
fect syllogism, see QUINTIL. V. 14, 16,
and collectio is also a syllogism. | Collec-
tionem que apud illum est συλλογισμὸς,
inter figuras sententiarum enumerat.
Rutil. in QuINTIL. ΙΧ. 3. ΟἿ, also SENEC.
Ep. XxLvin. Cu. factus est.

QUAM GNOSTICORUM ΑΒΒΕΟΙ,2Ε. 137

nihil enim de veritate apprehendit; in vacuum et in umbram deci- LIB. TI.
dit; vacua enim !doctrina ipsorum et intenebrata: et Horus eam GRE svt
non permisit ! introire in Pleroma; non enim recepit eos *Spiritus in ***
refrigerium. Pater enim ipsorum ignorantiam generans, mortis
5passiones in eis operatus est. Heec non nos diffamamus, sed ipsi
confirmant, ipsi docent, gloriantur in ipsis, *altum sentiunt de ma-
tre, quam sine patre dicunt genitam, hoc est sine Deo, 5feeminam
8 foemina, quod est ex errantia corruptelam.

2. Nos autem precamur non perseverare eos in fovea, quam
ipsi foderunt, sed segregari ab hujusmodi matre, et exire a Bytho,
et absistere a vacuo, et umbram derelinquere: et legitime eos
generari conversos ad Ecclesiam Dei, et formari Christum in eis,
et cognoscere eos fabricatorem et factorem hujus universitatis,
solum verum Deum et Dominum omnium. Hee precamur de
illis, utilius eos diligentes, quam ipsi semetipsos putant diligere.
Quze enim est a nobis dilectio, cum sit vera, salutaris est eis si
quidem eam recipiant. Est enim austero medicamini similis, absu-
mens "improbiorem ac superfluam vulneris carnem : elationem enim
illorum et inflationem evacuat. Quapropter tentantes ®omni vir-
tute manum porrigere eis, non tzedebit nos. ?Prorogavimus autem
super hzc que dicta sunt, in sequenti libro Domini sermones
inferre, si quos ex his per ipsam Christi doctrinam convincentes,
suadere possimus cessare ab ejusmodi errore, et absistere ab ea
blasphemia, quz est in fabricatorem ipsorum, qui et solus est
Deus, et Pater Domini nostri Jesu Christi. Amen.

1 doctrina, Σοφία, ὃ cf. Horus cam non rejected by MASSUET for impropriorem,

3 Spiritus, & name ܕ‎ given to Acha-
moth, 1. 33, 46.

3 CL.,, Voss., VET., rà τοῦ θανάτου
πάθη, ΑΒ. εἰ regenerans,... passionem.

4 altum. Cf. I. 4, n. 4. 11. 276. 1.

5 foeminam a foemina, cf. 1. 163. 1.

6 Cr. ut tllius, χρηστότερον αὐτοὺς
φιλοῦντες ἢ ἑαντοὺς δοκοῦσι φιλεῖν.

7 improbiorem. This word was restor-
ed to the text from the ΑΒ. by Gr., but

which can make no sense, and the MS.
authority for the word is insufficient.
Improbus is used in Latin of that which
is excessive and redundant; so PLIN.
XIV. I. Vites improbo reptatu pampino-
rumque superfluitate atria media com-
plentes. Here it is used in the patholo-
gical sense of proud flesh. AR. carnis.

8 παντοδυναμῶς.

9 CLERM. prorogabimus. AR. proro-
gavimus.

VOL. II.

ΧΙ.

XII.

.ARGUMENTA CAPITUM

LIBRI QUARTI

CONTRA HAERESES.

Ostensio quoniam Dominus unum solum Deum et Patrem
cognoscebat e . . . . e .

Queestio de eo, quid sit, confiteor tibi Pater Domine coli et
terre ܝ‎ Φ Φ ܘ‎ Φ ܘ : ܝ ܝ‎
Ostensio quod per Moysem legisdatio sermones sint Christi.
Expositio parabole Divitis et pauperis Lazari . .
Ostensio quoniam coelum quidem et terra transient, Do-
minus autem qui fecit ea, manet in eternum: δὲ ipse
Pater est Domini nostri — ܘ‎ . . :

Quare derelicta est Hierosolyma . : :

Ostensio quod temporalis lex data sit: Que ܐܘ ܘܘܗܘ‎
quod celum et terra transient . .

Ostensio quoniam Christus est, ܒ‎ superinducit diem velut
clibanum ardentem . " . . .

Ostensio eundem Deum et prosentia et ἰδέα fecisse

Quemadmodum Dominus eum qui de rubo locutus est ad
Moysem confitetur esse Deum viventium . .

Quoniam Abraham vidit Christum ; Quoniam una est et
eadem Abrahe fides, et nostra . . .

Quid est quod nemo cognoscit Patrem nisi Filius, δὲ per
quot occasiones revelat Filius Patrem . . .

Quemadmodum Abraham a Verbo doctus est . .

Quemadmodum promissionem quam promistt Deus Abra-
he, Christus perfecit . e . ܘ‎ . .
Quare Judai abscesserunt a Deo . ܘ‎ . .
9—6

PAQ.

146

147

148

149

161

152

153
154

155

156

158
163

163
164

XVIII.

XIX.
XX.
XXI.

XXII.

XXV.

XXVI

XXVII.

XXVIII.

XXIX.

ARGUMENTA CAPITUM

Ostensio quoniam Abraham hereditate percipit. regnum
celorum . . . . . . . . 168

Quoniam Dominus Sabbatis curans secundum Legem
Jaciebat . : . es ܘ‎ . ©.

Quoniam non contra Legem faciebant discipuli Domini
sabbatis spicas legentes : e quoniam eui omnes di.
cipuli Domini . : : . . . 166

Ostensio unius δὲ ejusdem. substantice esse ea quo secun- 9
dum Legem sunt, et ea que secundum Evangelium:
et quemadmodum novum Testamentum pradicatum est
® Prophetis . . e . : . . 168

Quid est, Plus quam templum, et, Plus quam Salomon
hic . . , P . 109

Quemadmodum Moyses adventum Christi significavit, et
tempus passionis et locum in quo passus est . . 172

Quoniam et propheta, et justi, ante adventum Domini,
cognoverunt adventum ejus . . . . . 174

Quemadmodum seniorum traditio contraria erat Legi me
data est per Moysem . . . . . 177

De Pharisaica lege: que sunt particularia ܡ‎ εἰ
quo catholica . ܘ‎ . e ܘ‎ . 178

Quemadmodum Dominus, que de Lege comprehendeban-
| tur, superertendit discipulis et non dissolvit : et secun-
dum quid plus abundat justitia nostra, quam Scribarum

et Phariseorum : . . . . . 180

Quare fecit Deus hominem, et patres elegit, et nos vocavit,
et quid prostat ea qua est ad Deum servitus, et quare
talis lew populo data est ܘ‎ . . . . 184

Quemadmodum in populo priore, et in Ecclesia quedam
procepta propter duritiam et $nobedientiam hominum
data sunt | . . . . : : . 7

Quare circumcisio data est populo, et observatio sabbato-
rum, e? quam habent recapitulationem . . . 189

In quo differt Decalogus a reliquis preceptis . . 191
Ostensio quoniam non propter se, nec indigens Deus deser-
vitione eorum, Leviticam precepit legem : quid enim

requirit Deus ab homine, nullius indigens? . . 3

LIBRI QUARTI CONTRA HZERESES.

ܐܘ

XXX. Quemadmodum Nomen Domini nostri Jesu Christi pro-
prium Patris ostenditur — . : . e

XXXL De sacrificiis e$ oblationibus, ¢ qui sunt qui in veritate
oferunt . ܘ‎ . . . . .

XXXIL Quorum typum accipiebat populus . . :

XXXIII. Quemadmodum investigabilis ef incomprehensibilis osten-
ditur is, qui hano quo secundum nos est condidit
creaturam . . . . . . "

XXXIV. Secundum quid notus Deus, et quod ipse Pater conditor
omnium per suas manus formavit hominem: δὲ quem-
admodum per actus prophetabant propheta futura

XXXV. Quemadmodum in Abraham prefigurabatur fides nostra,
et qua est expositio eorum qua facta sunt a Patribus .

XXXVI. Quare lavit pedes discipulorum Dominus, et quare. dis-
cumbentibus: et quod ipse similiter ante omnes Deus
ostenditur . . Φ ܝ ܝ‎ .

XXXVII. De eo quod ait, non vos laborastis: alii laboraverunt, et
vos in laborem eorum introistis . . . .

XXXVIII. Quare Paulus dicit se plus quam omnes laborasse .

XXXIX. Quemadmodum in circumcisione, et ܡܣ‎ et fae unus
Pater ostenditur : . .

XL. Quid est thesaurus absconditus in agro, et ܡ‎ δοῖα
Ecclesia recte legat Scripturas .

XLI. De Presbyteris injustis . . : .

XLII. Quibus Doctoribus utendum est: de his Pecoatis, ς quo ab
antiquis gesta sunt. . e

XLII. De transgressione populi .

XLIV. Ostensio quod unum et idem sit Verbum Des dispunctor
velerum et novorum . . ܘ‎ . .

XLV. Secundum quid induravit Deus cor Pharaonis et mini-
strorum 6.8 . . . . . . .

XLVI. Quare secundum jussum Dei vasa ab 4"Egyptiis sumsit
populus in exodo, ἐξ ex ipsis tabernaculum in eremo
. Sabricavit ܘ‎ . 0 . " . .

XLVII. Quemadmodum una et eadem populi profectio ez ܡܐ‎
et Ecclesia ex gentibus ostenditur . . .

141

PAQ.

200

201

210

211

212

225

228

230
231

233

234

236

238

233

234

216

218

251

LI.

LII.

LIII.

LIV.

LV.

LVI.

LVII.

LVIII.

LIX.

LX.

ARGUMENTA CAPITUM

. Ostensio generationis Lot ez filiabus suis > .

Ostensio unum et eundem esse Deum Patrem nostrum et
dorum . . . . : . . .
Quis est spiritalis discipulus, qui judicat quidem omnes,
ipse autem a nemine judicatur: et qui sunt qui judican-
tur. Quemadmodum judicabuntur gentes. Quemad-
modum judicabuntur Judai. Ostensio quoniam duos
adventus Christi prophete annuntiaverunt . .

Quemadmodum judicabuntur qui a Marcione sunt.
Quomodo judicabuntur hi qui sunt a Valentino, εἰ
reliqui Gnostici . e : . .

Quemadmodum judicabuntur Ebionite. Quemadmodum
judicabuntur qui putative dicunt Dominum apparuisse.
Quemadmodum judicabuntur pseudoprophete . :

Quemadmodum judicabuntur qui schismata operantur, et
omnes qui se segregant ab Ecclesia: et quemadmodum
omnia constant ei qui est Ecclesiasticus. .

Ostensio quod Ecclesia non tantum perfectam habeat dilec-
tionem, sed quoniam et Spiritus Dei super eam re-
quiescit. . . e . . . . .

Quomodo prophetas membra Christi sunt, et quemadmodum
unusquisque corum, secundum quod erat membrum,
secundum hoc et prophetavit: et quomodo prophete
omnia pradizerunt, quecunque Christus operatus est:
et quod ab uno et eodem Deo prophete et Christus

Adversus eos qui dicunt, quid novi veniens attulit. Christus?
et, quoniam omnia que prophetos predizerunt, Christus
adimplevit . . . : . . .

Adversus eos qui dicunt, quedam a summitate dixisse
prophetas, quedam vero a mundi fabricatore: et,
Quemadmodum de iisdem ipsis dictis discrepant a semet-
ipsis, qui sunt a. Valentino . : . . .

Ostensio de Domini sermonibus confitentis se a Deo Patre
, missum, à quo et prophetas venerunt et patres electi
aunt e ܝ‎ Φ e e . ܘ‎ .

Ostensio quod homo liber sit et suc potestatis, ad hoo ut a
se eligere possit meliora, et contraria . ܘ‎ .

Ostensio quod non natura quidam boni sint, quidam vero
mali, sed quod in hominis electione sit bonum :

252

254

256

257

259

261

263

. 264

269

273

CAP.

LXI.

LXII.

LXIII.

LXIV.

LXV.

` LXVI.

LXVII.
LXVIII.

LIBRI QUARTI CONTRA HZERESES.

Qua causa fuerit, ܡ‎ non ab initio perfects factus est
homo . . . .

Secundum quid omnia que facta sunt M indigent perfecto
et unde est indigentia . . .

Quid est quod a Paulo dicitur, Lac vobis potum ܿܡ‎ non
escam .

Ques est agnitio boni et mali, et quemadmodum, homo cum
indicto audiens fuisset, invaluit Deus, per dicto audien-
tiam meliorem fieri hominem . . , .

Quid est quod a propheta. dictum est, Ego Deus lane,
JSaciens pacem et condens mala : : .

Ostensio quod non alius est qui requiem dat Pater,
alius autem qui ignem praparavit Deus, sed unus et
idem . . . . . . .

Quare angeli diaboli, et filti nequitie dicti sunt.

Qui illi, et ob quam causam progenies viperarum, ܒ‎ non
obediunt Evangelio . . . ]

143

PAG.

289

292

294

298

801

. 302

304

305

SANCTI IRENAI
CONTRA HHERESES

LIBER IV.
PRAEFATIO.

l. Ηυνο quartum librum, dilectissime, transmittens tibi o. 274.
operis quod est de 'detectione et eversione false cognitionis, M. 397.
quemadmodum promisimus, per Domini sermones ea quz prz-
diximus ?confirmabimus, uti et tu, sicut postulasti, undique a
nobis accipias occasiones ad confutandos omnes heereticos, et
eos omnimodo retusos non longius sinas in erroris ? procedere
profundum, neque ighorantise przfocari pelago, sed convertens
eos in veritatis portum, facias suam percipere salutem. . Eum
autem qui velit eos convertere, oportet diligenter scire regulas
sive argumenta ipsorum. Nec enim possibile est alicui curare
quosdam male habentes, qui ignorat *passionem eorum qui male
valent. Quapropter hi qui ante nos fuerunt, et quidem multo
nobis meliores, non tamen satis potuerunt contradicere his qui
sunt a Valentino, quia ignorabant regulam ipsorum, quam nos cum
omni diligentia in primo libro "tibi tradidimus ; ^in quo et osten-
dimus doctrinam eorum recapitulationem esse omnium hereti-
corum. "Quapropter et in secundo tamquam speculum habuimus
eos totius eversionis. Qui enim *his contradicunt secundum quod
oportet, contradicunt omnibus qui sunt male sententiz ; et qui
hos ?evertunt, evertunt omnem heresim.

2. Super omnes est enim blasphema regula ipsorum, quando-
quidem factorem et fabricatorem, qui est unus Deus, secundum
quod ostendimus, de labe sive defectione eum emissum dicunt.

1 The title indicated, Vol. 1. 250,
and in the Syriac Fragmenta at the end.

3 confirmabimus is found also in the
CLERM., al. confirmavimus.

3 procedere, CLERM., Voss. φθάσαι,
seems more natural than the AR. read-
ing procidere, προπίπτειν, the metaphor
being from the ocean deep.

4 τὸ πάθος τῶν κακῶς ἐχόντων.

5 tibi, CL., not in the AR. and Voss.

6 See £. 98, 243.

7 See 1. 369.

8 The CLERM. omits his; and the
Greek verb may have been used abso-
lutely, e.g. ἀντιλέγοντες γὰρ δεόντως, qué
«t decet disputant,

9 MSS. evertent. STIEREN by mistake
hoe.
10 eum, to be merged perhaps in the
following syllable.

ΡΒΖΕΒΑΤΊΟ. 145

Blasphemant autem et in Dominum nostrum, abscindentes et divi- 118.1ν.
dentes Jesum 8 Christo, et Christum a Salvatore, et Salvatorem
rursum a Verbo, et Verbum ab Unigenito. Et quemadmodum
fabricatorem ex labe sive defectione emissum dicunt, sic “et
Christum et Spiritum sanctum propter labem emissum docuerunt,
et Salvatorem ab his Aconibus qui ! a labe emissi sunt, fructifi-
cationem esse; ut nil sit apud eos sine blasphemia. In eo igitur
qui ante hunc est libro ostensa est de his omnibus sententia ÁÀpo-
stolorum, quoniam non solum nihil tale senserunt qui ab tnitio Luc. 1.2.
? speculatores et ministri fuerunt verbi veritatis; sed et przedicave-
runt nobis fugere hujusmodi sententias, Spiritu providentes eos qui
seducturi erant simpliciores.

3. Quemadmodum enim serpens Evam seduxit, promittens ei Gen. ri δ.
quod non habebat ipse; sic et *hi preetendentes majorem agniti-
onem et mysteria inenarrabilia, et promittentes eam quam dicunt
intra Pleroma esse receptionem, in mortem demergunt sibi cre-
dentes, apostatas eos constituentes ab eo qui eos fecit. Et tunc
quidem apostata angelus per serpentem inobedientiam hominum Arce. xit. $;
operatus, existimavit latere se Dominum: quapropter eandem ei
formam et appellationem tribuit Deus. Nunc autem, quoniam
novissima sunt tempora, extenditur malum in homines, non solum
apostatas eos faciens, sed et blasphemos in plasmatorem instituit
multis machinationibus, id est, per omnes haereticos qui preedicti
sunt. Hi enim omnes, quamvis ex differentibus locis egrediantur,
et differentia doceant, in idem tamen blasphemiz concurrunt pro-
positum, letaliter vulnerantes, docendo blasphemiam in Deum
factorem et nutritorem nostrum, et derogando salutem hominis.
Homo est autem temperatio anime et carnis, qui secundum simi-
litudinem Dei formatus est, et per manus ejus plasmatus est, hoc
est, per Filium et Spiritum ‘sanctum, quibus et dixit: Faciamus Gen. 1 36.
hominem. Hoc ergo propositum est ejus qui vitz nostre invidet,

b, 275.

f. 228.

1 'The entire Pleroma, in 4 modified
degree, emanated in Labe, The πάθος
of Sophia was aboriginal, and pervaded
the entire body of /Eons. See Vol. 1.
14, τό, n. 5, 309, n. 4, 321, and TERT.
c. Val. 9.

3 gpeculatores et ministri. ᾿Εἰπισκό-
πους kal διακόνους Graece Irengum scrip-
sisse. conjectavit in margine. sui. Irene
Reverendus admodum Pearsonus. Sed

mihi nullum dubium est, quin ab Irenco
dicti sint οἱ dx’ ἀρχῆς αὐτόπται καὶ
ὑπηρέται γενόμενοι τοῦ λόγου, ex Luc. i.
2, quem locum idcirco subnotare visum

fuit. Grape. So the Syriac has ἢ 2}.
spectatores. -
3 In allusion to the Ophite, 1. 241.
4 Sanctum isinserted from the CL. MS.
Obs. again the great tenet of our faith.

146 IN EVANGELIIS OSTENDITUR

up.1v. incredulos suse salutis efficere homines, et blasphemos in plasma-

torem Deum. Quzecunque enim cum gravitate summa dixerint‏ ܓ :ܐܙ

!.1. omnes hseretici, in ultimum ad hoc deveniunt, ut blasphement

fabricatorem, et contradicant saluti plasmatis Dei, quod quidem

est caro: propter quam omnem dispositionem fecisse Filium Dei,

multis modis ostendimus, et manifestavimus neminem alium Deum

appellari a Scripturis, nisi Patrem omnium, et Filium, et !eos qui
adoptionem habent.

CAP. I.

Ostensio quoniam Dominus unum solum Deum et Patrem
cognoscebat.

1. Cum sit igitur hoc firmum et constans, neminem alterum
Deum et Dominum a Spiritu preedicatum, nisi eum qui dominatur
Ps.ixxxi.6. omnium Deus, cum Verbo suo, et ‘eos qui adoptionis Spiritum
accipiunt, hoc est, eos qui credunt in unum et verum Deum, et
Christum Jesum Filium Dei; similiter et Apostolos neminem
alium a semetipsis Deum appellasse, aut Dominum cognominasse;
multo autem magis Dominum nostrum, qui et nobis przcepit
Matt. xxii. 9. neminem Patrem confiteri, nisi eum qui est in coelis, qui est unus
Deus, et unus Pater: manifeste falsa ostenduntur ea qu:e dicunt
circumventores et perversissimi sophistee, dicentes naturaliter et
Deum et Patrem esse, quem ipsi adinvenerunt; Demiurgum vero
naturaliter neque Deum, neque Patrem esse, sed verbo tenus dici,
eo quod dominetur ?conditionis, sicut dicunt perversi ?grammatici,
4excogitantes in Deum: et doctrinam quidem Christi przetermit- c. 276.
tentes, et a semetipsis autem falsa divinantes, adversus universam
Dei dispositionem argumentantur. Etenim /Eonas suos, et deos
5et patres et dominos, adhuc etiam et coelos vocari dicunt, cum
Matre sua, quam et terram et Hierusalem appellant, multisque
aliis vocabulis eam cognominantes.
2. Cui autem non sit manifestum, quoniam si Dominus multos
patres scisset et deos, non preecepisset discipulis suis unum scire
Deum, et hune eundem solum vocare Patrem? Sed potius dis-
Joh.x.3. tinxit eos qui sunt verbo tenus dii, ab eo qui sit vere Deus, ut

1 See p. 21, n. 5. dore perversissims sophista, 147.
3 conditionis, Ct., Voss. ὅτι κρατεῖ 4 ἐπινοοῦντες κατὰ τὸν Θεόν.
τῆς κτίσεως, al. conditioni. Cf.141, n.a. 5 CL. omita ef.

3 grammatici, Mythologians, Pan- 6 terram, 1. 46, and 368, n. 2.

UNUS DEUS PATER. 147

non errent secundum doctrinam ejus, neque alterum pro altero
audiant. Si autem nobis quidem precepit unum vocare Patrem
et Deum, ipse autem interdum alteros confitetur patres et deos
eodem modo, alia quidem priecipiens videbitur discipulis, alia vero
ipse faciens. Non est autem hoc magistri boni, sed seductoris et
invidi. Et Apostoli autem secundum eos transgressores osten-
duntur przcepti, Demiurgum Deum et Dominum et Patrem
confitentes, quemadmodum ostendimus, si non hic solus est Deus
et Pater. Jesus ergo transgressionis auctor et magister erit eis,
qui preecepit unum vocari Patrem, imponens eis necessitatem De-
miurgum confiteri suum Patrem, quemadmodum ostensum est.

CAP. II.

Questio de eo quid sit, confiteor tibi Pater Domine cali
et terre.

Movsrs igitur recapitulationem universee legis, quam acce-
perat a Demiurgo, in Deuteronomio faciens, sic ait: <Attende

LIB. IV.
GR. 1V. t.
MASS. 1V.

i. 2.

Deut. xxxii.

calum, et loquar: et audiat terra verba ex ore meo. Rursum '

David adjutorium suum dicens a Domino fieri : Adjutorium, in-
quit, meum a Domino, qui fecit celum et terram. ἘΠῚ Esaias
confitetur a 'Deo, qui fecit coelum et terram et *dominatur
eorum, fieri sermones: Audi, inquit, colum, et auribus percipe
terra, quoniam Dominus locutus est. Et iterum: Sic ait Dominus
Deus qui fecit colum, et affazit tllud; qui confirmavit terram, et
que in ea sunt: et qui dat afflatum populo, qui est super eam, et
spiritum his qui calcant illam. Rursum Dominus noster Jesus
Christus eundem hunc Patrem suum confitetur, in eo quod dicit :
Confiteor tibi Pater, Domine coli et terre. Quem Patrem volunt
nos audire hi, qui sunt Pandorsz perversissimi sophistee? Utrum-
ne Bythum, quem a semetipsis finxerunt ; an Matrem eorum;
an Unigenitum? An quem Marcionitz, vel czeteri adinvenerunt
Deum? (quem quidem non esse Deum, per multa demonstravimus)
an, quod est verum, fabricatorem cceli et terre? quem et pro-
phetie preedicaverunt, quem et Christus suum Patrem confitetur,
quem et lex annuntiat, dicens: Audi Israel! Dominus Deus
3 tuus ‘Deus unus est.
1 CLERM., AR., Voss. Deo. Gr. Do- 35 LXX. ἡμῶν.

mino. 4 Deus added by GRaBE from the
3 dominatur eorum, cf. 146, n. 2. AR. MS.

Ps. cxxiii. 8.

Esai. 1. 2.
Esai. xlii. 5.

Matt. xi. 25,
et Luc. x. 21.

Deut. vi. 4.

148 EX EVANGELIIS

LIB. IV.

0 CAP. III.

Ostensio quod per Moysem legisdatio sermones sint
Christi. | Expositio parabole Divitis et pauperis
Lazan.

1. Quonram autem Moysi literz verba sint Christi, ipse ait ad o. 27.
Judzos, quemadmodum Johannes in Evangelio commemoratus
Joh. v. 4, est: Si credidissetis Moysi, credidissetis ef mihi: de me enim ille
scripsit. St autem tllius literis non creditis, ! neque meis sermonibus
credetis. Manifestissime significans Moysi literas suos esse ser-
mones. Ergo si Moysi, et reliquorum sine dubio prophetarum
sermones ipsius sunt, quemadmodum demonstravimus. Et iterum
ipse Dominus ostendit Abraham dixisse diviti de his omnibus, qui
Lue. xvi. 31. adhuc erant in vita: Si Moysi et prophetis non obediunt, nec si quis
a mortuis resurgens ad illos eat, *credent ei.

2. Non autem fabulam retulit nobis pauperis et divitis; sed
primum quidem docuit neminem oportere deliciis uti, neque in
secularibus oblectamentis et multis epulis degentes, servire suis

Lue. xv. 19. voluptatibus, et oblivisci Deum. rat enim, inquit, dives, qui ves-
tiebatur purpuram et byssum, et * delectabatur epulis splendidis. De
Emi v.i? talibus autem et per Esaiam dixit Spiritus: Cum citharis, et tym-
panis, et psalteriis, et tibiis einum bibunt: opera autem Dei non
intuentur, et opera manuum ejus non considerant. Ne ergo in
eandem poenam cum his veniamus, finem eorum ostendit Dominus ;
simul significans, quod obedientes Moysi et prophetis crederent in
eum quem ipsi przedicassent Dei Filium, qui resurrexit a mortuis,
et vitam nobis donat, et demonstrat ex una substantia esse *omnia,
id est Abraham, et Moysem, et prophetas, etiam ipsum Do-
minum qui resurrexit a mortuis, in quem credunt et multi qui
sunt ex circumcisione, qui et Moysem et prophetas audiunt prz-
dicantes adventum Filii Dei. Qui autem 5spernunt, ab altera
.ܐ .ܗܐܘ‎ 1£ substantia eos esse dicunt, neque primogenitum mortuorum sciunt ;
separatim Christum intelligentes, tamquam impassibilem perseve-

1 Gr. πῶς rois ἐμοῖς ῥήμασι πιστεύ- πρῶς.

σετε; 4 ἐκ μιᾶς οὐσίας εἶναι πάντα ;ܐ‎ (πά»-
3 credent ci. So Syr. odo Tas).
OLA 5 spernunt, ab, CL., Voss. The AR.

3 Gr. εὐφραινόμενος καθ᾽ ἡμέρανλαμ- MS. has dispernunt, et ab.

ARGUMENTA. 149

rantem, et separatim eum qui passus est Jesum. Non enim ἃ 118. 1Υ.
Patre accipiunt cognoscere Filium, nec a Filio discunt Patrem, ΘῈ ἐν.
manifeste et sine parabolis ' eum Deum, qui est vere, docente. ü. 5

CAP. IV.

Ostensio quoniam calum quidem et terra transient, Do-
minus autem qui fecu ea, manet in eternum: et
086 Pater est Domini nostra.

o.s7&. 1. Nez, inquit, Juraveritis in totum, neque in calum, quoniam Matt. v. 34,
thronus est Dei: neque in terram, quoniam scabellum est pedum"
ejus: neque per Hierusalem, quoniam civitas est magni regis.
_ Heec enim in fabricatorem manifeste dicta sunt, quemadmodum et
Esaias ait: Colum mihi sedes est, *terra suppedaneum pedum Essi. xv. 1.
meorum. ἘΠῚ preter hunc alius non est Deus; csterum a Do-
mino neque Deus, neque magnus rex diceretur: hujusmodi enim
nec comparationem, nec ullam recipit superlationem. Qui enim
super se habet aliquem superiorem, et sub alterius potestate est,
hic neque Deus neque magnus rex dici potest. Sed nec per
ironiam quidem heec dicta esse, poterunt dicere, cum convincantur
3ab ipsis dictis, quoniam in veritate dicta sunt. Etenim veritas
erat ipse qui loquebatur, et vere vindicabat suam domum, proji-
ciens ex ea nummularios, qui et emebant et vendebant, dicens eis :
Scriptum est, Domus mea domus orationis vocabitur ; vos autem Matt. xxi. 13.
fecistis eam speluncam latronun. Et quam causam habuit hoc
facere et dicere, et domum suam vindicare, si alterum Deum
annuntiabat? sed ut ostenderet transgressores paterne Legis ;
neque enim domum incusabat, neque legem reprehendebat, quam wa. v. i7.
venerat adimplere; sed eos qui non bene utebantur domo, et eos
qui legem transgrediebantur, arguebat. Et ideo Scribe et Pha-
rissi, qui coeperant a temporibus legis contemnere Deum, nec
Verbum ejus receperunt, id est, non crediderunt Christo, de qui-
bus Esaias ait: Principes tus 4 indicto-audientes sunt, socii. furwm, Esai. i. 23.

1 τὸν ἀληθῶς ὄντα Θεόν.

3 Terra. Voz autem, unico & abbre-
viata, occasione cjusdem litere praecedentis
excidisse videtur. GRABR. Or, since the
Vatican text reads xal ἡ, and not ἡ δὰ,
et was very probably merged in est.

3 CL. omits ab i. d. quoniam.

* The Hebrew is OND, LXX.
ἀπειθοῦντες. The translator in other
passages has indicto-audientes for in-
obedientes, and 348, 1. 3, G. indicto-au-
dientiam for inobedientiam. See 319, G.
and 384, G.; dicto-audientia also, for
obedientia, occurs in the same page, G.

, LIB. IV.

ORE V. v.
MASS. IV.
ii. 6.

Jer. iv. 29.

Matt. x. 6.

Joh. iv. 41,
43.

Rom. x1. 96.
Gal lii. 24.

Num. xxi. 8,

Joh. xil. 39.
Joh. iii. 14.

Luc. xxl 33.

150 CCELUM ET TERRA TRANSIENT

diligentes munera, sectantes retributionem, pupillis non judicantes, et
judicium viduarum non attendentes. Et Hieremias autem similiter:
Qui prosunt, inquit, populo meo, me nesciebant : filii insensati et
imprudentes sunt, sapientes sunt in malefaciendo, bene autem facere
non cognoverunt.

2. Quotquot autem timebant Deum, οὐ solliciti erant circa
legem ejus, ipei accucurrerunt Christo, et salvati sunt omnes: 776,
enim inquit discipulis, ad oves que perierunt domus Israel. Et
Samarite autem, inquit, cum mansisset Dominus apud eos biduo,
multo plures crediderunt. propter sermones ejus, et mulieri dicebant,
Jam non propter tuam loquelam credimus: ipsi ‘enim audivimus,
et scimus quoniam hic est vere Salvator mundi. ἘΠ Paulus autem
ait: Et sic omnis Israel salvabitur. Sed et legem pxdagogum
nostrum in ? Christum Jesum dixit. Non ergo quorundam infide-
litatem legi adscribant: non enim lex prohibebat eos credere in
Filium Dei, sed et adhortabatur, dicens, ?non aliter salvari homines
ab antiqua serpentis plaga, nisi credant in eum, qui secundum
similitudinem carnis peccati in ligno martyrii exaltatur a terra,
et *omnia trahit ad se, et vivificat mortuos.

3. Quoniam malignantes dicunt : si enim ccelum thronus Dei
est, et terra suppedaneum ejus, dictum est autem przeterire coelum
et terram, hisque preetereuntibus 5oportere etiam hunc Deum,
qui super sedeat, przterire; et ideo non hunc esse Deum qui sit
super omnia; primo quidem nesciunt quid sit coelum thronus,
et terra suppedaneum. Nec enim sciunt quid sit Deus, sed
putant *eum more hominis sedere, et contineri, non autem conti-

in ligno martyrii exaltatus a terra, et
omnia traxit ad se, et vivificavit mor-
tuos. FEUARD. The last words οἱ vivi-
ficat mortuos, are omitted in the CLERM.
MS.

* Omnia trahit ad se. Fx hoe loco

1 GRABE inserts enim from the Voss.
MS., but it is also found in the CLERM. :
the Gr. T. and Syr. confirm it.

3 Christum is placed first as in the
CLERMONT copy ; possibly Jesum was a
gubsequent addition.

5 Non aliter salvari. Augustinus
pro assertione peccati originalis adversus
Julianum Pelagianum decertans, inter
undecim Patrum antiquiorum sententias,
quas Pelagianis opponit, hujus loci ita
meminit Lib. 1. cap. 2. Ireneus Lug-
dunensis Episcopus, non longe a tem-
poribus Apostolorum fuit. Iste ait, non
aliter salvari homines ab antiqua ser-
pentis plaga, nisi credant in eum, qui
secundum similitudinem carnis peccati

[et p. 88,] colligo, Ireneum, non πάντας,
δο πάντα legisse, quomodo et alii Patres
ac Codices MSS. habent. GRABE. The
Syriac seems to have read πάντα, but

renders it as the masc. sing. «ἀν

unumquemque.

5 oportere, Ct., AB. and Voss. MSS.
Epp. earlier than GRABE, oportet.

9$ eum. This word is omitted in the
CLERM. MS.

G. 279.

or
EE

DOMINUS PERMANET. 151

nere. Sed et preeteritionem coeli et terrse ignorant ; Paulus autem 119 ry.i.a.
non ignoravit, dicens: 'Praterit enim figura hujus mundi. Deinde Mass. iv.
quzestionem ipsorum solvit David. Figura enim hujus mundi
preetereunte, non solum Deum ait perseverare, sed et servos ejus,
in centesimo primo psalmo dicens ita: Initio terram tu fundasti Ps zi 95,99
Domine, et opera manuum tuarum sunt coli. Ipsi peribunt ; tu

autem perseverabis, et omnes sicut vestimentum veterascent, et sicut
cooperimentum ®mutabis eos, et mutabuntur. Tu autem idem?

es, et anni tui non deficient. Filit servorum tuorum inhabitabunt,

et semen eorum in eternum dirigetur ; manifeste ostendens quie

sint quze preetereunt, et quis est qui semper perseverat, Deus cum

servis suis. Et Esaias autem similiter: AJlevate, inquit, oculos gs. n. c.
vestros in colum, σὲ attendite in terram deorsum, quoniam celum

sicut fumus *confirmatum est, terra autem sicut. vestimentum vete-

rascet : qui autem inhabitant in eis, quemadmodum hac, morientur.

Salutare autem meum in aternum erit, justitia. autem mea non
deficiet.

1 Cor. vii. 31.

CAP. V.
Quare derelicta. est Hierosolyma.

Apnvc et de Hierusalem, et de Domino audent dicere, quo-
niam si esset magni Regis civitas, non derelinqueretur. Simile Matt. v. 35
autem est, si quis diceret, quoniam si esset stipula conditio Dei, 8.
nunquam a frumento derelinqueretur: et sarmenta vinez, si a
Deo facta essent, nunquam a botris destituta abscinderentur.
Quemadmodum autem heec non propter se principaliter facta sunt,
sed propter crescentem in eis fructum, quo maturo facto et ablato,
derelinquuntur, et e medio auferuntur *qu:» jam non sunt utilia ad

fructificationem : sic et Hierosolyma, qu» jugum in se servitutis

1 CLERM. prateriet.

3 mutabis. Jrenceus forte legit ἀλλά-
ters, non ἐλίξεις, uti nostra, τῶν ὁ, exem-
plaria habent. GRABE. The translator,
however, expresses with truth the ori-
ginal DBYONA, which TmxoponkT also
follows closely: ἀλλάξεις αὐτοὺς xal
ἀλλαγήσονται. There can be little doubt
but that the LX X. also rendered the
Hebrew in the same way, although we
now read £

3 ipse, here inserted in all the edi-

tions, is not read in the CLERM. or AR.
MSS.; the Vulgate has supplied it.

* confirmatum est, LX X. ἐστερεώθη,
88 the translation of 1003. AQ. ἠλοή-
θησαν, beaten small as the dust of the
threshing-floor. | SYM. ἁλίσουσι. The
Rabbinical authorities, more correctly,
as ,ܐܡ )ܪ )ܝܥܐ‎ nnnen ¦", ia the sense
of destruction, and J ARCH, 19372 11903

nne3n23 odpm manen "53:163
the reference being to Jer. xxxviii. 11.
5 CL. qui, indicating quia.

Kasai. xxvii. 6,

Rom ix. 5.

Lue. xvi. 16,

152 QUZ IN TEMPORE INCHOANT

. portaverat, in quo domitus est homo, qui antea non subjiciebatur
IV. Deo cum mors regnabat, et domitus habilis factus est ad liberta-

tem, adveniente fructu libertatis, et aucto et demesso et in horreum
recepto, et 'apportatis ab ea his qui fructificare possunt, et in omni

Καθὼς Ἦσαϊΐας φησί: τέκνα ᾿Ιακὼβ βλαστήσει, xai ἐξαν-
θή Ἶ "A 4 r 05 e 4 , ^ ^
ἥσει ᾿Ισραὴλ, kai πλησθήσεται ἡ οἰκουμένη τοῦ καρποῦ
αὐτοῦ. Eis ὅλην οὖν τὴν οἰκουμένην τοῦ καρποῦ αὐτοῦ
διασπαρέντος, εἰκότως ἐγκατελείφθη, καὶ ἐκ μέσον ἐγένετο
τὰ ποτὲ μὲν καρποφορήσαντα καλῶς: ἐξ αὐτῶν γὰρ τὸ

, 4 ܨ 4 , 4 ܠ e‏ , ܠ
κατὰ σάρκα ὁ Χριστὸς ἐκαρποφορήθη, kai οἱ ἀπόστολοι:‏
νῦν δὲ μηκέτι εὔθετα ὑπάρχοντα πρὸς καρποφορίαν.‏

mundo disseminatis. Quemadmodum Esaias ait: Fults Jacob
germinabunt, et *floriet Israel, et fructu ejus adimplebitur universa
terra. In universa enim terra fructu disseminato, merito derelicta
est, et de medio ablata est, que aliquando quidem fructificaverat
bene: ex ipsa enim secundum carnem Christus fructificatus est,
et Apostoli; nune autem jam utilis non est ad fructificationem.
3Quszecunque enim temporale initium habent, necesse est ea et
finem habere temporalem.

CAP. VI.

Ostensio quod temporalis lex data sit:
Que causa est quod calum et terra transient.

*“Quonram igitur a Moyse lex inchoavit, consequenter in Jo-
hannem desivit, ‘ad impletionem ejus advenerat Christus: et
propter hoc Lez οἱ Propheta apud eos usque ad Johannem. Et
Hierusalem itaque *inchoans a David, et adimplens tempora sua,
legisdationis finem oportuit habere, manifestato novo Testamento;

! kal ἐπιφερομένων ἐξ αὐτῆς (Hiero-
sol. sc.) τῶν καρποφορεῖν δυναμένων. The
construction then follows τέκνα in the
Greek, and Hierosolyma in the Latin.

3 CL., Voss. florie, MERO. 11. floret.

5 So Plato extended even to subor-
dinate deities the principle, that gene-
rated substance is subject to dissolution.
Timceus, p. 41.

4 Vid. Bull. Def. Fi. Nic. 129. GR.

5 GRABE supplies ubi or postquam.
The best medium for reading doubtful
passages is through the Greek: Ὅτι δὴ
ἀπὸ Μωῦσέως ὁ νόμος ἤρχετο, ἀκολουθῶς
els ᾿Ιωάννην ἐτελεύτησεν, ἐπεὶ πλήρωμα
αὐτοῦ εἰσεληλύθει ὁ Χριστός. Tr. ἐπί.

6 inchoans a David. Primus David

Jebuscis expulsis hanc urbem Hieroso-

ΙΝ TEMPORE RESOLVENTUR. 153

» % @ ? 4 ^ 4 , ܗ
Απαντα μέτρῳ καὶ τάξει ὁ Θεὸς ποιεῖ, καὶ οὐδὲν ἄμετρον LIBY- M‏
MASS. IV.‏ , , 1 ܟ < ^ ܀ ,
παρ᾽ αὐτῷ, ὅτι μηδὲν ἀναρίθμητον. xii. 9.‏
E Joh.‏

omnia enim mensura et ordine Deus facit, et nihil non mensum Pama. |
apud eum, quoniam nec incompositum. Et bene, qui dixit ipsum ™? ×! 3»
immensum Patrem in Filio mensuratum: mensura enim Patris

Filius, quoniam et capit eum. Quoniam autem temporalis erat
illorum administratio, Esaias ait; JDerelinquetur filia Sion sicut Beal. 1. 8.
casa in vinea, et velut. ‘custodiarium in cucumerario. Quando

autem hzc derelinquentur?* Nonne cum fructus aufertur, et de-
relinquentur folia sola quz jam fructificare non possunt? Et quid

de Hierusalem dicimus, quandoquidem et figuram mundi universi ! Cor. vii. 31.
oporteat preeterire, adveniente tempore przeteritionis ipsius, ut
fructus quidem in horreum colligatur, palese autem derelictze com-
burantur? Dies enim Domini quasi clibanus ardens, et erunt Mai. 1.
stipula omnes ? peccatores, qui faciunt injusta, et comburet eos dies
veniens.

G. 281.

CAP. VII.

Ostensio quoniam, Christus est, qui superinducit diem
velut. clibanum ardentem.

Quis est autem hic Dominus, qui talem importat diem, Jo-
hannes Baptisator significat, dicens de Christo: /pse vos bapti- Matt, ut 11.
sabit in Spiritu sancto et igni; palam habens in manu ejus ad ὌΝ
emundandam aream suam, et fructum congregabit in horreum,
paleas autem comburet igni inextinguibili. Non ergo alius est, qui

lymam nuncupavit. Nam sub Abra-
hamo parente nostro (ait Josephus 7
Antiquit. cap. 3) Solyma vocabatur.
lilam vero quondam Chananeorum qui-
dam potens condiderat, scribit HEGE-
BIPPUS, ܐܐ‎ 6. V. 9, qui patrio sermone
Melchisedec, id est, Rex justus voca-
batur. Fev. The reader is referred to the
Hist. and Theol. of the Creeds, 300—408,
where reasons are assigned for consider-
ing Melchizedek to have been of the
stock of Shem, rather than of Ham.
MABSUET reads legislationem, aa in the
CLERM, copy, and commences with it
after a full period; but the construction

VOL. II.

becomes too abrupt ; added to which τὸν
νόμον would have been required, not τὴν
νομοθεσίαν. For these reasons GRABE'8
reading, from the AR. MS., and his
punctuation, are retained.

1 S, Cyprian similarly: Sicut casa
in vinea, εἰ sicut custodiarium $n cucu-
merario, Adv. Judaos, 1. 6. The Vul-
gate has tugurarium.

3 peccatores is omitted in the CLERM.
MS., apparently to bring the text into
cloger conformity with the Vulgate; but
the Hebrew has ὮΝ, for which the
LXX. read DV], ἀλλογενεῖ, AQ.
ὑπερηφανοῦς,

10

154 DEUS PATRIARCHIS

LIB. IV. vil. frumentum facit, et alius qui paleas; sed unus et idem, et judicans
MASSIV. ea, id est separans. Sed frumentum quidem et pale, inanimalia
et irrationabilia exsistentia, naturaliter talia facta sunt: homo
vero rationabilis, et secundum hoc !similis Deo, liber in arbitrio
factus et suze potestatis, ipse sibi causa est ut aliquando quidem wm. s»
frumentum aliquando autem palea fiat. Quapropter et juste con-
demnabitur, quoniam rationabilis factus amisit veram rationem,
et irrationabiliter vivens, adversatus est justitizs Dei, tradens se
omni terreno spiritui, et omnibus ?serviens voluptatibus; quem-
&dmodum propheta ait: Homo cum in honore esset non intellextt,
comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis.

Ps. xlviil. 21.

CAP. VIII.

Ostensio eundem Deum et prasentia et eterna
fecisse.

Unvs igitur et idem Deus, qui plicat coelum quemadmodum
librum, et renovat faciem terre: qui temporalia fecit propter
hominem, ut maturescens in eis fructificet immortalitatem, et qui
eterna superducit propter suam benignitatem, ut ostendat *exculis
supervententibus tnenarrabiles divitias benignitatis sum: qui a Lege
et prophetis annuntiatus est, quem Christus suum Patrem con-
fessus est. Ipse est autem fabricator ; et ipse est qui super omnia
est Deus, quemadmodum Esaias ait: ‘Kyo testis, dicit Dominus
Deus, et puer meus quem elegi, ut cognoscatis, et credatis, et in-
telligatis, quia ego eum. Ante me non fuit alius Deus, et post me
non ent. Ego Deus, et non est absque me salvans. Annuntiavi, et
salvavt. Et iterum: Ego sum Deus primus, et super ventura ego
sum. Neque enim varie, neque elate, neque glorians dicit hzc : o. ses.
Bed quoniam impossibile erat sine Deo discere Deum, per Verbum

Real. xii. 4

± Liberum, et sui arbürii, et suc

potestatis invenio hominem a Deo insti-
tutum, nullam magis imaginem et simili-
tudinem Dei in sllo animadvertens, quam
ejusmods status formam. TERT. c. Marc.
H. 5. Oportebat imaginem et similitu-
dinem Dei, liberi arbitris et suc potestatis
insu, in qua hoc ipsum imago εἰ
similitudo Dei deputaretur, arbitrii scili-
cet liberta et potestas, c. 6.
3 serviens, not in the Cr. or Voss.

* The Syriac version is indicated

EAD loss. S to future ages, rather

than the recepta. lectio, ἐν rois αἰῶσι τοῖς
ἐρχομένοις.

4 Ego testis. LXX. lectionem. .ܐ‎
quiter, que hic ab Hebraica veritate
ef communi editione nonnthil deflectit.
FEvARD.

5 meus omitted in the CL. as in the
Cod. ALEX,

RESURRECTIONEM INNUIT. 155

suum docet homines scire Deum. — His igitur qui nesciunt hzec, et 118. B. TV vill
propter hoc alterum advenisse putant Patrem, juste quis dicit: MASS. iv.
Erratis, nescientes Scripturas, neque virtutem Dei. uz

CAP. IX.

Quemadmodum Dominus eum qui de rubo locutus est
ad Moysem confitetur esse Deum viventium.

1. Dominus enim noster et magister in ea responsione,
quam habuit ad Sadduczeos, qui dicunt resurrectionem non esse, et
propter hoc inhonorantes Deum atque Legi detrahentes, et resur-
rectionem ostendit et Deum manifestavit, dicens eis: Erratis, Matt, xxil.29,
nescientes Scripturas, neque virtutem Dei. De resurrectione enim, Um
inquit, mortuorum non legistis quid dictum est a Deo dicente: Ego Exod. μι. 6.
sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob? et adjecit: — —
Non est ! Deus mortuorum, sed viventium: omnes enim ei vivunt.

Per hzc utique manifestum fecit, quoniam is qui de rubo locutus

est Moysi, et manifestavit se esse Deum patrum, hic est viven-

tium Deus. Quis enim est vivorum Deus, nisi qui est ?* Deus, et

super quem alius non est Deus? Quem et Daniel propheta, cum

dixisset ei Cyrus rex Persarum, Quare non adoras Bel? annun- pan. xiv. 5.
tiavit, dicens: Quoniam non colo idola manufacta, sed vivum. Deum, Dan. xiv. ς.
qui constituit colum, et terram, et habet omnis carnis dominationem.

Iterum dixit: Dominum Deum meum adorabo, quoniam hic est Dan. xiv. 24.
Deus vivus.

2. Qui igitur a prophetis adorabatur Deus vivus, hic est
vivorum Deus, ?et * Verbum ejus, qui et locutus est Moysi, qui et
Sadduceeos redarguit, qui et resurrectionem donavit: utraque his
qui czecutiunt ostendens, id est, resurrectionem et Deum. Si enim
Deus mortuorum non est, sed vivorum, hic autem dormientium
patrum Deus dictus est, indubitate vivunt Deo, et non perierunt,

norum, et Arianorum hereses plane re-
fellit. Is enim qui locutus. est Mosi,

1 Deus semel Syr. bis Grece.
* MERC. IL, but no other MSS.,

here insert super omnia, 80 printed also
in the earlier editions, and GRABE.

? et Verbum cjus... ipse igitur Christus.
A perte constanterque Christum profteur
unum ese cum Patre Deum vivorum,
qui cum Patribus εἰ Mose locutus sit:
quod, tam veterum, quam novorum Ebio-
nitarum, Cerinthianorum, Samosatenia-

seipsum appellat JEHOVA, quo nomine
Judai simul e heretics conftentur ܘܗ‎
nam Dei essentiam εἰ majestatem signifi-
cari. Christus autem cum Patre ille
Deus est. Igitur natura εἰ gloria cum
co unus Deus est, licet personali. pro-
grietate distinctus. FEUARD.
4 Verbum...qui, ὁ Λόγος sc.
10—2

156 PER FIDEM ABRAHAM

LB IV. tx, Cum sint fili resurrectionis. Resurrectio autem ipse Domi-

MASSIV. nus noster est, quemadmodum ipse ait; Eso sum resurrectio et

— vita. Patres autem, ejus filii; dictum est enim a propheta: Pro

Ps. xliv.17. patribus tuis facti sunt tibi ftü tw. Ipse igitur Christus cum
Patre vivorum est Deus, qui locutus est Moysi, qui et patribus
manifestatus est.

CAP. X.

Quoniam Abraham vidit. Christum ;
Quoniam una est et eadem Abrahe fides, et nostra.

Jon. viil.86. 1. Er hoc ipsum docens dicebat Judeis: Abraham pater
vester exultavit ut videret. diem meum, σέ vidit, et gavisus est.

Catena in 2.5... . ἐπίστευσε δὲ ᾿Αβραὰμ τῷ Oeo, καὶ ἐλο-‏ ܡ
9 ^ % ܗ 1 ^ , Gen, descrip- ’ 4 ^ 4 ὃ‏
sit Combe γίσθη avTQ εἰς ὀικαιοσυνην' πρῶτον μεν, OTL AUTOS ἐστιν 6. 883.‏

Auct. nov,

ܘ ~ 4 ܒ

^ 4 ^ ^
ποιήσει τὸ σπέρμα αὐτοῦ ὡς τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ.

, A e 4 ^ 4 , e ^ .
Τουτέστι τὸ ὑπὸ τοῦ llavAov eipnuévov: ‘Qs φωστῆρες ἐν
κόσμῳ. Δικαίως οὖν καταλιπὼν τὴν ἐπίγειον συγγένειαν,
ἠκολούθησε τῷ Λόγῳ [ adj. wer | αὐτοῦ ξενιτεύων, iva σὺν τῷ
Λόγῳ "πολιτευθῆ. Δικαίως δὲ καὶ οἱ ᾿Απόστολοι, ἐξ ᾿Α- ܦܗ ܙ‎
βραὰμ τὸ γένος ἔχοντες, καταλιπόντες τὸ πλοῖον καὶ τὸν
πατέρα, ἠκολούθουν τῷ Λόγῳ. Δικαίως οὖν καὶ ἡμεῖς, τὴν

Rom. iv.3, Quid enim? ϑδΟγοαιαϊέ Abraham Deo, et deputatum est ei ad jus-
` titiam; primum quidem, quoniam ipse est factor coeli et terre,
solus Deus: deinde autem, quoniam faciet semen ejus quasi
Phi 1& stellas coeli. Hoc est quod a Paulo dieitur: Quemadmodum lu-
minaria in mundo. Juste igitur derelinquens terrenam cogna-
fionem omnem, sequebatur Verbum Dei; cum Verbo peregri-
nans, ut cum Verbo moraretur. Juste autem et Apostoli, ex
Mat.iv.$$ Abraham genus habentes, derelinquentes naviculam et patrem,
sequebantur Verbum Dei. Juste autem et nos, eandem fidem acci-
1 In uncial writing the first three ^ artifez et conditor est Deus, quam Abra-
letters of αὐτοῦ would be sufficiently — hamum exespectasse scribit Apostolus Hebr.
like the apocopate preposition, μετ᾽, to xi. το. GRaBR Or IRENAUS may have
cause the absorption of this latter. The had the words of the Apostle in his mind,
translation indicates τῷ λόγῳ τοῦ Θεοῦ. ἡμῶν γὰρ τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς. Phil.
3 7ρεπαι respexisse videtur ad πόλν, iii. 20.
civitatem, fundamenta habentem, cujus 3 N. T. dicit Scriptura.

JUSTIFICATUS EST. 157

9 A ^ 4
αὐτὴν τῷ ᾿Αβραὰμ πίστιν ἔχοντες, ἄραντες τὸν σταυρὸν, L1B.1Y- x.
e \ 9 ` ܬ‎ 4 A M
ws καὶ Ισαὰκ τὰ ξύλα, ἀκολουθοῦμεν. ... v. 4
+++ προθύμως τὸν ἴδιον μονογενῆ καὶ "ἀγαπητὸν παραχω-
ρήσας θυσίαν τῷ Θεῷ, ἵνα καὶ ὁ Θεὸς εὐδοκήση, ὑπὲρ τοῦ
σπέρματος αὐτοῦ πάντος τὸν ἴδιον μονογενῆ καὶ ἀγαπητὸν

4 ^
ܬܐܐ‎ θυσίαν παρασχεῖν εἰς λύτρωσιν ἡμετέραν.

pientes quam habuit Abraham, tollentes crucem, quemadmodum Gen. xxii €.
ligna Isaac, sequimur eum. In Abraham enim *preedidicerat et
assuetus fuerat homo sequi Verbum Dei. Etenim Abraham
secundum fidem suam secutus preeceptum verbi Dei, prono animo
unigenitum et dilectum filium suum concessit sacrificium Deo; ut Ge xut 1
et Deus beneplacitum habeat, pro universo semine ejus dilectum
et unigenitum filium suum prestare sacrificium in nostram re-
demtionem.

2. Propheta ergo cum esset Abraham, et videret in Spiritu
diem adventus Domini, et passionis dispositionem, per quem ipse
quoque et omnes, qui, similiter ut ipse credidit, credunt Deo,
salvari inciperent, exultavit vehementer. Non incogmitus igitur
erat Dominus Abrahz, cujus diem concupivit videre: sed neque
Pater Domini; didicerat enim a Verbo Domini, et credidit ei:
quapropter et deputatum est ei ad justitiam a Domino. Fides Gen. χν. 6.
enim ?que est ad Deum ‘justificat hominem: et propter hoc
dicebat: Extendam manum meam ad Deum altissimum, qui 5con- Gen. xiv. 13.
stituit celum et terram. 1106 autem omnia conantur evertere illi
qui sunt malz sententize, ob unum dictum, quod quidem apud eos

non bene intellectum est.

1 ἀγαπητός is not unfrequently ren-
dered by the LXX. for the Hebrew
“TY, μονογενής, and therefore does not
of necessity require the term υἱός to be
connected with it to make out the sense,
Jer. vi. 26, Zech. xii. ro, where it is
parallel with πρωτοτόκῳ.

3 προέμαθεν, CLERM. perdidicerat.

3 que est is omitted in the Voss. MS.

4 altissimum, omitted in the CLERM.
and Ar. MSS., is here cancelled.

5 LXX. ὃς ἔκτισε. The inaccuracy
of this translation of the verb i13p, here
and at Prov. viii. 22, has been shewn in
the editor’s Prelectio Academica upon

the latter text. [2 is to acquire by
generation, as Eve named her first-born
Cain, for she said, NIP 7 have gotten a
man from the Lord, Gen. iv. 1. The
creation of the world is frequently spoken
of as a generative act, Gen. ii. 4, Deut,
xxxii, 18, 19, Ps. xc. 2, Job xxxviii.
ag, and in this sense [12 might here
mean create; but it is by no means an
equivalent for )ܐ‎ 3. It is not improba-
ble, however, that the true meaning of
the root, as used here, is preserved in
the ZEthiopic 4p, dominus fuit, domi-
nis jure possedit. The ancient Coptio
seems to have had the same word for

FE
"

RBuseb. H. E.

Iv. 17.

NON COGNOSCITUR PATER

CAP. XI.

Quid est quod nemo cognoscit Patrem, nisi Filius, et per
° quot occasiones revelat Filius Patrem.
1. Dominus enim ostendens semetipsum discipulis, quoniam

ipse est Verbum, qui agnitionem Patris facit, et ! exprobrans Ju-
dzis putantibus se habere Deum, cum et ?frustrentur Verbum

. ejus, per quem cognoscitur Deus, dicebat : Nemo cognoscit Filium

nist Pater, neque Patrem quis cognoscit nisi Filius, et cui voluerit
Filius revelare. Sic et Matthzeus posuit, et Lucas similiter, ‘et
Marcus idem ipsum: Johannes enim preterit locum hunc. 5Hi
autem qui peritiores Apostolis volunt esse, sic describunt: Nemo
cognovit Patrem nisi Filius, nec Filium nisi Pater, et cui voluerit
F'ilius revelare; et interpretantur, quasi a nullo cognitus sit verus
Deus ante Domini nostri adventum: et eum Deum qui a prophe-
tis sit annuntiatus, dicunt non esse Patrem Christi. Si autem
Christus tunc inchoavit esse, quando et secundum hominem ad-
ventum suum egit, et a temporibus Tiberi Czesaris commemo-
ratus est Pater providere hominibus, et non semper Verbum ejus

, una eum plasmate fuisse ostendebatur; nec tunc quidem oportuit

alterum Deum annuntiari, sed causas tantz incuriz et negligentize
ejus inquiri. Nullam enim oportet quzestionem talem esse, et tan-
ium invalescere, ut et Deum quidem mutet, et eam que est erga
fabricatorem, qui, nos alit per suam conditionem, fidem nostram
evacuet. Sicut enim in Filium fidem nostram dirigimus, sic et in
Patrem dilectionem firmam et immobilem habere debemus.

2. Kai καλῶς Ἰουστῖνος ἐν τῷ “πρὸς Μαρκίωνα συν-

2. Et bene Justinus in eo libro qui est ad Marcionem ait :

dominus, for EusTATHIUS says, Τὸν
᾿Ἡρακλῆν φασι κατὰ τὴν Αἰγυπτίων διά-
λεκτον KONA λέγεσθαι. It may be ob-
served also, that in the Etym. M. Kowós
is a synonym of Δεσπότης, as Kowds
Ἑρμῆς. Altogether our E. V. possessor,
is far more satisfactory than the LXX.
ὃς ἔκτισε. The Chald. agrees, 3.3.)
Cujus possessio, | ܐ‎

1 CL. vitiose, eo probrans.

* As BILLIUS suggests, the equiva-

lent for ἀθετοῦσι.

3 See p. 162, n. 1.

* Not now read in S, Mark.

5 See 1. 67.

6 πρός, contra. PHOTIUS, 125, makes
mention of JUSTIN'S λόγοι κατὰ Map-
Klwvos. This dictum has a parallel in
TERTULLIAN'8 Deus si rion unus est, non
€&...; and Ava. Evangelio non cre.
derem, nis me Catholice Ecclesie com-
moveret auctoritas, c. Ep. Manich. 6.

G. 300.

NISI PER FILIUM. 159

, , ܝ ^ , ܐ‎ ? 4
τάγματι φησίν: ὅτι αὐτῷ τῷ Κυρίῳ ܐܘ‎ dy ἐπείσθην, 118.τν αἱ 9,
MASS, IV,

ἄλλον Θεὸν καταγγέλλοντι παρὰ τὸν dnutoupydy....

Quoniam ipsi quoque. Domino non credidissem, alterum Deum an-
nuntianti, prater fabricatorem et factorem et nutritorem nostrum.

1.29. Sed quoniam ab uno Deo, qui et hunc mundum fecit, et nos plas-
mavit, et omnia continet. et administrat, unigenitus Filius venit ad
208, suum plasma in semetipsum recapitulans, firma est mea ad eum
Jides, et immobilis erga Patrem dilectio, utraque Deo nobis pra-
bente. Neque enim Patrem cognoscere quis potest, nisi Verbo
Dei, id est, nisi Filio revelante ; neque Filium, nisi Patris bene-
placito. Bonum autem placitum Patris Filius perficit: mittit
enim Pater; mittitur autem et venit Filius. Et Patrem quidem in-
visibilem et ' indeterminabilem, quantum ad nos est, cognoscit suum
ipsius Verbum, et cum sit inenarrabilis, ipse enarrat eum nobis:
rursum autem Verbum suum solus cognoscit Pater: utraque au-
tem hee sic se habere manifestavit Dominus. Et propter hoc
Filius revelat agnitionem Patris per suam manifestationem.
Agnitio enim Patris est Filii manifestatio: omnia enim per Ver-
bum manifestantur. Ut ergo cognosceremus quoniam qui advenit
Filius, ipse est qui agnitionem Patris facit credentibus sibi, dice-
bat discipulis: Memo cognoscit *Filium nist Pater, neque Patrem
nisi Filius, et quibuscunque Filius revelaverit ; docens semetipsum
et Patrem sicut est, ut alterum non recipiamus Patrem, nisi eum
qui a Filio revelatur.

3. Hic autem est fabricator cceli et terre, quemadmodum ex
sermonibus ejus ostenditur; et non is qui a Marcione, vel a Va-
lentino, aut 8 Basilide, aut ἃ Carpocrate, aut Simone, aut reliquis
falso >cognominatis Gnosticis adinventus est falsus Pater. Nemo
enim illorum Filius fuit Dei, sed Christus Jesus Dominus noster,
adversus quem et *contrariam exercent disciplinam, incognitum
Deum audentes annuntiare. Debent autem in semetipsos audire:

901. quemadmodum enim incognitus, qui ab ipsis cognoscitur? quod-
cunque enim vel a paucis cognoscitur, non est incognitum. Do-
minus autem non in totum non posse cognosci et Patrem et
Filium dixit: ^ezeterum supervacuus fuisset adventus ejus. Quid
enim huc veniebat? an uti diceret nobis: Nolite queerere Deum ;

1 Cp.,, Voss. indeterminabilem, AR. 3 CL., Voss., FEU. mary. al. cogno-
MERO. 11. snferminalilem. mine,

* MSS. Patrem nisi Filius, neque 4 ἐναντίαν, ἀσκοῦσι διδασκαλίαν.
Filiwm nisi Pater. 5 coterum, ἐπεὶ ἐπλεόνασεν ἄν.

160 | EX OMNIBUS TESTIMONIUM

118. ΒΟῚΝ αἱ 213, incognitus est enim, et non invenietis eum: quemadmodum et
MARS iv. ` Christum ! /Eonibus eorum dixisse mentiuntur hi qui sunt a Va-

Ex Parallel. »
Joh. Da-
masc.

ESdaEer ἡμᾶς ὁ Κύριος, ὅτι Θεὸν εἰδέναι οὐδεὶς δύναται,
μὴ οὐχὶ Θεοῦ δοξάζοντος [4 διδάξαντος |, τουτέστιν, ἄνευ
Θεοῦ μὴ γινώσκεσθαι τὸν Θεόν: αὐτὸ δὲ τὸ γινώσκεσθαι
4 ܢ , ’ ܫ ܢ‎ 4 < \
τὸν Θεὸν, θέλημα εἶναι τοῦ πατρός. Ἰ'νώσονται γὰρ avrov,
4 4 , e e?
ole ἂν ἀποκαλύψη ὁ υἱός.

lentino? Sed hoc quidem vanum est. Edocuit autem Dominus,
quoniam Deum scire nemo potest, nisi Deo docente, hoc est, sine
Deo non cognosci Deum: hoc ipsum autem cognosci eum, volun-
tatem esse Patris. ?Cognoscunt enim eum quibuscunque revela-
verit Filius. Et ad hoc Filium revelavit Pater, ut per eum om-
nibus manifestetur, et eos quidem qui credunt ei justi, in incor-
ruptelam et in zeternum refrigerium recipiat; *credere autem ei, est

facere ejus voluntatem ; eos autem qui non credunt, et propter
hoc fugiunt lumen ejus, in tenebras quas ipsi sibi elegerunt juste
recludet. Omnibus igitur revelavit se Pater, omnibus Verbum
suum visibile faciens: et rursus Verbum omnibus ostendebat
Patrem et Filum, cum ab omnibus videretur. Et ideo justum
judicium Dei super omnes *qui similiter quidem viderunt, non
autem similiter crediderunt.

4. 5^ Etenim per ipsam conditionem revelat, Verbum conditorem
Deum, et per mundum fabricatorem mundi Dominum, et per
plasma eum qui plasmaverit artificem, et per Filium eum Patrem
qui generaverit Filium: et hzc omnes similiter quidem ‘collo-
quuntur, non autem similiter credunt. Sed per Legem et pro-
phetas similiter Verbum et semetipsum et Patrem preedicabat : et
audivit quidem universus populus similiter ; non simihter autem
omnes crediderunt. Et per ipsum Verbum "visibilem et palpa-
bilem factum, Pater ostendebatur, etiamsi non omnes similiter
credebant ei; sed omnes viderunt in Filio Patrem: invisibile

1 See Vol. I. p. 21. Neither is it found in the CLERM. copy.
3 Leg. cognoscent. 5 The reader may compare the argu-
3 Similarly S. AuGUSTIN, Hoc est ment from Natural Theology in the
ergo credere in Deum, credendo adherere editor's work upon The Creeds, 89—122.

ad bene cooperandum bona operanti Deo. δ colloquuntur, σύμφασι.
En. in Ps. lxxvii. 8. 7 The concord being with Aóyov.
4 Massuet here omits eos on the 8 invisibile, τὸ ἀόρατον yap τοῦ Ὑἱοῦ

faith of the ARUND. and Voss. MSS. Πατὴρ, τὸ δὲ ὁρατὸν τοῦ Πατρὸς Υἱός.

2. 902.

ACCIPIT VERITAS. 161

etenim Filii Pater, visibile autem Patris Filius. Et propter hoc LIB. IV.a4.
omnes Christum ‘loquebantur preesente eo, et Deum nominabant. MASS TV.
Sed et deemones videntes Filium, dicebant: Scimus te qui es, Mere és,
Sanctus Dei. Et tentans Diabolus, videns eum, dicebat: St tu ¢t Lue iv. 34.
es Filius Dei; omnibus quidem videntibus et loquentibus Filium ** L"c ܝ‎
et Patrem, non autem omnibus credentibus.

5. Oportebat enim veritatem ab omnibus accipere testimo-
nium, et esse judicium in salutem quidem credentium, in con-
demnationem autem non credentium, ut omnes juste judicentur,
et ea quz est in Patrem et Filium fides, ab omnibus comprobetur,
"id est, ab omnibus confirmetur ab omnibus accipiens testimo-
nium, et a domesticis quoniam et amici; et ab *extraneis quo-
niam et inimici. Illa est enim vera et sine contradictione probatio,
quie etiam ab adversariis ipsis *singula testificationis profert: in
ipsa quidem manifesta sua visione convictis de przesenti negotio,
et testificantibus, et *signantibus; postea vero ad inimicitiam
erumpentibus, et accusantibus, et volentibus non esse verum suum
testimonium. Non ergo alius erat qui cognoscebatur, et alius qui
dicebat: Nemo cognoscit Patrem; sed unus et idem, omnia subji-
ciente ei Patre, et ab omnibus accipiens testimonium, quoniam Ex quisus
vere homo, et quoniam vere Deus, a Patre, a Spiritu, ab angelis, Cuniervs, |
ab ipsa conditione, ab hominibus, et ab apostaticis spiritibus, et Hono. Art
dzemoniis, et ‘ab inimico, et novissime ab ipsa morte. Omnia
autem Filius 5administrans Patri, perficit ab initio usque ad
finem, et sine illo nemo potest cognoscere Deum. Agnitio enim
Patris Filius; agnitio autem Filii in Patre, et per Filium reve-
lata: et propter hoc Dominus dicebat: Memo cognoscit. Filium, Matt xt. 27.

1 loouebantur, Χριστὸν ἔφασαν πάρ-

οντος αὐτοῦ.

Porphyry, EusEB. Prep. Ev. v. τ, 6, 8.
4 singula testificationis. τὰς καθ᾽ &

3 The five following words are gene-
rally treated as gloss, but the author
having set down a less usual word,
explains it; ὑπὸ πάντων κυρῶται, τούτ-
ἐστιν ὑπὸ πάντων βεβαιῶται, ὑπὸ πάντων
λαβοῦσα τὴν μαρτυρίαν, x.T.X.

3 FEUARDENT cites the doubtful or
spurious testimonies of JOSEPHUB, Ant.
xvii. 6; the Acta Pilati as quoted by
TERTULLIAN, Apol. 31; the false Gospel
of Nicodemus ; the Ep. of Abgarus, king
of Edessa, to Christ, with the answer,
Eus. H. E. 1. 13; as also passages from

μαρτυρίας either was read by the trans-
lator as rà... , or singulas testificationes
written. GRABE reads sigilla, to be
in keeping with signantibus, which he
restores from the AB. MS, though
σημαινόντων is there indicated by the
context. The CLERM. copy unfortunately
omits et signantibus, and the seven fol-
lowing words.

5 ἐχθρὸς, ὁ διάβολος, Matt. xiii. 39.

6 On the subordination of the Son
to the Father, the reader may compare
The Creeds, pp. 136—140, 415—420.

LIB, IV. xi δ. nist Pater:

GR. IV
MARS. | ἵν᾽

Gen. xiv. 22.

Gen. xv. 5.

Gen. xvii. 17.

Luc. fi. 90...
33,

162 ABRAHAM CHRISTI DIEM

neque Patrem, nisi Filius, et. quibuscunque Filius
revelavertt. *Revelaverit enim, non solum in futurum dictum est,
quasi tunc ?inceperit Verbum manifestare Patrem, cum de Maria
natus; sed communiter per totum tempus positum est. Ab initio
enim assistens Filius suo plasmati, revelat omnibus Patrem,
quibus vult, et quando vult, et quemadmodum vult Pater: et
propter hoc in omnibus, et per omnia unus Deus Pater, et unum
Verbum, et *unus Filius, et unus Spiritus, et una *salus omnibus
credentibus in eum.

CAP. XII.
Quemadmodum Abraham a, Verbo doctus est.

Er Abraham ergo a Verbo cognoscens Patrem, qui 5fecit
ecelum et terram, hunc Deum confitebatur: et doctus ‘represen-
tatione, quod inter homines homo futurus esset Filius Dei, per
eujus adventum semen ejus erat futurum quasi stellee cceli, concu-
pivit eam diem videre, uti et ipse complecteretur Christum : et per
spiritum prophetize eam videns exultavit. Propter quod et Simeon
ex semine ejus " reimplebat gratulationem patriarche, et dicebat :
Nune ®*dimittis sereum tuum, Domine, in pace; quoniam eiderunt

1 It is remarkable that this text,
having been quoted correctly at p. 158,
Gr. ᾧ ἐὰν βούληται ὁ νἱὸς ἀποκαλύψαι,
the translator now not only uses the sin-
gle verb revelaverit, but says pointedly
that it was so written by the venerable
author; and cf. p. 159. It is probable,
therefore, that the previous passage has
been made to harmonise with the re-
ceived text by a later hand; with
which however the Syriac form agrees

e? ܢܕܒܐ ܒܪܐ‎ dq

3 inceperit, the reading of the CLERM.
and Voss. MSS., al. inciperet.

3 MASBSUET cancels unus because it is
omitted in the ΟἹ,., AR.,and Voss. MSS.
STIEREN conjectures that Filius should
also be removed from the text; but these
liberties quite mar the order of the
passage, which, as it stands, presents a
sequence of the two correlative members ;
one Father and one Word; one Son and

one Spirit; and it was no uncommon
mode of thought in primitive theology,
to say that the Spirit is to the Son, as
the Word [irrespective of filiation] is to
the Father. Cf. p. 164, 8. It may be
added that the words ef unum Verbum,
are omitted in MERC. 1I.

4 fides et, here cancelled by Mass.
and ignored by the existing MSS.

5 See p. 157, note 5.

¢ reprasentatione, ἀναδείξει, FEUARD.
sees in this an allusion to the three
angels that appeared to Abram on the
plain of Mamre. But the preceding
scriptural allusion leads us back to the
interview with Melchisedek, and to the
promise that the Messiah should be of
his seed, which is so plainly announced
in the succeeding chapter.

7 Printed by SriEREN re implebat,
but it evidently represents ἀνεπλήρωσεν.

8 dimittis, as at pp. 38, 85. AR. re-
mittis,

+. 303.

VIDIT ET GAVISUS EST. 163

oculi mei salutare tuum, quod parasti ‘in facie omnium populorum: LIB. 1V. xii
lumen in revelationem *oculorum; et gloriam populi Israel. Et Mss. 1V.
angeli autem gratulationem magnam vigilantibus *nocte pastoribus
enuntiaverunt. Sed et ‘Maria ait: Magnificat anima mea Domi- sea
num, et. exultavit spiritus meus in Deo salutari meo: descendente
quidem exultatione Abrahe in eos qui erant ex semine ejus, vigi-
lantes et videntes Christum, et credentes ei; reciproca autem Lue li. 8, 17.
rursus et regrediente exultatione a filiis in Abraham, qui et concu-

pierat diem adventus Christi videre. Bene igitur Dominus noster
testimonium reddebat ei, dicens: Abraham pater vester exultavit, Job. viii. se.
ut videret diem meum, et vidit et gavisus est.

Luc. ii. 8
Luc. i. 46.

CAP. XIII.

Quemadmodum | promissionem quam | promisit Deus
Abrahae, Christus perfecit.

Non enim tantum propter Abraham hee dixit: sed Set
ut ostenderet quoniam omnes qui ab initio cognitum habuerunt
Deum, et adventum Christi prophetaverunt, revelationem acce-
perunt ab ipso Filio; qui et in novissimis temporibus visibilis et 1 Pet. i. 11.
passibilis factus est, et cum humano genere locutus est, uti ex
lapidibus excitaret filios Abrahz, et adimpleret repromissionem,
quam promiserat illi Deus, et faceret semen ejus tanquam stellas Gen. - Ey. ot
cceli, quemadmodum ait Johannes Baptista : ®Potens est enim Deus Matt io 9, et
ex lapidibus istis suscitare filios Abrahae. Hoc autem fecit Jesus,
a lapidum religione extrahens nos, et a "duris et infructuosis
cogitationibus transferens nos, et similem Abrahz fidem in nobis
constituens. Quemadmodum et Paulus testificatur, dicens, nos Rom, tv 1$
esse filios Abrahz secundum similitudinem fidei, et repromissionem et al. iv. s
hzreditatis. Unus igitur et idem Deus, qui advocavit Abraham
et repromissionem ei dedit. Ilic est autem fabricator, qui et per
Christum przparat luminaria in mundo, eos qui ex gentibus cre-
dunt. Vos autem, inquit, estis lumen mundi, hoc est, quasi stellze
.)ܐܗܘ‎ Hune ergo recte ostendimus ἃ nemine cognosci, nisi a Matt v. M,
Filio, et quibuscunque Filius revelaverit. Revelat *autem omnibus δ᾽ ܗ‎

1 Cr., Voss., so the Syr. leo 3-25 6 Gr. δύναται, Syr. eo Ca So
al. ante faciem. CL. preparasti. potens.

2 CLEBM., AR., VOB8., al. populorum. 7 nostris is inserted by FEUARD. and

3 CL., Voss. noctem, νύκτα, acc. ade, GRABE, on the authority of the Voss.

4 The CLERM. and Voss. copies MS., but Cr., AB. and Meno. rr. omit
strangely read Elizabeth. it. nris may have grown out of duris.

5 et omitted by GRABE. 5 autem, CL., Voss., but AB. enim.

164 SCRIPTURIS ADVERSANTUR

LIP. tv.xiti. Filius, quibus velit cognosci, Patrem, et neque sine bona voluntate

MASCIV. Patris, neque sine administratione Filii cognoscet quisquam Deum.
pv! τ Et propter hoc dicebat discipulis Dominus: Ego sum via, veritas,

vita. Et nemo venit ad Patrem, nisi per me. Si cognovissetis
me, et. Patrem meum !cognovisselis, et amodo cognovistis eum, et M. sss.
vidistis eun, Ex quibus manifestum est, quoniam per Filium, id
est per Verbum, cognoscitur.

CAP. XIV.
Quare Juda abscesserunt a Deo.

PnorrER hoc Judi excesserunt a Deo, Verbum *ejus non
recipientes, sed putantes ?per seipsum Patrem, sine Verbo id est
sine Filio, posse cognoscere, Deum *nescientes eum qui in figura

Gen. xviii. 1 locutus est humana ad Abraham, ‘et iterum ad Moysem, dicen-
Exod. ili 5,5 tem: Videns vidi vexationem populi mei in Egypto, et descendi
liberare eos. Hsc enim Filius qui est Verbum Dei ab initio
prestruebat, non indigente Patre angelis, uti faceret conditionem o. »«
et formaret hominem, propter quem et conditio fiebat: neque
rursus indigente ministerio ad fabricationem eorum que facta
sunt, *ad dispositionem eorum negotiorum, quee secundum hominem
erant; sed habente copiosum et inenarrabile ministerium. Mi-
Pai 6 nistrat enim "ei ad omnia sua progenies et *figuratio sua, id est
Filius, et Spiritus sanctus, Verbum et Sapientia; quibus serviunt
et subjecti sunt omnes angeli. Vani igitur sunt qui propter hoc
Matt. xi.97, quod dictum sit, Nemo cognoscit Patrem, nist Filius, alterum
et Luc. x. 22, ° .
introducunt incognitum Patrem.

1 The CLEM. here inserts uique and the world was made by creative angels.
omits eum, the last word ofthe quotation. δέ omitted in the CLERM. MS.
3 ejus. Cr., AR., Voss., MERC. ܐ‎ al. 8 figuratio, i.e. the Holy Spirit; as
De. MassvEt observes, the Fathers call the
3 per seipsum, for per se, καθ᾽ αὑτό. Spirit the similitude of the Son. So
4 Gedy ἀγνοοῦντες τόνδ᾽ ἐν σχήματε — S. ATHANASIUS speaks of the Spirit as
ἀνθρωπίνῳ εἰρηκότα. the seal of the Son, Ep. 1. ad Serap.,
5 ܐ‎ Aaron. These words, printed in and S. Basi says, that he is the like-
GRBABE'S text, are expunged, as omitted ness of the Son, as the Son is of the
in the 0. , AR. and Voss. MSS. Father, εἰκὼν μὲν Θεοῦ Χριστὸς, ὅς ἐστί,
@ aut here seems to be lost. φησιν, εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, εἰκὼν
7 Bearing on the Gnostic notion that δὲ τοῦ Ὑἱοῦ τὸ Πνεῦμα. Cf. 162, 3.

JUDZEI ET MARCIONITZE. 165

LIB. IV. xv.
GR. IV. xvii.
MASS. 1V.

CAP. XV. viii. 1.

Ostensio quoniam Abraham haereditate percipi regnum
celorum.

V ANus autem et Marcion et qui ab eo, expellentes ab hsere-
ditate Abraham, cui Spiritus per multos, jam autem et per
Paulum testimonium reddit, quoniam credidit Deo, et deputatum Re Rom. ty. 3,
est οἱ ad justitiam : et Dominus, primum quidem de lapidibus exci- ¢% Gen: xv.
tans filios ei, et faciens semen ejus quasi stellas cceli, dicens: Gen. ἂν δ,
Quoniam venient ab Oriente, et Occidente, ab Aquilone, et Austro, Matt: ܫ‎ n,
et recumbent cum Abraham, et Isaac, et Jacob in regno colorum ; S.
Iterum dicens ᾿ Judzeis : Cum videritis Abraham, et Isaac, et Jacob, Luc. xui. 2.
et omnes prophetas in regno *calorum, vos autem profici foras.
Manifestum est ergo, quoniam qui contradicunt saluti ejus, et
alterum preter eum qui promissionem fecerit Ábrahz formant
Deum, extra regnum Dei sunt, et exhzeredes sunt *ab incorruptela,
frustrantes et blasphemantes Deum, qui in regnum coelorum
introducit Abraham, *et semen ejus quod est Ecclesia, per
Christum Jesum, cui et adoptio redditur et hzereditas quse Abrahze
promissa est.

CAP. XVI.

Quoniam Dominus Sabbatis curans secundum Legem
faciebat.

VINDICABAT enim semen ejus Dominus, 5solvens a vinculis, et
advocans ad salutem, quemadmodum fecit in muliere, quee ab eo
curata est, manifeste dicens his qui non similem Abrahs ha-
bebant fidem: °Hypocrita, unusquisque vestrum die sabbatorum Lue. xit. 15,

1 The CLgzRM. MS. inserts eis.
3 Menc. 11. Dei. The reading having

κληρονομία.
δ λύσας ἐκ δεσμῶν, καὶ συνηγορήσας

been adopted from the Sacred Text.

3 ab incorruptela, so the CLEEM., ΑΒ.,
Voss. MSS., but GRABE incorruptele.
The Greek perhaps ran, καὶ ἀπόκληροι
τῆς ἀφθαρσίας, ἀθετοῦντες, K.T.X.

4 καὶ τὸ σπέρμα αὐτοῦ, τὴν ἐκκλησίαν,
δι᾽ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ᾧ καὶ ἀποδίδοται 4
υἱοθεσία, καὶ ἡ τῷ ᾿Αβρὰμ ἐπηγγελμένη

ἐπὶ σωτηρίαν.

6 Hypocrita. GRABE and Mass, print
hypocrite, because of the Ais preceding,
but the saying of our Lord is applied
indefinitely to all who stood in the
same category. The Gr. has ὑποκριτά,
the Syr. also has the singular OOO.)

προσωποληπτά. The Vulgate,

166 SABBATI DOMINUS

LIB. IV. xvi bovem suum, vel asinum non solvit, et ducit, et adaquat? Hanc G. 30s.
MASS. 1 iv. autem, cwm sit filia Abrahw, quam alligaverat Satanas decem et
———— octo annis, non oportuerat soloi ab hoc vinculo in die sabbatorum ?
Manifestum est igitur, quoniam eos qui similiter ut Abraham cre-
debant ei, solvit, et vivificavit, nihil extra Legem faciens, curans in
die sabbatorum. Non enim prohibebat Lex curari homines sab-
batis, quee et circumcidebat eos in hac die, et pro populo jubebat
ministeria sacerdotibus perficere; sed et mutorum animalium
curationem non prohibebat. *Et Siloa, et jam sepe sabbatis
curavit: et propter hoc assidebant ei multi die sabbatorum. Con-
tinere se enim jubebat eos Lex ab omni opere servili, id est ab
omni avaritia, quee per negotiationem et reliquo terreno actu agi-
tatur: animze autem opera, quse fiunt per sententiam, et sermones
*bonos, in auxilium eorum qui proximi sunt, adhortabatur fieri.
Et propter hoc Dominus arguebat eos, qui injuste exprobrabant
ei, quia sabbatis curabat. Non enim solvebat, sed adimplebat
Legem, summi Sacerdotis opera perficiens, propitians pro homini-
bus Deum, et emundans leprosos, infirmos curans, et ipse moriens,
uti ‘exiliatus homo exiret de condemnatione, et reverteretur intre-
pide ad suam hsereditatem.

CAP. XVII.

Quoniam non contra Legem faciebant discipuli Domini
sabbatis spicas legentes: οἱ quoniam Levite omnes
discipuli Domina.

Joh. ix. 14.

Num. xxxv.
25.
Josh. xx. 6.

Sep et esurientes accipere sabbatis escas ex his quze adjacebant

non vetabat Lex: metere autem et colligere in horreum vetabat. Μ. 337.

as wellas the Cod. Ar. has the plural.
In other respecta the text is apparently
quoted from memory, and differs in &
trifling degree from the original.

± Et Sia. Siloa is the ablative of
locality. If we follow the ordinary
reading, et Siloa etiam, the difficulty
arises, that we only read of one cure
being performed by the waters of Siloam ;
for GRABE'8 supposition is not tenable,
that many such (cures may have been
performed of which IRENAXUS had a
traditional knowledge; neither is Mas-
BUET'S hypothesis more satisfactory, that
the Father, by lapse of memory, con-

fused the miracle at Bethesda with the
restoration of sight to the blind man in
Joh. ix. The common reading ciam
can hardly be expressed in Greek, et
having preceded; etiam, therefore, has
been resolved into et jam. καὶ τῷ Σιλωὰμ,
kal δὴ πολλάκις, ἐν τοῖς Σάββασι ἐθερά-
wevoey,

2 The CLERM. has bonum, which
might express χρηστὴν ἐπ᾽ ἄρκεσιν τῶν
γειτόνων : with bonos we might expect
to have read sententiam piam. May
dpxésews have been written where alvé-
σεως now stands in the text at I. 143?

3 exiliatus homo, ἐξωθούμενος.

LEGEM SABBATI INTERPRETATUR. 167

Et ideo Dominus his qui incusabant discipulos ejus, quoniam 1.18.1. xv.
GR. IV. xix.

vellentes spicas manducabant, !dixit: Nec hoc legistis, quod ܡ‎ MASS, IV.

David cum esurisset, quemadmodum introivit in domum Dei, et τς

panes propositionis manducavit, et dedit eis qui cum eo erant, quos ex Beg ܝ‎

non licebat manducare, nisi solis sacerdotibus? per Legis verba

suos discipulos excusans, et significans licere sacerdotibus libere

agere. "Sacerdos autem scitus fuerat David apud Deum, quamvis

Saul persecutionem faceret ei. Omnes enim justi sacerdotalem

Antontus

31Πς βασιλεὺς δίκαιος ἱερατικὴν ἔχει τάξιν.
ς 8 $ os ἱὲρ ἤν exe T ξ Melissa εἰ

G. 806

habent ordinem. *Sacerdotes autem sunt omnes Domini Apostoli, in Paral

1 The CLkRM. MS. reads condim,
συνεῖπεν. "The following quotation is
defective a8 having been made memo-
riter.

3 Sacerdos autem scitus, Scisco must
be understood as the origin of scitus,
and not scio, the sense being decreed,
appointed; the Greek being, ἱερεὺς δὲ
κατεστάθη ὁ Δαβὶδ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ,

3 Πᾶς βασιλεὺς δίκαιος. The patriar-
chal simplicity of the priestly office in
the earliest times should be borne in
mind, when the head of every family
was also priest over his whole household
in things pertaining to God, and the
chief of every tribe was high priest over
the entire community. So Melchizedek,
king of Salem, (see Hist. and Theol. of
Creeds), was priest of the most high
God, Gen. xiv. 18; so Abraham and the
patriarchs sacrificed to God, Gen. xv.
9, 10, xxii. 13, and performed those
functions that afterwards were limited
to the priesthood, Gen. xvii. 23. So
Jethro was priest of the descendants of
Midian, Exod. xviii. 1, and before the
giving of the law the firstborn generally
had a sacerdotal character by right of
birth, e.g. Exod. xxiv. 5. Hence by
the earliest traditions of the human race
it was not only true of Melchizedek, but
in every other case, that πᾶς βασιλεὺς
δίκαιος ἱερατικὴν εἶχε τάξιν. Still, after
the formal appointment of the Levitical
priesthood, it was only in cases of ex-
treme emergency, and in strict con-

formity with the declared will of God,
that the royal and priestly functions
could be united for any particular act.
Thus David not only partook of the
shewbread, but when the ark was esta-
blished in the tabernacle, he offered
burnt offerings and peace offerings before
the Lord,...and blessed the people £n the
name of the Lord of Hosts. 2 Sam. vi.
17, 18. David, therefore, exercised the
functions of a royal priesthood, and
Christ, his descendant according to the
flesh, was also a Priest after the order of
Melchizedek. But he is the head of the
Church, and by virtue of their union
with him, his people in every age are
a royal priesthood, ἀνενέγκαι πνευματικὰς
θυσίας εὐπροσδέκτους τῷ Θεῷ διὰ ᾿Ιησοῦ
Χριστοῦ. τ Pet. ii. 6, 9.

4 Sacerdotes.... Apostoli. Nothing
here said by the venerable father can be
so twisted as to imply that because the
Levitical priesthood had ceased and de-
termined, therefore that no distinct order
of men was ordained by Christ as the
stewards of his holy mysteries, or that
every member of Christ was, as it were,
his own priest before God. The context
flows on naturally from the Greek ori-
ginal, as also from the Latin version;
and the author having shewn that
David, though of no priestly lineage,
was of a royal priesthood, proceeds to
say, But the Apostles of the Lord are in
like manner all dedicated to God asa
holy priesthood.

1608 APOSTOLI SACERDOTES

LIB. IV. xvi. qui neque agros, neque domus h:ereditant hic, 1864 semper altari
MASS. ܐ‎ iV" et Deo serviunt. De quibus et Moyses in Deuteronomio, in bene-
dictione Levi ait: Qui dicit patra suo, et matri sua, Non novi te,
et fratres suos non agnovit, el. filios suos abdicavit : custodivit pra-
cepta tua, et testamentum tuum servavit. Qui autem sunt qui de-
reliquerunt patrem et matrem, et omnibus proximis renuntiaverunt,
propter verbum Dei et testamentum ejus, nisi discipuli Domini?
Num. xvi. De quibus iterum. Moyses: Hereditas autem, inquit, non erit eis.
x9. viii), Dominus enim ipse hereditas ipsorum. Et iterum: Non erit sa-
cerdotibus Levitis in tota tribu Levi pars, neque substantia cum
Israel: fructificationes Domini substantia eorum, manducabunt eas.
Phil. iv.17. Propter hoc et Paulus: Non énquiro, inquit, datum; sed inquiro
fructum. — Discipulis, inquit, Domini Leviticam substantiam ha-
bentibus, licebat eis esurientibus, a seminibus accipere escam.
Mat. χ 10, Dignus est enim operarius esca sua. Et sacerdotes in templo sab-
batum prophanabant, et rei non erant. Quare ergo rei non erant?
? Quia cum essent in templo, non secularia, sed Dominica perficie-
bant ministeria, Legem adimplentes, non autem prztereuntes
Nom. xv.5? Legem; quemadmodum is qui a semetipso arida ligna attulit in
Matt. it 10, castra Dei, ‘juste lapidatus est. Omnis enim arbor que non facit
tue iit 9. J/ructum. bonum, abscindetur, et in ignem mittetur ; et, Quicunque
templum Det violaverit, violabit slum Deus.

Deut. xxx iil.

CAP. XVIII.

Ostensio unius et ejusdem substantiam esse ea que secun-
dum Legem sunt, et ea que secundum Evangelium:
et quemadmodum novum. Testamentum predicatum
est α Prophetis.

Univs igitur et ejusdem 5substantize sunt omnia, hoc est, ab uno
Matt. xii.52. e£ eodem. Deo, quemadmodum et Dominus ait discipulis: Prop-

1 Sed semper altari.) Vel hinc pro- 2 est, omitted in the CLERM. MS.

7 7 " est vide e, Christianos a tem- Esca, so the Syr. ܣܝܣܪܬܗ‎
Christi, A m, M , 3 guia, omitted in the CLERM. MS

et deinceps, sua in templis altaria ser- ᾿ 1
vasse, quibus Deo sacrificium incruentum 4 Mass. inserts qui et on the CLERM.
corporis εἰ sanguinis Christi in perpetuam authority ; the words are there written,
mortis ejus recordationem offerrent : quod but by a later hand, and for this reason
etiam hujus libri cap. 34, confirmat nos- the addition is cancelled.
ter Irenaeus his Christi verbis : Cum offers 5 ἐκ μιᾶς kal τῆς αὐτῆς οὐσίας. Com-
munus tuum ad altare etc, FEUARD. pare c. XIX,

v

SUB NOVA DISPOSITIONE. 169

terea omnis scriba doctus in regno colorum similis est homini Lp. Iv.
patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et vetera. Non Gn. iV. IY. x.
alterum quidem vetera, alterum vero proferentem nova docuit; el

. sed unum et eundem. Paterfamilias enim Dominus est, qui uni-

versee domui paterne dominatur: et servis quidem et adhuc
indisciplinatis condignam tradens legem; liberis autem et fide
justificatis congruentia dans precepta, ‘et filiis adaperiens suam
hzreditatem. Scribas autem et doctores regni coelorum, suos

dicebat discipulos, de quibus et alibi ait Judzis: Ecce mitto ad Matt, ,ܠܐܫܡ‎
vos sapientes, et scribas, et * doctores, et ex eis occidetis, et effugabitis

a civitate in civitatem. "Sic itaque que de thesauro proferuntur

nova et vetera, sine contradictione duo testamenta dicit: vetus

quidem quod ante fuerat legisdatio ; *novum autem, que secundum
Evangelium est conversatio, ostendit, de qua David ait: Cantate Ps. xev.1, et”
Domino canticum novum. Et Esaias: *Cantate Domino hj ymnum x aat ÷
novum. Initium ejus, glorificatur nomen ejus a summo terre: vir-"

tutes ejus in insulis annuntiant. ἘΠῚ Hieremias ait: Ecce disponam, Jer. xxxl. 31,
inquit, festamentum nooum, mon quemadmodum disposui patribus ^

vestris in monte Oreb. Utraque autem testamenta unus et idem
paterfamilias produxit, Verbum Dei, Dominus noster Jesus
Christus, qui et Abrahze et Moysi collocutus est, qui nobis in
novitate restituit libertatem, et multiplicavit eam, qu:e ab ipso est,

gratiam.

CAP. XIX.

Quid est, Plus quam templum, et, Plus quam Salomon
hic.

1. Plus est enim, inquit, templo hic. Plus autem et minus Matt. xit c.
non in his dicitur, que inter se communionem non habent, et sunt
contrariz naturze, et pugnant adversus se; sed in his qu ejusdem
sunt substantize, et communicant secum, solum autem multitudine
et magnitudine differunt: quemadmodum aqua ab aqua, et lumen
a lumine, et gratia a gratia. Major est igitur legisdatio quz in
libertatem, quam quz data est in servitutem: et ideo non in

1 The CLERM. and Voas. MSS. sup- 8 The reading of the CLERM. MS. is
ply ®. adopted instead of the usual ea autem.

* doctores. This term is substituted 4 nova, in the MSS. originally per-
for prophetas, and transposed from first haps novi.
to last in order. 5 Quoted from memory.

VOL. 11. 11

170 TAM IN LEGE QUAM IN EVANGELIO

LIB. Iv. unam gentem, sed in totum mundum diffusa est. Unus autem et M.
ΘΕΟΥ͂. xxi. idem Dominus, qui plus quam templum est, et plus quam Salomon,
2 et plus quam Jonas donat hominibus, id est, suam preesentiam et
Matt. xil. 41, resurrectionem a mortuis: sed non Deum immutans, nec alium
predicans Patrem, sed eundem ipsum, qui semper habet plura
!metiri domesticis, et proficiente eorum erga Deum dilectione,
plura et majora donans, quemadmodum et Dominus discipulis
Joh.L8. dicebat: Quoniam et majora horum videbitis. Et Paulus ait:
Phil. ub 12. ? Non quod jam acceperim, aut quod justificatus sim, aut gam per-
4; xli. 9,10. fectus sim: ex parte enim scimus, et ex parte prophetamus. Cum
autem venerit quod perfectum est, que sunt ex parte, destruentur.
Sicut igitur adveniente perfecto, non *alterum Patrem videbimus,
sed hune quem nunc videre coneupimus: Beati enim ‘mundi
corde, quoniam ipsi Dewn videbunt; neque alium Christum et
Dei Filium exspectabimus, sed hunc qui ex Maria " Virgine, qui et
passus est, in quem et credimus, quem et diligimus; quemadmo-
Es xxv.9. dum Esaias ait: Ht dicent in illa die: Eece, Dominus Deus noster,
in quem speravimus, et exultavimus in salute nostra. Et Petrus
1Pe.18. ait in epistola sua: Quem non videntes diligitis, inquit, in quem
nunc non videntes *credidistis, gaudebitis gaudio inenarrabili; neque o.:
alium Spiritum sanctum percipimus, nisi hune qui est nobiscum,
Rom. viii. 15, et qui clamat, 455a, Pater; et in iisdem ipsis augmentum habe-
1 Cor. ,19.ܐܐܐܫ‎ bimus, et ˆ proficiemus, ut jam non per speculum, et per zenigmata,
sed facie ad faciem fruamur muneribus Dei: sic et nunc plus tem-
plo, et plus Salomone percipientes, quod est adventus Filii Dei,
non alterum didicimus Deum, preter fabricatorem et factorem
omnium, qui ab initio nobis demonstratus est; neque alterum
Christum Dei Filium, preter eum qui a prophetis preedicatus est.
2. Novo enim Testamento cognito et ? przedicato per prophetas,
et ille qui illud dispositurus erat secundum placitum Patris przedi-

Cf. 1. 90. 3.

1 ἀπομετρεῖσθαι, f. 1. ἀπομείρεσθαι. 3 alierum....sed, ἄλλον.... πλήν,

3 These words of scripture are supplied
by memory from Phil. iii. 12, 1 Cor. iv.
4, and xiii. 9, 10. The second is incor-
porated with the preceding in a similar
way, in the ancient Italic version, known
as the S. Germain copy; aud as GRABE
says, Hec Interpretem vel vetustum scri-

bam ex Italica versione adjecisse puto,

cut hoc interpretamentum ex τ Corinth.
iv. 4, citato loco insertum fuisse, ex Hila-
rit Comment. aliisque constat.

below, alterum preter.

4 CLEBM,, al. mundo.

& The ΑΒ. and CrEeRM. MSS. omit
Virgine, which waa first inserted in the
text by FEUARDENT. Voss. has it.

9 credidistis. The words credentes
auiem, inserted from the Vulgate, p.
409, G., are omitted in the Syriac.

7 proficiemus, προχωρήσομεν. The
Cr. has the worse reading, perficiemus.

8 CL. predicatione.

UNUS PATER, FILIUS ET SPIRITUS. 171

cabatur, manifestatus hominibus quemadmodum voluit Deus; ut
possint semper proficere credentes in eum, et ‘per testamenta
maturescere profectum salutis. Una enim salus et unus Deus;
quee autem formant hominem, precepta multa, et non pauci
gradus qui adducunt hominem ad Deum. Terreno quidem et
temporali regi, cum sit homo, licet aliquoties majores profectus
attribuere his qui sunt subjecti: Deo autem non licebit, cum sit
idem, et semper majorem gratiam praestare humano generi * velit,
et pluribus muneribus assidue honorare eos qui placent ei? Si
autem hoc est *proficere, alterum adinvenire Patrem preeter eum
qui ab initio annuntiatus est, et rursum, prseter eum qui putatur
secundo inventus esse, "alterum tertium adinvenire ; et ejusdem erit
*profectus et a tertio in quartum, et ab hoc rursum alterum et
alterum: et sic semper putans proficere talis sensus, nunquam in
uno stabit Deo. Expulsus enim ab eo qui est, et reversus retror-
sum, quaeret quidem semper, inveniet autem nunquam Deum ; sed

1 per testamenta, etc. These διαθηκαὶ
were the Mosaic dispensation, under
which Christ was foretold, and the
Christian, under which those prophe-
cies were fulfilled. The reading profec-
tum for perfectum seems here to be indis-
pensable. The Greek would then run
as follows, Wa δυνήθωσιν κατὰ πάντα
προκόπτειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτὸν, καὶ
διὰ τῶν διαθηκῶν τελειοῦσθαι τὴν τῆς
σωτηρίας προκοπήν, where maturescere by
a very likely solecism may have been
written for maturare. There is some-
thing no less harsh in GRABE'S pro-
posed reading, ad perfectum salutis,
i.e. ad perfectam salutem, The same
objection applies to MassUuET's expla-
nation, that the words are equivalent to
perfectione salutis ; besides, where would
there be any probable solution in the
Greek! The alteration now proposed
scarcely deserves the name, for in most
MSS. perfectum and profectum would
be written alike. Compare the varia lec-
tio p. 162, n. 4, and homo vero profectum
percipiens et augmentum a Deo, c. XXI. 2.
MASSUET'8 quotation of the words some
way above, sicut igitur adveniente. per-
fecto, is not at all to the purpose, the

passage being evidently an application of
S. Paul's words, ὅταν δὲ τὸ τέλειον ἔλθῃ,
they are in no way of parallel import
with the words now under consideration.

GRABE'Ss note is as follows: Per-
fectum salutis. Jta vet. Codex Feuard.
et Voss. Sed Erasm. Gallas. Arun-
dd. Merc. 2, habent per effectum pro
perfectum. Denique Feuardentio utrum-
que relinere visum est. Sed, nist me con-
jectura fallit, legendum, ad perfectum
salutis, id est, ad perfectam salutem;
quomodo pag. 380, lin. 6, de homine
loguitur, velut per diversos gradus. perve-
niente ad perfectum, πρὸς τέλειον ávepxo-
μένου. Et inferius pag. 409, col. 1, lin.
22. Nunc autem partem aliquam Spi-
ritus ejus sumimus ad perfectionem et
preparationem incorruptele, paulatim
assuescentes capere et portare Deum.

3 Cr. inserts ante, from the sylla-
bles on either side. The Cop. VET. of
FEUARD. and Voss. have ante terrenum.

3 velit inserted by Mass. from the
CLERM. MS.

* proficere ... . profectus, here per-
haps, τὸ προχωρεῖν ... προχώρησις. Cf.
proficiet ad, XXI. 2.

5 alterum tertium, τρίτον ἄλλον.

11—2

LIB. IV.
xix. 9.
GR.IV. xxii.
MASS. IV.
ix. 3.

172 CHRISTUS

118. iv. semper 'incomprehensibilitatis profundo natabit, nisi per poeniten-
onY ἵν AR tiam conversus, unde et abjectus erat, revertatur, unum Deum
E Patrem Demiurgum confitens et credens, qui a Lege et prophetis
annuntiatus est, qui a Christo testificatus est, quemadmodum ipse

ait ad eos qui accusabant ejus discipulos, quasi non servarent tra-
Matt.xv.3,4 ditionem seniorum: Quare vos frustramini preceptum Domint
propter traditionem vestram? Deus enim dizit : Honora patrem et
matrem; et, Qui maledizerit patri aut matri, morte moriatur. Et

Matt.xv.6 iterum "secundo ait eis: JE? frustrati estis "sermonem Dei propter
traditionem vestram ; manifestissime Patrem et Deum confitens

Exod. xx. 12, Christus eum qui in Lege dixit: Honora patrem et matrem, ut tibi

juxta LX X. . . .

bene sit. * Verbum enim Dei confessus est Legis preeceptum verax

Deus, et neminem alterum Deum appellavit, quam suum Patrem.

CAP. XX.

Quemadmodum Moyses adventum Christi significavit, et
tempus passionis et locum in quo passus est.

1, Benz igitur et Johannes meminit dicentem Dominum Ju. x
Jokv.9, deis: Serutamini Scripturas, *in quibus putatis vos vitam aternam o.
habere: ill» sunt que testimonium perhibent de me. Et non cultis
venire ad me, ut vitam habeatis. Quomodo igitur testabantur de
eo Scripturee, nisi ab uno et eodem essent Patre, przinstruentes
homines de adventu Filii ejus, et preenuntiantes salutem, que est
Joh.v.4& Δ eo* Si enim crederetis Moysi, crederetis et mihi: de me enim
ille scripsit ; scilicet quod inseminatus est ubique in Scripturis ejus *
Gen. xvii. 5. Filius Dei; aliquando quidem cum Abraham , loquens, cum eodem

Gen. "i15 comesurus: aliquando cum Noé, dans ei "mensuras: aliquando

Gen. iii. 9.
1 Cf. S. J. Curysostom de Incompr. τοῦ νόμου ἐντολὴν ὁ ἀληθινὸς Θεός. Come

Ακατάληπτον λέγεται πέλαγος, els ὃ pare the preceding note.

καθίεντες ἑαυτοὺς ol κολυμβηταὶ, xal πρὸς δ in quibus, as the Syr. (OLS),

πολὺ καταφερόμενοι βάθος, τὸ πέρας but Gr. ὅτι ἐν αὐταῖς.

ἀδυνατοῦσιν εὕρειν. $ TERT. c. Praz. 11, 12, cf. c.
3 secundo, cancelled by MASSUET, is — XXVII.

found in the ARUND., Vos8., and MERC. 7 mensuras, i.e. the dimensions of

II. MSS., but not in the CLERM. πάλν — the ark, Gen. vi. 15, 16. But the true
δεύτερον stood perhaps in the original. reading in this passage is very doubtful.

3 Sermonem Dei, Πα cum Ireneo The text of GRABE is followed; Mas-
habent Syrus, Persicus, et Aithiopicus In- — sUET omits cum eodem comesurus, and
terpretes, nec non Cod. Cantabrigiensis ; reads eis before mensuras, on the faith
cum edita S. Matthet exemplaria ἐντολὴν, of the CLERM. and Voss, MSS. Enrasm.,
non λόγον Θεοῦ sonent, GRABE. GALL., ΑΒ. and MERO.I1. read aliquando

4 ὡμολόγησε γὰρ τὸν λόγον Θεοῦ rh» — before cum eodem, but omit aliquando

AGNUS PASCHALIS. 178

autem quzerens Adam : aliquando autem Sodomitis inducens judi- LIB. IV.
cium: et rursus cum ! videtur, et in viam dirigit Jacob: et de rubo GR JV xen.
loquitur cum Moyse. Et non est numerum dicere in quibus a ^
Moyse ostenditur Filius Dei: cujus et diem passionis non igno- Gen. xix. 24,
ravit, sed figuratim preenuntiavit eum, *Pascha nominans: et in se » et xxl.
eadem ipsa, quz ante tantum temporis a Moyse predicata est, Exod. li. 4
passus est Dominus adimplens Pascha. Non solum autem diem 5 ^ ^?
descripsit, sed et locum, et extremitatem temporum, et signum
occasus solis, dicens: Non poteris immolare Pascha in ulla alia peutxvi.s6.
civitatum tuarum, quas Dominus Deus dat tibi, nisi in eo loco,
quem delegerit Dominus Deus tuus invocari nomen suum ibi: im-
molabis Pascha, vespere ad occasum solis.

2. Jam autem et manifestaverat ejus adventum, dicens : Von Gen, xiix. 10,
deerit princeps in Juda, neque dua ex femoribus ejus, quoadusque ον
veniat cui "repositum est, et ipse est spes gentium; alligans ad vitem
pullum suum, et ad helicem pullum asino. Lavabit in vino stolam
suam, et in sanguine uce@ pallium suum: latifici oculi ejus ta vino,
et candidi dentes ejus "quam lac. Inquirant enim hi qui omnia

cum Noé ... Adam, the mention of Abra-
ham immediately preceding the judg-
ment of the cities of the plain; the in-
stances of Adam and Nosh may have
been transposed or interpolated from the
margin.

1 CLERM., Voss., Mass., videretur.
There is an allusion to a favourite deri-
vation of the name ܐܘܗܐ‎ from ܝ‎ WN
, oN. TIN Homo videns Deum. So Hirp.
c. Noct. ᾿Ισραὴλ δὲ τίς ἐστιν ἀλλ' ἢ ἄν-
θρωπος ὁρῶν τὸν Θεόν. 5. The fathers
can scarcely be blamed in following the
lead of PHILO, who must have known
better; he says, ὁ μὲν Ιακὼβ πτερνιστὴς,
ὁ δὲ Ἰσραὴλ ὁρῶν τὸν Θεὸν καλεῖται. de
Mut. Nom. 12. |

3 Er hoc quoque loco existimatur
Ireneus judicasse, vocem. Paschatis de-
ductam esse a Greco verbo πάσχειν, quod
pati significat : quod certe illi commune
fuerit cum Tert. c. Jud. 10, Naz. Or. 2,
de Pasch. Lact. 1v. 26. Arn. Rom. in
conflictu cum Seraptone, et aliquot aliis;
cum tamen vere Hebraica, vel potius Chal-
daica sit, εἰ transitum significet, vel An-
geli percutientis AEgyptios, jucta Hieron.

in Mich. et Matth. vel populi Israelitici
ex Aigypto per medium mare transeuntis
in desertum, ut est Naz. et Aug. sententia.
Sed veteres illi dicentes Pascha a πάσχειν
deduci, non tam ipsius vocis etymon,
quam mysterii rationem habuerint. Fev.
In this place if IREN.£UB had considered
that Pascha was a derivative ἀπὸ τοῦ
πάσχειν, he would have stated this
plainly. As it is he only adduces the
Paschal solemnity, as typifying the time
of Christ's Passion. That he here makes
no verbal comparison between πάσχειν
and Pascha, is another good proof of his
knowledge of Hebrew.

$ Copp. VET., 7088. , repromissum,
as in Nov. de Trín. 9g. LXX. rà áro-
κείμενα αὐτῷ. 1. al. ᾧ ἀπόκειται. i.e.
FOU Helicem, CLERM. illicem.

44 vino] Jrencus itaque non ὑπὲρ
olvov, ut editt. τῶν ὁ habent, sed ἀπὸ
οἴνου legit, quomodo et in Cod. Alexandr.
ezaratum est. GRABE. The construction,
however, is in imitation of the Hebrew
comparative, ܐܬܐܐ‎ Dy "oos.

5 tam is here inserted in the CLERM.
copy, but ab alia manu.

174 INDE AB INITIO

LIB. IV. scrutari dicuntur, id tempus in quo defecit princeps et dux ex

oR Ἵν xxi Juda, et qui est gentium spes, et qui vitis, et qui pullus ejus, et

x %. quod indumentum, et qui oculi, et qui dentes, et quod vinum, et
unumquodque ex dietis exquirant; et invenient non alium, nisi o. 310

Dominum nostrum ! Christum Jesum, annuntiatum. Quapropter

Deut. xxxil Moyses increpans populum, quod ingratus exsisteret, ait, Sic

populus fatuus, et non sapiens, hee Domino retribuistis! Et rursus

significans, quoniam *qui ab initio condidit et fecit eos Verbum,

et in novissimis temporibus redimens nos et vivificans, ostenditur

Dew. xxvii, pendens in ligno, et non credent ei. Ait enim: "E? erit vita tua

Iterum Deut pendens ante oculos tuos, et non credes vite tue. Et iterum : Nonne

᾿ hic idem Pater tuus *possedit te, et fecit te, et creavit te?

CAP. XXI.

Quoniam et propheta, et justi, ante adventum Domini,
cognoverunt adventum, ejus.

1. Qvonram autem non solum prophetz et justi multi, pree-
scientes per Spiritum sanctum adventum ejus, oraverunt in illud
tempus venire, in quo facie ad faciem viderent Dominum suum, et
sermones audirent ejus, Dominus fecit manifestum, dicens disci-

Matt. xiii. 17. pulis: Dfultt prophete et justi cupierunt videre qua videtis, et non
viderunt, et audire que auditis, et non audierunt. Quemadmodum
igitur concupierunt et audire, et videre, nisi preescissent futurum
ejus adventum * Quomodo autem preescire potuerunt, nisi ab ipso a. 4
prescientiam ante accepissent? Quomodo autem Scripture testi-
ficantur de eo, nisi ab uno et eodem Deo omnia semper per Ver-
bum revelata et ostensa fuissent credentibus; aliquando quidem
colloquente eo cum suo plasmate, aliquando autem dante legem,
aliquando vero exprobrante, aliquando vero exhortante, ac dein-
ceps liberante servum, et adoptante in filium, et apto tempore

1Pe.i4 Imcorruptelz hzreditatem prestante, ad perfectionem hominis?
Plasmavit enim eum in augmentum et incrementum, quemad-
,ܐ .ܐ . ܘܘܗ‎ modum et Scriptura dicit: Crescite et multiplicamini.

1 Christum Jesum, the CLERM. order. — Symb. Tertullianus lib. contra Judaos,
3 (ui... Verbum, ὁ ἀπ᾿ ἀρχῆς xrleas Athanasius lib. de Incarnatione Verbi,
kal ποίησας αὐτοὺς ὁ Λόγος. Augustinus lib. X11. contra Faustum cap.
3 Et erit vita tua pendens. Hunc 5, Novat. lib. de Trinit. εἰ Lactantius
locum de crucis mysterio, post Ireneum ἰδ. rv. cap. 18. FEUARD.
interpretantur. Cyprianus lib. τι. adver- * possedit te, Hebr. 9). See p.157,
sus Judcos cap. 20, Rufinus in Exposit. note 5.

CHRISTUM PERCEPERUNT SANCTI. 175

$. Et hoc Deus ab homine differt, quoniam Deus quidem LIB. IV.
facit, homo autem fit: et quidem qui facit, semper idem est: ORV. xxv.
quod autem fit, et initium, et medietatem, et adjectionem, et aug- —**!
mentum accipere debet. Et Deus quidem bene facit, bene autem
fit homini. Et Deus quidem perfectus in omnibus, ipse sibi
sequalis et similis; ‘totus cum sit lumen, et totus mens, et totus
substantia, et fons omnium bonorum: homo vero profectum per-
cipiens et augmentum ad Deum. Quemadmodum enim Deus
semper idem est; sic et homo in Deo inventus, semper proficiet
ad Deum. Neque enim Deus cessat aliquando in benefaciendo, et
locupletando hominem: neque homo cessat beneficium accipere,
et ditari à Deo. *Exceptorium enim bonitatis, et organum clarifica-
tionis ejus, homo gratus ei qui se fecit: et iterum exceptorium
justi judicii ejus homo ingratus, et spernens plasmatorem, et non
subjectus Verbo ejus: qui plurimum semper fructificantibus, et
plus habentibus dominicum argentum, daturum se pollicitus est.
Euge, inquit, serve bone, et fidelis, quia in modico fidelis fussts, Matt. xxv.
super multa te constituam ; intra in gaudium. Domini tui: ipse" "^
Dominus plurimum promittens.

8. Sicut ergo nunc fructificantibus, plurimum daturum se
pollicitus est, secundum munerationem gratie suse, sed non se-
cundum commutationem agnitionis; *ipse enim Dominus perse-
verat, et idem Pater revelatur; sic ergo et posterioribus majorem
. quam quse fuit in veteri Testamento munerationem gratise attri-
buit unus et idem Dominus per suum adventum. Et illi enim per
famulos audiebant venturum regem, et mediocriter gaudebant,
secundum quod sperabant venturum eum: qui autem przesentem
viderunt, et libertatem adepti et potiti sunt ejus muneratione,
majorem gratiam et abundantiorem exultationem habent, gau-
dentes de regis adventu, quemadmodum et David dicit: Anima Ps. xxxiv. 9.
mea exultabit in Domino, jucundabitur in salutari ejus. Et propter
hoc H jerosolymam introéunte eo, omnes qui erant in via David, Matt. xxl. 8
‘in dolore animse cognoverunt suum regem, et substraverunt ei^

1 A passage already occurring in
Greek, vol. I. p. 111, and in Latin, pp.
282, 354.

3 Erceptorium, ἐκδοχεῖον,
137.

3 κατὰ δόσιν χάριτος, ἀλλ' οὐ κατ᾽

vol. I. p.

ἀμοιβὴν γνώσεως, ὁ αὐτὸς γὰρ Κύριος δια-

μένει, idem nob ipse.

4 £x dolore anime ; the Psalm from
whence the preceding quotation had
been made, is directly prophetical of the
sorrows of Christ, and of his humilia-
tion in the hall of judgment ; all, there-
fore, who were tn via David, recognised

176 TRADITIO PHARISZEORUM

Lip.iv. vestimenta, et !ramis viridibus adornaverunt viam, cum magna
ܛܥ‎ e, ܘ ܨ . ܘ‎
GR IV.axiv. leetitia et exultatione clamantes: Osanna filio David, Benedictus

xi. 3,

qui venit in nomine Domini, Osanna in excelsis. Zelantibus

Ps. exvil.25. autem malis ?dispensatoribus, qui cireumveniebant inferiores, et
Joh. vil. 49. dominabantur eorum quibus ratio non constabat, et propter
Mat.xxL 16. hoc. nolentibus venisse regem, et dicentibus ei, Audis quid isti
Ps. vi 3, dicunt? ait *Dominus: Nunquam legistis, Ex ore nfantium et

Ps. viii. 2.

Col. ii. 17.
Heo». x. 1.

lactentium perfecisti laudem? id quod a David in Filium Dei dic-
tum erat, in se factum ostendens, et significans, illos quidem
nescire virtutem Scripture, et dispositionem Dei; se autem esse
qui a prophetis annuntiatus sit Christus, cujus nomen in omni
terra laudatur, ex ore infantium et lactentium laudem ‘perficientis
suo Patri: quapropter et elevata est magnificentia ejus super
ccelos.

4. Si ergo idem ipse adest, qui preedicatus est a prophetis,
Dominus 5noster Jesus Christus, et adventus ejus pleniorem gra-
tiam et majorem munerationem attribuit his qui susceperunt eum,
manifestum, quoniam et Pater idem ipse est, qui a prophetis an-
nuntiatus est, et non alterius Patris agnitionem fecit veniens
Filius, sed ejusdem qui ab initio preedicatus est; a quo et liberta-
tem detulit his qui legitime, et prono animo, et toto corde deser-
viunt ei: contemtoribus autem, et non subjectis Deo, sed in *glo-
riam hominum exteriores munditias sectantibus, (‘quze in figuram
futurorum tradite erant, velut ‘umbrz cujusdam descriptionem
faciente Lege, atque deliniante de temporalibus zeterna, de terrenis
coelestia), fingentibus plusquam que dicta sunt sese observare,
tanquam diligentiam suam etiam ipsi Deo preferentibus, intus

Messiah the King in his humiliation 3 δγλωσάντων δὲ τῶν κακῶν οἰκονόμων.

and sorrow of soul; ἐν ταπεινώσει τῆς
ψυχῆς, meaning either humiliation or
affliction; so also the Syr. ܒܥ‎
Matt. xxi. 5, means either meek or sor-
rowful,

1 Upon this usage of the Jews at
their principal feasts, and their particu-
lar acclamation on the present occasion,
the reader is referred to the Rabbinical
and other references in the editor’s work
upon the Tree Creeds, pp. 254—257.
Also to a Visitation Sermon upon Ps.
cxvili. 26, 1853.

3 CLERM. Jesus.

4 MSS. perficienti, the final letter
being lost in suo following.

5 The CLERM. MS. adds Deus, which
Cop. VET., AR., Voss. substitute for
Dominus. The rest have the more
probable reading of the text.

5 CLERM. ἐπὶ τὴν τῶν ἀνθρώπων δό-
£a», 1n. opinionem hominum. al. gloria.

7 CL. quod,

8 umbre cujusdam, ὥσπερ σκιᾶς Twas
ὑποτυποῦντος τοῦ νόμον, but read by the
translator as σκιᾶς τινος.

1277

autem plenis hypocrisi, et cupiditate, et omni malitia, ‘sempiternam 118 rv.

LEGIS CORRUPTELA.

attulit perditionem, abscindens eos a vita. GR; LY. xxv.
xil 1.
CAP. XXII. Matt gp

Quemadmodum seniorum. traditio contraria erat Legi
qua data est per Moysem.

M.94. 41]. SEN1ioRUM enim ipsorum traditio, quam ex Lege obser-

vare fingebant, contraria erat Legi *date per Moysem. Propter

hoc et Esaias ait: Caupones tui miscent vinum aqua; ostendens Esai. |. 22.
quod austero Dei precepto miscerent seniores aquatam traditio-

nem, id est, "aggredientes adulteram legem, et contrariam Legi,

sicut et Dominus fecit manifestum, dicens eis: Quare vos trans- Matt. xv. 3.
gredimini preceptun Dei propter. traditionem vestram? Non
solum autem per przvaricationem frustrati sunt Legem Dei, *mi-
scentes vinum aqua; sed et suam "legem e contrario statuerunt,

quee usque adhue Pharisaica vocatur. In qua quedam quidem
auferunt, quedam vero addunt, quzdam autem, quemadmodum
volunt, interpretantur; quibus utuntur singulariter magistri
eorum: quas traditiones volentes vindicare, Legi Dei instituenti

eos *ad adventum Christi non subjecti esse voluerunt; sed et Do-
minum arguebant in sabbatis curantem, quod quidem sieut prz-
diximus, Lex non prohibebat. Etenim ipsi secundum aliquid
"eurabant, circumcidentes hominem in sabbato; se autem ipsos

non redarguebant, per traditionem et przedietam Pharisaicam
legem transgredientes preceptum Dei, et preceptum Legis non
babentes, id est dilectionem quze est *erga Deum.

G. 312.

1 The MSS. insert in.

3 CL., AB., MERO, II., but que data
est, Voss., GRABE.

3 aggredientes. MASSUET explains the
word as the translation of ἐπιχειροῦντες
or ἐγχειροῦντες. But the author in all
probability wrote ἐπιβάλλοντες, which
the translator read as ἐπιλαβόντες, and
rendered by its equivalent aggredientes,
in the sense of taking tn hand. Comp.
also p. 183, n. 4, where the word recurs,
I consider that νόμον was introduced by
some later hand in the following passage,
τουτέστιν ἐπιβάλλοντες νόθον [vóuor], καὶ
ἐναντίαν τῷ νόμῳ, the word νόθον refer-
ring to παράδοσιν. See p. 183, n. 4.

4 It was at a later date that the
Jews learned to compare the Word to
water, the Mishna to wine, and the
Gemara to JTippocras.

5 νόμος scarcely has the extended
meaning of the Chaldaic DJ or Syr.

QSOJ, both of which terms might
express the Greek term αἵρεσις.

9 παιδαγωγοῦντι αὐτοὺς els τὴν τοῦ
Χριστοῦ ἔλευσιν. ad, therefore, seems to
be a genuine reading, but it is discarded
by MASSUET on the faith of the CLERM.
and Voss. MSS.; though it is found
in the AB. and Mero. rr. MSS.

7 ἐθεράπενον, ministrabant.

8 ΑΒ. circa. Cf. I. 313, n. 1.

178 LEGIS ADIMPLETIO

LIB. IV 2. Quoniam autem hoc primum et maximum preeceptum est,

GR.IV. xxv. Isequens autem erga proximum, Dominus docuit, totam legem et

ON . prophetas pendere dicens ex ipsis preceptis. Et ipse autem aliud

Matt xil majus hoc preecepto non detulit: sed hoc ipsum renovavit suis

discipulis, jubens *eis Deum diligere ex toto corde, et czeteros

quemadmodum se. Si autem ab alio descendisset * Patre, nunquam

ex Lege primo et summo usus esset przecepto, sed utique omni-

modo eniteretur majus hoc a perfecto Patre deferre, non ?eo uti

Rom. xii. 10. quod a Deo Legis fuisset datum. Et Paulus autem: Adumpletio,

1Cor. xiii 13. inquit, Legis dilectio: et omnibus cseteris evacuatis, manere fidem,

spem, dilectionem ; majorem autem esse omnium dilectionem: et

1Cor. xii. $. neque agnitionem sine dilectione quz est erga Deum prestare

aliquid; neque mysteriorum comprehensionem neque fidem neque

prophetiam, sed omnia vacua et frustra esse sine dilectione:

dilectionem vero perficere perfectum hominem ; et eum qui diligit

Deum esse perfectum, et in hoc sevo et in futuro. Nunquam

enim desinimus diligentes Deum; sed quanto plus eum intuiti
fuerimus, tanto plus eum diligimus.

CAP. XXIII.

De Pharisaica lege: que sunt particularia, pracepta,
et que catholica.

l. Ix Lege igitur et in Evangelio cum sit primum et maxi-
mum preeceptum, diligere Dominum Deum ex toto corde; dehinc
simile illi, diligere proximum sicut seipsum: unus et idem osten-
ditur Legis et Evangelii conditor. Consummatse enim vite ‘pre-
cepta in utroque Testamento cum sint eadem, eundem "ostenderunt
Deum: qui particularia quidem precepta apta utrisque preecepit ;
sed eminentiora et summa, sine quibus salvari non est, in utroque
eadem suasit, Quem autem non confundat Dominus, ostendens
non ab altero Deo esse Legem, sic dicens eis qui a se docebantur,

Matt xxi, turbze et discipulis: Super cathedram Moysi sederunt scribe et
Pharisai. Omnia itaque quecunque dixerint vobis, custodite. et
facite ; secundum autem opera eorum nolite facere: dicunt enim et

1 sequens autem, ἀκόλουθος δὲ ἡ περὶ 4 precepta. The CLERM. adds et
τὸν πλησίον, consentanewm. Evangelit, but evidently as a repetition

* eis and eo infr, omitted in the CL. from the preceding sentence.

3 CL. ex Patre. 5 CL. ostenderent.

G. 313.

M. 242.

CHARITAS. 179

non faciunt. Alligant enim 'sarcinas graves, et imponunt super 118. Iv.
humeros hominum; psi autem nec digito quidem volunt eas movere. oR “iV. xen
Non ergo eam Legem, que est per Moysem data, incusabat, zia
quam adhue salvis Hierosolymis suadebat fieri; sed illos redar-
guebat, quod verba quidem Legis enuntiarent, essent autem sine
dilectione, et propter hoc injusti in Deum et in proximos exstite-
runt. Quemadmodum et Esaias ait: Populus hic labiis me honorat, gs xxix.13.
cor autem eorum longe est a me. Frustra autem colunt me, docentes
doctrinas et precepta. hominum. Non per Moysem datam Legem
dicens przcepta hominum, sed traditiones *presbyterorum ip-
sorum, quas finxerant, quas vindicantes frustrabantur Legem Dei,
et propter hoc nec Verbo ejus subjecti sunt. Hoc enim est quod
et ἃ Paulo dicitur de istis: Zgnorantes enim justitiam Dei, et suam Rom. x. 3, 4.
justitiam volentes statuere, justitie Det non sunt subjecti. Finis
enim *Legis Christus ‘ad justitiam omni credenti. Et quomodo
finis "Legis Christus, si non et "initium ejus esset? Qui enim finem
intulit, hie et initium operatus est; et ipse est qui dicit Moysi:
Videns vidi vexationem populi mei qui est in ZEgypto, et descendi ut gxod.it.7,8.
eruam eos: ab initio assuetus V erbum Dei ascendere et descendere,
propter salutem *eorum qui male haberent.

2. Quoniam autem Lex preedocuit hominem sequi oportere
Christum, ipse facit manifestum ei qui interrogavit, quid faciens
vitam seternam hzereditaret, sic respondens: S? vis in vitam in- Matt. xix. 17
troire, custodi precepta. llo autem interrogante, Que? rurus ΤΟ,
Dominus: Non machaberis, non occides, non furaberis, non falsum
testimonium reddes, honora. patrem et matrem, et diliges proximum
tanquam teipsum; velut gradus proponens precepta Legis introitus
in vitam, volentibus sequi eum: quze uni tum dicens, omnibus di-
cebat. Ille autem cum dixisset: Omnia feci, (et forte 7 non fecerat,
nam utique non diceretur ei, Custodi precepta,) arguens Dominus
cupiditatem ejus, dixit ei: Si vis perfectus esse, vade, vende
omnia que habes, οἱ divide pauperibus, et vent, sequere me;
Apostolorum partem promittens eis, qui sic fecerint: et non alte-
rum Deum Patrem annuntiabat eis qui sequebantur eum, preeter

1 The Syriac also takes no account 4 Cr. ἐπ.
of δυσβάστακτα. 5 initium, the final cause.
3 presbyterorum, previously rendered 9 γῶν κακῶς ἐχόντων.
seniorum, c. XXII. 7 The CLERM. interlines δί, but in

3 The CruERM. MS. unaccountably another hand; probably from fortasee,
omits Legis in both these places. kal ἴσως οὐκ ὁτήρησεν, ἐπεί γ᾽ οὐκ dv...

LIB. IV.
xxiii. $

180 LEGIS DIVINZE

eum qui ab initio a Lege annuntiatus est; nec alium Filium, nec

GRIV. ° i . . . ܘ ܝ . . ܝ ܝ‎
11 matrem, Enthymesin AConis, qui fuit in passione et in defectione;

xii δ.

Luc. xix. 8.

nec triginta /Eonum plenitudinem, que vacua et inconstans os-
tensa est; nec eam fabulam que a reliquis hereticis ficta est;
sed docebat, ut facerent przecepta que ab initio precepit Deus,
‘et ut veterem cupiditatem per opera bona solverent, et sequeren-
tur Christum. Quoniam autem ea que possidentur pauperibus
divisa, solutionem faciunt preeterite cupiditatis, Zacchzeus fecit
manifestum : Ecce, dicens, dimidium ex bonis meis do pauperibus,
et si cujus quid fraudavi, reddo quadruplum.

CAP. XXIV.

Quemadmodum Dominus, que de Lege comprehende-
bantur, supereatendit discipulis et non dissolvit : et
secundum quid plus abundat justitia nostra, quam
Scribarum et Phartseorum.

1. Er quia Dominus naturalia Legis, per qus "homo *jus-
tificatur, quee etiam ‘ante legisdationem custodiebant qui fide
justificabantur et placebant Deo, non dissolvit, sed extendit et

± In a theological point of view it
should be observed, that no saving
merit is ascribed to almsgiving; it is
spoken of here as the negation of the
vice of covetousness, which is wholly
inconsistent with the state of salvation
to which we are called.

3 homo, the natural man, Rom. ii.
27, keeping the spirit of the law by the
degree of light still retained.

3 Per que homo justificatur, id est,
justus a Deo declaratur et pronuntiatur;
td quod patet ex Ezech. xviii. 9, ubi Deus
de viro, qui in praeceptis gus ambulaverit
etc. ait: Hic justus est, vita vivet. Ft
IJoan.ii."7. Filioli, nemo vos seducat ;
qui facit justitiam, justus est. Zinc et
Paulus Rom. ii.13. Non auditores legis
justi sunt apud Deum, sed factores legis
justificabuntur. Zdem ex instituto contra
heereticos, jam Apostolico evo exortos,
docet S. Jacobus cap. 2, Epistole Catho-

lice. Quomodo vero hec assertio conci-
lianda sit cum eo, quod Paulus citate
Epistole cap. 3, vers. 28, εἰ partim Ire-
ncus hac ipsa periodo subjungit, fide
hominem justificari sine operibus legis, a
pluribus, εἰ Pontificiis εἰ Anglicanis
Theologis abunde monstratum. est, preci-
pue a doctissimo G. Bullo in Harmonia
Pauli ac Jacobi, ejusque defensione con-
tra Tullium pag. 37 seq. GRABE.

* Ante legem Moysi, inquit, scriptam
in tabulis lapideis, legem contendo fuisse
non scriptam, que naturaliter. intelligc-
batur, et a patribus custodicbatur. Nam
unde Noé justus inventus, si non illum
naturalis legis justitia precedebat ? Unde
Abraham amicus Dei deputatus, δὲ non
de aquitate et justitia. legis naturalis!
Unde Melchisedec Sacerdos Summi Dei
nuncupatus, si non ante Levitice legis
sacerdotium, fuerunt, qui sacrificia, Deo
offerebant. TERTULL. adv. Jud. 2.

OBSERVATIO SPIRITALIS. 181

LIB. IV.
Eu ‘i:

¢. 314. implevit, ex sermonibus ejus ostenditur. Dictum est enim, inquit,
antiquis, Non meochaberis. Ego autem dico vobis, Quoniam omnis
qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam machatus est Ael
eam in corde suo. Et iterum: Dictum est, Non occides. Ego Matt. v.57,
autem dico vobis, Omnis qui irascitur fratri suo !sine causa, reus Matt. v. 21,
erit judicio. Et, Dictum est, Non perjurabis. Ego autem dico Mat. v.23,
vobis, Neque jurare in totum. Sit autem vobis sermo, Etiam etiam, et ܣ‎
Non non. Et quecunque sunt talia. Omnia enim hzc non con-
trarietatem et dissolutionem przteritorum continent, sieut qui a
Marcione sunt vociferantur; sed plenitudinem et extensionem,
sicut ipse ait: Nisi abundaverit justitia vestra plus quam Scri- Matt. v. 20.
barum et Pharisaeorum, non intrabitis in regnum colorum. Quid
autem erat plus? Primo quidem ?non tantum in Patrem, sed et in
Filium ejus jam manifestatum credere ; hic est enim, qui ?in com-
munionem et unitatem Dei hominem ducit. Post deinde non
solum dicere, sed et facere; illi enim dicebant, sed non faciebant : Matt. xxiii.3.
et non tantum abstinere a malis operibus, sed etiam a concupi-
scentiis eorum. Hzec autem non quasi contraria Legi docebat ;
sed adimplens Legem, et infigens justificationes Legis in nobis.
Illud autem fuisset Legi contrarium, si quodeunque Lex vetasset
fieri, idipsum discipulis suis jussisset facere. Et hoc autem quod
precepit, non solum vetitis a Lege sed etiam a concupiscentiis
eorum abstinere, non contrarium est, quemadmodum diximus,
neque solventis Legem, sed adimplentis et extendentis et di-
tantis.

2. Etenim Lex, quippe servis posita, per ea quz foris erant
corporalia animam erudiebat ; velut per vinculum attrahens eam ad
obedientiam preceptorum, uti disceret homo servire Deo: Ver-
bum autem *liberans animam, et per ipsam corpus voluntarie

1 Sine causa, εἰκῇ a Graecis Codd.
abfuisse, suo tempore notarunt Hierony-
mus in Comment. ad Matth. v. et Augus-
tinus lib. 1. Retractat. cap. 19, nec Ireneei
evo lectum fuisse, ex Justini M. Apolog.
I. ad Antoninum pag. 30, lin. 18, colli-
gitur ; adeo ut citationis in Epistola, ad
Zenam et Screnum, aliunde quoque dubia,
nulla habenda sit ratio. Quid multis?
ipse Irenaeus se non legisse, manifeste in
hujus capitis progressu indicat. A Scri-
bis itaque tam hoc loco, quam supra
[Tom. I. p. 372], ac infra [Tom. 11. p.

320,G.] addita videtur ; sicut et in Lati-
nam vulgatam irrepsit, tn qua olim haud
exstitisse, Tertullianus Apol. cap. 45, in-
dicat. | Neque in Arab. et /Etliop. ver-
sionibus reperitur. Mill. N. Test. GRAB.
It may be observed that the Syriac h,,
the Greek word

3 See p. 340, G.

8 ὁ εἰς κοινωνίαν καὶ ἑνότητα Θεοῦ
τὸν ἄνθρωπον ἄγων. Compare p. 21,
n. 8.

4 Thy people shall be willing in the
day of thy Power, Ts. cx. 3, was the

1 εἰκῇ.

182 LEX REGIA

uz.ty. emundari docuit. Quo facto, necesse fuit auferri quidem vincula
XXxiv. . . . . e e e ܘ‎
GR.lV. gervitutis, quibus jam homo assueverat, et sine vinculis sequi
MA&&1V. Deum; superextendi vero decreta libertatis, et augeri subjectio-

nem quz est ad regem, ut non retrorsus quis revertens indignus
appareat ei qui se liberavit: eam vero pietatem et obedientiam,
que est erga patremfamilias, esse quidem eandem et servis et
liberis ; majorem autem fiduciam habere liberos, quoniam sit major
et gloriosior operatio libertatis, quam ea que est in servitute obse-
quentia. Et propter hoc Dominus pro eo quod est, Non macha-
beris, nec concupiscere preecepit: et pro eo quod est, Non occides,
Matt. xix. $1. neque irasci quidem: et pro eo quod est decimare, omnia quie Μ. 33.
sunt pauperibus dividere; et non tantum proximos, sed etiam
inimicos diligere: et non tantum bonos datores et communicatores
esse, sed etiam adversus eos qui tollunt ‘nostra gratuito donatores.
Tollenti enim tibi tunicam, ait, remitte ei et pallium: et ab eo qui
tollit tua, non reposcas: et quemadmodum vultis ut faciant. vobis
homines, facite eis; ut non quasi nolentes fraudari "contristemur,
sed, quasi volentes donaverimus, gaudeamus, gratiam magis pre-
stantes in proximos, quam "necessitati servientes. ΕἾ si quis te,
inquit, angariaverit mille passus, vade cum eo alia duo; uti non
quasi servus sequaris, sed quasi liber precedas, *aptum te in om-
nibus et utilem proximo preestans: non illorum malitiam intuens,
sed tuam bonitatem perficiens, configurans temetipsum Patri, qui
solem suum oriri facit super malos et bonos, et pluit super justos et a. 315.
ingustos.

3. Hiec autem omnia, quemadmodum preediximus, non dissol-
ventis erant Legem, sed adimplentis et extendentis et dilatantis
in nobis: tanquam si aliquis dicat, majorem libertatis operationem,
et pleniorem erga liberatorem nostrum infixam nobis subjectionem
et affectionem. Non enim propter hoc liberavit nos, ut ab eo
abscedamus; nec enim potest quisquam extra dominica constitutus

Matt. v. 21
seq.

Matt. v. 43,
44.

Luc. vi. 20—
31.

Matt. v. 41.

Matt. v. 45.

prophetical forecasting of the perfect law
of liberty, the Gospel; in which the
restraints of God's law are compatible
with perfect liberty of action; for the
will is reclaimed and brought into a
progressive conformity with the will of
God. Practically this change wrought
in man’s will is his reconciliation with
the Father. Cf. Creeds, 518—521.

1 The CLERM. MS. omits nostra, but

the Greek must have had ἀλλὰ καὶ
ἐπὶ τοὺς alpovras τὰ ἡμέτερα δωρεὰν
χαριζόμενοι.

3 FEU. marg., CLERM., Voss., AR.,
contristemini.

3 1. al. necessitate.

4 aptum. MASSUET proposes as the
original term ἐπιτήδειον, but the idea
being well disposed, would rather seem
to indicate εὔθετον... «καὶ χρηστόν.

LIBERTATIS. 183

bona, sibimetipsi acquirere salutis alimenta: sed ut plus gratiam 118. rv.
ejus adepti, plus eum diligamus. Quanto autem plus eum dilex- ΒΝ.
erimus, hoc majorem ab eo gloriam accipiemus, cum simus semper 40) IV.
in conspectu Patris. Quia igitur naturalia omnia precepta com-
munia sunt nobis οὐ illis, in illis quidem initium et ortum habu-
erunt; in nobis autem augmentum et adimpletionem perceperunt.
Assentire enim Deo, et sequi ejus Verbum, et super omnia diligere
eum, et proximum sicut seipsum, homo autem ' homini proximus, et
abstinere ab omni mala operatione, et quzecunque talia communia
utrisque sunt, unum et eundem ostendunt Deum. Hic est autem
Dominus noster V erbum Dei, qui primo quidem servos attraxit Deo,
postea autem liberavit eos qui subjecti sunt ei, quemadmodum ipse
ait discipulis: Jam non dicam vos servos: quia servus nescit. quid Joh. xv. 15.
ejus Dominus faciat. Vos autem dizi amicos, quoniam omnia quae

audivi a Patre * meo, manifestavi. In eo enim quod dicit: Jam

non dicam vos servos, manifestissime significavit se esse, qui primo

quidem eam servitutem que est erga Deum, hominibus per Legem
constituerit, post deinde libertatem eis donaverit. Et in eo quod

dicit: Quoniam sereus nescit quid faciat. Dominus ejus, ignoran-

tiam servilis populi manifestat per suum adventum. In eo autem

quod amicos Dei dicit suos discipulos, manifeste ostendit se esse
Verbum Dei, quem et Abraham ? voluntarie. et sine vinculis propter
generositatem fidei sequens, amicus facetus est ?*Dei. Sed neque Jacob. it. 93.
Abrahz amicitiam propter indigentiam assumsit Dei Verbum, ex-

sistens ab initio perfectus: antequam enim Abraham esset, ego sum, Job. viii, 88.
inquit; sed ut ipsi Abrahzs donaret zternam vitam exsistens

bonus, quoniam amicitia Dei *immortalitatis est condonatrix his

qui aggrediuntur eam. e

1 In the CLERM. MS. homines; indi- read in these three MSS., neither is
cating the very probable reading Àomi- ^ GRABE'S reading nota feci. Syr. co
nis, as a close copy of the Greek, τοῦ . ܒܘ‎ Asso] ܐܒܝ‎
ἀνθρώπου πλησίον. The same MS. reads 35 voluntarie.. Σ Dei. These two

prozimo, which was an assimilative words are carelessly omitted in the

though careless transition from prazi- ܕܨܘ‎ MS. ἑκουσίως καὶ ἀδέσμως, διὰ
mus, 80 soon as the text read homint. ^ ^ ^
τὸ τῆς πίστεως γενναῖον ἀκολουθῶν Kx.7.X.

wre ܕܗ‎ ΜΗ. MM abstinere, with 4 σνγχωρητική ἐστι τῆς ἀθανασίας
ch the sense cannot dispense. τοῖς ἐπιλαβοῦσιν αὐτήν. The CLERM.
* MASSUET incorrectly quotes the isagain careleas and omits immortalitatis

CLERM. MS. as omitting meo, which is est, but adds the latter word after con-
true only of AB. and Voss. vodisis not donatrix. Sce p. 177, n. 3.

184 LEX REGIA

CAP. XXV.

Quare fecit Deus hominem, et patres elegit, et nos vo-
cavit, et quid. prestat ea qua est ad Deum servitus,
et quare talis lex populo data est.

Iarrvz initio, non quasi indigens Deus hominis, plasmavit Adam,
sed ut haberet in quem collocaret sua beneficia. ‘Non enim solum
ante Adam, sed et ente omnem conditionem glorificabat Verbum
Patrem suum, manens in eo; et ipse a Patre clarificabatur,
quemadmodum ipse ait: Pater, clarifica me claritate, quam habui
2apud te priusquam mundus fieret. Nec nostro ministerio indigens
jussit ut eum sequeremur; sed ?nobis ipsis attribuens salutem.
Sequi enim Salvatorem, participare est salutem : et sequi lumen,
*percipere est lumen. Qui autem in lumine sunt, non ipsi lumen
illuminant, sed illuminantur et illustrantur ab eo: ipsi quidem ei
nihil prestant, beneficium autem percipientes illuminantur a
lumine, Sic et servitus erga Deum, Deo quidem nihil przestat, nec
opus est Deo humano obsequio ; ipse autem sequentibus et servi-
entibus ei, vitam et incorruptelam et gloriam zeternam attribuit,
beneficium praestans servientibus sibi, ob id quod serviunt, et
sequentibus, ob id quod sequuntur; sed non beneficium ab eis per-
ciplens: est enim dives perfectus et sine indigentia. Propter
hoc autem exquirit Deus ab hominibus servitutem, ut quoniam est
bonus et misericors benefaciat eis qui perseverant in servitute ejus.
In quantum enim Deus nullius indiget, in tantum homo indiget x.
Dei communione. Hec enim gloria hominis, perseverare ac per-

manere in Dei servitute. Et propter hoc dicebat discipulis Do-

minus: Von vos me elegistis, sed ego elegi vos; significans, quo-

niam non ipsi glorificabant eum, sequentes eum ; sed in eo quod

Joh. xvii. 4, Sequerentur Filium Dei, glorificabantur ab eo. Et iterum: Volo

ut ubi ego sum, ibi et hi sint, ut videant claritatem meam ; non

vane glorians super hoc, sed gloriam suam participari volens disci-

pulis suis, de quibus Esaias: Ad oriente attraham semen tuum, et

Joh. x«ii. 5.

G. 316.

Joh. xv. 16.

Is. xlii. δ.

1 Coeternitatem Filii cum Patre astru-
it hoc loco, ct alibi frequenter. Fv.

3 The CLERX. copy is again at fault,
and omits apud te, the position of which
however in the Greek is at the close of
thetext. The Syr. supplies the term

twice, apud te claritate, quam habui
apud te.

3 The Cr. reading is preferable as
being more true to the context. The
ARUND. MS. has, sed ut... attribueret,

* GRABE, &c. participare.

LIBERTATIS. 185
ab occasu colligam te: et dicam. aquiloni, Adduc ; et austro, Noli 18. 1v.
prohibere : Xattrahe filios meos de longinquo, et filias meas a sum- xx vii,
mitatibus terre, omnes quofquot vocati sunt in nomine meo. In "iwi"

gloria enim mea preparaci, et formavi, et feci eum. 3 Hoc ideo, gui uui 5,
quoniam ubicunque est cadaver, illuc congregabuntur et aquila, par- Matt. xav
ticipantes glori: Domini: qui et formavit, et ad hoc preparavit? > `
nos, ut dum sumus cum eo participemus gloriz ejus.

2. Sic et Deus ab initio hominem quidem plasmavit propter
suam munificentiam ; patriarchas vero elegit propter illorum sa-
lutem; populum vero przformabat, docens indocibilem sequi
Deum ; prophetas vero prestruebat in terra, assuescens hominem
portare ejus Spiritum, et communionem habere cum Deo: ipse
quidem nullius indigens; his vero qui ?indigent ejus, suam
preebens communionem: et his qui ei complacebant, fabricationem
salutis ut architectus delineans, et non videntibus in /Egypto a
semetipso *dans ducationem ; et his qui inquieti erant in eremo,
dans aptissimam legem; et his qui in bonam terram introierunt,
dignam preebens hzereditatem ; et his qui convertuntur ad Patrem, Lue. xv se.
saginatum occidens vitulum, et primam stolam donans: multis
modis componens humanum genus ad consonantiam salutis.
Et propter hoc Johannes in Apocalypsi ait: JE? vox ejus quasi vox Apoc. i. 15.
aquarum multarum. Vere enim *aquze multe Spiritus Dei, quoniam
dives, et quoniam magnus est Pater. Et per omnes illos transiens
Verbum, sine invidia utilitatem preestabat eis qui subjecti sibi
erant, omni conditioni congruentem et aptam legem “conscribens.

3. Sic autem et populo tabernaculi factionem, et zedifieationem
templi, et Levitarum electionem, sacrificia quoque et oblationes,
"et monitiones, et reliquam omnem ®legis statuebat deservitionem.
Ipse quidem nullius horum est indigens ; est enim semper plenus
omnibus bonis, omnemque odorem suavitatis, et omnes suaveo-
lentium vaporationes habens in se, etiam antequam Moyses esset :

1 CL., Voss. attraham.

3 Hoc ideo, Cu. ob ideo, the true
reading being, as I imagine, ob hoc, διὰ
τοῦτο, but the translation being unusual
ideo was written in the margin, from
whence it got into the text.

3 indigent, CL., AR., Voss., VET. al.
indigentes sunt. AR, omits suam.

4 dans ducationem, ὁδήγησιν παρέχων.
Cf. ducator, Vol. 1. pp. 140, 316.

VOL. II.

5 aque multe, The reader need not
be reminded of the various passages of
Scripture in which the effusion of the
Holy Spirit is likened to water. Dei.
An., MERC. IL, enim omitted in the Ar.

¢ CLERM. conscribere.

7 et monitiones, καὶ νουθεσίας, but
the CLERM. copy omits the words.

8 καὶ τὴν ἄλλην πᾶσαν τοῦ νόμου
ἔστησε θεραπείαν. | CL., Voss. lege.

12

186 LEX TESTIS

LI. pv. ! facilem autem ad idola reverti populum erudiebat, per multas
GR.1Y. ?vocationes przestruens eos perseverare, et servire Deo, per ea ¢.

MASS. IV. quee erant secunda, ad prima vocans; hoc est, per typica, ad

vera; et per temporalia, ad szeterna ; et per carnalia, ad spiritalia ;

et per terrena, ad coelestia ; quemadmodum et dictum est Moysi:

Exod. xxv. Quoniam facies omnia Juxta typum eorum que vidisti in monte.

8 Quadraginta enim diebus discebat tenere sermones Dei, et cha-

racteres coelestes, et imagines spiritales, et preefigurationes futu-

1Co.x4 rorum, quemadmodum et Paulus ait: Bibebant enim de * sequenti

petra: petra autem erat Christus. Rursum preedictis his que in

10o.x.1. lege sunt, intulit: Omnia autem hec in figura veniebant illis:

scripta sunt autem ad correptionem nostram, in quos finis seculorum

devenit. Per typos *enim discebant timere Deum, et perseverare in

obsequiis ejus. Itaque lex, et disciplina erat illis, et prophetia

futurorum. Nam Deus primo quidem per naturalia precepta,

quae ab initio infixa dedit hominibus, admonens eos, ^id est per

Decalogum, (quie si quis non fecerit, non habet salutem) "nihil

plus ab eis exquisivit. Quemadmodum Moyses in Deuteronomio

Deut .ܫ‎ 32, alt: Hi sermones omnes, quos locutus est Dominus ad omnem syna-

gogam filiorum Israel in monte, et 5nihil adjecit, et. scripsit ea in
duabus tabulis lapideis: et dedit mihi ; propter 91100 ut custodirent
praecepta hi qui velint sequi eum.

rant τὸ spiritali ; neque Afthiopicus A po-

stoli Interpres id legisse videtur. GRABE.
The Syriac, with which IRENAUSB so

often agrees, has boo ܟܐܦܐ‎ petra
spiritus. ᾿

1 Mass. partly following the CL.
and the Voss. text, has facile autem ad
idola revertentem; the CL. MS. omits
ad; Voss. and AR, read facilem ; but
GRABE'8 text as being more rough in
its Latinity, and smoothly flowing in

the Greek, is quite as likely to be
genuine, οὔκολον δὲ τὸ ἀναστρέφεσθαι

εἰς εἴδωλα τὸν λαὸν ἐπαίδευσεν. It is
also the AR. text.
2 socationes... vocans. So the CL.

advocationes, ARUND., ¥ 088. , MERC. I.,
VgT., ERASM., GALL. avocationes, GR.
provocans, Voss., (St. vocans?) VET.,
ABUND.

8 διὰ τεσσαράκοντα γὰρ ἡμερῶν ἔμαθε
κρατεῖν τῶν τοῦ Θεοῦ λόγων, καὶ τῶν οὐ-
ρανίων σχημάτων, καὶ τῶν εἰκόνων πνευ-
ματικῶν, καὶ τῶν μελλόντων προτυπώ-
σεων, all of which terms are synonyms
of λόγων, as used by PHILO.

4 Nostri MSS. Codd. omnes deside-

5 enim. CLERM., VOSS., al. ergo.

9 AR. hoe est pedagogum.

? The five following words are not
read in the CrLERM. MS. and they
may have been a gloss in the mar-
gin, on the words et nihil adjecit (but
see next note); in which case νουθετῶν
preceding must be treated as a finite
verb.

8 nihil is added to the text, for
though omitted in the present MSS. it
was evidently in the copy of IREN.EUS,
p. 191.10, as well as in the Hebrew; the
©: .)ܪܐܐ‎ for Hi sermones, reads hos,

9 hoc in this position is frequently
omitted in the AR. as also here.

INOBEDIENTIJE. 187
LIB. IV.
GR IV xxix.
CAP. XXVI. MASS. IV.
xv. ܘܬ‎

Quemadmodum in populo priore, et in Ecclesia quedam
precepta propter. duritiam, et inobedientiam hom-
num data sunt.

1. AT ubi conversi sunt in vituli factionem, et reversi sunt Exod. xxx.
animis suis in Atgyptum, !servi pro liberis concupiscentes esse,

aptam concupiscentiz suse acceperunt reliquam servitutem, a Deo

quidem non abscindentem, in servitutis autem jugo dominantem

leis: quemadmodum et Ezechiel propheta causas talis legis datze
reddens, ait: E? post concupiscentiam 3 cordis sui erant oculi eorum, Esech.xx 4
et ego dedi eis pracepta non bona, et justificationes, in quibus non "
vivent in eis. ἘΠῚ Lucas autem Stephanum, qui primus ‘in diaco-

nium ab Apostolis electus est, et primus occisus est propter

Christi martyrium, sic dixisse de Moyse scripsit: 1116 quidem act. vii. sa—
accepit *praxcepta, Dei vivi, dare vobis, cui noluerunt obedire patres

5 vestri, sed abjecerunt et conversi sunt corde suo in ZEgyptum, di-

centes ad Aaron: Fac nobis deos, qui nos antecedant ; Moyses enim

qui educit nos de terra ZEqypti, quid ei contigerit, ignoramus.

Et vitulum fecerunt in diebus illis, et obtulerunt sacrificia 4dolo, et
letabantur in factis manuum suarum. Convertit autem Deus,

et tradidit eos servire exercitibus cali, quemadmodum scriptum. est

in. libro prophetarum : Nunquid sacrificia et oblationes obtulistis Amos v. 25
mihi annia quadraginta in eremo, domus Israel? et accepistis 0

45.

1 δοῦλοι ἀντὶ ἐλευθέρων. ΑΒ, eos.

3 Quod idololatria Judeorum in vitulo
colendo occasio fuerit Legum de sacrifi-
ciis, ante Irenwum docuit Just. M. Tryph.
p. 237, ΓΑδικος kal ἀχάριστος els τὸν Θεὸν
ὁ λαὸς ὑμῶν ἐφάνη, ἐν τῇ ἐρήμῳ μοσχο-
ποιήσατ᾽ ὅθεν ὁ Θεὸς ἁρμοσάμενος πρὸς
τὸν λαὸν ἐκεῖνον, καὶ θυσίας φέρειν, ὡς
πρὸς ὄνομα αὐτοῦ, ἐνετείλατο, ἵνα μὴ εἰδω-
λολατρῆτε. GRABE. Here is a remarkable
instance of a varia lectio in the Hebrew
indicated only by IRENZUS; the text
has OMI Ὁ the idols of their
fathers, or as the LX X. have translated,

ἐνθυμημάτων τῶν πατέρων αὐτῶν. But
IRBENAEUB has read Dpia2b o ἐνθύ-

nua τῆς καρδίας αὐτῶν. KENNICOTT
notices no such reading.

3 CLERM. in diaconio.

4 precepta Dei vivi, λόγια ζῶντα.
The var. lectio may be traced to the Sy-

riac version, which has {Aas ܟܠܐ‎
this from similarity of sound became

L2» ܡܠܐ ܕܐܠܗܐ‎ Other points

of resemblance with the Syriac transla-
tion may be observed in this section ;
e.g. the plurals, sacrificia, (depending,
however, upon mere punctuation,) and
exercitibus, of a more decided form, and
accepistis, «OQ , for ἀνελάβετε.
5 ἡμῶν, for üri read nri.
12-- 9

188 QUZEDAM PROPTER DURITIEM

uBiv. tabernaculum Moloch, et 3 stellam Dei Rempham, figuras quas fecistis G. 318.

GR IV axix adorare eas; manifeste significans, quoniam non ab altero Deo
*-L talis illis data Lex est, sed ab eodem ipso, apta illorum servituti.
Exod. xxxi Quapropter et in Exodo ad Moysem dicit: Ewittaim ante te an-
gelum meum: non enim ascendam tecum, quoniam. populus dure

cervicis es.
2. Et non solum hoc, sed et precepta quedam a Moyse
posita eis propter duritiam illorum, et quod nollent esse subjecti,
Mat. xix.7, manifestavit. Dominus, cum dixissent ei: Quare ergo Moyses
precepit dare libellum. repudii, et remittere uxorem? — dicens
eis: Hee vobis propter duritiam cordis vestri permisit ; ab initio
autem non ita factum est: Moysem quidem excusans, quasi fidelem
servum, unum autem, qui ab initio masculum et foeminam fecit,
Deum confitens; illos autem arguens tanquam duros, et non sub-
jectos. Et propter hoe aptum duritie eorum repudii preceptum
a Moyse acceperunt. Et quid dicimus de veteri testamento hzec?
quandoquidem et in novo Apostoli hoc idem facientes inveniuntur
1 Cor. vii 12. propter przedictam causam, statim dicente Paulo: H«c autem ego
1 Cor. vi. & dco, non Dominus. ἘΠῚ iterum: Hoc autem dico secundum indul-
1 Cor. vil. 25. gentiam, non secundum preceptum. Et iterum: De virginibus
autem praceptum Domini non habeo ; consilium autem do, tanquam
misericordiam consecutus a Domino, ut fidelis "sim. Sed et alio
1Cor.vi.& loco ait: We tentet vos Satanas propter incontinentiam vestram.
Si igitur et in novo testamento, quzedam precepta secundum ig-
noscentiam Apostoli concedentes inveniuntur, propter quorundam
incontinentiam, ut non obdurati tales, *in totum desperantes salu-
tem suam, apostate fiant a Deo; non oportet mirari, si et in
veteri testamento idem Deus tale aliquid voluit fieri pro utilitate
populi, illiciens eos per preedictas observationes, ut per eas salutem
Decalogi observantes, *munera dent ei, et detenti ab eo, non rever-
terentur ad idololatriam, nec apostate fierent a Deo, sed toto

1 Stellam Dei Rempham, N. T. τὸ has done, on the authority of the Voss.
ἄστρον τοῦ θεοῦ ὑμῶν 'Peuód». Syr. and CLEnM. MSS. ; he reads, observantes
59 Jory 6127050, et stel- ,ܐܡܐܬ‎ εἰ detenti ab eo, and urges that the
lam Dei Rephan. Butthe Coprx Bkz author is not speaking of gifts or sacri-
omits ὑμῶν, and also the New Coll. Ca- — fices, but of writings of divorce, &c.

tena on the Acts of the Apostles. The terin illictentes preceding, suggests
2 sim. CL., Voss., VET., al. essem, the substitution of remunerentur, for si
3 CL., Voss, in toto. munera dent et, AR. ἵνα τὴν σωτηρίαν,

4 There seems ܘܡ‎ sufficient reason 700 δεκαλόγου ὑπακούοντες, δωρηθῶσι,
for suppressing this clause, as MASSUKT καὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀπεργμένοι, xk. T. À.

σ. 919.

QUZEDAM IN SIGNA SANCITA. 189

corde discerent diligere eum. Si autem quidam propter inobe- 118. Iv.
dientes Israelitas et perditos, infirmum dicunt legis doctorem, 9R!v xxix.

invenient in ea vocatione quze est secundum nos, multos quidem — ***
vocatos, paucos vero electos; et intrinsecus lupos, foris vero !in- Matt xx. 16.

dutos pelles ovium : et id quod erat semper liberum ‘et suze potes-
tatis in homine, semper servasse Deum, et suam exhortationem :
ut juste "judicentur, qui non obediunt ei, quoniam non obedierunt :
et qui obedierunt et ?crediderunt ei, honorentur incorruptibilitate.

CAP. XXVII.

Quare circumcisio data, est populo, et observatio sabba-
torum, et quam habent recapitulationem.

1. QuonramM autem et cireumcisionem non quasi consumma-
tricem justitize, sed in signo eam dedit Deus, ut cognoscibile per-
severet genus Abrahz, ex ipsa Scriptura discimus. Dixit, enim Gen. xvii. 9,
. . " . 0, 11.
inquit, Deus ad Abraham, Circumcidetur omne masculinum vestrum,
el circumcidetis carnem. provputii vestri, *tn signo testamenti inter
me et vos. Hoc idem de sabbatis Ezechiel propheta ait: ΕἾ Exch. xx. 12,
sabbata mea dedi eis, ut sint in signo inter me et ipsos, ut sciant quo-
niam ego Dominus, qui sanctifico eos. Et in Exodo Deus ait ad
Moysem: Et sabbata mea observabitis: erit ‘enim signum apud me Exod. xxxi.
vobis in generationes vestras. In signo ergo data sunt heec: 5non
autem sine symbolo erant signa, id est sine argumento, neque
otiosa, tanquam quz a sapiente artifice darentur; sed secun-
dum carnem ‘circumcisio przesignificabat spiritalem. Etenim os,
ait Apostolus, circumcisi sumus circumcisione non manufacta. Colos. ii. 11.

. ° ܕܡ ܀‎ "m . . Deut. xy.
Et propheta ait: Circumcidite duritiam cordis vestri. Sabhata xta L
autem "perseverantiam totius diei erga Deum deservitionis edo-
cebant. stimati enim sumus, ait Apostolus Paulus, fofa die Rom. vii 86,
ex Ps. xliii.

1 ἔξωθεν δὲ ἐπιβεβλημένους Tas προ-
βατείας δοράς. 1.4,2. CL., Voss. a foris.
AR. foris, and ut over et.

3 judicentur. The reading of the
CLERM. and Voss. MSS. ; the AR. omita
the word altogether. Gr. damnentur, a
probable gloss. Cr., AR.credunt, nextline.

3 VET., CL. et Voss. quibus ex parte
consentit Cod. AT. in quo legitur ἐν σημείῳ,
tn reliquis, et erit in signum. Mass.

* enim CL., VoRB. in AR.

5 οὐδὲ ἀσύμβολα ἥν σημεῖα, τούτεστιν

ἄτοπα, οὐδὲ κενά, where ἄτοπα is a gloss.
CL. omits autem. See pp. 201. 6. 228. 2.

6 circumcisio prasignificabat sptri-
talem ; see The Creeds, p. 244. CLERM,
circumcisio significabat. Voss. adds
circumcisionem. AR. and MERC. II,
circumcisio prefigurabat, From which
varie lectiones the text has been formed.
Gr. ἀλλὰ ἡ κατὰ σαρκὰ περιτομὴ προ-
echuyvey τὴν πνευματικήν.

7 τὴν καθημερψὴν διαμονὴν τῆς περὶ
τὸν Θεὸν λατρείας,

LIB. 3. ly.
oR) dv. Ne
MASS. iv

Matt. vi. 19.

Jac. li. 23.

Deut. v. 2, 3.

1 Tim. i. 9.

190 LEX NEMINEM

ut oves occisionis ; scilicet consecrati, et ministrantes omni tempore
* fidei nostrse et perseverantes ei, et abstinentes ab omni avaritia,
non acquirentes nec possidentes thesauros in terra. Manifesta-
batur autem et tanquam de ea que facta sunt, requietio Dei, hoc
est, ! regnum, in quo requiescens homo ille qui perseveraverit Deo
assistere, participabit de mensa Dei.

2. Et quia non per hzc justificabatur homo, sed in signo data
sunt populo, ostendit, quod ipse Abraham sine circumcisione, et
sine observatione sabbatorum, credidit Deo, et reputatum est illi ad
justitiam, et amicus Dei vocatus est. Sed et Lot sine circumcisione

. eductus est de Sodomis, percipiens salutem a Deo. Item Deo

placens Noe cum esset incireumcisus, accepit ?mensuras mundi
seeundz generationis, Sed et Enoch sine circumcisione placens
Deo cum esset homo, ?Dei legatione ad angelos fungebatur, et
*translatus est, et conservatur usque nunc testis justi judicii Dei:
quoniam angeli ‘quidem transgressi deciderunt in terram in
judicium ; homo autem placens, translatus est in salutem. Sed et
reliqua autem "omnis multitudo eorum, qui ante Abraham fuerunt
justi, et eorum patriarcharum, qui ante Moysem fuerunt, "et sine his
quze preedicta sunt, et sine lege Moysi justificabantur. Quemad-
modum et ipse Moyses in Deuteronomio ait ad populum : Dominus
Deus fuus testamentum disposuit in Horeb: et non patribus vestris
disposuit Dominus testamentum hoc, sed ad vos.

3. Quare igitur patribus non disposuit Dominus testamentum ?
Quia lex non est posita justis; justi autem patres *virtutem decalogi

1 Having used the Valentinian term
ἀνάπαυσις, the author defines it as being
the kingdom of God, so frequently
likened in Scripture to a marriage-feast.
For ea in the preceding line, read iis.

3 GRABE compares EPIPH. Anc. 114,
de Noé. Διαμερίζει μὲν, ὡς κληρονόμος
τοῦ κόσμου, καταστὰς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, τοῖς
τρισὶν υἱοῖς αὐτοῦ τὸν πάντα κόσμον, ὑπὸ
κλήρους διελὼν, καὶ ἑκάστην μερίδα κατὰ
κλῆρον ἑκάστῳ ἀπονέμων. But may not
the Greck have been, ἐδέξατο τὰς μετρή-
ges τοῦ κόσμου τῆς δευτέρας γενέσεως,
i.e. of the ark? p. 172, 7. CL, Vo.,
VET. as above. AR. &c. secundum gene-
rationes.

3 Dei. So the AB. Que sit Enochi
legatio ad angelos, liquet. ex apocrypho
lébro Enochi, quem Irenco ob oculos fuiase

dubitare nequimus. | Etenim capp. 12—
I6 dicti libri Enochus ad angelos a Deo
missus esse narratur, qui mullam tis
peccatorum (sc. in re fliarum hominum,)
veniam sperandam csse annuntiaret.
Mass., CL., Voss., VET. omit Dei.

* (translatus cst, to Paradise, V. v.

5 According to LE Nourry, Bibl.
PP. 11. 715, the angels rebelled against
God in heaven, and were banished to
earth, where they committed fresh offence,
Gen. vi. 2. ΑΒ. omits quidem, and in
terram.

¢ CLERM. cum omni multitudine.

7 CL., Voss., but AB. omits et.

8 virtute ... diligentes, 80 CL., AR.,
Mero. 11, Mass., but GRABE as Voss.
virtute, with legem before diligentes, ἃ
marginal gloss upon virt. decalogi.

Μ. 94).

JUSTIFICABAT. 191

conscriptam habentes in cordibus et animabus suis, diligentes LIB. 1Y.
scilicet Deum qui fecit eos, et abstinentes erga proximum ab cR. ΤΑΣ XxX.
injustitia : propter quod non fuit necesse admoneri eos correp- ܫ‎
toriis literis, quia habebant in semetipsis justitiam Legis. Cum

autem hzc justitia et dilectio que erat erga Deum, !cessisset in
oblivionem, ?et extincta esset in /Egypto, necessario Deus propter

multam suam ?erga homines benevolentiam semetipsum ostendebat

per vocem, et eduxit de 7Egypto populum in virtute, uti rursus

fieret homo discipulus et sectator Dei; et ‘subaffligebat indicto
Saudientes, ut non contemnerent eum qui se fecit, et manna

cibavit eum, uti rationalem acciperent escam : quemadmodum et

Moyses in Deuteronomio ait: Et cibavit te manna, quod non scte- Deut. vill. a
bant patres tui, uti cognoscas, quoniam. non $n pane solo vivit. homo,

7 sed, in omni verbo Dei, quod procedit de ore ejus, vivit homo.

CAP. XXVIII.
In quo differt Decalogus a, reliquis praceptis.

*ET erga Deum dilectionem precipiebat, et eam qu: ad proxi-

mum est justitiam ?insinuabat, ut nec injustus, nec indignus

sit Deo, preestruens hominem per decalogum in suam amicitiam,

et eam que circa proximum est concordiam: quz quidem ipsi
proderant homini, nihil tamen indigente Deo ab homine. "Et
propter hoc Scriptura ait: Hos sermones locutus est Dominus ad peut. v. s2.
omnem aynagogam filiorum Israel in monte, et V nihil adjecit; nihil —
enim, quemadmodum preediximus, indigebat ab eis. Et iterum
Moyses ait: Et nunc Israel, quid Dominus Deus tuus postulat a te, peu. x. 12.
nist tinere Dominum Deum tuum, ambulare in omnibus viis ejus,

1 MSS. cessit. and Voss. affligebat.

2 et extincta esset in /Egypto. R. 5 See p. 149, n. 4.
Moses et Elias Levites, ut ex scriptis eo- ¢ CL., Voss., VET., but AR., &c. eos.
rum colligit doctissimus Genebrardus in 7 sed in omni. The remainder ofthe

Chronico, tradunt, Israélitas in captivitate quotation is lost in the ΟἿ,., owing to
4Egyptiaca constantissimequidemlinguam | the two similar sequences, vivit homo.

Hebraicam, sue gentis habitum, et avita 8 AR. omits et.
nomina retinuisse: verum. sanctissimam 9 ΑΒ. insinuabatur.
patriarcharum fidem ac religionem flagi- 10 prestruens. There is no authority

tiose deseruisse, sola stirpe Levi excepta; for GRABE'S prestruente. The antece-
que in ea, perseverando sacerdotii digni- dent is ὁ Θεός, supra, q. d. προκατασκευά-
tutem sibi promeruit. FFEUARD. cas τὸν ἄνθρωπον εἰς τὴν αὑτοῦ φιλότητα.
3 erga homines, not in CL. or Voss. 11 CLERM. and Voss. omit et.
4 The ΑΒ. reading, ὑπέθλιψεν. Cu. 13 Cf. p. 186, n. 7.

Deut. iv. 14.

Matt. xii. 36.

Matt. v. 2.

Matt. v. 22.

192 FINIS FRZECEPTI

et diligere eum, et servire Domino Deo tuo ex toto corde tuo, et
ex iota anima tua? Hxc autem gloriosum quidem faciebant

` hominem, !id quod deerat ei *adimplentia, id est amicitiam Dei ;
- Deo autem ?przestabant nihil: nec enim indigebat Deus dilectione

hominis. Deerat autem homini gloria Dei, quam nullo modo
poterat percipere, nisi per eam obsequentiam, quee est erga Deum.
Et propter hoc iterum Moyses ait eis; Elige vitam, ut vivas tu et
semen tuum, diligere Dominum Deum tuum, exaudire vocem ejus,
et apprehendere eum: quoniam hac est vita tua, et longitudo
dierum tuorum. In quam vitam prestruens hominem, decalogi
3quidem verba ipse per semetipsum omnibus similiter Dominus
locutus est: et ideo similiter permanent apud nos, extensionem et
augmentum, sed non dissolutionem accipientia per carnalem ejus
adventum. Servitutis autem przecepta separatim per Moysem prie-
cepit populo, apta illorum eruditioni, ‘sive castigationi ; quemad-
modum ipse Moyses ait: Et mihi precepit Dominus in tempore
illo, dicere vobis justificationes et judicia. Hsec ergo que in ser-
vitutem, et in signum data sunt illis, >circumscripsit novo libertatis
testamento. Que autem naturalia, et liberalia, et communia
omnium, auxit et dilatavit, sine invidia ?largiter donans hominibus
per adoptionem, Patrem scire Deum, et diligere eum ex toto
corde, et sine 'aversatione sequi ejus Verbum, non tantum absti-
nentes a malis operationibus, sed etiam a concupiscentiis earum.
Auxit autem etiam tiniorem : filios enim plus timere oportet quam
servos, et majorem dilectioneni habere in patrem. Et propter hoc
ait Dominus: Omnem sermonem otiosum quem locuti fuerint homi-
nes, reddent pro eo rationem in die judicii ; et, qui viderit mulierem
ad concupiscendum eam, jam mechatus est eam in corde suo; et,
qui irascitur fratri suo ?sine causa, reus erit judicio: ut sciamus,
quoniam non solum factorum reddemus rationem Deo, ut servi ;

1 ταῦτα δὲ ἔνδοξον ἐποίησε τὸν ἄνθρω-
πον, τὸ ὑστέρησαν αὐτῷ ἐπιπληροῦντα,
τούτεστι τὴν τοῦ Θεοῦ φιλύτητα.......
Torépnoe γὰρ ἄνθρωπος τῆς τοῦ Θεοῦ 5.

3 adimplentia. So STIEREN from
the Voss. but the CL. εἰ adimplendam.
AB., GRABE and Mass, ei implentia.
AR. also has prestabat.

3 AR. omita quidein,

ὁ sive castipationi. Hiec desunt in
Voss. et forte addita sunt a quopiam, cui
vox παιδείας castigationem potius quam

eruditionem hoc loco significare videbatur.
GRABE. The CLERM. also omits these
two words. There appears, however, to
be room in the context for both words,
eruditioni applying to δικαιώματα, and
castigationi to κρίσεις.

5 circumscripsit, see p. 40, n. 8.

¢ largiter, gloss on ἀφθόνως.

* OL., Voss. adveraatione.

8 So the MSS. Gr ec; STIEREN
incorrectly says that he discards it.

? See p. 181, n. r.

DILECTIO. 193

sed etiam !sermonum et cogitationum, tanquam qui et *libertatis 15. 1Vv.
potestatem acceperimus: in qua magis probatur homo, si reve- @R. IV.

xxxi.

reatur ?et timeat et diligat Dominum. Et propter hoc Petrus "A"
ait, non velamentum malitie habere nos libertatem, sed ad *pro- Pe dL].

bationem et manifestationem fidei.

CAP. XXIX.

Ostensio quoniam non propter se, nec indigens Deus
deservitione eorum, Leviticam pracepit legem: quid
enim requirit Deus ab homine, nullius indigens?

. 1. Quonitam autem non indigens Deus servitute eorum, sed
propter ipsos quasdam observantias in lege "przeceperit, plenissime
prophete indicant. Et rursus quoniam non indiget Deus obla-
tione *eorum, sed propter ipsum qui offerat hominem, manifeste
Dominus docuit, quemadmodum ostendimus. Si quando enim
negligentes eos justitiam, et abstinentes a dilectione Dei videbat,
per sacrificia autem et reliquas "typicas observantias putantes
propitiari Deum, dicebat eis Samuel quidem sic; *Non vult | Reg. αν. ܥ‎
Deus holocausta et sacrificia, sed vult exaudiri vocem suam.
Ecce, auditus bonus super sacrificium, et auditus super adipem
arietum. David autem ait: Sacrificium et oblationem noluisti ;
?aures autem perfecisti mihi: holocausta ‘etiam pro delicto non

Ps. xxxix. 7.

1 The Cr. alone omits sermonum. wrla δὲ ἔσκαψάς μοι. SYMM, and THEO-

3 IRENJEUS places freedom of will
upon its true basis, harmony with the
will of God; in proportion as the new
man, according to God, is formed within
in the heart and spirit, he obeys sponta-
neously; and the law of God becomes
the perfect law of liberty.

5 AR. uf.

4 AR. propitiationem.

5 Ο΄ι,, Voss., GRABE adds ARr., but
this MS. has precepit.

¢ Cr., Vo., but AR., MER. II. hominum.

7 Omitted in MERC. I.

8 Nou vult. Jrencus non el θελητόν,
ut nostra τῶν ὁ. exemplaria sonant, sed οὐ
θέλει legisse videtur, ut et Theodoret. G.

9 aures autem perfecisti, a very proba-
ble corruption from perforasti, which
would exactly express the Hebrew

^? n» DY, rendered by AqUiLA

DOT. have also cría, but for ND they
read 7132. The Chaldee Paraphrase also

expresses ὠτία. WPA NDYyND ome
b ND Aures ut redemptioni tue

auscultent, forasti mihi, If, there-
fore, the present Hebrew text be cor-
rupt, as KENNIcOTT has supposed, the
corruption dates from a very early period
of the Christian era. But S. Paul, Heb.
x. 5, quotes the words as rendered by
the LX X. σῶμα δὲ κατηρτίσω μοι, which
indicate as the Hebrew original, 133 ΤῈ

% $$ The Syriac follows the same

reading, a Maa a Ns c? ܦܓܪܐ‎

which would be nothing remarkable, if
one copy instanced by KENNICOTT had
not embodied both the reading of the
LXX., and that of the present Hebrew

194 COR CONTRITUM

Lib.Iv. postulasti. Docens eos quoniam obauditionem !vult Deus, que

GR1V. gervat eos, quam sacrificia et holocaustomata, quz nihil eis pro-

MASS1V- gunt ad justitiam: et novum simul prophetans Testamentum.

Manifestius autem adhuc in quinquagesimo Psalmo de his ait:

P&118,19. Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique : holocaustis non
delectaberis. Sacrificium Deo spiritus contribulatus ; cor contritum M. s«.

et humiliatum Dominus non *despernet. — Quoniam "ergo nihil

Fs xlix.9- indiget Deus, in eo qui est ante hunc Psalmo ait: Non accipiam

de domo tua vitulos, nec de gregibus tuis hircos. Quoniam mew

sunt omnes besti@ terre, jumenta tn montibus et boves; cognovi

omnia volatilia cali, et species agri mecum est. δὲ esuriero, non

dicam tibi : meus est enim orbis terra, et plenitudo ejus. Nunquid

manducabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo?

Deinde ne quis putet, propterea quod irasceretur, eum recusare

P». xlix. 14, hzc, infert, consilium ‘ei dans: Z»mola Deo sacrificium laudis, et

redde Altissimo vota tua, et invoca me in die tribulationis ‘tuce, et
eripiam te, et glorificabis me; ila quidem per que putabant pec-
cantes propitiari Deum abnuens, ‘et ostendens quod ipse nullius
rei indiget ; ®heec autem per que justificatur homo, et appropin-
quat Deo, hortatur et admonet.

text. 20 ܕܝܢ ܢܩܒܬܠܝ‎ bl
ܠܝ‎ Ano e) Aures autem per-
forasti mihi, et corpus autem parasti
mihi, Diss. Gen. p. 9. [5]. So also the
Arabic version in Walton's Polyglott,

99 M4» 9

Heb. x. 9. Clearly, therefore, it could
not affect his argument, whichever
reading were followed in that portion of
the text quoted, that was only inciden-
tally adduced by reason of its position.
With regard to the meaning of the text,
it need bear no allusion to the Jewish
mode of marking the willing bondsman,

but in an inverse order. ܐܐܝ ܛܦ ܐܢ‎

weer 947‏ ܐܚ

Sed fecisti mihi corpus εἰ aperuisti aures
meas. It is most probable that our
E. V. follows the true reading ; S. Paul
adopts, as elsewhere, the version most
familiar to those whom he addresses,
and as the clause in question in no way
affected his argument, it mattered not,
so far as this was concerned, whether
the reading followed were critically exact
or no. The contrast drawn is between
the sacrifice of bulls and goats, and, the
only sacrifice with which God is well
pleased, the free-will offering of a heart
devoted to his service: He taketh away
the firet that he may establish the second,

Ex. xxi. 6. Cf. Is. 1.5, The Lord hath
opened myear, and I was not rebellious, &c.

1 vult... quam, θέλει... 7.

3 despernet. Voss. despernit, from
whence and from the LXX. ἐξουδενῶ-
ge, the reading in the text is taken.
The translator elsewhere uses despernere ;
and it is indicated in the varia lectio of
earlier Edd. despicies. AR. and MERC.
II. spernet, CLERM. spernit.

3 ergo not in the CLERM. copy.

4 AR. omits ei and tue.

5 et ostendens...indiget. Mass. has
cancelled this clause, because it is omit-
ted in the CL. and Voss., but the AR. and
MERC. 1I. retain it, and it harmonises
with the preceding.

© ac, Voss., his, CL., AR.

OBLATIO ACCEPTISSIMA. 195

2. Hoc idem autem et Esaias ait: Quo mtht multitudinem
sacrificiorum vestrorum, dicit Dominus? Plenus sum. Et cum
abnuisset holocaustomata, et sacrificia, et oblationes, 'et adhuc
neomenias, et sabbata, et ferias, et reliquam universam con-
sequentem his observationem, intulit, suadens eis que salutaria

sunt: Lavamini, mundi estote, auferte nequitias a@ cordibus vestris Ὁ

"ab oculis mets: desinite a malitiis vestris, discite bonum facere, ea-
quirite judicium, eruite eum qui injuriam patitur, judicate pupillo,
et justificate viduam, et ventte disputemus, dicit Dominus. Non enim
sicut homo *motus, ut multi audent dicere, divertit eorum ?sacri-
ficia; sed miserans eorum czeitati, et verum sacrificium insinuans,
quod offerentes propitiabuntur Deum, ut ab eo vitam percipiant.
3. Quemadmodum ‘alibi ait: Sacrificium Deo cor contribu-
latum; odor suavitatis Deo, cor clarificans eum qui plasmavit. Si
enim irascens abnueret hzec "eorum sacrificia, tanquam qui indigni
essent consequi misericordiam ejus, non utique eisdem ipsis sua-
deret, per quze salvari possent. Sed quoniam Deus misericors est,
non abscidit eos a bono consilio. Nam per Hieremiam cum dix-
isset, Quo mihi thus de Saba affertis, et cinnamomum de terra lon-
ginqua ? holocaustomata et sacrificia vestra mon delectaverunt me;
intulit: Audite sermonem Domini omnis Juda. Hee dicit Domi-
nus Deus Israel: Dirigite vias vestras et studia vestra, et con-
stituam vos in loco isto. Ne confisi fueritis vobismet in sermont-
bus mendacibus, quoniam in totum non proderunt vobis, dicentes :

1 et adhuc, ἔτι kal, The marginal et inquirende impenderim. Id solum

gloss, etiam et, appears in the text in the
AB. and Merc. 11. MSS., and it super-
sedes the more probable reading in the
CLERM. and Voss. ΑΒ. neomenia.

2 GRABE follows the AR. and MERC.
II. in reading coram; ἔναντι for ἀπέ-
vayri. CLERM. and Voss. ab.

3 CLERM., Voss., al. mutus, sacrificia
Cr., Voss., VET., AR., al. sacrificium.

4 alibi ait: Sacrificium, &c. Quis
vero ita ait? An David, cujus Psalmum
1. 18, Feuard. in margine apposuit]
Ast iste locus jam ante citatus est, nec ibi
posterius comma, odor suavitatis, &c.

legitur. Anne Esaias, cujus proxime

- facta est mentio ? Sed nec in Esaia, ne-

que in ullo alio S. Scripture libro, cano-
nico vel apocrypho, hanc sententiam

reperire potui, licet plurimum temporis

addo, candem ex parte a Cl. Al. P. 111.
I2, una cum alio Es. dicto, ab Irenco hic
citato, allegari hoc modo: ᾿Οσμή, φησιν,
εὐωδίας τῷ Θεῷ καρδία δοξάζουσα τὸν
πεπλακότα αὐτήν. Ubi perinde ut Ire-
ncus, a quo forte hec mutuatus est, in
genere ait, φησίν. GR. The words may
have been taken from the Gospel accord-
ing to the Egyptians. SeeI. 383. r. and
Hipp. Ph. p. 98. Mass. considers that
both IREN. and Cr. AL. may have had
in their mind Eccl. xxxix. 14, LXX.
q.v.; but the odour of sanctity is the
only idea in common. He also says,
by a chronological slip, that 1888
borrowed from CLEMENT.

5 eorum. Mass. from the CL. and
Voss. Gn. from the AB. and ΜΈΒΟ. 11.
cecorum. CL. omits δὲ enim.

LIB. IV.
xxix. 2.
GR IV.

MAS. iv.

Esai. i. 11.

Esai. i. 16—
8.

Jer. vl. 20.

Jcr. vii. 2, 3,

LIB. Iv.

one iv.
xxxii.
MASS. IV.
xvii. 2.

196 NON SACRIFICIA A SUIS

Templum Domini, templum Domini, est. Et iterum significans,
quoniam non propter hoc eduxit eos de Agypto, ut sacrificia
ei offerant, sed ut obliti idololatriz /Egyptiorum, audire vocem
Domini possent, que erat eis salus et gloria, !sic per eundem

Jer. vii. 21-. Hieremiam ait: Mac dicit Dominus: Holocaustomata | vestra

Jer. ix. 94.

colligite cum sacrificiis vestris, et manducate carnes. Quoniam non
sum locutus ad patres vestros, nec de holocaustomatibus et sacrificiis
praecepi eis, qua die eduzi eos de Egypto; sed sermonem. hunc
praecepi eis, dicens : Audite vocem meam, et ero Deus vester, et vos
eritis populus meus, et ambulate in omnibus viis meis quascunque
pracepero vobis, ut bene sit vobis. Et non obaudierunt, nec inten-
derunt ; sed ambulaverunt tn cogitationibus cordis ialitie suc, et

facti sunt retrorsus, et non ad priora. Et iterum per eundem

ipsum dicens : Sed in hoc glorietur qui gloriatur, intelligere et scire
quoniam ego sum Dominus, qui facio misericordiam, et justitiam, et

judicium in terra, intulit: Quoniam in his voluntas mea est, dicit

Dominus; sed non in sacrificiis, nec in holocaustomatibus, nec in
oblationibus. Non enim principaliter hzc, sed secundum conse-
quentiam, et propter preedictam causam habuit populus, sicut

Beal. xlii. 23, iterum Esaias ait: Non ?mhi oves holocaustomatis tui, nec in

Esai. Ix vi. $.

Jer. xi. 15.
Esai. lviii,
6—9.

sacrificiia (uis clarificasti me: non ?servisti mihi in sacrificiis,
nec aliquid laboriose ? fecisti in thure : nec mercatus es mihi argento
incensum, nec adipem sacrificiorum tuorum ?concupivi; sed in pec-
catis tuis, et in iniquitatibus tuis ante me stetisti. Super quem
igitur, ait, aspiciam, nisi *super humilem, et quietum, et trementem
sermones meos, Non enim adipes et carnes ‘pingues auferent a
te injustitias tuas. Hoc est 5jejuntum, quod ego elegi, dicit
Dominus. Solve omnem nodum injustitia,, dissolve connexus vio-
lentium commerciorum, dimitte quassatos in requiem, et omnein
conscriptionem tijustam conscinde. Frange esurienti panem tuum
Sex animo, et peregrinum. sine tecto induc in domum tuam. — Si
videris nudum, cooperi 6eum, et domesticos seminis tui non despicies.
Tunc erumpet matutinum lumen tuum, et sanitates tuo " citius

orientur, et pracedet ante te justitia, et gloria ‘Domini circumdabit

te: et adhuc te loquente dicam, Ecce adsum.

l sic omitted, CL., Vo. sicut, AB., 4 super, CLERM., Voss., VET. al. 772.
MERC. II. AR. omits pingues.

3 obtulisti, omitted by the MSS. and 5 enim, AR., not in CLERM., Voss.
Cop. ALEX., is here cancelled by Mass. — or V. T.

3 servisti, ἐδούλωσά σε. Fecisti, ἐποί- 5 ex animo, no part of the Text.

noa, LX X. CL. omits non servisti mihi AR. omits eum.
tn sacrificiis, and concupivi. 7 CL., Voss., VET. al. cito... Dci.

M. 949.

SED OBEDIENTIAM VULT DEUS. 197

4. Et Zacharias autem in duodecim prophetis, significans ts. rv.

eis voluntatem Dei, ait: Hac dicit Dominus omnipotens: Judicium δα.
Justum judicate, pietatem et misericordiam facite unusquisque ad MASS lV.
Jratrem suum. Viduam et orphanum et proselytum et pauperem Zech, vil. 9,
nolite opprimere, et unusquisque malitia fratris sui non reminisca- 7c yu.
tur in corde suo. Et iterum: JH sunt, inquit, sermones quos 106, 17.
facietis. Loquimins veritatem unusquisque ad proximum suum, et
judicium. pacificum judicate in portis vestris, et unusquisque mali-

tiam fratris sui non recogitet in corde suo, οἱ jurationem falsam ne

. dilezeritis: quoniam hee omnia odi, dicit Dominus omnipotens.

Et David autem similiter: Quis est, inquit, homo qui vult vitam, et Ps. xxxiu.
amat videre dies bonos? Cohibe linguam tuam a malo, et labia

tua, ne loquantur dolun. Declina a malo, et fac bonum: inquire

pacem, et sequere eam.

5. Ex quibus omnibus manifestum est, quia non sacrificia et
holocaustomata queerebat ab eis Deus ; sed fidem, et obedientiam,

et justitiam, propter illorum salutem.
docens eos Deus suam voluntatem, dicebat: Misericordiam volo Osee νἱ

Sicut in Osee propheta

! quam sacrificium, et agnitionem Dei super holocaustomata. Sed et

Dominus noster eadem monebat eos, dicens: St enim cognovis- Matt. xit 7.

setis quid est, Misericordiam volo, ?et non sacrificium, nunquam
condemnassetis innocentes : testimonium quidem reddens prophetis,
quoniam veritatem preedicabant; illos autem arguens sua culpa
insipientes. Sed et suis discipulis dans consilium, ? primitias Deo

1 quam. CLERM. et non, caught from
the succeeding quotation from the N. T.
The ΑΒ. and Merc. 11. MSS. have the
above reading, as also ERASM., GALL.,
cf. 194. 1. Mass. and STIER. with no
apparent authority, insert plus.

3 So the Cr. and Voss., but the ΑΒ.
quam sacrif. nung. condemnaretis in-
merentes.

3 Allusion would seem to be made
to the Easter-offering of the Eucharist,
as the Christian correlative of the wave-
offering of the firstfruits, offered on the
sixteenth of Nisan, the day of Christ's
resurrection ; and so long as the Temple
service was in the remembrance of the
primitive Church, it is impossible to
imagine, that the celebration of the Eu-
charist on Easter Sunday, would not
suggest to the faithful the remembrance

of the correlative typical ceremony of
thelaw. But the new corn of the year
was not used for the unleavened bread
of the first day of the Paschal feast,
i.e. before the wave-sheaf was offered
in the temple. The bread consecrated
by our Lord was not of the firstfruits of
the year, but of theold corn ; so ΚΊΜΟΗΙ
says on Josh. v. ΠΡ DN n WINN
“DY πῶ AA na^pn AMS "y
{DID The new corn was forbidden to
them until the wave-sheaf had been offered
on the sixteenth of Nisan. I add GRABE’s
note. Certum est, Jreneum ac omnes, quo-
rum scripta habemus, Patres, Apostolis
sive co«cvos, sive proxime succedentes, S.
Eucharistiam pro nove Legis sacrificio
habuisse, et panem atque vinum tanquam
sacra munera in altari Deo Patri obtu-
lisse; ante consecrationem. quidem, velut

Matt. xxvi.

Lue. xxii. 19,
20.

1 Cor. xi. 23
seq.

198

OBLATIO

offerre ex suis creaturis, non quasi indigenti, sed ut ipsi nec
infructuosi nec ingrati sint, ‘eum qui ex creatura est panis, acce-

primitias creaturarum, in recognitionem
supremi ejus super universa. dominii;
post consecrationem vero, ut mysticum
corpus et sanguinem Christi, ad repra-
sertandam cruentam. personalis ejus cor-
poris ac sanguinis $n cruce oblationem,
et beneficia mortis ejus omnibus, pro quibus
offerretur, impetranda. | Atque hunc non
privatam particularis Ecclesi vel Doc-
toris, sed publicam universalis Ecclesia
doctrinam atque prazin fuisse, quam illa
ab Apostolis, Apostoli ab ipso Christo
edocti acceperunt, diserte hoc εἰ sequenti
cap. docet Irenceus, atque ante ipsum
Justinus Martyr, partim in Apologia 1.
ad Antoninum, clarius vero et prolixius
in 7) αΐοσο cum Tryphone Judieo, Cujus,
μέ S. Ignatii, Tertulliani, S. Cypriani,
aliorumque verba, tam a Pontificiis, quam
α doctioribus Protestantibus, crebro alle-
gata hic describere non est necesse. Unius
solum Clementis Romani verba, non spuria
vel dubia, qualia Feuard. hoc loco anno-
tavit, sed certissime genuina, ex ejus ad
Corinthios epistola adducere placet, quod.
non nisi ab uno moz laudando Scriptore,
neque ab eo integra, hanc in rem citata
sciam. Ita vero is S 4: Πάντα τάξει
ποιεῖν ὀφείλομεν, ὅσα ὁ Δεσπότης ἐπιτε-
λεῖν ἐκέλευσεν᾽ κατὰ καιροὺς τεταγμένους
τάς τε προσφορὰς καὶ λειτουργίας ἐπιτε-
λεῖσθαι, καὶ οὐκ εἰκῆ ἢ ἀτάκτως γίνεσθαι,
ἀλλ’ ὡρισμένοις καιροῖς καὶ ὥραις.---Οἱ
οὖν τοῖς προστεταγμένοις καιροῖς ποιοῦν-
τεξ τὰς προσφορὰς αὐτῶν, εὐπροσδεκτοί
τε καὶ μακάριοι τοῖς γὰρ νομίμοις τοῦ
Δεσπότου ἀκολουθοῦντες, οὐ διαμαρτά-
γουσιν. Ne vero h«c vel de solis Judai-
corum Sacerdotum, vel Christianorum
Laicorum, oblationibus accipiantur, addo
sequentia § 44, verba: ᾿Αμαρτία γὰρ οὐ
μικρὰ ἡμῖν ἔσται, ἐὰν τοὺς ἀμέμπτως kal
ὁσίως προσενέγκοντας τὰ δῶρα, τῆς ἐπι-
σκοπῆς ἀποβάλωμεν. Atqui cum hujus
Epistole auctor ille ipse. Clemens fuisse
videatur, cujus nomen in libro vite scrip-
tum Philippensibus scripsit Paulus cap.
4, vers. 3, cumque is modo citata duobus

vel tribus post Petri et Pauli Apostolorum
martyrium, et viginti ante S. Joannis
obitum, annis scripserit, viz ullus dubi-
tandi locus relictus est, ab ipsis S. Apo-
&tolis hanc de sacrificio Eucharistic doc-
trinam promanasse, ac proinde omnino
tenendam esse, licet nullum pro ea dictum
ex ipsis Prophetarum vel Apostolorum
scriptis adduci posset. Generale est enim
S. Pauli preceptum 2 Thessal, ii. 15.
' A6eA ,ܐܘܟ‎ στήκετε, kal κρατεῖτε Tas παρα-
δόσεις ἃς ἐδιδάχθητε, εἴτε διὰ λόγου εἴτε
δι᾽ ἐπιστολῆς ἡμῶν. Sed satis quoque
Seripturarum pro sacrificio Eucharistic
post Ireneum aliosque S. Patres adduxe-
runt recentiores Theologi, non modo Pon-
tificiti, sed εἰ Protestantes, presertim
Anglicane Ecclesia Doctores: ex quibus
unum nomino, tam doctrine quam. pictatis
eximic virum, ac Romane Ecclesie error-
ibus abusibusve, ipsique personali Christi
in Missa presentie ac oblationi satis
infensum, Josephum Medum, utpote qui
peculiari Tractatu. de Sacrificio Chris-
tiano, Anglice scripto, hanc rem egregie
probavit. et sllustravit; ab omnibus pro-
inde Theologie studiosis, presertim sacri
Presbyteri candidatis diligenter legendo.
Atque hujus non solum sententie, sed ct
voto in fine capitis 8, expresso, toto corde
subscribo, atque opto, ut postquam multi
pit doctique e parte Protestantium viris
hunc Lutheri et Calvini errorem, ac veram
A postolice Ecclesie doctrinam bene agno-
verunt, hujus quoque sanctissimas for-
mulas Lituryicas, quibus dictum sacri-
ficium Deo offertur, ab illis male c suis
catibus proecriptas, in usum revocent, et
hunc summum Divine Majestati honorem
debite reddant. GRABER,

1 eum qui ex creatura est panis. If
the bread after consecration ceased to be
bread, it is difficult to imagine that the
Father would not have added an inti-
mation of the change. TERTULLIAN in
the same way speaks of a real presence,
but in terms that forbid the notion of a
change. He says on the Lord’s Prayer,

EUCHARISTIZE. 199

pit, et gratias egit, dicens: Hoc est meum corpus. ἘΠῚ calicem LIB. Iv.
similiter, qui est ‘ex ea creatura, que est secundum nos, suum ܦܒ‎ IV.
sanguinem confessus est, et novi Testamenti novam docuit oblati- Mss. Tv.
onem ; quam Ecclesia ab Apostolis accipiens, in universo mundo

offert Deo *ei qui alimenta nobis przestat primitias suorum mune-

rum in novo Testamento, de quo in duodecim prophetis * Malachias

sic przesignificavit : Mon est mihi voluntas in vobis, dicit Dominus Mal.i.10, n.

Christus enim panis noster. est, quia vita
Christus εἰ vita. (f. 1. vite) panis. Ego
sum, inquit, panis vite. E! paulo supra,
Panis est sermo Dei vivi, qui descendit
de ccelis. Tum quod et corpus ejus in
pane censetur; hoc est corpus meum
(Luc. xxii. 17). Jtaque petendo panem
quotidianum, perpetuitatem postulamus
in Christo, et individuitatem a corpore
eus. De Or. 6. Compare also S. Cy-
PRIAN de Or. Dom. 12; Vind. Cath. τι.
83, 84. Pope Gelasius expressly says
that there is no such change, and that
after the consecration of the boly ele-
menta, esse non desinit substantia vel
natura panis et vini; at the same time,
fn divinam transeunt, sancto Spiritu per-
ficiente, substantiam, permanente tamen
in sue proprietate nature, see the context,
p. 208, note. Atlfric of our own Saxon
Church, says: Hit 1s on gecynde bros-
niendlic hláf and brosmendlic win, and
18 efter mihte Godcundes wordes so¥lice
Cnstes hchama and his blód. na swa
pesh lichamlice ac gastlice; Micel 1s
betwux pam hchaman pe Crist on ὅτο-
wode and pam hcháman pe to hüsle
by gehalgod; Se hchama so&lce pe
Crist on prówode wzes geboren of Marian
flesce mid blóde and mid bánum mid
felle and midsinum on menniscum limum
mid gesceadwisre sawle geliffest. and his
gastlica hchama pe we husel háta$ ܐ‎ of
manegum córnum gegaderod butan blóde
and bíne hmleas and sawulleas and nis
forsig πάῃ ping per on to understan-
denne hchamlice ac (18) eall gastliche to
understandenne. Naturalier corrupti-
bilis est panis, et corruptibile vinum ; ®
secundum virtutem Verbi Dei vere Christi

corpus est et ejus sanguis, neque id quidem
corporaliter est, verum spiritaliter. Mul-
tum distat. inter corpus in quo Christus
passus est, et corpus quod in Eucharistia
consecratur ; corpus scilicet in quo Chris-
tus passus est, natum est e carne Marie,
(constat) e sanguine et ossibus, e pelle et
nervis et membris humanis, anima ratio-
nali vivificatum ; et spiritale ejus corpus,
quod Eucharistiam vocamus, e multis
granis conficitur, sine sanguine et osse,
tum membrorum tum anime expers, ideo-
que nihil in ea corporaliter intelligendum
est, omnia autem spiritaliter accipienda,
Vind. Cathol. 111. 350, 351.

1 ex ea creotura, qua est secundum
nos. Again the venerable Father is par-
ticularly careful in stating the natural
substance of the wine, without indicating
any elementary change consequent upon
consecration. The Marcosians, with
whom he was brought into more imme-
diate contact, asserted a transubstantia-
tion of their own, Vol. 1. p. 116, and if
any such doctrine had been asserted by
the Church Catholic, the Father could
not have avoided a comparison of the
Christian verity with its heretical coun-
terfeit. The Voss. MS. omits ea.

3 ei is not found in the AB. M8.
Voss, has ef qui. It marks the repe-
tition of the article, and is retained.

ὃ FEUARDENT remarks that the same
interpretation is given to the prophet's
words in the Const. Ap. 31, by JUSTIN
M. c. Tryph., TERTULL. c. Marc. ܐܐܐ‎
Cypr. adv. Jud. 1. τό, CHRYSOST. in
Ps. xcv., AuG. de Civ. D. XVIII. 35,
XIX. 23, c. Adv. Leg. 1. 20, EUSEB.
Dem, Ev. 1. cap. ult., DAMASC. IV. 14,
&c. &c.

200 JESUS NOMEN

LIB IV. omnipotens, et sacrificium non accipiam de manibus vestris. Quo- o. as.

GR lv qam ab ortu solis usque ad occasum momen meum ! clarificatur inter
Mira" gentes, et in omni loco incensum offertur nomini meo, et sacrificium
purum: quoniam magnum est momen meum in gentibus, dicit
Dominus omnipotens; manifestissime significans per heec, quoniam
prior quidem populus cessabit offerre Deo; omni autem loco sacri-
ficium offeretur ei, et hoc purum ; nomen autem ejus glorificatur

in gentibus.

CAP. XXX.

Quemadmodum Nomen Domini nostri Jesu Christi pro-
prium Patris ostenditur.

Qvuop est autem aliud nomen, quod in gentibus glorificatur,
quam quod est Domini *nostri, per quem glorificatur Pater, et
glorificatur homo? Et quoniam proprii Filii ejus est, et ab eo
factus est homo, suum illum vocat. Quemadmodum si quis rex
ipse filii sui pingat imaginem, juste suam illam dicit imaginem
secundum utrumque, quoniam et filii ejus est, et quoniam ipse
fecit eam: sic et "Jesu Christi nomen, quod per universum mun-
dum glorificatur in Ecclesia, suum esse confitetur Pater, et quo-
niam * Filii ejus est, ‘et quoniam ipse scribens id, ad salutem dedit
hominum. Quoniam ergo nomen Filii proprium Patris est, et in
Deo omnipotente "per Jesum Christum offert Ecclesia, bene ait

Mai. secundum utraque: ΕἾ in omni loco incensum offertur nomini meo,
Apo. v.&. 6f sacrificium purum. Incensa autem Johannes in Apocalypsi,
orationes esse ait sanctorum.

! AR., MERC. 11. glorificatur.

3 nostri, omitted in the ARUND.

8 JRENZUS refers, as I imagine, to
the name Jesus nyY/* NN Jehovah
Salvation (see Hist. "and Theol, of the
Creeds, p.165), which is a name, in a
certain sense, common to the Father and
to the Son, for the appellative Christ
can in no sense pertain to the Father.
By the first element of the compound
name, glorificatur Pater, by the second,
glorificatur homo. This is very plainly
indicated in the words that follow, quo-
niam ipse scribens td, ad salutem dedit
hominum, a manifest allusion to Matt. i.

21, Thou shalt call his name JESUS, &c.:
and JESUS 80 far applies to the Father,
as it involves the name JEHOVAH. Cf. 97.

* CL. Filius. AR. omits et following.

5 GBABE aptly quotes from ORIGEN,
c. Cels. virt. 13. Τὸν ἕνα Θεὸν, καὶ τὸν
ἕνα υἱὸν, αὐτοῦ καὶ λόγον καὶ εἰκόνα, ταῖς
κατὰ τὸ δυνατὸν ἡμῖν ἱκεσίαις καὶ ἀξιώσεσι
σέβομεν᾽ προσάγοντες τῷ Θεῷ τῶν ὅλων
τὰς εὐχὰς διὰ τοῦ μονογενοῦς αὐτοῦ, ᾧ
πρῶτον προσφέρομεν αὐτὰς, ἀξιοῦντες
αὐτὸν, ἱλασμὸν ὄντα (περὶ) τῶν ἁμαρτιῶν
ἡμῶν, προσαγαγεῖν, ὡς ᾿Αρχιερέα, καὶ
εὐχὰς καὶ τὰς θυσίας καὶ ἐντεύξεις ἡμῶν
τῷ ἐπὶ πᾶσι Θεῷ.

IN QUO PATER GLORIFICATUR. 201

LIB. IV.

CAP. XXXI. SIC ν.

De sacrificiis et oblationibus, et qui sunt qui in veritate uisi.
offerunt.

1. Icirur Ecclesie oblatio, quam Dominus doeuit offerri in
universo mundo, ' purum sacrificium reputatum est apud Deum, et
acceptum est ei: non quod indigeat a nobis sacrificium, sed quo-
niam is qui offert, glorificatur ipse in eo quod offert, si *acceptetur
munus ejus. Per munus enim erga regem, et honos, et affectio
ostenditur: quod in omni simplicitate et innocentia Dominus
volens nos offerre, predicavit dicens: Cum igitur offers munus Mate. v.23,

. tuum ad altare, et recordatus fueris, quoniam frater tuus habet

aliquid adversum te, dimitte munus tuum ante altare, et eade pri-

mum reconciliari fratri tuo, et tunc. reversus offeres munus tuum.

Offerre igitur oportet Deo primitias ejus creaturze, sicut et Moyses

ait: Non apparebis vacuus ante conspectum Domini Dei tui ; ^ut in Deut. xvi. 16.
quibus gratus exstitit homo, in his gratus *eis deputatus, eum

qui est ab eo percipiat honorem. Et non genus oblationum repro-

batum est; oblationes enim et illic, oblationes autem et hic:
sacrificia in populo, sacrificia *et in Ecclesia : sed species immutata

est tantum, quippe cum jam ‘non a servis, sed a liberis offeratur.

Unus enim et idem Dominus; proprium autem character servilis
oblationis, et proprium liberorum, uti et per oblationes ostendatur
indicium libertatis. Nihil enim otiosum, nec sine signo, *neque

sine argumento apud eum. Et propter hoc illi quidem decimas
suorum habebant consecratas: qui autem perceperunt libertatem,

omnia quee sunt ipsorum ad dominicos decernunt usus, hilariter et

libere dantes ea, non que sunt minora, utpote "majorum spem
habentes vidua illa et "paupere *hic totum victum suum mittente Luc. xxi. 4.
in gazophylacium Dei.

1 purum, as of the very Paschal lamb
without spot or blemish.

3 CL. quod acceptetur si offert.

3 ut is omitted by the CLERM. and
Voss. MSS., but the AR. has it. eis is
read in all the MSS., though GRABE
reads ei. Esse may have been written
by the translator. Quod porro dicit
MASSUET. deputatus, pro reputatus, id
frustra observat. | Constat enim, deputare
etiam bonis scriptoribus solemne esse sij-
nificatu νομίζειν, censere, judicare. Cic.

VOL. II.

Div. c. 2. Quem tu esse hebetem deputas
zeque ac pecus. STIER. AR. deputatis.

4 et, AR., not in the CL. and Voss.

5 non, carelessly dropped, CLERM.

5 neque, omitted in the CL. as though
sine argumento were from the margin ;
see 189, .ܪ‎ ΔΒ. has sive arg.

7 AR. majorem, and paupera.

8 hic. Tj adv. for τῆς, in the fol-
lowing passage: τῆς χήρας ταύτης καὶ
πτωχῆς, τῆς ὅλον τὸν βίον αὐτῆς βαλού-
ons.

13

LIB. 1V.
xxxi. 9.
GR. IV.
xxxiv.
MASS. IV.
xvili. 3.

Gen. iv. 7»

Matt. xxiii.
28.

Matt. xxiii.
96.

Jer. xxii. 17.

Kasai. xxx. 1.

202 COR MUNDUM

2. Ab initio enim respexit Deus ad munera Abel, quoniam
cum simplicitate et justitia offerebat; super sacrificium autem
Cain non respexit, quoniam cum zelo et malitia, quee erat adversus
fratrem, divisionem habebat in corde, quemadmodum occulta ejus
arguens Deus ait: Nonne si recte offeras, recte autem non dividas,
peccasti? ! quiesce : quoniam non sacrificio placatur Deus. Si enim
quis solummodo secundum quod videtur, munde οὐ recte et legi-
time offerre tentaverit ; secundum autem suam animam non recte
dividat eam que est ad proximum communionem, neque timorem
habeat Dei, non per id quod recte foris oblatum est sacrificium,
?seducit Deum, intus habens peccatum : nec oblatio talis proderit
ei aliquid, sed cessatio mali quod est intus conceptum, ?ne per
assimulatam operationem, magis autem peccatum, ipsum sibi
homicidam faciat hominem. Propter quod et dicebat Dominus:
γα vobis Scribe et Pharisai hypocrite, quoniam similes estis
monumentis dealbatis. ‘A foris enim sepulchrum apparet for-
mosum; intus autem plenum est ossibus mortuorum, et wnioersa
immunditia: sic et vos a foris quidem apparetis hominibus quasi
justi, intus autem pleni estis malitia et hypocrisi. Cum a foris
enim recte offerre ^putarentur, similem zelum Cain habebant in
semetipsis: propter quod ‘et occiderunt justum, pretermittentes
consilium Verbi, quemadmodum et Cain. Illi enim ait: Quiesce;
et " non assensit. Quiescere autem quid est aliud, quam desinere a
Sproposito impetu? Et his similia dicens: Phariswe, inquit, cece,
emunda quod est intus calicis, ut fiat et quod foris est, mundum.
Et non audierunt. Ecce, enim ait Hieremias ; non sunt oculi tut,
nec cor tuum bonum; sed in cupiditate tua, et *ad sanguinem justum,
ut effundas eum, et ad tnjustitiam, et ad homicidium, ut facias.
Et iterum Esaias: Fecistis, inquit, consilium, non per me, et '°tes-
tamenta, non per spiritum meum. Ut igitur interior eorum volun-
tas et cogitatio ad manifestum producta, sine culpa et malum non

1 Quoted from the LX X., who read
nnpd, διελεῖν, for ΠΠΒΡ, πρὸ θυρῶν,
and rendered 2" as an imperative,
*' lie down." Cf. the sequel, quiescere aut-
em quid est aliud quam desinere a propo-
sito impetu; ἀπὸ τῆς προτιθεμένης ὁρμῆς.

3 AR. ad se ducit.

3 μὴ διὰ τῆς προσποιουμένης mpay-
ματείας, μᾶλλον δὲ ἡ ἁμαρτία, αὐτὸν
ἑαυτῷ ἀνδροφόνον παραστήσῃ ἄνδρα.

* [ta εἰ Cl. Al. P. 111. 9, ἔξωθεν ὁ rá-

$os φαίνεται ὡραῖος---γέμει, quomodo et
in Cod. Cant., nim quod γίνεται pro
φαίνεται 1bi sit exaratum. GRABE. CL.
and Voss. omit a, which AR. retains.

5 CL., Voss., VET.) but AR. puten-
tur.

5 AR. omits ef.

7 CLERM, omits non.

8 AR. preeposito impetus.

9 AR. omits ad ; CL. sanguine justo,

10 συνθῆκας, pacta. Cf. 1. 296, 4.

G. 326

51.

[

PRZE SACRIFICIIS ACCEPTUM.

203

operantem ostendat esse Deum, eum qui absconsa manifestat, sed 118. tv.
non !eum qui malum operetur, cum minime quiesceret Cain, ait GR. IV.
ei, Ad te conversio ejus, et. tu dominaberis ejus. Pilato quoque
similiter dicebat: Nullam haberes potestatem in me, nisi ? datum tibi
J'uisset desuper ; concedente Deo semper ?justum, ut hic quidem ex
his quie passus est et sustinuit, probatus recipiatur; qui autem

malignatus est ex his quse egit adjudicatus expellatur.

Igitur non

sacrificia sanctificant hominem; non enim indiget sacrificio Deus:
sed conscientia ejus qui offert sanctificat sacrificium, pura exsis-
tens, et prestat acceptare Deum quasi ab amico. Peccafor autem, Esai. xvi. 3.
inquit, qui occidit mihi vitulum, quasi occidat canem.

3. Quoniam igitur cum simplicitate Ecclesia offert, juste
munus ejus purum sacrificium apud Deum deputatum est. Quem-
admodum et Paulus Philippensibus ait: Repletus sum acceptis ab vhi. iv. 18.
Epaphrodito, que a vobis missa sunt, odorem suavitatis, hostiam

acceptabilem, placentem Deo.

Oportet enim nos oblationem Deo

facere, et in omnibus gratos inveniri fabricatori Deo, *in sententia
pura et fide sine hypocrisi, in spe firma, in dilectione ferventi,
primitias ^earum quz sunt ejus, creaturarum offerentes. Et hanc
oblationem Ecclesia sola puram offert fabricatori 9offerens ei

cum gratiarum actione ex creatura ejus.

Judzi autem 7jam non

MASS. lV.
xvili, 3.

Gen. iv. 7.
Joh. xix. 11.

offerunt: manus enim eorum sanguine plenz sunt: non enim Baal i. 15.
receperunt Verbum, per *quod offertur Deo. Sed neque omnes

1 eum, AR.,omitted CL., Voss. as non
in EBASM., GALL., MERC. 11.

3 Cr. data. .. justum, τὸ δίκαιον.

3 qui autem malignatus est, ὁ δὲ κακο-
ποιήσας ἐκ τῶν πεπραγμένων κατακριθεὶς
ἀποβάλληται.

* Huc pertinet illa diaconi ante oblati-
onem et communionem proclamatio C. A p.
11.61, vir. 15. Bas., Cyr. Hi. et Chrys. :
Ne quis infidelis: Ne quis in hypocrisi:
Ne quis dolose ut Judas: Ne quis contra
aliquem : Nullus Catechumenus: Nullus
hereticus: Sancta sanctis. FEUARD.
TERTULLIAN’S beautiful picture may be
compared, Nos sumue veri adoratores,
εἰ veri sacerdotes, qui Spiritu orantes
Spiritu sacrificamus orationem Det pro-
priam εἰ acceptabilem, quam scilicet re-
quisivit, quam sibi prospexit. Hanc de
toto corde devotam, fide pastam, veritate
curatam, tnnocentia infegram, castitate

mundam, agape coronatam, cum pompa
operum bonorum inter psalmos et hymnos
deducere ad Dei altare debemus, omnta
nobis α Deo impetraturam. de Or. 28.

5 earum. AR. eorum.

6 offerens...ex creatura ejus. προσ-
φέρουσα (ἡ ᾿Ἐκκλησία sc.) αὐτῷ μετὰ
εὐχαριστίας ἐκ τῆς κτίσεως αὐτοῦ. Lan-
guage wholly inconsistent with the sacri-
fioe of the mass, but wholly descriptive
of the primitive rpoogopd of the material
elements of bread and wine.

7 jam, AR., not found in Cr., Voas.

8 The material elements are offered
when sanctified by the Word of God and
by prayer; it is not said, that the blood
of the atonement is offered by the
Church through the Word; even if per
were cancelled, as in the CL., V ET., VOB8.,
such 8 sense could not be wrung from

the passage.
13—32

Joh. Dama«c.
Parall.

Halloix, v.
lren. p. 488.

204 FIDES EUCHARISTIAM

heereticorum synagogee. Alii enim alterum preter fabricatorem
dicentes Patrem, ‘ideo quz secundum nos 'creaturze sunt, offerentes
ei, cupidum alieni ostendunt eum, et aliena concupiscentem. Qui
vero ex defectione, et ignorantia, et passione dicunt facta ea quz
sunt secundum nos, ignorantize, et passionis, et defectionis fruc-
tus offerentes, peccant in Patrem suum, contumeliam facientes
magis ei, quam gratias agentes. ? Quomodo autem constabit eis,
?eum panem in quo gratiz actz sint, ‘corpus esse Domini sui, et
calicem sanguinis ejus, si non ipsum fabricatoris mundi Filium
dicant, id est, Verbum ejus, ^per quod lignum fructificat, et ef-
fluunt fontes, et terra dat primum quidem fenum, post deinde

4.

“Πῶς... τὴν σάρκα λέγουσιν εἰς φθορὰν χωρεῖν, καὶ

, ^ ’ ܒܣ 4 9 4 ^ ^ , ܠ
Mn μετέχειν τῆς ζωῆς, Τὴν aro TOV σωματος TOU Κυρίου‏

ܘ , ~ 9 Dd‏ ^ ܠ
καὶ τοῦ αἵματος αὐτοῦ τρεφομενην:;‏

spicam, deinde plenum triticum in spica?
dicunt carnem in corruptionem devenire,
quze *a corpore Domini et sanguine alitur?

1 OL. édea, VET. ea, Voss. de ea and
creata ; CL. creatura, AR. as above.

3 The remainder of this section is
read in Greek in the extract from MELE-
TIUS SYRIGIUS, among the Testimonia
Veterum, but it is a retranslation from
the Latin.

3 If the bread and wine are not
created by Christ, the Son and Word of
God, then they are no true symbols of
his body and blood, as being the product
of some other intelligence.

* The general run of the argument
should be observed. The eucharistic offer-
ing is of the fruits of the earth, which
are presented before the Lord who
created them. There is no trace of the
sacrifice of the mass. ‘Then the resur-
rection of the flesh is shewn to be true,
because that which has truly received
and assimilated the body and blood ef
Christ must be incorruptible, as that
which has nourished it is incorruptible.
Therefore the body and blood of Christ are
verily and indeed taken and received by
the faithful in the Lord's Supper. But
it is after a spiritual manner, and in no

7H τὴν γνώμην àA-

Quomodo autem rursus
et non percipere vitam,
Ergo aut sententiam

gross and earthly sense that we receive
those Blessed Elements. For the Com-
munion is not of the flesh with flesh,
but of the flesh with Spirit, which it
assimilates; for as the sacrament con-
sista of two parts, one outward and
visible the other inward and spiritual,
so our gross earthy bodies, partaking of
that spiritual food, are made sharers of
the soul's incorruptible and deathless
nature through the Spirit.

δ δι ob, per quem. CL., Voss.
cfluunt. AR. omits ef, as also, et terra.

¢ Or again, if, as they say, the Body
and Blood of Christ are verily and indeed
taken and received in the Eucharist,
how is it possible that the body of the
communicant should be denied a place
iu the resurrection, and be hopelessly
subject to corruption }

7 Either let them acknowledge that
the earth is the Lord's, and the fulness
thereof, or let them cease to offer to God
those elements that they deny to be
vouchsafed by him.

8 a, ARUND., but CL. and Voss.
omit it.

EUCHARISTIA FIDEM CONFIRMAT. 205

λαξάτωσαν, ἢ TO προσφέρειν τὰ εἰρημένα παραιτείσθωσαν.
e ^ ܕ‎ , εχ " a 9 , S ct ,
Ἡμῶν δὲ σύμφωνος ἡ ᾿ γνώμη τῆ εὐχαριστίᾳ, kai ἡ evxa-
, ^ ܪ ^ »* , 3 , ܕ‎
ριστία βεβαιοῖ τὴν γνώμην. “]ΙΙροσφέρομεν δὲ αὐτῷ τὰ
ܬ ܨ “ 3 ܓܨ‎ e 4 aN 3 ܠ‎
ἴδια, ἐμμελῶς κοινωνίαν καὶ ἕνωσιν ἀπαγγέλλοντες [καὶ
ὁμολογοῦντες] σαρκὸς καὶ πνεύματος [ἔγερσιν͵. ‘Qs γὰρ
4 ܠ‎ σι 7 ld ܢ‎ » 4 9 ,
απὸ γῆς ἄρτος προσλαμβανόμενος Thy ἔκκλησιν [4 ἐπι-

mutent, aut abstineant offerendo que predicta sunt. Nostra
autem consonans est sententia Eucharistiz, et Eucharistia rursus
confirmat sententiam nostram. Offerimus enim ei que sunt ejus,
congruenter communicationem et unitatem preedicantes carnis et

Spiritus.

! But our faith that the Word is the
Creator of the Elementa of the Eucha-
rist, confirms our belief that they are his
body and blood; and our faith that the
bread and wine are his body and blood,
establishes the assurance that they are
of his creation.

3 And while we offer to Him His
own creatures of bread and wine, we
tell forth the fellowship of flesh with
spirit; i.e. that the flesh of every child
of man is receptive of the Spirit.

3 GRABE justly considers the words
between brackets to be interpolated ;
evidently to speak of the resurrection of
the undying spirit is unsuitable; the
preceding words also must be construed
with σαρκὸς xal πνεύματος. And it is
difficult to conceive a more decided testi-
mony to the spiritual reception of the
body and blood of Christ. We offer to
the Lord His own, i.e. His creatures of
bread and wine, but there is a true un-
failing presence οὗ the Lord’s Body, for
the bread of blessing or Eucharist is no
longer common bread, but has both an
earthly and a heavenly character; the
bread is the earthly element, the Body of
our Lord, God and Man, i.e. His glori-
fied Body, One in Person and of the very
substance of the Godhead, is its heavenly
element. This mention of the Eucha-
ristic Mystery is only incidental, and
introduced in illustration of the general

Quemadmodum eniin qui est a terra panis, percipiens

argument against the Gnostic, who
denied the resurrection of the body;
for how shall these bodies and spirits of
ours, 80 that they truly partake of the
Body and Blood of the Lord of life,be any
longer heirs of corruption! Truly that
which is born of the flesh is flesh, and
that which is born of the Spirit is spirit;
but, by virtue of their union with the
Lord, both body and spirit, so long as
that union subsists, are beyond the power
of desth and are incorruptible.

4 ἐπίκλησιν is evidently the reading
followed by the translator, and is that
which the sense requires. 10 is the
prayer of consecration mentioned by
Justin M. Apol. 1. 65, Vind. Cath. 111.
167, and stated expressly by S. Bastn
to be something more than the simple
words of Scripture, τὰ τῆς ἐπικλήσεως
ῥήματα ἐπὶ τῇ ἀναδείξει τοῦ ἄρτου τῆς
εὐχαριστίας καὶ τοῦ ποτηρίου τῆς εὐλογίας,
τίς τῶν ἁγίων ἐγγράφως ἡμῖν καταλέ-
λοιπεν; οὐ γὰρ δὴ τούτοις ἀρκούμεθα, ὧν
ὁ’ Ἀπόστολος 7) τὸ εὐαγγέλιον ἐπεμνήσθη,
ἀλλὰ καὶ προλέγομεν καὶ ἐπιλέγομεν
ἕτερα, ὡς μεγάλην ἔχοντα πρὸς τὸ μυστή-
ριον τὴν ἰσχὺν, ἐκ τῆς ἀγράφου διδασκα-
λίας παραλαβόντες. de 8. Sp. 66. The
elements were sanctified by the word of
God and by prayer. See also Vind.
Cath. 1. 426. Also ΟΥΒ. Hier. Catech,
Myst. 1. 7, Vind. Cath. 111. 248 ; Cat.
M. il. and v., Vind. Cath, 1. 308 seq.

LIB. 1V.
xxxi. 4.
GR. IV.
xxxiv.
MASS. 1V.
xvili. 5.

206

EUCHARISTIZE

^ ^ 4 » ܒ ܬ‎ 4 4 4
κλησιν] τοῦ Θεοῦ, "οὐκέτι κοινὸς ἄρτος εστίν, ἀλλ᾽ εὐχα-

1 οὐκέτι κοινὸς ἄρτος ἐστίν. Nothing
can be more express and clear than the
language of the fathers upon this point.
S. Ianatius speaks of the eucharist as
the flesh of Christ: τὴν Εὐχαριστίαν
σάρκα εἶναι τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ
Χριστοῦ, τὴν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν ἡμῶν πα-
θοῦσαν, ad Smyrn. 6, Vind. Cath. 111.
493. JusrIN M. similarly: οὐ γὰρ ws
κοινὸν ἄρτον, οὐδὲ κοινὸν πόμα, ταῦτα
λαμβάνομεν" ἀλλ' ὃν τρόπον διὰ Λόγον
Θεοῦ σαρκοποιηθεὶς ᾿Ιησοῦς Χριστὸς ὁ

Σωτὴρ ἡμῶν, καὶ σάρκα καὶ αἷμα ὑπὲρ.

σωτηρίας ἡμῶν ἔσχεν, οὕτως καὶ τὴν 50
εὐχῆς λόγον τοῦ παρ᾽ αὐτοῦ εὐχαριστη-
θεῖσαν τροφὴν, ἐξ Fs αἷμα καὶ σάρκες
κατὰ μεταβολὴν τρέφονται ἡμῶν, ἑκείνον
τοῦ σαρκοποιηθέντος Ἰησοῦ καὶ σάρκα
καὶ αἷμα ἐδιδάχθημεν εἶναι. Ap. τ. § 66,
Vind. Cath. 111. p. 168. The words of
consecration being the words of Christ,
This is my body. S. AMBROSE says, that
the sacred elements consecrated by the
Word of Christ, are His Body and His
Blood; and although no change of nature
takes places, the mystery is full as
marvellous; non enim minus est novas
rebus dare, quam mutare naturas.....
Ipse clamat. Dominus Jesus, Hoc eat
corpus meum; ante benedictionem ver-
borum colestium alia species nominatur,
post consecrationem, corpus significatur.
Jpse dicit. sanguinem suum; ante con-
secrationem aliud dicitur, post conse-
crationem sanguis nuncupatur. de Myst.
9, Vind. Cath. 111. 267, but all is spiri-
tually interpreted: Jn illo sacramento
Christus est, quia corpus est Christi; non
ergo corporalis esca est, sed spiritalis
est. ib. p. 268. S. Jon. CHRYSOBTOM
says, that the elements are changed in
character by the words of Christ, which
pronounced once for all have had a
consecrating efficacy ever since: Οὐδὲ
γὰρ ἄνθρωπός ἐστιν ὁ ποιῶν τὰ προκείμενα
γενέσθαι σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἀλλ᾽

iv. invocationem Dei, jam non communis panis est, sed Eucharistia,

αὐτὸς ὁ σταυρωθεὶς ὑπὲρ ἡμῶν Χριστός.
Σχῆμα πληρῶν ἕστηκεν ὁ ἱερεὺς, τὰ ῥή-
ματα φθεγγόμενος ékeiva* ἡ δὲ δύναμες
καὶ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἐστι. Ἰοῦτό μου
ἐστὶ τὸ σῶμά, φησι. Τοῦτο τὸ ῥῆμα
μεταῤῥνθμίέζει τὰ προκείμενα" καὶ καθάπερ
ἡ φωνὴ ἐκείνη ἡ λέγουσα, Αὐξάνεσθε, καὶ
πληθύνεσθε, καὶ πληρώσατε τὴν γῆν,
ἐῤῥέθη μὲν ἅπαξ, διὰ παντὸς δὲ τοῦ χρό-
vou γίνεται ἔργῳ ἐνδυναμοῦσα τὴν φύσιν
τὴν ἡμετέραν πρὸς παιδοποιΐαν᾽ οὕτω καὶ
ἡ φωνὴ αὕτη ἅπαξ λεχθεῖσα, καθ᾽ ἑκάστην
τράπεζαν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ἐξ ἐκείνου
μέχρι σήμερον, καὶ μέχρι τῆς αὐτοῦ παρου-
σίας, τὴν θυσίαν ἀπηρτισμένην ἐργάζεται.
But the mystery is to be spiritually
understood. Τροφὴ γάρ ἐστι πνευμα-
Tih, ἡ θυσία" καὶ καθάπερ ἡ σωματικὴ
τροφὴ, ὅταν εἰς γαστέρα χυμοὺς ἔχουσαν
πονηροὺς ἐμπέσῃ, πλέον ἐπιτείνει τὴν
ἀῤῥωστίαν, οὐ παρὰ τὴν οἰκείαν φύσιν,
ἀλλὰ παρὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς γαστρός"
οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν μυστηρίων τῶν wvev-
ματικῶν συμβαίνειν εἴωθε. Kal γὰρ καὶ
αὐτὰ, ἐπειδὰν εἰς ψυχὴν ἐμπέσῃ πονηρίας
γέμουσαν, μᾶλλον αὐτὴν διαφθείρει καὶ
ἀπόλλυσιν, οὐ παρὰ τὴν οἰκείαν φύσων,
ἀλλὰ παρὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς δεξαμένης
ψυχῆς. Hom. 1. de Prod. Jude. Also
in his Ep. ad Cesar. Monach. the same
Father clearly shews that the outward
and visible sign, and the inward part,
or thing signified, remain without con-
fusion, where he adduces this twofold
character in illustration of the two na-
tures in Christ. Whatever change is
effected by the words of consecration, it
is not of substance. He says: Et Deus
εἰ Homo Christus. Deus propter impassi-
bilitatem, Homo propter passionem. Unus
Filius, unus Dominus 1dem ipse procul
dubio unitarum naturarum unam domi-
nationem, unam, potestatem | possidens,
etiamsi non consubstantiales exsistunt, et
unaqueque incommiztam proprietatis
conservat agnitionem, propter hoc quod

NON COMMUNIS PANIS.

207

, 9 , ^ 9 , 4
ριστία, εκ δύο πραγμάτων συνεστηκεία, ἐπιγείου τε Kal

ex duabus rebus constans, terrena et ccelesti: sic et corpora

inconfusa sunt duo. Sicut enim antequam
sanctificelur panis, panem nominamus :
divina, autem illum sanctificante gratia,
mediante sacerdote, liberatus est quidem
ab appellatione panis, dignus autem
Àabitus dominici corporis appellatione,
etiamsi natura panis in ipso permansit,
et non duo corpora, sed unum corpus
Filii predicamus, The reader will find
a highly interesting account of this
most valuable relic of antiquity in
RouTH'8 Opuscula, 1r. p. 479. The
testimony of CyYBIL of Jerusalem is
also very important, declaring that after
consecration the sacred elements cease
to be as common bread and wine, though
iu their nature they remain without
change. Ὥσπερ γὰρ ὁ ἄρτος kal ὁ οἶνος
τῆς εὐχαριστίας, πρὸ τῆς ἁγίας ἐπικλή-
σεως τῆς προσκυνήτης τριάδος, ἄρτος ἦν
καὶ οἶνος λιτός᾽ ἐπικλήσεως δὲ γενομένης,
ὁ μὲν ἄρτος γίνεται σῶμα Χριστοῦ, ὁ δὲ
οἶνος αἷμα Χριστοῦ" τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον,
τὰ τοιαῦτα βρώματα τῆς πομπῆς τοῦ
Σατανᾶ, τῇ ἰδίᾳ φύσει λιτὰ ὄντα, τῇ
ἐπικλήσει τῶν δαιμόνων βέβηλα γίνεται.
Catech. Myst. 1. 7, Vind. Catech. 111. 248.
Again, Ὥστε μετὰ πάσης πληροφορίας,
ὡς σώματος καὶ αἵματος μεταλαμβάνωμεν
Χριστοῦ" ἐν τύπῳ γὰρ ἄρτου, δίδοταί σοι
τὸ σῶμα᾽ καὶ ἐν τύπῳ olvou, δίδοταί σοι
τὸ αἷμα, Catech. Myst. 1v. 3, ibid. p. 303.
Still there is the caution that all is
spiritual. "Ev δὲ τῇ καινῇ διαθήκῃ, ἄρτος
οὐράνιος καὶ ποτήριον σωτηρίου, ψνχὴν
καὶ σῶμα ἁγιάζοντα. ὥσπερ γὰρ ὁ ἄρτος
σώματι κατάλληλος, οὕτω καὶ ὁ Λόγος
τῇ ψυχῇ ἁρμόδιος. 85. Again, 8 9:
Ταῦτα μαθὼν, καὶ πληροφορηθεὶς ὡς ὁ
φαινόμενος ἄρτος οὐκ ἄρτος ἐστὶν, εἰ καὶ
τῇ γεύσει αἰσθητὸς, ἀλλὰ σῶμα Χριστοῦ"
καὶ ὁ φαινόμενος οἶνος, οὐκ οἷνός ἐστιν, εἰ
καὶ ἡ γεῦσις τοῦτο βούλεται, ἀλλὰ αἷμα
Χριστοῦ" καὶ ὅτι περὶ τούτου ἔλεγε πάλαι
ὁ Δαβὶδ ψάλλων, Καὶ ἄρτος καρδίαν ἀν-
θρώπου στηρίζει, τοῦ ἱλαρῦναι πρόσωπον

ἐν ἔλαίῳ᾽ στηρίζον τὴν καρδίαν, μεταλαμ-
βάνων αὐτοῦ ὡς πνευματικοῦ" καὶ ἱλάρυνον
τὸ τῆς ψυχῆς cov πρόσωπον. If he speaks
therefore of the elements as becoming
the Body and Blood of Christ, it is the
necessary result of the presence of the
Spirit. Εἶτα, ἁγιάσαντες ἑαντοὺς διὰ τῶν
πνευματικῶν τούτων ὕμνων, παρακαλοῦμεν
τὸν φιλάνθρωπον Θεὸν τὸ ἅγιον Πνεῦμα
ἐξαποστεῖλαι ἐπὶ τὰ προκείμενα' ἵνα ποιή-
σῇ, τὸν μὲν ἄρτον σῶμα Χριστοῦ, τὸν δὲ
οἶνον αἷμα Χριστοῦ" πάντως γὰρ ov ἐὰν
ἐφάψαιτο τὸ ἅγιον Πνεῦμα, τοῦτο ἡγία-
ora: καὶ μεταβέβληται. Catech. Myst. v.
7. And the soul feeds on them by faith.
Otros δὲ ὁ ἄρτος ἅγιος, ἑπιούσιός ἐστιν"
ἀντὶ τοῦ, ἐπὶ τὴν οὐσίαν τῆς ψυχῆς κατα-
τασσόμενος" οὗτος ὁ ἄρτος, οὐκ εἰς κοιλίαν
χωρεῖ καὶ εἰς ἀφεδρῶνα ἐκβάλλεται" ἀλλ᾽
εἰς πᾶσάν σου τὴν σύστασιν ἀναδίδοται,
εἰς ὠφέλειαν σώματος καὶ ψνχῆς. wid.
815. MÀ τῷ λάρυγγι τῷ σωματικῷ ἐπι-
τρέπητε τὸ κριτικόν" οὐχὶ, ἀλλὰ τῇ ávev-
δοιάστῳ πίστει. γευόμενοι γὰρ, οὐκ ἄρτον
καὶ olvov κελεύονται γεύσασθαι, ἀλλὰ
ἀντιτύπου σώματος καὶ αἵματος τοῦ Χρισ-
τοῦ. ibid. § 20. It is to be received,
therefore, with the deepest reverence.
IIpocuvr οὖν, μὴ τεταμένοις τοῖς τῶν χει-
ρῶν καρποῖς προσέρχου, μηδὲ διῃρημένοις
τοῖς δακτύλοις" ἀλλὰ τὴν ἀριστερὰν θρόνον
ποιήσας τῇ δεξιᾷ, ὡς μελλούσῃ βασιλέα
ὑποδέχεσθαι" καὶ κοιλάνας τὴν παλάμην,
δέχου τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἐπιλέγων τὸ,
᾿Αμήν. S 21. Εἶτα, μετὰ τὸ κοινωνῆσαί
σε τοῦ σώματος Χριστοῦ, προσέρχου καὶ
τῷ ποτηρίῳ τοῦ αἵματος" μὴ ἀνατείνων
τὰς χεῖρας, ἀλλὰ κύπτων, καὶ τρόπῳ
προσκυνήσεως καὶ σεβάσματος λέγων τὸ,
᾿Αμὴν, ἁγιάζου, καὶ ἐκ τοῦ αἵματος μετα-
λαμβάνων Χριστοῦ. ibid. § 22, p. 316.
His namesake CyriL, Bp of Alexandria,
is equally guarded in declaring the wholly
spiritual character of any change in the
consecrated elements. 'O jeyadddwpos
ἕτοιμος, αἱ θεῖαι δωρεαὶ πρόκεινται, 5)

LIB. IV.
xxxi. 4.
GR. IV.
xxxiv.
MASS. IV.
xvili. δ.

208

EUCHARISTIZE

Ψ 4 4 , e ^ À ,‏ , 0 ܫ
oupaviou’ οὕτως καὶ Τὰ σώματα ἡμῶν μετα αμβανοντα‏

τῆς εὐχαριστίας, μηκέτι εἶναι φθαρτὰ, τὴν ἐλπίδα τῆς εἰς

^ 4 , »
αἰῶνας αναστασεῶς eXovTa.

nostra percipientia Eucharistiam, jam non sunt corruptibilia, spem

resurrectionis habentia.

μυστικὴ τράπεζα εὐτρέπισται, ὁ ζωοποιὸς
κρατὴρ κεκέραται" ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης
μεταστέλλεται, ὁ Ὑἱὸς τοῦ Θεοῦ ὑποδέ-
χεται, ὁ σαρκωθεὶς Θεὸς Λόγος wporpére-
ται, ἡ οἰκοδομήσασα ἑαυτῇ ναὸν ἀχειρο-
κοίητον τοῦ Θεοῦ Πατρὸς ἐννπόστατος
Σοφία, τὸ ἑαυτῆς σῶμα ὡς ἄρτον διανέμει,
καὶ τὸ ζωοποιὸν αὐτῆς αἷμα, ὡς οἶνον
ἐπιδίδωσιν. ^ μυστηρίου φοβεροῦ, J
οἰκονομίας ἀφράστου, ὦ σνγκαταβάσεως
ἀκαταλήπτον, ὦ εὐσπλαγχνίας ἀνεξιχνιά-
στον ὁ πλαστουργὸς τῷ πλάσματι ἑαντὸν
εἰς ἀπόλαυσιν προτίθησιν, ἡ αὐτοζωὴ τοῖς
θνητοῖς ἑαντὸν εἰς βρῶσιν καὶ πόσιν χαρί-
ferar. Hom. in Mystic. Can. 8 2, Vind.
Cath, 111. p. 333. Similarly at the end
of the same Homily: εἰ μὲν οὖν Θεοῦ
σῶμα διαδίδοται, ἐνταῦθα Θεὸς ἀληθινὸς,
Χριστὸς ὁ Κύριος, καὶ οὐκ ἄνθρωπος ψιλὸς,
3 dyyedos κατ᾽ αὐτοὺς λειτουργὸς, καὶ
τῶν ἀσωμάτων εἷς. Ἑαὶ εἰ Θεοῦ αἷμα τὸ
πόμα, οὐκ ἄρα Θεὸς γυμνὸς ὁ εἷς τῆς προσ-
κυνητῆς Τριάδος Ὑἱὸς Θεοῦ, ἀλλ᾽ ἐναν-
θρωπήσας Θεὸς Λόγος" εἰ δὲ Χριστοῦ
σῶμα ἡ βρῶσις, καὶ Χριστοῦ αἷμα ἡ πόσις,
καὶ οὕτως κατ᾽ αὐτοὺς ψιλὸς ἄνθρωπος,
πῶς εἰς ζωὴν αἰώνιον κηρύττεται τοῖς
προσιοῦσι τῇ ἱερᾷ τραπέζῃ; πῶς 3° ἐναυ-
λέξεται ἐνταῦθά τε, καὶ πανταχοῦ, καὶ οὐ
μειοῦται; ψιλὸν γὰρ σῶμα οὐδαμῶς πη-
γάζει ζωὴν τοῖς μεταλαμβάνουσν.... τοι-
yapotv μεταλαμβάνωμεν ἡμεῖς τῆς αὐτο-
ζωῆς σῶμα, τῆς δι᾿ ἡμᾶς ἐν τῷ ἡμετέρῳ
σώματι σκηνωσάσης, ὥς φησιν ὁ θεσπέσιος
᾿Ιωάννης᾽ ὅτι ἡ ζωὴ ἐφανερώθη" καὶ αὖθις,
καὶ ὁ λόγος σὰρξ ἐγένετο, καὶ ἐσκήνωσεν
ἐν ἡμῖν, ὅς ἐστι Χριστὸς ὁ Ὑἱὸς τοῦ Θεοῦ
τοῦ ζῶντος, ὁ εἷς τῆς ἁγίας Τριάδος, καὶ
πίνωμεν αὐτοῦ τὸ αἷμα τὸ ἅγιον εἰς ἷλασ-
μὸν τῶν ἡμετέρων παραπτωμάτων, καὶ
μέθεξιν τῆς ἐν αὐτῷ ἀθανασίας. ibid.

8 5, Vind. Cath. rrt. p. 342. The reader
may also be reminded of the testimony
borne to the same truths by a Bishop of
Rome. Certe sacramenta, que sumimus,
corporis et sanguinis Christi divina res
est, propter quod e per eadem. Divine
eficimur consortes nature, et tamen esse
non desinit substantia vel natura panis et
vint. Et certe imago εἰ similitudo cor-
poris et sanguinis Christi in actione mys-
teriorum celebrantur, Satis ergo nobis
evidenter ostenditur, hoc nobis in ipso
Christo Domino sentiendum, quod in ejua
imagine profitemur, celebramus, et sumi-
mus; ut, sicut in hanc, scilicet in Divi-
nam, transeunt, sancto Spiritu perficiente,
substantiam, permanente (amen in sue
proprietate nature, sic illud ipsum mys-
terium principale, (cujus nobis efficientiam
virtutemque veraciter representant,) ex qui-
bus constat proprie permanentibus, unum
Christum,quiaintegrum verumque, perma-
nere demonstrant, GELAS. I., Vind. Cath.
II. 344. The ancient testimony also
of our own Saxon Church must always
be of valuable interest; the reader, there-
fore, is referred to the Paschal Homily
ef Atlfric, which is printed in the same
volume of the Vind. Cath. p. 345. The
dimensions of the present note only allow
of a reference to the extract made at
P. 199, (note), from the words of the
venerable Saxon Abbot. The reader is
also referred to GRABE'B useful note.

1 TRENZUS says distinctly that the
Eucharist consists of two realities, the
one earthly, the other heavenly. And
his whole argument being intended to
shew the reality of our bodily resur-
rection, must take it for granted that the
bread of the Eucharist is really bread,

OBLATIO. 209

G. 338. 5. Offerimus ‘autem ei, non quasi indigenti, sed ?gratias LiB. 1v.
agentes ὃ dominationi ejus, et sanctificantes creaturam. Quemad- 6. iv.
modum enim Deus non indiget eorum que a nobis sunt, sic nos MABS IV.
indigemus offerre aliquid Deo; sieut Salomon ait: Qui miseretur τος an w,
pauperi, feneratur Deo. Qui enim nullius indigens est Deus, in

se assumit bonas operationes nostras, ad hoc ut prestet nobis
retributionem bonorum suorum ; sicut Dominus noster ait: Venite Matt xxv.
benedicti Patris mei, percipite preparatum vobis regnum. Esurivi ὁ
enim, et dedistis mihi manducare: sitivi, et potastis me: hospes fut,

et. collegistis me: nudus, et cooperuistis me: infirmus, et visitastis

me: $n carcere, et venistis ad me. — Sicut igitur non his indigens,

4 vult tamen a nobis propter nos fieri, ne simus infructuosi: ita id

ipsum Verbum dedit populo preceptum faciendarum oblationum,
quamvis non indigeret eis, ut 5disceret Deo servire; sic et ideo

and no other material substance, the
exact correlative of our bodies, that in
the resurrection will still be our very
bodies and nothing else, Writers of the
Roman Church, therefore, wholly sub-
vert this argument of IREN £US, in say-
ing that the accidents of bread remain
after consecration, i.e. that the colour,
form, taste, and all external qualities of
bread continue, but that by consecration
it has become in substance and nature
the Lord's body. In that case, the
illustration would entirely lose its appo-
site character, unless indeed it were
intended to be shewn that our bodies
shall rise again in appearance only,
and not in substance. Hence GRABE
justly observes, that if there were this
change in the eucharistic elements, it
might be said, not by IREN.US, but
by bis heretical antagonists, JVostra
consonans est sententia Eucharistie, et
Eucharistia rursus confirmat sententiam
nostram.

1 CL, Voss. enim.

3 IRENEUS returns once more to the
idea that the eucharistic offering is that
of bread and wine, the creatures allowed
to our use by a merciful Father ; that it
is a thank-offering, and not at all that
it is an offering forsin. FEUARDENT has
an useful note in point of liturgical

antiquity, he says: Alludit procul dubio
ad cas laudes et gratiarum actiones, quas
in Profatione (ita post Cyprianum vo-
camus) ante consecrationem decantat Sa-
cerdos, cujus initium est: Sursum corda,
R. Habeinus ad Dominum. Gratias aga-
mus Domino Deo nostro. R. Dignum
et justum est, .ܘ‎ Hacenim ad verbum
concinunt Liturgie B. Jacobi, et Clementia
lib. 8. Constit. cap. 16, quibus passim
utebantur. in Oriente et Occidente seculo
Trenei. Eadem sua quoque cate inter
Grecos conservata fuisse ostendunt. Litur-
gie Chrysostomi εἰ Basilii, εἰ Chryso-
stomus hom. 18, in secundam ad Cor,
hom. 22, in Genes, hom. 16, ad populum
Antioch. hom. de Enceniis: εἰ Cyrillus
Hieros. 5. Catech. Mystagogica. Idem
observasse Latinos docet Augustinus Epist.
57. quest. τ. Epist, 59. Epist. 120. c. 19.
lib. de sancta, viduitate c. 16, 7. 2, de
bono perseveranti@ c. 13, lib. de spiritu
et litera cap. 11. Sermone 44. de tempore,
Cyprianus de oratione Dom. Cesarius
Arelatensis hom. 5. Rabbanus lib. 1. cap.
33. FEUARD. Some of these treatises
are found at length in the Vindez Cath.

* dominationi, CrL., VET., Voss.,
but AR. etc. donationi.

* vult tamen, AR. attamen.

5 Cr., Voss. discerent, AR. deser-
vire; sicul et,

210 SACRIFICIA CCELESTIUM TYPI.

118. .ܐ‎ nos quoque offerre vult munus ad altare frequenter sine intermis- M. 352.
xxxi. . ܗ ܐ‎ 1
GK IV. gione. Est ergo !altare in coelis, illuc enim preces nostre et

M459.1V. oblationes nostre diriguntur; et templum, quemadmodum Jo-

Apos zi ih. hannes in Apocalypsi ait : Et apertum est templum Dei; et taber-

Apoc. xxi 3. naculum: Ecce enim, inquit, tabernaculum Dei, in quo habitabit
cum hominibus.

CAP. XXXII.
Quorum typum accipiebat populus. :

Monera autem et oblationes et sacrificia omnia in typo o. sss.
populus accepit, quemadmodum ostensum est Moysi ?in monte
ab uno et eodem Deo, cujus et nunc in Ecclesia glorificatur
nomen in omnibus gentibus, Sed terrena quidem, qus sunt
erga nos disposita, congruit typos esse eorum quie sunt coelestia,
ab eodem tamen Deo facta. Nec enim aliter poterat assimilare
spiritalium ?imaginem. Quse autem superccelestia, et spiritalia
sunt, οὐ quantum ad nos ?spectat, invisibilia et inenarrabilia, typos
rursus alterorum coelestium dicere, et alterius pleromatis, et Deum
alterius patris imaginem esse, et errantium est a veritate, et
4 omnimodo stultorum et hebetum. Cogentur enim hi tales, quem-
admodum szpenumero ostendimus, semper typos typorum, et
imagines imaginum adinvenire, et nunquam figere animum suum
in uno Set vero Deo. Supra enim Deum facte sunt cogitationes
ipsorum, supergressi cordibus suis ipsum magistrum, suspicione
quidem superelati et supergressi, veritate autem declinantes a
vero Deo.

Exod. xxv.
4.

1 altare, The only altar, of which
IREN US here speaks, is of a heavenly,
not of an earthly structure; he says
nothing of any hostia offered upon it,
but that our prayers only and oblations
are there presented before God. GRABE
quotes GREG. Naz. Or. XLiI. ἐπ Pasch.
Θύσωμεν TQ Θεῷ θυσίαν αἰνέσεως ἐπὶ τὸ
ἄνω θυσιαστήριον, μετὰ, τῆς ἄνω χοριστα-
σίας. It cannot be denied that the
Fathers, though not the earliest, speak

of a material altar; but in more primi-
tive times the altar was one. IaNAT. ad
Phil. 4, Vind. Cath. 11. 485, and was
therefore a spiritual and heavenly image.

3 AR. here inserts Syna, from the
margin.

3 AR, tmaginum . . . exepectat.

* CL., Voss., VET., AR., MERC. II,
al. omnino.

5 CL. omits ef.

9 suspicione, ὑπολήψει.

DEUS INCOMPREHENSIBILIS. 211

CAP. XXXIII. ze. d.
MASS IV.

Quemadmodum nvestigabilis et incomprehensibilis osten- — xix. s.
ditur is, qui hanc que secundum nos est condidit
creaturam.

1. Ap quos juste quis dicat, quemadmodum ipse sermo 'sugge-
rit: Quatenus super Deum extollitis cogitationes vestras, incon-
siderate elati? Audistis mensos esse colos in palma; dicite mihi xai. x1 19.
mensuram, et enarrate multitudinem cubitorum innumerabilem,
'exponite mihj plenitudinem, latitudinem, et longitudinem, et
altitudinem, cireummensurationis initium et finem, que non *intel-
ligit cor hominis, et non comprehendit ea. Vere enim magna sunt
thesaurophylacia ccelestia : ‘immensurabilis est in corde Deus, et
incomprehensibilis in animo, qui comprehendit terram pugillo.
"Quis respicit mensuram dextre ejus? Digitum quis cognoscit ?
Aut manum ejus quis "intelligit, eam quz mensurat immensa, eam
486 tendit mensura sua mensuram ccelorum, et constringit pugillo
terram cum abyssis, que in se continet latitudinem, et longitudi-
nem, et profundum deorsum, et altitudinem supernam universse
conditionis, quze videtur, quze auditur et intelligitur, et quse invisi-
bilis est? Et propter hoc super omne "initium, et potestatem, et ܘܬܬܐ‎ i. m.
dominationem, et omne nomen quod nominatur omnium que facta
"sunt et condita sunt, exsistens Deus. Ipse est qui ccelos implet,
et perspicit abyssos, qui est *etiam cum unoquoque nostrum : Deua, ser. xxiii. s3.
enim inquit, appropinquans ego sum, et mon Deus de longinquo.
Si absconditur homo in absconsis, et ego eum non videbo? Manus
enim ejus apprehendit omnia: et ipsa est que coelos quidem
illuminat, illuminat etiam quse sub ccelo sunt, et scrutatur renes et
corda, et in absconsis inest et in secretis nostris, et in manifesto
alit et conservat nos.

2. Si autem plenitudinem et magnitudinem manus ejus non
?comprehendit homo, quemadmodum poterit quis intelligere aut

1 AR. suggeretur. digne estimamus, dum insstimabilem
3 et here expunged by Mass. is ποῦ dicimus.
found in the CL., AR. or Voss. MSS. 5 AR. Qui perspiciat mensuram, et
3 AR. intelliget . . . comprehendet. dextra ejus digitum quis cognoscit !
4 FEUARD. cites CYPR. Ep. 57: Deus 9 ΑΒ, intelliget. initium, ἀρχήν.
nec videri potest, visu clarior est: nec 7 sunt, CL., Vo88., MERC. I., AB.
comprehendi, tactu purior est: nec sesti- 5 AR., but Cr., Voss. et.

mari, sensu major est: et ideo sic eum ® AR. comprehendat.

212 IMMENSITAS DEI

cognoscere in corde tam magnum Deum? Quem quasi jam mensi o. 3$.
sint et perspexerint, et universum eum !decurrerint, super eum

vi.
: esse aliud Pleroma ?7Eonum confingunt, et alterum Patrem; ad

coelestia quidem non suspicientes, vere autem in profundum By-
thum dementie descendentes: Patrem quidem dicentes suum
finiri usque ad ea que sunt *extra Pleroma, Demiurgum vero rur-
sum non attingere usque *ad Pleroma: et sic neutrum eorum
ponunt esse perfectum et comprehendentem omnia. Deerit enim
*ili quidem universa quie est extra Pleroma, mundi fabrieatio ;
huie autem quise est intra Pleroma, mundi fabricatio, et neuter
eorum erit omnium Deus. Quoniam autem magnitudinem Dei ex
his quze "ab eo facta sunt, nemo enarrare potest, hoc omnibus ma-
nifestum est: et quoniam magnitudo ejus non deficit, sed omnia
"continet, et pervenit usque ad nos, et nobiscum est, omnis qui-
eunque digne Deo sapit, confitebitur.

CAP. XXXIV.

Secundum quid notus Deus, et quod ipse Pater conditor
omnium per suas manus formavit hominem: et quem-
admodum per actus prophetabant propheta futura.

1. Icrrur secundum magnitudinem non est cognoscere Deum ; w. sss.
impossibile est enim mensurari Patrem ; secundum autem dilectio-
nem ejus, 'hzc est enim que nos per Verbum ejus *perducit ad
Deum, obedientes ei semper discimus quoniam est tantus Deus,

1 decurrerint, κατατρέχωσι, at I. 85,
infamant, AR. decucurrerint,

3 CL. agonum. Cf. 1. 24.

3 CLERM. and AB. extra. Pleromatis,
ἔξω τοῦ πληρώματος. AB. wsque Ple-
roma.

4 In the ARUND. MS. illi is omitted.
In the Valentinian system, the Platonic
notion of pre-existent types was closely
observed; thus the entire visible creation
was present in the Divine Nus from the
beginning, as an inherent Enthymema.
The mundi fabricatio, ἔξω τοῦ πληρώ-
paros, applies to this visible creation
in which we live and have our being;
the mundi fabricatio within, ἔνδον τοῦ
πληρώματος, to the prototypal idea
of all things eternally conceived in

the Divine intellect. I see no reason,
therefore, for cancelling the second
mundi, as suggested by GRABE, and
effected by Massvet, unless it is also
expunged where it occurs before; in
fact the ARUND. and Merc. 11. MSS,
omit the word in both places, while Àutc
autem... fabricatio is one of those lacune
so common in the CLERM. MS.

5 ab eo, AR., MERC. IL, omitted in
CL. and Voss.

6 continet, CLERM. MS. The same
hand interlines implet.

7 CL. λας enim quam nos.

8 perducit, so CLERM., AR. and Voss,
al. ducit. This parenthetic sentence may
be thus restored, αὐτὴ γὰρ ἡμᾶς ἡ διὰ
τοῦ Λόγου αὐτοῦ εἰς τὸν Θεὸν ἀνάγουσα.

RERUM OMNIUM CREATORIS. 213

et ipse est qui per semetipsum constituit, et 'elegit, et adornavit, 118. 1v.
ܝ ܝ .ܘ‎ e XX
et continet omnia: in omnibus autem "et nos, et hunc mundum, | GR 1Y

qui est secundum nos. Et nos igitur cum his que continentur ab MA8S.!v-

eo, facti sumus. Et hic est de quo Scriptura ait; E! plasmavit qu. $ `
Deus hominem, limum terre accipiens, et insufflavit in faciem ejua
Jlatum vita. Non ergo angeli fecerunt nos, *nec nos plasmave-

runt, nec angeli potuerunt imaginem facere Dei, nec alius quis
preter Verbum Domini, nec virtus longe absistens a Patre uni-
versorum. Nec enim indigebat horum Deus ad faciendum quz

ipse apud se ‘preefinierat fieri, quasi ipse suas non haberet ‘manus.

Adest enim ei semper Verbum et Sapientia, Filius et Spiritus,

per quos, et in quibus omnia libere et sponte fecit, *ad quos et
loquitur, dicens: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem Gen. t. 26.
nostram; ipse a semetipso substantiam creaturarum, et exemplum
factorum, et figuram in mundo ornamentorum accipiens.

2.
πάντων πίστευσον ὅτι εἷς ἐστὶν ὁ Θεὸς,

Καλῶς οὖν εἶπεν Τὴ γραφὴ ἡ λέγουσαι Πρῶτον Euseb, H. E.

erm. P. L.

G. 331. ὁ τὰ πάντα κτίσας, ii. M. 1.

2. Bene *igitur pronuntiavit scriptura que dicit: Primo om-
nium crede, quoniam unus est Deus, qui omnia ?constituit, et

1 elegit is preferred by MASSUET to
GRABE's AR. reading fecit, for it is found
in the CLERM. and Voss. MSS., and has
an appropriate bearing upon the Valen-
tinian notion that the Demiurge created
all things according to certain types
furnished to him from above, although
unconsciously to himself. He created,
therefore, but according to a predestined
plan imposed upon bim.

3 εἰ nos, AR., omitted in Cr., Voss.,
Mass., but the sequel requires the
words.

3 CL., Vosa. neque pl. nos, neque.

* prefinierat, AB. agrees better with
προώρισεν than preedefinierat, as printed
by MassUET, from the CLERM. MS.

5 manus. Hic ut et lib. v. cap. i. et
xxviii. Filium et Spiritum Sanctum Dei
manus dicit; quia, ut moz explicat, per
eos, et in iis, omnia libere et sponte fecit.
MASSUET.

6 Whatever opinion we may form of

this ancient interpretation of Gen. i. 25, .

the fact is clear that IRENAEUS believed
the Father, Son, and Holy Spirit to be
conjointly the Creator of all things.
Parallela sunt verba Theophili Antiocheni
lib. τι. ad Autolycum pag. 114. edit.
Oxon. "Ere μὴν καὶ ὡς βοηθείας χρήζων
ὁ Θεὸς εὑρίσκεται λέγων' ποιήσωμεν ἄν-
θρωπον κατ᾽ εἰκόνα καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν
οὐκ ἄλλῳ δέ τινι εἴρηκε, ποιήσωμεν, ἀλλ’
j τῷ éavrod λόγῳ καὶ τῇ ἑαυτοῦ .ܘܘ‎
Ubi perinde ut Irenceus, Filium, Verbi,
Spiritum S., Sapientis nomine designat,
sicut et paulo ante, pag. 106, mentionem
facit τριάδος, τοῦ Θεοῦ, καὶ τοῦ λόγον av-
τοῦ, καὶ τῆς σοφίας αὐτοῦ. Confer vero
ipsum Ireneum 1. 19 [1. p. 189]. GB.

7 ἡ γραφή, here means the Pastor of
Hermas, from which primitive work the
citation is made. So the Ep. of CLEMENT
is called Scriptura, p. 11, n. 3.

8 igitur pronuntiavit. The first word
as in CLERM., AR. and Voss., which
MSS. altogether omit the second.

9 AR. fecit et constituit οἱ consumm,

Ephes. iv. 6.
Matt. xi. 97.

Apoe. iii. 7.

Apoc. v. 3,

Joh. 1. 14.

1 Pet. ii. 22.

Colox. 1. 18.

Prov. ili. 19,
an,

Prov. vili.
22—25.

214 PER VERBUM ET SAPIENTIAM

x

4 , 4 ^ ܠ ܒ ܠ‎
Kat καταρτισας, καὶ ποιήσας ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς TO

A ,
elvai Τα παντα.Ἐ

consummavit, et fecit ex eo quod non erat, ut essent omnia: Om-
nium capax, et qui a nemine capiatur. Bene autem et in prophetis
Malachias ait: Nonne unus Deus qui constituit nos? Nonne Pater
unus est omnium nostrum ? Consequenter autem et Apostolus ait:
Unus Deus, inquit, Pater, qui super omnes, et in omnibus nobis.
Similiter autem et Dominus: Omnia mihi, inquit, tradita sunt a
Patre meo; manifeste ab eo qui omnia fecit: non enim aliena, sed
sua tradidit ei. In omnibus autem nihil subtractum est: et
propter hoc idem est Judex viventium et mortuorum, Aabens
clavem David: ' aperiet, et nemo claudet : claudet, et nemo aperiet.
Nemo enim alius poterat nec in ccelo, nec in terra, nec ?sub terra
aperire paternum librum, nec videre eum, nisi agnus qui occisus
est, et sanguine suo redemit nos, ab eodem, qui omnia Verbo
fecit et Sapientia adornavit, accipiens omnium potestatem, quando
Verbum caro factum est, *ut quemadmodum in coelis principatum
habuit Verbum Dei, sic et in terra haberet principatum, quoniam
homo justüs, qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore
ejus; principatum autem habeat eorum quz sunt sub terra, ipse
primogenitus mortuorum factus, et ut videant omnia, quemad-
modum przdiximus, suum Regem: et ut in ‘carnem Domini
5nostri occurrat paterna lux, et a carne ejus rutila veniat in nos, et
sic homo deveniat in incorruptelam, circumdatus paterno lumine.
3. Et quoniam Verbum, id est Filius, semper cum Patre
erat, per multa demonstravimus. Quoniam autem et Sapientia,
qure est Spiritus, erat apud eum ante omnem constitutionem,
per Salomonem ait: Deus sapientia fundavit terram, 9 paravit
autem celum prudentia, — Sensu ejus abyssi eruperunt, nubes autem
manaverunt ros. Et rursus autem: Dominus "creavit me prin-

1 AR. has these verbs in the present. — disputants, generally speaking, failed to

3 AR. subter. Cr., Vo. subtusterram.

3 AR. et.

* carnem, AB. This seems preferable
to carne as found in the CLzRM. MS.
καὶ ἵνα ἐπὶ τὴν σάρκα τοῦ Kuplov ἡμῶν
ἅπαντα τὸ φῶς τὸ πατρικόν.

5 AR. loses nri in the preceding word.

9 AR. et paravit celum.

7 This text gave great confidence to
the Arian party in the fourth century;

recur to the Hebrew, although, at an
early period of the controversy, EUSEBIUS
indicated the inaccuracy of the LXX.
translation. He says, c. Marc. de E. Th.
IH. 2: El γοῦν ris ἐξακριβώσαιτο τὸν
ἀληθῆ νοῦν τῆς θεοπνεύστου γραφῆς, εὕροι
ἂν τὴν ‘EBpaixhy ἀνάγνωσιν, οὐ περιέ-
χουσαν τὸ, ἔκτισέ με, διόπερ οὐδὲ τῶν
λοιπῶν ἑρμηνευτῶν ταύτῃ τις κέχρηται
τῇ λέξει" αὐτίκα δ᾽ οὖν ὁ μὲν ᾿Ακύλας,

M. 954.

FECIT OMNIA DEUS. 215

cipium ciarum suarum in opera sua, ante \secula fundavit me, 18. τν.

2 Φ ܀‎ v, . . . . : 2
in initio antequam terram faceret, priusquam abyssos constitueret, GR. 1V.

et priusquam procederent fontes aquarum, antequam montes confir- MASS.

marentur : ante omnes autem colles genuit me. ἘΠῚ iterum: Cun 57
pararet celum, eram cum illo, 3 et cum firmos faceret fontes abyssi, Y 2
quando fortia faciebat fundamenta terra, eram apud eum aptans.
Ego eram cui adgaudebat, quotidie autem letabar ante facien
ejus in omni tempore, cum letaretur orbe perfecto, et *jocundaretur
in filiis hominum.

4. Unus igitur Deus, qui Verbo et Sapientia fecit et 5adap-
tavit omnia: hic est autem Demiurgus, qui et mundum hunc
attribuit humano generi, qui secundum magnitudinem quidem
ignotus est omnibus his qui ab eo facti sunt: nemo enim investi-
gavit altitudinem ejus, nec veterum qui quieverunt, nec eorum
qui nune sunt, secundum autem dilectionem cognoscitur semper
per eum, per quem constituit omnia. Est autem hic Verbum
ejus Dominus noster Jesus Christus, qui "novissimis temporibus
homo in hominibus factus est, ut finem conjungeret principio, id
est, hominem Deo. Et propterea prophets ab eodem Verbo pro-
pheticum accipientes charisma, preedicaverunt ejus secundum
carnem adventum, per quem commixtio et communio Dei et
hominis secundum placitum Patris facta est, ab initio preenun-
ciante Verbo Dei, quoniam videbitur Deus ab hominibus, et Baruch iti.s7.
conversabitur cum eis super terram, et colloqueretur, et adfuturus
Κύριος ἐκτήσατό με κεφάλαιον τῶν ὁδῶν
αὐτοῦ, εἴρηκεν ὁ δὲ Σύμμαχος, Κύριος
ἐκτήσατό με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ" ὁ δὲ Θεο-
δοτίων, Κύριος ἐκτήσατό με ἀρχὴν ὁδοῦ
αὐτοῦ" καὶ ἔχοι γ᾽ ἂν λόγον ἡ ἑρμηνεία.
... Ενθεν καὶ ὁ πρωτόπλαστος᾽ Αδὰμ, ὅτε
τὸν ἐν ἀνθρώποις πρῶτον Υἱὸν ἐκτήσατο,

1 An. seculum.

3 In initio antequam terram faceret.
Loco horum in Voss. legitur: priusquam
abyssos constituerit. Sed utrumque reti-
nendum esse, ex ipso Salomonis textu patet,
quem bis cum utroque commate allegat
Justinus Martyr in Dialogo cum Tryph.

ἐλέχθη xal ἐπ᾿ ἐκείνῳ, ἐκτησάμην ἄνθρω-
Tov διὰ τοῦ Θεοῦ" τῆς ᾿Εβραϊκῇς φωνῆς,
ἀντὶ τοῦ, ἐκτησάμην, Ka»í0e, €
χούσης. The word 19) in fact is used
inthe same sense in the book of Proverbs
of the Wisdom of God the Father, the
Eternal Word, as in the book of Genesis
of the firstborn of Eve, viz. as denoting
possession by parental generation. The
reader may see this point fully discussed,
in a Preelectio Academica upon this text,
published at Cambridge by the editor in
1848, and cf. "2, Gen. iv.1, and 157,5.

88 61, 129. Videtur autem hic alterum
occasione repetiti verbi ποιῆσαι excidisse.
Gr. The words are also oinitted in the
CL. MS. Mass. receives both members
into his text, as above. AR. omits tn.

3 The words of Solomon are not
quoted fully, as the reader will perceive.

* Voss., MERC. I. jocundabatur.

5 Voss. aptavit.

¢ veterum omitted by CLERM. and
Voss. gut quieverunt by the AR. and
τῶν κεκοιμημένων may have been a gloss.

7 AR. inserts tn.

216 SPIRITALIS

LIB.IV. esset ! suo plasmati, salvans illud, et perceptibilis ab eo, et liberans 6. sz».
GR lv. nos de manibus omnium odientium nos, !hoc est, ab universo
, MASS IV. transgressionis spiritu: et faciens nos servire sibi in sanctitate et
ܙܕ . ܐ ܘܡܐ‎ Justitia omnes dies nostros, uti complexus homo Spiritum Dei, in
75. gloriam cedat Patris.

5. Hsc prophetice significabant prophetze, sed non quemad-
modum quidam dicunt, invisibili Patre omnium exsistente, alterum
esse eum, qui a prophetis videretur. "Hoc autem dicunt, qui in
totum, quid sit prophetia, nesciunt. Nam prophetia est pre-
dicatio futurorum, id est, eorum quz post erunt, przsignificatio.
Presignificabant igitur prophetze quoniam videbitur Deus ab

Mat. .ܫ‎ 86. hominibus; quemadmodum et Dominus ait: Beati mundo corde,

quoniam ipst Deum videbunt. Sed secundum magnitudinem quidem
Fxod. xxxill ejus, et mirabilem gloriam, nemo videbit Deum, et vivet ; incapabilis
enim Pater: secundum autem dilectionem et humanitatem, et
quod omnia possit, etiam hoc concedit iis qui se diligunt, id est,
videre Deum, quod et prophetabant prophete. Quoniam que
$mpossibilia apud homines, possibilia apud Deum. Homo etenim a
se non ?videt Deum. 1116 autem volens videtur ‘ab hominibus,
a quibus vult, et quando vult, et quemadmodum vult. Potens est
enim in omnibus Deus: visus quidem tunc per Spiritum ܙ‎ pro-
phetice, visus autem et per Filium adoptive, videbitur autem et
in Regno celorum paternaliter, Spiritu quidem preeparante homi-
nem in 8Filium Dei, Filio autem adducente ad Patrem, Patre
autem incorruptelam donante in seternam vitam, que unicuique
evenit ex eo quod videat Deum.

Paral. 6.
ܠ‎ ^ ^ e

ren Anton, TOS, καὶ τῆς λαμπρότητος αὐτοῦ μετέχουσιν' οὕτως oi βλέ-

ΜΡ

1. .

Luc. x viii. 27.

“Ὥσπερ of βλέποντες τὸ φῶς, ἐντός εἰσι τοῦ φω-

^ 9 , ^ 0 ^ 9 , 9 ܠ ܠ ܘ
ΠΤΟΡΤΕς 'rov Θεὸν, E€YTOS εἰσὶ TOU εου, μετέχοντες QuTou‏

6. Quemadmodum ‘videntes lumen intra lumen sunt, et
claritatem ejus percipiunt: sic et qui vident Deum, intra Deum
sunt, percipientes ejus claritatem. 9 Vivificat autem eos claritas:

1 AR. inserts here Aoc est universo, and
omits the words from the following line.

3 hoc autem dicunt, ,ܬܠ‎ MERC. ,ܐ‎
GRk., omitted in CL., Voss. and Mass.

9 videt... videtur. CLERM. and Voss.
videbit... videbitur. Cf. 72, 2

4 ὑχά, AR., GR, but Voss., CL.,
Mass. videtur hominibus, quibus.

5 Ar., GR., al. prophetic.

¢ Cr., VET., Voss. Filio.
as above.

7 enim has been cancelled, as omitted
in the CLERM. and Voss. MSS. Neither
does the Greek text indicate it.

8 vivificat... Deum; this member is
omitted in the CLERMONT and Voss.

AR. etc.

PERCEPTIO DEI. 217

^ ^ 9 ^
τῆς AawTpoT5Tos ..... ζωῆς οὖν μεθέξουσιν οἱ ὁρῶντες Θεόν. LIB. 1v
Κ 4 ὃ M ^ ¢ 9 , a 9 , « 9» GR. iV
ai δια τοῦτο ὁ ἀχώρητος καὶ ἀκατάληπτος καὶ ἀόρατος, χχχνὶ
88.
ܬ‎ 4 4
ὁρώμενον ἕαντον, καὶ καταλαμβανόμενον, καὶ χωρούμενον — xx. 5

τοῖς "πιστοῖς παρέσχεν" ἵνα ζωοποιήσῃ τοὺς χωροῦντας καὶ
βλέποντας αὐτὸν ' διὰ πίστεως. ‘Qs γὰρ τὸ μέγεθος αὐτοῦ
9 , e 4 4 4 ܝ‎ 9 ^ 9 , 9
ἀνεξιχνίαστον, οὕτως Kai ἡ ἀγαθότης αὐτοῦ ἀνεξήγητος, δι
js βλεπόμενος ἐνδίδωσι . .. "τοῖς ὁρῶσιν αὐτόν. Ἐπεὶ ζῆσαι
ܝ‎ ^ , , a e X v ^ ^ , ^
ἄνευ ζωῆς ovx οἷόν Te ἣν ἡ δὲ ὕπαρξις τῆς ζωῆς ἐκ τῆς
τοῦ Θεοῦ περιγίνεται μετοχῆς" μετοχὴ δὲ Θεοῦ ἐστι τὸ
γινώσκειν Θεὸν, καὶ ἀπολαύειν τῆς χρηστότητος αὐτοῦ.

percipiunt ergo vitam, qui vident Deum. Et propter hoc incapa-
bilis, et incomprehensibilis, ?[et invisibilis] visibilem se et com-
prehensibilem, et capacem hominibus prestat, ut vivificet perci-
pientes et videntes se. Quemadmodum enim magnitudo ejus
investigabilis *est, sic et benignitas ejus inenarrabilis: per quam
visus vitam preestat iis qui vident eum. Quoniam vivere sine vita
impossibile est: subsistentia vitee autem de Dei participatione
evenit: participatio autem 5Dei est videre Deum, et frui benig-
nitate ejus; ^et homines igitur videbunt Deum, ut vivant, per visio-
nem immortales facti et pertingentes usque *in Deum. Quod, sicut
predixi, per prophetas figuraliter manifestabatur, quoniam vide-
bitur Deus ab hominibus qui portant Spiritum ejus, et semper
adventum "ejus sustinent. Quemadmodum et in Deuteronomio
Mosesait: In die ista videbimus, quoniam 9loquetur Deus ad homi- peu. v. 4.
nem, et vivet. Quidam enim eorum videbant Spiritum propheticum
et operationes ejus in omnia genera charismatum ?effusas: alii vero
adventum Domini, et eam quz est ab initio '^administrationem,

MSS., but the Greek text, though de-
fective, in a certain measure attests its

5 CLERM. ad.
7 I restore, with MASSUET, ejus, as

genuineness. in the CLERM. and Voss. MSS, in the
1 πιστοῖς. The translator read dy- place of Christi, AR. It is probable

θρώποις, and omits διὰ πίστεως, but the
Greek text makes by far the better
sense.

3 Suppl. τὴν ζωήν.

3 et invisibilis, inserted by MASSUET,
from the Greek.

4 est, expunged by GRABE, and re-
stored by Mass. is retained, for the
CLERX. and Ar. MSS. both have it.

3 AR. omits Dei. |. Et, Cr., Voss.

VOL. II.

that the pronoun was read as Jesus, for
which Cristi was then substituted. But
the manifestation of God is the subject
now under consideration.

8 AR., Voss. loquitur.

9 MASSUET first, effusas, from the
Voss. MS. The cóhcord also would be
with πραγματείας. AR. effusa.

19 administrationem, οἰκονομίαν,
though GRABE prefers διακονίαν.

14

LIB. IV.
xxxiv. 6.
GR. IV.

xxxvii.
MASS. IV.
xx. 6G.

Osese xii. 10.

1 Cor. xii.
4—7.

Joh. 1. 18.
Cf. p. 221,
n. 4.

218 PATREM INVISIBILEM

per quam 'perfecit voluntatem Patris, ?quze est in coelis, et quze
est in terris: alii vero et glorias paternas temporibus aptas, et
ipsis qui videbant, et ?qui tunc audiebant, et omnibus qui deinceps
audituri erant. Sic igitur manifestabatur Deus: per omnia enim
hzc Deus Pater ostenditur, Spiritu quidem operante, Filio vero
*administrante, Patre vero comprobante, homine vero *consummato
ad salutem. Quemadmodum et per prophetam Osee ait: Ego,
inquit, visiones multiplicavi, et in manibus prophetarum assimilatus
sum. Apostolus autem idipsum exposuit, dicens: Divisiones
autem charismatum sunt, idem autem Spiritus: et divisiones minis-
teriorum sunt, idem "autem Dominus: et divisiones operationum
sunt, idem autem Deus, qui operatur omnia in omnibus. Unicuique
autem datur manifestatio Spiritus ad utilitatem. Sed quoniam
qui omnia in omnibus operatur, Deus est, ®qualis et quantus
est, invisibilis et inenarrabilis est omnibus qu: ab eo facta sunt,
incognitus autem nequaquam: omnia enim per Verbum ejus dis-
cunt, “quia est unus Deus Pater, qui continet omnia, et omnibus
esse prestat, quemadmodum in Evangelio scriptum est: Deum
nemo vidi unquam: nisi unigenitus Filius, qui est in sinu. Patris,
ipse enarravit.

7. *Enarrat ergo ab initio Filius Patris, quippe qui ab initio
est cum Patre, qui et visiones propheticas, et divisiones charisma-
tum, et ministeria sua, et Patris glorificationem consequenter et
composite ostenderit humano generi, apto tempore ad utilitatem.
?Ubi est enim consequentia, illic et constantia: et ubi constan-
tia, illic et pro tempore: et ubi pro tempore, illic et utilitas:
et propterea Verbum dispensator paternz grati: factus est ad
utilitatem hominum, propter quos fecit tantas dispositiones, homi-
nibus quidem ostendens Deum, "Deo autem exhibens hominem :

1 CLERM., al. feci. AR. perfecti.

2 GRABE considers que to refer to
administrationem, not to voluntatem ; but
the allusion to the words of the Lord's
Prayer is too plain to allow of such an
explanation.

3 qui... omnibus, AB., al. hominibus.

4 ministrante, CL., Voss., AR. con-
summante, AR.

5 autem, Syr. ul but CL, Voss.
εἰ idem. AR. simply idem.

$ qualis et quantus, ΟἹ,.., Voss. For

et, AR. est.

7 guia, Cr., Voss, qui, AR.

8 AR. et narrat.

9 Horum sensus clarior evadit e verbis
Grecis, que non dubito fuisse sequentia :
ὅπου γάρ ἐστι ἀκολουθία, ἐκεῖ καὶ εὐστά-
Gea’ καὶ ὅπου εὐστάθεια, éxet καὶ κατὰ
χρόνον (πι. ἐπικαιρία) καὶ ὅπου κατὰ χρόνον
(ἐπικαιρία), ἐκεῖ καὶ συμφέρον. GRABE.

10 Deo autem. Sic legendum monutt
doctissimus BULLUS in Defensione Fidei
Nicene pag. 469, εἰ sic quoque scriptum
reperi in ARUND. cum reliqua exemplaria
perperam. habeant, Deum. Quippe illam

ENARRAT FILIUS. 219

et invisibilitatem quidem Patris custodiens, ne quando homo fieret
contemtor Dei, et ut semper haberet ad quod proficeret; visibi-
lem autem rursus hominibus per multas dispositiones ostendens
Deum, ne !in toto deficiens à Deo homo, cessaret esse. Gloria
enim Dei vivens homo: vita autem hominis visio Dei, Si enim
quie est per conditionem ostensio Dei vitam prestat omnibus in
terra viventibus, multo magis ea quz est per Verbum manifestatio
Patris, vitam przestat his qui vident Deum.

8. Quoniam ergo Spiritus Dei per prophetas futura signifi-
cavit, preeformans ?nos et preeaptans ad id ut subditi Deo simus,
futurum autem erat, ut homo per sancti Spiritus beneplacitum
videret ; necessario oportebat eos, per quos futura preedicabantur,
videre Deum, quem ipsi hominibus videndum intimabant : uti non
solum dicatur prophetice Deus, et Dei Filius, et Filius, et Pater,
sed et ut videatur omnibus membris sanctificatis et edoctis ea quse
sunt Dei, ut ? preeformaretur et preemeditaretur homo applicari in
eam gloriam quze postea revelabitur his qui diligunt Deum. ‘Non
enim 5solum sermone prophetabant prophets, sed et visione, et

LIB. IV.
xxxiv. 7.
GR. IV.
xxxvii.

MASS. IV.
xx. 7.

conversatione, et actibus quos faciebant, secundum id quod sugge- -

rebat Spiritus. Secundum hanc igitur rationem invisibilem vide-
bant Deum, quemadmodum ‘et Esaias ait: Regem Dominum
Sabaoth vidi oculis meis; significans, quoniam videbit oculis Deum
homo, et vocem ejus audiet. Secundum hanc igitur rationem et
Filium Dei hominem videbant conversatum eum hominibus, id
quod futurum erat prophetantes, eum qui nondum aderat, adesse

lectionem plane confirmant ista, que supra
III. xx. (p.1or), exstant, Graca: Kal Θεῷ
μὲν παραστῆσαι τὸν ἄνθρωπον, ἀνθρώποις
δὲ γνωρίσαι τὸν Θεόν. GRABE.

1 in toto, CLERM., Voss., al. totum.

2 nos is added from the CL. and AR.

3 praformaretur et premeditaretur.
The reading of GRABE is retained. Mas-
BUET reading meditaretur, as in CLERM.
and Voss. XEN. Ath. R. 1. 20, has
the verb προμελετᾷν in much the same
sense, only in the active voice; ws οἷόν
re elaBdvres els vats, dre ἐν πάντι τῷ βίῳ
προμεμελετηκότες. The same compound
word also is interpreted by the Scholiast
on the Thesm. 1188, by μελετᾶν, ἀσκεῖν,
γυμνάξζεν. Hence we may collect that
the meaning of the word here is dis-

ciplined beforehand, the passage run-
ning in the original, ba προμορφωθῇ
καὶ προμελετηθῇ ὁ ἄνθρωπος προσέχεσθαι
τῇ δόξῃ. Cf. μελετᾶν, 1. 86, 1, and 403,
G. μεμελετηκυῖαν, 450, G. meditationis.

* Elegans est Augustini ea de re sen-
tentia, hic, Patrum illorum non tantum
lingua, verum etiam vita, prophetica
fuit, lib. 1v. contra Faustum cap. 2, et
lib. xxi. cap. 23. Tertullianus etiam:
Sicut vocibus, ita et rebus propheta-
tum est, δ. de Resurrectione Carnis.
FRUARD.

5 MASSUET has solo; the Greek
words doubtless were, οὐ μόνον γὰρ τῷ
λόγῳ. Still the CLERM. and Voss. are
in his favour. AR. solum sermone,

5 et, AR.

14—2

Esai. vi. 5.

220 PROPHETZ SPIRITALITER

L1B.1v. dicentes, et impassibilem passibilem annuntiantes, et eum qui 6.3
GR. ἵν. tunc in colis, in limum mortis descendisse dicentes. Et reliquas
MASSIV. gutem ejus recapitulationis dispositiones, quasdam quidem per
— — —— visiones videbant, quasdam per verbum annuntiabant, quasdam
vero per operationem typice significabant, quz quidem videnda
erant, visibiliter videntes; qus vero audienda erant, sermone prze-
conantes; quse vero agenda erant, operatione perficientes; universa
vero prophetice annuntiantes. Propterea et Moyses transgressori
Deut. .ܕܐ‎ 9& quidem Legis populo igneum Deum esse dicebat, igneum a Deo
diem superduci eis minitans; his 'vero qui erga Deum timorem
Exod. xxi" habebant, Dominus Deus, dicebat, misericors, et pius, ?et mag-
nanimus, et magne miserationis, et. ceraz, et justitiam servans et
misericordiam in milla, auferens injustitias, et nequitias, et peccata.
LXX. ἐν 9. Et Verbum quidem loquebatur Moysi apparens in con-
Num. xi. & spectu, quemadmodum si quis loquatur ad amicum suum. Moyses
n. vero cupivit manifeste videre eum qui secum loqueretur, et dictum
Exod, .ܐ ܐܐܫܫܫ‎ est ei: Sta in loco alto petra, et manu mea contegam super te.
Quando vero transierit claritas mea, tunc videbis que sunt pos-
teriora mea; facies autem mea non videbitur. tibi: non enim
videt homo faciem meam, el vivet; utraque significans, quoniam et
*impossibilis est homo videre Deum, et quoniam per sapientiam
Dei in novissimis temporibus videbit *eum homo, in altitudine
petre, hoc est, in eo qui est secundum hominem ejus 5adventu.
Et propter hoc facie ad faciem confabulatus est cum eo in alti-
Matt. xvi. 3. tudine montis, adsistente etiam Helia, quemadmodum Evangelium
retulit, restituens in fine pristinam repromissionem. Non igitur
manifeste ‘ipsam faciem Dei videbant prophetz, sed dispositiones
et mysteria, ^per quz inciperet homo videre Deum. Quemad-
3 Re .xx. modum et Heli dicebatur; Hzies cras, et stabis in conspectu
Domini, et ecce, Dominus transiet, et ecce spiritus magnus et fortis,
qui dissolvet montes, et. conteret petras in conspectu Domini, et non
an spiritu Dominus; et post spiritum terra motus, et non tn terre
motu Dominus: et post terra motum ignis, et non in igne Dominus:
et post ignem voz aura tenuis. " Per hzec enim et prophetes valde

indignans propter transgressionem populi et propter interfectionem x. ss
prophetarum, *edocebatur mitius agere, ac secundum hominem

± vero omitted in the CL. Dnm. AR. 5 AR. adventus, tpsi, and omits per.

3 Tbe CLERM. omits εἰ magnani- ¢ Cf. TERT. c. Marc. Iv. 22, adv.
mus. Praz. 14, Cx5. Hier. Catech. x.

8 ἀδύνατος, impotens, GRABE. 7 CLERM. post.

* eum, CLERM., AR., Voss. al. Deum. 8 AR. et docebatur.

VIDEBANT DEUM. 221

LIB. IV.
xxxiv. 9.
GR. IV.
xxxvil.

adventus Doniini significabatur futurus post illam legem quz
data est per Moysem, mitis et tranquillus, in quo nec calamum
quassatum confregit, nec linum fumigans exstinxit. Ostendebatur
autem et regni ejus mitis et pacifica requietio. Post enim spiri- Fo ܗ‎
tum qui content montes, et post terre motum, et post ignem, ex Esai. xi.
tranquilla et pacifica regni ejus adveniunt tempora, in quibus

cum omni tranquillitate Spiritus Dei vivificat et auget hominem.
Manifestius autem adhuc !et per Ezechielem factum est, quoniam

ex parte dispositiones Dei, sed non ipsum videbant prophet:
!proprie Deum. Hic enim Dei cum vidisset visionem, et cheru- Beech, ܐ .ܐ‎
bim, et rotas eorum, et universe progressionis ejus mysterium
cum retulisset, et similitudinem throni cum vidisset super eos, et
super thronum similitudinem quasi ! figure hominis, et illa quidem
quie erant super lumbos ejus, quasi figuram electri, ?quz autem
deorsum, quasi visionem ignis, et reliquam universam thronorum
visionem manifestans, ne quis putaret forte eum in his proprie
vidisse Deum, intulit: Hac visio similitudinis glorie Domini.

10. Igitur si neque Moyses vidit Deum, nec Helias, nec
Ezechiel, qui multa de coelestibus viderunt; que autem ab his
videbantur, erant similitudines claritatis Domini, et prophetize
futurorum: manifestum est, quoniam Pater quidem invisibilis, de
quo et Dominus dixit: Deum nemo vidit unquam. | Verbum autem on. 1 18.
ejus, quemadmodum ?volebat ipse, et ad utilitatem videntium,
claritatem monstrabat Patris, et dispositiones exponebat ; quem-
admodum et Dominus dixit: * Unigenitus Deus, qui est in sinu
Patris, ipse enarravit; et ipse autem interpretatur Patris Verbum,
utpote dives, et multus exsistens, non in una figura, nec in uno
charactere videbatur videntibus eum, sed secundum dispensationum
ejus causas sive efficaciam, sicut in Daniele scriptum est. Ali-
quando enim cum his qui erant circa ^Ananiam, Azariam, Misae- Dan. iii. 36.
lem, videbatur adsistens eis in fornace ignis, et in camino, et
liberans eos de igne: 7 visio, inquit, quarti similis Filio Dei.

xx. 10.

Ezech. ii. 1.

1 AR. omits et; for proprie it has
priores ; and for figure, figuram.

3 que...ignis, six words carelessly
omitted in the CLERM. MS.

3 An. volebat ipse, CL. volebant, et ad.

* Unigenitus Deus. The text pre-
viously quoted indicated μονογενὴς υἱός,
p. 218; but the agreement of the Syriac
version induces the belief that the pre-

sent reading was that expressed by InRk-
NJEUB, and that the previous quotation
has been corrected to suit the Vulgate.
The Syriac has p
Unigenitus Deus. The former reading
however occurs, p. 44. Compare also
S. Avaust. Lib. ad Paulin. de vid. D.
Ep. 147.
5 TERT. c. Marc. Iv. 10.

222 VISIO DEI

LIB.IV. Aliquando autem !/apis a monte abscissus sine manibus, et percu-
xxxiv. 10.

GR. IV.
xxxvii.

tiens temporalia regna, et ventilans ea, et ipse replens universam

MASS." terram. Rursum hic idem videtur quasi Filius Hominis in nubibus

Dan. il. 34,
35.
Dan. vii. 13,

14.

cceli veniens, et appropinquans ad Veterem Dierum, et sumens ab
eo universam potestatem, et gloriam et regnum. L¢ potestas, in-
quit, ejus potestas eterna, et regnum ejus non interihit.

11. Sedet Johannes Domini discipulus in Apocalypsi sacer-

Apoc. 1. 13— dotalem et gloriosum regni ejus videns adventum: Conversus sum,

inquit, eidere vocem qua loquebatur *mecum, et conversus vidi sep-
tem candelabra aurea, et inter candelabra similem Filio Homtnis
indutum podere, et cinctum ad mammas zonam auream. Caput
autem ejus et capilli albà, quemadmodum lana alba, quomodo niz ;
et oculi ejus ut flamma ignis; et pedes ejus similes chalcolibano,
quemadmodum in camino "succensus est. Et cov ejus quasi vox
aquarum, et habet stellas septem in manu dextera sua, et de ore ejus
romphea ex utraque parte acuta exibat, et facies ejus quemadmodum
sol fulgens in virtute sua. In his enim aliquid ‘a Patre clarum
ejus significat, ut caput: aliquid vero sacerdotale, ut 5podere: (et

Exod xxviii. propter hoc Moyses secundum hunc typum vestivit pontificem)

4, et Levi
viii. 7.

aliquid vero ad finem, quemadmodum chalcolibanum in camino
succensum, quod est fortitudo fidei, et perseverabile orationum,
6 propter adveniens in fine temporum succensionis incendium. Jo-

Apoc.i.17. hanne vero non sustinente visionem, (Cecidt, enim inquit, ad pedes
Exod. xxxiii. ejus quasi mortuus, ut fieret, quod scriptum est: Nemo videt Deum

et vivet) et vivificans eum Verbum, et admonens, quoniam ipse est

Joh. xili-25. In eujus pectore recumbebat ad coenam, interrogans quis esset qui
Apoc.i.17, "inciperet eum tradere, dicebat: Ego sum primus et 5 novissimus, et

qui vivo, et fut mortuus, el ecce vivo in secula seculorum, et habeo

1 TERT. adv. Jud. 3, c. Marc. 11. 7. timate Greek accusative. The entire

3 mecum omitted in the AR.

3 succensus est. Jrenceus videtur le-
gisse πεπυρωμένῳ, nisi forte Interpres,
aut Scriba, Latinam potius S. Apocalyp-
8608 versionem, quam Irenai textum se-
cutus sit, GRABE. In N. T. we read
πεπυρωμένοι. The CLEBM. omits est.

* AR. a Patre ejus clarum.

5 MASSUET says: Exigit constructio
legatur podere, in nominativo casu, po-
dere, poderes; quod quamvis analogie
Greca repugnet, tolerabilius tamen quam
poderem in accusativo. The AR. MS.
here, as above, reads podere, the legi-

period may be thus restored: ἐν τούτοις
yàp, ἔνδοξόν τι ἀπὸ τοῦ Ilarpós αὐτοῦ
αἰνίττεται, ὡς κεφαλήν᾽ ἱερατικὸν δέ τι,
ὡς ποδήρη, (καὶ διὰ τοῦτο Mwiofjs κατὰ
τόνδε τὸν τύπον ἱμάτισεν τὸν ᾿Αρχιερέα")
τί δὲ ἐπὶ τὸ τέλος χαλκολίβανον ὡς, ἐν
καμίνῳ πεπυρωμένον (ὃ ἐστὶ τῆς πίστεως
δύναμις, καὶ τὸ ἐμμενὲς τῶν προσευχῶν),
διὰ τὸν ἐπιόντα ἐν τέλει τῶν αἰώνων τῆς
κατακαύσεως ἐμπρησμόν.

5 CL., Voss., ΑΒ. propterca from the
following initial vowel.

7 ἔμελλε παραδιδόναι. AR. et dicebat.

5 CL., Voss. repeat ego, and AR. sum.

APOCALYPTICA. ` 223

claves mortis et inferorum. Et post hzec in secunda visione eundem LIB. 1v.

e e xxxiv. 11.‏ ܘ ܝ ܝ ܝ ܝ ܝ ܝ
Dominum videns: Vidi enim, inquit, én medio throni, et quatuor 4. Iv.‏

.836. animalium, et in medio presbyterorum, agnum stantem quasi occi- MASS LV.
sum, habentem cornua septem, et oculos septem, qui sunt septem
spiritus Det, dimissi in 'omnem terram. Et rursum de eodem ipso
agno ait: Et ecce equus albus, et qui sedebat super eum vocabatur 215 *™"
fidelis et verus, et per justitiam judicat et pugnat, et oculi ejus sicut
flamma, ignis, et in capite ejus diademata multa, habens nomen
scriptum, quod nemo scit. nisi ipse: et circumamictus vestimentum
aspersum sanguine, et vocatur nomen ejus Verbum Dei. Et exer-
citus. coli sequebantur 3 eum in equis albis, vestiti byssinum album
mundum: et 3de ore ejus procedit ronphea acuta, ut in ea percutiat
gentes: et ipse pascet eos tn virga, ferrea, et ipse calcat lacum vini
furoris ire Dei omnipotentis; et habet super vestitum,. et super
Jemur suum, nomen scriptum, Rex Regum et Dominus Dominorum.

. 357. Sic semper Verbum Dei velut lineamenta rerum futurarum habet,
et velut species dispositionum Patris hominibus ostendebat, docens
nos qu sunt Dei.

12. Non solum autem per visiones que videbantur, et ‘per
sermones qui preconabantur, sed et in operationibus visus est
prophetis, ut per eos preefiguraret et przemonstraret futura.

Propter quod et Osee 5prophetes accepit wrorem fornicationis, per owe i. 2, 3,
operationem prophetans, quoniam fornicando fornicabitur terra a

Domino, hoc est, qui super terram sunt homines; et de hujusmodi
hominibus beneplacitum habebit Deus assumere Ecclesiam sancti-
ficandam communicatione Filii ejus, sicut et illa sanctificata est
communicatione prophete. Et propter hoc Paulus sanctificatam 1 Cor. vil. 14.
ait infidelem mulierem tn viro fideli. Adhuc etiam filios suos
nominavit propheta, Von misericordiam 9consecuta, et Non populus: owe i. 6et
ut, quemadmodum Apostolus ait, fiat qui non populus, populus: et Rom. tx. 25,
Sea que non est misericordiam consecuta, misericordiam consecuta : ¦. 1 et it 33
et in loco " eliberata, in quo vocabatur non populus, ibi vocabuntur

filii Dei vivi. Id quod ἃ propheta typice per operationem factum

Apoc. v. 6,

1 omnem, CLERM., AR. and Vulg. words, ut, Apostolus, and ea que.

but GRABE and MASS. universam. 7 GRABE thinks this word came in
3 eum, inserted from the Cu. and from the margin, where it had been

Ak. MSS., the Greek also having αὐτῷς written in explanation of misericordiam
3 de ore AR., here and p. 222, decore. — consecuta. MABSUET prefers to consider
4 per omitted in the AR. it as representing ἐῤῥύθη, read faultily
5 prophetes. So the CLERM. copy. for ἐῤῥέθη, which is preferable. AR. as
6 AR. consecuta, omitting the four ^ above, CL. liberata.

LIB. IV.

xxxiv. 12.
GR. IV.
xxxvii.

MASS. IV.
xx. 12.

Exod. fi. 21.

Hom. xi. 17.
Matt. ii. 14.

E Catena in
Pentateuch.
befis.

Com
collatis tri-
bus aliis per
Mass.

Num. xii. 10
et 14.

Jos. ii. 1.

224

est, ostendit Apostolus vere factum in Ecclesia a Christo. Sic
autem et Moyses /Ethiopissam !accipiebat uxorem, quam ipse
Israelitidem fecit, preesignificans quoniam oleaster inseritur in
olivam, et participans pinguedinis ejus erit. Quoniam enim is qui
secundum carnem natus est Christus, a populo quidem habebat
inquiri ut occideretur, liberari vero in ZEgypto, id est in gentibus,
let sanctificare eos qui ibi essent infantes, unde et Ecclesiam 110]
perfecit; (JEgyptus enim ab initio gentilis, quemadmodum ?et

ACTIONES TYPICZE.

Διὰ τοῦ γάμου Μωῦσέως 6 τοῦ 'lgcoU ϑνοητὸς γάμος
ἐδείκνυτο, καὶ διὰ τῆς Αἰθιοπικῆς νύμφης, ἡ ἐξ ἐθνῶν ἐκκλη-
σία ἐδηλοῦτο' ἣν oi καταλαλοῦντες καὶ 4ἐνδιαβάλλοντες
καὶ διαμωκώμενοι, “οὐκ ἔσονται καθαροί. Λεπρήσουσι γὰρ

καὶ ὁἐξαφορισθήσονται τῆς τῶν δικαίων παρεμβολῆς.

ZEthiopia) propter hoc per nuptias Moysi nuptiz V erbi ostendeban-
tur, et per ACthiopissam conjugem, ea quz ex gentibus est, Ecclesia
manifestabatur; cui qui detrahunt, et incusant, et derident eam,
non erunt mundi. Leprosi enim erunt, et abjicientur a justorum
eastris. Sic autem et " Rahab fornicaria semetipsam quidem con-
demnans, quoniam esset gentilis omnium peccatorum rea, suscepit
autem *tres speculatores, qui speculabantur universam terram, et
apud se abscondit, Patrem scilicet et Filium cum Spiritu sancto.
Et cum universa civitas in qua habitabat, concidisset in ruinam,

1 AR. accepit... et... sibi.

3 εἰ Ethiopia, Cr., Voss, omitted
in the AR. al. zEthiopissa.

* Hac voz ab auctore Catene expli-
cationis gratia addita videtur. GRABE.

4 (ΒΡ. διαβάλλοντες καταμωκώμενοι.

5 Car. οὐκέτι ἐν τῇ παρεμβολῇ.

86. CoMBEFIS ἐξαφορίζονται.

7 Rahab is generally numbered
among those gifted with the prophetical
spirit by the fathers; so S. CLEM. Rom.
$ 12. Kal προσέθεντο αὐτῇ δοῦναι ση-
μεῖον, ὅτως κρεμάσῃ ἐκ τοῦ οἴκου αὐτῆς
κόκκινον᾽ πρόδηλον ποιοῦντες, ὅτι διὰ τοῦ
αἵματος τοῦ Κυρίου λύτρωσις ἔσται πᾶσι
τοῖς πιστεύουσιν καὶ ἑλπίζουσιν ἐπὶ τὸν
Θεόν’ ‘Opare ἀγαπητοὶ, οὐ μόνον πίστις,
ἀλλὰ προφητεία ἐν τῇ γυναικὶ γέγονεν.
And ΟΒΙΘΕΝ, Hom. 3 in Josh. Ista merc-

triz, que eos suscepit, ex meretrice cficitur
jam propheta. Dicit enim: Scio, quia
Dominus Deus vester tradidit vobis terram
hanc. Vides quomodo illa—prophetat et
prenuntiat de futuris. Cf. S. Ασα. de M.
ad Cons. 33,34. Just. M. Kal yàp τὸ σύμ-
BoXor τοῦ κοκκίνου σπαρτίον, οὗ ἔδωκαν ἐν
“εριχῶ οἱ ἀπὸ Ἰησοῦ τοῦ Νανῇ πεμφθών-
τες κατάσκοποι 'PaàB τῇ πόρνῃ, εἰπόντες
προσδῆσαι αὐτὸ τῇ θυρίδι, δι’ ἧς αὐτοὺς
ἐχάλασεν, ὅπως λάβωσι τοὺς πολεμίους,
ὁμοίως τὸ σύμβολον τοῦ αἵματος τοῦ
Χριστοῦ ἐδήλου, δι᾽ οὗ οἱ πάλαι πόρνοι καὶ
ἄδικοι ἐκ πάντων τῶν ἐθνῶν σώζονται,
ἄφεσιν ἁμαρτίων λαβόντες, καὶ μηκέτι
ἁμαρτάνοντες. Dial. c. Tryph. § 111.

8 (res, CL, Voss, Vxr. MSS,
IRENZUS stating from memory that
there were three spies. AR. omite tres.

Gg. 337.

FIDES GENTIUM PRZEFIGURATA. 225

canentibus 'autem septem tubicinis, in ultimis Raab 'fornicaria ܐܐ‎ 1v.

conservata est cum universa domo sua, fide signi coccini: sicut et GR Iv.
Dominus dicebat his, qui adventum ejus non excipiebant, *Pha- M4Ss1V.
riseei scilicet, et coccini signum nullificant, quod erat *pascha,
redemtio et exodus populi ex Egypto, dicens: Jublicani ef mat. xxi. δι.
meretrices procedunt vos in regno colorum.

CAP. XXXV.
Quemadmodum in Abraham prefigurabatur fides nostra,

et qua est expositio eorum qua facta sunt a Patribus.

1. QuvoniAM autem et in Abraham prefigurabatur fides nostra,

et quoniam patriarcha nostre fidei, et velut *propheta fuit, plenis-

sime Apostolus docuit in ?ea epistola que est ad Galatas dicens:

Qui ergo tribuit vobis Spiritum, et operatur virtutes in vobis, ex Gal. ܗܝ‎
operibus Legis, an ex auditu fider? | Sicut Abraham credidit Deo,
et reputatum est alli ad justitiam. | Cognoscite ttaque, quoniam qui
sunt ex fide, δὲ filii sunt Abraham. Proevidens autem Scriptura,
quoniam ex fide justificat gentes Deus, pramuntiavit Abrahe, quo-
tiam benedicentur in eo omnes gentes. Itaque qui ex fide sunt,
benedicentur. cum fideli Abraham. Ob que non solum prophetam
eum dixit fidei, sed et patrem eorum qui ex gentibus credunt in
Christum Jesum, eo quod una et eadem illius et nostra sit fides:
illo quidem credente futuris quasi jam factis propter repromissio-
nem Dei; nobis quoque similiter per fidem speculantibus eam que

Gen. xli. 3

est in regno hzreditatem, ˆ propter repromissionem Dei.

1 autem, δὲ (f. 1. δὴ), from the Cr.
and Voss. MSS., it being more likely
to have been lost by absorption, as in
the AR., than to have been added by
reason of the similar word septem fol-
lowing.

3 fornicaria conservata. est, AR. The
more probable reading; the Voss. has
fornicata est, altogether destroying the
sense; and singularly enough the CLERM.
copy has the same reading, though cor-
rected conjecturally by the same hand,

libera
fornicata est.

that the Voss. MS. was not transcribed

From this it would seem

from the CLERMONT copy. >

3 Pharisci. So the CLERM., AR. and
‘Voss. copies, but Mass, prints Phari-
seis, with the note, al. Pharisai.

4 Kal τοὺς ἐν Αἰγύπτῳ δὲ σωθέντας,
ὅτε ἀπώλλυντο τὰ πρωτότοκα τῶν Al-
γυπτίων, τὸ τοῦ πάσχα ἐῤῥύσατο αἷμα
τὸ ἑκατέρωσε τῶν σταθμῶν καὶ τοῦ ὑπερ-
θύρου χρισθὲν, ἦν γὰρ τὸ πάσχα ὁ Χρισ-
τὸς, ὁ τυθεὶς ὕστερον. Just. M. D. Try.

5 Voss. prophetavit. AR. by its
usual error, prophetabit, so also MERC. II.

6 AB. omits ea.

? These three words are omitted in
the CLERM. and Voss. MSS., but found
in the ARUND. and MERC. π.

226 VOCATIO GENTIUM

LIB. IY. 2. Et ea autem que circa Isaac, non sine significatione sunt.
GR Iv. In ea enim epistola, quze est ad Romanos, ait Apostolus: Sed et
MASS IV: Rebecca em uno concubitu habens Isaac patris nostri, a Verbo
Rom. responsum accepit, ut secundum electionem propositum Dei perma-
Dont vey, es, 1406, non ex operibus, sed ex vocante, dictum est ei: Duo populi in

utero tuo, et dua gentes in ventre tuo, et populus populum superabit,
et major serviet minori. Ex quibus manifestum est, non solum
prophetationes patriarcharum, sed et *partus Rebeccze prophetiam
fuisse duorum populorum: et unum quidem esse majorem, alterum
vero minorem; et alterum quidem sub servitio, alterum autem
liberum; unius autem et ejusdem patris. Unus et idem Deus
Dan, xii.4, noster et illorum: qui est absconsorum cognitor, qui scit omnia
Ros 15 antequam fiant; et propter hoc ?dixit: Jacob dilexi, Esau autem
odio habut.
3. Si quis autem et actus qui sunt Jacob addiscat, inveniet
eos non inanes, sed plenos dispositionum: et imprimis in nativitate
Gen. xxv. 36. ejus, quemadmodum apprehendit caleaneum fratris, et Jacob voca-
tus est, ?id est, Supplantator ; tenens, *et qui non tenetur; ligans
pedes, ‘sed non ligatus; luctans et vincens; tenens in manu cal-
caneum adversari, id est, victoriam. Ad hoc enim nascebatur
Dominus, cujus typum generationis *preemonstrabat, de quo et
Johannes in Apocalypsi ait: Ezieit vincens, ut vinceret. Deinde
autem primogenita accipiens, quando *vituperavit ea frater ejus:
quemadmodum et junior populus eum primogenitum Christum 6. 338.
accepit, cum eum repulit populus zetate provectior, dicens: Non
habemus regem, nisi Cosarem. In Christo autem universa bene-
dictio: et propter hoc benedictiones prioris populi a patre surri-
puit posterior populus, quemadmodum Jacob abstulit benedictio-
nem hujus Esau. Ob quam causam "fratris patiebatur insidias et

Apoc. vi. $.
Gen. xxv. 39.

Joh. xix. 15.

1 concubiti doubtless was written,
as in the Greek, ἐξ ἑνὸς κοίτην ἔχουσα.

3 Huic tnterpretationi subscribunt
Just. Dial. Tert. c. Jud. Orig. Hom. 11
in Gen. Ambr. Rom. ix. Aug. S. 68 de
Temp. Prosp. Aq. de Prom. 1.20. Fkv.
Preivit omnibus his S. Barn. Ep. 8 13.
Gr. CL., Voss. etiam partus, indicating
perhaps, sed et prophetiam partus R.
Suisse d. ». AB. as above.

3 AR. dicens...quod est.. . et.

* sed non ligatus, as read in the
CLERM. and Voss. MSS., and partly

indicated by the AR. non colligatus, to
which MERC. II. prefixes qui. ἀλλ᾽ οὐ
δεδεμένος is evidently the Greek equiva-
lent. GRABE, Mass. and STIER. have
sed qui non ligatur, with which the same
Greek words would correspond.

5 CL, Voss. prestabat, AR. mon-
strabat, both readings are combined.

6 vituperavit, LXX. ἐφαύλισεν.

7 Tov χρόνον πάντα ἐμισεῖτο ὑπὸ τοῦ
ἀδελφοῦ ὁ ᾿Ιακώβ᾽' καὶ ἡμεῖς νῦν, καὶ av-
τὸς ὁ Κύριος ἡμῶν μισεῖται ὑφ᾽ ὑμῶν, καὶ
ὑπὸ τῶν ἄλλων ἁπλῶς ἀνθρώπων, ὄντων

VARIE PRZEFIGURATA. 227

persecutiones frater suus sicut et Ecclesia hoc idem a Jud:is LIB. IV.
lpatitur. Peregre nascebantur xir. tribus, genus Israel, quoniam Gi Tv.
et Christus ?peregre incipiebat ! duodecastylum firmamentum Ec- M4S$ IV.
clesize generare. ?Varice oves, qure fiebant huie Jacob merces:

et Christi merces, *qui ex variis et differentibus gentibus in unam
cohortem fidei convenientes fiunt homines, quemadmodum Pater

promisit ei: Postula, dicens, a me, et dabo tibi gentes herreditatem Ps u.s.
(uam, et possessionem tuam terminos terre. ἘΠῚ quoniam 5multitu-

dinis filiorum Domini prophetz fiebant Jacob, necessitas omnis

fuit ex duabus sororibus eum filios facere; quemadmodum Christus

ex duabus legibus unius et ejusdem Patris, similiter autem et ex
*ancilis; significans quoniam secundum carnem “ex liberis et ex
servis Christus "statuet filios Dei, ?similiter omnibus dans munus

9 Spiritus vivificantis nos. Omnia autem ille faciebat propter illam

juniorem, bonos oculos habentem, Rachel; que preefigurabat Ec-
clesiam, propter quam !^sustinuit Christus: qui tunc quidem per

xxx. 39.

πάντων τῇ φύσει ἀδελφῶν. Just. M. people. I imagine the translator to

Dial. c. Tryph. § 134.

1 AR. patiebatur .. . decastylum ... .

3 peregre incipiebat, ἔμελλεν, i.e. in
the time of his ἐπιδημία.

3 ᾿Εδούλευσεν 'Iakof TQ Λαβὰν ὑπὲρ
τῶν ῥαντῶν kal πολυμόρφων θρεμμάτων"
ἐδούλευσε καὶ τὴν μέχρι σταυροῦ δουλείαν
ὁ Χριστὸς ὑπὲρ τῶν ἐκ παντὸς γένους ποι-
κίλων καὶ πολνειδῶν ἀνθρώπων, δι᾽ αἵμα-
Tos καὶ μυστηρίου τοῦ σταυροῦ κτησάμενος
αὐτούς. Just. M. Dial. ὃ 134.

4 qui, CL.; quia, Voss.; omitted AR.

5 multitudinis filiorum Domini Pro-
phete fiebant Jacob. Multitudines loco
multitudinis sine sensu sonabant hactenus
editt. Sed hanc lectionem ex Cod. Voss
pre illa elegi, siquidem liberi, qui Jacobo
fiebant (aut potius nascebantur) multi-
tudinem filiorum Dei prophetico more
presignificasse, ab Ireneo mihi dici
videntur. Ceterum fiebat pro fiebant
perperam legitur in Voss. GRABE. ΜΑΒ-
SUET arranges the context as follows ;
et quoniam Jacobo prophete multitudinis
filiorum Dei, versicolorum ovium merces
fiebat, necessitas omnis f. &c. But the
writer has manifestly done with the pay
in kind received from Laban, and is
speaking of Jacob as the head of God's

have read τοῦ ᾿Ιακώβ, in his copy, and
the author to have written, Kal ὅτι ἐκ
πλήθους υἱῶν ol τοῦ Kuplov προφῆται
ἐγένοντο, τὸν ᾿Ιακὼβ πᾶσα ἣν ἀναγκὴ ἐκ
δύο ἀδελφῶν παιδοποιῆσαι. Jacob having
been taken in connexion with the words
preceding, the translator filled out the
sense by adding eum. Compare Amos
ii. IT. It may be added that the sequel
harmonises best with this solution. VET.,
AR., OTHOB., MERO. .ܐܐ‎ fiebant, CL. as
Voss. fiebat.

5 Gen. xxx. 3, 9. ἐξ ἐλευθερῶν. Cf.
Gal. iv. 31.

7 AR., but CL., Voss. statueret.

8 Χριστὸς τῶν αὐτῶν πάντας καταξιῶν
τοὺς φυλάσσοντας Tas ἐντολὰς αὐτοῦ ὃν
τρόπον καὶ οἱ ἀπὸ τῶν δούλων γενόμενοι

p 9 Ἰακὼβ πάντες υἱοὶ kal ὁμότιμοι γεγό-
. Just. Μ. D. 134.

Spiritus. The CLERMONT scribe‏ ܝ
mistook Sps. for Xps. Christus.‏

10 Sustinuit, ὑπέμεινεν, cf. el ὑπομέ-
)ܐܘܐ‎ καὶ συμβασιλεύσομεν. 2 Tim. ii.
I2, &c. ἄς. Justin M. allegorises in a
similar manner: ᾿Αλλὰ Λεία μὲν ὁ λαὸς
ὑμῶν καὶ συναγωγὴ, Pax3 δὲ ἡ ἐκκλησία
ἡμῶν καὶ ὑπὲρ τούτων δουλεύει μέχρι νῦν
ὁ Χριστός, κιτιλ. ibid.

228 CHRISTUS SALUTEM

Lin.1v. patriarchas suos et prophetas preefigurans et preenuntians futura,
XXXV. 3. . e, . . 1 hze
rati preeexercens suam partem dispositionibus Dei, et 'assuescens hze-

iv. reditatem suam obedire Deo, et peregrinari in szculo, et sequi
verbum ejus, et *preesignificare futura. ?Nihil enim vacuum,
neque sine signo apud Deum.

CAP. XXXVI.

Quare lavit pedes discipulorum Dominus, et quare dis-
cumbentibus: et quod ipse similiter ante omnes Deus
ostenditur.

. In novissimis autem temporibus, cum venit plenitudo temporis x. ste.
ibertati ipsum Verbum per seipsum sordes abluit *filiarum Sion,
manibus suis lavans pedes discipulorum. Hic est enim finis
humani generis ‘heredificantis Deum; uti quemadmodum in initio
per primos, omnes in servitutem redacti sumus debito inortis, sic
in ultimo per novissimum omnes qui ab initio discipuli, emundati
et abluti quz sunt mortis, in vitam veniant Dei. Qui enim pedes
lavit discipulorum, totum sanctificavit corpus, et in emundationem
adduxit. Quapropter et recumbentibus eis ministrabat escam,
significans eos qui in terra recumbebant, quibus venit ministrare
vitam. Sicut Hieremias ait: Recommemoratus est Dominus sanctus
Israel moriuorum suorum, *qui preedormierunt in terra defossionis,
et descendit ad eos, utt evangelisaret eis salutare suum, ad salvan-
dum eos. Propter hoc autem, et discipulorum oculi erant gravati
veniente Christo ad passionem, et inveniens eos dormientes Domi-
nus, primo quidem dimisit, significans patientiam Dei in dor-
mitione hominum: secundo vero veniens excitavit eos, et erexit,
significans quoniam passio ejus expergefactio est dormientium
discipulorum, propter quos "et descendit in inferiora terra, *id

Esai. iv. 4.
Job. siii. δ.

Matt xxvi.
Marc. xiv. 37
Luc. xxli. 45
seq.

Ephes. iv. 9.

1 ἐθίζων, meaning either assuefaciens
or assuescens,

3 presignificare, CLERM., AR., ¥ 088.
but GRABE prefgurare.

3 οὐδὲν γὰρ κενὸν, οὐδὲ ἀσύμβολον παρὰ
τῷ Θεῷ. cf. p. 180, 5.

4 AR., Voss. filiorum, al. fliarum.

5 heredificantis. There seems little
doubt but that this reading is correct,
although GALL. and ERABM., as well as
the Merc. rr. MSS., read recdíficantis,
and the ΑΒ. reedificans. κληρονομή-
σαντος is used in the sense of obtaining

possession of hereditary privilege; and
the benefit is retrospective, affecting omnes
qui ab initio discipuli. Cf. Heb. ix. 15,
Rom. iii. 25.

¢ qui predormierunt, omitted by the
CLERM. transcriber, but found in the
previous citation, p. 108, n. 7, as dor-
méierant.

7 See H. and Theol. of Creeds, 342.

8 td quod erat inoperatum conditionis,
the translation apparently of τὸ ἀργὸν
τῆς κτίσεως, i.e. the state of those who
were resting from their labours.

LARGE DONAT. 229

quod erat inoperatum conditionis visurus oculis, de quibus et dice- 118. av.
bat discipulis: Multi propheta et justi cupierunt videre et audire, SKI Iv.
qua vos videtis et auditis. mass iV.
2. Non enim propter eos solos, qui temporibus Tiberii Cze- 1, i
saris crediderunt ei, venit Christus; nec propter eos solos qui "e *-9*
nune sunt homines providentiam fecit Pater; sed propter omnes
omnino homines, qui ab initio !secundum virtutem suam in sua
generatione, et timuerunt, et dilexerunt Deum, et juste et pie
conversati sunt erga proximos, et concupierunt videre Christum, et
audire vocem ejus. Quapropter omnes *hujusmodi in secundo ad-
ventu primo de somno excitabit, et eriget tam eos, quam reliquos
qui judicabuntur, et constituet in regnum suum. Quoniam qui-
dem «vnus Deus, qui patriarchas quidem direxit in dispositiones
suas, *yustificavit autem circumcisionem ex fide, et pra putium per
fidem. Quemadmodum enim in primis nos preefigurabamur, ‘et
preenuntiabamur ; sic rursus in nobis illi ‘deformantur, hoc est, in

Rom. iii. 30.

Ecclesia, et recipiunt mercedem pro his quz laboraverunt.

1 secundum, AR., agrees better with
the Greek, κατὰ τὴν αὑτῶν δύναμιν, than
propter of the CL. and Voss. text, taken
apparently from the preceding context.
The Cr. MS. omits the eight words,
providentiam ... homines, owing to the
recurrence of the latter word.

3 The author evidently interprets of
those who had died long before the day
of Christ, the expression of 8. Paul,
τοὺς κοιμηθέντας διὰ τοῦ 'Igcoo0, τ Thess.
iv. 14, for which, those which sleep in
Jesus (and afterwards are asleep, κοιμη-
Gévras), is no adequate translation. The
time is definite and past; and διὰ τοῦ
Ἰησοῦ is through Jesus. The words may
be paraphrased thus: Those who have
died in time past, in a state of acceptance
through Jesus, the Redeemer of mankind,
the firstfruits of the dead, shall he bring
back to life.

3 See Hist. and Theol. of the Creeds,
p. 482, note.

4 ܐ‎ prenuntiabamur, omitted in the

CLERM. MS., and the words certainly
spoil the antithesis.

5 prefigurabamur—deformantur. Nisi
me conjectura. fallit, Irenwus in Greco
textu lusit verbis προτυπόω et μετατυπόω,
cui posteriori in vet. Glossis respondet
Latinum deformo. GRABE. μετατυπόω,
however, would mean transformo rather
than deformo; it may be preferable
therefore to consider this latter form to
have arisen out of difformo, and to ex-
press διατυπόω, in melius dispono. The
Christian Church was prefigured of
old; even as those who lived under
former dispensations up to the degree
of light vouchsafed to them, were formed
by God's grace, differing in measure,
but still the same in kind with that
which models the Church of Christ, and
brings it into conformity with the Divine
will. It was by no motion independent
of God's Spirit. Hence also the final
hope, τῶν προκεκοιμημένων, is similar to
the hope of Christians.

230 ISRAEL IN CHRISTUM

rM CAP. XXXVII.

MAS-IV- De eo quod att, non vos laborastis: alii laboraverunt, et
vos in laborem eorum, introistis.

Joh. iv. 35— 1. PnaoprEx hoe dicebat Dominus discipulis : Ecce dico vobis,
ν Attollite oculos vestros, et videte regiones, quoniam alba sunt ad mes-
sem. Nam messor mercedem accipit, et congregat fructum in vitam
eternam: uti et qui seminat, et qui metit, simul ! gaudeant. In hoc
enim est sermo verus, quoniam alius est qui seminat, et alius qui
metit. Ego enim pramisi vos metere quod vos non laborastis: ali
laboraverunt, et vos in laborem eorum 4ntroistis. Qui ergo sunt qui
laboraverunt, qui dispositionibus Dei deservierunt? Manifestum
est, quia patriarchee et prophetze, qui etiam preefiguraverunt nos-
tram fidem, et disseminaverunt in ?terra adventum Filii Dei, quis
et qualis erit: uti qui posteriores erant futuri homines, habentes
timorem Dei, facile susciperent adventum Christi, instructi a pro-
phetis. Et propter hoc Joseph, cum cognovisset quod preegnans
esset Maria, et cogitaret absconse dimittere eam, angelus in
Matt. 1.20et SOmnis dixit ad eum: Ne fimueris assumere Mariam conjugem
tuam ; *quod enim habet. in ventre, ex Spiritu sancto est. Pariet
autem filium, σέ ‘vocabis nomen ejus Jesum: 4pse enim salvabit
Matt.i.29,93. populum suum a peccatis eorum. Et adjecit suadens ei: Hoc autem
Stotum factum est, ut adimpleretur quod dictum est a Domino, per
ܐܣܢܬ‎ . vi... prophetam. dicentem : Ecce virgo in utero accipiet, et pariet filium,
et vocabitur nomen ejus Emmanuel ; per sermones prophete sua-
dens ei, et excusans Mariam: hane eandem esse ostendens, quz
ab Esaia esset preenuntiata virgo, que *?generaret Emmanuel.
Matt.i.2%. Quapropter sine dubitatione suasus Joseph, et Mariam accepit, et
in reliqua universa educatione Christi gaudens obsequium prze- o. 5:0.
Matt.1i.14, Stitit, usque in ZEgyptum suscipiens profectionem, et inde regres-
es sum, et in Nazareth transmigrationem. Denique qui ignorabant Μ. sc.
Lue. ii. $$ Scripturas, et repromissionem Dei, et dispositionem Christi, pa-
trem eum "vocabant pueri. Propter hoc autem et ipse Dominus in
Luc. ἐν. 186, Capharnaum Esaise prophetias legebat: Spiritus Domini super
ex Esai. Ix. . . .
l sie, quapropter unzit me, evangelisare pauperibus misit me, curare

1 gaudeant, Cr., VET., Voss., AR., * The CLERM. M has vocabitur
d Syr. Op. 6. T. χαίρῃ, al. over vocatus est eras
gau del. ܚܡ ܢ‎ 5 autem, ΟἹ,., where it replaces totum,
ܕ‎ 1 στ. τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν. So the Syr.
AR. terram. 5 CLERM. generat.
3 See pp. 83, 110. 7 Cr., Voss., but AR. &c. putabant.

PRZEFORMATUS. 231

contribulatos corde, praonare captivis remissionem, et cacis visi- LIB. IV.

onem. Semetipsum quoque ostendens preenuntiatum | per Esaize GR IV n

prophetiam, dicebat eis: Hodie adimpleta est Scriptura hac ἐπ΄ xxii 1.

auribus vestris. Luc. iv. 21.
2. Propter hoc ?et Philippus, cum invenisset eunuchum re-

gine ZEthiopum legentem ea quz scripta sunt: Quemadmodum Act. vill. 87

ovis ad victimam ductus est, et quemadmodum agnus in conspectu, Fest lili. 7.

tondentis sine voce, sic non aperuit os suum. In humilitate judicium

ejus ablatum est; et reliqua qusecunque de passione ejus, et de

carnali adventu, et quemadmodum inhonoratus est a non credenti-

bus ei, *pertransivit propheta ; facile suasit ei credere eum, esse

Christum Jesum, qui sub Pontio Pilato crucifixus est, et passus

est quzecunque przedixit propheta, eumque esse Filium Dei, qui

zeternam vitam hominibus dat. Et statim ut baptisavit eum, abs-

cessit ab eo. Nihil enim aliud deerat ei qui a prophetis fuerat prze-

catechisatus: non Deum Patrem, non conversationis dispositio-

nem, sed solum adventum ignorabat Filii Dei ; quem cum breviter

cognovisset, agebat iter gaudens, przco futurus in JEthiopia

Christi adventus. Quapropter non *multum laboravit circa eum

Philippus, 5quoniam erat in timore Dei preaptatus a prophetis.

Propter hoc autem et apostoli, oves colligentes quz perierant domus Matt. x. ¢.

Israel, de Scripturis alloquentes eos, ostendebant Jesum cruci-

fixum hunc esse Christum Filium Dei vivi, et magnam multitudi-

nem suadebant, qui tamen habebat timorem ad Deum: et una

die baptisati sunt hominum tria millia, et quatuor, et quinque. —Act. it. 41.

ct. iv. 4.

CAP. XXXVIII.
Quare Paulus dicit se plus quam omnes laborasse.

1. Proprter hoc et Paulus, gentium Apostolus cum esset: Plus
eis, inquit, omnibus laboravi. llis enim facilis catechisatio fuit, 1 cor. xv. 10.
videlicet cum ex Scripturis haberent ostensiones, *et qui Moy-
sem et prophetas audiebant, et facile recipiebant primogenitum

1 The CLERM. omits per, as the AR.
Esaie. VET., VO., MERC. 11. have per
prophetam, al. per prophetas.

3 et omitted in the AR.

3 διῆλθεν.

4 The author thinks it necessary to
state why the Ethiopian eunuch was
admitted to baptism without more than
an apparently superficial catechesis ; but
he was already prepared; the Word of

God was in his heart, and only required
to be definitely adjusted.

5 Cp., Vo88, AR. quia, MERC. II.
f. 1. quia jam, ὅτι δή.

5 MASBSUET prefers vel. But et quinque
reads like a marginal correction. It is no
where related that four thousand was
a definite number of converts.

? Libenter legerem, et quia. Grae.
Pro, utpote qui. Mass.

282 GENTIUM DIFFICILIOR

Lipiv. mortuorum et principem vitse Dei, eum qui per extensionem
GR. IV. ai. manuum dissolvebat Amalech, et vivificabat hominem de serpentis
xxl plaga per fidem quse erat in eum. Gentes quidem primo catechi-
Exod. xvil. sabat Apostolus, quemadmodum in eo libro, qui ante hunc est,
ostendimus, discedere ab idolorum superstitione, e& unum Deum
colere, factorem cceli et terre, et universe conditionis fabricato-
rem: esse autem hujus Filium Verbum ejus, per quem constituit
omnia, et hunc in !novissimo tempore hominem in hominibus
factum, reformasse quidem humanum genus, destruxisse autem et
vicisse inimicum hominis, et donasse suo plasmati adversus reluc-
tantem *victoriam. Adhuc autem etsi non faciebant qui erant ex
circumcisione sermones Dei, quod essent contemtores, sed erant
Sprzeinstructi non moechari, nec fornicari, non furari, nec fraudare,
et quzcunque in *exterminium proximorum fiunt, mala esse, et
odiri à Deo. Quapropter et facile assentiebant ab his abstinere, o. 34.
quoniam hzc didicerant.

2. Gentiles vero et hoc ipsum discere oportebat, quoniam
hujusmodi operationes mal, et *exterminatoriz, et inutiles sunt,
et damnosee his qui operantur eas. Quapropter plus laborabat qui
in gentes apostolatum acceperat, quam qui in cireumcisione pre-
conabant Filium Dei. Illos enim adjuvabant Scripturee, quas con-
firmavit Dominus et adimplevit, talis veniens 5qualis et preedica-
batur: hic vero peregrina qusedam eruditio, et nova doctrina, deos
gentium, non solum non esse deos, sed “οὐ idola esse dzeemoniorum ;
esse autem unum Deum, qui est super omnem ܥ‎ principatum, et do-
minationem, et potestatem, et omne nomen quod nominatur: et hujus
Verbum, ὃ naturaliter quidem invisibilem, palpabilem et visibilem in
hominibus factum, et usque ad mortem descendisse, mortem autem
crucis: et eos qui in eum credunt, incorruptibiles et impassibiles

Marc. x. 19.

Ephes. i. 21.

Phi. ii. 8,

! CL, ΑΒ., VET., VORB., al. in no-
vissimis temporibus.

tem, but has super omnes, indicating
plural nouns for the lacuna, as in the

3 AR. inserta se, τὴν κατὰ τοῦ kara-
παλαίσαντος νίκην.

8 MASSUET reads prestructi, and he
quotes the CLERM. and Voss. MSS.,
though the Cr. has preericti; but
GRBABE'S reading agrees better with προ-
κατηχημένοι, which was probably the
Greek word. ΑΒ. and M. 11. as above.

4 els étuelay. . .é£oes.

5 Cr. talis.

9$ AR. omits et.

7 AR. omits principatum... potesta-

Syriac version.

8. Naturaliter quidem invisibilem, &c.
Respexisse omnino videtur insignem locum
Ignatii in Epistola ad Polycarpum, Irc-
nci magisirum: in quo vir Apostolicus
Christum Filium Dei dicit τὸν ἀόρατον,
τὸν δι᾽ ἡμᾶς óparór: τὸν ἀψηλάφητον, τὸν
ἀπαθῆ, τὸν δι’ ἡμᾶς παθητόν: Cf. Bull.
JD. Fid. N. 470. Et quidem magis cum
Tren verbis consonat interpolata epistola,
ex qua forte ܐ‎ in Ignatio, et in Irenco
quedam sunt supplenda, GRAB.

CATECHISATIO. 233

futuros, et percipere regnum coelorum. Et hsc !sermone preedi-
cabantur gentibus sine Scripturis: quapropter et plus laborabant
qui in gentes preedicabant. Generosior autem rursus fides gen-
tium ostenditur, sermonem Dei assequentium, sine instructione
? literarum.

CAP. XXXIX.

Quemadmodum in circumcisione, et preputio, οἱ fide
unus Pater ostenditur.

LIB. 216.
GR. iv. xli.
SS. 1V.

MASS. 9.

Sic enim oportuerat filios Abrahz, quos illi de lapidibus exci- uat. ui. 9.

tavit Deus, et fecit assistere ei principi et proenuntiatori facto nos-
trze fidei, (qui et accepit testamentum cireumcisionis, post eam jus-
tificationem quze fuerat in prseputio fidei, ut preefigurarentur i in eo
utraque testamenta, ut fieret pater omnium qui sequuntur verbum
Dei, et peregrinationem in hoc szculo sustinent, id est, eorum qui
ex circumcisione, et eorum qui ex preputio fideles sunt, sicut et
Christus lapis summus angularis, *omnia sustinens,) et in unam
fidem Abrahs colligens eos, qui ex utroque testamento apti sunt
in sedificationem Dei. Sed hsc quidem qus est in przeputio
fides, utpote finem conjungens principio, prima et novissima facta
est. Etenim ante circumcisionem erat in Abraham, et in reliquis
justis qui placuerunt Deo, sicut demonstravimus: et rursus in
novissimis temporibus orta est in humano genere per Domini ad-
ventum. Circumcisio vero et Lex operationum media obtinuerunt

iv. 11,‏ ܓ

Ephes. il. 90.

tempora. Hoc et per alia quidem multa, jam vero et per Thamar Gen. xxxvii

Jude nurum ty pice ostenditur. Cum enim concepisset geminos,
alter eorum prior protulit manum suam: et cum obstetrix putaret
eum primogenitum esse, coccinum alligavit signum in manu ejus.
Cum hoc autem factum esset, et abstraxisset manum suam, prior
exivit frater ejus Phares; sic deinde secundus ille, in quo erat
coccinum, Zara: clare manifestante Scriptura, eum quidem popu-
lum qui habet coccinum signum, id est eam fidem qure est in pree-
putio, preeostensam quidem primum in patriarchis, post deinde

. subtractam, uti nasceretur frater ejus; deinde sic eum qui prior

esset secundo loco natum, qui est cognitus per signum ‘coccinum,
quod erat in eo, quod est passio Justi, ab initio preefigurata in
1 AR. omits sermone. See p. 16. 8 πάντα φέρων, Heb. i. 3.
3 CL,Voss,, VET. scripturarum, ΑΒ, * coccinum, omitted in tbe CLERM.
VOL. II. 15

294 LEX SEMINAVIT,

LIB.IV. Abel, et descripta a prophetis, perfecta vero in novissimis tempo-
oiv. Iv. xm. ribus in Filio Dei. Oportebat enim quzdam quidem przenuntiari
nui paternaliter a patribus, queedam autem preefigurari legaliter a pro-
phetis, quedam vero !deformari secundum formationem Christi,
ab his qui adoptionem perceperunt: omnia vero in uno Deo osten-
duntur. Cum enim unus esset Abraham, in semetipso przefigura-
bat duo testamenta, in quibus alii quidem seminaverunt alii vero
Joviv.s; messi sunt: Jn hoc enim, inquit, sermo est verus, quoniam alter
quidem est qui seminat populus, alter qui metet: unus autem Deus
Beal, Iv. 10, preestans utrisque quze sunt apta, semen quidem seminanti, panem
ir vero ad edendum metenti. Quemadmodum alter quidem est qui
` plantat, et alter qui adaquat, unus autem qui dat incrementum
Deus. Disseminaverunt enim sermonem de Christo patriarchze
et prophetz; demessa est autem Ecclesia, hoc est, fructum per-
cepit. Propter hoc et ipsi orant habere tabernaculum in ea,
Je.ix. 2. Hieremia dicente: Quis dabit mihi in deserto habitationem novis-
Joh.iv.3. simam: uti et qui seminat et qui metit simul gaudeant in Christi
regno, qui omnibus adest, de quibus ab initio bene sensit Deus,
attribuens adesse eis Verbum suum. Si quis igitur intentus legat
Scripturas, inveniet in iisdem de Christo sermonem, et nove vo-

cationis przefigurationem.

CAP. XL.

Quid est thesaurus absconditus $n agro, et quod sola
Ficelesia recte legat Scripturas.

Mar x t I. ΧΡΙΣΤῸΣ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὁ ὁ κεκρυμμένος ἐν ἀγρῷ,
Gat alta P. τουτέστι. 1 1. . . (ἀγρὸς γὰρ ὁ κόσμος) κεκρυμμένος
ó6 ... Ln. . ܗ‎ διὰ τύπων καὶ παραβολῶν ἐσημαίνετο, μὴ
δυναμένων νοηθῆναι3....... . πρὸ τοῦ τὴν ἔκβασιν τῶν

Matt. χα 4. 1, Hic est enim thesaurus absconsus in agro, id est, in isto
Matt. xiii 88. mundo: (Ager enim mundus est,) absconsus vero in Scripturis
‘thesaurus Christus, quoniam per typos et parabolas significabatur,
Sunde poterat hoe quod secundum hominem est intelligi, prius-

1 Cf. p. 229, 5. GRABE alters the first Catena to suit the
* The Catena of CoRDERIUS, attri- sense; MASS8UET leaves a blank, as above.
buted to ΝΊΟΕΤΑΒ, has τουτέστι ταῖς 3 Int. τὸ κατ᾽ ἄνθρωπον.
γραφαῖς, ταῖς ἐν τῷ κόσμῳ οὔσαις ¡ that 4 ΑΒ. omits thesaurus Christus.
of PossiNn, θησαυρὸν κεκρυμμένον ἐν ἀγρῷ 5 Unde. The translator read μὴ ἐδύ-

Φησι τὰς ἐν τῷ κόσμῳ ὑπαρχούσας γραφάς, — varo...; Mass. inserta non.

ECCLESIA METIT. 235

, ^ ܐ‎ Led
προφητευμένων ἐλθεῖν, ἥτις ἐστὶν ἡ παρουσία τοῦ Kupiov LIB.IV.
^ ܫ ܢ‎

b] 9 , ^ 9 , Ψ 4 e MASS. IV.‏ ܝ
ἐστι kai ἀντιλογία τοῖς ἀνθρώποις: ὅταν δὲ ἔλθη ὁ ταν}.‏
, 9 ^ , ܕ A‏ ~ 9 ܙ 4
καιρὸς, καὶ ἀποβῇ τὸ προφητευθὲν, τότε τῆς ἀκριβεστάτης‏ -

4 , 9 , K 1 ὃ 4 ܣ‎ e A] Ἶ δ , 1 Φ
ἐπέτυχεν ἐξηγήσεως. αἱ διὰ τοῦτο ὑπὸ Ἰουδαίων μὲν ἀνα-
γινωσκόμενος ὁ νόμος ἐν τῷ νῦν καιρῷ, μύθῳ ἔοικεν’ οὐ γὰρ
ܗܘ , ܒܫ ܒ‎
ἔχουσι τὴν ἐξήγησιν τῶν πάντων, ἥτις ἐστὶν ἡ κατ᾽ οὐρανὸν
[17 κατ᾽ ἄνθρωπον] παρουσία τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ: ὑπὸ δὲ
Χριστιανῶν ἀναγινωσκόμενος, θησαυρός ἐστι, κεκρυμμένος μὲν
ἐν ἀγρῷ, αὐτοῖς 4. σταυρῷ] δὲ ἀποκεκαλυμμένος. . . .

quam consummatio eorum que 'consummata sunt veniret, quee est

. adventus Christi? Et propter hoc Danieli *prophetse dicebatur:

Muni sermones, et signa librum usque ad tempus consummationis, Dan. xii. 4
quoadusque discant multi, et adimpleatur agnitio. In eo enim cum —
perficietur dispersio, cognoscent omnta hac. Sed et Hieremias ait :

In novissimis diebus intelligent ca. Omnis enim prophetia, prius- Jer. xxiii. 90.
quam habeat effectum, senigmata et ambiguitates sunt hominibus.

Cum autem venerit tempus, et ?evenerit quod prophetatum est,

tunc ?prophetie habent liquidam et certam expositionem. Et
propter hoc quidem Judzis cum legitur Lex in hoc nunc tempore,

fabulze similis est: non enim habent expositionem omnium rerum
pertinentem ad adventum Filii Dei, qui est secundum hominem:

& Christianis vero cum legitur, thesaurus est, absconsus in agro,

cruce vero Christi revelatus est, et *explanatus, et ditans sensum
hominum, et ostendens sapientiam Dei, et eas que sunt erga
hominem dispositiones ejus manifestans, et Christi regnum pre-
formans, et hzereditatem sancte Hierusalem przeevangelisans, et
pronuntians, quoniam in tantum homo diligens Deum proficiet,

ut etiam videat Deum, et audiat sermonem ejus, et ex auditu
loquelz ejus in tantum glorificari, uti reliqui non possint intendere

in faciem glorize ejus, quemadmodum dictum est a Daniele: Quo- pan. xu. 8.
niam intelligentes fulgebunt, *quemadmodum claritas firmamentt, et

a multis justis sicut stelle in secula, et adhuc. 5Quemadmodum

1 For consummata I offer the con- — ctonata est, Lact. IV. 18.

jectural emendation of concionata. The 3 AR. omita prophete, ib. evenst.
practice of giving ἃ passive force to ἃ 3 AR. prophete, and explantatus.
deponent verb is not unusual with the * AR. «t for quemadmodum.
translator, and concionor is προφητεύειν. 5 GRABE considers the text of the

Cf. Idem hoc futurum, etiam Sibylla con- following sentences to be transposed,
15—29

236 APOSTOLICA SUCCESSIO.

L1B.1v. igitur ostendimus, si quis legat Scripturas. Etenim Dominus sic
GR.1V. disseruit discipulis post resurrectionem suam a mortuis, !ex ipsis
MASS.IV. Scripturis ostendens eis, quoniam oportebat pati Christum, et in-
trare in gloriam suam, et. in nomine ejus remissionem peccatorum
predicari in toto mundo. Et erit consummatus discipulus, et
Matt. xiii. 5. similis patrifamilias qui de thesauro suo profert nova et vetera.

2. ?Quapropter eis qui in Ecclesia sunt presbyteris obaudire
oportet, his qui successionem habent ab Apostolis, sicut osten-
dimus; qui cum episcopatus successione charisma veritatis certum
secundum placitum Patris acceperunt: reliquos vero qui absistunt
$a principali successione, et quocunque loco *colliguntur, suspectos
habere, vel quasi hzreticos et mal» sententie, vel quasi scin-
dentes et elatos et sibi placentes, aut rursus ut hypocritas,
queestus gratia et vanz glorie hoc operantes. Omnes autem hi

Lev.x.1et2. deciderunt a veritate. Et heeretici quidem alienum ignem affe-
rentes ad altare Dei, id est alienas doctrinas, a coelesti igne com-
burentur, quemadmodum Nadab et Abiud. Qui vero exsurgunt
contra veritatem, et alteros adhortantur adversus Ecclesiam Dei,
remanent apud inferos, voragine terre absorpti, quemadmodum

Num. xvi. 88, qui circa Chore Dathan et Abiron. Qui autem scindunt et sepa-

SReg-xiv.10 rant unitatem Ecclesie, eandem quam Hieroboam poenam perci-
piunt a Deo.

Luc. xxiv.
96 et 47.

CAP. XLI.
De Presbyteris injustis.

1. Qui vero crediti quidem sunt a multis esse presbyteri,
serviunt autem suis voluptatibus, et non preeponunt timorem Dei

and he takes the sentence, ef erit con-
summatus—nova et. vetera, immediately
after legat Scripturas. But there is no
necessity for this. For having stated
the advance towards spiritual perfection
made by the Christian, IREN.&US in-
troduces the quotation from Daniel,
and then resumes his subject, instancing
the knowledge of scriptural truth con-
veyed to his disciples by the glorified
Saviour, and arrives at the conclusion,
that the Christian thus throughly in-
structed will be as the wise householder,
&c. One cause of obscurity is perhaps

the rendering of φαίνομεν by ostendimus,
instead of lucemus or apparemus.

1 AR. inserts et.

3 The author shews that conformity
with the Church of Christ as founded on
the Apostles and Prophets, is our only
safeguard for & right understanding of
Scripture.

35 ἀπὸ τῆς προηγουμένης διαδοχῆς,
i.e. with reference to the later date of
heresy, not to internal rule. Cf. 9, n.
6, 7.

4 Ver., Voss. se colligunt. συνά-
yovra. Cr. colligunt,

6. 344.

Μ. 263.

PRESBYTERORUM MORES. 237

in cordibus suis, sed contumeliis agunt reliquos, et principalis 118. rv.
1consessionis tumore elati sunt, et in absconsis agunt mala, et di- 98.) RV. xliv.
cunt, Nemo nos videt, *redarguentur a Verbo; qui non secundum EE
?gloriam judicat, neque faciem attendit, sed in cor: et *audient eas Dan. xiii, 20.
que sunt a Daniele propheta voces: Semen Chanaan et non Dan. xu sa,
Juda, species seduxit te, et concupiscentia, evertit cor tuum: invete-
rate dierum malorum, nunc advenerunt peccata tua que faciebas
antea, judicans judicia (injusta: et innocentes. quidem damnabas,
dimittebas vero nocentes, dicente Domino: Innocentem et justum, Exod. xxiti7.
non occides. De quibus dixit et Dominus: Si autem dizerit malus Matt. xxiv.
servus in corde suo, Tardat Dominus meus, et incipiat cadere Luc. xi. 45,
servos et ancillas, et manducare et bibere et. inebriari; veniet
Dominus servi illius in die qua nescit, et hora qua non sperat, et
dividet eum, et. partem ejus cum tnfidelibus ponet. Ab omnibus
igitur talibus absistere oportet; adhzrere vero his qui et A posto-
lorum, sicut praediximus, doctrinam custodiunt, et cum presbyterii
ordine sermonem sanum et conversationem sine offensa preestant,
ad conformationem et correptionem reliquorum.

2. Quemadmodum Moyses, cui tantus 5ducatus est creditus,
bona conscientia fretus, purgabat se apud Deum, dicens: Von wum.xvi. 15.
concupiscens alicujus illorum quid accepi, neque male feci alicui
eorum. Quemadmodum Samuel tot annis judicans populum, et
sine ulla elatione *ducatum gerens super Israel, in fine purgabat
se, dicens: Ego conversatus sum 4n conspectu vestro a prima atate | Reg. xi. 8
mea usque nunc: respondete mihi in conspectu. Dei, et in conspectu ἦο
Christi ejus, cujus vestrum vitulum accepi aut asinum, aut super
quem potentatus sum, aut quem oppressi, aut si de alicujus manu
accepi propitiationem vel calceamentum, dicite adversus me, et red-
dam vobis. Cum dixisset autem *populus ad eum: Aeque " poten-
fatus es, neque "oppressisti nos, neque accepisti de manu cujusquam
aliquid testificatus est Dominum, dicens: Testis * Dominus, et
testis ὃ Christus ejus in die hac, quoniam ?non invenistis in
manu mea nihil. Et dixerunt ei; Testis. Quemadmodum et

1 So GALLAS., FEUARD., GRABE,
but the MSS., as in MASS., concessionis,

3 CLERM. sed arguantur.

3 δόξαν, i.e. opinionem, 32, 5.

4 audient eas. AR. audientes.

5 So ducationem, 185, 4. Ducator,
I. 149, I. 316, 4.

9$ AR. omits populus, and CL. ad
eum.

7 Following the Hebrew APY
rather than the LX X. ἠδίκησας. VULG.
calumniatus. AR. pressisti,

$ est, repeated twice after (estis in
GBABE'S ed., is rejected by Mass., not
being found in CL, AR., Voss., or
MERC. 11.

? non, AR, LXX., omitted CL.,
Voss., VET.

238 SUCCESSIO ET INTEGRITAS

8 , 9 e
uB IV. Οὕτω Παῦλος... ἀπελογεῖτο ἹΚορινθίοις' οὐ γὰρ ἐσμεν ὡς ot
GR. IV. xliv.
MASS, IV.
vi. 5.

^ ^^ A 9 4 ,
πολλοὶ, καπηλεύοντες τὸν λόγον ToU Θεοῦ"... kai μετ᾽ ὀλίγα"
xx

οὐδένα ἠδικήσαμεν, καὶ τὰ ἑξῆς. Τοιούτους πρεσβυτέρους o. us.
,
ἀνατρέφει ἡ ἐκκλησία, περὶ ὧν καὶ προφήτης φησίν" δώσω τοὺς

» , 4 , 9 ,
αρχοντας σου ἐν εἰρήνη, καὶ τοὺς ἐπισκόπους εν δικαιοσύνη.

Paulus Apostolus, cum esset bons conscientiz, dicebat ad Co-
rinthios: Non enim sumus sicut plurimi, adulterantes verbum
Dei, sed ex sinceritate, sicut ex Deo, coram ? Deo in Christo loqui-
mur: *nemini nocuimus, neminem corrupimus, neminem circumveni-
mus. Tales presbyteros nutrit Ecclesia; de quibus et propheta
ait: E? dabo principes tuos in pace, et episcopos tuos in justitia.
De quibus et Dominus dicebat: Quis igitur erit fidelis 3actor,
bonus σὲ sapiens, quem praponit Dominus super familiam suam, ad
danda eis cibaria in tempore? | Beatus illo servus, quem veniens
Dominus $nvenerit sic facientem.

2 Cor. ii. 17.
2 Cor. vii. 2.

Esai. ix. 17.
Matt. xxiv.
45, 46.

CAP. XLII.

Quibus doctoribus utendum est: de his peccatis, que ab
antiquis gesta, sunt.

1. Ur igitur tales inveniat aliquis, Paulus docens ait:
1 Cor. xii 38, Posuit Deus in Ecclesia primo Apostolos, secundo prophetas, tertio
doctores. Ubi igitur charismata Domini posita sunt, ibi discere
oportet veritatem, apud quos est ea quz est ab Apostolis Ecclesize
euccessio, et *id quod est sanum et irreprobabile conversationis, et
inadulteratum et incorruptibile sermonis constat. Hi enim et
eam quee est in unum Deum qui omnia fecit fidem nostram cus-
todiunt: et eam qus est in Filium Dei dilectionem adaugent,
qui tantas dispositiones propter nos fecit: et Scripturas sine peri-
culo nobis exponunt, neque Deum blasphemantes, neque patri-
archas exhonorantes, neque prophetas contemnentes.
2. Quemadmodum audivi 5a quodam presbytero, qui audierat

1 καὶ uer! ὀλίγα. The compiler of the

scripsit auctor, STIEREN. The scrip-
Catena cuts short the text quoted more

tural word ἀναστροφῆς is preferable.

fully by IREN.£USB.

3 CLERM. Domino. AB. neminem.

3 actor was in town as villicus in
the country, οἰκονόμος, cf. p. 242,1.

4 id. quod est sanum, τὸ ὑγιές, &c.
conversationis, συνομιλίας, uti suspicor,

5 a guodam presbytero. The pres-
byter occasionally mentioned by IREN-
AUS as having conversed with apostolical
men, and from whom he had derived
instruction, has been conjectured to
have been PoLrcABP, Papias, CLE-

MORUM VERITATIS INDICIA. 239

ab his qui Apostolos viderant, et ab his qui didicerant: 'sufficere LIB. IV.
veteribus de his que sine consilio Spiritus egerunt, eam que ex on iv. ar.
Scripturis esset correptionem. Cum enim non sit personarum 86- _ 6 1.
ceptor Deus, que sunt non secundum ejus placitum facta, ?his Act = 84.
inferebat congruam correptionem. Quemadmodum sub David,

quando persecutionem quidem patiebatur a Saul propter justitiam, 1 Reg. xviii
et regem Saul fugiebat, et inimicum non uleiscebatur; et Christi ὦ
adventum psallebat, et ?&apientia instruebat gentes, et omnia se-
eundum consilium faciebat Spiritus, et placebat Deo. Quando

autem propter concupiscentiam ipse sibi accepit Betsabee Uriz*,

dixit Scriptura de eo: Nequam autem visus est sermo quem fecit s neg. xi. £.
Dawid in oculis Domini; et mittitur ad eum Nathan propheta,
ostendens ei peccatum ejus, ut ipse, dans sententiam de semetipso

et semetipsum adjudicans, misericordiam consequeretur et remis-

sionem a Christo; 5ef dizit ei: Duo viri fuerunt in civitate una, 2 Reg. xit. 1
unus dives, ef unus pauper: diviti erant greges ovium et boum multi 7
valde, et pauperi nihil aliud nist ovicula una, quam habebat et
nutriebat, et fuerat cum eo et cum filiis ejus pariter: de pane 9suo
manducabat, et de 9 calice bibebat, et erat ei quasi filia. Et venit

hospes homini diviti, et pepercit. accipere de grege ovicularum
suarum, et de gregibus boum suorum, et facere hospiti: et. accepit
oviculam viri pauperis, et apposuit viro qui venerat ad eum.

MENT, JUSTIN, &c. It is surprising that
the name of PoTHINUS, the predecessor
of IREN.£US in the see of Lyons, should
have escaped notice; he was upwards of
ninety years of age at the time of the
fierce persecution of the Church of
Lyons in 177 4.D., and was of Oriental
origin ; consequently, he must have re-
ceived early instruction from those who
had themselves listened to the Apostles’
teaching. PoTHINUS, according to cer-
tain early traditions, having been sent
into Gaul by Potycarp, (Burton, Lect.
XX. A.D. 177,) may very probably be
the presbyter to whom IRBEN.&US ܐܘ‎
ludes. The term Presbyter as contrasted
with A postolus occurs at pp. 7, 8, and
it is a safe inference that it is there syn-
onymous with Episcopus; see p. 7, n. 5.

1 Dr RouTH has made this passage
a portion of his Heliquie Sacra, I. 49,
and says, p. 63, Sunt bone frugi λας

dicta, sive ab ore alicujus, sive a scripto
ejus accepta; que si non omnia ipsis
verbia Senioris expressa, ea tamen hujus
Presbyteri fuisse, usque dum veneris ad
Pauli Apostoli verba in priore ad Co-
rinthios epistola, licet. colligere, tum ex
structura orationis, que directa forma
in modum infinitum subinde mutatur,
tum vero ez verbis illis * sicut dixit Prea-
byter,” et, ** inquit ille Senior,” sub finem
8 3 et 8 4, interpositis.

3 his omitted in the CLERM. copy.

3 AR. sapientiam, omitting gentes.

* uxorem is here inserted by FEUARD.
as in the Voss. copy, but it is not essen-
tial. The CL., AR. and MERC. 11. omit it.

5 The prophetic parable is quoted
loosely from memory. Six words found
in the ΑΒ. are expunged by Mass. Misi
enim Dominus Nathan ad David ; they
are not in the CLERM. or Voss. MSS.

¢ CL., Vo. omit suo, AB. has calicem.

240 SENIORIS CUJUSDAM

LIB. IV. Jratus est autem David super hominem illum valde, et dizit ad M. 30.
OR. iN LY. A. Nathan: Vivit Dominus, quoniam filius mortis est homo tlle qui
.ܠܕ _ ܠܡܬܐ‎ 1. facii hoc: et oviculam reddet quadruplum pro eo quod fecit factum
hoc, et pro eo quod non pepercit pauperi. Et ait ad eum Nathan:
Tu es vir, qui fecisti hoc ; et deinceps reliqua exsequitur, expro-
brans eum, et enumerans in eum Dei beneficia, et quoniam exa-
cerbavit Dominum cum fecisset hoc. Non enim placere Deo
hujusmodi ! operationes, sed iram magnam imminere domui ejus.
Compunctus est autem David ad hzc, et ait: Peccavi Domino ;
Ps. li. et Psalmum exhomologeseos psallebat, adventum Domini susti-
nens, qui abluit et emundat eum hominem qui peccato fuerat
obstrictus,
3Reg.ti.28. ®. Similiter autem et de Salomone, ?*cum perseveraret judicare
3 Reg. v. seq. recte, et sapientiam *Dei enarrare, et typum ‘veritatis templum zedi-
ficabat, ^et glorias exponebat Dei, et adventuram pacem gentibus
3 Reg. ἐν. 33 annuntiabat, et Christi regnum preefigurabat, et loquebatur tria mil-
T lia parabolarum in adventum Domini, et quinque millia canticorum,
hymnum dicens ? Deo, et eam que est in conditione sapientiam Dei
exponebat physiologice ex omni ligno, et de omni herba, et de
volatilibus omnibus, et de quadrupedibus, et de piscibus; et dice-
3 Reg. viii.z7. bat: Si vere Deus, quem coli non capiunt, super terram habitabit
cum hominibus? et placebat Deo, et omnes eum admirabantur,
8 Reg.iv. 34. et omnes reges terree queerebant faciem ejus, ut audirent sapien-
3Reg ×. (iam ejus quam dederat illi Deus, et regina Austri a finibus terre
T veniebat ad eum, sapientiam qus in eo erat, scitura; quam et Do-
Matt. xii, 42, Minus ait in judicio resurrecturam cum eorum natione qui audiunt
sermones ejus, et non credunt in eum, et adjudicaturam eos : quo-
niam illa quidem subjecta est annuntiatz sapientie per servuin
Dei; hi vero eam qu: a Filio Dei dabatur, contemserunt sapi-
entiam. Salomon enim servus erat; Christus vero Filius Dei, et
Dominus Salomonis. Cum igitur sine offensa serviret Deo, et
ministraret dispositionibus ejus, tune glorifieabatur: cum autem
uxores accipiebat ab universis gentibus, et permittebat eis erigere
8 Reg. xL! idola in Israel, dixit Scriptura de eo: Et Rex Salomon erat amator

1 AR., but CL., Voss. operationem. 4 Fev. veri templi templum, which

? AR. quum judicaret,....enarrare. — GRABE also adopted. Voss. and CL.
CL. and Voss. as above. omit templum. AR. as above.

3 Dei is here inserted by GRABE 5 Alludit, nisi fallor, ad Psal. lxxi.

on the faith of the AB. MS., and it is qui Salomonis esse inscribitur, mazime ud
still retained; but it is cancelled by vers. 7 εἰ 8.

MASSUET, as ignored by other MSS. ¢ AR. Domini.

VERBA. 241

mulierum, et accepit. sibi. mulieres alienigenas: et. factum est im LIB. tv.
tempore senectutis Salomonis, non erat cor ejus perfectum cum OR. I. ΤΥ xiv.
Domino Deo suo. Et diverterunt mulieres alienigena cor ejus post ED
Deos alienos. Et fecit Salomon malignum in conspectu Domini: non
abiit post Dominum, quemadmodum David pater ejus. Et iratus
est Dominus in Salomonem: non enim erat cor ejus perfectum im
Domino, secundum cor David patris ejus. Sufficienter increpavit
eum Scriptura, sicut dixit presbyter, ut non glorietur universa
caro in conspectu Domini.

4. Et propter hoc !' Dominum in ea que sunt sub terra de-
. Bcendisse, ?evangelisantem et illis adventum suum, ?remissione pec-
catorum exsistente his qui credunt in eum. Crediderunt autem in
eum omnes qui sperabant in eum, id est, qui adventum ejus pre-
nuntiaverunt, et dispositionibus ejus servierunt, justi et prophetze
et patriarch: quibus similiter ut nobis remisit peccata, quze non
oportet nos imputare his, si quominus contemnimus gratiam Dei.
Quemadmodum ‘enim illi non imputabant ‘nobis incontinentias
nostras, quas operati sumus, priusquam Christus in nobis manifes-
taretur; sic et nos non est justum imputare ante adventum Christi
his qui peccaverunt. Omnes enim homines *egent gloria Dei, jus- Bom. ui. 23.
tificantur autem non a semetipsis, sed a Domini adventu, qui 7in-
tendunt lumen ejus. In nostram autem correptionem conscriptos
esse actus eorum, ut sciremus primum quidem, quoniam unus est
Deus noster et illorum, cui non placeant peccata, etiamsi a claris
fiant; deinde, ut abstineamus a malis. Si enim hi qui preecesse-
runt nos in charismatibus veteres, propter quos nondum Filius Dei
passus erat, delinquentes in aliquo, et concupiscentise carnis servi-
entes, tali affecti sunt ignominia; quid passuri sunt qui nunc
sunt, qui contemserunt adventum Domini, et deservierunt volup-
tatibus suis? Et illis quidem curatio et remissio peccatorum mors

1 4e, Christ proclaimed salvation in — existentem. AR. remisse p. existenté. GR.

Hades to those who in life anticipated
the Christian faith, whether by foretel-
ling Christ's advent in the spirit of pro-
phecy, or by living up to the degree of
light possessed. Nothing is said on the
subject of a state of total darkness of
the spirit being there first dispelled by
Christ; the view taken in the false go-
spel of Nicodemus, and other apocrypha.

3 AR. evangelisat nam.

3 VgT., Voss., but CL. remissionem...

remissam . . existentem, requiring et, καὶ
τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν ὑπάρχουσα».

4 The CLERM. omits enim.

5 nobis, i.e. ethnicis ante Christi ad-
ventum, GRABE. The words are still
those of the presbyter, and shew that
he was of Gentile, not of Jewish extrac-
tion. AR. tmputant.

6 egent, VULG.,80 theSyr. ܝ ܔܐܥܥܺܝܬܨܲܝܝܢ‎

destituuntur.

7 ol ἐνατενίζοντες eis τὸ φῶς αὐτοῦ.

242 SENIORIS CUJUSDAM VERBA.

LIB. IV. Domini fuit : propter eos vero qui nunc peccant Christus non jam

on. IV. xiv. morietur, jam enim mors non dominabitur ejus; sed veniet Filius

xxvil £ in gloria Patris, exquirens ab ‘actoribus et dispensatoribus suis

Rom. vi.9., pecuniam quam eis credidit, cum usuris: et quibus plurimum de-

etLue.xix. dit, plurimum ab eis exiget. Non debemus ergo, inquit ille senior,

Lue. xi. 48 guperbi esse, neque reprehendere veteres ; sed ipsi timere, ne forte

post agnitionem Christi agentes aliquid quod non placeat Deo,

remissionem ultra non habeamus *delictorum, sed excludamur a

ejus. Et ideo Paulum dixisse: δὲ enim naturalibus ramis‏ 0 17 .ܫ .ܗܘܬ

Hom. xl x H. non pepercit, ne forte ?nec tibi parcat, qui cum esses oleaster, insertus

es in pinguedinem oliva, et socius factus es pinguedinis ejus. Simi-

liter et plebis preevaricationes *vides descriptas esse, non propter

illos qui tunc transgrediebantur, sed in correptionem nostram, et

ut sciremus unum et eundem Deum, in quem illi delinquebant, et

in quem nunc delinquunt quidam ex his qui ‘credidisse se dicunt.

5. Et hoc autem Apostolum in epistola 5quz» est ad Corin-

1Co.x.)— thios manifestissime ostendisse, dicentem : 5.Volo enim vos igno-

rare, fraíres, quoniam. patres nostri omnes sub nube fuerunt, et

omnes in Mose baptisatt sunt in nube, et in mari, et omnes eandem

escam spiritalem manducaverunt, et omnes eundem potum spiritalem

biberunt: bibebant ‘enim de spiritali consequente *eos petra; petra

autem erat Christus. Sed non in pluribus eorum bene sensit Deus;
prostrati sunt enim in deserto. Hoc in figuram nostri fuerunt, ut w 266.

non simus concupiscentes malorum, quemadmodum et illi concupi-

erunt; neque idololatra sitis, quemadmodum quidam eorum ;. sicut

Exod. xxxi 9scriptum est: Sedit populus manducare et bibere, et surrexerunt

ludere. Neque fornicemur, sicut quidam ex» illis fornicati sunt, et

corruerunt in una die viginti tria millia. Nec tentemus Christum,

quemadmodum quidam eorum. tentaverunt, et a serpentibus per-

terunt. (Neque murmuraveritis, sicuti quidam eorum murmurave-

runt, et perierunt ab exterminatore. Hac autem omnia in figura fie-

bant wlis; scripta sunt autem ad correptionem nostram, in quos finis

seculorum devenit. Quapropter qui putat se stare, videat ne cadat.

1 See p. 238, n. 3. 6 Mass., as CL., Voss., but AR. non

3 An. peccatorum. The five follow- enim volo, which as a servile imitation
ing words do not appear in the CLERM. οἵ the Greek, οὐ γὰρ θέλω, is likely.

3 AR. omits nec; ib. videns. 7 AR. enim. CL., Voss., VET. au-

* credidisse se dicunt, 80 the CLERM., tem. Maas. carelessly prints autem enim,
possibly for credere se dicunt; GBABE and STIEREN follows him. N.T. γάρ.
haa credidisse dicuntur, 8 eos, Mass. from the CLERM. MS.

5 que est, omitted in CL., Voss. 9 AR. inserts enim,

σ. 348.

EXCOMMUNICATIO MALORUM. 243

LIB. IV.
CAP. XLIII. GR IV. aiv.
De transgressione populi. MexViL d.

1. Sine dubitatione igitur et sine contradictione ostendente Tert. e. Mare.
Apostolo, unum et eundem esse Deum qui et illa judicavit, et ea
qui nune sunt exquirit, et causam ' descriptionis eorum demon-
strante, indocti et audaces adhuc etiam et imprudentes inveniuntur
omnes, qui propter transgressionem eorum qui olim fuerunt, et
propter plurimorum "indicto audientiam, alterum quidem "aiunt
illorum fuisse Deum, et hunc esse mundi fabricatorem, et esse in
diminutione; alterum vero 84 Christo traditum Patrem, et hunc
esse qui sit ab unoquoque eorum mente conceptus: non intelli-
gentes, quoniam quemadmodum ibi in plurimis eorum qui pecca-
verunt non bene sensit Deus; sic et hic ‘vocati multi, pauci Matt. xx. 16
Severo electi: quemadmodum ibi injusti et idololatree et fornicatores
vitam perdiderunt; sic et hic: et Domino quidem predicante, in Matt. xxv. «i.
ignem seternum mitti tales, et Apostolo dicente: An ignoratis, 1 Cor. v.s,
quoniam injusti regnum. Dei non hereditabunt? | Nolite seduci: —
neque fornicatores, neque idololatra», neque adulteri, neque molles,
neque masculorum concubitores, neque fures, neque avari, neque
ebriosi, neque maledici, neque raptores, regnum Dei 9 possidebunt.
7Et quoniam non ad eos, qui extra sunt, “hoe dicit, sed ad nos, ne
projiciamur extra regnum Dei, tale aliquid operantes, intulit : E? | ܐܕ .ܘ‎ . n.
hac quidem fuistis ; sed abluti estis, sed sanctificati estis in nomine
Domini Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri.

2. Et quemadmodum illie condemnabantur et projiciebantur `
hi qui male operabantur, et reliquos exterminabant; similiter et
hic oculus quoque effoditur scandalisans, et pes et manus, ne reli- mate. xvii.
quum corpus pariter pereat. Et habemus preceptum: Si quiso. v.n.
frater nominatur fornicator, aut avarus, aut idololatra, aut male-
dicus, aut ebriosus, aut rapax, cum hujusmodi nec cibum sumere.
Et iterum ait Apostolus: Nemo vos seducat inanibus 9verbis; Epnes. v. 6,7.
propter hac enim venit ira Dei in filios diffidentiw. Nolite ergo
fieri participes eorum. Et quemadmodum ibi peccantium damnatio

1 Cf. supr. vides descriptas esse, non 5 AR. autem electi : et quemadmodum.

propter illos, &c. ¢ CL., Voss., FEU., but AB. ܨ‎
3 Sce p. 149, n. 4. ditabunt.
3 CL., Voss., MERC. II. omit atunt, 7 AB. sed, and omits hoe of Voss.
4 sunt i8 cancelled, as missing in CL., 8 AR. sermonibus. STIER. adds CL.,

AR., Voss., MERC. 1. but this MS. has verbis.

244 INJUSTORUM

LIB. ΤΥ. ‘participabat et reliquos, quoniam placebant eis, et una cum eis
GB. LY. xls ay conversabantur; *sic et hic modicum fermentum totam massam
πανὶ ܐ‎ 2corrumpit. Et quemadmodum ibi adversus injustos ira descen-
1Cor.v.6 debat Dei, et hic similiter Apostolus ait: *Revelabitur enim tra
Dei de colo super omnem impietatem et injustitiam eorum hominum,
qui veritatem in injustitia detinent. Et quemadmodum ibi in
Exod, xiv.s$. ADgyptios, qui injuste puniebant Israel, vindicta a Deo fiebat, sic
Luc. xvitt.7, et hie, Domino quidem dicente: Deus autem non faciet vindictam
electorum suorum, quicunque clamant ad eum die et nocte? Etiam
dico vobis, faciet vindictam eorum cito; et Apostolo, in ea quz est
: .ܐ .ܗܘܐ‎ ad Thessalonicenses epistola, ista przdicante: Siguidem justum
est apud Deum retribuere ‘retributionem his qui tribulant vos, et
vobis qui tribulamini refrigerium nobiscum, in "revelatione Domini
nostri Jesu "Christi de callo cum angelis virtutis ejus, et in flamma
ignis, dare eindictam in eos qui non noverunt. Deum, et tn eos qui
non obediunt Evangelio Domini nostri Jesu "Christi: qui etiam
ponas pendent interitus eternas a facie Domini, et a gloria vir-
tutis ejus, cum venerit magnificari tn sanctis suis, et admirabilis

esse in omnibus, qui crediderunt in eum.

CAP. XLIV.

Ostensio quod unum et idem sit Verbum Dei, dispunctor
velerum et novorum.

1. Cum ergo hic et illic eadem sit in vindicando Deo justitia

Dei, et illic quidem typice et temporaliter et mediocrius ; hic

vero vere et semper et austerius; ignis enim reternus, et quz a

ccelo revelabitur ira Dei a facie Domini nostri, quemadmodum et

Pe xxxii. 17. David ait, Vultus autem Domini super facientes mala, ut perdat
de terra memoriam ipsorum, majorem "poenam preestat iis qui inci-

dunt in eam; valde insensatos ostendebant presbyteri eos, qui ex

his quze acciderunt his, qui olim Deo non obtemperabant, tentant

alterum Patrem introducere, e contrario opponentes, quanta Do-

1 μετεῖχε καὶ T. ἄλλους. l. κατεῖχε. inadvertently states, ἀποκαλύψεται.

3 An. scut, For ζυμοῖ the transla- * tribulationem, θλίψιν, by assimila-
tor seems to have read .)ܙ‎ tion, retributionem, MSS., for cf. p. 265,
8 revelabitur. — IRENA&US seems to 4, where the text is correctly quoted.
have quoted memoriter, the text having 5 CLEBM. again retributione.

ἀποκαλύπτεται, and not ἀποκαλυφθήσε- 9$ AB. omits Christi.

ται, revelabitur; much less, as GRABE 7 AR. hic illis... omits panam.

M. 266.

JUSTA DAMNATIO. 245

minus ad salvandos eos qui receperunt eum veniens fecisset, mise-
rans eorum; tacentes autem de judicio ejus, et queecunque prove-
nient his qui audierunt sermones ejus, et non fecerunt, et quoniam
expediebat eis si non essent nati, et quoniam tolerabilius Sodomze

monem discipulorum ejus.

2. Quemadmodum enim in novo Testamento ea qus est ad
Deum fides hominum aucta est, additamentum accipiens ! Filium
Dei, ut et homo fieret particeps Dei; ita et diligentia conver-
sationis adaucta est, cum non solum a malis operibus abstinere
jubemur, sed etiam ab ipsis malis ?cogitationibus, et otiosis dic-

118, IV.

03 lv.
xlvii.
MASS, IV.
xxvlil. 1.

Matt. xxvi.
et Gomorra erit in judicio, quam civitati illi quze non recepit ser- Mat. s. 15

xix

tionibus, et sermonibus vacuis, et verbis scurrilibus: sic et poena Heb. x. 96—

eorum qui non credunt Verbo Dei, et contemnunt ejus adventum,
et convertuntur retrorsum, adampliata est; non solum temporalis,

sed ?et zeterna facta. Quibuscunque enim dixerit Dominus: Disce- Matt. xxv. 41.

dite a me maledicti in 1gnem perpetuum, isti erunt semper dam-
nati; et quibuscunque dixerit: Venite benedicti Patris met, perci-
gite hereditatem regni, quod praeparatum est vobis in sempiternum;
hi semper percipiunt regnum, et *in eo proficiunt: cum sit unus
et idem Deus Pater et Verbum ejus, semper assistens humano
generi, variis quidem dispositionibus, et multa operans, et salvans
ab initio eos qui salvantur; sunt enim hi qui diligunt Deum, et
secundum suum genus sequuntur Verbum Dei; et adjudicans eos
qui adjudicantur, id est, eos qui obliviscuntur Deum, et sunt blas-
phemi, et transgressores ejus Verbi.

3. Etenim hi ipsi qui a nobis predicti sunt heeretici excide-
runt sibi, accusantes Dominum, in quem dicunt se credere. Qus
enim denotant in Deo, qui tunc temporaliter 5judicaverit incre-
dulos, et 5percussit /Egyptios, salvavit autem obedientes; eadem
nihilominus recurrent in Dominum, in sempiternum quidem adju-
dicantem quos adjudicat, et in sempiternum dimittentem eos quos
5dimittit: et invenietur, secundum illorum verba, maximi peccati
causa factus his qui in eum immiserunt manus, et pupugerunt
eum. Si enim non ita venisset, utique illi Domini sui interfectores
facti non fuissent: et si non misisset prophetas ad eos, non utique

1 AR. Filii, cancelled for cogitationibus.

3 cogitationibus. cf. ἐπιθυμίαις, re- 3 AR. omita et.
quiring no qualifying term, malis was * in eo, ARUND., but not in CLERM.,
perhaps taken from the preceding line. Voss.
CL. and Voss, omit it, and AR. has 5 AR. adjudicaverit. . . percusserit...

malis operibus, but the latter word is — dimittet.

Matt. xxv. 34.

246 COR INDURATUR

118. Iv. occidissent eos, et Apostolos quoque similiter. His igitur qui im-
GR. M xli. putant nobis, et dicunt: si non /Egyptii plagati fuissent, et perse-
Lx quentes Israel preefocati fuissent in mari, non poterat Deus salvare
populum suum, !occurret illud: nisi igitur Judai interfectores
Domini facti fuissent, (quod quidem abstulit ab eis seternam vitam)
et Apostolos interficientes, et persequentes Ecclesiam, in iracun-
dize incidissent profundum, nos salvari non poteramus. Quemad-
modum “enim illi per 7Egyptiorum, sic et nos per Judzeorum
ezceitatem accepimus salutem: siquidem *mors Domini eorum
quidem qui cruci *eum fixerunt, et non crediderunt ejus adventum,
damnatio est, salvatio vero eorum qui credunt in eum. Nam et
2 Cor. 18, Apostolus ait "in secunda ad Corinthios: Quontam Christi suavis
odor sumus Deo, in his qui °salvi fiunt, et in his qui pereunt:
quibusdam quidem odor mortis tn mortem; quibusdam ‘autem odor
vite in eitam. Quibus ergo est odor mortis in mortem, nisi his
qui non credunt, neque subjecti sunt Verbo Dei? Qui sunt autem
qui et tunc semetipsos morti tradiderunt? Hi scilicet qui non
credunt, neque “subjiciuntur Deo. Rursum autem qui salvati
sunt, et acceperunt hzreditatem? Hi scilicet qui credunt Deo, et
eam quze est erga illum dilectionem custodierunt; quemadmodum
Num. xiv.30. Chaleb Jeffone, et Jesus Nave, et pueri innocentes, qui neque ma-
litiz sensum habuerunt. Qui sunt autem qui hic salvantur, et
accipiunt vitam ?zeternam? Nonne hi qui diligunt Deum, et qui

1 Cor. xiv. 90. pollicitationibus ejus credunt, et malitia parvuli effecti sunt.

CAP. XLV.
Secundum quid induravit Deus cor Pharaonis et minis-
trorum ejus.
Exod ix. 35. 1. Sep induravit, inquiunt illi, Deus cor "Pharaonis et famu-

lorum ejus. Qui ergo hzc imputant, non legunt in Evangelio, ubi
Matt. xii. 10. discipulis dicentibus Domino, Quare in parabolis loqueris eis?
Mate, xil respondit Dominus: Quoniam vobis est datum "nosse mysterium
Lue. vi. 10, regni colorum; illis autem in parabolis loquor, ut videntes non

1 Cr., VET., Voss, occurrit. is sufficient ; cf. end of next section.
3 CLERM. omits enim, aa AR, ¥ $ Cr., Voss., but AR. salvantur.
3 mors, carelessly omitted CLERM. 7 Ci., Vo. vero, MERO.II. hasneither.
* eum omitted in the ΑΒ. 5 CL., VET., Voss. subjecti sunt, AR.
5 in (epistola), not found in the CL., ? eternam omitted in the AB.

and the preposition only in AR. and 10 See OniG. Philocal. 21.

MERC. 11., ἐν τῇ δευτέρᾳ πρὸς τοὺς Kop. 1 Cr., AR., VET., VO. al. cognoscere.

M. 267.

MALITIZE TRADITUM. 247

videant, et audientes non audiant, \intelligentes non intelligant, ut trn. vv.

2adimpleatur erga eos prophetia Esaic dicens: ?Incrassa cor dk I.
populi hujus, et aures eorum obtura, et oculos eorum excacca. Vestri MASS. IV.
autem beati oculi, qui vident quae vos videtis, et aures vestra, quo Via
audiunt que auditis. Unus enim et idem Deus, his quidem qui

non credunt, sed nullificant 5eum, infert czcitatem ; quemadmo-

dum sol, qui est creatura ejus, his qui propter aliquam infirmi-

tatem oculorum non possunt contemplari lumen ejus: his autem

qui credunt ei, et sequuntur eum, pleniorem et majorem illumina-

tionem mentis przstat. Secundum hunc igitur sermonem et Á po-

stolus ait in secunda ad Corinthios: In quibus Deus seculi hujus 3 C 2 Cor ιν 4
exceecavit mentes infidelium, uti non fulgeat illuminatio *evangelii
glorie Christi. Et iterum in ea que est ad Romanos: Et quemad- Bom. i. se.
modum non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus

tn reprobum sensum, facere que non conveniunt. In secunda autem

ad Thessalonicenses manifeste ait, de Antichristo dicens: Et ideo

mittet eis Deus operationem erroris, uti credant mendacio, uti judi- 2 Then. ii. m1.
centur omnes qui non crediderunt veritati, sed consenserunt iniquitati,

2. Si igitur et nunc, quotquot scit non credituros Deus, cum

sit omnium przecognitor, tradidit eos infidelitati eorum, et avertit

faciem ab hujusmodi, relinquens eos in tenebris, quas ipsi sibi ele-

gerunt, quid mirum, si et tunc nunquam crediturum Pharaonem

cum his qui cum eo erant, tradidit eos suze infidelitati?* Quemad-

modum Verbum ait de rubo ad Moysen: Ego autem scio quontam Exod. iil. 19.
non " dimittet vos Pharao rex Egypti abire, nisi Scum manu valida.

Et qua ratione Dominus in parabolis loquebatur, et czcitatem
faciebat Israel, ut videntes non viderent, sciens incredulitatem

eorum, eadem ratione et cor Pharaonis indurabat, ut videns, quo-

niam digitus Dei est qui educit populum, non crederet, sed ?in
infidelitatis przecipitaretur pelagus, per magicam operationem opi-

natus fieri exitum eorum, et rubrum mare non ex virtute Dei
transitum przestitisse populo, sed naturaliter sic se habere.

! The three following words have no
place in the CLERM. MS.

3 Merc. 1., OrH., AR., but CLERM.
impleretur. Voss, impleatur.

3 Incrassa. VET. Cod. incrassatum
est ; atque ita legit Tertull. lib. 111. con-
tra Marcionem. FEUCARD. Coneentit
Voss. sed repugnant mox sequentia verba,
obtura, exceca: unde patet, Ireneum
textum Esaie allegasse, non prout. in
Evangelico, sed in ipso Prophetico Co-

dice legitur: GB. The Cr. also agrees.

* AR. quoniam. .. audistis.

5 ἀθετοῦσιν, CLERM. omita eum.

© Evangelii, omitted in the CLERM.

7 AR., but VET., Vo. recipiet, which
the CLERM. copy, by underlining a letter,
alters to precipict; the translator per-
haps wrote projiciet, as the equivalent
for the LX X. προήσεται.

8 CL., AR. cum. Vo., GR., Mass. in.

9 An, sed infidelitatis. .. pelago.

LIB. IV.

xivi. 1.
GR.IV. xlix.
MASS. IV.

xxx. 1,

248 EXODUS CHRISTIANA.

CAP. XLVI.

Quare secundum jussum Dei vasa ab /£gyptus sumsit
populus in exodo, et ex ipsis tabernaculum in eremo

fabricavit.

Tert.c. Mare. 1. Qui vero exprobrant et imputant, quod profecturus populus,

11. 90.
Exod. x1. 2;
xli. 35.

Luc. xvi. 9.

jussu Dei, vascula omnis generis et vestimenta acceperit ab
ZEgyptiis, et sic abierit, ex quibus et tabernaculum factum est in
eremo, ignorantes justificationes Dei et dispositiones ejus, semet-
ipsos arguunt, sicut et presbyter dicebat. Si enim non in typica
profectione ‘hoc consensisset Deus, hodie in vera nostra profec-
tione, id est, in fide in qua sumus constituti, per quam de numero
gentilium exemti sumus, nemo poterat salvari. Omnes enim nos
aut modica aut grandis sequitur possessio, quam ex mammona
iniquitatis acquisivimus. Unde enim domus in quibus habitamus,
et vestimenta quibus induimur, et vasa quibus utimur, et reliqua
omnis ad diuturnam vitam nostram *ministratio, nisi ex his, quze,
cum ethnici essemus, de avaritia acquisivimus, vel ab ethnicis
parentibus aut cognatis aut amicis, de injustitia acquirentibus
percepimus? ut non dicamus, quia et nunc in fide exsistentes
acquirimus. Quis enim vendit, et non lucrari vult ab eo qui emit?
Quis autem emit, et non vult utiliter secum agi ab eo ?qui vendit?
Quis autem negotians non propterea negotiatur, ut inde alatur?
Quid autem et hi *qui in regali aula sunt fideles, nonne ex eis
quie Caesaris sunt habent utensilia, et his qui 5non habent unus-
quisque eorum secundum ‘suam virtutem przstat?* —7Egyptii
Spopuli erant debitores non solum rerum, sed et vitze suse, prop-
ter patriarche Joseph praecedentem benignitatem : nobis autem

1 Hoc...professione. Octo has voces scribe prabuere sequentia: id est, in fide

ex V ET. Cod. restituit FEU. quas et V0. Àa-
bet (adde CLAB.). Sed, nisi me conjectura
fallit, pro professione legendum, profec-
tione, ita μὲ vera nostra profectio typice
profectioni opponatur. Sic enim et initio
sequentia capitis ait: Universa enim
qu ex /Egypto profectio fiebat populi
a Deo, typus et imago fuit profectionis
Ecclesie, que erat futura ex gentibus ;
quomodo et hoc loco subjungit: per quam
de numero gentilium exempti sumus.
Üccasionem autem mutationis imperito

in qua sumus constituti ; ad que profes-
sionem magis quam profectionem quad-
rare putavit, GR. AR. omits the passage.
Cf. ἐξοδός, 4. 2. also the note of Mass.

3 AR., MERO. II, miseratio.

3 AR. quod.

* Fidem Christi ad illustres. usque
imperii Romani ordines εἰ principes hoc
seculo penetraase, ex his manifestum. GR.

5 non, suam. Both of these words are
omitted in the CLERM. MS.

9 Sc. Judaici.

G. 351.

Ο. 352.

SPOLIATIO ZEGYPTIORUM. 249

secundum quid debitores sunt ethnici, !a quibus et lucra et 1B, 1Vv.
GR. IV. xlix,
MASS. IV.

utilitates percipimus? qu:ecunque illi cum labore comparant, his
nos in fide cum simus sine labore utimur.
2. ? Ad hoc populus pessimam servitutem serviebat /Egyptiis,

xxx. 2

quemadmodum Scriptura ait: Et cwm 8 ei potestatem. exercebant Exod. V 13,

3 /Egyptii in filios Israel, et in odium eis adducebant vitam in
operibus duris, luto et latere, οἱ omnibus operibus que faciebant in
campis, per omnia opera quibus eos deprimebant cum *vi: et edifi-
caverunt eis civitates munitas, multum laborantes, et augentes
eorum substantias annis multis, et per omnem modum servitutis,
cum illi non solum ingrati essent adversus eos, verum et universos
eos perdere vellent. Quid igitur injuste gestum est si ex multis
pauca sumserunt, et qui potuerunt multas substantias *habere si
non servissent eis, et divites abire, paucissimam mercedem pro
magna servitute accipientes inopes abierunt? Quemadmodum si
quis liber, abductus ab aliquo per vim, et serviens ei annis multis,
et augens substantiam ejus, post deinde aliquod adminiculum
consecutus, putetur quidem modica quzdam ejus habere, revera
autem ex multis laboribus suis, et ex acquisitione magna 9pauca
percipiens discedat, et hoc ab aliquo imputetur ei, quasi non recte
fecerit? ipse magis injustus judex apparebit ei qui per vim in

servitium fuerat deductus. Sic ergo sunt et hujusmodi, qui im- Cf. Tertuil
c. Marc.

putant populo parva de multis "accipienti sibi; et ipsis non impu-
tant, qui nullam gratiam ex merito parentum debitam reddiderunt ;
imo et in gravissimam servitutem redigentes, maximam ab eis
consecuti sunt utilitatem: et illos quidem non signatum aurum
et argentum in paucis vasculis, *de suis laboribus, quemadmodum
prediximus, accipientes, injuste fecisse dicunt; semetipsos autem
(dicetur enim quod verum est, licet ridiculum quibusdam esse
videatur) ex alienis laboribus ?insigne aurum et argentum et

1 a, omitted in the CLERM. MS.

3 Ad hoc, els τοῦτο, hactenus, or ad-
huc, which is in fact the reading of
ERASM., GALL., FEUARD., ARUND. and
MERO. II.

3 vi, twice, and £yptit, omitted in
the CL. Ar. Ayyptii filios.

4 GRABE inserts suas from the AR.

5 CLERM. exquisitione.

8 ὀλίγα μεταλαβὼν ἀπέλθῃ.

VOL. II.

" AB. accipient, and adds laboribus.

8 de suis laboribus, παρὰ τῶν ἰδίων
πόνων, omitted CLERM., Voss., MaASS.,
STIEB. AR. and GR. retain the words,
and they have a parallel in the sequel.

9 insigne aurum, coined gold, in op-
position to non signatum aurum, that
had preceded: so THUCYDIDES distin-
guishes ἄσημον from ἐπίσημον, in speak-
ing of the precious metals, II. 13.

AS

ii. 20.

250 ZEGYPTUS

118. Iv. seramentum, cum inscriptione et imagine Cesaris, in zonis suis

On IV. ax. ferentes, juste se facere dicunt. mE
xxx.3 ` 3. Si autem et comparatio fiat ! nostra et illorum, qui justius M- 368.

apparebunt accepisse? utrumne populus ab /Egyptiis, qui erant

per omnia debitores, an nos a Romanis et reliquis gentibus, et a

quibus nihil tale nobis debeatur? Sed et mundus pacem habet

per eos, ?et nos sine timore in viis ambulamus et navigamus quo-

cunque voluerimus. Adversus igitur hujusmodi aptus erit sermo

matt. vi. 6. Domini: Hypocrita, dicens, exime primo trabem de oculo tuo, et

tunc ?perspicies auferre festucam de oculo fratris tui. Etenim

si is qui tibi hzc imputat, et gloriatur in sua scientia, separa-

tus est a gentilium ccetu, et nihil est alienorum apud eum, sed

*et simpliciter nudus, et nudis pedibus, et sine domo in montibus

conversatur, quemadmodum aliquod ex his animalibus qui her.

bis vescuntur, veniam merebitur, ideo quod ignoret necessitates

nostre conversationis. Si autem ab 5hominibus qui dicuntur

aliena esse participatur, et arguit typum eorum, semetipsum in-

justissimum ostendit, retorquens in se ejusmodi accusationem.

Invenietur enim aliena circumferens, et ea quz ejus non sunt,

Matt. vii. 1,2. Concupiscens ; et propter hoc dixisse Dominum : Nolite judicare,

ne judicomini: in quo enim judicio judicabitis, judicabitur de vobis.

Non utique ut peccantes non corripiamus, nec ut his que male

fiunt consentiamus ; sed ut Dei dispositiones non judicemus in-

juste, cum ille omnia juste profutura ?providerit. Quoniam enim

sciebat nos de nostra substantia, quam ab alio accipientes habere-

Luc. iii. 11. mus, bene acturos, Qui enim habet, inquit, duas tuntcas, det ei qui

Matt xxv. 10% habet : et qui habet escam, similiter faciat. Et, Esurivi enim,

Mat. vis σέ dedistis mili manducare: et nudus fui, et vestistis me. Et, Cum

T facis eleemosynam, non sciat sinistra tua quid faciat dextra tua ;

et reliqua quzecunque-benefacientes justificamur, velut de alienis

nostra redimentes: de alienis autem ita dico, non quasi mundus

alienus sit a Deo, sed quoniam hujusmodi dationes ab aliis acci-

pientes habemus, similiter velut illi ab ZEgyptiis qui non sciebant

Deum, et per hzc ipsa erigimus in nobismetipsis tabernaculum

Dei: eum bene enim facientibus habitat Deus; quemadmodum

1 f. ]. nostri. 4 est, CL., Vet., Mass,, STIER., but
? per eos, et nos omitted in the AR. — An., GRAB., eto. et.

as nos in the CL., per eos in the Voss., 5 AR. omnibus,

and et nos in the Cop. VET. of FEUARD. 6 f. 1. viderit, CL. venerit.

3 AR. perspicis. 7 CLERM. facitis.

SZECULI TYPUS. 251

Dominus ait: Facite vobis amicos de mammona iniquitatis, ut hi, 118. 1v.
quando ! fugati fueritis, recipiant vos in aterna tabernacula. Quae- GEHE ty
cunque enim cum essemus ethnici de injustitia acquisivimus, '** *
heec, cum crediderimus, in dominicas utilitates ?convertentes, justi- ܦܐ‎ *¥! 9.
ficamur; necessarie igitur hzec in typo preemeditabantur, et taber.

naeulum Dei ex his fabricatur: illis quidem juste accipientibus,
quemadmodum ostendimus ; nobis'autem przeostensis ?in ipsis, qui
inciperemus per aliena Deo deservire.

CAP. XLVII.

Quemadmodum una et eadem. popult profectio ex
"Egypto, et Ecclesie ex gentibus ostenditur.

UnIvERsa enim que ex ZEgypto profectio fiebat populi, a Deo
typus et imago fuit profectionis Ecclesie, qus erat futura ex
gentibus: propter hoc et in fine educens eam hinc in suam heere-
ditatem, quam non Moyses quidein famulus Dei, sed Jesus Filius
Dei in hereditatem dabit. Si quis autem diligentius intendat his
quze ἃ prophetis dicuntur de fine, et queecunque Johannes discipu-

accipere gentes, quas tunc particulatim accepit /Egyptus. Talia
quzedam enarrans de antiquis presbyter, reficiebat nos, et dicebat :
* De *his quidem delictis, de quibus ipse Scripture increpant
patriarchas et prophetas, nos non oportere exprobrare eis, neque
fieri similes Cham, qui irrisit turpitudinem patris sui, et in male-
dictionem decidit; sed gratias agere pro ilis Deo, quoniam in
adventu Domini nostri remissa sunt eis peccata: etenim illos
dicebat gratias agere, et ^gloriari in nostra salute. De quibus
autem Scripture non increpant, sed simpliciter sunt positze, nos
non debere fieri accusatores, non enim sumus diligentiores Deo,
neque super magistrum possumus esse, sed typum queerere. Nihil
enim otiosum est eorum quecunque inaccusabilia posita sunt in
Scripturis.”

1 fugati fueritis, a strange transla-
tion for éxAlarnre. Possibly the trans-
lator read ἐκτράπητε. It may be ob-
served, that by a slight varia lectio the
Syriac version might be made to ex-
press either deficit or fugati; the word
we read is deficit, but e

wouldbe fugati ; and the similarity would

be greater if the first were the plu. part.
as in the Greek, e. g. <i

3 AR., but CL., VET., VO. conrersantes.

3 in ipsis, AR., GRAB., omitted CL.,
Voss., Mass., STIER.

4 CL., Voss, de eisdem delictis; AR.
de hits quidem, where hits representa eis.

5 Cr., ¥ ܘ‎ 88. glorificart.

16—2

252 FILIZE
LIB. TV.
d 50 CAP. XLVIII.
xxxi. 1. Ostensio generationis Lot ex filiabus suis.
ge. xis. 14 1. QuemMapmopu™ et Lot, qui eduxit de Sodomis filias suas,

quze conceperunt de patre suo, ! et qui reliquit in ! circumfinio uxorem
suam statuam salis usque in hodiernum diem. Etenim Lot non
ex sua voluntate, neque ex sua concupiscentia carnali, neque sen-
sum neque cogitationem hujusmodi ?operationis accipiens, *consum-
mavit typum. Quemadmodum Scriptura dicit: Et intravit major o. sa
nata, et dormivit cum patre suo nocte illa : σὲ mon scivit Lot cum
dormiret sila, et cum surgeret. Et in minore ‘autem hoc idem:
Et non scivit, inquit, cum dormisset secum, nec cum surrexisset. Μ. se

Mz εἰδότος τοῦ 5 Λώτ, μηδὲ ἡδονῆ δουλεύσαντος, οἰκονομία
9 ^ 4 e , a 9 ܠ‎ ® 4 4 ^ 9 ~
ἐπετελεῖτο, Ot ἧς ܐܘ‎ δύο συναγωγαὶ ἀπὸ ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ
, ^
πατρὸς τεκνοποιησάμεναι ἐμηνύοντο ἄνευ σαρκὸς ἡδονῆς. Οὐ
a ܠ , ܠ 9 ܨܢ‎ 4 , , ,
γὰρ ἣν ἄλλος οὐδεὶς σπέρμα ζωτικὸν kal τέκνων ἐπικαρπίαν
, ^ ^
δυνάμενος δοῦναι αὐταῖς, καθὼς γέγραπται"

Nesciente igitur homine, neque libidini serviente, dispensatio per-
ficiebatur, per quam duse filie, 510 est duse synagoge, ab uno et
eodem patre in sobolem ‘adoptate significabantur sine carnis
libidine. Nec enim alter erat aliquis qui semen vitale et filio-
rum fructum posset dare eis, quemadmodum scriptum est: Dicit
autem major ad minorem: Pater noster senior est, et nemo
est super terram qui intret ad nos, ®ut oportet omni terre:
veni, potionemus patrem nostrum vino, et dormiamus cum eo, et
suscitemus de patre nostro semen. llle quidem filie secundum
simplicitatem et innocentiam putantes universos homines periisse,
quemadmodum ?et Sodomitas, et in universam terram iracundiam

Gen. xix. 31,
32.

le, CL, Voss. ibid. circumfnio;

AR., GRAB. confinio.

3 operationis, AR., omitted Cr., Vo.

3 sed, AB., as though a finite verb
had preceded.

* autem is added from the CLERM.
MS. καὶ ἐν τῇ vewrépg δὲ αὐτὸ τοῦτο.

5 The translation indicates ἀνθρώ-
που, altered in the Catena.

5 id cst duc synagoge, a marginal
gloss.

7 adoptate, a term taken de re rus-
tica, referring to the engrafting of sci-
ons; hence in the sequel he speaks of
the two daughters as fructificantes. As
scions they had been engrafted on the
paternal stock, and bore fruit accord-
ingly.

8 ut oportd ܇‎ juxta morem would bet-
ter express ὡς καθήκει.

? et added from AR. and MERC. II.

LOT. 253

LIB. IV.
xlviii. 1.
GR. 1V. li.
MASS. 1V.
xxxi. 2.

1Dei supervenisse, dicebant hsc. ?Quapropter et ipse excusa-
biles sunt, arbitrantes se solas relictas cum patre suo ad conserva-
tionem generis humani, et propter hoc circumveniebant patrem.
Per verba autem earum significabatur, neminem esse alterum qui
possit filiorum generationem majori et minori synagogz prestare,
3 quam Patrem nostrum.

2. Pater autem generis humani Verbum Dei: quemadmo-
dum Moyses ostendit dicens: JVonne hic ipse Pater tuus *qui Deut xxxiie.
possedit. te, et. fecit te, et creavit te? Quando igitur hic vitale
semen, ^id est, Spiritum remissionis peccatorum per quem vivifi-
camur, effudit in humanum genus? nonne tunc ?cum convescebatur
cum hominibus, et bibebat vinum in terra? Venit, enim inquit, Filius Matt xt. 19.
Hominis manducans et bibens: et cum recubuisset obdormivit, et
"somnum cepit. Quemadmodum ipse in David dicit: Ego dormivi Ps it 6.
et " somnum cepi. Et quoniam in nostra communicatione et vita hoc
agebat, iterum ait: Et somnus meus suavis mihi factus est. Totum Jer. xxxi. 36,
autem significabatur per Lot, quoniam semen patris omnium, id
est, Spiritus Dei, per quem facta sunt omnia, commixtus et unitus
est *carni, hoc est, plasmati suo: per quam commixtionem et
unitatem 01100 synagogze, id est duze congregationes, ?fructificantes
ex patre suo filios vivos vivo Deo. Et cum hzc fierent uxor

1 Dei, missing in the CLERM. and
Voss. MSS., which also omit quam Pa-
trem nostrum, below.

requirunt. Ubi hic libidinis culpa? ubi
incesti crimen arguitur! quomodo da-
bitur vitio, quod non iteratur in facto!

3 Post Irencum easdem excusat Ori-
genes his verbis: Audierant in fine sx-
culi terram et omnia elementa ignis
ardore decoquenda. Videbant ignem,
videbant sulphureas flammas, videbant
cuncta vastari, matrem quoque suam
videbant non esse salvatam. Suspi-
catz sunt tale aliquid factum, quale in
temporibus audierant Noe, et ob repa-
randam mortalium posteritatem solas se
esse cum parente servatas. Recuperandi
igitur humani generis desiderium sumunt.
Et quamvis grave eis videretur crimen,
furari concubitum patris; gravior tamen
videbatur impietas, si humanse posteri-
tatis spem, servata castitate, delerent,
Patris meestitiam vel rigorem vino mol-
liunt et solvunt: singulis ingressse noc-
tibus, singule suscipiunt ab ignorante
conceptum, Ultra non repetunt, non

Ab hac Origenis sententia non recedunt
Chrysostomus, Theodoretus, et Ambrosius,
lib. τι. de Abraham. FEUARD.

3 guam P. n. omitted CL., Voss.

4 possedit. te, LXX. ἐκτήσατό σε,
Ἵ 3. e. possessed as a father his son,
by generation. See p. 157, n. 5.

5 id carelessly omitted in the CLERM,
copy. The words next following seem
to confirm the reading commutatio above,
P. 131, n. 8.

6 AR, tunc conversabatur.

7 CLERM. somnium in both places.

8 carni hoc est, omitted in the AR.
from recurrence of the latter word.

9 fructificantes ex. — CLBRM. justifi-
cate. The term συναγωγὴ is a synonym
of ecclesia ; see p. 22, and 17, n. 1. id est
duce congregationes, may be safely refer-
red to the margin.

254 BINA TESTAMENTA

1remansit in Sodomis, jam non caro corruptibilis sed ?statua salis c. ass
semper manens, et ?per naturalia ea quse sunt consuetudinis
hominis ostendens, quoniam et Ecclesia, que est sal terrze, subre-
licta est in confinio terre, patiens que sunt humana: et dum
&epe ‘auferuntur ab ea membra integra, perseverat statua salis,
quod est firmamentum fidei, firmans et przemittens filios ad Patrem

ipsorum.

LIB. IV.
xlix. 1.
GR. IV. lii.
MASS. 1V.
xxxii, 1.

Matt. v. 13.

CAP. XLIX.

Ostensio unum et eundem esse Deum Patrem nostrum et
allorum.

1. Hvsusmop1 quoque de duobus Testamentis ‘senior Apos-
tolorum discipulus disputabat, ab uno quidem et eodem Deo
utraque ostendens, Nec ‘enim esse alterum Deum preter eum
qui fecit et plasmavit nos, nec firmitatem habere sermonem eorum
qui dicunt aut per angelos, aut per ?aliam quamlibet virtutem,
aut ab alio Deo factum esse hunc mundum qui est secundum nos.
Si enim semel quis transmoveatur a factore omnium, et "concedat
ab aliquo altero, aut per alium factam conditionem quse ?est
secundum nos, multam incongruentiam e£ plurimas contradictiones
necesse est incidat hujusmodi: ad quas nullas dabit rationes,
neque secundum verisimile, neque secundum veritatem. Et prop-
ter hoc hi qui alias doctrinas inferunt, abscondunt a nobis quam
habent ipsi de Deo sententiam, scientes ?quassum et futile doc-
trinze suse, et timentes ne victi salvari periclitentur.

1 ΑΒ. remanserat,

? Statua salis semper manens. Jta
et CLEMENS Rom. ἐπ Epist. ad Co-
rinth, memorat στήλην ἁλὸς ἕως τῆς
ἡμέρας ταύτης. | Atque ex Judeis Jo-
SEPHUS, lib. 1. Antiq. cap. 12, de eadem
salis statua scribit: ἱστόρικα δὲ αὐτήν"
ἔτι γὰρ καὶ νῦν διαμένει. GRABE.

3 per naturalia, i.e. δι’ ἐμμηνοῤῥοίας.
Cf. Carm. de Sodoma, inter op. TERTUL.
et Crpr.

Dicitur et vivens, alio jam corpore, sexus
Munificos solito dispungere sanguine menses.

* The same poem says that the pillar

of salt was indestructible :

Quin etiam si quis mutilaverit advena formam,
Protinus ex sese suggestu vulnera complet.

5 Senior Apostolorum discipulus ܇‎ this
can hardly be the same presbyter men-
tioned c. XLIII. who was only a hearer
of those who had heard the Apostles.
IBEN.E£US may here mean the venerable
martyr Polycarp, bishop of Smyrna.

9 enim, aliam, inserted from the AR.

7 AR. inserts cum, perhaps ὅτε read
by Tr. for ποτε, answering to semel, wore.

5 AR. sif.

9 The MSS. differ here in a remark-
able degree. The reading followed by
MASSUET and taken from the CLER.
MS. is adopted in the text; the Voss.
MS. has quassum et fictile; the ARUND.
has casum et ruinam, which is the read-
ing preferred by GraBk, with the addi-

AB EODEM PATRE SANCITA. 255

2. Si autem credat quis unum Deum, et qui Verbo omnia Liv.
fecit, quemadmodum ‘et Moses ait: JDirit Deus, fat luz, et GR ἀν. M.
facta est lux; et in Evangelio legimus: Omnia per ipsum facta 555}.
sunt, et sine ipso factum est nihil; et Apostolus Paulus similiter : Gen. 1. 8.

Μ 170. Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et Pater*, §
qui est super omnes ?et per omnia, et in omnibus nobis; hic primo erit
tenens caput, ex quo totum corpus compactum et connezum et per
omnem juncturam subministrationis in mensura uniuscujusque partis,
tnerementum corporis facit, in aedificationem sui in caritate. Post
deinde et omnis sermo ei constabit, si οὐ Scripturas diligenter
legerit apud eos qui in Ecclesia sunt presbyteri, apud quos est
Apostolica doctrina, quemadmodum demonstravimus. — Apostoli
enim omnes duo quidem Testamenta in duobus populis fuisse
docuerunt: unum autem et eundem esse Deum, qui disposuerit
utraque ad utilitatem hominum, secundum *quod Testamenta da-
bantur, qui incipiebant credere Deo, ex ipsa demonstravimus
Apostolorum doctrina in tertio libro: et quoniam non otiose, nec
frustra, ‘aut ut obvenit, datum est prius Testamentum ; sed illos
quidem quibus dabatur, in servitutem Dei ?concurvans ad utili-
tatem eorum, non enim indiget Deus ab hominibus servitutem,
typum autem coelestium ostendens, quoniam nondum poterat homo:
per proprium visum videre quiz sunt Dei: et imagines eorum
quze sunt in Ecclesia preefigurans, ut firma ea quze secundum nos
est fiat fides, et prophetiam futurorum continens, ut disceret
homo preescium esse omnium Deum.

Ephes. iv. 16,
et Col. ii. 19.

tion of quasi before casum. But this
word together with casum indicates
quassum ; and if we admit this it will be
difficult to assign a reason for rejecting
the remainder of the CLERMONT reading,
especially since it returns with a na-
tural ease into the Greek γιψώσκοντες τὸ
ἄστατον καὶ εἰκαῖον τοῦ δόγματος αὐτῶν.

1 εἰ, Cr., Voss., but AR. ipse.

2 omnium, found in the Voss., was
added no doubt from the sacred text.
There is no other MS. authority for the
word, and it is cancelled.

3 et p. o. AR. but not in CL., Voss.

4 MASSUET reads secundum quos, on
the sole authority of the CLERM. copy,
but it is difficult to see the antecedent.

The entire passage would read off in
Greek, ἕνα δὲ xal τὸν αὐτὸν εἶναι Θεὸν,
τὸν διατιθέντα τὰς ἀμφοτέρας els τὸ τῶν
ἀνθρώπων ὠφέλιμον, (καθ᾽ ὃ ἐδόθησαν al
διαθήκαι,) τῶν μελλόντων πιστένειν els
τὸν Θεόν. ΑΒ. reads quod.

5 AR. omits aut, and frustra may
have been marginal, e. g. οὐ κενῶς, οὐδὲ
τυχόντως.

@ concurvans. — MASSUET'S reading
extracted from the CLERM. MS., which
has concurrans with e written above;
the AR. and other MSS. concurrens, but
the word can make no sense, ovyxdur-
των would be expressive of those who
were brought under the law, as the neck
of the steer is bent to the yoke.

256 . JUDICIUM IN JUDZEOS

LIB. 1V. 1.
GR. IV. liii,

MASS. IV.

-xxxili, 1.

CAP. L.

Quis est spiritalis discipulus, qui judicat quidem omnes,
?pse autem a nemine judicatur: et qui sunt qui
judicantur.

Quemadmodum judicabuntur gentes.
Quemadmodum judicabuntur Judar.

Ostensio quoniam duos adventus Christi prophete
annuntiaverunt.

Tatts discipulus !spiritalis vere recipiens Spiritum Dei, qui ab o. ss.
initio in universis dispositionibus Dei adfuit hominibus, et futura
1Cori.1&. annuntiavit et preesentia ostendit et preeterita enarrat, judicat
quidem omnes, ipse autem a nemine judicatur. Nam judicat
Ronm.i3L gentes, creature magis quam Creatori servientes, et reprobabili
mente universam suam operationem in vanum consumentes. Ju-
dicat autem etiam Judzos, non percipientes verbum libertatis,
neque volentes abire liberos, cum habeant przesentem liberatorem ;
Sed intempestive extra legem servire simulantes nihil indigenti
Deo, et Christi adventum, quem propter salutem hominum fecit,
non cognoscentes, neque intelligere volentes, quoniam duos ad-
ventus ejus omnes annuntiaverunt prophete: unum quidem, in
καὶ, ΜΗ. 8. quo homo in plaga factus est, sciens ferre imbecillitatem, et in
Ps. oxvil. 22 pullo asinze sedens, ?et reprobatus lapis ab zedificantibus, et sicut
Exod. xvii.11. ovis ad victimam adductus, et per extensionem manuum dissolvens
Emi.xi 19. quidem *Amalech; congregans autem ‘dispersos filios a terminis
terrze in ovile Patris, et 5recommemoratus mortuorum suorum qui
ante dormierant, et descendens ad eos, uti erueret eos?; secun-
Dan. vil. 13. dum autem, in quo super nubes veniet, superducens diem quze est
.ܘܢܬ‎ xL4 Sicut clibanus ardens, et percutiens terram verbo oris sui, et
Matt Mus, Spiritu per labia sua interficiens impios, et ventilabrum in manu
habens, et emundans aream suam, et triticum quidem in horreum

colligens, comburens autem paleas igne inexstinguibili.

1 AR, vere spiritalis recipiens. 8 The words εἰ salvaret eos, wanting
3 et inserted from the ARUND. in the CL. and Voss. MSS., but in-
3 AR. omits quidem. Cf. Just. M. — serted by Grane from the AR., are here

D. c. Tryph. 8 91. BARNAB. Ep. $ 12. cancelled. They are a manifest gloss
* AR. and Voss. insert et, on erueret, the translator's faulty ren-
5 recommemoratus. See p. 108, n. 7. dering of ἐκρύηται.

G. 357.

ET MARCIONITAS.

257

OAP. LI.
Quemadmodum judicabuntur qui a Marcione sunt.

Quomodo judicabuntur hi qui sunt a Valentino, et re-
liqui Gnosticr.

1. ΕΧΑΜΙΝΆΒΙΤ autem et doctrinam Marcionis, quomodo ac-
cipiat duos deos esse, infinita distantia separatos ab invicem? Vel
quemadmodum bonus erit, qui alienos homines abstrahit ab eo qui
fecit, et ad suum advocat regnum? et quare bonitas ejus ! deficit,
non omnes salvans? et quare circa homines quidem bonus videtur,
in ipsum autem qui fecit homines injustissimus, auferens ab eo
quee sunt ejus* Quomodo autem juste Dominus, si alterius patris
exsistit, hujus conditionis quee est secundum nos, accipiens pa-
nem suum corpus esse confitebatur, et ?temperamentum calicis Luc, xxii. 19,
suum sanguinem confirmavit? Et quare se Filium Hominis confi- 3. **
tebatur, si non ?eam quz ex homine est generationem sustinu-
isset? Quemadmodum autem et peccata nobis dimittere poterat,
quze nostro debeamus factori et Deo? *Quomodo autem et cum

1 AR. defecit.

3 temperamentum. καὶ τὸ κρᾶμα τοῦ
ποτηρίουι The mixture of water with
the wine in the Holy Eucharist was the
universal practice of antiquity, cf. 397 G.
So Just. Mart. in his longer Apology,
ἄρτος προσφέρεται, καὶ οἶνος καὶ ὕδωρ.
& 67. Vind. Cathol. iii. 169. AMBROSE
says the same, de Sacr. ΠῚ. 1. The
wine signifying the mystical Head of the
Church, the water the body; so S. Cr-
PRIAN says, Videmus in aqua populum
intelligi, in vino vero ostendi sanguinem
Christi. Quando autem in calice vino

Háhge béc beodap pat man ge-
menge weeter to pam wine pe to hüsle
sceal. forSan pe pat weter hefS
pes folces getácnunge swa swa pat
win Crnstes blódes; and ford{ ne
sceal naper butan odrum beon geof-
frod st pwere halgan messan. pat
Cnst beo mid ts and we mid Criste.
pat heafod mid pam limum and pa
lima mid pam heafde ;

3 CLERM. efiam, and καὶ would be by
no means superfluous.

aqua miscetur, Christo populus adunatur,
et credentium. plebs ei in quem credidit
copulatur et compingitur. Que copulatio
et conjunctio aque εἰ vini sic miscetur
in calice Domini, ut commixtio illa non
possit ab invicem separari. Ep. ad Cec.
LXII 5, Vind. Cath. 111. 389. In atrue
and literal sense, the primitive Church
taught that by a faithful reception of
the Holy Sacrament, We dwell in Christ,
and Christ in us; we are one with Christ,
and Christ with us. The same custom
obtained also with our Saxon fore-
fathers: so ACLFRIO,

Libri sancti precipiunt, ut cum

vino Eucharistis immisceatur aqua,

aqua enim significationem habet ple-
bis, et vinum sanguinis Christi, et hac
de causa neutrum horum offeratur un-
quam per se, in Sacra Missa; ut sit
Christus cum nobis, et nos cum Chri-
sto, cum membris Caput, et cum Ca-
pite membra.

Vindex Catholicus, D1. 355.

4 TERTULL. de Carne Chr. 5, c. Marc.
IV. 40—43.

LIB. IV. ii. 1.
GR. 1V. ivii.
MASS. IV.
xxxiii. 2.

Matt.xxvi. 96.
Marc. xiv. 29.

258 JUDICIUM IN GNOSTICORUM GREGES

LB. Iv. caro non esset, sed !cum pareret quasi homo, crucifixus est, et 38
GR. 1Y.it- Jatere ejus puncto sanguis exiit et aqua! Quod autem ?corpus se- a. £71.
xxiii pelierunt sepultores? et quid illud erat quod surrexit a mortuis?
Joh. xix. 34. 2. Judicabit autem et eos qui sunt a Valentino omnes,
*quia lingua quidem confitentur unum Deum Patrem, et ex hoc
omnia; ipsum autem qui ^fecit omnia, defectionis sive labis fruc-
tum esse dicunt: et unum Dominum Jesum Christum Filium Dei
similiter lingua confitentes, propriam quidem emissionem sen-
tentia sua Unigenito donantes, propriam vero 9 Verbo, et alteram
Christo, alteram vero Salvatori; ita ut secundum eos dicantur qui-
dem omnia esse quasi unum, unumquemque autem ipserum sepa-
ratim intelligi, et propriam habere emissionem, secundum suam
conjugationem.
8. "Linguas itaque eorum videlicet solas in unitatem ces- o, sss,
81896; sententiam vero eorum et sensum que profunda sunt
scrutari decidentem ab unitate, *incidere in multiforme Dei judi-
cium, cum de his que sibimetipsi adinvenerunt, interrogabuntur a
Christo: quem et postea natum quam Pleroma /Konum dicunt, et
emissionem ejus post diminutionem sive defectionem, et propter
eam passionem quz facta est in Sophia, ?semetipsos obstetricatos
esse affirmant. Accusabit autem eos Homerus proprius ipsorum
propheta, a quo eruditi talia invenerunt, ipso dicente hzee: 19 7)}-
micus est enim ille mihi similiter atque fores inferorum, qui aliud
quidem abscondit in corde suo, aliud autem enarrat. Judicabit
autem et vaniloquia pravorum Gnosticorum, Simonis eos !! Magi
discipulos ostendens.

1 f. ]. compareret, cf. Ind. Latinitat.

* e omitted in the CLERM. copy, and
the original possibly ran, καὶ νυγείσης
αὐτοῦ τῆς πλευρᾶς.

3 AR, alone omits corpus.

* CLERM. quidem quia lingua, over-
looking the apodosis.

5 AR. fecerit. Cf. 1. 163. £

5 Verbo omitted in the AR.

7 linguas itaque, &c., αὐτῶν οὖν τὰς
γλώττας δηλονότι μόνας εἰς ἑνότητα €.
χωρηκέναι, τὴν δὲ γνώμην αὐτῶν καὶ
νόησιν, τῷ ζητεῖν τὰ βάθη, ad ἑνότητος
καταπεσούσας, φθάσαι, k.r.A., where the
interpreter read τὸ ἐητεῖν, and καταπε-
σοῦσαν, in his copy.

8 et is required.

9 αὑτοὺς μαιωσαμένους διαβεβαιοῦνται.

Cf. 1.111, the well-known Socratic term.
10 "Ex Opds yap μοι κεῖνος ὁμῶς ἀΐδαο πύλῃσιν
Ὃς x’ ἕτερον μὲν κεύθει ἐνὶ φρεσὶν, ἄλλο δὲ βάζει.

Il. ix. 312.

Homer was the high traditional
authority to which philosophy continu-
ally appealed ; hence, though on very
different grounds, '* Homer was to anti-
quity, not at all unlike what the Bible

is to us.” BurLEn, 21. Ph. 1. Lect. iv.
Pp. 294.
11 See 1. 219, 3. Both the Cr. and

ABUND. copies for Magi read magis.
The latter is noted by GRABE, tbeformer
is overlooked by MASSUET.

ET EBIONITAS. 259

LIB. IV. lii.
Κεφ. vB’.
Quemadmodum judicabuntur Ebionite.

xxxiii. 4.

Quemadmodum judicabuntur qui putative dicunt Do-
minum apparuisse.

Quemadmodum judicabuntur pseudoprophete.
I. ANAKPINEI δὲ καὶ τοὺς ᾿Ἡβιώνους" πῶς δύνανται 9

σωθῆναι, ' εἰ μὴ ὁ Θεὸς ἣν ὁ τὴν σωτηρίαν αὐτῶν ἐπὶ γῆς pair's.
ἐργασάμενος ; ἢ πῶς ἄνθρωπος χωρήσει εἰς Θεὸν, εἰ μὴ ὁ Θεὸς
ἐχωρήθη εἰς ἄνθρωπον ;

CAP. LII.

1. Jupicasit autem et Ebionitas: quomodo possunt salvari,
nisi Deus est qui salutem illorum super terram operatus est? Et
?quemadmodum homo transiet in Deum, si non Deus in hominem?
? Quemadmodum autem relinquet mortis generationem, si non ?in
novam generationem mire et inopinate a Deo, in signum autem Esat. vil 13,
salutis, datam, quz est ex Virgine per fidem regenerationem? `
Vel quam adoptionem accipient a Deo, permanentes in hac
‘genesi, quze est secundum hominem in hoc mundo? Quomodo
autem plus quam Salomon, aut plus quam Jona habebat, Set mate. xii. 41,
Dominus erat David, qui ejusdem cum ipsis fuit. substantise? Matt. xxl
Quomodo autem 9eum qui adversus homines fortis erat, qui non ܡܝܕ‎ 5
solum vicit hominem, sed et detinebat eum sub sua potestate, de- $i b **
vicit, et eum quidem qui vicerat vicit, eum vero qui victus fuerat
hominem dimisit, nisi superior fuisset eo homine qui fuerat victus?
Melior autem eo homine qui secundum similitudinem Dei factus

1 Compare the fragment from the
same dialogue of THEODORET, p. 100.

3 Cr., AB., but GBABE quomodo.

8 QRABE. suspects the loss of some
words, and MASSUET supplies fransiet
from the preceding sentence; but the
Greek may have been, πῶς δὲ ἀπαλλά-
ξεται τὴν τοῦ θανάτου γένεσιν, el μὴ παρὰ
τὴν καινὴν γένεσιν, x.7.d., and cf. PLATO,

el μέλλομέν wore καθαρῶς τι εἴσεσθαι
ἀπαλλακτέον τοῦ σώματος, Pluedo. 66. p.

4 Contrast with this the καθαρὰ γέν-
ynots mentioned p. 103.

5 See p. 110.

€ The Cop. Vet. of FEUARD., ¥ 088. ,
and CLERM. omit eum, but it had been
absorbed very evidently in the preceding
syllable. The ΑΒ. has it.

260 JUDICIUM IN DOCETAS

LIB. 1V.1 est, et proecellentior quisnam sit alius nisi ' Filius Dei, ad cujus

on iy + similitudinem factus est homo? Et propter hoc ?in fine ipse
xxxiil 5 ostendit similitudinem, Filius Dei factus est homo, antiquam plas- o. as.

mationem in semetipsum suscipiens, quemadmodum ?ostendimus

in eo libro qui est hoc superior.

2. Judicabit autem et eos qui putativum inducunt. Quem-
admodum enim ipsi vere se putant disputare, quando magister
eorum putativus fuit? *Aut quemadmodum firmum quid habere
possunt ab eo, si putativus et non veritas erat? Quomodo autem
ipsi salutem vere participare possunt, si ille, in quem credere se
dicunt, semetipsum putativum ostendebat? 5Putativum est igitur,
et non veritas, omne apud eos: et nunc jam queretur, ne forte
6cum et ipsi homines non sint sed muta animalia, hominum
umbras apud plurimos * proferant.

3. Judicabit autem et pseudoprophetas, qui non accepta a Deo
prophetica gratia nec Deum timentes, sed ®aut propter vanam
gloriam, aut ad quzstum aliquem, aut et aliter secundum opera-
tionem mali spiritus, fingunt se prophetare, mentientes adversus

Deum.

1 Quod hic obscure innuit, td clare
lib. v. (cap. 1, in fine) explicat : nempe
ad imaginem Verbi Dei, humanam natu-
ram olim assumturi, Deum ab initio ef-
formasse hominem, cum dixit: Faciamus
hominem ad imaginem et similitudinem
nostram. Sic et Tert. Res. C.: Quodcun-
que, inquit, hujus hominis exprimebatur,
Christus cogitabatur homo futurus. Con-
sentit et ORIGENES Homil. 1. in Genes.
his verbis: Qu ergo est alia imago Dei,
ad cujus imaginis similitudinem factus
est homo, nisi Salvator noster, qui est pri-
mogenitus omnis creature? ἃς, FEUARD.

3 els τέλος. Rendered in fine, v. 1.
The CLERM. copy (unnoticed by Mas-
SUET) also has this reading. Al. finem.

> Pp. 87, 88, 95.

4 Aut, lost in the preceding word in
the CLERM.

5 Omnia in imagine urgent, plane et
ipsi imaginarii Christiani. TERT. c. Val.
27. Similarly B. Ienatius ad Smyrn.
8 3, ᾿Απιστοί τινες λέγουσι τὸ δοκεῖν ab-

τὸν πεπονθέναι, αὐτοὶ τὸ δοκεῖν ὄντες.

9 cum, omitted in the CLERM. copy.

7 GRABE reads preferant, from the
abbreviation of the Ag. MS. MASSUET,
from the Cop. V ET., CLERM., , ¥ 088. , per-
ferant. The earlier editions, and MERc.
II. MSS. have proferant, which is pre-
ferred, not because it makes the best
sense of the Latin, but because the ab-
breviate form may be variously read,
and proferant is most likely to represent
the Greek original; e.g. τὰς τῶν ἀνθρώ-
πων σκίας κατὰ τοὺς πλείους περιφέρουσι.
[Int. 1. προφέρουσι].

8 aut propter vanam gloriam, aw ad
questum, the two impulsive principles of
all false prophets ; it is useless to apply
a characteristic to any single section
that belongs equally to aW. It seems
more probable, however, that the Mar-
cosians mentioned elsewhere should be
intended here, than the Montanists, as
GRABE imagines, of whom IRENJAUS is
otherwise silent.

ET SCHISMATICOS QUOSCUNQUE. 261

LIB. IV. Mii.

GR. IV. Ixif.
MASS. 1V.
xxxiii 7

Κεφ. νγ΄.
Quemadmodum judicabuntur qui schismata operantur,

et omnes qui se segregant ab Ecclesia: et quemad-
modum omnia constant οἱ qui est Ecclesiasticus.

A a
us. I. ANAKPINEI δὲ xai *rovs τὰ σχίσματα ἐργαζομέ- E. Parallel
4 ^ ^ ^ , M
γους, κενοὺς ὄντας τῆς τοῦ Θεοῦ ἀγάπης, καὶ τὸ ἴδιον λυσιτελὲς ed. Halloix.
^ 9 ܐ ܬ ܠ , 9 ^ ܗ 4 4 ܢ‎
. σκοποῦντας, ἄλλα μὴ τὴν ἕνωσιν τῆς ἐκκλησίας" καὶ διὰ
A 4 ܒܝ‎ ^
μικρὰς kai "τυχούσας αἰτίας τὸ μέγα kai ἔνδοξον σῶμα τοῦ
“Χριστοῦ τέμνοντας καὶ διαιροῦντας, καὶ ὅσον τὸ ἐπ᾽ αὐτοῖς,
4 ܠ ^ ܒ‎
ἀναιροῦντας" τοὺς εἰρήνην 3AaXoUvrae καὶ πόλεμον ἐργαζο-
, ^ , 4 , 4 4 ,
μένους, ἀληθῶς διυλίζοντας τὸν κώνωπα τὸν δὲ κάμηλον κατα-
, | Οὐ ὃ , δὲ À , δύ ܕ‎ ^ 4 ,
πίνοντας. Ovóeuta de τηλικαύτη δύναται πρὸς αὐτῶν *karóp-
θωσις γενέσθαι, ἡλίκη τοῦ σχίσματός ἐστιν ἡ βλάβη"...
, 5.2. % Θ ܬ‎ . 4 4 4
πάντα... συνέστηκεν" Seis ἕνα Θεὸν παντοκράτορα, ἐξ οὗ τὰ
, e , 4 9 ܬ‎ ex ^ ~ 9 ^
πάντα, πίστις ὁλόκληρος" kai eig τὸν Yiov τοῦ Θεοῦ Ἰησοῦν

CAP. LIII.

1. Jupicasit autem et !eos qui schismata operantur, qui
sunt inanes, non habentes Dei dilectionem, suamque utilitatem
potius considerantes quam unitatem Ecclesiz : et propter modicas
et quaslibet causas magnum et gloriosum corpus Christi conscin-
dunt et dividunt, et quantum in ipsis est, interficiunt: pacem
loquentes et bellum operantes: vere liquantes culicem et came-
lum transglutientes. Nulla enim ab eis tanta potest fieri *correctio, Matt. xxu.
quanta est schismatis pernicies. Judicabit autem et omnes eos
qui sunt extra veritatem, id est qui sunt extra Ecclesiam: ipse

. autem a nemine judicabitur. Omnia enim ei constant: et ‘in
unum Deum omnipotentem, ex quo omnia, ^fides integra; et in

1 Omissam particulam copulativam, ὀνόματα τυχόντα in the Greek. τυχού-

καὶ, posui in locum τὸ θεῖον, quod Da-
mascenus ad, sensum complendum adjecit ;
but Ag. omits ef, and may not Deus
have been absorbed in eos? Cf. the pre-
ceding letter M. ( c.)

3 The true reading, as GRABE ob-
serves, is manifestly τυχούσας: thus, οὐχ
ὁ τυχὼν κίνδυνος, is rendered non quod-
libet periculum, v. XXX. ; and near the
same place, nomina qualibet, answers to

cas, without the article, was mistaken
for 7 ὑψούσας, the reading of the various
editions.
3 λαλοῦντας. See 160, 6, and 161, r.
* AR. correptio; ¥ 088. correptionem.
5 CLERM. and ΑΒ. and every other
MS. omit in, and for fides, the former
reads fide, The reader may note another

clear enunciation of faith in the Holy

Trinity.

262 IN ECCLESIA FIDES

, 9 ܢ 4 , ܬ ^ e ^ δι‏ , ܠ ܠ
Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν, δι᾿ οὗ ra πάντα, kai τὰς οἰκονομίας‏
e Yio ^ 9 ^ `‏ 2 ܀ ΜΝ‏ »^ > ^ 2
αὐτοῦ, δι’ ὧν ἄνθρωπος ἐγένετο ὁ Yios τοῦ Θεοῦ, πεισμονὴ‏
, 4 ܕ M‏ ^ ^ ^ ܢ 4 ܕ ,
βεβαία: καὶ εἰς τὸ [Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ... τὸ τὰς οἰκονομίας‏
Πατρός τε καὶ Ὑἱοῦ 'σκηνοβατοῦν καθ᾽ ἑκάστην γενεὰν ἐν‏
τοῖς ἀνθρώποις, καθὼς βούλεται ὁ [1 ατήρ.‏
a‏ ܒܝ ^
᾿Γνῶσις ἀληθὴς, ἡ τῶν ἀποστόλων διδαχή" καὶ τὸ‏ .2
^ ܬ ܠ ^ a‏
ἀρχαῖον τῆς ἐκκλησίας σύστημα κατὰ παντὸς TOU κόσμου"‏

118. IN. liil.

GR. IV. Ixii.
MASS. IV.
xxxlii 7.

Filium Dei Christum Jesum Dominum nostrum, per quem omnia,
et dispositiones ejus, per quas homo factus est Filius Dei, sen-
tentia firma, *quz est in Spiritu Dei, qui preestat agnitionem veri-
tatis, qui dispositiones Patris et Filii exposuit, secundum quas
aderat generi humano, quemadmodum vult Pater.

2. Agnitio vera est Apostolorum doctrina: et antiquus Ec-
clesize status in universo mundo: et character corporis Christi
secundum successiones episcoporum, quibus illi eam quze in uno-
quoque loco est Ecclesiam tradiderunt, quze pervenit usque ad nos c. 361.
4 custodita sine fictione 5scripturarum 9tractatione "plenissima, neque

1 Cf. kal ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν. Joh. 1.14.

3 IRENAUS here supplies certain
highly valuable, though not altogether
full notes of the Church, embracing as
they do union with the Church of God,
from the earliestages, and union with the
body apostolic of Christ's Church, eviden-
ced, in the episcopal suecession ; the safe-
guard of acreed derived from them; and in
the one consistentinterpretation of Scrip-
ture inherited from the beginning from
the Apostles. γνῶσις ἀληθὴς is the true
knowledgeof God imparted to the Church
of the Patriarchs and to the Church of
Christ, in such measures as were capable
of being assimilated ; and this know-
ledge is inseparable from the divinely
established regimen of the body of
Christ, xarà διαδοχὴν τῶν ἐπισκόπων ;
but since heretics make their appeal to
Scripture, the Church has an antecedent
prescript claim to a traditional rule of
faith, subsisting from the beginning,
ἄνεν τῆς πλάσεως τῶν γραφῶν σπούδασμα
κατάπλεον, sine fictione Scripturarum
tractatio plenissima ; also in a trans-

mitted verity of interpretation of Scrip-
ture. In the Church Catholic therefore
there is dvev τοῦ ψεύδους ἀνάγνωσις, lectio
sine falsatione, καὶ κατὰ τὰς γραφὰς ἔκ-
Gears ἔννομος, secundum Scripturus expo-
sitio legitima. Above all she possesses
inherently τὸ ἐξαίρετον τῆς ἀγάπης xd-
βίσμα, whereby her children are made
one with God in sacramental acts of
love and devotion, and most truly one
with man in an unwearied exercise of
the charity that never faileth.

3 The translator for καὶ read ἡ, ef-
fectually marring the passage.

4 custodita ܇‎ the ARUND. reading is
followed, as far preferable to that of the
CLERM., Voss., and Cop. VET. of FEv-
ARD., custoditione; MERC, I. custoditio.

5 sine fictione scripturarum, simply
toritings, marking the purely traditional
character of the Regula Fidei.

86 The Creed is here meant, the com-
pleteness of which is set forth in very
similar terms at the end of I. iii. CLEM.
AL. Strom. VI. 15, identifies the παρα-
θήκη committed to Timothy, 1. vi. 10,

ET CARITAS. 263

additamentum neque ablationem recipiens, et lectio sine falsatione, 118. IV. nii.
et secundum Scripturas expositio legitima et diligens, et sine is iv_
periculo et sine blasphemia: et ‘precipuum dilectionis munus, το
quod est pretiosius quam agnitio, gloriosius autem quam pro- ?Cor- vit
phetia, omnibus autem reliquis charismatibus *supereminens.

CAP. LIV.

Ostensio quod Ecclesia non tantum perfectam habeat di-
lectionem, sed quoniam et Spiritus Dei super eam
requiescit.

QuarroptTer Ecclesia omni in loco ob eam quam habet erga

Deum dilectionem, multitudinem martyrum in omni tempore

*premittit ad Patrem ; reliquis autem omnibus ‘non tantum non

habentibus hane rem ostendere apud se, sed neque quidem neces-

sarium esse dicentibus tale martyrium; ‘esse enim martyrium
verum sententiam eorum, nisi si unus aut duo aliquando, per
omne tempus ex quo Dominus apparuit in terris, cum martyribus
nostris quasi et ipse misericordiam consecutus, opprobrium simul
bajulavit nominis, et cum eis ductus est, velut *adjectio quzedam

donata eis. Opprobrium enim eorum qui persecutionem patiuntur Matt. v. 10.

propter "justitiam, et omnes poenas sustinent, et mortificantur

II, i, I2—14, with a definite form of
faith traditionally communicated. IIa-
ραθήκη γὰρ ἀποδιδομένη Θεῷ, ἡ κατὰ
τὴν τοῦ Kvplov διδασκαλίαν, διὰ τῶν ᾿Απο-
στόλων αὐτοῦ, τῆς θεοσεβοῦς παραδόσεως
σύνεσίς τε καὶ συνάσκησιΞ. And further,
this παραθήκη was, according to CLE-
MENT, a safeguard for the right interpre-
tation of Scripture, shewing that in the
earliest ages the creeds of the Church
served as critical tests, to separate
true from apocryphal Scripture; but
he nowhere asserts the converse, as
moderns must, or maintain that canon-
ical Scripture is the only voucher for
the doctrines of the Creed. For CLE-
MENT proceeds to say of that which had
been traditionally received by believers,
μεγαλοφρόνως re ἐκδεξάμενοι, καὶ ὑψηγό-
βως παραδιδόντες, καὶ κατὰ τὸν τῆς ἀλη-

θείας κανόνα διασαφοῦντες τὰς γραφάς.

7 ARUND. plenissima tractatione, ne-
que ablationem reciptens, lectio, &c., al.
tractatio, and as above.

1 καὶ τὸ ἐξαίρετον τῆς ἀγάπης xd-
ρισμα.

2 AR. supereminens, ὑπέρεχον. al. su-
pereminentius.

3 premittit, προπέμπει.

4 non tantum, omitted only in the
Voss, MS., and expunged by GBABE,
to the injury of the sense.

5 For, as they afirm, their tenets are
their true witness; for esse enim, the
AR. has éé eorum.

9 adjectio, company. So, Clurtus
comitatu principis adjectus. Tac. Hist.
ii. 65. The Greek probably was ὡσεὶ
παραπομπή τις κεχαρισμένη αὐτοῖς.

* CLERM., AR., Voss., justitias.

264 MUNUS PROPIIEETICUM

LB. Iv. lv. propter eam qui est erga Deum dilectionem et confessionem
MAB&.1V. Filii ejus, sola Ecclesia pure sustinet; ‘seepe debilitata et statim

— ——— augens membra, et integra fiens; ?quemadmodum et typus ejus c. se.
quz fuit illius Lot, salis figmentum: similiter ut veteres pro-
phetze sustinentes persecutionem, quemadmodum Dominus ait:

Stc enim persecuti sunt prophetas, qui ante vos fuerunt; quoniam
nove quidem, sed idem Spiritus requiescens super eam, ab his qui

non recipiunt Verbum Dei, persecutionem patitur. Quod quidem
prophetz cum reliquis quie prophetabant et hoc prophetaverunt,
quoniam super quoscunque requieverit Spiritus Dei, et obediverint Μ. 971,
verbo Patris, et secundum virtutem servierint ei, persecutionem
patientur, et lapidabuntur, et occidentur. In semetipsis enim hzec
omnia przfigurabant prophete, propter dilectionem Dei et prop-

ter verbum ejus.

Gen. xix. 96.

Matt. v. 19.
1 Pet. iv. 14.

CAP. LV.

Quomodo prophetae membra, Christi sunt, et quemadmo-
dum unusquisque eorum, secundum quod erat mem-
brum, secundum hoc et prophetavit: et quomodo pro-
phete omnia predixerunt, quacunque Christus ope-
ratus est: et quod ab uno et eodem Deo prophete et
Christus.

1. Cum enim et ipsi *membra essent Christi, unusquisque
eorum secundum quod erat membrum, secundum hoc et propheta-

1 Κεφαλοτομούμενοι γὰρ, καὶ crav- men est sanguis Christianorum. <Apo-

ρούμενοι καὶ θηρίοις παραβαλλόμενοι, καὶ
δεσμοῖς καὶ πυρὶ, καὶ πάσαις ταῖς ἄλλαις
βασάνοις, ὅτι οὐκ ἀφιστάμεθα τῆς ὁμο-
λογίας, δῆλόν ἐστι" ἀλλ᾽ ὅσῳπερ ἃν
τοιαῦτά twa γίνηται, τοσούτῳ μᾶλλον
ἄλλοι πλείονες πιστοὶ καὶ θεοσεβεῖς διὰ
τοῦ ὀνόματος τοῦ ᾿Ιησοῦ γίγνονται, ὅποι-
ov, ἐὰν ἀμπέλου τις ἐκταμῇ τὰ καρπο-
φορήσαντα μέρη, els τὸ ἀναβλαστῆσαι
ἑτέρους κλάδους, καὶ εὐθαλεῖς καὶ καρπο-
φόρους ἀναδίδωσι. Just. M. Dial. §
110. Non deficiet hec secta, quam
tunc magis sdificari scias, cum cedi
videtur. TERTULL. adv. Scap. Plures
efficimur, quoties metimur a vobis. Se-

loge. Civitas Christi quamvis haberet
tam magnorum agmina populorum, nun-
quam adversus persecutores suos pro
temporali salute pugnavit, sed potius ut
obtineret eternam, non repugnavit. Li-
gabantur, includebantur, cedebantur,
torquebantur, urebantur, laniabantur,
trucidabantur; et inultiplicabantur.—
Ασα. Civ. D. xxr. 6.

2 ὡς kal τύπος τῆς ToU Λὼτ, ἡ τοῦ ἁλὸς
ποίησις. Compare the allegory, 253. 7.

3 The ancient prophets therefore, as
belping to build up the body of Christ,
(Eph. iv. 12,) were of that mystical
body.

MARTYRIUM CUM GLORIA. 265

tionem manifestabat, omnes et multi unum preeformantes et ea 118. IV.

quze sunt unius annuntiantes. Quomodo enim per nostra membra on. iv. ܫ‎

operatio quidem universi corporis ostenditur; figura autem totius xxxii. ܬܐ‎

hominis per unum membrum non ostenditur, sed per omnia: sic

et prophetze omnes quidem unum przefigurabant ; unusquisque au-

tem eorum secundum quod erat membrum, seeundum hoc et dis-

positionem adimplebat, et eam quz secundum illud membrum

erat, operationem Christi ! preformabat. Quidam enim in "gloria

videntes eum, gloriosam ejus apud Patrem a dextris conversa- Fei vi. 1.
Joh. xii. 41.

tionem videbant ; alii super nubes, quemadmodum Filium hominis, Ps cix. i.

venientem ; et dicentes de eo, Videbunt in quem compunzxerunt, ܗ‎ xil. 10.

adventum ejus significabant, de quo ipse ait: ° Putas, cum Filius Luc. xviii. s.

hominis venerit, inveniet fidem super terram? De quo et Paulus

ait; Si lamen justum est apud. Deum, *retribuere eis qui tribulant α wen. i.

vos, tribulationem ; σέ vobis qui tribulamini, requiem nobiscum in ܓ‎

revelatione Domini Jesu de celo cum angelis virtutis ejus, et in

jflamma ignis. Alii vero Judicem dicentes eum, et diem Domini

tanquam clibanum ardentem, qui co/Zigit triticum in horrea, paleas

autem comburet igni inexstinguibii, comminabantur eis qui incre-

duli erant, de quibus et ipse Dominus ait: Abite a me maledicti Matt. xxv. at.

in ignem eternum, quem preparavit 5 Pater meus diabolo et an-

gelis ejus. Et Apostolus autem similiter ait: Qui ponas dabunt $ Then. 1. 9,

eénteritus aternas a facie Domini, et a gloria virtutis ejus, cum

venerit glorificari in sanctis suis, et admirabilis fieri his qu$ credunt

in eum. Et qui dicunt, Speciosus forma pre filiis hominum ; et, Ps. xiv. a.

Unait te Deus, Deus "tuus oleo letitie pra» consortibus tuis ; et, Ac- Ps. xiv. 8.

cingere gladium tuwm, potentissime, circa femur tuum, specie tua et Ps. xiv. 4, δ.

pulchritudine tua, ὃ σὲ intende et prospere procede, et regna ?propter

Matt. iii. 12,
et Luc. ili. 17.

1 AR,, MERC. 11. , FEU. prophetabat.
CL. preformabat. Voss. reformabat.

ἀνταποδοῦναι τοῖς θλίβουσιν ὑμᾶς θλίψιν.
AMBROS. reddidit: retribuere eis qui

3 The allusion is mediately, by S.
John, xii. 41, to the Chaldee paraphrase
on Isaiah vi. 1, which for the Lord, has,
the glory of the Lord, " Δ) m
from whence Bp PEARSON deduces a
clear testimony to the divinity of Christ.

3 Putas, of which there is no trace
in the Sacred Text. Its Syriac equiva-
lent ܐܢܬ‎ PRLXÉD may have arisen from

4 Retribuere eis qui tribulant vos,
tribulationem. | Greca Pauli sequitur :

VOL. II.

vos deprimunt, pressuram. HIERON. ef
PRIMAS. cum IREN. tribulationem legunt.
VULG. retributionem. Feu, Afque sic
vitiose eliam legitur supra (p. 244, 4).
Gr. AR. continues, et nos.

5 See 1. 268, 2; 302, 3; 11. 126, 5.

© The translator instead of δίκην...
ὄλεθρον αἰώνιον, evidently read ὀλέθρου.

7 AR. omits tuus.

8 et intende, εἰ. So the MSS, but
the copula is twice omitted by GBRABE.

9 propter..... justitiam. Six words
11

Esai. liii. 8.

Abac. iii. 3.

Esai. xxxv.
6

Esai. xxxv. 3.

Esai. xxvi.
Esai. ilii. 4.

266 PROPHETIZE DE CHRISTI

veritatem, el mansuetudinem, et justitiam ; et quaecunque alia talia
dicta sunt de eo, eam quz est in regno speciem ejus et decorem,
et exaltationem supercoruscantem, et !supereminentem omnibus
qui !regnantur sub ipso, significabant, ut qui audiunt concupis-
cerent ibi inveniri placentia facientes Deo.

2. *Qui iterum dicentes: ?/lomo est, et quis cognoscet eum? et
Veni ad ?prophetam, et peperit filium, et vocatur nomen ejus Admi-

€ A , ^^ , , M , 1
2. Οἱ τὸν ἐκ τῆς παρθένου "Eupavound κηρύττοντες, τὴν
ܟ ^ ܗ‎ ^ ^ A A ὔ 9 ^ ONY
ἕνωσιν τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ πρὸς TO πλάσμα αὐτοῦ ἐδήλουν.

rabilis, Consiliarius, Deus 4 fortis; et qui eum ex Virgine Em-
manuel preedicabant, adunitionem Verbi Dei ad plasma ejus
manifestabant: quoniam 5 Verbum caro erit, et Filius Dei Filius
Hominis ; (purus pure puram aperiens vulvam eam que regenerat
homines in Deum, quam ipse puram fecit) et hoc factus, quod et
nos, Deus fortis est, et inenarrabile habet genus.* Et qui dicunt:
Dominus in Sion locutus est, et de Hierusalem dedit vocem suam ;
et, Notus in Judea Deus, qui in Judza, adventum ejus significa-
bant. Qui autem rursus dicunt: 72416 Africo venire Deum, et de
monte umbroso et condenso, adventum ejus, qui est ex Bethlehem,
dicebant: quemadmodum ‘ostendimus in eo libro, qui est ante
hunc. Unde?et is qui preeest, et pascit populum Patris sui, venit.
Qui autem dicunt, ?adventu ejus quemadmodum cervus claudus
saliet, et plana erit lingua mutorum, et aperientur oculi cacorum,
et aures surdorum audient, et manus *dissolute, et genua debilia
firmabuntur; et, resurgent qui in monumento sunt ' mortui, et ipse

omitted in the Cr. copy, and a little
lower, for concupiscerent ibi, it has con-
cupiscentibus, the Voss. follows.

1 AR., but Cr., V ET., Voss. exultatio-
nem...8upereminentiorem ; AR, regene-
rantur.

3 Homo est. The LXX. read BIN
instead of DAN. Thus from a text that
teaches us, that the heart is deceitful above
all things, the fathers extract a proof of
the Manhood of Christ. cf. 96,5; 25, 2.
The asterisks mark the limits of a Syriac
quotation, found below among the frag-
ments.

3 Prophetam for Prophetissam, or
rather the translator read προφήτην for
προφῆτιν, and considered the masculine

noun to be of common gender, which he
copied in his translation. Cyr. Al. probat
lectionem Cod. VET. venit; habet enim
προσῆλθε. Fev. Cod. Al. quoque habet
προσῆλθεν. Sed vitiosa eat hac lectio.
Gk.

4 Again the venerable author feels
the difficulty in the next term “SR,
which he omits. See pp. 84, 104.

5 AR. omits Verbum.

6 Cf. p. 123, n. 4. AR. omits est.

7 Cf. p. 109, n. 1.

8 ostendimus, not read in the CL.

? AR, omits et, and has adventum ;
and lower down resolutre.

10 Cr, Voss. suo mortui; AR.,
MERC. I. monumentis, without sunt.

HUMILIATIONE. 9267

infirmitates nostras accipiet, et languores portabit ; eas qure ab eo LIB. 1V.

curationes fiebant annuntiaverunt.

3. Quidam autem hominem !infirmum, et ingloriosum, et

scientem ferre infirmitatem, ?et sedentem !super pullum asinz,
venturum Hierosolymam, ?et dorsum suum ponentem ad flagella, Zach. ܩ‎
et maxillas suas ad palmas, et quemadmodum ovem adduci ad Esai. tii. 7.
victimam, et aceto et felle potari, et ab amicis ?et ab his qui Ps txviii, se.

on dv.

a hv.
xxxiii. 19.

Ps. xxxvii.19.

proximi sunt derelinqui, et extendentem manus per totam diem, zai. ixv. 2.
et ab eis qui eum intuebantur subsannari et maledici, et partiri P Pr. xxi. 8,16,

vestimenta ejus, et super vestimentum ejus mitti sortem, et in^
limum mortis deductum, et omnia talia, eum qui secundum homi-
nem est adventum ejus, sicut intravit Hierosolymam, in qua et
passus et crucifixus sustinuit omnia quzecunque sunt predicta,
prophetabant. Alii autem dicentes, ‘Rememoratus est Dominus
sanctus mortuorum suorum, qui predormerunt in terra limi, δέ
descendit ad eos uti erigeret, ad salvandum illos; causam reddi-

derunt, propter quam passus est hc omnia. Qui autem dixerunt:

In illa die, dicit Dominus, occidet sol meridie, et érunt tenebrae
super terram in die lucis, et convertam dies festos vestros in luctum,
el universa cantica vestra in lamentattonem ; eum occasum solis,
qui crucifixo eo fuit ab hora sexta, manifeste annuntiaverunt, et
r.274 quia posteaquam hoc factum est, hi qui seeundum Legem erant
. 364. dies festi eorum, et cantica, in luctum et lamentationem 5conver-
terentur, cum inciperent tradi gentibus. Adhuc etiam manifes-
tius hoc ?idem et Hieremias ostendit, sic dicens "de Hieru-
salem: Exinanita est que parit®, teduit anima ejus : 9occidit sol
ei, cum adhuc medius dies esset, confusa est, et tmproperium
passa est: reliquos eorum in gladium dabo in conspectu énimicorum

eorum.

A mos viil. 9,
10.

yz

4. Qui autem dixerunt, eum dormisse et somnum cepisse et ps. ui. c.

resurrexisse, quoniam Dominus !l'suscepit eum, et precipientes

! Omitted in the Cr. MSS.

3 AR. omite et twice.

3 ΑΒ. omits et ab his; Gr. ὑπὸ τῶν
πλησίον.

4 See p. 108, 6, and Creeds, 333.

5 Cu. ; for Mass. is mistaken in say-
ing that it has verterentur, as in Voss.
That MS. also, and MERC. 11. omit eo-
rum. GRABE follows the AR. reading,
eorum convertereMur ; but eorum owen

ita origin to the preceding word.

9 idem, omitted in the CLERM.

7 AR., but CL. and Voss. omit de
Hier.

8 septem, possibly the numeral (was
used in the Greek text, which the trans-
lator failed to observe.

9 occidit sol, omitted in the CL. and
Voss., which also replace et with et.

10 CL. suscepisset.

. VI—2

208

DE CHRISTO IN

GLORIA

LIB.IV. principibus ccelorum aperire seternas portas, ut introeat Rex
glorie, resurrectionem ejus, que est a mortuis per Patrem, et

on iv.
ixvi.

MASS. IV.
xxxiii 13. Tecep

tionem in ccelos preeconaverunt. In eo autem quod dixerunt :

Ps. xxii, 7, 9. 4 Summo carlo egressio ejus, et occursus ejus usque ad summum. cali,
et non est qui se abscondat a calore ejus ; quoniam illuc assumtus
est, unde et descendit, et non est qui justum judicium ejus effu-

Ps. xvii. 6.

Ps. .ܐܐ ܗܫ‎ 1. giat, id ipsum annuntiabant.

Keal. ii. 17.

Jer. xxxi. 31,
39.

Matt. ix. 17

] Pet. ii. 9,

Et qui dicebant: Dominus regnavit,

trascantur populi, qui !sedet. super Cherubim, commoveatur terra ;
partim quidem eam, quz post assumtionem ejus facta est super
eos qui in eum crediderunt, iram ab omnibus populis, et motum
universz terre adversus Ecclesiam prophetabant; partim autem
veniente eo de ccelis cum angelis virtutis ejus, commoveri univer-
Matt. xxiv. sam terram, quemadmodum ipse ait: ? Erit terra» motus magnus,
Heal 1. 8 8 qualis non est factus ab initio. Et rursus in eo eum dicit: ?Quis-
quis judicatur, ex adverso adstet ; et quisquis justificatur, appro-
pinquet puero Dei; et, Va» vobis, quoniam omnes veterascetia sicut
vestimentum, et tinea comedet vos; et, humiliabitur omnis caro, et
evaltabitur Dominus *solus in altissimis; significatur, quoniam post
passionem 5et assumtionem omnes qui contra eum fuerunt sub
pedibus ejus subjiciet Deus, et ipse super omnes exaltabitur, et
nemo erit qui justificetur aut comparetur ad eum.

5. Et qui dicunt, dispositurum Deum Testamentum novum
hominibus, non quemadmodum disposuit patribus in $monte Horeb;
Esech. xxxvi. et. cor novum, et spiritum novum dare hominibus: et rursus, Ef
Real. xli. 19 αηῃζέφια nolite reputare; ecce facio nova, que "nunc orientur, et
scietis: el faciam in deserto viam, et in terra 4naquosa flumina, ad
potandum genus electum, populum meum quem acquisivi, ut virtutes
meas enarret; qus est novi Testamenti libertas, hanc manifeste
aununtiabant, et novum vinum quod in novos utres mittitur, fidem
quze est in Christo, *qua annuntiavit ortam in eremo viam justitiz,
et in terra inaquosa flumina Spiritus sancti, adaquare genus elec-

1 AR, sedes f. sedens, 6 καθήμενος.

* The author blends Matt. xxiv. 7
and 21.

5 The LXX. has τίς ὁ κρισόμενός
μοι; ἐγγισάτω μοι. ᾿Ιδοὺ Κύριος x.T.A.
The varia lectio has evidently risen from
the Hebrew, where the Sacred Text has
"a vw 17 ܐ‎ Up oppo bya
S. IRENAUS read ‘ZT .ܕܐ‎

4 solus omitted in the CLERM, copy.

Again the father indicates a varia lectio
in the Hebrew, writing tn altissimis, in
lieu of in die sla, i.e. DYW22 for OS.

5 et assumtionem omnes, AB., MERC.
H.; omitted CL., Voss.

6 monte, AR.; omitted CL., Voss.

7 AR, nunc corriguntur /

8 GRABE retains per contrary to the
testimony of MSS. ; qua, CL., AR., but
GB. quam; Voss. omits the relative.

. .

ET DE NOVO FCDERE PROPHETLZ. 269

tum Dei quod acquisivit, ut virtutes ejus enarrentur; sed non ut
blasphemarent eum, qui hzc fecit Deus.

6. Et reliqua omnia quzcunque per tantam seriem Scripturee
demonstravimus prophetas dixisse, spiritalis vere qui est, inter-
pretabitur, unumquodque eorum quz dicta sunt, in quem dictum
sit characterem dispositionis Domini, et integrum corpus operis
Filii Dei, ostendens, semper eundem Deum sciens, et semper
leundem Verbum Dei cognoscens, etiamsi nunc nobis manifestatus
est ; et semper eundem Spiritum Dei cognoscens, etiamsi in novis-
simis ! temporibus nove effusus est in nos, et a conditione mundi
usque ad finem in ipsum humanum genus: ex quo qui credunt
Deo, et sequuntur verbum ejus, percipiunt eam quse est ab eo
salutem. Qui vero abscedunt ab eo, et contemnunt precepta
ejus, et per opera sua inhonorant eum qui se fecit, et sententia

vi.
MASS. IV.
xxxiii. 14.

sua blasphemant eum qui se alit, justissimum adversus se ?coacer- go, 5.

vant judicium. Hic igitur examinat omnes, ipse vero a nemine
examinatur; neque Patrem suum blasphemans, neque disposi-
tiones ejus frustrans, neque patres accusans, neque prophetas
exhonorans, aut ab alio Deo dicens eos, aut iterum ex alia et alia
substantia fuisse prophetias. Dicemus autem adversus omnes
hzereticos, et primo quidem adversus eos qui sunt a Marcione, et
adversus eos qui sunt similes illis, ab altero Deo dicentes esse
prophetas, legite diligentius id quod ab Apostolis est Evangelium
nobis datum, et legite diligentius prophetas, et invenietis univer-
sam actionem, et omnem doctrinam, et omnem passionem Domini
nostri ° preedicatam in ipsis.

CAP. LVI.

Adversus eos qui dacunt, quid novi veniens attulit Chris-
tus? et, quoniam omnia que propheta predixerunt,
Christus adimplent.

. 1. S1 autem subit vos hujusmodi sensus, ut dicatis: Quid igitur

‘novi Dominus attulit veniens? cognoscite, quoniam omnem novi-
tatem attulit semetipsum afferens, qui fuerat annuntiatus. Hoc

1 eundem omitted in the CLERM. MS., $ MASS. quotes the CL. MS. in error,
possibly on account of the catachresis. as having his reading predictam ; it is
The Greek concord being followed as clearly written predicatam, and com-
usual The same MS. omits temporibus, pare preevangelisare, lvi. 2; AR. agreos.

3 AR. coacerbant. 4 novi, AB. ; the context requires it.

1 Cor. ii. 15.

270 OMNIA RENOVANTUR

LIB. IV. enim ipsum preedicabatur, quoniam novitas veniet innovatura et

oh WV. Vivificatura hominem. Regis enim adventus ab his quidem qui

MASSIV. mittuntur servis preenuntiatur, propter apparatum et expeditionem

eorum qui inciperent suscipere suum Dominum. Cum autem venit

Rex, et illi preenuntiato gaudio adimpleti sunt qui sunt subjecti,

et perceperunt eam que est ab eo libertatem, et participant visio-

nem ejus, et audierunt sermones ejus, et 'fruiti sunt muneribus ab

eo, non jam requiretur, ?quid.novius attulit Rex super eos qui

annuntiaverunt adventum ejus, apud eos videlicet qui sensum

habent. Semetipsum enim attulit, et ea quze przedicta sunt bona,

1 Ῥεῖ. .ܐ‎ 13. In qus coneupiscebant angeli intendere, donavit hominibus. Tunc

autem fuissent servi mendaces, et non a Domino missi, si non

Christus adveniens talis, qualis et preedicabatur, adimplesset eorum

Mat.v.17, sermones, Quapropter dicebat: Ne putetis, quoniam veni dissol-

vere Legem aut prophetas: mon veni dissolvere, sed adimplere.

Amen enim dico vobis, donec pertranseat colum et terra, tota unum

aut unus apex non transiet a Lege ?et prophetis, quoadusque omnia

Jíant. Omnia enim ipse adimplevit veniens, et adhuc implet in

Ecclesia usque ad consummationem a Lege predictum novum

Testamentum. Quemadmodum et Paulus Apostolus ejus ait in

Rom. lil. 21. e& quse est ad Romanos: Nunc autem sine Lege justitia Dei mani-

Βοπι. 1. 17,εχ festata est, testificata a Lege et prophetis: Justus enim ex fide

‘vivet. Hoc autem, quoniam justus ex fide vivet, per prophetas
preedictum fuerat.

2. Unde autem poterant preedicere prophets regis adventum,
et eam libertatem que ab eo dabatur preeevangelisare, et omnia
quie a Christo facta sunt, et sermonem et operationem et passio-
nem ejus prenuntiare, e£ novum Testamentum preedicere, si ab
altero Deo propheticam inspirationem acceperunt, ignorantes in-
enarrabilem Patrem secundum vos, et regnum ejus, et disposi-
tiones ejus, quas Filius Dei ‘in novissimo dierum veniens in terris
implevit. Neque enim casu quodam hzec evenisse potestis dicere,

1 AR. fruituri sunt, habenda videntur, cui occasionem. dedit

3 quid novius, MERC. 11.; cf. ru kauó- — pracedens versus: Non veni solvere Le-
τερον, Acts xvii. 21. GR. quid novi, and gem et Prophetas &c. GR.

Mass. novus, which does not satisfy, 4 CL., but AR., VET., Voss, civit.
though found in the CL., AR, and 5 AB. sermone εἰ operatione,

Voss. MSS. Evidently novius may 6 in novissimo dierum, inserted in
have passed into either novi or novus. the AR. MS., where the last two sylla-

8 Et Prophetis. He duc voces viz bles having been read as enim caused
in ullo Gr. Ev. Cod., nec in ulla, preter the loss of the six words, veniens....
Armen. vers. leguntur. Gloss. igitur loco enim.

IN CHRISTO. 271

tamquam aprophetis quidem de altero quodam dicta, similiter autem 118. ܛ‎
evenerunt Domino. Omnes enim prophete 11000 eadem prophetave- 917
runt: sed neque alicui ex veteribus evenerunt. Si enim evenissent M45S IV.
alicui ex veteribus ista, non utique qui postea fuerunt prophetassent — — —
in novissimis temporibus futura hzc. Adhuc etiam nemo est neque
patrum, neque prophetarum, neque antiquorum regum, circa quem
proprie ‘ac specialiter factum sit aliquid horum, Nam omnes
quidem Christi passiones prophetaverunt ; ipsi autem! ad patiendum
similiter ut ipsa przedicta sunt, longe erant. Et argumenta autem
qui preedicta sunt dominic passionis, in nullo altero facta sunt.
Neque enim sol medio die occidit aliquo de veteribus mortuo,
neque scissum est velum templi, neque terra mota est, neque
petrae disruptz sunt, neque mortui resurrexerunt, neque in tertia
die quis illorum surrexit, neque receptus est in coelum, neque cum
assumeretur aperti sunt codi, neque in nomen alicujus alterius
crediderunt gentes, neque quis ex eis mortuus et resurgens, aperuit
novum libertatis testamentum. Non igitur de altero, sed de
Domino, in quem concurrerunt omnia predicta signa, dicebant
prophetze.

3. Si autem aliquis Judzis *advocationem preestans, erectio-
nem templi, quz, posteaquam in Babylonem transmigraverunt,
facta est sub Zorobabel, et discessionem populi que facta est
post septuaginta annos, dicat hoc esse novum Testamentum ; cog-
noscat, quoniam lapideum quidem templum ?restructum est tunc ;
(adhuc enim illa quz in lapideis tabulis facta fuerat Lex servaba-
tur) novum autem testamentum datum est nullum, sed ea lege
que per Moysem data est utebantur usque ad adventum Domini:
a Domini autem adventu novum Testamentum ad pacem recon-
cilians, et vivificatrix lex in universam exivit terram, *quemad-
modum dixerunt prophetz: Ez Sion enim 5prodiet lez, et verbum Fal. tl. 8, 4,
Domini de Hierusalem, et arguet populum multum; et concident 2,3. 1
gladios suos in aratra, et lanceas suas in falces, et jam non discent
pugnare. Si igitur alia lex et verbum exiens ab Hierusalem, tan-
tam pacem fecit apud eas gentes quse eum receperunt, et per eas
arguit imprudentize multum populum, videtur consequens de altero
dixisse prophetas.

1 CL. omits ac; ἰδίως having been 3 restructum, ἀνωκοδομήθη, CL. may
rendered by specialiter, the margin first, be added to GRABE'S list, al. restitutum.
and afterwards the text, received proprie. * quemadm. dix. p., found in AR.,
ἀπὸ τοῦ παθεῖν, read as ἐπὶ τὸ vr. . but not in Cr, Voss.

* Advocating the cause of the Jew. 5 CL., VET., Voss., but AR. procedet.

272

4. Si autem libertatis lex, id est, verbum Dei ab Apostolis,
qui ab Hierusalem exierunt, annuntiatum !in universam terram,
&' in tantum transmutationem fecit, ut gladios et lanceas bellatorias
in aratra fabricaverint ?ipsze, et in falces quee donavit ad metendum
frumentum ?in organa pacifica *demutaverint, ^et jam nesciunt
pugnare, sed percussi et alteram preebent maxillam; non de aliquo
5alio prophetze dixerunt hsec, *sed de eo qui fecit ea. Hic autem
est Dominus noster, et in hoc est sermo verus: quoniam ipse est M. s?
qui aratrum fecit, et falcem intulit, hoc est, hominis primam
seminationem que fuit secundum Adam plasmatio, et in novis-
simis temporibus per Verbum collectam fructificationem : et prop-
ter hoc "quod initium fini conjungebat, et utrorumque Dominus
exsistens, in fine quidem aratrum ostendit, lignum copulatum
ferro, et sic ejus expurgavit terram: quoniam firmum Verbum
adunitum carni, et habitu 5taleis confixus emundavit sylvestrem
terram. Initio autem falcem figurabat per Abel, »significans justi
generis humanam !°collectionem: Vide enim, inquit, quomodo justus
perit, et nemo intuetur, et viri justi tolluntur, et nemo 1) excipit corde.
Heee autem in Abel quidem przmeditabantur, a prophetis vero
preconabantur, in !! Domino autem perficiebantur, !?et in nobis
autem idipsum est, consequente corpore suum caput. Et adversus
eos quidem, qui ab alio Deo prophetas dicunt, ab altero autem —

LEX LIBERTATIS

Matt. v. 39.

Esai. Ivii. 1.

1 So the Ar. and Mero. 11. MSS.
The Voss. substitutes est for in. The
CLERM. has both.

ing, but neither gives a sufficient, if any
sense, The metaphor of the plough is
still evidently carried on. The union of

3 ipsc, sc. gentes. AR., MERO. II.
ipse; CL., Voss. fabricaverit ipse; VET.
fabricavit ipse. In falces que
donavit, els δρέπανα ἃ ἔδωκεν.

5.Α very probable gloss, and alto-
gether redundant.

4 CL., Voss. demutaverit; Vet. de-
mutavit.

5 AR. omits ef, alio.

¢ sed ..... ea, these six words are
omitted in the CLERM.; hic perhaps
stands in the place of ea.

7 quod...as in all the MSS, except
the Voss., which Massvet follows in
reading qui...

8 taleis. Ido not hesitate to restore
this word; talis is written in all but the
Voss. MS. , which hastali; GRABE adopt-
ing the former, MASSUET the latter read-

two substances in its composition, the
iron of the share and the wood of the
beam, being the points of comparison.
The Greek then I imagine to have had
καὶ σχήματι ἥλοις συμπεπηγμένος ἐκαθά-
ρισεν τὴν ἀγρίαν γῆν, and in its mechan-
ism fixed with pins (and to this day, the
share is fixed in its place by a wooden
peg or talea), it has reclaimed the savage
earth. These talee being also the corre-
latives of the ἥλοι of the Passion. σχή-
part, in allusion, as GRABE imagines, to
Philipp. ii. 8, scarcely suits.

9 AB. significabat.

10 collectionem, perhaps σύστασιν,
I. 35, 2; but more probably, σύλλεξιν.

V AR. exctpiet, Deo.

13 καὶ ἐν ἡμῖν αὐτὸ τοῦτό ἐστι, ἀκολου-
θήσαντος τοῦ σώματος τῇ αὑτοῦ κεφαλῇ.

A PATRE PROMULGATA. 273

Patre Dominum nostrum, talia sunt apta, si quo modo 'tandem
quiescant a tanta irrationabilitate. Propter hoc enim et labora-
mus eas, quze sunt ex Scripturis, adhibere ostensiones, ut ipsis
sermonibus confutantes eos, quantum in nobis est, cohibeamus eos
a grandi blasphemia, et a multorum deorum dementi fabricatione.

CAP. LVII.

Adversus eos qui dicunt, quedam a, summitate. dixisse
prophetas, quedam vero a, mund fabricatore: et,

Quemadmodum de usdem wpsis dictis discrepant a
semetupsis, qui sunt a Valentino.

1. ApDvERsus eos rursus qui sunt a Valentino, et reliquos
falsi nominis Gnosticos, qui aliquando quidem 38 summitate que-
dam eorum quz sunt in Scripturis posita dicta dicunt, propter
semen quod est inde; aliquando vero a medietate propter matrem
Prunicam ?audacem ; multa vero a mundi fabricatore, a quo et
missi sunt *prophetze : dicimus valde irrationabile esse, in tantum
inopiz deducere Patrem universorum, quasi non habuerit sua in-
strumenta, per quee pure ea que sunt in Pleromate annuntiarentur.
Quem enim timebat, ut non libere et sine commixtione ejus spi-
ritus qui est in diminutione et ignorantia factus, proprie ac sepa-
ratim 5significaret voluntatem suam? An timebat ne plurimi sal-
varentur, cum plures pure audissent ea que sunt veritatis? An
rursus impotens erat ipse sibi preparare eos qui adventum Salva-
toris ^annuntiarent ?

2. Siautem cum huc venisset Salvator, suos Apostolos misit in
mundum, pure adventum ejus annuntiantes, et voluntatem Patris
docentes, in nullo communicantes neque gentium, neque Judzo-
rum doctrine, multo magis in Pleromate *exsistens preedicatores

1 tandem. The CLERM. copy has
tantundem, in correction, by the same
hand, of tandendem. The copy there-
fore must have had the word ; but tan-
dem as in the other MSS. was perhaps
written by the translator.

3 a summitate, ἐκ πληρώματος, for
compare the sequel, and see p. 8, n. I.
Cf. also, ἐκ τῶν ἀνωτέρω, 1. 63.

3 audacem. The word looks like a
gloss from the margin, in explanation of
the term Prunicam. The CLERM., and
Voss. MSS. omit it. For the term Pru-
nica or Prunicos, see I. 225, 1.

4 See I. 193, 201, 237.

5 AR. significare, and pramuntiarent,

9 existens, corrupted first into mit-
tens, VET., and then into mutans, AB.

Luc. v. 36, 37.

: 8 Demiurgo.

274 DELIRAMENTA VALENTINIANORUM

lproprios destinasset, annuntiantes in hune mundum 'futurum
adventum ejus, in nullo communicantes iis ?prophetiis quz sunt
Si autem, cum esset intra Pleroma, usus est iis
prophetis qui erant secundum Legem, et per eos ostendit quise
sunt sua, multo magis, cum huc venisset, his ipsis usus fuisset
magistris, et per eos annuntiasset nobis Evangelium. Jam igitur
non Petrum et Paulum, et reliquos Apostolos dicant annuntiasse
veritatem, sed Scribas et Phariszeos, et reliquos per quos Lex an-
nuntiabatur. Si autem suos in suo adventu proprios Apostolos
emisit ?in spiritu veritatis, et non ?in spiritu erroris, hoc idem
ipsum in prophetis fecit: semper enim *idipsum Verbum Dei: et
siquidem de ‘principalitate Spiritus fuit secundum regulam ip-
sorum Spiritus lucis, et Spiritus veritatis, et Spiritus perfectionis,
et Spiritus agnitionis; is vero qui ἃ Demiurgo, fuit Spiritus igno-
rantiz, et diminutionis, et erroris, et umbrz progenies; quemad-
modum in uno et eodem potuit esse perfectio et diminutio, agnitio
et ignorantia, error et veritas, lux et tenebre? Si autem in pro-
phetis impossibile erat hoc ita esse, sed ab uno Deo Verbum Do-
mini preconabant, et adventum Filii ejus annuntiabant; multo
magis Dominus ipse nunquam modo quidem de principali, modo
vero de subjecta deminoratione fecisset sermones, et agnitionis et
ignorantie simul factus magister: nec unquam modo quidem
mundi fabricatorem, modo autem eum qui super ?hunc est glorifi-
caret Patrem, quemadmodum ipse ait: Nemo immtttit commissu-
ram vestimenti novi in vestimentum vetus, nec mittunt vinum novum
$n utres veteres. Igitur aut omni modo et ipsi abstineant se a pro-
phetis, tanquam a veteribus; et non dicant, eos ab ea novitate,
quze secundum principalitatem est, queedam dixisse, preemissos a
Demiurgo: aut rursus "arguentur a Domino dicente, novum vinum
non mitti in utres veteres.

9. Unde autem semen matris ipsorum poterat cognoscere ea
quze erant intra Pleroma sacramenta, et de his eloqui? Siquidem

1 proprios, futurum; omitted in
Voss., as GB., Mass., and STIER. have
noticed; I add, the CL. also omits
them.

3 prophetiia que, Cr., Voss.; pro-
phetis, qui, AR. Cf. communicantes doc-
tring, above.

3 AR. omits in, in both places.

* AR. replaces ipsum... idipsum with

spu, I imagine therefore that the trans-
lator wrote idem ipsum... . idem spiri-
tus, and that idem recurring caused the
omission. Cf. 1 Cor. xii. 8.

5 principalitas, as summitas, 273,1,
equally represents τὸ πλήρωμα.

6 AR. Àunc glorificare.

7 AR, but CL, Voss., MERC. 1r.
arguuntur.

i. 368.

M. 277.

CONFUTANTUR. 275

extra Pleroma exsistens mater, peperit hoc ipsum semen; quod
autem extra Pleroma est, extra agnitionem esse dicunt, quod
est ignorantia. Quomodo igitur id, quod erat ignorantia semen
conceptum, agnitionem annuntiare poterat? Aut quemadmodum
ipsa mater, ea que erant Pleromatis, cognoscebat sacramenta,
informis et infigurata, quasi abortivum projecta foras, et ibi aptata
et formata, et ab Horo prohibita interius ingredi, et usque ad
consummationem extra Pleroma perseverans, id est, extra agni-
tionem? Rursus autem passionem Domini typum esse dicentes
extensionis Christi superioris, !quam extensus Horo formavit
eorum matrem, in reliquis arguuntur, jam non habentes simili-
tudinem 3typi ostendere: ubi enim sursum Christus aceto et felle
potatus est? aut ubi divisa sunt vestimenta ejus? aut ubi punctus
est, et exivit sanguis et aqua’ aut ubi guttas sanguinis sudavit?
et reliqua quzecunque Domino acciderunt, de quibus dixerunt
prophetz. Unde ergo de iis que tunc quidem nondum evenerant,
*ineipiebant autem evenire, aut mater, aut semen ejus divinavit ?

4. Adhuc etiam super hzc dicunt quidem a * principalitate quze-
dam dicta, confutati ab iis, quee in Scripturis de Christi adventu
referuntur. Qus autem sint hzc, non jam unum sentiunt, sed
alii alia de his ipsis respondent. Siquis enim experimentum eorum
volens accipere, separatim interroget 5de aliquo sermone eos, qui
excellentes sint apud eos, inveniet alium quidem dicentem de Pro-
patore, id est, de Bytho esse id quod interrogetur; alium vero de
6 [nitio omnium, id est, de Unigenito ; alterum vero de Patre om-
nium, hoc est, "de Verbo: alter rursus dicet de *uno 7Eone eorum,
qui sunt in Pleromate ZEones, dici: alii autem de Christo, et
alius de Salvatore. Qui autem illorum peritior est, posteaquam
multum tacens protraxerit, de Horo ait dictum esse: alius vero
eam quz est intra plenitudinem, Sophiam significari: alius vero
illam quse extra plenitudinem est, Matrem annuntiari; et alius
mundi fabricatorem Deum dicet. Tante sunt de uno inter eos
diversitates, de iisdem Scripturis varias habentes sententias: et
uno eodemque sermone lecto, universi obductis superciliis *agitantes

1 quam, AB.; Mass. prints the con- * See p. 274, 5.
jectural emendation qua ; perhaps quum 5 AB. interroget quo sermone eos exc.
may have been the translator’s word. 6 ἀρχὴ being a name of Monogenes,
For JToron in the same line, the CL. has 1. 82, 2, as Pater was of Logos, I. 10.
Horum ; AB. Hora. Cf. 1.62, 3; 69,1. 7 AR., MERO. II. hoc est vero.

3 typi, ΟἹ,., Voss. ; typu, ΑΒ. 8 i.e. Πάντα, 1. 23.

3 inciptebant, ἔμελλον. 9 MSS., but Gr. after ΕἘσ. gyrantes.

276 ΑΒ EODEM DEO PATRE

LIB.IV. capita, valde quidem ‘altissime se habere sermonem dicunt, non
91V. autem omnes capere magnitudinem ejus intellectus, qui ibidem
xxv. 4." continetur: et propter hoc silentium maximam rem esse apud
—— ——— sapientes. *Oportere enim eam que sit sursum Sigen, per id quod
est apud eos silentium, deformari. Sic autem abeunt omnes
quotquot sunt, tantas de uno gestantes sententias, in abscondito
ferentes secum sua acumina. Cum igitur inter eos convenerit de
118 quze in Scripturis sunt prsedicta, tune et a nobis confutabuntur.
Non enim bene sentientes, interim tamen semetipsos arguunt, de
iisdem verbis non consentientes. Nos autem unum et solum
verum Deum doctorem sequentes, et regulam veritatis habentes
ejus sermones, de iisdem semper eadem dicimus omnes, unum
Deum scientes, factorem hujus universitatis, qui prophetas misit,
qui eduxit populum de terra ZEgypti, qui in novissimis temporibus
Filium suum manifestavit, uti confunderet incredulos, et exqui-

reret justitize fructum.

CAP. LVIII.

Ostensio de Domini sermonibus confitentis se a Deo
Patre missum, a quo et propheta venerunt et patres
electa sunt.

1. Quem enim ?non confutat Dominus, neque ab altero * Deo di- o. 300.
cere prophetas ‘nisi a Patre ejus, neque ab *aliqua alia substantia,
sed ab uno et eodem Patre, neque alium aliquem ea qus sunt
Mat, xxi... 10 hoc mundo fecisse, nisi suum Patrem, docens sic: Homo erat
ܣܒ‎ quidam paterfamilias, et plantavit vineam, et sepem circumdedit ei,
et fodit in ea torcular, et edificavit turrim, et locavit eam colonis,
et peregre profectus est. Cum autem appropinquasset tempus fruc-
tuum, misit servos suos ad colonos, ut acciperent de fructibus suis.
Et coloni apprehensis servis, unum quidem "ceciderunt, alium autem
lapidaverunt, aliwm vero occiderunt. Iterum | misit. alios. servos
plures prioribus: et fecerunt eis similiter. | Novissime autem misit
eis filium suum unicum, dicens: ? Forte verebuntur filium meum.

1 See I. 4, n. 4. ARUND. as far more probable than the

3 Cr., VET., Voss. ; oportet, AR. Voss. reading, ab alia et alia, a corrup-

3 non is lost in the AR. MS. in the — tion of the CLERM. defective reading ab
succeeding syllable. Ib. confitetur. alia.

* Deo, AR., omitted CLERM., Voss. 7 ceciderunt ... lapidaverunt ... occide-

5 For nisi CL. reads missos. runt, the natural order of the Syriac.

* aliqua alia, adopted from the 8 forte. Syr. E

277

Coloni vero cum vidissent. filium, diverunt intra se: Hic est heres, LIB. ΤΥ.
venite, occidamus eum, et habebimus hwreditatem ejus: et apprehen- GR. ἵν.
sum eum ejecerunt extra vineam, et occiderunt 'eum. Cum ergo venerit MASS LV.
dominus vinec, quid faciet colonis illis? Et dixerunt illi: Malos | —
male perdet, et vineam suam locabit aliis colonis, qui reddent fructus Voc. χα. 13.
temporibus suis. Iterum dicit dominus: Nunquam legistis, Lapi- Ps. cxvil. 38,
dem quem reprobaverunt adificantes, hic actus est in caput anguli ^.
A Domino ?factus est, et est mirabilis in oculis mostris. Propter
quod dico vobis, quentam auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur
genti facienti fructus ejus. Per que ostendit manifeste discipulis
suis unum quidem et eundem patremfamilias, hoc est, ?unum
Deum Patrem, qui per seipsum omnia ?fecit: varios vero agricolas,
quosdam quidem contumeliosos et superbos et infructuosos, et
Domini interfectores; quosdam vero cum omni obedientia red-
dentes fructus temporibus suis: et eundem hunc patremfamilias,
aliquando quidem mittentem servos, aliquando quidem Filium
suum. A quo igitur Patre missus est Filius ad eos colonos, qui
interfecerunt eum, ab hoc et servi. Sed Filius quidem quasi
a Patre veniens principali auctoritate, dicebat: Ego autem dico mau. v. ss,
vobis. Servi autem quasi ἃ Domino serviliter, et propter hoc nbn
dicebant: Hae dicit Dominus.

2. Quem igitur illi Dominum preconabant incredulis, hunc
Christus tradidit his qui obediunt ?ei: et qui priores, sive primum
per servilem legisdationem, vocaverat Deus, hic posteriores, sive
postea per adoptionem, assumsit. Plantavit enim Deus vineam
humani generis, primo quidem per plasmationem Ade, et electio-
nem patrum: tradidit autem ‘colonis per eam legisdationem, quse
est per Moysem: sepem autem cireumdedit, id est, circumter-
minavit eorum culturam ; et turrim sedificavit, Hierusalem elegit:
et torcular fodit, receptaculum prophetici Spiritus preeparavit: et
sic prophetas misit antequam esset in Babylonem transmigratio,
et post transmigrationem alios iterum, plures quam priores expe-
tentes fructus, dicentes illis: “Hae dicit Dominus: Emundate ser. vis.

ET FILIUS ET PROPHETZE.

M. 278.

1 CLERM., Voss., but ARUND. omite
eum.

3 factus, Cr., Voss., Ib. mirabilis,
as also ARUND., and both readings are
found in the old Ital. vers. ; VULG. as
Gn., factum est istud, et est mirabile ;
AR. factum ; Ib. unum, facit.

3 εἰ, AB. ; absorbed by et, caused
sibi to be inserted, OL., Vos8.; Int. αὐτῷ

for αὑτῷ.

* AR. inserts eam.

5 Hoc dicit Dominus, omitted in the
CLERM., and consequently in the Voss,
MS., but the CLERM. transcriber has
done his work very negligently in the
following quotation, he omits, et mores
vestros, then, ad fratrem... unusquisque,
and, jugurandum . . . vestris.

278 DISPENSATIONES UNIVERSZE

LIB.1V. eias vestras, et mores vestros ; judicium Justum judicate, et miseri-
On iy. μα. cordiain et miserationem facite unusquisque ad fratrem suum: tn
nui viduam et orphanum et proselytum et pauperem ne exercueritis
Zach. vil. 9, potentatum, et wnusquisque malitie fratris sui ne recordemini $n
tig, cordibus vestris, et jusjurandum falsum nolite diligere. Lavamint
mundi estote, auferte nequitias a cordibus vestris, discite benefacere,

ezquirite judicium, defendite eim patientem, judicate pupillo et o. sro.
Justificate viduam, et venite disputemus, dicit Dominus. Et rursum:
D» xxxli. M, Cohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum.
Diverte a malo, et fac bonum; inquire pacem, et 1 sequere eam.
Hee preconantes prophete, fructum petebant justitie. Non
credentibus autem illis, novissime ? Filium suum misit Dominum
nostrum Jesum Christum, quem cum occidissent mali coloni,
projecerunt extra vineam. — Quapropter ?et tradidit eam Dominus
Deus non jam circumvallatam, sed expansam in universum mun-
dum aliis colonis, reddentibus fructus temporibus suis, turre
electionis exaltata ubique et speciosa. Ubique enim preclara est
Ecclesia, et ubique circumfossum torcular: ubique enim sunt qui
suscipiunt Spiritum. Quoniam enim Filium Dei reprobaverunt, et
* projecerunt eum, cum eum occidissent, extra vineam, juste repro-
bavit eos Deus, et extra vineam exsistentibus gentibus dedit fructi-
ficationem culture. Quemadmodum et Hieremias propheta ait :
Jer. vii. 40,30, Reprobavit Dominus, et abjecit gentem. facientem hac: quoniam
Jecerunt fiii Juda malignum in conspectu meo, dicit. Dominus.
Jer. vi.17,18. Similiter autem Hieremias: Constitut super vos exploratores;
Audite vocem tuba; et dixerunt, Non audiemus. Propter hoc
audierunt gentes, el qui pascunt pecora in eis, Unus ergo et idem
Deus Pater, qui plantavit vineam, qui populum eduxit, qui pro-
phetas misit, qui Filium suum misit, qui vineam dedit aliis colonis,

his qui reddunt fructus in temporibus suis.

3. Et propter hoc dicebat Dominus discipulis suis, bonos
Lue. xxl. 34, operarios nos preeparans: .Affendite vobis, *et vigilate semper in
omni tempore, ne quando graventur corda vestra tn crapula
et. ebrietate " et cogitationibus secularibus, et repente adsistat super
vos dies illa. Superveniet enim quasi laqueus super omnes sedentes
Lue .ܐܠܫ‎ 34, super faciem terra. Sint igitur lumbi vestri ܐ‎ lucerna:

1 CL., ΑΒ. Voss., but GR. persequere. 5 juste... vineam, omitted in the CL.
3 CL., Voss. misit Fi. su, mint. 8 et vigilate semper in omni tempore,
3 et, AR., omitted in CL., Voss. not found in the Sacred Text or its ver-

4 projecerunt, CL., AB., Voss., al. sions.
gecerunt. 7 et cogitationibus sec., not in the CL.

ΑΒ EODEM DOMINO. 279

ardentes, et vos similes hominibus exspectantibus Dominum suum, 1B. 1v.
ee . . . lviii.

1quando revertatur a nuptiis. Quomodo enim factum est in diebus ΘᾺ. ΤΥ. tv».

Noe; manducabant et bibebant, emebant et vendebant, nubebant οὐ xxxvi- 3

nubebantur, et non scierunt, quoadusque intravit Noe in arcam, et Luc. xvii.

venit. dilucium et perdidit omnes. Et quemadmodum factum est

an diebus Lot; manducabant et bibebant, emebant et vendebant,

plantabant et edificabant, *quoadusque exivit Lot a Sodomis; plut

ignem de colo et perdidit omnes: sic erit et in adventu Filü

hominis. | Vigilate igitur, quoniam nescitis qua die Dominus vester uuwxxiv.es.

veniet. Unum et eundem annuntians Dominum, qui in tempori-

bus Noe propter inobedientiam hominum superduxit diluvium; et

in temporibus Lot propter multitudinem peccatorum Sodomitarum

pluit ignem a ccelo; et in ?novissimo propter hanc eandem inobe-

dientiam et similia peccata, superducet diem judicii; in quo ait,

tolerabilius Sodomis et Gomorrhis futurum, quam ‘illi civitati et

. domui, quz non receperit verbum Apostolorum ejus. Et ts mattxi. 23,

Capharnaum, dicebat, ^nwmquid wsque ad colum exaltaberis? ™

Usque ad inferos descendes. | Quoniam si in Sodomis facta fuissent

virtutes que facta» sunt in te, mansissent usque in hodiernum diem.

Verumtamen dico vobis, tolerabilius erit Sodomis in die judici quam

vobis.

4. Unum et idem cum semper sit Verbum Dei; credentibus
quidem ei fontem aquse in vitam seternam dans; infructuosam vero Joh. iv. 16
fici arborem arefaciens ‘statim: et temporibus Noe "juste dilu- Gen vig
. vium inducens, uti exstingueret pessimum genus eorum "qui tune "*
erant hominum, qui jam fructificare Deo non poterant, "cum
angeli transgressores commixti fuissent eis; et ut peccata eorum
compesceret, servaret vero 5arcse typum, Adse plasmationem: et
lo Grecorum Patrem hunc locum ita alle-
gatum reperio. — Interpreti itaque Irenci,

1 The four following words are not
found in the MSS., but they occur be-

low, p. 287.

3 CL., VET., Voss., but AB. qua die.

3 in novissimo: for ἐπ᾿ ἐσχάτων, the
translator seems to have read éx’ ἐσχάτῳ.
GRABE adds tempore, but it is discarded
by MASSUET upon the authority of
the Cr., Voss., and AR. ἐπ᾽ ἐσχάτων
corresponds with ἐπὶ τῶν καιρῶν Λώθ.

4 CL, Voss. omit ili, and AR. εἰ
domui.

5 Anne Ireneus cum vulgato Bibli-
orum Interprete legit: μὴ ἕως τοῦ οὐρανοῦ
ὑψωθήσῃ; minime puto, siquidem in nul-

aut scribe, Lat. Evangelii versionem se-
quenti, luec adacribenda videntur. GR.

6 AR. inserta ef.

7 juste, AR., MERC. II., omitted CL.,
Voss. τῶν τότε ἀνθρώπων. CL. homines.
See FEUARDENT'S note.

5 arce typum. | MASSUET conjec-
tures archetypum ; e.g. σώζῃ δὲ τὸ ápxé-
τυπον τοῦ ᾿Αδὰμ πλάσμα. In the text
as it now stands GRABE sees an allusion
to 1 Pet. iii. 20, the addition of per be-
ing required to make the sense com-
plete.

280 DISPENSATIONES UNIVERSZ

un.1y. temporibus Lot qui?pluit super Sodomam et Gomorrham ignem
GR IV. xx. et sulphur de ccelo, ecemplum justi. judicii Dei, ut cognoscerent
uma. omnes, quoniam omnis arbor que non facit fructum Ὁ bonum ezci-
Gen. xix. detur, ef in ignem. mittetur: et in universali judicio tolerabilius
$t Epist- Jud. Sodomis utens, ? quam his qui viderunt ejus virtutes quas faciebat
ete id et non erediderunt in eum, neque receperunt ejus doctrinam.
ΤΙΣ ܗ‎ Quemadmodum enim majorem dedit gratiam per suum adventum
his qui crediderunt ei et faciunt ejus voluntatem ; sic et majorem

in judicio habere poenam eos qui non crediderunt ei significavit,

justus exsistens super omnes zequaliter, et quibus ‘plus dedit, plus

Lue. xii. 48. ab eis exacturus: plus autem, non quod alterius Patris agnitionem

ostendit, sicut per tot et tanta ostendimus; sed quia majorem

donationem paternz gratie per suum adventum effudit in hu- .

manum genus.
5. Si eui autem non sufficiunt quee preediximus, ad credendum

ab uno et eodem Patre prophetas missos esse, a quo et Dominus
*noster missus est, aperiens "autem aures cordis sui, et Christum
Jesum Dominum magistrum invocans, audiat dicentem eum:
Matt xxt. Simile est regnum colorum regi muptias facienti filio suo, et
mittenti servos suos ad corrogandum 608, qui vocati fuerunt ad
nuptias. Et ills nolentibus obedire: Jferum, ait, alios servos
misit, dicens: Dicite his qui sunt vocati: Venite, 5prandium meum
paravi, tauri mei el omnia saginata occisa, et omnia parata sunt;
venite ad nuptias. Illi autem abierunt negligentes eum, ali$ quidem
in agrum suum, ali autem in negotiationem suam; reliqui vero
arripuerunt servos, et alios quidem contumeliose tractaverunt, alios
vero occiderunt. Rex autem cum: audisset iratus. est, e mittens
exercitus suos perdidit interfectores illos, et civitatem eorum succen-
dit, et dizit. servis suis: Nuptie quidem parata sunt, vocati vero
non fuerunt digni. Evite igitur ad exitus ciarum, et quotquot
inveneritis congregate ad nuptias. Et exeuntes servi ejus congre-
gaverunt omnes quotquot invenerunt malos et bonos et " completa sunt
nuptie discumbentibus. Introtens autem ܥ‎ recumbentes,
vidit ibi hominem non vestitum "indumentum nuptiarum, et dicit ei :

Amice, quomodo venisti huc,non habens indumentum nuptiarum? Illo o.
1 Cr, VET., Voss.; pluerit, AR., 4 CL. omits plus, noster.

MERC. II. 5 AR. omita autem; Cr. for aures
3 VET. Voss., but CL, AB. omit has os.

bonum. 6 AR. omits the next three words.
5 quam his qui; CLERM. quamvis 7 AR. impleta, discumbentes, indu-

vid. mento.

281

manibus, et mittite eum in tenebras’ que sunt exteriores :
fletus σέ stridor dentium. — Multi enim sunt vocati, pauci vero
electi.

6. Manifeste enim et per hzc verba sua ostendit Dominus
omnia, et quoniam unus rex et Dominus omnium Pater, ?de quo
et antea dixit: Neque in Hierosolyma jures, quoniam civitas. est Mat. v. ss.
magni Regs. Et quoniam ab initio nuptias prsparavit 5
suo, et propter immensam benignitatem ? per servos suos vocabat
priores ad convivium nuptiarum; et ubi ilii noluerunt obedire,
rursus alios servos misit convocans eos, neque sic obedierunt
ei, sed et eos qui vocationem annuntiabant, lapidaverunt et occi-
derunt: illos quidem perdidit mittens exercitus suos, et civitatem
illorum succendit; *ex omnibus autem viis, id est, ex universis
gentibus ad convivium nuptiarum Filii sui convocavit, quemad-
modum et per Hieremiam ait: ΕἾ mist ad vos servos meos prophetas, 1er. xxxv. 15.
*dicere: Avertimini unusquisque a via nequissima, et meliora facite
opera vestra. Et rursus per eundem: JE? misi, inquit, ^ad vos Jer. vii. 25--
omnes servos meos prophetas inter diem et ante lucem, et non obe-
dierunt mihi, neque intenderunt aures ipsorum, Et dices eis hunc
sermonem : Hoc genus, quod non obedivit coc Domini, neque recepit
disciplinam, defecit fides ex ore ipsorwn. Qui igitur nos per
Apostolos undique vocavit Dominus, hic per prophetas vocabat
eos qui olim fuerunt, quemadmodum ex sermonibus Domini
ostenditur: et non ab alio quidem prophete, ab alio autem
Apostoli, etiamsi variis gentibus preeconabant; sed ab uno et
eodem, alii quidem Dominum annuntiabant, alii autem Patrem
evangelisabant, 9et alii quidem adventum preenuntiabant Filii Dei,
alii vero presentem eum jam his qui longe erant, preeconabant.

7. Adhuc etiam manifestavit oportere nos "cum vocatione et
justitize operibus adornari, uti requiescat super nos Spiritus Dei ;

1 Tollite, N. T. δήσαντες. Syriac,

MASS. IV.
xxxvi. δ.

in Jeremia, aut Interpres in Ireneo, male
legit λέγειν pro λέγων. GRaBE. But

to bind ;‏ ܐܣܪ from the root‏ ܣܘܪܘ
ܣܘܐ but the Imperative Aphel of‏
would be almost the same, Opa‏
meaning tollite, ^ Luctrr. CALARITAN.‏
quotes the text in a similar way, lib. r1.‏
pro S. ATHB., but he omits the preposi-‏
tion.‏

3 dequo, ΑΒ. gm. and omits Filio suo,

8 CL. omits per. Ib. et ex omnibus,

* Dicere: Avertimini. Aut Jrencue

VOL. II.

the Hebrew “Ox justifies the reading.

5 ad vos, CLERM., Voss., MERO. I1.,
omitted AR.

6 CL. omits ef.

7 μετὰ τὴν κλήσιν, ἡ, ¢ post voca-
tionem, AR. omita nos. It is not only
necessary that we should be called, but
that we should walk worthy also of our
calling.

AR

282 OMNIA AB INITIO

hoc est enim indumentum nuptiarum, de quo et Apostolus ait :‏ ,¥ 1 .ܐܝܐ
GR. 1V. Nolumus exspoliari, sed superindui, uti absorbeatur mortale *ab‏
MASS IY. ¢mmortalitate. Qui autem vocati quidem sunt ad ccnam Dei,‏
so... eb propter malam suam conversationem non perceperunt Spiritum‏
ΘΙ Σ ἐδ Sanctum, projicientur, inquit, ἐμ tenebras exteriores. — Manifeste‏
M3-**l. 3ostendens, quod idem ipse rex, qui convocaverit undique fideles‏
ad nuptias Filii sui, et incorruptibile convivium donaverit, jubeat‏

mitti in tenebras exteriores eum, qui non habet indumentum A. 30
nuptiarum, hoc est, contemtorem. Quemadmodum enim in priore
iCor.x.5. Testamento non in multis illorum bene sensit; sic et hie mults
i vocati, pauci ?vero electi. Non alius igitur qui judicat Deus, et
alius qui convocat ad salutem Pater: nec alius ?quidem qui
seternum lumen donat, alius vero qui jubet in exteriores mitti
tenebras eos qui non habent indumentum nuptiarum. Sed unus
et idem Deus Pater Domini nostri, a quo et prophetze missi sunt:
indignos quidem convocans propter immensam benignitatem ; eos
vero qui convocati sunt inspiciens, si conveniens habeant indu-
mentum, et congruens nuptiis Filii sui: quoniam nihil incon-
veniens, neque malum placet οἱ. Quemadmodum Dominus dixit
Joh.v.14 οἱ qui curatus fuerat: Ecce, sanus factus es: jam moli peccare, ne
quid deterius tibi fat. Qui enim est bonus, et justus, et mundus,
et immaculatus, neque malum aliquid, neque injustum, neque

abominandum in suo sponsali thalamo sustinebit.

8. Est autem hic Pater Domini nostri, eujus providentia
constant omnia, et jussu administrantur omnia; *et gratuito

quidem donat in quos oportet; secundum autem meritum dignis- o. 373
sime distribuit adversus ingratos et non sentientes benignitatem
Matt. xxii. 7. ejus, justissimus retributor: et propterea ait: Mittens exercitus
suos perdidit interfectores illos, et civitatem illorum incendit. Ex-
ܕܡ‎ xxiii}. ercitus autem ejus inquit, quia omnes homines Dei: Domini enim
est terra, et plenitudo ejus, orbis terrarum, et omnes qui ‘habttant in
ea. Et propter hoc Paulus Apostolus in ‘ea epistola quz est ad
Rom. xii. Romanos ait: Non enim est potestas nisi a Deo. Qua autem
sunt, a Deo ordinate sunt. Itaque qui resistit. potestati, Dei
ordinationi resistit: qui autem resistunt, ipsi damnationem | sibi
acquirent. Principes enim non sunt timori bono operi sed malo.
1 hoe is here inserted in the AR., — ritum malis adscribi, cf. Rom. vi. 23.
but the Cr. and Voss. MSS. omit it. GR. καὶ δωρεὰν μὲν χαρίζεται, ἐφ᾽ ots δέον,
3 a vita, 419, G. κατ᾽ ἀξίαν δὲ ἐνδίκως ἀποδίδοται ἐπ᾽ dxa-

3 AR. inserts autem, vero, quidem. plorovs. x. T. 5.
* Nota gratuitum donum bonis, me- 5 AR. inhabitant, and omits ca.

UNUS DISPENSAVIT DEUS. 283

Vis autem non timere potestatem? Bonum fac, et habebis laudem | yin. v.
ii. 8.

ez ea: Dei enim minister est tibi ad bonum. Si autem male SR. 1v.

Jeceris, time. Non enim sine causa gladium portat. Dei enim MASS.1Y.

minister est, vindex in tram et quí malum agit. Ideoque subjects — —

estote, non tantum propter tram, sed et propter conscientiam.

Propter hoc enim et tributa penditis: ministri enim Dei sunt in

hoc ipsum servientes. Sed et Dominus igitur et Apostoli unum

Deum Patrem !annuntiant eum qui legisdationem fecit, qui

misit prophetas, qui omnia fecit: et propter hoc ait: Mittens matt. xxii. 7.

exercitus suo8: quoniam omnis homo, secundum quod est homo,

plasma ipsius est, licet ignoret Deum suum. Omnibus enim ‘ipse

ut sint przstat, qui solem suum oriri facit super malos et bonos, Matt. v. «s.

et pluit super justos et injustos.

9. Et non solum per ea que predicta sunt, sed et per para- Luc. xv. 11
bolam duorum filiorum, quorum minor luxuriose consumsit sub- 7
stantiam, vivens cum fornicariis, unum et eundem docuit Patrem,
majori quidem filio ne hedum quidem indulgentem ; propter eum
autem qui perierat, minorem filium suum, jubentem occidi vitu-
lum saginatum, et primam ei stolam donantem. Et per parabo-

2... διὰ τῆς παραβολῆς τῶν ἐργάτων διαφόροις καιροῖς εἰς Ma Matt. xx. 1
τὸν ἀμπελῶνα πεμψαμένων, * οὗς καὶ αὐτὸς ὁ οἰκοδεσπότης τὰ Nicer in
δείκνυται, κεκληκὼς τοὺς μὲν ἐν ἀρχῇ τῆς τοῦ κόσμου κατα- "ἃ Matt. xx.
σκευῆς, ἐνίους δὲ μετὰ τοῦτο, καὶ ἑτέρους μετὰ τὴν μεσο-
, ܨ ,/ ܬ ܝܝ‎ ^ A 9 ^

χρονίαν, ἄλλους δὲ προκοπτόντων ἤδη καιρῶν, καὶ ἐν τῷ τέλει

, ܗ‎ , 1 4 1 > ’ 4
χάλιν ἄλλους. ὥστε εἶναι πολλοὺς μὲν τοὺς ἐργατας κατα
τὰς ἑαυτῶν γενεὰς, ἕνα δὲ τὸν συγκαλούμενον αὐτοὺς oiko-
δεσπότην. Καὶ γὰρ ἀμπελὼν εἷς, ὅτι καὶ μία δικαιοσύνη"

A , 4‏ ^ ^ ^ ܕ ܢ a‏ , 9 .1 ܠ
καὶ εἰς ΟἰΚΟνοΟΜόος, EV γαρ ΤΟ Πνεῦμα Του Θεοῦ ΤΟ διέπον Τα‏

’ e , δὲ ܠ .2 , 3 ܠ‎ 9 8
?avra* Ojf40L.06 € Και μισθὸς" ΤαντΤες yap ἔλαβον ava
lam autem eorum operariorum, qui variis temporibus in vineam
mittebantur, unus et idem Dominus ostenditur: vocans alios qui-
dem statim m initio mundi fabricationis; alios vero post hoc; et
alios circa medietatem temporum ; et alios progressis jam tempo-
ribus; item alios in fine: ut sint quidem multi operarii secundum
sua ipsorum tempora, unus autem qui convocat eos, paterfamilias.
Etenim vinea una, quoniam et una justitia: et unus dispensator ;
unus enim Spiritus Dei, qui disponit omnia: similiter autem et

1 AB. annuntiabant, and has tpse. and the sense requires it.

3 The translator read εἷς καὶ ὁ αὐτός, 5 ܐ‎ . εἷς ὁ μισθός. Cf. int.
ܫܒܥܐ‎

Luc. xviii.
10 seq.

284 CUM GRATIA CONSTAT

ὃ , ܨ‎ 4. ἡ ܕ‎ 9 1 ^ , 4
nvaptov, ἔχον εἰκόνα καὶ ἐπιγραφὴν τοῦ βασιλέως, τὴν
γνῶσιν τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἥτις ἣν ἀφθαρσία. Kai διὰ

. ܢ , » , 4 ^ ܢ 4 ܫ‎ 4 e
τοῦτο ἀπὸ τῶν ἐσχάτων ἤρξατο διδόναι τὸν μισθὸν, ὅτι

$ 9 9 , ^ A e , ^ ^ e ܠ‎
eT ἐσχατῶν Kalpwv φανερωθεὶς ܘ‎ Κύριος τοις πασιν εαντον

4 ,
αἀποκατεστησεν.

merces una; omnes enim acceperunt singulos denarios, ‘imagi-
nem et inscriptionem regis, agnitionem ΕἾ: Dei que est incor-
ruptela. Et propter hoc a novissimis ccepit dare mercedem, quo-
niam in novissimis temporibus manifestatus Dominus, omnibus
semetipsum reprzesentavit.

10. Et Publicanus autem qui in oratione Phariseum super-
avit, non quoniam alterum Patrem adorabat, testimonium accepit
a Domino quod sit magis justificatus ; sed quoniam cum magna
humilitate, sine extollentia et sine Jactantia, "exhomologesin eidem
Deo faciebat. Et duorum autem filiorum parabola, eorum qui in
vineam mittuntur, quorum alter quidem contradixit patri, et postea
poenitetur, quando nihil profuit ei peenitentia; alter autem polli-
citus est ?abire, statim promittens patri, non abiit autem, (quo-
niam omnis homo mendaz; et vele quidem in promtu adjacet,
non invenit autem perficere) unum et eundem ?ostendit Patrem.
Sed et arboris fici parabola, de qua Dominus ait, Ecce, jam tri-
ennium venio, querens fructum in hac arbore fici, et non invenio,
(per prophetas adventum suum significans, per quos venit aliquoties
exquirens justitiee fructum ab eis, quem non invenit,) aperte mani-
festavit et quoniam excidetur arbor fici propter predictam causam.

1 Et sine parabola autem dicebat ad Hierusalem Dominus: Zieru-
. salem, Hierusalem, que interficis prophetas, et lapidas eos qui mit-

tuntur ad te, quoties volui colligere filios tuos, sicut gallina pullos
suos sub ‘alas, et noluisti ? Ecce, 5relinquetur vobis domus vestra
deserta. Quod enim per parabolam dictum fuerat, Ecce, triennium
venio querens fructum, et manifeste iterum : Quoties volui colligere
Jflios tuos, si non hujus adventum qui per prophetas est intelliga-
mus, erit mendacium : siquidem semel, et tune primum, venit ad

1 The translator lost ἔχον in εἰκόνα. quotation, 289. It is therefore retained.

3 See I. 122, n. I. AR. and Voss. hava remittitur in accord-

3 abire omitted, CL. ostendunt, AR. ance with the Greek ἀφίεται, and the

4 suos, CL. ascillas, AR., see 289, 5. CLEBM. has the same as a correction

5 vobis, omitted CL.; GR. relinquetur, upon dimittetur, which was first writ-
cf Syr. «A2 a SO and the similar ten, and in the same hand.

G. 37:

LIBERUM HOMINIS ARBITRIUM. 285

eos. Sed quoniam et patriarchas qui elegit 'eos, idem est Ver- LIB. IV.
bum Dei, et illos semper visitans per propheticum Spiritum, et ΟΝ ^ IV.
nos qui undique convocati sumus per suum adventum, super ea MASS. IV.
qui dicta sunt vere hee dicebat: Multi ab Oriente ܐ‎ Occasu
venient, et recumbent cum Abraham, et Isaac, et Jacob, in regno ?
celorum. Filit autem regni ibunt in tenebras exteriores, illic orit
Jletus et stridor dentium. Si igitur hi, qui per preeconium A posto-
lorum ejus ab Oriente et Occidente credentes in eum, cum Abraham
Isaac et Jacob in regno colorum recumbent, participantes cum
eis epulationem, unus et idem Deus ostenditur, qui elegit quidem
patriarchas, visitavit vero populum, gentes vero advocavit.

Matt. vill. 11,

CAP. LIX.

Ostensio quod homo liber sit et sua potestatis, ad hoc ut
a se eligere possit meliora, et contraria.

11,085 autem, quod ait: Quoties volu? *colligere filios tuos, ® mate. xxiii.
tioluisti ? veterem legem libertatis hominis manifestavit, quia libe-
rum eum Deus fecit ab initio, habentem suam potestatem, sicut et
suam animam, ad utendum sententia Dei voluntarie, et non *co-

^ A , ,
Bia Θεῷ οὐ πρόσεστιν: ἀγαθὴ δὲ γνώμη πάντοτε συμπάρ- E .ܐܡܘܐ‎ J.
εστιν αὐτῷ.

actum a Deo. Vis enim a Deo non fit, sed bona sententia adest
illi semper. Et propter hoc consilium quidem bonum dat ‘omnibus.
Posuit autem in homine potestatem electionis, *quemadmodum et
in angelis: (etenim angeli rationabiles:) uti hi quidem qui obe-
dissent juste bonum sint possidentes, datum quidem a Deo, serva-
tum vero ab ipsis. Qui autem non obedierunt, juste non inveni-
entur cum ‘bono, et meritam poenam percipient: quoniam Deus

1 CL, AR., Voss. eos. Mero. 1I.
vos. GRABE and Mass. have et nos, but
without authority; et eos seems prefer-
able, cf. end of this section. The Greek
being ἀλλὰ xal ὁ ἐκλέξας τοὺς πατέρας,
καὶ τούτους, viz. the patriarchs and those
who lived under the first covenant.

3 colligere, CL., AB., Voss., and

MxBo. .ܐ‎ MSS. Al. congregare.

3 CL. coactus.

* AR. hominibus.

5 Αὐτεξούσιον τό τε τῶν ἀγγέλων γέ-
vos καὶ τῶν ἀνθρώπων τὴν ἀρχὴν ¢)
noey ὁ Θεός. Jusr. M. Apol. τ. Τὸ
éxdrepoy τῆς ποιήσεως εἶδος αὐτεξούσιον
γόγονε. Tat. Or. αὐ Gr. bw. bona.

(EGR ܥ‎ .--

286 PENES HOMINEM BONI

Lin iv. quidem dedit benigne bonum, ipsi vero non custodierunt diligenter
on Iv. illud, neque pretiosum arbitrati sunt, sed supereminentiam boni-
Mass 1V- tatis contemserunt. Abjicientes igitur bonum et quasi respuentes,
merito omnes justum judicium incident Dei, quemadmodum et
Apostolus Paulus ! in ea epistola que est ad Romanos, testificatus
Rom. i1. 4, & est, dicens ita: An divitias bonitatis ejus, et patientia, et longant-
mitatis contemnis, ignorans quoniam bonitas Dei ! n pamitentiam te
adducit ἢ Secundum autem duritiam tuam et cor tmpenttens Y the- Ο. 375
saurisas tibimetipsi tram in diem ra et revelationis justi judicit
Dei. Gloria autem et honor, inquit, omni operanti bonum. Dedit
ergo Deus bonum, quemadmodum et Apostolus testificatur in
eadem epistola, et qui operantur quidem illud, gloriam et honorem
percipient, quoniam operati sunt bonum cum possint non operari
illud ; hi autem qui illud non operantur, judicium justum excipient
Dei, quoniam non sunt operati bonum cum possint operari illud.

Κεφ. ξ΄.

Ostensio quod non natura quidam bon? sint, quidam
vero mali, sed quod in hominis electione sit bonum.

4 a 9 4 ,
Joh. Damasc. I. EI φύσει ot μεν φαῦλοι, οἱ δὲ ἀγαθοὶ γεγόνασιν,
Parall. 4 ^ ܢ‎ ,
Haloix.v. οὐθ᾽ οὗτοι ἐπαινετοὶ, ὄντες ἀγαθοὶ, τοιοῦτοι yap κατεσκευασ-
Iren. p. 504.
9 99 ^ ܢܝܝ ܢ‎ , ° 4 δὲ e
θησαν" ovr’ ἐκεῖνοι μεμπτοὶ, οὕτως γεγονότες. ἐπειδὴ οἱ
, ^^ ^ , ^
πάντες τῆς αὐτῆς εἰσὶ φύσεως, δυνάμενοί Te κατασχεῖν xal
^ ܟ ܢ 4 ܢ‎ , , 9 ^ 4 A ܠ‎
πράξαι TO ἀγαθον, xai δυνάμενοι πάλιν ἀποβαλεῖν αὐτὸ, καὶ
σι , ^
μὴ ποιῆσαι" δικαίως καὶ Tap ἀνθρώποις τοῖς εὐνομουμένοις,

CAP. LX.

E Parall. 1. Sz autem naturaliter quidam boni, quidam vero mali facti
J. Damasc. A . . . . . .
fuissent ; neque hi laudabiles essent qui boni sunt, ?tales enim facti
fuerant, sed neque illi vituperabiles, et ipsi enim tales fuerant in-
stituti. Sed quoniam omnes ejusdem sunt nature, et potentes
retinere et operari bonum, et potentes rursum amittere id et non
facere; juste etiam apud ?homines sensatos (quanto magis apud

1 AR, in epistola, ad, thesaurisans. * Homines sensatos. Εἰὐνοουμένοις
3 tales enim facti fuerant, omitted in — perperam legit Interpres. — Repone itaque,
the CL, and Voss. MSS. homines bonis legibus utentes. GRABE.

ELECTIO ET REJECTIO. 287

, 4 ܬ ^^ 9 4 4 ^ ܬ 0 ܠ ܠ

kat πολυ πρότερον παρα Θεῴ, οἱ μὲν ἐπαινοῦνται, καὶ ἀξίας LIB. ΤΥ.
, , ^ ^ ^ 0) 3 ^ ܀‎ GRIV.

TVYXavovet μαρτυρίας τῆς τοῦ καλοῦ καθόλου εκλογῆς καὶ Nw
.)ܙ‎ sss, ἐπιμονῆς" οἱ δὲ καταιτιῶνται, καὶ ἀξίας τυγχάνουσι ζημίας xxxvi £
τῆς τοῦ καλοῦ καὶ ἀγαθοῦ ἀποβολῆς" καὶ διὰ τοῦτο οἱ προ-

^ ^ ^ ܠ‎
pirat... παρήνουν τοῖς ἀνθρώποις, δικαιοπραγεῖν καὶ τὸ
9 ܝ ܝ ܠ‎ e 949 ® ^ ܣ ܒ‎ 0
a'ya00v ἐξεργάζεσθαι: ْ . . ܕܣ‎ ep ἡμῖν ὄντος τοῦ τοιούτου,

4 , ܟ , 4 4 % 4 ܕ δ‏ ܪܕ
καὶ Ola τὴν πολλὴν ἀμέλειαν εἰς λήθην ἐκπεπτωκότων, καὶ‏

, , 9 e^ a e 9 4 o ܠ‎ , ,
γνώμης δεομένων ἀγαθῆς, ἣν ὁ ἀγαθὸς Θεὸς παρέσχε γινώσκειν

διὰ τῶν προφητῶν.

Deum) alii quidem laudantur, et dignum percipiunt testimonium
electionis bon: et perseverantiz ; alii vero accusantur, et dignum
percipiunt damnum, eo quod justum et bonum 'reprobaverint. Et
ideo prophete *bonum quidem hortabantur homines, justitiam
agere bonumque operari, sicut per multa ostendimus: quia in
nobis sit hoc, et propter multam negligentiam in oblivionem inci-
derimus, et consilio egeamus bono: propter quod bonus Deus
Spreestavit bonum consilium per prophetas. Propter hoc autem et
Dominus, Luceat lumen vestrum, dicebat, coram hominibus, ut mate. v. 16.
videant bona facta vestra, et clarificent Patrem vestrum qui in colis
est. Et: Attendite vobis, ne forte graventur corda vestra *$n cra- Lac xxi. δὲ.
pula, et. ebrietate, οἱ sollicitudinibus secularibus. Et: Sint lumbi Lue ܬܠܡ‎ 3,
vestri pracincti, et lucerne ardentes, et vos similes hominibus. ea-
spectantibus Dominum suum, quando revertatur a nuptiis, ut cum
venerit et pulsaverit aperiant ei. — Beatus servus ille, quem, cum
venerit Dominus ejus, invenerit ita. facientem, ἘΠῚ iterum: Serous Luc. xit. 47.
gut scit voluntatem Domini sui, et non facit, vapulabit ^multas. Et:
Quid mihi dicitis, Domine, Domine, et non facitis que dico? Et bus v4
iterum : Si autem dicat servus in corde suo, Tardat Dominus, et S ats
wncipiat cedere conservos, et manducare et bibere et inebriari,
veniet Dominus ejus in die qua non sperat, σὲ dividet eum, et

1 Cr. reprobaverunt.

3 The testimony of MSS. is so uni-
versal in favour of bonum, and strong in
support of quidem, that both of these
words, the first of which is discarded by
MASSUET, and both by GRABE, have
been received in the text. The Greek
may evidently have been xal διὰ τοῦτο ol
προφηταὶ τὸ καλὸν μὲν παρῃνοῦν τοῖς ἀ»-
θρώποις, δικαιοπραγεῖν, x. T. A. Int. le-

gente, τοὺς ἀνθρώπους. CL. and Vosa.
have bonum quidem, AR. and MERO.
11. bonum quoque; compare also the
closing words of this Greek fragment.

3 Cr. Voss. and ULPIAN write
prestavit ; AR. with its usual σφάλμα,
prostabit, v. 293, 3.

* In crapula, omitted in the CLERM.

5 multas, CLERM., ARUND., Voss.
al, multis,

.ܝ ?% 5 98 9 £ ܕܕ ×8ܐܡ ܐ ܰܕ¶8ܕܘܕܘܕܙܬܙܕܙ ܡܕܕ ܡܕܕ ِ ܕ ܡܕܨܕܝ ܒܕܕ a‏ =
M——Ó— —— — —— M — á a‏ ——

288 HOMINI LIBERUM
LIB.1V. Ταῦτα γὰρ πάντα τὸ αὐτεξούσιον ἐπιδείκνυσι τοῦ ἀνθρώπου, c. sw.
GR IV. ܟ ‘ ܕ‎ A ^ Θ ^ , , 4 ^
ad ^ Kai TO συμβουλευτικὸν τοῦ Θεοῦ,... ἀποτρέποντος μὲν τοῦ

MASS. IV. 4 a > ^ 4 4 ܬ‎ ,

xxxvii. 3, ܓܚ‎ αὐτῷ, ἀλλα μὴ βιαζομένου.

Σ 1 ܠ‎ φΦΝ 4 4 4 1 , ܗ‎

pao ΜΝ Καὶ γὰρ αὐτὸ τὸ εὐαγγέλιον, εἰ μὴ βούλοιτό τις ewer Oat,

Damasc.‏ ܘ

i» μὲν αὐτῷ ἐστιν, ἀσύμφερον ó€ ἡ γὰρ παρακοὴ τοῦ Θεοῦ
ܗ‎ καὶ ἀποβολὴ τοῦ ἀγαθοῦ ἔστιν μὲν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, βλαβην
sius io δὲ καὶ ζημίαν οὐ τὴν τυχοῦσαν φέρει" καὶ διὰ τοῦτο ὁ Παῦλος
φησὶν, πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει" καὶ τὸ
ἐλεύθερον τοῦ ἀνθρώπου ἐξηγούμενος, διὸ πάντα ἔξεστιν, μὴ
καταναγκάζοντος αὐτὸν τοῦ Θεοῦ! καὶ τὸ σύμφερον δείκνυσι,
ἵνα μὴ εἰς ἐπικάλυμμα κακίας καταχρησώμεθα τῇ ἐλευθερίᾳ"

ἀσύμφερον yap τοντὸ γε.

partem ejus cum hypocritis ponet. — Et omnia talia ?quze liberum et
suze potestatis ostendunt hominem, et quia consilio instruat Deus,
adhortans nos ad subjectionem sibi, et avertens ab incredulitate,
non tamen de violentia cogens.

2. Etenim ipsum Evangelium si noluerit quis sequi, licet
quidem ei, non tamen expedit. Inobedientia enim Dei et amissio
boni est quidem in hominis potestate; lesionem autem et damnum

1C. v.18, non quamlibet infert. Et propter hoc Paulus ait: Omnia licent,
sed non omnia expediunt; et libertatem referens hominis, qua-
propter et omnia licent, non cogente eum Deo; et id, ?»on expedit,
1Peti.16. ostendens, ut non ad velamen malitize abutamur libertate: non
Ephes. iv. 36, enim hoc expedit. Et iterum ait: Loquimtni veritatem unusquis-
Ephes. iv. $9, QUO. Ciim proximo suo. Et: Omnis sermo malus de ore vestro non
exeat, aut turpitudo, aut caniloquium, aut scurrilitas, que ad rem
Rphes iv.8. non pertinent, sed magis gratiarum actio. Et: Eratis enim ali-
quando tenebre, nunc autem lumen in Domino: quasi filii lucis
Bom. xiit.13. 4honeste ambulate: non in comessationibus, et ebrietatibus, non in
1 Cor. vii. cubilibus, ܐ‎ in libidinibus, non in ira, et zelo. Et hee 5quidam

1 First incorporated by STIEREN. 5 quidam, CL., AR. This word is

3 gue. GRABE proposes quidem, but
the translator seems to have read, τὰ
αὐτεξούσιον ἐπιδείκνυντα τὸν ἄνθρωπον.

3 non expedit, i.e. οὐ συμφέρει, the
subject πάντα having been overlooked.

4 honeste, &c., imported from Rom.

xil. 13.

printed by Massvuet for the corrupt read-
ing quidem, which occurs also at p. 243,
and there GRABE'8 text agrees with the
same MSS. It may be observed that the
Syriac has «3| «3122 every man
of you; it also expresses the final word
nostri, in ܕܩܠܪܢ‎

ET SUZ POTESTATIS ARBITRIUM. 289

Suistis, sed abluti estis, sed sanctificati estis ‘in nomine Domini nos- LIB. Iv
tri. Si igitur non in nobis esset facere hzc, aut non facere, quam — GR: iv
causam habebat Apostolus, et multo prius ipse Dominus, con- MASS!

silium dare, queedam quidem facere, a quibusdam vero abstinere $

Sed quoniam libere sententize ab initio est homo, et liberze sen-

tentize est Deus cujus ad similitudinem factus est, semper con-

silium datur ei continere bonum, quod perficitur ex ea que est ad

Deum obedientia. Et non tantum in operibus, sed etiam in fide,

liberum et suze potestatis arbitrium ?hominis servavit Dominus,

dicens: Secundum fidem tuam fiat tibi; propriam fidem hominis Mat. ix. 99.
ostendens, quoniam propriam suam habet sententiam. Et iterum:

Omnia possibilia 8 credenti; et, Vade, sicut credidisti, fiat tibi. Mare. tx. 83.
Et omnia talia suse potestatis secundum fidem ostendunt hominem.

Et propter hoc, is qui credit e$ habet vitam wternam: qui autem son. ii. se.
non credit Filio, non *habet vitam eternam, sed ira Dei manebit

super ipsum. Secundum hanc igitur rationem, et suum proprium

bonum ostendens Dominus, et sui arbitrii ac suze potestatis homi-

nem significans, dicebat ad Hierusalem : Quoties volut * congregare Matt xxiil
filios tuos, quemadmodum gallina pullos suos sub *ascellas et noluisti? '
Quapropter relinquetur vobis domus vestra 5deserta.

CAP. LXI.

Que causa fuerit, quod non ab initio perfectus factus
est homo.

1, Qui autem his contraria dicunt, ipsi impotentem introdu-
cunt Dominum, scilicet quasi non potuerit perficere hoc quod
voluerit: aut rursum ignorantem natura 5choicos, ut ipsi dicunt,
et eos qui non possunt accipere ejus incorruptelam. Sed oporte-
bat, "inquit, eum neque angelos tales fecisse, ut possent transgredi,

1 sed justificati estis, lost in the pre-
ceding. Cf. 414, G.

3 AR. homini.

3 sunt, omitted as in the CL. and AB.
N. T. πάντα δυνατὰ, TQ πιστεύοντι.

4 habet, MSS., but Gr. ὄψεται. Syr.
Pb, habebit, for ,ܥܬܐ‎ videdit.

5 ascellas, CLERM. ; ascilis, ΑΒ. ;
assellis, FEU. marg. and Voss. ; EDD.
alas. But the words are identical: Quo-
modo enim vester, axilla, ala factus est

nisi fuga luere vastioris? quam lite-
ram etiam e maxillis, et taxillis, et vex-
illo, et pacillo consuetudo elegans Latini
sermonis evellit. 010. Or. c. 45. The
last word of the quotation, deserta, is
omitted in the Cr. ΜΒ. from its partial
similarity to the preceding word. For
congregare, MSS. had colligere, 285, 2.
¢ choicos, called indifferently ὑλικοὺς
and xoikoós. I. 51,52. AR. naturam.
7 Int. for φασι, read φησι.

200 IN EXERCITATIONE

Lis.{v. neque homines qui statim ingrati exsisterent in eum, quoniam
GE.lV. rationabiles et examinatores et judiciales facti sunt, et non
Mase. ITY. quemadmodum irrationabilia sive !inanimalia, quze sua voluntate
nihil possunt ?agere, sed cum necessitate et vi ad bonum trahuntur,

in quibus unus sensus et unus mos, ?inflexibiles et sine judicio, qui Μ. ses.
nihil aliud esse possunt, preeterquam quod facti sunt. Sic autem
nec suave esset eis, quod est bonum, neque pretiosa communicatio
Dei, neque magnopere appetendum bonum, quod sine suo proprio
motu et cura et studio provenisset, sed ultro et otiose insitum :
ita ut essent nullius momenti boni, eo quod natura * magis quam
voluntate tales *exsisterent, et ultroneum haberent bonum, sed non
secundum electionem ; et propter hoc nec hoc ipsum intelligentes,
quoniam pulchrum sit quod bonum, neque fruentes eo. Quz enim

fruitio boni apud eos qui ignorant? Quse autem gloria his qui non c. 577.
studuerunt illud! Qu: autem corona his qui non eam, ut vic-
tores in certamine, consecuti sunt! Et propter hoc Dominus vio-

Matt. xi. 19, lentum dixit regnum celorum : ef qui vim faciunt, inquit, diripiunt
Sud; hoc est, qui cum vi et agone vigilantes instanter diripiunt
illud. Propter hoc autem et Paulus *Apostolus ait Corinthiis:

1 Cor. ix. ὁ Nescitis, quoniam ht qui in stadio currunt, omnes quidem currunt,
sed unus accipit bravium. | Sic currite, ut ‘apprehendatis. Omnis
autem ?qui agonisatur, in omnibus continens est: ill quidem ut
corruptibilem accipiant coronam, nos autem incorruptibilem. Ego .
autem sic curro, non $n *incertum: sic pugno, non quasi aérem ca-
dens: sed *lividum facio corpus meum, et in servitutem redigo, ne

1 tnanimalia, eo written in the Cr. 7 apprehendatis, The CLERM. read-
copy, but with in expunged ; animalia ing, al. comprehendatis.
would make better sense than the hy- 8 Qui agonisatur. Grece est ὁ ἀγωνι-

brid word in the text. The Greek may ,ܘܗܝܐ‎ qui certat. Cypr. de Exh. Mar-
have had ἄλογα, ἐάνπερ ἔμψνχα, ren- tyr. 8, εἰ Ep. ad Mar. de Mappalico,
dered si inanimalia, but copied as siue abet ut Irenaeus, Omnis enim qui ago-
animalia, which would account for the nisat. Pamelius, vir multe lectionis,

state of the CL. copy. illic annotat, omnes Codices suos, uno ex-
3 CL., Voss. facere. cepto, legisse: Omnis qui agonisatur;
3 AR. inflexibilis. Gr. ἄκαμπτοι. quod e hic habebat VETUS noster Codex:
4 magis omitted in the CLERM. copy, wrumque recte, FEUARD. Cum VET.
Dice 7 θελήματι. AR. exstiterint. Codice consentiunt Codd. ARUND. et

5 Apostolus, here inserted by GRABE, V0SS.—GRABE. To which Mass. adds
is cancelled by MassuET, and Strrren, the CLERM., and correctly.

as omitted in the CLERM., but AR., 9 CLERM. incerto, and for lividum it
Mero. rt. MSS., as also ERASM. and has the ill corrected error libidinum, b
GALLAS. retain it. and * being interchangeable. N. T.

AR. Non scitis, quoniam qui. ὑπωπιάζω.‏ ܐ

PROMOVENDUM. 291

Sorte aliis praedicans, 4pse reprobus efficiar. Bonus igitur agonista LIB. 1v.
ad incorruptele agonem adhortatur nos, uti coronemur, et pre- ΟΕ lV.
tiosam arbitremur coronam, videlicet quz per agonem nobis 40817
' acquiritur, sed non ultro coalitam. Et quanto per agonem nobis

2 Tim. iv. 7.
advenit, tanto est pretiosior: quanto autem pretiosior, tanto eam

4 4 , 4 ܚ‎ a 9 ^ 9 , /,

U a E Parall.
O X ὁμοίως ἀγαπ ται Ta ἐκ τοῦ αὐτομάτου προσγινόμενα Ἑ Parall. Ο,
τοῖς μετὰ σπουδῆς εὑρισκομένοις.

semper diligamus. Sed neque similiter *diliguntur ea quz ultro
adveniunt, quam illa 41100 cum multa sollicitudine adinveniuntur.
Quoniam igitur ‘pro nobis erat, plus diligere Deum, cum *agone
hoc nobis adinvenire, et Dominus docuit, et Apostolus tradidit.
Et alias autem esset videlicet nostrum insensatum bonum, quod
"esset inexercitatum. Sed et videre non ?tantum nobis esset desi-
derabile, nisi cognovissemus quantum esset malum non videre : et
bene valere autem male valentis experientia honorabilius efficit; et
lucem, tenebrarum comparatio; et vitam, mortis. Sic et coeleste
regnum honorabilius est his qui cognoverunt terrenum. Quanto
autem honorabilius, tanto magis diligimus illud ; et si plus illud
dilexerimus, clariores erimus apud Deum.

2. Pro nobis igitur omnia hrec sustinuit Dominus, uti per
omnia eruditi, in omnibus in futurum simus cauti, et perseveremus
in omni ejus dilectione, rationabiliter edocti diligere Deum: Deo
quidem magnanimitatem prestante in apostasia hominis; homine
autem erudito per eam, quemadmodum et propheta ait: Emendabit serem. is. 19.
te abscessio tua; preefiniente Deo omnia ad hominis perfectionem,
et ad zedificationem, et manifestationem dispositionum ; uti et
bonitas ostendatur, et justitia perficiatur, et Ecclesia ad figuram
imaginis Filii ejus coaptetur, et tandem aliquando maturus fiat
homo, in tantis maturescens ad videndum et capiendum Deum.

1 The CLEBM. reading aquiriturum,
sed, indicates acquiritur, verum, but a
confusion having taken place, sed may
have been afterwards added.

3 CLERM. diliguntur que.

3 pro nobis, rendered by GALLAS. and
FEUARD. as μεθ' ἡμῶν, penes nos, to
which Mass. assents. GRABE gives the
not very intelligible gloss, e re nostra;
but the Greek equivalent may be indi-
cated, ἐπεὶ οὖν ἐφ᾽ ἡμῖν γ᾽ ἣν μᾶλλον ἀγα-

adv τὸν Θεόν, i. e. nostrum erat.

4 agone, OTHOB., MERO. II., sounds
like the correct reading. CL., ARUND.,
Voss. labore.

5 et, ΑΒ. missing in CL., Voss.

6 esset, omitted AR.

7 AR. quod est sed ne exercitatum ;
but the Greek seems to have been, καὶ
ἄλλως μὲν ἂν ἢ δηλονότι ἄλογον τὸ ἡμέ-
τερον ἀγαθὸν, Sray ἀμελέτητον ῃ.

8. OL. inserta in.

LIB. IV.
inti.
GR. IV.
ἰχχῆ!.
MASS IV.

zxuxviil. 1.

E Parall.

ed. Halloix.
In vit. lren.

292 HOMO NONNISI SENSIM

Κεφ. ξβ΄.

Secundum quid omnia que facta sunt indigent perfecto,
et unde est indigentia.

EI de λέγει τις" οὐκ ἠδύνατο ὁ Θεὸς ἀπ᾽ ἀρχῆς τέλειον
, ^ . x» ܘ‎ , e ~ A ^ o^ M
ἀναδεῖξαι τὸν ἄνθρωπον; Tvere, ὅτι τῷ μὲν Θεῷ, "ἀεὶ κατὰ
τὰ αὐτὰ ὄντι, καὶ ἀγεννήτῳ ὑπάρχοντι, ὡς πρὸς ἑαντὸν, πάντα
δυνατά: τὰ δὲ γεγονότα, καθὸ μετέπειτα γενέσεως ἀρχὴν ἰδίαν
ἔσχε, κατὰ τοῦτο καὶ ὑστερεῖσθαι δεῖ αὐτὰ τοῦ πεποιηκότος"

οὐ γὰρ ἠδύναντο ἀγέννητα εἶναι τὰ νεωστὶ γεγεννημένα" o. sz.

Kado δὲ μή ἐστιν ἀγέννητα, κατὰ τοῦτο καὶ ὑστεροῦνται τοῦ
, A 4 , ܠ‎ ^ 4 , a
tedeiov. Kaéo δὲ νεώτερα, κατὰ τοῦτο καὶ νήπια, κατὰ
τοῦτο καὶ ἀσυνήθη, καὶ ἀγύμναστα πρὸς τὴν τελείαν ἀγωγήν.

Ὡ * e 1 ? δύ aN a ^ ,
ς οὖν ἡ μὲν μήτηρ δύναται τέλειον παρασχεῖν τῷ βρέφει

A P 4 ܟ ^ 4 ܨ ܠ ܢ‎ 4 ^ ,
TO ἔμβρωμα, τὸ δὲ ἔτι ἀδυνατεῖ τὴν αὐτοῦ πρεσβντέραν
δέξασθαι τροφήν' οὕτως καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸς μὲν οἷός τε ἣν

CAP. LXII.

Sri hoe autem dicat aliquis: Quid enim? Non poterat ab
initio Deus perfectum fecisse hominem? Sciat, quoniam Deus
quidem cum semper sit idem, et innatus, quantum ad ipsum est,
omnia possibilia ei. Que autem facta sunt ab eo, secundum quod
postea facturz initium habuerunt, secundum hoc et minora esse
oportuit eo qui se fecerit: nec enim poterant infecta esse, quse
nuper facta sunt. Propter quod autem non sunt infecta, propter
hoc et ?ideo deficiunt a perfecto. Secundum enim quod sunt
posteriora, secundum hoc et infantilia; et *?secundum quod infan-
tilia, seeundum hoc et insueta, et inexercitata ad perfectam disci-
plinam. Quemadmodum enim mater potest quidem prestare per-
fectam escam infanti, ille autem adhuc non potest robustiorem se
percipere escam: sic et Deus ipse quidem potens fuit homini

The Platonic distinction may be 3 These words, secundum quod infan-‏ ܐ
tilia, are not represented in the Greek,‏ — ܦܘ observed of del xarà rà αὐτὰ εἶναι,‏
predicated alone of the deity, and τὸ γε. — they are omitted in the CLERM., Mxnc.‏
γονώς, the contingent, and temporal. II. and Voss. MSS., and they may be‏

4 sdeo evidently redundant. expunged without affecting the sense.

. 384.

MELIORUM CAPAX. 293

^ 4 9 9 ^ ^ 9 ὔ ܠ‎ e A »

παρασχεῖν d" ἀρχῆς τῷ ἀνθρώπῳ TO τέλειον, 0 δὲ ἄνθρωπος
4 , ^ 4 , , 4 a ^ 4 4
ἀδύνατος λαβεῖν αὐτό: νήπιος γὰρ ἦν. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ
Κύριος ἡμῶν ew ἐσχάτων τῶν καιρῶν, ἀνακεφαλαιωσάμενος
4 9 A a , ܠ‎ 4 ~ 9 4 4 4 4»

εἰς αὐτὸν τὰ παντα, ἦλθε πρὸς ἡμᾶς, οὐχ ὡς αὐτὸς ἠδύνατο,
9 9 t e a » A 38 ^ 4 , 4 % 4 ܠ‎ 9 ^
GAN’ ὡς ἡμεῖς αὐτὸν ἰδεῖν ἠδυνάμεθα. Αὐτὸς μὲν γὰρ ἐν τῇ
ἀφθάρτῳ αὐτοῦ δόξη πρὸς ἡμᾶς ἐλθεῖν ἠδύνατο' ἀλλ᾽ ἡμεῖς
οὐδεπώποτε τὸ μέγεθος τῆς δόξης αὐτοῦ βαστάζειν ἡδυνάμεθα.
Καὶ "διὰ τοῦτο, ὡς νηπίοις, ὁ ἄρτος ὁ τέλειος τοῦ πατρὸς,
γάλα ἡμῖν ἑαυτὸν παρέσχεν, ὅπερ ἣν ἡ κατ' ἄνθρωπον αὐτοῦ
παρουσία, ἵνα ὡς ὑπὸ μασθοῦ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ τραφέντες,
καὶ διὰ τῆς τοιαύτης γαλακτουργίας ἐθισθέντες τρώγειν καὶ
πίνειν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, τὸν τῆς ἀθανασίας ἄρτον, ὅπερ
ἐστὶ τὸ {Πνεῦμα τοῦ llarpós, ἐν ἡμῖν αὐτοῖς κατασχεῖν δυνη-
θῶμεν.

prestare perfectionem ab initio, homo autem impotens percipere

illam : infans enim fuit. Et propter hoc Dominus noster in novis-
simis temporibus, recapitulans in seipso omnia, venit ad nos, non
quomodo ipse poterat, sed quomodo illum nos videre poteramus.
Ipse enim in sua inenarrabili gloria ad nos venire poterat: sed
nos magnitudinem glorie ipeius portare non poteramus. Et
propter hoc, quasi infantibus, ille qui erat panis perfectus Patris,
lac nobis semetipsum *preestavit, quod erat secundum hominem
ejus adventus, ut quasi a mammilla carnis ejus enutriti, et per
talem lactationem assueti manducare et bibere Verbum Dei, et
eum qui est immortalitatis panis, qui est Spiritus Patris, in nobis
ipsis *continere possimus.

1 The reader may compare ἃ very
similar passage in the Pedag. of CLEM.
AL. I. 6. The following, as testifying
that the Body and Blood of Christ are
really, though spiritually received, is

` valuable. ... γάλα ἣν τὸ παιδίον τοῦτο

κάλον καὶ οἰκεῖον, τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ
τὴν νεολαίαν ὑποτρόφησαν τῷ Λόγῳ.
ἣν αὑτὸς ἐκύησεν ὁ Kips, ὠδίνῃ σαρ-
κικῇ ` ἣν αὐτὸς ἐσπαργάνωσεν ὁ Κύριος,
αἵματι τιμίῳ. Ὦ τῶν ἁγίων λοχευμάτων"

ὦ τῶν ἁγίων σπαργάνων" ὁ Λόγος τὰ
πάντα τῷ νηπίῳ, καὶ πατὴρ, καὶ μητὴρ,
καὶ παιδάγωγος, καὶ τροφεύς. Φάγεσθε
μοῦ, φησι, τὴν σάρκα, καὶ πίεσθε μοῦ τὸ
αἷμα. Tatras ἡμῖν οἰκείας τροφὰς ὁ Kó-
ριος χορηγεῖ, καὶ σάρκα ὀρέγει, καὶ αἷμα
ἐκχεῖ καὶ οὐδὲν εἰς αὔξησιν τοῖς παιδίοις
ἐνδεῖ.

3 CLERM., Voss. prestavit ; see 287,
3; AB. prostitit.

3 ΑΒ. here inserts eum.

LIB. IV.
Ixil.

M
xxxvii 1.

294 .AD IMBECILLITATEM NOSTRAM

p

GR iV. Κεφ. £y.

Mx d (yo 12 . .
am Quid est quod a Paulo dicitur, Lac vobis potum dedi,

non escam.

I. KAI διὰ τοῦτο Ἰ]αῦλος ΚΚορινθίοις φησί: γάλα
4 ~ > , 4 ^ * © ܬ‎ 9 , ,
ὑμᾶς ἐπότισα, οὐ βρῶμα: οὐδὲ γὰρ ἠδύνασθε Bacra(eu-
τουτέστι, τὴν μὲν κατὰ ἄνθρωπον παρουσίαν τοῦ Kupiov
ἐμαθητεύθητε, οὐδήπου δὲ τὸ τοῦ Ilarpos Πνεῦμα ἐπαναπαύε- o. 5)».

%$ ܐ‎ 9 ¢ ^ NN 1 e ^ , a e M ^ A ܟ‎
ται ἐφ᾽ ὑμάς, διὰ τὴν ὑμῶν ἀσθένειαν: ὅπου γὰρ ζῆλος, kai ἔρις,
φησὶν, ἐν ὑμῖν, καὶ διχοστασίαι, οὐχὶ σαρκικοί ἐστε, καὶ κατὰ
ܝ‎ = ς , ܗ‎ E ܕ‎ ^ ^
ἄνθρωπον περιπατεῖτε; Τουτέστιν, ὅτι οὐδέπω τὸ Πνεῦμα τοῦ
Πατρὸς 5v σὺν αὐτοῖς, διὰ τὸ ἀκατάρτιστον αὐτῶν καὶ ἀσθενὲς
τῆς πολιτείας. Ὥς οὖν ὁ ἀπόστολος δυνατὸς ἣν διδόναι τὸ

^ a 4 E ܝ‎ , ^ , ^ Ψ

βρῶμα, οἷς γὰρ ἂν ἐπετίθουν χεῖρας, ἐλάμβανον νεῦμα ἅγιον,
ὅ ἐστι βρῶμα ζωῆς, ἐκεῖνοι δὲ ἡδυνάτουν λαβεῖν αὐτὸ, διὰ τὸ
9 ^ > ܬ ܣܦ‎ 4 t ܢ ܨܦ‎ ^ ^ 1 4 ,
ἀσθενῆ ἔτι καὶ ἀγύμναστα ἔχειν τὰ τῆς ψυχῆς αἰσθητήρια
τῆς πρὸς Θεὸν γυμνασίας: οὕτως καὶ τὴν ἀρχὴν ὁ μὲν Θεὸς
ὃ 4 , L8 ^ 9 , 9? ^ Δ <=
υνατὸς ἣν διδόναι τὸ τέλειον τῷ ἀνθρώπῳ, ἐκεῖνος δὲ ἄρτι

CAP. LXIII.

1 Cor. iii. 3. 1. Er propter hoc Paulus Corinthiis ait: Lac vobis potum
dedi non escam: nondum enim poteratis escam percipere; id est,
eum quidem adventum Domini, 'quem secundum hominem, didi-
cistis ; nondum autem Patris Spiritus requiescit super vos, prop-
.ܐܐܐ .¢ ܐ‎ ter vestram infirmitatem; Ubi ?enim sunt zelus, et discordia, ait,
an vobis, et dissensiones, nonne carnales estis, et secundum hominem
ambulatis? Hoc est, quoniam nondum Spiritus Patris erat cum
ipsis, propter imperfectionem eorum et infirmitatem conversationis.
Act. vii. 17. Quemadmodum igitur "Apostolus poterat dare escam ; quibuscun-
que enim imponebant Apostoli manus, accipiebant Spiritum sanc-
tum, qui est esca vite, illi autem non poterant percipere illud,
quoniam infirmum adhuc et inexercitabilem sensum erga Deum
conversationis habebant: sic et initio Deus quidem potens fuit
dare perfectionem homini ; ille autem nune nuper factus, non po-

1 quem. So the MSS. This enallage τὴν, in the Greek. GRABE proposes qui.
of case can scarcely mark the article, 3 CL. omits enim. AR. adds sunt.

DONA ACCOMMODAT DEUS. 295

γεγονὼς, ἀδύνατος ἦν λαβεῖν αὐτὸ, ἢ καὶ λαβὼν χωρῆσαι, ἢ LIB.1v.

bxiil. 1.
ܘ , ^ ܕ 4 ^ ܕ‎
καὶ χωρήσας κατασχεῖν. Καὶ διὰ τοῦτο συνενηπίαζεν TY ics ROV
MASB. 1V.
ܢ‎

τοῦ Θεοῦ, τέλειος ὧν, τῷ ἀνθρώπῳ, οὐ δι᾽ ἑαυτὸν, ἀλλὰ διὰ xxxviii 2.
τὸ τοῦ ἀνθρώπου νήπιον οὕτω χωρούμενος, ὡς ἄνθρωπος αὐτὸν

^ ἡδύ Οὐ ܬ‎ 4 o 4 4 4 10U ܠ‎
χωρεῖν ἠδύνατο. ὑ περὶ τὸν Θεὸν μὲν τὸ ἀδύνατον καὶ
9 4 9 ܝ , ܠ 4 ܠ ܠ‎ Ψ 4
ἐνδεὲς, ἀλλὰ περὶ τὸν νεωστὶ γεγονότα ἄνθρωπον, ὅτι μὴ
4 , 0 11 ܬ‎ Ov Θεὸν δύ α φ ^ ܠ‎ ,
ἀγέννητος Ve ερὶ T ον duvamis ομοῦ, καὶ σοφία, E duob, locis
καὶ ἀγαθότης δείκνυται: δύναμις μὲν καὶ ἀγαθότης, ἐν τῷ Damasc. ed.
τὰ μηδέπω ὄντα ἑκουσίως κτίζειν τε καὶ ποιεῖν" σοφία δὲ, ἐν
τῷ εὕρυθμα, καὶ ἐμμελῆ, καὶ “ἐγκατάσκευα τὰ γεγονότα πε-

, "A ὃ ܠ ܢ‎ ¢ ? 4 ^ 9 ,
“ποιηκέναι. τινα δια τὴν ὑπερβάλλουσαν αὐτοῦ ἀγαθότητα
M , ܝ 4 9 ܬ‎ φ , 9 ,
αὔξησιν προσλαβόντα, καὶ ἐπὶ πλεῖον ἐπιμένοντα, ἀγεννήτου

’ 4 , ^ ^ ¶ ’ , 4 ,
δόξαν ἀποίσεται, τοῦ Θεοῦ ἀφθόνως χαριζομένου τὸ καλόν.
^ ܢ ܬ‎

Κατὰ μὲν τὸ γεγενῆσθαι αὐτὰ, οὐκ ἀγέννητα' κατὰ δὲ τὸ
παραμένειν αὐτὰ μακροῖς αἰῶσι, δύναμιν ἀγεννήτου προσ-
λήψεται, τοῦ Θεοῦ προῖκα δωρουμένον αὐτοῖς τὴν εἰσαεὶ
παραμονήν.

terat illud accipere, vel accipiens capere, vel capiens continere.
Et propter hoc coinfantiatum est homini Verbum Dei cum esset
perfectus, non propter se, sed propter hominis infantiam sic capax
effectus, quemadmodum homo illum capere potuit. Non igitur
Serga Deum impossibile ‘et indigens, sed circa eum qui nunc
nuper factus est homo ; quoniam non *infectus erat. *Erga Deum
autem virtus simul, et sapientia, et bonitas ostenditur: virtus qui-
dem et bonitas in eo quod ea, 4128 nondum erant, voluntarie con-
stituerit et fecerit ; sapientia vero in eo, quod apta et consonantia,
quz sunt, fecerit. *Quedam autem propter immensam ejus be-
nignitatem augmentum *accipientia, et in multum temporis perse-
verantia, infecti gloriam referunt, Deo sine invidia donante quod
bonum est. Secundum enim id quod facta sunt, non sunt infecta:
secundum id vero quod perseverant longis "seonibus, virtutem
infecti assument, Deo gratuito donante eis sempiternam perseve-
rationem.

1 Tnt. Λόγος. eo. AR. perfectus.
3 STIEREN'8 emendation, but a gloss. 5 Quedam autem, the translator ex-
3 erga, as before, 1. 313, 1; 317, !. presses the faulty reading τινὰ δέ.

Cr. and Voss., but circa in the AR. 5 AR. percipientia.

* CLERM, very inaccurate, énvisibile 7 CLERM. αροκίδια. C£. x. 24, 1.

296 PROFECTUS

4 ܠ ܝ ܠ ܟ ܐ‎ a [d
LIB. IY. 2. Kai οὕτως πρωτεύει μὲν ἐν πᾶσιν ὁ Θεὸς, ὁ kai μόνος
98106 ἀγέννητος, καὶ πρῶτος πάντων, καὶ τοῦ εἶναι τοῖς πᾶσι

v.
MASS, 1v. Ww -— ܕ‎ - ^ -
xxxvü.3 παραίτιος" τὰ δὲ λοιπὰ Tavra ἐν ὑποταγῇ μένει τοῦ Θεοῦ. M. sss.

' Ὑποταγὴ δὲ Θεοῦ, apOapcia: καὶ παραμονὴ ἀφθαρσίας, δόξα
ἀγέννητος. Διὰ ταύτης τῆς τάξεως, καὶ τῶν τοιούτων ῥυθμῶν, καὶ
τῆς τοιαύτης ἀγωγῆς, ὁ γεννητὸς καὶ πεπλασμένος ἄνθρωπος
κατ᾽ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν τοῦ ἀγεννήτου γίνεται Θεοῦ: τοῦ μὲν o. sm.
ΠΠατρὸς εὐδοκοῦντος καὶ κελεύοντος, τοῦ δὲ Υἱοῦ "πράσσοντος

4 σε ^ 4 , , ܒ ܠ‎
καὶ δημιουργοῦντος, τοῦ δὲ Πνεύματος τρέφοντος καὶ αὔξοντος,
τοῦ δὲ ἀνθρώπου ἠρέμα προκόπτοντος, καὶ πρὸς τέλειον ἀνερ-
χομένου, τουτέστι, πλησίον τοῦ ἀγεννήτου γινομένου" τέλειος
γὰρ ὁ ἀγέννητος" οὗτος δέ ἐστι Θεός. "Ἔδει δὲ τὸν ἄνθρω-
Tov πρῶτον γενέσθαι, καὶ γενόμενον αὐξῆσαι, καὶ αὐξήσαντα
ἀνδρωθῆναι, καὶ ἀνδρωθέντα πληθυνθῆναι, καὶ πληθυνθέντα
9 ܝ‎ A 9 , ^ ܓ 4 , ܬ‎
ἐνισχῦσαι, καὶ ἐνισχύσαντα δοξασθῆναι, καὶ δοξασθέντα ἰδεῖν

4 4 ܗ ~ 4 4 4 4 , ܝ‎
τὸν ἑαυτοῦ δεσπότην. Θεὸς γὰρ ὁ μέλλων ὁρᾶσθαι: ὅρασις

4 ^ ܕ = ܙ‎ , 4 , $0» 0 4
δὲ Θεοῦ περιποιητικὴ ἀφθαρσίας. ἀφθαρσία δὲ ἐγγὺς εἶναι
“ποιεῖ Θεοῦ.

2. Et? sic principalitatem quidem habebit in omnibus Deus,
4quoniam et solus infectus, et prior omnium, et omnibus, ut sint,
ipse est causa: reliqua vero omnia in subjectione manent Dei.
Subjectio autem Dei, incorruptelse perseverantia est: incorruptela
autem gloria infecti. Per hanc igitur ordinationem, et hujusmodi
convenientiam, et 5tali ductu, factus et plasmatus homo secundum
imaginem et similitudinem constituitur infecti Dei: Patre quidem
bene sentiente, et jubente; Filio vero ministrante, et formante ;
Spiritu vero nutrente, et augente; homine vero paulatim profi-
ciente, et perveniente ad perfectum, id est, proximum infecto fieri.
Perfectus enim est infectus: hic autem est Deus. Oportuerat
autem hominem primo fieri, et factum augeri, et auctum corrobo-
rari, et corroboratum multiplicari, et multiplicatum convalescere,
convalescentem vero glorificari, et glorificatum videre suum Do-
minum. Deus enim est qui habet videri: visio autem Dei efficax
est incorruptelse: incorruptela vero proximum facit esse Deo.

1 1. ἀγεννήτου. Byaslightalteration Compare C. Lxxvi. 3. Subjectio autem
the Greek may be harmonised with the Det requtetio est eterna. GRaBE would
translation, Yrorayh δὲ Θεοῦ ἀφθαρσίας transpose the Latin.
σχαρακονὴ, ἀφθαρσία δὲ δόξα ἀγεννήτον. 3 πράσσοντος. Διακονοῦντος legit In-

INCORRUPTELZ GLORIA. 297

3. Irrationabiles igitur omni modo, qui non exspectant tem- LIB. 1v.
pus augmenti, et suze naturze infirmitatem adscribunt Deo. Neque GR1V.ixvv.
enim Deum neque semetipsos scientes, insatiabiles et ingrati, **xvliL4
nolentes primo esse hoc quod et facti sunt, homines passionum
capaces; sed supergredientes legem humani generis, et antequam
fiant homines, jam volunt similes esse factori Deo, et nullam esse
differentiam infecti Dei et nunc facti "hominis, qui plus irrationa-
les sunt quam muta animalia. Hsc enim non imputant Deo,
quoniam non homines *fecit ea; sed unumquodque eo quod factum
est, quoniam factum est, gratias agit. Nos enim imputamus ei,
quoniam non ab initio Dii facti sumus, sed primo quidem homines,

?tunc demum Dii: quamvis Deus secundum simplicitatem boni-

tatis suze hoc fecerit, ne quis eum putet invidiosum, aut 10 imprze-
stantem. Ego, inquit, dizi, Dit estis, οἱ filii Excelsi omnes; nobis Ps. Ixxxl 6,
autem potestatem divinitatis bajulare non sustinentibus, Vos au-

tem, inquit, 11 celut homines moriemini; utraque referens, et illud

quod est benignum sus donationis, et infirmitatem nostram, et

quod essemus nostre potestatis. Secundum enim benignitatem

suam bene dedit bonum, et similes sibi suz:e potestatis homines

fecit : secundum autem providentiam scivit hominum infirmitatem,

et qu:e ventura essent ex ea; secundum autem dilectionem et vir-

tutem !? vincet factee nature eubstantiam. Oportuerat autem primo
naturam apparere, post deinde vinci et absorbi mortale ab im- ?Cor. v. 4.
mortalitate, et corruptibile ab incorruptibilitate, et fieri hominem
secundum imaginem et similitudinem Dei, agnitione accepta boni

et mali.

53,

terpres. GRABE. But πράσσειν may 10 tmpreestantem, áperáborov.
very properly be expressed by adminis- 11 Cr, AR. velut, which the writer
trare, agere, ἂς. e.g. THUCYD. I. I. ofthe former MS. evidently read in his
πράσσε θαρσῶν καὶ τὰ ἐμὰ καὶ τὰ σά. copy, because the recurrence of the
3 The CLERM. copy omits sic. word autem caused him to write in the
4 quoniam, reading ὅτι for ὁ. preceding line, autem inquit velut potes-
5 Cr., VET., Voss. talis factus, AR. — tatem. Gr. and SrIER. print sicut.
95 AR. omits et jubente. 13 νἱποεῖ, Cr., VET., VOB8., but AR,
7 CL. homines. vinci.
8 AR. fecil. Cr., Voss. facit. 13 See p. 10s, n. 6.

9 tunc demum Dii, see p. 21, n. 5.

VOL, 11. 10

298 . SUI POTENTES

CAP. LXIV.

Que est agnitio boni et mali, et quemadmodum, homo

cum indicto audiens fuisset, invaluit Deus, per dicto
audientiam meliorem fieri hominem.

1. AeNriTIONEM autem accepit homo boni et mali. Bonum est
autem obedire Deo, et credere ei, et custodire ejus preeceptum ; et
hoc est vita hominis: quemadmodum non obedire Deo, malum ;
et hoc est mors ejus. Magnanimitatem igitur prestante Deo,
eognovit homo et bonum obedientie et malum inobedientiz, uti
oculus mentis utrorumque accipiens experimentum, electionem
meliorum cum judicio faciat ; et nunquam segnis, neque negligens

| przecepti fiat Dei, et id quod aufert ab eo vitam, id est ! non obe-

dire Deo, experimento discens quoniam malum est, neque tentet
quidem illud unquam ; quod autem conservatorium vite ejus est,
ebedire Deo, sciens quoniam bonum est, ?cum omni intentione
diligenter custodiat. Propter hoc etiam duplices habuit sensus,
utrorumque agnitionem habentes, ut electionem meliorum cum
disciplina faciat. Disciplinam autem boni quemadmodum habere
potuisset, ignorans quod ?est contrarium * Firmior est enim et
indubitata subjacentium apprehensio, quam ea qus est ex sus-
picione conjectura. Quemadmodum enim lingua per gustum
accipit experimentum dulcis et amari, et oculus per visionem dis-
eernit quod est nigrum ab albo, et auris per auditum differentias
sonorum scit; sic et mens per utrorumque experimentum discipli-
nam boni accipiens, firmior ad conservationem ejus efficitur, obe-
diens Deo: inobedientiam quidem primum respuens per pceniten-
tiam, quoniam amarum et malum est; deinde ex comprehensione
discens, quale sit quod contrarium est bono et dulcedini, ne tentet
quidem unquam inobedientiam gustare Dei. Si autem utrorumque
eorum cognitionem, et duplices sensus cognitionis quis defugiat,
latenter semetipsum occidit hominem.

2. Quemadmodum igitur erit Deus, qui nondum factus est
homo? quomodo autem perfectus, nuper effectus? quomodo autem
immortalis, qui ‘in natura mortali non obedivit factori? Oportet

1 non omitted in the CLERM. MS., © 3 ut rightly expunged by Mass., and
but the correlative member obedire Deo not in the CL. and Voss. ܙܐ‎ cum, AR.
follows afterwards. AR. reads hoc est 3 CLERM. esset.

autem non, 4 AR. omits in,

ܥ

FORMAT DEI GRATIA. 299

enim te primo quidem ordinem hominis custodire, tunc deinde LIB. ΤΥ.

participare glorie Dei. Non enim tu Deum facis, sed Deus te di ΤΥ.
facit. Si ergo opera Dei es, manum artificis tui exspecta oppor- M48» I.

tune omnia facientem : opportune autem, quantum ad te attinet,
qui efficeris. Preesta ei autem cor tuum molle et tractabile, et
custodi figuram qua te figuravit artifex, habens in temetipso hu-
morem, ne induratus amittas vestigia digitorum ejus. Custodiens
autem compaginationem ascendes ad perfectum: ab artificio enim
Dei absconditur quod est in te lutum. Fabricavit substantiam in
te manus ejus: liniet te ab intus et a foris auro puro et argento,
et in tantum ornabit te, ut et ipse Rex concupiscat speciem tuam. Ps. xliv. 12.
Si vero statim obduratus respuas ! artem ejus, et ingratus exsistas
in eum, quoniam homo factus es, !ingratus Deo factus, simul et
artem ejus et vitam amisisti. Facere enim proprium est benig-
nitatis Dei: fieri autem proprium est hominis nature. Si igitur
tradideris ei quod est tuum, id est, fidem in eum et subjectionem,
?recipies ejus artem, et eris perfectum opus Dei. Si autem non
credideris ei, et fugeris manus ejus, erit causa imperfectionis in te
qui non obedisti, sed non in illo qui vocavit. Ille enim misit, qui Matt. xxii. 3
vocarent ad nuptias; qui autem non obedierunt ei, semetipsos pri- uM
vaverunt ?regia coena.

3. Non igitur ?ars deficit Dei; potens est enim de lapidibus Mat. ut 9,
suscitare filios Abrah:: sed ile qui non consequitur eam, sibi-

“Οὔτε TO φῶς ἐξασθενεῖ διὰ τοὺς ἑαυτοὺς τυφλώττοντας" Ex Relogis
ἀλλ᾽ ἐκείνου μένοντος ὁποῖον καὶ ἐστὶν, οἱ τυφλωθέντες παρὰ εἰ Monach.
τὴν αἰτίαν τὴν ἑαυτῶν ἐν ἀορασίᾳ καθίστανται’ μήτε τοῦ Man.

met suze imperfectionis est causa. Nec enim lumen deficit propter
eos, qui semetipsos exceecaverunt: sed illo perseverante quale et
est, exezecati per suam culpam in caligine constituuntur. Neque
lumen cum magna necessitate subjiciet sibi quemquam: neque

± CLERM. partem. The same MS.

omits ingratue D. f. s.

3 recipies ejus artem, AR., but CL. re-
ciptes autem ejus. At the commencement
of the next section also for ars the CL. has
quos, but with an entire loss of meaning.

3 CL, Voss. insert a, but it can
correspond with nothing in Greek, and
AR. omits it.

4 Grecum hoc fragmentum, ut et
sequens initio capitis XL. nunc primum
prodit, ex Eclogis MSS. Johannis Pres-
byteri et Monachi, cod. 313. Bibliotheca
olim Segueriana, nunc Illustrissimi DD.
Henrici Caroli de Coislin, qui ejus adi-
tum hactenus. interclusum, pro suo in
literas studio ac benignitate, eruditis
modo patefecit. MABSUET.,

1$ —29,

900 POENAS SIBIMET

φωτὸς μετ᾽ ἀνάγκης δουλαγωγοῦντός τινα, μήτε τοῦ Θεοῦ
βιαζομένου, εἰ μὴ θέλοι τις κατασχεῖν αὐτοῦ τὴν τέχνην.
° Τὰ οὖν ἀποστάντα τοῦ πατρικοῦ φωτὸς, καὶ παραβάντα
τὸν θεσμὸν τῆς ἐλευθερίας, παρὰ τὴν αὑτῶν ἀπέστησαν αἰτίαν,
ἐλεύθερα καὶ αὐτεξούσια τὴν γνώμην γεγονότα.

Deus coget eum, qui nolit continere ejus artem. Qui igitur ab-
stiterunt a paterno lumine, et transgressi sunt legem libertatis,
per suam abstiterunt culpam, liberi arbitrii et suze potestatis facti.
Deus autem omnia preesciens, utrisque aptas preparavit habita-
tiones : eis quidem qui inquirunt lumen incorruptibilitatis, et ad id
recurrunt, benigne donans hoc quod concupiscunt lumen; aliis
vero id contemnentibus, et avertentibus se ab eo et id fugientibus,
et quasi semetipsos exczecantibus, congruentes lumini adversanti-
bus preeparavit tenebras, et 11118 qui fugiunt ei esse subjecti, *conve-
nienti subdidit poene. Subjectio autem Dei requietio est seterna :
ut hi qui fugiunt lumen, dignum fugze suz habeant locum ; et qui
fugiunt seternam requiem, congruentem fuge suze habeant habita-
tionem. Cum autem apud Deum omnia sint bona, qui ex sua sen-
tentia fugiunt Deum, semetipsos ab omnibus fraudant bonis : frau-
dati autem omnibus erga Deum bonis, consequenter in Dei justum
judicium incident. Qui enim fugiunt requiem, juste in poena con-
versabuntur: et qui fugerunt lumen, juste inhabitabunt tenebras.
Quemadmodum autem in hoc temporali lumine, qui fugiunt illud,
ipsos se tenebris mancipant; ita ut *et ipsi sibi causa fiant, quod
destituuntur a lumine et inhabitant tenebras, et non lumen causa
est ‘eis hujusmodi conversationis, quemadmodum preediximus : sic
seternum Dei qui fugiunt lumen, quod continet in se omnia bona,
ipsi sibi causa sunt ut eternas inhabitent tenebras, destituti om- o. se
nibus bonis, *sibimetipsis causa hujusmodi habitationis facti.

11, λοι.

3 AR. convenientem...panam. CL.
pene, Voss. convenienti ... pene. Both
Gr. and Mass. follow the ΑΒ., but the
reading above is at least of equal
authority. GRaBE objects—Sed recla-
mat huic lectioni precedens voz his, que

sequentem accusativum requirit, By the
substitution of hos the passage returns
naturally into Greek: καὶ τοὺς φυγόντας
αὐτῷ ὑποτάγεσθαι, τῇ καθηκούσῃ ὑπέ-
βαλε δίκῃ.

3 STIEREN adds et from the Voss.

4 AR. est gquemodi, and sibimet ipsi.

IRROGANT IMPROBI. 901

| LIB. IV
9 RV.
Κεφ. &. on. Iv
MABE. IV.
Quid est quod a propheta, dictum est, Ego Deus zelans, τὺ
faciens pacem et condens mala.
*EIZ xai αὐτὸς ὁ Πατὴρ, ὁ τοῖς μὲν γλιχομένοις αὐτοῦ Ex Eclogie
τῆς κοινωνίας καὶ προσμένουσιν αὐτοῦ τῇ ὑποταγῇ, Ta παρ᾽ Lebe
Bibl. Coisl.

αὐτῷ ἡτοιμακὼς ἀγαθά" τῷ δὲ ἀρχηγῷ τῆς ἀποστασίας
διαβόλῳ καὶ τοῖς συναποστᾶσιν αὐτῷ, τὸ αἰώνιον πῦρ ἡτοι-

4 4 @ 2 4 e , 4 9 a 9 a
μακὼς, ets ὃ πεμφθήσεσθαι ἔφη ὁ Κύριος τοὺς εἰς Ta ἀριστερα

- 0! ܬ‎ ^ pP» 9 % 09 , ¢ _ \ a
ܘ‎ διακριθέντας. Καὶ TOUTO ECTlY TO εἰρῆμενον ντο TOU Τρο-

4 ^ 4 4 ܠ 4 4

φήτου: ἐγὼ Θεὸς καὶ "ζηλωτὴς, ποιῶν εἰρήνην καὶ κτίζων

, , 1 A 4 ^ 4 , , 4

κακα' ἐπὶ μὲν τοὺς μετανοοῦντας καὶ ἐπιστρέφοντας πρὸς

$ 8 ^ 4 ἢ 4 ¶ ow , > A

αὐτὸν ποιῶν εἰρήνην καὶ φιλίαν, καὶ ἕνωσιν συντιθέμενος" ἐπὶ

4 ܠ‎ M ^ 4 , 9 ^ 4 ^ ^

δὲ τοὺς μὴ μετανοοῦντας kai φεύγοντας αὐτοῦ τὸ φῶς, πῦρ

A? , , ¢ ܠ ܕ < # ܐ‎ a

αἰώνιον καὶ eEwrepov σκότος ἡτοιμακώς" ἅτινα ἐστι κακὰ τοῖς
^ 4 9 ,
ἐμπεσοῦσιν εἰς avra.

CAP, LXV.

Unus igitur et idem Deus Pater, qui quidem concupiscentibus
ejus communicationem, et perseverantibus in subjectione ejus, que
sunt apud se !przparat bona; principi autem abscessionis dia-
bolo, et qui cum eo abscesserunt angelis, zeternum ignem prz-
parans: in quem mittentur, inquit Dominus, illi qui in sinistra uat. xxv.at.
separati sunt. Et hoc est quod a propheta dictum est: Ego ma. χιν. 7.
Deus *zelans, faciens pacem, et condens mala: in eos quidem qui
penitentiam ?agunt et convertuntur ad eum, faciens pacem et
amicitiam, et unitatem componens; super eos ‘vero qui pceniten-
tiam non agunt, sed 5refugiunt ejus lumen, ignem seternum et
exteriores tenebras preeparans: qus quidem sunt mala his, qui
incidunt in ea*. |

1 CLERM. preparata, and for prin-
cipi autem, ib. principatum.

3 ζηλωτὴς seems chargeable to a
lapse of memory ; no version recognises
the reading. May it be referred to
the term 2) | ,)ܐܐܐ‎ in the Chaldee
paraphrase read as (Up 'JY'W zelotes ego ?

3 Adopted partly from the Az., and

confirmed by the Greek. Cu., Voss.
habent εἰ, AB. agent et, rel. agentes.

4 vero omitted in the CLERM., but it
marks the apodosis.

5 refugiunt, CL., ΑΒ. VOSB., VET.

€ sed bona ex justitia. Dei, added
by Gn., and earlier edd., cancelled by
Mass., and the MSS. omit the clause.

902 UNUS TUM IMPROBORUM

levi CAP. LXVI.

Mass IV. Ostensio quod non alius est qui requiem dat Pater,
alvus autem qui ignem praparavit Deus, sed unus et
idem.

1. Sr autem alius quidem esset qui requiem donat Pater, et alius
qui ignem preparavit Deus, fuissent seque differentes !eis filii ;
alius quidem in Patris regnum mittens, alius vero in seternum
ignem. Sed quoniam unus et idem Dominus separari demonstra.

Matt. xxv.3$, Vit in judicio omne genus humanum, quemadmodum pastor segregat

Matt. xxv.34. 0068 αὖ hedis; et aliis quidem dicet: Venite benedicti Patris mei,

Matt. xxv.41. percipite regnum quod paratum est vobis; aliis vero: Discedite *a me

maledicti in ignem eternum, ?quem preparavit Pater meus diabolo
et angelia ejus; unus et idem Pater manifestissime ostenditur,

Xs. xiv.7. faciens pacem, et condens mala, preeparans utrisque que sunt apta:

quemadmodum et unus judex utrosque in aptum mittens locum;
quemadmodum *in zizaniorum et tritici parabola manifestavit Do-

Matt. xii, minus, dicens: Quemadmodum colliguntur zizania, et ignt com-

buruntur, sic erit in. consummatione seculi. Mittet Filius Hominis‏ ܓ

angelos suos, et colligent de regno ejus omnia scandala, et eos qui
faciunt iniquitatem, et mittent eos in clibanum ignis : tlhe erit fletus
et stridor dentium. Tunc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris
ipsorum. Qui ergo regnum preparavit justis Pater, in quod as-
sumsit Filius 5ejus dignos, hic et caminum ignis przeparavit, in
quem dignos mittent ii, qui a Filio Hominis missi sunt angeli,
secundum jussum Dei.

E duab. 2. “Ὁ μὲν Κύριος ἐν τῷ ἰδίῳ ἀγρῷ καλὸν ἔσπειρε

$ Matt σπέρμα" ἀγρὸς δὲ ἐστὶν ὁ κόσμος" ἐν δὲ τῷ καθεύδειν τοὺς

Matt.xitis 2. Hic enim in agro suo bonum semen seminavit: Ager
Matt. xiii. 95. autem, inquit, seculum est. Cum autem dormirent homines, venit

leis CL. ei AR. εἰ, ERASM, Corderio edita pag. 489, et altera Manu-
GALL. e ets, Fru. f.1. differentes filii. — scripta Cod. 1879 in Bibliotheca Regis

2 AR. omits a me. Gallia, ex qua hoe ἀποσπασμάτιον mihi
3 See I. 268, 2, and 11. 126, 5. benevole Parisiis tranamint R. P. Michael
4 So the CLzRM., Voss., MERC. I. — Lequien. Atque hac prima quidem verba
al. et tn zizaniorum et in tritici. usgue ad ἐζήλωσε τὸ πλάσμα, ex dicto
5 gus, αὐτῆς, sc. βασιλείας. MS. Cod. sunt petita: quorum loco in

* Ὁ uéy Κύριος. Hac Greca combi- — Niceta Catena, ista solum habentur: 'Ex-
navi collecta ex duabus Catenis in. S. θρὸς τοῦ Κυρίου ὁ διάβολος γέγονεν, ἐξ
Matthei Evangelium, Nicete scilicet, & ὅτου ἐζήλωσε. GRABE.

TUM SANCTORUM JUDEX. 303

, -΄
ἀνθρώπους, ἦλθεν ὁ ἐχθρὸς, καὶ ἔσπειρε ζιζάνια [ suppl. a. 1. €.
ἀνὰ] μέσον τοῦ σίτου, καὶ ἀπῆλθεν. “Exrore γὰρ ἀποστάτης
ὁ ἄγγελος 'avroU καὶ ἐχθρὸς, ad’ ὅτε ἐζήλωσε τὸ πλάσμα
τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐχθροποιῆσαι αὐτὸ πρὸς τὸν. Θεὸν ἐπεχείρησε.
Διὸ καὶ ὁ Θεὸς τὸν μὲν παρ᾽ αὑτοῦ λάθρα ἐπισπείραντα τὸ
ζιζάνιον, "τουτέστι τὴν παράβασιν εἰσενέγκοντα, ἀφώρισε τῆς
4“, , ܢ‎ 4 4 e^ ܢ 4 ܠ‎ ^ ,
ἰδίας μετουσίας" TOv δὲ ἀμελῶς μὲν, ἀλλὰ κακῶς παραδεξα-
ἀντέστρεψε τὴν
ἀπωσάμενος μὲν
4 4. € ~ 4 1 A 9 A ܨ‎ 0 4 , δὲ 9 A 4
ἀφ᾽ ἑαυτοῦ “τὴν πρὸς αὐτὸν ἔχθραν, ἀνακλάσας δὲ αὐτὴν καὶ
ἀντιπέμψας πρὸς τὸν ὄφιν. Ἰζαθὼς ἡ γραφή φησιν εἰρηκέναι

^ » A , A = , 4 8 , a 9 8
τῷ ὄφει τὸν Θεόν: καὶ ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σου, kai ἀνὰ

4 ܬ‎ » [d 4
μενον τὴν παρακοὴν ἄνθρωπον ἐλέησε, καὶ
ܥ‎ 0 a 3 4 θ J ܘ # 9 4 ܠ‎
ἔχθραν, ἣν δἐχθροποίησε, πρὸς τὸν αὐτόν

^ ܠ‎ ¥ 3 A , ^ , 4
μέσον ὅτῆς γυναικὸς, [καὶ ava μέσον TOV σπερματος σου, Kal

inimicus, et superseminacit zizania inter frumentum, et abiit. Ex
tunc enim apostata est angelus hie, et inimicus, ex quo zelavit
plasma Dei, et inimicum illum Deo facere aggressus est. Qua-
propter et Deus eum quidem, qui a semetipso zizania absconse
seminavit, id est, transgressionem quam ipse intulit, separavit a
sua conversatione: eum autem, qui negligenter quidem sed male
accepit inobedientiam, hominem miseratus est, et retorsit inimi-
citiam, per quam inimicum Deo facere voluit, in ipsum inimicitia-
rum auctorem: auferens quidem suam, quz erat adversus homi-
nem, inimicitiam; retorquens autem illam, et remittens illam in
serpentem. Quemadmodum et Scriptura ait dixisse serpenti

Deum: Ef inimicitiam ponam inter te et inter mulierem, et inter Gen. ut. 15.

1 Int. οὗτος.
3 The translator read, τουτέστι τὴν
παράβασιν ἣν αὐτὸς εἰσήνεγκεν, making

ἐχθροποίησε, πρὸς τὸν αἴτιον.
4 Τὴν πρὸς ἄνθρωπον legendum esse,
vetus versio, et ipsa textus sententia docet.

the explanatory words to refer to ὥζά-
νιον, and not to ἐπισπείραντα ; but the
sense in either case is complete.

3 The Catena of NicETAS only gives
a summary of these few lines, so as to in-
troduce the quotation from Genesis ; the
text is that of the Codex in the Biblio-
théque Royale. Here however the trans-
lator seems to enlarge for the sake of
perspicuity ; and the original words of
his text may have been simply, καθ’ ἣν

GRABBE.

5 τῆς γυναικός. Post hac scriptum
in MS. Catena legitur, kal τὰ ἑξῆς, tum,
καὶ per’ ὀλίγον ` καὶ τὴν ἔχθραν, x. T. À.
Quee ostendunt Catence auctorem brevitati
studentem intermedia Scripture verba
consulto preetermisisse, quo in suo Iren
codicedescripta pre oculis habebat. Quare
operc pretium facturum me putavi, si ea
restituerem, hamulistamen inclusa. MASS.

6 Cr., Voss., but AR. omits inter.

Matt. xiii. 38.

304 FILII DIABOLI NON CONDITIONE

% .8 ’ ^ , ? » $ ? ? Az

dva μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς" αὐτὸς cov τηρήσει κεφαλὴν,
܀ ^ ܠ‎ A ܨ ܙ‎ , e

καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν) καὶ τὴν ἔχθραν ταύτην ὁ

M a 4 e A 9 ܠ ܝ ܐ‎ ,
Κύριος eig ἑαυτὸν ἀνεκεφαλαιώσατο, εκ γυναικὸς γενόμενος

1 ܠ‎ , 4 δ ܠ‎ ,
ἄνθρωπος, καὶ πατήσας αὐτοῦ τὴν κεφαλήν.

semen tuum et inter semen mulieris. Ipse tuum calcabit caput, et tu
observabis calcaneum ejus. Et inimicitiam hanc Dominus in
semetipsum recapitulavit, de muliere factus homo, et calcans ejus
eaput ; quemadmodum in eo qui ante hunc est 'libro ostendimus.
Quoniam angelos quosdam dixit diaboli, quibus seternus ignis ™. 2%.
preparatus est, et rursus in zizaniis ait, Zizania sunt flit ma-
ligni, necessarium est dicere, quoniam omnes qui sunt absces-
sionis, adscripsit illi qui princeps est hujus transgressionis. Sed
non ille quidem natura aut angelos aut homines fecit. Nihil
enim in totum diabolus invenitur fecisse, videlicet cum et ipse

creatura sit Dei, quemadmodum et reliqui angeli. Omnia enim

Ps, xxxiii. 9,
Hi Ps. exlviii.

fecit Deus, quemadmodum et David ait *de omnibus hujusmodi:
Quoniam ipse dizit, et facta sunt; ipse preecepit, et creata sunt.

CAP. LXVII.
Quare angeli diaboli, et filii nequitie dicti sunt.

Cum igitur a Deo omnia facta sint, et diabolus sibimetipsi et o. s.
reliquis factus est abscessionis causa, juste Scriptura eos qui in
abscessione perseverant, semper filios diaboli, et angelos dixit
maligni Filius enim, quemadmodum et *quidam ante nos dixit,
dupliciter intelligitur: alius quidem secundum naturam, eo quod

matus sit filius; alius autem secundum id quod *factus est, reputa-

tur filius: licet sit differentia inter ^natum et factum. Quoniam
ille quidem ex eo natus est, ille autem ab ipso factus est, sive
secundum conditionem, sive secundum doctrine magisterium.
Qui enim ab aliquo *edoctus est verbo, filius docentis dicitur, et
ile ejus pater. Secundum igitur naturam, que est secundum
conditionem, ut ita dicam, omnes filii Dei sumus, propter quod

1 Ar. liber. Sacre, 'Tom. 1. Compare also PEARSON,
3 d.o. ἃ. AnR.,but omitted Ct, Vos& Vind. Ign. 1. 4, p. 297.
3 quidam ante nos, the words pos- * AR. factum.

sibly of PoTHINUS, see IV. XLv. and δ᾽ γεγνώμενον kal γενόμενον.

printed by Dr RourH in his Reliquie * Az., Mzzc. £ doctus.

SED OPERIBUS FIUNT. 305

a Deo omnes facti sumus, Secundum autem !dicto audientiam 1. 1v.
et doctrinam, non omnes filii Dei sunt, sed qui credunt ei et on iv.
faciunt ejus voluntatem. Qui autem non credunt et non faciunt. MASS Iv.
ejus voluntatem, filii et angeli sunt diaboli, secundum id quod T
opera diaboli faciunt. Quoniam autem ita se habet hoc, in Mat xii 5o.
Esaia dixit: Filtos genus et exaltaei, (pei autem me spreverunt. καὶ. 1, 3.
Et iterum 2quz dicit filios alienos eos ita: JFVit alient mentiti Ps. xvi. «e.

sunt mis.

Secundum ?enim naturam filii sunt, propter hoc quod

ab eo facti sunt ; secundum autem opera non sunt filii.

CAP. LXVIII.
Qu: uli, et ob quam causam progenies viperarum, qui
non obediunt Evangelio.

1. QuemMApMopuM enim in hominibus !indicto audientes
patribus filii abdicati, natura quidem filii *eorum sunt, lege vero

alienati sunt ;

non enim heeredes fiunt naturalium parentum:

eodem modo apud Deum, qui non obediunt ei, abdicati ab eo
desierunt filii ejus esse. Unde nec hzreditatem ejus percipere

possunt; quemadmodum David ait: Altenats sunt peccatores ab Ῥε wit 4 δ.
utero: tra eis secundum similitudinem serpentis.
Dominus *quod sciebat hominum esse progeniem, dixit sic prO- sate. xxii,

Et propter hoc

geniem viperarum, secundum similitudinem horum animalium i in^

varietate ambulantes, et lzdentes reliquos.

inquit, a fermento Phartseorum οἱ Sadducworum. Sed et de

Herode dicens: Dicite, inquit, eulpi Àuic, nequam astutiam ejus Luc. xtti. as.
Quapropter David propheta ait: Homo in p, av 2i.

et dolum significans.

honore positus, assimilatus est jumentis. Et iterum δ Hieremias ait:

Equi furentes circa foeeminas facti sunt, unusquisque ad uxorem 3e. ν. 8.
Et Esaias in Judea preeconans et cum
Israel disputans, principes Sodomorum et populum Gomorrhe xa. 1.10,

proximt sut hinntebat.

1 dicto audientiam. The frequent use
of this phrase for obedience, and indicto
audire for disobedience, suggests some
compound Greek word, such as Aoyo-
vet», λογοπειθεία, upon the analogy
of λογομαχεῖν and Aoyouaxia. See
243, 2, &c. Below, the ΑΒ, has ind. non
aud., the negative having been intro-
duced from the margin.

3 για is found in all the MSS., and
MASSUET says rightly, Hac vocula re-

dundat ; but it represents j, ubi, read
as ἡ.

3 AR. omits enim.

4 Cr., AR., Voss., Merc. 11. ejus.

5 guod is adopted from the CLERM.
copy. Al. quos. xal διὰ τοῦτο ὁ Κύριος,
γνοῦς τὸ τῶν ἀνθρώπων γέννημα, οὕτως
ἔλεγεν, Τέννημα ἐχιδνῶν x.T.M — AB.
omits Dominus.

© Hieremias ait, AB., but omitted
by Cr.

Attendite, enim Mat. xvi. &

LIB. IV,
Ix viii, 1.
GR. IV.

Ιχχχ.
MASS. IV.
xli. 3.

Eeai. i. 16.

Matt. xxv.
Matt. xtii, 39.

906 / LIBRI NOVISSIMI

! dicebat eos ; similem Sodomitis transgressionem, et eadem qua?
lillis fuerunt peccata esse apud eos significans, propter similem
operationem eodem vocabulo vocans eos. Et quia non natura
essent sic facti a Deo, sed qui possent et juste agere, idem
dicebat, consilium eis dans !bonum: Lavamini, mundi estote,
auferte nequitias ab *animabus vestris ante oculos meos, quiescite ab
iniquitatibus vestris. Scilicet quoniam idem ipsi cum transgrede-
rentur et peccarent, eandem quam Sodomitz perceperunt objurga-
tionem. Cum enim converterentur et poenitentiam agerent et
quiescerent a malitia, filii poterant esse Dei, et hereditatem
consequi incorruptelz que ab eo prestatur. Secundum hane
igitur rationem, angelos diaboli et filios dixit maligni, qui
diabolo credunt, et ea que sunt ejus agunt. Qui quidem ab
initio omnes ab uno ?et eodem Deo facti sunt. Verum quando
credunt et subjecti *sunt Deo, perseverant et doctrinam ejus
eustodiunt, filii sunt Dei: cum autem abscesserint et transgressi
fuerint, diabolo adscribuntur principi, 5ei qui primo sibi tunc et
reliquis causa abscessionis sit factus.

2. Quoniam autem multi quidem Domini sermones, unum
autem et eundem omnes annuntiant Patrem factorem mundi
hujus, oportebat et nos ?propter eos, qui in multis erroribus
continentur, per multa confutare, si quo modo possent per multa
confutati ad veritatem converti et salvari. ^ Necessarium est
autem, conscriptioni huic in sequenti post Domini sermones
subjungere Pauli quoque doctrinam, et examinare sententiam
ejus, et Apostolum exponere, et quzecunque ab heereticis in totum
non intelligentibus que a Paulo dicta sunt, alias acceperunt
interpretationes, explanare, et dementiam insensationis eorum
ostendere: et ab eodem Paulo, ex quo nobis questiones inferunt,
manifestare, illos quidem mendaces, Apostolum vero przedicatorem
esse veritatis, et omnia consonantia veritatis przeconio docuisse;
unum Deum Patrem eum, qui locutus sit ad Abraham, qui legis-
dationem fecerit, qui prophetas preemiserit, qui novissimis tem-

1 AR. docebat, illi, and omits bonum. 6 propter eos. GRABE would read
3 animabus, 05. , AR., VET., Voss. propterea, but without authority; and 8
3 ERASM., GALL., MERC. I. omit ¢ slight σφάλμα in the Greek seems to
eodem, which the AR. has, but omits be indicated; ἐπεὶ δὲ πολλοὶ μέντοι τοῦ

Deo. Κυρίου λόγοι... ἐχρῆν kal ἡμᾶς διὰ τού-
4 sunt, the CLERM. and Voss. read- τοὺς []. τούτων} τοὺς ἐν πολλαῖς πλάναις
ing. AB., &c. esse. συνεχομένους, διὰ πολλῶν ἀνατρέπειν

# AR. e. K.T.À.

MATERIES.

307

poribus Filium suum !misit, et salutem suo plasmati donat, quod

est carnis substantia.

Reliquos igitur sermones Domini, quos

quidem non per parabolas, sed simpliciter ipsis dictionibus docuit
de Patre, et expositionem epistolarum beati Apostoli, in altero 777
libro disponentes, integrum tibi opus exprobrationis ?et eversionis
falso ?cognominatze agnitionis, prestante Deo,? preebebimus; et nos
ipsos, et te ad contradictionem omnium hereticorum in quinque

exercentes libris.

1 mist et...donat, so Cr., Voss.,
but AR. misit... donans, omitting ®.

3 et eversionis falso. cognominati
agnitionis, indicating once more the
author's title of the work; see I. 250,
which is preserved also in the Syriac

fragments in the appendix ; see end of
vol The CLERM. copy omits these
words, but evidently through a careless
transition from the ὁμοιοτέλευτον expro-
brationis.

3 AR, reads cognita, pravenimus.

CAP.

II.

III.

IV.

VI.

VII.

ARGUMENTA CAPITUM

LIBRI QUINTI

CONTRA HARESES.

Prefatio continens anacephalososin ܡܝ‎ Librorum,
et quinti Libri hypothesin . . .
Solus Christus divina nos docere, ac redimere. potuit : idem-
que ut nos repararet, non opinione sed reipsa, Spiritus
sancti operatione ex Maria Virgine carnem assumsit;
adversus Valentini et Ebionis vanitates . . .

Christus non venit in aliena cum sua nos gratia visitavit ;
et, Carni nostras contulit capacem 6886 salutis, verum
Sanguinem suum fundendo, veramque Carnem suam
nobis in Eucharistia exhibendo . . .

In infirmitate carnis humane elucet virtus et gloria Dei,
qui corpus nostrum resurrectionis et immortalitatis par-
ticeps efficiet, quum iliud ex limo terra Jormaverit :
ipsique avo sempiterno frui concedet, cui anguam et
communem hanc vitam largitur . .

Falluntur qui preter mundi fabricatorem alterum Deum
Patrem confingunt: quem infirmum eb inutilem, aut
malignum et invidum esse necesse est, δὲ corporibus
nostris vitam cternam prostare vel non possit, vel
nolit . . , . : . .

Priscorum vita longeva, Elio et Enoch cum propriis cor-
poribus translatio, una cum Jone, Anania, Azaria,
et Misaelis in summis periculis conservatione, evidenter
ostendunt Deum excitare posse corpora nostra ad vitam
cternam . . . . . . .

Integrum et perfectum hominem, corpore et anima con-
stantem et conjunctum, salvum faciet Deus, quum eum
Verbum assumserit, et donis Spiritus sancti ornaverit,
cujus corpora nostra templa sunt et dicuntur . .

Quia Christus in carne nostra resurrezit, consequitur nos
in eadem resurrecturos: quum etiam resurrectio nobis
promissa ad spiritus naturaliter immortales referri non
debeat, sed ad corpora ex se mortalia , .

VOL. Il. 138.- Ὁ

PAG.

313

814

817

824

328

330

333

336

810

CAP.

XI.

XII.

XIIL

XIV.

XV.

XVII.

XVIII.

ARGUMENTA CAPITUM

Dona Spiritus sancti que recipimus, preparant nos ad
incorruptelam, spiritalesque reddunt, et a carnalibus
discernunt : qui mundis et immundis animalibus in lege
signifcantur — . e .

Quomodo intelligendus sit locus Apostoli, quo heretici
abutebantur : Caro et sanguis Regnum Dei non possi-
debunt . . . . . .

Superiora probat similitudine ducta αὖ oleastro, cujus
qualitas tantum, non natura, per insitionem mutatur:
ostendit quoque hominem sine Spiritu, nec fructus ܡ‎
nec Regnum Dei possidere posse. .

De carnalium et spiritalium operibus, ablutioneque spiri-
tali non ad corporum substantiam, sed pristine vile
conversationem referenda . . .

De differentia mortis et vite, afflatus vite et Spiritus vivi-
ficantis: et quomodo eadem substantia carnis, que
mortua est, reviviscee . . . . .

Mazimum specimen resurrectionis habemus tn mortuis a
Christo suscitatis: cordaque nostra capacia esse vite
eterno eo ostenduntur, quod nunc Spiritum Dei reci-
piant . . . . . . . .

Nisi caro salvanda esset, carnem ejusdem substantie cum
nostra Verbum non adsumsisset: quapropter nec per
ipsum essemus reconciliati . . . .

Testimoniis Esaiwe et Ezechielis probat resurrectionem,
eundemque Deum nos resuscitaturum esse qui creavit. .

Cum in terram corpora mostra revertantur, sequitur. ea
inde substantiam habere: item Verbi adventu clarius in
nobis imago Dei apparuit . . .

Deus et Dominus Pater et Creator universorum unicus et
solus est, qui nos in Christo dilexit, proecepta dedit, et
remisit nobis peccata: cujus Filium et Verbum sese
Christus probavit, cum peccata condonaret .

Creaturas universas, quibus Deus Pater et. ejus Verbum
utuntur, sua propria virtute et sapientia condiderunt ;
non ex labe, aut ignorantia: alias nunquam carnem
assumsisset Dei Filius, qui omnem a Patre potestatem
accepit .

Cum Eva inobediente et preevaricatrice comparatur B. Virgo
Maria, illius advocata: reforunturque varie ܐ‎ dissi-
dentes hereses . . . . .

PAG.

339

341

345

347

349

355

360

363

367

369

372

375

CAP.

XX.

ΧΧΙ.

XXII.

XXIII.

XXIV.

XXV.

XXVI.

XXVII.

XXVIII.

XXIX.

XXX.

XXXI.

LIBRI QUINTI CONTRA HZERESES.

Audiendi sunt Pastores, quibus Apostoli commiserunt
Ecclesias, unam et eandem salutis doctrinam habentes :
fugiendi autem haeretici, et in fidei mysteriis sobrie
sapiendum . . . . . .

Caput omnium que predicta sunt Christus est: quem
hominem assumere, a Patre universorum creatore mitti,
et a Satana tentari oportuit, ut promissiones adimpleret,
et gloriosam consummatamque victoriam reportaret

Dominus verus, et Deus unus a lege declaratur, et in
Evangelio per Christum ejus Filium manifestatur : quem
solum adorare, et ab illo omnia bona a erapectare aporte
non a Satana .

Diabolus assuetus est mendacits, quibus seductus Adam
sexto creationis die peccavit, ܡ‎ tandem per Christum
reparatus fuit . . . .

De Diaboli perpetuo mendacio, potestatibus quibus nos
parere oportet, atque imperiis terrenis, quatenus a Deo
non autem a Diabolo constituantur . . .

Antichristi fraus superbia et tyrannicum regnum, prout
a Daniele et Paulo descripta sunt . . .

Quia Johannes et Daniel preedixerunt imperii. Romani
dissolutionem δὲ desolationem, que finem mundi et
Regnum Christi cternum preecedet; refelluntur alium
a Demiurgo patrem confingentes Gnostici, Satana or-
gana, quorum opera nunc Deum aperte blasphemat

De futuro judicio per Christum, communione et separatione
divina, atque infidelium poenis cternis .

De piorum δὲ impiorum discrimine, apostasia futura sub
Antichristo, atque mundi consummatione .

Universa ad utilitatem hominum facta esse: et de Antichristi
dolis, nequitia, vi apostatica a diluvio, et deinceps in
Ananice, Azarie et Misaelis persecutione, prefigurata .

Certus quidem est numerus nominis Antichristi; sed de hoc
nihil temere afirmandum, guum multis nominibus is
aptari queat: et cur aperte a Spiritu S. explicatum non
fuerit nomen: ac de regno morteque illius

Confirmatur resurrectio corporum nostrorum morte, resur-
rectione οἱ ascensione Christi: anima sanctorum interea
tempus illud exspectant, ut perfectam ܒܫ‎
gloriam percipiant

19 —R

311

PAG.

377

380

384

386

388

390

394

404

406

411

312 ARGUMENTA CAPITUM LIBRI QUINTI, ETC.

CAP.

XXXII. In ea carne, qua Sancti multas hic erumnas pertulerunt,
laborum suorum fructus percipient; mazime cum id
omnis ܡ‎ ac Deus Abrahe et semini ojus
promittat . . . . . . .

XXXIII. Propositum confirmat promissionibus iis, quibus Christus
se de generatione vitis tn regno Patris bibiturum esse
recepit, simul et mercedem centuplam, et prandia pro-
misit : quod et longe antea benedictio Jacob pramgnarati
uti Papias et Seniores sunt interpretati .

XXXIV. Sententiam suam de temporali et terreno sanctorum Regno
a resurrectione claudit variis prophetarum testimoniis,
et parabola vigilantium servorum, quibus se ministra-
turum Dominus pollicetur . . . :

XXXV. Contendit superiora testimonia non posse per allegoriam de
bonis tantum coclestibus intelligi, sed implenda esse post
adventum Antichristi, et resurrectionem generalem in ter-
rena Jerusalem; prioribusque prophetiis alias subjungit

XXXVI. Homines vere suscitabuntur, mundusque non penitus exter-
minabitur: eruntque in colis varie Sanctorum man-
siones pro cujusque dignitate, et omnia rutficntur Deo
Patri, sicque erit omnia in omnibus

413

415

419

423

426

eE

SANCTI IRENJEI
CONTRA HARESES.

LIBER V.
PRAEFATIO.

Travuctis, !dilectissime, omnibus hzreticis in quatuor libris,
qui sunt tibi ante hunc a nobis editi, et doctrinis ipsorum mani-
festatis: eversis quoque his, qui irreligiosas adinvenerunt senten-
tias; aliquid quidem *ex propria uniuscujusque illorum doctrina,
quam in suis *conscriptis reliquerunt, aliquid autem ‘ex ra-
tione universis ostensionibus procedente, et veritate ostensa, et
manifestato przeconio Ecclesie, quod prophete quidem preecona-
verunt, quemadmodum demonstravimus, perfecit autem Christus,
Apostoli vero tradiderunt, a quibus Ecclesia accipiens, per uni-
versum mundum sola bene custodiens, tradidit filiis suis: quses-
tionibusque omnibus solutis, que ab hsereticis nobis proponuntur :
et Apostolorum doctrina explanata, et manifestatis pluribus, quse
& Domino per parabolas et dicta sunt et facta: in hoc libro quinto
operis universi, qui est de traductione et eversione falso cognomi-
nate agnitionis, ex reliquis *doctrinze Domini nostri, et ex apo-
stolicis epistolis, conabimur ostensiones facere, quemadmodum
postulasti a nobis, obedientibus tuo precepto, quoniam et in
7 administratione sermonis positi sumus, et omni modo elaboranti-
bus secundum nostram virtutem, plurima tibi quidem in subsidium
prestare adversum contradictiones hsereticorum ; errantes autem
retrahere, et convertere ad Ecclesiam Dei ; neophytorum quoque
sensum confirmare, ut stabilem custodiant fidem, quam bene
custoditam ab Ecclesia acceperunt, ut nullo modo transvertantur
ab his, qui male docere eos, et abducere a veritate conantur.

1 Ar, diligentissime.

3 ex propria untuscujusque, marking
the Gnostic variations.

5 conscriptis, such as the ἀπόφασις
of Simon, HiPPOL. Ph. vi. 11, 14 ; the
διδασκαλία of TuHxoDorUS, ap. CLEM.
AL.; the vrourijpara of the V alentinians,
I. 4; and the writings of HERACLEON
and PTOLEMY, &c. &c.

4 διὰ λόγου ταῖς καθολικαῖς ἀποδείξεσι
προβαίνοντος ; but cf. p. 131.

ὅ The MSS. place operis universi
after traductione. CL. qui est de tra-
ductione op. un. AR. quod est d.t. 0. u.

$ doctrine, CLERM., AR., MERO. I.
rel. doctrinis.

T ry τοῦ λόγου διακονίᾳ καθιστά-
μεθα.

LIB. V.

Bom. xi. 84.

Jac. i. 22.

Jac. 1. 18.

314 PRZEDESTINATA SUA

Oportebit autem te, omnesque lecturos hanc scripturam, impensius
legere ea quse a nobis preedicta sunt, ut et argumenta ipsa scias,
adversus quse contradictiones facimus. Sic enim et legitime
eis contradices, et de preparato ! accipies adversus eos contradic-
tiones, illorum quidem sententias per coelestem fidem, velut ster-
cora, !abjiciens; solum autem verum et firmum magistrum sequens,
Verbum Dei, Jésum Christum Dominum nostrum: qui propter
immensam suam dilectionem factus est quod sumus nos, uti nos
perficeret esse quod et ipse.

OAP. I.

Solus Christus divina nos docere, ac redimere potuit :
idemque ut nos repararet, non opinione sed reipsa,
Spiritus sancti operatione ex Maria Virgine carnem
assumstt ; adversus Valentin? οἱ Ebionis vanitates.

1. Now enim aliter ?nos discere poteramus que sunt Dei, nisi
magister noster, Verbum exsistens, homo factus fuisset. Neque
enim alius poterat enarrare nobis quse sunt Patris, nisi proprium
ipsius Verbum. Quis enim alius cognovit sensum. Domini? aut
quis alius ejus consiliarius factus est? Neque rursus nos aliter
discere poteramus, nisi magistrum nostrum videntes, et per audi-
tum ?nostrum vocem ejus percipientes, uti imitatores quidem
operum, factores autem sermonum ejus facti, communionem
habeamus cum ipso; a perfecto, et eo qui est ante omnem con-
ditionem, augmentum accipientes, qui nunc ?nuper facti sumus
*a solo optimo et bono, et ab eo qui habet donationem incor-

ruptibilitatis, in eam quee est ad eum similitudinem faeti, (prz-.

destinati quidem, ut essemus qui nondum eramus, secundum
preescientiam Patris,) facti autem ‘initium facture, accepimus
in preecognitis temporibus seeundum ministrationem Verbi, qui
est perfectus in omnibus, quoniam Verbum potens, et homo verus,

1 AR. accipis, abjicies. tuation followed. preserves the parallel
3 nos, nostrum, omitted in the Cr. flow. The-clause a perfecto....bono,
MS. answers to, et ab eo... facti, the paren-

5 nunc nuper, simply ἄρτι, 294,7. ult. thesis interrupts the construction, which
4 ἀπὸ μόνου τοῦ χρηστοῦ καὶ ἀγαθοῦ. is resumed in recapitulation, facti...

. 5 initium facture, as GRABE ima- — facture, when the predicate follows,

gines ἀπαρχὴ τοῦ κτίσματος, reference — accepimus, &c. GRABE by placing a
being made to S. James i, 18. The full stop at bono, and MASSUET at acci-
construction is involved, but the punc- > pientes, effectually. obscure the sense.

M. 393.

G. 393.

REDIMIT CHRISTUS. ܐ‎ 315

Sanguine suo rationabiliter redimens nos, redemtionem semetip- LIB. ¥ .ܐ .ܐ‎
sum dedit pro his, qui in captivitatem ducti sunt. Et quoniam “MARS. V. i
injuste dominabatur nobis apostasia, et cum natura essemus Dei ————
omnipotentis, alienavit nos contra naturam, suos proprios 'nos
faciens discipulos, potens in omnibus Dei Verbum; et non de-
ficiens in sua justitia, juste etiam adversus ipsam conversus est
apostasiam, ea quie sunt sua redimens ab ea, nón cum vi, quem-
admodum illa initio dominabatur nostri, ea quz non erant sua
insatiabiliter rapiens, sed secundum suadelam, quemadmodum
decebat Deum suadentem, et non vim inferentem, *accipere que
vellet; 3ut neque quod est justum confringeretur, neque antiqua
plasmatio Dei deperiret.

2. Τῷ ἰδίῳ οὖν αἵματι λυτρωσαμένου ἡμᾶς τοῦ Κυρίου, 5

καὶ δόντος τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν ἡμετέρων ψυχῶν, καὶ τὴν Arabic. v.
232,

ܘ ܀ ܀ ܀ ܕ ܕ ܀ ܕ ܕ ܕ ܕ ܕ ܀ σάρκα τὴν ἑαυτοῦ ἀντὶ τῶν ἡμετέρων σαρκῶν,‏

Οὐ γὰρ δοκήσει ταῦτα, ἀλλ᾽ ἐν ὑποστάσει ἀληθείας ἐγίνετο. Dien.

Ei δὲ μὴ ὧν ἄνθρωπος, ἐφαίνετο ἄνθρωπος, οὔτε ὃ ἣν ἐπ᾽ 00:6
~ ^ 129.

* ἀληθείας ἔμεινε πνεῦμα Θεοῦ, ἐπεὶ ἀόρατον τὸ πνεῦμα' οὔτε

4 , , ^ 4 4 ^ 4 4

ἀλήθεια τις ἣν ἐν αὐτῷ, οὐ γὰρ ἣν ἐκεῖνα ἅπερ ἐφαίνετο.

Προείπομεν δὲ, ὅτι ᾿Αβραὰμ καὶ οἱ λοιποὶ προφῆται προ-

2. Suo igitur sanguine ‘redimente nos Domino, et dante
animam suam pro nostra anima,-et carnem suam pro nostris
carnibus, et effundente Spiritum Patris in adunitionem et com-
munionem Dei et ^hominis, ad homines quidem 5deponente Deum -
per Spiritum, ad Deum autem rursus ‘imponente hominem per
Suam incarnationem, et firme et vere in adventu suo donante
nobis incorruptelam, per communionem quze est ad *Deum, perie-
runt omnes heereticorum doctrine. Vani enim sunt qui putative
dicunt eum apparuisse, Non enim putative hzec, sed in substantia
veritatis fiebant. Si autem cum homo non esset, apparebat homo,
neque, quod erat vere, perseveravit Spiritus Dei, quoniam invisi-
bilis est Spiritus, neque veritas quzedam erat in eo, non enim
illud erat quod videbatur. Preediximus autem, quoniam Abraham

1 nos, AR., butomitted in other MSS, 4 An. redemit,
3 καταλαβεῖν ἃ θέλῃ. 5 CL., AR., Voss., but GR. hominum.

? The CLERM. reads, utique quod... deponente...imponente, karariérros ...
ne confringeretur. AR. for vellet, ut ἀνατιθέντος.
has .ܐܐܐ‎ 6 Deum, ΑΒ, al. eum,

816 VERE DEUS ET VERE HOMO

LIBV.L2 φητικῶς αὐτὸν ἔβλεπον, TO μέλλον ἔσεσθαι δι᾿ ὄψεως προ-
d ^ ^ 4
Mase. V. φητεύοντες. Et οὖν καὶ νῦν τοιοῦτος ἐφάνη, μὴ ὧν ὅπερ
ἐφαίνετο, προφητική τις ὀπτασία γέγονε τοῖς ἀνθρώποις,
ܪܕ‎ a 4 4 δ) , ܀‎ ^» ^? ^
καὶ δεῖ kat ἄλλην ἐκδέχεσθαι παρουσίαν αὐτοῦ, ἐν 7 τοιοῦτος
» t ^ e ^ ^ 'A ó , δὲ ܬ ܗ‎
ἔσται, οἷος νῦν ὁρᾶται προφητικῶς. πεδείξαμεν δὲ, ὅτι τὸ
9 5,95 ὃ ’ [4 , a 9 δὲ 4 ^ M ,
αὐτό ἐστι, δοκήσει λέγειν πεφηνέναι, καὶ οὐδὲν ἐκ τῆς Μαρίας
εἰληφέναι. Οὐδὲ γὰρ ἣν ἀληθῶς σάρκα καὶ αἷμα ἐσχηκὼς, δι᾽
^4 e ^ 4 , * ܬ‎ 4 4 , , ^ "Ada
ὧν ἡμᾶς ἐξηγοράσατο, εἰ μὴ THY ἀρχαίαν πλάσιν τοῦ ἀμ
4 e ܬ ? « ? , , ܝ ܬ‎ ,
εἰς ἑαυτὸν ἀνεκεφαλαιώσατο. αταιοι οὖν οἱ ἀπὸ Βαλεντί-
you, τοῦτο δογματίζοντες, ἵνα ἐκβάλωσι τὴν ζωὴν τῆς σαρκός.

et reliqui prophetee prophetice videbant eum, !id quod futurum
erat, per visionem prophetantes. Si igitur et nunc talis apparuit,
non exsistens quod videbatur, queedam prophetica visio facta est
hominibus, et oportet alium exspectare adventum ejus, in quo talis
erit, qualis nunc visus est prophetice. Ostendimus autem, quo-
niam idem est, putative dicere eum visum, et nihil ex Maria
accepisse. Neque enim esset vere sanguinem et carnem habens,
per quam nos redemit, nisi antiquam plasmationem Adz in
semetipsum recapitulasset. Vani igitur *qui a Valentino sunt,
hoc dogmatisantes, uti excludant salutem carnis, et reprobent
plasmationem Dei.

3. Vani autem et Ebionzi, unitionem Dei et hominis per fidem £.
non recipientes in suam animam, sed in veteri generationis per-
geverantes fermento ; neque intelligere volentes, quoniam Spiritus

Lue. 13M — sanctus advenit in Mariam, et virtus Altissimi obumbravit eam:
quapropter δ οἰ quod generatum est, sanctum est, et filius Altissimi
Dei Patris omnium, qui operatus est incarnationem ejus, et novam
ostendit generationem ; uti quemadmodum per priorem genera-
tionem mortem hzreditavimus, sic per generationem hanc he-
reditaremus vitam. ‘Reprobant itaque hi commixtionem vini
coelestis, et sola aqua secularis volunt esse, non recipientes
Deum ad commixtionem suam: perseverantes autem in eo qui
victus est Adam, et projectus est de paradiso, non contemplantes,
quoniam quemadmodum ab initio plasmationis nostre in Adam ea

1 AR. ad quod futurus. of Tatian, p. 130, 2, were Hydropara-
3 AR. inserts ef. δίαία, (or as S. AUGUSTIN called them,
3 AR. omits et. Aquarii, Her. 64,) consecrating the ele-

* In allusion to the mixture of water ment of water alone; cf. the juggling
with the Cup. The Ebionites, EPiPH, imposture of Marcus, 1. 116, n. 1.
Hier. xxx. § 16, as well as the followers 5 AR. scculares volentes δὲ non r.

t. 995.

SUA REDIMIT CHRISTUS. 317

quze fuit a Deo adspiratio vitze unita plasmati animavit hominem, 11B. v. t 8.
et animal rationabile ostendit; sic in fine Verbum Patris et MASS.V. ts
Spiritus Dei, adunitus antique substantie plasmationis Adz,
viventem et perfectum 'effecit hominem, capientem perfectum
Patrem: ut quemadmodum in animali omnes mortui sumus, sic 1 Cor. xv. 22.
in spiritali omnes vivificemur. Non enim effugit aliquando Adam

manus Dei, ad quas Pater loquens, dicit: Faciamus hominem ad cen.:. 2.
imaginem. et similitudinem nostram. Et propter hoc in fine non

ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex placito Patris Jon. i. 15.
manus ejus vivum perfecerunt hominem, !uti fiat Adam secundum
imaginem et similitudinem Dei.

CAP. II.

Christus non venit in aliena, cum sua nos gratia, visi-
tavit; et, Carni nostra contulit capacem, esse salutis,
verum pro nobis Sanguinem fundendo, veramque
Carnem suam nobis in Eucharistia exhibendo.

1. Vani autem et qui in aliena dicunt Deum venisse, velut aliena
concupiscentem, uti eum hominem qui ab altero factus esset
exhiberet ei Deo, qui neque fecisset neque condidisset, sed et ?qui
desolatus esset ab initio a propria hominum fabricatione. Non
ergo justus adventus ejus qui secundum eos ?advenit in aliena;
neque vere nos redemit sanguine suo, si non vere homo factus est,
restaurans suo plasmati quod dictum est in principio, factum
esse hominem secundum imaginem et similitudinem Dei; non
aliena in dolo diripiens, sed sua propria juste et benigne assu-
mens: quantum attinet quidem ad apostasiam, juste suo sanguine
redimens nos ab ea; quantum autem ad nos, qui redemti sumus,
*benigne. Nihil enim illi ante dedimus, neque desiderat aliquid
a nobis, quasi indigens ; nos autem indigemus ejus que est ad
eum 5communionis: et propterea 9benigne effudit semetipsum,

l effecit. AR. efficit. For uti fiat, ἀλλότρια. CL. and Vosa. venit,
CLER. vivificat. 4 benigne, χρηστῶς.

3 Qui desolatus esset, ἀπεστηρήθη 5 AR. communione, CL. and Voss.
dx’ ἀρχῆς τῆς ἰδίας... δημιουργίας. The — communionem, but the Greek evidently
CLERM. has the wild reading, quidem had, χρηζόμεθα τῆς εἰς αὐτὸν κοινωνίας.
sol actus esset, omitting ab initio. 6 benigne effudit, the CLERM. order

3 advenit, ARUND. εἰσήλυθεν els τὰ — and more suitable to the Greek.

YOL. II. 29

918

INCORRUPTELZ ARGUMENTUM

LIB. ¥ 5.1. ut nos colligeret in sinum Patris. * Vani autem omnimodo, qui
MAS&V.iLl.universam dispositionem Dei contemnunt, et carnis salutem
negant et regenerationem ejus spernunt, dicentes non eam

] Cor. x. 10.

capacem esse incorruptibilitatis.

1Si autem non salvetur hzc

videlicet, nec Dominus sanguine suo ?redemit nos, neque ?calix
Eucharistize communicatio sanguinis ejus est, neque *panis quem

frangimus communicatio corporis ejus est.*

Sanguis enim non

est nisi à venis et carnibus, et a reliqua que est secundum homi-
nem substantia, qua vere factum 9Verbum Dei, sanguine suo

1 si autem non salvetur hoc, the read-
ing of the Cod. VET., of FEv., CLEEM.,
Voss., the elements of which may be
traced in the ARUND. and OTHOR. read-
ing, sic autem nos secundum hec (GRABE
carelessly omits nos) where secundum in
uncial characters may repreaent servetur
slightly mutilated. The asterisks mark
the limits of a Syriac fragment.

3 The venerable Father infers a true
redemption of the body of flesh, from its
sacramental union with the body and
blood of Christ, which he assumes, be-
yond the power of heresy to gainsay, to
be the universal faith of Christians. If
the body be incapable of incorruption,
then it is incapable of union with the
heavenly Body of Christ, neither is the
Blood of Christ received as the very life
of the faithful in the Lord's Supper. 8.
IBRENAUS fully bears out the dogma of
our Church, that the body and blood of
Christ are verily and indeed taken and
received by the faithful in the Lord's
Supper, and avows his belief that our
sinful bodies are made clean by His
Body, and our souls washed in His most
precious Blood. The bread after conse-
cration, though still bread, is no longer
κοινὸς ἄρτος, 1V. xxxii. ; as Justin M.
also plainly states: οὐ γὰρ ὡς κοινὸν &p-
τον, οὐδὲ κοινὸν πόμα ταῦτα λαμβάνομεν,
Apol. 1,66. Still throughout this pas-
sage the obverse of the heavenly mystery
is kept in sight, and it is clearly seen
that no change of substance is here
thought of; that which supplies bodily
sustentation to the body of flesh is still
its natural aliment, although Christ has

vouchsafed to declare, as a most sure
verity, that the Bread and Wine are His
Body and His Blood. The cup of bless-
ing which we bless, is it not the communion
of the Blood of Christ? The bread which
we break, is it not the communion of the
Body of Christ? (1 Cor. x. 16), is the
nearest approach to a definition given
by the Word of that which is wholly
undefinable. The fact is all that con-
cerns us to know: man’s ignorance is
no gauge for the limitation of the hea-
venly.

3 Eodem argumento usus est TERT. 1v.
c. Marc. c. 40. Acceptum panem et
distributum discipulis suis corpus suum
illum fecit, Aoc est corpus meum, di-
cendo, id est, figura corporis mei Fi-
gura autem non fuisset, nisi veritatis
esset corpus. Caeterum vacua res, quod
est phantasma, figuram capere non pos-
set. Sic et in calicis mentione testa-
mentum constituens sanguine suo ob-
signatum, substantiam corporis con-
firmavit. Nullius enim corporis sanguis
potest esse, nisi carnis. Nam et si qua
corporis qualitas non carnea opponetur
nobis, certe sanguinem nisi carnea non
habebit. Ita consistit probatio corporis
de testimonio carnis, probatio carnis de
testimonio sanguinis. GRABE.

* panis, but the CLERM., AR., MERC.
I. MSS. panem.

5 CLERM., Voss., MERC. I. quam.
ARUND. as above; que is suggested by
GRABE, and is quite scriptural, καὶ ὁ
Λόγος σὰρξ ἐγένετο, but quá represents
,ܐ‎ which makes a good sense, and has
authority in its favour.

ΒΡ

EX EUCHARISTIA. 319

redemit nos. Quemadmodum et Apostolus ejus ait: Jn quo Lm. ¥ ܬܐ‎ 1.

habemus redemtionem per sanguinem ejus, 1 δὲ remissionem pecca- MASS Vig.

torum. CoL i. 14.
2. Ἐπειδὴ μέλη αὐτοῦ ἐσμεν, kai διὰ τῆς κτίσεως Ex Paral.

Joh. Damase.

’ . 4 4 ’ € ^ 4 A , ܗ ܬ‎ ed. Halloix.
τρεφόμεθα THY δὲ ΚΤίισιν μιν avrog παρέχει, TOV ἥλιον v. Ir.

αὐτοῦ ἀνατέλλων, kai βρέχων καθὼς βούλεται, TO ἀπὸ τῆς
κτίσεως ποτήριον " αἷμα ἴδιον 3 ὡμολόγησεν, ἐξ οὗ τὸ ἡμέτερον
δεύει αἷμα’ καὶ τὸν ἀπὸ τῆς κτίσεως ἄρτον ἴδιον σῶμα
. διεβεβαιώσατο, ἀφ᾽ οὗ τὰ ἡμέτερα αὔξει σώματα. 'Οπότε
οὗν καὶ *TO κεκραμένον ποτήριον, καὶ ὁ γεγονὼς ἄρτος ἐπι-

2. Et quoniam membra ejus sumus, et per creaturam nutri-
mur; creaturam autem ipse nobis prsestat, solem suum oriri Matt. v. 45.
faciens, et pluens quemadmodum vult, eum calicem qui est
creatura, suum sanguinem qui ?effusus est, ex quo auget nostrum
sanguinem ; et eum panem qui est a creatura, suum corpus con-
firmavit, ex quo nostra auget corpora. Quando ergo et mixtus

¢ AR. here omits eset, which the
Cod. VET., CLERM., and Voss. retain.

1 £n replaces et in the ARUND. MS.,
the Syr. expresses the e which GRABE
discards, omitting however διὰ τοῦ alua-
τος αὐτοῦ.

3 Eum qui ex creatura panis est ac-
cepit, et gratias egit, dicens: Hoc est
corpus meum. Et calicem similiter qui
est ex ea creatura que est secundum
nos, suum sanguinem confessus est. IV.
xxix. 5. Accipiens panem suum corpus
esse confitebatur, et temperamentum ca-
licis suum sanguinem confirmavit. IV.
li. GRABE's notes by all means should
be consulted.

3 confessus est is indicated in the
Latin, as rigat instead of auget, which
had been carelessly taken from below.

4 τὸ κεκραμένον ποτήριον. Seer. 116,
I, compare temperamentum at 256, 4,
and κρᾶμα, miztionem, p. 461, G. lin. ult.
The Jews in the Paschal Feast always
mingled water with the wine, that was
communicated four times, dividing the
religious repast into four distinct pe-
riods; the vox solennis, whereby the

preparation of the cup is described in the
Talmud, is 3% μισγεῖν, and the primi-
tive practioe of mixing water with the
cup of Eucharist, together with the un-
doubted custom of the Jews, leads to
the inference that the cup at the Last
Supper was also mixed with the element
of water: so S. CYPRIAN charges C.xcI-
Lius (Ep. LX1II.) to take care that the
Catholic tradition be observed as regards
the cup of blessing: Heligioni igitur
nostre congruit, et timori, et ipsi loco
atque officio sacerdotii nostri—in Domi-
nico calice miscendo et offerendo, custo-
dire traditionis Dominice veritatem, et
quod prius apud quosdam videtur erra-
tum, Domino monente corrigere; ut
cum in claritate sua et majestate coelesti
venire coeperit, inveniat nos tenere quod
monuit, observare quod docuit, facere
quod fecit. Theunvarying custom hav-
ing been to mix water with the wine:
In sanctificando calice Domini offerri
aqua solanon potest, quomodo nec vinum
solum potest. Nam si vinum tantum
quis offerat, sanguis Christi incipit esse
sine nobis ; (quos per aquam vino miztam
20—2

820 EUCHARISTIZE PARTICIPATIO

Ki *- δέχεται TOV λόγον τοῦ Θεοῦ, καὶ γίνεται 5 ᾿εὐχαριστία σῶμα
ASS. V.ii.3.
— "Χριστοῦ, ἐκ τούτων δὲ αὔξει καὶ συνίσταται ἡ " τῆς σαρκὸς

calix, et factus panis percipit Verbum Dei, ‘et fit Eucharistia
sanguinis et corporis Christi, ex quibus augetur et consistit carnis

in calice designari ante hee probaverat),
Bi vero aqua sit sola, plebs incipit esse
sine Christo : quando autem utrumque
miscetur et adunatione confusa sibi in-
vicem copulatur, tunc sacramentum api-
ritale et cceleste perficitur. And this
not for the sake of conformity with any
human rule, but for the sake of God's
truth: Si solus Christus audiendus est,
non debemus attendere, quid alius ante
nos faciendum putaverit. Neque enim
hominis consuetudinem sequi oportet,
sed Dei veritatem :—the significant act
of Christ, being alone the true rule to be
followed by the church : Si in sacrificio,
quod Christus obtulerit, non nisi Christus
sequendus est, utique id nos obaudire et
facere oportet, quod Christus fecit, et
quod faciendum eese mandavit dicens,
Hoc facite in mei commemorationem,
quando ipse in Evangelio dicat, si fece-
ritis quod mando vobis, jam non dico
vos servos, sed amicos. The entire epi-
stle is highly important, and is found in
the editor’s Vindez Catholicus, 111. 383.
Hence the prayer of consecration in fhe
primitive church refers the mixture of
the cup to Christ himself, ὡσαύτως xal
τὸ ποτήριον κεράσας ἐξ olvov καὶ ὕδατος,
καὶ ἁγιάσας ἐπέδωκεν αὐτοῖς, λέγων " Πί-
vere ἐξ αὐτοῦ wdyres.—Const. Ap. VIII.
xii. The Council of Carthage also di-
rected in one of ita canons, that nothing
should be offered at the altar but what
the Lord had commanded, viz. Bread,
and Wine mingled with Water. See
also BINGHAM, Xv. ii. 7. It is interest-
ing to know that the same custom ob-
tained in the Saxon Church, as ZElfric
has recorded: see p. 256,4. The prayer
of consecration also in the ancient Li-
turgy, nominally of S. James, indicates a
mixture of water in the Cup of Blessing.

The same is implied in the Liturgical

formula of the Syrian Church, e.g.

: ܐܡܪ‎ wo ܘܒܕ ܡܟܐܓ‎
©ܠܫܣܢܚܢܝܝ ܐܕܩܦ‎ δα.4.. qo
ΟΝ οϑο]. Ὁ Asa
ܒܠܘܟܝܬܐ‎ cue, Lolo
ܘܩܠܝܐ ܘܩܠܢ‎ lo cuto oo
ܘܝܨܠܝܢܢ ܕܩܪ‎ 20100] iL»
ܗܝ ܣܗܕܘܬܐ‎

Et quando miscet calicem, dicit :

Dominus noster Jesu Christus cru-
cifixus est inter latrones in Jerusalem,
et lancea confossus est in latere suo, et
ex eo defluxerunt sanguis et aqua; qui-
que vidit testatur, et scimus verum esse
testimonium ejus.

1 Corpus Christi dicimus illud, quod
ex frugibus terre acceptum, et mystica
prece consecratum. rite sumimus ad spi-
ritalem salutem in memoriam Dominice
pro nobis Passionis. S. Ava. de Trin.
II 4. The prayer of consecration in
the Primitive Church has the words :—
προσφέρομέν σοι τῷ βασιλεῖ kal Θεῷ, κατὰ
τὴν αὐτοῦ διάταξιν, τὸν ἄρτον τοῦτον καὶ
τὸ ποτήριον τοῦτο, εὐχαριστοῦντές σοι δι'
αὐτῶν... καὶ ἀξιοῦμέν σε ὅπως....
κέμψῃς τὸ ἅγιόν σον Πνεῦμα ἐπὶ τὴν θυ-
σίαν ταύτην, τὸν μαρτύρα τῶν παθημάτων
τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὅπως
ἀποφήνῃ τὸν ἄρτον τοῦτον σῶμα τοῦ Χρι-
στοῦ σον, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο αἷμα τοῦ
Χριστοῦ σον. k.T.A. Const. Apost. VIII.

3 The Bread and Wine, it is here said,
add to bodily substance by ordinary as-
similation ; in substance therefore they can
only be the bread and wine of daily food,
whatever else they may be in the way of
heavenly mystery. The Body and Blood

KaTa-

DONATIO VITA.

321

ó ^ ^ o ^ ܠ 4 ܠ 4.9 4 4 9 ܐܟ‎ ^ ,
wpeas τοὺ Veou, ητις eat ζωὴ αιωνιος, THY ATO του σωματος

καὶ αἵματος τοῦ Kupiov τρεφομένην, καὶ μέλος αὐτοῦ ὑπαρ-

χουσαν; Kadws ὁ μακάριος Παῦλός φησιν ἐν τῆ πρὸς

9 , ^ A ^ ^
Ἐφεσίους ἐπιστολῆ" ὅτι μέλη ἐσμὲν τοῦ σώματος, ¢ τῆς

4 4 ^ 4 9 ^ 9 , 9 ^ 4 ܠ‎ “ ^
σαρκος QU'TOU, Καὶ EK Τῶν OOTEWY αντου" OU πέρι “νευματικου

8^? , 4 , , ܕ ܬ ܝ‎ ^
Tivos καὶ αἀορατου ἀνθρώπου λεγὼν ταῦτα" TO yap πνευμα

nostrz substantia; quomodo carnem negant capacem esse dona-
tionis Dei, ‘que est vita zeterna, que sanguine et corpore Christi
nutritur, et membrum ejus*est* Quemadmodum et beatus A posto-
lus ait in "epistola quze est ad Ephesios; Quoniam membra sumus Eph. v.3
corporis ejus, de carne ejus, et de ossibus ejus: non de spiritali aliquo
et invisibili homine dicens hzc; (Spiritus enim neque ossa, nequa Lue. xxiv.39.

of Christ are also received by the faith-
ful, but these act wholly in a spiritual
manner, as the substance of everlasting
life. Man's danger consists in defining
that which the Word has not defined.

` 8 et omitted in the An. MS.

4 Ἔκ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ, kal ἐκ τῶν

ὀστέων αὐτοῦ. Hac cum utraque citatio,

et vetus etiam versio Irene agnoscat, plu-
rimum inde confirmantur, ideoque merito
rejicitur annotatio Grotii ad. Ephes. v. 30,
suspicantis, verba ista, quod in MS. Alez-
andrino haud extent, a quopiam ad mar-
ginem adscripta, in textum Apostolicum
irrepsisse. Imo potius in dicto Codice
εἰ versione /Ethiopica, occasione recur-
rentis ultime vocis αὐτοῦ, omissa viden-
tur. GRABER. The Syriac expresses the
words.

5 que, CLERM., but AR., Voss., &c.
qui.
6 Mass. adds est as indicated in the
Greek, but no MS. can be quoted in its
favour. After sanguine, in the pre-
ceding line, the ARUND. inserts suo.

7 Epistola. I follow the CLERM. and
AR. reading. GRABE and Mas8sUET have
tn ca que est ad Ephesios epistola, as in
the earlier editions. Zpistola in the MSS.
may have taken the place of ea.

8 dopdrov. It must be borne in mind

that the author's observations through-
out this passage have a bearing upon
two cognate heresies, £. That which
denied the resurrection and redemption
of the body ; and, 2, That which asserted
that the body of Christ had no true hu-
man substance. With respect to the

first, he asserts that our bodies shall be

raised again the heirs of incorruption,
because Christ was raised again Incor-
ruptible, for we are members of His Body,
of His flesh and of His bones, that is, as
Eve was bone of Adam’s bone, and flesh
of his flesh, so are we consubetantial
with Christ's glorified Body, and for this
reason we have the sure hope, that in the
end we shall be made wholly like unto
it. The point to be made out is, not
that we are made incorruptible, because
we receive in the Sacrament the very
Body and Blood of Christ, and assimi-
late them in & natural manner, but, that
having a body tn essence of the same
nature with the now glorified Son of
Man, and being made one with Him by
sacramentally receiving Him, the total
dissolution of that body by death is an
impossibility.

As regards the second class of here-
tics he urges, that as we are members
of Christ’s Body, of His flesh and of His

e ^ ¢ » ^ 4 , ] 2E ^
3. 806. ἡμῶν ὑπόστασις" πῶς δεκτικὴν μὴ εἶναι λέγουσι τὴν capka τῆς LIB. V; 3.

. V. il.
MASS. V.ii.3.

922 EUCHARISTIA

LIB. Vil ® οὔτε ὀστέα, οὔτε σάρκα ἔχει: ἀλλὰ περὶ τῆς κατὰ τὸν
MASS. VH. ἀληθινὸν ἄνθρωπον οἰκονομίας, τῆς ἐκ σαρκὸς καὶ νεύρων καὶ σ. 39.
ὀστέων συνεστώσης" "rie καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου ' αὐτοῦ, ὅ ἐστι
τὸ αἷμα αὐτοῦ, τρέφεται, καὶ ἐκ τοῦ ἄρτου, ὅ ἐστι τὸ σῶμα
αὐτοῦ, αὔξεται.
3. ΚΚαὶ ὅνπερ τρόπον τὸ ξύλον τῆς ἀμπέλου κλιθὲν εἰς
τὴν γῆν τῷ ἰδίῳ καιρῷ ἐκαρποφόρησε, καὶ ὁ κόκκος τοῦ σίτου
πεσὼν εἰς τὴν γῆν καὶ διαλυθεὶς, πολλοστὸς ἐγέρθη διὰ τοῦ
Πνεύματος τοῦ Θεοῦ, τοῦ συνέχοντος τὰ Tavra: ἔπειτα δὲ διὰ o. «x.
τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ εἰς χρῆσιν ἐλθόντα ἀνθρώπων, καὶ

carnes habet) sed de ea dispositione, quze est secundum ? verum
hominem, quz ex carnibus et nervis et ossibus consistit; quz de
calice, qui est sanguis ejus, nutritur; et de pane, quod est corpus
ejus, augetur.

3. Et quemadmodum lignum vitis depositum ?in terram, suo
fructificat tempore, et granum tritici decidens in terram et disso-
lutum, multiplex surgit per Spiritum Dei, qui continet omnia ;
quie deinde per sapientiam in usum * hominis veniunt, et percipi-

bones, and as we are conscious of the
reality of this bodily substance in our
own persons, 80 may we be certain that
Christ's Body is no less ἃ reality; that
the Apostle is not speaking of a mere
spiritual essence, as the Zon Anthropos,
1. 10, 2, or the Christ of the Pleroma, 1.
21, or Cabbalistic Adam Cadmon, 1. 224,
I, or of the first idealisation of humanity,
such as the Adamas of the Ophite, 1.
134, 2, and Monadic, I. 104, and wletra-
Gnostic theory, I. 107, who as being with-
out form was déparos, the Gnostic equi-
valent of ἀσώματος, I. 40, 3; such spec-
tral non-entities have no body of flesh
and bone; but the Apostle is speaking
of the true nature of man, of reasonable
soul and human flesh subsisting, of which
Christ is, essentially, and with which
our bodies are con-natural It is with
reference to these ideas that the author
declares, that in speaking of Christ's Body
of flesh and bone, the Apostle οὐ περὶ
πνευματικοῦ Twos kal aopdrou ἀνθρώπον

λέγει ταῦτα, he by no means declares
that in the Sacramental reception of
Christ, we feed upon him in any carnal
manner.

1 ἥτις (σὰρξ, sc.), although the trans-
lator makes dispositio to be the ante-
cedent; q.d. but the Apostle says this
of the οἰκονομία, or the Word made Flesh ;
flesh which in our own case is nourished
and receives increase by the Cup, sacra-
mentally His Blood, and the Bread,
sacramentally His Body. In this case
ἥτις refers to σὰρξ, involved in the word
οἰκονομία. dele αὐτοῦ.

3 verum, omitted in the ARUND.

3 in terram, CLERM. and Voas., but
AB. has in terra.

4 hominis, CLERM., Voss. ; the Greek
indicates hominum. The AR. has homi-
nibus veniunt, but this MS. is here very
corrupt; the transcriber, having lost an
entire line in his copy, omits the eight
following words, and then resumes with
another σφάλμα, et sanguinis Christi.

RESURRECTIONIS INDICIUM. 928

, 1 , ^ ^ 4 , ,

LIB. V. ii. 3
προσλαμβανόμενα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, εὐχαριστία γίνεται, LIB. V. it.
e 9 4 ^ 4 ^ ^ A ,
ὅπερ ἐστὶ σῶμα καὶ αἷμα τοῦ Χριστοῦ: οὕτως kat τὰ ἡμέτερα
σώματα ἐξ αὐτῆς τρεφόμενα, καὶ τεθέντα εἰς τὴν γῆν, kai ^^ xvi 9.
διαλυθέντα ἐν αὐτῆ, ἀναστήσεται ἐν τῷ ἰδίῳ καιρῷ, τοῦ λόγου
τοῦ Θεοῦ τὴν ἔ TOL : ἷς δόξαν Θεοῦ xai

ῦ τὴν ἔγερσιν αὐτοῖς χαριζομένου εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ
a ^ e^ ^ ^
vaTpOs ὃς ὄντως TQ θνητῷ τὴν ἀθανασίαν περιποιεῖ, καὶ τῷ
φθαρτῷ τὴν ἀφθαρσίαν * προχαρίζεται, ὅτι δύναμις τοῦ Θεοῦ
ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται: ἵνα μὴ ὡς ἐξ ἡμῶν αὐτῶν ἔχοντες
4 4 ^ 4 94? ^ , ܢ‎ ^ ^
τὴν ζωὴν φυσηθῶμεν, καὶ "ἐπαρθῶμέν ποτε κατὰ τοῦ Θεοῦ,
ܝ‎ , » 4 PC , A , ܗ‎ , ^
ἀχάριστον ἔννοιαν ἀναλαβόντες" πείρᾳ δὲ μαθόντες, ὅτι ἐκ τῆς
ἐκείνον ὑπεροχῆς, οὐκ ἐκ τῆς ἡμετέρας φύσεως, τὴν εἰς ἀεὶ
4 ܨ‎ ’ ^ 4 Θ ܕ‎ ὃ , 3 e 9 4 9
παραμονὴν ἔχομεν, μήτε τῆς περὶ Θεὸν δόξης, 3 ὡς ἐστὶν, ἀστο-
, ’ 4 e , , ܟ = ° , ܟ‎ , 2
χήσωμεν, μήτε τὴν ἡμετέραν vow ἀγνοήσωμεν' αλλ ἴόωμεν,
, e 60 ܠ‎ δύ ܒܨ , ܢܟ‎ θ 9 ^ ܬ‎ 4
τί ὁ Θεὸς δύναται, καὶ τί ἄνθρωπος εὐεργετεῖται" καὶ μὴ
σφαλῶμέν ποτε τῆς ἀληθοῦς περὶ τῶν ὄντων, ὡς ἔστιν, ὑπο-
λήψεως, τουτέστι, Θεοῦ τε καὶ ἀνθρώπων. Μήτιγε, καθὼς

entia verbum Dei Eucharistia ‘fiunt, quod est corpus et sanguis
Christi: sic et nostra corpora ex ea nutrita, et reposita in terram,
et resoluta in ea, resurgent in suo tempore, Verbo Dei resurrec-
tionem eis donante, in gloriam Dei Patris: qui 5huic mortali ! Cor. xv. δὲ
immortalitatem cireumdat, et corruptibili incorruptelam gratuito
donat, quoniam virtus Dei ‘in infirmitate perficitur: ut non quasi ¢ Cor. xii. 8.
ex nobisipsis habentes vitam, inflemur aliquando et extollamur
adversus Deum, ingratam mentem accipientes; experimento
"autem discentes, quoniam ex illius magnitudine, et non ex nostra
natura, habemus in seternum perseverantiam, neque ab ea quze est
circa * Deum gloria, sieuti est, frustremur aliquando, neque nostram
naturam ignoremus ; sed uf sciamus, et quid Deus potest, et quid
homo beneficii accipit: et non erremus aliquando a vera compre-
hensione eorum quz sunt, et quemadmodum sunt, id est Dei et
hominis. Et numquid forte, quemadmodum preediximus, propter

1 legendum cum Interprete προῖκα xa- 5 funt, the reading of Mass., but
plterat, jam annotavit. doctissimus Cote- — CL., Voss., and GRABE fant.
lerius, Mon. Eccl. Gr. 111. 643. Mass. 5 Àuic, indicating τουτῷ for ὄντως.

* GRABE'S suggestion is adopted in ¢ in omitted in the ARUND. copy.
the text, instead of ἀπαρθῶμεν. 7 autem is lost in the CLERM. MS.

3 STIEREN inserts xal, but without 8 Deum, in its abbreviate form Dm,

authority. has become Dni in the CLERM. MS.

924 VIRTUS DEI

, . ܐ‎ διὰ ^ AD * Θεὸς ܕܟ‎ , ‘ ^

προείπομεν, kat Ola τοῦτο ἠνέσχετο ὁ Θεὸς "zv εἰς τὴν γῆν

e ~ a‏ , 9 ^ ܘ

: ἡμῶν ἀναλυσιν' ὅπως παντοίως παιδευθέντες, ἐν πᾶσιν εἰς TO
, > 4 ^ , A , e A 9 ^ ܘ‎
μέλλον ὦμεν ἀκριβεῖς, μήτε Θεὸν, μήτε ἑαυτοὺς ἀγνοοῦντες ;

hoc passus est Deus fieri in nobis resolutionem ; ut per omnia
eruditi, in omnibus simus diligentes, neque Deum, neque nosmet-
ipsos ignorantes? -

Κεφ. γ΄.

In infirmitate carnis humana elucet virtus et gloria Dei,
qui corpus nostrum, resurrectionis et vmmortalitatis
particeps efficiet, quum illud. ex limo terre forma-
veri: upsique avo sempiterno frui concedet, cur exi-
guam, et communem, hanc vitam largitur.

ZAOEZTATA δὲ Παῦλος ἀπέδειξεν, ὅτι παρεδόθη c. «n.‏ .ܫ
τῇ ἑαυτοῦ ἀσθενείᾳ ὁ ἄνθρωπος, ἵνα μὴ ἐπαρθεὶς ἀστοχήση‏

^ 4 4 , e ? ^ 2

τῆς ἀληθείας, ... εἰπών"... ἥδιστα οὖν μάλλον κανχήσομαι

4 ܢ‎ ^ 4 ἢ ܐ‎ 4 , $ 9 , A e ’ ܒܣ‎

ἐπὶ ταῖς ἀσθενείαις, ἵνα ἐπισκηνώση ἐπ᾽ ἐμὲ ἡ δύναμις τοῦ

Χριστοῦ.

CAP. III.

1. ΜΑΝΙΡΕΒΤΙΒΒΙΜῈ autem Apostolus ostendit, quoniam traditus
est suze infirmitati homo, ne elatus aliquando excideret a veritate,
in secunda quze est ad Corinthios dicens: Ef ut sublimitate revela-
tionum non superextollar, datus est mihi stimulus carnis, angelus
Satane, uti me colaphiset. Et super *hoc ter Dominum rogavi, ut
absistat a me: et dixit mihi: Sufficit tibi gratia mea; nam ?virtus
in infirmitate perficitur. Libenter ergo magis gloriabor in *infir-
mitatibus, ut inhabitet in me virtus Christi. Quid ergo? (dicet

2 Cor. xii.
7—9.

1 rh» els τὴν γῆν ἡμῶν. The trans-
lation indicates the loss of γίνεσθαι, in
other respecta the text is confirmed by
ἀναλυθὲν εἰς τὴν γῆν ἡμῶν, p. 326,
meaning resolution into the common
dust of mortality. Cf. rrr. xxi. 2, and
P. 323.

3 CL., VET., Voss. super hac.

3 Tia Interpres vel Scriba posuit juxta
Italicam versionem, in qua non legebatur
mea, ut ex Tertulliano, Cypriano, aliis-

que colligitur ; sicut nec moderna Latina
vulgata habet. Sed Ireneum Grace ἡ δύ-
rapis μου in Apostolico Codice legisse, in-
que suo hic scripsisse colligitur ex anteced.
cap. 2, ubi ait; δύναμις τοῦ Θεοῦ ἐν ἀσ-
θενείᾳ τελειοῦται, Virtus Dei in infirmi-
tate perficitur ; et ex )ܐ )ܐܐ‎ ipsius capitis
progressu. GRABE.

* AR. adds meis, but the word is
not found in the CL., MERC. 1., Voss.,
or Gr. T.

IN INFIRMITATE PERFICITUR. 325

enim aliquis) voluit ergo Dominus Apostolum suum sic colaphi- 118. ¥
sari, et talem sustinere infirmitatem? Etiam, dicit verbum. SR y `
ii. 1.

Virtus enim in infirmitate perficitur, meliorem efficiens hune, qui
per suam infirmitatem cognoscit virtutem Dei. Quemadmodum
enim didicisset homo, quoniam ipse quidem infirmus et natura
mortalis, Deus autem immortalis et potens, nisi id quod est in
utroque, didicisset experimento ὃ Suam enim infirmitatem ! discere
per sustinentiam, nihil est malum: magis autem et bonum est
non aberrare in natura ?sua. *Extolli autem adversus Deum, et
preesumtionem ‘suze glorize assumere, ingratum reddens hominem,
multum mali inferebat ei,5ut nec veritatem simul et dilectionem
auferret ab eo, et eam que est ad eum qui fecit eum. Utrorum-
que autem experientia veram quz est de Deo et homine agnitio-
nem indidit ei; et auxit ejus erga Deum dilectionem. Ubi autem
augmentum est dilectionis, ibi major gloria Dei virtute perficitur
his qui diligunt eum.

2. Refutant "igitur potentiam Dei, et non contemplantur
quod est δ verbum, qui infirmitatem intuentur carnis, virtutem au-
tem ejus qui suscitat eam a mortuis, non contemplantur. Si enim

3 ^ 9 ܙ ܕ ܕ ܪ ^ , N ‘ M‏ ܨ
Ei γὰρ τὸ θνητὸν οὐ ζωοποιεῖ, καὶ τὸ φθαρτὸν μὴ ἀνάγει εἰς Ex Joh.‏
amasc.‏
"AAA! ὅτι δυνατός Parall. ibid.‏

^ / ^ 9 ~ 9 ^ e ^ ^
ἐστιν ἐν τοῖς τοιούτοις πᾶσιν, ἐκ τῆς ἀρχῆς ἡμῶν συννοεῖν

ἀφθαρσίαν, οὐκ ἔστι δυνατὸς ὁ Θεός.

ὀφείλομεν. ὅτι λαβὼν ὁ Θεὸς χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, ἐποίησεν

mortale non vivificat, et corruptibile non revocat ad incorruptelam,
jam non potens ?est Deus. Sed quoniam potens est in ?his om-
nibus, de initio nostro contemplari debemus: quoniam sumsit
Deus limum de terra, et formavit hominem. Et quidem multo

1 discere, τὸ γὰρ μαθεῖν δι' ὑπομονῆς
τὴν ἰδίαν ἀσθενείαν, οὐδὲν κακόν.

3 sua. ... presumtionem, omitted in
the CLERM. copy, owing to sue immedi-
ately following.

3 extolli, τὸ δὲ ἐπαρθῆναι κατὰ τὸν
Θεόν. 1

4 τὴν τῆς ἰδίας δόξης προαίρεσιν.

5 ut nec veritatem. There is no help
for it but to print the passage according
to the MSS. GRraBE cancels nec and e£
after co, and for ad eum he reads ad
Deum. But if for nec we read hic, and

imagine the scribe to have falsely read
ἀπολαβεῖν, the words would express the
Greek, ὥστε ἀποβαλεῖν αὐτὸν τὴν ἀλήθειαν
καὶ τὴν ἀγαπὴν dd αὑτοῦ, τὴν εἰς τὸν
κτίσαντα αὐτόν. Here also the ܐ‎ con-
demned by GRABE is suppressed, though
xal is not quite inadmissible.

5 CLERM. enim.

7 παραπέμπουσι perhaps, as I. I,
and 11. 76, 7; 78, 2. AR. enim,

8 CLERM., Voss., VET., but ARUND.
verum.

9 est, his, omitted in the CLERM.

326 QUI CARNIS RESURRECTIONEM

e^‏ ܨ
ἄνθρωπον. Καίπερ πολλῷ δυσκολώτερον καὶ ἀπιστότερον‏ ¥ ܐܝܐ
2 ° ܇ - ΑΙ.‏
Miss Vv ἣν, ἐκ μὴ ὄντων ὀστέων τε, καὶ νεύρων, ... καὶ τῆς λοιπῆς τῆς G. 402.‏
- ܢ .9 iii.‏
xarà τὸν ἄνθρωπον οἰκονομίας, ποιῆσαι εἰς TO εἶναι, καὶ‏
A a‏ « ^ 2 , 9 ܬ 2 % ܒ
ἔμψυχον καὶ "λογικὸν ἀπεργάσασθαι "ζῶον, ἢ TO γεγονὸς, M. 296.‏
^ ^ ^ 4
ἔπειτα ἀναλυθὲν eis τὴν γῆν, αὖθις ἀποκαταστῆσαι, εἰς ἐκεῖνα‏
7 ܥ
χωρῆσαν, ὅθεν τὴν ἀρχὴν μηδέπω γεγονὼς ἐγεγόνει ὁ ἄνθρω-‏
»ܟ , e‏ , ܒ ܝ ܠ 4 4 & e‏
vos. 'O γὰρ τὴν ἀρχὴν οὐκ ὄντας ποιήσας, ὁπότε ἤθελεν,‏
x) 4 ,‏ , ܨ 4 ^ ^
πολλῷ μᾶλλον τοὺς ἤδη γεγονότας αὖθις ἀποκαταστήσει‏
θελήσας εἰς τὴν €T αὐτοῦ διδομένην ζωήν. Ἐὑρεθήσεται δὲ‏
A ^ ^ ^ ,‏ € ¶ ܕ νυ‏ ¥ ܬ
καὶ δεκτικὴ ἅμα καὶ χωρητικὴ ἡ σὰρξ τῆς ToU Θεοῦ δυνα-‏
ede A / ^ 0 ^‏ 9 4 ܟ 4 ܠ 4 3
pews: Sei γὰρ τὴν ἀρχὴν ἀπεδέξατο τὴν τέχνην τοῦ Θεοῦ,‏
t an 1 1 ? 9 ’‏ ^ ܬ 4 ? > , ܠ ܠ
καὶ τὸ μέν τι ἐγένετο ὀφθαλμὸς τοῦ ὁράν, τὸ δὲ οὖς ἀκούειν,‏
καὶ ἄλλο GdAov. Τί γάρ; οὐκ ἔστιν ἀριθμὸν εἰπεῖν‏ ...
»= ܢ ^ ,
πάσης τῆς κατὰ τὸν ἄνθρωπον μελοποιΐας, ἥτις οὐκ ἄνευ‏
ܢ ^
σοφίας πολλῆς ἐγένετο. Τὰ δὲ τέχνης καὶ σοφίας μετέχοντα‏
P ^‏ ^ ^
Θεοῦ, μετέχει kal τῆς δυνάμεως avrov.‏

diffieilius et incredibilius est, ex non exsistentibus ossibus, et
nervis, et venis, et reliqua dispositione, quee est secundum homi-
nem, facere ad hoc ut sit, et quidem animalem et rationabilem
*facere hominem, quam quod factum est, et deinde *resolutum est
in terram, propter causas quas preediximus, rursus redintegrare,
licet in illa cesserit, unde et initio nondum factus, factus est homo.
Qui enim initio eum qui non erat, fecit ut esset, quando voluit :
multo magis 5eos, qui jam fuerunt, rursus restituet volens in eam
qui ab eo datur vitam. Invenietur autem perceptrix et capax
caro virtutis Dei, quz ab initio percepit artem Dei; et aliud qui-
dem factum est oculus videns, aliud auris audiens, aliud manus
palpans et operans, aliud nervi undique "contensi, et continentes
membra, aliud arteriz et venze, sanguinis et spiritus transitoria ;
aliud vero ?inviscera diversa; aliud sanguis, copulatio animze et
corporis. Quid enim? Non est numerum dicere universz fabrica-
tionis, quze est secundum membra hominis, quz non ?alias facta
est 9864 ex magna sapientia Dei. Quz autem 'sapientiam par-
ticipant Domini, participant et virtutem ejus.

1 kal φλεβῶν, wanting in the Greek. 5 eos, omitted in the CLEBM. copy.
3 animal rationabile, 317, 1. 2. 6 factum, CL., AR., MERO. II., sc.
3 For el ydp the translator read 7, and — membrum ; al. factus.

for τὸ μέν τι, perhaps wrote quiddam. 7 contensi, AR. συντεινόμενα, nervi,

4 AR. faceret, solutum. meaning sinews; al. condensi, according

se

DENEGANT REDARGUUNTUR. 327

9 ¥ 9 ἢ e ܒ ܢ‎ . , a
3. Οὐκ apa οὖν ἄμοιρος ἡ σὰρξ τεχνικῆς σοφίας καὶ
, ܝ‎ ^ Ψ ^
δυνάμεως Θεοῦ. ᾿᾿᾽᾿Αλλ᾽ εἰ ἡ δύναμις αὐτοῦ, ἥτις ἐστι ζωῆς
^ ,
παρεκτικὴ, ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται, τουτέστιν ἐν σαρκί" εἰπα-
^ ܟ‎ ^
τωσαν ἡμῖν οἱ λέγοντές μὴ εἶναι δεκτικὴν τὴν σάρκα τῆς
a ^ ^ ܝܚ‎ ^ ^
παρὰ τοῦ Θεοῦ δεδομένης ζωῆς, πότερον ζῶντες νῦν, xai
^ ^ ^ A 4 ^
μετέχοντες τῆς ζωῆς λέγουσι ταῦτα, ἣ TO καθόλον ζωῆς
n
μετέχοντες μηδὲν, νεκροὺς δὲ αὐτοὺς τῷ παρόντι ὁμολογοῦσιν;
"A ܙ 9 ܢ‎ ¶ \ 4 ^ ^ A , ܠ ܢ‎
AN εἰ μὲν εἰσὶ νεκροὶ, πῶς καὶ κινοῦνται, καὶ λέγουσι, καὶ τὰ
po^ , ,
A ܫ‎ ^
λοιπὰ ποιοῦσιν, ἅπερ οὐχὶ νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων ἔργα; Ei δὲ
ζῶσι νῦν, καὶ ὅλον σῶμα αὐτῶν μετέχει τῆς ζωῆς, πῶς τολ-
^ ,
μῶσι λέγειν μὴ εἶναι τὴν σάρκα δεκτικήν Te kal μετοχικὴν
e^ ^^ e ^ ΝΜ 4 φ ~ , . Ὅ
τῆς ζωῆς, ὁμολογοῦντες ἔχειν ζωὴν ἐν τῷ παρόντι; Ὅμοιον
^ ,
εἴτις σπογγίαν ὕδατος πλήρη κρατῶν, 7 λαμπάδα "φωτὸς, μὴ
δύνασθαι λέγει μετέχειν τοῦ ὕδατος ἐπὶ τῆς σπογγίας, μηδὲ τὴν
, e^ ܠ‎
λαμπάδα τοῦ πυρός. Τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ οὗτοι Ὧν λέγον-
ρ ρ
4 , ܒ 907 ܝ 4 ܢ‎ e ^
τες καὶ jac ra(ew ζωὴν ἐν τοῖς ἰδίοις μέλεσιν, ἔπειτα ἑαυτοῖς
ܓ‎ ,
^ ܢ‎ ^ ^
ἐναντιούμενοι, τὰ μέλη αὐτῶν ἐπιδεκτικὰ μὴ λέγουσι τῆς ζωῆς.

3. Non igitur exsors est caro sapientie et virtutis Dei. Nam
virtus ejus que vitam prestat, in infirmitate perficitur, id est, in
carne. Dicant autem nobis, qui dicunt non esse capacem carnem
illius vitae quee datur a Deo, utrum viventes nunc, et participantes
vitam dicant hzc; an in totum vitze quidem habentes nihil, mor-
tuos autem semetipsos in przesenti confitebuntur? Et si quidem
mortui, quomodo et moventur et loquuntur et reliqua faciunt,
quie non mortuorum sed vivorum sunt opera? Si autem vivunt
nune, et totum illorum corpus participat vite, quomodo audent
dicere non esse carnem participatricem vitze, confitentes habere se
vitam in presenti? Simile est quemadmodum si quis spongiam
aque plenam tenens, vel faculam ignis, non posse participare
aqua dicat spongiam, neque faculam igni. Eodem modo et hi
vivere se dicentes, et portare vitam dicentes, et in suis membris
exsultantes, postea sibimetipsis contrarii exsistentes, dicunt non
esse membra ipsorum ?percapabilia vitze. Si autem hsec que est

to Mass. the representative of δασέα. 1 Either si has been lost to the
8 AR. in inviscera ... ez alia. Latin, and autem inserted in the next
9 CL. omits sed. sentence, or ἡ ydp has become ἀλλ᾽ el

10 Gr. sapientia . ... Deum, but CL., in the Greek, as GRABE has suggested.
VET., Voss. as above, saptentid.... Dni. 3 CL., Voss. participabilia, AR.

928 DE DEMIURGO

4 ܠ‎ , ^ e^ ^ / , ,
Ei δὲ τὸ πρόσκαιρον τοῦ ζῆν, πολλῷ ἀσθενέστερον ἐκείνης ¢. «s.
~ / ^ e ܐ ܫ‎ ^
t τῆς αἰωνίας ζωῆς, ὅμως τοιοῦτον δύναται, ὥστε ζωοποιεῖν

Φ ^ a ܢ‎ e , , , 5 A ܟ‎
ἡμῶν τὰ θνητὰ μέλη" ἡ τούτον δραστικωτέρα αἰώνιος ζωὴ τὶ
ὅτι οὐ ζωοποιεῖ τὴν σάρκα, τὴν ἤδη μεμελετηκυῖαν καὶ εἶθισ-
μένην Bacra(ew τὴν ζωήν; Ὅτι γὰρ ἐπιδεκτικὴ ζωῆς ἐστιν

ἡ σὰρξ, ἐκ τοῦ ζην δείκνυται" ζῆ δὲ, ἐφ᾽ ὅσον αὐτὴν ὁ Θεὸς μ. 90).

θέλει Ὧν. Ὅτι δὲ καὶ ὁ Θεὸς δυνατὸς παρέχειν αὐτὴ τὴν
& ὃ 9 , ܠ‎ , e ^ ܢ‎ 4

ζωὴν, δήλον" ἐκείνου γὰρ παρέχοντος ἡμῖν τὴν ζωὴν [ suppl.
^ 4 ܝ‎ ^ ? ^y ^ a ,

ζῶμεν |. Kai τοῦ Θεοῦ οὖν δυνατοῦ ὄντος ζωοποιεῖν τὸ πλάσμα

"ToU ἑαυτοῦ, καὶ τῆς σαρκὸς δυναμένης ζωοποιεῖσθαι, τί λοιπὸν
ܕ‎ , AE , ^ 9 , e > Aq ,

TO ko Àvoy αὐτὴν μετέχειν τῆς ἀφθαρσιας, ἥτις ἐστὶ "μακαρία
¶ 9 ܟ‎ A < ¢ ܠ‎ ^ , .

xai ἀτελεύτητος ζωὴ ὑπὸ Θεοῦ διδομένη ܨ‎

temporalis vita, cum sit multo infirmior quam illa eeterna vita,
tamen tantum potens est, ut vivificet nostra membra mortalia; cur
illa quz est eterna vita, non vivificabit eam carnem, que jam
meditata et assueta sit portare vitam? Quoniam autem participa-
trix vitse sit caro, ex hoc quod vivat, ostenditur: vivit enim, in
quantum Deus vult vivere. Quoniam autem et Deus potens est
prestare ei vitam, manifestum est. Illo enim prestante vitam
nobis qui vivimus, et Dominus itaque cum sit potens vivificare
plasma suum, et caro cum possit vivificari, quid superest quod
prohibeat eam percipere incorruptelam, que est longa et sine fine
& Deo tributa vita?

CAP. IV.

Falluntur qui preter mundi fabricatorem alterum Deum
Patrem confingunt: quem infirmum et inutilem, aut
malignum. et invidum. esse necesse est, st corporibus
nostris vitam, &ternam prestare vel non possit, vel
nolit.

3 LATENT autem semetipsos, qui alterum affingunt patrem, preter
Demiurgum, et bonum eum vocant; infirmum et inutilem et
negligentem inferentes eum: ut non dicamus, quoniam lividum
et *invidum, in eo quod dicant non vivificari ab eo nostra corpora.

| STIEREN Τό. 4 invidum, copied from PrATO's dic-
3 Int. μακρά. tum in Tim. ἀγαθῷ δὲ οὐδεὶς περὶ οὐδενὸς
3 λανθάνουσι δὲ ἑαυτούς. οὐδέποτε ἐγγίγνεται φθόνος. p. 29 Ε.

SOPHISMATA REFELLUNTUR. 329

Cum enim dicant ea que omnibus sunt manifesta quoniam perse-
verant immortalia, ut puta spiritus et anima, !et quze sunt alia,

quoniam vivificantur a patre, ?aliud autem quod non alias vivifi- —

catur, nisi illi Deus preestet, vita derelinqui; aut impotentem et
infirmum ostendit patrem ipsorum, aut invidum et lividum. De-
miurgo enim et hic vivificante mortalia corpora nostra, et resur-
rectionem eis per prophetas promittente, quemadmodum osten-
dimus; quis potentior, et fortior, et vere bonus ostenditur? utrum
Demiurgus, qui totum vivificat hominem; an falso cognominatus
ipsorum pater? Qui ?ea quidem que sunt natura immortalia, qui-
bus a sua natura adest vivere, fingit se vivificare; quibus autem
opus est ab eo *adjutorium ut vivant, non vivificans ^illa benigne, sed
relinquens illa negligenter in mortem. Utrum ergo et his vitam
pater ipsorum, *cum possit preestare, non prestat, “an cum non
possit? Siquidem cum non possit, jam non potens est, neque
perfectus super Demiurgum: Demiurgus enim preestat, quemad-
modum *adest videre, quod ille non potest prestare. Si autem
eum possit priestare, non prestat; jam non bonus ostenditur, sed
invidus et malignus pater. Si autem et causam aliquam dixerint,
per quam non vivificat corpora pater ipsorum, ipsam causam ma-
jorem necesse est apparere quam patrem, ?obtinentem benigni-
tatem ejus; et infirmabitur benignitas ejus propter causam eam

. quze ab ipsis dicitur. Quoniam autem possunt corpora percipere

vitam, omnibus videre est. Vivunt enim in quantum ea Deus
vult vivere: et jam non possunt dicere quod minime valeant vitam
capere. Si igitur J^ propter necessitatem et causam aliam !!quan-
dam non vivificantur, qure possunt participare vitam, erit neces-
sitati et !?causz serviens pater ipsorum, et non jam liber et suze
potestatis in !?sua sententia.

1 kal ἄλλα ὑπάρχοντα, CL., Voss.
talia ; but alia, referring to sp. εἰ anima,
as emanating from the Divine life, is in
antithesis with aliud, the quickened body.

3 aliud, Cr., Voss., but AR. «lud.

3 ea quidem, AR. equidem.

4 CL, VET., Voss. adjutorio, AR.

5 ila, CLERM. tlle, VET., Voss., but,
with sed, omitted altogether in the AR.

6 The CLERM. reading adopted by
MaSssUET. GRABE has mon possit pre-
stare....an cum possit, The ὁμοιοτέ-

has caused the CLERM. transcriber‏ ܘܘ
to omit Siquidem cum non possit.‏

7 AR. an quum possit? sed quidem.

8 CLERM. est.

9 obtinentem, as GRADE suggests, ἐπὶ-
κρατοῦντα, mastering, with the genitive
τῆς χρηστότητος.

10 AR. preter,

11 quandam, omitted in the CLERM.

13 cause serviens, no longer the
source of all causation.

13 An, sua, omitted CL., Voss,

LIB. V.
v. ].
GR. V. v.
MASS. V.
v. .

Ex Parallel.
J. Damasc.
Grab.

Tleb. xi. ex
Gen. v. 24

4 Reg. ii. 11.

990 EX PRISCIS EXEMPLIS

CAP. V.

Priscorum vita longeva, Elie et Enoch cum propris
corporibus translatio, una cum Jone Ananie Aza-
rue et Misaelis in summis periculis conservatione,
evidenter ostendunt Deum | excitare posse corpora
nostra ad vitam aternam.

1.
quantum placuit Deo bene habere, legant Scripturas, et invenient
eos qui ante nos fuerunt, septingentos et octingentos et non-
gentos annos supergressos: et consequebantur corpora ipsorum
longinquitatem dierum, et ?participabant vitam, in quantum ea

A
3 Τί de καὶ περὶ ἐκείνων λέγομεν ; Srovye "Evox εὐαρεστήσας
^ ^ , ^
τῷ Θεῷ, ἐν σώματι μετετέθη, τὴν μετάθεσιν τῶν δικαίων
ܟ‎ ¥ 9 ἢ e 9 ^ ^ , e
προμηνύων. Kat ,ܕܘܐ‎ ὡς ἣν ἐν τῇ ToU πλάσματος ὑπο-
, , ^ ^
στάσει, ἀνελήφθη, τὴν ἀνάληψιν τῶν “πνευματικῶν προφη-
4 4 ܕ ܢ ܫ ܢ ܝ‎ ,
Tevwy kal οὐδὲν ἐνεπόδισεν αὐτοῖς τὸ σῶμα πρὸς τὴν uera-

θεσιν καὶ ἀνάληψιν. Av ὧν γὰρ χειρῶν ἐπλάσθησαν τὴν

ἀρχὴν, διὰ τούτων τὴν μετάθεσιν καὶ ἀνάληψιν ἐλάμβανον. ὁ. «s.

Εἰθισμέναι γὰρ ἧσαν ἐν τῷ ᾿Αδὰμ αἱ χεῖρες τοῦ Θεοῦ ῥυθμί-

Deus vivere volebat. Quid autem de illis 5dicimus? Quandoquidem
Enoch placens Deo in quo placuit corpore translatus est, trans-
lationem justorum premonstrans. Et Helias, sicut erat in plas-
matis substantia, assumtus est, assumtionem *patrum prophetans:
et nihil impediit eos corpus in translationem et assumtionem
eorum. Per illas enim manus, per quas in initio plasmati sunt,
per ipsas assumtionem et translationem acceperunt. Assuetz
enim erant in Adam manus Dei coaptare et tenere et bajulare

QuoNiAM autem multo tempore !perseverabant corpora, in Μ. 9:91.

1 CL, VET. Voss. perseverabant,
AR. bene habere, εὖ ἔχειν, valere.

3 AR. participant.

3 Hoc Greca bis in Joannis Dama-
scent Parallelis sunt citata, et cum Cod.
26 Barocc. in Bibliotheca Bodleiana col-
lata. In illo quippe fol. 150 habetur
fragmentum Iren. ab ultimis cap. 3. verbis
incipiens, et eadem hujus cap. parte cum

Dam. finiens, adeo ut prior illius citatio
ibi descripta esse videatur. GRABE.

4 GRABE observes that the tranala-
tor had here the false reading πατέρων.
And πνευματικῶν has a manifest parallel
in δικαίων.

5 dicimus, restored from the Greek.
σι, Voss. dicamus, AR. dicemus, MERC.
II. dicebimus.

RESURRECTIONIS PROBATIO. 331

ζειν καὶ κρατεῖν καὶ βαστάζειν τὸ ἴδιον πλάσμα, καὶ φέρειν,
καὶ τιθέναι, ὅπου αὗται βούλονται. ἸΠοῦ οὖν ἐτέθη ὁ πρῶτος
ܒ‎ ^
ἄνθρωπος; ἐν TQ παραδείσῳ δηλονότι, καθὼς γέγραπται"...
Καὶ ἐκεῖθεν ᾿ἐξεβλήθη εἰς τόνδε τὸν κόσμον παρακούσας.
Διὸ καὶ λέγουσιν οἱ πρεσβύτεροι, τῶν ἀποστόλων μαθηταὶ,
τοὺς μετατεθέντας ἐκεῖσε μετατεθῆναι" δικαίοις γὰρ ἀνθρώποις
ܕ‎ , ς , e , 9 5. 4

kat πνευματοφοροις ἡτοιμασθη ὁ παράδεισος, ἐν ᾧ καὶ 1 αῦλος
ἀπόστολος εἰσκομισθεὶς ἤκουσεν ἄῤῥητα ῥήματα, ὡς πρὸς
ἡμᾶς ἐν τῷ παρόντι, κἀκεῖ μένειν τοὺς μετατεθέντας ἕως
συντελείας, προοιμιαζομένους τὴν ἀφθαρσίαν.

2.
4 , 4 4 , bl ܢ‎ 4 , A <= 4
ὑπομένειν τοὺς ἀνθρώπους, καὶ τὸν Ἡλίαν μὴ ἔνσαρκον ἀνα-

Ei δέ τις ἀδύνατον ὑπολάβοι χρόνοις ὅτε τοσούτοις

ληφθῆναι, δεδαπανῆσθαι δὲ τὴν σάρκα αὐτοῦ ἐν τῷ πυρίνῳ
e 4 , ܐܘ‎ 3Ἶ ^ 9 ~ ~ e ܠ‎ ^
ἅρματι, ἐννοησατω, ὅτι ?'levag ἐν vo βυθῷ ῥιφεὶς, ... σῶος

suum plasma, et ferre, et ponere ubi ipsze vellent. Ubi ergo pri-
mus positus est homo? scilicet in paradiso, quemadmodum Scrip-
tura dicit: Et plantavit Deus paradisum in Eden contra orientem,
et posuit ἐδὲ hominem quem plasmavit. ἘΠῚ inde projectus est in
1:11110 mundum, non obediens. Quapropter dicunt Presbyteri, qui
sunt Apostolorum discipuli, eos qui translati sunt illuc translatos
esse; (justis enim hominibus et Spiritum habentibus preparatus
est paradisus, in quem et Paulus Apostolus *asportatus audivit
sermones inenarrabiles, quantum ad nos in presenti) et ibi manere
eos qui translati sunt usque ad consummationem, coauspicantes
incorruptelam.

2. Si autem quis impossibile zestimet tantis temporibus perma-
nere homines, et Heliam non in carne assumtum, consumtam
autem carnem ejus ^in igneo curru, intendat, quoniam Jonas
quidem in profundum projectus est, et in ventrem ceti absorptus,

l ἐξεβλήθη els τόνδε τὸν κόσμον, i.e.
from Paradise into the world such as it
now is. But the Rabbinical conceit laid
the site of Paradise in the fourth of a
system of seven worlds, from whence he
was cast down to the lowest. See I.
235, I. .

3 For τε f. .ܐ‎ ἔτι.

8 Corporum a resurrectione futurs

integritatis documenta fuerunt vesti-
menta et calceamenta filiorum Israelis
indetrita quadraginta annis...et quod Ba-
bylonii ignes trium fratrum neo tiaras,
nec sarabara leserunt; quod Jonas inco-
lumis exspuitur. Trt. Res. Carnis, 58.

* CLERM., Voss., MERO. II, apor-
tatus, AR. adportatus.

5 AR. omits in.

Gen. ii. 8,

2 Cor. xiL 4.

4 Reg. ti. 11.
J cg

one i. οἱ ii,

Dan, iil. 19
seq

Dan. iii. $
25. 4

Lue. xvili.
27.

332 IMPOSSIBILIA APUD HOMINES

, ^ ^ ^

πάλιν ἐξεπτύσθη τῇ γῆ κελεύσει Θεοῦ. ᾿Ανανίας τε, xai
4 ,
Αζαρίας, kat Μισαὴλ, εἰς κάμινον ἐμβληθέντες πυρὸς érra-

ἢ 1? / » , , , » , 1 ܕ‎
πλασίως " ἐκκαιομένης, οὔτε ἐβλαβησᾶν τι, οὔτε ὀσμὴ πυρὸς
¢ » 4 4 a e ? ^ , ^ ^ ^ ܠ‎
εὑρέθη ἐν αὐτοῖς. Ἣ οὖν συμπαροῦσα αὐτοῖς τοῦ Θεοῦ χεὶρ

ܠ 9 9 , 9 ~ a‏ ^ / 9 4 , ܢ
καὶ παράδοξα καὶ ἀδύνατα τῇ φύσει τῶν ἀνθρώπων εἰς αὐτοὺς‏
ἐπιτελέσασα, τί θαυμαστὸν, εἰ ἐν τοῖς μετατεθεῖσιν ἀπείρ-‏
^ ^ ^ ^ ,
γασται παράδοξον, ὑπουργοῦσα τῷ θελήματι τοῦ Θεοῦ xai‏
πατρός ;‏
^ 9

3. ... Obre οὖν φύσις τινὸς τῶν γεγονότων, οὔτε μὴν
4 ’ 4 ܨ‎ [4 ^ ^ ^ ^ 9, a
ἀσθένεια σαρκὸς ὑπερισχύει τῆς βουλῆς τοῦ Θεοῦ. Οὐ yap

a A ~

ὁ Θεὸς τοῖς γεγονόσιν, ἀλλὰ τὰ γεγονότα ὑποτέτακται τῷ
Θεῴ, καὶ τὰ πάντα ἐξυπηρετεῖ τῷ βουλήματι αὐτοῦ.

salvus iterum exsputus est terre jussu Dei. Ananias etiam,
et Azarias, et Misael missi in caminum ignis septuplum ex-
ardentem, neque nociti sunt aliquid, neque odor ignis inventus
est in eis. Quse igitur adfuit ills manus Dei, et inopinata,
et impossibilia nature ?hominum in eis perficiens; quid mirum
81 in his qui translati sunt, effecit aliquid inopinatum, deserviens
voluntati *Patris? Hic est autem Filius Dei, quemadmodum
Scriptura ait dixisse Nabuchodonozor regem : Nonne tres viros
misimus in caminum ? et ecce eqo video quatuor deambulantes in
medio ignis, et quartus similis *est Filio Dei.

3. Neque igitur natura alicujus eorum que facta sunt,
neque infirmitas carnis fortior erit super voluntatem Dei. Nou
enim Deus his qu: facta sunt, sed ea que facta sunt subjecta
sunt Deo: et omnia serviunt voluntati ejus. Quapropter et
Dominus ait: Qua impossibilia sunt apud homines, possibilia sunt
apud Deum. Quemadmodum igitur his qui nune sunt hominibus,
ignorantibus dispositionem Dei, incredibile et impossibile videtur,
tantos annos aliquem hominem posse vivere, et vixerunt hi qui
ante nos fuerunt, et vivunt qui translati sunt ad exemplum
futuree longitudinis dierum ; et de ventre ceti, et de camino ignis
salvos exisse, et tamen exierunt, educti velut manu Dei ad
ostensionem virtutis ejus: sic et nunc, quamvis quidam igno-

1"'Exxatouévgy melius legit vet. Int. in vet. Int. haud comparent. GRABKE.
Ceeterum inter hanc vocem et particulam 3 AR., but CL., Voss., VET. hominis.
οὔτε in Dam. citatione et Cod. Bar. hzec 8 Add from the Greek Dei et.
sunt inserta : ἔμειναν ἄφθαρτοι kal, qute * AR. omits est.

M. 299.

APUD DEUM POSSUNT. 999

rantes virtutem et promissionem Dei, contradicant sux saluti, LIB. v.

. eq 9 e e e e vi. 1.
GR. V. vi.

impossibile existimantes posse Deum suscitantem corpora in aR. V. vi

sempiternum perseverationem eis donare, non tamen incredulitas
talium evacuabit fidem Dei.

CAP. VI.

Integrum et perfectum hominem, corpore et anima con-
stantem et conjunctum, salvum faciet Deus, quum
eum Verbum assumserit, et donis Spiritus sancto
ornaveri, cujus corpora nostra templa sunt et di-
cuntur. |

vil. 0

1, GroniricaBrTUR autem Deus in suo plasmate, conforme illud zi. xii. 1.

et !consequens suo puero adaptans. Per manus enim ? Patris, id
est, per Filium et Spiritum fit homo secundum similitudinem
Dei, sed non pars hominis. Anima autem et spiritus pars
hominis esse possunt, homo autem nequaquam: perfectus autem
homo commixtio et adunitio est animse assumentis spiritum Pa-
tris, et admixta *ei carni, que est plasmata secundum *imaginem
Dei.
perfectos; perfectos dicens eos qui perceperunt Spiritum Dei, et
5omnibus linguis loquuntur per Spiritum Dei, quemadmodum et

1 consequens. GRABE suggests mpoc-
$kor, but the translator could scarcely
have failed to render this word by
conveniens. ἀκόλουθον is more natural.
AR. conformet.

3 Another clear reference to the doc-
trine of the Ever-Blessed Trinity. The
Son and Spirit are in the same way
styled the hands of the Father, above,
pp. 213, 5, and again at p. 445, G.

3 GRABE is wrong in quoting the
AR. as having εἰ, it is wanting.

4 JusTinus M. quoque lib. de Res.
(Spicil. Scc. 11. 1. 187), dicit: τὴν ἀπὸ
Θεοῦ σάρκα πλασθεῖσαν κατ᾽ εἰκόνα éav-
τοῦ. .

5 Justin M. declares similarly that
miraculous powers were not yet extinct
in his time, τῶν ἀπὸ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ
καὶ νῦν γιγνομένων δυνάμεων. Dial. ὃ 35,
254 B., and he specifies prophecy, παρὰ

VOL. 11.

γὰρ ἡμῖν kal μέχρι νῦν προφητικὰ xapl-
σματά ἐστιν. Ibid. 308 B. Cf. 315 B.—
healing, ὁ μὲν γὰρ λαμβάνει συνέσεως
πνεῦμα... ὁ δὲ ἰάσεως. Ibid. ὃ 39, 258 A.
—and the exorcism of evil spirits, καὶ τὴν
τοῦ ὀνόματος ἰσχὺν καὶ τὰ δαιμόνια τρέμει,
καὶ σήμερον ἐξορκιζόμενα.... ὑποτάσσεται.
Ibid. 30, 247 0. Cf. also 76, 302 A.
85, 311 B. Again, the same facts are
appealed to as patent to observation at
Rome: xal ἐν τῇ ὑμετέρᾳ πόλει, πολλοὶ
τῶν ἡμετέρων ἀνθρώπων τῶν Χριστιανῶν,
émopkl(oyres κατὰ τοῦ ὀνόματος ᾿Ιησοῦ
Χριστοῦ, τοῦ σταυρωθέντος ἐπὶ ἸΠοντίου
Πιλάτου, ὑπὸ τῶν ἄλλων πάντων καὶ ἐπ-
ᾳστῶν καὶ φαρμακευτῶν μὴ ἰαθέντας ἰά-
σαντο, καὶ ἔτι νῦν ἰῶνται, καταργοῦντες καὶ
ἐκδιώκοντες τοὺς κατέχοντας τοὺς ἀνθρώ-
πους Saluovas. Apol. τι. 6. Cf. also
TERTULL. Apol. 23, EUSEB. H. £. rit.
xxxvii. V. xvii.

2X

Matt. xii 18.

Propter quod et Apostolus ait: Sapientiam loquimur inter 1 Cor. ii.6.

984

E TRIBUS PRINCIPIIS

^ ^ ^ ,
LIB.V. Kaos xai πολλῶν ἀκούομεν ἀδελφῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, Tpo-

GR. V. vi
M

ASS. V.
vi. 1.

Eus. H. E.
v. 7.

ὃ ^ a ὃ A‏ 4 , 4 , ܠ
φητικα χαρίσματα ἐχόντων, καὶ παντοδαπαῖς λαλούντων da‏

^ L4 , ܠ ܬ‎ L4 ^ 9 a 9
τοῦ πνεύματος γλώσσαις, καὶ Ta κρύφια τῶν ἀνθρώπων es

^ ܠ‎ ~
φανερὸν ἀγόντων ἐπὶ τῷ συμφέροντι, καὶ τὰ μυστήρια τοῦ

Θεοῦ ἐκδιηγουμένων.

ipse loquebatur. Quemadmodum et multos audivimus fratres in
Ecclesia, prophetica habentes charismata, et per Spiritum univer-
sis linguis loquentes, et absconsa hominum in manifestum producen-
tes ad utilitatem, et mysteria Dei enarrantes, quos et spiritales
Apostolus vocat; secundum participationem Spiritus exsistentes
spiritales, sed non secundum defraudationem et interceptionem
carnis, et nude hoc ipsum solum. Si enim substantiam tollat
aliquis carnis, id est plasmatis, et nude ‘ipsum solum spiritum

intelligat, jam non spiritalis homo est quod est tale, sed spiritus c. 47.

hominis, aut Spiritus Dei. Cum autem spiritus hic commixtus
animse unitur plasmati, propter effusionem Spiritus spiritalis et
perfectus homo factus est: et hic est qui secundum imaginem et
similitudinem factus est Dei. Si autem defuerit animse Spiritus,
animalis est vere, qui est talis, et carnalis derelictus imperfectus
erit: *imaginem quidem habens in plasmate, similitudinem vero
non assumens per Spiritum; sicut autem hic imperfectus est. Sic
iterum si quis tollat imaginem, et ?spernat plasma, jam non homi-
nem intelligere potest, sed aut partem aliquam hominis, quemad-

1 AR, idipsum.

3 The same distinction may here be
traced between the spiritual Adam, cre-
ated after the likeness of God, and the
psychic Adam, into whom the breath of
life was breathed, that we have had οο-
casion to notice in the Rabbinical theo-
logy (Pref. Rem. 1v. where cf. ref. n. 4);
which PHILO also adopted, ibid., and
Leg. Alleg. 29, 6 γὰρ κατ᾽ εἰκόνα οὐ γήϊνος
ἀλλ᾽ οὐράνιος ; and more definitely else-
where, διαφορὰ παμμεγέθης ἐστι τοῦ τε
νῦν πλασθέντος ἀνθρώπου, καὶ τοῦ κατὰ
τὴν εἰκόνα Θεοῦ γεγονότος πρότερον. ‘O
μὲν γὰρ διαπλασθεὶς ἤδη, αἰσθητὸς, με-
γτέχων ποιότητος, ἐκ σώματος καὶ ψυχῆς
συνεστὼς, ἀνὴρ ἡ γυνὴ, φύσει θνητὸς ὧν"
ὁ δὲ κατὰ τὴν εἰκόνα, ἰδέα τις ἣ γένος, ἣ
σφραγὶς νοητὸς ἀσώματος, οὔτ᾽ ἄῤῥην οὔτε
θῆλυς, ἄφθαρτος pice. Mund. Op. 46.

ORIGEN, adopting partially the same

notion, describes man upon earth to be

in the image of God; the similitude be-

ing reserved for heaven ; <. dpx. II. vi.

S. AUGUSTIN expresses the same distinc-

tion by his two terms, Renovatio and Jn-

novatio. The schoolmen, as might be

imagined, draw a similar distinction be-

tween the image, and the similitude which

they understood to mean the Gift of the

Spirit, while the former involved the

three higher faculties of the soul, accord-

ing to PLATO, δόξα, γνῶσις, and vois..
By the first, the soul divines the laws of
things perishable ; by the second, it ap-
preciates mathematical verity ; while by
the third, it contemplates the eternal
ideas. Compare also 1. 49, and V. xvi.

also CLEM. AL. S. 11. 19.

3 spernat, ἀθετήσῃ, abroget.

HOMO INTEGER.

-

335

modum preediximus, vel aliud aliquid preter hominem. Neque LIB. V.
enim plasmatio carnis ipsa secundum se homo perfectus est ;
sed corpus hominis, et pars hominis. Neque enim et anima ipsa

secundum se homo; sed anima hominis, et pars hominis.

Neque

spiritus homo: spiritus enim, et non homo vocatur. Commixtio

autem et unitio horum omnium perfectum hominem efficit.

Et

propter hoc Apostolus seipsum exponens, explanavit perfectum et
spiritalem salutis hominem, in prima epistola ad Thessalonicenses

vester spiritus, et anima, et corpus sine querela in adventum Domini

Jesu Christi seroetur.

Et quam utique causam habebat his

*tribus, id est animse et corpori et spiritui, integram et perfectam
perseverationem precari in ?adventum Domini, nisi redintegra-
tionem et àdunitionem trium, e£ unam et eandem ipsorum scie-
bat salutem? Propter quod et perfectos ait eos, qui tria sine

querela exhibent Domino.

Perfecti igitur, qui et Spiritum in se

perseverantem habuerint Dei, et animas et corpora sine querela
servaverint, * Dei, id est, illam qu: ad Deum est, fidem servantes,
et eam quz» ad proximum est 5justitiam custodientes.

2. Unde et templum Dei plasma esse ait: JVescitis, dicens,
quoniam templum Dei estis, e Spiritus Dei habitat in vobis? δὲ 1 Cor. iti. 16.
quis templum Dei violaverit, disperdet illum Deus. Templum enim
Dei sanctum est, quod estis vos; manifeste templum corpus dicens

in quo habitat Spiritus.

Quemadmodum et Dominus ‘de se ait:

. dicens sic: Deus autem pacis sanctificet vos perfectos, et integer \ Thess. v.23.

Soloite hoc templum, et $n tribus diebus suscitabo tllud. Hoc Ion. ii.19, m.
autem, inquit, dicebat de corpore suo. Et non tantum templum,
sed et templum Christi scit corpora nostra, Corinthiis dicens sic :
Nescitis quoniam corpora vestra membra Christi sunt? Tolleng 1 cor. vi. 18.
ergo membra Christi, faciam membra meretricis? Non de alio
quodam homine spiritali dicens heec; non enim ille complectitur

± Μὴ οὖν ka0' ἑαυτὴν ψυχὴ ἄνθρωπος ;
οὐκ, ANN’ ἀνθρώπου ψνχή" μὴ οὖν καλοῖτο
σῶμα ἄνθρωπος ; οὐκ, ἀλλ᾽ ἀνθρώπου σῶμα
καλεῖται. Just. M. de Res. GR.

3 Breviter tantum dico, Ireneum lib.
II. cap. 52 et 62, expresse duas tantum
hominis essentiales partes facere, animam
et corpus: hic vero et isthic etiam Spiritum
addere, tanquam integrantem hominis re-
generati partem. GRABE. He also quotes
the words of Justin M. de Res.: Ta

τρία ταῦτα τοῖς ἔλπίδα eDukpuf) kal
πίστιν ἀδιάκριτον ἐν τῷ Θεῷ ἔχουσι σω-
θήσεται. Spic. I. 192.

3 Ar. adventu. CL. omite six words,
precari... redintegrationem.

4 Dei, omitted in the CL. and Ar.
MSS.

5 AR. omits justitiam.

6 de se, so the Cod. VET. and Voss.
The AR. has de eo, the CLERM. sed
eo.

ῶ.λ----

LIB. V. vi.
2

GR. V. vi.
MASS. V.
vi. 9.

1 Cor. iii. 17.

] Cor. vi. 13,
14.

Joh. xx.
ܕܢ‎

1 Cor. vi. 14,
, Rom. vili. 11.

336 CARO MORTI OBNOXIA

meretricem: sed corpus nostrum, id est, caro quz cum sancti-
monia perseverat et munditia, membra dixit esse Christi; quando
autem complectitur meretricem, membra fieri meretricis. Et
propter hoc dixit: S? quis templum Dei violaverit, disperdet illum
Deus. "Templum igitur Dei, in quo spiritus inhabitat Patris, et
membra Christi non participare salutem, sed in perditionem
redigi dicere, quomodo non maxim:ze est blasphemie? Quoniam
autem corpora nostra, non ex sua substantia, sed ex Dei virtute
suscitantur, Corinthiis dicit: Corpus autem non fornicationt, sed
Domino: et Dominus corpori. Deus autem ! et Dominum suscitavit,
et noa suscitabit per virtutem suam.

CAP. VII.

Quia Christus in carne nostra resurrexit, consequitur
nos in eadem resurrecturos: quum etiam resurrectio
nobis promissa ad spiritus naturaliter immortales
referri non debeat, sed ad corpora ex se mortalia.

1. Quomopo igitur Christus in carnis substantia surrexit, et
2ostendit discipulis figuram clavorum et apertionem lateris, hzec
autem sunt indicia carnis ejus quz resurrexit a mortuis: sic
et nos, inquit, suscitabit per virtutem suam. ἘΠῚ iterum ad Ro-
manos ait: Si autem Spiritus ejus qui suscitavit Jesum a mortuis,
habitat in vobis ; qui suscitavit Christum a mortuis, vivificabit et
mortalia corpora vestra. Qu sunt ergo mortalia corpora?
Numquidnam animse? Sed incorporales anime, ®quantum ad

[ord]‏ ܕܝܢ So the Syr. «Sao‏ ܐ
So $0.0}‏ ܢܩܝܘܪܒܝܝܝܠܗ

3 GRABEcomparesJ ust. de Res. Carn.
Τίνος οὖν ἕνεκεν ἐν τῇ σαρκὶ τῇ παθούσῃ
ἀνέστη, εἰ μὴ ἵνα δείξη τὴν σαρκικὴν ἀνά-
στασιν ; καὶ τοῦτο βουλόμενος πιστῶσαι
τῶν μαθητῶν αὐτοῦ μὴ πιστευόντων εἰ
ἀληθῶς σώματι ἀνέστη, βλεπόντων αὐτῶν
καὶ δισταζόντων, εἶπεν αὐτοῖς" οὕπω ἔχετε
πίστιν, φησίν ; ἴδετε, ὅτι ἐγώ εἰμι. καὶ
ψηλαφᾷν αὐτὸν ἐπέτρεπεν αὐτοῖς, καὶ τοὺς
τόπους τῶν ἥλων ἐν ταῖς χερσὶν ἐπεδείκνυε.
Spicileg. 1. 191.

* But this is only a qualified asser-
tion of the incorporeity of the soul. Com-

pare I. 381. The extreme obscurity of
Puiato’s language in the Timeus with
respect to the formation of the soul, and
the certainty that he attributed to it the
idea of extension and divisibility so far
as the material principle, or θάτερον, en-
tered into its composition, has made it
a matter of some little doubt whether
the corporeity of the soul is not a matter
of fair inference from hislanguage. Even
his pupil ARISTOTLE perhaps has mis-
understood him ; and we need scarcely
wonder that CHRYSIPPUS, and the Stoics
in general, thought that this was his
meaning, although PRocLUS on the

SECUS ANIMA ET SPIRITUS. 837

comparationem mortalium corporum; Insufflavit enim tn faciem ut. v. vit
hominis Deus flatum vite, et factus est homo in animam viventem: GR. ܝܣ ܢ‎
flatus autem vite incorporalis. Sed ne mortalem quidem pos- ܨ‎
sunt dicere ipsum flatum 1 vite exsistentem. Et propter hoc = #7.
David ait: Et anima mea illi vivet, tanquam immortali substantia Ps. xxi. 31.
ejus exsistente. Sed neque spiritum possunt dicere mortale
corpus. Quid igitur superest dicere mortale corpus, nisi plasma,

id est caro, de qua et sermo est, quoniam vivificabit eam Deus?

Hee enim est que moritur et solvitur; sed non anima, ? neque
spiritus. Mori enim est vitalem amittere habilitatem, et sine
Bpiramine in posterum, et inanimalem, et ?immobilem fieri, et

4 deperire in illa, ex quibus et initium substantiz habuit. Hoc

autem neque anime evenit, flatus est enim vite: neque spiritui,
incompositus est enim et simplex spiritus, qui resolvi non potest,

et ipse vita est eorum qui percipiunt illum. Superest igitur ut

circa carnem mors ostendatur: que posteaquam exierit anima,

sine spiratione et 5inanimalis efficitur, et paulatim resolvitur in

terram, ex qua sumta est.
2. Hee igitur mortalis.

Timeus, p.78, and CHALOIDIUS, pp.105,
106, Meurs. interpreted the great mas-
ters language more consistently. So
far as PLATO based his psychology upon
mathematical or arithmetical harmonies,
the soul’s easence may have involved the
notion of divisibility, but it was a divi-
sibility of a purely abstract character.
Cf. also the Phedo, pp. 80—83, and
Rep. 611 B. The simple unity of the
thinking principle was overlooked in face
of the manifest complexity of its attri-
butes; and complexity is of the very
essence of matter; hence the doubt whe-
ther PLATO did not attach the idea of
corporeity to the soul; hence also the
readiness with which the Fathers have
acquiesced in so unphilosophical an idea.
See I. 31, 9, 4, and 381, habere hominis
Jiguram. In the sequel it is the spirit,
not the soul, that is termed tncompositus
et simplex.

1 AR. vila ejus exsistentes ; but the
last letter represents the initial of sed,

Hec autem %est de qua et dicit :
Vivificabit et mortalia, corpora " vestra.

Et propter hoc ait de ea

the entire intervening sentence having
been lost.

* neque spiritus. Omitted in the
CLERM. MS. AR. has ef spiritus.

3 ΟΣ, Voss. immemorabilem, but the
AR. is preferred, as agreeing with that
which HiPPOLYTUS says in describing
the Ophite notion with respect to Adam's
body before it was endued with a soul,
κεῖσθαι δὲ αὐτὸν ἀπνοῦν, ἀκίνητον, ácd-
λευτον, ὡς ἀνδριάντα κιτ.Ὰλ. Philos. v. 7.

4 καὶ els τάδε καταλύεσθαι, é£ ὧν καὶ
τὴν ἀρχὴν ὑποστάσεως ἔσχηκεν.

5 AR. inanimale. ΟἹ,.., Voss.
animal.

6 est, inserted from the CLERM. copy,
which also bas et.

7 vestra. The authority of MSS.
fully establishes this reading, here and
shortly above. GRABE cites the AR., as
Mass. the CLERM. and Voss. copies in
its favour. I add to these the testi-
mony of the Syriac version, which has

24, 2| as in the text.

in-

998 RESURRECTIONIS IN GLORIA

LIB. V. i. in prima ad Corinthios: Sic δέ resurrectio mortuorum. Semina-
GB V: vi. (ur in corruptione, ! surgit in incorruptione. ? Etenim tu, ait, quod
"L.* seminas mon vivificatur, nisi prius moriatur. Quid est autem Μ. so.
1 Cor. xv. 4 quod ut granum tritici seminatur, et ? putret in terra, nisi corpora
1 Cor. * ® qus in terra ponuntur, in qua et semina jactantur? Et propter
hoc *dixit: Seminatur in ignobslitate, surgit tn gloria. Quid
enim ignobilius carne mortua? Vel quid iterum gloriosius sur-
gente ea, et percipiente incorruptelam ?* Seminatur in infirmitate,
surgit in virtute: in infirmitate 5quidem sua, quoniam cum sit
terra, in terram vadit; virtute autem Dei, qui eam suscitat
a mortuis. Seminatur corpus animale, °surgit corpus spiritale.
Indubitate docuit, quoniam neque de anima, neque de spiritu
sermo est ei, sed de mortificatis corporibus. Hsec sunt enim
corpora animalia, id est, participantia animze ; quam eum amise-
rint, mortificantur: deinde per Spiritum surgentia fiunt corpora
spiritalia, uti per Spiritum semper permanentem habeant vitam.
Nune enim, inquit, ex parte cognoscimus, et ex parte prophetamus:
tunc autem faciem "ad faciem. Hoc est quod *et a Petro dictum
est: Quem cum non videritts diligitis, in quem nunc 9 quoque non
videntes creditis, credentes autem exultabitis gaudio inenarrabilt.
Facies enim nostra videbit faciem !? Domini, et gaudebit gaudio
inenarrabili; videlicet cum suum videat gaudium.

1 Cor. v. 43,

] Cor. v. 44.

] Cor. xiii. 9,
12,

1 Pet. 1. 8.

1 GRABE prints surgit from the AB.,
but the CLERM. and Voss. have the fu-
ture ; again, a Syriac rather than Greek
original is indicated, surgit representing

though in the singular, and
not ἐγείρεται. The same observation ap-
plies to the same word where it recurs
below.

2 Et enim, καὶ γάρ, But et is omit-
ted in the CLERM.; the e¢ abbreviated
having been easily lost between two si-
milar vowels.

3 MSS, CLERM., Voss., ARUND.
putrit.
4 dixit, omitted in the CLERM., but
a space is left for it.

5 The CLERM. text is here corrupt,
omitting in, and inserting a redundant

infirmitatem. AR. omits quidem.

5 CL., Vos8., but AB. surget.

7 CLERM, cum VULG. IT. faciem ad
faciem, quod et iterum habet cap. seq.
Mass. Gr. πρόσωπον πρὸς πρόσωπον;

and Syriac a2] ܠܣܘܒܠ‎ ce]
The reading, for these reasons, is most
probably correct.

8 AR. omits ®.

9 quoque, CLEBM. quodque, omitting
creditis, which however, as at p. 170,
should be credidistis. AR. also omits
the word.

10 GRABE, Mass., STIEREN, as in the
ARUND. and earlier edd. Dei vivi, but
Domini is the reading in the CLERM.,
while Voss. has simply Dei, omitting vivi.

σ. 41.

ARRHA SPIRITUS. 339

LIB. V. vill
CAP. VIII. on 5 vi
ܘ . ܘ = ܀‎ ὁ MASS. V.
Dona Spiritus sancti que recipimus, preparant nos τον
ad incorruptelam spiritalesque reddunt et a carnah-
bus discernunt: qui mundis et immundis animalibus
tn lege significantur.

1. Nuwc autem partem aliquam !a Spiritu ejus sumimus, ad per-
fectionem et przparationem incorruptele, paulatim assuescentes

capere et portare Deum: quod et ?pignus dixit Apostolus, hoc

est, ?pars ejus honoris qui a Deo nobis promissus est, in epi-

stola quz ad Ephesios est, dicens: In quo et vos, audito verbo gpnes, τὶ 15.
veritatis, Evangelio salutis vestro, in quo credentes signati estis "*
Spiritu promissionis sancto, qui est pignus hereditatis nostra.

Sic ergo pignus hoc habitans in nobis jam spiritales efficit, et
*absorbitur mortale ab immortalitate; Vos enim, ait, non estis in ܫܘ‎
carne, sed in Spiritu, siquidem Spiritus Dei habitat in vobis. Hoc
autem non secundum jacturam carnis, sed secundum communio-
nem Spiritus fit. Non enim erant sine carne, quibus scribebat ;
sed 5qui assumserant Spiritum Dei, in quo clamamus, Abba Pater.
Si igitur nune pignus habentes clamamus, Abba Pater; quid fiet
quando resurgentes 9faciem ad faciem videbimus eum; quando
omnia membra affluenter exultationis hymnum protulerint, glori-
ficantia eum, qui suscitaverit ea ex mortuis, et seternam vitam
donaverit? Si enim pignus " complectens hominem in semetipsum,
jam facit dicere, Abba Pater, quid faciet universa Spiritus gratia,
quze hominibus dabitur ?a Deo? similes nos ei efficiet, et perficiet
?voluntate Patris; efficiet enim hominem secundum imaginem
et similitudinem Dei. Qui ergo pignus Spiritus habent, et non
Y eoneupiscentiis carnis serviunt, sed subjiciunt semetipsos Spiritui,

Rom. viii. 15.

1 a Spiritu, CL., AR., Voss., and cf.
Num. xi. 17, 25, ἀφελῶ ἀπὸ τοῦ πνεύ-
ματος, K.T.À.

* CLERM. inserts ἐπ, but ἀῤῥαβῶνα
λέγει must have been in the original.

5 AR. omits qui.

6 faciem, CLEBM. as at 338, 7.

7 CLERM. pessime complectentes.

8 AR. ab eo.

9 voluntaté would make better sense,

3 pars, CL, AR., Voss. μέρος τῆς
τιμῆς. Edd. partem.

* absorbitur in the CLERM., and pos-
sibly it is the genuine reading ; the form
absorbo having been indicated more than
once. So at p. 105, n. 6, three good
MSS. have absorbi, again at p: 297, 7.

i.e. voluntatem. It was the Will of the
Creator that Man should be formed in
the image of God ; and the Spirit carries
that Will into effect.

10 CLERM. concupiscentis, not con-
cupiscenies 88 Mass. has quoted it; ib,
carni.

840 ANIMALIUM LEGALE DISCRIMEN

LIB. ¥. vii. ac 1 rationabiliter conversantur in omnibus, juste Apostolus spiri-
GR. V. vi. tales vocat, quoniam Spiritus Dei habitat in ipsis. Incorporales
- autem spiritus non erunt homines spiritales ; sed substantia nos-
tra, id est, animse et carnis adunatio assumens Spiritum Dei,
spiritalem hominem perficit. Eos autem qui abjiciunt quidem
Spiritus consilium, carnis autem voluptatibus serviunt, et irrationa-

& Bu. M.de * Tove δὲ ἀχαλιναγωγήτους φησὶ, καὶ καταφερομένους εἰς τὰς
ἑαυτῶν ἐπιθυμίας, μηδεμίαν ἔχοντας ἐπιθυμίαν θείου πνεύμα-
ros, .. . δικαίως ὁ ᾿Απόὄστολος σαρκικοὺς 3 καλεῖ.

biliter vivunt, et ineffrenati dejiciuntur in sua desideria, quippe

nullam habentes aspirationem divini spiritus, sed porcorum et

canum more vivunt; hos juste Apostolus carnales vocat, quoniam

nihil aliud quam carnalia sentiunt.

2. Et prophets autem propter hanc eandem causam irratio-

nabilibus animalibus assimilant eos, propter *irrationalem conver-

Je.v.& — Sationem ipsorum, dicentes: Equi furentes ad foeminas facti sunt,

unusquisque ipsorum hinniens ad uxorem proximi sut. Et rursus :

Ps. xlviii 30. Homo cum in honore esset, assinvilatus est jumentis. Hoc quia

5gecundum suam causam assimilatur jumentis, irrationabilem zemu-

lans vitam. Sed et nos in consuetudine hujusmodi homines

jumenta et pecora irrationabilia dicimus. Preedixit autem figu-

Lev.xi2. raliter omnia hzc Lex, de animalibus delineans hominem: que-
ܗܘ‎ . cunque, inquit, duplicem ungulam habent et ruminant, munda x. se.

enuntians; quicunque autem aut utrumque vel alterum horum

non habent, velut immunda segregans. Qui sunt ergo mundi?

Qui in Patrem et Filium per fidem ‘iter firmiter faciunt ; hzc est

Psi. — enim firmitas eorum, qui duplicis sunt ungule: et eloquia Dei

meditantur die ac nocte, uti operibus bonis adornentur; hzc est

enim ruminantium virtus. Immunda "autem, qux neque duplicem

ungulam habent, neque ruminant, hoc est, qui neque in Deum

fidem habent, neque eloquia ejus meditantur: hzc autem ethni-

corum est abominatio. Quz autem ruminant quidem, non habent

1 AR. rationaliter. 438.

3 Hoc Irenei verba allegavit Basilius 8 STIEREN per incurium, λαλεῖ,
lib. de Spiritu S. cap. 29, (al. 73,) ita * CL., AB., VET., Voss. ; al. irratio-
prefatus Elpnvatos δὲ ἐκεῖνος, ὁ ἐγγὺς τῶν > nabilem.
Αποστόλων γενόμενος, πῶς ἐμνήσθη τοῦ 5 κατὰ τὴν αὐτῶν αἰτίαν, i.e. culpam.
πνεύματος ἐν τῷ πρὸς τὰς αἱρέσεις λόγῳ, 5 AR. carelessly omits iter.

ἀκούσωμεν. | GRABE. "ind. Cath. 1. ? aulem omitted in the Cr.

σ. 411.

MYSTICE EXPONITUR. 341

autem ungulam duplicem, et ipsa immunda, hee Judeorum est 118. v. vi.

imaginalis descriptio: qui quidem eloquia Dei in ore habent,
! stabilitatem autem radicis suze non infigunt in Patre et in Filio:
propter hoc autem et lubricum est genus ipsorum. Etenim quse
sunt unius ungule animalia facile labuntur; firmiora autem sunt
qui duplicem ungulam habent, succedentibus invicem ungulis
fissis secundum iter, et altera ungula ?subbajulante aliam. Immun-
da autem similiter, quee duplicem quidem ungulam habent, non
autem ruminant: hac ?est autem omnium videlicet hzereticorum
ostensio, et eorum qui non meditantur eloquia Dei, neque operi-

GR. V. vili.
MASS. V.
viil. 3.

bus justitize adornantur, quibus et Dominus ait: Quid mihi dicitis Luc. vi. 46.

Domine Domine, et non facitis que dico vobis? Qui enim sunt
tales, in Patrem quidem et Filium dicunt se credere, nunquam
autem meditantur eloquia Dei, quemadmodum oportet, neque
justitize operibus sunt adornati; sed, quemadmodum przdixi-
mus, porcorum et canum assumserunt vitam, immunditiz et gulze
et reliquie incurize semetipsos tradentes. Juste igitur tales omnes,
qui propter suam incredulitatem et luxuriam non adipiscuntur
divinum Spiritum, et variis characteribus ejiciunt se *vivificans
Verbum, et in suis concupiscentiis irrationabiliter ambulant, Apo-

stolus quidem carnales et animales vocavit; prophetz autem 1 Cor. fi 14,

jumenta et feras dixerunt; consuetudo autem pecora et irrationa-
les interpretata est; lex autem immundos enuntiavit.

CAP. ΙΧ.

Quomodo intelligendus sit locus Apostoli, quo heretici
abutebantur: Caro et sanguis Regnum Der non pos-
sidebunt.

1. Hoc autem est quod et in aliis ab Apostolo dicitur: Quoniam 1 cor. xv. 50.

caro et sanguis Regnum Dei hereditare non possunt. Id est, quod
ab ^omnibus hzreticis profertur in amentiam suam, ?ex quo et

1 CLERM. stabilitate.

3 The agreement of MSS. in reading
subbajulant, justifies the adoption of
GRABE'8 emendation ; al. subbajulat.

3 The CLERM. omits est, q. αὕτη
δὲ πάντων μέντοι αἱρετικῶν ἔνδειξις.

4 vivificans. The CLERM., Voss.,
Vet. Codd. having vivyicantes, induces

the suspicion that this has replaced vivi-
ficantis with Verbi, answering to the
Greek idiom, καὶ ποικίλοις εἴδεσι ἐκβάλ-
λουσιν ἑαυτοὺς τοῦ ζωοποιοῦντος λόγου.

5 AR. hominibus.

6 Ex quo....ostendere, septem has
voces, expunctis εἰ qua, restituit FEU.
Nostri quoque codd. hic non sunt

Luc. ix. 60.

Matt. xxvi.
41.

342 VITA DEI

nos retardare, et ostendere conantur, non salvari psalmationem

i- Dei: non conspicientes quia sunt tria, ex quibus, quemadmodum

ostendimus, perfectus homo constat, carne anima et spiritu: et
altero quidem salvante et figurante, qui est Spiritus; altero quod
unitur et’ formatur, quod est caro; !id vero quod inter hzec est duo,
quod est anima: qu aliquando quidem subsequens ?spiritum, ele-
vatur ab eo; aliquando autem consentiens carni, decidit in terre-
nas concupiscentias. ?Quotquot ergo id quod salvat et format *in
vitam, non habent, hi consequenter erunt et vocabuntur caro et
sanguis; quippe qui non habent Spiritum Dei in se. Propter hoc
autem et mortui tales dieti sunt a Domino: Sinite enim, inquit,
mortuos sepelire mortuos suos; quoniam non habent Spiritum qui
vivificat hominem. Quotquot autem timent Deum, et credunt in
adventum ΕἾ ejus, et per fidem constituunt in cordibus suis
Spiritum Dei, hi tales ‘juste homines dicentur, et mundi et spiri-
tales et viventes Deo, quia habent Spiritum Patris, qui emundat
hominem, et sublevat in vitam Dei.

2. Sicut enim caro infirma, sic spiritus promptus a Domino
testimonium accepit. Hic est potens perficere quzcunque in
promptu habet. Si igitur *hoc quod est promptum Spiritus,
admisceat aliquis velut stimulum infirmitati carnis, necesse est
omnimodo, ut id quod est forte superet infirmum, ita ut absorbea-
tur infirmitas carnis a fortitudine Spiritus: et esse eum qui sit

integri, AR. enim et MERC. 11. desunt illa ;
ex quo et nos retardare. ΤῺ CL. vero ista
duntaxat; ef nos retardare. In Voss.
denique, et ostendere. Mass. GRABE mis-
led him. The ΑΒ. bas et que, &c. CL. for
ex quo has et qu, and the margin has the
words civi angelorum, and cui angelorum,
in & highly ancient, if not in the tran-
scriber’s handwriting ; has concives an-
gelorum fallen out of the text? possibly
from before plusmationem.

1 The soul of the world, according
to the Platonic theory, composed of the
divine principle, ταῦτον, and the mate-
rial, θάτερον, evenly balanced, was as
the prototypal form of the human soul,
which was similarly composed. It was
the Platonic confusion of the two sub-
stances in one mixed substance or οὐσία
that more than anything else gave rise

to the Apollinarian confusion of two sub-
stances in Christ. The expressions of
PLATO in his psychology, are an exact
counterpart of this heretic’s assertions in
theology, e.g. the great master says, in
the Timieus, τῆς dueplorou kal ἀεὶ κατὰ
ταὐτὰ ἐχούσης οὐσίας kal τῆς αὖ περὶ τὰ
σώματα γιγνομένης μεριστῆς τρίτον ἐξ
ἀμφοῖν ἐν μέσῳ ξυνεκεράσατο οὐσίας εἶδος,
τῆς τε ταὐτοῦ φύσεως αὖ περὶ καὶ τῆς
θατέρου, καὶ κατὰ ταῦτα ξυνέστησεν ἐν
μέσῳ τοῦ τε ἀμέρους αὐτῶν καὶ τοῦ κατὰ
τὰ σώματα μεριστοῦ. Ῥ. 35 Α.

3 AR. omits spiritum.

3 quotquot, CL. quod.

4 in vitam, AR.; al. et unitatem. Cf.
infr. Spiritum qui vivificat (CL. vivificet).

5 ol τοιοῦτοι δικαίως ἄνθρωποι ῥηθή-
σονται, καθαροί τε πνευματικοί, k.T.À.

5 +d πρόθυμον τοῦ πνεύματος.

ΙΝ ΑΝΙΜΑ. 848

talis, non jam carnalem, sed spiritalem, propter Spiritus commu- LIB. ¥
nionem. Sic igitur Martyres testantur, et contemnunt mortem, 98 ¥ ix.
non secundum infirmitatem carnis, sed secundum quod promptus — ! 9 _
est Spiritus. Infirmitas enim carnis absorpta, potentem ostendit
Spiritum ; Spiritus autem rursus absorbens infirmitatem, 'hzre-
ditate possidet carnem in se: et ex utrisque factus est vivens
homo; vivens quidem propter participationem Spiritus, homo
autem propter substantiam carnis. Igitur caro sine Spiritu Dei
mortua est non habens vitam, regnum Dei possidere non potest :
sanguis irrationalis, velut aqua effusa in terram. Et propter hoc

Μ. 308. alt: Qualis terrenus, tales terreni. Ubi autem Spiritus Patris, 1 cor. xv. 48.
ibi homo vivens, sanguis rationalis ad ultionem a Deo custoditus,
caro a Spiritu possessa oblita quidem sui, qualitatem autem Spi-
ritus assumens, conformis facta Verbo Dei. Et propterea ait:

9. 419. Sicut poríacimus imaginem ejus *qui de terra est, portemus ot 1 Cor. xv. 49.
imaginem ejus qui de colo est.

3. Quid est ergo terrenum? Plasma. Quid autem coeleste!
Spiritus. Sicut igitur, ait, sine Spiritu ccelesti conversati sumus
aliquando in vetustate carnis, non obedientes Deo: sic nunc acci-
pientes Spiritum, in novitate vitee ambulemus, obedientes Deo.

^ ^ ,
$ Ἐπεὶ ἄνευ Πνεύματος Θεοῦ σωθῆναι οὐ δυνάμεθα, προτρε- E Paral
^ ^ ^ ^ . Damase.
πόμενος ἡμᾶς ὁ ἀπόστολος, διὰ τῆς πίστεως kal τῆς ἁγνῆς ed. Halloix.
^ ^ ^ ^ ^ ܝ‎ . °
ἀναστροφῆς συντηρεῖν τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἵνα μὴ ἄμοιροι o 3 29, al.
^ ^ , ^ 7
τοῦ θείου * IIvevuaros γενόμενοι ἀποτύχωμεν τῆς βασιλείας τῶν
9 ^ , , 4 , 4 , e 4 4 ܝ‎
οὐρανῶν, ἐβόησε μὴ δύνασθαι τὴν σάρκα καθ᾽ ἑαντὴν ἐν τῷ
"^ en 4 ~ ܠ‎
αἵματι βασιλείαν κληρονομῆσαι Θεοῦ. Εἰ γὰρ δεῖ τἀληθὲς
εἰπεῖν, οὐ κληρονομεῖ, ἀλλὰ κληρονομεῖται ἡ capt.

Quoniam igitur sine Spiritu Dei salvari non possumus, adhortatur
Apostolus 5nos, per fidem et castam conversationem conservare
Spiritum Dei, ut non sine participatione sancti Spiritus facti amit-
tamus regnum colorum: et clamavit, non posse carnem solam et
sanguinem regnum Dei possidere. Si enim oportet verum dicere,
non possidet, sed possidetur caro; sicut et Dominus ait: Beate μαι. v. δ.

1 ἐκληρονόμησε els ἑαντὸ τὴν capkd. — Joannes Damascenus in Parallelis, e
3 qui de terra est, a literal translation quorum MS. Codice Claromontano ea
of the Syriac idiom. liis ܗܘ ܕܩܠܢ‎ publicavit Halloiz. in Vit, Irenzi, Gn.
Gr. τοῦ χοϊκοῦ. 4 Bas., but Dam. τοῦ Θεοῦ γενόμενοι.
? Hac Irenos Graca sterum allegavit 5 nos per, CL. nostri.

944 MORTALE CORPUS

LIBV. mites, quoniam ipsi hereditate possidebunt terram; quasi ‘heeredi-
Vias tate possideatur terra in regno, unde et substantia carnis nostre
est.

B Parall 4. ... Qe οὖν ἡ νύμφη γαμῆσαι οὐ δύναται, γαμηθῆναι
ܬܗ‎ Hali. δὲ δύναται, ὅταν ἔλθη καὶ παραλήψηται αὐτὴν ὁ νυμφίος"
οὕτω καὶ ἡ σὰρξ καθ᾽ ἑαυτὴν βασιλείαν Θεοῦ κληρονομῆσαι οὐ
δύναται, κληρονομηθῆναι δὲ εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ
δύναται. — KAspovouet γὰρ ὁ ζῶν τὰ τοῦ τετελευτηκότος"
καὶ ἕτερον μέν ἐστι τὸ κληρονομεῖν, ἕτερον δὲ κληρονομεῖσθαι.
e A ܠ , 4 , 4 ^ 4 ܢ‎
Ο μὲν γὰρ ἀφηγεῖται, καὶ κυριεύει, καὶ διατίθησι τὰ κληρονο-
μούμενα, Ff ἂν αὐτὸς βουληθῆ:- τὰ δὲ ὑποτέτακται, καὶ
ὑπακούει, καὶ κυριεύεται ὑπὸ τοῦ κληρονομοῦντος. Τί οὖν
. 4 ^. 4 ^ ^ ^ , 1 \ e ?
ἐστι τὸ ζῶν; τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Τίνα δὲ rà ὑπάρχοντα
^ , 4 ^ 9 ܠ ܟ‎ ,
TOU τετελευτηκότος; τὰ μέλη ToU ἀνθρώπου τὰ φθειρόμενα
9 ^ ^2 T ^ δὲ ^ ܠ ܓ‎ ^ II ’
ἐν τῇ γῆ". avira de κληρονομεῖται ὑπὸ τοῦ Πνεύματος,
μεταφερόμενα εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν.

4, Et ideo mundum templum esse vult, ut delectetur Spiritus
Dei in eo, quemadmodum sponsus ad sponsam. Sicut igitur sponsa
agsumere sponsum non potest, assum! autem a sponso potest, quum
venerit et acceperit eam sponsus; sic et caro hsc secundum
seipsam, id est sola, regnum Dei h:zreditate possidere non
potest: hzereditate autem possideri in regno a Spiritu potest.
Heereditate enim possidet qui vivit ea quee sunt mortui: et aliud
quidem est hzereditate possidere, aliud autem hzereditate possideri.
Ile enim dominatur, et przest, et disponit ea qu: hereditate
possidet, quemadmodum ipse velit: illa vero subjecta sunt, et
obediunt, et dominantur ab eo, et sub dominio sunt ejus qui pos-
sidet. Quid igitur est quod vivit? scilicet Spiritus Dei. Qus
sunt autem, quze sunt *mortui? Scilicet membra hominis, quz et
corrumpuntur in terra. Hzec autem possidentur a Spiritu trans-
lata in regnum celorum. Propter hoc autem et Christus mortuus o. us.
est, uti testamentum Evangelii apertum, et universo mundo *lec-
tum, primum quidem liberos faceret servos suos; post deinde
hzeredes eos constitueret eorum quz essent ejus, hereditate possi-

1 Cr. hereditatem ... terram, and loses 3 AB. mortua.
possidet sed from the preceding line. 4 apertum, ἐμφανές. ἀνεγνωσμένον
5 ταύτῃ is cancelled. here may be simply agnitum.

.1.

VITZE HZERES. 945

dente spiritu, quemadmodum demonstravimus. Hereditate enim
possidet ille qui vivit, ! haereditate autem acquiritur caro. Ut non
amittentes eum qui nos possidet Spiritum, amittamus vitam,
adhortans nos Apostolus ad Spiritus communicationem, secundum
rationem quz predicta sunt dixit: Quoniam caro et sanguis reg-
num Dei possidere non possunt. Velut si dicat: Nolite errare;
quoniam nisi Verbum Dei inhabitaverit, et Spiritus Patris fuerit
in vobis, vane autem et *prout evenit conversati fueritis, quasi hoc
tantum, caro et sanguis exsistentes, regnum Dei possidere non
poteritis. .

CAP. X.

Superiora probat similitudine ducta, ab oleastro, cujus
qualitas tantum, non natura per insitionem muta-
tur: ostendit quoque hominem sine Spiritu, nec
fructus edere, nec Regnum Dei possidere posse.

? Hoc ideo, uti non gratificantes carni, respuamus insertionem
Spiritus. Zu autem oleaster, ait, cum esses, insertus es in bonam "^.
olivam, et socius pinguedinis olive factus es. Quemadmodum
igitur oleaster inserta, si * perseveraverit in eo quod ante fuerit,
oleaster, exciditur et in ignem mittitur: si autem tenuerit, 5inser-
tionem, et transmutetur in bonam olivam, oliva fit fructifera,
quasi in paradiso regis plantata: sic et homines, si quidem per
fidem profecerint in melius, et assumserint Spiritum Dei, δ οἱ illius
fructificationem germinaverint, erunt spiritales, tanquam in para-
diso Dei plantati. Si autem respuerint Spiritum, et persevera-
verint in eo quod fuerant ante, magis carnis esse volentes quam
Spiritus, justissime in ejusmodi dicitur, quoniam caro et sanguis
Regnum Dei mon possident: tanquam si quis dicat, quoniam
oleaster non assumitur in paradisum Dei. Mirabiliter igitur
Apostolus naturam ostendit nostram, et universam dispositionem
Dei in eo sermone qui est de carne et sanguine et oleastro.

serit.
5 insertionem, the CLERM. reading

1 hereditate autem. Cu. simply he-
reditatem, by absorption.

3 γυχόντως.

3 hoc ideo, (ait) sc.

4 perseveraverit. So the Cr., AR.,
Voss. and Merc. 11. MSS.; al. perman-

sertionem repeated lower down, is equally
an error of inadvertence.

6 καὶ τὴν αὐτοῦ καρποφορίαν ἐβλά-
στησαν.

Rom. xi. 17

Matt. vil. 19.

I Cor. xv. 50.

946 OLEASTRI PROPAGO

LIB. V. 2. Quemadmodum enim oliva neglecta tempore quodam !in

QR.Y.x desertum relicta, et sylvestria fructificans, secundum se oleaster

*L fit; vel rursum oleaster ?diligentiam percipiens, et ?inserta, in

pristinam nature recurrit fructificationem : sic et homines in

negligentia constituti, et concupiscentias carnis tanquam sylvestria

fructificantes, secundum suam ?causam infructuosi justitia consti-

Matt. xiii. 25. tuuntur. In eo enim quod dormiunt homines, inseminat inimicus

Matt. xxiv. materiam zizaniz : et propter hoc Dominus discipulis suis vigilare

Mare. xii precepit. Et rursus qui infructuosi sunt *justitia, et velut senti-

bus obvoluti homines, *si diligentiam percipiant, et velut insertionem

acciplentes verbum Dei, in pristinam veniunt hominis naturam,

eam que secundum imaginem et similitudinem ‘facta est Dei.

Sed quemadmodum oleaster insertus, substantiam quidem ligni

non amittit, qualitatem autem fructus immutat, et aliud per-

cipit vocabulum, jam non oleaster, sed fructifica oliva exsistens,

Set dicitur: sic et homo per fidem insertus, et assumens Spiritum

Dei, substantiam quidem carnis non amittit, qualitatem autem

fructus operum "immutat, et aliud accipit vocabulum, significans

illam que in melius est "transmutationem, jam non caro et
sanguis, sed homo spintalis exsistens, δ οἱ dicitur.

3. Quemadmodum autem rursus oleaster, si non percipiat
insertionem, perseverat inutilis suo Domino per suam sylvestrem
qualitatem, et quasi infructuosum lignum exciditur, et in ignem
mittitur; sic et homo non assumens per fidem Spiritus inser-
tionem, perseverat hoc esse quod erat ante, caro et ®sanguis exsis-
tens, Regnum Dei hzreditate possidere non potest. Bene igitur

xv. . Apostolus ait, Caro et sanguis Regnum Dei possidere mon o. «n.‏ .¢ ܐ
Rom. vis. possunt. Et, qué in carne sunt, Deo placere non possunt; non‏
substantiam rejiciens carnis, sed infusionem Spiritus attrahens.‏

1 in desertum, κατ᾽ ἔρημον. CLERM. — (ree, i.e. the Gentile is made condition-
for quoniam, has quodam insertum, and ally safe in the ark of Christ's Church ;
for se, shortly after, si. he no where makes the great mistake of

3 ἐπιμελείας τυχών, and |. insertus. supposing that the wild olive branch, by

3 i.e. culpam: Kard τὴν αὑτῶν al- insertion, can change its nature or bear
τίαν ἄκαρποι τῇ δικαιοσύνῃ καθίστανται. — the true olive; which our author mani-
Ἔν τῷ γὰρ καθεύδειν τοὺς ἀνθρώπους £. +. 1, festly does assert. AR. admittit.

4 CL. hasa, and omits δὲ. AR. factus. 6 et dicitur, AR. bis, edicitur.

5 The father presses the botanical me- 7 immutat....transmutationem, xar-
taphor of the Apostle further than was αλλάσσει... καταλλαγήν. AR. inmittat,
intended. All that S. Paul says is, that 8 So the CLERM., Voss., Ver. MSS.,

the wild olive branch by insertion par- but GRABE, following the AR., has et
takes of the root and fatness of the olive > sanguis Regnum Dci non possidens.

IN OLIVA INSERTA. 347

Et propter hoc ait: Oportet mortale istud induere émmortalitatem; — 115. v.
et corruptibile hoc induere incorruptelam. Et iterum ait: Vos 98. V.
autem non estis in carne, sed in Spiritu, siquidem Spiritus Dei 55
habitat in vobis. Manifestius autem illud adhuc ostendit, dicens : 1Cor xv. 58
Corpus quidem mortuum propter peccatum, Spiritus autem vita Rom. viii.10
propter justitiam. Si autem Spiritus ejus qui suscitavit Jesum —

a mortuis, habitat in vobis, qui suscitavit. Christum a mortuis
vivificabit et mortalia corpora vestra propter 4nhabitantem Spiritum

ejus in vobis. *Et rursus ! in ea epistola, quze est ad Romanos, ait : * Sytiace.
St enim secundum carnem vivitis, *incipielis mori: non conversa- Rom. viii. 13.
tionem quz est in carne repellens ab eis; etenim ipse in carne

cum esset, scribebat eis: sed concupiscentias abscindens carnis,

eas que mortificant hominem. Et propter hoc intulit: Si autem Rom. viii. 14
spiritu opera carnis mortificatis, viootis. Quicunque enim ducuntur

Spiritu Dei, *hi sunt filii Dei.*

CAP. XI.

De carnahum et spiritalium operibus, ablutioneque
spiritali non ad corporum substantiam, sed pris-
tine vite conversationem referenda.

.1. Er ipsas autem operas manifestavit, quas dicit carnales,

quie sint, previdens calumniam infidelium; et ipse semetipsum
exponens, ne relinqueretur queestio his, ‘qui infideliter retractant
de eo, in ea epistola, quee est ad Galatas, sic dicens: Manifesta catat. v. 19.
autem sunt opera carnis, que sunt: Adulteria, fornicationes, im-
munditia, luxuria, $dololatria, veneficia, 4nimicitim, contentiones,
zeli, irm, cemulationes, animositates, 5irritationes, dissensiones,

1 AR. in epistola sua. 5 In the CLERM. copy irrationales

3 incipietis. Sic cum Ireneo legit 118 interlined over irritationes, as though
Cyprianus lib. de Zelo εἰ Livore. Greece it qualified the preceding word; but
est, μέλλετε ἀποθνήσκειν, quod alit ver- animositates suits θυμοί, and irritationes
tunt, futurum est, ut moriamini. Her- was suggested in the margin as a better
vetus Theodoreti Interpres: Sisecundum — representative of ἐριθεῖαι than cemula-
carnem vivitis, secundum carnem mori- (iones; cutting, irritating speeches being
emini. Fruarp. Jn MERC. I. legitur more nearly the meaning of the Greek,

presens, incipitis. GRABE. e.g. HESYCH. ἐρίθεια, 7 διὰ λόγων φιλο-
8 hi sunt filii Dei, carelessly omit- νεικία.Ό The Syr. always reuders the
ted in the CLERM. word by ܝܢܐ‎ calumny, which is

4 f. τοῖς ἀπιστῶς διαλογίζουσι περὶ 4160 the interpretation of PHAVORINUS,

αὐτόν. ὁ ζῆλος 7 καταλαλιὰ 5] κακολογία,

948 OPERIBUS CARNIS

Lin. ¥. hooreses, invidia, ebrictates, comissationes, et his similia, que pra-
GR V-x dico vobis, quemadmodum et predivi, quoniam qui talia agunt,
ΧΕ}. — Regnum Dei mon possidebunt. Manifestius preedicans his qui
audiunt, quid est, Caro et sanguis Regnum Det possidere non pos-
sunt. Qui enim illa agunt, vere secundum carnem ambulantes,
vivere Deo non possunt. Et iterum spiritales actus intulit vivifi-
Galat. v.22. cantes hominem, id est, insertionem Spiritus, sic dicens: Fructus
autem Spiritus est, caritas, gaudium, pax, patientia, bonitas, benig-
nitas, fides, lenitas, continentia, ! castitas: adversus hac non est lex.
2Sicut igitur qui in melius profecerit, et fructum operatus fuerit
Spiritus, omni modo salvatur propter Spiritus communionem; sic
2et is qui remanserit in predictis carnis operationibus, carnalis
vere deputatus, eo quod non assumat Spiritum Dei, Regnum non
poterit possidere coelorum. Quemadmodum rursus ipse Apostolus
iCor.vi. testificatur: An nescitis, dicens Corinthiis, quoniam injusti Regnum
Dei non hereditabunt? — Nolite errare, ait, neque fornicarii, neque
tidololatra», neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubi-
tores, neque fures, neque avari, neque ebriosi, neque maledicti, neque
rapaces Regnum Dei possidebunt. Et hac, ait, quidem fuistis ;
sed ablut estia, sed sanctificati estis, sed justificati estia in momine
Domini Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri. Manifestissime
ostendit, per que perit homo, si perseveraverit secundum carnem
vivere: et per quse rursus salvatur. Ea autem que salvant, ‘ait

esse nomen Domini nostri Jesu Christi, ‘et Spiritum Dei nostri. ο. as.
2. Quoniam igitur 5istic numeravit eas quse sunt sine Spiritu,
carnis operationes, quee sunt mortiferee; consequenter his que
pradieta sunt ab eo, in fine epistole ad summam exclamavit:
cor x49. Sicut portavimus imaginem 9ejus qui de limo est, portemus et tma-
ginem ejus qui de calis est. Hoc enim dico, fratres, quoniam caro
et sanguis Regnum Dei possidere non possunt. Hoc autem quod
ait, Sicut portavimus imaginem ejus qui de limo est, simile illi dicto

1 castitas, either a marginal gloss, as Lb. sas co ܕܗܘ‎ the same con-

before, or adopted from the Vua. struction is found in S. CvPR. de Hab.
> AR. sic and omits et. Virg., De Zel. et Liv. Adv. Jud. τι. το,
? See 243, and 288, 5. II. I I, and TERTULL. has de terre limo.

* AR. omits ait, ib. in Spiritu.
5 CLERM. ista.
6 The Syriac original is very evident :

The Syriac ܠܒܫܩ‎ is probably more
close to the Apostle’s meaning. The
Greek verb φορεῖν, meaning either to bear

co ܕܠܒܧܝܢ ܕܩܠܘܬܐ ܕܗܘ‎ οἷο or to wear, as THUCYD. χιτῶνας λινοῦς
φοροῦντες, and PLuT. Τυρρηνίδα φορῶν

loto? ܢܠܒܫܝ‎ Ἰλοσι 1,08 ἐσθῆτα. AR. sicut igitur.

MORS INEST. 949

est: Et hac quidem fuistis ; sed abluti estis, sed sanctificatt estis, LIB. V. xt. s.
sed justificati estis in nomine. Domini nostri Jesu Christi, et in MASS V.xt
Spiritu Dei nostri. Quando igitur portavimus imaginem ejus qui — ——
est de limo? Scilicet quando ! hze que preedictee sunt carnis opera-

tiones, perficiebantur in nobis. Quando autem iterum imaginem
ccelestis? Scilicet quando ait, Ab/uti estis credentes in nomine

Domini, et accipientes ejus Spiritum. *Abluti autem sumus non
substantiam corporis, neque imaginem plasmatis, sed pristinam
vanitatis conversationem.

Κεφ. ι

De differentia mortis et vite, afflatus vite et Spiritus
vivificantis: et quomodo eadem. substantia carnis,
que mortua est, reviviscit.

4 e 9 1 ܠ‎ : - A

I. 3ῺΣ yap φθορᾶς ἐπιδεκτικὴ ἡ σὰρξ, οὕτως καὶ $ Parall. |

ἀφθαρσίας: καὶ ὡς θανάτου, οὕτως καὶ ζωῆς. . . . ܐܬ‎ ἀμφότερα en Halloix. v.
οὐ μένει κατὰ τὸ αὐτὸ, ἀλλ᾽ ἐξωθεῖται τὸ ἕτερον ὑπὸ τοῦ
ἑτέρον, καὶ παρόντος τοῦ ἑτέρου ἀναιρεῖται τὸ ἕτερον. Ei
οὖν ὁ θάνατος ἐπικρατήσας τοῦ ἀνθρώπου ἔξωσεν αὐτοῦ τὴν
4 A ܠ‎ 4 , e ܣ‎ e ܠ‎ 9 ,
ζωὴν, καὶ νεκρὸν ἀπέδειξε: πολλῳ μάλλον 7 ζωὴ ἐπικρατή-
σασα αὐτοῦ ἀπωθεῖται τὸν θάνατον, καὶ ζῶντα τὸν ἄνθρωπον

CAP. XII.

1. In quibus igitur periebamus membris, operantes ea 6
sunt corruptelze, in iisdem ipsis vivificamur, operantes ea quse sunt
Spiritus. Quemadmodum enim corruptelz est capax caro, sic et
incorruptele; et quemadmodum mortis, sic et vite. Hsc autem
invieem cedunt, et utraque non permanent in idipsum, sed expel-
litur alterum ab altero, et preesente altero interit alterum. Si
igitur mors possidens hominem expulit ab eo vitam, et mortuum
ostendit; multo magis vita possidens hominem expellit mortem,

1 CL. hoe, indicating perhaps Acc, ὃ Hac Greca usque ad ista. Esai
and in the original τάδε τὰ τῆς capxós — verba, ἀπὸ παντὸς προσώπου, iterum ex
«ροειρημένα ἔργα. Damasc. Paralle. descripta. publicavit

3 abluti sumus, as the Greek middle — Halloixius in Vita TIrenei pag. 494.
voice, ἀπελουσάμεθα, and in a transitive GRABE.
sense,

VOL. II. 92.

350 ALIUD AFFLATUS VITZE

, e^ ^ 4 4 e , 9 P
on Ἢ " καταστήσει TQ Θεῷ: Ei γὰρ ὁ θάνατος ἐνεκροποίησε,.. 9
. ܬ ܘ‎ 9 ^ e ,
Mss V. TOV ἄνθρωπον, καθώς φησιν Ἡσαΐας ὁ προφήτης" Κατέπιεν 0
ܘ‎ ^ a e^ ,
θάνατος ἰσχύσας" kal πάλιν, ᾿Αφεῖλεν ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον
ܠ ܠ‎
ἀπὸ παντὸς προσώπου.
^ ܠ‎
E Catena in 2. *"Erepov ἐστι πνοὴ ζωῆς, ἡ καὶ "ψυχικὸν ἁπεργα-
ܘ‎ ^ ^ 4 a
Hav. ζομένη τὸν avOpwrov καὶ ἕτερον πνεῦμα ζωοποιοῦν, TO kai
ܬ ܝ‎ ^ of [2
πνευματικὸν αὐτὸν ἀποτελοῦν. Kai διὰ τοῦτο Ἡσαΐας φησίν"
ܠ‎ A ,
οὕτω λέγει Κύριος ὁ ποιήσας TOv οὐρανὸν, kai στερεώσας
9» A e , ܕ ^ ܕ‎ % 9 4 ^ 4 ὃ ὃ 4 ܕ‎
αὐτὸν, ὁ πήξας τὴν γῆν, καὶ τὰ ἐν αὐτῆ" καὶ διδοὺς πνοὴν
~ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ܠ‎
τῷ λαῷ τῷ ἐπ᾽ αὐτῆς, καὶ πνεῦμα τοῖς πατοῦσιν αὐτήν: Τὴν
ܝ ܫ 4 ܠ ܠ‎ 9 A -^ λ ^ , ܬ ܐ‎ , 0
μὲν πνοὴν παντὶ κοινῶς τῷ ἐπὶ γῆς λαῷ φήσας δεόόσθαι,
ܢ‎ δὲ ^ ܬ‎ 3 ^ 4 50. 9 0 ,
TO δὲ πνεῦμα ἰδίως δκαταπατοῦσι tas γεώδεις ἐπιθυμίας.
4 ,
Διὸ καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς ᾿Ησαΐας διαστέλλων τὰ προειρημένα 9. a6
^ ^ a e
φησί: ἸΠνεῦμα γὰρ παρ᾽ ἐμοῦ ἐξελεύσεται, καὶ πνοὴν πάσαν

et viventem hominem restituet Deo. Si enim mors mortificavit,

quare vita adveniens non vivificabit hominem? quemadmodum
Rai.xxv.8, 4Hsaias propheta ait: Devoravit mors potens. Et rursus: Deus
nterpr. vers. abstulit omnem lachrymam ab omni facie.

2. 5Expulsa est autem pristina vita, quoniam non per spiritum,
sed per afflatum fuerat data. Aliud enim est afflatus vite, qui et
animalem efficit hominem: et aliud Spiritus vivificans, qui et

Real. xli. 5. Spiritalem efficit eum. Et propter hoc Esaias ait: Sic dic
Dominus, qui fecit colum et fixit illud ; qui firmavit terram, et
que in ea sunt: et dedit afflatum populo, qui super eam est; et
Spiritum his qui calcant illam. Afflatum *quidem communiter
omni qui super terram est populo dicens datum: Spiritum autem
proprie his, qui *conculcant terrenas concupiscentias. Propter
quod rursus ipse Esaias distinguens ea que przdicta sunt, ait:

1 Hec usque ad, οὐδέποτε καταλείπει ἐκ τοῦ xarà αἱρετικῶν B, loco e. GRABE.
αὐτόν, ex Catena in Genes. a Jac. Sirm. 3 Hencethe Rabbinical distinction of
descripta accepit Halloiz., et erudito orbi — the animal man, into whose nostrils God
communicavit in v. Iren. p. 505. Caterum breathed the breath of life, Gen. ii. 7,
prior periodus Greece quoque eodem modo πὰ the spiritual man formed after the
allegata est ab Aug. Steuch. Eugub. in — divine image, Gen. i. 27. See I. 134, 2.

Cosmop. ad Gen. ii. ista vero: rhv μὲν 3 Sr. τοῖς. Cr., ΑΒ. Voss. inculcant.
πνοὴν usque ad, τὰς γεώδεις ἐπιθυμίας, in * AB. adds et, and omits propheta.

Cat. MS. Bibl. Reg. Gall. in Esa., prout 5 MSS. explosa; the context here
ex schedis nuper Parisiis a R. P. Mich. — definesthereading. CL. pristinam vitam,
Lequien transmissis perspezi; quanquam 6 quidem, ΑΒ., but CLERM., Voss,

in dicta catena. vitiose citetur : Εἰρηναίου — tero; and the CLERM. omits datum.

ALIUD SPIRITUS. 351

4 ܠ‎ ^ ^ ^ ^
ἐγὼ ἐποίησα. To πνεῦμα ἰδίως ἐπὶ τοῦ Θεοῦ τάξας τοῦ .ܐܐ‎ xt
2 _ ܕ‎ ^ )
ἐκχέοντος αὐτὸ. .. διὰ τῆς νἱοθεσίας ἐπὶ τὴν ἀνθρωπότητα: Ass. V-
4 ܢ ܠ‎ e^ ^^ xii, 9.
τὴν δὲ πνοὴν κοινῶς ἐπὶ τῆς κτίσεως, kal ποίημα ἀναγορεύσας
$ ἢ "E δέ 3 1 1 ^ , re
αὐτήν. τερον δέ ἐστι τὸ ποιηθὲν τοῦ ποιήσαντος. ''H
3 ܠ ܟ‎ ^
οὗν πνοὴ πρόσκαιρος, τὸ δὲ πνεῦμα ἀένναον: καὶ ἡ μὲν πνοὴ
4 , ܠ ܬ‎ 4 ^
ἀκμάσασα πρὸς βραχὺ, kai καιρῷ τινι παραμείνασα, μετὰ
ܫ ܨ ܝ‎ ^
τοῦτο πορεύεται, ἄπνουν καταλιποῦσα ἐκεῖνο, περὶ ὃ ἣν τὸ
4 4 4
πρότερον' τὸ de 'περιλαβὸν ἔνδοθεν καὶ ἔξωθεν τὸν ἄνθρω-
Ψ 9 8 , 4, ܢ‎ 4 , e
πον, ἅτε ἀεὶ παραμόνιμον, οὐδέποτε καταλείπει avrov. ...‘Qs E Parall
9 4 ^ ^ e masc.
οὖν ὁ εἷς ψυχὴν ζῶσαν γεγονὼς, ῥίψας ἐπὶ τὸ χεῖρον, BAX
4 , ܨܝ , ܐ , ܠ‎ , A 4 ^ ,* 84 ܠ‎
ἀπώλεσε τὴν Qux οὕτως πάλιν ὁ αὐτὸς ἐκεῖνος ἐπὶ τὸ
9 4 A ἢ) 4 ^ ^
βέλτιον ἐπανελθὼν, καὶ προσλαβόμενος TO ζωοποιοῦν πνεῦμα,
εὑρήσει τὴν ζωήν.
4 ܬ ܝ‎ ^
3. Ov γὰρ ἄλλο τὸ ἀποθνῆσκον, kai ἄλλο τὸ ζωο-
4 ܨ‎
“ποιούμενον: ὡς οὐδὲ ἄλλο τὸ ἀπολωλὸς, καὶ ἄλλο τὸ

Spiritus enim a me exiet, et afflalum omnem ego fect. Spiritum Eat. tii. 16.
quidem proprie in ?Deo deputans, quem in novissimis temporibus
effudit per adoptionem filiorum in genus humanum: afflatum
autem communiter in conditionem, et facturam ostendens illum.
Aliud autem est quod factum est, ab eo qui fecit. Afflatus igitur
temporalis; Spiritus autem sempiternus. Et afflatus quidem
auctus ad modicum, et tempore aliquo manens, deinde abit, sine
spiramento relinquens illud in quo fuit ante. Spiritus autem cir-
cumdans intus et foris hominem, quippe semper perseverans, nun-
quam relinquens eum. Sed non primo quod spiritale est, ait Apo- 1 Cor. xv. 46.
stolus, hoc tanquam ad nos homines dicens, sed primo quod animale
est, deinde quod spiritale secundum rationem. *Oportuerat enim
primo plasmari hominem, et plasmatum accipere animam; deinde
sic communionem Spiritus recipere. Quapropter et primus Adam 1 oor. xv. 45.
factus est a Domino in animam viventem, secundus *Adam in
spiritum vicificantem. Sicut igitur ^qui in animam viventem factus
est, ^divertens in pejus, perdidit vitam; sic rursus idem ipse in
melius recurrens, assumens vivificantem spiritum, inveniet vitam.

3. Non enim aliud est quod moritur, et aliud quod vivificatur:
quemadmodum neque aliud quod perit, et aliud quod invenitur;

1 f.]. ἡ μὲν οὖν. Suppl. πνεῦμα. 4 Adam, CLERM. STIEREN reports &
3 f.1. Deum. lacuna in the Voss. MS. ΑΒ. autem.
3 AR. temporale, and oportet. 5 AR. quod. AR., CLERM. advertens.

22—29.

Col. ili. δ.

Cap. i. 22.

352 ALIUD IMMUTATIO SUBSTANTIZE

- ἀνευρισκόμενον, ἀλλ᾽ ἐκεῖνο τὸ ἀπολωλὸς πρόβατον ἦλθεν ὁ
° Κύριος ἀναζητῶν.

^ ¢ , . ^ 3 ¶% 4 ܀_ ܐ
Τί οὖν ἣν τὸ ἀποθνῆσκον; πάντως ἡ τῆς‏
^ ^^ ܠ 4 ^ xy?‏ ¢ ܠ , ε‏ ܠ
σαρκος ὑπόστασις, καὶ ἡ ᾿ἀποβαλοῦσα τὴν πνοὴν τῆς ζωῆς,‏
9 4 ܨ
καὶ ἄπνους καὶ νεκρὰ γενομένη. Ταύτην οὖν ὁ Kuptos ἦλθε‏
ܘ e , ^ 93 A , , U‏ ܗ ^-
ζωοποιῶν: ἵνα ὡς ἐν τῷ ᾿Αδὰμ πάντες ἀποθνήσκομεν, ὅτι‏
ψυχικοὶ, ἐν τῷ Χριστῷ ζήσωμεν, ὅτι πνευματικοὶ, ἀποθέμενοι‏
4 ^^ , ܝ 4 ܪ 4 ^ ^ , 4 4
οὐ τὸ πλασμα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τὰς ἐπιθυμίας τῆς σαρκὸς,‏
@ % -“ ܬ , 4
καὶ προσλαβόντες τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.‏

sed illam ?ipsam quz perierat ovem ?venit Dominus exquirens.
Quid ergo erat quod moriebatur? Utique carnis substantia, que
amiserat afflatum vitze, et sine spiramento ?et mortua facta. Hanc
itaque Dominus venit vivificaturus, uti quemadmodum in Adam
omnes morimur, quoniam animales, in ?Christo vivamus, quoniam
spiritales: deponentes non plasma Dei, sed concupiscentias carnis,
et assumentes Spiritum sanctum, sicut Apostolus in epistola que
est ad Colossenses ait: Mortificate itaque membra vestra qua sunt
super terram. Qus sunt autem hsc, ipse exposuit: Forntca-
tionem, tmmunditiam, passionem, concupiscentiam malam, et ava-
ritiam, que est idololatria. Horum *depositionem A postolus prz-
conatur, et eos qui talia ^operantur, velut carnem et sanguinem
tantum exsistentes, non posse ait regnum colorum possidere.
Anima enim ipsorum declinans in pejus, et in terrenas concu-
piscentias descendens, ejusdem cujus et illa sunt participavit ap-
pellationis: quz deponere nos jubens, ait rursus in eadem epi-
Stola: EHzspoliantes vos veterem hominem cum operibus ejus. Hoe
autem dicebat, non veterem amovens plasmationem: alioquin
oportebat nosmetipsos interficientes separari ab ea que est istic
conversatione.

4. Sed et ipse Apostolus, ille exsistens qui in vulva plasmatus
erat, et de utero exierat, scribebat nobis, "ef vivere in carne
fructus * operis epistola confessus est, *in ea quze est ad Philippenses,

ABUND. preconantur.

1 ἀποβαλοῦσα of necessity replaces
the old corrupt reading, ἀπολαβοῦσα.

3 ipsam, inserted as in CLERM., VOBS.
invenit MSS.

3 AR. de mortuo, and spiritu, i. e. for
Xpo, was read sepu. CL., Voss. Christum.

4 AR. dispositionem.

5 operantur, CLERM., Voss., VET.,

MERC. II. pre-
conatur. GRABE, perpetrant.

6 AR. as VULG. actibus.

7 N. T. εἰ δὲ τὸ ζῆν ἐν σαρκὶ, τοῦτό
μοι καρπὸς ἔργου.

8 CL., Voss. operis est, GRABE esse.
AR., G. T. and Syr. omit it altogether.
in ea, CLERM., ARUND., Voss., but

M. 30;

G. 417

ALIUD RENOVATIO. 353

dicens. 1 Fructus autem operis spiritus, est carnis salus. Quis 118. V. xi
enim alius apparens fructus ejus ?est qui non apparet Spiritus, 9R V xit
quam maturam efficere carnem et capacem incorruptele? Θὲ igitur ©
vivere in carne, hic mihi fructus operis est, non utique substan- Phi. i. 35.
tiam contemnebat carnis, in eo quod *diceret, Spoliantes vos vete- Col. tii. 10.
rem hominem cum operibus ejus; 5sed spoliationem pristinze nos-

tree conversationis manifestavit, eam que veterascit et corrumpi-

tur: et propter hoc intulit: E? induentes novum hominem, eum qui
renovatur in agnitionem. secundum imaginem ejus qui ereavit eum.

In eo ergo quod ait, Qui renovatur in agnitionem, demonstravit
quoniam ipse ille qui ignorantiz erat ante homo, id est ignorans

Deum, per eam qu: in eo est agnitionem renovatur. Agnitio

enim Dei renovat hominem. Et in eo quod dicit, Secundum
tmaginem conditoris, recapitulationem manifestavit ejusdem homi-

nis, qui in initio secundum imaginem factus est Dei. Quoniam

autem idem ipse erat Apostolus, qui ex utero generatus fuerat,

GRABE epistola. See 357, 7; 362, 1.

1 The meaning of these words per se
is not very perceptible. Unde colligere
licet, unam alleramque lineam in textu
Trendi transpositam esse, ia GRABE'8 sup-
position. MASSUET rejoins that the wri-
ter has in his mind S. Paul's definition
of the fruits of the Spirit, Gal. v. 22, 24.
He had better have said, the fruits of
righteousness which are by Jesus Christ,
mentioned Philip. i. 11. Now the Sy-
riac version speaks of these fruits as be-
ing vita carnis; and further that they
were reflectively the practical evidence
of S. Paul's own fruitfulness ; for this
version has, Si autem etiam in istis vita
st carnis, fructus sunt mihi in operibus

ܐܢ ce‏ ܐܒ ܒܗܠܝܢ meis. LL‏
Blo limo;‏ ܐܝܬ ܠܝ ܒܥܒܕ̈ܝ

The writer apparently had the single pas-
sage Phil. i. 22 in his mind, but in a Sy-
riac form; and the translators carnis
salus was obtained by transfusion through
the author's Greek from the Syriac
ܚܝ̈ܐ ܕܒܣܪܐ‎ dicens, as I imagine,
represents λέξας, having said so, refer-
ring to the Apostle's words ad Phil.,
that he had just quoted, and not to the

sequel, which commences with a dis-
junctive particle ὁ δὲ καρπός, x.7.r. But
the fruit, or final result, of the works of
the Spirit is the salvation, or life, of the
fleeh. I add GRABE's proposed order :
Dicens: Si autem vivere in carne hic
mihi fructus operis est. Fructus igitur
operis Spiritus est carnis salus. Quis
enim alius &c. usque incorruptele.

3 fructus, CLERM. fructuram, induc-
ing the suspicion that the translator wrote
fructus jam, having as his original,
tls yap ἄλλος φαινόμενος καρπὸς δὴ τοῦ
μὴ φανψομένον Πνεύματος, Ff τὸ τελείαν
ποιεῖν τὴν σαρκά, k.T.À.

3 est, AR., omitted in the CLERM.

4 diceret, The CLERM. has dedicerit,
owing to the sequence of d after the
same letter final. GRABE adopts the
VET. and Voss, reading dixerat, (not
AB. as STIEREN says, where diceret is
the reading), so also Mass. and Sr.
But the use of the pluperfect would im-
ply, that the writer is still quoting from
the Ep. ad Phil. ἐν τῷ εἰπεῖν would
guit either reading.

5 Παλαιὸν δὲ, οὐ πρὸς γένεσιν καὶ ἀνα-
γένεσίν φησιν, ἀλλὰ πρὸς τὸν βίον, τόν
τε ἐν παρακοῇ, τόν τε ἐν ὑπακοῇ. CL.
AL. Str. 111. p. 466. Gr,

354 SANATIO ZEHGRUM CURAT

L1B. V. xi. hoc est, antiqua carnis substantia, ipse in ! ea epistola quse est ad
Giuss v. Galatas dixit: Oum autem placuit Deo, qui me ex utero matris
LEER meee segregavit, et vocavit per gratiam suam, revelare Filium suum
93.1.1516. iv me, wt evangelisarem eum in gentibus; non alius erat qui natus
fuerat ex utero, sicut preediximus, et alius qui evangelisabat Filium
Dei: sed idem ille qui ante ignorabat, et persequebatur Ecclesiam,
revelatione ei de ccelo facta, et colloquente cum eo Domino,
Cap. xil.et quemadmodum in tertio libro ostendimus, evangelisabat Filium
Dei Christum Jesum, qui sub Pontio Pilato crucifixus est, pre-
terita ignorantia exterminata a posteriore agnitione: quemad-
modum czeci, quos curavit Dominus, czecitatem quidem amiserunt,
perfectam autem receperunt substantiam oculorum, et ?iisdem
ipsis quibus ante non videbant oculis, recipiebant visionem, cali-
gine a visione tantum exterminata, servata autem substantia ocu-
lorum; ut per quos non viderant oculos, per eos rursus videntes,
gratias agerent ei, qui rursus visum eis redintegravit: et qui
Lw.v.6 aridam ?curavit manum, et omnes omnino quos curavit, non ea
quz ab initio ex utero edita fuerant membra mutaverunt; sed
eadem ipsa salva recipiebant.

5. Fabricator enim universorum Dei Verbum, qui et ab
initio plasmavit hominem, a malitia inveniens *labefactatum suum
plasma omni modo curavit: hoc quidem et secundum unumquod-
que membrum, sicut et in suo plasmate est; hoc autem et in semel
totum sanum et integrum redintegravit hominem, perfectum eum
sibi preeparans ad resurrectionem. Et quam enim causam habe-
bat carnis membra curare, et restituere in pristinum characterem,
si non 5habebant salvari, que ab illo curata fuerant! Si enim
temporalis erat ab eo utilitas, nihil grande prestitit his qui ab eo
curati sunt. Aut quomodo 9dicunt non esse capacem carnem vite 6. as.
quze est ab eo, que percepit curationem ab eo? Vita enim per
curationem, incorruptela autem per vitam efficitur. Qui igitur
curationem confert, hic et vitam: et qui vitam, hic et "incorrup-
telam cireumdat plasmati suo.

1 ea, CLERM., ¥ 088. , V ET. and SrIEREN labefactatum, which I find
3 iisdem, CLERM., but AB., MEBO. Ilt. in the AR. It is therefore retained.
have idem ; Voss. tidem,; cf. infra, ea- 5 ἘΠ εἰς μηδὲν ἔχρηζε τῆς σαρκὸς, τί
dem ipsa. καὶ ἐθεράπευσεν αὐτήν. Just. M. de
3 ὁ τὴν ξηρὰν labels χεῖρα, cura- Res.; GRaBE, Spic. I. 190.
tus. 5 οὐκ εἶχεν σωθῆναι τὰ bx’ αὐτοῦ ἰα-

4 labefactum, as printed by GRABE, θέντα. dicunt omitted AR.
is found also in the CLERM. MS. Mass. 7 The text of GRABE is followed, be-

RESURRECTIO MORTUUM. 355

LIB. M xiii.

GR. V. xlii
MASS. V.
CAP. XIII. xiii. 1.

Maximum specimen resurrectionis habemus in mortuis
a Christo suscitatis: cordaque nostra capaci, esse
vite eterna eo ostenduntur, quod nunc Spiritum Der
recipiant.

. 1. DicawT ‘enim nobis hi qui contraria dicunt, id est, qui con-

tradicunt !suze saluti, ?summi Sacerdotis mortua filia, et viduse Mere. v. 33.

filius qui ?circa portam mortuus efferebatur, et *Lazarus qui in Joh. xi. 89.
monumento 5quartam habebat diem, in quibus resurrexerint cor-
poribus? In iisdem ipsis scilicet, in quibus et mortui fuerant.

Si enim non in iisdem ipsis, videlicet nec iidem ipsi qui mortui

erant resurrexerunt. 9Sed enim apprehendit, ait, Dominus manum Mere. v. αἱ,
mortui, et dizit ei: Juvenis, tibi dico, surge: et sedit mortuus, et tue ܡ‎ 1*
jussit ei " dari manducare, et dedit eum matri sue. Et Lazarum

vocavit voce magna, dicens: Lazare, vent foras: et exivit, "inquit, Joh. xi. 43
mortuus, colligatus pedes et manus institis, Hoc symbolum ejus ܝ‎
hominis, qui illigatus fuerat in peccatis. Et propter hoc ait
Dominus: Solvite illum, οἱ 9 dimittite abire. Sicut igitur qui curati

sunt, in his quz ante passa fuerant membra curati sunt; et

mortui in lisdem surrexerunt corporibus, membris et corporibus

ipsorum percipientibus curationem, et eam vitam quze !^dabatur a
Domino, per temporalia preeformante seterna, et ostendente quoniam

ipse est, qui et curationem plasmati suo, et vitam preestare potest,

uti !!ejus de resurrectione quoque credatur sermo: sic et in fine 1 Cor. xv. 52.
in novissima tuba clamante Domino, resurrecturi sunt mortui,

cause ita construction may be identified
with the two preceding passages, I. p. 91,
τοῖς 5¢.... ἀφθαρσίαν. ... kal δόξαν alw-
νίαν περιποιήσῃ, and rr. p. 323, τῷ θνη-

περί. N. T. ἤγγισε τῇ πύλῃ.

4 sed enim tn Lazaro, precipuo resur-
rectionis exemplo, caro jacuit tn infirmi-
tate. TERT. de Res. 53. AR. omita qui.

TQ τὴν ἀθανασίαν περιποιεῖ, and that
which follows, p. 357, τῷ φθαρτῷ περι-
ποιήσασθαι τὴν ἀφθαρσίαν. The CLERM.
reads plasma, but otherwise is in agree-
ment. MAassvgt is in error in saying
that it has incorruptela, which he prints,
as also plasma suum. CL. suo.

1 The CL. omits enim, and ΑΒ. suc.

3 N, T. els τῶν ἀρχισυναγώγων.

8 circa, παρὰ having been read as

5 rerapraios jv.

6 The two miracles of raising the
widow's son and the Rabbi's daughter
are here amalgamated.

7 dari, Cr., Voss., but AR. dare,

5 Inquit mortuus, not in the AR.

9 dimittite, the translation as before
of ἄφετε. 99, 9.

10 OLERX. vitiose dabitur.

11 gus, Voss., VET., but CL., ΑΒ. ei.

956 CARO REDIMITUR

LIB. y. quemadmodum ipse ait: Veniet hora, in qua omnes ! mortus, qui tn
GRY. xi. monumentis sunt, audient vocem ! Fili Hominis, et exrent, qui bona
oe fecerunt, in resurrectionem vita: et qui mala operati sunt, in resur-

Joh. v. 28
ܚ‎ rectionem judicii.

4 Ψ 4
Rx 2. Μάταιοι οὖν ὄντως καὶ ἄθλιοι, of τὰ οὕτως ἔκδηλα
Parall.
Joh. Damasc
Hallotx. ܐ‎ Kat φανερὰ μὴ θέλοντες συνορᾷν, ἀλλὰ φεύγοντες τὸ φῶς τῆς
ἀληθείας, οἱ κατὰ τὸν τραγικὸν Οἰδίποδα " ἑαντοὺς τυφλώτ-
τοντες. Kato ὥσπερ ἀπάλαιστροι προσφιλονεικοῦντες € ἑτέρους,
ἕν τι μέρος τοῦ σώματος ἀπρὶξ κρατήσαντες, Oc ἐκείνου οὗ
κρατοῦσι, πίπτουσι, καὶ πίπτοντες οἴονται νικᾷν διὰ τὸ φιλε-
ριστικῶς ἔχεσθαι ἐκείνου οὗ τὴν ἀρχὴν ἐδράξαντο μέλους, πρὸς
ܠ‎
δὲ τὸ πεπτωκέναι καταγέλαστοι γίνονται" οὕτω γὰρ καὶ aipe-
τικοὶ τὸ, Σὰρξ καὶ αἷμα βασιλείαν Θεοῦ κληρονομῆσαι οὐ
δύνανται, δύο λέξεις ἄραντες ἀπὸ Παύλου, οὔτε τοῦ ἀπο- Ο. «19.
στόλου κατεῖδον, οὔτε τὴν δύναμιν τῶν λεγομένων προερευνή-
4 4 e a , ܬ‎ 4 ,
σαντες, ψιλὰς δὲ ἑαυτοῖς μόνον τὰς λέξεις ἀπαρτίζοντες,
περὶ αὐτὰς ἀποθνήσκουσι, τὴν ἅπασαν οἰκονομίαν, τὸ ὅσον
ἐφ᾽ ἑαυτοῖς, ἀνατρέποντες τοῦ Θεοῦ.

2. Vani igitur et vere infelices, qui sic manifesta et clara
nolunt conspicere, sed fugiunt lumen veritatis, secundum ?tragicum
CEdipodem semetipsos exczecantes, Et quemadmodum ?in palzes-
tra insueti concertantes aliis, unam quamlibet partem corporis
totis complectentes manibus, per illud quod detinent cadunt, et
cadentes putant se vincere, eo quod contentiose teneant illud quod
primum apprehenderunt membrum, super hoc autem quod cecide-

1Cor. xv. &&, runt et derisui habentur: sic autem et heretici, Caro et sanguis
regnum Dei possidere mon possunt, duas dictiones tollentes a
Paulo, neque sensum Apostoli perspexerunt, neque virtutem dic-
tionum scrutati sunt; nude autem ipsas dictiones tenentes, circa
eas moriuntur, universam dispositionem Dei, quantum in ipsis est,
evertentes.

3. ‘Sic enim proprie de carne hoc dictum dicent, et non de
carnalibus operationibus, quemadmodum 5demonstrabimus, ipsum

1 mortui, incorporated from v. 25, as 3 AR. tragicos semetipsos; omits tn.
Filii Hominis (v. 25, Dei) for ejus. 4 Sic, CL., AB., Voss.; al. si.
3 The well-known passage need not 5 AR., but CL, Voss. demonstravi-

be quoted from the (Ed. Tyr. 1268. mus, cf. $5, and xiv. 4.

OPERA CARNIS DAMNANTUR. 357

sibi contraria Apostolum dicentem ostendentes. Ait ‘enim statim 118. ܨ‎
in eadem epistola demonstrative de carne sic 'dicens: Oportet enim OR. DAT
corruptibile hoc induere incorruptelam, et mortale hoc induere in- ED
mortalitatem. 3 Cum autem mortale hoc induerit immortalitatem, LCox. xv. 5
tunc fiet sermo qui scriptus est: Absorpta est ?mors in victoria.

Ubi est mors aculeus tuus? Ubi est mors victoria tua? Hee

autem juste dicentur tune, quando mortalis hzc et corruptibilis

caro, circa quam et mors est, quz et quodam dominio mortis

pressa est, in vitam conscendens induerit incorruptelam et im-
mortalitatem. Tunc enim vere erit victa mors, quando ea quz
continetur ab ea caro, exierit de dominio ejus. Et rursus ad
Philippenses ait: Nostra autem conversatio in colis est: unde et Phil. iil. so
Salvatorem exspectamus Dominum Jesum, qui transfigurabit corpus t
humilitatis nostra» conforme corpori glori suc, ‘ita ut possit secun-

dum operationem virtutis sue. Quod igitur est humilitatis corpus,

quod transfigurabit Dominus conformatum corpori glorie suze?

5 Manifestum est quoniam corpus quod est caro, ®quze et humi.

.liatur cadens in terram. Transfiguratio autem ejus, quoniam

M ܥ‎ 4 ^ e 4 ܠ ܠ‎ Φ

£ Ov αι α οὔσα, Ex Parall.
Μετασχηματισμὸς δὲ αὐτῆς, ὅτ 0, "τὴ ܢ‎ : φθ ρτὴ οὖσ ^ Puer
ἀθανατος καὶ ἀφθαρτος γίνεται, οὐκ ἐξ ἰδίας ὑποστάσεως, Hall p. 5.
49 ܔ ܠ‎ 4 ^ , 9 ? A , 4 *
αλλα κατα τὴν TOU Κυρίου ἐνεργειαν, TO δύνασθαι αὐτὸν
τῷ θνητῷ τὴν ἀθανασίαν, καὶ τῷ φθαρτῷ περιποιήσασθαι
τὴν ἀφθαρσίαν. Kat διὰ τοῦτό φησιν’ ἵνα καταποθῇ τὸ
cum sit mortalis et corruptibilis, immortalis fit et incorruptibilis:
non secundum propriam substantiam, sed secundum Domini
operationem, qui potest mortali immortalitatem, et corruptibili
circumdare incorruptibilitatem. Et propter hoc ait "in secunda
ad Corinthios: Ut absorbeatur mortale a vita. Qui autem perficit 2 coc. v. 4.

1 The CL. omits enim statim. ΑΒ.
has ostendente statim, and dicentes.

3 The clause is omitted, cum autem
corruptibile hoc induerit incorrupte-
lam.

5 mors was similarly repeated at p.
129, though victoria and aculeus were
there transposed.

* ita ut possit, the clause els τὸ
γενέσθαι i8 omitted in the translation ;
most probably therefore these words re-

present tta ut sit, and have been dis-
placed from before conforme.

5 Manifestum. est quoniam, δηλονότι.

6 que, Voss., but AR. &c. quod.
The CLERM. however omits the word
altogether, and is very probably right.

7 The interpolation of the Scriptural
reference by the translator, suggests the
suspicion that the greater number of
such references have come in from the
margin.

358 ABSORBETUR MORTALE

θνητὸν ὑπὸ τῆς ζωῆς" ὁ δὲ κατεργασάμενος ἡμᾶς εἰς αὐτὸ

Gass. v. τοῦτο Θεὸς, ὁ καὶ δοὺς ἡμῖν ἀῤῥαβῶνα τοῦ πνεύματος" φανε-
xiii, 3.

pérara περὶ τῆς σαρκὸς ταῦτα λέγων" οὔτε γὰρ ἡ ψυχὴ
θνητὸν, οὔτε τὸ Πνεῦμα. ἸΚαταπίνεται γὰρ τὸ θνητὸν ὑπὸ
τῆς ζωῆς, ὅτι μηκέτι σὰρξ νεκρὰ, ἀλλὰ ζῶσα καὶ ἄφθαρτος
μένει, ὑμνοῦσα τὸν εἰς αὐτὸ τοῦτο κατεργασάμενον ἡμᾶς
Θεόν.

nos in hoc tpsum, Deus, qui ! dedit nobis pignus Spiritus; mani-
festissime hoc de carne dicens; nec enim anima mortalis, neque
spiritus. *Absorbetur autem mortale a vita, *quando et caro jam
non mortua, sed viva et incorrupta perseveraverit, hymnum dicens
Deo, qui in hoc ipsum perficit nos. Ut ergo in *hoc perficia-
mur, bene Corinthiis ait: Glorificate * Deum $n corpore vestro.
Deus *autem incorruptibilitatis est effector.

4. Quoniam autem non de alio quodam corpore, sed de cor-
pore carnis dicit hzc, manifeste et indubitate et sine ulla ambi-
guitate Corinthiis ait: Semper mortificationem *J'esu in corpore
nostro circumferentes, ut et vita Jesu 7Christt tn corpore nostro
manifestetur. St enim qui eivimus, in mortem tradimur 9 per
Jesum, ut et δ vita Jesu manifestetur in carne mortali nostra. Et o. 42o.
quoniam spiritus complectitur carnem, in eadem epistola ait:
Quoniam estis epistola Christi, ministrata a nobis, inscripta non
atramento, sed Spiritu Dei vivi, non in tabulis lapideis, sed in
tabulis cordis carnalibus. Si ergo nunc corda carnalia capacia
Spiritus fiunt, quid mirum si in resurrectione eam que a Spiritu
datur capiunt vitam? De qua resurrectione Apostolus in ea

1 Cor. vi. 90.

4 Cor. iv. 10
seq.

2 Cor. iii, 3,

1 dedit, f.1. et dat.

2 So the CLERM. and Voss., but
GRABE wretchedly, absorbetur a, mortali
vita, AB. the same, but a vita.

8 quando having the force of ἐπεὶ
may represent ὅτι, for which GRABE
proposes ὅτε. ΑΒ. omits jam.

* AB. in hunc mundum, CLERM.
Deo, and the same MS. preserves
autem, restored to the text in the next
member.

5 This text again agrees with the Sy-
riac in having Jesu without Domini, and
in reading del v. 11, as el, for although

GRABE, MASSUET in silence, and there-
fore STIEREN also, print semper, yet the
Cr. and Ar. have si, and the Syriac

m ܢ ܚܝܢܢ‎ marks the reading to
be in all probability genuine.

6 et restored from the CLERM. copy,
which however reads vitam twice. ΑΒ.
omits et in the latter place.

7 Christi has been inserted by some
scribe, neither the Greek nor the Syriac
have it. AR. manifestemur.

8 per, f.1. propter. G. T. διὰ Ἰησοῦν.

Syr. ܘܛܠ‎

IN VITA TAMEN. 359

qu: est ad Philippenses, ait: !Conformatus morti ejus, si quo LIB Vv.
modo occurram ad resurrectionem *que est a mortuis. In qua SB V. xiit
igitur alia mortali carne ?intelligi *potest vita manifestari, nisi —*!!- *
in hac substantia, qua et mortificatur propter eam que est ad Phil ti 1!
Deum confessionem? Quemadmodum ipse dixit: δὲ secundum | Cor. xv. 32.
hominem ‘cum bestiis Ephesi pugnavi, quid mihi prodest, si mortui
non resurgunt? St enim mortui non resurgunt, neque Christus 1 cor. xv. i3
resurrexit: si autem Christus non resurrexit, inanis est pra dicato
nostra, inanis est et fides vestra. — Invenimur autem et falsi testes
5 Dei, quoniam testificatt sumus, quod suscitaeit Christum, quem non
Ssuscitavit. Si enim mortui non resurgunt, neque Christus resur-
rexit. Si autem Christus non resurrexit, inanis est fides vestra :
T quoniam adhuc estis in peccatis vestris. Ergo et qui dormierunt in
Christo, perierunt. Si in vita hac in Christo sperantes sumus
tantum, miserabiliores omnibus sumus hominibus. Nune autem
Christus resurrexit a mortuis, primitie dormientium : quoniam
enim per hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum.

5. In his igitur omnibus, quemadmodum *preediximus, aut
contraria sentientem sibimetipsi Apostolum dicent, quantum ad
?illud, Caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt: aut iterum
malignas et extortas cogentur omnium dictorum facere exposi-
tiones, ad transvertendam et immutandam sententiam dictorum.
Quid enim dicere habebunt sanum, si conabuntur aliter interpre-
tari hoc quod scribit: Oportet enim corruptibile hoc induere tn- 1 cor. xv. ss.
corruptelam, et mortale hoc induere 4mmortalitatem ; Et: Ut vita 2cor.iv. n.

1 conformatus. The MSS. here run
wild. The ΑΒ. and MEro. 1. having
cooperatus mortis ; Voss. commemoratus ;
CLERM. cui honoratus ; from which va-
rieties, and from the Greek συμμορφού-
μενος, GRABE rightly deduces the read-
ing in the text, although with too strict
a regard for precedent he still prints con-
formis.

3 G. T. simply ἐκ vexpdv; Syriac,

ὃ The Cr. and Voss. MSS. have &
gigantic lacuna referrible either to some
scribe’s carelessness in having turned over
two leaves of his copy, or to the loes of
aleaf. The text therefore from “potest to
vocalis est*, inclusive, p. 360, receives no
light from these MSS. Mass. says that

the copy resumes again with, sed quo-
niam; but these and four following
words are included in the lost passage.

4 It may be remarked, in passing, that
the Syriac version takes the literal view

of S. Pauls meaning, Aa) ys} ܐܶܢ‎
ܠܚܝܘ̈ܬܐ‎ duis] ܟܢܝܢ̈ܫܐ‎

If, as one of the sons of men, I have been
cast forth to the wild beasts at Ephesus.

5 AR. est fides nostra, and omite Dei.

6 The Syriac like the translator ig-
nores the clause in the Greek, εἴπερ ἄρα
νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται.

7 quoniam, ὅτι having grown out of
ἔτι.

8 See xiii. 3; xiv. 4.

9 AR. slum.

960 UT HOMINEM REDIMERET

LIB.Y. Jesu mangfestetur in carne mortali nostra, et reliqua omnia, in

OR IR NEL quibus Apostolus manifeste et clare resurrectionem et incorrup-

"XS telam carnis predicat? Cogentur itaque hzc tanta male inter-
pretari, qui unum nolunt bene intelligere.

CAP. XIV.

Nisi caro salvanda esset, carnem ejusdem substantie
cum nostra Verbum non adsumsisset : quapropter
nec per ipsum essemus reconciliati.

1. QvoNiAx autem non adversus ipsam substantiam carnis et y. sio.
Banguinis dixit Apostolus, non possidere 'eam regnum Dei, ubi-
que idem Apostolus in Domino Jesu Christo usus est carnis et
sanguinis nomine; ?aliquid quidem, uti *hominem ejus statueret,
etenim ipse semetipsum Filium dicebat Hominis: ?aliquid autem,
uti salutem carnis nostre confirmaret. Si enim non *haberet caro
salvari, nequaquam Verbum Dei caro factum esset. Et si non
*haberet sanguis justorum inquiri, nequaquam sanguinem habuis-
set Dominus. Sed quoniam ab initio vocalis est** sanguis, Deus ad
Cain dixit, cum occidisset fratrem suum: Voz sanguinis fratris tui
clamat ad me. ἘΠῚ quoniam haberet exquiri sanguis ipsorum, dixit
ad eos qui ^circa Noe erant: Etenim 5vestrum sanguinem animarum
vestrarum exquiram illum de manu omnium bestiarum. |. * Et ite-
rum: Qui effundet sanguinem hominis, *pro sanguine ejus effundetur.
Similiter autem et Dominus his qui habebant ejus sanguinem
effundere, dicebat: Ezquiretur omnis sanguis justus, qui effunditur

Gen. iv. 10.

Gen. ix. 5, 6.

Luc. xi. 50,
et Matt. xxiii.
35 seq.

̇ 1 eam, discarded by Mass. and Sri-
ERBEN, is restored on the authority of
the ARUND., MEROC.rI. and OrHos. MSS.

3 aliquid quidem .. .. aliquid autem,
partitive, τὸ μέν τι... τὸ δέ τι.

3 hominem, often used absolutely of
the human nature of Christ. Thus the
verse in the TE DEUM, cum ad liberandum
suscepisti hominem should have been ren-
dered, When to deliver thou tookest upon
Thee Man. Even patristical Latin re-
jects the solecism, cum suscepisti ad libe-
randum.

* See p. 354, 6, and 359, 3.

5 AR. in arca. Noe.

5 vestrum, CL., AR., Voss., LXX.,

Hebr. |

7 et omitted in the ΑΒ., and perhaps
πάλι» simply stood in the Greek.

8 'The ARUND. inserte sanguis, but it
is not admitted for the critical reasons
assigned by GRABE in the following note.
Ita quoque hic locus allegatus legitur
Lib. τι. Const. Ap. cap. 11. 42, ὁ ἐκχέων
αἷμα ἀνθρώπου, ἀντὶ τοῦ αἵματος αὐτοῦ
ἐκχυθήσεται. Atque sic etiam nostre
editt. LX X. Interpretum habent, excepta
Compl., que ita sonat ἀντὶ τοῦ αἵματος
ἀνθρώπου τὸ αὐτοῦ ἐκχυθήσεται. — Plura
de varia hujus loci lectione. congessit
CoTELERIUS in not. The CLERM. and
Voss. copies have omitted the word.

σ. 491.

HOMINEM SUSCEPIT CHRISTUS. 961

super terram, a sanguine Abel justi, usque ad sanguinem Zacharie
filii Barachie, quem occidistis inter templum et altare: etiam dico
vobis, venient omnia, ista. super ! generationem stam; recapitula-
tionem effusionis sanguinis ab initio omnium justorum et prophe-
tarum in semetipsum futuram indicans, et exquisitionem sanguinis
ipsorum per semetipsum. Non autem exquireretur ?hoc, nisi et
salvari haberet: ?nec in semetipsum recapitulatus esset hzec Domi-
nus, nisi et ipse caro et sanguis ?secundum principalem plasma-
tionem factus fuisset, salvans in semetipso in fine illud quod
perierat in principio in Adam.

2. Si autem ob alteram quandam dispositionem Dominus
incarnatus est, et ex altera substantia carnem attulit, non ergo in
semetipsum recapitulatus est *hominem: adhuc etiam nec caro
quidem dici potest. Caro enim vere prime plasmationis e limo
‘facta est successio. Si autem ‘ex alia substantia habere eum
oportuit materiam, ‘ab initio ex altera substantia Pater operatus
fuisset fieri conspersionem ejus. Nunc autem quod fuit qui per-
ierat homo, hoc salutare factum est Verbum, per semetipsum eam
quz» esset ad eum communionem, et exquisitionem salutis ejus
efficiens. Quod autem "perierat, sanguinem et carnem habebat.
Limum enim de terra accipiens Dominus, plasmavit hominem, et
propter hunc omnis dispositio adventus Domini. Habuit ergo
et ipse carnem et sanguinem, non alteram quandam, sed illam

! etiam dico vobis. . generationem, OL. — CLERM. varies by inserting eo before con-

et quam diu ex vobis „ . . rationem. The lat-
ter words being a fair sample of the ig-
norance, with which the responsible work
of transcribing could sometimes be per-
formed. The same MS. inserts 4 after
Barachie.

3 hoc, τὸ aluasc. AR. et nec.

3 κατὰ Thy ἀρχέγονον πλάσιν. Cf. p.
47. CL., Voss. se hominem. AR. omits
86.

4 facta est, aa in the CLERM., ,ΟΒΒ.,
VET., MERC. 11., but the AR. omits est.
GRABE and preceding edd. facte, the
diphthong very evidently representing
facta δ.

δ δι’ ἀλλῆς Twos, per alteram q.

6 The text as printed by GRABE and
MASSUET may do, though it is not with-
out its documentary difficulties. The

spersionem, and meum after it in lieu of
ejus. The first may have been óé, i.e.
omnem, the second is a manifest incorpo-
ration of ejus with the final letter pre-
ceding. Both this and the Voss. MS.
agree in reading Pater. For this word
the AR. reads parte, and substantie, and
introduces et before initio, which also
may possibly be a genuine reading.
There is not sufficient authority there-
fore for disturbing the present text, and
the following is offered for the Greek ;
καὶ ἀρχῆθεν (AR.) ἐξ ἑτέρας οὐσίας ὁ πα-
τὴρ ἐνήργησεν ἂν ποιεῖσθαι way (CL.) τὸ
φύραμα αὐτῆς (τῆς σαρκός, sc.).

7 perierat AB., but CL., Voss., VET.
peribat. ἀπώλετο, would satisfy either
reading, only perierat occurs above and
below.

LIB. V.
xiv. 1.
GR. V. xiv.
MASS. V.
xiv. 1.

Col. i. 7.
CoL .ܐܐ‎ 15.

Col. ii. 15.

362 CARNEM RECONCILIAT DEUS

principalem Patris plasmationem in se recapitulans, exquirens id

‘iv. quod perierat. Et propter hoc Apostolus in ‘ea epistola quze est ad

Colossenses, ait: Ef vos cum essetis aliquando alienati, et inimict
? cogifationi ejus in operibus malis, nunc autem ?reconciliati in cor-
pore carnis ejus, per mortem *ejus, exhibere vos sanctos et castos et
sine crimine in conspectu ejus. In corpore, ait, *reconciliati carnis
ejus, “hoc est, quoniam justa caro reconciliavit eam carnem, quie
in peccato detinebatur, et in amicitiam adduxit Deo.

8. Si quis igitur secundum hoc alteram dicit Domini carnem
6a nostra carne, quoniam "illa quidem non peccavit, neque in-
ventus est dolus in anima ejus, nos autem peccatores, recte dicit.
Si autem alteram substantiam carnis ?* Domino affingit, jam non
constabit illi reconciliationis sermo. Reconciliatur enim illud quod
?fuit aliquando in inimicitia. Si autem ex altera substantia car-
nem attulit Dominus, jam non illud reconciliatum est Deo, quod
per transgressionem factum fuerat inimicum. Nune autem per
eam qu est ad se communicationem, reconciliavit Dominus
hominem Deo Patri, reconcilians nos sibi per corpus carnis suse,
et sanguine suo redimens nos, quemadmodum Apostolus Ephesiis
ait: In quo habuimus redemtionem per sanguinem ojus, remissionem
peccatorum. Et rursus eisdem: Vos, inquit, qui aliquando eratis
longe, facti estis juxta, in sanguine Christi. ἘΠῚ iterum: Jnimt-
citias in carne sua, legem praeceptorum decretis evacuans. ἘΠῚ in
omni autem epistola manifeste testificatur Apostolus, quoniam
per carnem Domini nostri et sanguinem ejus nos salvati sumus.

4. Si igitur caro et sanguis sunt, que faciunt nobis vitam,
non proprié de carne dictum est et sanguine, non posse ea possi-
dere regnum Dei; sed de przdictis carnalibus actibus, qui ad
peccatum !?transvertentes hominem, '?privant eum vita. Et prop-

leg, AB. que est, AR. and Voss.
The passage reads naturally in the
Greek, ἐν τῇ els 7. K.; perhaps rendered,
tn Epistola ad Col.

3 AR. cogitationis. Mass. notes τῆς
διανοίας in the 8. GERM. copy.

3 reconciliati. G. T. ἀποκατήλλαξεν.
So also the Syr.

* gus aa in the Syr. O1LASADO
Gr. simply, θανάτον.

5 hoc, e. q. AB., but Cr., VET., Voss.
omit est.

5 a omitted in the CLERM.

7 Ut evacuatam non possumus dicere
carnem Christi, ita nec peccatricem, nec
evacuatam, in qua dolus non fuit. De-
fendimus autem non, carnem peccati eva-
cuatam esse in Christo, sed peccatum
carnis; non substantiam, sed culpam.
TERT. de Carne Chr. 16.

8 τῷ Κυρίῳ προσποιεῖ, i.e. imagines
as pertaining to the Lord, cf. afingerent,
P- 365.

9 CL. adfuit, cf. the preceding letter.

10 transvertentes, μεταστρέφοντες, per-
vertentes, AR. privantes.

M. 311.

OPERA CARNIS DAMNAT.

terea in lepistola ad Romanos ait: Non ergo regnet peccatum tn — vis. v.
corpore mortal vestro ad obediendum 3 ei: neque exhibeatis membra gE Y. V. ܪ‎

363

vestra arma injustiti peccato: sed exhibete vosmetipsos Deo, velut

a mortuis viventes, et membra vestra arma justitie Deo.
igitur membris serviebamus peccato, et fructificabamus morti, I 3^ 33, εἰ

lisdem ipsis membris servire nos vult justitiee, ut fructificemus
vite. Memor igitur, dilectissime, quoniam carne Domini nostri

- redemtus es, et sanguine ejus ?redhibitus, et tenens caput, ex quo co. 1i.19.

universum corpus Eccleswe *compaginatum augescit, hoc est, car-
nalem adventum Filii Dei, et Deum confitens, et *hominem ejus
firmiter excipiens, utens etiam his ostensionibus qus sunt ex
Seripturis, facile evertis, quemadmodum demonstravimus, omnes
eas que postea affictee sunt hzereticorum sententias.

CAP. XV.

Testimoniis Esoim et Ezechielis probat resurrectionem,
eundemque Deum nos resuscitaturum esse qui creavit.

1. Quon1am autem is qui ab initio condidit hominem, post
resolutionem ejus in terram promisit ei secundam generationem,

Esaias quidem sic ait: Resurgent mortui, et surgent qui in monu- xmi. xxvi.19.

mentis *sunt, et latabuntur qui sunt in terra. Ros enim qui a te

est, sanitas est eis. ἘΠῚ iterum: Ego vos advocabo, et in Hieru- ssi ixvt 15

salem advocabimini, et videbitis, et gratulabitur cor vestrum, et ossa σι
vestra quasi herba, orientur, et cognoscetur manus Domini his qui

colunt ewm. Et Ezechiel autem sic: "JE? facta est super me Esech,

1 AR. inserts ea, cf. 362,1; 357, 7.

3 In concupiscentiis ejus omisit forte
Int. vel Scriba, quia ista aberant ab
Italica versione, prout ex Tertulliano de
Resurrectione, cap. 47, colligitur. GRAB.
For ei AR. has et, suggesting the Syriac
original 0 «jo.

3 redhibitus, ἀποκατασταθείς, for cf.
the title of I. xiv. with the Greek at p.
184, t, of vol. 1. FEUARD. says, Est
autem Jureconsultis, redhibere, facere ut
rursus habeat venditor, quod ante habu-
erat. Inde Festus: Redhiberi id dicitur,
quod redditum est. Homo porro morti,
demoni, inferisque seipsum vendiderat :
at Christus sua passione et morte illum
vite, Deo, colisque restituit.

* compaginatum, & closer translation ^.

of the Syr. «25450 than of the Gr.
ἐπιχορήγων.

5 The CLERM. here inserts in ; but it
agrees with the Voss. and VT. in reading
cjus, for which AR. and earlier edd. have
eum. The original seems to have had
καὶ τὸν αὐτοῦ ἄνθρωπον βεβαίως ἐκδεχό-
μενος, having reference to Christ's Second
Advent in the Flesh to judge the world.

6 sunt, AR. omitted CL., Voss.

7 Ex hac Ezechielis visione resurrec-
tionem mortuorum confirmant quoque cum
Irenceo, Clemens Romanus lib. v. Constit.
cap. 8. Tertullianus lib. v, de Resur-
rectione Carnis. FEUARD. Imo omnes
fere Patres, qui hoc dictum allegarunt,

i Rom. vi. 12
Quibus Bor

Eszech.
xxxvii. 19

Esai. Ix v. 22.

964 ARIDA OSSA QUI VIVIFICAT.

manus Domini, et \eduxit me in spiritu Dominus, et posuit me tn

xv. medio campi, et hic erat plenus *ossibus, et circumdusit me super ea

tn, circuttum tn gyro, et ecce multa super faciem campi arida valde.
Et divit ad me: Fili hominis, si vivunt ossa hoc? Et dixi:
3 Domine tu scis, *qui fecisti hac. Et dixit ad me: Prophetare
super ossa h«c, et dices eis: Ossa arida, audite sermonem Domin.
Hoc dicit Dominus ossibus his: Ecce, ego superduco super vos
spiritum vite, et dabo super vos nervos, et reduco super vos carnem,
et extendam super vos cutem, et dabo spiritum meum in vos, et
vivetis, σέ cognoscetis quia ego sum Dominus. Et prophetae, sicut
procepit mihi ^ Dominus. Et factum est cum prophetarem, et ecce
terre motus, et adducebantur ossa unumquodque ad compaginem
suam : et vidi, et ecce super ea nerei et carnes nascebantur, et
ascendebant super ea cutes desuper, et spiritus non erat in eis. Et
dicit ad me: Ad spiritum * propheta, fili hominis, et dic spiritui :
Hee dicit Dominus: A quatuor spiritibus veni, et insuffla in mor-
(uos istos, et vivant. Et prophetavi, quemadmodum praecepit mili
Dominus, et intravit tn eos spiritus, et vixerunt, et steterunt supra
pedes suos collectio multa valde. Et rursus ipse ait: Hoc dicit
Dominus: Ecce, ego aperiam monumenta vestra, et educam vos de
monumentis vestris, et inducam vos in terram Israel, et cognoscetis,
quia ego sum Dominus, cum aperiam ego sepulchra vestra, ut redu-
cam de sepulchris populum meum, et dabo spiritum meum in vos, et
Teicetis, et. ponam vos in terram vestram, et cognoscetis quia ego
Dominus. Locutus sum, et faciam, dicit Dominus. Demiurgo itaque
et hic vivificante corpora nostra mortua, quemadmodum videre
adest, et resurrectionem eis repromittente et de sepulchris et
monumentis suscitationem, et incorruptelam donante. *Secundum
enim lignum vite, ait, dies ipsorum erunt; hic solus Deus osten-

mortuorum resurrectionem inde probatum
iverunt, GRABE.

1 AR. duzit.

2 LXX. ἀνθρωπίνων, as GR. has
observed; the word is also omitted
by Terr. de Res. C. 39, and it has no
equivalent in the Hebrew, though the
Chaldee Paraphrase has it, 9 NOD
IUJN. AR. omits in circuitum.

3 LXX. Κύριε Κύριε, σὺ ἐπίστῃ
ταῦτα. CERT. Adonat, Domine, tu scis,
as in the Hebrew ΠῚ °O1N. GRBABE
therefore infers that the word Domine

was twice written.

4 qui fecisti hac, imported into the
passage by the author or his translator.

5 Dominus added similarly.

6 TERTULLIAN, de Res. Carn. 28, also
uses the active form ; propheta ad spiri-
tum, propheta, which expresses the He-
brew, Chaldaic, and LX X. texts.

7 viretis, CLERM. videbitis.

5 So the LX X. xarà γὰρ τὰς ἡμέρας
τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς ; which has its coun-
terpart in the Chaldee paraphrase, *21*3
NN δε though not in the Hebrew.

CZECUM SANAVIT IDEM. 365

ditur, qui heec facit, et ipse bonus Pater, benigne vitam donans 118. ν.
his qui ex se non ! habeant vitam. GR. V. αν.

2. Et propter hoc manifestissime Dominus ostendit se et
Patrem quidem suis discipulis, ne scilicet quzrerent alterum

9.45. Deum, preter eum qui plasmaverit hominem, et afflatum vite
donaverit ei; neque in tantam insaniam procederent, uti super
Demiurgum alterum affingerent patrem. Et ideo reliquos quidem
omnes, quibuscunque propter transgressionem ?eorum eveniebant
languores, curabat sermone: quibus et dicebat: Ecce sanus factus son. v. 14.
es, jam noli peccare, ne quid tibi deterius fiat; manifestans quo-
niam propter inobedientiee peccatum subsecuti sunt languores
hominibus. Ei autem qui czecus fuerat a nativitate, jam non per
sermonem, sed per operationem preestitit visum; non vane, neque
prout evenit hoc faciens, sed ut ostenderet manum Dei, eam que
ab initio plasmavit hominem. Et propterea interrogantibus eum
discipulis, qua ex causa czecus natus esset, utrumne sua an paren-
tum culpa? ait: Nee hic peccavit, neque parentes ejus, sed ut mani. Joh. ix. 3.
festentur opera Dei in ipso. Opera autem Dei plasmatio est
hominis. Hanc enim ‘per operationem fecit, quemadmodum Scrip-
tura ait: Et sumsit Dominus limum de terra, et plasmavit hominem, Gen. ii. 7.

M.312. Quapropter et Dominus exspuit in terram, et fecit lutum, et su-
perlinivit illud oculis ostendens antiquam plasmationem quemad-
modum facta est, et manum Dei manifestans his qui intelligere
possint, per quam e limo plasmatus est homo. Quod enim ?in
ventre plasmare prztermisit artifex Verbum, hoc in manifesto
adimplevit; uti manifestarentur opera Dei in ipso, nec jam alte-
ram requireremus manum, *per quam plasmatus est homo, neque
alterum patrem: scientes quoniam quz plasmavit nos initio, et
plasmat in ventre manus Dei, heec in novissimis temporibus perdi-
tos exquisivit nos, suam 5lucrifaciens et super humeros assumens
ovem perditam, et cum gratulatione in cohortem restituens vite.

8. Quoniam autem in ventre plasmat nos Verbum Dei, ait
Hieremie: Priusquam plasmarem te in utero novi te, et prius- Jer. i. 5.
quam 5evires de vulva sanctificavi te, et prophetam in gentibus
posui te. 9Sed et Paulus similiter ait: Quando autem complacuit 01 15seq.

1 habeant, Cr., AR., Voss., MERC. 4 per quam omitted in the CLERM.
II., but GRABE habebant. 5 [ucrifaciens, cohortem. κερδήσας,

3 quidem inserted AR. τάξιν.

3 An. omits per, and for in ventre 9 Cr,, ΑΒ., Voas., VET., but GRADE
plasmare, ib. invenit replaemare. progredereris. sed omitted in the CL.

VOL. II. “Σὰ

966 OCULIS VISUM REDDIDIT

ei, qui me segregavit ex utero matris mew, uti evangelisarem
. eum in gentibus. Cum ergo in ventre a Verbo plasmemur, idip-
sum Verbum ei, qui a nativitate czecus fuerat, formavit visionem,
eum qui in abscondito plasmator noster est in manifesto osten-
dens, quoniam ipsum Verbum manifestum hominibus factum fu-
erat: et antiquam plasmationem Adz !disserens, et quomodo
factus est, et per quam plasmatus est manum, ex parte totum
ostendens. Qui enim visionem formavit Dominus, hic est qui
universum hominem ?formavit, voluntati Patris deserviens. Et
quoniam in illa plasmatione, que secundum *Adam fuit, in trans-
gressione factus homo, indigebat lavacro regenerationis, postquam
linivit lutum super oculos ejus, dixit ei: Vade in Siloam, et la-
vare; simul et plasmationem, et eam que est per lavacrum rege-
nerationem restituens ei. Et propter hoc lotus venit videns, ut
et suum cognosceret plasmatorem, et disceret homo eum qui do-
navit ei vitam. |
4. Excidunt itaque et hi qui a Valentino sunt, dicentes, non
ex hae terra plasmatum esse hominem, sed ?a fluida materia et
effusa. Ex qua enim terra ‘Dominus ei formavit oculos, ex hac
manifestum est quoniam et ab initio plasmatus est homo. Non
enim consequens erat, aliunde 5quidem oculos, aliunde autem reli-
quum corpus plasmatum esse : quemadmodum nec consequens est,
alterum quidem corpus, alterum vero plasmasse oculos. Sed
idem ipse qui ab initio plasmavit Adam, cum quo et loquebatur
Pater: Faciamus hominem secundum imaginem et * similitudinem
nostram; 10 novissimis temporibus semetipsum manifestans homi-
nibus, ei qui ab Adam czecus erat, formavit visionem. Et propter
hoc Scriptura significans quod futurum erat, ait, abscondito Adam o. 4
propter inobedientiam, Dominum venisse vespere ad eum, et evo-
casse eum, et dixisse*: Ubi es? Hoc est, quoniam in novissimis
temporibus idipsum venit Verbum Dei advocare hominem, recom-

Tit. lil. δ.
Joh. ix. 7.

Gen. i. 25.

Gen. iii. 9.

1 disserens, perhaps ἑρμηνεύων, as in
THuc. ; that word meaning to speak out.
HEsycu. also renders it by φράζων.

3 CL., AnB., Voss., al. plasmavit. CL.,
Voss., VET. Adam. AR. secundum ho-
minem est. .

3 a fluida materia et effusa. οὐκ ἀπὸ
ταύτης δὲ τῆς ξηρᾶς γῆς, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς
ἀοράτου οὐσίας, ἀπὸ τοῦ κεχυμένον καὶ
ῥευστοῦ τῆς ὕλης λαβόντα. I. p. 49, cf.

Did. Or. and TERTULL. in the note.
- * Dominus, CLERM., AR., Voss. al.

Deus.

5 quidem omitted CLERM.

$ For quidem CL. and AR. both have
vero.

7 secundum is repeated in the CLERM.
as in LXX.

8 ei is here cancelled, not being found
in the CLERM. or ARUND. MSS.

QUI OCULOS FECIT. 367

memorans ‘eum opera sua, in quibus degens absconditus fuerat 118. v.
Domino. Quemadmodum ?enim tunc ad Adam vespere locutus GRY. ܪܬ‎
est exquirens illum Deus; ?sic in novissimis temporibus per ean- ܝ‎
dem vocem visitavit exquirens genus ejus.

CAP. XVI.

Cum in terram corpora nostra, revertantur, sequitur ea
inde substantiam habere : item Verbi adventu clarius
in nobis imago Dei apparuat.

1. Er quoniam ex hac que secundum nos est terra, plasmatio
fuit Adz, Scriptura dicit dixisse Deum ?ei: Jn sudore vultus tui Gen. ui. 19.
manducabis panem tuum, quoadusque convertaris $n terram, ex qua
sumtus es. Si igitur in aliquam alteram terram revertuntur post
mortem corpora nostra, consequens est ea inde et substantiam ha-
bere. Si vero in hanc ipsam, manifestum est, quoniam et ex hac
3plasma eis factum est; quomodo et Dominus fecit manifestum,
ex ?hac eadem oculos ei formans. Et manu itaque vere *liquido
ostensa Dei, per quam plasmatus est quidem Adam, plasmati au-
tem sumus et nos; et cum sit unus et idem Pater, cujus vox ab
initio usque ad finem adest plasmati suo; et substantia plasmatis
nostri per Evangelium 5ostensa est manifeste: jam non oportet
quaerere alium Patrem preter hunc; neque aliam substantiam
plasmationis nostre, preeter preedictam et ostensam a Domino;
neque alteram manum Dei przeter hanc, que ab initio usque ®ad
finem format nos, et coaptat in vitam, et adest plasmati suo, et
perficit illud secundum imaginem et similitudinem Dei. "Tunc
autem hoe Verbum ostensum est, quando homo Verbum Dei fac-
tum est, semetipsum homini, et hominem sibimetipsi assimilans,
ut per eam quz est ad Filium similitudinem, pretiosus homo fiat

M. 313.

fusion.

1 eum, CLERM., Voss., ineo, ARUND.
ἀναμιμνήσκων αὐτὸν τὰ ἔργα.

3 enim t. a. A. omitted in the ΑΒ.
sic in, MSS., GR. inserts et.

3 AR. εἴ, CL. plasma, AR. plagnatio,
which also drops λας.

* liquido, σαφῶς, vere being a mar-
ginal gloss that has caused some con-

The reading followed is that of
the CLERM., Voss., GRABE, MASSUET,
STIEREN, while the AR. has reliqua vere ;
MERC. 11. reliqua vel ; FEU. reliqua vere
aliquando.

U AR. ostendens.

6 AR. in finem conformat mos, e
coaptat vitam.

28—2

PhiL ii. 8.

J. Damasc
lbid,

368 EST PATER NOSTER

. "Ev τοῖς πρόσθεν χρόνοις ἐλέγετο μὲν xaT εἰκόνα Θεοῦ
̇ γεγονέναι τὸν ἄνθρωπον, οὐκ ἐδείκνυτο dé ἔτι γὰρ ἀόρατος

ἣν ὁ Λόγος, οὗ κατ᾽ εἰκόνα ὁ ἄνθρωπος ἐγεγόνει" διὰ τοῦτο
δὴ καὶ τὴν ὁμοίωσιν ῥᾳδίως ἀπέβαλεν. Ὁπότε δὲ σὰρξ
ἐγένετο ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, τὰ ἀμφότερα ἐπεκύρωσε' καὶ γὰρ
καὶ τὴν εἰκόνα ἔδειξεν ἀληθῶς, αὐτὸς τοῦτο γενόμενος ὅπερ
ἣν ἡ εἰκὼν avrov: καὶ τὴν ὁμοίωσιν ᾿ βεβαίως κατέστησε, συν-
εξομοιώσας τὸν ἄνθρωπον τῷ ἀοράτῳ πατρί...
Patri. In preteritis *enim temporibus, dicebatur quidem secun-
dum imaginem Dei factum esse hominem, non autem ostendeba-
tur. Adhuc enim invisibile erat Verbum, cujus secundum imagi-
nem homo ?factus fuerat. Propter hoc autem et similitudinem
facile amisit. Quando autem caro Verbum Dei factum est, utra-
que confirmavit: et imaginem enim ostendit veram, ipse hoc
*fiens, quod erat imago ejus; et similitudinem firmans restituit,
consimilem faciens hominem invisibili Patri per visibile Verbum.
$. Etnon solum autem per ea que preedicta sunt, et Patrem
et semetipsum manifestavit Dominus, sed etiam per ipsam passio-
nem. Dissolvens enim eam quz ab initio in ligno facta fuerat
hominis inobedientiam, obediens factus est usque ad mortem, mortem
autem crucis, *eam quise in ligno facta fuerat inobedientiam, per eam
quz in ligno fuerat obedientiam sanans. Non autem per *eandem

venisset exsolvere eam, quee fuerat erga plasmatorem nostrum in- o. es.

obedientiam, si alterum annuntiabat Patrem. Quoniam autem per
hzec, per quze non "obedivimus Deo, et non credidimus ejus verbo,
per hec eadem obedientiam introduxit, et eam que esset erga
Ἔν μὲν γὰρ τῷ πρώτῳ ' Adag προσεκόψαμεν, μὴ ποιήσαντες

9 ^ 4 9 , , ܠ , , ^ ܬ‎ 9 ,
αὐτοῦ τὴν évroXjv: ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ ᾿Αδὰμ ἀποκατηλλά-
Verbum ejus assensionem, per que manifeste ipsum ostendit
Deum: quem in primo quidem Adam offendimus, non facientes

1 Int. βεβαιῶν.

3 enim, omitted in the ARUND.,
seems natural, and γὰρ perhaps has
been cancelled purposely in the Greek
fragment.

3 factus, CLERM., Voss., but omitted
ARUND.

* fiens, altered in the CLERM. to fa-
ciens.
5 GRABE quotes the words of 8.

BERNARD : Contra inobedientiam Ads
datur tibi obedientia Christi. Ad lig-
num vetitum vetus Adam tetendit ma-
nus noxias: in ligno salutifero innoxias
manus Christus extendit. Serm. in 1
Epiph.

5 κατὰ τὴν αὐτήν, sc. εἰκόνα.

7 CLERM., Voss. audivimus Deum:
the ARUND. scribe apparently corrects
himself, for o is written upon a.

DEMIURGUR. 369

ynuev, ὑπήκοοι μέχρι θανάτου γενόμενοι" οὐδὲ γὰρ ἄλλῳ τινὲ MB. Y.
ἣμεν ὀφειλέται, ἀλλ᾽ ἢ ἐκείνῳ, oU. καὶ τὴν ἐντολὴν παρέβημεν MASA v
9 4 9 ^

ἀπ᾽ ἀρχῆς. ... ܢܢ‎
ejus preeceptum ; in secundo autem Adam reconciliati sumus, obe-

dientes usque ad mortem facti. Neque enim alteri cuidam eramus
debitores, sed illi, cujus !et preceptum transgressi fueramus ab

initio.

Κεφ. ιζ΄.

Deus et Dominus Pater et Creator universorum unicus .
et solus est, qui nos in Christo dilexit, precepta dedit,
et remisit nobis peccata: cujus Filium et Verbum
sese Christus probavit, cum peccata condonaret.

I. ἜΣΤΙ δὲ οὗτος ὃ δημιουργὸς, ὁ κατὰ μὲν τὴν ἀγάπην J. Damase.
πατὴρ, κατὰ δὲ τὴν δύναμιν κύριος, κατὰ δὲ τὴν σοφίαν
ποιητὴς καὶ πλάστης ἡμῶν.

CAP. XVII.

1. Esr autem hic Demiurgus, qui secundum dilectionem quidem,
Pater est; secundum autem virtutem, Dominus; secundum autem
sapientiam, factor et plasmator noster: cujus et preeceptum trans-
gredientes, inimici facti sumus ejus. Et propter hoc in novissimis
temporibus, in amicitiam restituit nos Dominus per suam incarna-
tionem, mediator Dei et hominum factus; propitians quidem pro 1 Tim. ἢ. δ.
nobis Patrem, in quem peccaveramus, et nostram inobedientiam
per suam obedientiam consolatus; nobis autem donans eam que
est ad factorem nostrum conversationem et subjectionem. Qua-
propter ?et in oratione dicere nos docuit: Ht remitte nobis debita Matt. vi. 12.
nostra; utique quoniam hic est Pater noster, cujus eramus debi-
tores, transgressi ejus preceptum. *Quis est autem hic? Utrumne |
incognitus aliquis, et nulli *unquam preceptum dans Pater? An
vero qui a Scripturis preedicatur Deus, cui et debitores eramus,
transgressi ejus preceptum? Datum est autem preceptum homini
per Verbum: Audivit enim Adam, ait, vocem Domini Dei. Bene Gen. ill. Bet

1 GRABE omits et, ib. a principio. have qui. The CLERM. omits utrumne
3 AR. omits et. $ncognitus.
3 The order of the MSS., which also * unquam, CL., VO88., nunquam, AR.

970 CHRISTUS PECCATA REMITTENDO

LIP Y. igitur Verbum ejus ad hominem dicit: Remittuntur tibi peccata ;
on, xe. idem ille, in quem peccaveramus !in initio, remissionem peccato-

ἘῸΝ rum in fine donans. Aut 251 alterius quidem transgressi sumus
Matt ix: 3, et preeceptum, alius ?autem erat qui dixit, Remittuntur tibi peccata
tua, neque bonus, neque verax, neque justus est hujusmodi. Quo-
modo enim bonus, qui non ex suis donat? Aut quomodo justus,
qui aliena rapit* Quomodo autem vere remissa sunt peccata, nisi
ille ipse in quem peccavimus donavit remissionem, per viscera mi-
sericordie Dei ?nostri, in quibus visitavit nos per Filium suum?

2. Quapropter et curato paralytico: Videntes, inquit, populi

clarificaverunt Deum, qui dedit potestatem talem hominibus. Quem
igitur Deum clarificaverunt cireumstantes populi? Numquidnam
ab hereticis inventum, incognitum Patrem? Et quomodo eum
qui ‘in totum non cognoscebatur ab eis glorificabant? Manifes-
tum est ergo, quoniam eum, qui a lege et prophetis przedicatus Μ. si«.
est Deus, glorificabant Israelitse, qui et est Pater Domini nostri:
et propter hoc docebat homines *in sensu per ea signa que facie-
bat, dare gloriam Deo. Si autem ab altero quidem Patre ipse
venisset, alterum autem Patrem glorificabant homines videntes oc. ὡς.
ejus virtutes, ingratos eos in eum Patrem qui niiserat curationem
efficiebat. 9Sed quoniam ab eo, qui est Deus, unigenitus Filius
venerat ad salutem hominum, et incredulos per eas quas faciebat
virtutes provocabat dare gloriam Patri: et non recipientibus ad-
ventum Filii ejus, et propter hoc non credentibus que ab eo
"fiebat remissioni, Pharisseis dicebat: UT sciatis quoniam potesta-
tem habet Filius Hominis remittere peccata ; et hoc cum dixisset,
jussit paralyticum hominem tollere grabbatum super quem jacebat,
et ire in domum suam: ®per hoc quod efficit, confundens incredu-
los, et significans quoniam ipse est vox Dei, per quam accepit
homo preecepta, quze supergressus est, et factus est peccator: ex
peecatis enim paralysis subsecuta est.

Luc. 1. 78.

Matt. ix. 8.

Matt. ix. 6.

1 CLERM., Voss., but AR. is more
probably right with initium, ἀρχήν.

3 si, autem: the first is omitted in
the CLERM, and AR., and for the second
earlier edd. had aut, AR. dicit.

8 nostri omitted in the AR. ib. Dei?

4 in totum, the reading required by
the context ; itis found in the AR., and,
as Mass. says, tn reliquis, excepting
CL. initio tunc, Voss. initio tn, and VET.

tnitio (amen.

5 et omitted in the AR., in sensu,
αἰσθήσει, by the evidence of their senses.

6 The readings of the CLERM., VET.,
Voss., Gr., Mass., St. ἀπὸ τοῦ ὄντος
(f. 1. &vrws) Θεοῦ. The AR. has, Sed quo-
niam ab eo, a quo Deus unigenitus venerat.

7 fiebat remission’. AR. fiat remis-
sionem.

9 AR., MERC. II. propter.

ZEGROS CURAVIT. 371

3. Peccata igitur remittens, hominem quidem curavit, semet- 1B. v.
ipsum autem manifeste ostendit quis esset. Si enim nemo potest GE V. xvi
remittere peccata, nisi solus Deus; remittebat autem hec Domi- ܨܝ‎
nus, et curabat homines; 'manifeste quoniam ipse erat Verbum
Dei Filius hominis factus, a Patre potestatem ?remissionis pecca-
torum accipiens, quoniam homo, et quoniam Deus, ut quomodo
homo compassus est nobis, tanquam Deus misereatur nostri et
remittat nobis debita nostra, que factori nostro debemus Deo.

Et propter hoc David przdixit: Beati quorum remisse sunt tni- Ps.xxaii.1,2.
quitates, et quorum tecta sunt peccata. — Beatus homo, cui non *im-

putavit Dominus peccatum ; eam quz per adventum ejus est, re-
missionem premonstrans, per quam delevit chirographum | debiti co. it. 14.
nostri, e£ affizit illud cruci: uti quemadmodum per lignum facti

sumus debitores Deo, per lignum accipiamus nostri debiti remis-

sionem.

4. Hoc et per alios quidem multos, jam autem et per Heli- 2 Res. vi. 6.
seum prophetam significanter ostensum est. Cum enim *hi qui
cum illo erant *prophetze conciderent ligna ad fabricationem taber-
naculi, et ferrum excussum de securi cecidisset in Jordanem, et
non inveniretur ab ipsis, veniens Heliseus ad ipsum locum, cum
didicisset quid esset factum, lignum in aquam misit: hoc autem
cum fecisset, supernatavit ferrum securis, et de superficie aquse

Ac ἔργου ἔδειξεν ὁ προφήτης, ὅτι τὸν στερεὸν λόγον τοῦ Ex Catena in

Θεοῦ, dv... ἀμελῶς ἀποβαλόντες ܝܚ‎ ηὑρίσκομεν, ἀποληψό- 2119. Colslin.

μεθα πάλιν διὰ τῆς τοῦ ξύλου οἰκονομίας. “Ὅτι δὲ ἀξίνη é ἔοικεν
e , ^ ^ 4 , e , ܢ‎ 4 ^
ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, Ἰωαννης ὁ Βαπτιστής φησι περὶ αὐτοῦ"

sumserunt illud qui ante amiserant: per operationem ostendente
propheta, quod firmum verbum Dei, quod per lignum negligenter
amiseramus, nec inveniebamus, recepturi essemus iterum per ligni
dispositionem. Quoniam autem securi ‘similis est verbum Dei,
Johannes Baptista ait de eo: Jam autem securis ad radicem mate ui. 10.

1 manifeste, AR., MERO. II. mani- 3 remissionis peccatorum missing in
festum, Voss., to which CLERM. adds the AR.
est. But with quoniam following, the 35 AB. imputat.
Greek compound δηλονότι is indicated, * hi omitted in AR. ib. propheta.
and any accidental mark over the e 5 similis. The usual false concord

final would give rise to the other read- misled the AR. transcriber, who wrote
ings. securis similis est. Verbo.

972 IN CRUCE SALUTIFERA

pv. "Ἤδη de ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίζαν τῶν δένδρων κεῖται. “Ἱερεμίας
v. δὲ ὁμοίως φησίν: ὁ λόγος Κυρίου ὡς πέλεκυς κόπτων πέτραν.
Τοῦτον οὖν κεκρυμμένον ad’ ἡμῶν, ἡ τοῦ ξύλου ἐφανέρωσεν
,
ὡς προέφαμεν οἰκονομία. ᾿Επεὶ γὰρ διὰ ξύλου ἀπεβάλομεν
4" 4 , ܝ ܠ‎ ^ $ ? ,
αὐτὸν, διὰ ξύλου πάλιν φανερὸν τοῖς πᾶσιν ἐγένετο, ἐπι-
, IE À ܬ‎ ~ 4 , A ܢ‎ 9 e ~
δεικνύων τὸ ὕψος, καὶ μῆκος, καὶ πλάτος, καὶ βάθος ev ἑαντῷ,
^ 4 ^ ,
καὶ ὡς ἔφη τις " τῶν προβεβηκότων, διὰ τῆς θείας ἐκτάσεως
^ ^ A ’ A 9 e M , ’ A
τῶν χειρῶν τοὺς δύο λαοὺς εἰς Eva Θεὸν συνάγων. Avo μὲν
^ ܢ‎
γὰρ at χεῖρες, ὅτι καὶ δύο λαοὶ διεσπαρμένοι εἰς τὰ πέρατα
^ ^ , 4 , ܠ‎ [ d . e ܠ‎ ® 9 A ,
τῆς γῆς" μία δὲ μέση κεφαλη, ὅτι εἰς ὁ Θεὸς, ὁ ἐπὶ πάντων,
καὶ διὰ πάντων, καὶ ἐν πᾶσιν ἡμῖν.

Jer. xxi. 39. grborum posita est. Et Hieremias autem similiter ait: Verbum
Domini, quemadmodum bipennis cedens petram. Hoc ergo Ver-
bum absconditum a nobis manifestavit, ?quemadmodum przdixi-
mus, ligni dispositio. Quoniam enim per lignum amisimus illud,
per lignum iterum manifestum omnibus factum est, ostendens alti-
tudinem, et longitudinem, et latitudinem? in se: et (quemadmo- o. (7.
dum dixit quidam de senioribus) per extensionem manuum, duos
populos ad unum Deum congregans. Dus quidem manus, quia
et duo populi dispersi in fines terrze : unum autem medium caput,
quoniam et unus Deus super omnes, et per omnes, et in omnibus
nobis.

CAP. XVIII.

Creaturas unwersas, quibus Deus Pater et ejus Verbum

utuntur, sua, propria virtute et sapientia. condide-
runt; non ex labe, aut 4gnorantia: alias nunquam
carnem assumsisset Dei Filius, qui omnem a Patre
potestatem accepit.

1. Er talem vel tantam dispositionem non per alienas, sed per Μ. 315.
suas efficiebat conditiones: neque per ea que ex ignorantia et

1 γῶν προβεβηκότων, POLYCARP, PA- — lignum, as in the earlier edd. The AR.
PIAS, JUSTIN, Poruinus, &c. might haa it, indicating the original position of
be mentioned, if it were worth while igni.
to hazard a conjecture upon the point. 5 Add from the Greek, et profun-

3 GRABE is wrong in saying that all — ditatem. Mass. transposes vy. xal μῆκ.
the MSS. ignore the insertion here of as also rAdr. xal βάθ.

VERBUM DEI SUSPENDEBATUR. 373

labe facta sunt, sed per ea qure ex sapientia et virtute Patris ejus 18. Y.
substantiam habuerunt. Neque enim iniquus, ut aliena concupis- GE. Υ xv.
cat; neque indigens, ut non per sua propria suis propriis efficiat *"'5!-
vitam, sua utens conditione ad hominis salutem. Neque enim
portasset illum conditio, ‘si ignorantie et labis erat emissio.
Quoniam enim ipsum Verbum Dei incarnatum suspensum est

super lignum, per multa ostendimus *: et ipsi autem hreretici cru- *syriace.
cifixum confitentur. Quomodo ?igitur ignorantiz et labis emissio

eum qui continet universorum agnitionem, et sit verus et per-
fectus, portare potuit? Aut quomodo ?ea qus absconsa est a

Patre et multum separata conditio, portavit ejus Verbum? Si

autem et ab angelis hzc facta est, sive ignorantibus eum qui

super omnia est Deus, sive scientibus, cum dixerit Dominus,
Quoniam ego in Patre, et Pater in me ?est, quomodo Patrem et jon. xiv. 11.
Filium simul fabricatio angelorum portare sustinuit* Quomodo

autem ea que extra pleroma est conditio cepit eum, qui continet
universum pleroma? Cum igitur 11000 omnia impossibilia sint, et
probationem non habeant, illud solum verum est Ecclesize przeco-

nium, quoniam propria conditio, quse ex virtute et arte et sapientia

Dei substitit, portavit eum; que quidem secundum invisibilitatem

& Patre portatur, secundum ?visibile autem e contrario portat ejus
Verbum: et hoc est *verum. Pater enim conditionem simul et
Verbum suum portans, et Verbum portatum a Patre prestat
5Spiritum omnibus, quemadmodum vult Pater: quibusdam quidem
secundum conditionem, ®quod est conditionis, quod est factum:

1 Mass., citing as the CLERM., VET.,
Voss. reading, δὶ quod ignorantia et la-
bis erat, emit. But the CLERM. and
ΑΒ. omit quod, and the latter MS, agrees
with MERC. 11. and the rest, in reading
erat, not esset as in GRABE, as also emis-
sio. The Greek original therefore would
seem to have been: οὐδὲ γὰρ ἐβάστασεν
ἂν αὐτὸν ἡ κτίσις, εἰ ἀγνοίας kal ὑστερή-
ματος ἦν καρπός.

? AR., Voss. ergo ; the former omits
ea, and lower down est.

3 rd ὅρατον. visibile, AB. (MERO. ,ܐܐ‎
Mass.), but VET., Voss., CL. visibili-
tatem.

4 CLeRM., Voss., MERc. 11. Verbum,
but to the destruction of the sense. AR.
et hoc est verum, the agreement being

with Verbum immediately preceding, and
indicating in the Greek, καὶ οὗτός ἐστιν
ἀληθινός, i.e. the Word thus made flesh
was the very Word of God. Cf. above
(2) verus et perfectus; and 7710. erat in
principio, below.

5 The Holy Spirit therefore, ‘‘ pro-
ceedeth from the Father and the Son."
Only the Spirit is said to stand in the
same ratio to the Son, that the Son
bears to the Father, 162, 3. Therefore
the procession of the Spirit from the
Son could never have been denied in the
theology of S. IBEN.&U8.

6 guod est conditionis. These words,
printed by GRABE from the ΑΒ. M&,
and discharged by MA8SUET on the au-
thority of the CLERM., VET., and Voas.,

LIB, V.

374 VERBUM DEI

quibusdam autem secundum adoptionem, quod est ex Deo, quod

xviii. 1. ܘ . ܘ‎ "
GR. V. vill. est generatio. Et sic unus Deus Pater ostenditur, qui est super

xviii. 1.

Joh. vil. 39.

Ephes. iv. 6.

Joh. i. 1 seq.

Joh. i. 14.

omnia, et per omnia, et in omnibus. Super omnia quidem Pater,
et ipse est caput Christi: per omnia autem Verbum, et ipse est
caput Ecclesie: in omnibus autem nobis Spiritus, et ipse est aqua
viva, quam przestat Dominus in se recte credentibus, et diligenti-
bus se, et scientibus, quia unus Pater, qui est super omnia, et per
omnia, et in omnibus | nobis.

2. Testimonium perhibet his et Johannes Domini discipulus,
in Evangelio dicens sic; In principio erat Verbum, et Verbum
erat apud. Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio
apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est
nihil. Deinde de ipso ? Verbo dixit: In hoe mundo erat, et mun-
dus per ipsum factus est, et mundus ewm non cognovit. In sua pro-
pria venit, et sut eum non receperunt. Quotquot ?autem receperunt
eum, dedit sllia potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine
ejus. Et iterum significans ejus secundum hominem dispensatio-
nem, dixit: Ht Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. Et
iterum intulit: Et eidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a
Patre, plenum gratia et veritate. Manifeste ostendens audire vo-
lentibus, id est, aures habentibus, quoniam unus Deus Pater super
omnes, et unum Verbum Dei quod per omnes, per quem omnia
facta sunt: et quoniam hie mundus proprius ipsius, et per ipsum
factus est voluntate Patris, et non per angelos; neque per aposta-
siam et defectionem et ignorantiam; neque per virtutem aliquam
Prunici, quam et Matrem appellant quidam ; neque per alium
quendam mundi factorem ignorantem Patrem. Mundi enim factor
vere Verbum Dei est: hic autem est Dominus noster, ?qui in no-
vissimis temporibus homo factus est, in hoc mundo exsistens, et
secundum invisibilitatem continet que facta sunt omnia, et in uni-
versa conditione infixus, quoniam Verbum Dei gubernans et dis-
ponens omnia; et propter hoc in sua invisibiliter venit, et caro

are restored for the reason that weighed ^ ritual; and a Platonic contrast is drawn
with GRABE, because they have their ^ between the real, τὸ ὃν, and the contin-

G. 428.

true parallel in the sequel; though quod — gent, τὸ γενόμενον. See Prelim. Rem.

est ez Deo would seem most naturally to — xxiv. n. 1, and I. 292, n. 1.

close the series; e.g. τοῖς μὲν κατὰ τὴν ܐ‎ Syr. N ADO Greek, ὑμῖν.
κτίσιν, τὸ τῆς κτίσεως, τὸ γενόμενον τοῖς
δὲ καθ' υἱοθεσίαν, τὸ τῆς γεννήσεως, τὸ ἐκ
Θεοῦ. The Holy Spirit is the author of
every good gift, whether natural or spi- 4 1. visibiliter. Cf. 373, 3. AR. ponit.

3 CLERM. Verbum, and omits autem.
3 CLERM. omits qui.

A CREATURA BAJULATUR. 375

M. 316. factum est, et pependit super lignum, uti universa in semetipsum LIB. V.
'recapituletur. —.E£ suit proprii illum mon receperunt homines, GR. V; xix.
quemadmodum ? Moyses hoc ipsum manifestavit in populo: ¥ *""*
erit vita tua pendens ante oculos tuos, et non credes vite tue. Qui Devt xxviii
igitur non ‘receperunt illum, non acceperunt vitam. Quofquot au-

tem receperunt illum, dedit illis potestatem filios Dei fieri. Ipse est

enim qui universorum potestatem habet a Patre, quoniam Verbum

Dei, et homo verus, invisibilibus quidem 5participans rationabiliter, `

et 5sensuabiliter legem statuens, universa quzeque in suo perseve-

rare ordine; super visibilia autem et humana regnans manifeste, et
omnibus dignum superducens justum judicium : quemadmodum et

David manifeste significans, ait: Deus noster manifeste veniet, ef Ps xlix. 3, 4.
non tacebit. Deinde et quod ab eo superinducitur judicium, mani-

festavit, dicens: Ignis in conspectu ejus ardebit, et in circuitu ejus
tempestas valida. Advocabit colum 9de sursum, et terram discer-

nere populum suum.

CAP. XIX.

Cum Eva wobediente οἱ prevaricatrice comparatur
B. Virgo Maria, ulius advocata: referunturque varie
et dissidentes haereses.

: 1. Manrreste itaque in sua propria venientem Dominum, et
sua propria eum *bajulante conditione, quse bajulatur ab ipso, et
recapitulationem ejus quz in ligno fuit inobedientiz, per eam que
in ligno est obedientiam, facientem, et "seductione illa soluta, qua

1 CLERM., AR., but MERC. II. reca-
pitulentur, al. recapitularetur.

3 Moyses hoc ipsum. For these words
AR. reads from a preceding line, uti
universa ; and it may be observed that
where a transcriber makes a false cast,
he sometimes wilfully allows it to dis-
place the true text Sce p. 376, 1.

3 See p. 174, n. 3.

4 CL. rejecerunt.

5 participans, sensuabiliter, CL., AR.,
Mass., but GRABF, without naming his
authority, principans and sensibiliter.

6 AR., but CL. sursum. CL., ARUND.,
OrHoB., Mxnc. 11. bajulante. GRABE

- reads from the Voss. bajulantem ; and

parallelism of the context indicates per
eam bajulantem conditionem.

7 As in the AB. The CL. has se-
ductionem illam solutam, qua soluta, and
omits viro. GRABE compares JUSTIN
Mart. Kat διὰ τῆς παρθένου ἄνθρωπος
γεγονέναι, ἵνα καὶ δι’ ἧς ὁδοῦ ἡ ἀπὸ τοῦ
ὄφεως παρακοὴ τὴν ἀρχὴν ἔλαβε, διὰ ταύ-
της τῆς ὁδοῦ καὶ κατάλυσιν λάβῃ" παρ-
θένος γὰρ οὖσα Eva xal ἄφθορος τὸν
λόγον, τὸν ἀπὸ τοῦ ὄφεως συλλαβοῦσα,
παρακοὴν καὶ θάνατον ἔτεκε" πίστιν δὲ καὶ
χαρὰν λαβοῦσα Μαρία ἡ παρθένος, εὐαγ-
γελιζομένον αὐτῇ Γαβριὴλ ἀγγέλου...
ἀπεκρίνατο᾽ γένοιτό μοι κατὰ τὸ pid
gov. Dial. p. 327.

876 MARIA EVZE PATRONA.

seducta est male illa, quee jam viro destinata erat virgo Eva, per
veritatem evangelisata est bene ab angelo jam sub viro Virgo
Maria, Quemadmodum enim illa per angelicum sermonem se-
ducta est, ut effugeret Deum preevaricata verbum ejus, ita et hsec
per angelicum sermonem evangelisata est, ut portaret Deum obe-
diens ejus verbo. !Et si ea inobediret Deo, sed et hzec suasa est
obedire Deo, uti virginis Eve virgo Maria fieret ?advocata. Et

. quemadmodum adstrictum est morti genus humanum per virginem,

salvatur per virginem: sequa lance ?disposita virginalis inobedien-
tia per virginalem obedientiam ; adhuc *enim protoplasti peccatum
per correptionem primogeniti emendationem accipiens, et serpentis
prudentia devieta in columbz simplicitate, vinculis autem illis
resolutis, per que alligati eramus morti.

2. Indocti omnes heeretici, et ignorantes dispositiones Dei, et
inscii ejus que est secundum hominem ‘dispensationis, quippe
czecutientes circa veritatem, ipsi suze contradicunt saluti. Alii
quidem alterum introducentes, preter Demiurgum, Patrem. Alli
autem ab angelis quibusdam dicentes factum esse mundum, et

1 Et si ea inobedierat Deo, sed, is
MASSUET'S text, and it is preferable to
GRABE'S, as having the general support
of the CLERM., VET., and Voss. MSS.,
which however read eü obaudiret, re-
solved above into ea non. (Mass. and
STIEREN suppose eum to represent ea
in...) Also et is added before hec, as
in the AR. This latter MS. is followed
by GRaBE, and for the above words in
the Benedictine ed. he prints et sicut illa
seducta est ut effugeret Deum, sic, &c.
But this reading is evidently owing to
some scribe’s error in copying seducta
e.u.e. Deum, from the preceding pe-
riod, and want of honesty, in not giving
time and space for correction, when he
discovered his mistake. See p. 372, n. 2.
The words thus inserted make a toler-
able sense, and some succeeding hand
then rounded off the points of junction
by writing sicut...sic. The passage
therefore may represent καὶ εἴπερ ἠπεί-
θησεν ἐκείνη τῷ Θεῷ, ἀλλά γ᾽ αὑτὴ πέ-
πεικε ὑπακοῦσαι τῷ Θεῷ, ἵνα τῆς παρθένον

Efas ἡ παρθένος Μαρία προστατεύῃ. It

may be added that the CLERM. for suasa
has @ sua.

3 advocata, patroness, involving the
verb προστατεύῃ. Cf. PLut. in Mario.
πάτρωνας καλοῦσι τοὺς προστάτας ol ‘Pw-
paio. FEUARDENT’S observations re-
specting the intercession of the Blessed
Virgin are entirely out of place. The
benefits arising to the human race by
means of the Virgin Mary are coexten-
sive with our loss through the disobe-
dience of Eve. "This is the truth con-
veyed by the author. Cf. end of III.
XXXII. r, and TERTULL. Crediderat Eva
serpenti, credidit Maria Gabrieli ; quod
illa credendo deliquit, hac credendo de-
levit. De Carn. Chr. 17.

3 disposita, i. e. virginalis inob. being
the Greek idiom of the nom. abs. See
MarrH. Gr. Gr. § 562, ἴσῃ τρυτάνῃ διατι-
θεμένη ἡ παρθενικὴ παρακοὴ παρὰ τὴν
παρθενικὴν ἀκοήν. The same construction
is then carried on.

4 f. ]. etiam.

5 dispensationis, οἰκονομίας, ARUND.
But CL., Voss., MERo. 11. dispositionis.

M. 317.

PRIORUM RECAPITULATIO. 877

substantiam ejus. Alii quidem !porro et longe separatam ab eo,

. qui est secundum ipsos Patre, ἃ semetipsa ?floruisse, et esse ex se

natam. ?Alii autem in his que continentur a Patre, de Labe et
ignorantia substantiam habuisse. Alii autem *manifestum adven-
tum Domini contemnunt, incarnationem ejus non recipientes.
Alii autem rursus ignorantes Virginis dispensationem, ex Joseph
dicunt eum generatum. Et quidam quidem neque animam 5suam,
neque corpus recipere posse dicunt seternam vitam, sed tantum
hominem interiorem. Esse autem hunc eum qui in eis sit sensus
volunt, quem et solum ascendere ad perfectum decernunt. Alii
autem anima salvata, non participari corpus ipsorum eam quze est
a Deo salutem, quemadmodum in primo diximus libro. In quo et
argumenta eorum omnium enarravimus, et invalidum ipsorum, et
inconstabile in secundo ostendimus.

CAP. XX.

Audiendi sunt Pastores, quibus Apostoli commiserunt
Ecclesias, unam et eandem salutis doctrinam haben-
tes: fugiendi autem heretici, et in fidei mysteriis
sobrie sapiendum.

1. ΟΜΝΕΒ enim ii valde posteriores sunt quam 9 Episcopi, quibus
Apostoli tradiderunt Ecclesias: et hoc in tertio libro cum omni

1 porro et. The subject is still the
origination of matter, which is continued
in the next sentence. Porro evidently
makes no sense. Editors therefore have
treated it as the Greek πόῤῥω, an hypo-
thesis not more fortunate than HEv-
MANN’S ἔργα μωρά. 1. 373, 5, and cf.
I. 383, 3. I propose rather, p Oron,
i.e. per Horum, such names being fre-
quently written in the MSS., partly in
Greek character. See p. 379, n. 1, q.d.
ἄλλοι δὲ δι᾽ "Opov μακρὰν ἀφωρισμένην
ἀπὸ τοῦ κατ᾽ αὐτοὺς IIlarpós, ἀφ᾽ ἑαντῆς
βεβλαστηκνῖαν, καὶ ἐξ ἑαυτῆς γεγενημέ-
γὴν. 83,601. pp. 294—296.

3 £. 1. efloruisse. ARUND. fuisse and
natum.

3 ἄλλοι δὲ, ἐν rois ὑπὸ τοῦ Πατρὸς

χωρουμένοις, ἐξ ὑστερήματος καὶ ἀγνοίας
τὴν οὐσίαν ἐσχηκέναι.

4 f. 1. manifeste. AR. contemnunt
adventum Domini, εἰ incarn.

5 suam, CrL., but omitted by Ar.,
VET., Voss.

6 To connect the first Bishop of each
Church with the Apostles, was in fact to
identify thethen present Church with the
twelve; the Succession, the Ministry of
the Word and Sacraments, and the Creeds,
having continueddown without interrup-
tion. COTELERIUS rightly observes, that
priority is claimed, as referring to the
date of the establishment of the several
Churches, and the appointment of their
first bishops, not to the removal of that
bishop by death. Thus S. Polycarp of

LIB. V. xx.
GR. V. xx.

MASS v.
xz. 1

Prov. i. 20,
21.

978 REGULA FIDEI

diligentia manifestavimus. Necessitatem ergo habent predicti
hzeretici, quoniam !sint czeci ad veritatem, alteram et alteram am-
bulare exorbitantes viam: et propter hoc inconsonanter et incon-
sequenter dispersa sunt vestigia doctrine ipsorum. Eorum autem
qui ab Ecclesia sunt semita, cireumiens mundum universum,
quippe firmam habens ?ab Apostolis traditionem, et videre nobis
donans omnium unam et eandem esse fidem, omnibus unum et
eundem Deum Patrem ‘precipientibus, et eandem dispositionem
incarnationis Filii Dei credentibus, et eandem donationem Spiritus
scientibus, et eadem *meditantibus precepta, et eandem figuram
Sejus quie est erga Ecclesiam ordinationis custodientibus, et
eundem exspectantibus adventum Domini, et eandem salutem totius

hominis, id est anime et corporis, sustinentibus.
2. "Et Ecclesie quidem preedicatio vera et firma, apud quam

una et eadem salutis via in universo mundo ostenditur.

Huic

enim creditum est lumen Dei, et propter hoc sapientia Dei, per
quam salvat *omnes homines, in exitu canitur, in plateis autem

Smyrna was a contemporary of Basilides,
Valentinus, Marcion, &c.

1 CLERM., VO. eint, AR. δὶ, Mass.
sunt.
3 ab Apostolis. CLERM. omits ab,
and had originally Apostolis, but cor-
rected by a later hand to Apostolorum.
Ver., Voss. Apostoli. AB., as printed.
GBABE rightly defines this Traditio to be
Fide S lum.

3 pracipientibus, CrL., VET., Voss.
recipientibus, AR.

4 meditantibus, μεμελετηκότων. See
I. 86, 1.

5 ejus, erga, omitted in the AR.

ὁ ordinationis. GRABE sees in this
word an allusion to the ordained ministry
of the Church. But it refers more pro-
bably to its general constitution, stand-
ing as it does in the place occupied by
the article, on the Church, among the
other symbolical statements of the East-
ern Creed. Thus we have in due order
the expression of Faith in one God the
Father; in the Economy of the Incar-
nate Son ; in the Spirit, Holy and mak-
ing holy; in the Holy Catholic Church ;
in the second Advent of Christ ; (see this

Art. I. p. 91,) and in the Resurrection of
the Body. The Greek I imagine to have
been, xal τὸ αὐτὸ σχῆμα τῆς περὶ τὴν
ἐκκλησίαν καταστάσεως τηρούντων. He
quotes the author’s expression in IV.
LXIII characterem corporis Christi, aa
referring in a similar way to ordination,
but it is used in a wider sense, of the
entire regimen, discipline, and doctrine
of the Church Catholic, as involved in
the Apostolical Succession.

7 Compare the similar sequel to the
Regula Fidei, 1.92. Both ΑΒ. and Voss.
omit et.

8 AR. omits omnes, and Voss. homs-
nes. The two terms are almost convert-
ible in the MSS. Consonat hec Irenai
citatio nostra L X X. Interpretum editioni,
nisi quod quedam exemplaria, post ista
verba, 'Ex' ἄκρων δὲ τειχέων κηρύσσεται,
additum habeant sequens comma; ἐπὶ δὲ
πύλαις δυναστῶν rapedpever, quod, idcirco
meritoa Complut. editione abest. Caterum
ὑμνεῖται tanquam medium, active canit,
nec non κηρύσσεται, predicat, ab Inter-
prete reddi debebat, uti patet ex ultimis
verbis ܇‎ ἐπὶ δὲ πύλαις πόλεως θαῤῥοῦσα
λέγει.

CONTRA HZERETICOS TUTAMEN. 979

Jiducialiter agit, in summis muris pradicatur, in portis autem civi- LAB. V. xx
fatis constanter loquitur. Ubique enim Ecclesia preedicat veri- GR. Y; χα.
tatem: et hee est !émrápvyos lucerna, Christi bajulans lumen. _ 95
Qui ergo relinquunt przconium Ecclesie. imperitiam sanctorum Ero? κὰν
presbyterorum arguunt, non contemplantes quanto pluris sit'"?*
?jidiota religiosus ?a blasphemo et impudente *sophista. Tales

sunt autem omnes heretici, et qui se plus aliquid przeter veritatem

invenire putant, sequentes ea quz predicta sunt, varie et multi-
formiter et imbecille facientes iter, de 5iisdem non semper easdem
sententias habentes, velut cecil a cxcis circumducuntur, juste

cadent in sublatentem ignorantize foveam, semper querentes et 3 Tim. iii. 7.
nunquam verum invenientes. Fugere igitur oportet sententias
ipsorum, ?et intentius observare necubi vexemur ab ipsis: confu-
gere autem ad Ecclesiam, et "in ejus sinu educari, et dominicis
Scripturis enutriri. Plantata est enim Ecclesia Paradisus in hoc
mundo. Ab omni ergo ligno Paradisi escas manducabitis, ait Spi-
ritus Dei, id est, ab omni Scriptura dominica manducate: super
*elato autem sensu ne manducaveritis, neque tetigeritis universam

G. 431.

Gen. ii. 16.

1 As an example in illustration of
p. 377, n. 1, it may be noted that the
CLERM. writes the word eptamuxos, and
the ARUND. eptomyxos. But in both
cases the Greek x has been mistaken for
the Roman x, although editors have
failed to notice this; thus FEUARDENT
quotes from MaRTIAL, Lucerna poly-
myzos, XIV. 4I.

Illustrem cum tota meis convivia flammis,
Totque geram myxas, una lucerna vocor :

and GRABE adds, miror autem quod non
adverterit ... legendum esse, ἑπτάμυξος.
For this reasen the Greek word has
been restored.

3 idiota. The private Christian in
contradistinction to the Sophist of the
schools. See I. 345.

3 pluris....a. The Hebrew compa-
rative, naturalised in patristical Greek
through the LX X.

4 sophista, Cf. 1. 11. 147, and gram-
matici, 11. 146, 3.

5 iisdem. AR. iis quidem.

áxpiBórepoy τηρεῖν μήποτε Kaxowa-

θῶμεν ὑπ᾽ αὐτῶν. The text followed is
that of MASSUET on the faith of the CL.
and Voss. MSS., into which the other
varie lectiones are easily resolved. So
for necubi vexemur, MERC. II, read me
coniurgemur, containing similar elements
in the same position; in some MSS. g
is not very unlike z. OTHOB. ne comur-
gemur, of which the same may be said,
and AB. ne coniugemur ; while the Cod.
V ET. has uti ne vexemur, merely altering
the strange term necubi. HEUMANN as
quoted by STIEREN is not very happy ;
he proposes to read ne conjungamur ad (!)
ipsos, and imagines the Greek to have
been ἵνα (f. excid. μὴ) προσκολλώμεθα
πρὸς αὐτοὺς, because S. Mark x. 7 says
προσκολληθήσεται πρὸς Thy γυναῖκα αὐτοῦ.
STIEREN adds, which few others per-
haps will allow, quisque videbit, hanc con-
Jecturam apto et aperto sensu commendari.

7 AR. omits in, and possibly the
Greek had καὶ τῳ κόλπῳ αὐτῆς τραφῆ»ναι,
the term κόλπος being especially refer-
rible to the maternal nutriment.

8 AR. relato.

980 ECCLESIZE INSTAR PARADISUS.

LIB. v. heereticam dissensionem. Ipsi enim ! confitentur semetipsos agni-
GRY. xx xx. tionem habere boni et mali: et super Deum qui fecit eos, jaculan-
ܫܫ‎ £ tur sensus suos impios. Supra igitur sentiunt quam est mensura
Rom. xii.3. gensationis. Quapropter et Apostolus ait: Non plus sapere, quam
oportet sapere, sed sapere *ad prudentiam ; ut non illorum mandu-
cantes agnitionem, *eam quze plus quam oportet sapit, projiciamur
de Paradiso vite: in quem Dominus inducit eos, qui obediunt
‘preeconio ejus, recapitulans tn se omnia que in colis, et que ^in
terra; sed quee in coelis spiritalia sunt, quz autem in terris secun-
dum hominem est dispositio. H:c igitur *in semetipsum recapi-
tulatus est, adunans hominem spiritui, et spiritum collocans in
homine, ipse caput spiritus factus est, et spiritum dans esse homi-
nis caput: per illum enim "videmus, et audimus, et loquimur.

Ephes. 1. 10.

CAP. XXI.

Caput omnium que predicta sunt Christus est: quem
hominem assumere, a Patre universorum creatore
mitti, et a Satana, tentari oportuit, ut promissiones
adimpleret, et gloriosam consummatamque victoriam
reportaret.

1. Omnta ergo recapitulans recapitulatus est, et adversus inimi- M. si&
cum nostrum bellum provocans, et elidens eum qui, in initio in Adam
captivos duxerat nos, et calcans ejus caput, quemadmodum habes
in Genesi dixisse serpenti Deum: Et inimicitiam ponam nter
te et inter mulierem, et inter semen tuum et semen ejus : 1pse tuum

Gen, iii. 15.

1 CLERM. carelessly confundentur.

3 els τὸ σωφρονεῖν. The translator
Stands alone in rendering the term by
ad prudentiam. 050. ad sobrietatem
as S. AMBROS. The translator of On1-
GEN, temperantiam ; while S. JEROME
wrote, ad pudicitiam, (similarly the Syr.
(ܒܢܦܟܘܬܐ‎ Has this latter term been
replaced by the word in the text 3

3 GRABE says, eam que in AB. non
reperio ; it only omits eam.

* preconio, AR. is so completely ἃ
φίλη λέξις with the translator, that it is
retained in lieu of CLERM. and Voss.

preceptionem, which has more the ap-

pearance of a gloss.
5 in terra, et, AR. GRABE inserts

sunt, which is neither in. the CLERM.,
Voss., AR., nor MERC. r1. MSS. Pos-
sibly 8 detached from sed may have given
rise to 8 et, — sunt et ; sed therefore is re-
stored as in CL., Voss., and it returns
better into Greek. CLERM., Voss. super
terram.

95 CL., Voss., but ΑΒ. in semetipso.
N. T. ἐν τῷ Χριστῷ. The reading in the
text recurs shortly afterwards, where the
MSS. agree.

7 AR. vidimus, but CLERM.,
vidimus et audivimus.

Voss.

VITA AC MORS PER HOMINEM. 381

lobservabit caput, et tu observabis ejus calcaneum. 3 Ex eo enim LIB. v. .ܐܫܡ‎
qui ex muliere Virgine habebat nasci secundum similitudinem GR, Y. xxt
Adam, preconabatur observans caput serpentis, ?id est semen, de _ 9
quo ait Apostolus in epistola quze est ad Galatas: Legem ‘factorum Ga. iu. 19.
positam, donec veniret semen cut promissum est. Manifestius autem
adhue in eadem ostendit epistola, sic dicens: Cum autem ventt ou. iv. 4.
plenitudo temporis, misit Deus Filium suum, factum de muliere.
Neque enim juste victus fuisset inimicus, nisi ex muliere homo
esset, qui vicit eum. Per mulierem enim homini dominatus est ab
initio, semetipsum contrarium statuens homini. Propter hoc et
Dominus semetipsum Filium Hominis confitetur, principalem ho-
minem ilum, ex quo ea quz secundum mulierem est plasmatio
facta est, in semetipsum recapitulans: uti quemadmodum per ho-
minem victum descendit in mortem genus nostrum, sic iterum per
hominem victorem ascendamus in vitam. Et quemadmodum ^ae-
cepit palmam mors per hominem adversus nos, sic iterum nos ad-
versus mortem per hominem accipiamus palmam.

2. Non autem Dominus antiquam illam et primam adversus
serpentem inimicitiam in semetipso recapitulatus fuisset, adim-
plens promissionem Demiurgi, et perficiens preeceptum ejus, si ab
alio venisset patre. Sed quoniam unus et idem est, qui ab initio
plasmavit nos, et in fine Filium suum misit, preceptum ejus per-
fecit Dominus, factus ex muliere, et destruens adversarium nos-
trum, et perficiens hominem secundum imaginem et similitudinem
6Dei. Et propter hoc non aliunde eum destruxit, nisi ex dictio-
nibus Legis, et Patris preecepto adjutore *usus ad destructionem et
traductionem apostate angeli. Primo quidem diebus xr. jeju-
nans, similiter ut Moyses et Helias, postea esuriit, ut hominem
"eum verum et firmum intelligamus: proprium enim est hominis,

G. 432,

1 LXX. ex Hebreo scripsisse τειρήσει,
nullus dubito. GRABE. Meaning τερέσει.

2 ex eo enim, tempore sc. ἐκ τούτου
γάρ.

factorum, the preposition having been
lost. Compare p. 26, n. I.

5 accepit p.m. The CLERM. copy
runs wild, having accipiet plasmata.

5 AR., but CL., Voss., et hoc est.

* It is difficult to see the origin of
this reading in the translation if the
Greek is to be the only guide; παραβά-
σεων χάριν affords no clue. The term
seems to have originated in a varia lectio

in the Syriac. 12a senso transgres-
sionem, was perhaps read 1Z2osa senso
VOL. II.

6 Dei, Cr., Voss. The word per-
haps is interpolated. ERASM., GALL.,
FEUARD., MERC. 11., OTHOB. have suam,
while the ARUND. omits both. The
Scriptural phrase, of daily use in early
controversy, is not unfrequently applied
as in the ARUND. ib. ejus.

7 The CLERM. again carelessly, gus
virum.

2A

382

TENTATIO DOMINICA

LIB. V. xxi. jejunantem esurire: deinde ! autem, ut haberet adversarius ubi con-
on VN grederetur. Quoniam enim in principio per escam, non esurientem

hominem seduxit transgredi preceptum Dei, in fine esurientem
non potuit !dissuadere, eam quz» ἃ Deo esset, sustinere escam.

Mat. iv.3.. Tentante enim eo, et dicente: Si filtus Dei es, dic ut lapides isti

panes fant; Dominus autem per preceptum Legis repulit eum,

Deut. vi. 3. dicens: Scriptum est, Non in pane tantum *vivit homo. Ad illud

quidem quod ait, ?.S7 fius Dei es, tacuit : *exczecavit autem eum
hominis confessione, et per paternam dictionem primum ?ejus im-
petum evacuavit. Qu: ergo fuit in Paradiso *repletio hominis per
duplicem gustationem, dissoluta est per eam, qus fuit in hoc

mundo, indigentiam.

Ile autem legaliter explosus, tentabat et

ipse per mandatum rursus legitime facere congressionem. In al-

Matt iv. 6, et tissimum enim templi pinnaculum ducens eum, dixit: δὲ filius

Dei es, mitte te deorsum. Scriptum est enim : Quoniam Angelis suis
Deus mandavit de te, et in manibus tollent te, ne forte offendas ad
lapidem pedem tuum, mendacium abscondens per Scripturam, quod
faciunt omnes heeretici. Illud 5enim, quod Angelis suis mandavit
de eo, scriptum erat; Mitte te autem deorsum, δ de eo nulla dicebat
Scriptura; sed a semetipso hane suasionem Diabolus afferebat.

iv. 7, et l i iti i i : 1
Matt. !×. 7, εἰ Dominus itaque legitime confutavit eum, dicens: Jtem scriptum

est, Non tentabis Dominum Deum tuum; per eam vocem que est
in Lege ostendens id quidem quod est secundum hominem, quo-
niam non debet homo tentare Deum; quantum autem ad illum,
quoniam in eo homine qui videbatur, non *tentaret Dominum Deum

1 AR. omits autem. dissuadere, 1.
301, 3.

5 civit. So CLERM., VET., Voss.,
ARUND. on titet erased, and the Syriac

has

3 The text here presents unusual dif-
ficulty. The AR. is followed as inGRaBE ;
while Mass. exhibits a combination of
the CLERM. : Si Filius Dei est hac que
ex ceca vita autem eum hominis confes-
sione (read incorrectly by Mass.), with
Vet. and Voas., usus est hac que exce-
cavit eum, per hominis confessionem, But
the ΑΒ. exhibits the three points insisted
upon by the author. a, The Saviour's
humility, ad id q. ait, Si Filius Dei es,
tacuit, compare the sequel ; b, his huma-
nity, in the tacit admission that his hu-

man life was maintained by bread, non
in pane tantum, vivit homo ; and, c, his
authoritative use, as Son, of the Father's
revealed word, per paternam dictionem
primum ejus impetum eracuarit. exceeca-
vit, ἡμαύρωσεν. AR. omits ejus.

* repletio. There can be no doubt
but that the translator read ἀναπλήρωσις
for ἀναπήρωσις, vitiatio. Ita vocat exces-
sum tn edendo is GRABE'S forced solu-
tion. λέλυται suits the one, but not so
well the other term; and indigentiam
in the sequel is not the correlative term
to repletio, but to duplicem gustationem.

5 enim quod. The first is omitted in
the AR., the second in the CL. autem
is wanting in the AR. which inserts de eo,

6 AR., MERC. II. tenfare.

Μ. 319.
G. 433.

DEUM UNUM VINDICAVIT. 989

suum. Elatio itaque sensus que fuit in serpente, dissoluta est per
eam quis fuit in homine humilitas: et bis jam victus erat de
Scriptura Diabolus, cum est traductus, contraria precepto Dei
suadens, et secundum sententiam suam Dei hostis ostensus. Qui
let magne confutatus, et quasi semetipsum colligens, universam
quam habebat virtutem in ! mendacium ordinans, tertio ostendit ei
seculi regna, omnia, 3 σὲ gloriam ipsorum, dicens, quemadmodum

LIB. V. xxi

GR. V. xxi
MASS. V.
zxxl 9.

meminit Lucas: Hac omnia tibi dabo, quoniam mihi tradita sunt, Luc. iv. 6 7.

σέ cut volo do ea, ?s$ procidens adoraveris me. Dominus itaque

*traducens eum qui esset: Vade, inquit, Satana; scriptum est Mat. ἵν. 10.

Senim: Dominum Deum tuwn adorabis, et ili soli servies. *De-
nudans eum per hoc nomen, et se ostendens qui erat. Satana
enim verbum 7 Hebraicum, Apostatam significat. Et tertio itaque
vincens eum, ?in reliquum repulit a semetipso quasi legitime vic-
tum: et soluta est ea qu fuerat in Adam preecepti Dei preevari-
catio, per preeceptum legis, quod servavit Filius hominis non
transgrediens preceptum Dei.

3. Quis ergo Dominus Deus, cui ?Christus testimonium per-
hibet; quem nemo tentabit, et quem omnes adorare oportet, et
ipsi soli servire? Omnimodo ille est sine dubio, qui et Legem
dedit Deus. Hee enim in Lege preedicta fuerant, et per Legis
sententiam ostendit Dominus, quoniam Lex quidem a Patre Ver-
bum Domini annuntiat: apostata autem Dei angelus !?per illius
destruitur vocem, traductus !!quis esset, et victus a Filio hominis
servante Dei preceptum. — Quoniam enim in initio homini suasit
transgredi preceptum factoris, ideo eum habuit in sua potes-
tate; potestas autem ejus est, transgressio et apostasia, et his col-
ligavit hominem ; per hominem ipsum iterum oportebat victum

1 An. omits e, Cr, Voss, ἜΣ. N. T. also suppress the word.

mendacio, But εἰς yeócw ἀνατάσσων
seems more natural than ἐν ψεύσει, the
AR. reading therefore is preferred.

3. MASSUET discards the three follow-
ing words as not found in the CLERM.
and Voss. MSS., but the AR. has them,
and they are retained.

3 The closing words are from the
Gospel of S. Matthew.

4 traducens, exposing, ^ ¥, τις ἦν.

5 enim omitted in the ARUND. and
MERC. 1., but found in the other MSS.
Syriac has it, but some copies of the

@ ἀνακαλύπτων αὐτὸν. .... kal δεικνύων
αὐτὸν τίς ἥν.

7 CLERM., but ΑΒ. Hebraice.

* AR., but CL. ef reliquum. Voss.,
Vet. de reliquo.

9 Christus not in the AR. MS,, but
found in Cr. and Voss.

10 Cr ERM., VET., Voss., but ARUND.
per illam, MERC. 11. illud.

11 ΑΒ. qui sit et victus, CLERM. and
Voss. omit et, and read quis esset, the
final syllable of which absorbed the co-
pula; preserved in the AR. copy.

24—2

984 FORTEM TANDEM

LIB. Y. xx. eum contrario colligari iisdem vinculis, quibus alligavit hominem,
05 ut homo solutus revertatur ad suum Dominun, !illa vincula relin-

xxi. 3.

Matt. xii $99,
ܝ‎ Marc. iii.

quens, per 'quze ipse fuerat alligatus, id est transgressionem. Illius
enim colligatio, ?solutio facta est hominis, quoniam non potest ali-
quis introire in domum fortis, et vasa ejus diripere, nisi primum
ipsum fortem alligaverit. Contraria ergo in sermone ejus, qui
omnia fecit Dei, traducens eum Dominus, et subjiciens per pre-
ceptum, preceptum autem Dei, lex; fugitivum eum ? Homo ejus
et legis transgressorem, et apostatam Dei ostendens, postea jam
3 Verbum constanter eum colligavit, quasi suum fugitivum, et diri-
puit ejus vasa, id est, eos qui ab eo detinebantur homines, quibus
ipse injuste utebatur. Et captivus quidem ductus est juste is qui
hominem injuste captivum duxerat; qui autem ante captivus duc-
tus fuerat homo, extractus est a possessoris potestate, secundum
misericordiam Dei Patris: qui miseratus est plasmati suo, et dedit
salutem ei, per Verbum, id est per Christum redintegrans: ut
experimento discat homo, quoniam non a semetipso, sed donatione
Dei accipit incorruptelam.

CAP. XXII.

Dominus verus, et Deus unus a lege declaratur, et in
Evangelio per Christum ejus Filium manifestatur:
quem solum adorare, et ab ulo omnia bona exspectare
oportet, non a, Satana. :

1. ‘Sic igitur manifeste ostendente Domino, quoniam Dominus
verus et unus Deus, qui a lege declaratus fuerat, quem enim lex
preeconaverat Deum, hunc 5 Christus ostendit Patrem, cui et servire
soli oportet discipulos Christi, et per eas quze sunt in lege senten-
tias adversarium nostrum *evacuante, lex autem Demiurgum lau-
dare Deum, et ipsi soli servire jubet nobis: jam non oportet quze-
rere alium patrem, preter hunc, aut super hunc: quoniam unus

1 AR. tlla...que, but CLERM., VET.,
Voss. illi...quem.

3 solutio omitted in the AR. as in-
volving the preceding termination.

8 Homo ejus, 88 in the first two ele-
ments of the temptation, p. 382. Mass.
rightly observes that Verbum is the cor-
relative term, referring to the Son of
God's victory over Satan. The AR. copy

effectually mars the antithesis by omit-
ting Homo ejus, and inserting per before
Verbum.

4 CLERM., VOBS. δὲ.

5 Christus. Restored by Massvurt
from the CLERM. copy. The AR. and
MzRc. 11. have Spiritus, t.e., for Χ με.
Sps., VET. and Voss. have neither word.

@ AR. cracuanté,

G. 434.

M. 320.

DEVINXIT EVANGELIUM. 385

Deus qui b justificat circumcisionem ez fide, σέ preputium per fidem. LIB. Y.
Si enim alius quis erat super hune perfectus pater, nequaquam per 9r GR. Y xu

hujus sermones et przecepta destruxisset Satanam. Nec enim ig- EM
norantia per alteram potest ! dissolvi ignorantiam ; quemadmodum Bom. iit. 80.
neque per labem labes evacuari. Si igitur lex ex ignorantia et
labe est, quomodo sententie quze in ea sunt, ?diabolica ignoran-
tia solvere poterant, et fortem vincere? Neque enim a minori,
neque ab sequali fortis vinci potest; sed ab eo qui plus potest.
Plus autem potest super omnia Verbum Dei, qui in lege quidem
vociferatur: Audi Israel, Dominus Deus tuus, Deus unus est; et, peut. vi. 4, δ,
Diliges Dominum Deum tuum ex tota anima tua; et, hunc adorabis,
et huic *soli sereies. In Evangelio autem per has easdem sententias
destruens apostasiam, et Patris voce devicit fortem, et legis *prze-
ceptum suas sententias confitetur, dicens: Non tentabis Dominum mat. iv. 7,
Deum tuum. Nec enim per alienam, sed per propriam Patris sui 16 Deae Y
sententiam destruxit adversarium, et fortem vicit.

2. Nos autem solutos per ipsum preeceptum docuit, esurientes
quidem sustinere eam quze.a Deo datur, escam ; in sublimitate
autem positos universi ^charismatis, vel in operibus justitize confi-
dentes, vel ministrationis supereminentia adornatos, nequaquam
extolli, neque tentare Deum, sed humilia sentire in omnibus, et
pre manu habere, Non tentabis Dominum Deum tuum; quemad- nom, zii. 16.
modum et Apostolus docuit, Non alta, dicens, sentientes, sed humi-
libus consentientes : nec divitiis, nec gloria 9mundana, neque preesenti
phantasia capi: scire autem, quoniam "Dominum Deum tuum
adorare oportet, et ipsi soli servire, et non credere ei, qui falso
promisit ea quz non sunt sua, dicens: Hac omnia tibi dabo, si
procidens adoraveris me. Ipse enim confitetur, quoniam adorare
eum et voluntatem ejus facere, cadere est a gloria Dei. Et quid
aut suave aut bonum participare potest qui cecidit? Aut quid
aliud sperare vel exspectare? qui talis est, nisi mortem? Ei enim
qui cecidit, proxima mors est. Deinde nec illa itaque quee pro-
misit preestabit. Quomodo enim preestabit ei, qui cecidit? Deinde
quoniam dominatur hominibus, et ei ipsi Deus, et nolente Patre nat. x. ss.

1 dissolvi. CLERM. solvi. 6 mundana, Cu., AR., VET., VOBS.
3 MSS., but Gs. diabolicamignoran- al. mundi.
tiam. . 7 Dominum...adorare, AR. sup-
3 soli omitted AR. presses the first, and for the second has
* VxT., GB. precepta. Voss. pre- — adorari, omitting also the εἰ following.
cepto. 8 potest is cancelled, not being found

5 charismatis, AR. chrismatis. in the CLERM., AR., Voss., or MERO. II.

386 QUA DIE TRANSGRESSUS EST

nostro qui est in coelis neque passer cadet in terram, illud igitur
quod ait, Hac omnia mii tradita sunt, et cui volo do ea, ut in su-
perbiam elatus ait. Neque enim conditio sub ejus potestate est:
quandoquidem et ipse unus de creaturis est. Neque ipse hominum
regnum attribuet hominibus; sed secundum ordinationem Dei Pa-
tris, et csetera queeque, et quee sunt erga homines, disponuntur.
Dominus autem ait: Quoniam Diabolus ! mendax est ab initio, et
in veritate non stetit. Si itaque mendax est, et non stans in veri-
tate, videlicet non verum dicebat: Quoniam hac omnia mihi tra-
dita sunt, ef cui volo do ea; sed mendacium loquens.

Joh. viiL 44

CAP. XXIII.

Diabolus assuetus est mendacüs, quibus seductus Adam
sexto creationis die peccavit, quo tandem per Chris-
tum reparatus fiut.

1. AssuETUs enim erat jam ad seductionem hominum mentiri
adversus Deum. Ab initio enim homini escam multam cum Deus
dedisset, ex una autem tantum arbore preecepisset ne manducaret,
quemadmodum Scriptura dicit dixisse Deum ad Adam: Ab omni
ligno quod est in paradiso escam manducabis; 2a ligno autem cog-
noscendi bonum et malum, *ab eo non manducabitis: qua autem die
manducaveritis ab eo, morte moriemini ; ille mentiens adversus Do-
minum, *tentavit hominem, quemadmodum Scriptura dicit dixisse
serpentem mulieri: Quid itaque dizit Deus: Ne manducaveritis ab 0. 485.
omni ligno paradisi? Et cum illa traduxisset mendacium, et
simpliciter retulisset preceptum, in eo quod diceret: Ab omni
ligno paradisi manducabimus: a fructu autem ligni quod est in
medio paradiso, dizit Deus, ex eo non manducabitis, neque tetige-

Gen. iL. 16,17.

Gen. iii. 1.

Gen. iii. 9, 3.

1 mendaz. N.T. ἀνθροποκτόνος. The
term mendax occurring in the same verse

3 CLERX. a ligno sciendi.
8 Ab co bis addidi ex veteri Cod.

as applied to Satan, it is probable that
the change has been caused by a failure
of memory ; and compare the last line of
this chapter. It may be observed, how-
ever, that in the Syriac ܩܛܠ‎ a mur-
derer, and
of the same organ, and are of a partly
similar sound,

3 a liar, have letters

FEUARD. et ARUND. atque Voss. quia
Septuaginta quoque ita habent, et ex
illis Philo Judzeus, ac omnes Greci Pa-
tres, excepto Epiphanio, in cujus Heres.
64, § 20, extat φάγεσθε, nescio an ab
ipso, vel a Scriba positum. GRaBE.
The ΑΒ. merely alters the position, non
manducabitis ab eo.
4 CLER. tentaret.

EADEM MORTUUS EST ADAM. 387

ritis, ne moriamini; cum didicisset a muliere preceptum Dei, LIB. V.
astutia usus decepit eam denuo per falsiloquium, dicens: Non cr. AAT

morte moriemini. Sciebat enim Deus, quoniam qua die manduca-
veritis ex eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut dit, scientes bonum Gen. ui. 4.
et malum. Primo quidem in Dei paradiso !disputabat de Deo,
quasi absente eo: magnitudinem enim ignorabat Dei. Post deinde
ab ipsa discens dixisse Dominum, morituros eos si gustassent
de przedicto ligno, !tertium mendacium loquens dixit: Non morte
moriemini. Sed quoniam Deus verax est, mendax autem serpens,
de effectu ostensum est, morte subsecuta eos qui manducaverant.
Simul enim cum esca et mortem adsciverunt, quoniam inobedientes
manducabant: inobedientia autem Dei mortem infert. Propter
hoc ex eo traditi sunt ei, debitores mortis effecti.

2. Inipea itaque die mortui sunt, in qua et manducaverunt,
et debitores facti sunt mortis, quoniam conditionis dies unus.
? Factum est enim, inquit, vespere, et factum est mane dies
wnus. In ipsa autem hac die manducaverunt; in ipsa autem
et mortui sunt. Secundum autem cireulum et cursum di-
erum, secundum quem alia quidem prima, alia autem se-
eunda, et alia tertia vocatur, si quis velit diligenter discere
qua die ex septem diebus mortuus est Adam, inveniet ex
Domini dispositione. Recapitulans enim universum hominem in
se ab initio usque ad finem, recapitulatus est et mortem ejus.
Manifestum est itaque, quoniam in illa die mortem sustinuit Do-
minus obediens Patri, in qua mortuus est Adam inobediens Deo.
In qua autem mortuus est, in ipsa et manducavit. Dixit enim
Deus: In qua die manducabitis ex eo, morte moriemini. Hune
itaque diem recapitulans in semetipsum Dominus, venit ad passio-
nem pridie ?ante sabbatum, quz est sexta conditionis dies, in qua
?homo plasmatus est, secundam plasmationem ‘ei, eam quie est a
morte, per suam passionem donans. Quidam autem rursus in mil-
lesimum annum revocant mortem Adz: quoniam enim dies Do- s ret ui. 8.
mini, sicut mille anni, non ‘superposuit autem mille annos, sed
intra eos mortuus est, transgressionis adimplens sententiam. Sive

M. 321.

ont

1 disputabat, Voss., VET. The CL.,
AR., MERC. II. disputat. tertium, MSS.,
but GR. tertio.

3 AR. factus est, and omits mane. It
also repeats factum est, though GRABE
infers the omission. The CLERM. and

Voss. agree.

3 ante omitted in the CLERM., which
reads hune for homo.

5 ei, AR., MERC. u.; but CLERM.,
VET., Voss. et.

5 superposuit, ὑπερέθετους In the
sequel, supergressus est indicates ὑπερ-
eBlBacev.

388 IN UTILITATEM SUBJECTORUM

ip. v. ergo secundum inobedientiam, } quze est mors: sive quod exinde
ܨܘ‎ hac traditi sint, et facti sint debitores mortis: sive secundum unum et 9. «s

xxii? eundem diem, in quo manducaverunt, et mortui sunt; quoniam

una conditionis dies: sive seeundum hunc circulum dierum, quia

in ipsa mortui sunt in qua et manducaverunt, hoc est Parasceve,

quze dicitur *coena pura, id est sexta feria, quam et Dominus os-

tendit passus in ea: sive secundum quod non sit supergressus

mille annos, sed in ipsis mortuus sit: secundum omnia ergo que

significantur, Deus quidem verax; mortui enim sunt, qui gusta-

verunt de ligno: serpens autem mendax ostensus est et homicida,

Job. vii. 44. Bicut Dominus ait de eo: Quoniam ab initio homicida est, et $n

veritate non stetit.

CAP. XXIV.

De Diaboli perpetuo mendacio, potestatibus quibus nos
parere oportet, atque imperus terrenis, quatenus a
Deo non autem α Diabolo constituantur.

1. Sicur ergo in principio mentitus est, ita et in fine mentiebatur,
Matt. ἵν. 9, εἰ dicens : ? Hae omnia mihi tradita sunt, et cui volo do ea. Non enim
ne "ty, ipse determinavit hujus seculi Sregna, sed Deus: Regis enim cor in
Prov. vill 16 sans Det. Et per Salomonem autem ait Verbum: Per me reges
regnant, et *potentes tenent justitiam. Per me principes *ezaltabun-
tur, et tyranni 5per me regnant terram. Et Paulus autem A postolus
Rom. xiii 1, in hoc ipsum ait: Omnibus potestatibus sublimioribus subjecti estote:
non est enim potestas nisi a, Deo. Qua autem sunt, a Deo disposita
Rom. xiii. 4. sunt. Et iterum de ipsis ait: Non enim sine causa gladium por-
(at; Dei enim minister est, vindex in iram ei qui male operatur.
Quoniam 11000 autem non de "angelicis potestatibus, nec de invisi-
bilibus principibus dixit, quomodo quidam audent exponere, sed
Bom. xiii 6. de his quse sunt secundum homines potestates, ait: Propter hoc
enim, et tributa prestatis, ministri enim Dei sunt, in hoc ipsum de-
servientes. Hoc autem et Dominus confirmavit, non faciens quidem

1 AR. quod. 5 AR. per me terre.

3 cena pura. Cf. 1. 140, 5. 6 As in the Italic version, followed

3 AR. omits the text from Scripture, also by AmBrosE. Still the author may
and has regnum. have quoted the words in Greek as in

4 AR. potestates, GR. exaltantur, — the received text.
MSS. as above. 7 AB., MERC. I. angelis.

989

quod a Diabolo suadebatur ; tributorum autem exactoribus jubens LIB. V.
pro se, et pro Petro ! dari tributum: quoniam ministri Det sunt, in oR EN τῆν.
hoc ipsum deservientes. EL

2. Quoniam enim absistens a Deo homo i in tantum efferavit, Matt. xvi.
ut etiam consanguineum hostem sibi putaret, et in omni inquie-
tudine, et homicidio, et avaritia sine timore versaretur ; imposuit
ilii Deus humanum timorem, non enim cognoscebant timorem
Dei, ut potestati hominum subjecti, et lege eorum astricti,
?ad aliquid assequantur justitize, et moderentur ad invicem, in
3manifesto propositum gladium timentes, sicut Apostolus ait:
Non enim sine causa gladium portat : Dei enim minister est, vindex
in tram ei qui male operatur. Et propter hoc ‘etiam ipsi magis-
tratus indumentum justitize leges habentes, quzecunque juste et
legitime fecerint, de his non interrogabuntur, neque poenas da-
bunt. Quzecunque autem ad eversionem justi, inique et impie 5et
contra legem, et more tyrannico exercuerint, in his et peribunt;
justo judicio Dei ad omnes zequaliter perveniente, et in nullo defi-
ciente. Ad utilitatem ergo gentilium terrenum regnum positum
est a Deo; sed non a diabolo, qui nunquam omnino quietus est,
imo qui ‘ne ipsas quidem gentes vult in tranquillo agere; ut ti-
mentes regnum " hominum, non se *alterutrum homines vice piscium
consumant, sed per ?legum positiones repercutiant multiplicem
. gentilium injustitiam. Et secundum hoc ministri Det sunt, qui
tributa exigunt a nobis, in hoc ipsum servientes.

8. Que sunt potestates, a Deo ordinate sunt; manifestum est
quoniam mentitur Diabolus, dicens: M3Ai tradita sunt, et cui volo,
do ea. Cujus enim jussu homines nascuntur, hujus jussu et reges
constituuntur, apti his qui illo tempore ab ipsis '?regnantur. Quidam
enim illorum ad !! correptionem et utilitatem subjectorum dantur, et
conservationem justitize: quidam autem ad timorem et poenam
et increpationem: quidam autem ad illusionem et contumeliam et
. superbiam, quemadmodum et, digni sunt; Dei justo judicio, sicut

POTESTATES ORDINATZ.

1 Cr, VkT., Voss., but AR. dare.

3 ad aliquid, κατά τι. So the CL.,
Voss., MERC. 1l. The ΑΒ. also eorum
ad aliq.

5 CLERM. ne; AR. &c. nec.

7 CLERM , ¥ 088. ; humanum, AR.
8 CLERM. alterutro.

9 CLERM., Voss. legum; AR. legis,

3 manifesto. AR. manifestato.

4 CLERM., AR. etíam, which there-
fore is made to replace et.

5 Mass. inserts et from the CLERM.
and Voss. MSS. which the ΑΒ. omits,

but per legum positionem seems more
suitable: e. g. διὰ τῇς τῶν νόμων θέσεως.
10 regnantur, MSS. βασιλεύονται.
11 correptionem, MSS. Gr. correc-
tionem.

890 ANTICHRISTUS

LIB. Y. preediximus, i in omnibus ! sequaliter supergrediente. Diabolus au-
ORV. Y ru tem, quippe apostata exsistens angelus, hoc tantum potest, 3 quod
iiiv et egit in principio, seducere et abstrahere mentem hominis ad

Eph. ti. 2.

136, 1.

transgredienda precepta Dei, et paulatim obezcare corda eorum
qui conarentur servire ei, ad obliviscendum quidem verum Deum;
ipsum autem quasi Deum adorare.

4. Quemadmodum autem si quis apostata regionem aliquam
hostiliter capiens, perturbet eos qui in ea sunt, ut Regis gloriam
Bibi vindicet apud ignorantes quod apostata et latro sit: sic ‘etiam
Diabolus, cum sit unus ex angelis his, qui super spiritum aeris
praepositi sunt, quemadmodum Paulus Apostolus in ea quze est ad
Ephesios manifestavit, invidens homini, apostata a divina factus
est lege: invidia enim aliena est a Deo. Et quoniam per homi-
nem traducta est apostasia ejus, et examinatio sententie ejus,
homo factus est, ^ad hoc magis magisque semetipsum contrarium

constituit homini, invidens vitze ejus, et in sua potestate apostatica

volens concludere eum. Omnium autem artifex Verbum Dei, per
hominem vincens eum, et apostatam ostendens, e contrario sub-

Lue.x.19. jecit eum homini: Ecce, dicens, do vobis potestatem calcandi super

serpentes, et scorpiones, et super omnem vtrtutem inimici; ut quem-
admodum dominatus est homini per apostasiam, sic iterum per
hominem recurrentem ad Deum, evacuetur apostasia ejus.

CAP. XXV.

Antichristi fraus superbia, et tyrannicum regnum, prout
a Daniele et Paulo descripta sunt.

1. Er non tantum ‘autem per ea quz dicta sunt, sed "et per ea
quze erunt sub Antichristo, ostenditur, quoniam exsistens apostata
et latro, quasi Deus vult adorari; et cum sit servus, regem se vult
preconari. Ille enim omnem suscipiens diaboli virtutem, veniet
non quasi rex justus, nec quasi in subjectione Dei legitimus; sed
impius et injustus et sine lege, quasi apostata et iniquus et

1 @qualiter. So CLERM., Voss. ; but 5 AR. omits qui.
AR. inequaliter, suggesting in equali, 4 eliam. CLERM. autem et.
as the translation of ἐν τῷ ἴσῳ, for which 5 Vgr., Voss., but CLERM. ad hoc
equaliter was a marginal equivalent. magis qui, AR. adhuc m. magisque.

3 quod εἰ egit, ΑΒ.; but CLERM., 6 autem, MSS., cancelled by GRABE.

VET., Voss. quod detegit. 7 AR. omite σέ.

APOSTASIA SPIRITALIS. 391

homicida; quasi latro, diabolicam apostasiam in se recapitulans: 118. Υ.
et idola quidem seponens, ad suadendum quod ipse !sit Deus; am. Y. ܣ‎
186 autem extollens unum idolum, habens in semetipso reliquorum E
idolorum varium errorem: ut hi qui !per multas abominationes
. adorant diabolum, hi per hoe unum idolum serviant ipsi, de quo
Apostolus in epistola, que est ad Thessalonicenses secunda, sic
ait: Quoniam nist venerit abscessio primum, et revelatus fuerit 2 Then. ui. 9,
homo peccati, filius perditionis, qui adversatur et extollit se ?super :
omne quod dicitur Deus, aut colitur : ita ut in templo Dei sedeat,
ostendens semetipsum tanquam sit Deus. Manifeste igitur Aposto-
lus ostendit ?apostasiam ejus, et quoniam extollitur super omne
quod dicitur Deus, *vel quod colitur, hoc est super omne ido-
lum, hi enim sunt qui dicuntur quidem ab hominibus, non sunt
5autem dii, et quoniam ipse se tyrannico ?more conabitur osten-
dere Deum.

2. Super hec autem manifestavit et illud, quod a nobis
per multa ostensum est, quoniam ?in Hierosolymis templum dis-
positione veri Dei factum est. Ipse enim Apostolus ex sua per-
sona diffinitive templum illud dixit Dei. Ostendimus autem "et
in tertio libro, nullum ab Apostolis ex sua persona Deum appellari,
nisi eum qui vere sit Deus, Patrem Domini nostri: cujus jussu
hoc quod est in Hierosolymis factum est templum, ob eas causas
quie a nobis dictze sunt: in quo adversarius sedebit, tentans semet-
ipsum Christum ostendere, ?sicut et Dominus ait: Cum autem Matt. xxiv

6, 17, 91.

videritis abominationem desolationis, que dicta est per. Danielem
Prophetam, stantem in loco sancto, qut legit intelligat, tune qui
in Judea sunt, fugiant in montes: et qui in tecto est, non descendat
tollere quicquam de domo. Erit enim tunc pressura magna, qualis
non est facta ab initio seculi usque nunc, sed neque fiet. Daniel
autem novissimi regni finem respiciens, id est, novissimos decem
reges, in quos dividitur regnum illorum, super quos filius per-
ditionis veniet, cornua dicit decem nasci bestie; et alterum cornu
pusillum nasci in medio ipsorum, et tria cornua de prioribus era-
dicari a facie ejus. E? ecce, inquit, oculi, quasi oculi hominis in Dan. vil. 8

l git...8€. CLERM. esset... ei, and 4 AB. aut quod colitur super omne.
omits per. 5 CL. omits autem.
3 super omne is more suitable to the 6 AR. timore, and omits in.

7 et inserted by STIEREN from the
Voss. CL. and AR. agree. CL. sed «t.
5 CL., VET., Vo. divideretur, AR.

Syriac Nos than to the Greek,
ἐπὶ πάντα, but see p. 24, 7.
3 AR. adventum.

LIB. V.

392 ANTICHRISTI PAULISPER

cornu hoc, et os loquens magna, et aspectus ejus major reliquis.

aR Y. ¥ xxv. Videbam, et cornu illud faciebat bellum adversus sanctos, et valebat

he

Dan. vii. 23— sanctt.

9 Thess. ii.
8—12.

Joh. v. 43.

Luc. xviii. 2
seq.

adversus 608: quoadusque venit Vetustus Dierum, et judicium dedit
sanctis altissimi Dei, et tempus pervenit, et regnum. obtinuerunt
Postea in exsolutione visionum dictum est ei: Bestia
quarta, regnum quartum erit in terra, quod eminebit super reliqua
regna et manducabit omnem terram, et conculcabit eam, et con-
cidet. ' Et decem cornua ejus, decem reges exsurgent: et post 3808
surget aliua, qui ! superabit malis omnes qui ante eum fuerunt, et
reges tres deminorabit, et verba adversus altissimum Deum loquetur,
et sanctos altissimi Det conteret, et cogitabit *demutare tempora, et
legem: et dabitur tn manu ejus, usque ad tempus temporum et dimi-
dium tempus; hoc est *per triennium et sex menses, in quibus veni-
ens regnabit super terram. De quo iterum et Apostolus Paulus
in secunda ad Thessalonicenses, simul et causam adventus ejus
annuntians, sic ait: JE! tunc revelabitur iniquus, quem 5 Dominus
Jesus interficiet spiritu oris sui, et destruet prasentia adventus sui,
cujus est adventus secundum operationem Satan, $n omni virtute et
signis et. portentis *mendaciorum, et omni seductione malitiae, per-
euntibus, pro eo quod dilectionem veritatis non receperunt, ut sales
fierent. Et ideo " mittet. eis Deus operationem erroris, ut credant
mendacio, ut judicentur omnes qui non crediderunt veritati, sed
consenserunt iniquitati.

3. Et Dominus autem hoc item non credentibus sibi dice-
bat: Ego veni tn nomine Patris mei, et non recepistis me: cum
alius venerit in nomine suo, illum recipietis; alium dicens Anti-
christum, quoniam alienus est a Domino, et ipse est éniquus

1 AR. omits ef, and has with its
usual error, euperavit.

. 3 eos surge. CL. the single word
consurgent,

3 CL. emundare.

4 per, CL., which AR. omits. ZTujus
interpretationis ipse S. Joannes auctor est,
A pocalypseos cap. xii., ubi v. τό, mulier
dicitur volare in desertum, in locum su-
um, ubi alitur per tempus, et tempora,
et dimidium temporis. Et! vers. 6. Mu.
lier fugit in solitudinem, ubi habebat
locum paratum a Deo, ut ibi pascant
eam diebus mille ducentis sexaginta ;
qui ipsius S. Joannis et totius S. Scrip-

ture stylo, quo triginta solum dies singulis
mensibus tribuuntur, exacte tres annos et
sex menses complent. U'nde cap. xi. egus-
dem divine A pocalypseos menses quadra-
ginta duo, quorum vers. 2, fit mentio,
continuo vers. 3 in dies mille ducentos
sexaginta resolvuntur. GRrABE,

5 Syr. Soc aa qo

6 G. T. ψεύδους, but Syr. |
pl., i.e. either mendacium, adj., or men-
daciorum, subst.

7 G. T. πέμψει, and Syr. ܢܫ‎
MSS. mittet, (GRABE being in error),
and see 247, 400.

M. 32

G. 43

TYRANNIS. 393

judex, qui a Domino dictus est, !qui Deum non timebat, neque LIB. V.
hominem reverebatur, ad quem fugit vidua oblita Dei, id est, ter- GR. VONT
rena Hierusalem, ad ulciscendum de inimico. Quod et faciet in. xxv. *

tempore regni sui: transferet regnum in eam, et in templo Dei __
?sedebit, seducens eos qui adorant eum, quasiipse sit Christus.
Quapropter ait Daniel iterum: Et sanctum desolabitur : et datum pan. vii. 12.
est tn sacrificium peccatum, et projecta, est in terra justitia, et fecit,
et prospere cessit. * Et Gabriel angelus exsolvens ejus visionem de
hoc ipso dicebat: Et in novissimo regni ipsorum exsurget rex im- Dan. vill. 23
probus facie valde, et intelligens quasstiones, et valida virtus ejus, et
? admirabilis, et *corrumpet, et diriget, et faciet, et exterminabit
fortes, et populum sanctum; et jugum torquis ejus ὃ dirigetur ; dolus
in manu ejus, et in corde suo exaltabitur, et dolo disperdet multos,
et ad perditionem multorum stabit, et quomodo ova manu *conteret.
Deinde et tempus tyrannidis ejus significat, in quo tempore fuga-
buntur sancti, qui purum sacrificium offerunt 5 Deo: E? tn dimidio pan.iz.97.
hebdomadis, ait, tolletur sacrificium et " libatio, et in templum abomt-
natio desolationis, et usque ad consummationem temporis consumma-
tio dabitur super desolationem; dimidium autem hebdomadis tres
sunt anni et menses sex.

4, Ex quibus omnibus non tantum qus sunt apostasize mani-
festantur, et quz sunt ejus, qui in se recapitulatur omnem diabo-
licum errorem ; sed ?et quoniam unus et idem Deus Pater, qui a
prophetis annuntiatus, a Christo autem manifestatus. Si enim
quae a Daniele prophetata sunt de fine, Dominus comprobavit :
Cum videritis, dicens, abomtnationem desolationis, quae dicta est au. xxiv.
per Danielem. prophetam; Danieli autem angelus Gabriel exsolu- '*
tionem visionum fecit: hic autem est archangelus Demiurgi, et
hic idem Marie evangelisavit manifestum adventum et incarna- rc i sese.
tionem Christi ; unus et idem Deus manifestissime ostenditur, qui
prophetas misit, et Filium ?preemisit, et nos vocavit in agnitionem
suam.

1 The CLERM. reading is adopted in — dirigetur, cum precedentibus, kal ζνγὸς

lieu of the AR. quoniam. τοῦ κλοιοῦ αὐτοῦ, jungitur. GRABE.
3 Cr., AR,, Voss., MERC. rr. sedet, 9$ AB., but CL., Voss. Domino.
as MASS. says an irregular future, and 7 AR. levatio. v, 88 usual, inter-
cf. 391. AR. omits et. changeable with b. Cr., AR., MERC. 11.
3 For θαυμαστὰ, INT. θαυμαστή. al. in templo.
* AR. corrumpit, dirigit, conterit. 8 AB. etiam.

5 In edit. τῶν o. verbum, κατευθυνεῖ, 9 f. 1. promisit.

CHRISTUS LAPIS

CAP. XXVI.‏ ܨ

Quia Johannes et Daniel pradixerunt imperii Romani
dissolutionem. et desolationem, que finem mundi et
Regnum Christi eternum pracedet; refelluntur alium
a Demiurgo patrem confingentes Gnostici, Satana or-
gana, quorum opera nunc Deum aperte blasphemat.

G. 440.

1. MauirzsTIUs adhuc etiam de novissimo tempore, et de his
qui sunt in eo decem regibus, in quos dividetur quod nunc ! regnat
imperium, significavit Johannes Domini discipulis in ? A pocalypsi,
edisserens quz fuerint decem cornua, que a Daniele visa sunt, di-
cens sic dictum esse sibi: 5.42 decem cornua que vidisti, * decem
reges sunt, qui regnum *nondum acceperunt, sed potestatem quasi
reges una hora accipient cum bestia. Ht unam sententiam habent,
et virtutem et potestatem, suam bestim dant. 5 H3 cum agno pugna-
bunt, et agnus vincet eos, quoniam Dominus Dominorum est, εἰ Rew
Regum. Manifestum est itaque, quoniam ex his tres interficiet ille
qui venturus est, et reliqui subjicientur ei, et ipse octavus in eis:
et vastabunt Babylonem, et comburent eam igni, et dabunt reg-
num suum bestiz, et effugabunt Ecclesiam: post deinde ab ad-
ventu Domini nostri destruentur. Quoniam enim oportet dividi a. se.
regnum, et sic deperire, * Dominus ait: Omne regnum divisum ἐπ
se, desolabitur : et omnis civitas vel domus divisa in se, non stabit.
Dividi igitur et regnum, et civitatem, et domum oportet in decem:
et propterea jam partitionem et divisionem preefiguravit. Et dili-

Apoc. xvii.

® EXPLICIT
Cop. CLARO-
MONTANUS.

Matt. xii. 95.

1 AR, regnant. prelatione intdligit Hieronymus. An enim

3 Ex hoc loco perspicimus, librum A po-
calypseos ab omni antiquitate receptum
Suisse in Ecclesia, nec Irenai tempore de
Authore dubitatum. Vicinum autem A po-
stolis, et Papie auditorem fuisse scimus,
qui Joannis auditor fuit. Nec certe Hie-
ronymus de Joanne scribens, (in Catalogo
Scriptorum Ecclesiasticorum cap. 9), hoc
in dubium revocavit ; sic enim att: Quarto
decimo anno secundam post Neronem
persecutionem movente Domitiano, in
Patmon insulam relegatus scripsit Apo-
calypsin, quam interpretatur Justinus
M. et Ireneus. De hac forsifan inter-

aliam scripserit, mihi incertum est: ne-
que alterius memini fieri mentionem ab
iis, qui de Ireneo scripserunt. Multa
vero sunt hic de Apostasia, de Anti-
christo et ejus revelatione, que diligenter
expendere et observare debemus. GALLAS.
? et omitted in the AR. is read in the
CLERM. This is the last varia lectio sup-
plied by this latter MS., which here*
comes to an abrupt conclusion.
4 nondum. | G. T. οὕπω ARUND.
mundi.
5 AR. hic.
* AR. adds sicut.

3. 44].

ims

SINE MANIBUS PRZECISUS. 395

genter Daniel finem quarti regni digitos ait pedum esse ejus ima- LIB. Y.
ginis, quee a Nabuchodonosor visa est, in quos venit lapis sine OR. V. xxv
manibus preecisus, et quemadmodum ipse ait: Pedes pars quidem E
aliqua ferrea, et pars aliqua fictilis, quoadusque abscissus est ! lapis Den. 1.35, 34.
sine manibus, σέ percussit imaginem tn pedes ferreos et. fictiles, et
2 comminuit eos usque ad finem. Post deinde in exsolutione ait:
Et quoniam vidisti pedes et digitos, partem quidem fictilem, partem Dan. i.a, «s.
autem ferream, regnum divisum erit, et *a radice ferrea erit in eo,
quemadmodum, vidisti ferrum commiztum ‘testo. Et digiti pedum
pars quidem aliqua ferrea, pars autem aliqua fictilis. Ergo decem
digiti pedum, hi sunt decem reges, in quibus *dividetur regnum:
ex quibus quidam quidem fortes et agiles, sive efficaces; alii au-
tem pigri et inutiles erunt, et non consentient ; quemadmodum et
Daniel ait: Pars aliqua 5regni erit fortis, et ab ipsa pars erit mái- pan. i.42,5.
nuta. Quoniam vidisti ferrum commiztum testo, commiztiones erunt
in semine hominum, et non erunt adjuncti invicem, quemadmodum
ferrum non commiscetur cum testo. Et quoniam finis fiet, inquit :
Et in diebus regum illorum ezcitabit Deus coli regnum, quod in Dan. il 44
aternum non corrumpetur, et regnum. ejus alteri populo non relin- —
quetur. Comminuet et ventilabit omnia regna, et ipsum exaltabitur
in eternum. Quemadmodum vidisti, quoniam de monte pracisus est
lapis sine manibus, et comminuit 9testum, ferrum, et wramentum, et
argentum, et aurum; Deus magnus significavit regi, que futura
sunt post hac: et verum est somnium, et fidelis interpretatio ejus.

2. Siergo Deus magnus significavit per Danielem futura, et
per Filium confirmavit; et Christus est lapis, qui preecisus est
sine manibus, qui destruet temporalia regna, et seternum 7 inducet,
qu:e est justorum resurrectio; Resuscitabit, ait, Deus coli regnum,
quod in eternum nunquam corrumpetur, confutati resipiscant qui
Demiurgum respuunt, et non consentiunt ab eo Patre premissos
prophetas, a quo et Dominus venit; sed asseverant ex differenti-
bus virtutibus factas esse prophetias. Quse enim a Demiurgo pre-
dicta sunt similiter per omnes prophetas, hzc Christus in fine

1 Hinc patet, duas voces, ἐξ ὄρους,
hoc loco in L X X. recentiori manu insertas

of SuLP. SEVER. Sed ferrum atque tes-
tum inter se confusum coire non poterat.

esse ex sequenti vers. 45. GRABE.

3 AR. comminuet.

* AR. omits a. LXX. ἀπὸ rj.

4 al. teste. AR. and MERC. 11. testo
here and twice below, which is replaced
in the text on the collateral testimony

H. 11. 2, de Stat. Nebuch.

5 AR. dividitur, and omits aliqua.
Voss. omita regni.

@ AR. still testum.

7 AR. inducit.

LIB. v V.

996 ADVENIENTE DOMINO

perfecit, ministrans Patris sui voluntati, et adimplens secundum

ORY. wiv humanum genus dispositiones. Qui ergo blasphemant Demiur-

“a 7

Eus.H. E. rv.
18,

Cat. in Epp.
Cath. ed.

Cramer. p-81.

gum, vel ipsis verbis et manifeste, quemadmodum qui a Marcione
sunt; vel !secundum eversionem sententiz, quemadmodum qui a
Valentino sunt, et omnes qui falso dicuntur esse Gnostici; organa
Satanze ab omnibus Deum colentibus cognoscantur esse, per quos
Satanas nune, et non ante, visus est maledicere Deo, ?et qui
ignem zeternum preeparavit omni apostasiz. Nam ipse per semet-
ipsum nude non ?audebat blasphemare suum Dominum ; quemad-
modum et initio per serpentem seduxit hominem, quasi latens
Deum.

3.

Κυρίου παρουσίας οὐδέποτε ἐτόλμησεν ὁ σατανᾶς βλασφη-

*KaAóe ὁ ᾿Ιουστῖνος ἔφη, ὅτι πρὸ μὲν τῆς τοῦ

^ 4 o ܗ ܠ‎ δέ ἐδ 4 e ^ 1 , 5
μῆσαι τὸν Θεὸν, ἅτε μηδέπω εἰδὼς αὑτοῦ τὴν κατακρισιν'
ὃ a 4 9 ^ ܠ‎ 4 , ^ A δὲ 4

ia τὸ €V παραβολαῖς Kat adAnyopiats κεῖσθαι: pera ὃε THY
παρουσίαν τοῦ Κυρίου ex τῶν λόγων δαὐτοῦ καὶ τῶν ἀποστό-
λων μαθὼν ἀναφανδὸν, ὅτι πῦρ αἰώνιον αὐτῷ ἡτοίμασται

3. Bene Justinus dixit, quoniam ante Domini adventum nun-
quam ausus est Satanas blasphemare Deum, quippe nondum sciens
suam damnationem: quoniam et in parabolis, et allegoriis, a pro-
phetis de eo sic dictum "est. Post autem adventum Domini ex
sermonibus 5Christi et Apostolorum ejus discens manifeste, quo-

1 κατ᾽ ἀναστροφὴν τῆς γνώμης. visus,
MSS., except MERC. 11. which has miseus.

2 et is inserted from the AR. as add-
ing force to the passage.

3 AB., but Voss. and VET. aude.

4 Ex quo Justini Tractatu hee cita-
verit Ireneeus, non expressit. Petita au-
tem esse ex libro contra Marcionem, quem
alibi Irencus allegat, conjeci Tom. I. Spi-
cileyii Patrum Seculi 2, p. 176. GRABE.
Forte etiam ex libro, quem adversus omnes
haereses edidisse se profitetur Justinus in
priori Apologia, eruta sunt. MASS.

5 The extract from EvusEBIUS here
ends, and the Greek text is continued
from a Catena on the Catholic Epp.
edited by Dr CRAMEB, p. 81; it has
already appeared in STIEREN'S edit.

5 Either the author wrote Χριστοῦ,

or some scribe read ipsi? (ipsius) as
Xpi. But the Greek seems to have
lost the word, and to have displaced
αὐτοῦ from its position after ἀποστό-
λων, for CECUMEN., on the last chap. of
1 Pet. thus quotes the words of S. Jus-
TIN M., as also ANDR. CESAR. in A po-
calyps.: Λέλεκται δὲ τῷ uakaplp'Iovor(ro
τῷ φιλοσόφῳ καὶ μάρτυρι, μετὰ τὴν τοῦ
Χριστοῦ παρουσίαν καὶ τὴν κατ᾽ αὐτοῦ
ἐν γεέννῃ ἀπόφασιν βλάσφημον μάλιστα
γεγονέναι τὸν διάβολον" καίπερ μὴ πρό-
τερον οὕτως ἀναιδῶς τὸν Θεὸν βλασφημή-
σαντα. 'O μέγας δὲ ᾿Ιουστῖνός φησιν, ἐν
τῇ τοῦ Χριστοῦ παρουσίᾳ πρώτως γνῶναι
τὸν διάβολον, ὅτι καταδεδίκασται εἰς τὴν
ἄβυσσον καὶ εἰς τὴν τοῦ πυρὸς γέενναν.
c. 60.
7 An. omite est.

ܡ ܝܗܝ
.

INGRUIT DIABOLI INIMICITIA. 397

* ܕ , ܐܠܐ‎ , 0 Θεοῦ uan ^o © LIB. V
κατ ἰδίαν γνώμην ἀποσταντι Tov Oeov, kat πασι τοῖς auera- ,

’ ’ 4 ^ 4 , ὃ ܕ‎ σι ’ GR. V. xxvi.
γοήτως παραμείνασι ἐν τῇ ἀποστασίᾳ, Old τῶν τοιούτων MASS V.
4 , ^ 4 4 , 4 , , xx 2.
ἀνθρώπων βλασφημεῖ τὸν τὴν κρίσιν ἐπάγοντα Κύριον, ὡς

, M 4 [4 ^ 987 , ,
ἤδη κατακεκριμένος, kai τὴν ἁμαρτίαν τῆς ἰδίας ἀποστασίας

^ ܝ‎ , 9 A 9 a , 9 4 ^ 9 δί , ,
τῷ εκτικότι αὐτὸν ἀποκαλεῖ, ἀλλ᾽ ov TH ἰδίᾳ αὐθαιρέτῳ

, bl , 4 a ܨ‎ ,
γνωμῃ" ὡς kai of παραβαίνοντες τοὺς νόμους, ἔπειτα δίκας
ὃ ὃ ’ 9 ^ 4 θέ 9 > 9 e Yt
ἰδόντες, αἰτιῶνται Tous νομοθετας, GAA ovx eavrovs'.

niam ignis seternus ei preeparatus est ex sua voluntate abscedenti
a Deo, et omnibus qui sine poenitentia perseverant in apostasia :
per hujusmodi homines blasphemat eum ? Deum, qui judicium ?im-
portat, quasi jam condemnatus, et peccatum suze apostasiz con-
ditori suo imputat, et non suze voluntati et sententize : quemadmo-
dum et qui supergrediuntur leges, et postea poenas dant, queruntur
de legislatoribus, sed non de semetipsis. Sic autem et ‘hi diabolico
spiritu pleni, innumeras accusationes inferunt factori nostro, *qui
et Spiritum vite nobis donaverit, et legem omnibus aptam posu-
erit; et nolunt justum esse judicium Dei. Quapropter et alterum
quendam excogitant patrem, neque curantem, neque providentem
. eorum quee sunt erga nos, aut etiam 5consentientem omnibus pec-
eatis. Si enim non judicat pater, aut non pertinet ad eum, aut
consentit his que fiunt omnibus: et 5si non judicat, omnes in
sequo erunt, et in eodem dinumerabuntur statu. Supervacuus ergo
erit adventus Christi, et contrarius, in eo quod non judicet.

CAP. XXVII.

De futuro judicio per Christum, communione et sepa-
ratione divina, atque infidelium penis aternis.

1. Vzwir enim dividere hominem adversus patrem suum, et matt. x. ss.
Jiliam adversus matrem, et nurum adversus socrum: et cum duo Luc xvi 4
sint in eodem lecto, unum assumere, et alterum relinquere: et
duabus molentibus in mola, alteram assumere, et alteram relin-
quere: ad finem jubere messoribus colligere primum zizania, et Mat. xiii. 80.

1 The quotation continues in the Ca- 3 AR. importet.
tena—4à τοῦτο ὡς λέων περιπατεῖ, wovd- 4 Ài. AB. ἐπ, and omits qui.
μενος, πάντας φιλονεικῶν ἑλκύσαι πρὸς 5 AR, faultily, consentientibus.
τὴν ἰδίαν ἀπώλειαν. 6. AR. loses δὲ.

2 Deum. f.l. Dnm. κύριον.
VOL. II. 25

LIB. 4

xxvii
GR. ¥. παγῇ,

MASS. V.
zxviL 1.

Matt. iii. i
Matt. xx

94, 41.
Luc, Hl. 34.

Luc. x. 12,

Matt. v. 45.

J. Damasc.
Parall. Hal-
lolx. v. Iren

δ , ,
“° (0LOV 7Trapexet KOLYWVIAY.

398 JUDICII EXITUS

fasciculos alligare, et comburere igni inexstinguibili ; triticum au-
tem colligere in horreum: et agnos quidem vocare in preeparatum
regnum; heedos autem in seternum ignem mittere, qui praeparatus
est !a Patre ejus diabolo et angelis ejus. Et quid enim? Verbum
venit in ruinam et in resurrectionem multorum? In ruinam qui-
dem non credentium ei, quibus et majorem damnationem, quam
Sodomorum et Gomorrhzs in judicio comminatus est: in resurrec-
tionem autem credentium, et facientium voluntatem Patris ejus
qui est in ccelis, Si ergo adventus Filii super omnes quidem simi-
liter advenit, judicialis est autem, et discretor credentium et non
credentium, quoniam ex sua sententia credentes ?faciunt ejus vo-
luntatem, et ex sua sententia ?indicto audientes non accedunt ad
ejus doctrinam: manifestum, quoniam et Pater ejus omnes quidem
similiter fecit, propriam sententiam unumquemque habentem, et
sensum ‘liberum; respicit autem omnia, et providet omnibus,
Solem suum oriri faciens super malos et bonos, et pluens super justos
et injustos.

2. ...S"Oca τὴν πρὸς Θεὸν τηρεῖ φιλίαν, τούτοις τὴν
Κοινωνία δὲ Θεοῦ, ζωὴ καὶ φῶς,

ό Ὅσοι... ἀφίσταν-

4 9 ^ 4 4 ^ 9 ^
Kat ἀπόλαυσις Τῶν παρ αντου ἀγαθῶν.
ται κατὰ τὴν γνώμην αὐτῶν τοῦ Θεοῦ, τούτοις τὸν ἀπ᾽ αὐτοῦ

A 9 , A 4 ^ ^ , a
χωρισμὸν ἐπάγει. “Χωρισμὸς de τοῦ Θεοῦ θανατος" καὶ
ܠ ܠ‎ , a ܙ‎ ^ 9 4 ,
χωρισμὸς φωτὸς σκότος" kal χωρισμὸς Θεοῦ ἀποβολὴ πάντων
τῶν ὁ παρ᾽ αὐτοῦ ἀγαθῶν. Οἱ οὖν διὰ τῆς ἀποστασίας ἀπο-
2. Et quicunque erga eum custodiunt dilectionem, suam his
prestat communionem. Communio autem Dei, vita et lumen, et
fruitio eorum quie sunt apud eum bonorum. Quicunque autem
absistunt secundum sententiam suam ab eo, his eam quz electa
est ab ipsis separationem inducit. Separatio autem Dei, mors;

et separatio lucis, tenebre; et separatio Dei, amissio omnium qu

1 AR., Voss., MERC. II. quod pre-
paratum est, and the translator may have
followed the Greek concord as elsewhere.
a Patre, see 1. 268, 2.

3 Ak. omits esf, and it would have
no equivalent in the Greek—el dpa ἡ
τοῦ Ὑἱοῦ ἔλευσις ἐπὶ πᾶσι μὲν ὁμοίως
ἐγένετο, κριτικὴ δὲ, καὶ διακρίνουσα k.T.À.
ex sua sent. αὐθαιρέτως. ΑΒ. faciat.

3 AR., MERO. II., OTHOB., but Voss.
inobedientes, See 149, 4

* For liberum An. has similiter,

5 Greca que sequuntur, a Dama-
sceno in. Parallelis sub diversis titulis
allegata, et ab Halloixio in Vita Irenai
edita, combinavi. GRABE.

9 STIEREN considers the author to
have written here, and in the next sen-

ZETERNUS. 399

, 4 a Ψ 4 , , ܝ‎ 0
βαλόντες τὰ προειρήμενα, ἅτε ἐστερημένοι πάντων τῶν aya- LIB V.
θῶν, ἐν πάση κολάσει καταγίνονται: τοῦ Θεοῦ μὲν προηγή- "M ܥ‎ y
xx
τικῶς μὴ κολάζοντος, ἐπακολουθούσης de" ἐκείνης τῆς κολάσεως,
ὃ ܠ‎ 4 9 ^ , ^ 9, ^ 90 4
(a τὸ ἐστερῆσθαι πάντων τῶν ἀγαθῶν. Αἰώνια δὲ καὶ
4 ܠ‎ ^ 4 φ ܠ ܝ‎ 4 ^ 4 e
ἀτελεύτητα παρὰ Θεοῦ τὰ ἀγαθά! καὶ διὰ τοῦτο Kai ἡ
, ^ ^ ^
στέρησις αὐτῶν αἰώνιος kal ἀτελεύτητος" ὡς διηνεκοῦς τοῦ
A ܬ ܝ 4 ܢ , ܗ ܒ‎ ¢ A »
dwros ὄντος, οἱ τυφλωώσαντες eauTous, 4 καὶ ὑπὸ ἄλλων
, ^ ^ ^ ^
τυφλωθέντες, διηνεκῶς ἀποστεροῦνται τῆς τοῦ φωτὸς ἀπο-
, ^ 4 ^
λαύσεως, οὐ τοῦ φωτὸς ἐπιφέροντος αὐτοῖς τὴν ἐν τυφλώσει
τιμωρίαν.

sunt *apud eum bonorum. Qui ergo per apostasiam amiserunt
quie preedicta sunt, quippe desolati ab omnibus bonis, in omni
poena conversantur; Deo quidem principaliter non a semetipso eos
puniente, prosequente autem eos poena, quoniam sint desolati ab
"omnibus bonis. ZEterna autem et sine fine sunt a Deo bona: et
propter hoc et amissio eorum seterna et sine fine est: quemad-
modum in immenso lumine, qui exczcaverunt semetipsos, vel ab
aliis exezecati sunt, semper privati sunt jucunditate luminis; non
quod lumen ponam eis inferat czecitatis, sed quod ipsa czecitas
superinducat eis calamitatem. Et propter hoc Dominus dicebat :
Qui credit in me, non judicatur, id est, non separatur a Deo: ad- Joh. ii, 18—
unitus est enim per fidem Deo. Quit autem non credit, ait, jam
judicatus est, quoniam non *credidit in nomine unigeniti Fili Dei,
id est, separavit semetipsum a Deo voluntaria sententia. Hoc est
enim judicium, quoniam lumen venit in hunc mundum, et dilexerunt
homines magis tenebras, quam *lumen. Omnis enim qui male agit,
odit lumen, et non venit ad lumen, ne traducantur opera ejus. Qui
autem facit veritatem, venit ad lumen, ut mantfestentur opera
ejus, quoniam in Deo 5est operatus.

tence, rap’ αὐτοῦ, because he says, áre- 11, ἐκείνοι.

λεύτητα παρὰ Θεοῦ τὰ ἀγαθά. But then 3 AR. apud Deum, and ab omni bono.
in the next section he speaks of τῶν ἐν 3 AB. crediderit.

αὐτῷ ἀγαθῶν. The translator’s reading, * lucem, AB.

παρ᾽ αὐτὸν, may have been correct. 5 ©, T. ἐστι εἰργασμένα.

25—29.

CONSUMMATIONEM PRZECEDET

Κεφ. κη΄.

De piorum et impiorum discrimine, apostasia futura sub
Antichristo, atque mundi consummatione.

I. ἘΠΕῚ οὖν ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, of μὲν προστρέχουσι M.su

^ ܠ 4 ܢ‎ ^ /, e ^ e 4 ܝ‎ ~ e
TO φωτι, Kat διὰ τῆς πίστεως ἑνοῦσιν ἑαντοὺς τῷ Θεῷ" ot
δὲ 9 ܠ ܫ‎ a 9° , e 1 e^ Θ ~
e ἀφίστανται τοῦ φωτος, και ἀφορίζουσιν ἐαντους Tou Όεου

^ ^ ^ ܣ‎ »
*éxdexerat ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, τοῖς πᾶσιν ἁρμόζουσαν οἴκησιν
9 , 2 ^ 4 4 ^ 4 4 4 * , 9 ܠ‎
ἐπάγων" “τοῖς μὲν ἐν τῷ φωτὶ, πρὸς τὸ ἀπολαύειν αὐτοὺς
ܠ ܠ ^ ^ ^ ^ ܫ‎
τῶν ἐν αὐτῷ ἀγαθῶν" τοῖς δὲ ἐν τῷ σκότει, πρὸς τὸ μετέχειν
~ ^ ܢ‎ ~ 4 4

αὐτοὺς τῆς ἐν αὐτῷ μοχθηρίας. Διὰ τοῦτό φησι, τοὺς μεν
9 ܒ‎ 4 a 9 4 ^ 9 ~ 0 4
ἐκ δεξιῶν ἀνακαλέσασθαι εἰς τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν" τοὺς
δὲ 4 9 ^ 4 a 95 ^ , "E 1 4

e ἐξ ἀριστερῶν eie τὸ αἰώνιον πῦρ πέμψειν. avrovg ‘yap

, ~ ^
πάντων ἐστέρησαν τῶν ἀγαθῶν.

CAP. XXVIII.

1. Quowraw igitur in hoc mundo quidam quidem accurrunt
lumini, et per fidem *uniunt se Deo; alii autem absistunt a lumine,
et separant *seipsos a Deo: venit Verbum Dei, omnibus aptam
habitationem inferens; his quidem qui in lumine sunt, ut fruantur
eo, et his que in eo sunt bonis: his autem qui in tenebris sunt, ut
participentur ‘eas calamitates qu in eis ‘sunt. Et propter hoc

Mattxxv.%, ait, hos quidem qui sunt ad dexteram vocari in regnum Patris:

2 Thess. it.
10—12.

illos autem qui sunt 5a sinistra in sternum ignem missurum.
Semetipsos enim omnibus privaverunt bonis.

2. Et propter hoc Apostolus ait: Pro eo quod dilectionem
6 Dei non receperunt, ut βαϊοὶ fierent, et ideo " mittet eis Deus opera-
tionem erroris, ut credant mendacio, ut judicentur omnes qui non

1 Int. ἔρχεται, and as GBABE ob- struction, ut participentur gus calami-

serves, the reading harmonises with Lu-
men venit in mundum.

3 rois μὲν, is an indispensable cor-
rection, edd. τοὺς μέν.

3 ABUND. muniunt, incorporating
the final letter preceding. Ib. semetip-
808.
* AR. eos and est for sunt; suggest-
ing aa a close copy of the Greek con-

tatis que in eis est. VET., Voss. as in
the text. al. wt participetur eis calami-
tas, que in eis est.

5 a sinistra, AR. is closer to the
Greek than ad sinistram, VET., Voss.,
but cf. ad dextram.

¶ ]. veritatis. Cf. p. 392.

7 mittet, See p. 247 and 392, 7.
VET., Vosa. eos in operationem.

ANTICHRISTI APOSTASIA. 401

crediderunt veritati, sed consenserunt iniquitati : illo enim veniente, Lr». v.
et sua sententia apostasiam recapitulante i in semetipsum, et !sua ܓܐ‎
voluntate et arbitrio operante quaecunque operabitur, et in templo x"
Dei sedente, ut sicut Christum adorent illum qui !seducentur ab

illo; quapropter et juste in stagnum ! projicietur ignis; Deo autem Apoc xix.90,
secundum suam providentiam przesciente omnia, et apto tempore

eum qui talis futurus erat immittente, ut credant falso, *ut judicen-

tur omnes qui non crediderunt veritatt, sed consenserunt iniquitati.

Cujus adventum Johannes in Apocalypsi significavit ita: Et bestia Cap, xii.
quam videram, similis erat pardo, et pedes ejus quasi ursi, et os
ejus quasi os leonis; et dedit ei draco virtutem suam, et thronum
suum, et potestatem magnam; et unum ex capitibus ejus, quasi oc-
cisum in mortem, et plaga mortis ejus curata est, et admirata est
universa terra post bestiam : et adoraverunt draconem, *quoniam
dedit potestatem bestia ; et adoraverunt bestiam dicentes: Quis si-
milis bestia: illi, et quis potest pugnare cum ipsa? Et datum est ei
os loquens magna et blasphemiam, et data est ei potestas 5mensibus
xL. ét Sduobus. Ht aperuit os suum ad blasphemium adversus
Deum, blasphemare nomen ejus, et tabernaculum ejus, et eos qui in
collo habitant. Et data est ei potestas super omnem tribum, et popu-
lum, et linguam, σὲ gentem. Et adoraverunt eum omnes qui ‘habi- .
tant super terram, cujus non est scriptum nomen in libro vite Agni
occisi a, constitutione mundi. Si quis habet aures, audiat. Si quis

in captivitatem duxerit, in captivitatem ibit. Si quis gladio occi- | <
derit, oportet eum "in gladio occidi. Hic est sustinentia et fides
sanctorum. Post deinde et de armigero ejus, quem et pseudopro-
phetam vocat : Loquebatur, inquit, quasi draco, et potestatem prime Apoc. ܬܠܐ‎
bestia omnem faciebat in conspectu gus: et facit terram, et qui habi- T

tant in ea, μὲ adorarent bestiam primam, cujus curata est plaga mor-

tis ejus. Et faciet signa magna, *ut et ignem faciat de calo descen-

dere in terram in conspectu hominum ; et seducet inhabitantes super
terram. ?Hsec ne quis eum divina virtute putet signa facere, sed

1 AR. inserts cum; ib. seductuntur,
and cf. πλανᾷ, Rev. xiii. 14. Ib. projt-
cientur,

3 (, AR. ; al. et.

3 et, Voss.; omitted in AR.

* quoniam. G. T. ὃς ἔδωκεν, and very
possibly qui has been read as qm.

5 i.e, a time, and times, and dividing
of times; three years of twelve months,

and a half year.

5 An. duo, perhaps from the nume-
ral letter B'.

7 AR. inhabitant, and in omitted.

8 ut εἰ, ita AR. et Voss. Juxta 8.
Johannis textum Wa xal. GR. But the
sequence is varied in the first MS., as
in Menc. 11., and the sense spoiled by
aut, AR. hoc.

402 IN SEXTO MILLESIMO ANNO

Lm.v, magica operatione. Et non est mirandum, si d:emoniis et aposta-
ORV ass xxvii ticis spiritibus ministrantibus ei, per eos faciat signa, in quibus
evil ܐ‎ seducat habitantes super terram. ΕἾ imaginem, ait, !jyubebit fieri
Aposxüi. — Destic, et spiritum dabit imagini, uti et loquatur imago, et eos qui
non adoraverint eam faciet occidi. Et characterem autem, ait, in

fronte, et in manu dextra faciet dari, *ne possit aliquis emere vel
vendere, nisi qui habet characterem nominis bestia, vel numerum

nominis ejus: et esse numerum *sexcentos sexaginta sex, quod est,

sexies centeni, et dent sexies, et singulares sex; in recapitulationem

universze apostasize ejus, quze facta est in sex milibus annorum. M3.

4"O e , , , ܨ‎ , , ^
3. TALS... ἥμεραις EYEVETO O κοσμος, τοσαυταίῖς Xe
Kai διὰ τοῦτό φησιν ἡ γραφή" καὶ

, 4 9 ܠ‎ A € ^ ܠ‎ ^ e , Φ _ ܕܗ‎
συνετελέσθησαν ὁ oupavos kat ἢ γῆ, kat vag 0 κόσμος avrov.

, ^
λιοντασι συντελεῖται.

Καὶ συνετέλεσεν ὁ Θεὸς τῇ ἡμέρᾳ τῇ g- τὰ ἔργα αὐτοῦ ἃ
ἐποίησε, καὶ κατέπαυσεν ὁ Θεὸς ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ܛ¿‎ ἀπὸ
πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ. Τοῦτο δ᾽ ἔστι τῶν προγεγονότων

8. Quotquot enim diebus hic factus est mundus, tot et mille-
nis annis consummatur. Et propter hoc ait Scriptura Geneseos:
Et consummata, sunt colum et terra, et omnis ornatus eorum. Ete. 5.
consummavit Deus die sexto omnia opera sua que fecit, et requievit
tn die septimo ab omnibus operibus suis que fecit. Hoc autem est
et antefactorum narratio, quemadmodum facta sunt, et futurorum

Gen. ii. 1, 9.

1 AR. ait fieri bestie videbat.

3 VET., Voss, ui non.

3 The Hebrew word WD, ἀποστα-
clau sums 666, and it is offered as an-
other solution of this crux theologica.
The idea involved is so suitable to the
context that FABER, though accepting
the term Λατεῖνος, has also educed the
required number from the word ἀπο-
στάτης, but he makes the unfortunate
mistake of reading the abbreviate sym-
bol ς΄, as the episemon Ba, computing it
as 6; whereas, the letters, as written by
S. John, could only sum 500. It is cer-
tainly a remarkable coincidence, that the
Λατεῖνος of IREN&US8 and the Rabbinical
MDI should alike sum 666. But no
Scripture is of private interpretation,
and the Word of God written for every

country, and every age, is not to be
limited in its application to any one em-
pire or isolated branch of the Church
Catholic. For this reason the term
FN, as being of universal application,
is preferred. It is very evident that the
primitive Church was without any cer-
tain solution of the difficulty, and the
only resource from the earliest days has
been conjecture. One more is added to
this not very satisfactory stock. The
author evidently applies the number to
apostasy and wickedness, of whatever
age, whether ante or post-diluvian. See
end of cap. xxix.

4 Grecum Irenai textum e Codice
2215 Regie Bibliothece Parisiis descrip-
tum erudito orbi communicavit Cotelerius
in notis ad Epist. S. Barnaba.

FIET CONSUMMATIO. 403

4 ܼܓ
διήγησις, καὶ τῶν ἐσομένων προφητεία. Ἢ γὰρ ἡμέρα Lin v,‏
,
ἔτη" ἐν ἕξ οὖν ἡμέραις ᾿συντετελέσται τὰ GR Vary‏ ܧ, Κυρίου ὡς‏

" ܀ > ܙ‎ we ܙ + ܕ‎ » xxviii. 3,
γεγονότα: φανερὸν οὖν, ὅτι ἡ συντέλεια αὐτῶν TO ܨ‎ Eros ————

4 ἃ
€OTlY .

prophetia. ? Etenim dies Domini quasi mille anni; in sex autem 3 Pet. ti. &
diebus consummata sunt que facta sunt: *manifestum est quo-

niam consummatio ipsorum sextus millesimus annus est. Et prop-

ter hoc in omni tempore, plasmatus initio homo per 5manus Dei,

id est, Filii et Spiritus, fit secundum imaginem et similitudinem

Dei, paleis quidem abjectis, quz sunt apostasia ; frumento autem

in horreum assumto, quod est hi qui ad Deum fide fructificant.

Et propterea tribulatio necessaria est his qui salvantur, ‘ut quo-
dammodo contriti, Set attenuati, et "conspersi per patientiam

Verbo Dei, "et igniti, apti sint ad convivium Regis. Quemadmo-

Boe εἶπέ τις τῶν ἡμετέρων, διὰ τὴν πρὸς Θεὸν μαρτυρίαν S len. τὰ
κατακριθεὶς πρὸς θηρία: ὅτι σῖτός εἶμι Θεοῦ, καὶ δ᾽ ὀδόντων
θηρίων ἀλήθομαι, ἵνα καθαρὸς ἄρτος 9 εὑρεθῷ.

dum quidam de nostris dixit, propter martyrium in Deum adjudi-

catus ad bestias: Quoniam frumentum sum Christi, et per dentes
bestiarum molor, ut mundus panis Dei inveniar.

7 conspersi.. .tgnitt. πεφυραμένοι δι᾽
ὑπομονῆς λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ πυριώμενοι

1 GRABE συντετελέσθαι.
3 In MS. Regio Codice sequuntur : Kal

τῇ ζ' κρίνει τὴν οἰκουμένην᾽ kal τῇ 9 ἥτις
ἐστὶν ὁ μέλλων αἰὼν, τοὺς μὲν παραδίδω-
σιν εἰς κόλασιν αἰώνιον, τοὺς δὲ εἰς ζωήν.
Διὰ τοῦτο εἴρηνται οἱ ψαλμοὶ ὑπὲρ τῆς ¥
Sed h&c non sunt ipsius Irenei. GR.

3 AR. a8 above. Voss. si enim, which
STIEREN adopts. VET. δὲ etenim, as in
Massvet.

4 The Greek text requires the addi-
tion of ergo.

5 See p. 213, 5; 317; 333» 2.

6 ut, ct, both omitted in the AR.

K.T.À.

8 Eadem verba habentur in Gracis
Actis S. Ignatii MS. in Bibliotheca Bod-
leiana, ubi pro πρὸς Θεὸν, legitur. els
Θεὸν, perinde ut in Latino, in Deum. GR.

9 In the text of the epistle we read
τοῦ Χριστοῦ. The latter word having
been lost to the translator, the article
seems to have been read as Θεοῦ, and ex-
pressed by Det. EUSEBIUS quotes the
same words of the venerable martyr,
JI. E. ni. 36, but as above.

404 BESTIZE APOCALYPTICZE

CAP. XXIX.

—L Universa ad utilitatem hominum facta esse: et de Antt-

Esai. x1. 15.
Esai. xl. 17.

Matt. xxiv.
21.

E Parall. J.
Damasc.
Halloix. v.
Iren.

Apoc. xix. 20.

christi. dolis, nequitia, vi apostatica a diluvio,
et deinceps in Anania, Azarie et Misaelis persecu-
tione, prafigurata.

1. Cavusas autem reddidimus in his qui sunt ante hunc libris,
propter quas passus ‘est Deus hzc ita fieri: ‘et ostendimus quo-
niam omnia quze sunt talia, pro eo qui salvatur homine facta sunt,
illud quod est sui arbitrii et suze potestatis maturans ad immorta-
litatem, et aptabiliorem eum ad seternam subjectionem Deo pre-
parans. Et propter hoc conditio insumitur homini: non enim
homo propter illam, sed conditio facta est propter hominem.
Gentes autem quz et ipse non allevaverunt oculos ?ad colum,
neque gratias egerunt factori suo, neque lumen veritatis videre
voluerunt, sed sicut mures czeci absconditi in profundo insipientiz,
juste sermo wt stillicidium de cado, et sicut momentum statera, et
sicut niil deputavit ; in tantum utiles et aptabiles justis, quantum
utilitatis preestat stipula ad tritici augmentum; et *palea ejus in
ustionem, ad operationem auri. Et propterea cum in fine repente
hine Ecclesia ‘assumetur: rif, inquit, tribulatio qualis non est
facta ab initio, neque fet. Novissimus enim agon ‘hic justorum, in
quo vincentes coronantur incorruptela.

2. . . . ἀνακεφαλαίωσις γίνεται

, 10 , 4 ܠ‎ ὃ aN ܟܗ‎ 9 9 ^ % ¢ ἢ 4
πάσης ἀδικίας καὶ παντὸς δόλου, ἵνα ἐν αὐτῷ συῤῥεύσασα καὶ
σνγκλεισθεῖσα πᾶσα δύναμις ἀποστατικὴ κατὰ τὴν κάμινον
^ ܠ ? , ܒܫ‎ -^
ὀλισθῇ τοῦ πυρός. Καταλλήλως οὖν kal τὸ ὄνομα αὐτοῦ

2. Et propter hoc in bestia veniente recapitulatio fit universse
iniquitatis et omnis doli, ut in ea confluens et conclusa omnis virtus

apostatica, in caminum mittaturignis. Congruenter autem et nomen

1 AR. omits est, and has ostendimus- — and the AR. omits it.

que, an unusual form with the transla- 8 AR. strangely divides the word in-
tor, which may have arisen by mistak- to ejus te, the first vowel being taken
ing gm. for que. from the final syllable preceding.

3 suos, inserted by Mass. and SriEr- 4 palea... in. AR. paleas...ad.

EN from the Voss. MS., is not required, 5 AR. assumitur, and omits hic.

G. 446.

G. 447.

NUMERUS. 405

ἕξει τὸν ἀριθμὸν χἕς-. ᾿Ανακεφαλαιούμενος ἐν abro τὴν
πρὸ τοῦ κατακλυσμοῦ πᾶσαν κακίαν". ..... Νῶε γὰρ ἐτῶν
ܠ‎ e^ ^ e^ , ^
ἑξακοσίων, καὶ κατακλυσμὸς ἐπῆλθε τῇ γῇ εἰς ἐξαλειψιν τῆς
e , 4 , A ܝ ܬ 4 4 ܬ‎
ἁμαρτίας, ..«...«᾿Ανακεφαλαιούμενος δὲ καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ
κατακλυσμοῦ πᾶσαν εἰδωλολατρείαν, ...... μέχρις οὗ ἡ τοῦ
, 4 ^ 4.4 ܬ ܗܘ ܗ‎
Ναβουχοδονόσωρ ἀνασταθεῖσα εἰκὼν, ἥτις ὕψος μὲν εἶχε
^ eyes 4 δὲ ^ , Ὅ a e 9 4
πηχῶν ἑξήκοντα, εὗρος δὲ πηχῶν o.......°"OAn γὰρ ἡ εἰκὼν
ἐκείνη προτύπωσις ἣν τῆς τοῦ ἀντιχρίστου παρουσίας. ......
Τὰ 4 os» e^ No 9, 9 a e ܠ‎ 4 , ὃ ܢ‎
a ow yx’ ἔτη τοῦ Νῶε, ἐφ᾽ οὗ ὁ κατακλυσμὸς ἐγένετο διὰ
ܬ‎ ^

τὴν ἀποστασίαν, καὶ ὁ πηχισμὸς τῆς εἰκόνος, ...... τὸν ἀριθ-
μὸν, ὡς εἴρηται, σημαίνουσι τοῦ ὀνόματος, εἰς ὃν συγκεφα-
λαιοῦται τῶν ς- ἐτῶν πᾶσα ἀποστασία, καὶ ἀδικία, καὶ

πονηρία, + .«..-

ejus habebit numerum, sexcentos sexaginta sex, recapitulans in
semetipso omnem quse fuit ante diluvium malitizte commixtionem,
quee facta est ex ‘angelica apostasia. Noe enim fuit annorum sex-
centorum, et diluvium advenit terre, delens ?inresurrectionem terree
propter nequissimam generationem, quis fuit temporibus Noe.
Recapitulans autem et omnem qui fuit ?a diluvio errorem *commen-
tatorem idolorum, et prophetarum interfectionem et succensionem
justorum. Illa enim que fuit a Nabuchodonosor *instituta imago,
altitudinem quidem habuit cubitorum sexaginta, latitudinem autem
Scubitorum sex : propter quam et Ananias, et Azarias, et Misael,
non adorantes eam, in caminum missi sunt ignis, per id, quod eis
evenit, prophetantes eam quz in finem futura est justorum suc-
censio. Universa enim imago illa preefiguratio fuit hujus adventus,
ab omnibus omnino hominibus ipsum solum decernens adorari.
Sexcenti itaque anni Noe, sub quo fuit diluvium propter aposta-

siam, et numerus cubitorum imaginis, propter quam justi in cami-
num ignis missi sunt, numerum nominis significat illius, in quem
recapitulatur sex millium annorum omnis apostasia, et injustitia,
et nequitia, et pseudoprophetia, et dolus: propter quise et 9dilu-
vium superveniet ignis.

1 See I. 95, 2; II. 190, 5. resurrectionem, pro insurrectionem.

? Nisi me omnia fallunt, Irencus 3 AR. ante diluvium.
scripsit, ἐπανάστασιν τῆς γῆς, insolen- 41, commentitorum, τὴν τῶν εἰδώλων
tiam, sive rebellionem terre. IJnterpres πλάνην συνεψευσμένων. AR. constituta.
vero aut male ex una voce fecit duas, ἐπ᾿ 3 AR. omits cubitorum, and has que.

ἀνάστασιν, aut illam barbare vertit, in- 5 τὸ κατάκλυσμα ὑπερβήσεται πῦρ.

Bus. H. £.
v. 8.

406 NUMERI ILLIUS INTERPRETATIO

Keg. λ΄.

Certus quidem est numerus nominis Antichristi; sed de
hoc nihil temere affirmandum, quum multis nomint-
bus 18 aptari queat: et cur aperte a Spiritu S. ex-
plicatum non fuerit: ac de regno morteque illius.

I. *TOYTQN δὲ οὕτως ἐχόντων, kai ἐν πᾶσι τοῖς
σπουδαίοις καὶ ἀρχαίοις ἀντιγράφοις τοῦ ἀριθμοῦ τούτου
κειμένου, καὶ μαρτυρούντων αὐτῶν ἐκείνων τῶν κατ᾽ ὄψιν τὸν
'I 4 e , 4 ^ , ὃ δ , e ^ Ld e
wavynv ἑωρακότων, kai τοῦ λόγου Ói0ackovros ἡμᾶς, ὅτι ὁ
4 ܬ‎ ^ 9 < ^ 0 , 4 1 ^ "EAA ,
ἀριθμὸς ToU ὀνόματος τοῦ θηρίον κατὰ τὴν τῶν ἥνων
^ 4 ^ , 4 ^ . 9 ܝ‎
ψῆφον διὰ τῶν ἐν αὐτῷ γραμμάτων....... Οὐκ οἶδα πῶς
9 , , ܝ‎ , 4 Led 4 ܠ‎ ,
ἐσφαλησαν τινες ἐπακολουθήσαντες ἰδιωτισμῷ, καὶ τὸν μέσον

CAP. XXX.

1. His autem sic se habentibus, et in omnibus antiquis et pro-
batissimis et veteribus scripturis numero hoc posito, et testimonium
perhibentibus his, qui facie ad faciem Johannem viderunt, et ra-
tione docente ?nos, quoniam numerus nominis bestiz secundum
Greecorum computationem per literas quse in eo sunt, sexcentos
habebit, et sexaginta, et sex; hoc est, decadas sequales *hecaton-
tasin, et hecatontadas sequales monasin ; Numerus enim qui *di-
gitus sex, similiter custoditus, recapitulationes ostendit universze
apostasize ejus quze initio, et quee ^in mediis temporibus, et quz
in fine erit ; ignoro quomodo erraverunt quidam sequentes idiotis-

i.e. in its effects, for it shall annihilate
the world, not simply overwhelm it.

± Hoc Greca Irenci allegavit Euseb.
lib. v. Hist. Eccles. dap. 8, et ex eo Nice-
phorus lib. 1v. cap. 14, atque Damasc,
una cum pluribus sequentibus verbis.

3 AR. docentes, and omits nos.

3 AR. exatontasin et hexatontadas, et,
upon which I add Massvet’s note, per-
peram mutata, litera Greca, x, in Lati-
nam. Porro hecatontasin ܐ‎ monasin da-
tivos esse Grecorum, nemo non videt ; al-
terum ab éxarovras... áóos, centenarius
numerus, alterum a μονὰς... άδος, unitas,

pro eo quod Latine diceretur, centenariis
et unitatibus, vel hecatontatibus et mo-
nadibus. Sensus igitur. Irenai est, in
numero 666. tot decadas occurrere, quot
centenarios, nempe 6, et tot centenarios,
quot unitates: adeo ul senarit numeri
ποία ubique reperiatur.

* GRAB. pro digitus legendum vult
dicitur... Sane haud meminit digitum
numerum arithmeticis dici eum, qui de-
nario minor est; quod denario convenit.
The Greek equivalent perhaps being ᾧ
σιγλὰ ς΄. f.1. cui. AB. digitos.

5 AR. omits in.

RESERVATUR ADHUC. 407

^ ܠ

ἠθέτησαν ἀριθμὸν τοῦ ὀνόματος, ν΄ ψήφισμα ὑφελόντες, καὶ

^ , ,
ἀντὶ τῶν ἐξ δεκάδων μίαν δεκάδα βουλόμενοι εἶναι. " AAXoi
4 9 , ^ , ܢܝ‎ 3 e ^ Δ r1? ,
δὲ ἀνεξετάστως τοῦτον λαβόντες, οὗ uev ἁπλῶς καὶ “axai-

4 ’ ὃ ς δὲ 4 9 , 4 Ἂ a
pws ἐπετήδευσαν: οἱ de kara ἀπειροκαλίαν ἐτόλμησαν Kat
»y 4 ^ » 4 9 ὔ ܬ‎ ὃ ,
ὄνομα ἀναζητεῖν ἔχον τὸν ἐσφαλμένον καὶ διημαρτημένον
4 /, 4 ܢ‎ a a e ^ a 9 , ^ ,
ἀριθμὸν. Αλλὰ τοῖς μὲν ἁπλῶς καὶ ἀκάκως τοῦτο ποιήσασιν,
9 A ܢ ܒ , ܬ‎ Θ ^ Ὅ δὲ 4
eikog καὶ συγγνώμην ἔσεσθαι παρα Θεοῦ. σοι δὲ xara
κενοδοξίαν ὁρίζουσιν ὀνόματα διημαρτημένουν ἀριθμοῦ νενομο-

^ 4 a e 9 > < ܒ 4 ܝ ܕܗ‎ t < 0
τεθῆσθαι, καὶ τὸ vT αὐτῶν ἐἔπινοηθεν ὄνομα ὁρίζονται ܀ ܀ ܀‎ οὐκ
2» ^ , ’ » 2 ܫ‎ 4 $0»
ἀναίτιοι οὗτοι ἐξελεύσονται, ἔτι καὶ αὑτοὺς, καὶ τοὺς ἐμπι-
^ ^ 4
στεύσαντας αὐτοῖς ἐξαπατήσαντες. Kai πρῶτον μὲν ζημία
4 ^ ^ ^ 9 , ܬ ܬ‎ aA L A e ^
ἐν τῷ ἀποτυχεῖν τῆς ἀληθείας, καὶ TO μὴ ὃν ὡς ὃν ὑπολαβεῖν"
ܒ‎ 4 ^ , A 9 , ^ ^ 9
ἔπειτα de τοῦ προσθέντος ἢ ἀφελόντος τι τῆς γραφῆς, ἐπι-
^ ^ ,

τιμίαν οὐ τὴν τυχοῦσαν ἔχοντος, eig αὐτὴν ἐμπεσεῖν ἀνάγκη
4 ܫ‎ "E 05 δὲ Vw , e 4
TOV τοιοῦτον. πακολουθήσει de kai ἕτερος οὐχ ὁ τυχὼν
δ ~ δῶ , δέ ܬ‎ ^ 9 ,
κίνδυνος τοῖς ψευδῶς προειληφόσιν εἰδέναι τὸ τοῦ ἀντιχρίστου

mum, et medium frustrantes numerum nominis, quinquaginta nu-
meros deducentes, pro sex *decadis unam decadem volentes esse.
[ Hoc autem arbitror scriptorum peccatum fuisse, ut solet fieri, quo-
niam et per literas numeri ponuntur, facile literam Greecam, quse

. Sexaginta enuntiat numerum, in iota Grecorum literam *expan-

sam;] post deinde quidam sine exquisitione hoc acceperunt; alii
quidem simpliciter et idiotice usurpaverunt denarium numerum:
quidam autem per ignorantiam ausi sunt et nomma exquirere, ha-
bentia falsum erroris numerum. Sed his quidem qui simpliciter et
sine malitia hoc fecerunt, arbitramur veniam daria Deo. Quot-
quot autem secundum inanem gloriam statuunt nomina continentia
falsum numerum, et quod a se fuerit adinventum nomen, defini-
erunt esse ilius qui venturus est; non sine damno tales exient,
quippe qui et semetipsos, et credentes sibi seduxerunt. Et pri-
mum quidem damnum est excidere a veritate, *et quod non sit,
quasi arbitrari: post deinde, apponenti vel auferenti de Scriptura
poenam non modicam fore, in quam incidere necesse est eum qui
sit talis. Subsequetur autem et aliud non quodlibet periculum

1 f.], ἀκυρῶς, nulla auctoritate. brackets mark an evident interpola-
3 f. 1. decadib?, i. e. decadibus. ° tion.
δ i.e. Ξὶ into EI. Compare Aaretros, * AR. et quod non sint arbitri, f.]. et

p. 409, 3, and Χρεῖστος, 146, 1. The > quod non sit, sit quasi arbitrari.

1 Thess. v. 3.

Jer. viii. 16

ame vil. 5,

Parall. J.
Damasc.

408 CURIOSITAS COERCENDA.

»y ^ ^‏ ܠ ܒ
Ovoua. Εἰ γὰρ ἄλλο μὲν οὗτοι δοκοῦσιν, ἄλλο δὲ ἐκεῖνος‏

MES 4 ܬ‎ , e δί 4 θή 4 4 ^ e
V exov ελένσεται, pa ἑὼς ἐξαπατη σονται παρ avTov ως

δέ [4 9 , a , ,
MNOETOU παρόντος εκείνου, ὃν φυλάσσεσθαι προσήκει.

1608, qui falso preesumunt scire nomen ejus. Si enim aliud quidem
!hi putant, aliud autem ille habens adveniet, facile seducentur ab
eo, quasi necdum adsit ille, quem *cavere convenit.

2. Oportet itaque tales discere, et ad verum recurrere nominis
numerum; ut non in pseudoprophetarum loco deputentur. Sed
scientes firmum numerum qui a Scriptura annuntiatus est, id est,
sexcentorum sexaginta sex, sustineant primum quidem divisionem
regni in decem: post deinde illis regnantibus, et incipientibus
corrigere sua negotia, et augere suum regnum, qui de improviso
advenerit regnum sibi vindicans, et terrebit preedictos, habens no-
men continens preedictum numerum, hunc vere cognoscere esse
abominationem desolationis. Hoc et Apostolus ait: Cum direrint,
Pax, et *munitio, tunc subitaneus illis superveniet interitus. Hie-
remias autem non solum subitaneum ejus adventum, sed et tribum
ex qua veniet, *manifestavit dicens: Ez Dan ^audiemus vocem ve-
locitatis equorum ^ejus: a voce hinnitus decursionis "equorum ejus
commovebitur tota terra: et veniet, et manducabit terram, et. pleni-
tudinem ejus, ^et civitatem, et qui habitant in ea. Et propter *hoc
non annumeratur tribus hzc in Apocalypsi cum his qu» salvantur.

"A , ^ ܠ‎ 9 δ , A [4 4 M
σφαλέστερον οὖν kat ἀκινθυνότερον, TO περιμένειν τὴν ἔκ-
^ A ܠ‎ ,

βασιν τῆς προφητείας, ἢ τὸ καταστοχάζεσθαι καὶ καταμα»ν-
, 4 ἢ ܠ‎ a 9 A ^ 4 , e ^

τεύεσθαι ὀνόματος" τυχὸν δὲ ἐπὶ πολλῶν ὀνομάτων εὑρεθῆναι

ὃ , ^ 9 ^ 6? ^ 4 a # 9 a

υναμένου τοῦ αὐτοῦ “aptOmou,..... εἰ yap πολλα ἐστι τα

Certius ergo et sine periculo est, sustinere adimpletionem prophe-
tim, quam suspicari et divinare nomina quzlibet; quando multa
nomina inveniri possunt habentia predictum numerum; et nihilo-
minus quidem erit hzec eadem questio. "Si enim multa sunt quz

1 AR. eis, and imputant for hi p.

3 VET., Voss. cavere, AR. caveri.

3 G. T. ἀσφαλεία. AMBR. firmitas.
Vers. It. munitio. Syr. 0, εἰ
tranquillitas, seems to have been read as

O, et munitio, the faint articu-
lation S having been easily lost in the
particle.

* AR. omits manifestavit.

5 An. audivimus voces, and omits
cus, equorum, et, and hoc.

* DAMASC. adds, 'Qs τὸ Εὐανθὰς, xal
Aareivos, καὶ Παπίσκος, περὶ ὧν ἀνάγκη
σφάλλεσθαι τῆς ἀληθείας τὸν περὶ ἕν at-
τῶν ἐρχόμενον.

7 An interrogative clause. 1. queretur ἢ

INTERPRETATIONES MULTE. 409

9 ^ 4 4 * 4 ܠ ܒܨ ? 9 ܝ e‏

εὑρισκόμενα ὀνόματα, ἔχοντα τὸν αὐτὸν ἀριθμὸν, ποῖον €
^ , e 9 ,

αὐτῶν Qopéce ὁ ἐρχόμενος, ζητηθήσεται:

inveniuntur nomina, habentia numerum hunc, quod ex ipsis porta-
bit qui veniet, quzeritur $

8. Quoniam autem !non propter inopiam nominum habentium
! numerum nominis ejus dicimus heec, sed propter timorem erga

. Deum, et zelum veritatis: *EYANOeAZ enim nomen habet numerum

de quo quzeritur: sed nihil de eo affirmamus. Sed et 3AATEINOZ
nomen habet sexcentorum sexaginta sex numerum: et valde veri-
simile est, quoniam *novissimum regnum hoc habet vocabulum.
Latini enim sunt qui nune regnant: sed non in hoc nos gloria-
bimur. Sed et *TEITAN, [prima syllaba per duas Greecas vocales e
et ܬ‎ scripta,] omnium nominum que apud nos inveniuntur, magis
fide dignum est. Etenim predictum numerum habet in se, et
literarum est sex, singulis syllabis ex ternis literis constantibus,
et vetus et semotum ; neque enim eorum regum qui secundum
nos sunt, aliquis vocatus est Titan, neque eorum ^quz publice
adorantur idolorum apud Grzcos et barbaros habet vocabulum
Shoc: et divinum putatur apud multos esse hoc nomen, ut etiam

. 80] Titan vocetur ab his qui nunc tenent: et ostentationem quan-

dam continet ultionis, et vindictam inferentis, quod ille simulat
se male tractatos vindicare. "Et alias autem et antiquum, et fide
dignum, et regale, magis autem et tyrannieum nomen. Cum
igitur 5tantam suasionem habeat hoc nomen Titan, tantam habet

1 Primum nomen, quod hic ab Irenceo
ponitur, est. ETANOAZ, cujus elementa
sigillatim sumta, numerum ab Irenao
questum faciunt. Secundum, quod cum
Ireneo agnoscit εἰ Arethas Cappadoz,
est AATEINOZ. Tertium. Aret. Capp.
Com. in 13 Apoc. sicul Ireneo placet,
nempe TEITAN. — Quartum constitui
post Hippolytum M. Primasius: AP-
NOTMAI, nego. Quintum tradit Aret.
Capp. AAMIIETIZ. Sextum eodem Aret.
auctore, esse poterit Ο NIKHTHZ : i.e.
Victor, S:ptimum apud. eundem Aret.
estt KAKOZ OAHTOZ, Malus dux. Oc-
tavum eodem auctore AAHOHZ BAA-
BEPOZ, Vere nocens. Nonum idem
suljicit, TAAAI BAZKANOZ, Jam olim
invidus. Decimum postremo addit, AM-

ΝΟΣ ΑΔΙΚΟΣ, Agnus nocens. Unde-
cimum habet Primasius ex Ticonto, AN-
TEMOZ. Duodecimum enumerat Ru-
pertus, TENZHPIKOZ. FkUARD.

The AR. has in numerum, suggesting
for the Greek original, οὐ διὰ χρείαν óvo-
μάτων ἠχούντων ἰσάριθμον [Tnt. ἐχόντων
εἰς ἀριθμὸν] τοῦ ὀνόματος τούτου.

3 AR. Euan. Voss. as above.

* An., MERC. 11. defectively Latinos.

* AR. verissimum and Titan. The
brackets mark an interpolation.

5 enim, Voss., MERO. IL, which AR.
omite. Ib. qui.

6 AR. omits hoc, ib. continent.

7 et alias, Voss. ; talias, AR., MERC,
II. ; Titas, MERO. I.

^ AR., MERC, II., but VET. facitam.

410 NOMEN TACUIT JOHANNES.

LIB. V.
xxx. 3.
GR. V. xxx.
MASS. V.
xxx. 3.

verisimilitudinem, ut ex multis colligamus ne forte Titan vocetur,
qui veniet; nos tamen non periclitabimur in eo, nec asseverantes

*H ^ 9? 9 ¥ ܬ , ܐ ܕ‎ ~ 9 , ^ "A
μεῖς οὖν οὐκ ᾿ἀποκινδυνεύομεν περὶ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἸΑντι-
χρίστου ἀποφαινόμενοι βεβαιωτικῶς: εἰ γὰρ ἔδει ἀναφανδὸν
τῷ νῦν καιρῷ κηρύττεσθαι τοὔνομα αὐτοῦ, dt ἐκείνου ὧν
ἐῤῥέθη τοῦ καὶ τὴν ᾿Αποκάλυψιν ἑωρακότος. "Οὐδὲ γὰρ

4 e^ , e , ܠ ܠ‎ 9 4 ^ e ,
πρὸ πολλοῦ χρόνου ἑωραθῆη, ἄλλα σχεδὸν emt τῆς ἡμετέρας
γενεᾶς, πρὸς τῷ τέλει τῆς Δομετιανοῦ ἀρχῆς.

Eus. H. Ἑ.
v. 8.

pronuntiabimus hoc eum nomen habiturum: scientes, quoniam si
oporteret manifeste presenti tempore preeconari nomen ejus, per
ipsum utique editum fuisset, qui et Apocalypsim viderat. Neque
enim ante multum temporis visum est, sed pene sub nostro szeculo,
ad finem Domitiani imperii.

4. Nune autem numerum nominis ostendit, ut caveamus illum
venientem, scientes quis est: nomen autem ejus tacuit, quoniam
dignum non est preeconari ἃ Spiritu sancto. Si enim preeconatum
ab eo fuisset, fortassis et in multum permaneret. Nunc autem o. «0.
quoniam fuit, e non est, et *ascendet ab abysso, et in perditionem
vadit, quasi qui non sit; sic nec nomen ejus preconatum est:
ejus enim quod non est, nomen non preconatur. Cum autem
?vastaverit Antichristus hic omnia in hoc mundo, ‘regnabit
annis tribus et mensibus sex, et *sedebit in templo Hierosolymis ;
tune veniet Dominus de ccelis in nubibus, in gloria Patris, illum
quidem, et obedientes ei in stagnum ignis mittens ; adducens
autem justis regni tempora, hoc est requietionem, septimam diem
sanctificatam ; et restituens Abrahz promissionem hzreditatis :
in quo regno ait Dominus, multos ab oriente et occidente venientes,
recumbere cum Abraham, Isaac, et Jacob.

Apoc. x vil. 8,

Matt. vili. 11.

Voss. tantam suasionum. | GR., Mass.,
STIEREN (antum suasionwm. There is
a marginal appearance about the words
tantam habet (AR. habeat) verisimdlitu-
dinem; reading e therefore for «4, the
passage may represent the following
Greek words. ὅσην ob» d» ἔχῃ πιθανό-
γητα τὸ ὄνομα Τειτὰν, καὶ ἐκ πόλλων ἂν
συλλογισώμεθα, μὴ Τειτὰν καλεσῆται ὃ ἐρ-
χόμενος, ἀλλ᾽ ἡμεῖς οὐκ κιτ.λ. μὴ having
the force of num ; and οὖν would naturally

be substituted for ἀλλὰ in the commence-
ment of a quotation. Cf. tamen.

1 1. ἀποκινδυνεύσομεν.

3 Hoc allegavit Maximus in Dion.
Areop. Ep. X. GRABE.

3 AR. ct ascendit abysso. Voss. de-
vastaverit.

* AR. regnavit, GB. regnans, ΑΒ.
sederit, which is followed by GRABE.
The readings in the text are those of
Vet., Voss.

M. 301.

DESCENSUS AD INFEROS. 411

CAP. XXXI.

Confirmatur reservatio corporum nostrorum morte resur-
rectione et ascensione Christi: anime sanctorum
interea tempus illud exspectant, ut perfectam consum-
matamque gloriam perciprant.

1. QvoniAM autem quidam ex his qui putantur recte credidisse,
supergrediuntur ordinem promotionis justorum, et ! modos medi-
tationis ad incorruptelam ignorant, hzereticos sensus in se habentes:
hzeretici enim despicientes plasmationem Dei, et non suscipientes
salutem carnis suze, contemnentes autem et repromissionem Dei,
et totum supergredientes Deum sensu, simul atque mortui fuerint,
dicunt se supergredi coelos et Demiurgum, et ire ad matrem, vel

- ad eum qui ab ipsis affingitur, patrem. Qui ergo universam re-

probant resurrectionem, et quantum in ipsis est auferunt eam de
medio, quid mirum est, si nec ordinem resurrectionis sciunt, no-
lentes intelligere, quoniam si hsec ita essent, quemadmodum
dicunt, ipse utique Dominus, in quem se dicunt credere, non in
tertia die fecisset resurrectionem ; sed super crucem exspirans,
confestim utique abiisset sursum, relinquens corpus terre * Nunc
autem ?tribus diebus conversatus est ubi erant mortui, quemad-
modum propheta ait de eo: *Commemoratus est Dominus sanc-
torum mortuorum suorwm, eorum qui ante dormierunt in terra
*sepelitionis, et descendit ad eos, extrahere eos, et salvare eos. Et
ipse autem Dominus: Quemadmodum, ait, Jonas in ventre ceti

1 modos, ΑΒ., GRAB., is preferred to
motus, VET., Voss., Mass., STIEREN.
The Benedictine says, that promotionis
suggests the reading motus, but in the
Greek the similarity would disappear ;
the original seems to have been, καὶ
ὑπερβαίνουσι τὴν τάξιν τῆς τῶν δικαίων
προκοπῆς, καὶ τοὺς τρόπου: τῆς μελέτης τῆς
ἐπὶ τὴν ἀφθαρσίαν ἀγνοοῦσι. See 219, 3.

3 Christum in corde terre triduum

` mortis legimus. expunctum, td est, in

recessu intimo et interno, et in ipsa terra
operto, εἰ intra ipsam cavato, et inferiori-
bus adhuc abyssis superstructo. Quod
δὶ Christus Deus, quia et homo, mortuus
secundum Scripturas, εἰ sepultus secun-

dum easdem, huic-quoque legi satisfecit,
forma humane mortis apud, inferos
functus; nec ante adscendit in sublimi-
ora celorum, quam descendit in inferiora
terrarum, ut illic Patriarchas et Prophe-
tas compotes sus faceret ; habes et regionem
inferum. subterraneam credere, et illos
cubito pellere, qui satis superbe non
putent animas fidelium inferis dignas:
servi super dominum, et discipuli super
magistrum, aspernati, si forte in Abrahe
sinu, expectanda resurrectionis solatium
capere. TERT. de An. 55.

3 See p. 108, 6, and Creeds, p. 333.

4 sepelitionis, VET. ; stipulationis,

Voss.

Matt. xii. 40.

412 LOCUS SPIRITUUM

LIB V. fres dies, et tres noctes mansit, sic erit 16 Filius Hominis in corde
eR veru ferre. Sed et Apostolus ait: Ascendit autem, quid est, nisi quia
xxxil. ef descendit ?in inferiora terre? Hoc et David in eum pro-
Eph iv.9. phetans dixit: Ef eripuisti animam meam ex inferno inferiori.
Resurgens autem tertia die, et Marie que se prima vidit et
adoravit dicebat: 9?JVoli me tangere, nondum enim ascendi ad
Patrem, sed vade ad discipulos, et. dic eis: Ascendo ad Patrem
meum, et Patrem vestrum. .

2. Si ergo? Dominus legem mortuorum servavit, ut fieret pri-
mogenitus a mortuis, et commoratus usque *in tertiam diem in infe-
rioribus terree, post deinde surgens in carne, ut etiam ‘fixuras cla-
vorum ostenderet discipulis, sic ascendit ad Patrem, quomodo non
confundantur, qui dicunt 9?inferos quidem esse hune mundum, qui
sit secundum nos; interiorem autem hominem ipsorum derelin-
quentem hic corpus, in superccelestem ascendere locum? Cum
enim Dominus ἐν medio umbre mortis abierit, ubi animz mor-
tuorum erant, post deinde corporaliter resurrexit, et post resur-
rectionem assumtus est: manifestum est quia et discipulorum ejus,
propter quos et hzc operatus est Dominus, anime abibunt in

Joh. xx. 17.

Joh. xx. 90
et 27.

Ps. xxil. 4.

- Ai 4 4 _ 4 4 7,2 ܕ‎ e ,
Ex Parall. t ψυχαὶ ἀπέρχονται eg TOV ... “TOWOY TOV ὠὡρίσμενον

J. Damasc.
ed. Halloix.

> a 9 8 ^ o ^ 5 ^ , ^ 4 , ^
v. Iren. 504, ανταις aO TOU €OU, Κακέεί μέχρι τῆς AVATTACEWS φοιτῶσι,

, ܠ‎ , P d 9 ^ ܠ‎ $
“περιμενουσαὶ τὴν ἀνάστασιν" ἔπειτα ἀπολαβοῦσαι τὰ σώματα,

invisibilem locum, definitum eis a Deo, et ibi usque ad resur-
rectionem commorabuntur, sustinentes resurrectionem : post reci-
pientes corpora, et perfecte resurgentes, hoc est corporaliter, c. a2.

1 ef, AR., Voss.

3 A text generally quoted by the
Fathers in proof of the Descent into
Hell; but the words rà κατώτερα μέρη
τῆς γῆς considered critically, are in
evident apposition with those in the
next verse, ὑπεράνω πάντων τῶν οὐρανῶν,
the one phrase is the correlative of the
other; this lower earth, of, the heaven of
heavens. See Creeds, 343.

3 Of. Creeds, 530. AR. omits Domi-
nus.

4 in, so the MSS. Gh. ad.

5 So the AR,, VET. and MERC. II.,
but the Voss. figuras; τύπους would

suit either word, and the Voss. reading
may have been & marginal note sug-
gested by collation with the Greek
text.

5 Heresiarchs, of the Gnostic type,
very generally adopted the notion of
ancient philosophy, still current among
the Brahmins, that the body is the
prison of the soul, and that this life,
even in its brightest aspect, is a penal
state. Compare Prelim. Rem. p. xlv. 1.

7 ἀόρατον must be supplied; the
transcriber’s eye having passed from
the article to the final syllable of the
missing word.

A CORPORE SOLUTORUM. 413

καὶ ὁλοκλήρως ἀναστᾶσαι, τουτέστι σωματικῶς, καθὼς καὶ ὁ 118.0.χχκι.
Κύριος ἀνέστη, οὕτως ἐλεύσονται εἰς τὴν ὄψιν τοῦ Θεοῦ. ἘΠ ΔΝ
quemadmodum et Dominus resurrexit, sic venient ad conspectum

Dei. Nemo enim est discipulus super magistrum : perfectus autem Lue. vi «o.
omnis, erit 1 sicut magister ejus. Quomodo ergo magister noster

non statim ?evolans abiit, sed sustinens definitum a Patre resur- ct. sis;
rectionis suze tempus, quod et per Jonam manifestatum est, post 90, 98, 99.
triduum resurgens assumtus est; sic et nos sustinere debemus
definitum a Deo resurrectionis nostre tempus, ?prenuntiatum a
prophetis, et sic resurgentes assumi, quotquot Dominus ad hoc

dignos habuerit, Cod. Arund.

expleit.

CAP. XXXII.

In ea carne, qua Sancti multas hic aerumnas pertule-

runt, laborum suorum fructus percipient ;

maxime

cum id omnis creatura exspectet, ac Deus Abrahe et

semini ejus promittat.

1. 5Qvou1AM igitur transferuntur quorundam sententiz ab hzre-
ticis sermonibus, et sunt ignorantes dispositiones Dei, et mysterium
justorum resurrectionis et regni, quod est principium incorrup-
tele, per quod regnum qui digni fuerint paulatim assuescunt
capere Deum: necessarium est autem dicere de illis, quoniam oportet
justos *primos in conditione hac quz renovatur, ad apparitionem
Dei resurgentes recipere promissionem hereditatis, quam Deus

! AR. inserts δὲ st from the VULG.

3 The reader will correct a hasty
note at p. 54, 4, where ἀποστήσαντα
is in error for ἀποστάντα. GRABE'S con-
jecture is justified by evolans. Cf. also
pp. 86, 9o, 98, 5; 99.

3 Ar., MERC. II. preadnuntiatum.

4 Ar. MS. ends here, but with a
blank column, shewing antecedent mu-
tilation.

5 ας posteriora quingue capita in
4i, quibus Erasmus usus est, Codicibus,
ac proinde etiam in ejus ac Galasii edit.
omissa, ex Veteri Cod. primus erutt
Feuardentius: qui insuper promissa
praefatione ]renco ἰδία recte vindicat,

VOL. I.

eaque ob defensionem Regni millenarit a
pluribus sublata. fuisse, candide suspica-
tur... Ex nostris MSS. solus Voss. Codex
dicta quinque capita habet. Gr. Cod.
Voss. cum editis accuratissime contuli.
In marg. a recentiore manu hec scripta
sunt ; Que inde sequuntur omnia ad cal-
cem usque, hactenus desiderata fuerant
in omnibus exemplaribus. STIEREN.
See Syr. and Arm. extracts, 417, 426,
417.

6 Mass. notes, legendum videtur
primum aut prius; but προτέρους may
have been in the original. Cf. LX X.
Ex. xxiii. 38, καὶ ἀποστελῶ τὰς σφηκίας
προτέρας cov.

28$

414 SEMEN PROMISSUM

L1B.v. promisit patribus, et regnare in ea: post deinde fieri judicium.
GRY xxi. In qua enim conditione laboraverunt, !sive afflicti sunt, omnibus
.ܐ .ܐܫܕ‎ modis probati per sufferentiam, justum est in ipsa recipere eos
fructus sufferentize : et qua conditione interfecti sunt propter Dei
dilectionem, in ipsa vivificari: et in qua conditione servitutem
sustinuerunt, in ipsa regnare eos. Dives enim in omnibus Deus,

et omnia sunt ejus. Oportet ergo et ipsam conditionem reinte-

gratam ad pristinum, ?sine prohibitione servire justis: et hoc
Apostolus fecit manifestum in ea quz est ad Romanos, sic dicens:

Rom. vit Mam exspectatio creature revelationem filiorum Det | exspectat.

Vanitati enim creatura, subjecta est, non volens, sed propter eum qui
subjecit in spe: quoniam et ipsa creatura liberabitur a serottute
corruptele, in libertatem glorie filiorum Dei.

2. Sic ergo et promissio Dei, quam promisit Abrahz, firma
perseverat. Dixit enim: Zespice sursum oculis, et vide a loco hoc
ubi nunc tu es, ad Aquilonem, et Africum, οἱ Orientem, et Mare,
quoniam omnem terram, quam tu vides, tibi dabo et semini tuo
usque in sempiternum. ἘΠῚ iterum ait: Surgens ingredere terram
in longitudinem ejus, et in latitudinem, quoniam tibi dabo eam:
et non accepit in illa hzreditatem, nec vestigium pedis, sed
semper peregrinus et advena in ea fuit. Et quando mortua est
Sara uxor ejus, volentibus Ethzis gratuito locum dare ei, ut
sepeliret eam, noluit accipere, sed emit monumentum, ?quadrin- ܐ‎ ¦
gentas dans didrachmas argenti, ab Effron filio Seor Ethzo, sus- e.
tinens promissionem Dei, et nolens videri accipere ab hominibus,
quod ei promiserat dare Deus, dicens ei iterum sic: Semini tuo
dabo terram hanc, a flumine Agypti, usque ad flumen magnum
Euphratem. Si ergo huic promisit Deus heereditatem terrse, non
accepit autem in omni suo incolatu, oportet eum accipere cum
semine suo, hoc est, qui timent Deum et credunt in eum, in re-
surrectione justorum. Semen autem ejus Ecclesia per * Dominum
adoptionem quise est ad Deum accipiens, sicut dicebat Johannes
Baptista: Quoniam potens est Deus de lapidibus suscitare filios

Gen. xiii. 14,
8.

Gen. xiii. 17.

Act. vii. δ.
Heb. xi. 13.

Gen.

xlii.
11 seq.

Gen. xv. 18,

Lue. iit. 8.

1 give afflicti sunt, a marginal gloss
upon laboraverunt, ἐκοπιῶντο.

3 sine prohibitione, ἀκωλύτως.

3 Erpunzimus quadraginta, et quad-
ringentas reposuimus. Vulgata enim
editio Latina habet, quadringentos siclos
argenti. £¢ Septuaginta, quos sequitur

Auctor, τετρακόσια δίδραχμα ἀργυρίου,
quadringentas didrachmas argenti, &c.
FRUARD.

* GRABE Domini, but corrected by
Mass., the Voss. having, as STIEREN
says, Dm, which however expresses
Deum.

PROMISSIS POTITURUM. 415

Abrahe. Sed et Apostolus ait in ea que est ad Galatas: Vos ܐܐ‎
autem, fratres, secundum Isaac repromissionis filii Vestis. Et iterum ܡܨ‎
manifeste in eadem ait, eos qui in Christo crediderunt percipere ***!^?
Christum, Abrahz promissionem, sic dicens: Abrahe dicte sunt Gait %
promissiones, et semini ejus. Et non dicit, et seminibus, quasi de

multis, sed quasi de uno, et. semini tuo, quod est Christus. Et

iterum confirmans quzx dicta sunt, ait: Quemadmodum Abraham 02. ii 6-Ὁ.
credidit Deo, et deputatum est e ad justitiam. Cognoscitis ergo,
quoniam quidem qui ex fide sunt, 4 sunt filii Abrahew. Providens

autem Scriptura, quia ex fide justificat gentes Deus, pramuntiavit
Abrahae, quia benedicentur in te omnes gentes. — Itaque qui ex fide

sunt, benedicentur cum fideli Abraham. Sic ergo qui sunt ex fide,
benedicentur cum fidel! Abraham, et hi sunt fili Abraham. Re-

promisit autem Deus hereditatem terre Abrahz et semini ejus:

et neque Abraham neque semen ejus, hoc est qui ex fide justifi-

cantur, nunc sumunt in ea heereditatem: accipient autem eam in
resurrectione justorum. — Verus enim et firmus Deus: et propter

hoc beatos dicebat mites, quoniam ipsi hareditabunt terram. Matt. v. δ.

CAP. XXXIII.

Propositum confirmat promissionibus 1s, quibus Christus
se de generatione vitis in regno Patris bibiturum esse
*recepit, simul et mercedem centuplam, et prandaa
promisit : quod et longe antea, benedictio Jacob pre-
signaret ; uti Papias et Seniores sunt interpretati.

1. Proprter hoc autem ad passionem veniens, ut evangelisaret
Abrahz, et iis qui cum eo, apertionem heereditatis, cum gratias
egisset tenens calicem, et bibisset ab eo, et dedisset discipulis,
dicebat eis: Bibite ex eo omnes. Hic est sanguis meus novi Testa- Matt. xxvi
“Ὁ . . . . ܦ‎
menti, qui pro multis effundetur in remissionem peccatorum. Dico
autem vobis, a modo non bibam *de generatione eitis hujus, usque
in diem illum, quando illum bibam vobiscum novum in regno Patris
mei. Utique hzreditatem terre ipse novabit, et reintegrabit

1G. T. ἡμεῖς ἐσμεν, as the SrR., 3 Trenaus legit, ἐκ τοῦ γεννήματος τῆς
but the ITAL. as above; and some few ἀμπέλου ταύτης, perinde ut CLzu. Ped.
Greek MSS. have ὑμεῖς. II. 2, p. 148. GRABE.

3 Πιόμενον ἄπεσχεν, for ὑπέσχετο.

26—2

416

MANENT ADIMPLENDZE

mysterium glorie filiorum; quemadmodum David ait: Qui !re-‏ .¥ .ܬܐܐ
GR Yxxxii. novacit faciem terre. Promisit bibere de generatione vitis cum‏
xxi! guis discipulis, utrumque ostendens, et hereditatem terrz in qua‏
Ps cii.3. bibitur nova generatio vitis, et carnalem resurrectionem disci-‏
pulorum ejus. Quse enim nova resurgit caro, ipsa est quz et‏
novum percepit poculum. Neque autem sursum in superccelesti‏
loco constitutus cum suis, potest intelligi bibens vitis genera-‏
tionem ; neque rursus sine carne sunt, qui bibunt illud: carnis‏
enim proprium est et non spiritus, qui ex vite accipitur potus.‏

2. Et propter hoc dicebat Dominus: *Cum facis prandtum,
vel canam, noli vocare divites, neque amicos et vicinos et cognatos,
ne ipsi invicem vocent te, et fiat retributio ab eis: sed voca claudos
ccecos, mendicos, et beatus eris, quoniam non habent retribuere tibi:
retribuetur enim tibi in resurrectione justorum. Et iterum ait:
Quicunque dimiserit agros, aut domos, aut parentes, aut fratres, aut
filios propter me, centuplum accipiet in hoc seculo, et in futuro

Luc. xiv. 19,
13.

Matt. xix 90,
et Luc. xviii.
25,

etam eternam hereditabit.

3$Quse enim sunt in hoc szeculo cen-

tupla, et prandia exhibita pauperibus, et ccenze quie redduntur
Hsec sunt in Regni temporibus, hoc est in septima die, que est
sanctificata, in qua requievit Deus ab omnibus operibus que fecit,
quee est verum justorum sabbatum, in qua non facient omne
terrenum opus; sed adjacentem habebunt paratam mensam a
Deo, pascentem eos epulis omnibus.

3. Quemadmodum et Isaac *continet benedictio, qua bene-
Gen. axvil dixit filium minorem Jacob: Ecce, dicens, odor filii mei, quasi
Matt. xiii 38. odor agri 5pleni, quem benedixit Deus. Ager autem mundus est,
Gen »xvi. et propterea addidit: Det tibi Deus de rore cceli, et a fertilitate
᾿ terre, multitudinem tritici, et vini. Et serviant. tibi gentes, et

1 Καὶ ἀνακαινιεῖς τὸ πρόσωπον τῆς
γῆς, sunt verba, Davidis. In que com-
mentans Origenes, inter alias expositiones
hanc quoque affert in dicta Catena MS.
Kal ἄλλως δὲ, ἡ γῆ ἀπαλλαγήσεται τῆς
φθορᾶς, κατὰ ᾿Απόστολον. Et aliter au-
tem, Terra liberabitur a corruptione,
juxta Apostolum: cujus verba Rom.
viii. 21, Tren. capite precedenti. alle-
gavit. GR.

3 Both this and the following quota-
tion are loosely quoted from memory.

3 Hieronymus Comm. in Matth, xix.
prasentem explicationem, nomine [rena
tacito, ex hoc loco tta insectatur: Ex oc-

casione hujus sententie, quidam intro-
ducunt mille annos post resurrectionem,
dicentes tunc nobis centuplum omnium
rerum, quas dimisimus, et vitam eternam
reddendam :...sensus ergo iste eat: Qui
carnalia pro Salvatore dimiserit, spiritu-
alia recipiet, que comparatione et merito
sui ita erunt, quasi si parvo numero
centenarius numerus comparetur. Unde
dicit Apostolus, qui unam tantum do-
mum, et unius provincie parvos agros
dimiserat, 2 Cor. vi. Quasi nihil ha-
bentes, et omnia possidentes. Fzv.

4 rot Ἰσαὰκ κρατεῖ, i. e. valet.

5 LXX. ὡς ὀσμὴ ἀγροῦ πλήρου:.

PROMISSIONES, 417

adorent te principes, et esto dominus \fratris tui, et adorabunt te LIB. v.
filii ? patris tui. Qui maledicet te, maledictus erit; et qui bene- GR. Fv enti
dicet te. benedictus erit. Hzc ergo si non quis accipiat ad preefi- *? pr
nita Regni, in grandem contradictionem et contrarietatem incidet,
quemadmodum Judsei incidentes in omni aporia constituuntur.
Non solum enim in hac vita huic Jacob non servierunt gentes ;
sed et post benedictionem ipse profectus, servivit avunculo suo Gen. xxxi.4.
Laban Syro annos viginti: et non tantum non est factus dominus
fratris sui, sed et ipse Esau adoravit fratrem suum, quando re- Gen. xxxii.
versus est a Mesopotamia ad patrem, et munera multa obtulit ei.

.333. Multitudinem autem tritici et vini quomodo heereditavit hic, qui
propter famem factam in terra, in qua habitabat, in ZEgyptum Gen. xivi. 1
transmigravit, subjectus Pharaoni, qui tunc regnabat in ZEgypto? ^
Preedicta itaque benedictio ad tempora Regni sine contradictione
pertinet, quando regnabunt justi surgentes ἃ mortuis: * quando et Fragm.
creatura renovata, et liberata, multitudinem fructificabit universe "ἢ
escee, ex rore cceli, et ex fertilitate terre: quemadmodum 3 Pres-
byteri meminerunt, qui Johannem discipulum Domini viderunt,
audisse se ab eo, quemadmodum de temporibus illis docebat
Dominus et dicebat: *** Venient dies, in quibus vinese nascentur,
singule decem millia palmitum habentes, et in uno palmite dena

1 LXX. τοῦ ἀδελφοῦ cov, "OW,
rendered as the singular ἢ ΠΝ,

3 LXX. τοῦ πατρός cov.
SON, matris tuc.

3 We are indebted to PAPIAS, as
IRENJEUS informs us, for this mythical
relic; EvsEBIUS, H. E. 111. 39, has
characterised its preserver as σφόδρα
μικρὸς τὸν νοῦν, see p. 2, n. 4, and
who, professedly collecting the floating
traditions of his age, forgot that critical
acumen, as well as industry, was required
in his work of piety. Very possibly
singular forms, easily passing into the
plural, may have been used. e.g. ws ὁ
πρεσβύτερος ἀνέμνησεν, ὁ τὸν "I. βλεπό-
μενος, ἀκοηκέναι, κιτιλ. The reader
may compare, in the Appendix, the same
passage in an Armenian form; and
cf. the next note.

4 Internal evidence indicates a Syriac
original for this fragment; vero palmite,
occurring where we should have ex-

Hebr.

pected brachio, is strongly suggestive
ܦܪܘܪ‎ , a tender
shoot, easily mistaken in writing for
ܦܪ ܝܪ‎ verum, both nouns arising from

the root 3-9. If, therefore, the false
reading had been written in the text,
naturally the correction would be either
interlined,or written in the margin ; and
in either case, its incorporation in any
translation of the passage made by
Parias would be easy. The Greek
then would express ἐν ἑνὶ κλάδῳ μυρίους
ὄζους, καὶ ἐν ἑνὶ (ἀληθινῷ) boy μύρια
κλήματα, x.T.A., where it may also be
observed that the Syriac, i229, means
either ὅν, or ὅν ἕκαστον, and that
the translator having twice rendered it
by the first word, afterwards expressed
it by the second. Again, the Syriac
and Chaldaic equivalent for a branch,
suggests a play upon the words 5 ܢܢ‎
surculus, and «a3 ܢ‎ Nasarenus.

of the Syriac noun

418 . RERUM INSTAURANDARUM

millia brachiorum, et in uno vero palmite dena millia flagellorum, o. «‏ .)¥ .ܐܝܐ
of Vx et in unoquoque flagello dena millia botruum, et in unoquoque‏
xxxll 3. botro dena millia acinorum, et unumquodque acinum expressum‏
dabit !vigintiquinque metretas vini. Et cum eorum apprehen-‏
derit aliquis sanctorum botrum, alius clamabit: *Botrus ego melior‏
sum, me sume, per me Dominum benedic. Similiter et granum‏
tritici decem millia spicarum generaturum, et unamquamque‏
spicam habituram decem millia granorum, et unumquodque granum‏
quinque bilibres ?similze claree mundz: et reliqua autem poma, et‏
semina, et herbam secundum congruentiam iis consequentem : et‏
omnia animalia iis cibis utentia que a terra accipiuntur, pacifica‏
et consentanea invicem fieri, subjecta hominibus cum omni sub-‏
Hactenus jectione *»‏ *

Armen.

Euseb. H. R, 4. Ταῦτα δὲ kai Ἰ]απίας 'Imavvov μὲν ἀκουστὴς, Πολυ-

κάρπου δὲ ἑταῖρος γεγονὼς, ἀρχαῖος ἀνὴρ, ἐγγράφως ἐπιμαρ-
τυρεῖ ἐν τῇ τετάρτη τῶν αὐτοῦ βιβλίων: ἔστι γὰρ αὐτῷ
πέντε βιβλία συντεταγμένα.

4. Hee autem οἱ Papias Johannis auditor, Polycarpi autem
contubernalis, vetus homo, per scripturam testimonium perhibet, in
quarto librorum suorum : sunt enim illi quinque libri ?conscripti.
Et adjecit, dicens: ** Hzc autem credibilia sunt credentibus. Et
Juda," inquit, ** proditore non credente, et interrogante: Quomodo
ergo tales geniturze a Domino perficientur?” dixisse Dominum:
* Videbunt qui venient in illa." Hsec ergo tempora prophetans

Kel 216-4 Esaias ait: Et compascetur lupus cum agno, et pardus conquiescet
cum lado, et vitulus et taurus et leo simul pascentur, et. puer
pusillus ducet cos. Et bos et ursus simul pascentur, et simul infantes
eorum erunt: et leo *et bos manducabunt paleas. ΕἾ puer infans
in cavernam aspidum, et in cubile filiorum aspidum manum mittet,

1 Compare the converse sentence of — xpwoüs, where the term σίλιγνις means
unproductiveness in Js. v. 10, where ten pure flour, as distinguished from χονδρῖ-
acres of vineyard should yield only a τις, coarse meal, and as such might well
bath measure of wine; and the seed of be rendered by simila munda. So LAM-
an homer should give only a tithe of — PRIDIUBin AL. SEV. 37,42, distinguishes

its bulk, or an ephah, in return. panis mundus, from the panis sequens,
5 simile clare munde: there isroom which was made from second flour.
for both these qualifyingterms in thetext, 3 Having for their title τῶν λογίων

though perhaps they have been transpos- κυριακῶν ἐξήγησις... EUS. III. 39-
ed ; the Greek having been σιλίγνεως eDu- * £, 1. ut bos manducabit.

PROPHETICZE DESCRIPTIONES. 419

et non male facient, nec poterunt. perdere aliquem in monte sancto 118. V.
meo. Et iterum recapitulans ait: T'unc lupi et agni pascentur GE-N-xxxiv.
simul, et leo quasi bos vescetur paleis, serpens autem terram τὴν 4
quasi panem: et non nocebunt, neque vexabunt in monte sancto Esai. ܕܡܐ‎ 25.
meo, dicit Dominus. Non ignoro autem, quoniam quidam

hzc in feros et ex diversis gentibus, et ‘variis operibus cre-

dentes, et cum crediderint consentientes justis, tentent transferre.

?Sed etsi nunc hoc sit in quibusdam hominibus, ex variis
gentibus in unam sententiam fidei venientibus, nihilominus in re-
surrectione justorum ?super iis animalibus, quemadmodum dictum

est: Dives enim in omnibus Deus. Et oportet ?conditione revo-

cata, obedire et subjecta esse omnia animalia homini, et ad

primam a Deo datam reverti escam, *(quemadmodum autem in
obedientia subjecta erant Ádz,) fructum terre. Alias autem et

non est nunc ostendere leonem paleis vesci. Hoc autem signifi-

cabat magnitudinem et pinguedinem fructuum. Si enim leo

animal paleis vescitur; quale ipsum triticum erit, cujus palea ad

escam congrua erit leonum?

CAP. XXXIV.

Sententiam. suam, de temporal: et terreno sanctorum
Regno a resurrectione claudit. varius Esaiae, Eze-
chielis, Hieremia, et Danielis testumonus, atque
parabola vigilantium servorum, quibus se ministra-
turum Dominus pollicetur.

1. Iesr autem Esaias manifeste annuntiavit tale gaudium in re-
surrectione justorum futurum, sic dicens: Resurgent mortut, et sur- ܐܦܘ‎ xxvi.
gent qui in monumentis sunt, et letabuntur qui sunt in terra. Ros

enim qui a te sanitas est es. Hoc idem et Ezechiel ait; Ecce ego Erek. ܐܡܡ‎
aperiam monumenta, vestra, σέ educam vos de monumentis vestris,

l kal ἐκ... παντοδαπῶν ἔργων. 4 quemadmodum.... Ada, the natu-

3 ἀλλὰ κἄνπερ ἢ τοῦτο ἐπὶ τίνων ταὶ position of this member is above,
(ἀληθὲς 5Βο.).... οὐδὲν ἧττον... . ἐπὶ roJ- immediately before ܐ‎ oportet, which
των τῶν ζώων. answers to it as the apodosis. e.g.

3 τῆς κτίσεως dvakaXovuéygs, instau- ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν ὑπακοῇ rà πάντα τῷ
rata, may have been in the Greek, but ᾿Αδὰμ. ... ὑποτέτακται, καὶ δεῖ... ὑπα-
it is more probable either that the κούειν καὶ 04694 καὶ ἐπὶ τὸ
author wrote dyaxawouséns, or the πρῶτον βρῶμα. . «νοστῆσαι, τὸν τῆς γῆς
translator renovata. See p. 425, n. I. καρπόν. 1

LIB. V.
xxxiv. 1.

Esai. lviii, 14.

420

EXPOSITIONES

in quo educam de sepulchris populum meum, et dabo spiritum ἐπ
GR. V xxxiv. colis et vivetis, et ponam vos super terram vestram, et cognoscetis
xxiv. 1 quoniam ego sum Dominus. Et iterum idem sic ait: Hac dicit

E»k xxvill. Dominus: Colligam Israel ab omnibus gentibus, ubi dispersi sunt 6.4%

illic, et sanctificabor in eis in conspectu. filiorum gentium: et habi.
tabunt super terram suam, quam dedi servo meo Jacob, et tnha-
bitabunt super eam in spe, et. adificabunt domos, et plantabunt
vineas, et inhabitabunt in spe, quando faciam judicium in omnibus
qui inhonoraverunt 608, in iis qui in circuttu sunt eorum, et. cog-
noscent quoniam ego sum Dominus Deus ipsorum, et Deus Patrum

ipsorum.

Ostendimus autem paulo ante, quoniam Ecclesia est

semen Abrahs: et propter hoc, ut sciamus quoniam in novo
Testamento 18 veteri, qui ex omnibus gentibus colliget eos qui
salvabuntur, ex lapidibus suscitans filios Abrahze, Jeremias ait:
Je.xui.7, Ecce dies veniunt, dici Dominus, et non dicent. adhuc, Vivi
Dominus, qui eduait filios Israel Ξαὖ Aquilone, et ab omni regione
quo expulsi fuerant, restituet illos in terram. ipsorum, quam dedit

patribus ipsorum.

2. Quoniam creatura omnis ?secundum voluntatem ad incre-
mentum et augmentum erit, ut tales afferat et nutriat fructus,
Ent. xxx.95, Esaias ait: E erif super omnem montem. altum, et super omnem
collem editwm aqua pertransions in die illa, quando perient multi,
quando concident muri. Et erit lumen lune quasi lumen. solis,
septuplum diei, quando sanabit contritionem populi sui, et dolorem

plage sue sanabit.

Dolor autem plagze est, per quam percussus

est homo initio in Adam inobediens, hoc est, mors, quam sanabit
Deus resuscitans nos a mortuis, et restituens in patrum heeredita-
tem, quemadmodum iterum Esaias ait: E! eris fidens in Domino,
et faciet te ingredi * supra omnem terram, et cibabit te horeditate

1 Ac pro ἃ λαδεί Cod. Voss. in quo
etiam que pro qui exstat. Sed lectionem
a, st pro post accipiatur, prefero; εἰ
tam qui, quam que abjiciendum puto.
MASSUET and STIEREN also adopt this
solution, but the words return naturally
enough into Greek; xal διὰ τοῦτο, ἵνα
νῶμεν ὅτι ὁ ἐν τῇ καινῇ διαθήκῃ, ἐκ
παλαιοῦ συνάγων τοὺς σωζομένους ἐκ πά»-
Tw» τῶν ἐθνῶν, ἐκ λίθων ἐγείρων τέκνα
7 ¢ Αβραὰμ, ‘lepen. λέγει. It is only an
assertion of the often repeated truth,

that God who is the author of the New
Dispensation, decreed it from of old.
See p. 157.

3 Several words are here omitted
owing to the recurrenoe of Israel;—e
terra Egypti ; sed, Vivit Dominus qui
eduzit et adduzit semen domus Israel.

3 κατὰ τὸ θέλημα (τοῦ Θεοῦ sc.) ἐπί-
δοσιν καὶ αὔξησιν ἕξεται, in the trans-
lator's copy, ἐπ᾿ ἐπίδοσιν καὶ αὔξησιν
ἔσσεται.

4 LXX. ἐπὶ τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆ.

G. 477.

PROPHETICZE.

Jacob patris tui.

ministrabat eis.

421

Hoc est quod a Domino dictum est: Beats LIB. V;
servi lh, quos veniens. Dominus inveniet vigilantes. Amen dico GR. RV ax
vobis, quoniam precingetur, et recumbere eos faciet, et transiens "Eni ἃ
LER δὲ venerit. vespertina, vigilia, et invenerit sic, Lue. xii. 37,

beati sunt, quoniam recumbere eos faciet, et ministrabit eis: licel
secunda, et licet tertia, beati sunt. Hoc autem idem et Johannes

in Apocalypsi ait: Beatus et sanctus, qui habet partem in resur- Apoc. xx. &

rectione prima. Et tempus autem annuntiavit Esaias in quo hzc

erunt: Et dizi, inquit, Usquequo Domine? Quoadusque desolentur Esa. τὶ. 11.

civitates *ad. non inhabitandum, et domus ut non sint. homines, et
terra derelinquetur deserta. Et post hac longe nos faciet Deus
homines, et qui remanserint multiplicabuntur super terram. Sed

et Daniel hoc ipsum ait: Et regnum et potestas et magnitudo Dan. vi. v7.

eorum quac sub colo sunt, datum est sanctis altissimi Dei, et regnum
ejus sempiternum, et omnes principatus servient ei et obedient. Et
ne ad hoc tempus putetur dicta repromissio, dictum est prophetze:
Et tu vent, et sta in sorte tua in consummatione dierum.

3. Quoniam autem repromissiones non solum prophetis et
patribus, sed Ecclesiis ex gentibus coadunatis annuntiabantur,
quas et insulas nuncupat Spiritus, et quod in medio turbulz sint
constitutse, et tempestatem *blasphemiorum sufferant, et salutaris
portus periclitantibus exsistant, οὐ refugium sunt eorum, qui alti-
tudinem ament: et Bythum, *id est profundum, erroris conantur

effugere, Jeremias ita ait: Audite 5eerbum Domini | gentes,

annuntiate insulis que longe sunt: dicite, Quia ventilabit Deus
Israel, *congregabit eum, et custodiet. eum, sicut. pascens gregem

! Et si venerit in vespertina vigilia
—ministrabit eis. Hoc de vespertina
vigilia colon cum Irenwo agnoscit Vulga-
tus Interpres, in quibusdam MSS. Codd.
et ex eo Beda, aliique Latini, horumque
antiquior Grecus Pater, Methodius in
Convivio X. Virginum Orat. 5; p. 92,
Auctarit novissimi Bibliothece Patrum
Combefisii, ubi verba. Luce quidem sine
dicto colo recitantur, ast ex immediate
sequentibus verbis colligitur, non ab ipso
Methodio, sed a Scriba recentiori istud
omissum esse, Herc enim ibi subjungit:
᾿Επισκέψατε γὰρ, ὅτι τρεῖς ὑποθέμενος
φυλακὰς νυκτὸς, ἑσπερινὴν, καὶ δευτέραν,
καὶ τριτὴν, &c. GRABR.

3 Trenceus in utroque commate πρὸς
legisse. videtur, cum nostra exemplaria
τῶν ο΄, utrobique παρὰ habeant. GRABE.

3 Cf. p. 401, blasphemium. ARUND.,
Voss.

4 id est. profundum, a subsequent
addition; unless indeed there was the
play of words in the Greek, καὶ τὸν βυ-
θὸν, τουτέστι τὸ βάθος τῆς πλάνης, £).

5 verbum. Hebrew ^3", but LXX,
λόγους.

¢ LXX. indicates as the correct
reading qui ventilavit,

7T LXX. καί. εἰ is poesibly lost in
Terael, but Cod. AL. also omits the co-
pula.

ܐ Jer.‏ ܐܘ

422 ἘΧΡΟΒΙΤΙΟΝῈΒ

LIB.V. ovium suarum: quoniam redemit. Dominus Jacob, et eripuit eum
ony. xxxlv. de manu ‘fortioris ejus. Et venient, et latabuntur in monte Ston,
‘eae, δ᾽ et venient ad bona, *et in terram tritici et vint et fructuum, et
animalium et ovium, et erit anima eorum sicut lignum fructiferum,
et non esurient adhuc. Et tunc gaudebunt virgines in congrega-
tione juvenum, et seniores gaudebunt, et convertam luctum eorum in
gaudium, et faciam eos in exultatione, et magnificabo, δέ inebriabo
animam sacerdotum filiorum Levi, et populus meus bonis meis
adimplebitur. Ostendimus autem in ?superiori libro, quoniam
Levitze et sacerdotes sunt discipuli omnes Domini: qui et sab-
batum in templo profanabant, et sine culpa sunt. Tales itaque
promissiones manifestissime in regno justorum istius creature
epulationem significant, quam Deus repromittit ministraturum se.
4. Adhuc de Hierusalem, et de regnante in ea, Esaias ait: M. 335
Beal xxxi. 8, Hac dicit Dominus: Beatus qui habet in Sion semen, et domesticos tn
xxil. .ܐ‎
Hierusalem. Ecce Rew justus regnabit, et principes cum judicio
principabunt. Et de preparatione, in qua rezedificabitur, ait:
Esai tiv. — Ecce ego preparabo tibi carbunculum lapidem, et fundamenta tua
sapphirum, et ponam propugnacula tua jasphin, et portas tuas
lapidem crystallum, et circumvallum tuum lapides electos, et omnes
filios tuos. docibiles Dei, et in multa pace filios tuos, et in justitia
Eulixy. — cdificaberis. Et iterum idem ipse ait: Ecce ego facio Hierusalem
exultationem et plebem meam: etiam non audietur in ea voz fletus
neque vox clamoris, etiam non fiet ibi immaturus et senior, qui non
impleat tempus suum. — Erit enim juvenis annorum centum: moriens
autem peccator centum annorum, σὲ maledictus erit. Ht aedijfica-
bunt domus, et ipsi inhabitabunt: et plantabunt vineas, et ipsi man-
ducabunt fructus earum, et vinum bibent. Et non ipsi edificabunt,
et alti inhabitabunt: neque $psi. pastinabunt, et alii comedent.
Secundum enim dies ligni vite erunt dies plobis *in te: opera enim
laborum eorum veterascent.

1 LXX. στερεωτέρων, but the sine LXX. ἀγαθὰ Κυρίου, ἐπὶ γῆν.
gular is also used at p. 29. 3 See p. 168.
3 For κυρίου the translator read καί. 4 in te, f. 1. mee; Gr. μου.

PROPHETIC. 423
LIB. 4
CAP. XXXV. “Wass V
XXXV. i.
ο. 458. Contendit superiora testimonia, non posse per allegoriam
de bonis tantum. calestibus intelligi, sed implenda
esse post adventum. Antichristi, et resurrectionem im
terrena. Jerusalem; | prioribusque prophetus, ex
Esaia, Hieremia, et Johannis Apocalypsi alias
subjungit.
1, Sr: autem quidam tentaverint allegorisare heec que ejusmodi
sunt, neque de omnibus poterunt consonantes sibimetipsis inve-
niri, et convincentur ab ipsis dictionibus disserentibus, quoniam
cum desolate fuerint cioitates gentium, et. quod non tnhabitentur, resi. vi. 11.

et domus, eo quod non sint. homines, et derelinquetur terra deserta;

! Ecce enim, Esaias ait, dies Domint insanabilis venit, furore et ira Ἐπὶ. xui. 9.
plenus, ponere urbem. terre desertam, et peccatores perdere ex ea.

Et iterum ait: Tol/atur, ut non videat gloriam Domint, et cum hsec zai xxvi.

facta fuerint, elongabit, inquit, Deus homines, et derelicti multipli- Esai. vi 12.
cabuntur in terra. Et edyicabunt domus, et ipsi inhabitabunt, et xau. xxv. 21.
pastinabunt vineas, et ipsi manducabunt. Heec enim alia universa

2in resurrectionem justorum sine controversia dicta sunt, que fit

1 Obviam iturus Irencgus tis, qui
verba Esaic et Jeremie precedenti capite
recitata, de glorioso statu Ecclesie gen-
tium, vel presentis in terra, vel future
in calo interpretantur, ac omnes ejua-
modi promissiones allegorice. exponunt,
objicit ipsa Prophetarum dicta hunc sen-
sum non admittere, velut. illud. Esaie:
Cum desolate fuerint civitatem, scilicet
Gentium, eo quod non inhabitentur, &c.
Et posthec elongabit Deus homines, et
derelicti multiplicabuntur super terram.
Istis enim verbis, terra et homines in ea
adhuc superstites supponuntur; unde ad
celestem statum haud quadrant: sed nec
ad prasentem Ecclesiam Gentium, quia
civitates cum terra tunc prorsus desolate
dicuntur. Atque ne quis hec de terra
Judaica ejusque civitatibus accipienda
putaret, alia Esaie loca de orbe terre
deserto et tollendo in parenthesi allegat,
precipue ez capite xiii. quod licet devase-

tationem Babylonis Chaldeorum proxime
prenuntia, ad aliam tamen. Babylonem
urbem, orbemque terre in fine mundi,
itidem. pertinere, S. Johannis Apocalyp-
sis neminem dubitare sinit. — Dices, unde
vero constat, istum Esaie locum cap. vi.
de ultimis temporibus, sive novissimo
millennio, intelligendum. esse? Ast Ire-
neum ita intellexisse, ac proinde con-
nexionem textus ejus aliquantum. obscu-
ram dicto modo se habere, patet ex pra-
cedenti...et ex iis, que hoc capite mox
sequuntur: Hec enim—in resurrectione
(4. resurrectionem) justorum sine con-
troversia dicta sunt. GRABE.

3 Locum Esaic vi. 11, 12, de novis-
simis temporibus recte αὖ Ireneo accep-
tum esse, precedentia de Judaeorum oc-
cecatione et reprobatione verba, ab omni-
bus S. Evangelistis, et Paulo Apostolo,
ad presentem eorum statum, applicata,
liquido ostendunt. Interroganti enim

424 HIERUSALEM DENUO

un. ¥. post adventum Antichristi, et perditionem omnium gentium sub
Gn. V-xxxv.eo exsistentium, in qua regnabunt justi in terra, crescentes ex

xxxv.1. yisione Domini, et per ipsum assuescent capere gloriam Dei
Patris, et cum sanctis angelis conversationem et communionem,
et unitatem spiritalium in regno capient: et illos quos Dominus
in carne inveniet, exspectantes eum de coelis, et perpessos tribu-
lationem, qui et effugerint iniqui manus. Ipsi autem sunt de
quibus ait propheta: ef derelicti multiplicabuntur in terra. Et
quotquot ex credentibus ad hoc przparavit Deus, ad derelictos
multiplicandos in terra, et sub Regno Sanctorum fieri, et minis-
trare huic Hierusalem, et regnum in ea, significavit ! Jeremias
propheta: Circumspice, dicens, ad Orientem Hierusalem, et vide a. «».
lestitiam que adventat tibi ab ipso Deo. Ecce venient filii tui quos
emisistt, venient collecti ab Oriente usque ad Occidentem verbo illius
sancti, gaudentes ea que a Deo tuo est claritate. Exuere Hieru-
salem habitum luctus et afflictionis tum, et induere decorem ejus
que a Deo tuo est claritatis tn ternum: circumdare amictum
duplicem ejus que a Deo tuo est justitiv, impone mitram super
caput tuum glorie aterne. Deus enim demonstrabit ei quae sub
calo est universo tuum fulgorem. Vocabitur namque nomen tuum
ab ipso Deo in eternum, pax justitia et ?gloric colenti Deo. Surge
Hierusalem, et sta tn excelso, et circumspice ad Orientem, et vide
collectos filios tuos a Solis ortu usque ad Occidentem verbo illius
sancti, gaudentes ipsam Dei recordationem. Profecti sunt enim a
te pedites, dum adducerentur ab $nimicis. Introducet illos Deus ad
te portatus cum gloria tanquam thronus regm. Decrevit enim
Deus ut humilietur omnis mons excelsus, et congeries eterno, et ut
valles impleantur, ad redigendam planitiem. terre, ut ambulet
Israel tute Dei gloria. Umbracula autem intexuerunt syloco, et
omne lignum boni odoris ipsi Israel precepto Dei. Praribit enim
Deus cum letitia lumine claritatis sue, cum misericordia et justitia,
qua ab ipso est.

Baruch iv.

36, ad finem,
et v. totum.

Prophete, quamdiu ista populi pertt-
nacia duratura esset, Deus respondit:
Donec desolate fuerint civitates ev

que Propheta predixit implaionem dif-
ferendam esse pate. MASsURT'S read-
ing resurrectionem is adopted as indis-

quod non inhabitentur — Et posthsec
elongabit Deus homines &c. Atqui
cum cecitas, que Israeli obtigit, dura-
fura sit, donec plenitudo gentium in-
traverit, Rom. xi. 25, eousque et eorum

pensable; tn, as he observes, repre-
senta περί.

Δ The quotation being from the
Apocryphal book Baruch.

3 LXX. καὶ δόξα θεοσεβείας.

ZEDIFICANDA. 425

2. Heec autem talia universa non in superccelestibus possunt LIB ܨ‎
intelligi: Deus enim, ait, demonstrabit ei qua sub colo est, universe GR. RAM
tuum fulgorem; sed in Regni temporibus, !revocata terra a E
Christo, et rezedificata Hierusalem, secundum characterem quz
sursum est Hierusalem, de qua ait propheta Esaias: Ecce $n zm xlix. 16.
manibus meis depinzi muros (uos, et tn conspectu meo es semper.

Et Apostolus autem scribens ad Galatas similiter ait: J//a autem c. wv. 9s.
qua sursum est Hierusalem libera est, que est mater omnium

. nostrum ; non ex cogitatione erratici /Eonis dicens hoc, neque

de virtute aliqua, que abscessit Pleromate, et Prunico; sed de
Hierusalem que in manibus descripta est. Et ipsam descen-

dentem in Apocalypsi vidit Johannes super terram, novam. Post Ayoc xxi. 2.
enim Regni tempora, Vidi, inquit, thronum album magnum, et Apoc. xx. 11.
sedentem in eo, cujus a facie fugit terra et calum, et locus non est

eis. Et illa jam qux sunt generalis resurrectionis et judicii ex-

ponit vidisse, dicens morfuos magnos et minores. Dedit, inquit, Apoc xx.
mare mortuos quos in se habuit, et mors et inferi. dederunt. mortuos

quos apud se habuerunt : et libri adaperti sunt. Sed et vite, ait,

apertus est liber, et judicati sunt mortui ex iis qua scripta erant in

libris, secundum opera sua: et mors et inferi missi sunt in stagnum

ignis, secundam mortem. Hoc autem est quod vocatur Gehenna,

quod Dominus dixit ignem seternum. — Et δὶ quis, inquit, non est Matt. xxv.
inventus in libro vite scriptus, missus est in stagnum ignis. Et Apoc. xx. 18,
post heec ait: Vidi colum novum et terram novam: Primum enim Avoc xxt.
calum et terra abierunt, etiam mare non est. Et civitatem sanctam
Hierusalem novam vidi descendentem de colo, preparatam ut

sponsam ornatam viro suo. Et audivi, inquit, vocem magnam * de

throno dicentem: Ecce tabernaculum Dei cum hominibus, et habi-

dabit cum eis, et ipsi populi ejus erunt, et ipse Deus cum eis erit

eorum Deus. Et delebit omnem lacrymam ab oculis eorum, et mors

non erit amplius, non luctus non clamor neque dolor ulterius erit,

quia prima abierunt. Et Esaias autem hoc ipsum ait: Erit enim eal. Inv. 17,
calum novum et terra nova, et non erunt memores priorum, neque

obveniet eis in cor; sed laetitiam et exultationem invenient in ea.

Hoc autem est quod ab Apostolo dictum est: Preterit enim | cor. vi. s.
habitus hujus mundi. | Similiter autem et Dominus ait: Terra et

celum transiet. His itaque preetereuntibus super terram, novam

1 GRABE proposes renovata, but see — e£. Codex Alexandrinus, aliique. Sed
p. 419, n. 3. edita N. T. exemplaria habent ἐκ τοῦ
3 [ta cum Ireneo Vulgatus Interpres οὐρανοῦ. Gr.

426 CCELUM NOVUM

LIB. V. superiorem Hierusalem ait Domini discipulus Johannes descen-
oR V xxv dere, quemadmodum sponsam ornatam viro suo; et hoc esse
xx:v* tabernaculum Dei, in quo inhabitabit Deus eum hominibus. Hujus
Hierusalem imago illa, que in priori terra Hierusalem, in qua

justi } preemeditantur incorruptelam, et parantur in salutem. — Et o. «e.
Exod. xxv. hujus tabernaculi typum accepit Moyses in monte: et nihil
allegorisari potest, sed omnia firma et vera, et substantiam ha-
m. Syr. bentia, ad fruitionem hominum justorum a Deo facta. *Quomodo
enim vere Deus est, qui resuscitat hominem; sic et vere resurgit
homo a mortuis, et non allegorice, quemadmodum per tanta osten-
dimus.* Et sicut vere resurgit, sic et vere preemeditabitur incor-
ruptelam, et augebitur, et vigebit in regni temporibus, ut fiat
Prem y. capax glorie Patris. *Deinde omnibus renovatis, vere in civitate
Apoc. xi.5, habitabit Dei. Diwit, enim inquit, sedens super thronum: Ecce
, nova facio omnia. Et dicit. Dominus; Omnia scribe, quomodo $$
sermones fideles, et veri sunt. Et dixit mihi, Facta sunt. Et

secundum rationem.

CAP. XXXVI.

Homines vere suscitabuntur, mundusque non penitus
exterminabitur : erunt autem varie Sanctorum man-
siones pro cujusque dignitate, et omnia subjicientur
Deo Patri, sicque erit omnta in omnibus.

1. OCuw sint enim veri homines, veram esse oportet et plantatio-
nem ipsorum, sed non excedere in ea quz non sunt; sed in iis 8
sunt, proficere. Non enim substantia, neque materia conditionis

4 4 , 4 ܢܝ‎ ^
Ex Parall. "Οὐ yap ἡ ὑπόστασις, οὐδὲ ἡ οὐσία τῆς κτίσεως

1 premeditantur, προμελετῶνται, are nempe cap. 18. cum hac prefatione, ὡς
disciplined beforehand. See note 3, p. φησὶν Eipnvatos ἐν τῷ πέμπτῳ λόγῳ τοῦ
219. 1. in incorruptelam. ἐλόγχον τῆς ψευδωνύμον γνώσεως, et ite-

3 ας Greca usque ad ista verba, rum cap. 64, ubi plenius et accuratius
προσομιλῶν τῷ Θεῷ, Joannes Damascenus Irena verba descripsit, adeo ut unum in
in Parallelis allegavit, tanquam dylov Damasceno comma inde corrigere licuerit.
Εἰρηναίου ἐκ τοῦ ܐ‎ xarà αἱρέσεων, atque — Ex priori autem loco οὐ γὰρ, pro οὐχ
exinde descripta. edidit. sepe laudatus < Damasceni, εἰ οὐχὶ cap. 64. Andrea
Halloixius in vita Irenci p. 486. διά — posui. GRAB. Priorem partem. usque ad
fortunate accidit, ut jam ante Andreas — verba παράβασις γέγονεν in GEcumensi et
Caesariensis priorem horum partem bisci- Aretha Comm. in Apoc. reperiuntur, ed.
taverit in. Commentar. ad Apocalypsin, — CRAMER. Ozon. cf. Cat. in Epp. Cath.

ET TERRA NOVA. 427

LIB. V.
xxxvi. 1.
GR.V.xxxvL
MASS. V.
xxxvi. ].

,

ἐξαφανίζεται' (ἀληθὴς γὰρ καὶ βέβαιος *6 συστησάμενος
αὐτήν") ἀλλὰ τὸ σχῆμα παράγει τοῦ κόσμον τούτου, τουτ-
, ܀‎ © , a. e 3 , eo”

ἔστιν ev οἷς παράβασις *yéyovev, ὅτι ἐπαλαιώθη ὁ ἄνθρωπος
ἐν αὐτοῖς. Kai διὰ τοῦτο τὸ σχῆμα Tovro πρόσκαιρον
4 , ܐ‎ ’ 4 , ^ Oo ^4 A0 , δὲ
ἐγένετο, προειδότος τὰ παντα τοῦ Θεοῦ“. ... παρελθόντος de
τοῦ σχήματος τούτου, καὶ ἀνανεωθέντος τοῦ ἀνθρώπου, καὶ
9 , 4 a 9 , e , , ,
ἀκμάσαντος πρὸς τὴν ἀφθαρσίαν, ὥστε μηκέτι δύνασθαι πέρα
παλαιωθῆναι, ἔσται ὁ οὐρανὸς καινὸς, καὶ ἡ γῆ καινή: Sev τοῖς
καινοῖς ἀναμενεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀεὶ καινὸς, καὶ προσομιλῶν τῷ Θεῷ"

Α ἃ. δὰ
Ga 74 in S.
Scr. 8. Ana-
stas.

. 6 8 M e E dá , 8 e 4 M 4 Δ €
. . φησὶν γὰρ Ἡσαΐας" ὃν τρόπον γὰρ ὁ οὐρανὸς καινὸς καὶ ἡ
ܬ 9 ܬ ܫ‎ ^ , 9 » , ^ , , e
γῆ καινὴ, ἃ ἐγὼ ποιῶ, μένει ἐνώπιον ἐμοῦ, λέγει Κύριος, οὕτω
9. 46. στήσεται τὸ σπέρμα ὑμῶν καὶ τὸ ὄνομα μων. 7 'Qe oi πρεσβύ-

exterminatur; (verus enim et firmus qui constituit illam:) sed
Jigura transit mundi hujus, hoc est, in quibus transgressio facta est ; 1 Cor. vii. 1
quoniam veteratus est homo in ipsis. Et propter hoc figura hec
temporalis facta est, preesciente omnia Deo; quemadmodum ostendi-
mus *in eo libro qui ante hunc est, et causam temporalium mundi
fabricationis, ?s&ecundum quod potuit, ostendimus. Preetereunte
autem figura hac, et renovato homine, et vigente ad incorruptelam,
“. = ut non possit jam veterascere, erit coelum novum et terra nova, in
quibus novus perseverabit homo, semper nova confabulans Deo.
Et quoniam hzc semper perseverabunt sine fine, Esaias ait sic:
Quemadmodum enim colum novum et terra nova, que ego facio,
perseverant in conspectu meo, dicit Dominus, sic stabit semen

Esai. Ixvi. 22.

p. 279. Ili fragmento Irenai hac pre-
mittuntur, ὥς φησιν Elpnvaios ὁ Aovy-
δούνου ἐν πέμπτῳ λόγῳ τοῦ ἐλέγχου τῆς
ψευδωνύμον γνώσεως ἐπὶ λέξεως. STIER.

1 CRAMER, ὁ αὐτὴν συστάμενος.

3 Andreas utroque loco habet ἐγένετο,
et priori quidem hic fllum citationis ab-
rupit, nisi quod addiderit, ὡς ol πρεσβύ-
τέροι λέγουσι, que non multo post tn
Irenco sequuntur. GRAB.

3 Jta ex cap. 64. Andree potui, cum
ἐπ Damasceno loco horum male exstet,
παράγει τοῦ κόσμου τούτον. Ceterum
πρόσκαιρον, facta una voce, legendum,
Latina indicant.

4 ANDR. here ends his quotation.

Int. ἐν οἷς καινὸς... καινά,

6 Grecum hoc fragmentum...ex Tre-
neo paucis immutatis transcripsit. Ana-
stasius vel alius quisquis auctor est Appen-
dicis ad ejus questiones in S. Scr. Qu. 74.
...at collatum tum a nobis cum MSS.
Bibl. R. 2016 et Colb. 1450, tum a cla-
ries, GRABIO cum al. MS. Cod. 206,
Baroce, in Bibl. Bodl. emendatius prodit.
Mass.

7 Quatuor istas voces ex Andrea Ca-
sariensi, priced. not. citato, hic inserui,
omissis aliquot Apocalypseos S. Joannis
versibus, quos Ireneus procedenti capite
allegavit, Anastasius vero hue retulit,
GRABE.

8 rv. v. vi.

9 ὡς εἶχεν.

LIR V.

xxxvi. 1.

428 IN REGNO NOVA

τεροι λέγουσι; τότε καὶ οἱ μὲν καταξιωθέντες τῆς ἐν οὐρανῷ

GR Ne xen διατριβῆς, € ἐκεῖσε ;χωρήσουσιν, οἱ δὲ τῆς τοῦ παραδείσου τρυφῆς

xxxvi. ܨ‎

ἀπολαύσουσιν, of δὲ ' τὴν λαμπρότητα τῆς πόλεως καθέξουσιν"
πανταχοῦ γὰρ ὁ "Σωτὴρ ὁραθήσεται, καθὼς ἄξιοι ἔσονται οἱ
e ^ 9 » E δὲ 1 ὃ M , -^ 4 5
ὁρῶντες αὐτόν. )ܘܬܐ‎ δὲ τὴν διαστολὴν ταύτην τῆς οἰκήσεως
τῶν τὰ ἑκατὸν καρποφορούντων, καὶ τῶν τὰ ἑξήκοντα, καὶ
^ ܕ‎ , . e 4 4 4 , 4 4 ,
τῶν τὰ τριάκοντα" ὧν oi μὲν eig τοὺς οὐρανοὺς ἀναληφθή-
4 ܠ‎ 9 ^ é , ὃ ܝ ܝ‎ δὲ ܢ‎
σονται, οἱ δὲ ἐν τῷ παραδείσῳ διατρίψωσιν, οἱ δὲ τὴν πόλιν
κατοικήσουσιν" καὶ διὰ τοῦτο εἰρηκέναι τὸν Κύριον, ἐν τοῖς
^^ , ^^
TOU πατρός μου μονὰς εἶναι πολλᾶς. Ta πάντα γὰρ τοῦ

^ ^ ^ 4 , »
Θεοῦ, ὃς τοῖς Tac! τὴν ἁρμόζουσαν οἰκησιν παρέχει.

vestrum et nomen vestrum. Et quemadmodum Presbyteri dicunt,
tunc qui digni fuerint ccelorum conversatione, illuc transibunt, id
est, in colos; alii ?tute Paradisi deliciis utentur; alii autem
speciositatem civitatis possidebunt: ubique autem Deus videbitur,
et quemadmodum digni erunt videntes eum. Esse autem *distan-

Matt xt, tiam hane habitationis eorum qui centum fructificaverunt, et eorum

Joh. xiv. 9.

Matt. xxii. 9

qui sexaginta, et eorum qui triginta: quorum quidam i in ccelum
assumentur, alii in paradiso conversabuntur, alii in civitate inhabi-
tabunt: et propter hoc dixisse Dominum, multas esse apud
Patrem mansiones. Omnia enim Dei sunt, qui omnibus aptam
habitationem pr:estat. Quemadmodum 5 Verbum ejus ait, omnibus
divisum esse & Patre secundum quod quis est dignus, aut erit.
Et hoc est triclinium, in quo recumbent ii, qui epulantur vocati ad
nuptias. Hanc esse adordinationem et dispositionem eorum qui
salvantur, dicunt Presbyteri Apostolorum discipuli, et per hujus-

5 [ntellige Verbum. substantiale, sive
Jesum Filium Dei. Ubi vero hac protu-

1 In omnibus Grocis Anastasii ex-
emplaribus precedunt quatuor voces: τὴν

ἁγίαν γῆν kal, et sequuntur. alie decem:
σὺν πᾶσι τοῖς περὶ αὐτὴν ἀγαθοῖς, ἐπι-
χορηγουμένοις ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. GRABE.

3 Κύριος possibly was written a
prima manu, but replaced by σωτήρ:
Dominus, abbreviated as Dns, often
passes into Deus, as in the translation.

3 tute has no corresponding word
in any of the Greek MSS., it probably
arose from some transcriber commencing
to write utentur out of ita proper place.

4 εἶναι δὲ ταύτην τὴν διαφοράν.

lisse legatur, me nescire fateor, ac suspi-
cor, JTrenaum ez traditione moz laudato-
rum Presbyterorum, qui Apostolorum
discipuli fuere, istud. Servatoris dictum
accepisse. Quod enim FEUABD. signat
locum Matth. xx. 23, Sedere a dextris
meis et sinistris meis non est meum
dare, sed quibus paratum est a Patre
meo, non placet. GRABE. MASS. ima-
gines reference to be made either to
the parable of the five talents, or of the
ten.

CALICIS MIXTIO. 429

modi gradus proficere, et per Spiritum quidem !ad Filium, per LIB. Y.
Filium autem ascendere ad Patrem; Filio deinceps cedente Patri OR. M Vin
opus suum, quemadmodum et ab Apostolo dictum est: Quoniam ܬܡܫܡ‎ Y
oportet regnare eum, quoadusque ponat omnes inimicos sub pedibus « 1 Cor. xv. 95,
ejus. Novissima inimica, destruetur mors. In temporibus enim

Regni justus homo super terram exsistens, obliviscetur mori jam.

Quando autem dizerit, inquit, omnia subjecta. sunt, scilicet. absque 1 Cor. xv. 27
eo qui subjecit omnia. Cum autem ei fuerint subdita omnia, tunc ^.

ipse Filius subjectus erit. ei, qui sibt subjecit omnia, ut sit Deus

omnia in omnibus. Diligenter ergo Johannes previdit primam
justorum resurrectionem, et in Regno terrze hzereditatem: conso-

nanter autem et prophete prophetaverunt de ea. Hee enim et
Dominus docuit, ?mixtionem calicis novam in regno cum dis- Matt xxvi
. eipulis habiturum se pollicitus. Et Apostolus autem liberam fom. vii. 2i.
futuram creaturam a servitute corruptele in libertatem gloriz
filiorum Dei confessus est. Et in omnibus iis et per omnia idem
Deus Pater ostenditur, qui plasmavit hominem, et hzreditatem
terre promisit patribus, qui eduxit illam in resurrectione justorum,
et promissiones adimplet ?in Filii sui regnum: postea prestans
illa paternaliter, quee neque oculus vidit, neque auris audivit,
neque in cor hominis ascendit. Etenim unus Filius, qui volun. 4.
tatem Patris perfecit; et unum genus humanum, in quo perfi-
ciuntur mysteria Dei, quem concupiscunt angeli videre, et non 1 Pet.i.12.
prevalent investigare sapientiam Dei, per quam plasma ejus con-
formatum et concorporatum Filio perficitur: ut progenies ejus
‘primogenitus Verbum descendat in faeturam, hoc est in plasma,

et capiatur ab eo; et factura iterum capiat Verbum, et ascendat

ad eum, supergrediens angelos, et 5fiet secundum imaginem et
similitudinem Dei.

Explic. libri beats *Irenan Martyris numero quinque.

1 GRABE suggests but does not in- not a formal concord in many pas-
sert ad. Mass. and STIEREN print it sages.

between brackets, which are here re- 5 1. fat or tunc fiet.
moved. Compare 162, 3; 164, 8. 6 Cod. Voss. Hirenei. Compare the
3 See pp. 415, 416. preface by FLoRusS, where the name is

3 in regnum, els βασιλείαν, an in- written Hyreneus; the aspirate repre-
stance of the constructio preegnans; un- senting the Greek E. This MS. also
less indeed in regno be the correct adds the title of Martyr. GRaBE’s idea
reading. is probably correct, that the work is de-

4 Verbum has involved a logical, fective, the conclusion having been lost.

VOL. II. 27

E LIBRIS S. IRENJEI

FRAGMENTA QUJEDAM SYRIACE.

ܐܝܬܝܗܘܢ ܕܝܢ eh ch c0‏ ܠܡܫܝܝܝܐ ܒܪܐ

LIB. I. 1.13,

s\X% Lo: po cuoc £420?» ܢܦܫܢܝܐ:‎ [A] ܕܝܠܗ‎
Lx had ܥܒܪ‎ Sado p? on ܕܝܢ ܗܢܐ‎ word]

£42 ܣܝܠܘܢܐ ܥܒܪܝܢ.

I. Sunt autem qui dicunt emisisse eum Christum filium suum, 1. ©.
sed et animalem: et per hunc [ Int. de hoc] per Prophetas locutum
esse. Esse autem hunc qui per Mariam transierit, quemadmodum

aqua per tubum transit.

I. The following Syriac transla-
tions of portions of the Greek text of
the work c. Her. are from the Nitrian
collection in the British Museum ; dupli-
cate and triplicate passages representing
the same text are found; and their
almost universal agreement, favours
the notion that a Syriac Version existed
formerly, and possibly may still come
to light. The value of this unexpected
testimony to the genuineness of the
Latin Version, would be greater, if a
doubtful cause needed support. The
exact words of the old translation have
been retained, and additions printed in
italics. The MSS. from whence the
following extracts have been taken are
thus distinguished, as numbered in the
collection of the British Museum :

12,154=A., written at four different
periods, A.D. 714-716, 718 (foll.
272, 278, 284, 289), but dated
according to the Greek computa-

tion (ܕܝܘܢܝܐ)‎ 1025, 1026, &c.

12,155=B. roth cent.
12,156 —C. A.D. 562. Greek comp.
873.
12,157 = 17, 7th or 8th cent.
14,538 E. 11th or 12th cent.
14,612=F, 6th or 7th cent.
14,629=G. 6th to 10th cent.
17,191=H. roth or 11th cent.
17,194=K. roth or 11th cent.
17,200=L. 6th or 7th cent.
17,214— M. also 12, 158.

1 from Cod. D. fol. 127. c. 4.
3 Syr. and Int. indicate καί.

211—239.

I. i. 15.

I. 67.

432 FRAGMENTA

II.

bro}?‏ ܓܝܪ d‏ ܐܢܫܚ ܠܝܘܩܥܐ ܕܩܠܠܟܐ codo?‏ 'ܕܝܐܒܝܬ

ܡܢ ܩܘܦܣܐ Lilo‏ ܡܢ ܐܘܩܠܢܐ deas Boron‏ ܠܕܟܩܠܘܬܐ
ܕܒܪܢܫܐ Bam σι‏ ܚܬܐ ܐܝܘܢ ܕܝܢ ܠܗܘܢ eso‏
ܩܣܘܦܣܐ ܘܢܫܝܝܠܦ 23305 ܩܠܢܗܘܢ ato?‏ ܕܟܠܒܐ οἱ‏ ܕܬܥܠܐ
hoo‏ ܟܕ ܒܝܫܐܝܬ ܩܠܬܩܢܐ: 349 ܟܢ Soho Sanday‏
bo!‏ ܐܝܬܘܗܝ ܗܘ ܝܘܩܢܐ ܩܦܝܪܐ ܕܟܠܠܟܐ ܗܘ hol‏
ܗܘ foun‏ ܬܩܢܗ ܟܝܢ oot jaw‏
c] [mado‏ ܕܛܒܐܝܬ «ὁ «οὐ‏ ܗܘܐ ܐܘܟܠܢܐ ܩܕܡܝܐ

II. Quomodo enim si quis regis imaginem [Int. bonam] fabri-
catam diligenter ex gemmis pretiosis a sapiente artifice (capiens),
soleat subjacentem hominis figuram, transferat autem gemmas illas,
et reformet et faciat ex is formam canis, vel vulpeculz, et
hanc male dispositam ; dehinc confirmet et dicat, hanc esse regis
illam imaginem bonam, quam sapiens artifex fabricavit, ostendens
gemmas, quie bene quidem a primo artifice in regis imaginem

II. ! The extract is quoted in G. as
1245 ܩܠܢ‎ (ic) ܟܠܢ ّܐܝܪܐܝܢܘܣ‎
ܩܕܩܠܝܐ ܕܩܠܟܣܢܘܬܐ ܘܕܒܘܛܠܐ‎

From 188-‏ ܕܝܕܠܬܐ ܕܠ ܬ ܩܩܐ

from the first Book of the Refu-‏ ,08 ܧ ܬ
tation and Extinction of Science faleely so‏
Ps. 1.17, and Prov.‏ 30830( ܐܘܐ called.‏
xv. 5, is the Chaldee for ID}, LXX.‏
παιδείαν, and ΠῚ Ps.exlix., LXX.‏
ἐλεγμούς. Similarly in Prov. xv. 22,‏
is rendered in the Chaldee, nds,‏ 580
where the Hebrew verb is interpreted‏
by Gesenius, as einen Anschlag vereiteln,‏
to frustrate a design. in the‏
Pah. has a similar force, Rom. iii. 3,‏
but in r Cor. xiii. 11, &nd 2 Tim. i. 10,‏
it means to abolish. This extract is‏

cited by ErH. Syr. Tr. de Virt.8.

The passage is found in the two
MSS. D. fol. 199, and G. fol. 3. Both
MSS. adopting the same translation.

3 Syr. omits καλῆς, but, with the
Latin, indicates the loss of ἐπιμελῶς in
the Greek, f.2. Δυ] Δ $

? Gr. λύσας. The Syr. requires
ܠܣܒ‎ capiens, or some such verb.

4 ?ܢܝܢ‎ added from Cod. G.

5 Syr. as in the Greek xal μεθαρ-
μόσοι kal ποιήσει.

s 2010 G. m. ܗܢܘ‎ omittin

ܝܬܘܗܝܢ »

7 G. omits OO1.

8 indicating μὲν in the Greek, as
protasis, δὲ following.

SYRIACA. 433

ܠܝܘܩܢܗ ܕܩܠܠܟܐ 229;80— ܗܘܘ Ale?‏ ܕܝܢ ܡܢ ܗܘ
ܐܚܪܝܬ Jado) Mew,‏ ܘܐܩܫܬܚܠܦܘ ps0‏ ܦܢܛܣܝܐ
ܕ ܢ ܕܩܘܦܣܐܼ "ܐ ܢܬܒܠ cs‏ ܕܠܐ 1 ܩܠܢܣܝܢ som?‏
ܕܝܘܩܢܐ ܕܩܠܠܟܐܼ D‏ ܩܢܝܢ ܘܢܦܝܣ ܢܘܢ eso»‏ ܗܕܐ
ܣܢܝܬܐ ܕܬܥܠܐ on‏ ܐܲܝܬܘܗܝ ܗܘ ,100 ܩܧܝܪܐ
ܕܩܠܠܟܐ: ܒܗ ܟܕ ܐܒܗ ܒܙܢܐ * ܐ ܘܗܠܝܢ ܩܘܠܝܬܐ ܕܣ̈ܒܬܐܼ
ῤΔ 91 ans)‏ ܟܢ ܦܬܓܡܐ ܘܩܠܠܐ ܘܩܐܬܠܐ ܕܐܝܟܥܐ ܘܩܠܢ li‏
ܟܕ 'ܟܠܢܬܦܝܝܢ ܕ cx.‏ ܠܫܘܥܝܬܗܘܢ ܠܩܠܘܗܝ
ܕܐܠܗܐ.

111.

ܐܒܦܣܪܐ ܐܝܬܘܗܝ ܗܘ ܩܕܟܠܝܐ les Sop‏ ܕܒܐܕܡ ܗܘܐ
So Waray‏ ܐܠܗܐ ܗܘ ܕܩܪܝܪܐܝܬ ]20182 ܝܘܝܝܢܢ loot,‏

composite erant, male vero a posteriore in canis figuram trans-
latee sunt, et per gemmarum phantasiam decipiat inexpertos [Int.
idiotas], qui comprehensionem regalis formze non habeant, et
suadeat eos quoniam 11000 turpis vulpecule figura illa est bona
regis imago: eodem modo et hi anicularum fabulas agglutinant
[Int. adsuentes], post deinde sermones, et dictiones, et parabolas
hinc inde auferentes, adaptare volunt fabulis suis eloquia Dei.

III. Caro est [Int. autem] illa vetus de limo secundum Adam
facta plasmatio a Deo, quam vere Johannes, quod fuerit Verbum

0G. has ܦܢܝܠܦ .10 ܒܪܝ .ܣܐ‎ . 14 G. omits the second OLD and the
10 A word not found in the Lexica, copula in ܘ ܘܗܠܝܝܢ‎

it is the same as the Arabic verb, (uJ, ܘܐ‎ Syr. QQ? agglutinant. G.

dementavit. ° ܘܒܬܪܝܢ‎
1G, aM QO, but D. exactly 166. nell.

represents the Greek. III. 1 This extract is obtained

, , from D. fol. 200, col. 4, and G. fol. 4
19 f£ J, Q.225 , d ,
nen Ff. ܘܝܢ . ܐ‎ qui comprehension — ΟΝ of which it is introduced

18 D, simply OOl. ¢, Qu001, with the words, ܐܝܪܝܢܐܘܣ‎ co

but it omita .ܝܬܘ ܗܢܝ‎ c9 ene? ܐܣܝܣܩܦܐ‎

i. 90.‏ ܝ

1. 85.

ܐܪܐ

484 FRAGMENTA

ܡܠܬܐ ܕܐܠܗܐ : Διδοῖο‏ ܬܡܝܢܝܘܬܐ QU‏ ܗܝ
[dso‏ ܘܩܘܪܝ ܝܠܕܐ: ܟܕ ܓܝܪ ܚܕ ܘܗܘ ܟܕ ܗܘ ܩܠܬܚܘܐ
ܩܠܠܬܐ ܘܝܥܝܝܕܝܐ ano‏ ܘܢܘܗܪܐ ܘܦܪܘܩܐܼ ܘܩܠܫܝܝܝܐܼ ܐ ܘܒܪܗ
ܕܐܠܗ p o?‏ ܗܘ pmol}‏ ܚܠܦܢܢ ܩܬܪܝܬ Jersos‏
ܬܡܠܛܠܬܐ .1Aaxasol;‏

IV.

2A] ܠܐ ܝܕܥ‎ 4o ܗܟܝܠ ܐܝܟ ܕܐܩܠܪܢܢ ܕܒܗ‎ pysto!

ܘܠܐ ܚܕܐ ܥܠܬܐ Soop‏ ܟܠܢ ܐܝܠܝܢ ܕܗܘܘ ܡܛܠ ܐܝܕܐ
ܥܠܬܐ ooo‏ ܕܢܗܝܩܠܢ ܒܐܠܗܐ ܘܢܩܘܐ 'ܒܝܝܘܒܗ οἱ‏ ܕܟܕ

Dei, commemoravit [Int. manifestavit]. Et soluta est illorum
prima et primogenita octonatio. Cum enim unus et idem osten-
ditur Logos et Monogenes, et Zoe et Phos, et Soter et Christus
et Filius Dei, et hic idem incarnatus pro nobis, soluta est octo-

nationis illorum castrametata compago.

IV. Melius itaque est, sicuti dizimus, [Int. preedixi,] nihil
omnino scientem quempiam, ne quidem unam causam cujuslibet
eorum quz facta sunt, cur factum sit, credere Deo, et perseverare

[SaX omitted A] SAN 1242
ܩܕܩܠܝܐ ܕܩܠܟܣܢܘܬܐ ܘܕܒܘܛܠܐ‎
ܐܡܪ‎ ον Aye ܕܝܕܥܬܐ‎
ܪܝܫܝܥܬܐ ܕܦܢܛܣܝܐ ܗܝ‎
ܕܢ ܘܠܢܛܝܢܘܣ ܘܢܠܚܝܢ‎
[Assoc 2] 0150? ܗܠܝ‎
ܡܬܐܼܡܝܪܐ ܠܘܩܒܠ ܗܝ‎
12012302. corto ܕܩܠܬܩܝܝܐ‎
From IREN 208, Bishop of Lyons, from the
first Book of the “Refutation and Extinc-
tion of Science falsely so called ;" For he
says, in answer to the impious opinion of
the phantasy of VALENTINUS, and of his
followers, also in the treatise entitled,
‘‘Against that which is called by them the

Ogdoad."

3 Syr. shews the copula as in the
Greek.

3 Syr. as Int. read τοῦ αὐτοῦ.

* For σκηνοπηγία the Syr. has the

two words YAN fo losses im-

plying an encampment of many tenta.

IV. ! This extract follows the pre-
ceding in Cod. D. fol. 200, with which it
is connected by the words ܕܝܠܗ‎
By the same, from the second Book.

3 The CL. reading sit (sini) is con-
firmed by the Syr.; AR. has εἰ, but the
reading was not of sufficient importance
to demand notice tn loc.

8 Syr. omits eos, but requires ejus,
suggesting the reading, perseverare ejus
tn dilectione.

SYRIACA. 435

loan ܗܕܐ ܢܦܠܘܢ ܡܢ‎ wl» ds. po award
PY ܠܩܟܠܕܥ‎ μοὶ S080 ܠܗ ܠܒܪܢܫܝ: ܘܕܠܐ ܢܒܥܐ‎ Lo»
ܟܪܗ ܕܐܠܗܐ ܗܘ ܕܚܠܦܢܢ ܐܕܔܛܠܒ‎ Loreto ܠܝܫܘܥ‎ |
ܘܩܛܝܢܘܬܐ ܕܩܠܠܐ ܒܗܝ‎ Lan» ܐܘ ܕܒܝܕ ܥܩܠܝܩܘܬܐ‎

“ܕܠܐ ܐܠܗܐ Nas‏

V.
ܐܠܦ ܠܘ 5 ܕܠܐ‎ bio ܗܘܐ‎ o5 ܐܣܦܩܐܝܬ‎

eos in dilectione, aut per hujusmodi scientiam inflatos excidere a
dilectione, que hominem vivificat: nec aliud inquirere ad scien-
tiam, nisi Jesum Christum Filium Dei, qui pro nobis crucifixus
est, aut per quzestionum profunditatem | Int. subtilitates] et minu-

tiloquium in atAeismum [Int. impietatem] cadere.
V. Plenissime autem Dominus docuit non solum non transgredi

“ ܐ ܒܢܝܥܫܐܼ‎ 11005 questio-
num. The next terms confirm the ΑΒ.
reading minutiloguium, where the CL.,
Voss., &c. have multiloquium.

5 Syr. expresses the Greek, els τὴν
ἀθεότητα.

¥. 11 This Syriac fragment is
found in three MSS., B. fol. 45, E.
(fol. 9 from end), and F. fol. 95.
It is headed in E. with the words,

Cry? ܐܦܝܣ‎ (sic) 001.54)
ce» ܡܐܩܠܪܐ‎ co shewing that

it was taken from the second Book;
while F. has, (Am29 80570 ܕܠܐ‎

e) ܠܣ ܪܐ ܕ[ ܐܢܚܐܘܣ‎
Ore? leaomo]|. Tua: souls

are not antecedent to the body; by
IRENAUS, Bishop of Lyons. The rubric
heading in B. is particularly curious as
exhibiting a subdivision of the work
that not improbably proceeded from the
venerable author himself. We there

ܠܦܓܪܐ ܘܠܐ ܠܒܕܢ co‏ [
bi‏ ܕܩܝܕܝܫܐ ܘܣ
ܐܦܝܣܩܘܦܐ ܕܠ ܓ ܘܢ ܚܝܢ
Lodo‏ ܕܟܬܝܒ. ܥܠܥܘܗܝܢ
ܡܟܣܢܘܬܐ ܕܝܕܥܬܐ ܕ

co c3 ܟܠܢ ܩܠܐܟܠܪܐ‎ hae

pro c9) e
ܕܚܩܠܫ‎ leo ܕܐܝܬܘܗܝ‎
ܘܥܣܪܝܢ ܘܩܒܥܐ ܕܟܠܗ‎ Zlo

i.e. That souls are not antecedent‏ ܟܬܒܐ
to the body, and that they pass not from‏
the body to others; by Saint IREN XUS,‏
Bishop of Lyons; from the work entitled,‏
‘A Refutation of Science falsely 80‏
called ;" from the second Book, and‏
seventy-first section; which is the five‏
hundred and twenty-seventh of the entire‏
work. The bulk therefore was as con-‏
siderable as at present.‏

Δι) θοῦ indicates ἀρκούντως‏ ܙ

II. ixv.

1. 381.

111. x.

M. 32.
Matt. ii. 2.

436 FRAGMENTA

ܠܒܘܪܝܐܼ ܩܠܟܬܢ̈ܢ ?ܢܦܫܬܐ: | ono‏ ܕܘܪ̈ܬܗ ܕܦܓܪܐ ܗܝ

ܕܒܗ cas S05‏ ܗܝ ܒܗ ܗܝ ܩܠܬܢܛܪܐ: 'ܘܕܥܗܕܢ ܣܘܓܥܪ̈ܢܐ
ܕܣܥܪܝ ܬܢܢ ܘܗܘ ho‏ ܕܫܒܩ ܒܬܫܥܝܬܐ Wo)‏ ܠܬܝܪܐ
ܘܠܥܙܪ oo?‏ ܕܒܠܘܒܗ ܕܐܒܪܗܡ [ܐܬܢܝܝܝ .

VI.

ܐܡܬܝ ܕܝܢ ܐܡܪ ρα τὸ)‏ ܗܢܘܢ ܕܐܬܘ beso So‏
ܐܡܪܘ: ܝܙܚܢ ܓܝܪ ܦܘܟܒܗ SOLS ee L2‏
ܟܕ c?‏ ܐܬܗܕܝܘ ܡܢ ܟܘܟܩܐ ܠܒܝܬܗ ܕܝܥܩܘܒ psy‏
ἰοῦ po W.aitos‏ ܕܩܪܒܘ ܚܘܝܘ ܕܢܘ ܐܝܬܘܗܝ

perseverantes [Int. perseverare, non de corpore in corpus trans-
gredientes] animas ; sed et characterem corporis, in quo etiam
adaptantur, custodire eundem; et meminisse eas operum que
egerunt hic, et a quibus cessaverunt, in ea relatione [qus scribitur ]
de Divite et de Lazaro eo, qui refrigerabat in sinu Abrahze.

VI. Matthzus autem Magos ab Oriente venientes ait dixisse :
Vidimus enim stellam ejus in Oriente, et venimus adorare eum:
deductos[que] igitur a stella in domum Jacob ad Emmanuel,
per ea quie obtulerunt munera ostendisse, quis erat qui adora-

for the Greek; ܢܝܢ‎ omitted in ,ܐ‎ 7 B. C, but A. £D), C. omits

but found in the other two MSS., is
the equivalent of 5é in the Greek.

3 de corpore in corpus, not repre-
sented in the Syr. ; but cf. heading of B.

4 Codd. B. F. repeat «ΟἹ.

δ coo So is restored as the

undoubted reading, meaning adaptan-
tur. B. and F. have ܘܠܬܝܝܩܠܢ‎ and

E. Sanlhso. διυμαρλ.

6 The conjunctive 2 is omitted in B.

The other MSS. have ܘܕܥܗܕܐܢ‎

the copula in OOlO.

8 E. OO, but B. F. omit the
copula.

VE. ! This extract occurs in two
MSS., D. fol. 200, and G. fol. 4; in D.
it follows the extract III. above; in G.
it comes after IV., and in either case it

is introduced with the reference ܕܝܠܗ‎

todo co. By the same,‏ ܕܐܠܬܐ
from the third Book.‏
Syr. eos, absorbed possibly in Ma-‏ 3

8 Syr. indicates δὲ, Lat. τε.

SYRIACA. 437

ܗܘ editio?‏ : ܩܠܘܪܐ exo‏ ܡܛܠ ܕܗܘ ܐܝܬܘܗܝ oc Ἶοσι;‏
ܕܚܠܦ ܐܢܫܘܬܐ ܡܝܘܬܐ݀ ܡܐܬ ܘܡܬܩܒܪ: lem‏ ܕܝܢ ܡܛܠ
ܕܩܠܠܟܐ .]201045 ܗܘ ܕܠܩܟܠܠܟܘܬܗ ܩܘܠܟܐܐ ἢ]‏ ܗܘܐ:ܐ ܠܒܘܢܬܐ
No c?‏ ܕܐܠܗܐ ܗܘ ܘܗܘܐ ܝܕܝܥܐ ܒܝܗܘܕ ܘܐܬܨܠܝ
cd‏ ܕܠܐ ܒܥܐܘܗܝ .

VII.

cL» cos ha] AL]? ܐܬܫܥܝܬܗܘܢ ܟܠܢ ܩܠܫܝܝܠܦܐ‎

ܐܚܪܢܐ ܐܩܠܪܝܢ «σιοΔ.}»‏ ܗܘ ܕܚܝܫ bono? :,52Z2]o‏ ܐܝܬܘܗܝ
br]: So“!‏ ܕܝܢ ܗܘ ܕܥܠܘܗܝ ܢܝܝܬ ܘܕܗܘܝܘ beso‏
ܗܘ ;]9. aX‏ 202.: ܘܗܘ ?0 ܐܝܬܘܗܝ ܥܒܘܕܐ ܐܘ ܗܘ

So?‏ ܩܠܕܒܪܢܘܬܐ οἱ‏ ܕܡܢ ama,‏ ܗܘ ܕܦ ܚܝܫܘܩܫܐܼ

batur: Myrrham quidem, quod ipse erat, qui pro mortali hu-
mano genere moreretur et sepeliretur : Aurum vero, quoniam Rex,
cujus Regni finis non est ; Thus vero, quoniam Deus, qui et nofus
in Judwa factus est, et manifestus eis, qui non quzrebant eum.

VII. Etenim marrationes [Int. argumenta] illorum varia,
quemadmodum ostendimus, alterum dicentes [quidem] passum, et
natum; ef hunc esse [ Christum]? Jesum; alterum autem qui in eum
descendit et hunc esse Christum, qui etiam ascendit. iterum; σέ
eum qui a Demiurgo aut eum [Int. alterum eorum "autem,]
qui sit ex dispositione, vel eum qui sit ex Joseph, Aunc [quem]

* Codd, 1, ἰδλα.λο.
VII. ! From Cod. L. fol. 36, where
the passage is quoted with the words

σαν‏ ܒܟܬܒܐ
ܓ

shewing that the clause, expressed above
in alice, has been lost; the reader
therefore will make due allowance for
the impossible attempt at p. 87, 2.

5 The sense and Latin context alike
require co ܕܐܝܬܘܗܝ‎ :

6 Syr. Jesum, which alone satisfies
the sense.

παν ὑπ τ
0 ܀ ܗܥ ܠ‎ Inenzus, Bishop f

Lyons says this in the third Book 7? the
‘‘Refutation of Science that is f:

. ܐܝܬܘܗܝ .1 3

3 Syr. inserts the copula.

4 The Syriac here supplies a re-
markable lacuna in the Latin version ;

. ܙܘ ܗܘ Syriac‏

7 autem. This perplexing word, that
occurs in every MS., now resolves itself
into aut eum, the equivalent of the
Altogether, the Sy-
riac throws much light upon a confused
passage.

III. xvii. 6.

11. 87.

438 FRAGMENTA

caia fp‏ — ܠܗ: ܠܗܘ ܕܝܢ > Lino ἢ]‏ ܘܠܐ
ܘܠܫ̇ܬܟܠܗܢܐ ܢܝܝܬ ܠܗܘ Lands ty‏ ܘܠܐ ܩܬܚܚܙܝܥܐ lle‏

ܠܗ ܕܐܝܬܘܗܝ: ܟܕ Bee SO boo‏
ܬܪܥܝܬܗܘܢ Yo‏ ܐܠܗܐ ܗܘ ܕܐܝܬܘܗܝ.

ܚܚܝܫܘܩܐ

ܘܠܫܪܪܝܢ
ܡܛܠ ܕܪܚܝܩܐ

VIII.
co OW 432 Ach? No ܟܢܢ ܩܪܪܐ‎ oes? ܬܟܕ‎

ܕܐܡܝܥܐܝܬ ܩܪܝܒ pol} (owl‏ ܘܐܬܛܟܠ ܥܘ ܓܒܝܠܬܐ
ܕܝܠܗ ܐܝܕ ܨܒܝܢܗ ܕܐܒܐ on limo low‏ ܐܝܬܘܗܝ

do Saco ܚܠܦܢܢ‎ .as ܕܐܒ‎ yo ܟܠܫܝܝܝܐ‎ toe,
μου ܘܬܘܒ ]| ܒܫܘܒܝܝܗ ܕܐܒܘܗܝ ܕܢܩܝܡ ܠܟܠ‎

et passibilem argumentantur; tn hunc autem [Int. alterum vero
eorum] ab invisibilibus et innominabilióus [Int. in enarrabili-
bus] descendisse i/um, quem et incomprehensibilem, invisibilem,
[Int. invers. ord.] et impassibilem esse confirmant, errantes a
veritate, eo quod absistat sententia eorum ab eo qui est [vere]
Deus.

VIII. Errantes a veritate, eo quod absistat sententia eorum ab
eo qui est [vere] Deus, nescientes quoniam hujus Verbum unigeni-
tus, qui semper humano generi adest, unitus et consparsus suo
plasmati secundum placitum Patris, et caro factus, ipse est Jesus
Christus Dominus noster, qui et passus est pro nobis, et surrexit
propter nos, et rursus venturus est in gloria sui Patris, ad resus-

$ Compare the commencement of
the next fragment, and note 2 below.

VIII. ! This extract is found in
Cod. D. fol 201, where it follows
VI., the customary words intervening
loce ܘܬܘܒ ܒܝܬܐ‎ , and
again after a little. The reader will
observe that it is in continuation of
VII., the closing words of which

commence VIII.; the variations scarcely
justify the notion that they are by diffe-
rent hands. The italics are used to
mark identity.

° ܦܠܘ‎ . Cod. L. ܩܠܣ ܛܲܥܝܢ‎ .
Tb. 12223? , and in the same MS.

the transposition of the word ܐܠܗܐ‎
is a manifest error of the transcriber.

SYRIACA. 439

As ܢܩܠܬܘܢܝܚ‎ | ex ln» heralo* ܘܕܠܬܢܝܘܝܬܐܼ ܕܦܘܪܩܥܐ‎
.cuso ܐܝܠܝܢ ܕܐܬܥܒܕܘ‎ ema

IX.
ܬܛܥܘܢ‎ D ܕܕܒܢܝܢ ܕܢܫܩܠܥܘܢ:‎ c Solo? ܕܠܐ‎ Vale!
ܒܪܗ‎ oof ܚܝ ܘܗܘ © ܗܘ ܐܝܬܘܗܝ ܝܫܘܠ ܟܠܫܝܝܝܐ‎
ܒܝܬ‎ «ο saco ܪܥܝ ܠܢ ܠܐܠܗܐ‎ cue po? ܕܐܠܗܐ‎
. ܡܝܬܐ‎

Χ.

ܐܗܠܝܢ ܕܒܪܘܚܐ ܡܢ #ܟܦܪܝܢ beh‏ ܕܝܢ ܐܝܬܘܗܝ
ܡܫܝܝܝܐ ܘܕܐܚܪܢܐ ܝܫܘܥ ܘܐܣܬܟܠܝܢ ܘܠܘ ?ܕܚ ܗܘ

ܡܫܝܝܝܐ Tagen? ἢ}‏ ܗܗ ܩܠܠܦܝܢ: wlo‏ ]4 ܕܗܗ

citandam universam carnem, et ad ostensionem salutis, et regulam
justi judicii [ostendere omnibus] extendere in omnes qui [sub] αὖ
ipso facti sunt.

IX. Unum quod non exclamat ad eos qui volunt audire [quo-
niam] Nolite errare; unus et idem est *Jesus Christus Filius *esf
Dei, qui per passionem suam reconciliavit nos Deo, et resurrexit ἃ
mortuis.

X. QuiSpiritum quidem ?interimunt, alium autem esse Chris-
tum, et alium Jesum intelligunt, et non unum Christum, sed plures
fuisse docent: et si unitos eos dixerint, iterum ‘dividunt eos,

ܘܠܛܝܝܘܝܬ | ,37.1

4 Syr. κανόνα.

in Cod. L. being connected with the
words, {Aas} ܘܬܘܒ ܒܬܪ‎ ,

IX. 1 This passage stands in Cod.
D. immediately after the preceding,
separated merely by the words ܘܒܬܪ‎
εἰ post pauca.
2 Cod. οὶ ܠܩܐ ܐܟܪ‎ by an
evident error of the transcriber.
3 Syr. Jesus Christus.
4 Cod. inserts ΟΟῚ ܀‎
X. 1 This extract follows VII.

iterumque post alia.

2 ceRAD. Int. interimunt, £ 1,
exterminant, ἀθετοῦσι.

3 OO! pv? Int. unum. eva fil.

shew a lacuna in the Latin text filled
up above in italics; dividunt eos, from
some slight similarity, having been lost
in ostendunt eum.

III. xvii. 9,

III. xviii, $

II. 91.

II. 95.

. Xix. 1.

Il. 96.

440 FRAGMENTA

wo] Gp‏ ܠܗܘܢ ܬܘܒ ܩܐܠܦܪܝܫܝܢ ܠܗܘܢ ܡܠܦܝܢ
κα‏ ܕܗܘ ܡܢ ܐܫܬܘܬܦ ܒܝܝܫܐ ܗܘ ܕܝܢ ܠܐ Looms‏ ܟܬܐ :
ܘܕܗܘ ܩܠܢ ܐܬܥܠܝ ܠܫܟܠܠܝܐ ܗܘ ܕܝܢ ܟܬܪ ܒܩܠܕܥܬܐ.

ΧΙ.

ܐܟܕ tab e? Ao]‏ ܕܠܠܬܐܼ ܗܘ ܕܒܪܝܫܟܝܬ
]04 ܗܘܐ ܠܘܬ ܐܠܗܐ ܕܒܐܝܕܗ ܟܠ $08 ܗܘܐ ܗܘ
ܕܣ Abad]‏ ܩܪܝܒ dmn‏ ܕܒܢܝ̈ܢܫܐ ܗܢܐ hàm‏
Lo‏ ܒܙܒܢܐ sani)‏ ܗܘܐ ܟܠܢ ]15 ps2]‏
ܕܝܝܠܗ ܒܝܕ joo‏ ܒܪܢܫܐ ܚܫܘܫܐ: ܒܛܝܠ on‏ ܟܠܗ
ܚܪܝܥܢܐ ܕܗܢܘܢ ܕܐܟܠܪܝܢ: ܐܢ cs‏ ܗܝܕܝܢ ܐܬܝܠܕ ܠܐ ܐܐܐ ܡܢ
so,0‏ ܐܝܬܘܗܝ ܗܘܐ :bo-ato‏ ܚܘܝܢܢ ܓܝܪ ܕܠܘ ܗܝܕܝܢ
ܩܪܝܝ lou‏ ܒܪܗ ܕܐܠܗܐ ܕܐܝܬܘܗܝ ܟܢܢ ܒܪܝܫܝܬ sas‏
ܐܒܐ: d)‏ ܕܗܝܕܝܢ dose pmol]‏ ܒܪܢܫܐ ܟܕ ܠܬܫܥܝܬܐ

ostendunt enim eum quidem participasse passiones, hunc autem
impassibilem perseverasse; et hunc quidem ascendisse in Pleroma,
hunc autem in medietate remansisse.

XI. Ostenso autem manifeste, quod in principio Verbum ex-
sistens apud Deum, per quem omnia facta sunt, qui et semper
aderat generi humano, hunc in novissimis temporibus secundum
preefinitum tempus a Patre, unitum suo plasmati, wtpote passibilem
hominem factum ; exclusa est omnis contradictio dicentium ; Si
Dominus noster [Int. ergo] tunc natus est, non erat ergo ante
Christus. Ostendimus enim, quia non tunc ccpit Filius Dei,
exsistens a principio [Int. semper] apud Patrem ; sed quando

5 Similarly, ¢ y cither shews that oF 4 similar irregularity in the Syriac

MS. The former preserves a natural‏ ܛ

a particle was cancelled to round off flow ; this extract therefore may be con-
the defective text, or that enim 18 — i rod to have preceded, and not fol.
absorbed in ewm. lowed XIII., which is the order in Cod.

XI. ! This also is found in Cod.
D. fol. 201, where its position either D. after the usual words, ܘܬܘܒ‎

marks a dislocation in the main work, Mal 3A » üerumque post alia.

441
ܢܓܝܪܬܐ ܕܐܢܫܘܬܐ ܡܢ ܕܪܝܫ Z5.‏ ܘܦܘܪܩܢܐ ܕܠܝܠܐ ܠܢ
ܝܗܒ ܐܝܟܢܐ ܕܗܘ ܡܕܡ ܕܐܘܒܕܢܢ ܒܐܕܡ ܠܗ ܕܒܕܠܡܐ
ܘܒܕܟܩܠܘܬܐ ܕܐܠܗܐ ܐܝܬܝܢ ܠܗܕܐ ܒܩܠܫܝܝܝܐ Woe,‏ ܢܣܒܝܗ.

SYRIACA.

XII.

le!‏ ܗܘ ܕܐܠܗܐ ܡܢ Wo? fo]‏ »4 ܘܐܬܟܣܪ
ܘܠܕܩܠܐ ܠܟܠܘܬܐ ܢܝܝܬ ܘܠܠܠܕܒܪܢܘܬܐ Sas‏ ܕܣܘܪܩܢܐ
ܕܝܠܢ ْ
XIII.‏
ܐܠܐ ܐ ܠܥܬܝܕ ܗܘܐ ܠܟܠܝܝܫ ἢ}‏ ܘ ܕܢܦܪܚ ܗܘܐ ܡܢ ܝܫܘܥ
Meo hos‏ ܠܗܘܢ ܠܬܠܡܺܝܕܐ ܕܢܫܩܠܘܢ Il.‏

incarnatus est, et homo factus, longam hominum expositionem
denuo instauravit (Int. ?in seipso recapitulavit,] et in compendio
nobis salutem preestans, ut quod perdideramus in Adam, id est,
secundum imaginem et similitudinem esse Dei, hoc in Christo
Jesu reciperemus.

XII. Verbum Dei exsistens, a Patre omnium descendens, et
incarnatus, et usque ad mortem descendens, et dispensationem
consummans salutis nostre.

XIII. Si autem ipse non erat passurus, sed avolaret a Jesu,
quid et adhortabatur discipulos tollere crucem, et sequi se, quam

3 Syr. has nothing corresponding XIII. ! This extract is from Cod.

with in seipso.

XII. ! This sentence follows IX.
in Cod. D. but in disjointed order; the
last word of IX. and the first of XII.
being placed out of line at the foot of
the column, as though copied from a
defective MS., the top line of the next
column then proceeds with the faulty

reading, ܠܥܠ‎ co ,ܡܗܘ‎ for
. ܗܘ ܕܐܠܗܐ‎

3 Syr. a Patre omnium.

D. where it follows XII. and is intro-
duced with the words, 342 ܘܬܘܒ‎

ܐܚܝܪ̈ܢܝܬܐ ܠܘܩܒܠ ܗܢܘܢ

aga?‏ ܘܠܐ ܩܠܘܕܝܢ ܢܝܕ
ܟܪܫܝܝܝܐً

i.e. and again after a‏ ܕ
space, against those who divide Christ,‏
and do not confess that he is one.‏

21. 0 ce ܐܢ‎ si autem non.

3 avolaret, Syr. «29:213, which
gives authority to GRABE'8 proposed

111. xix. 2.

111. xix. 4.

IT. 95.

II. 98.

442 FRAGMENTA

ܘܢܐܙܠܘܢ on c542‏ ܕܗܘ ܐ goa Mo: yal cY&a»‏ ܕܗܢܘܢ
cane ili‏ ܠܩܠܕܒܪܢܘܬܐ Lao?‏ »

XIV.

ML ܫܫ‎ (Xo :$a4;S0 ye? otto 2}? ܝܬܝܪܐ ܗܝ‎ Ille!
ou ܕܢܣܒ‎ jon ads Pd] ܗܘܐ‎ Ans oe: ܓܝܪ‎
ܠܘ‎ sao ܟܠܕܘ | ܢܫܩܠ ܡܢ‎ ὦ ܩܠܕܡ: ܐܘܬܘܒ ܕܝܢ‎
ܢܣܝܒܢ ܗܘܝ ܩܘܛܩܟܠً ܗܘܐ ܕܒܐܝܕܝܗܝܢ‎ 155] to ܣܝܒܪܬܐ‎
co 2 Kalo ܡܢ (ܪܥܐ:‎ ami}; ܩܬܬܪܣܐ ܦܓܪܐ ܗܘ‎
“ܐܠܘ‎ joo ܕܡ ܟܧܢ‎ blo ܐܪ̈ܒܥܝܢ ܝܘ̈ܟܩܠܝܢ ܒܕܩܠܘܬ ܟܠܘܩܐ‎
gina, ܗܘܐ ܣܝܒܪܬܐ ܕܟܝܢܗ: ܘܠܐ ܬܘܒ‎ We Duce 0

ipse non tollebat secundum ipsos, sed relinquebat dispositionem
passionis !

H. 139. XIV. Osterum supervacua est etiam in Mariam descensio
ejus. Quid enim δέ in eam descendebat, si nihil incipiebat sumere
ab ea? ܐ‎ iterum autem [Int. Aut] si nihil sumsisset ex Maria,
nunquam ὦ terra sumtas [Int. eas que a terra erant,] percepisset
escas, per quas id quod a terra sumtum est nutritur corpus: nec
quadraginta iis diebus, quemadmodum Moyses et Helias, jeju-
nans esurisset, corpus ejus suam nis? quereret [Int. quzerens] escam
propriam : sed nec iterwm Johannes discipulus ejus de eo scri-

reading ἀναπτήσαντα, p. 54, 4. But cf. the author.
I. 212, revolasse, ἀποστῆναι, and ἦἧρθαι, 3 Syr. ܐܒ‎ indicating καὶ in the
62, also the expression of EPIPHANIUS, Greek, which is omitted in the Latin

ἑστήκει xardyrixpus, I. 200, 5. At p. translation. The same applies also
54, n. 4, ἀποστήσαντα should have been ܠܗ‎ , .
printed ἀποστάντα, The Alon Christ to O , καὶ els αὐτὴν, in the next

having descended as a dove, was said sentence.

consistently ἀναπτῆναι. Compare also : .ܘܬܘܒ‎ Gr. ἔτι re, but the
p. 413, 2. Latin aut. Syr. read also, δέ.

sl «oil 5o secundum fa- * Syr. supplies cci illis.
bulam ipsorum. ; 1 aX]

XIV. 1 An extract from Cod. L. Syr. ܦܓ ܗ‎ q.d. εἰ

quire V, fol. 7, citing also the name of μὴ τὸ σῶμα αὐτοῦ ἐπεζητεῖ.

448
ܗܘ ܬܠܩܠܝܕܗ ܟܕ ܩܠܟܬܒ εἶοσι οἱ words‏ ܗܘ ܕܝܢ
ܝܫܘܥ ܟܕ ܠܐܝ ܟܠܢ [sos‏ ܕܐܘܪܚܐ uot,‏ ܗܘܐ : ܘܠܐ
ܕܘܝܕ ܘܠܩܕܡ ܗܘܐ ܐ ܐܡܪ ܥܠܘܗܝ Iolo Ns .amoh‏
whoa»)‏ .

SYRIACA.

XV.
4 ἢ Poth? ܗܘܐ ܕܠܐ ܐܢܫ ܝܕܥ‎ μοὶ ܗܕܐ ܐܟܠܪܢ‎ soo!
: ܠܗܘܢ‎ Wye de» ܒܪܐ ܘܠܐ ܠܒܪܐ ܐܠܐ ܐܢ ܐܟܐ ܘܐܝܠܝܢ‎
ܕܠܬܝܕܐ‎ wor As panic ܐ ܗܘܐ‎ Ryo μ ܗܝ‎

1V. xi. δ.

bens dixisset, Jesus autem fatigatus in itinere sedebat: nec David
preeclamasset in eum, Et super dolorem eulnerum meorum ap-
posuerunt.

XV. Et propter hoc Dominus ? noster dicebat: Nemo cog- 11. 161, 168.
noscit Patrem nisi Filius: neque Filium nist Pater, et quibuscun- Matt. xi. 97.

que Filius revelaverit. Revelaverit enim, non solum in futurum Luc. x. s».

5 The MS. here is doubtful, SOLO
shewing that the scribe began to write
ܩܪܐ‎ and then substituted sso} « The
Greek seems to require the stronger

term ܗܘܐ‎ 1:250. proclamavit.
XV. 1 Cod. C. fol 69. The
quotation is headed with the words,

aa ma) mols}?

Jato ܡܢ‎
sy ܕܪܫܝܘܐ ܥܠܘܗܝ‎ 1325];
ܕܐܝܕܥܬܐ‎ Leo {Zarmato
ܩܩܐ‎ (cod. Arado) ܘܠܝܗ‎
aol ܩܠܝܢ ܪܝܫܐ‎ Ke

Of IRENJEUS, Bishop of Lyons, who was
near to the Apostles, from the fourth
Book (uf the work) entitled, “On the Refu-

tation and Extinction of Science whose
name is false,” from the eighth chapter.
This ancient numbering of the chapters
therefore exhibits a mean, between the
chapters of the Benedictine and those
of the present edition. GRABE'S num-
bering is more wide of the mark.

3 Syr. Dominus noster, and, Nemo
cognoscit Patrem nisi Filius; neque
Filium nisi Pater. It is remarkable
that the CLERM., AR., and other MSS.
transpose the terms in the same way as
the Syriac, (see p. 159, 2), although
the context sufficiently marks the error;
and the author shortly before had
stated that the transposition was from
the hand of heresy, 158, 5, that it might
appear that the Father was wholly un-
known before the Advent of Christ.

3 Rye. Compare the recepta

leetio in the Peshito Version at p. 162,
n. I.

IV. xxxiv. 8,

11, 219.

Esai. vi. 5.

444 FRAGMENTA

245021 ܐܝܚܕ mrt do (ἕο‏ ܩܟܪܚܝ ܩܠܠܬܐ ܕܢܓܨܠܝܘܗܝ
del‏ ܡܢ ܟܕ ܡܢ ܡܪܝܡ ܐܬܝܠܕ HD‏ ܓܘܢܐܝܬ ܥܠ ܟܠܗ

. ܣܝܟܐ‎ hào
ΧΥ͂Ι.

ned!‏ ܟܠܚܘܕ ܟܠܫܢܐ ܡܬܢܒܝܢ ܗܘܘ ܢܟܝܐ ܠܐ

ܐܣ flops?‏ ܘܒܕܘܒܪܐ ܘܒܣܘܠܪ̈ܢܐ ܐܝܠܝܢ Q2h‏ ܀ܩܠܠܩܟܐ
ܥܩܒܕܝܢ ܗܘܘ ܕܪܘܚܐܼ: “ܒܩܠܠܬܐ ܕܝܢ ܕܝܕ ho‏ ܠܠܐ ܡܬܚܝܙܝܢܐ
ܚܙܝܢ ܗܘܘ ܐܠܗܐ ܐܝܟ ܟܠܐ ܕܐ̈ܫܥܝܐ μοὶ‏ ܕܠܩܠܠܟܐ ܡܡܪܝܐ
std? opo Lola,‏ ܟܕ 00% ܕܚܙܐ ܒܥܝܥܘܗܝ ‏ ܠܐܠܗܐ

dictum est, quasi ‘quidem tunc inceperit Verbum manifestare
Patrem cum de Maria natus; sed communiter per totum tempus
positum est.

XVI. Non enim solum sermone prophetabant prophets, sed
et visione, et conversatione, et actibus quos faciebant, secundum
id quod suggerebat Spiritus. | Secundum hanc igitur rationem
invisibilem videbant Deum, quemadmodum et Esaias ait: Regem
Dominum Sabaoth ?eiderunt oculi met; significans, quoniam videbit

* Cod. D. melius, ܝܒܐ‎ sa Ὁ
ܥܒܕܝܢ ܗܘܘ.‎ buo»

5 Cod. D. is more close 1
ἢ ܠܐܠ ܗܐ‎ bo yh ܕܝܢ‎
ܚܿܙܝܢ ܗܘܘ ܐܝܟܢܐ‎ Lup
x91 ܕܐܩܠܪ‎

4 Syr. indicates μὲν in the Greek.

XVI. ± From Codd. C. fol. 69,
and D. fol 201. In the former this
extract follows X VI.,giving the number

of the chapter as 55. bes co
ܕܢܝܦܠܧܝܢܝܢ ܘܚܟܠܫܐ‎ In the

latter it follows XIII., and simpl
refers to the fourth book. 42O

ls23] LL24—2—2 These two

extracts, from their variations, must be
considered to be independent transla-
tions. Cod. C. is expressed in the text,
though Cod. D. is in some respects

closer to the Latin.
eX

3 Cod. C. lon in error for
as read in Cod. D.

° Cod. Ὁ. ܘܒܝܝܐܘܐ‎ ili.

5 Cod. C. carelessly loses - Ib.
ܒܝܬ‎ inter, indicating μετὰ λόγου, and

for [SX it has ܐ‎

7 Cod, D. ܒܠܢܓܥܝܢ‎ Aad, and
volo in error for ܩܠܤ ܕܠ‎ rm:

8 Cod. D. transposes ܐܠܗܐ‎ and

follows more grammaticall with
: ciao

? LXX. εἶδον rois ὀφθαλμοῖς μου.
C. ol ὀφθαλμοί. Cf. 7.

SYRIACA. 445

σιῶν «ΟἹ ܗܕܐ ܒܝܬ ܩܠܠܬܐ‎ γα] :wo» coo laxo
ܕܐܠܗܐ ܒܪܢܫܐ ܚܙܝܢ ܗܘܘ ܕܩܠܬܗܩܝܢ ܥܡ ܒܢܝܢܫܐ ܟܕ‎
ܕܠܐ ܥܕܟܝܠ‎ ono" oom ܩܬܢܒܝܢ‎ jon ܗܝ ܕܥܬܝܕܐ‎
beams ܗܘܘ *ܘܠܠܐ‎ Lo] ܕܩܪܝܒ‎ Joo? ܩܪܝܒ‎

lex? asd? ܕܒܫܟܠܝܐ‎ corto ܟ݀ܟܪܙܝܢ ܗܘܘ‎ beca
ܗܘܘ.‎ «αἰοὶ Δ...

XVII.

ܐܝܕܐ ܕܝܢ ܕܟܠܪܬܝܥܘܬܐ #ܐܟܣܢܝܬܐ Mp. MereSso‏
ܐܠܗܝܗܘܢ fotos)‏ ܠܘ ox‏ ܠܐ ܐܝܬܝܗܘܢ ܐܠܗܐ ܐܠܐ
ܕܘܦܬܟܖ̈ܐ ܕܩܶܐܕܐ: ܚܕ ܕܝܢ ܐܝܬܘܗܝ ܐܠܗܐ ܗܘ wo “sho!‏
ܟܠ ܐܝܫܘܬܐܼ ܘܩܫܘܠܛܢܐ ܘܟܠܪܘܬܐܼܐ ܘܟܠ Bas‏ ܕܩܠܫܬܩܠܗ:

oculis Deum homo, et vocem ejus audiet. Secundum hanc igitur
rationem et Filium Dei hominem videbant conversatum cum
hominibus, id quod futurum erat prophetantes, δέ eum qui nondum
aderat, adesse dicentes, et impassibilem passibilem annuntiantes,
et eum qui tunc in ccelis, in limum mortis descendisse dicentes.
XVII. Hic vero peregrina quzedam eruditio, et nova doc-
trina, deos gentium, non solum non esse deos, sed et idola esse

]V. xxxviii.
2.

II. 939.

dzmoniorum ; esse autem unum Deum, qui est super omnem xp... 2.

principatum, et. dominationem, et potestatem, δὲ omne nomen quod

XVII. ! This quotation follows
the preceding in Cod. D. being con-
nected simply with the words 3490

! Cod. Ὁ. yas]? ܒܩܠܠܬܐ ܕܝܢ‎
ܘܠܒܪܗ.‎ bo

n.‏ ܘܠܝܗܝܢ Cod. D.‏ ܐܐ
(ἢ Nos‏

12 Cod. D. inserts ܗܘܐ‎ but it is
superfluous.
3 Cod. D. |) ܘܠܗܘ‎ .

1 Cod. D. OFAN) the affix

being more legible than its vehiculum.
VOL. II.

Mares

3 14-102] from the Greek word
£évos.

3 Syr. et, which AR. omits.

* Syr. ܟܠ‎ co Ns Gr.
ὑπεράνω πάσης, κιτιλ. Similarly the
Peshito, only c2 and plural nouns
following. See 233, n. 7.

28

IV. lv. 2.

Phil. ii. 8.

11. 966.
Esai. vii. 14.

FRAGMENTA |‏ 446
ܡܠܠܬܐ bow‏ ܕܒܦܟܝܥܐ ܐܝܬܘܗܝ ܐ ܩܠܬܝܝܙܝܢܐ ܟܕ la2AMe5‏

ܘܩܠܝܝܙܝܢܐ̈ ܒܒܢ̈ܝܢܫܐ ܗܘܐ 'ܠܕܩܐ ܠܩܠܘܬܐ ܢܝܚܬ ܩܠܘܬܐ ܕܝܢ
ܕܕܠܝܒܐ .

XVIII.

artoo ܕܝܢ ܕܬܘܒ ܐܡܪܝܢ ܕܒܪܢܫܐ ܐܝܬܘܗܝ‎ cov
cua» ܘܩܪܒܬ ܕܝܕ 'ܢܒܝܬܐ ܘܝܠܕܬ ܒܪܐ ܘܕܩܠܬܩܪܐ‎ todas)
ܘܠܘܟܐ ܬܗܝܪܐ ܐܠܗܐ ܚܝܠܬܢܐ: ܘܠܗܘ ܕܟܠܢ ܒܬܘܠܬܐ‎
pg ܗܘܗ ܠܝܝܕܝܘܬܐ ܕܩܠܠܬܐ ܕܐܠܗܐ‎ Lu ܥܩܠܢܘܐܝܠ‎
ܘܒܪܗ‎ loo lim {AAso93 ܗ ܩܪܫܕܐܕܥܓܝܢ ܗܘܘ:‎
who ܕܩܠܪܒܥܐ ܕܟܝܐ‎ Ab: be ܕܐܠܗܐ ܒܪܐ ܕܐܢܫܐ ܗܘ‎
ܗܘ ܕܗܘ ܥܒܕܗ‎ joi) ܠܒܢܝܢܫܐ‎ anto Solr ܗܘ‎
ܐܝܬܝܢ ܐܠܗܐ‎ 2e .h ܟܕ ܗܘܐ ܗܘ ܩܠܕܡ‎ boo Lo»
Wheto «δὴ d» ܚܝܝܠܬܢܐ ܐܝܬܘܗܝ 320 ܐܝܬ ܠܗ ܗܘ‎
ܠܗ.‎

nominatur: et hujus Verbum naturaliter [quidem] invisibilem,
palpabilem et visibilem in hominibus factum, [et] usque ad mor-
tem descendisse, mortem autem crucis.

XVIII. Qui vero, iterum dicentes ; Homo est, et quis cognoscet
eum? et Veni ad *prophetissam [Int. prophetam, et peperit filium,
vocatur nomen ejus Admirabilis, Consiliarius, Deus fortis ; et qui
eum ex Virgine Emmanuel preedicabant, adunitionem Verbi Dei
ad plasma ejus manifestabant ; quoniam Verbum caro ?erit, et
Filius Dei Filius Hominis; purus pure puram aperiens vulvam
eam quze regenerat homines in Deum, quam ipse puram fecit et
hoc factus, quod et nos, Deus fortis est, et inenarrabile habet

genus.

5 ܘܬܠܒܒܢܐ‎ ψηλαφητὸν, ac- XVIII. 1 This extract follows the
cording to the Latin, though xard- preceding again in Cod. D. fol. aor.

ληπτον would be a better match for the 3 Syr. Prophetissam.
Syriac. 3 Syr. Verbum ... est, both of which
6 .ܐ‎ So,S0. the AR. omits.

SYRIACA.

XIX.

ܐܣܝ̈ܝܩܐ ܕܝܢ Kags‏ ܐܝܬܝܗܘܢ ܗܠܝܢ ° ܕܠܟܠܗ 12a:.o o‏
ܛܠܩܠܝܐ ܘܒܦܘܪܩܢܐ limo»‏ ܟܦܪܝܢ ܘܠܡܡܘܠܕܐ c)‏
ܕܟܠܢܕܪܝܫܬܐ ܐܩܠܕܥܪܝܢ ܟܕ ܐܡܪܝܢ ܕܠܐ ܐܝܬܘܗܝ ܟܡܐܩܟܠܝܐ
ܢ ܕܝܢ ܠܐ bo cuo‏ ܡܕܝܢ ܠܐ

447

: aieo ܕܠܐ‎

ܦܪܩ ܠܢ ܩܠܫܝܝܝܐ ܒܕܟܩܠܐ ܕܝܠܗ flo‏ ܗܢܐ ܟܣܐ ܕܬܘܕܝܬܐ
ܦܘܬܦܘܬܐ ho»‏ ܕܝܠܗ has de 2owA]‏ ܗܘ ܕܩܨܝܢܢ
ܩܘܬܦܘܬܐ lye?‏ ܕܝܠܗ.

XX.

cel» mas ܓܝܪ‎ d* seb ܪܗ̈ܘܡܝܐ‎ Jos ܐܘܒܗܝ‎

ܐܢܬܘܢ ܥܬܝܕܢ ܐܢܬܘܢ ܗܘ ܠܩܠܩܠܬ: ܟܕ ܠܘ 0 ܥܢܝܢܗܘܢ

XIX. Vani autem omnimodo, qui universam dispositionem
[Dei] contemnunt, et carnis salutem negant, et regenerationem
ejus spernunt, dicentes non eam capacem esse incorruptibilitatis.
Si autem non salvetur hee videlicet, nec Dominus sanguine suo
redemit nos, neque calix Eucharistie communicatio sanguinis
ejus est, neque panis quem frangimus communicatio corporis

ejus est.

V. ii. 1.

XX. Et i ea [epistola], que est ad Romanos ait: δὲ 11. 80.
enim secundum carnem vivitis, incipietis mori: non conversa-

XIX. ! From Cod. H. fol. 60, where
the passage is introduced with the words

12e. 22.2] mols} boo

` ܕܠܓܕܘܢ ܕܒܓܠܝܐ ܡܥܢ lolo‏

ܕܚܟܠܫܐ ܕܠܘܩܒܠ ܗܪ̈ܣܝܣ.
Of Saint IRENUS, Bishop of Lyons in‏
Gaul, from the fifth Book c. Horreses.‏

3 Syr. sunt ti, but loses Des.

3 The letter ܬ‎ however has perished
in the MS.

4 cro, δηλονότι, rendered by the

translator videlicet.

XX. ! From the same Codex,

and following XIX. after the words

and again the same.‏ ܘܬܘܒ ܕܝܠܗ
ww. |‏ ܘܒܗܝ Byr. simply‏ ܘ

with no indication of the ΑΒ. reading

eua.

is supplied from the N. T.,‏ |« ܐ
but the word has perished in the MS.‏
Syr. enim, as in G. T. and CLER. &c.,‏
but ΑΒ. autem, which was not noted in‏

loc. as unimportant.

28—2

ἐρᾷ

Rom. viii. 13.

448 FRAGMENTA SYRIACE

Ado]‏ ܙܕܘܝܪܗܘܢ ܕܒܒܣܪܐ :WAetx‏ ܐܦ ܓܝܪ ܗܘ ܟܝ
ܐܝܬܘܗܝ lmao‏ ܟܬܒ ܠܗܘܢ d)‏ ܟܕ hac) Mace‏
ܗܠܝܢ ܕܩܩܠܝܬܢ ܠܒܪ̈ܢܫܐ ܦܣܩ: ܘܡܛܠ ܗܕܐ ܐ̈ܘܣܦ: d‏
boo c‏ ܠܣܘܒܪ̈ܢܐ soto lao»‏ 4 ܐܢܬܘܢ ܐܬܚܝܘܢ :

en ܕܐܠܗܐ‎ Lo c4) ܓܝܪ ܗܠܝܢ‎ qo
ܒܢܝܐ ܕܐܠܗܐ ܐܝܬܗܘܢ.‎

ΧΧΙ.

V. xxxiii. 3 lf yep deal L. usps p castras τω gunnlrun L ܐܢܘܬ ܟܐܕ ܘܬ‎ , pague [9 fao

ὗ fin wach prcumcugl tab burg wits fb pwhpag ὗ gan gn, bphip
Lb spp umi [d SLE bnliph © npuLu ܝ ܬ‎ bh ܬܨ‎ of op » arp
ܐܗܬ ܗܕ ܢܘܟ ܒܬܬܘ )ܐ‎ ntwnt whup, gb, fp ܐܬ‎ μη

tionem profecto eorum habitationis que est tn carne deprecans
[Int. repellens ab eis]; etenim ipee in carne cum esset, scribebat
eis: sed concupiscentias abscindens carnis, eas que mortificant
hominem. Et propter hoc intulit: Si autem spiritu opera carnis
mortificatis, evelis. Quicunque enim ducuntur Spiritu Det, δὲ sunt
filis Dei.

XXI.

Quando et creatura reno-
vata et liberata, multitudinem
fructificabit universz escs, ex

11. 417.

Quum creatura hee libe- J,
Int. Var.

rata [fuerit] et renovata, mul-
titudinem escarum cujuscum-

rore cceli, et ex fertilitate terree :
quemadmodum presbyteri me-
minerunt, qui Johannem disci-
pulum Domini viderunt, audisse
se ab eo, quemadmodum de

4 Syr. indicates for the Greek, οὐ

μὲν τήν γ᾽ αὐτῶν ὁμιλίαν τῆς ἐν σαρκὶ
σκηνώσεως παραιτούμενος, and the omis-
sion of eorum habitationis in the Latin.

δ ܡܫܬܐܠ‎ clearly παραιτούμενος,

que speciei germinabit de rore
coli et de pinguedine terre:
quemadmodum senes memine-
runt, qui Johannem discipulum
Domini viderunt, audivisse se

which the Translator seems to have
read as παρωθούμενος.

XXI. ! This Armenian extract is
from the Spicil. Solesm, I. p. 1, edited by
M. Pitra, Paris, 1852, and was obtained

ET ARMENIACE.

449

dunlwtahwgt ܒܘܨ‎ qup mumqgattn Sip, & mukp.
“Bhboght acmpp, npe πρίδρ pounught pun My ἴδῃ
pbepu nona nibii , bf dpa dpa nonu! plu wpe, be
Je pnpuros bep ρον μίερω gunuefqu, & fpmpuit sep np f
qun bqu gh pbepu aqhyge, & ῥερωρωῦεβερ aghyg popu
apamiqu , & βερωρωΐῦχβερ np ܕ ܘܗܘ‎ Wdjbwj puwt & Shug.
Knows qon]: Ge qb μαι πᾶν jumphu, quncpp nqlocgE apap,
“ὧι σηΐυα eogbughk. "Du quecmqnyt bl, ghe wn, fobs ܟ‎ £

op ulus :᾽}

temporibus illis docebat Domi-
nus et dicebat: ** Venient dies in
quibus vineze nascentur, singulze
decem millia palmitum ha-
bentes; et in uno palmite dena
milia brachiorum, et in uno
vero palmite dena millia flagel-
lorum ; et in unoquoque flagello
dena millia botruum; et in
unoquoque botro dena millia
acinorum; et unumquodque
acinum expressum dabit viginti
quinque metretas vini. Et cum
eorum apprehenderit aliquis
28anctorum botrum, alius clama-
bit; Botrus ego melior sum: me
sume, per me Dominum benedic.
Similiter et granum tritici decem
millia spicarum generatum ; et
unamquamque spicam habitu-

by him from an Armenian MS. τῶν
κυβιακῶν ἐξηγήσεων, Lib. IV. in the
Mechitarist Library of S. Lazarus at
Venice, and described as being of the
twelfth century. The passage will be
found at p. 417. [π the Armenian
Codex it is introduced simply with the

Ἵ ἕξω ܧ‎ Guarani gnpbha, php pneuncguitl,

ab eo de temporibus illis de
quibus docebat Dominus, et
dicebat: ** Venient dies in qui-
bus vites germinabunt, singulse
decem millia palmitum ha-
bentes; atque in singulis pal-
mitibus decem millia brachio-
rum; et in quovis brachio decem
millia ramusculorum ; et in uno-
quoque ramusculo decem millia
racemorum ; et in unoquoque
racemo decem millia acinorum.
Quilibet acinus expressus dabit
viginti quinque cyathos vini.
Si quis autem apprehenderit
racemum sanctum, alius race-
mus clamabit: Ego sum melior,
me accipe, et per me Domino
benedic. — Similiter et granum
frumenti decem millia germina-

words DfbuUh 6 «““σέσι.
i.e. IRENAI est Sermo.

3 Armen. βότρυν ἅγιον, Lat. βότρυν
ἁγίων, with which latter term M.
PriTRA compares the line,

Σωτῆρος & ἁγίων μελιήδεα λάμβανε βρῶσιν,
,ܘܪܘܐ‎ πίνε, x.r.A.—Ep. ZSduens.

450

FRAGMENTA ARMENIACE

(mulu « & βεριωρωΐ sep ܘܗܪ‎ αὔεμυ ܬܒܘ‎ Gunnu. Lh From
pulls shop Gunn. Sha. [ung fh ܟܘܢ‎ may iapacpu: Ge my pt

wiih upnqupbp &un,p & μεν παρ & putitup p' pun Sunfbifzm.
ܗܬ ܐ ܘܗ‎ myunghy ܕܘ ܗܗܛ‎ ἔν ει ἦν [tust aim.
πεῖ ρ᾽ fbpulipan pu. wjuachl b apum fuphgbaye ap jEplipE
πίω, ܐܘܗ ܕܗ ܗܢܐ ܢܢܐ‎ wn. ἤει, & ܘܐܗ ܒܣܐ‎ & Sool
pure pbuh, ζυωφωήημδωμρ diupphais ἐιπήνωμν fingit nc.

Q'U‏ ܗ

XXII.
vani Us M77] ܕܐܠܗܐ ܟܕ ܐܬܟܣܪ‎ [Ads ܐܓܝܪ‎ oon?
DEW. ܣܓܝ̈ܐܬܐ‎ p-2 imo

ram decem millia granorum;
et unumquodque granum quin-
que bilibres similz clare mun-
d»; et reliqua autem poma, et
3gemina, et herbam secundum
congruentiam iis consequentem ;
et omnia animalia iis cibis uten-
tia, que a terra accipiuntur,
pacifica et consentanea invicem
fieri, subjecta homini cum omni
subjectione.”

bit spicarum; et unaquzeque
spica decem millia habebit gra-
norum; quodlibet autem gra-
num, quinque modia *simile
mundze ; et omnes alie arbores
fructifere, et semina et herbs,
juxta suam ipsorum ex 5ordine
rationem. Et queecumque ani-
malia, 118 pasta cibis qui e terra
sumuntur, ad invicem pacifica
erunt, et concordia, et mitia,
subjecta homini in omni obe-
dientia.”

XXII. Quoniam enim ipsum Verbum Dei incarnatum suspen-
sum est super lignum, per multa ostendimus.

3 Obviam armeniaci textus literam
si quesieris, legeris, sum Gdivhp, regiones,
sed auctorem habemus R. P. GABRIEL
AIVAZOUSEI Mechitaristam, apertum
amanuensis σφάλμα corrigendum esse,
ac legendum wkpdiwhp, semina. PITR.

4 The Armenian text is consistent

with the critique tn loc. p. 418, n. 2.
5 Or, per proportionem congruam.
XXII. 1 This is found in the
three Codd. A. fol. 13, C. fol. 69, and D.

fol. or. A. has the Rubric aa p?

ma. 1 75]‏ ܐܦܝܣܩܘܦܐ

ET SYRIACE.

451

XXIII.

ܓܝܪ ܕܩܪܝܪܐܝܬ ܐܝܬܘܗܝ ܐܠܗܐ ܗܘ ܕܩܪܩܝܡ

fou!

lioc: lad nS‏ ܘܫܪܝܪܐܝܬ laxo‏ ܢܩܘܡ ܡܢ ܒܝܬ ܡܝ̈ܬܐ
ܘܠܘ ܦܠܬܢܐܝܬ ]2 no)‏ ܟܠܗܝܢ coo!‏ ܚܝܘܝܢܝܢ.

XXIV.
ܟܢ ܟܕ ܟܠ $08 ܩܠܬܚܕܬ ܩܪܝܪܐܝܬ ܒܩܪܠܕܝܢܬܗ‎ 542!

XXIII.

Quomodo enim vere Deus est qui resuscitat homi-

nem, sic et vere Homo resurgit a mortuis, et non allegorice,
quemadmodum per tanta ostendimus.

XXIV. Deinde omnibus renovatis, vere in civitate habitabunt

ܘܗܩܘܟܝܐ ܕܝܕܥܬܐ ܕܨܠܬ ܩܩܐ
i. e. Of Saint IREN &U8, Bishop of Lyons,‏
the hearer of PoLYcARP, Bishop of‏
Smyrna and Martyr, from the fifth‏
Book of the '*Refutation and Overthrow‏
of Science falsely so called." In C. the‏
extract is in sequence with XV. and‏
XVI. merely connected by the word‏
and again, and in D. it‏ ,040
ܘܬܘܒ follows X VIII. with the words‏

lato i2422,ie and again

in the fifth Book.

2 For ie D. has
ܡܠܬܗ.‎

3 A. and C. have ܩܫܘ‎ el.

ἐνεσωματώθη, but it is not so probable

& word.
XXIII. ! From Cod. M. fol. 8o,

with the inscription, |! ܕܚ ܗ‎

- 22 and

laame| «lul‏ ܕܠܘܢ ܘܢ
Le‏ ܡܢ ܩܐܐܟܠܪܐ ܕܚܩܠܫܐ
ܕܗܠܝܢ Noocaà‏ ܗܪ̈ܣܝܣ

i.e. Of Saint IBEN ξυϑ, Bishop of Lyons
in Gaul, from the fifth Book of those
(written by him) against Heresies.

3 δι’ ὅσων τούτων.

XXIV. 1 This extract is found in
triplicate, Cod. E., loose quires, and
not numbered (past the middle), H. fol.
54, and M. fol. 80. The Cod. E. is in
perished condition, the ink having eaten
its way through the skin. It is a MS.
of the eleventh or twelfth century. It
introduces the quotation with the words,

ܕܢܝܣܝܐ ܐܝܪܝܢܐܘܣ Cri?‏
LO‏ ܐܦܝܣ ܡܢ Wo‏
Lato)‏ ܕܠܘܩܒܠ ܗܪ̈ܣܝܣ

i.e. From Saint Inenaus of Lyons $n
Gaul, Bishop, from the fifth Book
against the Heresies. In Cod. H. the
passage has a similar heading, only with

the varia lectio NA.OON? ܕܗܠܝܢ‎

V. xxxv. 2.

xxxv. £.

II. 426.

452
ܕܐܠܗܐ 'ܢܥܩܠܪܘܢ: ܐܡܪ ܠܡ ܓܝܪ μοὶ‏ ܗܘ As ua?‏
ܬܐܘܢܘܣ: ܗܐ ἢ‏ ܥܒܕ Mes bl‏ ܟܠܗܝܢ: Solo‏ 'ܕܟܬܘܒ
ܡܛܠ ܕܗܠܝܢ lasoso Ks‏ ܐܝܬܝܗܘܢ ܘܩܖܕܝܪܬܐ: Holo‏
ܠܝ το ito‏ ܟܕ ܓܝܪ ܐܫܪܝܪܐܝܬ ܐܝܬܝܗܘܢ
'ܟܢܝܢܫܐ ܐܫܪܝܪܐܝܬ ܙܕܩ ܕܢܗܘܐ ܐܝܬܘܗܝ ‏ ܘܚܘܕܬܐ ܕܝܠܗܘܢ
ܐܐ ܠܐ 'ܢܬܕܝܚܩ ܠܘܬ ܗܠܝܢ ܕܠܐ ens d] «σι. Δ}‏
ܕܐܝܬܝܗܝܢ Zh‏ 'ܠܩܕܟܠܝܢ: ܘܠܐ ܓܝܪ ܩܢܘܡܐ flo‏ ܐܘܣܝܐ
Moi‏ ܩܠܬܛܥܝܐ ܩܪܝܪ ܓܝܪ ܘܣܠܫܪܐ ܗܘ ܕܐܩܝܩܗ: D]‏
ܐܣܒܩܠܗ ads?‏ ܗܢܐ 239 ܗܢܘ ܕܝܢ ܗܠܝܢ ܐܐܕܥܒܪ ܦܘܩܕܢܐ
ܟܗܝܢ ܗܘܐ Wo‏ ܕܐܥܬܩ ܒܗܝܢ ܒܪܢܫܐ: Xo‏ ܗܕܐ bo‏

FRAGMENTA

V. xxxvi. 1.

Apo. 1.5, 6 Dei. Dixit, enim inquit, sedens super thronum: Ecce nova facio
omnia. Et dicit | Dominus: Omnia] scribe, quomodo $i sermones fideles,
et veri sunt. Et dizit mihi, Facta sunt. [Et] secundum rationem,
Cum sint enim veri homines, veram esse oportet et renovattonem
ipsorum, sed non excedere in ea quz non sunt; sed in iis quze sunt,
proficere. Non enim substantia, neque materia conditionis exter-
minatur; verus enim et firmus qui constituit illam: sed figure
transit mundi hujus, hoc est, in quibus transgressio facta est ; quo-
niam veteratus est homo in ipsis. Et propter hoc figura hzec tem-
poralis facta est, preesciente omnia Deo; quemadmodum ostendi-

? Codd. H. M. habitabunt, S083.

In Cod. E. the word is illegible.
3 E. H. M. omit Dominus; but

yery possibly ܡܪܝܐ‎ has been absorbed
in ܐܡܪ‎ . G. T. simply γράψον.
4 Sic Codd. H. M. In Cod. E. the

prefix ? alone is legible of 20019
in which word the copula following may

have been lost. J. Διο So ܘ‎

3 For vert, MSS. and Edd., the Syr.
MSS. indicate vere, and with an im-
provement of the sense; so also lower
down, n. 17.

* Cod. M. bas] 12.

7 Syr. shews clearly that plantatio-
nem is ἃ corrupt reading, and that
the Translator wrote recapitulationem
12222 » which restores a good mean-
ing.

8 Syr, ὍΔ, which supplies
a satisfactory correction; and for ex-
cedere, must certainly be read excidere,
the equivalent of ἐκπίπτειν.

9 ܠܩܕܟܠܝܝܢ‎ [ME Tpoxwpely.
10 Cod. H. male pS.
11 Syr. παράβασις τῆς ἐντολῆς.

SYRIACA, 453

Lore [anc]‏ ܗܘܐ ܟܕ tps! S008‏ ܐܠܗܐ ܟܠܩܠܕܡ: ܐܝܟ
ܡܐ "ܕܚܘܝܢܢ ܟܦܟܬܒܐ ܗܘ ܕܩܕܡܬ ܗܢܐ ܐ ܘܥܠܠܬܐ ܕܒܪܝܬܗ
ܙܒܢܝܬܐ Bods;‏ ܐܝܟ ܕܩܨܝܐ ܝܗܒܢܢ: ܟܕ ܕܝܢ ܥܒܪ ܠܗ
Bons}‏ ܗܢܐ ܐ ܘܒܪܢܫܐ ܐܬܚܕܬ ܘܠܘܬ ܠܐ ܡܬܚܒܠܢܘܬܐ woe‏
di]‏ ܕܠܐ ܢܬܩܠܕܐ ܬܘܟ ܕܢܥܬܩܼ dem‏ ܐܝܬܝܗ Me. Lia»‏
ܘܐ̈ܪ̈ܥܐ Vos‏ ܗܝ ow‏ ܚܕܬܐܝܬ ܩܠܟܬܪ ܒܪܢܫܐ ܟܕ ܒܟܠܙܒܢ
"ܚܕܬܐܝܬ sas Wiseto‏ ܐܠܗܐ: Woo‏ ܕܒܟܠܙܒܢ ܡܩܘܝܢ
ܗܠܝܢ !ܠܐ 1220250 Lio] : μοὶ 11201? se}‏ ܓܝܪ ܕܫܡܝܐ

Bb oo Ups lul pss‏ ܥܟܕ ܐܢܐ ܘܕܢܩܘܝܢ ܩܕܡܝ
ܐܡܪ Lio‏ ܗܟܢܐܼ ܢܬܩܝܘܬ ܙܪܥܟܘܢ ܘܩܟܠܟܘܢ: ܐܝܟܢܐ ܕܩܫܝ̈ܫܐ
oto]‏ ْ

mus in eo libro qui ante hunc est, et causam ™temporalium mundi
fabricationis, secundum quod potuit, ostendimus. Preetereunte

autem figura hac, et renovato homine, et vigente ad incorruptelam,

ut non possit jam veterascere, erit ccelum novum et terra nova, in

quibus "novus perseverabit homo, semper nova confabulans Deo.

Et quoniam hzc semper perseverabunt sine fine, Esaias i/a ait :
Quemadmodum enim colum novum et terra nova, qua ego facio, xa. ܪܕܫܐ‎
perseverant in conspectu meo, dicit Dominus, sic stabit semen

vestrum δέ nomen vestrum. Et quemadmodum Presbyteri
dicunt....

13 Cod. E., but Cod. H. δῶμ and 1 Syr. nove.
M. Sp. 18 Syr. immortalia, Gr. ἀτελεύ-

ταια.
13 Cod. E. e129Q22. 19 Syr. marks ita to have been lost
M Codd. ,ܬ‎ M. causas, E, | A SSO ܨܪ‎ ait
λόγον. 30 in Cod. E. the recurrence of the

15 Codd. temporalis, i.e. fabricationis. .
16 Cod. E, here inserts a superfluous — "576 Word has caused the loss of ܘܐ̈ܪܥܐ‎

. ܗܕܐ‎ 2 Cod. E. 3A239.

454 FRAGMENTA

XXV.

coc Quad] ܩܠܢܝܥܐ‎ po fread ܐܒܢ ܗܟܝܠ ܩܒ̈ܥܝܢ‎
Mano ܐܬܟܢܣܘ ܠܝܕܐ ܕܠܗܠܝܢ ܘܗܝ‎ Lad pad nor
ܗܝ ܕܛܘܦܣܐ ܐܝܬܝܗ ܗܘܬ ܕ ܪܗ ܕܩܠܫܝܝܝܐ‎ 1022
ܩܒܘܬܐ‎ wo ܘܕܟܝܐ ܘܕܠܐ ܩܠܘܡ ܙܝܬܘܗܝ: ”ܐܝܟܢܐ ܓܝܪ‎
ܘܡܢ ܘܡܢ ܠܒܪ ܐܝܬܝܗ‎ Lh» ܡܕܗܟܬܐ ܩܕܗܩܐ‎
+ܐܝܬܘܗܝ ܗܘܐ‎ L2» ܘܧܓ ܪܗ ܕܩܠܫܝܝܝܐ‎ bron ܗܘܬ‎
ܗܘܐ ܡܢ ܠܒܪ‎ dogo ܡܢ ܟܡܠܬܐ‎ agd ܕܡܢ‎ Ἰῆσηδοο
XXV. Quomodo igitur lingue LX X. numero declarantur,
et a dispersione in unum lingusz per interpretationem ipsarum col-
liguntur ; ita arca illa typus declaratur corporis Christi, et puri, et

immaculati; quemadmodum enim arca illa inaurata puro auro, et
ab intra et ab extra, ita et corpus Christi purum est et splendidum,

XXV. ! From Cod. D. 1:98,
where it is written twice; in col. r,
from *, but fully in the second column,
marked respectively a’ and β΄. In the
former case it is introduced with the
rubric ܕܐܝܪܝܢܐܣ ܕܩܠܝܬܝܢ ܠܗ‎
ܗܐܪܙܺܛܝܩܘ‎ Of InENaUS whom the
heretics slew, the only instance observed
in these MSS., in which IRENAUS is
said to have suffered martyrdom. If
he had died in the Arian age, his
death might very possibly have been
chargeable to heresy. But there.is no
trace of any violent outbreak among the
Gnostics or Montanists of the third or
preceding centuries, and this single
statement of the rubricator can scarcely
outweigh the negative argument, aris-
ing from the designation of IRENJEUS,
simply as Bishop, in juxta-position with
PoLycABP, JUSTIN, &c. who are as
invariably termed Martyrs. The Bishop
of Lyons was probably confounded with
Tren £U8 of Sirmium, who suffered mar-
tyrdom in the general persecution under

Diocletian, 4.D. 304. The fuller form
of this fragment in the second column
is prefaced simply with the name of
Inzx.xvs COOL» ¦ .

3 This almost hopelessly corrupt
passage is printed faithfully from the
MS., though the emendations expressed
by the translation represent the follow-

ing words, fred po Lb» 00
ܕܠܗܠܝܢ‎ | το ܬܟܢܣܘ‎

The reader of the Nitrian MSS. must
often have recourse to the Chaldee; the
words rendered colliguntur, per inter-
preationem are rendered as from the
Chaldee vocabulary.

5 pO? David, can make no sense,
and L» διασπορὰ is substituted, from

the root |3? ܀‎ The prefix to leo

is added, as required by the sense.
* From this point cf. Gr. Fr. VIII.

4 In pf’, O is wanting; as also ܗܘܐ‎
infr.

5 In α΄, this word is missing.

SYRIACA. 455
ܘܫܒܚܝܝܘܬܗܘܢ‎ σι op Wo (bo ܒܪܘܚܐ‎ c
ܕܟܝܢܐ ܬܬܚܘܐ.‎

XXVI.

ܟܒܪ ܕܝܢ ܩܝܕ ܗܠܝܢ Aem: poll},‏ ܠܗ ܡܢ ܟܕܘ
j|A3o‏ ܦܘܩܩܗ: ܟܕ ܘܠܦܣܝܢܢ ܕܒܟܠ ܚܝܢ ol n0‏
ܒܢܝܢܫܐ. mito‏ ܓܝܪ ܚܕ ܟܣܝܐ ܘܐܚܪܢܐ ܓܠܝܐ : rv‏
ܦܓܪܝܐ ܘܐܚܪܢܐ ܪܘܢܝܝܐ: ܟܕ ܐܝܬܘܗܝ ܩܠܘܠܕܐ ܕܬܪ̈ܝܗܘܢ ܬܐܡܐ .
ܐܝܟ ܚܕ ܓܝܪ ܓܠܘ 005652( ΔΝ‏ ܠܐ ܓܝܪ ܢܦܫܐ
loc‏ ܠܗ ܠܦܓܪܐ ܒܗܘܝܗ lege lo‏ ܩܕܝܡܐ ܠܗ
ܒܓܟܝܠܬܗ ܐ oa‏ ܚܕ ܙܒܢܐ ܐܝܘܢ ܬܪ̈ܝܗܘܢ ܬܘܪܣܝܗܘܢ
ܕܝܢ ܕܗܠܝܢ ܐܝܬܘܗܝ ܕܟܝܘܬܐ ܘܪܝܝܝܐ ܒܣܝܟܩܐܐ.

intus quidem Verbo ornatum, foris autem Spiritu communitum :
ut ex ambobus naturarum splendor commonstraretur.

XXVI. Nunc ergo per hoc quod progenitum est jam pridem
sortitum est Verbum interpretamentum. Persuasum habemus in
singulis nobis binos inesse homines. Pro confesso enim alterum
arcanum, alterum palam fit; alterum corporeum, alterum autem
spiritale; generatio licet amborum (ad instar) gemellorum sit.
Quasi unum enim ambo revelantur sseculo, non enim anima prius
erat quam corpus in essentia ejus, neque corpus ante eam in
plasmatione sua, verum unius temporis hi ambo; pabulum autem
eorum puritas et suaveolentia.

sing’ how ܕܠ ܘܕܝܢܘܢ ܟܝܢ ܦܘܩܩܐ , ܣܩܒܝܝܝܘܬܗ‎
XXVI. From Cod. K. fol. 43, Le ܕܦܐܪܬ‎ po? From the holy

. IRENJEUS, Bishop of Lyons, from the
prefaced with the words ܐ ܕܒܩܕܝܫܐ‎ (section) of his interpretation of the
£n ao] WO tp | Songof Songs. Cf. Syr. Fr. V. n. 1.

,194 ,17 ܨ
Cant. Cant.‏

456 FBAGMENTA

XXVII.
ܩܬܘܠܝܩܐ ܬܗܘܐ ܠܟܘܟܠܗ‎ Mop. ܓܝܪ ܒܫܪܪܐ‎ oro
wat} ܘܟܟܠ‎ LON ܩܘܩܠܠܝܐ ܕܠܟܠܗܘܢ ܐܝܠܝܢ ܕܗܝܡܢܘ‎
ܕܠܐ ܩܠܬܚܒܠܢܘܬܐ ܘܪܝܫܝܬܐ‎ laco ܕܩܝܟܠܬܐ‎ hb 35Δοὶ
ܠܩܠܘܬܐ 'ܒܥܠܕܒܒܐ.‎ oua: ܕܠܥܠܘ݀ ܟܕ ܡܪܝܐ‎ aao)
Lito ܒܝܬ ܟܠܝܬܐ ܠܐ ܬܘܒ‎ o ܘܒܣܪܐ ܗܘ ܕܩܘ‎ Layo
ܟܕ‎ bes qe? ܩܠܬܚܒܠܢܘܬܐ‎ WA ܕܟܕ ܐܩܫܬܚܠܦ‎ ll]

[ܬܧܬܝܝܘ ܩܩܠܝܐ ܟܠܫܒܝܝܐ 'ܩܪܒܗ ܠܐܒܐ.

XXVII. Tune enim in veritate erit gaudium commune
penitus consummatum iis omnibus qui in vitam credunt, et in
unoquoque homine confirmabitur Resurrectionis mysterium, et
spes incorruptionis, et inchoatio Regni seterni, quum mortem et
diabolum deleverit Dominus. Homo enim ille et caro, qui resur-
rexit e mortuis, non amplius moriturus est, sed postquam in in-
corruptibilitatem fuerit conversa, et similis facta spiritui, quum
apertum fuerit ccelum, gloria plenus hanc (carnem sc.) Patri obtulit.

Bishop of Lyons, who was a contem-
porary of the disciple of the apostle,
PoLvocAR?, Bishop of Smyrna and Mar-
tyr, and for this reason is held in just
estimation, wrole to an Alexandrian

XXVII. ! From Cod. 12,158,
The extract is introduced as

| ܢ ܐܘܣ ܓܝܪ

fol. 41.

follows:

ܐܦܝܣܩܘܦܐ

ܕܐܫܬܘܝ ܡܡ om‏
(ܠܫܩܠܘܥܗ ,ܣ Lo‏
(ܕܫܠܝܝܝܐܼ .1( 20000
ma}‏ ܘ .ܘܦ ܐ ܕܣܟܠܘܪܢܐ
Vaso juo‏ ܗܕܐ ܟܐܢܐܝܬ
5503450 ܗܘܐ ܟܕ ܟܬܒ ܨܝܕ
ܐܢܝܫ ܐܠܟܣܢܕܪܝܐ ܡܛܠ ܗܝ
wr?‏ ܕܠܥܕܐ ܕܩܝܩܠܬܐ ܢܗܘܐ
lows p cras‏ )142.9(
For IRENZUS,‏ ܟܬܒ ܗܢܐ ܢܝܫܐ

to the effect, that tt ts right, with
respect to the Feast of the Resurrection,
that we should celebrate it wpon the first
day of the week. He wrote after the
following manner, These words mark
the extract to have been made from the
treatise ×. τοῦ σχίσματος addresied to
Blastus, Eus. H. E. v. 20, and if so
the schismatic was from Alexandria;
though, as THEODORET informs us, both
he and Florinus were of the Roman
clergy, eis τὸν τῶν ἐν Ρώμῃ πρεσβυτέρων
συντελοῦντες κατάλογον. H. Fab. 1. 23.

. ܘܠܒܥܠܕܒܒܐ ,21

* The writer's doctrine evidently
being, that the offering of Christ was
made once for all.

SYRIACA. 457

XXVIII.

c! ooaioA2o ܠܟܘܢ‎ if ܕܟܒܪ‎ Udo Leon!
ܩܠܘܕܥ ܐܢܐ ܠܟܘܢ ܕܐܢܬܘܢ ܐܝܕ‎ 22e? ܠܕܐܝܕܢ‎ hos ܕܐܦ‎
e] ܠܟܬܒܐ‎ Tasso ܡܢ‎ οὐδοῦ ܝܩܝܪܘܬܐ ܕܝܠܟܘܢ‎
ܕܡܐܫܬܒܗܐ ܗܘ‎ wb ܥܠܝܒܘܢ‎ Luo So car
ܐܢܟ ܕܡܢ ܩܫܝܫܐ‎ nnde Dez ܘܕܐ‎ NR
oho} c» ono c» ܗܘ ܕܒܐܠܗܐ ܨܥܘܐܘ:‎ lex
ܕܒܐܝܕܝܗܝܢ ܠܘ 22045 ܠܐܝܠܝܢ ܕܩܪܝܒܝܢ‎
ceo ܕܩܠܥܬܕ ܬܪܥܝܬܗܘܢ ܡܓܕܩܝܬܐ ܕܝܕ ܐܠܗܐ [ܠܐ‎
ne ܕܒܝܕ ܩܐܟܰܬܒܦܢܘܬܗ ܩܠܣܒܕܢܘܬܐ‎ Apo Lad?
ܒܢܦܫܬܗܘܢ.‎ ,23o ܕܥܠ ܐܠܗܐ‎
XXVIII. Nunc autem quia forte vos lateant libri eorum, qui
etiam ad nos usque pervenerunt, notum facio vobis, ut pro vestra
dignitate ejiciatis e medio scripta illa, opprobrium quidem afferen-
tia in vos, quia scriptor jactaverit se unum esse e vobis. Offendi-
culo enim sunt multis, simpliciter et nulla facta qustione reci-
pientibus tamquam a presbytero blasphemiam qua Deum afficiunt.
(Considerate) enim horum scriptorem, ut per ea non tantum asse-
clis noceat, mentem paratis in blasphemias adversus Deum, sed et

nostris lzedat, quia per libros ejus falsa dogmata de Deo in
mentes eorum injicit.

XXVIII. !From the same Cod. fol.
48, prefaced by the words, ܐܣܣ‎ 3, ἦο
r3? ܕܠܘܢ‎ leame|
hoo; [eame] ܒܩܛܘܐ‎
ܟܬܪ‎ lon Jan ܩܫܝܫܐ‎
ܘܐܼܟܬܒ‎ «ai ca cio)

{dsm jlarciato‏ ܟܬܒ

And IREN EUS, Bishop of Lyons,
to Victor, Bishop of Rome, concerning
FLOBINUS a presbyter, who was a part-
san of the error of VALENTINUS, and
published an abominable book, thus
wrote.

aut simile quid.‏ ܐܒܩܘ Suppl.‏ ܝ

1 Cor. x. 4

458 FRAGMENTA

XXIX. |

i24‏ ܩܕܝܫܐ cp‏ ܠܗ ^h ας‏ ܡܐ

ܕܐܝܬܘܗܝ ܒܪ Loot . Les}‏ ܐܦ ܕܠܐ ܐܝܬܘܗܝ ܒܪܢܫܐ.
ܘܐܝܟ Bo‏ ܕܒܣܪܐ. ܗܟܢܐ ܐܦ Loo?‏ ܘܩܠܠܬܐ ܕܐܠܗܐ
ܘܠܗܐ. ܘܐܝܟ bo‏ ܕܟܠܢ ܩܠܪܝܡ ܒܐܦܢܐ sped] Len}‏
Lom‏ ܐܦ ܕܒܘܟܪܐ odo?‏ ܒܪܝܬܐ aS So cas‏
ܘܐܝܟ Ko‏ ?22 ܗܟܢܐ ܙܦ Waco‏ .= ܘܐܝܟ eO ho‏
Loo‏ ܐܦ ܕܐܩܫܩܝ Soo‏ ܩܨܝܡ ܠܝܗ̈ܘܕܝܐ ܟܕ ܐܝܬܘܗܝ
ܗܘܐ jel‏ ܡܡܫܝܝܝܐ ec‏ ܠܡܗ̈ܝܡܢܐܼ ܝܫܘܥ ܝܗܒ
ܕܢܫܬܘܢ le bL‏ ܕܢܒܥܝܢ Sods, bet‏
ܡܐ ܕܒܪܗ ܕܕܘܝܕ. 1001[ «οἱ‏ ܟܠܪܗ ܕܕܘܝܕ.
ܐܒܪܗܘܪ .

ܘܐܝܟ
ܘܐܝܟ e» he‏
ܗܟܢܐ ܐܦ ܡܢ ܩܕܡ ܐܟܪܗܡ. ho lo‏

XXIX. Libri sancti agnoscunt de Christo, quod sicut
Filius Hominis est, *ita etiam idem non est homo; et sicut caro,
ita etiam Spiritus, et Verbum Dei, et Deus [est]; et sicut ex
Maria in temporibus novissimis natus est, ita etiam primogenitus
omnis creature egressus est ex Deo; et ut esuriit, sic et ‘saturavit;
et ut sitivit, sic et bibere fecit olim Judseos, Petra enim ipee
erat Christus; ita nunc credentibus Jesus dat ut bibant aquas
spiritales, quee scaturiunt in vitam eternam. Et sicut Filius
David, ita et Dominus David. Et sicut ex Abrahamo, ita et
ante Abrahamum. Et sicut servus Dei, ita etiam Filius Dei et

XXIX. !From Cod. C. fol 1; and tam Filius Dei est ; or ܒܪܢܫܐ‎ may

printed already by M. PrTEA, in the
first volume of the Spicileg. Solesm. p. 6,
whose translation has generally been
adopted.

3 Similarity of terms has caused some
confusion. For this clause read L501

aoc] ܒܪܗ ܕܐܠܗܐ‎ «οἱ is

be replaced with |Awos3 ܒܗ‎
q. d. οὐκ ἔστιν αὐτῷ ἀρχή.

31 boo.

* qui saturavit, but the Codex has
NOG? qui satiatus est. The form
Aphel however is evidently required, as

afterwards —2-Q.0 |).

SYRIACA. 459

ܕܥܒܕܐ ܕܐܠܗܐ. ܗܟܢܐ ܐܦ ܒܪܐ ܕܐܠܗܐ A2 Lio‏
ܘܐܝܕ ܡܐ ܕܐܬܪܩܩ ܠܗ ܐܝܟ Lom Je e?‏ ܐܦ wrt?‏
boo‏ ܕܩܘܕܩܐ ܒܬܠܡܝܕܘܗܝ. ܘܐܝܟ de‏ ܕܐܬܥܝܩ. ܗܟܢܐ
ܐܐܦ ܕܝܗܒ Mop.‏ ܠܥܡܠܗ. ܘܐܝܟ ܡܐ bealus)‏

` ܬܘܒ ܒܡܕܥܬ ܐ̈ܝܠܝܢ ܕܡܟܝܢ ܗܗ‎ hom ْ ܫ ܫܢܐ‎ dso
er}? 1332 poo ܘܬܬܚܕ.‎ ἢ ܠܗ ܥܒܪ ܗܘܐ ܟܕ‎
ܐܦ‎ brome kon? ܗܘܐ ܘܠܐ ܘܬܟܠܐ̈. ܘܐܝܟ ܩܠܐ‎ Wis
ܕܚܝܫ.‎ Ko ܘܠܡܫ̈ܟܒܐ ܘܒܪ̈ܘܚܐ̄. ܘܐܝܟ‎ fod ce)
ܘܩܠܐܣܐ ܡܢ ܟܠ ܟܘܪܗܢ. ܘܐܝܟ‎ L.keo ܐܦ ܕܚܝܝ‎ hoo
ܐܝܬܘܗܝ. ܥܠ‎ lA ܕܩܝܟܠܬܐ‎ «οἱ Ἰλοσι Ai ܩܐ‎
ܩܠܕܥܪܐ. ܘܦܫܟܠܝܐ ܕܡܢ ܟܠܗ ܙܝܩܪܐ ܘܬܫܒܘܚܬܐ‎ ds]
co ܕܝܢ‎ ben ܩܠܢ ܩܠܚܝܠܘܬܐ.‎ Lo con}? ܩܠܥܠܝ.‎

thos‏ ܐܠܗܝܐ. ܕܢܝܝܬ 'ܠܬܚܬܝܬܗ v.d]‏ ܘܕܣܠܩ ܠܥܠ

Dominus universi. Et sicut consputus est in ignominiam, ita
etiam insufflavit Spiritum sanctum in discipulos suos. Et sicut
contristatus est, ita etiam dedit letitiam populo suo. Et sicut
apprehensibilis et palpabilis, ita rursus in medio eornm qui nocere
ei querebant, transibat non apprehensibilis, et per januas clausas
intrabat, nec impediebatur. Et sicut dormivit, ita etiam impe-
ravit mari, et ventis et turbinibus. Et sicut passus est, ita etiam
vivus, et vivificans, e£ sanans omnem nostram infirmitatem. Et
sicut mortuus est, ita etiam est resurrectio mortuorum ; super
terram ignominiosus, et in ccelo omni gloria et laude sublimior;
qui crucifizus est quidem ex infirmitate, vivit vero ex virtute divina ; 2 cor. xiii. 4
qui descendit in ‘inferiora terre, et qui ascendit super ccelos;

& Vers. Pesh. ܓܝܪ‎ ol ranea, the learned editor not perceiving
that the Syriac text is an application

of Eph. iv. 9, 10, omitting however‏ ܒܩܠܝܝܝܠܘܬܐ ܐܠܐ 2 ܗܘ
prius, after descendit; and‏ $0,004 ܒܝܝܝܠܐ ܕܐܠܗܐ .

© Spicileg. Soleem. in loca suMer. «QUAD omnes, before colos.

FRAGMENTA

ܡܢ ܩܟܠܝܐ. mam‏ ܠܗ dhoo Lio]‏ ܟܠ.
ܡܝܬܐ . ܐܝܢܡܝ ܠܥܠܘ eo] cas‏

XXX.

1 ܢܩܠܘܣܐ ογροὶ Wad polo Ls‏ ܥܠ ܟܠܫܝܝܝܐ
co r2)‏ ܟܒܬܘܠܬܐܼ. can‏ ܥܠ ܩܝܣܐ. ܘܕܐܬܚܐܝ
c0?‏ ܒܝܬ Mao‏ ܘܕܣܠܩ ܠܫܟܠܝܐܼ. «So»‏ ܐܒܐ ܩܠܫܬܒܝܝ.
ܘܕܐܝܬܘܗܝ ܩܐܠܠܟܐ ܠܥܠܘ Lomo‏ ܐܝܬܘܗܝ ّ'ܟܠܕܥܐ ܘܠܫܠܟܠܢܐ
ܡܠܬܐ ܕܐܠܗܐ ܗܘ ko?‏ ܩܕܡܬ ܢܘܗܐܐ ܐܬܝܠܝ. ܗܘ ܕܐܝܬܘܗܝ
ܐܥܟܠܗ ' Won’ So» hoa:‏ ܕܒܕ ܐ̱ܢܫܐ. ܗܘ ܕܒܟܠ ܟܠ
cui suffecit preesepe, et qui implevit omnia; qui fuit mortuus, et‏
qui vivit in ssecula sseculorum. Amen.‏

XXX. Lex et Prophetze et Evangelistee proclamaverunt
de Christo, quod natus est ex virgine; et quod passus est super
lignum ; et quod apparuit ?e mortuis; et quod ascendit ad
colos; et quod a Patre glorificatus est; et quod est Rex in
seternum ; et quod Hic est intellectus perfectus, Verbum Dei,

XXX. ! This extract is introduced
in the same Cod. C. fol. 1, with the head-

ing ܙܝܪܝܢܐܘܣ ܗܘ‎ |r So»
bo Na lon ܢ ܘ‎ 9
ܐܩܝܣܩܘܦܐ‎ Ἰοσιο of Sain

TREN AUB, the follower of the Apostles
and Bishop. It does not profess
therefore to have been taken from the
work c. Hereses, but the Armenian
heading refers it to a treatise de Re-
surr. Dom., which may perhaps be the
same as that ×. wdoyaros. Like the
preceding, it is found in the Spicilegium
Solesmense, edited by M. Prrra, 1. 3.

3 Spicileg. Solesm. e domo mortuo-

rum, but ܩܠܝܬܐ‎ Aas So is the
usual periphrasis in Syriac for e mortuis.
Cf. Armen. fragm. p. 462.

* The use of this term νοῦς τέλειος

is significant of genuineness, as marking
the words of one who had long opposed
the Valentinian heresy. In this system
Christ was not one of the original
ZEons, or τέλειοι αἰῶνες of the Pleroma;
neither was Λόγος identical with pois:
with an eye therefore to contemporary
error, the author of this fragment enti-
tles Christ ὁ τέλειος Νοῦς, Adyos τοῦ
Θεοῦ.

4 OLNOS referring to [30103
seems out of place, and should follow

q. d. qui condidit omnia cum ea,‏ ܕܟܠ
i.e. created the Light, which heresy‏
deemed to be co-ordinate with the‏
Deity, as well as every other substance.‏
The Syriac here is more full than the‏
Armenian (Fragm. XXXI), which‏
gives no assistance.‏

δ pans no doubt representing
Δημιουργὸς in the Greek.

SYRIACA. 461

ܗܘܐܼ. wero‏ ]12012 ܪܝܫܝ ܐܒܗ̈ܬܐܼ. ܒܢܩܠܘܣܐ ܢܩܠܘܣܐܼ.
Las [oan‏ ܟܘܣܪܖ̈ܐ. faites‏ ܩܠܕܒܪܢܐ. Lars‏ ܢܒܝܐܼ.
j5ikos‏ ܡܠܐ̈ܟܐ̄. ܒܒܢܝܢܫܐ ܒܪ (ܢܫܐܼ. Iolo‏ ܟܪܐ. ܒܐܠܗܐ
Jato Jon‏ ܠܥܠܘ .

ܗܢܐ ܓܝܪ ܐܝܬܘܗܝ ܗܢܐ ܗܘ ܕܠܢܘܚ ܗܘܐ ܡܠܚܚܝܐܼ
Soouollo‏ »2,. ܗܘ sm] sax»?‏ ܐܬܦܟܪ ܘܥܘܪ ܝܥܩܘܒ
ܗܘܐ 'ܒܐܟܣܢܝܐܼ. 'ܪܥܝܐ Sh‏ ܕܩܠܫܬܘܙܒܝܢ ?9 ܘܚܬܢܐ
ܕܥܕܬܐ. ܘܟܠܕܒܪܢܐ ܕܟܪ̈ܘܒܐܼ. ܪܒ fn‏ ܕܩܠܐܟܐ. ܐܠܗܐ ܕܩܠܢ
ܐܠܗܐ. ܒܪܐ ܕܟܠܢ tae, .}o}‏ ܩܠܫܝܝܝܐ ܩܠܠܟܐ Sas,‏
ܥܠܟܠܝܢ |0

qui ante lucem genitus est: qui cum eo est conditor universi,
fictor hominis; qui est in omnibus omnia: in patriarchis pa-
triarcha, in legibus lex, in sacerdotibus princeps sacerdotum,
in regibus gubernator, in prophetis propheta, in angelis angelus,
in hominibus homo; in Patre Filius, in Deo Deus; Rex in seter-
num, Hic enim est qui Noemo fuit nauta, et Abrahamum duxit ;
qui cum Isaaco ligatus est, et cum Jacobo peregre fuit, ? pastor
eorum qui salvi sunt, et ?sponsus Ecclesie ; et dux Cherubim,
princeps "exercitus angelorum ; Deus ex Deo, Filius ex Patre;
Jesus Christus, Rex, in ssecula sseculorum. Amen.

6 oca. πλάστην.
7 ܒܐܟܣܥܥܐܼ‎ as in Fr. XVIII.

Armenian, a populo nec fide dignus
habitus, does not sound authentic, for
the common people heard him gladly,

2, the Greek term fevedwy.

8 Compare the lengthened extract
that has either been interpolated in the
Armenian Fr. XXXI. 3, or omitted
here for conciseness by the Syrian
scribe. The character of the passage,
however, would have insured its trans-
cription if it had existed in his copy;
I am inclined to think, therefore, that
it is not to be referred to IRENZUS as a
genuine extract; also the term in the

VOL. II.

Mark xii. 37, and wished to take him
by force, to make him a king, John
vi. 15.

9 Sponsus Ecclesie. The Church is
the Spouse of Christ, and not of the
Valentinian angels.

10 fotAso» ܚܝܠܐ‎ rendered by

M. ῬΙΊΒΑ, exercitus angelorum, is
more probably the representative of
δυνάμεων ἀγγελικών.

29

462

FRAGMENTA

XXXI.

ep up LA ` ܩ £ ܨܣ ܟܨܚ‎ lur pufttp pupaghsfitsPafpumean
bu, b ἤπευξῖν & sup mpl f fom; ft , & pmpacghu, hidbnbgng
L. fipughuy jbpliiu , & spunuenpbuy & [Jang un opha susp
abu: Ge gh ܕܘܐܕ ܨܘ ܘܗܐ ܬܘܣ‎ dfnp! Landry (wth, np
ܢܐܐ‎ ἠωηωᾳην qabobghl Supghay wb zips duppojo, pha.
altos undEi t, p Sugjpunalranit Suypanghin, (gun phot
wi phip, f pula pualtwy , ܢܣܘܢܗ ܐܗܢ ܘܨܘ ܢܘܐܐ‎
Unppuhuts , | ἴωρᾳωρξων εἴωρφωρξ, B $pboenalit $pboenal,
f ܐܢܚ ܛܟ ܨܢܘܐ܇‎ inp, bsp (abs Jon Arme,

Jure onbrastiu uar :

[Jee fupt “Uap megaliag ῥϑωεβ, pee ἅ ܒܬܝ ܘܐ‎ afess Beas ἔνεμε. 1
pu r pps easel ve. ἐπ πη bug » pug. ]ܚܚ[‎ burg ἔγεμε. 1 por

XXXI.

Lex et Prophetz et Evangelia declaraverunt

Christum natum ex virgine et in cruce passum; et suscitatum
e mortuis, et in colum elevatum; et glorificatum, et regnantem

in sxcula.

Ille ipse dicitur perfectus intellectus, Dei verbum,

quod primitus pulchre nati hominis [fuit] *conditor; in omnibus
omnia; in patriarchis patriarcha ; in lege lex; in sacerdotibus
sacerdos ; in regibus princeps ductor; in prophetis propheta ; in
angelis angelus ; in hominibus homo; in Patre Filius, in Deo Deus,
Rex in seternum. Ipsemet direxit Noemum in navi; [cum Josepho
venumdatus est]; et Abrahamum conduxit; cum Isaaco ligatus;

XXXI. ! Spic. Sol. 1. 4, from a Cod.
in the Mechitarist Library of S. Lazarus
at Venice, and described by M. Pirra
as written manu recenti. It represents
the same original as the preceding
Syriac fragment, with certain interpola-
tions, that are bracketed in the trans-
lation. It also bears the heading,

Urge Gruunh Fufolfunuh
Sabe oh ܝ ܬܘܨܘ ܛ ܘܨ ܬܘܣ‎
DP Siren. ie. From Saint

IRENARUS, Bishop, Follower of the Apo-
stles; On the Lord's Resurrection.

* A considerable variation is ob-
served between the Syriac and Arme-
nian copy. The learned MECHITARIST
who translated these extracts for M.
PiTRA, proposes the reading ew £t, hic
est, for awk, dicit. And QUATREMERE
conjectures δεῖν £ eee ܢܘܬ‎ E un ni 57d
ehgh ght Sho oun, ܙ‎ ska, dinpanjh,
Hic est primus pulchre genitus, creator
hominis.

ARMENIACA. 463

adapay amm pul ,ܐܒܟܬ‎ pup. V'dubub qua ܗܘܢܘ‎ ,
pun dioqeifppi bait unpptunpbwg, b ܬܝ ܒܘ ܐ‎ papngbug.
fp ἐσευξῖ, ܨ ܗܬ ܣܬ ܕܬܐ‎ , fp (Ns[Bqm EP abu, , )( ܬܚܐ‎
polpegbu, bf Cyopruituft ܘܬܐ ܘܕܨ‎ - (gutunqunnf ܒܬ ܨܘ‎ , L
Skp ܀ ܨܚܬܗܟ‎ quamphopts Gucmphiuf & quppaym [Fett
44869 ܘܣ ܗܨ‎ , glue pwueophya] , qdEnbugu ܢܗ ܗܘܒܘ‎
red] , ῥ νωχωρβ bpbebuy , fp ὁπησήρη Βὰ Εν ufa anunnughu, ܙ‎
ܘܕܬ ܣܘܣ & , ܣܬܘ ܨܐ ܘܨ ܘܪܗ ܨ‎ pum wit -
&ܘܘܗܣܘ )4 & ܚ ܗܚ‎ quiunbgbuy . b ܘܗܐ‎ 6666. fr ܘܨܒ‎
ܒܘܬ ܐܚ¿‎ be ῥ ἴδια ἔμ, ,ܛܬ ܬܘ )ܣܨ‎ wnuphyagt bpbebuy & ybph fie
Sudpapdhuy , & pig ὠὠϑεῖξ ܕܨ ܒܘܓ‎ tune , be fr ܐܢܐܬ‎ sfarn us
enpliug! πρξυ jupme[À ia εἴξα δια, & ἐῤρἔπι [Aft ܕ ܬܒܬܘ ܨܘ‎
jormmcopm [δβεν frwcwplyag & ܘܬܐ‎ puguitbng, ܘ)‎ 6
anyplyag & ܢܘܒܬ‎ bllghgen; ܘܨ ܕܚܒ ܒܘܐ ܗܘܐ‎ 46 b que
pusenp $pbosul. Ἰ νων ὧδ᾽ ܚܘܗ ܚ ]ܥ ܘ ܗܘ [) , ܕܗܬܬܘܗܘܨ ܐ‎
ρίξε ke:

cum Jacobo peregrinavit; *[cum Moyse fuit dux, et, secundum
populum, legislator; in prophetis przedicavit; de virgine incarna-
tus; in Bethleem natus; ab Johanne susceptus, et in Jordane bap-
tisatus, in deserto tentatus, ac Dominus repertus. Ipse congrega-
vit apostolos et coelorum regnum preedicavit; illuminavit czecos, et
suscitavit mortuos; in templo visus, a populo nec fide dignus habi-
tus; a sacerdotibus comprehensus, et coram Herode perductus ;
in conspectu Pilati judicatus ; in corpore se manifestans, in ligno
suspensus, et a mortuis suscitatus; apostolis monstratus, et, ad
ccelos evectus, ad dexteram Patris sedet, et ab eo, uti mortuorum
resurrectio, glorificatus ; et salus perditorum, degentibus in tene-
bris lumen, et iis qui nati sunt redemptio]; salvatorum Pastor,
et Ecclesie Sponsus; Cherubim auriga, et exercitus dux ‘angelo-
rum; "Deus ex Deo; Jesus Christus Salvator noster.

3 The Syrian transcriber would the allusion to Jacob's ἀποδημία sug-
hardly have omitted this passage, if he gests the next term, pastor eorum qus
had found it in his copy, much less salvi sunt, and the espousal of Rachel

would the theologian have abstained is reflected in a similar manner in
from citing the words. In the Syriac, — Sponsus Ecclesiee,

29—2

4θ4

FRAGMENTA

XXXII.

1 ( Sas sled unl lb pd ܚܟܬ‎ P Tiu εἴμ npgengb «

) bnbahra , Sate

qhpd πρηεπήρ Pepsd p , Epl apaqastbyod Suygkp [Fus ['infaiul :

(Yo qpunmmply Fo Sfunpy & ng Yfuyponyeip pastpu ܐܘܗ ܣܘܣ‎
annngaturaju, np & ܠܩܣ ܕܣܚܘ ܢܘܟ‎ [d mip φήωρᾳ, & q pup.
dap [Pfs ܐܢܗ ܘܣ‎ qp pa βωμῆν:

“¢ λω δια ,ܒܣܢܬܐ‎ ""

: ( Nagel els ܨܐ ܝܗܬܚܘ ,ܬܒ ܘܨ܇ ` ܐܐܢܣ‎ εἴη

wr phiba [d frit 173 abus jis Jc nhius, Eh ܕ‎ uj, L. / d'unlarlul LG .

XXXII.

Tunc accessit ad eum mater filiorum Zebedai cum

filiis suis, adorans et petens aliquid ab eo.
Inanes quidem non sunt hi sensus, nec frustranea verba, eo
loci proposita: preemissa procemii instar, nonnullam habent cum

prius expositis convenientiam :
Tune accessit.

Interdum virtus miranda nobis est, non solum

ob exemplum, sed etiam attento tempore; qualem esse dicam,

4 Suspicantur iterum prelaudati
PP. Mechitariste menda nonnulla hic
esse detergenda, nec per ipsos stat quin,
parce mutata lectione que supra, pro
his aput (vui mp Qpl imul ܙ‎ le. fortis,
sive Supremus Angelus, rescribatur ;
quepeiaep Spkznwhug ܙ‎ idemque erua-
tur sensus ac in Syriaca versione. PITB.

5 Deus ex Deo; hsec iterum ad
Syriace versionis normam iidem cor-
rexere, rati esse legendum ܬܗ ܢܘܗܘܬܬ‎
;ܢ‎ Uem Say , Deus ex Deo. Egregia
hzc Niceni Patres in Symbolo inserue-
runt. 7b. The same theological expres-
sion is found in the ante-Nicene Creed of
GREGORY, Bishop of Neo-Cesarea, Vind.
Cath. 1. 532, also in the Cesarean Creed
submitted to the Council by ÉUSEBIUS,
from whence in fact the term was
adopted. 76. 541. Compare also the
ancient formula of Faith that bears the
name of Lucian M. 7b. 533.

XXXII. ! This extract from a
Codex, fol. 37— 45, in the library of the

Mechitarist Convent at Vienna, is also
printed in the Spicil. Solesm. 1. 505, edit-
ed by M. Pitra, who, perhaps without
reason, considers the fragment to be of
very doubtful authority ; it is not unwor-
thy of our author, and for that reason
is inserted among the other Irensan
fragments. It begins with the heading,
AVUMLUSH P. Ureus

Gereuvnuh ܛܕܘ ܝܗܘܢ‎ παν,
geagh O bpababuy: i.e. Prom the
second series of Homilies of Saint
IREN&US, Follower of the Apostles; a
Homily upon the Sons of Zebedee. The
translation is that of R. P. GABRIEL
AIVAZOUSKI, whose Armenian criticisms
are subjuined,

# 9 Samumpar ܐ‎ fA ΔΝ equalitatem.
Sic Cod. Armen. cui si levis accesserit
mutatio habebis qJamachuc 7 fr ܙ ܟ‎
maturitatem.

ARMENIACA. 465

apyfup fog ܕ ܐܬܘܣ‎ gap opplusl guqugu palum uu mga
μη), fal [340] | fal ayry apap , ܬ ܐܢܒ‎ q Sun uw...
Dh np ng flap, bag qhannuphyor [aft ang ju , mj; [2E
ܗܘܢܘ ܬܐ‎ πράξω S fts wbrogk, qiambu ܟܟ‎ ag [onm
ἔργίε ܐܩܘܣ ܘܬܟ‎ , ay bpp qijafine[o file μίγρίνωι quilsunc [À pit
ܛܣ ܒ‎ £ , n wane ܐܘ ܙܬ ܬܚ ܫܢܘܟ‎ [35 achhgh aghygt qhunnuplay
$b one [Boa e ayy ppm ܣܘܣ ܨܣ‎ & , gb {αδυίμενι. ܨܬ ܐܘܗܐ‎
puis χω ܬܘܕ‎ βρίεδιι ܘܬ ܘܬܐ )ܐ‎ & Vannes yapd al ܘܩܣ‎
ܕܢܘܩܘܣܙ ܘܩܘ ܛܨ‎ bape, [Bugs be dinpilbun n pana bey ܘܗܣܘܢܙܢܬܐܘ ܟ ܘܗ‎
Aft, bung [us unui, may mp guit pam pne [2 ῥεῖν Sube
P peg +$; E , wy npe χη fue yang ܗܪܟ«‎ , £ pugne.
Wb be ywonek quibiWh ,ܕܒܬ ܘܢܐ ܐܘܨܢܣܘܣ‎ [δξιμξων & ag ܛ‎
ܨܒ ܬܘܣ‎ ξω ܩ‎ 6 qunmpfibae [ptt , 6 £ tls, fants ob b

verbi gratia, preematurum fructum uve, aut fici aut quodcumque
pomum, a quo pubescente nemo maturitatem quzerit aut integri-
tatem ; tametsi vero imperfectum nonnihil aliquis videat, acinum
tamen decerptum non spernit, quasi inutilem ; sed uti prematuro
tempore apparentem libenter arripit, nec attendit an acinus per-
fecta gaudeat jucunditate; immo voluptatem inde raptim accipit,
eo quod prius ille quam ceeteri appareat. Eodem modo et Deus,
quum videt fideles sapientiam licet imperfectam habentes ac mo-
dicam fidem, minime hujusmodi respiciens defectum, ideo eos non
rejicit; quin immo, uti preematuros fructus, blande salutat et ex-
cipit, et honorat animam quamlibet, virtute, licet haud absoluta,
insignitam. Indulget ei, utpote *in prodromis consistenti, eamque

3 UP casesEo casero potspl oe particulariter,
sensu strictiori, quasi interpres Grzece
legerit, μερικῶς. Sic et infra, l'ho
ܘܢܗ‎ npamhu ghlinnnm{Ffrk ݁ܘܗ‎
sapientiam habeant particularem.

4 In prodromis consistenti. — IIpó-
δρομος οἶνος dicitur vinum quod ex uvis
nondum calcatis sua sponte defluit. Sed

et 4liud putem maxime respici nempe
ficus quasdam, qus τῷ πεκαίνεσθαι pre-
currunt cetera; meminit eorum Plinius,
H. N. xvi. 26, fin. Ficus, inquit, et
preecoces habet, quas Athenis prodromos
vocant. Hinc mox noster adducit Osee
ix. 10, afr. Compare the general idea
with 339—251.

Hos. ix. 10.

466 FRAGMENTA

ܕܬ ܣܨ ܣܨ feit E, & up qb tule pub χωρμῖν‏ ܘܢܘܕ ܢܐܣܢܐ
: ܬܝ 7 qeuphpaitne‏

(ylog ζωρρὺ dp‏ & ܐܪܘܥ[ μωπρβή Veppa unl,‏ ܘܕܨ ܐ)
hppbe n; {8 ay umcppp‏ ,ܐܧ nel) puis quijpit upultsbjbp‏
anu pfibar [3 bruit‏ ܐܨܝ yy gb bapw‏ , ܐܘܗ ܗܢܘ ng‏ »ܘܢ
ܨ "estf bu fhuyp [ppbe quite), puitfi be‏ .8598
"fp [Nupbyotf. & vag ng ρνωρξω‏ ܬܘܟܗ Pipe qhppu‏
qunga: U wnt gb inpar ulii‏ ܬܨ ܨ ܒܘܬ gph gen sfaunmul‏
inaug & frugum bebe nqaphpar (Phu. nni bom‏ &
: ܗܬܬ ܘܛ ܐܢܘܬ q.pbj* fp‏ ܐܕܨܚ guages‏

Ge gh ]ܘܘ ܙ‎ purpose] | ܐܬܘܗܒ‎ quauphia (spt pape
ܗܨܚ ܚܛ ܐܣܘܢܚ ܟ‎ , pop dpt ful np ako, Ppphe qleumor,
prbaraqane], ܘܟ‎ 4} sepul] , ἔκ βρρίνε. gag ܘܘܗܘ‎ q Suit
ܛ '': ܕܨܬ‎ ἡβήμωμν path qhucunts ܨ ܘܐ ܗܘܐ‎ Sus
ܢܘܢܐ ܕܨܢܘܣܘܩ ܇‎ Gulu ܩܘܐ ܢܘܟ‎ pror ܬܘܐܬܘܘܬ ܗܨ‎ , qdanan. ܐܟ ܚ‎
ωρηΐν, gopdanl ܪܘܗ ܘܨ 66 ܩ ܰܨ ܬܘܣ‎ punginkuyp b

diligit quia ceteris promtior, benedictionem sibi quasi przeoc-
cupavit.

Propterea Abraham, Isaac et Jacob, patres nostri, pri
omnibus demirandi sunt, qui scilicet tum primum virtutis exempla
dederunt. Quot sunt martyres Danieli similes? Quot, inquam,
martyres smuli trium Juvenum in Babylone, quorum tamen
eadem ac illorum non est commendata memoria? illi siquidem
primitiz ac primordia fuerunt fructificationis. Hine Deus jussit
illorum vitam describi, a subsequentibus imitandam.

At sic apud Deum accipi virtutem, uti nempe fructuum pri-
mitias, audi ipsummet : Uti uvam, inquit, in deserto invent Israel,
et sicut ficus pramaturas, patres vestros. Itaque non solum beatam
preedica fidem Abrahs, quia credidit; visne Abraham mirari?
Intuere quo pacto vir unus ille quandoquidem in mundo sexcenti
errore contaminati erant, solus ille pietatem agnoverit. Visne te

ARMENIACA. 467

Sethe. qp pup gina [Pfr ε adn‏ ܣܬ bust , dp]‏ 3[ ܇ ܗܨܘ ܘܐܬ
ܬܣܐ ܗ qo‏ ܗܬ ܨܬ ]ܟ uiu plug. ‘\raitfly- qina. wd‏ ܨ "ρα‏
wlkbkpbuty alpha fp dbqu. & ὕω f‏ & , ܬܘܗ ܘܘܗܘ ܒܣ ܢܨܐܘܢܣܗ
ܟܟ 6 & 3 b pag [SpultEp γημωπῖπι‏ , ܝܣܟ ܰܣ Lop δίδω‏
ανπε (Shute ὅπερ quegboy spo‏ ܗܨܘ ܕܣ ܨ ܗܨ ܗܗ ko‏
df‏ , ܨܬ ܟܬܘ npqengu‏ ܢܢܘܐܘ fu.‏ ܐܨܢܘ & ܘܬܘܨܘ )° βωρι‏
“Ῥωσν upuit suf ynpng angu, ayy be fp Fanlistuh Eu jnpm.p‏
χώρει.‏ )ܐܤ ng‏ ܨ[ qj mung: Cyipdun Μράβριωι wa‏
afbncub bap , & βνη πεῖν, 6:66‏ ܨ ܘܨܬ ψέγων ρωρπη‏ ܨܘ & , ܐܬ
"im.‏ ,ܬܘܟ aub]‏ ܬܬܐ ܘܬܟ ܗ , ܩܘܬ [Fhwtit‏ ܬܘܒ ܨܘ [Busque‏
ܨ npa diopqug dinsth f‏ & ,ܐܕܗܘ ܕܨܨܐ ܨ byatthilp‏ ܣ
kf quipug , & wyutaitighs qh, k gbphp‏ ܩܬ ܨ ܚܘܪ
"s‏ ܨ mene‏

Pehl upra ܕܢܗ ܬܗܩ ܣ ܐܒ ܣ¿‎ be fous b eyunmlkyad gorrul bp,
L. ܐܢܐܣ ܘܨܒܘ ܢܘܨ‎ op ܚܬܘ ܛ ܗܘ ܗܢܘ‎ bunts ܗܘ ܬܘܨ‎ [B γυωμξιβ ob
ἤσεφίωι ἔμ. δε tapas f hy ܐ‎ pre bray ܬܬܗ ܒ ܒ ܒܣ‎

in stuporem Daniel rapiat? Intuere Babylon illam, flore fas-
tuque impietatis superbientem, illieque omnes omnino peccato
mancipatos. At ille ex imo emergens, salum exspuebat pecca-
torum, et in dulees pietatis aquas immergi gestiebat. Similiter
et nunc circa illam filiorum Zebedzi matrem, noli duntaxat in ea
mirari que locuta fuerit, sed et de tempore quo hee dixerit.
Quandonam accessit ad Redemtorem * Neque post resurrectionem,
neque post preedicationem nominis ejus, neque post instaurationem
regni ejus, sed Domino dicente: Ecce ascendimus Hierosolymam, ,,,.. xx. 18.
et Filius Hominis tradetur Pontificibus et scribis, et occident eum,
et tertia, die resurget.

Hsec Salvator de passione enarravit et cruce; his preedicebat
passionem, nec eam per Pontifices futuram esse probrosissimam
diffitebatur. At illa aliter audierat de passionum dispensatione.

Matt. xx 21.

468 FRAGMENTA

uibus nEban [thst ܀‎ un iplb et ܝ =€ "ܗܨ ܐ̈ܝܬܐ‎ & tus ܢ ܬܢܘܟ݂‎
diu ni χφιωπιῖν itg pep ܀‎ nk ܟ‎ & §«+ ων ܙ¿‎ b[3E Swe b pdb, E
NO fu where pL g unumninp gh . um ns ὗμρδε. ones.

quembglruy ܕܨܬ ܒܨܐ‎ , ay pepbe | qunmmcnpk Soygkp. “Sap,
wb , gh πρηξρω [pl ܬ ܕܘܚ‎ dp pta, mpl :ܗܘ‎ 2 , L db pmi
rit peas “γωρρωρωῆνω web, be mppayne [ch [aic
μη ܐ ܚܝ‎ funky ῥρήῤεν, & quit ups upbib qdeanaia ܚܬ‎
nbuaiobp: Upp Ep pip anm. ܝܗܨ ܗܘܐ‎ , apy bu ܕ ܠܐܐ ܗܘܚ‎ ag
Jnpog [upp ag duh, aay & fr :ܗ )ܘܩܡ ܐܬܢܘܐ‎
Ge ἤρδωρ quyt μωρξωμαγῖν eju, ag dpe beple qpupk.
quip , coy .ܬܘܨ‎ qifos ܟܬܐܟ ܢܘܬܥ‎ wh & Son μιν, Yeap
ܢܘܨ‎ , δ[δξ ὠμωρων & ܐܘܬܣ‎ £ foununp διωηήδωι appaygar
Puts opponat ܐܕܣܚܘ‎ [Hound ܥܣܘ‎
fous, & wits pranctby paupkaywigunm ܢܗ‎ pupnqne.
[3 εν . fuliugun. apy be be Ego , [BE ἀἄξδυχμεα E μανωρς ܕ ܨܬ ܕ‎
Sate be κω, γωνωή bug ghana ite: Ἰυΐυηρ σία p d'anfaitas[h

Salvator mortem prenuntiabat; et illa immortalitatis gloriam
postulabat. Asserebat Dominus sistendum esse sibi impiis coram
judicibus; at illa judicii istius immemor, tamquam a judice re-
quirebat: Da, inquit, ut filii mei isti sedeant, unus a dextris, et
alter a sinistris, in gloria tua. Passio hinc dicitur, illinc regnum
intelligitur. De cruce loquebatur Salvator, et illa gloriam impas-
sibilem contemplabatur. Hsc igitur, ut dixi, admiranda'est, non
solum de eo quod petit, sed etiam de tempore quo petit.

Passa quidem illa est, non solum uti pia, sed tumquam mulier.
Etenim consideravit et credidit, ejus edocta verbis, fore ut in
gloria Christi regnum floreat, et ambulet in latitudine per orbem,
et pietatis preeconio augeatur. Intellexit, uti erat, eum qui
humilis videbatur, omnem tradidisse et accepisse promissionem.
Quzeram alias, quum de hac humilitate sermo erit, an Dominus

ARMENIACA. |. 469

fortuna [Abit , dh gregh dunlhgE ܩܬܘ ܬܘ ܐܘܟ‎ , glia
wppujnc[J bani ܀‎ qiu. uh b[BE ag Ε πεδία guage Su.
"Πωρδωξαι [Boe fp Spb γινιω θῖν bphekju , & p ܐܛܢܩܘ ܨܬ ܨܘ‎ umque.
ܐܨ ܢܘܢܐ ܐܩܘ & ,ܚܬ ܗܗ ܢܘܘ‎ quic μευ, bplftannpug auibby'tdin ܢܘܗܗ‎
ܐܘܬ ܬܘܚ‎ dft 64 ܘܬܣ ܘܩ ܨ ܬܨ‎ 66 nbqeng’ pitaptp Saygorwd

np gbpwguiigL puit que tur ἐπωπη by eas j fs plac[d fete :

regni petitionem excludat. Illa autem cogitavit eandem sibi non
affuturam fiduciam, quum in angelorum apparitione, ab angelis
ministrandus est, et ab omni militia ccelesti famulatum accepturus.
Assumens ergo seorsum, in loco remoto, Salvatorem, ea enixe
petebat ab illo que omnem naturam humanam excedunt.

FRAGMENTA DEPERDITORUM OPERUM

SANCTI IRENAI,

EPISCOPI LUGDUNENSIR

I.

' Ὁρκίζω σε τὸν "μεταγραψόμενον τὸ βιβλίον τοῦτο,

4 ^ , e ^ 4 ܫ ܠ 4 ^ ܝ‎ 9 [4
κατὰ ToU Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ κατὰ τῆς ἐνδόξου
παρουσίας αὐτοῦ, ἧς ἔρχεται κρῖναι ζῶντας καὶ νεκροὺς, ἵνα
4 , a , 4 ’ 4 8 « 4 ,
ἀντιβάλης ὃ μετεγράψω, καὶ κατορθώσης αὐτὸ πρὸς ἀντί-
ypapov τοῦτο, ὅθεν μετεγράψω, ἐπιμελῶς" καὶ τὸν ὅρκον
τοῦτον ὁμοίως μεταγράψης, καὶ θήσεις ἐν τῷ ἀντιγράφῳ.

I. Adjuro te, qui transcripseris hune librum, per Dominum
nostrum Jesum Christum, et per gloriosum ejus adventum, quo
veniet ad judicandum vivos et mortuos ; ut conferas quod trans-
cripseris, et diligenter illud emendes ad exemplar, ex quo trans-
cripsisti: utque adjurationem istam similiter describas, et exem-

plari inseras.

I. ! An extract preserved by EusE-
BIUS, Z7. E. v. 20, who, after saying that
IRENAEUS wrote various epistles, one to
Blastus on Schism, and another to Flo-
rinus on the Unity of the Deity, (περὶ
μοναρχίας), shewing that God is not the
author of evil, adds, that he indited a
second epistle to the same person after
his lapse to Valentinianism ; from which
the next fragment is extracted. It was
entitled de Ogdoade, and at the close
the above solemn adjuration occurs;

the historian adds, kal ταῦτα ὠφελίμως
πρὸς ἐκείνου λελέχθω, ὑφ᾽ ἡμῶν τε laro-
ρείσθω, ὡς ἂν ἔχοιμεν ἄριστον σπουδαιο-
τάτης ἐπιμελείας, τοὺς ἀρχαίους ἐκείνους
καὶ ὄντως ἱεροὺς ἄνδρας, ὑπόδειγμα. The
reader may compare the Syriac Fr.
XXVIII. as of cognate matter with
these first two in Greek. It may be
noted that Eusgsius adopts the same
formula of adjuration in the opening of
his Chron.
3 NICEPH. μεταγραψάμενον.

8. IRENZEI FRAGMENTA. 471

II.

^ a ^ , ܨ‎
' Ταῦτα τὰ ܘܗ‎ Φλωρῖνε, ἵνα πεφεισμένως era,
9 ^ 4 9 9
οὐκ ἔστιν ὑγιοῦς γνώμης: ταῦτα τὰ δόγματα ἀσύμφωνα ἐστι
e^ , a
TH " ἐκκλησίᾳ, εἰς Ξτὴν μεγίστην ἀσέβειαν περιβάλλοντα Tous
πειθομένους αὐτοῖς; ταῦτα τὰ δόγματα οὐδὲ οἱ ἔξω τῆς
^ a
ἐκκλησίας aiperixot ἐτόλμησαν ἀποφήνασθαί "rore ταῦτα Ta
δόγματα οἱ πρὸ ἡμῶν πρεσβύτεροι, οἱ καὶ τοῖς ἀποστόλοις
^ 4
συμφοιτήσαντες, οὐ παρέδωκάν σοι. Eldov yap σε παῖς àv
ἔτι, ἐν τῇ κάτω ᾿Ασί x τῷ Πολυκάρπῳ, λαμπρῶς πράτ-
ἢ κατω ᾿Ασίᾳ παρὰ τῷ ἰΪολυκαρπῳ, “λαμπρῶς Tp
τοντα ἐν τῇ βασιλικῇ αὐλῇ, καὶ πειρώμενον εὐδοκιμεῖν παρ᾽
avrd. Μᾶλλον γὰρ τὰ τότε διαμνημονεύω τῶν 5 ἔναγχος
’ 4 ܠ‎ , , , ^ ^
γινομένων, (ai γὰρ ἐκ παίδων μαθήσεις συναύξουσαι τῇ Wuxi

II. Hee dogmata, Florine, ut parcissime (sive lenissime)
dicam, non sunt sanze doctrinze : hzc dogmata Ecclesie non sunt
consona, et in maximam impietatem eos conjiciunt qui illis assen-
tiuntur: hzc dogmata ne quidem heeretici extra Ecclesiam positi
proferre unquam ausi sunt ; hrec dogmata hi, qui ante nos exstitere
Presbyteri, quique Apostolorum discipuli fuere, minime tibi tradi-
derunt. Vidi enim te, cum adhuc puer essem, in inferiore Asia
apud Polycarpum, cum in imperatoria aula splendide ageres, et
illi te probare conareris. Nam ea que tunc gesta sunt, melius
memoria teneo, quam qus nuper aeciderunt: (quippe qus pueri

II. ! From the epistle to Florinus
or treatise w. τῆς ὀγδοάδος, in which

exhibit an interesting picture of the
tone and bearing of a Christian Bishop,

the author claims, as EUSEBIUS states,
to be only once removed, in point of
succession, from the Apostles. The
words of EUSEBIUS cited above, con-
tinue in reference to the present pas-
sage, ἐν j γε μὴν προειρήκαμεν πρὸς τὸν
Φλωρῖνον ὁ Εἰρηναῖος ἐπιστολῇ αὖθις τῆς
ἅμα Πολυκάρπῳ συνουσίας αὐτοῦ μνημο-
νεύει λέγων, K.T.À.

3 ἐκκλησίᾳ... οἱ ἔξω τῆς ἐκκλησίας,
shewing that the offender was still
within the pale of the Church; which
is stated in express terms in the epistle
to the Roman Bishop Victor. See
Syr. Fr. XXVIII. The two fragments

conveying his pastoral admonition to a
flagrant defaulter from orthodox doc-
trine on the one hand, if still it might
have any effect ; and on the other, in-
dicating the offence to be purged away
by his brother Bishop, if severity should
be needed.

3 NICEPH. omite: τὴν and αὐτοῖς,

4 Christianity therefore had obtained
a hold at court in the early part of the
second century. Compare II. 248, 4.

5 The great age of the venerable
Bishop of Lyons explains the tone of
authority perceptible in his epistle to
Victor, see p. 457.

472 8. IRENZEI

e ^ 9 ^ Ld δύ 0 4 σι 4 ܠ‎ ’ φ d
ἑνοῦνται αὐτῇ), wate με δύνασθαι εἰπεῖν καὶ τὸν τόπον, ἐν &
, 4
καθεζόμενος διελέγετο ὁ μακάριος Ἰ]ολύκαρπος, καὶ τὰς
^ 4 ^ ^
ὁ προόδους αὐτοῦ καὶ τὰς εἰσόδους, καὶ τὸν χαρακτῆρα τοῦ
, 4 N ^ 0 4 δέ 4 ܬ‎ ὃ , 4
βίου, kai τὴν τοῦ σώματος ἰδέαν, kai τὰς διαλέξεις as
^ ^ 4 4 ,
ἐποιεῖτο πρὸς τὸ πλῆθος, kai τὴν μετὰ 'leavvov ?cvvava-
ܠ‎ e 4 , 4 ܢ ܬ‎ ^ ^ ^
στροφὴν ὡς ἀπήγγελλε, καί τὴν uera τῶν λοιπῶν τῶν
ἑωρακότων τὸν Κύριον, καὶ ὡς ἀπεμνημόνευε τοὺς λόγους
αὐτῶν' καὶ περὶ τοῦ Κύριον τίνα ἣν ἃ παρ᾽ ἐκείνων ἀκηκόει,
ܝ‎ , ^ ^
καὶ περὶ τῶν δυνάμεων αὐτοῦ, καὶ περὶ τῆς διδασκαλίας,
ὡς παρὰ τῶν αὐτοπτῶν τῆς ζωῆς τοῦ λόγου παρειληφὼς
, ^ . ^
ὁ Πολύκαρπος, ᾿Ἰάπήγγελλε avra σύμφωνα ταῖς γραφαῖς.
^ ` , 4 ܕ ܠ ܟ 9 , ܕ ^ ^ ܠ‎
Ταῦτα καὶ τότε διὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ τὸ ἐπ᾽ ἐμοὶ γεγονὸς
ܢ‎ ,
σπουδαίως ἤκουον, ὑπομνηματιζόμενος avrà, οὐκ ἐν χάρτη,
ἀλλ᾽ ܝ‎ ^ 3 ^ δί . ܬ‎ 4.4 ὃ 4 a , ^ Oo ^
a ἐν τῇ ἐμῇ καρδίᾳ καὶ ἀεὶ διὰ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ
γνησίως αὐτὰ ἀναμαρυκῶμαι. Kai δύναμαι διαμαρτύρασθαι
ἔμπροσθεν τοῦ Θεοῦ, ὅτι εἴτι τοιοῦτον ἀκηκόει ἐκεῖνος ὃ
4 ܕ‎ , A 4
μακάριος καὶ ἀποστολικὸς πρεσβύτερος, ἀνακράξας ἄν καὶ
4 ^ ܠ ܠ‎ 4
ϑέμφράξας τὰ WTA αὐτοῦ, καὶ ϑκατὰ τὸ σύνηθες εἰπὼν, *Q καλὲ

discimus, simul cum animo ipso coalescunt, eique penitus in-
heerent); adeo ut et locum dicere possim, in quo sedens beatus
Polycarpus disserebat, processus quoque ejus et ingressus, viteeque
modum et corporis speciem, sermones denique quos ad multitu-
dinem habebat; et familiarem consuetudinem, que illi cum
Johanne, ac reliquis qui Dominum viderant, intercessit, ut nar-
rabat, et qualiter dieta eorum commemorabat : quzeque de Domino
ex ipsis audiverat, de miraculis illius etiam ac de doctrina, que
ab iis, qui Verbum vitz ipsi conspexerant, acceperat Polycarpus,
qualiter referebat, cuncta Scripturis consona. Hsc jam tunc
temporis per Dei clementiam, que mihi obtigit, studiose audiebam,
non in charta, sed in corde meo ea consignans, et semper per Dei
gratiam exacte ea mente revolvo. Atque in conspectu Dei con-
testari possum, beatum illum et apostolicum Presbyterum, si tale
quid audivisset, exclamaturum sane, ac obturatis auribus suis, pro

¢ VALESIUS retains παρόδους on the applicable to missionary exertions.
authority of MSS., but renders the word 7 NICEPH. ἀναστροφὴν, and lower
as προόδους, which reading has been down ἀπήγγειλε.
adopted above. The term perhaps is 8 A mark of detestation and horror

FRAGMENTA. 473

4 a ܐ‎ , φ ,
Θεὲ, εἰς οἵους με καιροὺς τετήρηκας, ἵνα τούτων ἀνέχωμαι,

, 4 % ܘ 4 € 4 , 4 , ܨ‎ ^
“πεφεύγοι ἂν kat τὸν τόπον, ἐν ᾧ καθεζόμενος ἢ coros; "Toy

, 4 , , 4 φ ^ 9 ܝ‎ δὲ 4 ܝ‎
τοιούτων ἀκηκόει λόγων. Kai ἐκ τῶν ἐπιστολῶν δὲ αὐτοῦ,
^ ,
ὧν ἐπέστειλεν ἤτοι ταῖς γειτνιώσαις ἐκκλησίαις, ἐπιστηρίζων
4 8 A ^ 9 ζω ^ 4 A a
auras, ἢ TOV ἀδελφῶν τισι, νουθετῶν αὐτοὺς καὶ προτρε-
^
πόμενος, δύναται φανερωθῆναι.

111.

' Οὐ γὰρ μόνον περὶ τῆς ἡμέρας ἐστιν ἡ ἀμφισβήτησις,
ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ εἴδους αὐτοῦ τῆς δ νηστείας. Ol μὲν γὰρ

more dicturum fuisse: Deus bone, qua me in tempora reservasti, ut
ἦσο sustinerem ! atque ex loco ipso effugiturum, in quo sedens vel
stans, ejusmodi sermones audivisset. Sed et ex epistolis ejus id
liquido probari potest, quas sive ad vicinas ecclesias misit, eas
confirmans, sive ad quosdam fratres, admonens illos atque

exhortans.

III.
forma ipsa jejunii.

derived from the Jews, Acts vii. 57,
συνέσχον τὰ dra αὑτῶν. The reader
may consult the note of VALESIUS,
giving several patristical instances of
this expression leae pietatis. Compare
pp. 16, 17.

9 NIOEPH. κατὰ τὸ σύνηθες αὐτῷ.

10 Jb. τὸν τοιοῦτον λόγον.

III. 1 We are indebted again to
EuskBIUS for this valuable fragment
from the epistle of IREN.E&US to Victor,
H. E. v. 24, copied also by NICEPHORUR,
IV. 39. It appears to have been a
synodical epistle to the head of the
Roman Church, the historian saying
that it was written by IRENAUS, ἐκ
προσώπου ὧν ἡγεῖτο κατὰ τὴν Γαλλίαν
ἀδελφῶν. Neither are these expressions
to be limited to the Church at Lyons,
for the same authority records that it
was the testimony, τῶν κατὰ Γαλλίαν

Neque enim de die solum controversia est, sed etiam de
Quidam enim unico die sibi jejunandum esse

παροικιῶν, ὧν Elpyvatos ἐπεσκόπει. v.23.
3 The Paschal controversy that
divided the Primitive Church, resolved
itself into two heads, (a) as regards
the precise day on which our Lord’s
Resurrection should be commemorated ;
(Ὁ) as regards the custom of the pre-
ceding Fast; both Feast and Fast in
any case being celebrated, as being in
accordance with A postolical tradition.

3 Upon the ancient mode of fasting,
see the note of VALESIUS upon this
passage. EPIPHANIUS also, Her, II. 23,
convinces the mind that the custom was
regulated by no very stringent rule in
the Primitive Church. Compare Ava.
Ep. 118, ad Januar. 2—5, Vind. Cath.
HI. 448, 449; ΟΥ̓Β. AL. Hom. Pasch.,
Jb. 11. 199; Srynop. Laop. Can. so,
Jb. 1. 474. Dionysius, Bishop of Alex-
andria, seems to have had these words

474 8. IRENZI

ὃ a 9 4 , 5 e δὲ δύ e δὲ‏ ?^ ¢ , 4 ܨ[
οἴονται ἥμιαν ἥμεραν δεῖν αὐτοὺς νηστεύειν" Soi dé δύο, οἱ de‏
, ܝ , ܬ ,
καὶ πλείονας, οἱ δὲ Teccapaxkovra- δ ὥρας ἡμερινας τε kai νυκτε-‏
4 ^ 4 ^ ܠ
prae συμμετροῦσι τὴν Τἡμέραν αὐτῶν. Kai τοιαύτη μὲν ποι-‏
4 ܠ 9 e^ , , 4 ^ 939 e ^ a‏ ,
κίλία τῶν ἐπιτηρούντων, οὐ νῦν ep ἡμῶν γεγονυῖα, ἀλλα xat‏
4 ܠ ܬ ^ ܝ ܠ ^ 4 4
πολὺ πρότερον ἐπὶ τῶν πρὸ ἡμῶν, τῶν παρὰ τὸ ἀκριβὲς,‏
ܠ 4 ܠ
ὡς εἰκὸς, κρατούντων, τὴν καθ᾽ ἁπλότητα καὶ ἰδιωτισμὸν‏

existimant : alii duobus, alii insuper pluribus; alii vero quadra-
ginta; horis diurnis pariter ac nocturnis computatis, diem suum
metiuntur. Átque ejusmodi quidem eorum, qui hzec observant, dis-
crepantia non nunc nostra demum etate nata est; verum etiam
longe ante apud majores nostros: iis qui minus accurate jejunium
observarunt, uti verisimile est, consuetudinem ex simplicitate et

of IBENJEUS in his mind, when he wrote
ad Basilid. ἐπεὶ μηδὲ τὰς δὲ τῶν νηστειῶν
ἡμέρας ἴσως, μηδὲ ὁμοίως πάντες διαμέ-
vovg ἀλλ’ οἱ μὲν καὶ πάσας ὑπερτιθέασιν
ἄσιτοι διατελοῦντες, οἱ δὲ δύο οἱ δὲ τρεῖς,
οἱ δὲ οὐδεμίαν, κιτλ. The term ܬ‎
τιθέναι, unde ὑπέρθεσις, has a technical
meaning, as contrasted with νηστεία,
which meant simply a fast that was
resolved by some slight food in the
evening ; whereas the former involved
the idea of greater austerity, and de-
scribed the fasting that was continued
day and night till the dawn of Easter.

4 μίαν ἡμέραν. The question refer-
ring to the Fast of the Holy Week, this
must mean the day of our Lord's Pas-
sion, the Parasceue or Good Friday ; for
with regard to this day, at least, the
custom of abstinence was Catholic.
ἀπηγορεύεται yap σήμερον διαίτης ἐπι-
μνησθῆναι τὸ σύνολον. METHOD. Conviv.
Or. 111. Cf. Ασα. ubi supr. It was
called the Paschal Fast. BELLARMINE,
Controv. de Bon. Op. 11. 14, considers
that one day in every week through
Lent is meant; but there is nothing to
shew that this was the author's inten-
tion; although it is most certain that
Lent was marked by the exercise of
strict fasting as prescribed by the

Church. Const. Apost. 68; Conc. Nic.
Can. 5; Conoco. Laon. Can. 50. Com-
pare also the other authorities, (so far
as genuine), quoted by BELLARMINE.

5 ol δὲ δύο, i. e. the two days during
which our Lord lay in the tomb.

6 The reasons assigned by V ALESIUS
for his punctuation, and accepted by
GRABE, also by BrNGHAM (q. vid. Ant.
XXI. i. 2), scarcely appear valid; BEL-
LARMINE also adopts the same method of
division, de Bon. Op. 11. 14; but Mas-
BUET (followed also by STIEREN), adopts
the view of RUFFINUS, nonnulli autem
quadraginta ; ita. ut horas diurnas noc-
turnasque computantes, diem statuant,
This punctuation is followed in the text ;
but I imagine ol δὲ to have been lost
here, read by RurFFINUS as ὥστε, and
applying to the single-day fast. The
forty hours implied by removing the
stop from τεσσαράκοντα would extend
from the sixth hour of the sixth day of
the week, to the dawn of Easter morn;
Τῆς time that Christ the Bridegroom was
taken from his Disciples between his
Passion and his Resurrection (BINGH.
XXI. i. 2, from TznT. de Je. 2), repre-
senting also symbolically the forty days
and forty nights, during which our Lord
continued his fast in the wilderness.

FRAGMENTA. 475

συνήθειαν εἰς TO μετέπειτα πεποιηκότων' Kat οὐδὲν ἔλαττον
πάντες οὗτοι εἰρήνευσάν τε, καὶ εἰρηνεύομεν πρὸς ἀλλήλους"
καὶ ἡ διαφωνία τῆς νηστείας τὴν ὃ ὁμόνοιαν τῆς πίστεως συν-
ἰστησι. ... ? Kai οἱ πρὸ Σωτῆρος πρεσβύτεροι οἱ προστάντες
τῆς ἐκκλησίας, 9 ἧς νῦν ἀφηγῇ, ᾿Ανίκητον λέγομεν καὶ IIo»,
"Y yivov τε kai ελεσφορον, καὶ FOTO, οὔτε αὐτοὶ ἐτήρησαν,
οὔτε τοῖς "^ uer αὐτοὺς ἐπέτρεπον. Kai οὐδὲν ἔλαττον αὐτοὶ
μὴ τηροῦντες, εἰρήνευον τοῖς ἀπὸ τῶν παροικιῶν ἐν αἷς ἐτη-
ρεῖτο, ἐρχομένοις πρὸς αὐτοὺς, καίτοι μᾶλλον ἐνάντιον ἣν τὸ
τηρεῖν “τοῖς μὴ τηροῦσι: καὶ οὐδέποτε διὰ τὸ εἶδος τοῦτο
ἐπ ἀπεβλήθησαν τινες. ᾿Αλλ᾽ αὐτοὶ μὴ τηροῦντες of πρὸ σοῦ
πρεσβύτεροι τοῖς ἀπὸ τῶν παροικιῶν τηροῦσιν ^ ἔπεμπον εὐχα-

ignorantia ortam sequiori etati tradentibus. Atque nihilominus
omnes isti pacem inter se coluerunt, et nos etiam eam retinemus:
sicque discrepans jejunii ratio concordiam fidei commendat. ...
Et Presbyteri ante Soterem, qui Ecclesiam, cui jam preees, guberna-
runt, Anicetum dico et Pium, Hyginum et Telesphorum, atque Six-
tum, neque ipsi observarunt, neque aliis, qui cum ipsis erant, obser-
vare permiserunt. Nihilominus tamen ipsi non observantes cum
Episcopis illarum Ecclesiarum, in quibus ita observabatur, ad se
accedentibus pacem retinuerunt, quamvis observantia ista valde
adversa esset non observantibus : ac nulli unquam propter hanc rem
fuere ab Ecclesia ejecti. Sed Presbyteri illi, qui te anteiverunt,
quamvis minime illud observarent, his tamen Episcopis, qui obser-

7 VALES. imagines ἡμέραν to be 8
corruption for ynorelay, still there is no

11 ἀπεβλήθησάν rwes. RUFFIN. Nun-
quam tamen ob hoc repulsi sunt ab eccle-

authority for any change.

8 The observance of a day, though
not everywhere the same, shewed unity,
so far as faith in the Lord’s Resurrec-
tion was concerned.

9 NICEPH. ἐν ols καὶ ol rp. £. Ib. ἧς
σὺ νῦν ἀφηγῇ.

10 RUFFIN. read μετ᾽ αὐτῶν, cum ipsis,
a reading noted in the margin by
TURNEB. and MoRUS, who in the same
way indicate ἐν τοῖς μὴ τηροῦσι, i.e.
diversity of practice becomes more glaring
when in juxta-position with is opposite.

tic societate, aut. venientes ab illis parti-
bus non sunt suscepti. The Greek verb
conveying the complex idea of rejection
from the communion of the Church,
and the ejection of unsound members.

13 This custorn was open to abuse,
and notwithstanding the sanction of
primitive practice, it was forbidden by
the 14th canon of the Laodicean Coun-
cil, περὶ τοῦ μὴ τὰ ἅγια els λόγον εὖ-
λογιῶν, κατὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ πάσχα, εἰς
ἑτέρας παροικίας διαπέμπεσθαι. Compare
Just. Apol. 1. p. 98, ed. Thirlb. καὶ ἡ

476 8. IRENZEI

ριστίαν. Kai τοῦ μακαρίον Πολυκάρπου ἐπιδημήσαντος "3 ἐν

^c a > @ 9 , 4 A» ^ a ,
τῇ Ῥώμη ἐπὶ ᾿Ανικήτου, kai περὶ ἄλλων τινῶν μικρὰ σχόντες
πρὸς ἀλλήλους, εὐθὺς εἰρήνευσαν, περὶ τούτον τοῦ κεφαλαίου
μὴ φιλεριστήσαντες "ἑαυτούς. Οὔτε γὰρ ὁ ᾿Ανίκητος τὸν
Πολύκαρπον πεῖσαι ἐδύνατο μὴ τηρεῖν, ἅτε μετὰ 'loavvov
τοῦ μαθητοῦ Kupiov ἡμῶν, καὶ λοιπῶν ἁποστόλων οἷς συν-
διέτριψεν, ἀεὶ τετηρηκότα' οὔτε μὴν ὁ Πολύκαρπος τὸν ᾿Ανί-
κητον ἔπεισε τηρεῖν, λέγοντα τὴν συνήθειαν ܐ‎ πρὸ αὑτοῦ

, 9 [4 ܬ‎ , e > P?
πρεσβυτέρων ὀφείλειν κατέχειν. Kai τούτων οὕτως ἐχόντων,
ἐκοινώνησαν ἑαυτοῖς" καὶ ἐν τῆ ἐκκλησίᾳ ᾿δπαρεχώρησεν ὁ
"A , ܬ‎ φ , ^ II , φ φ 4

γίκητος τὴν εὐχαριστίαν τῷ lloAvkapTe, κατ᾽ ἐντροπὴν

, ܠ‎ φ 4 , 9 9 9 , Φ , ,
δηλονότι, kai mer εἰρήνης aw ἀλλήλων ἀπηλλάγησαν, ܠ‎

vabant, Eucharistiam miserunt. Atque cum beatus Polycarpus,
Aniceti tempore Romam venisset, et modica aliis de rebus inter eos
esset controversia, confestim pax fuit inter eos conciliata, nec de
hoc capite inter se acriter contendere voluerunt. Neque enim Anice-
tus Polycarpo poterat persuadere, ut observare desisteret ; quippe
cum Johanne discipulo Domini nostri, et cum reliquis Apostolis,
quibuscum multum versatus fuerat, semper observarat: neque
item Polycarpus Aniceto persuasit, ut idem observaret ; quippe
qui morem Presbyterorum, qui illum antecesserant, sibi reti-
nendum assereret. Quze cum ita se haberent, communicabant
inter se mutuo: et in ecclesia Eucharistiz celebrandse munus
Polycarpo, ob reverentiam videlicet, concessit Anicetus, atque
tandem cum pace a se invicem discesserunt; tam iis qui observa-

μετάληψις ἀπὸ τῶν εὐχαριστηθέντων
ἑκάστῳ γίνεται, καὶ τοῖς οὐ παροῦσι διὰ

διακόνων πέμπεται. Vind. Cath. 111.169.
The Council therefore rescinded a cus-
tom, that had already been limited to
one solemnity by general consent.

13 dy τῇ Ρώμῃ, the reading of Nioz-
PHORUS. The preposition, as STIEREN
says, is found in the best copies of
EuS8EB. τῇ 'ῬΡώμῃ, GR., Mass.

14 ΝΊΟΚΡΗ. πρὸς ἑαντούς.

18 NICEPH. τὴν πρὸ ἡμῶν πρεσβ. The
words of 8. AUG. are in point, as shew-
ing that the spirit of Catholic Unity
was never identified, by the wisest and

best members of the Christian Church,
with a mere formal unity of custom.
He says, Ep. Lxxxv1. ad Casulan: Sie
ergo una Fides universe que ubique
dilatatur Ecclesie, tamquam intus tn
membris, etiamsi ipsa fidei unitas qui-
busdam diversis observationibus. celebra-
tur, quibus nullo modo quod in fide
verum est impeditur.

16 VALESIUS observes, that the first
Council of Arles directs by its aoth
Canon, that the Consecration of the
Holy Eucharist should be performed
preferentially by any foreign Bishop
present at its celebration.

FRAGMENTA. 477

τῆς ἐκκλησίας εἰρήνην ἐχόντων, καὶ τῶν τηρούντων, καὶ τῶν μὴ

τηρούντων.

IV.

^ ^ ,? »ܨ
"E, d av τις δύναιτο εὖ ποιεῖν "τοῖς πλησίον, καὶ‏
K , 05‏ ^ 4 , 4 ^ , ?9 ^ . 4
ov ποιεῖ, ἀλλότριος τῆς ayamns “τοῦ Kupiov νομισθήσεται.‏

V.

, ܠ ς‏ ܠ 4 ܒܝ ἢ‏ 9 ܠ
Θέλησις kal ἐνέργεια Θεοῦ ἐστὶν ἡ παντὸς χρόνου‏
, ܠ ^^ , ܠ
καὶ τόπου kai αἰῶνος, kai πάσης φύσεως ποιητική τε καὶ‏
a‏ @ 9739 © ^ ^ ^ , , ? 9 4
προνοηχτικὴ αἰτία. Θέλησίς ἐστι τῆς νοερᾶς ψυχῆς ὁ ἐφ᾽ ἡμῖν‏

bant, quam illis qui minime observabant, pacem cum omni Ecclesia

colentibus.

IV. Quamdiu quis in facultate habet, ut proximis benefaciat,
nec facit, alienus a Domini dilectione sestimabitur.
V. Voluntas et operatio Dei effectrix est et providens causa

omnis temporis loci et &culi, itemque nature omnis.

Voluntas

est animi intellectualis ratio in nobis sita ; quippe cum sit facultas

IV. ! This fragment is quoted (A.)
by MAXIMUS, Serm. vir. de Eleemos. as
an extract ἐκ τῆς πρὸς Βίκτωρα ἐπιστο-
. Mis, in which it followed no doubt the
Syriac fragment from the same epistle,
Fr. xxvii. GRBABE found (B.) the same
sentence in Cod. 143, BaBocc. of the
Bodleian Library; (C.) again it is in
Cod. 238 of the Imperial collection at
Vienna. HALLOIX, also printed it (D.)
from the CLERMONT copy of the Parall.
of J. Damaso. and STIEBEN shews that
(E.) it exists in Cod. 429, fol. 7, of the
Munich Collection. I add that it occurs
again (F.) in a Codex of Miscellaneous
' extracts in the Cambridge University
Collection marked Ll. 5. 2, fol. 28, which
also designates it as from an Ep. to
Victor, Bishop of Rome.

VOL. I.

3 E. F. δύναται and rods.

8 E. μή. F. μὴ volg.

4 E. Κυρίου simply. F. τοῦ Θεοῦ.

V. This fragment again is quoted
by MAXIMUS, Op. II. 152, with the pre-
fatory words, τοῦ dylov Elpyvalov ἐπι-
σκόπου Λονγδούνων, μαθητοῦ τοῦ ἁγίου
Ἰωάννου τοῦ ᾿Αποστόλου καὶ ΒΕ αγγελισ-
τοῦ, ἐκ τῶν πρὸς Δημήτριον, διάκονον
Βιαίνης, περὶ πίστεως λόγων, οὗ ἡ ἀρχή;
Ζητῶν τὸν Θεὸν, ἄκουε τοῦ Δαβὶδ λέγον-
vos. Where it may be observed that it
is more likely that the recurrence of the
words, μαθητοῦ τοῦ dylov, should have
caused some scribe to omit the clause,
Πολυκάρπου ἐπισκόπον τῆς Σμυρνῆς, μα-
θητοῦ τοῦ ἁγίου, than that MAXIMUS
should have made the mistake of bring-
ing IBENAEUS into contact with S. John.

30

478

λόγος, ὡς αὐτεξούσιος αὐτῆς ὑπάρχουσα δύναμις.

8. IRENZEI

Θέλησίς

ἐστι νοῦς ὀρεκτικὸς, καὶ διανοητικὴ ὄρεξις, πρὸς τὸ θεληθὲν

ἐπινεύουσα.

VI. Immensus cum sit Deus, et mundi opifex, atque omnipo-
tens, immensa et mundi opifice atque omnipotenti voluntate, et
effectu novo, potenter et efficaciter fecit, ut omnis plenitudo eorum
quee nata sunt in ortum venirent, cum antea non essent, quicquid
scilicet sub aspectum non cadit, et quicquid oculis subjicitur.
Atque adeo continet singula, et ad proprium perducit exitum, ob
quem excitata sunt et nata, nullo modo in aliud quam prius natura
fuerat, transmutatum. Nam proprium hoc est operationis Dei,
non in infinitatem sensus tantum progredi, aut mentem etiam
transgredi, rationem et orationem, tempus et locum et, omne
svum; verum etiam excedere substantiam et plenitudinem seu

perfectionem.

VII.

"To δὲ ἐν κυριακῇ μὴ κλίνειν γόνυ, σύμβολόν ἐστι τῆς
ἀναστάσεως, δι᾽ ἧς τῇ τοῦ Χριστοῦ χάριτι, τῶν τε ἑμαρτημά-
τῶν, καὶ τοῦ ex αὐτῶν "τεθανατωμένον θανάτου ἡἠλευθερώ-

θημεν.

'E ^ 4 ^ δὲ , e , ,
κ τῶν αποστολικῶν Oe χρόνων ἢ τοιαύτη συνήθεια

ejus libera potestate preedita. Voluntas est mens appetendi vim
habens, et appetitus rationem sequens, in id quod expetitur

tendens.

VII. Non flectere autem genu Dominico die, resurrectionis
est significatio, qua per Christi gratiam et a peccatis, et a morte,

VI. Neither this nor the preced-
ing fragment were considered to have
any very great weight of authority by
GRABE; they were first printed by
FgUARDENT, who obtained them from
Faber; no reference, however, being
given as regards the source from whence
this Latin version was derived. See
Introd. clxviii.

VII. 1 Qu. et Resp. ad Orth. 115,

1 Cor. xv, 6, quee in illo interfecta est, liberati sumus. Hsec autem consuetudo
?Tim.t1 ab Apostolorum temporibus ccpit, quemadmodum ait beatus

Just. M. This citation hae its value,
though it may not preserve the ipsie-
sima verba of IRENZUS. Κυριακὴ, here
Easter Sunday, κατ᾽ ἐξοχήν.

* The MSS. shew the marginal
reading rerpauuérvov. GRABE proposes
αὐτῷ for αὐτῶν. Mass. ἐπ᾽ αὐτοῦ refer-
ring to Christ; the Translator read ἐν
αὐτῷ. 1.1. ὑπ’ αὐτοῦ, and compare a
similar statement in Syr. Fr. xxiv.

FRAGMENTA. 479

ἔλαβε τὴν ἀρχὴν, καθώς φησιν ὁ μακάριος Εἰρηναῖος, ὁ μάρτυρ

A ? , , 4 ܣ‎ 4 ^ , , 9
καὶ ἐπίσκοπος Λουγδούνου, ἐν τῷ περὶ τοῦ Πάσχα λόγῳ, ἐν
d μέμνηται καὶ περὶ τῆς Ι]εντηκοστῆς, ἐν § οὐ κλίνομεν γόνυ,
ἐπειδὴ ἰσοδυναμεῖ τῇ ἡμέρᾳ τῆς κυριακῆς, κατὰ τὴν ῥηθεῖσαν
περὶ αὐτῆς αἰτίαν.

VIII.

Ὥσπερ γὰρ ἡ κιβωτὸς κεχρυσωμένη ἔσωθεν καὶ ἔξωθε
χρυσίῳ καθαρῷ nv οὕτω καὶ τὸ " τοῦ Χριστοῦ σῶμα καθαρὸν
ἣν καὶ διαυγές" ἔσωθεν μὲν τῷ Adyy κοσμούμενον, ἔξωθεν δὲ
τῷ IIve/uart φρουρούμενον' ἵνα ὁ ἐξ ἀμφοτέρων τὸ περιφανὲς
τῶν φύσεων 4 παραδειχθῆ.

Trenzeus Martyr, et Lugdunensis Episcopus, in libro de Pascha:
in quo mentionem etiam Pentecostes facit, in qua genu non
flectimus, quod eodem loco habenda sit quo Dominicus dies, ob
eam causam quam de eo diximus.

VIII. Nam sicut arca (V. Testamenti) inaurata intus et foris
auro puro erat: ita et Christi corpus purum erat ac splendidum ;
intus quidem Verbo ornatum, foris autem Spiritu communitum :
ut ex ambobus naturarum splendor commonstraretur.

VIII. ! First printed (A.) by HaL-
LOIX. in his Life of S. IRENJEUS, p. 507,
from LEONTIUS, who cites the passage

rubric in the Paris MS. that the Ep.
to Florinus x. ὀγδοάδος is indicated.
C. SrrkEBEN adds, Jdem fragmentum

as being, τοῦ ἁγίου Elpnvalov ἐπισκόπου
ΔΛουγδούνων, but without naming the
treatise from whence it was taken. (B.)
Cod. 2951 of the Imperial Collection
at Paris, contains the same fragment,
with a similar designation, adding how-
ever τῆς Γαλλίας κατὰ BaXerrírov. The
same extract is read in Syriac, Fr.
xxv., where it is also assigned to
S. IREN.EUS, but without specifying the
work from whence it ia taken. The
probability therefore is considerably
strengthened, that we have in this a
genuine fragment of the Bishop of
Lyons, although the precise treatise in
which it occurs may stil remain in
obscurity. Mass, conjectures from the

Grecum J. C. WOLFIUS tn apparatum
ad "ovum Tomum Anecdotorum Graco-
rum recepit, qui MS™. in Bibliotheca
Hamburgensi adservatur, uti me certio-
rem fecit v. claries. PETERSEN qui
fragmentum, e collectione Wolffana ex-
scriptum, mecum communicavit, WOLF-
IUS pro ὥσπερ καὶ, legit ὥσπερ γὰρ, and
this reading is retained as agreeing with
the Syr. PC
3 Cod. B. ὁ Χριστός.

3 ἐξ ἀμφοτέρων, the material of which
the ark was made, and the gold that
overlaid it. Cod. C. τὸ ἐπιφανές.

4 Bp. C. ἐπιδειχθῇ.
30 —23.

Ps. cxxix. 4.

480 8. IRENZEI

IX.

Ej) μὲν λέγοντες ἀεὶ τοὺς ἀξίους, κακῶς δὲ οὐδέποτε

^ ^ ^ ^ 4

τοὺς ἀναξίους, τευξόμεθα καὶ ἡμεῖς τῆς τοῦ Θεοῦ δόξης καὶ
βασιλείας.

Χ.

, ^ ܝ ܝ ܝ
Ἴδιον kai πρεπῶδες ὡς ἀληθῶς τῷ Θεῴ, τὸ λασκεσθαι,‏
τὸ ἐλεεῖν, τὸ τὰ ἔργα σώζειν ἑαντοῦ, κἀν εἰς κίνδυνον δια-‏
, ^ ^
ܗܘܙ φθορᾶς xatadéepyra lap αὐτῷ γάρ, φησιν, ὁ‏
ἐστιν.‏

ΧΙ.

Τὸ ἔργον τοῦ Χριστιανοῦ οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν, ¥ μελετᾷν

4 [4
ἀποθνήσκειν.

IX. Benedicentes quidem semper iis qui digni sunt, indignis
autem nunquam maledicentes, ia demum nos quoque gloriam et

regnum Dei consequemur.

X. Deo proprium revera ac congruens est, propitium se prze-
bere, misereri, et salutem afferre operibus (creaturis) suis, etiamsi
ad interitus perieulum ferantur. Apud eum enim, inquit, est pro-

pitiatio.
XI.

tan.

IX. This fragment and the next
three are from the Parallela of Jon.
DAMASC., and were first printed by
HaALLoiIx. Vit. Jren.; ix. at p. 501. With
the exception of xi. they may be
referred to the treatise de Resurr. 1.

X. HaLLoIX. Vit. Iren. as before.

XI. Hsc iterum edidit HALLOIXIUS
in Vita Irenci p. 504 eruta ex MS.
Parallelorum Damasceni Cod. Claro-

Christiani munus nullum aliud est, quam mortem medi-

montano, ubi citata dicit sub nomine
τοῦ dylov Elpnvalov ἐκ τοῦ Δ ἐλέγχου.
At in utroque Parallelorum Damasceni
Cod. Claromontano videlicet et Vati-
cano, cujus apographum quam accurate
descriptum, pro sua singulari humani-
tate mecum communicavit R. P.
MICHAEL LEQUIEN, Ordinis Przdicato-
rum, exaratum distincte legitur: τοῦ
ἁγίου ܙܐܘ ܘܗ ܨܐܐ‎ ἐκ τῶν Δλέξεων, (sic
scribitur) id est, ἐκ τῶν διαλέξεων.

FRAGMENTA. 481

XII.

i" ^ a A ܝ‎ * <= , 9
μεῖς οὗν καὶ cwuata ἀνίστασθαι πεπιστεύκαμεν. Ei
γὰρ καὶ φθείρεται, ἀλλ᾽ οὐκ ἀπόλλυται’ τούτων γὰρ τὰ
λείψανα γῆ ὑποδεξαμένη τηρεῖ, δίκην σπόρου πιαινομένου καὶ
u p p. °
^ ^ , ,
τῷ γῆς λιπαρωτέρῳ συμπλεκομένου. Αὖθις ὥσπερ κόκκος
γυμνὸς σπείρεται, καὶ κελεύσματι τοῦ δημιουργήσαντος Θεοῦ
θάλλων, ἡμφιεσμένος καὶ ἔνδοξος ἐγείρεται, οὐ πρότε
α > ἤμφιεσμενος καὶ evdoSos ἐγείρεται, ροτερον εἰ
a9 1 ^ a ^ ^ e ܬ‎ $ » ^
μὴ ἀποθανὼν λυθῆ, καὶ γῆ συμμιγῆ" wore τὴν ἀνάστασιν τοῦ
> 9 , , 9 4 4 ܠ‎ , 4
σώματος οὐ μάτην πεπιστεύκαμεν: ᾿Αλλ᾽ εἰ καὶ λύεται προς
καιρὸν, διὰ τὴν ἀπ᾽ ἀρχῆς γενομένην παρακοὴν, ὡς εἰς χωνευ-
τήριον τῆς γῆς καθίσταται, πάλιν ἀναπλασθησόμενον, οὐ
^ A 4
TOLOUTOV φθειρόμενον, ἀλλα καθαρον, καὶ μηκέτι φθειρό-
e φ , , e 40, ܬ‎ 9 3
μενον ὡς ἑκάστῳ σώματι ἡ ἰδία ψυχὴ ἀποδοθήσεται,
A ^ 4 , 4 9 ἢ 4 4 ,
καὶ τοῦτο ἐνδυσαμένη οὐκ ἀνιαθήσεται, ἀλλὰ χαρήσεται,
καθαρὰ παραμείνασα, “νυμφίῳ δικαίῳ συνοδεύσασα, καὶ μὴ

XII. Nos igitur et corpora resurgere credidimus. Etsi enim
corrumpuntur, at non pereunt: terra enim eorum exceptas reliquias
servat, instar opimi seminis cum opimiore terra commisti. Rursus
uti nudum granum seritur, et Dei, qui creavit, jussu germinans,
vestitum ac splendidum resurgit: sed haud prius quam mortuum
resolutum sit, ac terre commistum ; ita resurrectionem corporis
non temere credidimus ; verum etsi resolvitur ad tempus, propter
illam que a principio fuit inobedientiam, in terrz velut conflatorio
constituitur, denuo reformandum ; non hoc corruptibile sed purum,
nec amplius corruptibile: sicut sua unicuique corpori anima resti-
tuetur, et illo induta minime lugebit, sed lztabitur pura permanens,
sponsum justum et non inimicum comitans, im omnibus habens

Scripsit enim InENA&US libellum δια-
λέξεων διαφόρων, cujus meminere EUSEB.
H. E. v. 26, et HriERON. in Catal., ex
quo desumi potuerunt qus hic refe-
runtur; non certe e Lib. Iv. Detectionts,
in quo non exstant. Mass.

XII. ! HaLroix. Vit. Iren. p. 486.

3 A bearing is observable upon the
Valentinian notion, that the soul in its
future condition is destined to be the
bride of some angelic power. Here
union with its own body is asserted,
which heresy denied. See the note to
Fr. ix.

482 S. IRENZEI

e 4 , 4 , 9
ἐπιβούλῳ: ἐν πᾶσιν ἔχουσα 3 era πάσης ... ἀπολήψεται, οὐκ
4 4 , , % 81

ἀλλοιωθέντα, οὐδὲ πάθους 4 νόσου μεταστάντα, οὐδὲ ἔνδοξα

4 ’ ܢ‎ , 4 4 € φ e 2 4 ’

ἀπολήψεται Ta σωματα, ἀλλ᾽ ὡς ev ἁμαρτήμασιν 4 κατορθω-

^ ^ 9 , ,

μασιν ἐτελεύτων: καὶ ὁποῖα ἣν, τοιαῦτα ἀναβιώσαντα érev-

4 a 9 , , ^ ^

δύσονται, καὶ ὁποῖα ἐν ἀπιστίᾳ γίνωνται, τοιαῦτα πιστῶς
κριθήσονται.

XIII.

Χριστιανῶν γὰρ κατηχουμένων δούλους “Ελληνες συλ-
λαβόντες, εἶτα μαθεῖν τὶ παρὰ τούτων δῆθεν ἀπόῤῥητον περὶ
Χριστιανῶν ἀναγκάζοντες, οἱ δοῦλοι οὗτοι, μὴ ἔχοντες πῶς
τὸ τοῖς ἀναγκαζουσι καθ᾽ ἡδονὴν ἐρεῖν, παρόσον ἤκονον

^ e^ ܬ‎ , , 4 ^ b
τῶν δεσποτῶν, τὴν θείαν μετάληψιν αἷμα καὶ σῶμα εἶναι

que sunt ejus, eadem omnino recipiet ; non demutata, neque ab
affectione aut morbo liberata, neque item gloriosa recipiet corpora;
sed uti in peccatis aut recte factis obierint; et qualia fuerint,
talia in resurrectione induent: et sicut in infidelitate fuerint
sic fideliter judicabuntur.

XIII. Cum enim Greeci servos Christianorum in divinis myste-
riis edoctorum apprehendissent, deinde vim inferrent, ut videlicet
arcanum quippiam ab his de Christianis discerent, servi illi non
habentes quomodo vim inferentibus ad placitum loquerentur, prz-
terquam quod a dominis audierant, divinam communionem esse

3 ἐν χᾶσιν ἔχουσα τὰ αὐτοῦ μετὰ
πάσης ταυτότητος ἀπολήψεται.

Cf. Syr. Fr.v. Post hec HALLOIX.:
Aliquid deest; et sequentia instar alte-
rius seu diverse IREN A&I sententie pro-
tulit. Sed perperam, uti me monuit
sepe laudatus R. P. LEQUIEN, hac de
re per litteras certiorem me faciens se-
quentibus verbis: HALLOIXIUS frag-
mentum IRENZI, quod exstat in Paral-
lelis, lit. À. cap. 71, perperam divisit in
duo. Nam ab his verbis, ἡμεῖς οὖν xal
τὰ σώματα, usque ad πιστῶς κριθήσονται,
unicus est contextus: vocis tantum-

modo cujusdam, qus excidit, locus
vacuus apparet inter μεστὰ πάσης, et
ἀπολήψεται. | GRABIUS,

XIII. This extract is found in
CEoUMENIUS upon 1 PET. c. 3, p. 198,
and the words used by him indicate, as
GRABE has justly observed, that he
only condensed a longer passage. The
commentator introduces the quotation
as follows: τῶν Elpnvaly τῷ Λονγδούνου
τῆς Κελτικῆς ἐπισκόπῳ περὶ Σάγκτου
καὶ Βλανδίνης τῶν μαρτύρων γραφέντων,
and adds, ὡς δὲ διὰ βραχέων παραθέσθαι,
ἔστι ταῦτα, and v. Mass. Diss. 11. so.

FRAGMENTA. 483

, ? ^ ܕܗ
Χριστοῦ, αὐτοὶ νομίσαντες τῷ ὄντι αἷμα kai σάρκα εἶναι,‏
. 4 ^ ^ ^ ܒܝ
τοῦτο ἐξεῖπον τοῖς ἐκζητοῦσι. Οἱ δὲ λαβόντες ὡς αὐτό-‏
ܨ ^ ܒ 4 4 ^ ^ ^
χρῆμα τοῦτο τελεῖσθαι Χριστιανοῖς, καὶ δὴ τοῦτο τοῖς ἄλλοις‏
"E 9 , 4 4 , Σ , 4‏
λλησιν ἐξ επόμπευον, καὶ τοὺς μάρτυρας Σάγκτον καὶ‏
, , ^
Βλανδίναν ὁμολογῆσαι διὰ βασάνων ἠνάγκαζον. Οἷς εὐστόχως‏
? $ , ^ 4 ܝ Β δί 4 9¢ , Ile‏
Aavdiva ἐπαῤῥησιάσατο, Iles av, εἰποῦσα, τούτων ava-‏
e 4 ~ 9 , ^ $ = 4 ,‏
σχοιντο oi μηδὲ τῶν ἐφειμένων κρεῶν δι᾽ ἄσκησιν ἀπολαύ-‏
οντες:‏

ΧΙΝ.

^ ܕ ܨ A‏ ^

' Πώς δυνατὸν τὸν φύσει ἄλογον καὶ ἄνουν ὑπὸ Θεοῦ

4 6 ^ 4 ܠ ܢ

γενόμενον ὄφιν, λογικὸν καὶ λαλητὸν εἰπεῖν; Ei μὲν

sanguinem et corpus Christi ; existimantes ipsi, quod vere sanguis
et caro esset, hoc responderunt inquirentibus. lli vero id ita
accipientes, ac si reipsa hoc perageretur ἃ Christianis, hoc aliis
quoque manifestabant Grecis, et Martyres Sanctum et Blandinam
id fateri tormentis cogebant. Quibus scite ac libere Blandina
respondit, dicens: Quomodo hac ferrent, qu ob sacram exercita-

tionem ne concessis quidem carnibus vescuntur ?

XIV. Qui fieri potest, ut serpentem natura mutum et ra-
tionis expertem a Deo creatum, et ratione et loquendi facultate

XIV. ! From the Contemplationes
Anayogice upon the Hexaémeron, as-
cribed to ANASTASIUS SINAITA, first
printed by Mass, from Cod. 2253 of
the CoLBEBT Col. The writer intro-
duces the passage as follows, xal εἶπεν
ὁ ὄφις τῇ γυναικί" τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεὸς, οὐ
μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ
παραδείσῳ ; καὶ εἶπεν ἡ γυνὴ τῷ ὄφει"
ἀπὸ παντὸς ξύλου καὶ τ. À. καὶ ἔσεσθε ὡς
θεοὶ γινώσκοντες καλὸν καὶ πονηρόν" ὅτι
μὲν πέλαγος ἡμῖν ἐνταῦθα καὶ βυθὸς
ἀφανὴς, ὑπὲρ τοὺς ἤδη διαπεραιωθέντας,
πρόκειται νοημάτων, οὐχ ἡμῶν τὸ λέγειν"
αὐτόθι γὰρ ἡ λέξις ἡ προκειμένη τοῦτο
Bog. Ἣν οἱ ἱστορικῶς καὶ μὴ μᾶλλον
πνευματικῶς ἐκλαμβάνοντες, ἀλλὰ λεξιτη-
ροῦντες, οὐκ οἷδα ὅπως τὰς ὑπὸ Εἰρηναίον
πρὸς αὐτοὺς προτάσεις ἐπιλύονται. Φάσ-

κει γὰρ κατὰ τῆς τῶν μιαρῶν ᾿Οφιτῶν
αἱρεσιαρχίας ὁπλιζόμενος. It must be
confessed that there is very little in the
fragment to remind the reader of InE-
NUS, who treats the plain statements
of Scripture with a tenderer touch, even
where the letter, in his opinion, veils an
allegory. Neither does it appear, from
anything that we meet with in IRENJEUS
or HiPPOLYTUS, that the Ophites ex-
hibited any exact converse to the ratio-
nalising notions here advanced (cf. 1.
PP. 234, 235); in fact there is reason for
supposing that the name was derived
rather from philosophical than from
theologica! opinion; the serpent meaning
in this system the protarchal element of
water, and not the Tempter. See Pre.
lim. Obs. p. 1xxix. It may be added,

484 S. IRENAZEI

9 ^ e ^ 4 , 4 LN , 4 4
αὐτουργικῶς ἑαυτῷ τὸν λόγον καὶ τὴν διάκρισιν καὶ τὴν σύν-
εσιν καὶ ἀπόκρισιν τῶν ὑπὸ τῆς γυναικὸς λεγομένων " ἐχρή-

» 3 4 ^ ܝ 9 ^ ܫ ܨܝ‎ EI
σατο, ἄρα οὖν kai πᾶς ὄφις τοῦτο ποιεῖν ov κεκώλυτο. Hi
,
δὲ πάλιν φήσουσι κατὰ θείαν βουλὴν καὶ οἰκονομίαν ἀνθρω-
^ ^ ^ 4 a
πίνη φωνῇ τῇ Kia τοῦτον προσφθέγγεσθαι, τὸν Θεὸν
e ~ ~ e ܟ‎ » 4 4 sat ^ ^ 9
ἱστῶσι τῆς ἁμαρτίας αἴτιον. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ τῷ πονηρῷ δαίμονι
4 ܬ‎ 9 ^ 4 M 4 4 9 , , p, ,
ἐξὸν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς TO εἶναι ἀλόγῳ φύσει λόγον χαρί-
9 4 9 A 9 " a M 4 ’ 4 ܟ‎
σασθαι" ἐπεὶ οὐκ av ἐπαύσατό ποτε πρὸς ἀπάτην δι᾽ ὄφεων
καὶ θηρίων καὶ πετεινῶν τοῖς ἀνθρώποις διαλεγόμενος καὶ
^ 4 ^ ^ ^
πλανῶν. Πόθεν δὲ καὶ θηρίον wv, ἤκουσε τῆς ἐντολῆς τῆς
e 4 ~ ~ 9 a 4 ܝ‎ ^ ,
ὑπὸ Θεοῦ To ἀνθρώπῳ, καὶ μόνῳ, μυστικῶς δοθείσης, μηδ
αὐτῆς τῆς γυναικὸς τοῦτο μαθούσης; Διὰ τί μὴ μᾶλλον τῷ

4 , a 4 ^ ܘ ’ ܬ‎ 3K 4 4 ܐ‎ e
ἀνθρώπῳ, kai οὐ TH γυναικὶ προσέβαλε; ἂν μὴ εἴπης, ὡς
ἀσθενεστέρας ταύτης κατέδραμε" τοὐναντίον ἀνδρειοτέρα, ὡς

φ ^ , ^ , ^‏ , 4 , 9 ^ ܠ
βοηθὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐφανη ἐν τῇ παραβάσει τῆς ἐντολῆς.‏
e^‏ ܢ
Αὕτη γὰρ καὶ ἀνταίρει μόνη τῷ ὄφει, kal μετά τινος στά-‏
σεως καὶ φιλονεικίας καταπανουργηθεῖσα, τοῦ ξύλου ἔφαγεν"‏

preditum dicamus? Si quidem a se ipso vim habuit loquendi,
discernendi, intelligendi et respondendi iis quze a muliere diceban-
tur: nihil ergo prohibuisset, quominus serpens quilibet hoc ipsum
ageret. Si autem responderint, Dei voluntate et dispensatione
hune humana voce Evam fuisse allocutum: jam Deum consti-
tuunt auctorem peccati. Sed neque possibile erat malo damoni,
ei loquelam impertiri, qui natura mutus erat, ut id esset quod
antea non erat: alioqui non desiisset, ut homines in errorem in-
duceret, opera serpentum et ferarum et volucrum cum iis habere
sermonem, eosque circumscribere. Unde vero qui fera erat, au-
divit preceptum homini, eique soli secreto datum, ne ipsa quidem
conscia muliere? Cur non hominem potius aggressus est, quam
mulierem? Si dixeris mihi, hane tanquam imbecilliorem oppugna-
tam: quin immo fortior, utpote auxiliatrix hominis, apparuit in
transgressione preecepti. Hzc enim sola restitit serpenti; et ubi
aliquamdiu restitisset, contendissetque, dolo cireumventa e ligni

that the reader will look in vain for 3 ἐχρήσατο, fortasse ἐχαρίσατο. Mass.
any counterpart to this fragment in the ἐχωρήσατο is preferable.
observations of HiPPOLYTUB upon the 3 lege, κἄν μοι. Mass. κἂν δὴ would

Ophite or Naassene sect of Gnosticism. be less harsh. Cf. p. 38r.

FRAGMENTA. 485

ὁ δὲ ᾿Αδὰμ οὐδὲν ὅλως μαχεσάμενος, ἣ ἀντιλέξας, τοῦ καρ-
a , ὃ a ܗ , ^ ܬ‎ 4
ποῦ μετειλήφει δοθέντος παρὰ τῆς γυναικός" ὅπερ ἀσθενείας

^ 4 4 4 , 4 4 4 , e 4 4
παντελοῦς καὶ νοὸς ἀνάνδρου ἐστὶν ἀπόδειξι. 'H μὲν γὰρ
γυνὴ ὑπὸ δαίμονος καταπαλαισθεῖσα, συγγνωστὴ ὑπάρχει" ὁ
δὲ ᾿Αδὰμ, ὡς ὑπὸ γυναικὸς ἡττηθεὶς ἀσύγγνωστος ἔσται, ὡς
αὐτοπροσώπως τὴν ἐντολὴν αὐτὸς ὑπὸ Θεοῦ κομισάμενος" 5j

4 4 ܫ 4 99^ 9 4 ܠ ܬ‎ 9 ^ 9 ,
μὲν γὰρ γυνὴ, kai παρ᾽ αὐτοῦ ᾿Αδὰμ τῆς ἐντολῆς ἀκούσασα,
9 , ὃ , 4 e 4 4 a ܠ 4 ܬ‎
εὐκαταφρονήτως διέκειτο, 5 ὡς μὴ ἀξιωθεῖσα τὸν Θεὸν καὶ
, ܣ‎ 4 4 e . Ν) 4 , 1].
ταύτη λαλῆσαι, rj kat ὡς διστάζουσα, ίσως KUL νομίζουσα OlKO-
θεν τὸν | 1. τοῦ) ᾿Αδὰμ τὴν ἐντολὴν αὐτῇ δοθῆναι. ILpós ἑαυτὴν
ἰδιάζουσαν εὗρεν ὁ ὄφις, ἵνα δυνηθῇ κατ᾽ ἰδίαν αὐτῇ προσομι-
λῆσαι. Ἔ σθίουσαν δὲ αὐτὴν ἐκ τῶν ξύλων ἰδὼν, προσέβαλλε
A ^ ^ 4 4 9 , a 9 A 9 ,
τὴν βρῶσιν τοῦ ξύλου, ἢ μὴ ἐσθίουσαν. Kai εἰ μὲν ἐσθίουσαν,
πρόδηλον, ὅτι καὶ ἐν φθαρτῷ σώματι οὖσαν. Πᾶν γὰρ τὸ
4 ܠ‎ , 9 , 4 9 δ ܒܝ‎ a EK? 3
εἰς τὸ στόμα εἰσερχόμενον, εἰς ἀφεδρῶνα χωρεῖ. ܐ‎ οὖν
φθαρτὴ, πρόδηλον ὅτι καὶ θνητή. Εἰ δὲ θνητὴ, οὐκέτι
, at 9 , Φ > γ e , M 4
κατάρα, οὐδὲ ἀπόφασις ἦν ἐκείνη, ἡ φάσκουσα πρὸς τὸν
» 4 ^ e ^ 4 4 ~ 9 , 4
ἄνθρωπον φωνὴ Θεοῦ, ὅτι γῆ εἶ, καὶ eis γῆν ἀπελεύση, καθὰ
ἔχει ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια. Ei δὲ πάλιν οὐκ ἐσθίουσαν
ὁ ὄφις τὴν γυναῖκα ἐθεάσατο, πῶς εἰς βρῶσιν μετήγαγε τὴν

fructu comedit: Adam vero nullo prorsus inito certamine, haud
repugnanter porrectum a muliere fructum accepit ; quod summe
imbecillitatis et animi imbellis argumentum est. Et certe mulier
a deemone prostrata, venia digna fuit ; nulla vero dignus Adam, ut
qui a muliere superatus sit. lpsemet enim preeceptum a Deo ac-
ceperat: mulier autem mandatum audiens ab Adamo, contemsit,
vel quod indignum habuisset, quod in ipso loqueretur Deus; vel
quod dubitaret, immo forte existimaret proprio Adami motu pre-
ceptum sibi imponi. Quumque sola seorsum ageret, hanc ser-
pens invenit, ita ut posset privatim cum ea confabulari. Porro vel
e lignorum fructibus comedentem videns, ligni (vetifi) fructum ob-
jecit, vel non comedentem. Et si quidem comedentem, haud du-
bium quin etiam corruptioni obnoxii corporis participem : Omne Matt. xv. 17.
enim quod in os ingreditur, in secessum abit. Si ergo corruptioni
obnoxia, manifestum quia et morti. Si vero morti obnoxia, jam
non exsecratio, nec sententia erat vox illa Dei, qua dixit homini:
Terra es, et in terram reverteris; ut se habet veritas rerum. Quod Gen. ui. 19.

Gen. ii. 17.
Num. xxiv.
93.

486 S. IRENZEI

οὐδέποτε φαγοῦσαν; Tis δὲ ὁ μηνύσας kai τούτῳ τῷ do-

e , M e 4 9 , e ܝ ܬ‎ 4
νευτῇ παλαμναίῳ ὄφει, ὡς οὐκ εἰς πέρας ἔλθῃ ἡ πρὸς αὐτοὺς
ἐκ Θεοῦ περὶ θανάτου ἀπόφασις, εἰπόντος, # ® ὧν ἡμέρᾳ
φάγητε, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε. Kai οὐ μόνον, ἀλλ᾽ ὅτι σὺν
τῇ “ἀθρηξίᾳ καὶ τούτων διανοιχθήσονται οἱ ὀφθαλμοὶ, οἱ τὸ
πρὶν ἀβλεποῦντες; Τῇ δὲ λεγομένη διανοίξει τὴν εἴσοδον τῷ
θανάτῳ ποιήσαντες.

XV.

^ , A ^ ^
*Tavra πάλαι διὰ παραβολῶν λαλῶν ὁ Βαλαὰμ οὐκ
^ 4 ^ ~
ἐγινώσκετο' καὶ νῦν ὁ Χριστὸς παρὼν, καὶ ταῦτα πληρῶν,
9 , , ܐܗ‎ [4 M d , 4 4
οὐκ ἐπιστεύετο'" ὅθεν προβλέπων Kal θαυμάζων λεγει" ὦ, ὦ,
, , Ψ θη ^ Θεός:
TIS ζήσεται, ὅταν θη ταῦτα ἄθεος;

si rursus non comedentem mulierem vidit serpens, quomodo ad
comedendum induxit, que nunquam comederat? Quis autem in-
dicavit huic homicide scelerato serpenti, exitum non habituram
eam, quam in eos tulerat, mortis sententiam Deus, dicens: Qua

. die manducaveritis, morte moriemini? | Nec id duntaxat, sed etiam

quod immortales facti, eorum aperiendi essent oculi, qui prius non
videbant? Dicta vero oculorum apertione aditum morti fecerunt.

XV. Hsc olim per parabolas loquens Balaam non agnosce-
batur: et nunc Christus preesens et ea implens fidem non obtinuit.
Unde przvidens et admirans dicit: Heu, heu, quis vivet, quando
posuerit ista Deus ?

* ἀθρηξίᾳ, barbara voz, quam sola
peperisse. videtur. acribarum imperitia,
Legendum ἀθανασίᾳ. Quidmam simile
legisse videtur. in suo Codice is qui hos
Anastami libros in Latinum sermonem
transtulit ; vertit. enim cum eo quod
morte carebunt. Mass. But ἀπληξίᾳ
impunitate may have been the word ori-
ginally written. It was not the fruit
of the tree of life, but of knowledge,
that was eaten; ἀθανασίᾳ therefore ia
unsuitable; but death was not the im-
mediate consequence of disobedience,
and ἀπληξίᾳ would be a legitimate coin-
age to express the idea of the writer.

XV. 1 This and the next eight

* Jren.

fragments are printed by SiSMONDI and
by CoMBEFIS, also by HarLorx. Vi.
506; they occur in the three
MSS. in the Imperial Collection at
Paris, A. 1825, B. 1873, C. 1888, on
the Pentateuch, Josh. Judges and Ruth.
The present fragment is in A. fol. 439,
also in the more modern paper Codex, C.
fol 378. The first four passages Xv.—
XVIII, are found, as STIEREN obeerves,
in a Catena, p. 1348, upon the Octa-
teuch and the Books of Kings, printed
at Leipsic 1771, entitled, Depa ἑνὸς xal
πεντήκοντα ὑπομγηματιστῶν els τὸν ὀκτά-
τευχον καὶ τὰ τῶν βασιλείων. They may
be referred to the διαλέξεις dag. Cf. xr.

FRAGMENTA. 487

XVI.

1” A 4 , ^ M 1 e ) , ^
νωθεν τὸν νόμον τῇ μετὰ τοὺς mpmuevovs ἐν TH

. ^ ,
ἐρήμῳ γενεᾷ ἐπεξηγούμενος, ἐκδιδάσκει τὸ Aevrepovógiov:. οὐχ
, ^ ^
ὡς ἕτερον νόμον διδοὺς, παρὰ τὸν πάλαι τοῖς πατράσιν αὐτῶν
e , φ 4 4 4 ^ 9 , ܐܗ‎ 9 $
ὡρισμένον' ἀλλ avrov τοῦτον ανακεφαλαιούμενος" ἵνα akov-
4 , ^ Ld . ^ ^
σαντες τὰ συμβάντα τοῖς πατράσιν αὐτῶν, ἐξ ὅλης "τῆς

^ ܠ‎
καρδίας φοβηθῶσι "τὸν Θεόν.

XVII.

"Ἔξ ὧν ὁ Χριστὸς προετυπώθη, καὶ ἐπεγνώσθη, καὶ ἐγεν-
νήθη: ἐν μὲν “γὰρ τῷ ᾿Ιωσὴφ προετυπώθη: ἐκ δὲ τοῦ Aevi
ܬ‎ ^ 'Í 40. ܬ ܬ‎ , e ܠ ܠ‎ 4 4
καὶ τοῦ ᾿Ιούδα τὸ κατὰ σάρκα, ws βασιλεὺς καὶ ἱερεὺς,
9 , ὃ 4 δὲ ܠ » ܝ‎ 9 ~ ^ 9 , ὃ ܠ‎ ae,
ἐγεννήθη: διὰ δὲ TOU Συμεὼν ev τῷ ναῷ ἐπεγνώσθη" διὰ τοῦ
Ζαβουλὼν ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἐπιστεύθη, 3 (ὥς φησιν ὁ προφήτης"
γῆ Ζαβουλων") διὰ δὲ τοῦ Βενιαμὶν, 3(roó Παύλου), εἰς

πάντα τὸν κόσμον κηρυχθεὶς ἐδοξάσθη.

XVI. Legem denuo exponens generationi ili, quse csesos
in eremo consecuta est, Deuteronomium edit Moyses ; non quasi
legem alteram, preeter eam quse olim ipsorum patribus constituta
erat, afferens, sed illam ipsam recapitulans; ut ipsi, auditis quse
suis patribus contigerunt, ex toto corde timeant Dominum.

XVII. A quibus Christus prefiguratus est et agnitus, et
genitus: in Joseph quidem przefiguratus est; e Levi autem et Juda
secundum carnem, ut Rex et Sacerdos, genitus est: a Symeone
autem in templo est agnitus: per Zabulon porro in gentibus fides
in eum habita est, sicuti Propheta dicit: Terra Zabulon : per Ben- za ix. 1.
jamin (?.e.) Paulum denique przedicatus toto orbe glorificatus est.

3 Σειρὰ has ὁ Θεὸς ταῦτα. XVII. 1 Cod. A. fol. 502, B. fol.

XVI. ± Cod. A. fol. 451, B. fol.
246, C. fol. 409. Also in the Σειρὰ,
p. 1422, which latter has ἀνῃρημένους,
and the article τῆς is added by STIEREN
from the same source.

3 Codd. A. B. but C. has τὸν Κύριον.
Σειρὰ also, τὸν Θεόν. Sr.

304, C. fol. 451. SrrEREN adds Σειρὰ,
p. 1587, where it is designated as El-
ρηναίου ἐπισκόπου Λονγδούνων.

3 STIEREN adds γὰρ from the print-
ed Catena.

3 The brackets read like glosses
from the margin.

Jud. vi. 27.

Num. xxvii,
18,

488 S. IRENAI

XVIII.

' Kai τοῦτο οὐκ ἀργῶς, ἀλλ᾽ ἵνα διὰ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν
“δέκα ἄνδρων, ᾿Ιησοῦν μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἔχων φάνη βοηθὸν, 3 οἷα καὶ
4 4 , 4 ^ , 4 4 , φ
ἀπὸ συμφώνου αὐτοῖς γεγονότος. Καὶ μὴ βουληθέντος ἐπι-
κοινωνῆσαι οἷς ἔπραττον εἰδωλολατροῦντες, ἐπ᾿ αὐτὸν τὴν
αἰτίαν ἀναφέρουσιν: ὅτι [Ἱεροβάαλ δικαστήριον τοῦ Βααλ
λέγεται.

XIX.

^ ^ ΝΥ

' AaBe πρὸς ceavróv τὸν Ἰησοῦν viov Navi. "Ede γὰρ

ἐξ Αἰγύπτου Μωῦσῆν τὸν λαὸν ἐξαγαγεῖν, τὸν δὲ Ἰησοῦν
εἰς τὴν κληροδοσίαν εἰσαγαγεῖν: καὶ τὸν μὲν Μωῦσῆν ὡς
, ܀‎ ? , 'I ^ δὲ e , ܕ‎ a
νόμον ἀνάπαυλαν λαμβάνειν, “Incovy de ws λόγον, καὶ τοῦ
ἐνυποστάτου Λόγου τύπον ἀψευδῆ, τῷ λαῷ δημηγορεῖν" καὶ
ܬ ܠ‎ M o ^ 4 , ^ , 4 ὃ δό ܬ‎
τὸν μὲν Μωῦσῆν τὸ μάννα τοῖς πατράσι τροφὴν διδόναι, τὸν

XVIII. Atque hoc non frustra; sed ut ex numero decem
virorum pateret, quod Jesum secum habeat adjutorem, utpote ex
pacto cum ipsis inito. Et non volente eo commune quid habere
eorum, quee agebant idolis immolantes, in ipsum culpam trans-
ferunt: Hierobaal enim tribunal Baali dicitur.

XIX. Sume ad te Jesum filium Nave. Decebat enim ut
Moyses populum ex 7Egypto educeret ; Jesus vero in hzereditatem
introduceret: ac Moyses quidem, haud secus ac Lex, inducias
haberet atque cessaret ; Jesus vero, ut Verbum, veraque Verbi
subsistentis figura, populi concionator esset: ac Moyses quidem

XVIII. 1 Cod. A. fol. 577, B. fol.
385, C. fol. 516.

3 Que relatio sit inter decem com-
militones Gideonis et Christum, non
video, nisi orta sit allegoria Irensi ex
prima nominis Jesu littera, apud Gre-
cos numerum decennalem indicante ; ita
quoque apud Justinum M. e numero
318 servorum Abrahami elementa vocis
σταυρὸς eliciuntur. MUENTER. Com-
pare also the Marcosian Cabbalistic

trifling, I. 146, and the Valent. symbol,
I. 26.

8 From this point STIEREN carries
on the quotation from MUENTER'S
Fragm. Patr. Gr., whose words he
quotes, Sunt hac ex commentario in
Jud. vi. 37. verba enim sunt de Gideone,
cum decem servis templum Baali dwt
mente.

XIX. ! A. fol. 435, C. fol. 382,

Σειρὰ, p. 1364.

FRAGMENTA. 489

δὲ 'I ^ 4 8 a 3 «× 1 . 0 4 ^ ^ ,
€ ܐܘܗܡ‎ “τὸν σῖτον, Ξἄρτι τὴν ἀπαρχὴν τῆς ζωῆς, τύπον
^ , ^"^ X ^ 0a 4 e 4 Ψ
τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, καθα φησι καὶ ἡ γραφὴ, ὅτι
4 , ^ ^
τότε ἐπαύσατο τὸ μάννα Κυρίου, μετὰ τὸ φαγεῖν τὸν *oirov
λαὸν ἀπὸ τῆς γῆς.

XX.

‘Ov πορεύσῃ uer αὐτῶν, οὐδὲ καταράσῃ τὸν λαόν. Οὐ
περὶ τοῦ λαοῦ αἰνίττεται, πάντες γὰρ κατεστρώθησαν' ἀλλὰ
διὰ τὸ προδηλούμενον τοῦ Χριστοῦ μυστήριον. Ἐπειδὴ γὰρ
ἔμελλεν ἐκ τῶν πατέρων κατὰ σάρκα γεννᾶσθαι, προδιδάσκει
τὸ πνεῦμα τὸν ἄνδρα, μήποτε κατὰ ἄγνοιαν πορευθεὶς κατα-
ράσηται τὸν λαόν. "Οὐχ os ἀρὰν ἰσχύουσαν παρὰ τὴν τοῦ
Θεοῦ βούλησιν, ἀλλ᾽ εἰς ἔνδειξιν τῆς τοῦ Θεοῦ προνοίας, ἧς
εἶχε διὰ τοὺς προπάτορας εἰς αὐτούς. ܡ‎

manna patribus cibum daret; Jesus autem frumentum, vite tam-
quam primitias, figuram Christi corporis, uti etiam ait Scriptura,
tunc cessasse manna Domini, ubi populus de terr; frugibus ac
frumento comedisset.

XX. Non ibis cum eis, neque maledices populo. Non de populo Num. xxii.
insinuatur; nam omnes prostrati sunt; sed propter preesignatum `
Christi mysterium. Quia enim Christus ex patribus secundum
carnem nasciturus erat, Spiritus preemonet virum, ne quando per
ignorantiam vadens, diris devoveat populum. Non perinde ac
valeat maledictio contra voluntatem Dei, sed in demonstrationem
providentiz Dei, qua propter generis auctores eos curavit.

3 A. τὸν νέον, (scriptum videiur, — STIEREN adds the reading of the printed

Mass.) C.is illegible, and the reading
τὸν σῖτον appears to be conjectural.
Σειρὰ in text τὸν σῖτον with the var.
lect. τὸν νέον. Perhaps both words are
admissible, e.g. τὸν νέον σῖτον, allu-
gion being made to the wave-sheaf of
the new corn offered in the temple on
the morning of Christ's Resurrection.
See II. 197, 3.

3 ἄρτι added by Mass. from Cod. A.
and confirmed by the Zewd. f.1. dre.

4 Codd. A. C. as in text; but Com-
BEFIS, τὸν λαὸν ἀπὸ τοῦ σίτου τῆς <¥.

Catena, σῖτον τὸν λαὸν ἀπὸ τῆς γῆς.

XX. ! Cod. A. fol. 421, B. fol.
212, C. fol. 388, Deep. 1. 1322.

3 MUENTEB, Fragm. Patr. Gr.p. 50,
first published the concluding member,
but in an inadmissible form. He read
in his copy οὐχ ὡς ὁρᾷς ἰχνούσης, making
no sense, and he corrected it to οὐκ els
ἀρὰν ἰχνούσην, which is no improvement
in any point of view. STIEREN is not
more happy in proposing λαὸν, οὐχ ὡς
ὁρᾷς ἰχνεῦσαν τὸ μέλλον παρὰ τὴν x. T.À.
interpreted by him as, non investigans

Num. xxii.
23, 23.

Num. xxiii.
19.

490 8. IRENZEI

ΧΧΙ.

' Kai οὗτος ἐπεβεβήκει ἐπὶ τῆς ὄνου αὐτοῦ. Ἡ μὲν dvos
τύπον "εἶχε σώματος Χριστοῦ ἐφ᾽ ὃν πάντες οἱ ἄνθρωποι ¢
καμάτων ἀναπαυόμενοι, ὡς ὑπὸ ὀχήματος βαστάζονται. To

e , 4t Σ 4 4 δέ‏ , ¢ ^ , ܢ
γὰρ φορτίον τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων 46 Σωτὴρ ἀνεδέξατο.‏
Ὁ δὲ ἄγγελος ὀφθεὶς τῷ Βαλαὰμ, αὐτὸς 6 Λόγος ἦν" εἶχε‏
δὲ ἐν τῇ χειρὶ μάχαιραν, δηλονότι, 93» εἶχεν ἄνωθεν ἐξουσίαν.‏
χέιρέ μαχαιρ , X‏ 9

XXII.

Οὐχ ὡς ἄνθρωπος ὁ Θεός. Δείκνυσιν, ὡς πάντες μὲν
ἄνθρωποι ψεύδονται μεταφερόμενοι: ὁ δὲ Θεὸς οὐχ οὕτως"
$ ܢ ܙ‎ , 9 M 9 ^ e
ἀεὶ γὰρ μένει ἀληθῆς, ἐπιτελῶν ὅσα βούλεται.

AXI. Ht hic sedit super asinam suam. — Asina figura erat
corporis Ohristi ; in quo, omnes homines ἃ laboribus quiescentes,
velut curru gestantur. Nam Salvator in se onus recepit nostro-
rum peccatorum. Quem autem Balaam vidit Angelum, ipsum
Verbum erat; manuque gladium tenebat, quam nimirum coelitus
potestatem habebat.

XXII. Non est Deus ut homo. Ostendit omne hominum
genus mendax, qui ex alio in aliud ferantur; non sic autem
Deum: semper enim verus manet, omnia implens quzcunque
velit.

res futuras preter voluntatem Dei, which
is too intelligible to represent the Greek.
There is no resource therefore but to
propose some other emendation of 8
manifestly corrupt passage, which has
accordingly been attempted in the text.
STIEREN retains MUENTER'8 translation,
Non tn imprecationem investigantem
futurum.

XXI. ! Cod. A. fol. 425, B. fol.
217, C. fol. 371, Σειρὰ, 1. 1324.

3 Σειρ. περιεῖχε.

3 ἐκ καμάτων, so the printed Cat. :
the necessity for this reading is mani-
fest; καυμάτων therefore is discharged
from the text, as in STIEREN’S edition.

4 ἐν τῷ ἰδίῳ σώματι, inserted by
STIEREN from Σειρ.

5 Zeip. has, ἣν δὲ εἶχεν ἐν τῇ χειρὶ
μάχαιραν», ἣν εἶχεν ἄνωθεν ἐξουσίαν.

XXII. Cod. A. fol. 425, B. fol.
391, C. fol. 217, Zep. 1. p. 1335.

FRAGMENTA. |. 491

XXIII.

"᾿Αποδοῦναι ἐκδίκησιν παρὰ Κυρίου τῇ Μαδιάμ. Ὁ
ܢ‎ ^ ^
γὰρ μηκέτι ἐν πνεύματι Θεοῦ λαλῶν, ἀλλὰ κατέναντι "νόμου
^ ,
Θεοῦ, ἕτερον πορνείας νόμον ἱστάνων, οὗτος οὐκέτι ὡς προ-
, 3 , e , ’ 4. 4 , 4 σι
φήτης, aXX ὡς μαντις λογισθήσεται" μὴ ἐμμείνας γὰρ TH
^ o ^ 9 ^ Mv ^ 4 ^^ ο, 4 ,
τοῦ Θεοῦ ἐντολῇ, ἄξιον τῆς αὐτοῦ κακομηχανίας ἀντελάβετο
μισθόν.

XXIV.

» Ψ ^ ܬ 9 ܠ 4 ܨ‎ 4 , 4 1
Io6t ὅτι πᾶς ἄνθρωπος 5 κενὸς ἐστὶν, ἢ πλήρης" εἰ μὲν
e ^ ^ ^
γὰρ οὐκ ἔχει ἅγιον ΠΠνεῦμα, οὐκ ἔχει γνῶσιν τοῦ κτίσαντος,
4 ~ 4 4 >
ov παρεδέξατο τὴν ζωὴν ᾿Ιησοῦν τὸν Χριστὸν, οὐκ οἷδε τὸν
A ^ ^ ^ 4 ܠ‎ , 4
IIarépa τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς" εἰ οὐ βιοῖ κατα τὸν λόγον, kara
A , ^ ^ ^
νόμον τὸν οὐράνιον, oU σωφρονεῖ, οὐ δικαιοπραγεῖ: ὁ τοιοῦτος
ܠ 4 ’ ܬ‎
κενός ἐστιν εἰ δὲ κεχώρηκε τὸν εἰπόντα Θεὸν, ἐνοικήσω ἐν
a A ܟ‎ 9 a ܠ‎
αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω, καὶ ἔσομαι αὐτοῖς Θεὸς, οὗτος οὐκ
4 ܢ ܀ ܢ‎ ,
ἔστι κενῶς, ἀλλα πλήρης.

XXIII. Reddere ultionem a Domino Madian. Qui enim num xxx.
non in Dei Spiritu loquitur, sed contra legem Dei, aliam scorta- ~
tionis legem instituens, hic non jam ut propheta, sed ut hariolus
reputabitur. Qui enim in Dei mandato non perseveravit, dignam
pravi consilii sui mercedem recepit.

XXIV. Scito omnem hominem aut vacuum aut plenum esse.
Nam si Spiritum sanctum non habet, non habet Creatoris notitiam,
non recepit Jesum Christum vitam, nescit Patrem qui in ccelis
est; si ex ratione non vivit, ex legis coelestis norma, non tem-
perans est, justitiam non colit: talis vacuus est. Sin autem
Deum capit, qui ait, Inhabitabo in eia et tnambulabo, 6 ero ܐ‎
Deus; hic non vacuus est, sed plenus.

XXIII. !Cod. A. fol. 440, B. fol. 395. whence CoMBEFIS obtained this frag.
3 νόμου Cod. A. νόμων Cod. B. ment. It may be referred to the trea-
XXIV. It does not appear from tise ×. ἐπιστήμης. Int. p. clxvi.

Jud. xvi. 96.

4 Reg. vi. 6

492 S. IRENZEI

XXV.

"To μὲν οὖν παιδάριον τὸ χειραγωγοῦν τὸν Σαμψὼν
προτυπωθήσεται εἰς Ἰωάννην τὸν Βαπτιστὴν, ἐπιδεικνύντα τῷ
Aag τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν. Ὁ de οἶκος, * εἰς ὃν ἦσαν συνηγ-

, , e , .ܝ 4 ܠ , .ܝ‎
μένοι, σημαίνεται εἶναι ὁ κόσμος, ἐν ܗ‎ κατῴκει τὰ αλλοφυλα
ἔθνη καὶ ἄπιστα, θυσιάζοντα τοῖς εἰδώλοις αὑτῶν: οἱ δὲ δύο
στύλοι, αἱ δύο διαθῆκαι. To οὖν ἐπαναπαυθῆναι τὸν Σαμψὼν
Φ4 ܠ‎ Ἂ 3 ܐ ܬ ܪ‎ ὃ θ ܝ % ܝ 9 4 7 ܝ‎
ἐπὶ τοὺς στύλους, ? τὸ τὸν διδαχθέντα λαὸν ἐπιγνῶναι τὸ τοῦ

Χριστοῦ μυστήριον.

XXVI.

' Kal εἶπεν ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ: ܘ11‎ 0 ἔπεσε; καὶ ἔδειξεν
> κ᾿ M , 1 9 , i woe , ^ ܬ‎
αὐτῷ τὸν TÓTOv: καὶ ἀπέκνισε ξύλον, καὶ ἔῤῥιψεν ἐκεῖ, καὶ
9 4 . ܐܗ‎ ^ ^ 4 ^ ^
ἐπεπόλασε τὸ σιδήριον. Ὅπερ ἣν σημεῖον ἀναγωγῆς ψυχῶν
διὰ ξύλου, ἐφ᾽ οὗ πέπονθεν ὁ ψυχὰς ἀνάγειν δυνάμενος, ἀκο-
λουθούσας ἀνόδῳ τῇ ἑαυτοῦ. OU καὶ ἐκεῖνο γνώρισμα, τὸ
9 ^ A ܠ‎ . 9 e^ , 9 Pha ܐܗ‎
ἀναβῆναι ψυχὰς πολλὰς καὶ ἐν τοῖς σώμασιν ὀφθῆναι, ἅμα

XXV. Puer itaque, qui manu regebat Samsonem, pre-
significabit Johannem Baptistam, qui populo fidem in Christum
ostendit. Domus autem, in quam convenerant, mundum signi-
ficat, in quo habitabant alienigens et infideles gentes, que idolis
suis sacrificabant: dus vero column:z, duo testamenta sunt.
Quod ergo Samson columnis adniteretur, argumentum est popu-
lum edoctum agnovisse Christi mysterium.

XXVI. Dixit autem homo Dei, Ubi cecidit? — At ille mon-
stravit ei locum. Praidit ergo lignum, et misit illuc, natavitque
ferrum. Quod signum erat, animas in sublime latum iri per lig-

num, super quod passus est is, qui sursum ferre potest animas

ascensum ejus sequentes. Cujus etiam rei argumentum fuit, quod

XXV. 1 From Cod. C. fol. 528, 3 rd added by STIEREN from Zep.
and Zep. 1L. 230, from which latter XXVI. From Cod. 2443, fol. 149,
source STIEREN adds the article τό. of the Paris Collection. Also Ze.

3 Zeip. has ἐν ¢. I. 851. Compare V. xvii. 4, p. 371.

FRAGMENTA. 493

τῇ καθόδῳ τῆς ἁγίας ψυχῆς Χριστοῦ. ‘Qs yap τὸ κουφότα-
e ܬ ܨܝ , ܟ‎ , 9
tov ξύλον ὑποβρύχιον γέγονεν, 6 δὲ βαρύτατος ἐπεπόλασε
σίδηρος" οὕτω τοῦ Θεοῦ λόγου ἑνώσει, τῇ καθ᾽ ὑπόστασιν
φυσικῆ, ἐνωθέντος τῇ σαρκὶ, τὸ βαρὺ καὶ γεῶδες ὑπὸ τῆς
θείας φύσεως εἰς οὐρανοὺς ἀνελήφθη μετὰ τὴν ἀνάστασιν

ἀφθαρτισθέν.

XXVII.
Τὸ xarà Ματθαῖον Εὐαγγέλιον πρὸς 'Iovóatovs ἐγράφη:

οὗτοι γὰρ ἐπεθύμουν πάνυ σφόδρα ἐκ σπέρματος Δαβὶδ
Χριστόν. Ὁ δὲ Ματθαῖος, καὶ ἔτι μᾶλλον σφοδροτέραν ἔχων
τὴν τοιαύτην ἐπιθυμίαν, παντοίως ἔσπευδε πληροφορίαν παρ-
, 4 ^ e » , , ܟ‎ e , ܠ‎ 4
ἔχειν αὐτοῖς, ὡς εἴη ἐκ σπέρματος Δαβὶδ ὁ Χριστός" διὸ καὶ
ἀπὸ τῆς γενέσεως αὐτοῦ ἤρξατο.

XXVIII.

Ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίζαν, φησί: διεγείρων πρὸς ἐπίγνωσιν

regrediente sancta Christi anima, anime plures simul ascenderint
et in corporibus visse sint. Quemadmodum enim lignum, quod
levius est, demersum est; ferrum vero, quod gravius est, superna-
tavit: sic ea unitione hypostatica atque physica, qua Verbum Dei
carni conjunctum est; quod grave et terrenum erat, a divina
natura in colos assumtum, immortalitatem post resurrectionem
consecutum est.

XXVII. Evangelium secundum Mattheum ad Judeos scrip-
tum est. Hi enim majorem in modum cupiebant ex semine David
Christum ostendi. Matthzeus vero qui eadem, nec remissiori
quam ipsi, cupiditate teneretur, omni ratione contendit plenam
ipsis fidem facere, quod Christus sit e semine Davidis: propterea
a Christi genealogia initium duxit.

XXVIII. Securts ad radicem, ait; excitans ad cognitionem mate. ΗΝ. 10.

XXVII. Edited by P. Possin. ina XXVIII. From the same source.
Catena Patrum on 8. Matthew i. iii. pp. Compare v. xvii. 4, p. 371.
3, 39. Of. pp. 48, 49, of thi» volume.

VOL. Il. 81

Luc. xiii. 19.

494 S. IRENZEI

τῆς ἀληθείας, kai τῷ φόβῳ καθαίρων, kai παρασκευάζων
καρπὸν ὥριμον φέρειν.

XXIX.

Ἴδε κόκκος σινάπεως διὰ παραβολῆς δεικνύμενος, καὶ
λόγον ἐνουράνιον, σπέρματος δίκην ἐν κόσμῳ, ὡς ἐν ἀγρῷ,
σπειρόμενον, ἔχοντος ἐν ἑαυτῷ τὸ πυῤῥακὲς καὶ αὐστηρὸν τῆς
δυνάμεως. Κριτὴς γὰρ τοῦ παντὸς κόσμου ἐκηρύσσετο" οὗτος
ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς, ἐν χώματι xpuBeis, Kat τριημέρῳ

, , ܠ 9 ܠ‎ e ^ , 4
μέγιστον δένδρον γεννηθεὶς, ἐξέτεινε τοὺς ἑαντοῦ κλάδους εἰς
4 , ^ ^ 4 , , e ὃ ܘ‎ "A 9
τὰ πέρατα τῆς γῆς. 'Ex τούτου προκύψαντες οἱ δώδεκα ᾿Α΄πό-
στολοι, κλάδοι ὡραῖοι καὶ εὐθαλεῖς γενηθέντες, σκέπη ἐγενή-
θησαν τοῖς ἔθνεσιν, ὡς πετεινοῖς οὐρανοῦ, ὑφ᾽ ὧν κλάδων
, e , e P d e 4 ܠ‎ ,
σκεπασθέντες οἱ πάντες, ὡς ὄρνεα ὕπο καλιαν συνελθόντα,
μετέλαβον τῆς ἐξ αὐτῶν προερχομένης ἐδωδίμου καὶ ἐπου-
ρανίου τροφῆς.

veritatis, et metu incusso purgans, paransque ad ferendum fruc-
tum tempestivum.

XXIX. Vide autem per granum sinapeos in parabola signifi-
cari et ccelestem doctrinam, in hoc mundo, tanquam in agro, instar
seminis satam, vim igneam atque austeram in se habentis. Totius
enim mundi judex annuntiatur: qui in corde terre in tumulo
occultatus tridui spatio, in maximam arborem excrevit, ramos
suos ad extremos terre fines protendens. Ex illo propullulantes
duodecim Apostoli, rami floridi atque uberes facti, gentibus, non
secus ac volucribus cceli, tegmen preebuere: quibus ramis omnes
obumbrati, tanquam volucres in nidum congregati, ejus, quse ab
11118 promanabat, laute ac coelestis alimoniz participes sunt

: facti.

XXIX. First edited in Latin by — Coll, and also by Dr CRAMER in his
CoRDER, afterwards in Greek by Catena on S. Luke.
GRABE from Cod. 1879, fol. 139, Paria

FRAGMENTA. 495

XXX.

^ ܐܘ‎ ^ ^ ^ ^
Νῦν δὲ ὥσπερ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου, τοῦ
πρώτως ἐκ γῆς ἀνεργάστου πεπλασμένου, ἁμαρτωλοὶ κατέστη-
σαν οἱ πολλοὶ, καὶ ἀπέβαλον τὴν ζωήν" οὕτως ἔδει καὶ δι
ὑπακοῆς ἑνὸς ἀνθρώπου, τοῦ πρώτως ἐκ παρθένου γεγεννη-
, ὃ ^ 4 q 9 ^ 4 ,
μένου, δικαιωθῆναι πολλοὺς, καὶ ἀπολαβεῖν τὴν σωτηρίαν.

XXXI.

"Iwonrds φησιν, ὅτι ἡνίκα ἐν βασιλείοις ἐτρέφετο
Μωὺῦσῆς, στρατηγὸς χειροτονηθεὶς κατὰ τῶν Αἰθιόπων, καὶ
νικήσας, ἠγάγετο τὴν τοῦ βασιλέως ἐκείνου θυγατέρα" ἐπείπερ
πόθῳ τῷ πρὸς αὐτὸν προδίδωσιν αὐτῷ τὴν πόλιν.

Τί δήποτε τῶν δύο λοιδορησάντων, ἐκείνη δίκας ἠτήθη
μόνη ; πρῶτον, ἐπειδὴ μεῖζον ἣν τῆς γυναικὸς τὸ πλημμέλημα:
τῷ ἄῤῥενι γὰρ καὶ ἡ φύσις καὶ ὁ νόμος ὑποτάττει τὸ θῆλν'
ἤτε εἶχέ τινα μετρίαν συγγνώμην ὁ ᾿Ααρὼν, ὡς τῷ χρόνῳ

XXX. Jam vero sicut. per $nobedientiam unius hominis, nom. v.19.
qui primum ex rudi terra formatus est, peccatores constitutt sunt
multi, et vitam amiserunt: sic oportebat et per obeditionem wnius
hominis, qui primum ex virgine genitus est, justos constitui multos,
et accipere salutem.

XXXI. Josephus ait, quod quando in regali aula educabatur Anti. ܐ‎ δ.
Moses, dux exercitus contra ZEthiopes electus, et victor evadens,
filiam regis illius uxorem duxerit: siquidem ex amore erga ipsum
civitatem ei tradiderat.

Cur demum, cum ambo (Aaron et Maria) probro affecissent Num. x. 1.
(Mosen,) hzc sola penas dedit? — Primum, quia majus erat
mulieris delictum: quippe et natura et lex foeminam mari sub-
jicit. Aut faciliorem veniam accipiebat Aaron, velut state

XXX. From Cod. 2440, fol 3o, Collection. It also exists in Cod. LL

Paris Coll. This Fr. is from the work
c. Har. YII. xix. 6, p. tot; and has been
reprinted inadvertently from MASBUET.

XXXI. First edited by GraBE
from Cod. 64. Theol, of the Vienna

5. 2, fol. 27, of the Cambridge Uni-
versity Collection; which only varies
upon GRABE’s text in having three cor-
rupt readings ἡτήσθη, ἐμέλησεν, and
προσηνέβηκεν.

31—2

496 S. IRENZEI

, Ve 9 , 4 , II ܠ‎ δὲ .
πρεσβύτερος, καὶ ὡς ἀρχιερωσύνης ἠξιωμένος. ἸΙρὸς δὲ τούτοις
9 A 9 , e 4 48 ἢ > 4 4 , e?
ἐπεὶ ἀκάθαρτος ὁ λεπρὸς ἐδόκει εἶναι κατὰ τὸν νόμον, ῥίζα
δὲ τῶν ἱερέων καὶ κρηπὶς ἣν ὁ ᾿Ααρὼν, ἵνα μὴ εἰς ἅπαν διαβῇ
τὸ γένος τὸ ὄνειδος, τὴν ἴσην οὐκ ἐπήγαγεν αὐτῷ τιμωρίαν,
ἀλλὰ διὰ τῆς ἀδελφῆς ἐφόβησεν ὁμοῦ τε καὶ ἐπαίδευσεν.
Οὕτω γὰρ αὐτὸν τὸ πάθος ἠνίασεν, ὅτι πρώτης τοῦτο δεξα-
μένης, αὐτὸς τὸν ἠδικημένον ἱκέτευσε λῦσαι τῇ πρεσβείᾳ τὴν
συμφοράν. Ὁ δὲ οὐκ ἠμέλησεν, ἀλλ᾽ αὐτίκα τὴν ἱκετηρίαν
προσήνεγκεν. Εἶτα ὁ φιλάνθρωπος Κύριος ἐδίδαξεν, ὡς οὐ

^ 9 <A 9 ܠ‎ ^ 9 ῇ » 4
καταδικαστικῶς αὐτὴν, ἀλλὰ πατρικῶς ἐπαίδευσεν" edn yap,
Ei ὁ πατὴρ αὐτῆς ἐμπαίων ἐνέπαισεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτῆς,
οὐκ ἐντραπήσεται; ἑπτὰ ἡμέρας ἀφορισθήσεται ἔξω τῆς παρ-
εμβολῆς, καὶ μετὰ ταῦτα εἰσελεύσεται.

XXXII.

4 9
Ἐπειδὴ τινὲς οὐκ οἶδ᾽ ὁπόθεν κινηθέντες, Ot ἡμισείας
4 ^ ^ ^ ^ ^ ^
TO δημιουργικὸν τοῦ Θεοῦ παραιροῦνται, μόνου τοῦ ποιοῦ τοῦ
¥ }ܨ ܗܘ‎ 4 A , 9 ܠ \ =< 9 ܝ‎ e
περι ὕλην αἴτιον αὑτὸν eyovres, a'yevvyrov αὐτὴν τὴν ὕλην

provectior, et pontificali dignitate ornatus. Preeter heec, quando-
quidem leprosus juxta legem pro immundo habebatur, in Aarone
autem radix et fundamentum sacerdotii situm erat, ne probrum
istud in omne sacerdotum genus transiret, illum haud simili affecit
poena, sed per sororem eum perterrefecit pariter ac castigavit.
Ita enim de peena (Marie) doluit: siquidem, cum primum ea
affligeretur, ipse injuria affectum rogabat (Mosen), ut sua inter-
cessione malum pelleret. Ipse vero non neglexit, sed statim sup-
plicationes fudit. Unde Dominus hominum amans declaravit,
quod non severi judicis sed patris instar eam castigaverit. Ait
Num. xi. 14, enim: Si pater ejus spuisset tn faciem ejus, nonne revereretur ?
septem diebus separetur extra castra, et postea introeat.
XXXII. Quandoquidem aliqui, nescio qua ratione moti, ex
dimidia parte Deo vim opificem mundi adimunt, eum solius qua-
litatis, quee materise inest, causam asserentes, ipsam vero materiam

XXXII. Edited by GRABE from βιβλίου Ἑϊρηναίον συγγράφεως, ×. τοῦ μὴ
Cod. 3011 of the Bodleian Collection, εἶναι ἀγέννητον τὴν ὕλην. Photius seems
fol. ult. It bears the epigraph, ἐξ érépov ἰο allude to the treatise. Jntrod. clxx.

FRAGMENTA. 497

9 , ܝ‎ ^ a ,
εἴποντες, φέρε πυθώμεθα αὐτῶν, τί ποτε Kal... ἀμετάβλητον"
4 , ܐܗܘ , 4 ܨ‎ 4 a 9 ,
aueraBAsros apa ἡ ὕλη" εἰ ἀμετάβλητος ἡ ὕλη, τὸ δὲ ἀμετά-
4 , A ^
βλητον οὐ τρέπεται κατὰ ποιότητα, oU κοσμοποιεῖται. Ai ov
^ 4 ,
παρέλκον αὐτοῖς φαίνεται, τὸν Θεὸν ἐπιβάλλειν ποιότητας
^ @& ^ e , 4 , 4 9 ,
Tn ὕλη, ὅλως τῆς ὕλης οὐκ ἐπιδεχομένης τροπὴν, ἀγεννήτου
4 9 64 ܟ‎ » 9 4 , e ܗܘ‎ ,
Kar’ αὐτὴν τυγχανούσης. "Eri εἰ ἀγέννητος ἡ ὕλη, πάντως
4 4 ܝ 9 ܨ‎
κατα TWA ποιότητα πεποίηται, καὶ ταύτην ἄτρεπτον, οὐκ ἄν
E d 4 ^
εἴη πλειόνων ποιοτήτων δεκτική: οὐδ dv κοσμοποιοῖτο" μὴ
, ܢ 9 ܠ‎ ^ 4 4 9 ~
κοσμοποιουμένη δὲ, ἐκτὸς ποιεῖ τὸν Θεὸν δι᾽ ὅλων τοῦ δημι-
ουργεῖν.

XXXIIT.

Kai ἐβαπτίσατό, φησιν, ἐν τῷ Ἰορδάνη ἑπτάκις. Οὐ
μάτην πάλαι Ναιμὰν λεπρὸς ὧν βαπτισθεὶς ἐκαθαίρετο, ἀλλ᾽
4 cd ὃ e , 4 i = ܟܢ‎ 4 “ e , ܠ‎
εἰς ἔνδειξιν ἡμετέραν" οἷ λεπροὶ ὄντες ἐν ταῖς ἁμαρτίαις διὰ
τοῦ ἁγίου ὕδατος καὶ τῆς τοῦ Κυρίου ἐπικλήσεως καθαρι-
ζόμεθα τῶν παλαιῶν παραπτωμάτων, ὡς παιδία νεόγονα

ingenitam dicentes ; agedum inquiramus, quid .... immutabile.
Immutabilis itaque est materia. Sin immutabilis est materia,
immutabile autem non alteratur secundum qualitatem, mundus ex
ea non conditur. Quapropter supervacaneum eis videtur, Deum
qualitates materie imprimere; siquidem materia omnino muta-
tionem haud admittit, quod per se sit ingenita. Ulterius si
materia est ingenita, utique cum quadam qualitate, eaque immuta-
bili facta est; neque etiam mundus ex ea conditur. Mundo
autem inde non condito, Deum a creatione mundi prorsus alienum
facit.

XXXIII. Atque baptisabat seipsum, ait, in Jordane septies. s neg. v. 14.
Neque frustra olim Naaman lepra laborans, quum baptisatus
esset, in corporis puritatem restitutus est, sed ut viam salutis
nobis ostenderet: qui quidem peccatis commissis leprosi facti,
per aquam sacram et invocationem Domini a prioribus vitiis

XXXIII. This and the next frag- Books of Kings in the Coislin Collec-
ment first appeared in the Benedictine tion; possibly the Syriac notice, Gr.
edition reprinted at Venice, 1734. They Fr. XX XIX. 1, refers to the same Ex-
were taken from a MS. Catena on the position of IBEN.EUS.

Joh. Hi. 5.

$ Reg. xili.21.

498 S. IRENZEI

^ ܠ‎ 4 4 , ΝΜ t LY ܝ‎
πνευματικῶς ἀναγεννώμενοι, καθὼς καὶ ὁ Κύριος ἔφη" éav μή
^ ܐܗ‎ M , 4 4 4 ,
τις ἀναγεννηθῆ δι ὕδατος καὶ πνεύματος, ov μὴ εἰσελεύσεται
εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν.

XXXIV.

Ei τὸ ᾿Ἐλισσαίον σῶμα νεκρωθὲν νεκρὸν ἤγειρε, πόσῳ
^ e ܠ ^ 4 ܬ‎ , ^ 4 ,
μᾶλλον ὁ Θεὸς 6 τὰ νεκρὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων ζωο-

, » 93 ν΄ 8 , -
“ποίησας ἄξει ere THY κρίσιν:

XXXV.

"Ec: μὲν οὖν ἡ * yao ἡ ἀληθινὴ ἡ κατὰ Χριστὸν
σύνεσις, ἣν ὁ Ι]αῦλος καλεῖ τὴν σοφίαν Θεοῦ ἐν μυστηρίφ

4 9 , 4 e A ܝ‎ 9 , e
τὴν ἀποκεκρυμμένην, ἣν ὁ ψυχικὸς ἄνθρωπος ov δέχεται, ὁ
λόγος τοῦ σταυροῦ, οὗ ἐάνπερ τις γεύσηται, οὐ μὴ dy προσ-
ελεύσεται ταῖς παραδιατριβαῖς καὶ λογομαχίαις τῶν τετυ-

libertatem nanciscimur, sicuti infantes recens nati spiritaliter
regenerati, uti Dominus dixit: nisi quis per aquam et spiritum
denuo natus fuerit, in divinum regnum non est intraturus.

XXXIV. Siquis mortuus, quum in Elise sepulchrum ob-
jectus ossa ejus tetigisset, revixit: quanto magis Deus mortua
hominum corpora resuscitata in judicium est ducturus?

XXXV. Est vero cognitio vera ea que secundum Chri-
stum est scientia, quam Paulus appellat sapientiam Dei in mys-
terio absconditam, quam animalis homo non capit, sermo de
cruce, quem 8i quis gustaverit, non sane accedet ad disputationes
et quzestiones de vocibus superborum et inflatorum, ea ingredien-

XXXV. ! This passage and the
next three were first published with
copious notes by Cu. M. Prarr, from
originals in the R. Library at Turin; the
present simply bearing the epigraph of
τοῦ Elpyvalov. It is impossible to say
from which works or treatises they may
have come down to us, when so little is
known of our author's genuine writings
beyond the greak work c. Her. Prarr
however names either the διαλέξεις

διάφοραι, mentioned by S. JEROME, or
the ποικίλαι ὁμιλίαι, instanced by 80-
PHRONIUS, or the Adyos els ἐπίδειξιν
τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος. It has
been suggested in the Introduction,
clxvi. 5, that this fragment may have
been taken from the work ×. ἐπιστήμης.
See also the History of these Fr. 1.
olxx.
3 Compare the definition of a true

γνῶσις, Ὁ. 262.

FRAGMENTA. 499

, 4 , ^ 4 a € , 4 ,
φωμένων kai φυσιουμένων, τῶν à μὴ ἑωρακασιν ἐμβατενόντων.
"A , ܢ‎ e ? , A 9 , ܠ‎ e^ 6 ÷ ܥ‎

σχημάτιστος γὰρ ἡ ἀλήθεια καὶ ἐγγύς σου τὸ ῥῆμα ἐστιν
9 ^ ^ 4
ἐν TW στόματί σου kai ἐν τῇ καρδίᾳ cov, ὡς ὁ αὐτὸς ἀπό-
^ ܢ‎ ^
στολος λέγει, teu... τοῖς πειθομένοις. Ὁμοίους yap Χριστῴ
^ ^ ^ 0 ^
ἡμᾶς ποιεῖ, εἰ τὴν δύναμιν τῆς ἀναστάσεως αὐτοῦ καὶ τὴν κοι-
, ^ ^ [4 ^ ,
veviay τῶν αὐτοῦ παθημάτων γνῶμεν. Αὕτη yap ἐστιν ἡ

δ ἀποστολικῆς διδασκαλίας καὶ τῆς ἁγιωτάτης

δἐπιλογὴ τῆς
πίστεως τῆς ἡμῖν παραδοθείσης, ἣν οἱ Ἰἰδιῶται δέχονται καὶ οἱ
^ LA A e ^ , ^ 9 ,
ὀλιγομαθεῖς ἐδίδαξαν, οἱ ταῖς γενεαλογίαις ταῖς ἀπεράντοις
4 , 9 A ^ 4 ܒ ܠ‎ 0 9 ,
οὐ προσέχοντες, ἀλλα μᾶλλον περὶ τὴν τοῦ βίου ἐπανόρθωσιν
, ^
σπουδάζοντες, ἵνα μὴ ToU θείον πνεύματος ἁποστερηθέντες
ἀποτύχωσι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. To γὰρ πρῶτον μέν
ἐστι τὸ ἀπαρνῆσαι σεαυτὸν καὶ τὸ ἀκολουθῆσαι τῷ Χριστῷ,

tium, qu: non viderunt. Veritas enim figura caret et propin.
quum tibi verbum est in ore tuo et in corde tuo, uti idem apostolus
dicit, quod facile disci potest ab obedientibus ; nam similes Christo
nos reddit, si virtutem resurrectionis ejus e£ communionem passio-
num ejus noverimus. Hoc enim est compendium doctrine apo-
stolicee et sanctissimze fidei nobis traditze, quam illitterati capiunt
et indocti didicerunt, genealogiis, quze finem non habent, non at-
tendentes sed magis correctioni vitee studentes, ne divino spiritu
privati amittant regnum cclorum. Nam primum quidem est
seipsum abnegare et Christum sequi, et qui hzc faciunt, ad

3 A wisdom not confined by ܐ‎
NUS, a8 PFAFF says, to the χαρίσματα
of prophesying, tongues, &c. (see 333-
336), but extending in the widest sense
to the good gifts of grace to the heart,
as well as of light to the intellect. Cf.
also I. 351.

4 The end of the word having per-
ished, PrFaFF proposes to fil it in as
εὐμαθὲς, but the formation of Christ
within the soul rather indicates ἐμμενές.
Cf. Joh. v. 38.

5 PraFF proposes to substitute ἐπι-
τομὴ, or ἐκλογὴ, though it is difficult
to see how fellowship with the sufferings
of Christ can be said to be either a
compendium, or a selection, with respect

to Apostolical doctrine; but it is emi-
nently the bond, that shews unity with
the faith of the Apostles, and for this
reason perhaps ἐπιπλοκὴ may be prefer-
able, i. e. affinitas.

5 It is needless to follow PraFF in
his lengthened disquisition upon some
apocryphal production under this title ;
the expression meaning no more than
the sum and substance of Apostolical
preaching ; compare I. 90-93, II. 2, and
Introd. clxviii. r.

7 ἰδιῶται with its derivatives is
rather à φίλη λέξις of IRENZUS, mean-
ing unlearned, simple. See 1.6, 2; 345;
H. 379, 2; 406; as also in S. Paul's
Epistles. "Vid. Lexic.

Mal. i. 11.

500 S. IRENZEI

καὶ οἱ ταῦτα ποιοῦντες εἰς τελειότητα φέρονται, πᾶν τὸ θέ-
λημα ToU διδασκάλον πεπληρωκότες, νἱοὶ Θεοῦ διὰ τῆς παλιγ-
γενεσίας τῆς πνευματικῆς γινόμενοι καὶ τῆς βασιλείας τῶν
οὐρανῶν κληρονόμοι, ἣν πρῶτον ζητοῦντες οὐκ ἀφεθήσονται.

XXXVI.

*Oi ταῖς *devrépats τῶν ἀποστόλων διατάξεσι παρηκολου-
, 1. ܒܝ ^ ܝ 4 , 3 , ܢ‎
θηκότες ἴσασι, τὸν Κύριον νέαν προσφορὰν ἐν τῆ καινῆ δια-
4 ܠ‎ ^
θήκη καθεστηκέναι, κατὰ τὸ MaXaxíov τοῦ προφήτου: Διότι
4 \ 9 ^ ex? MEL 4 ^ ¶ ܢ‎ , ,
ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου καὶ ἕως δυσμῶν τὸ ὄνομά μου δεδόξασται
ἐν τοῖς ἔθνεσι, καὶ ἐν παντὶ τόπῳ θυμίαμα προσάγεται τῷ

perfectionem feruntur, omnem doctoris voluntatem implentes, Filii
Dei per regenerationem spiritalem evadentes et regni ccelestis
heredes, quod qui primum quserunt, non deserentur.

XXXVI. Qui ultimas apostolorum constitutiones assecuti
sunt, i1 norunt, Dominum in novo Testamento novam instituisse
oblationem secundum dictum Malachiz prophete. Propterea ab
ortu solis, et usque ad occasum, nomen meum glorificatum est in gen-

XXXVI. ! See note t, preced-
ing. It has been conjectured, Introd.
clxvii. 2, that this extract i8 taken from
the treatise de Predicatione Apostolica,
in all probability a catechetical, though
perhaps not formal, exposition of the
primitive Creed.

3 δευτέραις, possibly referring to the
preceding context; but taken absolutely
it conveys a good sense, as implying
the formal constitution, which the Apo-
stles, II. £. 7, 4. 8. 9, acting under the
impulse of the Spirit, though still in a
secondary capacity, gave to the Church ;
and as S. [REN 208 says, many Churches
were established sntecedently to the
publication of the Holy Scriptures;
barbarians evidently could only be in-
structed traditionally viva voce. 11. 16.

3 New, as being the pure offering
mentioned by the prophet, destined to
replace the old offerings of the Sanc-

tuary; and as such, the Eucharistic
Offering is mentioned in connexion with
this same text of Scripture in the work
¢. Her. See pp. 199, 200. (Cf. Fragm.
II.) The same may be observed of the
application of this same text of Scrip-
ture in the Const. Apost. VII. 30, a work
written when the Holy Eucharist was
celebrated at least weekly. (Cf. S. Ava,
Ep. ad Januar. 2, Vind. Cath. 111. 448;
S. Just. M. Apol. 67, Ib. p. 169.) The
interpretation therefore must not be li-
mited to the act of congregational wor-
ship. JusTIN M. applies the text in the
same manner, and with a precision that
precludes all mistake upon the subject ;
for the writer adds, περὶ δὲ τῶν ἐν παντὶ
τόπῳ Ud’ ἡμῶν τῶν ἐθνῶν προσφερομένων
αὐτῷ θυσιῶν, τουτέστι τοῦ ἄρτον τῆς εὐ-
χαριστίας, καὶ τοῦ ποτηρίου ὁμοίως τῆς
εὐχαριστίας, προλέγει, kx. T. A. Dial. c.
Tr. Jud. $ 41. Afterwards again he

FRAGMENTA. 501

9 ? , ܐܗ .’ , ܬ‎ 4 e ? , , ~
ὀνόματί μον καὶ θυσία καθαρα" ὥσπερ καὶ ὁ "leavvgs ev τῇ
, ^

᾿Αποκαλύψει λέγει" “Τὰ θυμιάματα εἰσιν αἱ προσευχαὶ τῶν

ܬ ^ ^ ^ ^

ἁγίων: καὶ ὁ 3IIa0Aos παρακαλεῖ ἡμᾶς παραστῆσαι τὰ σώ-
^ ^ , ^ ^ ܠ‎

ματα ἡμῶν θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ, τὴν

^ ,

λογικὴν λατρείαν ἡμῶν. Kat παλιν: ἀναφέρωμεν θυσίαν

4 ἢ , * 6 ܢ‎ ? 1 e ܬ‎

αἰνέσεως τοντέστι καρπὸν χειλέων. Αὗται μὲν ai προσφοραὶ
9 M M , 9 A a 4 , , , e

οὐ κατὰ τὸν νόμον εἰσὶν, οὗ TO χειρόγραφον ἐξαλείψγας ὁ

tibus et in omni loco suffitus offertur nomini meo et victima munda,
uti et Johannes in Apocalypsi dicit: suffitus sunt preces sanctorum,
et Paulus hortatur, ut ststamus corpora nostra victimam viventem,
sanctam, beneplacitam Deo, rationalem cultum nostrum. Et rursus:
offeramus victimam laudis, hoc est fructum labiorum. Nam hee
oblationes non secundum legem sunt, cujus chirographum delens

connecta the fulfilment of this prophecy
with the prayers and praises of Chris-
tians, but they are prayers and praises
that are accompanied with the offering
of the Eucharist; διὰ τοῦ ὀνόματος
τούτου, θυσίας, as παρέδωκεν 'Igcoüs ὁ
Χριστὸς γίνεσθαι, τουτέστιν ἐπὶ τῇ εὐχα-
ριστίᾳ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ ποτηρίου τὰς ἐν
παντὶ τόπῳ τῆς γῆς γωομένας ὑπὸ τῶν
Χριστιανῶν, προλαβὼν ὁ Θεός... ὅτι μὲν
οὖν καὶ εὐχαὶ καὶ εὐχαριστίαι ὑπὸ τών
ἀξίων γινόμεναι, τελείαι μόναι καὶ εὐά-
ρεστοί εἶσι τῷ Θεῴ θυσίαι, καὶ αὐτός
φημι ταῦτα γὰρ μόνοι καὶ Χριστιανοὶ
παρέλαβον ποιεῖν, καὶ ἐπ’ ἀναμνήσει δὲ
τῆς τροφῆς αὐτῶν ξηρᾶς τε καὶ ὑγρᾶς, ἐν
ἡ καὶ τοῦ πάθους, ὁ πέπονθε δι’ αὐτοὺς ὁ
Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, μέμνηται. § 117.

4 This text from the Apocalypse is
similarly found, in juxta-position with
the words of Malachi, in the work c.
Her. p. 200.

5 'The testimony of & foreigner to the
excellence of our Liturgy may be noted.
PFaFF says, Apprime mihi placuere que
Àanc in rem in Liturgia Ecclesie An-
glicane exstant, juxta quam omnes illi,
qui Eucharistie fiunt participes, Deo
totos cum anima et corpore se consecrant
piis precibus, atque ad verba Pauli ad

Rom. xii. 1, conceptis. The following
Patristical quotations to the same point
are added ; ἥττημαι ταῦτα οὖν εἰδὼς ἐγὼ
καὶ ὅτι μηδεὶς ἄξιος τοῦ μεγάλου καὶ
Θεοῦ καὶ θύματος καὶ ἀρχιερέως, ὅστις
μὴ πρότερον ἑαυτὸν παρέστησε TQ Θεῷ
θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν. GREG. Naz. Apol.
ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην
καὶ ἀναίμακτον λατρείαν καὶ παρακαλοῦ-
μὲν καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν, xard-
πεμψον τὸ Πνεῦμά σου τὸ ἅγιον ἐφ᾽ ἡμᾶς
καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα. Lit,
S. Jou. ΟΗΒΥΒ. The same writer
also explains the term λογικὴ, Rom.
xii. I, λογικὴ λατρεία, ἡ πνευματικὴ δια-
κονία, ἡ πολιτεία ἡ κατὰ Χριστὸν, οὐδὲν
ἔχουσα σωματικὸν, οὐδὲν αἰσθητόν. Cf.
also Hom. x1. in Heb. ἤθικ.

6 The LXX. Vers. Hos. xiv. 3, for
ΠΕΡ OD The calves, i.e. the sacri-
fice of our lips, read BR fruit; and
this is followed by the sacred writer,
Heb. xiii. 15. But the Chaldee Para-
phrast read and interpreted the verse

as the E. ¥. ܐܬܐ‎ SD qo"
by mye ming WIP, roseno
NOD And the words of our lips
shall be accepted by thee, as bullocks
gratefully upon the altar.

Apoc. v. 8.
Rom. xii. 1.

Beal. lvii. 18,

Hos. xiv. 3.
Heb. xlii. 15.

502 8. IRENAI

Κύριος ἐκ τοῦ μέσου ἦρεν, ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα, ἐν πνεύματι
4 4 9 , ὃ ^ ^ A Θ , , 4 e
yap καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν τὸν Θεόν. Διότι καὶ ἡ
προσφορὰ τῆς Ἰεὐχαριστίας οὐκ ἔστι σαρκικὴ, ἀλλὰ πνευμα-
1 a » , , 8 TI , 4 ܓܝ ܓ‎ 4
τικὴ καὶ ἐν τούτῳ καθαρα. ροσφέρομεν γὰρ τῴ Θεῷ τὸν
ἄρτον καὶ τὸ ποτήριον τῆς εὐλογίας, 9 εὐχαριστοῦντες αὐτῷ
ὅτι τῇ γῆ ἐκέλευσεν ἐκφῦσαι τοὺς καρποὺς τούτους εἰς τρο-
M e [4 4» ^ 4 Δ Io , τὶ 3
φὴν ἡμετέραν, καὶ ἐνταῦθα τὴν προσφορὰν '? τελέσαντες * ἐκκα-
λοῦμεν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὅπως “"ἀποφήνη "5 τὴν θυσίαν ταύ-

Dominus 6 medio sustulit, sed secundum spiritum; nam in spiritu
et veritate oportet adorare Deum. Quapropter oblatio eucharistise
etiam non carnalis sed spiritalis est et in hoc munda. —. Offerimus
enim Deo panem et poculum benedictionis, gratias agentes ipsi,
quod terre mandaverit progignere hos fructus ad nostrum nutri-
mentum, et postea finita oblatione, invocamus S. Spiritum, ut

' Compare IV. xxxi. xxxii, where
the spiritual character of the Eucha-
ristic offering is introduced in the same
manner.

8 The offering is not simply the act
of consecration by the priest, as PFAFF
says; but the thank-offering of the
whole Church to God for the creatures
that he has given, els τροφὴν ἡμετέραν.
It should also be observed that no men-
tion is made of any Hostia; that which
is offered the author still calls τὸν ἄρτον
καὶ τὸ ποτήριον τῆς εὐλογίας. It is only
after the Eucharistic offering has been
made to God, that the prayer is added,
that He will vouchsafe that Sacrifice to
be, the Bread the Body, and the Cup
the Blood of Christ; and accordingly
the benefit is declared to consist in a
true reception of our Lord’s Body and
Blood, set forth in the Bread and Wine,
now rendered by the energy of the
Holy Spirit, the Body and Blood of
Christ. It may be added that PFaFrr’s
notes require some caution; they ex-
hibit, not the Primitive Doctrine of the
Eucharist, but the Lutheran teaching
of Consubstantiation.

9 Compare Const. Apost. VIII. 40.

The similarity of ideas caused Prarr
to remark, Si ex διδασκαλίαις virorum
Apostolicorum | confectae sint Constitu-
tiones Apostolice, Mec ex διδασκαλίᾳ
IREN ZI petita esse arbitror. Cf. n. 12.

10 γελεῖν may mean either to conse-
erate or to complete; the latter is more
in keeping with the words of Justin M.
a rather earlier writer than IRENJKUS ;
he uses the compound συντελεῖν, as
IRENZUS uses τελεῖν, in speaking of
the completion of one principal member
of the Liturgical Service; οὗ συντελέ-
σαντος τὰς εὐχὰς καὶ τὴν εὐχαριστίαν,
πᾶς ὁ παρὼν λαὸς ἐπευφημεῖ λέγων"
᾿Αμήν. Apol. 11. 97. And it should
be observed that in the former Apo-
logy, 8 67, it is stated, that after the
prayers and the Amen, the congre-
gation communicated. Vind. Cath. m1.
169.

11 The use of the term ἐκκαλοῦμεν
confirms perhaps the reading ἔκκλησιν
at p. 205, and the reader will qualify
for himself the opinion there stated in
the note. Still ἐπικαλοῦμεν, even here,
would be more in keeping with the
theological language of the Greek
Church.

FRAGMENTA.

503

^ ^ ^ a 4 ,
τὴν καὶ τὸν ἄρτον σωμα TOU Χριστοῦ, Kat τὸ ποτήριον

^ / , ܫ
τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ἵνα οἱ “ueradaBovres τούτων τῶν‏

exhibeat hoc sacrificium et panem corpus Christi, et poculum
sanguinem Christi, ut, qui heec antitypa accipiunt, remissionem

13 The Const. Ap. again reflect
faithfully the language of IREN.E&US, of
which it is an amplification (see note
14); the case being, not as STIEREN
has suggested, that the words in the
Const. Ap. were taken from IREN2ZUS,
but that they both expressed the same
Liturgical formule. Cf. note 9.

18 γὴν θυσίαν. The reader is referred
to the note of C. M. Prarr, with
respect to the ‘‘Unbloody Sacrifice,”
and the symbolical ritual acts of the
Greek Church.

1^ As in the Anglican Liturgy, so
in the Primitive, the Church prays, that
by a true reception of the Body and
Blood of Christ, we may receive Remis-
sion of sins, and all other benefits of His
Passion; ἵνα γένηται πᾶσι τοῖς ἐξ αὐτῶν
μεταλαμβάνουσιν εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ

εἰς ζωὴν αἰώνιον, els ἁγιασμὸν ψγνχῶν καὶ

σωμάτων, εἰς καρποφορίαν ἔργων ἀγαθῶν.
Int, JaooB. Ἵνα γένωνται πᾶσιν ἡμῖν
τοῖς ἐξ αὐτῶν μεταλαμβάνουσιν εἰς πίστιν,
els νῆψιν, εἰς ἴασιν, els σωφροσύνην, εἰς
ἁγιασμὸν, els ἐπανανέωσιν ψυχῆς, σώμα;
τος, καὶ πνεύματος, εἰς κοινωνίαν μακαριό-
τητος ζωῆς αἰωνίου καὶ ἀφθαρσίας, els
δοξολογίαν τοῦ παναγίον σοῦ ὀνόματος,
εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, Lit. MARC. Kal
σε παρακαλοῦμεν... ἡμᾶς δὲ πάντας τοὺς
ἐκ τοῦ ἑνὸς ἄρτου καὶ ποτηρίου μετέχοντας
ἑνῶσαι ἀλλήλους εἰς ἑνὸς Πνεύματος ἁγίου
κοινωνίαν, καὶ μηδένα ἡμῶν εἰς κρίμα ἣ
εἷς κατάκριμα ποιῆσαι μετασχεῖν τοῦ
ἁγίου σώματος καὶ αἵματος τοῦ Χριστοῦ
gov, Li. BASIL. ὥστε γενέσθαι τοῖς
μεταλαμβάνουσιν els viu ψυχῆς, εἰς
ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, els κοινωνίαν τοῦ ἁγίον
Πνεύματος, εἰς βασιλείας οὐρανῶν πλή-
pena k.T.ÀA. L4. CCHRYSOST. The fol-
lowing manifestly supplied the original
idea of important portions of our ser-

vice. In the so-called διάταξις Ἰακώβου,
the service begins with the Blessing
pronounced by the priest, and the con-
gregational response, Kal μετὰ τοῦ
πνεύματός gov. Kal ὁ ἀρχιερεύς "Ayo
τὸν νοῦν᾽ καὶ wdyres’ "Ἔχομεν πρὸς τὸν
Κύριον. Kal ὁ ἀρχιερεὺς, Εὐχαριστῶμεν
TQ Kuply’ καὶ πάντες" "Αξιον καὶ δίκαιον.
Καὶ ὁ ἀρχιερεὺς εἰπάτω "A£tor ὡς ܨܣ‎
θῶς καὶ δίκαιον, πρὸ πάντων ἀνυμνγεῖν σε
τὸν ὄντως ὄντα Θεόν, κιτ.λ. Const. Ap.
vII. 12. Similarly the Bread and
Wine are consecrated, in terms that are
closely similar to those of our Liturgy;
ἐν $ γὰρ νυκτὶ παρεδίδοτο λαβὼν ἄρτον
καὶ ἀναβλέψας... καὶ κλάσας, ἔδωκε τοῖς
μαθηταῖς, εἰπών... ὡσαύτως καὶ τὸ ποτή-
ριον κεράσας ἐξ οἴνου καὶ ὕδατος, καὶ
ἁγιάσας ἐπέδωκεν αὐτοῖς λέγων" Πίετε
ἐξ αὐτοῦ πάντες, x. T. 4. The sacred
elements, as in our Liturgy, are Bread
and Wine, but they are the very Body
and Blood of Christ to every faithful
soul, and none but the faithful are
supposed to be present at those Holy
Mysteries. We pray, that we receiving
these creatures of Bread and Wine,
according to our Lord’s most holy insti-
tution, in remembrance of His Death
and Passion, may be partakers of His
most blessed Body and Blood; and the
primitive Liturgy expressed the same
prayer in very much the same terms,
προσφέρομέν σοι τῷ βασιλεῖ καὶ Θεῷ,
κατὰ τὴν αὐτοῦ διάταξιν, τὸν ἄρτον τοῦ-
τον καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο... καὶ ἀξιοῦμέν
σε ὅπως εὐμενῶς ἐπιβλέψῃς ἐπὶ τὰ προ-
κείμενα δῶρα ταῦτα ἐνώπιόν cov... καὶ
καταπέμψγῃς τὸ ἅγιόν σου Πνεῦμα ἐπὶ
τὴν θυσίαν ταύτην ... ὅπως ἀποφήνῃ
(sc. τὸ II». τὸ ἅγιον) τὸν ἄρτον τοῦτον
σῶμα τοῦ Χριστοῦ cov, καὶ τὸ ποτή-
ριον τοῦτο αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου, ἵνα ol

504

5. IRENAI

^ 9 0 ~ e ^ a ~ "^ ,
9üyTUTVT OV, τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν καί τῆς ζωῆς αἰωνίου

τύχωσιν.

peccatorum et vitam zeternam consequantur.

μεταλαβόντες αὐτοῦ βεβαιωθῶσι πρὸς
εὐσέβειαν, ἀφέσεως ἁμαρτημάτων τύχωσι,
τοῦ διαβόλον καὶ τῆς πλάνης αὐτοῦ ῥυσθώ-
σι, Πνεύματος ἁγίου πληρωθῶσιν, ἄξιοι τοῦ
Χριστοῦ σον γένωνται, ζωῆς αἰωνίου τύ-
χωσι, σοῦ καταλλαγέντος αὐτοῖς, δέσποτα
wayroxpdrop. Const. Apost. VIII. 12.
Passages easily identified with our
Prayer for the Church Militant then
followed, which were concluded with the
congregational Amen ; and the Bishop
having added ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ εἴη
μετὰ πάντων ὑμῶν, the suffrage respond-
ed, καὶ μετὰ τοῦ πνεύματός σου.

9 ἀντιτύπων, i. e. the Body and
Blood of Christ which can alone convey
remission of sins. Whatever the sacra-
mental elements may be by way of
heavenly mystery, by the senses we know
them to be only bread and wine; but
they are to us in body, soul and spirit,
as the glorified Body of our Lord; and
the earthly substance is a type or
counterpart to us of the Heavenly, not
because it is a mere symbol or figurative
representation of the Lord’s Body, that
was born into the world and died upon
the Cross for us, but because the words
of Truth, “This is my Body,” and, ‘‘ This
is my Blood,? make those earthly ele-
ments to be to us the very Body and
Blood of Christ, though without change
of substance ; and through eating that
Bread and drinking that Cup, the Glo-
rified Body, that we cannot touch or see
or taste or handle, is brought into com-
munion, and so to speak assimilated by
our mortal nature, to the cleansing and
purifying of the entire man, in body,
soul and spirit. As therefore the ex-
press image and character of the mould
or die is represented in the cast or copy,
and as the Son, the Divine Word, is
the express image of the Father, so is
the Son, as God and Man, present and

e 4 / A ܠ‎ 4 ^ 9 ,
Οἱ οὖν ταύτας τας προσφορας ey TH αναμνήσει

Ilii itaque, qui has

received as the true antitypal counter-
part in the Holy Sacrament of the
Lord's Supper. That which Christ has
pronounced to be His Body, we may
be sure 18 His Body, and it were a
manifest irreverence to suppose it any
thing else. There is an expression used
with reference to the Basilidian heavens,
that illustrates the use of this term.
It is said that the creator angels of the
second heaven were, antitypi eis qui su-
per eos essent, in the original evidently,
ἀντίτυποι τῶν ὑπὲρ αὑτούς. Similarly
the heaven they created, according to
Theodoret, was a close copy of the first,
προσόμοιον, p. 199, n. 3. Now in agree-
ment with the Platonic theory, these
angels were one with the heaven they
created, the heaven was intellectual as
the angels. The two terms therefore
ἀντίτυπον and προσόμοιον, being relative
to the same subject, express the same
degree of affinity ; and ἀντίτυπον is seen
to mean an exact counterpart. But in
things create there may be resemblance
without identity. Not so in the only
Uncreate. The Body of Christ is the
Body of the Word, and having been
taken into God, is affected with all the
properties of the Uncreate; and as
χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως τοῦ Πατρός,
applied to the Son, can only mean iden-
tity of substance with the Father, so
dyriruwos here conveys the idea of iden-
tity between the Body of Christ, and
the consecrated Bread. The two are
not co-existent as distinct substances,
consubstantially, but the Bread, through
the energy of the Word, 18 the Lord's
Body. The reader is referred to an
useful note of PFAFF upon this pas.
sage, containing important deductions
from patristical authorities, and in which
his Lutheran consubstantiation does not
crop out. Cf. ἀντίτυπον, I. 51.

FRAGMENTA. 505

τοῦ Κυρίου ἄγοντες, οὐ “ὁ τοῖς τῶν Ἰουδαίων δόγμασι προσ-
ἔρχονται, ἀλλὰ πνευματικῶς λειτουργοῦντες τῆς σοφίας υἱοὶ
κληθήσονται.

XXXVII.

"Eratav οἱ ᾿Απόστολοι, μὴ δεῖναι ἡμᾶς κρίνειν τινὰ
ἐν βρώσει καὶ ἐν πόσει καὶ ἐν μέρει ἑορτῆς ἢ νεομηνίας 7
σαββάτων. YlóOev οὖν αὗται αἱ μάχαι, πόθεν τὰ ܗܐ‎
ματα; ἑορτάζομεν, ἀλλ᾽ ἐν ζύμη κακίας καὶ πονηρίας, τὴν
ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ διαῤῥίπτοντες, καὶ "τὰ ἐκτὸς τηροῦμεν,

.

oblationes in recordatione Domini agunt, non sane Judzeorum
institutis accedunt, sed spiritaliter sacra facientes sapientise filii
vocabuntur.

XXXVII. Ordinaverunt Apostoli, non oportere nos judicare
quemquam in esca vel potu vel parte festi aut neomeniz aut sab-
batorum. Unde igitur hz disceptationes? Unde schismata?
Feriamur, sed in fermento malitie et malignitatis, ecclesiam Dei

15 Cf. Judai autem non offerunt, &c.
P. 103.

XXXVII. 3 Copied by (ΒΒ. M.
PrarF from the Collection in the Royal
Library at Turin; but, as in the
case of the two preceding extracts, the
volume from whence it was taken has
disappeared. 'The fate of the copy of the
Philosophumena mentioned by PrarrF
is also a mystery, “‘ Quesivi in catalogo
(impresso sc.) inter alia quedam Ori-
genis (1. Hippolyti) Philosophumena, sed
non inveni notatum Codicem, ex quo col-
lectas variantes lectiones misi olim ad cel.
Wolfium." The copy contained no more
than the single book edited by Wour.

3 The subject of this fragment refers
apparently to the Epistle ad Blastum,
de Schismate; the individual addressed
was 8 friend of FLOBINUS; but points
of schismatical observance, rather than
heresy, caused the letter to be written.
Upon the precise nature of the differ-
ence, see Introd. p. clix. It should

be remembered that the letter of IRE-
N08 to Victor upon the same subject,
was not written in consequence of any
variance between the two Bishops, but
in mitigation of the extreme severity,
with which the Roman Bishop wished
to visit offenders against Catholic Unity.
It may be observed that this extract
may also have been made from the
treatise x. τοῦ πάσχα, mentioned by
Just. M. Qu. 115 ad Orthod. Prarr
comparee the somewhat similar passage,
Iv. liii. p. 261.

3 χὰ ἐκτὸς τηροῦμεν. Quod suo jam
tempore reprehendit IBEN.£gUS, id ad
hoc, quod vivimus, seculum egregie
quadrat. Scilicet ea est perniciosissima,
qus unquam excogitari potuit, hmresis,
qua creditur, religionem in externis aal-
tem ritibus csrimoniisque consistere,
quas qui servaverit, de salute sua secu-
rus esse possit. Adeo hmc labes per-
vasit omnes sectas, ut nulla fere amplius
medela queat adhiberi. Aliter omnino

δ06 8. IREN ZI

a 9 0 9 ,
ἵνα τὰ κρείττονα, τὴν πίστιν καὶ ἀγάπην ἀποβαλλωμεν.
, * ܒܝ .ܢ‎ , »
Ταύτας οὖν ἑορτὰς καὶ νηστείας ἀπαρέσκειν τῷ Κυρίῳ ἐκ
^ ^ , 9 ,
τῶν προφητικῶν λόγων ἠκούσαμεν.

XXXVIII.

^ A ܟ‎ ~
*Xpirros ὁ "πρὸ αἰώνων κληθεὶς Θεοῦ Υἱὸς ev τῷ
, ^ ^ y ܗ‎ e e 4 e 4 ^ e
πληρώματι τοῦ καιροῦ ὥφθη, ἵνα ἡμᾶς, τοὺς ὑπο τῆς duap-
A ^ 4 ^ ܢ‎ e a ~
τίας ὄντας, διὰ τοῦ αἵματος αὐτοῦ καθαρίση, ayvous τῷ
ܝ‎ , ^ , *
πατρὶ υἱοὺς παραστήσας, ei τῇ παιδείᾳ τοῦ πνεύματος ev-
a ^ 4 9 ^ ^ ~
πειθεῖς ἡμᾶς παρέχωμεν. Kat ev τῷ τέλει τῶν καιρῶν
4 ^ ^ 4 ܬ ܬ‎ Φ
μέλλει ἔρχεσθαι εἰς τὸ δκαταργῆσαι πᾶν τὸ κακον, καὶ εἰς
ܠ‎ 4 4 , A ܗ ܝ‎ , ^ ,
τὸ ᾿ἀποκαταλλάξαι τὰ πάντα, ἵνα # πάντων τῶν μιασματῶν
ܠ‎
τὸ τέλος.

scindentes, et externa servamus, ut meliora, fidem et caritatem
abjiciamus. Has igitur ferias et jejunia displicere Domino ex
sermonibus propheticis audivimus.

XXXVIII. Christus ante secula vocatus Dei Filius in
complemento temporis apparuit, ut nos, qui sub jugo peccati era-
mus, per sanguinem suum purificet, inculpatos Patri filios sistens,
si castigationi spiritus obedientes nos preestemus. Et in fine
temporum venturus est, ad destruendum omne malum et ad recon-
cilianda universa, ut omnium impuritatum sit finis.

optimus Salvator: οὐκ ἔρχεται ἡ βασι- 3 The eternal ὁμοουσία and προὕὔπαρξις
λεία τοῦ Θεοῦ μετὰ παρατηρήσεως, of the Son or Word of God, is clearly
οὐδὲ ἐροῦσιν" ἰδοὺ ὧδε, 7, ἰδοὺ ἐκεῖ" ἰδοὺ — stated by IBEN.EUS, as BULL has care-
γὰρ, ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶ fully noted among his other primitive
ἐστίν. Luc. xvii. 20, 21. PrAFF. authorities, Def. Fid. Nic. 1.i. 8 4; 11. v.;
XXXVIII. 1 From the same col- 111. iv.; rv. iii. 86. Cf. also Mass. Diss.
lection at Turin. See Fr. XXXV.n.r. ¥ 8 5.
The passage seems to be of cognate mat- 3 Upon the opinion of Inzenzus
ter with the treatise de Resurrec. 1.1xviii. respecting the duration of future punish-
PraFF referred it either to the διαλέξεις ment, compare the passages noted in
διάφοροι, or to the ἐπίδειξις ἀποστολικοῦ Index, v. Punishment.
κηρύγματος. 4 Compare II. ror, 362, 380.

FRAGMENTA. 507

XXXIX.

Καὶ εὗρε σιαγόνα ὄνου: Σημειωτέον, ὅτι οὐκέτι ἡ θεία
γραφὴ μετὰ τὴν πορνείαν τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ κατωρθωμένοις
ἐφθέγξατο τὸ, Ἥλατο ἐπ᾽ αὐτὸν πνεῦμα Κυρίου" οὕτω γὰρ
τὸ τῆς πορνείας ἁμάρτημα πρὸς τὸ σῶμα, ὡς περὶ Θεοῦ
ναὸν ἁμαρτάνεται, κατὰ τὸν θεῖον ᾿Απόστολον.

XL.

Σ ^ , 2. ἃ ó A 4 ܬ‎ ^ φ
Τοῦτο σημαίνει ἤτον διωγμὸν τὸν κατὰ τῆς ἐκκλη-
Π 4 ~ ܨ‎ , 4 ^ 4 , :0 e^ 9 Αλλ᾽
σίας παρὰ τῶν ἔτι μενόντων ἐν τῇ ἀπιστίᾳ ἐθνῶν.
^ , ܨ‎ 9 , 4 ^
ἤλπισεν ὁ ταῦτα πάσχων, ὡς ἔσται ἐκδίκησις κατὰ τῶν

XXXIX. Et invenit maxillam asin$? Notandum quod non zu xv. 15.
amplius post fornicationem sacra scriptura de rebus ab eo fortiter
et feliciter gestis locuta est: émpulit eum Spiritus Domini. Ita Jud. xiv. 6
enim peccatum fornicationis contra corpus, quemadmodum contra xv. 14

templum Domini, committitur secundum divum Apostolum.
XL. Hoe significat persecutionem ecclesie a gentibus in
infidelitate adhuc permanentibus. Sed ille, qui talia passus est,

speravit ultionem de gerentibus bellum.

XXXIX. This and the next four
fragments are printed by MUENTER in
his Fragmenta Patr. Gr. from MBS. in
the Vatican. They appear to have been
derived from the same homiletical expo-
sitions of the historical books, as several
of the fragments previously edited by
HaLLoix. It may be also added that
the Nitrian Codex 12,157, fol. 198,
notices a treatise of some kind by Inrz-
NAEUS on the history of Elkanah and

Samuel, ܗܢܐ ܕܐܝܪܝܢܘܣ‎ yal?
12a2550» ܩܕܡܝܐ‎ 1242 0”
Lese Noo ܗܠܝܢ‎
«NV, lo&a.sO also referrible to this

series.

Per quod vero ultio?

XL. 1 See previous note. This
fragment is printed in the Catena 11.
219, mentioned Gr. Fragm. XV. r,
and without variation. STIEREN not
perceiving this has printed it again as
XLVII. In the Catena there is the
note appended, οὐδὲ τοῦτο, οὐδὲ τὸ ἑξῆς
τοῦ Εἰρηναίου ἐν τοῖς τοῦ ΔΛουγδούνων
ἐκδεδομ. εὕρηται.

3 This expression shews that the
fragment was written in an age of per-
secution, and so far agrees with the idea
that it proceeds from our author; but
it is manifestly useless to inquire whe-
ther reference is made to any particular
persecution.

ὃ MUENTEE considers that IRENARUS
in a former fragment X XV. p. 492, had
made Samson a type of the Redeemer,

δ08 S. IRENZEI

πολεμούντων. Διὰ τίνος δὲ ἡ ἐκδίκησις ; ἸΠρῶτον μὲν διὰ τοῦ

a 4 A a 4 ܠ‎ , ὃ , δὲ ὃ a ~
καταφυγεῖν ἐπὶ τὴν “νοητὴν πέτραν, δεύτερον δὲ διὰ τοῦ
εὑρεῖν σιαγόνα ὄνου. Τύπος δὲ τῆς σιαγόνος τὸ σῶμα τοῦ
5 Χριστοῦ.

XLI.
Εὖ μὲν λέγοντες ἀεὶ τοὺς ἀξίους, κακῶς δὲ οὐδέποτε

τοὺς ἀναξίους, τευξόμεθα καὶ ἡμεῖς τῆς τοῦ Θεοῦ δόξης καὶ
βασιλείας.

Primo quidem per fugam ad petram, que sensibus non percipitur
(spiritalem); dein vero per inventionem maxille asini. "Typus
vero maxille corpus Christi.

ALI. Benedicentes semper iis, qui digni sunt, indignis
&utem nunquam maledicentes, ita nos quoque gloriam et regnum

Dei consequemur.

whereas the race of the redeemed was
there represented by the scripture cha-
racter. Here also the Church under
persecution is as the hero of the tribe
of Dan; she betakes herself to the spi-
ritual rock, Jud. xv. 11; and though
bound for a season by her oppressors,
is able to break ‘‘their bands asunder,
and cast away their cords from" her;
and afterwards when weary she drinks
of the spiritual rock in Lehi, Jud. xv.
9, 19, and is refreshed. The name Lehi,
both meaning a locality and a jaw-bone,
is the mean term that MUENTER de-
spaired to find, when he said, cujus
comparationis medium terminum frustra
queres. By understanding Samson to
allegorise the Church militant amidst
her enemies, both of these fragments
are brought under the same exegetical
idea.

4 γρητὴν need not be altered to τὴν
᾿Ητὰμ, much less to γοητὸν, as MUENTER
proposes (see p. 895, n. 4, STIEREN.)
The reference is clearly to the spiritual
rock, Christ. `

5 The Catena has the note, οὐκ ὀρθὸν
δὲ τὸ ἐν τῷ τέλει, el μὴ ἐκφρασθείη οὕτω"
Τύπος δὲ ἡ σιαγὼν τοῦ σώματος τοῦ
Χριστοῦ. |

XLI. Obtained by MUENTER from
the same source as before; in the
Codex it is inscribed, τοῦ ἁγίου El-
ρηναίου ἐκ τῶν διατάξεων. "The editor
says upon this: Morem fuisse antiquis-
simorum ecclesie Patrum constat, ut ea,
que sive ab apostolis sive a discipulis
apostolorum, τῆς πρώτης διαδοχῆς, acce-
perant, quo δὲ melius falsis, que seculo
jam secundo circumferebantur, institutio-
nibus opponerent, in opusculis διδαχαὶ
vel διδασκαλίαι dictis, discipulis posteri-
tatique traderent. Tales quidem διδαχὰς,
a plurimis Patribus conscriptas, dein
Epiphanii tempore tn Constitutiones
Apostolorum ex tis conflatas transiisse,
censuerunt viri in antiquitatibus eccle-
siasticis facile principes, inter quos Dod-
wellum, Pearsonium, Grabiumque nomi-
nasse sat erit. Ejusmodi porro διδασκα-
λίαν in secunda, que vulgo dicitur, Cle-
mentis Romani epistola ad | Corinthios

FRAGMENTA. 509

XLII.

IIpodnreta ἐν αὐτοῖς ἐσημαίνετο, ὡς παραβάτης yevo-
μενος 6 λαὸς σειραῖς τῶν ἑαυτοῦ ἁμαρτιῶν σφιγγίσεται.
Τὸ δὲ λυθῆναι αὐτοῦ αὐτομάτως τὰ δεσμὰ σημαίνει, ὡς με-
τανοήσας πάλιν λυθήσεται ἐκ τῶν τῆς ἁμαρτίας δεσμῶν.

XLIII.

Οὐκ εὐχερὲς ὑπὸ πλάνης κατεχομένην μεταπεῖσαι ψυχήν.

XLIV.

4
Καὶ τὸν Βαλαὰμ υἱὸν Βεὼρ ἀπέκτειναν ev ῥομφαίᾳ.
ܥ‎ ^ ^
'O yàp μηκέτι ἐν πνεύματι Θεοῦ λαλῶν, ἀλλὰ κατέναντι
^ ,
νόμον Θεοῦ ἕτερον πορνείας νόμον ἵστανων, οὗτος οὐκέτι Ws
,
προφήτης, ἀλλ᾽ ὡς μαντις λογισθήσεται. Μὴ ἐμμείνας γὰρ
τῇ τοῦ Θεοῦ ἐντολῇ, ἄξιον τῆς αὐτοῦ κακομηχανίας ἀντε-
, ,
Aafero μισθόν.

XLII. Vaticinio in illis indicabatur, quod populus trans-
gressor factus vinculis propriorum peccatorum coerceretur. Spon-
tanea vero vinculorum solutio indicat, quod poenitentia facta, ite-
rum vinculis peccati liberaretur.

XLIIT. Non est facile quid, anime ab errore occupate aliam
sententiam persuadere.

XLIV. Atque Balaamum Beoris filium ferro trucidarunt. Num.xxxt.8.
Etenim non loquens amplius ex spiritu Dei, sed adversus legem
divinam proferens alteram adulterinam legem, hic ne diutius qui-
dem propheta, sed vates habebitur. Non obtemperans enim Dei
imperio, dignas pravarum ipsius artium pcenas luit.
source, and, as MUENTER says, most

probably from ἃ Homily upon the third
and fourth chapters of Ezekiel. 'This

superstitem esse, asseritur. — Hippolyti
similiter in bibliotheca Casarea Vindo-
bonensi ineditam | exstare, docuit. Lam-

besius Comment. vir. 429. De aliorum
Patrum διδαχαῖς, Ignatii nimirum, Po-
lycarpi, Hermae e Barnabe testantur
nonnulla verba Stichometrie | Nicephori
Patriarche a Dodwello in Diss. 1. Ire-
naica laudata. PFAFF.

XLII. Again from the same

VOL. II.

fragment is repeated by STIEREN as
XLVIII. from the Σειρὰ, ii. 220.
XLIII. Perhaps from the Tr. τ.
ὁγδοάδος.
XLIV. Reprinted and translated
by STIEREN from the Σειρὰ, I. 1381,
mentioned at p. 486.

32

Luc. ii. 11,

510 S. IRENZEI

XLV.
4 ^ 4 4 4 a 9 , ,
Θεὸς αἰῶνος, ὀνομασθεὶς Θεὸς τοῖς ἀπίστοις, τουτέστιν
ὁ Σατανᾶς.

XLVI.

! Ave τῷ Ζαχαρίᾳ τὴν σιωπὴν γεννηθεὶς ὁ ᾿Ιωάννης.
Καὶ γὰρ οὐκ ἐπραῦνε iL égapvve | TOv πατέρα, τῆς φωνῆς
βσιωπᾶν προελθούσης" ἀλλ᾽ ὥσπερ ἀπιστηθεῖσα τὴν γλῶσσαν
ἔδησεν, οὕτω 4 φανερωθεῖσαν δοῦναι τῷ πατρὶ τὴν éXevÜepiav:
ᾧ καὶ εὐηγγελίσθη καὶ ἐγεννήθη. Φωνὴ δὲ καὶ “λύχνος λόγου
καὶ φωτὸς πρόδρομος.

XLVII.

Eis τί δὲ kai TO ἐν πόλει Δαβὶδ πρόσκειται, εἰ μὴ
e ܢ ܬ‎
ἵνα διὰ τὴν ὑπὸ Θεοῦ γεγενημένην τῷ Δαβὶδ ὑπόσχεσιν, ὅτι

XLV. Deus hujus sseculi, i iis, qui fidem non habent, nomi-
natus Deus, id est Satanas.

XLVI. Solvit Zechariz silentium natus Johannes. — Neque
enim gravavit patrem, voce ex silentio egrediente, sed perinde ac
linguam ejus vinxerit, cum non fidem haberet ille, ita palam facta
[vox] patri libertatem reddidit; cui et nuntiata est et nata. Vox
autem et lux, verbi et luminis precursor.

XLVII. Quem in finem autem et illud in urbe Davidis
additum est, nisi ut id, quod ἃ Deo Davidi promissum erat, ex

XLV. From the Catena on S.
Paul's Epp. ad Cor. edited by Dr
CRAMER, and reprinted by STIEBEN.

XLVI. 1 Hoc fragmentum εἰ quod
sequitur e Codice Theol. Grec., qui in

the following emendations are repre
sented in the translation.

? The word is abbreviated in the
MS. as éwpduve.

5 adj., ἐκ τοῦ. Allusion is made to

bibliotheca Vindobonensi adservatur. e&t
mumerum LXXI. ef folia 424 habet, ex-
ecripta mecum communicavit Henr. Er-
nest, Püschl, cut mazimas ago gratias.
The fragment has been correctly
printed by STIEREN, as the editor is in-
formed by the Curator of the Palatine
Library at Vienna, Dr J. G. v. Kara-
jan. But the text is very corrupt, and

the designation of the Baptist, as The
voice of one crying sn the wilderness, &c.

* ]. οὕτω φανερωθεῖσα ἀνέδωκε.

5 Cf. ἐκεῖνος ἦν ὁ λύχνος ὁ καιόμενο:.
Joh. v. 35.

XLVII. This is printed as an
independent fragment by STIEREN, who
seems to have overlooked the fact that
he had already inserted it in its proper

FRAGMENTA.

511

^ ^ 9 ^ »” 4
ἐκ καρποῦ τῆς κοιλίας αὐτοῦ αἰώνιος ἔσται βασιλεὺς, πεπλη-

ρωμένην εὐαγγελίσηται.

fructu ejus ventris seternum regem progressurum esse, perfectum

annuntiaret.

place, (8ee p. 37 of this vol.); and with
the Benedictine variation of readings
from the MS. in the Imperial Collection
at Paris numbered 2440; where it
occurs in the two places, fol. 61, and
76. These varia lectiones were care-
lessly omitted in loc. they are therefore
now added. It will beseen that the Cam-
bridge MS. agrees with the Parisian.
It may be observed that STIEREN'S

A
OF THE

UNIVERSITY

OF
C4 iron wo

edition numbers li. Greek Fragments.
Of these X X. and XXI., commencing
respectively in GRABE'S edition, Kal
ἐπέθηκε, and Δίδωσι, are cancelled as
belonging to Apollinarius; XLVII. and
XLVIII. also are merely repetitions,
from inadvertence, of the Fragments
numbered X L. and X LII. in this edition.
XXX. is also a superfluous repetition,

g. v.

GENES. ! Cap. ver. Tom. pag.
Cap. ver. Tom. pag. ix. 27. 11. 20, 190
i. 1. 1. 169, 256 x.totum. —190
9 — 169 xil. 3. — 56, 225
3. I1. 954 xiii. 14, 15, 17. — 414
26. 1. 197, 125, xiv. 22. — 156, 162
213, 232 xv. 5. — 80, 162,163
11. 145, 317, 366 6. — 157,165
28. —174 9. — 156, 165
ii. 1,2. 1. 386, 402 18, 19 seq. — 414
3. 11.331 xvi. 3. 1.173
5. — 120 xvii. 9,10,11. —189
7. 1. 383 12 seq. 1.172
11,120, 213, 387, xvili. lseqq. 11.164
16. — 518 xix.14seqq. — 251
16, M. — 386 17. — 190
17. — Gr. Fr. xiv 24. — 21,173,280 `
26. ܘ‎ — 128 26. — 264 :
Hi 1,2,9. --- 886 31—85. — 252
4. — 987 xxii. 1,6. — 157
5. — 125, 145 H. wom 163, 165
7. — 128 18. — 56
8. — 124, 369 xxiii.llseqq. —414
9. — 172,306 xxiv. 22. 1.173
13. — 128 56. — 178
14. — 126 xxv. 23, 32,26. 11. 226
15. — 129, 302, 380 xxvii. 27—29. —416
16,17. --- 126 | xxviii. 13 seqq. --- 178
17, 20,21. — 124 | xxx. 82. —0227
19. — 367 xxxi. 11 seqq. — 173
— Gr. Fr. xiv 22. 1.173
23,24. | —128 41. 11. 417
iv. 7. — 127,202, 203 | xxxiii. 3. —417
9. — 127 xxxv. 22. 1.174
10. — 360 xxxviii 28 seqq. 11. 233
v.22,24. —330 xli. 3. 1.173
vi. 2 seqq. — 279 xlvi. lseqq. 1. 114,417
15. 1,174 xlix. 10, 11,12. — 173
11.172 18, — 36
ix. 5,6. — 360 28. 1,174

INDEX

LOCORUM SCRIPTURE.

EXOD.
Cap. ver. Tom. pag.
i. 13, 14 11. 249
ii. 21. — 224
iii, 4. —178
6. — 154
7,8. — 164,179
8,14. —22
19. — 247
vii. 1. — 25
9seqq. —118
viii. 19. — 118
ix. 35. — 246
xi. 2. — 248
xii. Sseqq. — 173
35. — 248
xiii. 2. 1. 28
xiv. 28. IL, 244
xvi. 18. 1. 04
xvii. 10. 11. 232, 256
16. — 86
xx. ὅ. 1.226
12. 11.172
xxiii. 7 — 237
xxiv. 4. 1. 174
xxv. 10, 17, 28,
31 seqq. —337
37. 11.379
40. — 186, 210, 420
xxvi. 1, 1.171, 173, 887
2,7. — 337
8. — 176
16. — 337
26. — 338
97. — 940
xxvii. 1. — 340
xxviii. 1. — 340
2. —174
4. 1r. 222
5. 1. 940
17. —171

514
Cap. ver. Tom. pag.
xxx. 28,94 seqq. 1. 338
xxxi. 13. 11. 189
xxxii. 4. — 187
6. — 242
xxxiii. 2,3. — 188
11. — 220
20. ~ 1.176
— 11. 216, 222
20, 21, 22. — 220
xxxiv. 6,7. — 220
xxxvi. 8. 1. 171,173
xxxviii. 1. — 940
xxxix. 10. —174
LEVIT.
viii. 7. 1t. 222
x. 1,2. — 236
xi 2. — 340
xxvi. 12. — Gr, Fr. xxiv.
NUM.
xii. 1seqq. 11. Gr. Fr. xxxi.
T. — 25
8. — 220
10,14. —224
14. — Gr. Fr. xxxi.
xiv. 30, 31 — 246
xv.92seq. — 168
xvi. 15. — 237
83. — 236
xviii. 20. — 168
xxi. 8. — 150
xxii. 12. — Gr. Fr. xx.
22. — Gr. Fr. xxi
xxiii. 19. — Gr. Fr. xxii.
xxiv. 17. —81
28. — Gr. Fr. xv.
xxvii. 18. — Gr. Fr. xix.
xxxi. 3. — Gr. Fr. xxiii.
8. — Gr. Fr. xliv.
xxxv. 25. — 166
DEUTERON.
iv. 14. 1r. 192
19. — 25
24, — 220
v. 3,3. — 190
8. — 25
22. — 186,191

Cap. ver Tom. pag.
v. 24. 11. 217
vi. 4. —147
4,5,13. — 385
16. — 382
viii, ® — 191, 382
x. 9. — 168
12. —191
16. — 189
xiv.3 seqq. — 340
xvi. 16. — 201
56. —173
xviii. 1. — 168
xxi. 23. — 97
xxvii. 18. —19
xxviii. 66. — 174, 375
xxx. 19, 20 — 192
xxxii. 1. — 147
4. — 102
9. — 174, 253
8. — 64
9. — 65
xxxiii. 9. — 168
JOSH.
ii. 1. 11, 224
iii. 12. 1. 174

iv. 3,8,9, 90. — 174

v. 12. — Gr. Fr. xix.
x.l7seqq. 1.940
xx. 6. 11. 106
JUD.
vi. 27. 11. Gr. Fr. xviii.
97seq. --- 98
xv. 8. — Gr. Fr. xl.
15. — Gr.Fr.xxxix.
xvi. 20. — Gr. Fr. xxv.
I. REG.
ix. 22. 1.174
xii. 3 seqg. TI. 237
xv. 22. — 193
xvi. 10. 1.172
xviii. & seq. 11.299
xx. 5. 1.175
xxi. 4seqq. 11.167
II. REG.
vi. 6. τι. Gr. Fr. xxvi.
xi. 27. — 239
xii. lseqq. — 239, 240
xxiii, 13. 1.175

IIL REG.
iii. 28. 1r. 240
iv. 32seqq. — 240
viii. 27. — 240
x. lseqq. -- 240
xi. lseqq. — 240
31. £. 93
xiv.10seqq. 11.236
xvii 1. — 43
x viii. 15. —43
21. — 23
24. — 23
31 1.174
36. 11. 24
xix.11,12. | — 220
IV. REG.
H.ll. 11. 330, 331
v.14, — Gr.Fr.xxxiii.
vi. 6. — 371
xiii. 21. — Gr.Fr.xxxiv.
xxv. lseqq. -- 114
ESDR.
iv. 6. 1. 114
JOB.
xxxviii. 6, 11. 1. 885
PSALM. juxta LX X. Interp.
i. 2. 11.340
ii. 1,2. — 58
8. — 227
iii. 6. — 253, 267
viii. 2. 1. 143,176
3. 11.176
xiii. 3. 1.176
xv. 8seqq. 11.53
xvii. 46. — 305
xviii. 1. 1.143
6. 11. 268
xx. 4, 1. 382
xxi, 8. 11. 267
16. — 220, 267
19. — 267
31. — 337
xxii. 4. — 412
xxiii. 1. — 283
7,9. — 267
xxxl. 1, 2. —371
xxxii. 6. 1.183

Cap. ver. Tom. pag.
xxxii 9. 1. 266
11. 9
xxxiii. 9. — 304
13, 14, 15. — 197
14, 15. — 278
17. — 244
xxxiv. 9. — 175
xxxvii. 12. — 267
xxxix. 7. — 193
xliii. 22. — 189
xliv. 3,4,5. —265
7, 8. — 21, 265
12. — 299
17. — 124, 156
xlvii. 3. — 151
xlviii. 21. — 154, 305, 340
xlix. 1,3. — 22
3, 4. — 375
9—14 | —194
1.13. —92
18,19. —194
]1,seq. —240
lvii. 4. — 84
4, 5. — 305
Ixvii. 10. — 93
19. 1. 928
Ixviii. 22. I1. 104, 267
26. — 52
27. — 122
Ixxiii. 12. — 259
Ixxv. 2. — 266
2seq. | — 31,32
Ixxvii. 5,6, 7. | —85
Ixxix. 8. — 47
Ixxx. 10. — 23
Ixxxi. 1. — 21
6. — 146
6,7. — 102, 297
Ixxxiv. 12. — 18
]xxxv. 13. — 412
xc. 11. — 382
18. — 129
xciv. 4seqq. —37
xcv. 1. — 169
5. — 23
xevii. 1. — 169
2. — 86
xcviii. 1. — 2068
ci.26—29. | —1951
ciii, 2,4. 1. 962
30. 11. 154, 415
cviii. 8. 1,322

11, 62

LOCORUM SCRIPTURE.

Tom. peg.

1. 956

11. 21, 39, 54,85,

Cap. ver.
cix. 1.
259, 265
ex. 10. — 128
cexv. 2. — 284
exvi. 3. — 29
exvii. 22. — 57, 256
22, 23. — 277
exviii. 25. — 176
| exxiii. 8. — 37,147
| cxxix. 4. — Gr. Fr. x.
exxxi.10,11. | —81
| 11. — 53, 83,117
exlv. 6. 1. 90
cxlviii. 5. — 256
11. 29, 304
5, 6. 1. 382
* PROV
i. 7. 11. 128
20,21. 8
| iii. 19, 20. — 214
v.22. — 33
| viii. 15. — 888
22—32 —214
ix. 10. — 128
| xix. 17. — 209
xxi. 1l — 383
ESAI
i. 2. 11. 147, 905
3. 1.175
| 8. 11. 153
10. — 305
11. — 195
15. — 203
| 16. — 306
| 16—18 — 195
| 17—19. — 278
i 22. —177
| 23. —149
| i 3,4, —271
17. — 268
iv. 4. — 228
6. — 93
12. I. 927
It. 148
vi. 1. — 265
5. — 219
— Syr. Fr. xvi
10. — 247

515

Cap. ver. Tom. pag.
vi. 11. I1. 421, 428
12. — 423
vil.10—17 . — 116
11. —117
18. — 104,117
19,14. —118, 269, 266
14, — 104, 107, 280
— Syr. Fr. xviii.
14,15. - 6
viil. 3, 4. — 85, 266
ix. 1. — Gr. Fr. xvii.
6. — 84, 104, 266
xi. 18644. ---82
2. — 92,93
3. — 237
4. — 256
6—9 — 418
12. — 256
xii. 2 — 36
xiii. 9. — 493
xxv. 8. — 350
9. — 170
xxvi. 10. — 428
19. —- 266, 363, 419
xxvii. 6. — 152
xxviii. 16. — 118
xxix. 13, —179
xxx. 1. — 202
25,26. | —4920
xxxi. 9. — 422
xxxii. 1. — 422
xxxiii. 20 — 108
xxxiv. 4. — 154
xxxv. 3. — 266
3, 4. —108
5, 6. — 266
xl. 12. 1. 962
11. 211
15, 17. — 404
22. 1, 362
xli. 4. Ir. 154
xli. lseqq. — 45,333
3. — 221
δ. — 147,350
10, 12 — 169
xlii. 5,6,7. —185
10. — 23
10, 11,12. — 154
19, 20,21. — 268
23, 24 — 196
xliv. 9. — 23
xlv. ó. 1.47,226
7. 11. 301, 302

Cap. ver Tom. pag.
xlvi. 9 1. 47, 220, 272
xlviii. 22 — 103
xlix. 16. 11. 426
1. 6. — 267
8,9. — 268
MN. 6. — 151
li. 7. —72
lili. 2. — 104
3. — 256, 267
4. — 266
7. — 231, 256, 267
7,8 — 62
8. 1. 355
11. 103, 104, 266
liv. 1. 1.97
11—14. 11.422
lv. 10 — 284
l]vii 1. — 272
16. — 351
]vii. 6—9. — 196
14. — 420
Ix. 17. — 238
lxi. 1. — 92, 97, 230
lseqq. —33
2. 1. 926
lxili. 9. 11, 108
lxiv. 4. — 429
lxv, 1. — 22,82
2. — 207
17,18. | —4235
18—23. — 422
21. — 423
22. — 364
25. — 419
lxvi. 1. — 149
2. — 196
8. — 203
J8seqd. | —:
22. — 427
— Syr. Fr. xxiv.
JEREM.
i. 5. £. 365
ii. 13. — 132
19. — 290
iv. 22. — 150
v. 8. — 305, 340
vi.17,18. —278
20. — 195
vil. 2,3. — 195
3. — 277
21—25. — 196

INDEX

vii. 25—29. 11.281

29,30. - 8

viii. 16. — 408

ix. 2 — 234

24 — 1968

x.11 — 23

xv. 9. — 267
xvii. 9.

xxii. 17. — 202
24,25. | —119
28—30 —119

xxiii. 5. — 84
7,8 — 420
20. — 285
23. — 211
29. — 272
xxxi.10—15 —421
11. — 29
26. — 253
91,892. —169, 268
xxxv. 15. — 281
xxxvi.30,81. — 119
xxxix. lseqq. — 114
lii. 4. — 114
Dictum Apocry-
phum.
411
THRENI.
iv. 20. τι. 96
iii. iv.
EZECH.

i. lseqq. 11.221

it. 1 — 221

xx. 12. — 189
21seq. -- 187

xxviii. 25,26. ----420
xxxvi. 26. — 268

xxxvii. ]seqq. --- 868

DANIEL
ii. 33, 94 Ir. 395
84. — 118
984,35. | —222
41—45 -- 6
lii.19—25 — — 23
26 —221
vii. 8 — 991

— 108, 256, 267,

— Gr. Fr. xlii.

Cap. ver. Tom. peg.
vii. 10. 1. 208
18. 11. 256, 265
19,14. —222
13,26. —104
20—22. —391
23—25. —392
27. — 421
viii. 12. — 893
23seqq. — 393
ix. 27. — 393
xii. 3,4,7. —235
9, 10. 1.176
13. I1. 421
APOCRY PH.
xiii. 20. 11. 237
49. — 226
52, 53. — 937
55, 59. — 136
xiv. 3, 4 94. —155
HOSEA.
i. 2—10. 11.223
ii. 23. 1. 97
11. 223
iv. 1 1.176
vi. 6. 11.197
ix. 10. — Arm. Fr.
466
xii, 10. — 68, 218
JOEL.
ii. 28 11.53
29 — 92
iii. 16 — 109, 266
AMOS.
i. 2. 1t. 109, 266
v. 25, 26. 11. 187
viii. 9,10. - 207
ix.11,12. — 69
JONAS.
i. 9. 11. 106
15. — 331
il. lseqq. — 105
2. —106
iii. 8,9. —105
MICH Z AS,
iv. 2,3. 1t. 271
vii. 19. — 109

HABACUC.
Cap. ver. Tom. pag.
ii. 4. 11, 270
iii. 2. — 88
ϑ. — 266
8, δ. — 9
ZECHARIAS,
vii. 9,10. 11.197, 278
viii. 16, 17. — 197
17. — 8
ix. 9 — 104, 256, 267
xii. 10 — 265
MALACHIAS,
i. 2. 1. 226
10, 11. — 199
11. — 200
— Gr.Fr.xxxvi.
li. 10, — 218
iii, 1. —43
iv. 1. — 153, 256
APOCRYPHA.
SAP. SALOM.
vi. 19, 90. 11. 297
111. ESDR.
hi, 16. H. 114
IV. ESDR.
xiv. 30. 11. 114
BARUCH.
iii. 37. 11. 215
iv. 36 usque ad
finem — 4924
v. totum 4b.
8. MATTHAJEI.
i. 1. 1I. 48, 83
12, 16 — 119
18. — 48,116
18—24 —8
20. — 891
20,289. —230
23. — 31,116
21. — 230
ii. 2 — 32
— Syr. Fr. vi
11, 12 — 85
13. — 31,115
14. — 224, 230
15. — 31

LOCORUM SCRIPTURZE.

Cap. ver. Tom. pag
ii. 16. 11. 86
21,28. .ܝ‎ 0
i. 3. — 91
7seqq. «-- 80
. — 163, 165, 233,
299
10. — 168, 280, 371
— Gr.Fr. xxviii.
llseq. —153
12. — 250, 265, 398
16. — 92
lóseq. -- 32
iv. 8. — 161, 382
6. — 382
7. — 382,385
9. — 388
10. — 383
22. --- 166
v. D. — 121, 343, 415
& . — 216
10. — 209, 263
12. — 264
13. — 253
18,14 1.52
14. 11. 163
16. — 287
17. — 149 .ܘ‎
18. 1. 6
20—22. — 181
2lseqq. 1.371
11. 182
22. — 192, 277
23,24. —201
25, 26. £. 8
27,28. 11.181
28. —181, 192, 277
82. — 271
93, 34, 37. — 181
84, 35. —149
35. — 151, 281
39. — 99, 272
41, 43, 44. — 182
44. — 99
45. 1. 7
11. 135, 182,288,
819, 398
vi. 8. — 250
12. — 869
19. — 190
24. — 27
vii, 1,2,5. —250
T. I. 286, 313, 362
15. r1. 89, 189

Cap. ver. Tom. pag
vii. 19. 11. 168, 345
24,26. — 132
25 seq. 1. 949
viii. 9. — 64
11. It. 165, 410
11,12. — 285
13. — 289
ix. 2,6,8. —3870
17. — 268
20. I. 932
29. 1t. 289
x. 6. — 18, 150, 291
8. I. 96
10. It. 168
15. — 245
17,18,21,
23. —98
20. — 92
26. 1.5
28. 11. 98
29. 1. 940
Ir. 985
92seq. —98
84. 1. 90
35. 11. 7
xi 9. — 43
9,11. —34
12. ܢ‎ 290
19. — 253
23, 24 — 279
24. — 280
2b. — 147
25, 26,27. 1.180,300
27. — Syr. Fr. xv.
11.158, 161,16 ,
214
28 seq. 1.179
xii. 6. 11.169
7. — 197
18seq. —45,833
20. — 221
25. — 994
29. — 28,100, 125,
384
81. — δὶ
36. 1.317, 192
40. 11. 411
41,42. —119,170, 259
42. — 240
43. 1.164
50. 11. 905
xlii. 8 — 428
10. — 246

518

Cap. ver. Tom. pag.
xiii. 11—16. 11. 246
17. — 174, 229
25. — 302, 346
30. — 7
38. — 234, 302, 306,
416
40-43. — 302
43. — 872
44. — 234
62. — 168, 236
xiv. 19, 21. 1. 938
xv. ® 11.177
3,4,6. —172
17. — Gr. Fr. xiv
xvi. 6. — 305
13 seqq. — 97
16,17. —103,119
17. — 73
21, 24, 2b. — 98
xvii. 1. 1.139
9. — 339
11, 220
27. — 389
xviii. 8,9 — 243
10. 1. 131
xix. 7,8. 11. 188
16seqq. 1.71,178
17—22. 1.179
21. — 182
29. — 416
90. — 124
xx. lseqq. — 283
2. 1. 12, 25
16. 11. 124, 189, 243
18—21. —Arm. Fr.
xxxii.
xxi, 8seq. | — 175
13. — 149
16. — 176
19. — 279
23. —179
28seqq. — 284
81. — 225, 937
339—44. —276
xxii, 1—15. —280
2seqq. — 428
3seqq. —299
7,13, 14. — 282
21. —27
29. — 259
29, 31, 32. — 155
32. 1. 368
9/—40. 11.178

INDEX
Cap. vr. Tom. pag.
xxii. 43. rt. 209
45. — 119
xxiii. 2,9, 4. |— 178
3. — 181
9. — 146
24. — 259
25,28. - 7
20—28. ܢ‎ 202
33. — 905
94. — 98, 169
358eq. —360
97seq. —284, 285, 289
xxiv. 15. — 9393
1 15, 16, 17,
21. — 391
21. — 268, 404
28. — 185
35. — 425
42. — 279, 346
45,40. —238
48—61 — 237,287
xxv. 2. I. 339
5seqq. — 8
13. 11. 946
16seqq. —93
19. — 242
. 20,28. —175
82. — 302
33, 34 — 398
34. — 245, 302, 400
34, 35, 36. — 209
35,96. —250
41. 1. 268, 372
11. 126, 243, 245,
265, 301, 302,
306, 398, 400,
425
xxvl. 24. 1. 924, 245
20seqq. 11.198, 257
27, 28, 29. — 415
29. — 429
38. 1.70
1:. 122
39. 1.70
i 40 seqq. 11.228
| 41. — 342
| xxvii. 46. 1.70
| xx viii. 19. τι. 92

EVANG. 8. MARCI.

i. 1.
1 seq.

11. 49, 84
— 39

Cap. ver. Tom. pag.
i. 2. 11. 43
24. — 161
lii. 27. — 384
iv. 8. — 428
25. 1. 7
v. 22. 11. 355
30seq. 1.27
41,43. 11.355
vi. 41, 44. 1.338
viii. 31. IL 86
38. — 99
ix. 2. 1.139
4. — 339
23. .ܐܐ‎ 380
44, 46,48. 1.372
x.l7seq. —178
19. 11. 232
21. 1. 29
38. — 182
xi.28seqq. — 179
xii. 6. 11. 277
xiii. 32. 1. 955
983seqq. 11.946
xiv. 21. 1. 924
22seqq. 11.257
97 seqq. — 228
xvi. 19. — 99
EVANG. 8. LUCZE.
i. 2. 11. 76, 145
9. — 83
óseqq. — 76
Bseq. —33
15seqq. —34
17. — 39, 43
26 seqq. —393
20,90. —34
32. — 85
92seq. —34
33. — 82
85. — 116,316
38. — 123
42. —117
44. — 85
46. — 163
46, 54,55. — 34
64. — Gr. Fr. xlvii.
68seqq. — 35
. — 85
71,76. | —216
76 8eq. -- 35
18. — 370
78 seq. —35

Cap. ver. Tom. pag.
ii. 8seqq. 11.163
9seqqd. —77 |
11. — Gr. Fr. xlvii.
— 36, 37
13 seq. —36
20. — 38, 85
22, 23, 24. — 38
23. 1. 28
28seq. —74
29—32 11.388, 85, 162
84. — 398
36. 1.74
11. 38
38. — 38
42 seqq. 1.25
49. —178
ii. lseqq. 11. 77
4seqq. -- 1
8 — 168, 165, 299
414
9. — 168, 280
11. -:
16seq. —153
17. 1. 30
11. 256, 265
22 — 92
23. 1. 12, 330
11. 230
23seq. —123
iv. 3. — 161
6. — 388
6, 7. — 383
18. — 230
21. — 231
94. — 161
v. 6. —77
20. — 370
31,32. —19
36,37. | —274
vi. 3,4. — 167
6seqq. —354
13. — 25
24, 25, 26. — 77
29, 30, 31. — 182
40. -- 413
46, — 287, 341
vii. 8. 1. 64
12, 14, 15, — 355
26. —43
35. 1.75
36 seqq. 7
49,47. | — 106
viii. 10. — 246

Cap. ver.

viii. 41 seqq.

51.
ix. 13,14.
22.

xvi. 9.
JS. Apocr. 11.

: LOCORUM SCRIPTURAE.

Tom. pag.

1.68
— 339
— 338
11. 86
1. 339
—71
--Ἴι
11. 342
I 71
— 324
11, 245, 280, 398
—1.
— 93
1. 323
11. 129, 390
— 147
1. 180, 263
11, Syr. Fr. xv.
— 158,161, 164
— 246
— 229
— 93
—T1
— 259
— 900
— 20, 77
— 278, 287
— 421
— 237, 287
— 287
— 242, 280
1. 182
— 208
11. 78, 284
—11
— 165
1. 333
11. Gr. Fr. xxix.
1. 71
11.165
— 305

1. 29

11. 105, 124, 180
1. 73

—13, 158

11. 283

— 185

— 248, 250, 323
1. 988

519

Cap. ver. Tom. peg.
16. 11.152
19seqq. 1.381

11.77, 148

— Syr. Fr. v.
28. 1. 339
31. 11. 148

xvii. 5,12. —77
26—31 —279
34,85. - 7

xviii. 2seqq. — 78,392
7,8. — 78, 244
8. — 265
10 seqq. — 284
18seqq. 1.178
27. — 274
u. 316,333
28, 29 — 416
xix. 5. I. 71
8. 1t. 180
8 seq. —78
15. — 242
26. 1. 7
42, —179
xx. 2seqq. —179
13. 1.277

xxi. 4. —201
33. — 150
34. — 286
34, 35 — 278

xxii. 19, 20 — 198, 257
41. — 122
4bseqq. — 228

91-- ܘ

xxiii. 34. — 91,99

xxiv, 256: 8644, — 78,86
26. — 236
39. -- 321
44—47, -- 6
47. — 236

EVANG. 8. JOHAN.

i112
1,2,3.
1l, 3.

1—95.
3.

4.
6, 7, 8.
10,11.

1. 76
Ir. 974
1. 256
I1. 48
—41
1. 76, 188
Tt. 29, 120, 254
1. 78
— 43
—4l

10, 11,12. — 374

520

Cap. ver. Tom. pag.
i. 12. t. 905
13. — 103, 317
19,14. | —83
14. — 80, 96
11. 36, 42, 90,
— 214, 374
16. — 36
18. — 44, 218, 221
29seq. —35
47. — 44
50. — 45, 170
li. 3s5eqq. —43
4. — 88
19,221. «---:
23. 1. 928
2b. n. 33
iii. 14. — 100
18—21. —399
96. — 289
iv. 6 — 122
— Byr. Fr. xiv.
7 seqq. —93
14. — 219
35—39 — 230, 234
41,42, —150
50. 1. 328
v. lseqq. — 328
2. — 339
b. — 333
14. 1r. 282, 365
28seq. —356
99,40. —172
43. — 3
46. —172
46, 47 — 148
vi. lseqq. 1.329
9,10, 11. — 338
11. 11. 44
69. — 45
vil. 30. — 88
39. — 374
49. —176
viii. 34. — 27
36. — 102
44, — 305, 386, 388
56. — 156, 163
56, 57. 1.331
58. 11. 183
ix. 3. — 365
7. — 366
7,14. —166
x.85. — 146
xi. 2b. — 156

INDEX
Cap. ver Tom. pag.
xi. 35. 11,122
99, 48 seq. — 355
δέ. 1. 829
xii. 1. — 329
27. — 10
32. it. 150
41. — 265
xiii. 5. — 228
25. — 222
xiv. 2. — 105, 428
6 — 18
6, 7. — 364
7,9,10. — 79
11. — 373
16, 26 — δὶ
28. I. 957
xv. 15. 11.1838
16. — 184
26. — O51
27. —72
xvi. 7. — 61,92
xvii. 5. — 184
12. I. 924
24. 11. 184
xviii. 12. — 91
xix. 11. — 208
15. — 226
84. — 122, 257
xx.17. — 412
20, 25,27. — 330, 412
24. I. 173
31. 11. 86
ACTA APOST.
i. 7. I1. 125
8. —'2
16,17. —52
20. I. 822
ii. lseqq. 11.92
16,17. -- 1
22—37. .-- ὅ8
97,88. —654
41, — 231
iii. 2,6—8, —55
12seqq. — 55
iv. 4. — 231
8—12, - 7
22—28. --- 67
24, 1.90
81. 11. 68
83. — 59
v.30seq. - ὅθ

Cap. ver. Tom. pag.
vii. 2seqq. 11.65
5. — 414
988—423. —187
56,60. |— 68
viii, 9, 10, 11. 1. 191
17. τι. 294
20, 21, 22. 1. 191
26 seqq. 11 63
27 seqq. — 231
32 seq. 37. — 62
ix. 4.seqq. — 62
5,15,16. — 79
20. — 63
x. 1seq.15. — 60
28,129. | —71
34. — 239
34,35, “--- 60
97—44 —60
47. —71
xiv.14seqq. —20
15. 1. 90
15-18. 11.65
av. 7—12, —69
18—21. -- 9
23—30. —70
39. —74
xvi. 8seqq. —74
13. —75
xvii. 24—32. —63
xx. 6. —75
26—28,
29,30. —76
xxi. 1 seq. —75
xxvi. 15. —79
xxvii. 1. —75
xxviii. 1. —16
EPIST. AD ROM.
i. 1—5. — 11.84
9, 4. — 121
M. — 270
18. — 244
20. 1.272
21. 11. 256
25. 1. 272
28. It. 247
ii. 4,5,7. — 269,280
iii. 8. I. 207
11,12 — 176
21. 1r. 270
23. — 192, 241
30. — 35, 229, 385
iv. 3. — 156, 165

LOCORUM SCRIPTURE. 621

Cap. ver. Tom. pag. Cap. ver. Tom. peg. Cap. ver. Tom. pag.
iv.11,12. 11.293 xiii, 1—7. 11.282 xi. 28,24. 11. 198, 257
12, 18, 16. — 168, 233 4, 6. — 988 xii. 4—7. 1. 956, 218
v. 6,8—10.—91 10. —178 28. 11. 43, 181, 238
14, — 101, 123 13. — 288 xiii. 2. —178
17. — 90 xiv. 9. — 85, 96 9. I. 856
19. — 120 11. 938
13. — Gr. Fr. xxx. I. COR. 9, 10,12. — 170
20. — 130 15. —97 18. I. 951
vi. 3, 4. — 90 1.18. 1. 90 | Hu 178, 263
9. — 91,242 23. 11. 96 j xiv. 20. — 246
12seq.21, 20,98. 1.320 | xv. 3-5. —96
22 — 363 29. 11.106 8. 1. 69
vii. 5 — 363 ii. 6. 1.75 10 11, 231
14 —101 11. 7, 933 11 —19
18, — 107, 284 9. — 429 12 — 96
24,25. —108 10 1. 356 l8seqq. — 359
viii. 3. — 107 14, —712 20 seyq. — 124
8 — 346 11. 941 21. —97
9 — 339, 347 15 £. 256 22 — 130,317
JOseq. —347 11. 269 25,20. --- 429
1] — 91, 336 iii, 1seqq. — 341 26 — 129
13 — Syr. Fr. xx 2, 3. — 294 27,28. - 09
13,14. - 7 7. — 234 32 — 359
16 — 170, 339 16. — 335 36 — 338
19-21. —414 17 — 168, 336 41. τ. 808
21 — 429 iv. 4 —170 49—44. 11.338
36 1.327 v. 6 — 244 45, 46 —351
11. 189 8. — Gr. Fr 48. 1.72
ix. 5. -- 84, 162 XXXVii. 11. 343
8. — 163 11. — 243 49. — 94
10—13. — 226 vi. 9,10. — — 243,348 49seq. — — 348
25. 1. 7 11. — 243, 288, 348 50. £. 9
11, 223 12. — 288 11. 941, 345, 346,
x. 3,4. -9 13,14, 15. — 336 356
6,7. — 95 20. — 358 53. — 355
9. — 96 vii. 5,0,129. — 188 | 53. — 297, 823, 347,
15 —72 14. — 223 359
20. — 32 | 25. — 188 b3seqq. - 7
xi. 16. 1.72 31. — 151,153, 425, | 54. 1. 06
17. 1t. 224, 242, 345 427 | 54seq. 11.129
21. — 242 | viii. 1. 1. 945 |
24. — 345 ! 4, 5. 11, 24 II. COR.
26. — 150 | 11. —97 ji.15,10. — 11.246
32. 1. 96 | ix.24—27. —290 i 17. — 238
11. 106 | x. 1—13. —242 iii. 3. — 958
33 1.97 4. — 186 ες dv. 4. — 25, 247
24. 11. 014 — Syr. Fr. xxix. l0seq. --- 868
86 1.29 . 6. — 282 | 11. — 359
xii. 1 n. Gr. Fr. 11. — 186 v. 4. — 282, 997, 330,
xxxvi. 16. — 96, 318 357
3. — 380 33. — 288 vii. 2. — 238
16. — 385 xi. 4, 5. -- 51 : ix. 10. — 294

xiii, 1. — 388 10. 1.70 | xii. 2,3,4. 1.865

522

3

Cap. ver. Tom. pag.
xii. 3. 11.323
4. — 331
7,8,9. —324
9. — 105
xiii. 4. — Syr. Fr. xxix.
GAL.
i. 1. 11.73
15,16. — 354,365
li. 1,2,5. —74
8, 12, 13. —72
ii. 5—9. -- 225
6. — 165
6—9. —415
13. 97
16. — 415
19. — 26, 381
24. — 150
iv. 4. — 89, 121, 381
4. 5 —8R4
8. 1.212
11. 24
26. — 425
27. 1. 97
28. 11. 163, 415
v. 19. — 947
21. 1. 65
22. ܡܕ‎
vi. 14
EPHES.
1, 7. 1. 362
10. 1. 20, 91
11. 87,120, 380
13seq. | —98
21. — 211,232
ܗܡ‎ Fr. xvii.
ji. 2.
1. — 4
13. — 97, 362
15. — 362
17. — 20
20). — 233
fii. 21. 1. 25
iv. 5,6. 11, 264
6. 1, 256, 214, 374
8. — 323
9. 11. 105, 228, 412
10. 1. 84, 117
16. 11. 105, 254
25, 29 — 288
v. 4. — 2R8
6, 7. -- 243

— — ܝ ܗܘ ܚ‎ ee

INDEX
Cap. ver. Tom. pag.
v. 8. 11. 288
13. 1. 78
90. — 321
$2. 1.76
vi. 12. —91
PHIL.
i. 22. 11. 164, 352, 353
iil. 8. — 63, 232, 368
10seq. 1
15. 1t. 156
iii.11seq. - 359
12. —170
20seq. - 7
iv. 17. — 168
18, — 203
COLOSS.
i. 14. 11. 84, 819
16. 1. 98
18. — 390
11. 124, 148, 214
21*eq. | — 36
ii. 9. r. 20
11. 11. 180
14. — 371
16. — Gr. Fr.
xxxvii.
17. —176
19. — 954, 363
hi. δ. — 352
10. — 353
11. 1. 28
iv. 11. 1. 75
I. THESS.
v. 3. 11. 408
23. — 335
II. THESS.
i. 5. 11. 230
6—10. | — 244, 265
it. 3,4. — 301
4. —24
8. -- 26
8.12. — 392
10, 11,12. — 400
11,12. —247
I. TIM.
i. 4. 1.1
9 1. 390

|

Cap. ver. Tom. pag.
ii. 5. 11. 369
vi. 4. — 66

20. 1. 299
11. TIM.
iii. 6. 1.2
7. 11. 379
iv. 7. — 290
10, 11 —15
21. — 10
TIT.
iii. 5. 11. 366
10, 11. I. 162
11. 14
9 r. 1
HEBR
i. 3. 1. 368
ii. 10. τι. 03
iii, δ. — 25
vii. 2R. — 68

vili. 1. — 68

x. 1. —176

26—31. —245
xi. 5^. — 190, 330

13. — 414

xiii. 10. — Gr. Pr.xxxvi.

. 8. JAC.
i. 18, 22. 11. 314
ii. 25. — 183, 190
I. 8. PET.
i. 4. 11. 4
8. — 163, 170, 338
12. 1.911
11. 270, 429
ii. 9. — 269
10. — 193, 28R
22. — 214
23. —91
ii. 20. 1.172
iv. 14. 1t. 264
IT. S. PET.
iii. 8. 11. 387,403

LOCORUM SCRIPTURA. 523
I. S, JOH. | Cap. ver Tom. pag. | Cap. ver. Tom. pag.
"Cap. ver. Tom. pag. | i.17,18. 11.222 ! xiii. 2—10,
ii. 18—21. 11.86 | 20. — 379 ' 11—14. 11.401
iv. 1—3. —89 | it. 6. 1.214 14—18. — 402
v. 1. — 90 ! di. 7. 11.214 | xv. xvi. — 251
po dw. 7. —47 : xvii, 8. — 410
II. S. JOH. ¡ v. 3 — 214 ; 12—14. --- 894
Vers. 7,8. - 11.89 | 6. — 223 | xix.li—17. — 223
11. 1.162 | 8. — 200 20. — 401, 404

— Gr.Fr.xxxvi. xx. 6. — 421
8. JUD. wh 2, — 226 | l1—15. — 425
Vers. 7. τς. 280 ^ vii, 6—7. --- 408 xxi.1—4. | — 425
APOCAL. | xi. 19. — 210 3. — 210
i.12—17. 11.222 |. xii. 4. 1. 971 5,0. — 426

15. — 185 — Syr. Fr. xxiv.

INDEX OF WORDS.

Abbreviated words, a source of error, ii. 852
n. 3; 301 n. 4
Abel, a symbolical character, ii. 234
WAN, 84 n. 3
Abomination of desolation, ii. 408
Abraham, Friend of God, ii. 182
called by Word, ii. 156
his offering of Isaac, ii. 156
justified by faith, ii. 156
prefigured Christian faith, ii. 225
Patriarch of our faith, ii. 233
saw the day of Christ, ii. 162
saved by Christ, ii. 156, 157
sons from stones of the earth, ii. 163
received sign of circumcision, ii. 189, 233
his seed, the Church, ii. 165
Abraxas, of Basilides, 199 nn. 1, 5; 203
Achamoth, 31, n. 3; abortive, ii. 275; see En-
thymesis.
Actor, a town steward, ii. 288 n.3
Adam formed of better clay, 235 n. 3; of rude
earth, ii. 101, 120, i.e. of virgin earth, ii.
101 n. 5
of body, soul, aud spirit, ii. 334 n. 2;
337 n. 3
gnostice of four-fold nature, 50 n. 1
first condition abject, 197, 232 n. 4; ii.
337 n. 3
his Fall, 234; from fourth Heaven, 44
n. 1; 285 n. 1; raised to second, ib.
his salvation, ii. 125; predestined, 123;
denied by Tatian, ii. 130 n. 5
Norea, his daughter, ii. 236

Adam in Paradise, grew up, ii. 123; procrea- .

tion, a priori strange, ib.
his curse transferred to earth, ii. 126
his repentance symboiised, ii. 128
removed from Tree of Life, ii. 128
Adam's loss compared with Redemption,

ii. 101, 102, 120, 124, 228, 368, 369, ᾿

|
|

371, 372, 381, 383
Adam Cadmon, 134 n.2; 196, 224 n. 1; 344
n.1
his stature, 232 n. 3
St Paul cited, 184 n. 2
first and second Adam symbolised by x,
224n. 1

Adamas the Barbeliot Eon, 223, 224 n. 1
Adonai explained, 385 n. 2; see 159 n. 2
Adoneus, 231, 230 n. 2
Adoption of sons, 275; ii. 277
its high dignity, ii. 22
Advents, two, ii. 256
ZEnos, 11 n. 2, 302 n. 2
JEon. Grabe’s note, 8 n. 2; compare 301
n. 6
Bythus the Supreme on, 8, 99; Mar-
cosian, ἀνούσιος, 129, 131
female as affectic of the male, 277
as feminine noun, 270 ἢ. 4
ignorant of antecedents, 1301. ± 133 n.3
Eonis, dat. plur., 269 n. 4
‘Eons, Thirty, 11, 267; the image of crea-
tion, 303, 304; called Heavens, 178; ii. 146
detailed names of Triacontad, Greek, 9—
11; Latin, 301, 302
analysed, 280—286
desire knowledge of Bythus, 13, 14-
hence all in Labe, 302, 8; confirmed by
Christ and Spirit, 21, and made one, 23
refutation, 284, 309—313
more senseless than the heathen deities,
302
Tetrad and Ogdoad, 100
ten emanate from Logos and Zoe, ii. 100,
301; twelve from Anthropos and Ec-
clesia, ib. ; σεσιγημένοι, ii. n. 3
Horus two-fold, 100
disorder began with Nus, 14, 309 n. 4;
silently wished to know Bythus, 13,
but impossible, 21
separation of Enthym. caused general
disorganisation, 278
through the Spirit all united, 24

¦ ZEonas ZEonum, liturgical formula, 25
! ZEthiopian eunuch ministered in the Word,

ii. 62
Affliction, fiery trial needful for assay, ii. 403
ab Africo Deus, ii. 109 n. 1
Agape, Valentinian on, 11, 302
Ages of life sanctified by Christ, 330; if. 101,
2; defined, 331; five periods, 330, 339

° Ahaz faithless, 118 n. 2
_ Ahriman, 102 n. 1

INDEX OF WORDS.

Air, its origin in Valentinian scheme, 84
Aletheia, 9, 100, 109; hem of the Saviour's
garment, 27
Aletheia, Marcosian, personified as alpha-
bet, 134; idolatrous veneration, 152, 153
Alexander, fifth in the Roman succession,
ii. 11 -
Alexandrian Library, ii. 112 n. 1
Almsgiving, its virtue, ii. 180 n. 1
Alphabet, Marcosian mysticism,
145
triple division, symbolises three onic
groups, 137
triacontad evolved from alphabet, 139
symbolised by the Saviour in the Mount,
139
summed in Christ, 140
contains Jesus, i.e. the number, 888;
147
up to ἡ symbolises the ogdoad and tria-
contad, 159, 160
also 100, less one, 160
The vowels represent the seven heavens,
142
They are the soul of the world and of
man, 144
refuted, 357
Alphabet, Greek, its origin, 152 n. 3
Altar, the Christian, ii. 168 n. 1; ii. 210; in
heaven, ii. 210 n. 1
Amen, number of the lost sheep, and of the
lost drachm, 181 n. 3; 159 .
Amen, the customary response, 131
Anacletus, successor of Linus in Roman See,
li. 10
Anaxagoras, copied in the Valentinian se-
mentation, 291; no atheist, 290 n. 2; 309
n. 5
Anaxilaus and his natural magic, 115 n. 2
Anaximander's τὸ ἄπειρον, 290 n. 1; mere
material atheist, ib.; primitive zoology, ib.
Anaximenes made air his ἐρχιὶ), 290 n. 1
Angel satellites of Soter, 23; his compeers,
89, 74 n. 3; 137, 150 n. 3; discussed, 319
Angels and archangels made by Demiurge
after the likeness of /Eons, 43; σύζνγοι of
the spiritual, 125 n. 1
Marcosian articulations, 131
behold the face of the Father, 131
Ophite, 231, 232
κοσμοποιοὶ, 193, 195 n. 4; 196 n. 4; 199
n. 6; 200 n. 1; 275 n. 1; 254, 255, 202;
ii. 41
disorder, 193
have a body, not of flesh, ii, 108
fallen, 91, 95 n. 2; ii. 190 n. 5: com-
merce with ante-diluvian world, ii.
279

VOL. 11.

137, 144,

525

Invocation of, no primitive practice,
375 n. 2
numerically represent the nations, ii. 64
n.1
Angeli, throni, &c. as neuters, 363, 364, 365;
ii. 29
Angels innumerable around the Creator, 268
freedom of will, ii. 285
never ignorant of the Supreme, 262
Animals, legal distinction symbolical, ii. 340
Animal man, of Apostle, ii. 341
Auicetus, tenth of Roman succession, ii. 11,
18; when Valentinus came to Rome, ii. 17
Anthropiani, 113 n. 2
Anthropos, 10 n. 2; and Ecclesia put forth
the dodecad, 11, 100, 301
name of Supreme /Eon in some systems,
118, 149 n. 2; 286
Barbelonite, 224 ; Ophite, 227, 228
κατ᾽ οἰκονομίαν, is Jesus of the Pleroma,
151 n. 2
how mentioned by S. John, 80
Antichrist, a crouching lion, ii. 129; & rebel,
290; and vehement persecutor, ii. 404
his coming sudden, ii. 408; of tribe of
Dan, ib.
concentrates iniquity of all ages, ii. 391,
405, 406
superseding idols by himself, ii. 24, 391,
893, 401, 405
duration of his reign, ii. 393, 410; termi-
nated by the second Advent of Christ,
ii. 410
will set up his worship at Jerusalem, ii.
410
and work magical signs, ii. 402
three of ten horns being destroyed, him-
self the eighth, ii. 395
shall disperse the faithful, ii. 393, 394
his mystical number, ii. 402, 405
may suit many names, ii. 408
early error indicated, ii. 407 ; and refuted
by witness of those who conversed
with 8. John, 406
a hidden mystery, ii. 410
not to be investigated, ii. 408
suggested solution, ii. 409
Antichrist, signs of, ii. 390; unjust Judge, ii.
392, 393
Antinomian principles of heresy, 54 n. 3; 193
n.4
Antiphanes, comedian, 287 n. 1; his theogony
copied by Gnostics, 288
Antipodes discredited by 8. Aug. 350 n. 2
Apelles, Marcionite, 217 n. 3; scarcely Do-
cetic, ib.
said the prophetical writings were unin-
spired and false, 218 n. 2
33

620

Aphtharsia, Barb. consort of Christ, 222, 223
Apocalypse, primitive reception, ii. 394 n. 2
Apocryphal writings quoted, 177 n. 9; ii. 195
n. 4; multiplied by heresy, 177
Apollinarian germ detected, 23 n. 2; 52 ἢ. 3;
60 n. 2; 113n. 2; ii. 342n. 1
A*ropía of the Pleroma, 16 n. 5
of Acbamoth, 16 n. 6; 17 nn. 2, 8; 20 n.
4; 21n. 8; 27 n. 3; 833 n. 5; Mn. 2;
10 n. 1
Apostles, were priests, ii. 163
preached without reserve, ii. 276 n. 6
without partiality, ii. 20, 59, 60—63
One God and One Christ, 6, 54
as ministers of truth were not fulse, li. 8
twelve branches of tree of faith, Gr. Fr.

xxix.
message to the Gentiles, ii. 20, 60, 61,
69, 332; true ܕܟܐ ܗܘܬ ܐ‎ ii. 202
no allegory, ii. 66
foundation of Church, ii. 63
Apostolical churches appealed to by Tertul-
lian, ii. 15 n. 2; Creed, 90
preaching the ground of faith, ii. 2
doctrine is true knowledge, ii. 262
succession, ii. 236—238; the safeguard of
faith, ii. 8 n. 9; 236 n. 2; 238; pre.
scription, ii. 378; tradition, ii. 10, 11
moral from patriarchal lapse, ii. 230—242
Aquila's version of Scripture, ii. 110; its
date, 110 n. 4
Aristophanes de Theogon., 287 n. 1
Ark gilt within and without, a type of Christ,
li. Gr. Fragm. viii., Syr., xxv.
Armogen, 223 n. 2; 224
Arrhenothele Zons, 10, 33 n. 3
Marcosian principle, 129; Ophite, 228
Apxi, Nous, ii. 40 n. 7; προαρχὴ, Bythus,
82 n. 2
Aspiratio, a pause in reading, ii. 26
Astanfeus, 230 n. 5; 231, 237 n. 2
Atomic Atheism copied by Gnostics, 291
Authadia Barb. οι, 220; Autogenes, 223
Axzael, demon of magic, 156 n. 2; Asazel, ib.
A, Q, Marcosian symbol of Christ, 140, 146
also of Jesus, 147

Balaam, symbolical, Gr. Fragm. xxi.
forbidden to curse Israel, Gr. Fr. xx.
his testimony, xxii; and sin, xxiii.
Baptism, Marcosian, for remission of sins, 182
but not redemption, ib.; formula, ib.
by immersion, 183; by affusion of water
and oil, 185; some rejected B. alto.
gether, 186; of the dead, ἐδ.
Baptism cements us in Christ, ii. 92, 93
Baptismal use of Creed, 88n.1; bearing upon
heresy, 90 n. 1; 91 .ܐ‎ 1; 123n. 3

INDEX OF WORDS.

Baptismal regeneration, 181 n. 1; 182 n. 1;
ii. 92 n. 2 .
Barbarian Rule of Faith, ii. 16, 17; churebes,
ii. 16
Barbelo, 221 n. 2; Barbeliots, 221; their
Christology, 222; Ogdoad of evil, 226
Baruch the Blessed, 336 n. 3 ᾿
Basilidean theory of 365 heavens, 198, 199,
201, 203, 305, 306; minute system, 301,
284; remote Demiurge, 255; impossible
finality, 305, 306, 383
Abraxas, 199 nn. 1, 5; computed, 208
n. 6
Christology, Docetie, 200
refuted, 284, 305, 306, 340, 369, 383
Basilides, associate of Saturninus, 193 nn. 1,
2, 8; negative theology, 108 n. 2; fi. 133
Basilides himself not antinomian, δέ n. 3; his
followers immoral, 220; reserve, 202 ; con.
form in peraecution, ib.; despise the Ca-
tholic, 306; deny resurrection of body, 301;
eat idol sacrifices, 221; practise magie, ib.;
Prophets inspired by creator angels, 200
Beast, his number, 666, ii. 402 n. 3; 405, 408
n. 6; 409 n.1
so stated by those who conversed with
8. John, ii. 406
may suit many names, ii. 406
Belief, right, is obedience, ii. 160 n. 3
Bethesda, 328 n. 1
Bishops of A postolical appointment, ii. 8— 13,
236, 262, 377
of unblamed character, ii. 9, 238
unworthy, their judgment, ii. 336
Blandina, Martyr, her answer to the heathen,
Gr. Fr. xiii.
Blind born, healed by the Creator, ii. 965;
type of Nus, 311
Blood cements together body and soul, ii. 836
Bloody sweat, ii. 122 n. 3
Body, its relation to the soul, 379, 383
Temple, ii. 335; sown in dishonour, &e.,
fi. 338; raised by miracle, a proof of
final Resurrection, ii. 355
Body wholly corrupt (Basilides), 201; drag-
ged with oblivion (Plato), 378; ὁ prison
(Carpocrates), 208
Body, its salvation denied by Marcion, 318
n. 3; cf. 360; burned in last fire, 361
capable of salvation, as of healing, ii. 354
Body and Blood of Christ present in Each.
ii. 204; but neither to Jews or heretics, ii
203
nourisbes our bodies, ii. 321
which are made sacramentally one with
His, ii. 321
Bread, consecrated, no longer common, ii
206

INDEX OF WORDS.

Bythius, 11, 302.
Bythus compared with the Epicurean deity,
ii. 183

and with Anaximander's τὸ ἄπειρον, 280

Proarche, and Propator, 8n. 2; 9 n. 2;
118, 125, 252, 271

ἄῤῥητος, 99, 311; aavYuyor, ἀθήλυντος,
18; ddpevóUgA ve, 17 n. 4; 18 n. 1; 108;
ἀνούσιος, 129

dwelt in solitude, 8; Inscrutable, 21 n.
3; 22n. 1

with bim Ennaa, put forth Nus and Ale-
theia, 9, 280—282

in refutation, 309, 310

confessedly no Scriptural notion, 278,
848

but professedly traditional, 348; though
from Christ, 158, 175

still appeal made to Seripture, 176, 178

refutation, 263; ii. 158

Incomprebhensible to all but Nus, 13, 21;

a knowledge of this the /7Eon's safe.
guard, 21, 311, 313, 814, 316

totus sensus, totus Ennaa, &c. 111, 282,
285

contained germ of universe, 269 n. 1; ín
vacuo, 258, 250

but was not the Creator, 282

according to Ptolem. Ennea and Thele-
sis, 109

subjective love, 14 n. 3; with object, 99
n.3

in refutation, see 251, 257, 259, 268, 271,
277, 369; ii. 212

outlying Valentinian notions, 107

Cabbala, Eastern, 44 n. 1; its account of evil
spirits, 47 ἢ. 2

Cadmus introduced sixteen letters, 152 nn.
2, 3

Cain, in Ophite system, 236, 241

Cain, in Marcion's theory, saved by Christ's
descent into hell, 218

Cain sacrificed with hate in his heart, ii.
202; sentence different from Adam’s, 127,
128

Cainites, 241 n. 5; put forth a false Gospel
of Jude, 242

Cana miracle, sacramental, ii. 44

Canon of Truth, the Creeds, 87 n. 6

The Carnal figuratively described in Scripture,
ii. 340, 841

Carpistes, name of Horus, 18 n. 3; 80 n.1

Carpocratians, 204 n. 1; 369, 376; said the
world was made by subordinate angels, ib. ;
and that Jesus was born in the ordinary
way, 204; his soul from the Supreme, ib.

521

their immorality, 207 ; denied moral qua-
lity of actions, 207, 210, 220, 221,
972
promiscuous intercourse, 220
universality of action needful, 207, 209,
371, 372; or the soul is again embo-
died, 207 n. 5; 208 n. 1; 209, 242 n. 8
perfectibility asserted, 206 n. 2; blasphe-
mously, 205
judicial inquest of soul, 208 nn. 2—4
the body is the prison of the soul, 209
fatalists, 209 n. 8: answerable for the dis-
ciplina arcani, 210
branded their disciples, 210 n.1, cf. 326
n. 4
shewed a picture of Christ by Pilate,
210 n. 8; and others of the philoso-
phers, ἐδ.
and pretended to mysteries traditionally
received from Christ, 200
taught salvation by falth and love, 210
called themselves Gnostics, ib.
Catbolic Christians called psychic by Val.
306
Communes, or κοινοὶ, li. 79 n. 6
Ecclesiastici, ii. 79 n. 7
Caulacau, 201 n. 4; 202 n.1
Celibacy of clergy not general in the third
centurv, 121 n. 3
Celtic Gaul, 93 n. 2
Cento- Homericus, 86 n. 2
Cerdon, a disciple of Simon Magus in the
time of Hyginus, Bishop of Rome, 214
precursor of Marcion, 215 n. 1; 216 .ܐ‎
ii. 17 ; denied that the God of the Law
and Prophets was the Father of Christ,
214 1
false, fickle, and excommunicate, ii. 17
Cerinthus, an Egyptian, said the world was
made by an inferior deity, 211
taught in Asia, 211 n.3; said Jesus was
the son of Joseph, 211; only better
than other men, ἐδ. ¡ that Christ de-
scended as a dove at baptism, ib.; and
that Jesus rose from dead, 212
came in contact with 8. John, ii. 13 n. 8
only used the Gospel of 8. Matthew, ii.
46 n. 1
Chaldee testimony to Christ's Divinity, ii. 265
Charis, Valentinian Sige, 9.
Marcosian, 116, 129
Barbelonite, consort of Harmogen, 223
Charity, how greater than Faith and Hope,
951 n.4; better than knowledge, whether
true or false, 345; ii. 263
as giving life, 345
and self-devotion of early Christians,

371
33—2

528 INDEX OF WORDS.

Cherubic symbol of Gospels, ii. 47
and of the four dispensations, ii. 49, 50
Choice man, of what matter, 49
in refutation, ii. 365, 367 _
essentially and irremediably corrupt, 54,
65; ii. 288
Christ, and Spirit, ons put forth by Nus,
21, 279
the consummation of the /Zons, 21, 902;
sent forth propter labem, 321
formed Achamoth, essentially, 32; and
left ber 33; ii. 275
confirmed the Pleroma, 336; ii. 82
secondary emanation, yet perfect, 302,
311, 321
identified with Logos, 33; returned to
Pleroma, 32, 38
leaving σκιάν τινα, 100
primary and secondary, 100, 101; ii. 82,275
supereztensus Horo, 32 n. 6; 62 n.3; 69
n. 1; ii. 96
quadruple; spiritual, animal, economic,
dovelike, 60 n. 3; 61, 150 n. 5; fi. 82
spiritual and dovelike impassible, 61 nn.
1, 3, 4; 62 n. 1; 211; and withdrawn
before the passion, 62, 150, 212
animal and economic, passible, i5. ; ii. 82,
87, 89, 90, 92, 94
descended on Jesus at Baptism as a dove,
60, 61, 140, 150, 151, 211; fi. 81
but flew back at Passion, 200, 212 ; ii. 40,
54 n. 4; 86, 90, 98 n. 5; 99, 413 n. 2
crucified, denied by Gnostics, 200
by Jesus, taught the unknown Father,
151; ii. 42, 81
economic, 61, 62, 85 n. 2; 150, 151
type of the upper, extended on σταυρὸς,
62, cf. ii. 276
animal, εἷς διὰ σωλῆνος, 60 n. 2; ii. 42
n. 4; 82
cause of ignorance, 261; yet cures it, 312
Father of Soter, 113, 151; ii. 81 n.4
Seed of the Father, 160 n. 4; revealed
the Incommunicable, ii, 81
Consort of Spirit, 182 n. 3
dextral principle of Ophites, 228; efflux
of light, 227 ; his functions, 238, 240
Barbelonite ASon, 222, 223
name revealed by Marcosian Aletheia,
136
virtue of this name, 136; ἐπίσημον óvo-
μα, ib.
ἀπίσημος ὀγδοάς, 139 n. 6
a symbol of the triacontad, 141, 146
n.1
a symbol of the ogdoad, as Jesus of
the dodecad, 148 nn. 1, 2

said to have ministered in public for only
one year, 26, 322, 326, 330

to have remained on earth eighteen
months from crucifixion; 26, 240 n. 1

cause of error indicated, 240 n. 1

absurdities of Gnostic Christology de-
monstrated, 261, &c.

portrait shewn by Carpocrates, 210

Cunist involves Trinity, in the Unction con-
ferred and received, ii. 97

object of Christian worship, 376

pre-existent, ii. 21, 22, 95, 172, 174

both God and Man, 60 n. 2; ii. 116

divinity not impugned for 160 years,
212 0.2

predestined, ii. 121; alone satisfies pro-
phecy, ii. 271, 272

Unction of Holy Spirit, ii. 33

the Son of God, 83; ii. 42, 37, 83, 84, 85,
89, 91, 96, 98

came from no other Father than the
Creator, ii. 381, 385; whose presence
shewn in miracles of healing, ii. 371

conceived of Holy Ghost, ii. 117, 118

Stone, quarried without hands, ii. 395

why born of Virgin, ii. 121

birth, locally designated, ii. 109

date indicated, ii. 115

truly made Flesh, ii. 361

the source of our hope, ii. 362

suffered hunger, ii. 381

ministry extended over many years,
332

Lord of Sabbath, ii. 166

brings forth old things and new, ii. 109,
209, 270

Shiloh, ii. 173

Salus, Salvator, Salutare, ii. 36

alone without sin, ii. 882

sanctified every age of life, 330; ii. 101

and redeems every generation, ii. 229

in likeness of sinful flesh, ii. 107

counterpart of Adam, ii. 124

encompassed with infirmity, ii. 122

rebutted the Tempter with Scriptare,
iL 881

the very Paschal Lamb, ii. 173

reconciled us by his Passion, ii. 91

by the Spirit of renewal, ii. 92

forms man after the image of God, ii.
381

claims the heart and spirit, 372

Body and Blood in the Eucharist, ii. 198,
199 (see Eucharist)

between Cherubim in four Gospels, ii,
47, 48

second Adrent in the Body, ii. 90

INDEX OF WORDS.

The Judge of all, ii. 375; the object of
vision, ii. 31; His peaceful reign, ii. 221
died as very Man, ii. 412; in Hades, ii.
241 n. 1 (see Hell, descent into)
and rose in the flesh, ii. 336 n. 2; 412
the earnest of our Resurrection, ii. 412
restored communion between man and
God, ii. 101, 315, 898
Christian ἐγών, ii. 290; enhances victory, 291
Christians, first so named at Antioch, ii. 69
not greedy of gain, ii. 190, 191
in the imperial court, ii. 248
engaged in business, ib.
are as priests and Levites, ii. 422
. judging all are judged of none, ii. 256
Chronology of the Acts of Ap. ii. 74 η. 2
Church, Synagoga Dei, ii. 22; Mother, ii. 182
of the adopted, ii. 21
and Spirit coincident, ii. 132
the Body of Christ, ii. 105, 374; predes-
tined, 51, 112; seed of God, ii. 165, 234
doctrine unvarying, 92, 97; ii. 62, 276,
378, 379 à
miraculous powers, 370, 375, 376
her prayers bring the dead to life, 370,375
free from covetousness, 371, 376
̇ Jeavened by Christ, 72
Paradise planted on earth, ii. 379
animated by Spirit, as body by breath,
ii. 131; notes of Church, ii. 262 n.2;
Catholic and One, 92, 97; ii. 131, 378
established throughout the East, 93
diffused throughout the world, 90, 92;
ii. 47, 181, 278, 378
as a seven-branched Light, ii. 379

the depository of Apostolic truth, and of.

the Spirit, ii. 15, 131, 378

abounds with martyrs, ii. 263

persecuted revives, ii. 264

its future land of promise, ii. 251

heritage of Abrabam, ii. 165

of Jerusalem the Mother of all, ii. 58

of Rome, ii. 9—11; Ephesus, ii. 12

of Gaul an offset from the Eastern
Church, 121 n. 2; cliii.

and Gentiles typified in Moses and Zip- |

porah, ii. 224
other types, ii. 223, 226, 227, 251,253, 264
Marcosian, threefold, 136 n. 2
spiritual seed of Achamoth, 50 n.2; 51,73
TOV τῆς κλήσεως, 196 n. 2 .
Circumcision could not justify, ii. 190
sign of spiritual circumcision, fi. 189 n. 5
effect of spiritual circumcision, ii. 190
Clement, third in the Roman succession, ii.
10; spoke with Apostles, ib.; Ep. ad Cor.
epitomised, ib.

529.

Climates, each had its angel, 167 n. 3; four,
ii. 47; heretics made twelve, 168
Cena pura, or Parasceue, ii. 388
Colorbasus, 102 n. 2; 127 n.1; author of
Monadic Gnosticism, 103 n. 2
arithmetical mysticism, 103 n. 2
precursor of Marcus, 127
of Sabellius, 111 n. 6
Commandment, the great, ii. 178; unites the
Law and Gospel, i5.
Confession, public in church, 121, 126
Confessors honoured as martyrs, ii. 98
Conflict sweetens victory, ii. 291
Consecration by ἐπικλῆσις, 116, 205 n.4; of
tbe Word, 320, 323
Consideration for the weak in faith, ii. 188
Consummation, final, of Gnostic, 53
by fire, 59; when matter annihilated, ib.
Continence prescribed by Gnostics, to the
psychic, 57 n.4
Conversion of Achamoth, 35 n.8; 46 n. 2
Cosmocrator or Satan, from λύπη of Acha-
moth, 47
the work of Demiurge, 48
but of a spiritual essence, 46 n. 5; 48
.ܬ‎
a cabbalistic notion, 47 n. 8
our world his habitat, 48
Marcionite Demiurge, 217
Counsellor, ii. 84, 104
Covenants with Man various, 96
four divine, ii. 50
two latter compared, ii. 255
(see Dispensation)
Creation for man, not man for creation, ii.
404
Creation the work of One Divine Principle,
253, 254; ii. 40, 213
angelic theory refuted, 254, 257, 263,
271, 887; ii. 254, 873, 374
Creation the work of God’s will, 368
effected by the Word and Wisdom, id.
μιμήματα τῶν ἀμιμήτων, 142
not in honour of Pleroma, 265
no expression of thirty AZons, 267, 268
no reflex of Enthymesis, 268
no counterpart of Soter's angels, id,
the work of Benevolence (Plato), ii. 136,
cf, 184, 185
and of Wisdom, ii. 295, 326
in wltat sense bore tbe Word, ii. 378,
375
Creation of man, and his Regeneration, com-
pared, ii. 317
Creature an evidence of Creator, ii. 272, 348
Creeda, bearing upon Gnosticism, 90 n. 1;
91 n.1; 128 n. 8

530

Canon of Truth, 87 n. 6
a safeguard against heresy, ii. 1, 2; co-
ordinate with Scripture, ii. 41 n. 1
their use, 88 n. 1; ii. 9 n. 4; 262 n.6
Creed, primitive indicated, 90, 188; fi. 16, 87
(see Rule of Faith)
Cross described, 339 n. 2; fi. 372
bore the Word, ii. 373, 374
Cup of Eucharist, the Blood of Christ, ii.
318; mixed with water, ii. 256 n. 4; 257
n. 1; 816, 319 n. 4
copied by Marcus, 115
Ebionites consecrated water alone, ii.
316 n. 4
Curiosity, idle repressed, 352, 355, 357, 358
Cynical aspect of Gnosticism, 296, 373

Dadud, 223 n. 4
Dan tribe, under a ban, ii. 408
Daniel's vision of the ten horns of the beast,
ii. 891, 394
* time, times, and dividing of time," ii.
992, 393
explained by 8. John, ii. 392 n. 3
David sacerdos scitus, ii. 167
David, as an example, ii. 239
Day, its ancient division, 167 0.1
no type of Pleroma, its length varying,
941
of the Lord, as a thousand years, ii. 387
Days of week in Ophite system each had a
tutelary deity, 237 n.1
sixth, or Parasceue, day of Adam's Fall,
and of Christ's Pussion, ii. 387, 388
* all day long we are killed," 7
* of that day knoweth no man," 355
Deacon, married, 121
Dead restored to prayers of the Church, 370,
375 n.1
Marcosian unction of, 186
Death and Life contrasted, 337
element of Christian discipline, ii. 403,
404; Gr. Fr. xí.
Decad, from Logos and Zoe, 11, 100, 112, 301,
802
rationale, 11 1
formed from the tetrad, 157 n.1
typified astronomically, 165
symbolised by /, 26; by objects of natural
creation, 170
by various statements in Scripture, 173
notion refuted, 303
Decalogue, how divided, 339 η. 8
Deity contains no idea of sex, 108 n. 1

‘Deluge of water to be followed by deluge of

fire, 405

INDEX OF WORDS.

Demiurge, emanated from conversion of Acha-
moth, 35, 42, 46, 101; ii. 42 -

Demiurge, from Labes in third degree, 165
n.1; 168, 175, 250, 251, 372, 302, 318, 321,
853, 357 ; ii. 19, 68, 136

. Angel, like God, 45

not truly God, ii. 146, 150

refuted, ii. 150, 151, 212

parallel with the mundane soul, 35

various titles, 42; Father and King, Me-
tropator, Apator, Soter, Int., ib.

image of Nus, 43, 60 n.1; 266, 267

“παντοκράτωρ Of all subjective matter,
101

origin of animal and material principle,
43

Father and God of all without the Plero-
ma, ib. ; made things material of imma-
terial substance, ib.; formed the seven
heavens, the Hebdomas, 44, his habitat,
48 n.2

beneath Achamoth, 46, cf. 251

of a blind ignorance, 42, 45, 46 n. 3; 50,
51, 59, 63 n. 5; 64, 72, 265, 300, 318,
925; ii. 43

Valentinian Scripture proof, 72

thought himself τὰ πάντα, 45, 47, 272

notion refuted, 251, 263—266, 317; ii.
154

Achamoth acted by him, 45

Ruler of the world, 64

subordinate to Soter, 366

his teacher, 60, 64, 74

wholly animal, 46 n.5; 47 n.1; 72, 212;
ii. 359, 362, 364

notion refuted, ii. 19, 365—367

of fiery character, 164 n. 3

inseminated with spiritual principle, 63

n.3; 818: unconsciously, 318

favoured the seed of Achamoth, 62, 63,

disbelieved the prophets, 63

formed choic Man dad τῆς ἀοράτου
οὐσίας, and breathed into him the psy-
chic Man, 49

dispenses mundane affairs for determined
time, 64

in the end will pass into the μεσότην,
59, 64, 359, 361, 362

advanced to Soter with joy, 64

typified by Symeon, 74

Marcosian, 168

Democritus, Gnostics imitated his plenum
and vacuum, 291 n. 3

atomic atheist, 202 n. 3; his world ideal,
ib. .

believed in genii visible to some, 9
ῃ. 4

INDEX OF WORDS.

received portions of his system from the
East, ib.
Demons, seven Ophite, the counterpart of
seven angels, 235, 236
Demonology, Jewish, 156 n. 2; from λύπη of
Achamoth, 47
Depositum fidei, ii. 181 n. 5
Development the plea of heresy, 94 n.2
Devils cast out in the time of Ireneus, ii.
375; also before the day of Christ, ii. 204
tremble at the Name of God, 264
Deuteronomy, a reissuing of the Law, ii. 147
Digamma as a written character, 148 n. 3
Disciplina arcani unknown to the Apostles,
ii. 76, 79
traced throngh Valentinus, 25, 348; ii.
19; to Carpocrates, 209
Disease the effect of sin, ii. 365
Disobedience, man's free act, ii. 288
Dispensation, Old contrary to New accord-
ing to heresy, ii. 66; to be refuted in the
treatise c. Marcionem, 68
Old, its object, ii. 255
New, known and announced by prophets,
ii. 170, 268, 270
does not mean return from the captivity,
ii. 271
Dives and Lazarus, 381; ii. 148
Divine names many, the Deity one, 884, &c.
Docetic Gnosticism began with Simon Magus,
193
refuted, ii. 200, 315, 316
Dodecad, from Anthropos and Ecclesia, 11,
100, 118, 302
formed by Marcus from progression of
dyad, 157
called Πάθος qua ἐπίσημον, 158 n. 1
eyptolised, the lost sheep, 158; drachm,

twelve apostles, 324; therefore the seven-
ty require a hebdomecontad, 325
typifled in zodiac, 165; solar months,
167
hours and climates, ib.; heathen deities,
302
refatation, 303, 324, 340, 341
Dove-like illapse of Christ, 60, 61, 140, 150,
151, 211; ii. 32, 36, 81
Marcosian A and Q, numbering 801,
140, 146
Doxologies, primitive, 25 n. 2
Dyad, basis of Valentinian system, 99 nn. 2, 3
forms dodecad by progression, 157; simi-
larly a triacontad, 158

Early age of life, ii. 12 n. 1
Ears stopped in sign of detestation, ti. 16, 17

531

Earth, Valentinian origin, 45, 273, 274
a name of Achamoth, 46
divided by Irenseus into four climes, ii.
47
by heretics into twelve, 168
Ebionites believed that God made the world,

212
otherwise symbolised with Carpocrates

and Cerinthus, 218
contrasted with Marcion, 212 n. 2; with
Cerinthus and Carpocrates, 212 n. 8
retained Jewish rites, &c., with a super-
stitions veneration for Jerusalem, 213
n. 3
believed in perfectibility of man, 213
n.3
used only 8. Matthew, 213; fi. 45
rejected the Pauline Epistles, 213 n. 1
as expositors of prophecy, 213
refutation, ii. 259, 316
Ecclesia, A5on consort of Anthropos, 10, 78,
100, 302; type of Ecel., the seed of Acha-
moth, 51; cf. 50 η. 3
Marcosian mysticism, 132
Ecclesiastici Val. name for Catholici, ii. 79
Ecclesiasticus, Val. /Eon, 11, 302
Egypt, venerable in Sacred History, ii. 114
its church faithful to tradition, 93
Egyptian spoil justified, ii. 248, 249
plagues still destined for the heathen, ii.
251
flight of Christ typical, ii. 224
Ein Soph, Infinity, in Cabbala sums Ur, Light,
viz. COVII; 224 n. 1 (b^ = nw.)
Eleleth, 228 n. 5
Elements had their consistency from Acha-
moth's πάθη, 35
symbolised the Tetrad, 164
Eleutherius, tenth Bishop of Rome, contem-
porary with 8. Irenzus, ii. 11
Elias, presence on M. Tabor symbolical, ii.
220
his translation, ii. 330
in fire that did not consume, ii. 331
his recovery of the axe symbolical, ii,
371; Gr. Fr. xxvi.
Eloe explained, 384 nn. 3, 4
Eloens, 230 n. 2; 231
Eloeuth, 385 n. 1
Elpis, Eon, 11,302
Emanational theory, 283—285, 307
excludes consubstantiality, 283, 809
Empedocles sub-physical theosophy, 294 n. 2;
maintained the unity and immateriality of
Divine Intellect, 309 n. 5
antagonising principles of good and evil,
. 204.2
fatalist, 29} n.3

532

Encratite, schismatical rather than heretical,
220 n.1
cynical, 220 n. 1
off-set from Saturnin. and Marcion, 220
denied Adam's salvation, ib.
refuted, ii. 124
forbade marriage, 200; abstained from
animal food, ib.
Ennea, as emanation, absurd, 280
Ennea Ptolemezan, 109; Barbelonite, 222;
Second Man, and Son of Man, 227
Enoch's mission to the angels, ii. 100; trans-
lated to Paradise, ii. 330
Entelechy symbolises the Son (Basilidian),
352 n.4
logically defined, 281
Enthymesis, began with Nus, 14 n. 4; 309 n. 4;
321; (a type of Platonic first matter), 20,
32; named second ogdoud, 28, 44, and
Achamoth, 31; also Earth, Sophia, Jeru-
salem, Spirit, Lord, 33, 46; her passion,
` 88, 84, 265, 274, 302; and ignorance, 34
n. 8; Marcosian, αὐτοβούλητος βουλὴ, 141;
Ophite, independent Will, 228; the con-
ducting medium of γνῶσις, 14 n. 4; 17
n.3; 76 n.2; produce of erring Eon, 310;
ὄκτρωμα, 32; femina a femina, ii. 137;
unformed and incomprehensive, 20, 32,
310; ii. 136, 275; separated from Pleroma,
31; and restrained by Horus, 33; but re-
tained odour of immortality, 33; of Mar-
cosian humectatio luminis, 228; her forma-
tion κατ᾽ οὐσίαν, 32, 261, 262; causative of
material creation, 261 n. 3; imminent dis-
solution, 15, 27, 314, 316, 322 n. 3; her
conversion, 85; causative of mundano soul,
and of Demiurge, 35, 46; her fear and grief
gave to matter its first consistency, 17, 35
n. 4; 46 n. 2; 265; Christ sent to her the
ZEon Paraclete, 38, with angel satellites,
- 89 n. 2; her formation κατὼ γνῶσιν, and
secretion of πάθος, 39 n. 4, which is hypo-
statised, 35 nn. 2, 4; 39,40 nn.3, 4; 314, 325;
and gives its evil character to matter, 39,
: 47 ; before wholly capable of conversion,
40, 41; Enth. now free from passion, con-
ceived the spiritnal principle, 41, 316,
after the likeness of Soter’s angel retinue,
ib.; from memory of better things, 100;
semen paternale, 300 n. 2; threefold pro-
duce, hylic from passion, psychic from
conversion, spiritual from angelic vision,
41, 42, 295, 360, 361; could not form the
spiritual essence qua consubstantial, 42;
but conferred it, 50, 51, 52, €2; in forming
: psychic, put forth the μαθήματα of Soter,
42; formed the Demiurge, 35 n.3; 42;
and deztrals, ib. ; of hylic formed sinistrals,

INDEX OF WORDS.

íb.; preserved the image of Bythus, 43;
and put forth the creation of Demiurge,
45; her habitat the μεσότην, below thé
Pieroma, but above the Hebdomas of De-
miurge, 46, 48; in the end returns to
Pleroma, 58, 73; the consort of Soter, 58,
75; refuted, 358; gross matter formed
from her ἀπορία, 48; inseminates man,
50 n. 2; cf. 320; Leto symbolised, 325;
Anaxagoras compared, 291; typified in the
lost sheep, 73; piece of silver, ib.; in the
prophetess Anna, 74; Judas, 26, 323; Syro-
Phenician woman, 27; the passion, 68;
cf. 322; in system of Secundus, product of
fruit of pleroma, 102, and n.1; refutation
312—315; ii. 274, 275; Intentio, Concupis-

centia, 20; Excogitatio, 28; Cogitatio, 459
n. 6

Ephesus, the city of St. John and of the
Blessed Virgin, ii. 15, 40 n.2
Epicurus, copied by Gnostics, 291; ef. n.2,
ii. 183
Epiphanes, 102 n. 2; scarcely the author of
Monadic Gnosticism, 103 n.2; cf. i. Ixxviii. ܐ‎
whether the son of Carpocrates, ib.
Episcopus, Presbyter, ii. 7 n. 6; 76 n.1
Episcopacy, Apostolical, ii. 8, 12, 236, 262,
377
Epiacopal succession, from Apostles, its im-
portance, ii. 7—15, 8 n. 6; 233
its absence, & note of heresy, ii. 236
Episema, in arithmetical notation, three, 147
n.3
Episemon Bau, easily mistaken for Γ, 138
n.4
Episemos, a symbol, 148 n. 2; 157 n. 2
ἐπίσημος ἀριθμὸς, six, 136,140 p. 4; 141 n.1
symbolised by double consonants, 141
a type of Achamoth, 141
Epithymia, Barbelonite Zon, 226
Epsilon, written as εἰ, 146 n.1
Erinnys, Barbelonite Zon, 226
Error seldom self evident, 3; wilful, punished,
ii. 407
Esau venerated by Cainites, 241
his lost birthright symbolical, 226
Eta, written as »1,145 n. 3; 147 n. 1
Marcosian symbol, 159, 160
Eternal (see Punishment, Life)
Evangelists, Eph. 1v. 11, may mean the first
three, ii. 3 n. 2
Evanthus sums the number of the beast, i.
408
Evaristus, fourth Bishop of Rome, ii. 11
Eucharistie oblutio, purum sacrificium, ii.
199 n. 3; 201 5. 1; 203; cf. Gr. Fr. xxxvi.
Eucharistic offering of Bread and Wine, ii.
198, 199, 203 n. G .

INDEX OF WORDS.

Eucharistic offering, ii. 203, 205, 209 n. 2
and a true faith mutually confirmatory,
ii. 205 n. 1; 208 n.1
analogy of Resurrection, ii. 323
impossible with heretics, ii. 204
argument against heretics, establishes
the Real Presence, ii. 204 nn.4, 6; 205
: ,ܬ‎ 3 - :
-:Cup mixed with water, ii. 257 n.1
consecration, 203 n. 8; 205 n. 4; tradi-
tional form, ib. of prayer, 320 n.1
Bread, the Body of Christ, ii. 318, 320 n. 1
as His creature, ii. 257
: Elements after consecration become the
Body and Blood of Christ, ii. 197 n. 2;
198 n.1; 199, 204, 206 n.1; 256, 318—
320, 828
and are no longer common bread and
wine, ii. 206 n. 1
though assimilated, 204—208, 319—323
το the increase of substance, ii. 320
the substance remaining unchanged, ii.
198 n. 1; 199 n. 1; 206 n.1; 208n.1;
320 n. 2
argument of Irengeus explained, ii. 321;
Pref, clxxiii.
` earthly and heavenly substance, ii. 205 n.
3; 206 n.1; 207, 208 n. 1
received by faith, ii. 206 n. 1
by a true reception, ii. 208 n. 1; 818
nn. 2, 3; 319 n. 2; 320, 322
spiritual communion, ii. 204 n. 4; 205 nn.
2,3; 206 n. 1
recipient's posture, &c., ii. 206 n. ܐ‎
admonition by deacon, ii. 203 n. 4
transmitted to the absent in token of
communion, Gr. Fr. iii.
Liturg. formule, ii. 209 n.2; Gr. Fr. xxxvi.
honour of consecration conceded to Po-
lycarp by Anicetus, Gr. Fr. iii.
Eudocetus, & name of Soter, 112
Eve, Rabbinical trifling, 233 n. 4; 241 n. 6
Evil, origin of 226, 232, 323
ZEonic ignorance, 311; an absurdity, 311,
312
Barbelonite Lon, 226
Ophite on, 232
Eusebius, critical knowledge of Hebrew, ii.
. 214n.7
Exodus of Israel symbolised the Church, ii.
251
Exorcism of evil spirits, 120
by exsufflation, 163
by Simonians, 194
Ezekiel's vision of dry bones, ii. 363
Ezra's exceptional inspiration, 114; cf. n. 1
numbered with prophets by Ophites, 297

533

Faith of the Church, the same everywhere,
92— 97, 378; ii. 131; alone lively, ii. 1
and from the beginning, 120
is obedience, ii. 160, and note 3
justifying, ii. 157, 180; in what sense
abiding for ever, 352 .
in Father and Son approved by its ene-
mies, ii. 161
tested by Apostolical Tradition, ii. 11,
115, 131, 378
treasured up ín the Church by the Spirit,
ii. 131 ; matter of choice, ii. 289
admits of neither increase nor decrease,
91; ii. 263
in Gentiles, a more rare excellence, ii.
233; had reached the court, ii. 248
symbolised by Thamar, ii. 233
Fall of Man gave scope to Mercy, ii. 106, 107
False gospels of our Lord's infancy, 177 n. 1
of St Thomas, ib.
of Egyptians, ii. 46 n.1; 383 n.1
of Hebrews quoted, ii. 45 n. 4
Fatalist theory adopted by Gnostics from
philosophy, 294 nn. 3, 4; 295 -
* servum facit Deum," 291
The Father reserves knowledge of times from
Son, 357
upholds the Son, ii. 373
revealed by visible Son to men and’
angels, 368; ii. 158—163, 219, 223, 314
The Father everlasting, *y^2N, ii. 84 .ܐܐ‎
104 n. 4 mE
immense, yet measured in the Son, ii.
153
The Fathers as interpreters of Scripture, ii.
25 n. 2
Feasts ruled by lot, 120 n.1
** Femina a femina," 229; ii. 137 n. 5; and cf.
163 n.1
Fifty years erroneously implied to have been’
the approximate age of our Saviour, 331,832
Fig-leaves symbolical, ii. 128
Filiation, divine, illustrations of it imperfect,
909 n. 2
Filtra of the Marcosians, 121 n.1
Fire inherent in the other elements, 48 n.2
as a principle of dissolution, 49; destined
to burn out, 69 n. 4
Five, the mystic number of the East, and by
which the Egyptians numbered, 299 n. 1
disregarded by Gnostics, 339
The Flesh of God's formation, 189; ii. 146,
333, 334, 337, 342
: capable of corruption, and of incorrup-
tion, ii. 349
as of death, so of life, ii. 357, 359
dignified by the Incarnation, ii. 360, 361
redeemed by Christ's, ii. 263

534

sanctified by Eucharist as consubstantial
with Christ, ii. 321, cf. 336
The Flesh successional from its first formation
from clay, ii. 361; to be saved needs the
spirit, 320; mere flesh and blood, destitute
of spirit, ii. 342
termed by Val. δερμάτινος χιτῶν, 50
its salvation denied by heresy, 189 n. 6;
li. 146, 318, 356, 350; refuted, 362
incorruptible through reception of the
Bodyand Blood of Christ, ii. 204, 208,321
The Flesh and spirit in union, ii. 205
in aptagonism, ii. 340, 347, 348
reclaimed, the spouse of the Spirit, ii. 344
Foreknown, predestined, ii. 88, 89, 91
Forme, or angels of the Father's presence,
191
Formation, spiritual by grace, ii. 299
Formation of Achamoth, 32 n. 4
by gnosis, 17 n.3; 20 n. 4; 21 0.4; 22
n. 1; 32 n.2; 30 n. 4; 42 n.1
of the Ineffable, 129; by enunciation,
131; of the Incomprehensible, 133, 134
Free will of man marks the divine likeness, ii.
154 n. 1; 289; see, ii. 189, 193, 285, 286,
288, 298, 299, 300, 304, 315, 397, 398, 404
preserves grace given, ii. 285
distinguishes Man from brute, ii. 290
* Fulmine percussus," 847 n. 1; 362

Gabriel, the archangel, ii. 393
Gaul, its ancient divisions, 6 n.1
(see Church)
Gehenna, ignis aternus, ii. 425
Gentiles not wholly without light, ii. 61, 08
persecutors still have their use, ii, 404
difficulty of conversion, ii. 232
baptised with a scruple by St Peter, ii. 71
German Churches, 92 n. 3
Gideon's symbolical action, ii. 03
Glory, future, graduated, ii. 175, 183, 291
but God everywhere seen, ii. 428
Gnosis, orthodoz, ii. 132, 262
its legitimate object, ii. 132
(see Knowledge)
heretical ignorance of Truth, 299
Bythus known only to Nus, 18, 21
his substance, 22 n. 1
Basilidian vital spark, 197, 198
required to perfect the spiritual princi-
ple, 53
inaccessible to the many, 424
life of the Pleroma derived from Bythus,
63 n.1; 760.1; 79 ἡ. 5
Gnosis: spiritual:: Faith: psychic, 53 n. 1
. hypostatised tree of knowledge in Bar-
belonite system, 224

INDEX OF WORDS.

traced in its various phases to Plato, 393,
294

the Stoics, 295; poets, 296; cynies, ib.

Aristotle, 296; Pythagoras, 297

and therefore superfluous, 299
Barbelonite, 224
(see Formation) °

Gnostic elements, Cabbala, 288 n. 3; Astro-
nomical, 165; physical, 170, 171, 291; peea-
do-scriptural, 169, 180; Platonic, 293; Do.
cetic, 193, 197, 200 nn. 4, 5,6; transmigra-
tion, 376, &c

origin in Simon Magus, 5 n. 3; 98 nn.1,
2; 195; ii. 1, 67, 258; through Menan-
der, ii. 18

antitype of Great Dragon, 371 ; Titam,
947, 362

general family likeness, 369

treatises, ii. 313 n. 3

demand of fall faith, ii. 80

variations, li. 275; but always blesphem-
ous, ii. 146

types, ii. 210; imperfect idea of Deity, ii.
212

name adopted by Carpocrates, 210

general refutation, 369

Gnosticism, ancient when Irenseus wrote, 156

made the Deity subject to Labes and
error, 260; and darkness, 361

compared to Tree of Knowledge, ii. 380

Gnostic profundity, ii. 81, 275, 276

arrogance, li. 821 n. 5; 145, 146, 297

deception, from use of Scripture, ii. 89,
94

which was mutilated or perverted, ii. 68

world made by angela, ii. 41

Apostles spoke to Jews as Jews, ii. 50

Law contrary to Gospel, ii. 66

abstinence from animal food, 198

indifference of actions, 296, 373

universality of action, 204 n. 4; 371; ab-
surdity, 373

forbade marriage, 198 n. 2

denied Resurrection of Body, 189, 370;
fi. 145, 146

magical pretension, 194, 201, 206, 370,
371, 374; infant aid, 374

immorality, 123 n. 2; 193 n. 4; 214, 220,
296, 371, 373

prejudicial to Truth, 207 nn. 1, 3; 343
nn. 2, 5

God variously named, though one, 384, 387 ;

ii. 39
none called God but one, ii. 20, 27, 30,
81, 146, 382, 391
by Christ and Apostles, 387 ; ii. 19
by 8. Matthew, ii. 30, 31; S. Luke, 34;
S. Mark, 39; 8. John, 40

INDEX OF WORDS.

Acts of Apostles, 52

The Saviour's words, ii. 147, 149, 169,
172, 178, 179, 276, 278, 281, 282, 302,
369, 370, 371, 882, 883, 384, 393

and miracles, ii. 365, 370

heretical objections refuted, ii. 150, 151,
243, 245, 246

causes no man's destruction, ii. 300

One, 251, 257, 264, 305, 349; ii. 30, in
collective attribute, 111, 282, 285, 354
n. 1; fi. 175, 353, 368

Indivisible, 282, 285, 354, 387; ii. 175;
Immutable, ii. 292 ; Incomprehensible,
968 ; ii. 132, 211, 212, 216, 232

his Mind is his Word, 355

Will and Thought identical, 111

not subject to necessity, 263

no relative idea in God, ii. 399, 149, 184;
single and sole, ii. 16 n. 8

“dives in omnibus," ii. 419; needs not
man's service, ii. 183—185, 191, 197, 209

gives freely, punishes justly, ii. 282

most just, ii. 133, 185, 282

both wise and just, ii. 134

known in his works, 263, 264, 272; ii.
160; his Wisdom in Creation, his
power in Resurrection of man, ii. 325
—328

commands and it is done, 111 n. 1

One God creator of All, fi. 11, 254

Almighty, 368; his Providence over all,
ii. 133

Supreme, 344, 356, 357, 868, 883; in Love,
Father; in power, Lord; in wisdom,
Creator, ii. 369

created ali things by his Word, ii. 164,
214; because Good, ii. 136 n. ܐ‎

Demiurge of all, 251

created all things by his will, 2783—275

created all things from nothing, 251,
256, 260, 274, 305, 368 ; ii. 30, 213
visible and invisible, 304, 368; ii. 29
if subordinately, whose agent? 305

of Law, also of Gospel, fi. 35—45, 383,
384

pardons, who gave the Law, ii. 370

known by revelation first, 272, then by
tradition, ib.

reveals himself as we can bear, ii. 293, 296

known by lore, ii. 132, 212, 213

Communion with God is Life and Light,
ii. 398, separation, death and dark-
ness, ib.

known to wisest heathen, ii. 133

how seen, ii. 216, 218; to see is to have
communion, ἐδ. 217

seen by pure in heart, ii. 216

seen by ministration of Spirit, ti. 216, 219

—MM ——

535

by Filial adoption, ii. 216, by peternal
revelation in glory, ib.
face to face, ii. 338
vision variously typified, ii. 221, 222
works in man to do, ii. 106, 107
source of temporal power, ii. 389
gnostice, Κοσμοποιὸς ἄγγελος, 197, 200,
201
Judge, 208 ; ii. 397
Marcion denied God by dividing his Sub-
stance, ii. 135, 397
said God first revealed under Tiberius,
li. 158
Gods xii. of heathen, 902
all that is called God, i.e. idols, ii. 23,
391
I kave said, Ye are Gods, ii. 22, 102, 146
Good and evil by nature, (Valentinus) 66,
267, 268; (Saturninus) 198
Goodness, non-natural, ii. 286, 287, 306
shewn by good works, 362, 364; ii. 66
Gospel and Law the work of the same God,
li. 167—188, 254, 255
an amplification, ii. 181, 192, 245
indulgent, ii. 188
the changes it has wrought, ii. 272
heritage, ii. 345 .
Gospel first preached, then written, ii. 2
Gospels only four, ii. 46; Cherubim, ib. 47
the foundation and pillar of our faith,
ii. 2; and of the Church, 47
Law of Liberty, ii. 38 n. 5; 201
appealed to by heresy, ii. 45
false of Egyptians, ii. 46 n. 1; quoted,
383 n. 1
of Hebrews quoted, ii. 45 n. 4
of Infancy, 177 n. 1
Grace under Gospel, ii. 175, 280
preventing, ii. 185; instanced in /Eth.
Eunuch, 231 n. 4
saved by, ii. 317, 3
savour of life, or of death, ii. 242—246,
278, 280
Grace psychic and spiritual, Val. 56
Grafted into body of Christ, ii. 345; new
nature, 346 n. 5
Grammatici, ii. 146 n. 3

Habeo as auxiliary verb, ii. 107 n. 7

Hands of Father, Son and Spirit, ii. 120,
145, 218 n. 5; 317, 333, 367, 403

Hands, imposition of Apostles, conferred the
Spirit, ii. 204; healed the sick, 357

(Harmogenes, see Ármogen)

Head of Christ, the Father, ii. 374

Head of Church, the Word, ii. 374

tbe Spirit everywhere, ib.

536

Healing, repaired not created, ii. 354
Heart service under the Law, ii. 192, 195—
197 ; under the Gospel, ii. 245
must be pure in Christian sacrifice, ii. 202
how hardened, ii. 247
Heathen, confessed God's Providence, ii. 133 ;
and a Supreme unity, 272
converted without Scripture, ii. 233
enriched by Christian labour, ii. 249
Heaven, K. of, suffereth violence, ii. 290
Heavens, seven of Valentinus, 44
Heavens synonymous with ons, ii. 146
Platonic, intellectual, 368 n. 2
voepol, 44 nn. 1, 8
, and Earth, Simonian, Νοῦς, and 'Ex:-
voía, 968 n. 2
Basilidian, ceclxv, 199, 203, 383
Marcosiap, 142, 165; Ophite, 231
Heavenly types, sacrifice, altar, temple, ii. 210
Hebdomas, Demiurge, 44 n. 1; 48, 139 n. 5;
141 n. 4; 142, 365 n. 4
_ astronomical, 236
Hebrew letters, antiquiores et sacerdotales,
335, 336
Hebrew criticisms, 382 η. 1; 384—387; ii. 37
n. 4; 173 n. 5; 187 n. 2; 193 n. 6; 266
nn. 2, 4; 268 nn. 3, 4; 281 n. 4; 301n. 2
Hell, descent into, ii. 108 n. 7; 124 n. 3; 241,
256, 267, 411 n. 2; 412 η. 2
Henosis, /Eon, 11
Heracleon and Ptolemy, Valentinians in the
W est, 259 n. 2
Heresy masks its errors, 3
Heretics, no true believers in Divine Unity,
189; briefly summed, ii. 377
to be avoided, 162, 371; ii. 14, 379
met by various methods, 370
professed to be wiser than the Apostles,
123, 218; ii. 8, 18, 61, 67, 158
Heretics, detested by barbarian believers, ii.
16, 17
affected a true γνώσιν, 123, 205, 218; ii.
2, 8, 379, 380
and more perfect than the Saviour's, 205
self-convicted, 243 n. 1
descended from Simon Magus, 219
artifices, 2, 301; ii. 80, 254, 276
formed congregations, ii. 9 n. 6
but professed to teach as the Church, 4,
219; ii. 68, 80, 89, 04, 258
mask falsehood with Scripture, ii. 382
perverted Scriptural truth, 2, 66, 67; ii.
80 n. 2; 382
said the Apostles suited their doctrine to
prejudices, ii. 19
some said that S. Paul alone had truth,
ii. 80 n. 2
asserted false traditions, 66; ii. 7

INDEX OF WORDS.

rejected true, ii. 7, 8
variations, ii. 379 (see Valent.)
immoral, 181 n. 1
precursors of Antichrist, 115, 371
called this world Hell, ii. 412
blasphemed the Creator, ii. 145, 306
Thunder-stricken Titans, 362
worse than heathen, 272
may be reclaimed, but with difficult , ii. 8
lovers of novelty, 188, 219
novelty condemns them, ti, 17
always seeking, never finding, ii. 132, 379
Hermas quoted as Scripture, ii. 213 n. 7
Hermits, barefooted, ii. 250
Hesiod cited, 325; his Pandora, 296, 325
Hiberia, 93 n. 1
Hippolytas supplies text, independently, and
in chief, 192—198, 204—207, 209—212, 314,
215, 221— e , Confer . ὧν 211; Cais
collaterally, o fot 106—110, n
129—152, 157—101, 104—168 1.958]
of a secondary character, 190—192
his moderation, 117 n. 1
Homer quoted, 125 n. 3; 258, 332
Homeric first principle aqueous, 289 n. 6
cento, 86
Homo, Manhood, 366 n. 2; ii. 360, 384 n. 3
Homoeomeric theory of Anaxagoras, 290 υ.3
Hope, of more perfect knowledge, abides
hereafter, 351
Horus, ἐσύζυγος, ἐθήλυντοε, 18
various names, 18, 24, 29, 30, 279; ii. 98
appeal to Scripture, 29
a power of Soter, 279 n. 8. .
a duplicate power, 100
double function, 29; ii. 275
confirmative, 15, 16, 29, 100
coercive, 17 n. 4; 29 n. 1; 33, 100; ii. 137,
275
arrhenothele, 17 n. 4
from Monogenes, or from Propator, 279
typified by Christ healing the Syroph.
woman, 28
between Bythus and Pleroma; and be-
tween Pleroma and Achamoth, 100
Hosanna, ii. 176 n. 1
Hosea's marriage symbolical, ii. 223
Hours of unequal length in ancient Rome,
167 n. 1; of day, unequal number, 341
Humanitarianism originated by Theodotas,
212 n. 2
Humility and Faith the Christian's attitude,
ii. 385
Hydroparastate, ii. 130 n. 2
Hyginus, ninth in Roman succession, 214;
eighth, ii. 11
Bishop when Valentinus came to Rome,
ii. 17

INDEX OF WORDS.

Hyperbaton, & Pauline figure, ii. 25

Hypostases, 298 n. 4

Hystera, Ophite Demiurge, 242; cf. 260 n. 1;
265 n. 4

[ expressed in writing by ei, 145 n. 2; 146 n.
1; ii. 409
as initial letter of Jesus, symbolical, Va/.
26
"* read by LX X as abbreviation for vv,
ii. 106 n. 2
Jacob, typical, ii. 226; in his offspring, 227
his blessing to be fulfilled in millennio,
ii. 416
daldabaoth, Ophite deity, 290 n. 1
his ignorance, 232, 235
thought himself the sole God, 272
cause of organised matter, 232
cast ont first parents from Paradise, 234,
235
caused deluge, called Abraham, led out
Exodus, 237
with Christ at right hand, 240
loses souls of men, as Jesus gains them,
240
I AM, il. 22 n. 1
Jao, 33 n. 8; 230 n. 2; explained as Jah, 386
n. 6
Jawth as Jehovah, 886 n. 4
Ideal philosophy of Democritus and Plato
. adopted by the Gnostics, 292
points of difference marked, 292 nn. 3, 4
possibly of Eastern origin, 292 n. 4
Idolothyte, Valent., 65 n. 1; Basilid. 201;
and offsets, 221; Nicolait. 214
Jerusalem, first named by David, ii, 152n. 6
a synonym of Achamoth, 45 n. 3; 46, 213
n. 3; ii. 146
the mother Church of Christians, ii, 58
her times fulfilled, ii. 151, 152
Jesus abbreviated from Joshua, 334 n. 4
a name of might, 264, 375
the name in which the Father is glori-
fied, ii. 200 n. 3
how pertaining to the Father, ii. 200
explained Hebraice as of two and half
letters, 334
Salvator, Salus, Salutare, ii. 36
Very Man, ii. 121
to repair the Fall, ii. 120
and redeem the flesh, ii. 360, 361
has preemivence in visible creation, as
the Word in things invisible, ii. 88, 214
JESUS with the Word is one Christ, ii. 104
birth-place foretold, ii. 109
time, 174
date of birth defined, ii. 115; cf. 158

537

why genealogy traced to Adam, ii, 123

infant Saviour of infant Martyrs, ii. 86

sanctified every age, 330; ii. 101

The temptation, ii. 381—383

ministry continued through three years,
327—329

singular opinion of Jrenwus, 331, 332

requires the heart, 372; ii. 181

genuineness of miracles vindicated, 874

why healed the blind, not by word, but
with hand, ii. 365

symbolical action of washing disciples'
feet, ii. 228

of waking disciples after second ap-
proach, ii. 228

day of Passion foreshewn by Moses, ii.
178

why on the sixth day of week, ii. 388

true benefits, ii. 344, 345

contrasted with Gnostic notions, 323

meek and merciful in bis Passion, ii. 91,
99

his Flesh reconciled ours, ii. 361, 363

redeemed us with his Blood, ii. 20, 91,
315, 317, 318, 361

the peace of departed Saints, ii. 85

(see Hell, Descent into)

there also dominant, ii. 214

recalled patriarchs and saints to life, ii.
124

shal] return in the same Body that suf-
fered, ii. 90

two advents foretold by Prophets, ii. 256

second shall usher in the reign of his
Saints, ii. 410

treasure hidden beneath the types of
Scripture, ii. 234

Jesus as Eon emanated from entire Pleroma,
23

denied to be Lord, 12

named Soter, second Christ, 24

Logos, All, 23, 28, 33

Constellation, 23 n. 3

said some things from Soter, some from
Achamoth, and Demiurge, 63; ii. 274

spake with authority, ii. 277

accompanied by angels, 23

symbolised, 18; 7Eons, 26; and all num-
bers, 147; cf. 66 n. 1

the Word, 84

sometimes from Theletos, from upper
Christ, from Antbropos, 101

from Demiurge, 60; ii. 42, 02

born of Virgin, 238; as per tubum, 60,
150; ii. 42, 82, 316

phantasmal, 52 n. 5; 85; ii. 200, 815; Sa-
turnin. 197; Basilid. 200; Marcion,
216; ii. 257

§38

refated, ii. 101, 102, 108, 121, 257, 260,
315, 316, 381
Basilides denied the passion, 200; ii. 82
Valentinian view of passion (see Christ)
Ophite idea of Resurrection, 239
eighteen months elapsed between Resur-
rection and Ascension, 26, 240 n. 1
son of Christus, ii. 81
κατ᾽ olxovopiay, 85, 151; ii. 86 n. 7; 37
n. 2; 42
A and Q, 147; name brought life to men,
149
numbers Christ arithmetically, 148 nn.
1,2
symbolises the tetrad, 148; as belng of
quadruple entities, 60
alphabet, 146 n. 3
ἐπίσημον ὄνομα, 136, 145, 140, 333, 334
n.1
Dccclxxxviii, 148 n. 1; 334
why unrevealed for thirty years, Val. 12,
25, 218, 276
ministry lasted for one year, Val. 27,
322, 326, 330
appeal to Scripture, 326
(Carpocratian and Cerinthian) son of
Joseph, 204, 211; ii. 42 n. 6
refuted, ii. 102, 108, 116, 118, 259, 316
Marcosian myth from false Gospel, 177
better than others, but not perfect, 205
n. 6; 211, 238, 373
sent from Supreme, not from Cosmocr.
204, 215, 216
why, Saturnin. 198; Basilid.200; Mar-
ction, 217
Jews offer not, because of malice, ii. 203
before and after the day of Christ exor-
cised demons by the Divine Name, 264;
rejected him who could make them
free, ii. 256
8. Ignatius quoted, ii. 403
Ignorance, source of evil, 323
of things before our senses, 350
Ignorantia Labis, 186
lgnorantise Labes, 308
Image of God, the entire man, ii. 333, 334
restored, in Word made Flesh, ii. 368
Imitative principle of Gnosticism, 24 n. 2; 33
n. 3; 42u. 4; 43, 44 n. 1; 570.3; 58n.3;
60 n. 1; 61 n. 1; 62 n. 2; 68, 112 n. 5; 123
n. 9; 125, 142 n. 1; 235, 266 nn. 1. 2; 265
necessarily indefinite, ii. 210
borrowed from Plato and Democr. 292
refuted, 265, 304, 305, 337; ii. 210
Immaculate Conception, no ancient dogma,
i, 88 n. 8
Incarnation of Christ, 60 n. 2; ii. 214, 215
source of Man's incorruptiou, ii. 100 n. 4

INDEX OF WORDS.

Incomprehensible as symbolised by Mareus,
184, 132
the ons’ safeguard, 21, 312
nature of Son, 355
made comprehensible, ii. 87
Incorruption, the gift of God's grace, ii. 106,
823, 325, 357, 384
moral, as taught by heresy, 194, 201, 307,
210, 221
Indifference of actions, 373
learned from cynics, 296
refuted, 372
Infant Baptism, 330 n. 3
helps to gnostic jugglers, 374
cry, symbolical, Mure. 143
Inheritance of glory, not by nature but by
grace, ii. 344
Innocents, Martyrum flores, 86 n. 3
Insigne aurum, coined gold, ii. 249 n. 9
Insufflation in Baptism, 163 n. 2
Intent and act of Deity one, 110 n. 1
Intermediate state, 881
Interpres Vet. possibly oriental, ii. 266
Invidia aliena est Deo, ii. 390
S. John lived in the reign of Trajan, 331;
ii. 15
to 100 years, 331 n. 5
came in contact with Cerinthus at Ephe-
sus, ii. 18 n. 3
the beloved disciple, ii. 6 n. 3
how symbolised, ii. 48
wrote his Gospel at Ephesus, by request
of bishops of Asia, ii. 6 n. 3
on account of Cerinthus and other Gnos-
tics, ii. 40
preferred by Valent. ii. 46
rejected by Montanus, ii. 51
his second epistle quoted, ii. 89 n. 4
Revelation, latterend of Domitian's reign,
ii. 410
S. John the Baptist more than a prophet, ii.
43
his preaching, ii. 30, 34
prefigured by Samson's guide, ff. 493
Jonas, a symbolical character, ii. 105, 106
Joseph believed the prophets, therefore also
the angel, ii, 230
Joshua, one of the Ophite prophets, 237
a type of Christ, Gr. Fr. xix,
Irensus, of oriental extraction, 183 n. 3; 188
n. ó
apologises for a rougb style, 5
Celtic by locality, 6
physical evidence, 341
conversed with Apostolical men, 831
saw and heard Polycarp, ἢ. 12
called to the ministry of the Word, ii.
313

INDEX OF WORDS.

knew personally certain Valentinians, 4,
310
and read their writings, 4
and of the Cainites, 242
promised work against Marcion, 219
n. 2; ii. 67 n. 4
purport of his work, 5, 6, 242, 275; ii. 1,
306, 313
Prayer for his reader, ii. 24
(see Title)
Book 1. reference to, 249; il. 1, 377
11. 249; epitomised, 369
ul. reference to, ii. 1, 377; subject
stated, ii. 1, 388
recapitulated, ii. 131
iv. recapitulation of four books,
ii. 943
v. subject stated, ii. 307, 313
knowledge of Hebrew, 183, 184, 394—
336, 384, &c.; ii. 151 n. 2; 153n.2 ΄
(cf. Syriac analogies and originals)
quotes some venerable elder, 3 n. 3, 119,
155; ii. 95, 238 n. 5; 248, 251, 264
nowhere cites S. James, ii. 115 n. 2
quoted by 8. Augustin, ii. 150 n. 3
world at peace, ii. 250
adjures his transcriber, Gr. Fr. i.
Isaac's history symbolical, ii. 226
Islands, in prophecy, ecclesie gentium, ii, 421
Israel, Rabbinical efymon, ii. 178 n. 1.
plunder of Egyptians justified, ii. 248,
249

Exodus, a type of Epiphany, ii. 248, 251
Judas, type of Sophia, 26, 323, 324
Gospel of, 242; (see Cainites)
Judge must be an object of sense, ii. 81
Judgment of God against unbelieving, ii.
219, 280
day, known only to Father, 355; 357
Jupiter orphic, first, middle, last, ii. 135 n. 5
Just men may lapse, ii. 239, 240, 251
errors recorded as a warning, ii. 241, 242
Justification by Faith, ii. 157, 180, 190, 194
Justificatio, ex fide, ii. 270
a Domini adventu, ii. 241
Justin adv. Marc. quoted, ii, 150; ef. 396 n.
4; by Photius, ii. 158 n. 6

Keys, power of, 122 n. 1
Kingly power, from God, ii. 388
Kings responsible to God, ii, 880
Kneeling not customary in the Primitive
Church on Easter Sunday and at Pente-
cost, ii. 478; by Apostolical tradition, 479
Knowledge of God, man’s Renewal, ii. 858
the savour of life unto life, or of death
unto death, ii. 298
true, is Apostolica] doctrine, ii. 262

539

theological, a varying quantity, 94
what it is not, 94, 345, 353, 357
what it is, 95
imperfect upon earth, 344, 348, 349, 356,
357
hereafter may admit of increase, 351
Κόλποε, maternal, ii. 879 n. 7

A symbolised Sophia, 160; qua symbol of
xcix. 161
AA as M, ib.
Labes, 251 n.1; is Achamoth, 279; mother
of Demiurge, 302
ignorantia, 318 n. 1
Lateinos sums the number of the Beast, ii.
409
Law added, ii. 191, 233
began with Moses, ended with the Bap-
tist, ii. 152
schoolmaster, ii. 150, 179
suited to the perverse, ii. 188, 191, 192
a system of bondage, ii. 187
convinces of sin, ii. 101
cannot justify, 190
no type of Pleroma, 337
no work of a blind Demiurge, ii, 385
how typical, ii. 186
fulfilled in Christ, ii. 181, 192
based in love, ii. 191; and mercy, 192
ceremonial abolished, ii. 192; when Je-
rusalem destroyed, ii. 179
observed at first by Apostles, ii. 72
contrasted with the Gospel, ii. 169, 181,
182, 277
by temporal objects shadowed forth eter-
nal, ii. 176, 186
Law of Liberty, ii. 181, 182 n. 4; 198 n.2
Law of Love, ii. 183, 193
Left hand, summed tens, 100, 161 n. 3; 342
symbolised the material principle, 228
tetrad of Secundus was darkness, 101
co.emanation with Demiurge, ib.
Leto, parallel of Gnostic Sophia, 325
Letters, sixteen introduced by Cadmus, 152
long vowels added by Palamedes, 153
Libyan church, 98
Life eternal, the gift of Grace, 91, 383; ii.
295, 321; rejected by the wicked, 383;
bestowed upon the penitent, 91; consists
in vision of God, ii. 217, 428
Life, a heavenly spark, returns to giver, 197
earnest of future existence, li. 327
qua breath perishes, gua spirit undying,
ii. 350, 351
tree of, why forbidden, ii. 128, 129
penal, as heretics thought, ii. 412 n. G
our discipline for death, ii. 480
the antagonism of death, ti. 349

δ40

Light of Light, 308; but not material, 282
originated from passion of Sophia, 35
n. 4; as a spiritual humectation, 241
Likeness of God in gift of Spirit, li. 334
to be perfected hereafter, ii. 339
of gradual growth, ii. 296 °
involves freedom of will, ii. 164, 155, 297
immortality and incorruption, ii. 296, 314
Lilith the spectral Eve of Rabbinical writings,
233 n. 3
Linus, first in Roman succession, ii. 10
Logos, right reason, 281 n.2
Logos in man subordinate, in God co-ordi-
nate with absolute unity of perfections, 354
ἀνδιάθετος and προφορικὸς, 278, 281 n.
3; 285, 354
logical evolution, 281 n.2
human word no parallel, 355
LOGOS, the Son of God, 368; ii. 164, 214
mode of prolation, known only to Father
and Son, 355, cf. ii. 159
no beginning, ii. 95, 285
God the Son, 77; ii. 22, 29. 31, 81, 104,
109, 116, 117, 155, 159, 204, 363, 371
Creator, 82, 256 n.2; 368; ii. 16 n.4;
29, 30, 160, 164, 214, 365, 366, 374
confessed in heaven, earth and hell, to be
very God and very Man, ii. 161
Lord of heaven and earth, ii. 21, 32, 81,
88, 89, 214
Giver of Life, ii. 155; and Light, 82;
one with Father, ii. 30, 245; and
Spirit, ii. 162, 213, 216
upholden of the Father, ii. 373
in a certain sense upholden of creation,
973, 375
Son of Man, ii. 100, 107
Saviour, ii. 36, 89, 245; and Judge, ii.
214, 245, 398
Incomprehensible made comprehensible,
ii. 87, 88; measure of the Incompre-
hensible Father, ii. 153
God made visible, ii, 31, 108, 160, 161,
216
revealed to Man by the Father, ii. 159
coeternal with Father, 344, 368; ii. 95,
168, 184, 218; and Spirit, ii. 213, 214
from the beginning, li. 183 n. 7
reveals God to man, 101, 159, 160, 161,
218—221
forms him in the womb, 365
restores Divine image, ii. 368
descended to free converse, ii. 23, 179
variously appearing, ii. 221; to the Patri-
archa, ii. 21, 49, 155, 163, 169, 172, 173,
220 ; to prophets, ii. 220—223, 266
appeared to Balaam, with sword of au-
thority, ii. 490

INDEX OF WORDS.

gave efficacy to Old Covenant, ii. 49.
administers the will of the Father, ii. 35
89, 161, 164, 218, 332, 366, 374, 396

disposer of all things, ii. 374
bread of immortality, ii. 293
panis perfectus Patris, ib.
gave His Life and Flesh for ours, ii. 315
Head of the Spirit, ii. 380
Incarnate, ii. 33, 42, 82—87, 95, 102, 108,
107, 120, 121, 215, 232, 260, 266, 338,
368, 374, Gr. Fr. xxvi.; why, ii. 31,
34, 85, 101, 103, 314, 317, 360, 361. 9
rudimentally one with Jesus, ii. 32, $
83, 84, 87, 120
8t John lay in bosom of L., ii. 222
hung upon the cross, 84, ii. 373, 374
why appeared not a3 God, ii. 293
(see Hands)
Logos, Valentinian basis of Pleroma, 10 n.1;
put forth ten ZEons, 10, 301
coequal with Nus and Bythus, 310 .
proceeded from Nus and Aletheia, 10;
otherwise Logos and Zoe, from An-
thropos and Ecclesia, 112
ignorant of Father, 310, 311
initiated passion of Sophia, 309
was not made flesh, 84
Philonic, 266 n. 2
Marcosian, Pater, 129
ite enunciation, 130
in spiritual entities, 131
as a continuous fugue, ἐδ.
each letter deeming itself All, ἐδ.
Barbelonite, 222, 223; with Eoncea, ib.
Basilidian, 199
Lot typified church and synag. ii. 252, 253, 209
his daughters would preserve the race of
man, ii. 253 n. 2
pillar of salt still yielding proof of ha-
manity, ii. 264 nn. 3, 4
Love, first principle in Theogon. 287 n.2
Christian, active, fi. 477, cf. Gr. Fr. ix.
Luke's (S.) symbol the heifer, ii. 48
disciple of the Apostles, ii. 33
ἃ companion of S. Paul, ii. 6, 75
exponent of 8. Paul's Gospel, ii. 6 n.1
where Gospel and Acts written, ii. 6
n.1
incidents peculiar to Gospel, ii. 76—78
epitomized, ii. 33—38
mutilated by Marcion, 217; ii. 45
Lumen virginale, 368

Macedonians forestalled by Valent. 78 n. 1
Magi, their offering symbolical, ii. 32 n. 1;
Syr. Fr. vi.
journeyed across Assyria, ii. 86

INDEX OF WORDS.

Magian imposture, 115
Magistrate, civil, of God not of Satan, ii. 388
judged of God, 389
Male (Valentinian) principle unsuited to
earth, 129 n. 1
seed, angels; female, elect, 39 n.1; 50
n. 2; confers form, female, substance,
16 n. 4; 20 n. 2; 32 nn.2,3
Mammonas, explained, ii. 27 n. 3; 28
Mamwuel, ii. 28 n.1
Man a composite being, 282; ii. 121, 145
of a triple character, ii. 333—335, 342
of Body and Soul, at length received
Spirit, ii. 351
Rabbinical distinction, ii. 350 n. 2
formed of, and returns to earth, ii. 367
by Man came death, by Man life, ii. 381
Man, the conquered and the conqueror, ii.
383, 384, 390
subject of Divine goodness, ii. 106, 175
why not created perfect from first, ii.
291—297
created for his own good, fi. 184,185; by
Father, Word, Spirit, 218 n. 6
subject to death, but mercy restores him,
ii. 104, 105, 292, 297, 323, 325
one with God through Christ's Incarna-
tion, ii. 34, 100, 101, 215; and death-
less, ii. 103
redemption universal, ii. 105, 122, 229
humility alone becomes him, ii. 299
Valentinian, not of common clay, 49 n.1;
ii. 366 n.3
complex nature, 51, 65 np. 1,8; 295; and
destiny, 358—361
appeal to Scripture, 70, 71
spiritual, 50; from Achamoth, 51
unknown to Demiurge, ib.
Ecclesia, ἐδ. ; typified by Seth, 64
espoused to angels, 65; arrhenothele, 172
formed by union with psychic, 52, 58
saved, 54; evil notwithstanding, 55
psychic formed by Demiurge, 49, 51
not consubstantial with God, ib.
redemption possible, 52, 54, 65
symbolised in Abel, 64
hylic, κατ᾽ εἰκόνα, 49
choic, 50 n.1; 51; typified by Cain, 64
formed on sixth day, carnal on eighth,
172, cf. 288 n. 2
incapable of salvation, 51—54, 65; ii. 377
Ophite, prototypal, 124 n. 2
creature of angels, 196
two distinct races, Saturninus, 198
obtains mercy, Satan none, ii. 303,
likened to the brute, ii. 305, 840
type of Pleroma, 171
(see Anthropos, Free Will)

VOL. If.

541

Man's incontinence remedied by Christ's fast,
ii. 382
his improvement sbould be continuous,
ii. 174, 292—296
Manna, a type of spiritual food, ii. 191
Marcellina, a follower of Carpocr. 210
n. ὃ
Marcion, a native of Pontus, 216
contemporary with Anicetus, ii. 18
amplified Cerdon's theory, 216
opposed by Justin, ii. 158 n. 6
Ireneus contemplated a work against
him, ii. 67; and his writings, 219
Stoic in principle, 262 n. 1
traced back to Empedocles, ii, 134 n. 1
a binary, 216, 252 n.1; ii. 68 n. 1; 184;
tertiary, 216 n.2; ii. 68 n. 1; 184;
and quadruple principle ascribed to
him, 216 n.2; ii. 134
said that God of the Law turbulent, &c.
216; Cosmocrator, ib.
denied that world made by Word, ii. 41;
cf. 329, 397
blasphemed the Creator, ii. 68, 396, 897
his good Deity, 252
from whence Jesus, 216
dissolved Law of Cosmocrator, 217
denied that Christ came to his own, fi.
41, cf. 373
Docetic views, 216 n.4; ii. 257
said that Christ's was a neutral character,
217 n. 3
Christ's descent into Hell, saved Cain,
&c. 218 n. 4; but not Abel and the
Just, who were incredulous, 219
denied the salvation of body, 218
mutilated Scripture, 4 η.8; 36 n. 2; 216
n.3; 217 n.3; 218 n.2
professed to be more true than Evange-
lists, 218
omitted Christ’s genealogy, 216 n.3;
218; and passages that made the Fa-
ther the Creator, 218
compiled Gospel from S. Luke, 217; ii.
45 n. 6; 51, 7
curtailed S. Paul's Epistles, 218; ii. 67
nn. 2, 3; 78
did not wholly reject them, ii. 72 n.1
refuted, 252, 253, 257, 369; li. 134, 165,
171, 257
contrasted with Ebion, 212 n.2; Apolli-
naris, 216 n. 4
preferred to Valent., ii. 68
condemned, ii. 257
called first-born of Satan by Polyoarp,
ii. 14
Marcus, 114 n.2; a Mage, 249; of Gallic
origin, 156 n. 3; Rhodanensis, 126 n. 1

34

542

4

follower of Valentinus, 156 n. 3; i. e. of
Pythagoras, 296 n. 6

a juggling impostor, 114, 116 n.3; 116
n.1; 117; and astrologer, 155

his familiar spirit, 114, 117

precursor of Antichrist, 115

earliest trace of transubstantiation, 116

mockery of Eucharist, 115

his idea of Judgment, 125

hunter of women, 116; who were rich,
118

enriched himself, 119

licentious practices, 119, 123

his use of philtra, &c. 121

confessions of victims, 121, 122, 126

case of a dishonoured deacon, 121

professed to be inspired by the highest
Power, 114, 123

resolved all into a Monad and Dyad, 157

the mouthpiece of Sige, 133, 135, 141,
142, 144

the mother of all, 146; and Tetrad, 128

hypostatised truth revealed to him, 134

amplified the idea of Colorbasus, 127

his Demiurge ἃ threefold abortion, 251
n.1

professed to be of higher grade than
A postles, 123

transfiguration adapted, 139 n. 4

his alphabetic theory, 137 un. 5, 6; 357

syllabic scheme, 130 n. 2; 131 n. 2; 357

nomenclature of symbols, 192

all contained in Ecclesia, 132

world formed by ultimate letter of ulti-
mate symbol, 132; which was a tria-
contad, 132

this development exemplified, 133

verses in condemnation of Marcus by an
ancient presbyter, 155

Marcosian invocation of grace, 117; and pro-
` fligacy, 119

inspiration, 118

forgers of apocryphal writings, 177

redemption, 123 n. 3; 124, 180, &c.

Sormula, 124, 183—185, 187, 249 n. 4

hebdomad, 139

unction, 185, 186; of the dead, 186 n. 3

others rejected all forms &c., asserting
the sufficiency of Gnosis, 187

anabaptists, 123 n.3

Mark (8.), the exponent of S. Peter's preach-

ing, ii. 4 n. 3; 5 nn. 2,4

opprobrious term, ii. 4 n. 8

Gospel used by Docetic assertors of im-
passibility, ii. 45 n. 6; 46

his symbol a lion, ii. 47, 48

Marriage disparaged by Gnostics, 198, 220

garment, ii. 281

INDEX OF WORDS.

Mathematicus, its meaning, 203 n. 4
Martyrdom proof of sincerity, ii. 68
accidental of heretics, ii. 263
despised by heresy, ii. 99
Martyrs the seed of the Church, ii. 263, 264
n.1
strengthened for thelr agony by the Spi-
rit, ii. 843
blood will be required, ii. 99, 360
annealed as the bread of God, ii. 403
Mary Magdalene first saw Christ risen, ii.
412
Matres lectiones, 335 n. 4
Matter created by God from nothing, 274,
356
not uncreate, ii. Gr. Fr. xxxii.
(Platonic), its pre-existence, 293, 294
defined, 292 n.1; and described, ἐδ. n. 2
(Ophite) formation, 227
from overflow of light, 228
(Valentinian), originated in the ἀπορία
of Sophia, 17, 46
in the conversion of Achamoth, 35, 46
in her πάθη, 73, 79, 314
its tendencies from Achamoth, 40 n. 4
its grosser substance from Demiurge, 43
n. 2
incapable of salvation, 51 n.2; 53, 66
nn. 2, 9
of which man formed, 48, 49; ii. 366
n. 3
sinistral, 228
to perish by fire, 48, 49, ὅθ n. 4
refuted, 274, 314
Matthew (S.), wrote his Gospel in Hebrew,
- 218 n.2; ii. 3 nn.2, 4; cf. Gr. Fr. xxvii.
tradition derived perhaps from 8. John,
218 n.2
written while 8. Peter and 8. Paul were
at Rome, ii. 8 n.1
seen by 8. Jerom, 213 n. 2; and by Pan-
tenus in India, ib.
quoted by Eusebius, ii. 42 n. 4
Greek copy found buried with 8. Barna-
bas in Cyprus, 213 n. 2
his Gospel alone received by Ebion-
ites, ii. 45 n.4; and Cerinthus, ii. 46
n.1
Man was his symbol, ii. 48
Mediator between God and Man, ii. 100, 369
Menander, successor of Simon, and a Mage,
195 nn. 2, 6; ii. 18 n.2
head of Gnostics, ii. 18 n. 2
called Baptism the Resurrection, 195
promised a present immortality, 195
said the world was created by angels, ib.
method of refutation, 369
(Comedian), 315 n. 1

Y INDEX OF WORDS.

Mesotes, 48 n. 2; 58 n.1; 66 n.5
the habitat of Achamoth, 46, 48
hereafter of Demiurge, 59
of the psychic, 58, 59; and of the Just,
.65
Metensomatosis not invented by Plato, 377
ܬ‎ .
introduced by Pythagoras from Egypt,
377 n.1
Empedoclean, moral, ἐδ.
Carpocratian, immoral, 207, 209
refuted, 372, 376, 381; cf. 378, 379
Michael, Ophite name of serpent, 236
had charge of watery element, 236 n. 4
Microprosopus, arrhenothele, 223 n.1
Mid earth, a relative term, 93 n. 3
Millennarian notions of Irenseus, ii. 418, 416,
417, 418, 422, 424, 426, 428
Mind not separate substance from soul, 361
Miracle at Cana, sacramental, ii. 44
Miracles contrasted with heretical preten-
sion, ib.
Miraculous gifts not withdrawn, 370, 371,
375 n. 1; ii. 333 n. 5; 334
Miriam suffered principally, though Aaron
shared her guilt, Gr. Fr. xxxi.
Mishna compared with Law and Gemara, ii.
177 n. 4
Mithras numerically computed, 203 n. 6
Monad, arrhenothele, 18 n.1
adopted from Pythagoras by Valentinus,
99 n.2
arithmetical, its mystic properties, 103
n. 2
Monadic Gnosticism, 102 n.3; 104 n. 1
Monogenes : Pleroma :: Jesus : the world, 79
n. 4; and Jesus inseparable, 84 n. 1
vlós, 31 n.2; 82 n.3
Montanists rejected 8. John's writings, ii.
51; and S. Paul's, ἐδ. n. 2
Month, no type of Pleroma, because no uni.
form number of days, 341
More and Less relative only of things that
may be compared together, ii. 169
Moses brought up in the Egyptian court,
Gr. Fr. xxxi.
marriage symbolical, ii. 224
wrote the words of Christ, ii. 148
his rod converted into a serpent, typical,
ii. 118
compared with Joshua, Gr. Fr. xix.
Munus, a term of the arena, 55 n. 4
Mustard-seed explained, Gr. Fr. xxx.

Naassenes (see Ophites)
Name of God exorcises evil spirits, 264
New hope brought in by Christ, ii. 269, 270

543

Nicolaitans from Nicolas the deacon, 214
condemned in the Apocalypse, 214 n. 1
Cainites, 214 n. 1; taught moral indiffer-

ence, ib,
older than Cerinthus, and parent stock
of Gnostics, ii. 40
Nile, cause of its riging unknown, 350
Noah, after the deluge, accepit mensuras
mundi, ii. 190
mystic number of his years, ii. 405

Norea, sister of Seth, 236 n. 2

Number, Pythagorean basis of universe, 296

Numbers, decimal on left; centesimal on

right hand, 161, 342
idea of sex, 181; in Pythagorean system,
80 n. 4
Valentinian combinations, 12; and mystic
powers, 25, 26
Marcosian alphabetical] symbols, 140, 144,
157 —161
physical deductions, 164, 168
appeal to Scripture, 169, 175
refuted, 333—342, 357
Numeral letters causative of false readings,
26 n. 1; 145, 240 n. 1; 324 n. 1; ii. 401
n. 6; 407
Numerical notation in Hebrew, 336
Gnosticism, inconsistent, 333, 335, 396,
943
Numerically definite race of man, 380
Nus, or Monogenes, Pater, Arche, 9 n.2;
10, 281
the Son, 27 n. 2; 82 n. 3; ii. 40 n. 7; God,
76 n. 4; cf. 460n. 3
alone comprehended Bythus, 9, 15, 310
ܐ .ܬ‎
from whom N. was inseparable, 280, 282,
283, 309
wished to communicate the knowledge
of, 13
withheld by Sige, 13
originative of A‘on substance, 76, 77,
99 n. 8
and of 7ZEon irregularity, 300 n. 4
κατ᾽ οὐσίαν but not κατὰ γνώσιν, 310
n.1
put forth Christ, and Spirit, 20
upon intercession of ons, 17
Basilidian, 199 ; was Christ, 200
Barbelonite, 222; Ophite, serpentiform,
232
Νοῦς inseparable from mental modes, 281

O written as οὐ, 146 η. 1
Obedience better than sacrifice, ii. 193—197
is life, ii. 298; inoorruption, 206; ever-
lasting rest, 900; man's glory, ii. 184

34—2

δ44

Oblivion, Platonic, 378; gnostic, ibid.
Octapla of Origen, ii. 108 n. 4
Ogdoas, a double Tetrad, 100, 169 ; of ons,
10, 80, 106; simultaneous, 111
Valentinian appeal to Scr. 75, 81, 172;
refuted, 277, 908
Achamotb, 28, 44, 226
set forth from 8. John's Gospel, 75—80,
81, 85
Barbelonite, 223; included unlimited evil,
226
Olxovopla, dispositio, 52
variously rendered, 61 n. 2; 83 n. 2;
140 n. 2
κατ᾽ οἰκονομίαν Ἄνθρωπος, 52;
Mary, 150
chosen through Word to knowledge of
Bythus, 150
destroyed death, 151
Omnipotence of Divine Name, 264
ὁμογενεῖς ἄγγελοι, 23 n. 6
ὁμοουσία, gusdem substantia, 42 n. 5; 49,
50, 307 n. 2
ὁμογενεία as of Light with Light, 308
of Son with Father, ii. 116 n. 6
One Lord Jesus Christ, ii. 89 n. 2
Ophites, original Gnostics, Ixxx ; meaning of
name, 232
serpent symbolised watery principle, 228
n.1; 280 n. 6
many-headed hydra, 241 n. 1
represented the human viscera, 241 n. 2;
& Rabbinical notion, 241 n. 3; and
brain, ib.
Ophites, compared with Sethians, 226 n. 3
views of Man, 134 n. 2; created, as they
said, by six evil spirits, 232
Theosophy, first principle Light, 226; from
whence Son of Man emanated, 227,
232; and Spirit, 227
first and second Man and Spirit generat-
ed Light of Christ, 227
the redundance of this Light was Sophia,
241 n. 2
who was arrhenothele, called also Pruni-
cos, 228; and true Church, ib.
Cosmogony, 232
material elements co-ordinate, 227
Protoplast gigantic, 232 ; at first, wholly
animal, 235; and afterwards endued
with spirit, 233
hence human Intellect and Enthymesis,
233
Ideal Woman, 233 ; Ophite ἀγγελογονία,
233 n. 3
Opbite Psychology, Man's Fall caused know-
ledge of Supreme, 234; and defection from
Cosmopai, ib., but deprived of Light, ib.,

born of

INDEX OF WORDS.

and Divine substance, 235; he became
gross, ib., as merely psychic, ib.
Man an outcast from heaven, 235
Transmigration of souls, 240
Serpent also cast out, ib., who generated
six others and formed & second Heb-
domad, 235
These seven spirits destroyed Cain, 236
The prophets ministered to them, 237
Christology, birth and mission of Christ,
238
annunciation by Christ, 238
illapse of Christ conferred on Jesus the
power of working miracles, 239
Jesus only wiser and better than others,
238
Christ deserted Jesus at crucifixion, 299
but sent some efflux to raise him, i^.
still his material nature remained in

world, ib.
for 18 months after resurrection taught
the disciples, 240

practice, infamous, 242 n. 2
venerated Cain, Esau, Cora, 241 n. 5;
Judas, 22 -
Gospel of Judas Iscariot, 242 nn. 2, 3
used Gospel of Egyptians, 46 n. 1
Hymn, lzxi.; compare 36
Ordinatio, constitution, ii. 378 ἢ. 6
Oreus from x, 230 n. 4; 231
Original sin purged by Christ, ii. 376;
through faith, ii. 150
its issue death, ii. 387
Osiris, aqueous principle, 101 n. 9; 289 n. 4
Οὐσία ὅλη, 15 n. 8; 27 n. 8
οὐσία used by Philo for material sub-
stance, 17 n. 3; 36 n. 2
as by Aristotle, xcii. n. 3
and ἀνούσιος, 129 n. 3

IIa», a name of Soter, 79 n. 1; 144 n. 1; 325

Pandore perversissimi Sophiste, ii. 147

Pandora, the prototype of Val. Soter, 296,
325

Panpragmatists, cf. Carpocrates, 242 n. 8
Pantheism of antiquity, 28 n. 2
Pantenus found Hebrew Gospel of S. Mat-
thew in India, ii. 3 n.1
Papias of narrow intellect, ii. 2 n. 4; pre-
serves the earliest account of Gospels, ib.
Parables to be interpreted by a true theo-
logy, 95; according to analogy of faith,
948, 352
Valentinian interpretations, 25
lost sheep, 73; piece of money, ib.
of vineyard, ii. 276, 278
of marriage-supper, ii. 280, 281

INDEX OF WORDS.

of prodigal, ii. 283
of labourers in vineyard, ii. 283
of Publican and Pharisee, ii. 284
two sons, ib.
of fig-tree, ib.
of tares, ii. 303
Paraclete's mission, 38 nn. 1—4; 302
Paradise, Cabbalistic, in the fourth heaven,
44 n.1; 45 n.1
Archangelic, 45; whence Adam partly
received bis nature, ib.
not terrestrial, ii. 331 n. 1
of the just, 365; ii. 331, 380
Parasceue, sixth day of week, 140
Paredri, 194 n. 2; 206
Parricidium, 127 n. 9
Pascha, patristical etymon, ii. 173 n. 2
Temple order described, 328 n. 1
Paschal Feasts at which Christ was present,
928 n. 1
type of Christ, ii. 225 n. 4
fast, ἃ varying custom in primitive
Church, ii. 473, 474
difference caused no loss of charity, ii.
477
authority of 8. John pleaded by the
Asiatics, 476
Passions purified by Christ, 205 n. 3
Passions of Sophia, hypostatised, 34 n. 2;
39 n. 5; 40 nn. 3, 4
and of Christ contrasted, 323
Patriarchal faith rewarded, ii. 183, 186, 190
Patriarchs prefigured Christian faith, ii. 225,
229

our examples, ii. 289—241, 251
8. Paul's abrupt style noticed, ii. 25, 26
preached in the West, ii. 10 n. 2
laboured more abundantly, because of his
mission to the benighted, ii. 231
vision of Paradise, 365
had no prototype in Val. Pleroma, 325
Epistles rejected by certain Gnostics,
why, 300 n. 1
not wholly by Encratita, ii, 51 n. 5
nor by Marcion, ii. 72 n. 1; cf. 67 nn. 2, 8
though mutilated by him, 218
but by Ebionites, ii. 78 n. 4
and Montanists, ii. 51
Pearson's, Bishop, Vind. Ign. 98 n.1
Pelops, myth, Scholiast on Pindar, 326 n. 3
Peratee, fatalists, 294 n. 3
Perfection not conferred at once, why, ii.
292, 294
Persecution the Prophet's reward, ii. 264
Persian cosmogony similar to gnostic, 229 n. 3
Peter, S., dictated 8. Mark's Gospel, ii. 2, 4
visited Rome in the reign of Claudius,
because of Simon Magus, ii. 8 n.3

545

visited Pontus more than once, ii. 4 n. 2;
10 n. 2

Pharaob’s heart hardened, ii. 247

Pharisaic traditions superseded the Law, ii.
177

Philip's catechesis of the Eunuch, ii. 62, 281

Philo, precursor of gnosticism, 266 n. 2; 288
n. 2

Philtra, 194 n. 1

Physical philosophy, various principles of,
xxxv— x], 290 n. 1

Pindaric allusion, 326

Pius, ninth in Roman succession, ii. 11

Plato more religious than heretics, ii. 135

his first principle good, fi. 136

Heaven a divine Intelligence, 368 n. 2

his θεοὶ θεῶν, 288 n. 1

definition of matter, 292 n. 1

preexistent, 204 n. 3

triple principle, Deity, matter, paradigm,

293 n. 1

hís ἴδεαι, 292 nn. 2,4

Platonic expression, ii. 213, 373 n. 6

double creation of Man, 288 n. 2

cup of Lethe, 378 n.1

psychology, ii. 336 n. 3; 342 n. 1

not first to teach a metensomatosis, 377

n.1
Pleroma, 10, 11 n. 4; vyvu e», 59, 188 n. 2
Multiplicity in Unity, 22 n.2
can only be the Deity, 251 n. 8
cannot be local, 251; cf. 259, 260; or in-
tellectual, 262

or prototypal, 262

can contain neither vacuum nor darkness,
260, 271
ignorance without it, 261, 262, 264
involves idea of fatalism, 263
if image of good, then also of bad, 268
if prototypal, what its own idea? 209,
304, 305

no true type of Christ, 275

spiritual essences no image of gross
matter, 269

thirty Eons no counterpart of multi.
tudinous matter, 270

both redundant and deficient, 276—280

excludes Horus, Christ, Spirit, and Soter,
29.

Spirit no shadow of heavenly things, 270
Ploughshare a type of Christ, ii. 272 n.8
Polycarp appointed Bishop of Smyrna by

Apostles, or by 8. Jobn, ii. 12 n. 2
seen by Irenreus, fi. 12
came in contact with Marcion, ii. 14, 18
n. 4
Ep. to Philippians, ii. 14, and to other
churches, ii. 473

646

Polycarp appealed to yet more primitive
teaching, ii. 12 n. 4
suffered martyrdom about 167 A.D., ii.

12 n. 2
Pothinus possibly quoted, ii. 238 n. 5; 304 n.3
Prayer, its efficacy, ii. 203
Preescriptio hereticorum, 89 n. 5, 90; ii. 17,
377
Preaching, Apostolical, heads of, 95, inde-
pendent of written Word, ii. 293
Predestined purpose of God in creation, 255,
257, 258; and Redemption, ii. 291
number of human race, 380
according to foreknowledge of God, ii.
300, 314
body of faithful, ii. 314
Church simulated by heresy, 50 n. 2; 112
n.2
Prepon, an Assyrian Marcionite, ii. 134 n. 1
Presbyter quoted by Irenwus, 3 n. 3; 119 n.
1; 155; ii. 95, 238 n. 5; 248, 251, 254, 372
meaning a Bishop, ii. 8
Presbyter and Bishop, how far convertible
terms, ii. 7 n. 5; 8; 76 n.1
corrupt to be avoided, ii. 237
Priesthood patriarchal, ii. 167 n. 8
Primacy of Apostolate with S. James, ii. 71
n. à
Principalitatem habere, πρωτεύειν, ii. 206
Proarche, a name of Bythus, 8,9
(see Bythus)
Proarchon, Barbelonite Demiurge, 226
Promises belonged not only to Holy Men of
old, but also to the Church of the Gentiles,
ii. 421
Propator termed ἄνθρωπος, 113
Prophecy, the gift of God, 120
existed in the writer's time, 334, 375
obscure, fulfilment clear, ii. 285; not by
chance, ii. 270, 271
Valentinian sources of, 63 n. 4
refuted, ii. 216
Prophetesses, Marcosian, 118, 119
Prophetic actions, ii. 219 n. 4; 220, 223
individuality, ii. 265 — 268
inspiration, gnostice, from creator an-
gels, 193, 201 n. 1
Prophets, some before some after the cap-
tivity, ii. 277
prepared men to receive Christ, ii. 230
spake as Christ's members, ii. 265
Prophets inspired by one God the Father,
120, 384; ii. 270, 282
beheld God through the Spirit, 219—221
inspired by Logos, ii. 163, 174, 215, 228
all spoke of Christ, ii. 269; and of his
sufferings, 220, 270
false, or Montanists, ii. 51, 260

INDEX OF WORDS.

Prophets distributed among the Hebdomad
(Ophites), 237, (Simon.) 193, ( Saturnia.)
198, (Basilid.) 201; refuted, 384; ii. 209,
270, 272, 273, 276, 280, 395

Prunicus, Barbelonite spirit, 225

source of evil, 226

Ophite, sinistral, 228

audax, ii. 273 n. 3

Mater, ii. 273, 374

mundane soul, 228, 229

her absorption prevented by aggregation
of matter, 229

spread ont as Heaven, ib.

source of Hebdomad, ib.; and of serves
heavens, 231

herself the Ogdoad, 230

meaning of the term, 225 n. 1

Psalm L, penitential, ii. 240
Psychic, their origin, 35, 42, 46, 49

κατ᾽ εἰκόνα breathed into hylic body, 49

with Free Will, 51 n. 2; 53

eatablished by faithful works, 53; not by
Gnosis, 54, 58

belong to Mean, 58, 65; not to the Ple-
roma, 59

dextral, 42, 51

of neutral character, 51 n. 2; 62 n.1

need discipline of senses, 62 n. 2; 54, 58,
65, 317 n. 5; 320 n. 1

Catholics, 306

objects of Soter's mission, 52

Ptolemeus Lagi formed the Alexandrian
Library, ii. 112

Ptolemaus, Valentinian, opposed by Irenseus,
5, 80 n. 2; 109, 259 n. 2; 331

Punishment, future, the negation of good, ii.
399, 400

Punishment eternal, 91, 856; ii. 126, 244,
245, 265, 800, 301, 302, 804, 397—400

Pythagoras taught unity of the Deity, 106
n. 1

best gifts of heaven are truth and good-
ness, 288 n. 2

deduction of sensible creation from a
point, 298 n. 1

Pythagorean Monad, definite cause, Dyad ia-

definite effect, 297 n. 2
harmonic necessity, 204 n. 8
numerical theosophy, rationale, 9, 3, 18
n.1; 297 n.1
its eastern origin, 292 n. 4; 294 n. 2
principle of Gnosticism, 297

Rachel, type of Church, Leah of Synagogue,
li. 227 n. 10

Raguel, qua θέλησις, 213 n. 3

INDEX OF WORDS.

Rahab a symbolical character, ii. 224
prophetic, ii. 224 n. 7
Rebecca, typical, ii. 226
Recapitulation of Man in Christ, fi. 87, 88,
95, 102, 120, 123, 159
Reconciliation with God, ii. 101
through Christ, ii. 362
Redemption through Christ, ii. 315
by his Blood, ii. 317—319
and very Manhood, ii. 103, 104, 315, 317,
381, 384
the antagonism of Man's Fall, ii. 100
Marcosian, 125, 180, &c.
spiritual γνῶσις, 186
conferred by illapse of Christ, 182
through imposition of hands, 183 n. 1
of the dead, 186
Regeneration, Baptismal, 181 n. 1; 182 η. 1;
ii. 92 n. 2; 349, Gr. Fr. xxxiii.
of infants, 330
involves & moral, not a physical change,
ii. 846, 349, 350, 352
its effect renewal, ii. 359
in the image of God, ii. 353
the gift of grace, ii. 387
Renewal by knowledge of God, ii. 353, 354
Repentance efficacious, 91
Reserve in preaching unknown to Apostles,
ii. 76 n. 6
Resurrection by the power of God, ii. 325, 336
known to patriarchs, ii. 155; and pro-
phets, 268
denied by heretics, ii. 411
of flesh, 360; ii. 204, 318—339, 949—364,
412, 481; identity, ii. 355
Gnostic dilemma, ii. 329
not more incredible than creation, ii. 325
proved by miracle, ii. 354, 355
scripturally illustrated, ii. 330—332
Christ the First-fruits, ii. 105
Gnostice, communication of γνῶσις, 370
(see Millennarian Notions)
Revelation, the Book of, its date, ii. 410
Right-hand used for centenary computation,
161 η. 3; 342n. 1
Ophite Christ, dextral, 228, 240 n. 4
Valentinian psychic principle dextral,
material sinistral, 42, 43 n. 3; 51
Platonic and Magian theories compared,
941 n. 3
principle of Secundus, 102 n. 1
of Marcus, Cabbalistic, 161 n. 3
refutation, 341
Roman early succession, 214 n. 2; ii. 1, 10
n.1; 18n. 1; 475
headed by 8t Peter and St Paul, 214 n. 2
by whom that Church was founded, ii. 4
n. 1; 9, 10 n. 2; its authority, ii. 9

547

abnormal previous condition, ii. 4 n. 1
potentior principalitas, ii. 9 n. 7
Apostles may have designated more than
one step in the succession, ii. 10 n. 3
Rome visited by heresiarchs, ii, 13 n. 2
Roman police, ii. 250
empire to be divided into ten, ii. 391,
394, 408
Rule of Faith, Baptismal, 88, 90, 188, 189
old Apostolic tradition, ii. 16

Sabaoth, 230 n. 2; 386 nn. 2,3
Sabbath, some works permitted, 166—168
symbolical of continual sanctity, ii. 189
neither essential to patriarchal nor to
Christian religion, ii. 190
Sabellius anticipated, 111 n. 5; 112
Sacerdotales literae, 335 n. 4
Sacramenta, i. e. mysteria, 360 n. 7
Sacramental union with Christ, real, ii. 821
Sacrifice, Jewish, why prescribed, ii. 185, 196,
200; has ceased, ii. 203
not now required by God, ii. 193, 200,
201, 203, 209
Sacrifice, Christian oblation, ii. 198—200, 203,
209, 210; cecumenic, ii. 199, 200
foreshewn in prophecy, ii. 200
Eucharistic, correlative of Temple 8. ii.
201, 203 n. 4; 210
pure, ii. 393; Gr. Fr. xxxvi.
of God is a pure heart, ii. 201—203
of prayer, ii. 203 n. 4
Saints of old, accepted though imperfect, ii.
465; our examples, ii. 466, 467
Salvation not irrespective of works, ii. 195,
286, 348; to follow Saviour, ii. 184
of God, ii. 108
without spirit impossible, li, 343
Carpocratian, ii. 210
Samael, Satan, 236 n. 4
Samaritan woman ἃ type of heathenism, ii.
93 n. 1
Sanctus, Martyr of Gaul, Gr. Fr. xiii.
Satan, his origin according to Val., 47
sinistral power, 101
but spiritual, 48
the world his Aabitat, ib.
but has made nothing, ii. 304
his sons and angels, ii. 804, 306
Carpocratian idea, 208
Satan bound, man delivered, ii. 384; strong
yet conquered, ii. 28, 29, 384, 385; and sub-
jected to man, ii. 390
his sensual temptation prevailed in
Adam, remedied in Christ, ii. 382
liar from the beginning, ii, 386
and murderer, ii. 388

548

Satan, perverter of Scripture, ii. 382
ignorant of God, ii. 387
Spirit of air, ii. 390
no independent power, ii. 386
hate intensified by the Gospel, ii. 0
without hope, ii. 303
Arch- Apostate, ii. 390
through his envy of man, 303
we were his instruments, ii. 28
claims to be adored as God, ii. 390
Saturninus, a follower of Menander and Si-
mon M., 196 n. 1; 369
enjoined abstinence from animal food,
198
and marriage, ib.
said the world was created by angels, 196;
of whom God of Jews one, 197; Do-
cetic as regards Christ, ib.; two dis-
tinct races of man, good and evil, 198;
so also prophets, ib.
Saviour, promised to David, ii. 37
foretold by prophets, ii. 83, 215, 216
as God and Man, ii. 108—110
as Man humble, ii. 103—106; as God
glorious, ii. 107—110
of those that follow Him, ii. 184
(see Christ, Jesus, Soter, Word)
Schism, the sin of, ii. 51, 236, 261
Scriptura as uninspired writing, ii. 11 n. 3
Scripture tampered with, 66, 67, 176 n. 1;
ii. 115, 158, 273, 275; imitated by heresy,
57 n. 1; brings a judgment, ii. 407
nnknown citations, 176 n. 1; 179 n. 2
altered citations, 70, 71,176 n. 1; 178 n.2
to the Jews as fables, ii. 235
obscure, not as teaching Divine Unity,
but as conveying deep purposes of
God, 272, 349—357
teaches throughout that God created all
things by Word, ii. 348, 349, 352, 353
reveals Christ, ii. 170—176
hidden treasure, ii. 294, 235
the Christian's study, 347; interpret vtion
traditional, ii. 236, 238, 255, 262
perfect, 349; as the Word of God, ib.;
ii. 172, 174; Rule of Truth, ii. 276
restored through Ezra, ii. 114
supersedes earlier traditious, ii. 10, cf. 16
(see Marcion, Valentinus)
Secundus, symbolised with Eastern opinion,
102n.1
his Ogdoad, 101, 102 n. 1
from seed of Bythus, Nus, 9
from seed of Achamoth, spiritual, 62
secretly communicated to Demiurge, 316,
317; cf. 318
advanced by Demiurge as Prophets,
Priests, Kings, &c., 63; cf. 320

INDEX

OF WORDS.

reclaimed by Sophia, 242
from ignorance, γνώσις, 318
prepared for reception of Word, 318,
319
Senior, πρέσβυς, legatus, ii. 108 n. 5
(see Presbyter
Senses formerly considered four, 170 n. 4
Sensatio, νοήσις, its Gnostic development,
298 n. 3
Sensus, νοῦς, 288 n. 3.
Septuagint Translation, ii. 111 n. 2; made by
command of Ptolemy Lagus, ii. 111—115
imagined inspiration, ii. 113 n. 3; 114
authority as absolute as that of the A po-
stles, ii. 115
Berpent's enmity with seed of woman, ii. 129,
808, 380, 484, 485; promised what he had
not to give, 145; punishment, ii. 126, 128
Ophite, origin of matter and of evil, 233
symbolised water, 228 n. 1
also the mystic principle generally, ib.
also the Logos, ib.
and Sophia, 241 n. 2
evolved by Jaldabaoth, 232 n. 2
cause of Fall, 234
cast forth into lower world, 235
and generated six sons, ib.
named also Michael and Samael, 236
typified moral convolutiona, 232
also anatomical, 241 nn. 2, 3
Seth born sec. providentiam Prunici, 236
Sethians, as compared with Ophbites, 226 n. 3
Seventh day, symbol of Millennium, ii. 190,
410
Shadow and Void, Valentinian, 31, 257
Democritan notion, 291
refutation, 258, 259, 270, 271
Sickle, the type of Abel, ii. 272
Sige, Valentinian, also named Ennoe, Cha-
ris, 9, 10
uncertain consort of Bythus, 12 n.; 18;
99 n. 2
not common to all Gnostic systems, 108
passage in S. Ignatius considered, 98 n. 1
function in Valentinian aystem, 13 n. 1;
14 n. 3; 19 n. 1
incompatible with Logos, 278
withheld him from imparting knowledge
of Bythus, 18
symbolised by Gnostic reticence, ii. 276
refuted, 276, 277
Siloe’s waters healed on the Sabbath-day, 166
Simon of Cyrene, Basilidian figment, 200 n. 5
Simon Magus, father of Gnosticism, 196, 219
n. 3; 221, 249, 272, 369; ii. 1,18 n. 2; 67,
258; his history in the Acts of Ap. 190
physical theosophy, 169 n. 1; 170 n. 1;
289 n. 6

INDEX OF WORDS.

ἐπινοία, 227 n. 1; the correlative of γὴ,
as vous of οὐρανὸς, 229 n. 4; 368 n. 2

his primary hectad of ZEons, 368 n. 2

and ὁ éores, στὰς, στησόμενος, 265 n. 3;
352 n. 4

Helen his ἐννοία, 191

who created angels, 192

and the world, 193, 194

and inspired the prophets, 193

wife of Menelaus, 192

the lost sheep, ib.

and the first redeemed, 193

deified himself, 191

worshipped as Jupiter, 194

honoured by Claudius with a statue, 191
.ܬ‎

his μύσται, 194 Int.

antinomian tenets, δέ ἢ. 3; 194 Int.

said that men were saved by his grace,
irrespective of their deeds, 193

moral character of actions the arbitrary
imposition of the Creator angels, 194

his end, 195 n. 1; perhaps alluded to,
3740.5

Sin, the parent of disease, ii. 365, 371

remissible, 91; forgiven by God alone,
ii. 371; not decreed, ii. 286

as of old avenged by God, ii. 243, 244

Sins of infirmity, venial; wilful, severely
jadged, ii. 407

Six, the number of generative virtue, 140

Sixth day of week, cena pura, 140 ; ii. 388

Parasceue, 140
why man created and redeemed on this
day, Marcosian, 140
with some heretics, eighth with others,
the day of man’s formation, 172
Sixtus, sixth Bishop of Rome, ii. 11, 475
σωλῆνος, we διὰ, 60 n. 2; 150; ii. 42 n. 4;
82, 316
Solomon, one greater than, ii. 170
depth of knowledge, ἐδ.
not always approved, ii. 240
Temple type of true, ib.

Son eternally preexistent, 285 n. 5; 214, seq.
ii. 95; God, ii. 22, 30; allowed by heresy,
77 n. 1; alone reveals the Father, 368; ii.
44, 158—102, 164, 218, 221

in bosom of Father, ii. 44

one Name of Father and Son, ii. 200

the measure of the Father, fi. 153

Lord, as Father is Lord, ii, 21

Begotten of the Father, ii. 48; Very
Man, ii. 260, 316—318; and Very God,
ii. 94, 95, 97, 98, 104, 109

visible power of Father, Father invisible
essence of Son, ii. 44, 161; reciprocally
revealed, ii. 44

549

sent by Father, ii. 159; and attested by
Hin, ii. 28
dispensations of Son and Father revealed
by Spirit, ii. 262
knowledge of Son, is knowledge of sal-
vation, ii. 36, 59
appeared to patriarchs of old, ii. 173
foretold as Son of Man, ii. 148, 219, 222,
230—232, 266
of God the Father, who gave the Law,
ii. 370, 371
made Man, that he might reverse man's
sentence, ii. 381; and be man's Teacher
and Redeemer, ii. 315, 316; that man
might become a son by adoption, ii.
34, 103
by Son man rises to the Father, and by
Spirit to the Son, ii. 429; cf. 164
(see Word)
Sons by nature and by adoption, ii. 304
disinherited, ii. 305; capable of restora-
tion, ii. 306
Sophia arrhenothele, 33 n. 3; 314 n. 2; 316
her desire to know Bythus, and conse-
quent passion, 14, 302
ignorant by degenerating, Achamoth
ignorant by nature, 35 n. 1; cf. 310
wandering ZEon, 276
extension beyond Pleroma, 15, 69, 100
n. 1
her Passion, 34, 302, and imminent dis-
solution, 15, 27, 314, 816, 322 n. 8
Passion commenced with Nus, 309
her recovery by Horus, 19, 20; her
passion separated, ib., 28, 31, 322; her
restoration to the Pleroma, ib.
Valent. &ppeal to Scripture, 27, 322
refuted, ib., 312—314, 332
Barbelonite, 225, 226
Ophite, 228, 233, 286—239
(see Enthymesis)
Soter, elerenth in Roman succession, ii. 11,
415
Soter, Paraclete, 38; counterpart of /Eons,
42, 58; body-guard of angels, 39, 317
Eudocetus, 112; Totus, 279; ἀπάνθισμα,
296; not Dominus, 12
Pandoron, 296, 325; ii. 147 ; Πᾶν, 28, 79
n. 1; 144 n. 1; cf. 150 n. 4; 302 n. 8; 325
some said from Pleroma, some from
Decad, 112; cf. ii. 82
some from Dodecad, hence Son of Man,
113 n. 4
some from Christ and Spirit, ib.
distinct from Word, Only - begotten
Christ, and Jesus, ii. 89, 145
ignorant by implication, ii. 262
a parallel] of Pindaric Pelops, 326

δδ0

impulsive cause of creation, 41, 266, 363,
367 n. 5; through Achamoth, 41—43

source of knowledge, 42

instructor of Demiurge, 64

symbolised 30 ons, numerically, 139
n. 6; object of mission, 32; ii. 82

descended on Jesus at Baptism, 150 n.
4; ii. 86, 37, 42 n. 3; 81, 82

his body dispensational, 85; passible,
62; ii. 82; soul from Demiurge, im-
passible, 61; ii. 82; spirit from Acha-
moth, 52; but nothing Aylic, ib.

heavenly leaven, 73

Barbelonite or Armogen, 223

of Colorbasus, 112, 113; Saturninus, 197

name too impracticable for Marcosians,
834 n. 2; cf. 146

(see Christ, Jesus)

INDEX OF WORDS.

communication of Christ, ii. 131

Head of Man, Body of Christ, ii. 380

co-ordinate of Church, ii. 132

is Truth, ii. 132; and One, ii. 273

the unction of Christ, ii, 82, 33, 97

poured forth upon Church, and upon
mankind from the beginning, 131; ii.
264, 269, 351; though differentially,
373, 374

One, ii. 92—94, 115; the exponent of
Divine Dispensations, ii. 262

declares Christ to be Very God and Very
Man, ii. 116, 161

received from Father, conferred by Son,
ii. 93; to make man one with God, ii.
315; whom He forms, κατ᾽ εἰκόνα καὶ
καθ' ὁμοίωσιν, ii. 934, 943; and gifts
with immortality, ii. 336, 337 ; by Spirit
man rises through the Son to the

Soul mundane, 35, 46 ; Marcosian, 142, 186
Soul, its qualified corporeity, 381 n. 1; ii. 335,
336 n. 3; 337

Father, ii. 429
our only access to the heavenly king-

of Man, his Mind and Thought, 361

a true mean between body and spirit, ii.
342; has form of body, as ice of bowl,
919

tardy only by reason of body, 379; com-
parison pursued, ἐδ.

the habitation of the Spirit, 186

not antecedent to body, ii. 455; Syr. Fr.
v.1

not life, but life conferred on soul, 383

not mortal, ii. 329, 336, 358

Ophite theory, 240

Cabbalistic dextral and sinistral, 162, note

Valentinian, with Demiurge, 59, 65n. 5;
187, 295, 359, 361; in mediety, 66;
spirit in Pleroma, 66, 359; ii. 411

eternal preexistence taught by Plato,
Pythagoras, Pherecydes, 277 n. 1

eternal only prospectively, 382; though

dom, ii. 343

he who has not the Spirit, has neitber
the Father nor the Son, Gr. Fr. xxiv.

becomes an integral part of man, ii. 334
—336

and his sanctification, ii. 342—345

symbolised by water, ii. 93, 185, 374

and dew, ii. 93

the Bread of Immortality, ii. 293

the flour of humanity miugled with water
of Spirit, ii. 92, 93

wedding-garment, ii. 281, 282

earnest of incorruption, ii. 191, 339, 340

our ladder to God, ii. 131

quickens us by remission of sin, ii. 253

sin against, irremissible, ii, 51

present in the Dispensations, ii. 256, 263

spake by the Prophets, ii. 216, 218

the martyr's strength, ii. 264, 343

born, never dies, ib.
has its own place before judgment, 381;

Spirit, Valentinian, feminine principle, 22
n. 3; 38 n. 1; 46, 224, 225, 227; cf. 229,

ii. 331, 412 279; ii. 145
conscious after death, receives its own though called Κύριος, 46
body, 381 prima foemina, 234 n. 4

Spain, antiquity of its Church, 93 n. 1
Spinoza's Pantheism Stoical, 294 n. 4
Spirit, co-equal with Father and Word, ii. variously designated, ii. 274
214, 215 Sethian, as ἃ penetrating perfume, 223
Jiguratio Dei, 164 n. 2 (sce Hand) n. 1

emanated from Aletheia, 101 n. 1
taught ons praise, and gave rest, 3

with the Father and Word before the
worlds were made, ii. 214; by Him,
253

proceeds from Father and Son, ii. 373
n. 5

angels minister to the Three, ii. 164

Spirit ministers to the Father, íb.

Spiritu operante, Filio ministrante, ii. 218

Barbelonite and Ophite (see Sophia
Prunicus)

Spirit, distinct from soul, 380; ii. 350, 351
(Marcos), 186; ii. 329

simple and incomplex substance, ii, 337

formative principle, ii. 342; energetic, ib.

hereafter will inberit the flesh, ii. 343,
944

INDEX OF WORDS.

Spiritual principle from Achamoth, 50 n. 2

as inseminated in her by angelic vision,
41, 50, 363

seed imperishable, 54; saved by nature,
51 n. 2; 65 nn. 3, 4, 5

made prophets, priests and kings, 63

refuted, 320

inconsistency exposed, 320, 359, 364

separated from the body, 359, 360

and leaves the soul with Demiurge, 59
n. 1; 65

Spirit alone enters Pleroma, 59, 125 n. 2;
295

hence superior to Demiurge, 59, 361, 362,
367

one with Sophia, 125

the spouse of angels, ib. 59, 65, 358

refuted, 360—368

Spiritual defined, ii. 333, 340, 345, 346
judges all unbelief, is judged of none,

ii. 256, 269
rightly interprets Scripture, ii. 269

Stephen, Protomartyr, ii. 65, 66, 187

Stesichorus, 192 (see Errata)

Stoic fatalism held by Gnostics, 294 n. 4
sequential causation, 295 n. 1
Pantheism, 294 n. 4

Subjectioni cessimus in horam, Gal. 11. D, ii.
714 n.1

Substance, threefold (Valent.) 41, 360; each
had its proper destination, 295
(see Substantia)

Substance, from Passion of Achamoth, mate-
ria]; from conversion, psychic; from an-
gelic vision, spiritual, 41

Succession, A postolical, ii. 236, 238
episcopal, safeguard of doctrine, ii. 377

n. 6

Sufferings of Christ's people, a proof of
reality of Christ's own sufferings, ii. 98,
100

Supper recreations, 120

Sura usser, explained, 334 n. 5

Swearing forbidden to Christians, 372

Symbolum Fidei (see Rule of Faith)

Synagoga, ecclesia, ii. 17 n. 1; 21

Synagogue custom contemporaneous, 174
n.1

Syneros, Marcionite, ii. 134 n. 1

Syriac analogies, 1, 4, 28 n. 5; 29 n.2; 69
n. 8; 70 n. 4; 71n.2; 76n.4; 96n.1;
180 n. 1; 182 n. 2; 289 n. 6 ; 256 n. 4 268
n.2; 320 n. 5; 327 n.2; 351 n. 4; ii. 24n.
6; 31 n. 2; 32 n. 3; 33 η. 2; 34.1; 35
n. 2; 36 n. 1; 38 n. 2; 39 n. 3; 40 n. 2;
41 n. 4; 45 nn. 1, 2; 49 n. 2; 53 nn. 4, 5;
54 nn. 1, 2, 3; 56 nn. 3,4; 56 nn. 1, 2;
58 nn. 1,2; 60 n. 4; 63 nn. 1,4; 64n. 2;

551

69 nn. 2, 8; 70 n. 8; 79 n. 3; 83 n. 5; 86
nn. 4, 6, 6; 91 nn. 2, 4; 96 nn. 1, 2; 106 n.
8: 116 n. 1; 125 n. 2; 145 n. 2; 149 n. 2;
150 n. 4; 164 n. 3; 155 n.1; 163 nn.1,6;
168 .ܐ‎ 2; 172n. 5; 177 n. 6; 179 n. 15, 187
n. 4; 188 n. 1; 221 n. 4; 230 nn. 1, 5; 241
n. 65; 251 n. 5; 265 n. 3; 276 n. 8; 281 n.
1; 284 n. 5; 288 n. 5; 836 n. 1; 337 n. 7;
338 nn. 1, 7 ; 349 n. 2; 348. 6; 353 n. 1:
958 n. 5; 359 nn. 2, 5; 362n. 4; 363 0.4;
880 n. 2; 381 n. 4; 386 n. 1; 891 n. 2; 392
nn. 6, 7 ; 408 n.3
Syriac formule of Marcosians, 183 n. 3; 184
n. 1
fragments, age of MSS. from whence
obtained, ii. 431 n. 1
Syrophenician woman symbolical, 322 n. 3
Syzigies, arrhenothele, 10
mutual implication, 78, 81, 82, 299 n.1
typified in marriage of Christ and
Church, 75; each pair an unit, cf.
Pentad, as Decad, 299

Tabernacle in wilderness constructed of
Egyptian stuffs, ii. 248
Tables, each contained five commandments,
ii. 339
Tatian, ii. 130 n. 2; unworthy disciple of
Justin Martyr, origin of the Encratite,
220; presumptuous, ἐδ. 180 -
his system syncretic, ii. 130
forbad marriage, 220
his Eons, ἐδ.
denied Adam’s salvation, 220; ii. 130
n. 6
refuted, ii, 125, 126, 180
Ταυτότης, Platonic Divine Principle, 78 n. 3
Teitan sums the number of the beast, ii. 400
Telesphorus Mart. seventh Bishop in the
Roman succession, ii. 11, 475
Temple in Heaven, ii. 210, 240
Temporal origin involves temporal end, ii.
162
Temptation of Christ considered, ii. 382, 883;
of Adan, ii. 386, 387
Terra, a name of Achamoth, 46, 368 n. 2;
ii. 146
Tertullian copies from Ireneseus, 8 ܐܐ‎ . 1
Testimony from an adversary unexception-
able, ii. 161
Tetractys Pythagorica, 9 n.8; sums the De-
cad, 157
Tetrad, Valentinian, arrhenothele, 10
primary and secondary, 100, 169
educed from S. John's Gospel, 78, 80, 81
from Genesis, 170; and natural pheno-
mena, 171; of Secundus dextral and
sinistral, Light and Darkness, 101;

552

Marcosian, 128; primary, 145; Pytha-
gorean, 299; secondary of twenty-four
letters, 145, 146; evolved 888 as mys-
tic number, 147; function in Annun-
ciation, 150
Text of translator's copy inaccurate, 2 n. 5;
26 n.2; 149 n. 1; ii. 382 n. 4
lost, restored from Syriac, Syr. Fr. vii.
Texts interpolated, ii. 108 n. 7
Thales, first principle water, whence derived,
289 nn. 4, 5
whether any Supreme Intellect, 289 n. 5
Thamar, a symbolical character, ii. 233
Thelema, Barbelonite Zon, consort of Life
Everlasting, 222
Thelesis, ib. consort of Raguel, 223
Theletos, Valent. Aon, rationale, 11 n. 5; 19,
1; 302
Theodotion’s version, and date, ii. 110 n. 1
Theodotus of Byzant. first humanitarian, 212
n. 2
precursor of Paul of Samosata, ib.
Thetis, Homeric ocean goddess, 290
Thirty years, the teacher's qualification, 330
Thoughts to be subdued to Christ, 372, 373;
ii. 181
Tidal influences unknown, 350
Time the counterpart of eternity, 168
Titan, ἃ name of the sun, ii. 409
Tithes under Old Disp., ii. 201
Title of work indicated, 250; ii. 1; 307 n.2;

Tobit, a Gnostic prophet, 237
Tongues dispersed in interpretation one, Syr.
Fr. xxv.

a type of Christ's mystical body, i5.
Totus, name of Soter, 279; cf. ii. 82, 1
Traditio Apostolica, or Creed, ii. 378 n. 2
Tradition, Apostolical, 272, 331 n.3

preserved by episcopal succession, ii, 8,

9; and catholic, ἐδ.
Eucharistic, ii. 205 n.4
Traditional character of faith, ii. 1, 7 n. 4;
8, 9, 12, 15, 16, 233
quod semper, quod ubique, quod ab om-
nibus, ii. 9, 10
Tradition asserted by heresy, ii. 7
A postolical rejected, ii. 8
of Pharisees made void the Law, ii. 177,
179
Transcriber not scrupulous, ii. 875 n. 2
Translator of barbarian origin, clxiv.; ii. 266
n. 3 (see Text)
Transmigration of souls, 192, 207 n.4; 209,
240

absurdity exposed, 376
Tree of Life and of Knowledge, spiritual
- entities, 224 ἢ. ὅ

INDEX OF WORDS.

Rabbinical analogies, ib.
Tree of Knowledge, remedied by Tree of
Suffering, ii. 368, 371, 3/2, 376
Triacontad, symbolised the Saviour’s age, 13,
25; and other Scriptural ideas, 174
graduated degree, 166 n. 7; also lunar
period, ib.; and hour, 167, 303
refutation, 341
inaccurate by reason of excess and of
deficiency, 276, 326
Tribes, six upon Mount Gerizim, typical of
Christ, ii. 487 .
duodecastylum firmamentum, ii. 227
Tribulation necessary for discipline, ii. 403
Trinity, the Holy, 349 n.1; ii. 97, 145 n. 4;
162 n. 3; 164 n. 8; 213, 216, 218, 224, 262,
296, 315, 317, 333 n. 2; 374, 378, 429
involved in the name Christ, ii. 97
Cabbalistic, 223 n.1
Truth needs no foil, ii. 80
Type defined, 333
Types significant of Christian verities, ii. 186,
210
heretical, of Pleroma, 12

Vacuum and darkness the antagonism of the
Pleroma, 20, 267 n. 2; 271 n. 1; 258, 260
(see Shadow)

Vain curiosity checked, 345, 353, 356

Valentinus at Rome under Hyginus, continued
under Pius and Anicetus, ii. 17

pretended revelation as a boy, 128 n. 4

ὑπομνήματα and followers known to
Irenseus, 4

referred to his origin, 243

plagiarised on Pythagoras and Plato, 99
n.2; 106n. 1; 250n. 2; 288n.1

the Timaus, his text-book, 293 n. 2; 296
n. 7

copied a more ancient Gnosticjsm, 98;
cf. 243; ii. 144

and Simon Magus, 5n. 3; 98 nn. 1,2

and Basilides, 284, 369

affected depth, 4 n. 4; 243

of research, ii. 132

claimed to be of the Church Catholic,
ii. 80

his scheme epitomised, 98, &c.; ii. 257

devised another God, 272; ii. 138

and blasphemed the Creator, 2

said they were perfect, but Demiurge
imperfect, 345

refuted, 361, 904, 567

reproduction, a main feature, 106 n. 1;
112 n. 5

pre-existent types, ii. 212 n. 4

Docetic, 52 n. 5

professed unity, ii. 257, 268

INDEX OF WORDS.

Scripture misquoted, 79

and perverted, 4 n. 3; 25—30 n. 2; 69,
239

perversion of parables, 2531, 67, 69

and Scripture examples, 64, 69—80

and types, 332, 333

allured many by Scripture terms, 301

Comment on 8. John's Gospel, 75—83;
ii. 46

received also 8. Luke, ii. 78

computation of Christ's ministry, 26
nn. 1, 8

put forth εὐαγγέλιον τῆς ἀληθείας, il.
52

Valentinians used Idolothyte, 55; conformed

with idolatry, ib.

immoral, 565—857

yet called themselves the elect seed, 56,
272, 818, 314, 363

humoured their converts, ii. 19

and despised the Catholic, 306; ii. 79
as low-minded, 306

variations, 11 n. 4; 18, 80 n. 1; 89, 97,
98, 99 n. 2; 111, 112, 181, 188, 286

worse than Marcionites, ii. 1, 68, 275

most blasphemous sect, ii, 144

worse than heathen, 272; ii. 144

compared to the dog in the fable, 275

their guile and pravity, ii. 80

refutation, generally serviceable, 369

Victor warned by Irenzus respecting Flo-
rinus, li. 457; Syr. Fr. xxviii.

excommunicates the Asiatics, Gr. Fr.
iii cf. clix.

Virgin prophetic sign, ii. 105, 107, 110 n. 2;
118; brought forth Emmanuel, ii. 104, 105,
110, 115—124

Virgin Mary, subject to infirmity, ii. 88n. 8

patroness of Eve, ii. 376

whose disobedience she reversed, ii. 123,
124, 376 n. 7; 376 n.2

sola obedientia mentis concepit, ii. 198
n. 4

her impatience checked by Christ, ii. 88

Vision of God, the blessedness of Heaven,
ii. 428

Volition, Divine and human compared, Gr.
Fr. v.

Unction of Christ, ii. 33
Testimony of Trinity, ii. 97
Christian, ii: 33
Marcosian, 185 n. 1
Union of Man with God, ii. 100
Unit, supposed mystical properties of, 108
n. 2
of Monadic Gnosticism, 103
Marcosian, 144

553

Pythagorean, 297
Unity of Deity, universally allowed, 189, 309
n.5; 348, 349, 354
of Catholic Truth, 92—94
Universality of Christ's Redemption, ii. 228,
229
of action asserted by Carpocrates, 207,
209, 242 n. 3

Water, typical of Holy Spirit, ii. 185 n. 5;
374
Water, from tears of Achamoth, 35, 36, 48,
274
Ophite principle, 229; of Thales and
Homer, 289
Wave-offering, type of Christ, ii. 197 n.3
Wisdom, synonym of Spirit, as Word is of
Son, 368 n. 4; fi. 132, 164, 213, 214, 215
Woman's seed, observans caput serpentis, ii.
381
Women (Marcosian), consecrated elements,
117
Word of God sharp cutting as an axe, ii. 371;
savour of life or of death, ii. 398.
Man's instructor, ii. 154, 155
appeared variously of old, ii. 179
(see Logos)
Works, necessary to psychic (Valent.), 54;
not to spiritual, 58 (Simon), 193
serviceable not to God, but to ourselves ;
ii. 184, 192
marriage-garment, ii. 281, 282
World, matter, mind, spirit, 52
(Val.) created after heavenly pattern,
without knowledge of Demiurge, 164
created from nothing, 188, 274; by
Word and Spirit, 188, 256, 348, 368;
ii. 41, 254; apotelesticos, 353
the fashion of it passeth away, ii. 151,
168,427. <= `
made in six days, and to last six thou-
sand years, ii. 403, 405
its end determined by Valentinus, 58
refuted, 258—262; ii. 373
created by the Word, ii. 41, 317, 378,
974

Year, Egyptian myth, 341 n.1
no type of Pleroma, 340
acceptable, 327
type of Basilidian heavens, 199; refuted,
306

Zelus, on of Barbelonites, 226 ; and Ophites,
232
Zodiac, symbolical in heresy, 165
Ζωὴ, 10, 78, 100, 285, 286
refuted, 285, 286

INDEX VERBORUM LATINORUM.

A. ab. Hebr. compar. 211 n. 3; cf. ab

omnibus, ii. 126
ab his, insuper, 373 n. 3

Ablatum esse, ἦρθαι, 62; v. avolare

Abortus, ἔκτρωμα, 32. In abortionis partu
(l. parte) ἐν ἐκτρώματος μοίρᾳ, 69

Abscesserunt, ἀπέστησαν, 127; cf. 380; ii.
54 n. 4

Abacessio, ii. 126 n. 6

Abscondita mysteria, ἀπόῤῥητα μυστήρια,
12, 13

Absolvere (parabolas), ἐπιλύειν, 351, 352

Absolutio, ἐπίλυσις, 176, 239 n. 1; 347 n. 6

Absorbi, absorberi, ii. 105 n. 6; 297 n. 7

Abstentum, remotum esse, ἐπεσχῆσθαι, 16
n.I; 4. νυ.

Abstentus est a conventu, ἀφιστάμενος
συνοδίας, ii. 17 n. 4

Abundantius, v. τῶν ὅλων, f. 1. περισσοτέ-
pws, 66 n. 3

Actor, aconomus urbanus, ii. 238 n. 3;
241 n. I

Adequati, ἐξισωθέντες, 22 n. 2

Adductor, rpocaywyeds, 125

Adest, πάρεστι, 195; ii. 8n. 4

Adfationes, exorcismi, 249, 264

Adfingere, waparolew, 368

Adjacet, ἀνάκειται (Deo) pertinet, 351

ex his quse adjacebant, ἐκ τῶν παρα-
κειμένων, ii. 166, 416

Adinventus, raperwotuevos, 176

Adinventio, μέθοδος, 80

Adjungere, οἰκειοῦν, 95

Adlectantia, ἀγώγιμα, 121

Admentiri, ἐπιψεύδεσθαι, 368

Adstare, παραστῆσαι, 1. παραστῆναι, 1.38

Adventatio, παρουσία, 69

Adulterantes expositiones, ῥᾳδιουργοῦντες
τὰς ἐξηγήσεις, 31

eorum qui Adulteraverant veritatem, τῶν
παραχαρασσόντων τὴν ἀλήθειαν, ii. 14

Adunati incorruptele, 103

Advocare, παρακαλεῖν, il. 33

Advocationem prestare, ii. 101 Dh. 3; 271

Advocatus, ii. 130 n. 7; 376 n. a

ZEgrimonium, egritudo, ii. 313

/Equiparans, equalis, 259

Affectavit, ἐπετήδευσε, 119

Affectio, ii. 94 n. 5

Agere aliquem contumeliis, ii. 237

Aggressi, ἐπιλαβόντες, 1. ἐπιβαλόντες, ii.
177 n. 3; 183 .ܬ‎

Agnitio, γνῶσις, 24, ἃς.

In Agnitionem majorem, εἰς γγωστικώτερον,
103

Agnitores, γνωστικοὶ, 369 n. 4

Agnovit, notum fecit, ὀγνώρισε, 151

Agonia, ἀγὼν, 15, 24 n. 1; 37

Agonisari, ἀγωνίζειν, ii. 290 n. 8

Aliquid quidem—aliquid autem, τι μὲν---
τι δὲ, li. 313; τὸ uéy—rà δὲ, ii. 360

Allegere, eligere, ii. 51 n. 1

Allophylus, ii. 71

Amatoria, φίλτρα, 121

Ambiguitas, ἀντιλογία, 1. ἀμφιλογία, ii. 235

Ampliat, ἐπλέονασεν, 94

Angariatus, 200

Antistites mystici, μυσταγωγοὶ, 181

Antitypi, copies, 199 ; cf. τούτων τῶν )ܠ‎
τύπων, Gr. Fr. xxxvi. and ἀντίτυπον τῆς
ἄνω ᾿Εκκλησίας, 51

Apocatastasis solis, perfectus periodus, 166

Apocryphon, abditum, 179

Aporia, anxietas, 46, &c.

Aporiatam esse, ἀπορῆσαι, 17

Aporiatus, 259, 266

A postasia, 264 n. 2

Apotelesticos, 352 n. 4

Appendix, ἐπιγινόμενον, 19

Apprehendisse, καταλαβεῖν, 4. συλλήψει,
conceptu, 20, 32, &c.

Apprehensio, conceptio, 128, 315

Aptus, εὔθετος, ii. 182

Aptare, κατασκευάζειν, 180

Aptabilis, idoneus, 363, 364

Aptabilitas, ἐπιτηδειότης, 40

Aptatio, ἁρμονία, 346

| Arche, 104

INDEX VERBORUM LATINORUM.

Archegonos, 278; cf. 9, 10

Archontes, 205

Arguere, dAéyxew, 181; κατατρέχειν, 56

Arguitio, ἔλεγχος, 169

Argumentata est, ἐπεχείρησε, 234 n. 1

Argumentatio, ὑπόθεσις, 37, 38

Armamenta, instrumenta, 255

Aspiratio, vite, ii. 131 n. 6

Aspiratio, in legendo, ii. 26

Aspiratio, ἐπίπροια, inspiratio, ii. 114; leg.
ἐπιπνοίαν, ad ii. 340, ubi ἐπιθυμίαν».

Asseverabat, διετείγατο, extendebatur, 226

Assimilare, εἰκάσαι, adaptare, 13; ii. 210

Assimulatam, ii. 202

Assuescere, ἐθίζειν, assuefacere, ii. 228, 293,
328

Assumtio Domini, ἀνάληγις, ii. $8, go

Atria, al αὐλαὶ, cortine, 171, 173

Auctus, ἀκμάσας, ii. 351

Auditus bonus, obedientia, ii. 193

Auges, augebis, 6 n. 3.

Augetur, αὔξει, crescit, ii. 296, 320; adte-
ται, 322

Aut plus, J πλέον, quanto plus, 163

Aut, ἢ, quam, 345 nn. 3, 4, cf. Syr. Fr.

Autogenitor, αὐτογεννήτωρ, 135

Beneficium accipit, εὐεργετεῖται, ii. 323
Beneplacitum habere, εὐδοκεῖν, ii. 157, 223
Bene sentiens, εὐδοκῶν, ii. 24, 45, 296
Blasphemium, ii. 401, 421 n. 3

Ceterum, ἐπεὶ, 117 n. 3, 122

Calamiscus, ii. 338

Capabilis, 283

Capax effectus, xuwpoóperos, ii. 295; xwp-
τικὸς, ll. 326

non Capit, οὐκ ἐνδέχεται, 380 n. 4

Capit, δέχεται, 354

Cataclysmus, diluvium, 172; ii. 11, 50

Catathematisare, r19 n. 4; 163

Catechisare, ii. 232

Cauteriare, 210

Cauterisatas hab. conscientias, 126

Cenoma, κένωμα, 271 |

Cessisse, προσχωρεῖν, 64

Chalcolibanum, ii. 222

Character, forma, ii. 321

Charitesia, 206

Choicus, 49

Cinctum, diaphragma, 134

Circumlata, κυκλοειδῇ, 165

Circumlatio, περιφορὰ, 204 n. 3; 373 1.8

555

Circummensuratio, περίμετρος, 167

Circumobversati, περιπολίζοντες, 123 n. 1

Circumscribere, delere, ii. 40 ἢ. 8; 117 n. 1j
192 n. 5

Circumstantia, satellitium, 223

qui Circumtinet, περίεχων, 166

Civitas magna, μητρόπολις, ii. 58

Clarus, claritas, ii. 222

Clepsydra, 374 n. 3

Coadunatus, συναναχυθεὶς, 101

Coretaneus, ἡλικιώτης, 39

Coagulasse, πῆξαι, 40

Coaptare, μεταμορφάζειν, 1. μεθαρμόζειν, 169,
175

Coauspicans, προοιμιαζόμενος, ii. 331

Coena pura, rapacxevh, 140 n. 5; ii. 388

Cogitates cogitationis, αὐτοβουλήτου βουλῆς,
141

Cogitatio, ἔννοια, 1o

Cohortari, συμβιβάζειν, ii. 55

Coinfantiatum est, συνενηπιάζεν, ii. 295

Collationem facere, ἐρανίζεσθαι, 23; ex col-
latione compositus, ἐξ ἐράνου σύνθετος, 24

Collectio, ἐνθύμημα, ii. 136 n. 4; σύστασις,
35; li. 272 n. 10

Collegit, συνενήνοχεν, 9

Colliguntur, de Her. ii. 237

Commemorans (memor), μνημονεύων, 170

Commemorari (meminisse), ἐπιμνησθῆναι, 86 ;
li. 411; ἀναμνησθῆναι, 81 ; διαμνημονεύειν,
204.

Commentarii, ὑπομνήματα, 4

Commentiri, 311; ii. 17, 1362. 3

Committere (Deo), ἀνατιθέναι, 351, 352

Commixtum fuerit, ,ܐܬܐ‎ 3

Commixtus, χωρήσας, 103 n. 4.

Commorari, διατρίβειν, 6; ii. 6

Commorabuntur, φοιτώσι, ii. 412

Communis, καθολικὸς, ii. 79 n. 6

Communicare (participem fieri), κοινωνεῖσθαι,
I5

Communicationem, κοινωνίαν kal ἕνωσιν, 183 ;
ii. 205

Communio, κοινωνία, ii, 398

Comeedisantur, 289

Compaginatio, ii. ἁρμονία, 299 -

Compago, σύμπηξις, ii. 124; σκηνοτηγία,
85; ἁρμονία, 380

Comparere, apparere, ii. 258 n. 1

Compendiosus, σύντομος, 49; compendiose,
συντόμως, 5; compendialiter, ii. 43 n. 6;
compendii poculum, ii. 88 n.2; in com-
pendio, συντόμως, ii. 95 n. 4

556

Complexus, ἐπιπλοκὴ, amplezus, 14

Comprehendere, καταλαβεῖν, ܟ ܐ‎ ; apprehend.
comprehendens, ἐξαφθὲν, $9; compre-
hensibile, καταληπτὸν, 21; comprehensi-
bilis, καταλαμβανόμενος, 21, 22; com-
prensibilis fiat, xardgwpos γένηται, 3;
comprehensio, κατάληψις, 21, 68

Compuncti, κεκαυτηριασμένοι, 326

Computare, ψηφίξζει», 159

Computatio, ψῆφος, symbolum aritkmeticum,
ii. 406

Concedere, σνγχωρεῖν, connumerare, ii. 99

Concedente Deo, σνγχωροῦντος, ii. 203

Concepisse visionem, 4I

Concessio, cf. ii. 237 n. t

Concorporata, σύσσωμα, 96

Concupiscentia, ἐνθύμησιν, 19; ἐπιθυμία,
359, 352

Concurrere cum, 338

Condescendens, συγκαταβὰς, 150

Conditiones, κτίσεις, ii, 372

Conficiunt quasi myaticum, ἐπιτελοῦσι μυ-
σταγωγίαν, 183

Confirmativa operatio, ἑδραστικὴ ἐνέργεια, 29

Confirmet, διορίζοιτο, f. 1. definiat, 67

Confusa, σνγκεχυμένα, 43

Congregans eos ad pacem, συμβιβάζουσα
αὐτοὺς els εἰρήνην, ii. 10

Congregationes, συγκρίματα, 40

Congruenter, ἐμμελώς, ii. 205

Conjugatio, evivyla, passim; sine conjuge,
ἀσύζυγος, 18

Connexus, vinculum, ii. 196

Conscientia, σύνεσις, 346

Conscriptor, σνγγραφεὺς, 6

Conseminatus, συσπαρεὶς, 150 (errat. avr.)
σνγκατασπαρεὶς, 51

Consequens, συνεπακολουθῶν, 132; ii. 333;
consequentia, ἀκολουθία, 86; consequens
est, εἰκότως, ii. 47

Conservasse, διατετελεκέναι, 1. διατετηρη-
κέναι, 64 n. I

Consessio principalis, ii. 237 n. 1

Consistit, συνίσταται, ii. 321, 311

Consonatio, 304; ii. 185

Consonans, ἐμμελὴς, ii. 295

Conspersi, macerati, ii. 403 n. 7

Conspersio, massa, 72; ii. 361

Conspersus, commiatus, ii. 87

Constare, commendare, συνιστάνειν, 80 n. 4

Consternasse, ἀπορῆσαι, 179; consternaba-
tur, διηπόρει, 36 ; consternatio, ἀπορία, 34,
333

INDEX VERBORUM

Continens, ἐγκρατὴς, 219; continentia, é4-
kparela, 58; cf. 321

Continens, συνέχων, 331; qui continetur,
συνεχόμενος, ii. 47

Continere, cohibere, κατασχεῖν, ii. 293, 295

Continuit, κατέσχεν, 13 n. ¥

Contractum est bellum, 192

Contradictio, αἰτιολογία, f. ἐναντιολογία, 110

Controversia, ὑπόθεσις, 85, 86

Convalescere, ἐνισχῦσαι, ii. 296

Conventus fidelium, συνοδία, 17

Conversatio, πολιτεία, ii. 294; erga Deum,
πρὸς Θεὸν γυμνασία, ii. 294

Conversio, ἐπιστροφὴ, 35

Convertens, in pejus, παρατρέπων, 31

Convocans, σνγκαλούμενος, ii. 283

Cooperimentum, περίβλημα, 3

Coopertio, κάλυμμα, 39

Copulatio, συνάφεια, 167

Corporalia facere, σωματοποιεῖν, 43

Corpus duodecim membrorum, σῶμα δω-
δεκαμελὲς, 144.

Correctio, κατόρθωσις, 355

Corrigere, κατορθοῦν, ii. 408

Corroborari, ἀνδρωθῆναι, ii 296

Cosmocrator, 47, 48

Creari, τετέχθαι, 111; 1. ἔκτισθαι

Credite sunt divinse, θεῖαι ἐγνώσθησαν, ii. 111

Crux, σταυρὸς, vallum, 29; crucifixam esse,
ἀποστερηθῆναι, 1. ἀποσταυρωθῆναι, 20

Cubitorum numerus, πηχισμὸς, ii. 405

Custodiarium, pomarium, ii. 153

Decernere, ii. 43, 377

Declamata controversia, 86 n. 1

Declinaverit, τὴν πρόσκλισιν ποιήσηται, 51;
declinans, κατακλίνας, 174

Deerat, ἔλειπε, ii. 61

Defervisse, ἐκβεβράσθαι, 32 n. §

Deficiunt, ὑστεροῦνται, ii. 292

Defigurare, διατυπεῖν, 173

Defluere, ἀποῤῥεῖν, emanare, 171; defluitio,
ἀπόῤῥοια, 49

Deformare, delineare, ἐκτυπῶσαι, 168; ii
229 n. 5

Defunctio, mors, 186, 197

Degredi, 92

Dejectibilis, 236

Delectata in conspectu eorum, ἐγκισσήσασα
αὐτοὺς, 41

Delibatio, ἀπαρχὴ, 73

Delicis, τρυφὴ, ii. 428

Deliriosus, ληρώδης, 106, 119

LATINORUM.

Deminorari, 94, 206, 240, 312; ii. 135,
392

Deminoratio, ὑστέρημα, 161, 311, 313, 369

Demissionem secundum, κατὰ κάθετον, 168

Demutatio, érepoiwors, 35 n. I

Demutatus, exorbitans, waparparels, 14

Deorsum devergentium, κατωφερῶν, 44

Deposuisse, κατατεθεῖσθαι, 168

Deposuit, ἐνεθήκωσε, 50, 164

Depositus, κλιθεὶς, ii. 322 n. 3

Deputatus, ii. 201 n. 3

qui Derident, διαμωκώμενοι, ii. 224

Derivavit, ἀπέσκηψε, t4 n.a

Descensio, κάθοδος, 140; ii. 122

Deserviens, ὑπουργοῦσα, ii. 333

Deservitio, λειτουργία, ii, 185

Desolatus, ἐστερημένος, li. 399

Desperatas, ἀπεγνωσμένας, 1. despicatas, 96

Despernere, ii. 148 n. 5, 194 n. a

Destituta, ὑστερήσασα, 100

Destructor sermo, dvacxevdfwy λόγος, 89

Determinare, διορίζειν, 100

Detritus, ii. 132

Devita, παραιτοῦ, ii. 214

Dextra, δεξιὰ, 101

Diaconium, ii. 187

Diaconus, 141

Diastema, ii. 25

Dicens, ἀναγορεύσας, f. 1. docens, 220

Dicto audientia, ii. 298, 305 n. 1; cf. non
fore dicto audientes milites, Cue. de B.
G. 39; cf. indicto audiens.

Dies festus, ἑορτάσιμος, sdolorwn, $5

Differentes, 279 n. 5. Differentiores, 366

Diffundebatur et ridebat, διεχεῖτο kal ὀγέλα,
36

Digitus, ii. 406 n. 4

Diligenter, ἐμμελῶς, 23, ἀκριβῶς, 165

Diminutio, ὑστέρημα, ii. 243

Dimitte, ἄφες, ii. 99

Discens, μαθητὴς, ii. 68 n. 2, 81 n. 3

Disciplina, ἀγωγὴ, ii. 292

Dispensatio, οἰκονομία, ii. 252; dispensator,
οἰκονόμος, ii. 283

Dispersim, σποράδην, 85

Disponit, διατίθησι, ii. 344; διακοσμεῖν, 132

Disponens, διέπων, ii. 283

Dispositio, πραγματεία, 69, 95, 100; ii. 50
bis. ; διάθεσις, 109; οἰκονομία, 52, al. se-
pissime; dispositus, οἰκογνομηθεὶς, 149

Dissolvere, 197. Dissolvi, καταλύεσθαι, 186

Disauadere, παραπείθειν, 301 n. 3

Distans amplius, ὑπερφερέστερος, 205

VOL. II.

557

Distantia, διαστολὴ, ii. 428 n. 4

Distare ab aliquo, 204

Distillatio, ὑπόῤῥοια, 168

Docere aliud, preter veritatem, παραδιδά-
σκειν, 5

Doctrina, μάθησις, 203, 369, cf. 98, 210

Domesticitas, οἰκειότης, ii. 101

Dominatior, dominatius, κυριώτερον, 120

Dominatur, ἀφηγεῖται, v. κυριεύει, ii. 344

Donant, περιάπτουσι, 1. adunant, 108

Dualitas, 99

Dubitare inter utrumque, ἐπαμφοτερίζειν,
127

Ducatio, 185 n. 4. Ducator, 149, 316

Ducatus, ii. 237 n. 5

Ducta phantasmate, φαγτασιασθεῖσα, 125

Ductus, ἀγωγὴ, ii. 396 n. 5

Duodecastylum, ii. 227

Duplicate, ἐπὶ δύο οὖσαι, 144

Dyas, tetras, pentas, 299

Ecstasin patiebatur, ἐξίστατο, 36

Edisserere, σαφηνίζειν, 95

Effectus, ἔκβασις, ii. 235

Efficabile, τὸ ἔμπρακτον, ii. 47

Efficabiliter, 307

Efficacior, 254

Efficaciter, φιλοτίμως, 7

Efficax, περιποιητικὸς, ii. 297

Effusa, nullis limitibus definita, 269

Effusilis, κεχυμένος, 49

Elaborare, φιλοτιμεῖσθαι, 6

Elatus, κεπφωθεὶς, 118 n. 2

Elata, ὑπερκύψασα, 38

Electio, ἐκλογὴ, 25, 56

Elementum, materiale, στοιχεῖον, 36; in
Grammaticis, 130—145

Elevatio, ἀναφορὰ, 137

Elusiones magics, 370

Emanatio, ἀπόῤῥοια, 137

Emendate agere, ii. 9

Emendatio, ἐπανόρθωσις, 82; διόρθωσις, 138

Emissibile verbum, προφορικὸς, ii. 381 n. 3

Enarravit, é£é$ pre, f. 1. ἐξέφη, 220

Endiathetos, 278

Enervare, ἐκνευρίζειν, 164 n. 1

Enixa est, ἀπεκύησε, 42; enixum esse,
ἀποκεκνῆσθαι, 100

Enthymesis, 354

Enumerare, καταλέγειν, 82

Enunciat, ἐξιστορεῖ, 152

Episemon, 334 n. 1; 335

35

558

Erexisse, συνεσταλκέναι, forte συνεστηκέναι,
73 n.1

quis non Eroget, ris οὐκ ἂν ἐκδαπανήσειε,
36

Error, πλάνη, 3, 11, 149, 157

ne quidem erubescentes, ἀπερυθριάσαντες,
56

Est quando, interdum, 357, 377

Eucharistiam facit, fecit, ηὐχαρίστησε, 117

Evacuare, 233, 234, 238; ii. 125

Evacuatio, destructio, ii. 129

Eversor, xaracrpogeds, ii. 58

Evertere, ἀνατρέπειν, 2, 5; evertens, ἀνα-
τρέπων, ii, 356

Exaperiens, frangens, 320 n. 7

Exceptorium, receptaculum, ἐκδοχεῖον, ii.
175; cf. 127 n.a

Excessus, ἔξοδος, ii. 4 n. 2

Excidere a veritate, deroxe» τῆς ἀλη-
θείας, ii. 324; ἀποτυχεῖν τῆς ἀληθείας, ii.
407

Exclusionem, ὑπερέκκρουσιν, 1. ὑπεκκλεῖσιν,
164 n. 2

Excogitatio, ἐνθύμησις, 28, 268

Exemplum, ἀντίτυπος, seu ἀντίτυπον, 51

Exercitata, sive exercita, σνυγκεκροτημένη, 2

Exhomologesin faciens, ἐξομολογούμενος, ii.
I7; in exhomologesi consummavit, é£o-
μολογουμένη διετέλεσε, 122; ii. 240

Exhonorantes, ii. 238, 269

Ex ipso, tempore sc., ἐκ τούτου, ii. 79 n. 4

Exiliatus, ii. 166 n. 3

Exorbitantes, ii. 378

Expavisse, ἐκστῆναι, 17;
ἔκπληξις, 48

Explicans, finiens, περαιώσας, 89 n. 3, 141

Exponere, σκηνοβατεῖν, ii. 262

Expostulasse, ἀξιῶσαι, 210

Exquisita (mysteria) περιγινόμενα, 36

sine Exquisitione, dveterdorws, ii. 407

Exspoliatos animas ἀποδυσαμένους τὰς
ψυχὰς, 59

Exsputus est ἐξεπτύσθη, ii. 332

Exsufflans καταφυσήσας, in abominationis
eignum, 163

Extensus ἐκτειγνόμενος, 15 n. 1; 27, 32,
62

Exterminavit ἐξηπάτησε, 117 n. 4; 210

Exterminari ἀφανισθῆναι, 39 ; ἐξαφανίζεσθαι,
li. 427; ἀχρειῶσθαι, 121

Exterminatorius, ii. 232

Exterminium, ἐδ.

Extremitas ὑστέρημα, 117, 251

expavescentia,

INDEX VERBORUM

Fabricatio que est secundum membra μελο-
ποιΐα, ii. 326

Fabricator hominum, δημιουργὸς, 2; li. 37

Fabricator, ποιητὴς, 82, 176, 180

Fabule similis est, μύθῳ ἔοικεν,

Fabulam velut narrare, μυθολογεῖν, τό, 220

Facere mysterium, ii. 19 ; convivium, ii. 239

Factura, opus, 196

Fallax, φιλοψευδὴς, 36

Falsantes, male interpretantes, verba Do-
mini, ῥᾳδιουργοῦντες τὰ λόγια Κυρίου, 2

Falsatio, ῥᾳδιούργημα, 177

Falsiloquium, ψευδηγορία, 89

Festus dies, ἑορτάσιμος, 55

Fictor, 155

Figmentum, πλάσμα, 13, 31, 105

Figura, σχῆμα, ii. 427

Figura, μορφὴ, 145

Figuratio, μόρφωσις, 151

Figuravit, διετύπωσε, 169; μορφοῦν, 69

Fimbria, κράσπεδον, 28

Finctum, 289 n. 2

Finis regule, κορωνὶς ὑποθέσεως, 179, 180

Fixio, πῆξις, coagulatio, 48

Florentissimum, ἀνθηρότατον, 23

Floriet, florebit, ii. 152 n. 2

Flosculum, ἀπάνθισμα, 5 n.a

Fluctuati ab errore, ii. 132

Fluens, ῥέουσα, 27

Fluidus, ῥευστὸς, 49

Formare formam, μορφῶσαι μόρφωσωυν, 31,
39, 4?

Formata, μορφωθεῖσα, 33

Formatio, μόρφωσις, 10, 22

Formatum esse, μορφωθῆναι, 129

Formatum esse πεπλάσθαι, 170, 172; ἐξει-
κονίσθαι, 170

Formatus, πλασθεὶς, 172

Fructificare, καρποφορεῖν, 6, 12, 78, 138;
Qui fructificaverat, καρποφορήσας, 152;
Fructificatus est, ἐκαρποφορήθη, ii. 152;
Fructificatio καρποφορία, 37, 39, 101

Frustra, et prout evenit, 301

Frustrantes, qui frustrantur,
li. 5t, 158 n. 3; 407

Frustrari, ἀθετεῖν, ii. 158, 165, 179

Frustremur, ἀστοχήσωμεν, ii. 323

ἀθετοῦντες,

Generare, γενεσιουργεῖν, 149

Generare, ἀποκύειν, 9, 50, 145, 160

Generatio, γέννησις, ii. 103, 120; γένεσι,
21, &c. ; ἀναγίννησις, 140

LATINORUM.

Generis ejusdem, ὁμογενεῖς, 23 n. 5

Generositas, εὐγένεια, 296 n. 3; fidei, ii. 183

Gloria, δόξη, opinio, ii. 32

Gnosis, 224; Gnosticus, passim, 98

Gradatim, καθ᾽ ὑπόβασιν, 111

in Gratiarum actionibus, ἐπὶ τῆς εὐχαριστίας
(l. ἐπὶ ταῖς ebxapurrlais), 25

Gratias agere, εὐχαριστεῖν, 66, 115

Gratuito, προῖκα, ii. 295; Gratuito donat,
προχαρίζεται, (προῖκα xaplierat,).ii. 323

Gratulari, ii. 363; Gratulatio, χαρὰ, 41

Gravida, ἐγκύμων, i. 56

Graviter, cum fastu, σοβαρῶς, 36 n. 1

Gyrantes capita, cf. ii. 275

qui Habet videri, μέλλων ὁρᾶσθαι, ii. 297;
ἔχοντες ἐπιδεῖξαι, 2

Habilis, ἐκτικὸς, 40

Habitus crucis, σχῆμα, 339, 346

Heredificare, ii. 228

Hebdomas, 44, 48

Hedyosmus, 338

Helix, ii. 173

Hen. Henotes, 104

Heri et ante, χθὲς καὶ πρώην, 152

Hexzonia compago, cf. 24 n. 1

Hoc quidem—hoc autem, ii. 354; et hoc, —
et quidem, 310

Homicidale spectaculum ἀνδροφόνος θέα, 55

Honestas, pretextatas, mulieres, εὐπαρύφους
γυναῖκας, 118

Horothetes, 18

Hylicus, 42

Hymnizare, ὑμνῆσαι, 23; Hymnum dicens,
ὑμνοῦσα, ii. 358

Hypocrita, Comedus, 289

Iao, 33; Iaoth, Iawth, 386

Idiotm, ἀπειρότεροι, 86

Idiotice ἰδιωτικῶς, 6 n. 2; ἀκαίρως, 1l. ἀ-
κυρῶς, ii. 407; Idiotismus, ἰδιωτισμὸς,
ii. 406

Ignorantia, ἀπειροκαλία, ii. 407

Illuminatum esse πεφωτίσθαι, 78

Imaginales, εἰκονικαὶ, 137; Imaginare, ima-
ginem exprimere, ἐξεικονίζειν, 165

Imitari, μιμήσασθαι, 168 ; Imitatio, μίμησις,
141; μίμημα, 142; Imitationes imita-
bilium (inimuabilium) μημήματα τῶν
ἀμιμήτων, ib.

Immemorabilem fieri, cf. ii. 237 n. 3

559

Immensa benignitas, ὑπερβάλλουσα ἀγαθό-
της, ii. 295

Immensus, ἄπειρος, 8, 133; in immen-
sum, els ἄπειρον, 27

Immobilis, ἀκλινὴς, 88

Impetus, ὁρμὴ, 20

Impossibilis est, ἀδύνατος, impotens, ii. 220
n. 3

Inabsconsum esse, ἐγκεκρύφθαι, 49

In hoc, ἐπὶ τούτῳ, deinde, 22

In semel, ii. 354

Inanimalis, ii. 290 n. 1; ἄψυχος, ii. 337

Inapprehensibiliter, ἀκρατήτως, 9

Incapabilis, ἄχωρητος, 13

Inciderit qui in oblivionem, ἐκπεπτωκὼς
els λήθην, ii. 287

Incipio, μέλλω, passim, 119

Incognoscibile, ἀνεννόητον, 155

Incompositus, ἀκατασκεύαστος, 169; ἀναρίθ-
μητος, ii. 153

Incomprehensibilis, ἀκατάληπτος, 13,16, 21,
180; ii. 217; Incomprehenaibilis, ἀκράτη-
ros, 61, 181; Incomprehensibiliter, ii. 81

Inconsequenter, 321; ii. 378

Inconsonanter, ἀσυμφώνως, 183; ii, 378

Inconstabile, ii. 377

Inconstabilitas, Inconstantia, ἀμηχανία, 37

Inconstans, ἀσύστατον, ii. 121 n.a

Inconsummatio generationis, τὸ ἀτελὲς τῆς
γενέσεως, τό, 17

Increpativum, τὸ ἐπιτιμητικὸν, ii. 133 n. 6

Increvit, ἤκμασε, ii. 17

Indescibilitas, 259 n. 5

Indicto audiens, ἀπειθῶν, ii. 149 n. 4; 191
n.2; 398 n. 3

Indicto audientia, ii. 243 n. 2

Indifferens, ἀδιάφορος, 210

Indoles juvenis, 331 n. 1

Indui, φορεῖσθαι, 138

Ineffrenati, ii. 340

Ineloquibilis, 137

Inesse ἐμπεφυκέναι, 48, (errat. ἐκπεφ.)

Inexcogitabilis, dvevvógros, 117, 129

Inexercitabilis, ἀγύμναστος, ii. 292, 394

Infamant Scripturas, κατατρέχουσι τῶν
γραφῶν, 85 n. 5

Infatuare scientiam, 164

Inficere, ἐμποιεῖν, 315, 316 n. 3

Infiguratus, ἀνείδεος, 154

Infimior, 279, 1. infirmior

Infirmus, ἀδρανὴς, 120

Informis, ἄμορφος, 16, 20, 32

Infra, inter, ii. 41 n. 3

35 —2

560

Ingenitus, ἀγέννητος, 8

Inhonorate, ἀτιμῶς ἀσχημόνως, 361

Inimicus, ἀντίπαλος, ii. 100

Inincusabilis, i. 312

Initium, ἀρχὴ, sepissime, 189 n. 9. Initia
(primitias) accepit, ἀπαρχὰς ἀνέλαβε, 72

Injusta, ἔκθεσμα, 209

Innominabilis, ἀνονόμαστος, 57, 99, 154

Inobedire, ii. 376

Inoperatum, ἄργον, iL 229

Inopinatum, παράδοξον, ii. 332

Inresurrectio, ib 405 n. 2

Insanus, θίασος, 120

Insatiabiliter, κατακόρως, 56

Inscriptio, ἐπιγραφὴ, ii. 284

Insensatio, ἄνοια, 5. Insensatus, ἀνόητος,
177, 297, 362, 368; ii. 291

Insigne aurum, ii. 249 n. 9

Insignis, ἐπίσημος, 136, 148

Insinuare ad suos, προσοικειοῦν, 68

Insistens, ἐπιστὰς, 68

Insonans, ÉvavAos, ii. ܘ‎

Instabilis, ἄστατος, 181.
280

Instabilitas, 333

Institorium, ii. 81 n. 1

Institutus, ἀνασταθεὶς, ii. 405

Instruens Ecclesiam, οἰκοδομήσας ἐκκλησίαν,
ii. ܘܐ‎

Instrumentum, πραγματεία, 95 n. 5

Insubstantivum, ἀνυπόστατον, 89

Insubstantivus, ἀνούσιος, 155, 129 n. 3

Intellectores perfectiores Scripturarum ἐμ-
πειρότατοι τῶν γραφῶν, ii. 113

Intellectualis, voepds, 44 n. 3; 59. Intel-
lectus, ἔννοια, 13

Intemporale, ἄχρονον, 168

Intenebrata doctrina, ii. 137

Intentio, ἐνθύμησις, 16, 19. ἐνθύμιον, 125.
évvola, 155.

Interpedire, ii. 129

Interpres, ὁρμηνευτὴς, ii. 5. ἐξηγητὴς, a

Interpretatus, μεταβεβλημένος, ii. 113 n. 1

Interrogatio e contrario, ἀντεπερώτησις,
179

Intervallum, διάστημα, 81

Inventionis malitia, πανουργία τῆς μεθοδείας,
81

Investigabilis (qui investigari nequit) ܐ‎
ixvlacros, 15, 97, 154, 313 n. 3; ii. 217

Investis puer, παρθένος, 374 n. 2

Inviscera, ii. 326 n. 8

Invocatio, ἐπίκλησις, 116; ii. 205 n. 4

ἀσύστατος, 257,

INDEX VERBORUM

Inutiles facti sunt, ἠχρειώθησαν, 176
Iris, eos, 338

Irreligiosum, ἄθεον, 56, 200
Irritamentum, 219

Judiciale, τὸ κριτικὸν, ii. 133, 135

Justificari, δικαιωθῆναι, ii. 102. Justitiam
agere, δικαιοπραγεῖν, ii. 287

Juvenius, 307 n. 3

Labes, ὑστέρημα, 168, 173, 175, 186.
σφάλμα, 158

Lactatio, γαλακτουργία, ii. 293

Lacus, torcular, ii. 223

Latens ignis, rip ἐμφωλεῦον, 59

Latenter, λεληθότως, 42

Latere semetipsum, 378; ii. 328 n. 3

Legaliter, per Legem, ii. 382

Levamen, 343

Libido, ἡδονὴ, ii. 252. Aon, 11

Limus, χοῦς, 51, 120; ii. 325

Lingua, διάλεκτος, ii. 3

Liquare, ówAlfew, ii. 261

Locum nonum Episcopatus per successio-
nem, ἔννατον κλῆρον ἐπισκοπικῆς διαδοχῆς,
215

Locus qui est in cerebro, τόπος κατὰ τὸν
ἐγκέφαλον, 171

Logion, sacerdotale, 174

Longiloquium, ii. 65

Loquela, διάλεκτος, ii. 113

Loquacius aliquid exequi, φλναρεῖν, 142

Luxuriata ovis, πρόβατον ἀποσκιρτῆσαν,
158

Magnanimitas, patientia, ii. 65

Magnanimus erstitit, ἐμακροθύμησεν, 95, 372

Male, ἀπιθάνως, absurde, a

Male acceptos, 241. Mala acceptasse

Manifestans, σαφηνίζων, 48

Manifeste, ἀναφανδὸν, ii. 410; τρανῶς, ii. 60

Martyrium facere, μαρτυρεῖν, 187

Masculiniter, ἀρσενικῶς, 46

Masculo-feemina, Masculo-fomnineus, ἀῤῥε-
γόθηλυς, 10, 172. ἀθήλυντος, 18 n. 1

Materia, οὐσία, 155; ii. 426. argumentum,
19!

Mediantibus temporibus, ii. 18

Mediator, μεσίτης, ii. 100. Medietas, ܗܙ‎
σότης, 46, 48. Medietag temporum,
μεσοχρονία, ii. 283

LATINORUM.

Meditari, uedergy, 57, 86 n. 1, q. v. Medi-
tabitur, ἐκμελετήσει, 347. Meditata, με-
μελετηκῦια, ii. 328

Meditatio, exercitatio, ii. 411 n. 1

Mens, ἔννοια, ii. 323

Mentiri, ἐπιψεύδεσθαι, fingere, 97, 155

Mimus, Fabula, 89

Ministrare, πράσσειν, ii. 296 n. a

Minora esse (minorasse) ὑστερεῖσθαι, ii. 292

Minuere, κατακερματίζειν, 54

Minutatim, 249

Minutiloquium, 296

Mittatur in caminum, κατὰ τὸν κάμινον
ὀλισθῇ, ii. 404

Mittens in insaniam infelicem illam, ἐξοι-
στρήσας τὴν ταλαίπωρον, 117

Mixtus (calix) κεκραμένος, 115 n. 4; ἣ.
319

qui Moderatur ex contrarietate velocitatem
illorum sua tarditate, ἀντιταλαντεύων τὴν
ἐκείνων ὠκύτητα τῇ éavroü βραδντῆτι,
166

Moderari ad invicem, ii. 389

non Modicam, ov τυχοῦσαν, ii. 407

Molor, ἀλήθομαι, ii. 403

Morari, πολιτεύειν, ii. 156

Mortificatum, Morticinum, τὸ θνησιμαῖον,
li. 119 n. 4

Multiplicatio, πολυπλασιασμὸς, 155

Multo magis, ii. 27

Multo prius, 255 ; ii. 59

Munitio, ii. 408 n. 3

Muneratio, ii. 135, 175

Munus, gladiatorium (Hisp. foncion), 55

Mysterium, μυστήριον, 4, 12, 209. Myste-
rialiter, In mysterio, μυστηριωδῶς, 24, 42.
quasi Mysticum, μυσταγωγίαν, 183

Negotiatio intra Pleroma, ἡ ἐντὸς πληρώ-
ματος πραγματεία, 34, 334 n. 3

Nobilissime martyrium faciens, ἐπιφανέ-
στατα μαρτυρήσας, ii. 12

Nodos, δεσμὸν, τούτεστι τὴν ψυχὴν, 188

Non stans, ἀλλόκοτον, 5

Nullificant, ἀθετοῦσι, ii. 225, 247

Numerus multorum annorum, ἀριθμὸς πο-
Averijs, 168

Nymphon, 58 n. 4

Obaudierunt, ii. 196
Obauditio, ii. 194
Obduci, 173

561

Obligari, 311

Obscurare alicui, 370 n. 6

Obsecratio, ἱκεσία, 38

Observare se, ab aliquo, φυλάξασθαί τινα, 5

Obstetricasse, μαιοῦσθαι, 111, 301, 355, 364

Obstructus, ἐμπεφραγμένος, 176

Obtinere, ii. 329 n. 9

Occasionem accipiens, τὰς ἀφορμὰς λαβὼν,
314; dabimus, 5

Occasio, preetextus, πρόφασις, 2, 14 n. 3

Octonatio, ὀγδοὰς, 10, 11, &c.

Odientium, ii. 216

Odoratio, ὀδμὴ, 33 n.6 ; 171

Odoratus, sensus, ὄσφρησις, I7I

Olim, πάλαιον, 136; Hippol. πάλαι.

Omnia, πάντα, Soter, 23

Omnia, τὰ ὅλα, universa, 15, 22

Oneiropompi, 194, 306

Operabilior, 318 n. 3

Operari, δημιουργεῖν, 22

Operositas, 302 n. 5; Operosius, 319

Opobalsamum, ὀπὸς ὁ ἀπὸ βαλσάμου, 185

Ordinatio, τάξις, ii. 296; ordinatio sacerdo-
talis, τάξις ἱερατικὴ, ii. 47, 48; ordo,
τάξις, 25; ii. 153

Ornamentum verborum, καλλωπισμὸς M-
ξεων, 6

Ostendere, probare, ἀποδεικνύειν, 317

Ostensio, ἀπόδειξις, 31, 89

Ovilis, προβάτειος, 4

in Palestra insuetus, ἀπάλαιστρος, ii. 356

Palinodia, 192

Palpitans, παλλοῦσα, 119

Parasema, ii. 75

Paredrus, 117, 194, 206

Parentum nomina, προγονικὰ ὀνόματα, 1 13

Pareo, appareo, ii. 59, 102 n. 2 ; 125 n.5

Participare, ἐπιδοῦναι, 1 19 ; μεταδοῦναι, 118;
ἀνακοινώσασθαι, 13

Participari, μετέχειν, ii. 184, 400

Participatrix, ii. 328

Partiliter, 307

Partiri, ii. 265

Passus est, egit. ἔπαθεν, 305

Paternaliter, Patronymice, πατρωνυμικῶς,
23, 33

Patrodotor, 135

Paulatim, ἡρέμα, ii. 296

Paulo minus, tantum non, 318 n. 5

Pavor, ἔκπληξις, 35, 37 1

Pecuniam auferens, ἐξαργυριζόμενος, 375

Peperisse, κεκυηκέναι; partus, κύημα, 41

562

Pepo, 106, 107

Percapabilis, ii. 327 n. 3

Peregrinans, fenredwy, ii. 156

Perexire, διεξελθεῖν, 249 n. 3

Perfectissimus, ἱκανώτατος, ii. 14

Perfectum, consummatio, ii. 170

Perficiens, τερματίζων, 166

Perfiniens, τελευτῶν, 159

Perierga, 194 n. 3; Periergia, 201

Perinane, 106

Perperum Scripturarum, νόθων γραφῶν, 177

Perplexio, προσπλοκὴ, 64; perplexus, ἐπι-
πλεκόμενος, 158

Persons Evangelii, πρόσωπα τῶν Ev. i. 51

Perspeculari, 365

Pertransiens, legendo percurrens, διερχόμενος,
163; ii. 231

Phantasia, imaginatio, 36; species, 68; ii.
385

Phantasina, φαντασία, 3, 67, 115, 374

Phantasmari, φαντάζεσθαι, 356

Physiologice, ii. 240

Pingere quasi per umbram, σκιαγράφειν,
adumbrare, 165

Pithanologia, 301

Plasma, 197; ii. 349

Plasmasse, πεπλακέναι, 45; plasmati sunt,
ἐπλάσθησαν, ii. 330; plasmatus, 96
σμένος, iL. 101, 296; plasmatio, πλάσις,
i. 85, 220; ii. 102, 316, 342; plasmator,
πλάστης, ii. 369

Plenitudo, πλήρωμα, 29, 132; ii. 94

Pleroma, 38, 304, 305

Podere, ii. 222

Peenitetur, ii. 284

Poeta, artifex, 152

Porro, πόῤῥω, procul, 163, 355, 367, 377

Portentiloquium, 306; ii. 17

Portentuosa, Portentuosissima mysteria,
τερατώδη μυστήρια, 4, 36

Possibile, δυνατὸν, 39; ii. 292

Possibile erat, ἐνεδέχετο, 61

Posterior tempore, postrema genesis, μετα-
eyevéa repos, 24, 83, 153

Postgenitus, nepos, dré-yovos, 113, cf. 302 n. 7

Postremitas, Labes, 250

Potentari, καταδυναστεύειν, ii. 237

Potentissimus, ἱκανώτατος, ii. 10, 14

Preecatechisatus, ii. 221

Pracisus, διχοτομηθεὶς, 141

Preclainasset, προαναπεφωνήκει, ii. 122

Preeco, κῆρυξ, 155; preconationem, 365;
preconavit, ἐκήρυσσεν, ii. 56; preco-

INDEX VERBORUM

nari, κηρύττεσθαι, ii. 410; preeconatio,
preconium, κήρυγμα, ii. 1I

Preconare, κηρύσσειν, 97; ii. 2 n. I

Preedestinans, 255; ii. 123

Predictus, προωρισμένος, ii. 94.

Praest, κυριεύει, ii. 344

Prefiguratio, προτύπωσις, ii. 405

Prefinitus, 341; Prefinitive, ἐδ.

Prefiniunt, διορίζονται, ii. 172, 213 n.4

Premeditaretur, 'προμελετήθῃ, i.e. prawxr-
ercitatus, ii. 319 n. 3; 251, 426 n. 1

Premittit, προβάλλεται, 18, 76 n. 5; pre-
mitti, προβαλέσθαι, 9

Premium, ἔπαθλον, 64

Preesciens, προειδὼς, li. 427

Preescientia, πρόγνωσις, 375

Preesiliit, προήλατο, 13

Prestare, τελεῖν, 36

Preestruebat prophetas, ii. 185

Preeteriti, προγεγονότες, ii. 114

Preevaricationem, ii. 125

Primiformis, ii. 125

Primitie, 52

Primogenitus, ἀρχέγονος, 9, 10, 44, 85;
li. 124, 214; πρωτότοκος, li. 14

Primoplastus, 272

Principalis, καθολικὸς, ii 47; ἡγεμονικὸς,
li. 47, 48

Principalitas, πλήρωμα, ii. 274 n. 5; 275
n. 4

Principalitatem habere, πρωτεύειν, ii. 296

Principari, 120, 379, 383

Pro gonon, 125

Pro nobis, ἐφ᾽ ἡμῖν, ii. 291

Probatissime Scripture, σπουδαῖα ἀντί-

. Ὕραφα, ii. 406

Productus, προηγμένος, compulsus, ii. 74 n. 4

Proficiet, προκόψει, 347; Proficiens, ×.
κόπτων, ii. 296

Profundum, βυθὸς, 5; βάθος, 182

Progressus, προκόπτων, ii. 383

Projectibilis, 236

Projectus est, ἐξεβλήθη, ii. 331

Prolatio, προβολὴ, 9; Prolator (genitor)
προβολεὺς, 13

Promasculo, profemina, ὑπέραῤῥεν, ὑπέμθη-
λυ, 18

Promte, προθύμως, 347

Pronomina, cognomina, 387

Proon, ontos, oinnibus antecedens, 253

Propensius, δεινῶς, 31

Propositum, προαίρεσις, ii. 68

Propositum est, προέκειτο, 81

LATINORUM.

Proprie possidere, ἰδιόκτητον ἔχειν, 57

Prorogavimus, ii. 137

Prosecutor, comes, ταράπομπος, ii. 75

Protoplastus, ii. 120

Provectus, προκοπῆς, ii. 107 n. 3

ut Provenit, τυχόν, 301, 346

Providentes, ii. 145

Providentia, προμήθεια,
I33 n. 2

Provisa, 358

Prudens facta, 323

Psychicus, 42, 43

Pusillum tempus, 308 n. 2

Putative, δοκήσει, ii. 315, 316

21; πρόνοια, ii.

Quadriformis, τετράμορφος, ii. 47, 50

Quadripertitus, τετραπλασιασθεὶς, 138

Quadruplicatus, τετραπλασιασθεὶς, 144

Quscunque evenerint omnia, rà τυχόντα
πάντα, 110

Qualitas, ποιότης, 37 «

Quam, plus quam, ii. 194

Quamlibet, τυχούσαν, ii 288. Cf. ii. 407.
Un. ult.

Quanta, qualia, 363 n. 3; 369 n. 2

Quanti, 348

Quanto magis, pro quanto minus, 254 n. I

Quaslibet causas, τυχούσας αἰτίας, ii. 261

Quassum, ii. 254 n. 9

Quatenus, ἐπεὶ, 1

Quaternatio, τετρακτὺς, 9; τετρὰς, 146

Quaternio, τετρακτὺς, 661

Quies, ἠρέμια, 8

Quoadusque, ὁπόταν, 3

Recapitulare, ἀνακεφαλαιοῦσθαι, 29, 83;
ii. r21, 122, 304, 316; Recapitulans,
ἀνακεφαλαιούμενος, 11. 120, I21, 293, 405;
Recapitulatio, ἀνακεφαλαίωσις, ii. 404

Recaptivatus, ἀναδουλωθεὶς, ii. 125 n. 3

Recirculatio, ii. 124 n. I

Recitans, ἀναγορεύσας, ii. 114

Recludere, concludere, ii. 160

Recommemorare, ii. 228, 256, 367

Reconciliati sumus, ἀποκατηλλάγημεν, ii.
369

Recumbere, ἀνακεῖσθαι, ii. 228, 253

Recurrens, ἀπανελθὼν, ii. 351

Recurrere, ἀναδραμεῖν, 32 ; Qui recurrit sur-
sum, ἀναδραμὼν, 101; ἀναδραμὼν ἄνω,
150

Recusans, παραιτησάμενος, 186

Redditio, collatio, episemi, 335

563

Redemptio, λύτρωσις, 184, 186, 157; scena,
ἀπολύτρωσις, 44, 1. ἀπόλυσις, Marcosio-
rum, 123, 180, 181, 182, &c.

Redhibitus, instauratus, ii. 363

Redigi illuc quocunque declinaverit, ἐκεῖσε
χωρεῖν ὅπου ἃν καὶ τὴν πρόσκλισιν ποιή-
σεται, 52

Referri id in illos, τὴν ἀναφορὰν εἰς ékeivovs
εἶναι, 25. Relatio, ἀναφορὰ, 176

Refrigerare, ἀναπαύεσθαι, 59 n.6; 65 sep.

Refrigerium, 81; ii. 244

Refutantes, παραπεμπόμενοι, 1; ii. 76 n. 7;
"8n. 2; 3250.7

Regeneratio, ἀναγέννησις, 140, 181 n. 1; 182;
ii. 266 n. 1

Regnari sub aliquo, v. lect. ii. 366 n. 1; 389
n. IO

Regredi, ἀναδραμεῖν, 17, 100

Regressio, ἐπιστροφὴ, 17

Regula, ὑπόθεσις, 180, 367

Relevatio, διυλισμὸς, 143

Reliqua, rà ὅλα, universa, 101

Rememorare, drará£ac6a:, 238 ; ii. 114, 367

Reminisci (meminisse) ἐπιμιμνήσκεσθαι, 30

Remitto, ἀντιπέμπω, ii. 303

Remitto, dimitto, 71, 74, 82

Remitti, ὑποβάλλεσθαι, 181 n. 2

Renuntiare, ἀποτάξασθαι, 71

Repercutiant, repellant, ii. 389

Reponat, ἀποκαταστήσει, 75

Representavit, ἀποκατέστησεν, 384

Reprehendere, καταγνῶναι, 188

Reprobatio, ἀποβολὴ, ii. 387

Requies, ἀνάπαυσις, 22

Resolutio, ἐπίλυσις, 144

Restautatio, ἀποκατάστασις, 184

Resticulas nectere, σχοινία πλέκειν, 66

Restruere, instaurare, ii. 271 n. 3

Retardare, f. 1. retundere, ii. 342

Retorquens, ἀνακλάσας, ii. 333

Retractare, ambigere, ii. 347 n. 4

Reverita, ἐντραπεῖσα, 39

Reversio, ἐπιστροφὴ, 16

Reverti, ἐπιστρέφειν, 370; Reversus in se-
metipsum, ἐπιστρέψας els ἑαυτὸν, τό

Revocare, ἀνάγειν, ii. 325

Revolvere, ἀναπτύσσειν, 96

Rhodanenses regionea, 126

Rhythmisari, Rhythmisatio, 304

Rogasse una, συνδεηθῆναι, 17

Rudior, ἀπειρότερος, 3

Rudis, dxepalws (dxépacos), 4

Rudis terra, γῆ ἀνέργαστος, ii. torn. §

564

qui Sacrant, τελοῦντες, 185 ; qui Sacratur,
τετελεσμένος, ibid. ; τελειούμενος, 183

Salvare supputationem, σώζειν, 335

Sanguinis profluvium passa, αἱμοῤῥοοῦσα, 27

Sapiens in tumore stultitia, μωρία olnal-
copos, 163 (1. οἰδησίσοφος)

Sapientia φρόνημα, 134

Satellites, δορυφόροι, (errat. δορυφόροι), 23

Scarizare, 197, 232

Schiama, ii. 261

Scientia, γνῶσις, 347, 351

per Scripturam testimonium perhibet, ἐγ-
γράφως ἐπιμαρτυρεῖ, ii. 418

Secundum nos, eorum qui, τῶν καθ᾽ ἡμᾶς,
ii. 409

Sedet, sedebit, ii. 393 n.a

Seducibilis qui non est, μὴ ἐξαπατηθεὶς, 119

Seducere, παραπείθειν, tb.

Seducta, χαυνωθεῖσα, 118 n. 2

Seminata per universum orbem, καθ᾽ ὅλης
τῆς οἰκουμένης διεσπαρμένη, 90

Semivocalis, ἡμέφωνος, 155

Semper, διηνεκῶς, ii. 399

Sensatio, intelligentia, 281; ii. 380; νόησις,
298 n. 2. Sensatus, ἔμφρων, 33 n. 4;
᾿εὐνοούμενος, ii, 286 n. 3.

Sensibilis, αἰσθητὸς, 50, 52, 186

Sensibilitas, αἴσθησις, 69, 149, 240; νόησις,
263

Sensuabilitas, cogitatio, 282 n. 4

Sensuabiliter, ii. 375 n. 5

Sensus, νοῦς, 2, 6, 281; ii. 133, 398; διά-
youd, 135; ii, 411

Sententia, σύνεσις, 97

Separativa, διοριστικὴ, 29

Separans, ἀφορίζων, 100; χωρίσας, ii. 113

Separatio, ἀπαπλλαγὴ, 32

Separatus a matre, συσταλεὶς ἀπὸ τῆς ܡ¿‎
τρὸς, 101. Separatus, χωρισθεὶς, 19. Se-
parata, ἀνακεχωρηκότα, 36 n. 3

Septuplum, ἑπταπλασίως, ii. 332

Sidus, ἄστρον, 23

Signanter, ἐπισήμως, symbolice, 173

Signantibus, σημαινόντων, ii. 161 ἢ. 4

Signum, σύμβολον, ii. 122

Similimembrius, ii. 282 n. 2

Simplex, ἀπανοῦργος, 87

Simpliciores, ἀκέραιοι, 2

Sine specie, ἀνείδεος, 20

Sinistra, ἀριστερὰ, 42, 43, Εἴ, 101

Smyrna, myrrha, 338

Sophista, ii. 146

in Speculatu, palaw, 371

D ———

INDEX VERBORUM

Spiritalibus nequissimis, 1. spiritibus, Hipp.
πνευμάτων, 163

non Stantia (absurda) ἀλλόκοτα, 5

Status, σύστασις, 186 ; σύστημα, 362; στά-
σις, 48

Statuere, ὁρίζειν, ii. 407

Statuere sensum, infendere, 306 n. 1

Stauros, vallum, 18

Stigmáta, κατεστιγμένην, £

Stillare, eráfew, 116; ἐπομβρᾶν, ib.

Stillicidio temporis, 374 n. 3

Stultiloquium, 353

Stuporis admiratio, τὸ ἔκπληκτον θαῦμα,
τό

Suadenter, πιθάνως, 2. Suasorius, πιθανὸς,
3; Suadibile, πίθανον, 37; Suadela, τι-
θανολογία, 6, 7, 301; ii. 315

Sue potestatis, αὐτεξούσιος, 52

Suasionem tantam, ii. 409 n. 8

Suasorium typum, 332

Subjacentia, ὑποκείμενα, ܐܘܐ‎

Subjacere Deo, penes D. 352

Subjecerunt, ὑπέθεντο, 297, cf. 211, 222

Subinvolantes mores, ἐπέκλοπον ἦθος, 325

Subministrationem dare, ἐφόδια δοῦναι, 6

Secundum subsequentiam, consequenter, 336

Subsistens, ὑποκείμενος, 41

Subsistentia, σύστασιβ, 46; ὕπαρξις, ii. 217

Substantia, ὑπόστασις, 10, 46, 55; ii. 315,
321, 330, 353, 357

Substantia, οὐσία, 15, 17, 20, 27, 40, 43,
49; Bubstantim ejusdem, ὁμοούσιον, 42,
49, 50, 296, 307 n. 2; 308

Substantia, 295 ; ii. 116, 120, 121, 131, 132,
148, 318, 340, 362. φύραμα, 73

Substitutio—substantia, 297 n. 4. ὑπόστα-
σις---οὐσία, 298

Subtililoquium, ii. 78

Succedere, abire, 359

Successio, διαδοχὴ, 215; ii. 11

Sufficiens, contentus, 353

Sufficientes, ἵκανους, 21

Suffragines, ii. 23 n. 4

Suffugatur, 354 n. 4

Summitas, πληρῶμα, ii. 8 n. τ; 273

Super hsec, postea, ἐπὶ τούτοις, 18

Super illos, comparative, 319

Super tonum sagittari, ὑπέρτονα τοξεύοντες,
164

Superaverunt, l. superfuerunt, 329

Superceelestis, ὑπερουράνιος, 185

Supercoruscantem, ii. 266

Superfari, ἐπιλέγειν, 183, 185

LATINORUM.

Superficium, vestis, 289

ex Superfluo, ἐκ περίσσον, v. ἐκ περιουσίας,
332

Supergredi, efferri, ii. 210; transgrediens,
ὑπερβαίνων, 67; ii. 397, 411

Superindumentum, ἐπιβουλὴ (ἐπιβολὴ), 4

Superjunctum e contrario cum sit ἐπεὶ árre-
πεζεύχθη, ii. 165 n. a

Superposuit, ὑπερέθετο, eupervixit, ii. 387

Supervacuus, περισσὸς, ii. 122

Suppeditavit, ἐπήρκει, f. 0. ὕπηρχε, 274

Suppleverat XXX annos, 330

Supplicatio, λιτανεία, 370

Supputatio, 336

Sursum advolantium, ἀνωφερῶν, 43

Susceptio, ὑποδοχὴ, 51

Susceptorium, ἐκδοχεῖον, 127

Suspicari, ὑπολαμβάνειν, 37.
ἕεσθαι, ii. 408

Suspicio, ὑπόληψις, ii. 19, 20, 210; προσδο-
kla, 119

Sustinere, ὑπομένειν, 191; ii 104; περι-
μένει, ii, 412

καταστοχά-

Tedium, λύπη, 17, 70

Temporalis, ὑπόγνιος, recens, 86

Tenere, κρατεῖν, ii. 330. Tenens, κρατῶν,
li. 327

Terrenus, ἐπίσαθρος, 120

Testamentum, sodalitium, 296 n. 4. pac-
tum, ii, 302 n. (0; 233

Textus Scripturarum, elpuós, 67

Tradere, ἐγχειρίζειν, inter manus reponere,
ii. 10; quam Ecclesi; (Ecclesia) tradidit,
Th» ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας παραδεδομένην, ii.
12, 13

Traditio, παράδοσις, 180; ii. 10, 11, 15, 18

Traductus, ἐλεγχόμενος, ii. 17, sep.

Traducere, ἐλέγχειν, ii. 313, 383, sep.

Traductio, ἔλεγχος, ii. 1, 313, 381

Transducere, παράγειν, 2

Transferuntur, μεταφέρονται, f. 1. μεταστρέ-
φονται, li. 413

Transfictio, παραποίησις, 82

Transfigurare, μεθαρμόζειν, 178, 290

Transfiguratio, μετασχηματισμὸς, 178

Transfingere, μεταπλάττειν, 67

Transgressa, χωρήσασα, 204

565

Transgressio prioris conversationis, f. μετα-
στοιχείωσις, ii. 19
Transibilis non est, 344

Transire, ὁδεύειν, 60.
δεύσας, ibid.

Transitorium, ii. 326

Transpositio, μετάθεσις, 74

Transvertens, raparpérwy, 82

Tripartite, τριχῆ, 11

Tubus, σωλὴν, 60

Turbule, insularum congeries, ii. 421

Qui transierit, διο-

Umbra, σκιὰ, 31, 100
Ut obvenit, ὡς ἔτυχε, ii. 255 n. 5
Utens tolerabilius, ib 280

Vacari, vacare, ἀσχολεῖν, 6; Vacans, σχολά-
ἔων, 164

Vacuum, κένωμα, 36; Vacuitas, κένωμα, 32.
Vacuata, κεκενωμένη, 100; Vacue, 119

Vaniloquium, 321

Varietas, versufia, ii. 305

Varius, πολυποίκιλος, 34 ; ποίκιλτος, 174

Vastior sonus, βάσσων, 343

Velle, malle, 66Xew—7, ii. 194

Verbosata, φλναροῦσα, 153 n. 2

Verbum, ratio, 319 n. 3

Verecundiam propter, 70

Verisimilitudo, πιθανότης, 6

Versibus, ἐμμέτρως, 155

Vesanius, donporepoy, qu. ἀσχημονέστερον,
48

Veterinaria, ars, 373

Viatica, subsidia, 244

Victima, σφαγὴ, ii. 62

Vigens, ἀκμάσας, ii. 437

Violentium, violentorum, ii. 196

Vitreum, vitrum, ὕαλος, 3

Vituperabiles, AnpoAdyo:, 107

Vituperavit, f.1. vilipendit, LX X. ἐφαύλι-
σεν, ii. 226, 6

Vivificantes, ἀναζωπυροῦντες, ii. 47

Vociferatio doloris, σχετλιασμὸς, 152

Voluit, ἐνενοήθη, 9 ; simul ac Voluit, ἅμα
τῷ θελῆσαι, III

Voluntas, 1. Voluptas, τέρψιβ, 55 n. a

V ulsio, ii. 40

INDEX VERBORUM GERBZECORU M.

'ABpdEas, 203 n. 6

A yd, Charitas, /Eon, 11

À ya Tós, ii. 157 n. 1

᾿Αγήρατος, Insenescibilis, Eon, 11

Ἅγιον πνεῦμα, Valentinianorum, 21; Mater
Achamoth, 46

ἀγώγιμα, adlectantia, 121, 194, 206

ἀγὼν, agonia, 24

ἀγωνία, 37; τὸ ἀδρανὲς, imbecillitas, 120,
197

A eívovs, Ainos, /Eon, 11

ἀθετεῖν, frustrari, ii, 158 n. 2

ἀθήλυντον, masculo-faminam, 18; 1. dépe-
νόθηλυν.

ἀθρηξία, immortalitas, barbara vox, Gr. Fr.
xiv. f. 1. ἀπληξία.

αἰτιλογίαν, contradictionem, 220, cf. n. 3

αἰχμαλωτίζουσιν ἀπὸ τῆς ἀληθείας, in cap-
tivilatem ducunt a veritate, 31

Ale», 8; Αἰῶνες, 12

AxaTdA nos, 16 n.2; 11. 172 1

ἀκατάρτιστος, imperfectus, 294

ἀκινδυνότερον, tutius, ii. 408

Ἀκίνητος, Acinetos, /Eon, 11

ἀκράτητος, incomprehensibilis, 61 n. 3; 193,
181

ἀἐκρατήτως, inapprehensibiliter, 59

Ἀλήθεια, Veritas, /Eon, 9, 100, 112

ἀλλόκοτον, non stans, absurdum, ὃ

ἐξ ἄμμου σχοινία, operam ludere, 66.n.4

ἀναβλυσθεῖσαν, superebulliit, 228

ἀναδεῖξαι, facere, ii. 292

ἀναδραμεῖν, recurrere, 32, 196

ἀνακεφαλαιώσασθαι, renovare, 91, ii. 122;
cf. Syr. Fr. xi.

ἀνακεχωρηκότα, separata (a communi homi-
num notitia), 36

ἀνακοινώσασθαι, participare, impertire, 13

ἀνάληψις τοῦ Κυρίου, ii. 58; ἔνσαρκος, 90

ἀναπλασάμενοι ὑπόθεσιν, confingentes hy-
pothesin, 85

ἀναπτύσσειν, revolvere, 6

ἀναστήσαντα, ii. 54

aveideos, informis, 20, 32, 164

ἀνεκλάλητος, 137

Avevvénros, Anennoetus, Eon, 103, 107;
insensibilis, 186

dveEnynros, inenarrabilis, 217

Ἄνθρωπος, Hon, 10, 113, 149 n. 2; 151 n. 2;
228

ἀνονόμαστος, innominabilis, 57, 99

ἀνούσιος, insubstantivus, 129, 131

ἀντεπεζεύχθη, e contrario superjunctum est,
165 n.2

ἀντεπερωτήσει, contraria. interrogatione,
179

ἀντιλογία, ambiguitas, ii, 235; f. 1. ἀμφιλο-
yía.

ἐντίτυπον, 151, 199; Gr. Fr. xxxvi.

ἀνυπόστατον, insubstantivum, 89

ἀνωφερῶν, sursum advolantium, 43

ἀόρατον, 8, 40 n. 3; 6l

ἀπαλλαγὴν, separationem, 32

ἐπάνθισμα, flosculum, 5n. 4

αἀπανούργων, simplicium, 87

Ἀπώτωρ, Apator, i.e. carens patre, De-
miurgus, 42

ἀπειρία, 168 n. 2

ἀπειροκαλία, ignorantia, ii. 407

els ἄπειρον ἐκπίπτει τὸ πλῆθος, in immen-
sum decidit multitudo, 133

ἀπέσκηψε, l4n.2

ἀπέσχησθαι, 16 n. 1

ἀπηγήοχαν, abstraxit, 117

ἀπηρυθριασμένως βλασφημῶν, impudorate
blasphemans, 216

ἀπιθάνως, 2

ἀποβάλλειν, v. ejicere, v. non admittere,
Gr. Fr. iii.

ἀπόγονος, postgenitus, i.e. proles, 113

ἀποκυῆσαι, generare, 225.

ἀπολύτρωσις, 89 n. 1; 180

ἀπορῆσαι αὐτοὺς, consternasse eos, 179

ἀπορίαν παθεῖν, consternationem pati, 34,
70; ἀπορία, inconstantia, 306

ἀπόῤῥητα μνστήρια, 12

αποστασία, abscessio, ii. 120 n. 6; 264 n. 9

ἀποσταυροῦν, crucifigere, v. vallo cingere,
20 n. 1

ἀποστῆναι, 1. drorrnvat, 212.

ἀποτάξασθαι, renuntiare, valedicere, 71

ἐποτελεστικὸς, 352 n. 4; ἀποτολεσθεὶς, ii.
380 n. 1

ἀριστερὰ, sinisira, que ex materia, 42, 51

INDEX VERBORUM GRACORUM.

᾿Αῤῥενόθηλυς, Masculo-femineus, 10, 108, 228
Ἄῤῥητος, Inenarrabilis, 99, 146

dpxéyovos, 9, 10, 44, 85

Ἀρχὴ, Zon, 9, 96 n. 5; ii. 40 n. 7
ἀσημότερον, qu. ἀσχημονέστερον, vesanius,

ἀστοχήσωμεν τῆς, frustremur a, ii. 323

ασύζυγον, sine conjuge, 18

ἀἁτονώτερον πρὸς τὸ γινώσκειν, 46 n. 5

αὐθεντία, potestas, 196

avAat, atria, cortine, 171, 173

αὐτοβουλήτου βουλῆς, ab se cogitata cogita-
tionis, 141

Abtroyevynrwp, 135

Αὐτοφυὴς, Autophyes, Naturalis, JEon, 11

αὔξω, 144; ii. 319; cresco, ii. 296

ἀφανισθῆναι, 39

ἀφιστάμενος, abstentus, ii. 17 n. 4

dpupice τῆς ἰδίας μετουσίας, separavit a
sua conversatione, ii. 303

ἀχαλιναγωγήτους, effrenatos, ii. 340

ἀχαριστοῦντες τῷ Θεῷ, ingrati, 220

ἀχρειῶσθαι, exterminari, contaminari, 12]

Βεβαιωτικῶς ἀποφαινόμενοι, asseveranter
pronuntiamus, ii. 410

Βύθιος, /Eon, 11

Βυθὸς, Eon, 8, 9, etc.

Γαλακτουργίας, lactationis, ii. 293

γενεσιουργεῖται, generatur, 149, 150

γένεσις, soboles, 21

I5, Mater, 46

ynpaXéos πάνυ, valde senec, ii. 12

els γνωστικώτερον, in majorem agnilionem,
103; γνώστικυς, 98

γραφὴν ἐξήνεγκεν Εὐαγγελίου, scripturam
edidit Evangelii, ii. 8

Aewws, propensius, 3]

δεξιὰ, dextra, animali natura, 42, 43, 51, 101.
Cf. Introd. cxxxiii—cxxxv.

δερμάτινον χιτῶνα, 50

δεύει, auget )1. rigat), ii. 319

Δημιουργὸς, 21, 25

διαβολὴ), detrectatio, 206

διαδοχιὶ ἐπισκοπικι), 215

διώκονος, minister, 14]

διαμωκώμενοι, qui derident, ii. 224

διαπορεῖν, consternari, 6

διαφορώτερος, 205, 206,279 n. 5; 366 n. 4

διατετριφότα, conversatum, 45

διδασκαλείου ἴδιον χαρακτῆρα, doctrina pro-
prium characterem, 98, 216, 220, cf, 203

διδασκάλιον, doctrina, ii. 134 n. 1

567

διεχεῖτο, diffundebatur, letabatur, 36

δικαῖος, 58 n. 1

δίκας αἰτεῖσθαι. penas dare, Gr. Fr. xxxi.

διοδεῦσαι, pertransire, 34; διοδεύσαντα dia
Mapías, qui per Mariam transiit, 60

διοικεῖν, moderari, 193

διοριστικι ἐνέργεια, operatio separativa, 90

διυλισμὸν, percolationem, 143

δοκήσει, putative, 197

δόξαν, (δόκησιν,) ii. 92 n. 6

δραστικωτέρα, potentior, ii. 928

δυνατὼ, valida, 40 .

δυσκολώτερον, difficilius, ii. 326

δωδεκαμελοῦς, duodecim hab. membra, 144

'Εβδομὰς, Hebdomas, 44

ἐγγράφως παραδιδόναι, per scripta tradere,
ii. 6.

ἐγκαθέζεσθαι ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις, in Evang.
insidere, 48

ἐγκατασκεύαστος, concinnus, ii. 295

ἐγκισσᾶν, delectari, 41 n. ὃ

ἐγκρατεία, 198; ᾿Εγκρατεῖς, 220

ἐγκύμονα, pregnantem, 9, 222

ἑδραστικὴ ἐνέργεια, operatio confirmativa,

εἰκάζω, assimilo, 13

εἱρμὸς τῶν γραφῶν, textus Scripturarum, 67

ἔκβασις, consummatio, ii. 294; ii. 408

ἐκβεβράσθαι, defervere, 32

ἐκκλησία---συναγωγὴ, 21, 17 n.1

ἐκποδὼν ποιήσει, de medio auferet, 87

éexrixa, habilia, 89, 40

ἔκτισε με, ‘3p, ii. 157 n. δ

ἔλευσεις, 90 n. ὃ: ii. 170 nn. 7,8

ἐμβρόντητοι, 362

ἐμμελῶς, studiose, 194

éuuérpws, metrice, 155

ἐμπειροτάτους τῶν γραφῶν, perfectiores
Scripturarum intellectores, ii. 113

ἐμφωλεῦον τῷ κόσμῳ, latens in mundo, 59

ἔμψυχα, animalia, 198

ἔναυλον ἔχειν, insonantem habere, ii, 10

ἐνεθήκωσεν els αὐτοὺς, in eos deposuit, 164

ἐνεργῶς, 307 n. 1

ἐνθύμημα, collectio, syllogismus, ii. 136 n. 4

᾿Ενθύμησις excogilatio, concupiscentia, 19

"Ἔννοια, cogitatio, /Eon, 9, 10, 109

ἐνυβρίζει ὕαλος τὸν σμάραγδον, 9

ἐξαγώνος, 24 n. 1

ἑξαγρώμματον ὄνομα, i. e. 'Incovs, 149

ἐξαργυρίζειν τινὼ, pecuniam alicui auf. 975

ἐξαφανίζειν, exterminare, ii. 427

ἐξεπτκύκασι τὸν ἐγκέφαλον, 4, 5

éEnynrijs, interpretator, 2

é£npodoopncev, 99 n.1

568

ἐξομολόγησις, 122 n. 1; 126 n. 3; ii. 17 93

ἐξουσία, 39 n. 2

ἐπανόρθωσις, emendatio, 193

ἐπαοιδαὶ, incantationes, 206

ἐπεκτείνασθαι, 620.3; 69 n. 1

ὀπιβολὴ, 4, 2

ἐπιγινώσκειν, ii. 14n. 1

éwidextixa τῆς ζωῆς, participabilia vite, ii.
927 n. 2.

ἐπίκλησις, invocatio Eucharistica, 116, 205
n. 4

ἐπίλυσις, resolutio, 144

ἐπίσαθρα, putida, 120

ἐπίσημον ὄνομα, 196 ; ἐπίσημος ἀριθμὸς, 141

ἐπισκοπικῆς διαδοχῆς κλῆρον, locum episco-
patus per successionem, 215

ἐπιστροφὴ, 41 ἢ. 4

ἐπιτήδειον, aptabiliter, 164

ἐπιχειρήσεως, argumentationis, 86

ἐπομβρήσῃ εἰς αὑτοὺς, stillet in eos, 116

ὁπτάμυχος, lucerna, ii. 379

Evédoxnrds, Soter, Salvatoris Valentiniani
nomen, 112

εὐδοκία, ii. 36 n. 5

εὔτονον, firma, 204

«α«ὐφρασίας πολλῆς μετασχόντα, magne ex-
sullationis participantem, 23

evxapioreiv, gratias agere, 96; liturgice,115

ἐφόδια δοῦναι, subministrationem dare, ὃ

Ζωὴ, 11, 100, 285, 286
ζωοποιεῖν, vivificare, 35

"Hori, voluptas, Eon, 11
ἠσκημένην, nulritam, 205

θίασος, insanus (coetus), 120
θέσει, accidenti, 194

"Tae, nomen confirmans, 33

ἰδιωτίκως, 6 n. 3

ἰδιωτισμὸς, simplicitas, Gr. Fr. iii.

ἱερουργικὴν, sacrificalem, ad sacra pertinen-
tem, ii. 47

ἱκανωτάτην γραφὴν, potentissimas literas,
ii, 10; ἱκανωτάτη ἐπιστολὴ), ii. 15 n. 1

κακοσυνθέτῳ, male composito, 67
κακουργήματα, malignationes, 206
καπηλεύειν, adulterare, ii. 238

Καρπιστὴς, 18

καρποφορεῖν, 6; καρποφορία, 37
καταγίνονται ἐν πάσῃ κολάσει, in omni

INDEX VERBORUM

pena conversantur, omnem ponam luunt,
ii. 899

καταδικαστικῶς, more judicis, Gr. Fr. xxxi.

καταθεματίσας, catathematisans, 119 n. 4;
163

κατὰ κάθετον, secundum demissionem, 168
n. 1

κατακλίναντος, 174

κατάληψις, cognitio, 68

κατάλυσις, destructio, 197, 198

καταπαλαισθεῖσα, Gr. Fr. xiv.

καταστροφεῖς, eversores, ii. 58

κατατρέχουσι τῶν γραφῶν, infamant Scrip-
(uras, 85 n. 5; arguunt, 56

καταφυσήσας, exsufians, 119 n. 4; 163

κατέσπαρται κι ἐκκλησία, disseminata est
ecclesia, 90; ii. 47

κατηχεῖτο, audierat, ii. 61

κατωφερῶν, deorsum devergentium, 43

κεκαντηριασμένοι τὴν συνείδησιν, 126, 210

κένωμα, vacuitas, 3]

κεπφωθεῖσα, elata, 118 n. 2

κεχυμένος, effusilis, 49

κορωνίδα τῆς ὑποθέσεως, finem regule, 179

Κοσμοκράτωρ, 47, 48

κοσμοποιοὶ, 198, 204, 205, 206

κυοφορηθὲν, utero gestatum, 51

λοπρήσουσι, leprosi erunt, ii. 294

ληρολόγοι, vituperabiles, 107

τῷ γῆς λιπαρωτέρῳ συμπλεκομένου, opimi-
ore terra commisti, Gr. Fr. xii,

Avravela, supplicatio, 370

Avtrpwrns, nomen Hori, 18

ἐκ μαντείας λαμβάνειν, de divinatione acci-
pere, 82

μεγέθη, virtutes, 118n.1; 137, 141 n. 2

μεθαρμοζειν, transferre in, 67, 99

μελετᾶν, meditari, exercere, 57, 86 n. 1; ii
219 n. 3

μέλλειν, ii. 48

μελοποιΐα, fabricatio membrorum, ii. 896

μεριστικὸς, separativus, 30

μεσότης, medietas, 58, 59

μεσοχρονίαν, medielatem temporis, ii. 283

μεταγενέστερος, posterior, 24, 83, 153

Μεταγωγεὺς, nomen Hori, 18 n. 4

μεταλαμβάνει, putat, 119

pera arra, transfingo, 67

μετενσωματουμένῃ, 192

μετοχικὴν τῆς ζωῆς, participatricem vite,
ii. 237

μὴ, pleonast., 315 n. 2

Μητροπάτωρ, nomen Demiurgi, 42 n. 3

Minos, comedia, 89 n. 2

GRACORUM.

μονογλωσσήσαντος, singulariter enunciati,
131

μόρφωσις, formatio, 22

μυστηριωδῶς, mysterialiter, 24

μυστικῶς, secreto, Gr. Fr. xiv.

Νομοθεσία, lex, ii. 114
Νυμφὼν, Nymphon, thalamus, 58 n. 4

ὀδμὴν ἀφθαρσίας, immortalitatis odoratio-
nem, 33

οἴηματι διδασκάλου ἐπαρθεὶς, presumiione
magistri elatus, 220

olncews, opinionis, (Codd. operationis, f. 1.
awoujoews), 45

οἰησίσοφον μωρίαν, in tumore sapientem
stultitiam, 1. οἰδησίσοφον, 162 n. 1

οἰκειοῦν, adjungere, 95

οἰκονομία, dispositio, dispensatio, 52, 83 n. 2

ὁμοούσιος, 42 n. 5; 49 .ܐ‎ 2 50

ὁμόφυλα, 197

óveipóTroy 01, 194, 206

ὀφιόμορφον, serpentiformem, 232

οὐσία, 79; ὅλη οὐσία, 15 n. ὃ: 76 n. 2

Παλινῳδίας, 192

Πάντα, Omnia, Jesus Valentinianorum, 23

παράδεισον...τέταρτον ἄγγελον, 45

παραδιδάσκοντες; aliud docentes, b

καραιτεῖν, abstinere, ii. 205

παραπεμπόμενοι τὴν ἀλήθειαν, aspernantes,
setting aside, v. refuto, Ind. Lat. 1 3

παραποίησις, transfictio, 82 n. 1

παρασκευὴ, cena pura, 140 n. 5; ii. 388

παρατρέποντες τὰς ἑρμηνείας, interpretatio-
nes convertentes, 1

παραχαρασσόντων τὴν ἀλήθειαν, eorum qui
adulteraverunt veritatem, ii. 14

πάρεδροι, 194, 206

παρεισφέρειν, clam inferre, 177; ii. 51

παρεπινοεῖν, adinvenire, 94, 97, 176

IIarpoóórcp, nomen Verbi, Marcos, 135

πεπλακέναι, plasmasse, 45

περαιώσας, explicans, 89 n. 3 141

περίεργα, 194 n. 2

περιγινόμενα, exquisita, 36

σ“εριγράφειν, ii. 40 ܐܐ‎ 8: 192 n. 5

περιποιήσῃ, (τινὶ) δόξαν αἰωνίαν, eternam
claritatem circumdet, 91

περιπολίζοντες, circumobservati, 123 n. 1

περιφορὰ, 204 n. 3 ; 373 n. 8

ἵνα ποφεισμένως εἴπω, Gr. Fr. ii.

πήξις, ferio, 48

569

πηχισμὸς, mensuratio per cubitos, ii. 405

πιθανολογία, 301 ; πιθανότης, suadela, 6

πιθάνως, suadenter, 2, 4

πίπτειν, errare, ii, 121

πλάσις τοῦ Θεοῦ, plasmatio Dei, 220

πνευματοφόρος, Spiritum S. habens, 331

πνοὴν ἀφθαρσίας, spirationem incorruptela,
51

ποίημα, factura, 196

πολιτούεσθαι, morari, ii. 156 n.2

πολυπλασιασμῶν, multiplicationum, 155

πραγματεία, dispositio, 95, 100; ii. 50, bis

πράσσειν, ministrare, ii. 296

προαναπεφωνήκει, praclamasset, ii, 123

προβολὴ, emissio, 9. προβολεὺς, prolator,
13. προβαλεῖν, emisisse, 42. προβαλέσθαι,
emisisse, 60. προβεβλῆσθαι, emissum esse,
37, 206; προβεβλημένος αἰὼν, 14

προενέγκασθαι vidv, filium emittere, so. in
lucem, 101

προοιμιαζομένους τὴν ἀφθαρσίαν, coauspi-
cantes incorruptelam, ii. 88]

τῆς προορίσεως φῦλον, multitudo ante pra-
Jinita, ii. 380

προπανυπερτάτου δυνάμεως, sublimissina
virtutis, 155

πρόσβασις, progressio, f. 1. πρόβασις, 148

προσεπεργάζεσθαι, exquirere, f. 1. 7 pocepev-
νᾶσθαι, 95 n. 1

πρόσκλισιν ποιήσηται, declinaverit, 52

προσοικειοῦν, insinuare ad, 68

προσπλοκὴν, perplexionem, 64

προσχὼν τῇ ᾿Ιερουσαλὴμ, appropinquans
ad Hierusalem, 179

πρότασις, argumenium, Gr. Fr. xiv.

προτύπωσις prefiguratio, ii. 405

‘Padiotpynua, falsationem, 177; padcoup-
youvres Ta λόγια Kupiov, falsantes, verba
Domini, 25 ῥᾳδιουργοῦντες τὰς ἐξηγήσεις,
adulterantes expositiones, 31

ῥευστὸς, fluidus, 49

'Ῥοδανουσίας κλίματα, regiones Rhodanen-
ses, 126

Σιγὴ, Hon, 9; Levyrj, 145

oxapl{ovros, 197

σκηνοβατεῖν, exponere, ii. 262

oxita, 31

σοβαρῶς, graviter, 360 ܐܐ‎ 1

Σταυρὸς, 18 ܐܐ‎ . 2; 32n. 6; 62n. 3

σνγκατασπαρεὶς, conseminatus, 1

συγκαττύσαντεν, assuentes, 68

σνγκεκροτημένη πανούργως πιθανότης, ve-
risimilitudo subdole exercitata, 2

συγκρίματα, congregationes, 40 n. 3

570

Συζχυγία, Conjugatio, 10, 198, 223, εἰς.

σνλλαβεῖν τὴν θεωρίαν, 41

cvuBeBAnkóres Ἰωάννῃ, qui Johannem con-
venerunt, 331; ὁ ewpaxes τοὺς Ἀποστό-
λους, καὶ συμβεβληκὼς αὑτοῖς, qui vidi
Apostolos, et contulit cum eis, ii. 10

συμπεπλέχθαι τῷ παθει, complecti passio-
nem, 34

οἱ συμφοιτήσαντες τοῖς ᾿Αποστόλοις, Gr.
Fr. ii.

συναύξουσαι τῇ ψυχῇ. simul crescentes cum
anima, Gr. Fr. ii.

συνεζύγησαν, 222

συνοπακολουθήσασαν,
188

σννεπισφραγιζόμενος, consentiens, 23

συνεσταλκέναι, 73 n. 1

συνιεῖν, 96 n. 4

συννηπιάζειν, simul infantem esse, ii. 295

cva?rapévTov,conseminatorum (erral.avur.)
150 n. 3

σύστασιν ὕλης, collectionem materie, 35 n.2;
186

συστέλλειν, subtrahere, 32

σχόντες μικρὰ πρὸς ἀλλήλους, levem inter
se contentionem habentes, Gr. Fr. iii.

σωματικὰ στοιχεῖα, elementa corporalia, 36

Σωτὴρ, Zon, 23, 24

consequentem, 132,

τελείως ἔχειν, 16 n. 5

τετρακτὺς, quaternatio, 9

τατράμορφον εὐαγγέλιον, quadriforme E-
vangelium, ii. 47, 50

τετράμορφα (oa, quadriforma animalia, ii.
50

τετραπρόσωπα Χερουβὶμ, il. 47

τραγῳδία πολλὴ, 96

τριχῆ, tripartite, 11

τρύγα τῆς ὕλης, fecem materia, 232

τυχοῦσαν, quamlibet, ii. 261, 288; cf. i. 301,
346; ii. 407

ἐν τῷ (ἐν τούτῳ), 2, 5

pf NI, a6
Lid ܠܠ‎

5
ek OF TH. '^N
UNIVERSITY

OF
CALIFORNYA

INDEX VERBORUM GRZECORUM.

ὕαλος, vitreum, 3

ὑπέθετο, subjecit, putavit, 211, 222

ὑπερβαίνειν, supergredi, 67

ὑπερέκκρουσιν, fraudem, 164

ὑπερεκχεῖσθαι, supereffundere, 117

ὑπεριμείρεσθαι, valde concupiscere, 117

ὑπερκύψασαν, elatam, 38

ὑπέρτονα τοξεύοντες, super tonum sagitian-
tes, 164

ὑποβεβηκὼς, inferior, 204

ἐξ ὑπογυίου, recens, 86

ὑπόθεσις, argumentatio, 37; argumentum,
38

ὑποκείμενα, subsistentia, 1

ὑπολήψεις, opiniones, ii. 19 n. 1

ὑπόστασις, substantia, 48, 133, 155

ὑστέρημα, defectus, Labes, 128 n. 5, 163;
ertremitas, 251; postremitas, 250; defec-
tio, 857

φαντασία, phantasia, 8, 86, 68

φαντασιασθεῖσα, ducta phantasmate, 195

φαντασιωδῶς, per phantasmata, 374

Φφιλαρχεῖν, principatum concupiscere, 193

φιλεριστοῦσιν ἀποδεικνύναι, ostendere as-
severant, 175; μὴ φιλεριστήσαντες éav-
τοὺς, gui noluerunt inter se acriter con-
tendere, Gr. Fr. iii.

φίλτρα, 194, 206

φωστὴρ, luminare, 171; ii. 156

Χαρακτὴρ σώματος, figura corporis, 380

χαριτήσια, 206

χαυνωθεῖσα, 118 n. 2

xavvovy τὴν γνώμην, infatuare sententiam,
164

Xwpety els τὸ μηκέτ᾽ εἶναι, abire in id μὲ
Jam non sit, 59; χωρήσασα, transgressa,
204

οὐκ "Qv, Deus Basilid., 108n.2. Pref. xciii.
xcv.

Cantabrigiae: typis Academicis.

BY THE REV. W. WIGAN HARVEY.

Ecclesie Anglicane Vindex Catholicus,
in 3 vols. being a collection of Treatises of the Fathers, Synodal Epistles and
Canons, Anglo-Saxon Homilies, &c. &c. in illustration of the 39 Articles.

The History and Theology of the Three Creeds. 2 Vols.
post 8vo. 14s.

Prolusio Academica, in Prov. vitt. 22. Ato. 3s.

University Sermons. 8vo. 4s.

MESSRS. DEIGHTON, BELL & CO. CAMBRIDGE.

‘ ^n

8
ܫ ܡܡܥ

BERKELEY
ܚ‎ 1097

ΒΠΠΏΒ.,853ῃ

RETURN TO the circulation desk of any
University of California Library
or to the
NORTHERN REGIONAL LIBRARY FACILITY
Bldg. 400, Richmond Field Station
University of California
Richmond, CA 94804-4698

ALL BOOKS MAY BE RECALLED AFTER 7 DAYS

* 2-month loans may be renewed by calling
(510) 642-6753

* ]-year loans may be recharged by bringing
books to NRLF

* Renewals and recharges may be made 4
days prior to due date.

DUE AS STAMPED BELOW

JAN 22 1998

JUN 1 0 1999
AUG 1 2 2004

12,000 (11/95)