Full text of "KUR'AN----PRIJEVOD NA PREKO 40 JEZIKA"

See other formats

Translation of the Meanings of

THE NOBLE QURAN

in the Somalia Language

QURAANKA
KARIIMKA

Iyo Tarjamada

Macnihiisa Ee Afka

Soomaaliga

Waxaa Ku Sharaf Mutay Amarka Daabacidda
Jaamacan Sharafta Badan Iyo Tarjamada Macnihiisa
Adeegaha Labada Xaram Ee Sharafka Badan Boqor

Fahad Ina Cabdulcaziiz Reer Sucuud Boqorka
Boqortooyada Sucuudi Caraabiya

^j-j ojLiJLilj o^dJ ^j-»^J> <>>r Lp LojJIj 4-^tr^ ^*=A>-* fO^' **^' V^^r 1 ^t-^J' ^ 4JJI Jaij>

0LUJ1 ^.-0-rff olf-^-^Ji dUb jt^-f-lj iL-j^^i oUJJL A^U.* j~~j£j Jux^jj ^^oJL^^Ji <^JL>f

iLoJLoJL cJl>^JI cJlx^a^JI L^Ljai JL^3 viJULJl {jfJujJz^S jj-^pJl >A» «_«j>«_<J L*j—»j_<Jl t_>IJUbjlj

. o^JLoJl

^ i^SLJl I5Lc^ ^!^)ll JU3I ik.»^ i-l*J» l±\*\ lj^\ I^juJL <JL,yJl ofc»wi^Jl ls\M
oUdJl ^Jl f-?^J' OlfrjiJl iS^J ^r»Ju i-<o^ i--«!^)ll JljJJl J> ^j "a,-J t *U1p v-AJaJLL-*l

oUJce} o^-_~JjJJ p-^5 {j£$ Jai> JLoo _5 «Jj^3 j*Sl&*J3 2 ls***
<jl UJL*L~o ^-A^-rf^jl A$— >^$l ^^v^-l^j lj^*-^»J (©^>-l <j^i-«j-oJl LoJl ) tP**-* ~>*V wLoJ 1}

< j-^»^>Jl f^="* *^pUXaj ^»1 (jj^'j i_JL»^a3l ijJJl Jl a^Iju* Loj>^jj cJL>j^Jt <_&>wa~oJl tJUb >JLaj
< j>» Af>«J 1$^*j>I^aj >U>j oJUP JLojx>» ij-ck>^» ^j-iJl l^Lo^^o >\i ir^'j *-^' A4aJL>- /j-Ju^-iJl

: pJbjLx~>( *tH^' ^JLa^s^JI c-LoJLp

(t^l^Jl ^*-Jl^) L^>JJt j^j^tj \j^*£- «JL»P JLoJ>*-» ^_oJ>o« ?c-jjl

. aJLo^ Xa&A j*S> 7*-^* lyoS*-^\ JL«P Tt^-iJl OU il Ja*_> JLt ^.JbcJtj iL-jl^jJl AJU>>t^oJlj >li jjj

.ij^-^j lojJJ ^ «^Jl^>? TtLajj «^»!^-»l C^-Joj ^jLol <J^aj ^jjl ^A-^aJlj <JJL^Jl ^

Lo^JajJl JUf?lJLoJl _3l AnA> 0' <>^- c ^*^ ^^^ CoJL Lx^» oLo^>j^Jl (JU pl*3 cJu^dJl «wA>«^2^Jl

_— a

Waxaa ammaan oo dhan iska leh allahii barbaariyay caalamka ee yidhi " Quraankan
wuxuu ku hanuuniyaa tan ugu toosnaasho badan, wuxuuna ugu bishaareeyaa mu'miniinta
wanaagga fala inay leeyihiin abaalmarin weeyn " .

Naxariis iyo nabadgalyo rasuulkii alle korkiisa ha ahaato ee gaarsiiyay dadka kitaabka
rabbigii ee yidhi " waxaa idiinku kheeyr badan kii Quraanka barta dadkana bara ", wuxuuna
dadka ugu yeedhay inay akhriyaan isagoo yidhi " akhriya Quraanka maxaayeelay wuxuu iman
maalinta qiyaame isagoo u shafeecaya dadkiisa ". Intaa Kaddib:

Iyadoo la fulinayo amarrada adeegaha labada xaram ee sharafta badan anna faafiyaha kitaabka
alle ee sharafka badan boqor Fahad ina cabdulcaziz, allaha xifdiyee, ee la xidhiidha daneeynta
kitaabka alle ee kariimka ah, meeleeyn iyo daabacaadba iyo in loo hoowlgalo fududeeynta
faafintiisa si uu u wada gaaro gacmaha muslimiinta, iyo in lagu tarjumo laguna fasiro
micnihiisa afafka kale, islamarkaa iyadoo tusaalooyinkaa yihiin yoolasha ugu sarreeya ee u
jeexan wadajirka adeegaha labada xaram ee sharafta leh boqor Fahad ee daabacaadda jaamaca
sharafka badan ee ku yaal madiina Al-Munawarah.

Iyadoo ku saleeysan iskaashiga ka dhexeeya xogheeynta guud ee wadajirka adeegaha
labada xaram ee sharafta leh boqor fahad ee daabacaaddda jaamaca sharafka leh fadhigiisuna
yahay Madina Al-Munawarah iyo xogheeynta guud ee Raabidada caalamka islaamka
fadhigeeduna yahay Maka Al-Mukarramah sidii looga soo uruurin lahaa waddamada muslimka
culimada tafsiirka si ay ugu tarjumaan uguna fasiraan macnaha Quraanka kariimka afafka kale
taasoo ay keeneeyso baahida loo qabo in lagu jilciyo tafaasiirtaa iyo macnahaas dhammaan
afafka ay ku hadlaan muslimiinta si aanay ugu koobmin in ay ku cibaadeeystaan akhrintiisa
kali ah iyagoon fahmayn macnihiisa.

Iyadoo la rumeeynayo hadalka alle ee ah ( °J^[ Oj~*j^l Lo^S 1 ) iyo dareen ah
waajibnimada ka qeeybqaadashada islaamnimo waxaan ku farax sannahay in aan soo gudbinno
jaamacan sharafta leh iyo tarjamada macnihiisa ee ah afka somaliga oo uu amray daabiciddiisa
adeegaha labada xaram ee sharafta badan, Allaha xifdiyee, uuna tarjamay sheekh Maxamud
Maxamed Cabdi; dibna u eegeen culumada kala ah :

1- Sheekh Nuraddiin Cali As-Salafi - guddomiye -

2- Sheekh Shariif Cabdi Nuur Xassan - xubin -

3- Sheekh Cabduraxman Yusuf Adam - xubin -

4- Sheekh Maxamud Maxamed Cabdi - (Qoraaga) xubin iyo xogheeynta -
Waxaa ugu dambeeyntii dib u eegay baroofooyinka, aayadaha qaarna faallo yar ka

bixiyay sheekh cabduraxman sh. cumar Axmed diinle.

Waxaa ogolaatay tarjamadan raabidada caalamka islaamka, waxaana ammaan oo dhan
leh allihii na waafajiyay dhammeeystirka hoowshan una gudbinno muslimiinta ku hadasha afka
soomaliga ee jooga gudaha soomaaliya iyo dibaddeedaba annagoo quuddarreeynayno in ay ka
qaataan Nuur iyo hanuun kaas oo xoojiyo iimaankooda, islaamnimadoodana adkeeya, kuna
hagaajiyo xaalkooda adduun iyo aakhiraba. Raabidada goorta ay soo gudbineeyso dadaalkan
iyadoo la kaashatay Wadajirka Adeegaha labada xaram ee sharafka leh boqor Fahad ee
daabacaadda Jamaca sharafka leh waxay ogeeysiineeysaa in tarjamooyinka heer kasta oo ay ka
gaaraan diqqada aanay gaadhi karin halkuu gaarsiinaya naska quraanka ee aan lala imaan karin
isagoo kale. Saa darteed waxay ka rajeeyneeysaa qofkastoo akhriya tarjamadan in uu ka soo
jeediyo wixii talooyin iyo milicsiin ah si looga faa'ideeysto dabcooyinka soo socda hadduu alle
idmo.

Allaa ku toosiya dadka jidka toosan.

•^allj tU^ *1 J**** A) ^-AzSM «JUP ^JLp Jpt <jjjl JJ JLo^Jl

>l^53l ajI^^^Ij 4JT i J^j *t^p *JJ' c/^*^ *>-©>>*>• (js-^l *l>-o iJ^ ^^— J*j

a3jA5j *I)l oj*j j£Jj ' o^* j*^j ^p-J J^jJl IJUb <jf f-*L^J 4 P<^'
^» cJLo^p L» ~J»j l£* *aj»o >^> 4JJ1 julpI^>o J J***}' '^* oj£± <j' "^

. a-> |»^juU,» <j1 JUl ^~~P i-Oj*Jl ijJJl ^^.jJLp v r .oi«/i3 /ojjlj t i-JL»^aJl

*^>^oJl IJUb ^y c«£j{£» A5 ^^L^l JUJI ^y oUUl ^. l^i^ jf -T

IJUb ^^JLo^ JL^T ^yjJLajx XlijzSj <w»Lw»!ll oJLA . JUJL>Jl *il JL>Jj>Jl Jjl>

ISLJ Jli> Loj^j l '^ < aljuJlj j^aJi ^?wXaJi ^^JUJl JJl ^ IjloJu.^

^•LJt ^j^t? pJj LJlt^vaJt ijJJU j^JGj p->j£3\ O^jiil jJIm ^j5o
L*jjjJl AjJDl i»JL»c3 f-^*~> IwXib Lb /v^Jj : Ll » ^ v ^^L-j^jJI ajJJI j^oJLjCo

«»>j£)i 0'y*J' ^y^* oj^^j^j ojj~~*-2 ij*l£ ixyJ^y^i frLoJLJl **J^f

.lati'.oll «JUb ^y £kJ$S >JJ r^o ^y v^t — J'j v/..kll jS^I vdAJjJ jl^

? JU^txJl <j TyUl L*JL>^ ^y >^>Jl JJL>
O'^aJ* i^^°* ^.»Jl> «J oi JJjJG C0I5 <w»b5Jl «w>^JL*i 3| O^JaS I3lj

_3 LoJL>> viX^>|^L^ 4jI* ^UaJL^^eJl i,^^.-» t^L>tz^' >JLP <J^>*-> *■*}
(TH) <J>>> 1$JJL> UJL^f vl^> iilixJl (O) J^> Ji* jU^l^yaxj
0*iUJl ^"f J> ( Z ) <-V>- Ua^f *1-V UJL^f ^jjl ^l^l (3) ^>>-j

*il i-JU^aJl ijJJL *->^£ll o^y^' ^'^^ JL>lJL» ^^ l$-*A> <s?i J^ J**^
p^ejZ cJjl> L t Li^> p~>j£J\ {j\ji}\ ^jl»^» Lol>^o .^.Ju <-Jal£\ Jj

.^^Jl oTyUl^JG

.^la3 1^j>j JxxJU jJLo JL5 villi *^j ijoLdJl i-JL^^aJl
j^TJ* Tj~* ^^^°* ^°^V^J ^2-*Vj*^ ^W *' ^V* ^-^J- * 5 *^ ,p <S?l$-* i/!}

^^Lo ^^^ c^-^ ^ f^£Jl <J^ c ^U^c>L villi J^ 4 ijUl jt Oj^Jl

l^ ^JLi <jt 1 t -v-^oJl (j^/*^ jiliu* <V» V^^ l*^ 3 IjJUtaS /^>«JJ ij*Ul

^j ljJv£^ UlJL> J3 Lot *^»j 4 VbjJL* {j>\£ lil v^^oCo V^l^^Mj 4 1^3 3j£ L»

<j? JL> *i villi i£ iu> 4 0^^*^* ^ L^-L>^ ^ Ol^L^^y^oS' J^>- ^^->j-oJl
Jylxlj <jf (^^^^P* S-*l>-^' ^?*^' iJ!>^' cPi f'J^ 2 ^ ^^ *^s^ 4 0ljiub *Ji3

UaJL>-j ^t?b^ 4 LoJLjG aj JUcLt»*2l J^23j 4 ^cSl^j o-^J>Jl 4JDI v--»b^ L^23j
it Jl^> 1 Leu» 4J LojJIj Lo^-Ajl a-oJLhJ C'LoIj Lx-JL»Gj I^jJGj ««-'^J

l^Jj 4 luXs- ^woJL^-oJLJj Ll>jJ|^1j LJ ^a«j 0' ^fj J^ ^' <J^o • *-—*-? ^
(j—^J 1 t>» ^-^ -^.a.:^.^ ^* J^Jj 4 J^Jl »J^ cH*-M C5 3 -^ ^*? ^ 4>*

U>\ i • ,U1 \ \/V ^lo Ul» JLa>o ^3 JSj

Hordhac

Mahad Eebaa iska leh ee ah kan ku soo Dejiyey Nabigiisa Kitaabka Quraanka
ah ee Toosan, Naxariis iyo Nabad galyana ha ahaato Rasuulka Muxamed ah korkii-
sa iyo Ehelkiisii iyo Asaxaabtiisii iyo inta Wanaaga ku raacda tan iyo Qiyaamada.

INTAASKADIB:

Waxaan ku Mahadin Eebaheenna Sarreeye ee ii suuro galiyey inaan ka Qayb
qaato Qoridda Macnaha Quraanka Sharfta leh. Sida dhabta ahna Camalkani ma
fududa, hasayeeshee kaalmaha Eebe iyo Awooddiisa yey arrimuhu ku Jilcaan, saas
darteed yaan u Gudogalay Arrintan. Sababaha igu Xambaaray inaan Qorana
waxaa ka mida :

1 . Inuu iinoqdo Camalkani kayd Eebe Agtiisa, Maalintay Naf kasta heli waxay
Carnal fashay oo khayra oo Muuqda.

2. Inaan ka qayb qaato u Adeegidda Kitaabka Eebe ee Quraanka Kariimka ah, iyo
u caddaynta Macnihiisa Dadka garan Luuqada Soomaaliga ah, ee ay ku adagta-
hay Luuqada Carabiga ah illeen waxay u Dhawdahay in Eebe ku Anfacee.

3. Wax badan oo Luuqadaha ka mida waxay ka Qayb Qaateen Caalamka Islaamka
Arrintan si faa'iidadu u badato, Laakiin waxay ka Muuqataa Baahi iyo Banaani
xagga Luuqada Soomaaliga ah.

4. Waxaa Dhacday in lagu Turjumay Kutubo badan oon Islaam ahayn Luuqada
Soomaaliga ah, Luguna qaybiyo Muslimiinta, gaar ahaan Qoxootiga, markaas
waxaa lagama maarmaan noqotay in lagu Dhaqaaqo Arrintaas,illeenbir waxaa
uun Jilcisa Bire.

Sababahaas iyo kuwo kale yaa igu xambaaray Billaabidda Camalkan,Annagoo
ka kaalo warsan Eebaha sare ee kara inuu na Toosiyo, nana Xoojiyo. Waxaa laga
yaabaa in Dad iswarsado maxaa loogu fasiri Macnaha Quraan Luuqada Soomaali-
ga ah oon loo dayn Dadku ha barteen Luuqada Carabiga ahe, waa Fiicantahay,
miyeyse isdiidi in Quraanka Macnihiisana Luuqada Soomaaliga ah lagu Fasiro, isla
markaas Dadku barto kana Faa'iidaysto Luuqada Carabiga ah, sow ma ahayn
Culimadii hore ee Soomaalida ahaa kuwii Dadka ugu fasiri jiray uguna Caddayn
jiray Macnaha Quraan-tan iyo hadda-si af ah Quruumo badan,Xalqada Masaajid-
ka iyo Meelo kalaba, taasoo reebtay Raad Fiican, sababna u noqotay sugnaanta
Gomadda Islaamku Gobalkan Geeska.

Waxna uma dhexeeyo ku Caddaynta Quraanka odhaah ama Qoraal,inkastoon
Rumaysanahay Waajibnimada Barashada Luuqada Quraanka « Carabiga » sidoo
kale ku barashada Macnaha Quraanka wayn si kasto oo khayra oo wanaagsan, ma
waxaa roon in layska fadhiisto oo wax uun la sugo carnal la'aan, mise in Dadaal

lagu dhiibo u adeegidda Quraanka Sharafta leh.? haddaan eegno habka Kitaabka
waxaad ogtahay inaan Kitaabka Quraanka ah Dhammaantiis lagu fasirin hadda ka
hor - intaan ogahay - Luuqada Soomaaliga ah, iyadoo Luuqaduna ku jirto waqti
korid. Arrinta Labaad waxaa jira Xuruuf Qaarkeed aan laga helayn Luuqada
Soomaaliga ah sida: « <^>» waxaana baddelkeeda qaatay Xarafka«TH» iyo Xarafka
« J )) oon beddelkeeda qaatay Xarafka «Z» sida badan, kuwo kalana waa laga
yaabaa.

Waxaana ku qorray Naska Quraanka Luuqada Carabiga ah iyadooy Aayad
walba wadato Raqamkeedii taasoo ka yeeli Ruuxu inuu u Akhriyo sida Kitaab
Jaamac ah, waxaana ka soo horjeeda Macnihii Quraanka oo Luuqada Soomaaliga
ah, hasayeeshee Raqamku Aayadaha Dhammaadkooda yuu iman, Macnahana
Billowga.

Kuma Dhibin Naftayda inaan u Turjumo Quraanka si Xarfi ah, waxaanse isku
dayey inaan u Caddeeyo Macnihiisa si Kooban, waana kala duwanyihiin Labada
Arrimood sidaan Citiqaadin, illeen tan dambe waa uun fasiraad kaliyee.

Arrinta kale ma doonin Lahjad gaara oo Soomaali ah, waxaanse ku dadaalay
Soomaaliga Guud, haddana laga yaabo in Dadka Qaarkii wax u Muuqdo.Tarjamo
kasta waxaan u dambeeysiiyay Sharax kooban oo kulmin Macnaha Aayadaha
isku xidhan, mararka qaarkoodna waxaannu soo Aroorinaa Xadiithka Nabiga
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ama hadal Asaxaabi, ama hadal
mid ka mida Culimadii Islaamka ee la Yaqiinay, ama ku baraarujin xukun ama
Xigmad,ama Caddayn Sababta Suuraddu ku soo Degtay,ama Aayaddu,waxaa soo
Dhanna waa si kooban, illeen hadal ma Dhammaado inta Dadku ka dhammaan.
Ujeedadeenuna waa in la fahmo Dhinac ka mida Macnaha Quraanka Cad, mase
aha in wax walba la sheego, hadalka badanna waxbuu dhibaa markuu xadda ka
baxo. inkastoon isku daynay inaan soo dhawayno Macnaha Quraanka Dadaalna
aan ku Dhiibnay intaan karro oo u noqonnay Kutubo badan Muddo Shan Sano
dhexdeeda oon ku Shuqloonayn Arrintan, lana Noolayn Quraanka, haddana waxaa
dhici kara gaf, waxaanse ka baryeynaa Eebaha Gargaara ee kara ee Naxariista ee
Saamaxaadda badan innu naga dhaafo wixii naga dhaca oo Simbiriirixo ah, naguna
Arzuqo Niyad Fiican iyo Carnal Wanaagsan, oo la Aqbalo Eebe waa dhawe
Ducada Ajiibee.

Fadliga Kitaabka ILaahay ee Quraanka ah ee Wayn, iyo Fadliga isku Shuqlintii-
sa: Barasho, Ogaansho, Xifdid, Akhrin, Barid, Fasiraad, Raaciddiisa iyo ku Carnal
falkiisu waa Arrin aan ciddii baran ka qarsoonayn . waxaana wax kaga lshaarray
Qoraalkanaga lagu Magacaabo«Culuunta Furqaan».

Ugu dambayn waxaan ILaaheenna wayn ee Naxariista ka baryey-
naa Dambi Dhaaf Anaga iyo Waalidiintanno, Muslimiinta oo Dhan iyo cid kasta oo
Gacan Khayr ka gaysata Kitaabka iyo Cid kasta oo ka Faa'iidaysata Kitaabkan oo
Mu'miniinta ka mida. Eebe isaga Gargaare Fiican ehe.

Waxay Dhammaatay Qoriddii Kitaabkan :
7/1 1/Sanadkii 1405 H.

Muqdisho, 12/2/1405 H.

Maxamuud Maxamed Cabdi.

Suurat Al-Faatixah

Juz* 1

^m\v&

1 . Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa
ee Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

2. Mahad Eebaa iska leh ee barbaa-
riyaha Caalamka ah (Koonka).

3. Ee naxariis guud iyo mid gaaraba
naxariista.

4. Ee hanta maalinta abaalmarinta
(Qiyaamada).

5. adiga unbaan ku caabudaynaa, adi-
ga unbaana kaa kaalmo waydiisanay-
naa (Eebow).

6. ee nagu hanuuni jidka toosan
(Xaqa).

7. Jidka kuwii aad unicmaysay eedan
u cadhoonin dhuminna.

Suuradani waa suurad wayn, Kitaabka Ilaahayna ka billowdo. wax walbana in lagu billaabo ay fiicanta-
hay. Salaadana in lagu akhriyo ay waajibtahay.

kulmisatayna Ammaanta Eebe, Mahadiisa, Qiyaamada, Cibaadada Eebe iyo kaalmo waydiisigiisa iyo
Inuu ku toosiyo Jidka toosan ee xaqa ah, Jidkaasoo ah kay qaadeen Dadkii Fiic fiicnaa ee Eebe unic-
meeyey oo ahaa Nabiyadii, Rumeeyayaashii, Shuhadadii iyo kuwii suubanaaba ee ka leexday Wadada
kuwii loo cadhooday ee yuhuudda ahaa iyo kuwii dhumay ee Nasaarada ahaa.

waxaana lagu magacaabaa Suuradan magacyo Badan oy ka midtahay Hooyada Quraanka Nabiguna
(Naxariis iyo Nabadgelyo Eebe Korkiisa hayeelee).
Wuxuu yidhi: Amarkastoon lagu bilaabin Bisinka waa Naaqus.
Sidoo kale wuxuu yidhi : Salaadu uma jirto Ruuxaan akhriyin Faataxada.
Waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim.

Fadligeedana halkan kuma soo koobi karnowaxaase fiican in la fahmo waxay kulmisatay laguna dhaqmo,
Eebana dhab loo caabudo dhabna looga kaalmo waydiisto, had iyo jeerna la digtoonaado hanuun iyo
toosnaanna Eebe la warsado iyo inuu kaa duwo jidka xun ey qaadeen xaqdiidayaashu iyo gaalada
dhamaanteed.

Rasuulkuna wuxuu yidhi : Dhugbadane waa ruuxa naftiisa xisaabiya una camlfala Geeri dabadeed.
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee).
Waxaa wariyey Imaam Axmed iyo kuwo kale. Al-Faatixah (1-7).

Suurat Al-Baqarah

Juz* 1

m\$&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1 . Aad baa Macnaheeda looga hadlay,
waxaana la sheegay inay magaca suu-
radda tahay, ama ay ku tusin Mucjisad-
da Quraanka, Eebe unbaa ogna waa la
dhahaa.

2. Kitaabkaas (Quraanka) shaki
kuma jiro Hanuunbaana ugu sugan
kuwa dhawrsada.

3. ee ah kuwa rumeeya waxaan la ar-
kayn (ee xaq ah) oogana Salaadda,
waxaan ku arzaaqnayna wax ka bixiya.

4. ee ah kuwa rumeeya waxa lagugu
dajiyey Nabiyow, iyo wixii la dajiyey
horay, Aakhirana yaqiinin.

5. kuwaasi hanuun Eebe yey ku suga-
nyihiin, kuwaasina waa uun kuwa
liibaanay.

Suuraddan waa Suuradda u dheer Quraanka'waxayna kulmisatay waxyaalo badan oo ah: Xukumo,
Qisooyin, iyo Wanaagyo badan, waxayna ku bilaabatay xaqnimada Quraanka iyo siduu hanuun ugu yahay
kuwa xumaanta ka dhawrsada, ee rumeeya xaqayna arkayn sida Eebeheen, Malaa'igta, Qiyaamada,
Jannada iyo Naarta iyo wax kastoo xaq ah, Eebena ka yaaba hadday cid la joogaan iyo baddii kaleba,
Salaadana ooga, Sakada iyo sadaqadana bixiya, Quraanka iyo Kutubtii horana rumeeya'Kuwaasina waa
kuwa hanuunay ee liibaanay. Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha Yeelee wuxuu yidhi:
Haka yeelina Guryihiinna Qubuuro, illeen Gurigii lagu akhriyo Suuradda Baqarah ma galo shaydaane.
Waxaa wariyey Imaam Muslim iyo Axmed iyo kuwo kale. Xasan Basri wuxuu yidhi : Dhawrsade waa kan
iska ilaaliya waxa laga reebay, Gutana waxa lagu faralyeelay. Al-Baqarah (1-5).

Suurat Al-Baqarah

Juz'

WM&

6. kuwii Gaaloobay waxaa isugumid
ah udigtayaa iyo umaadan diginaa
mana rumeeyaan (xaqa).

7. Eebaa daabacay Quluubtooda iyo
Maqalkooda. aragoodana wuxuu yee-
ley Dabool waxaana u sugnaaday Ca-
daab weyn.

8. Dadka waxaa ka mid ah kuwo dhi-
hi waxaan rumeynay Eebe iyo maalintii
dambaysay (Qiyaamada) haddana aan
Mu'miniin ahyn.

9. waxay khiyaameyn Eebe iyo kuwa
(Xaqa) rumeeyey mase khiyaamay-
nayaan waxaan naftooda ahayn mase
kasayaan.

10. Quluubtay ka bukaan markaasaa
Eebe u siyaadiyay Cuduro waxayna
mudan Cadaab daran Beentoodii
Darteed.

1 1 . marka lagu dhoho ha fasaadinina
dhulka waxay dhahaan annagu waxaan
uun nahay Hagaajiyayaal.

12. iyaga unbaa fasaadiyayaal ah hasa
yeeshee ma kasayaan.

Sj^c&^ji^^^fi]

Suuraddu waxay xagga hore kaga hadashay Mu'miniinta iyo xaqay ku suganyihiin, haddana waxay ka
hadashay Gaalada iyo sida loo daboolay Qalbigooda, Maqalkooda iyo Indhahoodaba iyo in xumaan u
sugnaatay. Mar saddexaadna waxay ka hadashay Munaafiqiinta iyo warkooda beenta ah iyo siday
isugudayayeen inay Eebe iyo Mu'miniinta khayaameeyaan, iyadoy dhabtu tahay inay naftooda
khiyaamayn'Qalbigana ka bukaan una sii kordhi, marka xumaanta laga reebana ey sheegtaan inay wax
wanaajin, dhab ahaanna iyaga unbaa xumaan wadayaal ah mase oga. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabad-
galyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Waxaa lay faray inaan la dagaalamo Dadka intay ka
dhahaan Eebe mooyee ilaah kale ma jiro, hadday dhahaanna way iga ilaaliyeen dhiiggooda iyo Xoolahoo-
daba waxaan xaqeeda ahayn Xisaabtooduna Eebaa leh«waynaaye».
Waxaa wariyay Labadii Sheekh (Bukhaari iyo Muslim). Al-Baqarah (6-12).

13. marka lagu dhaho rumeeya sida
Dadku u rumeeyey waxay dhihi ma-
waxaannu u rumayn sida sufahada
(Caqli gaabka), waxaase sufaha ah iya-
ga uun laakiin ma oga.

14. markay la kulmaan kuwa ru-
meeyey (Xaqa) waxay dhihi waan ru-

tjil^ijf

ii\ji^\;^ii\^\;iyii\^J\^j

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

WM&

rnaynay, markay la kaliyoobaan shay-
daamadoodana waxay dhahaan anna-
gu waan idinla Jirraa, ee waxaan ahayn
uun kuwa ku jees jeesa (Mu'miniinta)

15. Eebaa ka abaal marin Jees jeeska,
wuxuuna u siyaadin kibirkooda iyo
Baadidooda, iyagoo ku dhexwareeri.

1 6. kuwaase waxay ku gateen baadida
hanuunka, mana ribxin (faa'iidin) ga-
nacsigoodu mana hanuunsana.

17. waxay la mid yihiin mid huriyey
Dab, markuu iftiimiyay gaararkooda-
na yaa Eebe la tagay Nuurkoodii uga-
gana tagay Mugdi ayan wax arkayn.

& 0£^&$ife&l&\\$»

llj is,x$ L^iL^]\ \jjlL\^ jfiuijl

Xumaanlow iyo Munaafiq marka la waaniyo oo wanaaga la faro wuxuu ku jawaabaa xumaan iyo madax
adayg isagoo dhihi ma waxaan wax u rumayn siday Mu'miniinta caqliga yar wax u rumeeyeen, dhabtuse
waa in isagu caqli gaabyahay, Shayaadiinta ay wax isku qastaanna wax u tarayn ee xumaan uun u
siyaadi'waana kuwo wanaaga nacay oo baadi doortay'kuna khasaaray ganacsigii'nuurkii iyo Iftiinkiina
ka fogaada oo mugdi, iyo qas ku dhex dabaalan. Ibnu Cabaas iyo Mujaahid waxay sheegeen in shaydaa-
madoodu yihiin Galada hogaamisa ee Yuhuud iyo Mushrikiin ah. AI-Baqarah (13-17).

18. waa Dhaga la'aan, Hadala'aan,
aragla'aan, xaqana uma soo noqdaan.

19. wuxuu la midyahay xaalkoodu si-
dii Roob Samada ka soo degay oo
Mugdiyo onkod iyo Hillaac leh, oy yee-
layaan Farahooda Dhagahooda han-
qadhka (Danabka) xaggiisa geeri ka
digtooni darteed, Eebana waa koobay
Gaalo.

20. wuxuu u dhawyahay hillaacu
(xaqu) inuu dafo aragooda, markastoos
u Ifo way ku socdaan, markuu ku mug-
diyoobana way istaagaan, hadduu Eebe
doonana wuxuu la tagaa Maqalkooda
iyo Aragooda Eebana wax walba waa
karaa (oos doono).

21. Dadow caabuda Eebihiinna idin
abuuray idinka iyo kuwii idinka ho-
rreeyey, waxaadna mudataan inaad
dhowrsataan

(gj O^ipJ t- Jaw* 4»\j OJ3 \j j^

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

mfc&

22. Eebaha Dhulka idiin ka yeelay
Gogol, Samadana dhismo, idiinkana-
soo dajiyey Samada Biyo, kuna soo
bixiyey Midho si laydiinku arzuqo ee
hayeelina Eebe kuwa la mid ah idiinkoo
og-

Eebe wuxuu sheegay in gaaladu xaqa ka Maqal, aragiyo afla'dahay oy lamid yihiin cid roob hanqadh iyo
hillaac badan ku da'ayo waqti mugdi ah oo cabsi iyo argagax ku sugan, taasina waxay tusaale u tahay
siday u wareersan tahay Gaaladu oy xaqa uga sii jccddo, waxaase ku haboon Dadka inay caabudaan
Eebaha u nicmeeyey'wax walbana abuuray. Imaamyadii waawaynaa sida Shaafici'Abuu xaniifa iyo
Axmed Binu Xambal si cad bay uga hadleen Aayaddan iyo siday kuu tusin Jiridda Eebe iyo awoodiisa
marar la weeydiiyay xaalkaas. Al-Baqarah (18-22).

23. haddaad shakisantihiin waxaan
ku dejinay addoonkanaga (Nabiga)
keena Suurad la mid ah, una yeedha
markhaatiyadiin (kaalmeeyayaashiin-
na) ee Eebe ka soo hadhay haddaad
runlowtihiin.

24. haddaydaan falin mana falaysaa-
ne ka dhawrsada Naar lagu shido Dad-
ka iyo Dhagaxa, loona darbay gaalada.

25. ugu bishaaree kuwa rumeeyey
(xaqa) Carnal fiicanna falay inay mu-
dan Janooyin ay socoto dhexdeeda Wa-
biyaalkii, markastoo laga arzaaqo xag-
geeda midho waxay dhahaan kani waa
kii horay naloogu arzuqay, waxaa la
siiyey isagoo isu eg (araga) waxayna
dhexdeeda ku leeyihiin Haween (Janno)
oo nadiif ah, dhexdeedana way ku
waari.

Kitaabka Quraanka ah waa Kitaab wayn oo wanaagu ku dhanyahay, Xugun, amar, reebid, Akhlaaq,
Qisas, Tusaale iyo wax kastoo loobaahanyahay. saas darteed yaa Eebe ku cajis galiyey Gaalada inay
layimaadaan wax la mid ah Quraanka, cidday rabaanna la kaashadeen, marhaddayse ka noogeen oyna
waligoodna keeni kann haka dhawrsadeen Naftooda Naar daran, oo Gaal loo darbay Mu'miniinta
xaqa rumeeyey ee wanaagga fashayna waxay mudan Jannooyin wanaag ku dhanyahay oo wanaageeda
iyo Midhaheedu isu egyihiin xagga aragga.

Ibnu Mascuud waxaa laga wanycy inuu yidhi: Haddaad Maqashaan Eebe oo ku leh Quraanka kuwa
xaqa rumeeyow aad u dhagaysta waa khayr uu fan ama shar uu reebi. Al-Baqarah (23-25).

26. Eebe kama xishoodo (reebtoonaa-
do) inuu tusaale u yeelo kaneeco iyo

li'i^ ^^o^^J^N^o^

Suurat Al-Baqarah

Juz 4 1

waxkasareeyaba, kuwa (xaqa) ni-
meeyeyse waxay ogyihiin inuu xaqya-
hay (Quraanku) kana yimid xagga Ee-
bahood kuwa gaaloobayse waxay dhihi
muxuu Eebe ula jeedaatusaalahan,
wuxuu ku dhumin Eebe in badan
wuxuuna ku hanuunin in badan
waxaan faasiqiiin ahayna kuma
dhumiyo.

27. ee ah kuwa buriya ballanka Eebe
intay adkeeyeen ka dib, oo gooya
wuxuu faray Eebe in la xidhiidhiyo oo
fasaadiya Dhulka kuwaasu waa kuwa
khasaaray.

28. seed uga gaaloobaysaan Eebe idin-
koo ahaa waxaan noolayn, markaas
Eebe idin nooleeyey haddana idin dili
haddana idin soo noolayn ka dibna

xaggiisa laydiin celin.

\££L

- < •" f 5f»^^ * £ ' ' .\ f

^AaT-^JUo O- 4JAI X^Oy^^t it? '

Markay Gaaladii dheheen maxaa looga jeedaa Caarada iyo daqsiga lagu sheegay Quraanka yaa Eebe soo
dajiyey aayaddan'Eebana xaqa cadayntiisa waxba uma daayo Mu'minkase wax walboo xaqa wuu
rumeeyaa waxaasc ku dhumi faasiqiinta ballankana buriya'gooyana wixii Eebe faray in la xidhiidhiyo
dhulkana fasaadin, waana kuwa khasaaray'mana ha boon a in laga gaaloobo Eebaha wax dila waxna
nooleeya xaggiisana loo noqon. Ibnu Cabaas wuxuu yidhi: Wixii khasaara ah oo Eebe ku sheego waxaan
islaamka ahayn waagaalnimo, wixii Khasaara ah oos kusheego Dadka Islaamkana waa dambi. Al-
Baqarah (26-28).

29. Eebe waa kan idiin abuuray waxa
dhulka ku sugan dhamaan, markaas
Samada ahaysiiyey kana dhigay Todo-
bo Samo, Eebe wax walbana waa
ogyahay.

30. xus markuu ku yidhi Eebahaa Ma-
laa'igta waxaan yeeli Dhulka cid u had-
ha, oyna dheheen ma waxaad yeeli
dhexdeeda cid fasaadisa oo kudaadisa
dhiig annagoo ku nasahayna mahadaa-
da darteed oo ku wayneynayna mar-
kaasuu yidhi anigu waxaan ogahay
waxaydaan ogayn.

31. Eebe wuxuu baray Nabi Aadam
magacyada dhammaan, markaasuu u
bandhigay Eebe malaa'igtakuna yidhi*

d£* f\ll»\ C±j^\ JUs4X^3LJ\

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

WM&

iiga warama magacyada kuwaas had-
daad runlowtihiin.

32. waxayna dheheen nasahnidaada
Eebow, cilmi malihin waxaad na barto
mooyee waxaad tahay adigu wax oge
falsan.

33. wuxuuna yidhi Eebe Aadamow
uga warran magacyadooda, markuu
magacyadooda uga warramay yuu yid-
hi Eebe miyaanan idiin ku dhihin anigu
waxaan ogahay waxa ku maqan Sa-
mooyinka iyo dhulka, iyo inaan ogahay
waxaad muujinaysaan iyo waxaad
qarsanaysaan.

Jtb\ ilk frS**\ c+4^ {>%.&

Dhulka waxa ku sugan Eebe wuxuu u abuuray dadka, waana inay ku mahdiyaan sifiicanna ugu dulnoo-
laadaan dhulka'Eebe waa kan imtixaamay Malaa'igta una sheegay inuu dhulka yeeli cid dagta oo khaliif
ka noqota, markay la yaabeen oo sheegeen inay ka yaabi inay dhulka fasahaadiyaan yaa Eebe Nabi
Aadam abuuray oo faray inuu sheego wax Malaa'igtu garanweyday oo magacyo ah, taasna waxay ku
tusin in Eebe uun wax walba ogyahay wax qarsoon, wax muuqda iyo wax lamuujiyaba.
Al-Baqarah (29-33).

34. xus markaan ku nidhi Malaa'igay
u sujuuda Aadam, markaasay sujuu-
deen Ibliis mooye, wuu diiday wuuna
iskibriyay, wuxuuna ka midnoqday
gaalada.

35. waxaana nidhi Aadamow dag adi-
ga iyo Haweenaydaadu janada, kana
cuna xageeda (cunno) shifo oo waasac
ah meeshaad doontaan hana u dhawaa-
nina geedan oo markaas aad kamid no-
qotaan daalimiinta.

36. Waxaana ka fogeeyey xaggooda
Jannada shaydaan wuxuuna ka bixiyey
waxay ku sugnaayeen, waxaana ku nid-
hi ka hoobta Jannada, qaarkiinna qaar-
ka kale col uu u yahay, waxaana dhulka
idiinku sugnaaday meel aad ku nagaa-
taan iyo raaxo tan iyo waqti.

37. waxuuna kala kulmay Aadam
xagga Eebe kalimooyin, wuuna ka too-
bad aqbalay Eebana waa toobad aqbal-
badane waana naxariiste.

Suurat Al-Baqarah

Juz' I

WM&

Aayadahan waxay ka warrami sida Eebe u sharrifay Nabi Aadam iyo caruurtiisa, Malaa'igtana u faray
inay u sujuudaan'hase yeeshee Ibliisbaa diiday'isna kibriyey, gaaloobayna, Nabi Aadamna wuxuu ku
noolaa jannada isaga iyo haweenaydiisii intuu Ibliis ka waswaasiyo geediina cunaan, markaas Eebe ka
saaray jannada, isagooy ku noolaan dhulka iyagoo col isu ah. Eebe waa ka toobad aqbalay Aadam
markuu u toobadkeenay. taasina waxay muujin xumaanta Ibliis iyo inay waajib tahay in xumaanloo dhan
laga digtoonaado, lagana fogaado isaga iyo xumaantiisa. Al-Baqarah (34-37).

I LB

38. waxaan ku nidhi ka hoobta xag-
geeda dhamaantiin, hadduu idiinka yi-
maaddo xaggayga hanuun ruuxii raaca
hanuunka cabsi korkiisa ma ahaato iyo
murug midna.

39. kuwa gaaloobayse oo beeniyey
aayaadkanaga, kuwaasu waa ehelu
naar dhexdeedana way ku waari.

40. Bini Israa'iilow xusa nicmadayda
aan idiinku nicmeeyey, oofiyana bal-
lankaygii aan oofiyo ballankiina, aniga
uun igacabsada.

41. rumeeyana waxaan dejiyey isagoo
rumayn waxaad haysataan, hana noqo-
nina mid ka gaaloobay quraanka kii
ugu horreeyay, hana ku gadanina
aayaadkayga qiimo yar (aduunka) ani-
ga uun iga dhawrsada.

42. hana ku khaldina xaqa baadilka,
ood qarisaan xaqa idinkoo og.

43. ooga salaada, bixiyana sakada,
lana rukuuca kuwa rukuuca (tukada).

aayadahan waxay sheegi in dadka markuu u yimaaddo hanuun iyo Nabiyo ruuxii raaca uusan cabsi iyo
murug midna arkayn, ciddii ka gaalowdana oo beenisa aayaadka Eebe uu kuwaari naarta. Aayadaha
kalena waxay ka qisoon reer biniiisraa'iil iyo siduu ballan adag uga qaaday una nicmeeyey ayna waajib
tahay inay ka cabsadaan, iyo inay rumeeyaan xaqa Eebe soo dajiyey'ayna noqonin quraanka kuwa ugu
horreeya ee ka gaaloobo, xaqana ayna ku gadanin wax yar'xaqa iyo baadilkana ayan isku khal-
din'xaqoyna qarinin iyagoo og. salaadda iyo sakadana gutaan'lana tukadaan mu'miniinta tukan. Rasuul-
kuna wuxuu yidhi : (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Ruuxii cilmi in dar Eebe loo barto
ahayd u barta uun adduunyo kuhelo ma uriyo uduga janada. waxaa wariyey Abudaauud. Al-Baqarah
(38-43).

44. ma waxaad faraysaan dadka wa-
naaga ood halmaansantihiin naftiina

j£jUu\ Oy^Jjb\>^\^\oj l/ *\z\ ^

Suurat Al-Baqarah

Juz'

i£3IIS~

idinkoo akhrin Kitaabka miyeydaan
wax ka sayn.

45. kaalmaysta samirka iyo salaadda
wayna ku wayn tahay salaaddu (ku
culustahay) kuwa khushuuca mooyee.

46. kuwa citiqaadsan inay la kulmi
Eebahood xagiisana loo celin.

47. Bini'israa'iilow xusa nicmadeydii
aan idiinku nicmeeyey, iyo inaan idinka
fadilay caalamkii (markaas).

48. kana dhawrsada maalin aan naf
abaalmarinayn naf (kale) qiyaamada
aan lagana aqbalayn shafeeco lagana
qaadayn (ogalayn) furasho loona
gargaarayn.

49. xusa markaan idinka korinay fir-
coon iyo colkiisii ee idin dhadhansiin
jiray cadaab daran, ayna gawrici jireen
wiilashiina ayna dayn jireen gabdhihii-
na, taasina waxaa ku sugan imtixaam
wayn oo Eebihiin.

50. xusa markaan idiin dhanballay
badda oon idin korinay oona maans-
haynay fircoon iyo colkiisii idinkoo
eegaya.

Aayadda hore wuxuu Eebe ku cadeeyay ehelu Kitaabka laasoo uu u sheegay inayan haboonayn inay
dadka wanaaga faraan naftoodana halmaansanyihiiii iyagoo Kitaabka tawreed akhrin, mux wax kasina
uma haboona, markaasuu Eebe faray addoomadiisa inay kaalmaystaan samir iyo salaad'u mana fududa
salaaddu mu'miniinta mooyee, hadda rumaysan inay Eebe lakulmi una noqon. waana in laga dhawrsadaa
dhibka maalinta qiyaame ee cidna cid kale wax u tarayn wax furasha anna aan laga aqbalayn'markaasaa
Eebe u sheegay Bini israa'iil wuxuu ugu nicmeeyey iyo siduu uga nabadgaliyey fircoon iyo colkiisii.
DHabarani wuxuu yidhi: in caalimka dadka khayrka fara oonse ku carnal falayn wuxuu la mid yahay
si ra ad isgubi. Al-Baqarah (44-50).

51. xusa markaan u yaboohnay
(Nabi) muuse afartan habeen, markaas
aad yeelateen dibi (aad caabudeen) ga-
daashiis idinkoo daalimiin ah.

52. markaas aan idin saamaxnay ar-
rintaas ka dib si aad u mahdisaan.

«> »"Z*** *':

IO»

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

53. xusa markaan siinay (Nabi) muusc
kitaab iyo kala bixiye (xaqa iyo baadil-
ka) si aad u hanuuntaan.

54. xusa markuu (Nabi) muuse ku yid-
hi qoonkiisa qoonkayow waxaad dul-
mideen naftiina yeelashadiinii dibiga
(caabudo) ee u toobadkeena Eebihiinna
dilana naftiina, saasaa idinku khayr ba-
dan Eebihiin agtiis, markaasuu idinka
toobad aqbalay maxaa yeelay Eebe
waa toobad aqbal badane naxariista.

55. xusa markaad dhahdeen muusow
kuma rumaynayno intaan ka aragno
Eebe si cadaan ah, markaasay idin qa-
batay qaylo iyo naar idinkoo eegi.

56. markaasaan idin soo bixinay geeri-
diinii ka dib si aad u mahadisaan.

wuxuu eebe ku sheegay halkan nimcooyin badan oo uu ku manaystay, sida yaboohii tawreed iyo siisma-
dii, saamaxaadii, too baad aqbal id. hase yeeshee waxay caabudeen dibi naftoodiina way dulmiyccn,
waxayna sheegeen inayan xaqa rumeyneyn intay uga arkaan Eebe si cadaan ah, hase yeeshee waxaa lagu
riday qaylo waana la soo bixiyey intey dhinteen, taasina waxay ku tusin madax adeyga Banii'israa'iil iyo
abaal kadarkooda

Qusheeyri wuxuu yiri: Ruuxii Kusamra qadar eebe wuxuu eebe ugu cawadaa saaxiibo wanaagsan. Al-
Baqarah (51-56).

57. waxaan idinku hadhaynay Da-
ruur, waxaan idinku soo dajinay ma-
caan iyo hilib (shimbireed) waxaana
idinku nidhi wax ka cuna wanaaggaan
idiinku arzaaqnay, mana ayan na dul-
min, laakiin waxay ahaayeen naftooda
uun kuwa dulmiya.

58. Xusa markaan nidhi gala magaa-
ladan oo kacuna xaggeeda Mecjaad
doontaan barwaaqa ah. kana gala irrid-
da idinkoo sujuudsan dhahana (Ee-
bow) hoobi (danbi) aan idiin dhaafno
gafafkiinee. waxaan u siyaadinayna sa-
mafalayaasha (wanaag).

59. markaasay ku badaleen kuwii
dulmi falay hadalkii loo yidhi mid aan

jl-»jL^J ^i^ Jv>**> *^

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

10XS&

ahayn, markaasaan kaga soodajinay
kuwii dulmiga falay Cadaab samada
faasiqnimadoodii ay falayeen darteed.

60. Xusa markuu (Nabi) Muuse u
roobdoonay qoomkiisa markaasaan ku
nidhi ku garaac ushaada Dhagaxa,
waxaana ka dilaacay xaggeeda Labo
iyo toban ilood, wuuna ogaaday ruux-
kasto (Koox kasta) meeshay ka cabbi-
lahayd, waxaan ku nidhi ka cuna oo ka
cabba rizqiga Eebe Dhulkana fasaad ha
ku xumeynina.

SIdoo kale wuxuu Eebe ku manaystay Binii Israa'iil Nicmooyin kale sida hadhayn, macaan, Hilib xalaal
ah iyo Rizqiga Eebe ee kale, wayse dulmifaleen ooy diideen wixii la faray'kuna badaleen wanaagii xumaan,
markaasaa Eebe ciqaabay xumaantooda darteed (Nabi) Muusana waa kii u roobdoonay Eebana u
dilaaciyey Ho Labiyo Toban ah si ay uga cabaan, wuxuuna faray inayan fasaadinin Dhulka, wuxuuna
Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) sheegay in looyidhi Bani Isra'iil ka gala
Albaabka oo dhaha dambi hoobin waxayse galeen iyagoo gurguuran oo dhihi: Xabbad ku jirta tin.
bukhaari yaa ka wariyey Abuuhureere. Al-Baqarah (57-60).

61 . Xusa markaad dhahdeen Muusow
kuma samrayno cunno kaliya ee noo
bari Eebaha ha noo soo bixiyo waxa
dhulku soo dhaliyo, oo ah Bagal, Xi-
nidh, Toon, cadas iyo Basal, wuxuuna
ku yidhi mawaxaad ku bedalanaysaan
wax xun kii khayrka badnaa, u (hoob-
ta) daga masar waxaad helaysaan
waxaad warsateen, waxaana laguqada-
ray dulli iyo miskiinimo, waxayna la-
noqdeen cadho Eebe, arrintaasna
waxaa ugu wacan inay yihiin kuwo ka
Gaalooba aayaadka Eebe, dilayeenna
Nabiyada xaqlaaan, taasina waa caasi-
nimadooda darteed iyo xadgudub-
koodii.

*\ <t'y">>*

62. kuwii rumeeyey iyo kuwii Yu-
huudda ah iyo Nasaarada iyo saab'iiin-
ta cidii rumeysa Eebe iyo Maalintii
dambe oo carnal suubanna falay waxay
ku leeyihiin Eebe agtiisa ajir, cabsina
korkooda ma noqoto mana tiiraan-
yoodaan.

Suurat Al-Baqarah

Juz* 1

KSHS85

waxaa ka mid ah madax adayga iyo xumaan jacaylka Bani israa'iil inay (Nabi) Muuse u sheegeen inayan
ku samrayn cunno kaliya ee la siiyo toon, basal, bagal, iyo wax la mid ah, markaasaa Eebe ku canaantay
arrintaasTarayna inay Masar aadaan waxay codsadeenna la siiyo dulli iyo miskiinimana waa lagu
qaddaray, cadho Eebena way la noqdeen, gaalnimadooda, dilidda Nabiyada xaq darro, caasinimadaa iyo
xad gudubkooda, dartiis, Ruuxiise xaqa rumeeya oo Eebe, Rasuulkiisa iyo Malla'igta qiyaame, carnal
fiicanna fala,ama Muslin ha ahaado ama yuhuud islaantay, ama nasaara islaantay, ama saabi'iin islaamtay
ee ajrina way heli cabsi iyo murug midna ma arkaan, mar haday xaqa si dhab ah u raaceen waxaana la
sheegay inay aayaddu ku soo degtay markuu salmaan Alfaarisi wax warsaday Nabiga (Naxariis iyo
nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). Al-Baqarah (61-62).

63. Xusa markaan idinka qaadnay
ballan (adag) oo korkiina yeelay (Buur-
ta) Dhuur oon idinku nidhi ku qaata
waxaan idinsiinay niyad adag, xusuus-
tana waxa ku sugan, si aad u dhawr-
sataan.

64. markaasaad jeedsateen intaas ka
dib, hadduusan jirin fadliga Eebe ee
korkiina iyo naxariistiisa waxaad
ahaan lahaydeen kuwa Khasaaray.

65. dhab ahaanbaad u ogtihiin kuwii
xadgudbay Sabtida, oo idinka mid ah
markaasaan ku nidhi noqda daanyeer
la fageeyo (oo dullaysan).

66. waxaana kayeelay ciqaabtaas
waanada waxa ka horeeya iyo wax ka
danbeeyaba, iyo waano kuwa
dhowrsada.

67. xusa markuu ku (yidhi) (Nabi)
Muuse Qoomkiisa Eebe wuxuu idin fari
inaad gawracdaan sac, waxayna dhe-
heen miyaad nagu jees jeesi, wuxuuna
yidhi waxaan ka magangali Eebe inaan
ka mid noqdo Jaahiliinta.

1^\ ' -'/it '\' ""

Eebe wuxuu ka qaaday Banii Asraa'iil ballan adag'wuxuu korkooda yeelay Buurta Dhuur :uuna faray
inay ku gudoomaan Kitaabka Eebe siiyey niyad adag ooyna ku waantoobaan waxa ku sugan, wayse
jeedsadeen intaas ka dib'waxayna noqdeen kuwa khasaara haddaan Eebe Naxariisan, maalinta Sabtida
ah oo la faray inay Qadariyaana way xadgudbeen, markaasaa Eebe ku yidhi noqda daanyeer dulaysan, si
loogu waano qaato, looguna dhawrsado. Markalaa Eebe Imtixaanay markuu (Nabi) Muuse faray inay
gawracaaan Sac, taasoo Eebe amray waxayse dhaheen sidoodii xumayd waad nagu ciyaari, Nabi Muuse
wuxuu yidhi waxaan ka magangalay Eebe inaan ka mid noqdo Jaahiliinta Dadka ku
dheeldheesha,xaalkuna wuxuu ku saabsanaa si loosoo saaro nin oy iska dileen oon lana ogayn ciddii
dishay. Al-Baqarah (63-67).

Suurat Al-Baqarah

Juz'

W®&

68. waxayna dhaheen noobari Eeba-
haa ha noo caddeeyo waxay tahaye,
wuxuuna yidhi Eebe wuxuu leeyahay
waa sac oon duq ahayn yarayna, oo u
dhaxaysa taas (labadaas) ee fala waxa
laydin fari.

69. waxay dhaheen noobari Eebahaa
ha noo caddeeyo Midabkeeda, wuxuu-
na yidhi Eebe wuxuu leeyahay waa sac
Boora ah, booranimadeed daranta-
hay, oo ka farxin (cajabin) kuwa eegi.

70. waxay dhaheen noo bari Eebahaa
ha noo caddeeyo waxay tahay, maxaa
yeelay waxaa is kaga kaana shabbah-
day (isu ekaatay) Lo'dee, hadduu Eebe
doonana waan toosaynaa.

71 . wuxuu yidhi Eebe wuxuu leeyahay
waa sac aan laylanayn oon qodayn
dhulka, oon waraabinayna Beerta,
wayna ka nabadgashantahay (ceeb) mi-
dab kalana ma leh, waxay dheheen had-
daad la timid dhabta, markaasay gaw-
raceen Sicii, waxayna udhawaadeen
inayna falin.

Aayadahan waxay ka warrami Banii Israa'iil iyo madax adaygooda iyo siday isugu dhibeen Sicii gawraca
la yidhi, ay warsadeen da'deeda, Midabkeeda. Tilmaanleedaba. taasina waxay ku tusin ciddii wax isku
adkeeya isagoo fudud in lagu dhibi siduu yidhi Ibnu Cabaas : Hadday qaadan lahaayeen Saca ugu yar way
ku filaan lahayd, laakiin way isku adkeeyeen, markaasaa lagu adkeeyey. Al-Baqarah (68-71).

72. xusa markaad disheen naf ood
isku khilaafteen Eebana wuu soo bixin
(muujin) Waxaad qarineyseen.

73. waxaan ku nidhi ku garaaca kan la
dilay Saca qaarkiis, saasuuna u noo-
leeyaa Eebe wixii dhintay, idiinna tusin
aayaadkiisa si aad wax u kastaan.

74. markaasay ingagtay Quluubtiinu
intaas ka dib, waxayna la mid tahay
Dhagax, ama waa ka darantahay ingee-
ga, Dhagaxyada waxaa ka mid ah ku-
way ka burqadaan wabiyaal, waxaana
ka mid ah kuwo dildillaaca oo ka soo

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

baxaan Biyo, waxaana ka mid ah kuvvo
hooban cabsida Eebe darteed Eebana
ma halmaansana waxaad carnal
falaysaan.

Saan horay u soo sheegnay waxay iska dilcen Bani Israa'iil Ruux, markaasaa la faray inay gawracaan Sac
si loobaadho ciddii wax dishay, hasayeeshee ay isku khilaafeen iskuna dhibcen, Eebana wuu muujiycy
waxay qarinayeen, waxaana Eebe faray in wax ka mida Saca lagu garaaco maydkii la dilay si uu u
noolaado* Eebana waa karaa inuu nooleeyo wixii dhintay sida Ruuxaas la dilay ee la soo nooleeyay,
waxaase ingagtay quluubtoodii Sida dhagaxa. ama ka daran, illeen dhagaxa waxaa ka mid ah mid
wabiyaal ka dilaacaan iyo mid la dillaaca oo biyo ka yimaadaan iyo mid la hoobta cabsi Eebe, wax
walbana Eebe waa ogyahay mana halmaamo. in dhagax Eebe ka cabsadana la yaab malch, maxaayeeley
tasarufka Adduunka Eebaa iska leh, waxna ma daaliyo, (Nabigana Naxariis iyo nabadglyo Eebe korkiisa
ha yeelee) wuxuu yidhi : Waxaan garan Dhagax ku yiil Maka oo i salaami jiray intaan lay bixinin.
Waxaa wariyey IMaam Muslim. Al-Baqarah (72-74).

75. ma waxaad damcaysaan
Mu'miniintaay inay rumeeyaan yu-
huudda xaqa oy (idinraacaan) iyagoo
koox ka mid ahi ay maqlayaan hadalka
Eebe (Towreed) haddana ay xarrifaan
(leexiyaan) intay kaseen kadib, iyagoo
og (inay gafsanyihiin).

76. markay la kulmaan kuvvii ru-
meeyey (xaqana) waxay dhahaan waan
rumaynay, markuu qaarkood qaarka
kale la kaliyoobana waxay dhahaan
ma waxaad uga sheekaynaysaan (u qi-
reeysaan) Mu'miniinta, waxa Eebe
idiinfaray (oo xaqnimada Nabiga-
Muxamed ah) si ay idiinkula doodaan
Eebe agtiisa miyaydaan waxkasayn.

77. miyayna ogayn in Eebe ogyahay
waxay qarsan iyo waxay muujin.

78. waxaa ka mid ah Ehelu Kitaabka
kuwo aan wax qorayn waxna akh-
riyeyn, oon aqooninna Kitaab (Tow-
reed) hasa yeeshee rumayn yididiilo,
waxaan malo ahayna kuma socdaan.

79. halaag wuxuu u sugnaaday kuwa
ku qoraya Kitaabka (Towreed) Gac-
mahooda hadana dhihi kani wuxuu ka
yimid xagga Eebe si ay qiimo yar ugu
gataan. halaag baana ugu sugnaaday
waxay qori Gacmahoodu, halaag baa-
na ugu suganaaday waxay kasban.

f K " " sf * . < , ^ ^ 4 £^

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

WM&

Markuu Eebe soo sheegay madax adayga Yuhuudda iyo siday u fulinwaayeen amarka Eebe, iyo muran-
badnidooda iyo xaqdiidnimodooda wuxuu raaciyay ceebahooda iyo Dambiyadooda badan, sida rumeyn
la'aanta xaqa, leexinta macnaha Kitaabka, qarinta xaqnimada Nabiga'Jaahilnimada qaarkood, yididiilo
been ah ku noolida badalaada Kitaabka iyo ka ganacsiga xaqa iyo xumaanno kale oo badan, Eebase wuu
ogyahay wuuna arkaa wuuna ka abaalmarin, waxaana u sugnaaday jab iyo Halaag. Ibnu Cabaas wuxuu
yidhi: Yuhuuddu markay Mu'miniinta la kulmaan waxay dhihi jireen waa Nabi idinku gaar ah, markay
isla kali yoobaana waxay dhihi sowkaad qirsanaydeen ma aha. Al-Baqarah (75-79).

80. waxay dhaheen yuhuud nama taa-
banayso naaru waxaan ayaamo tirsan
ahayn, waxaad dhahdaa ma ballan
baad ka qaadateen Eebe agtiisa oosan
idinkaga baxayn Eebe ballankiisa. mise
waxaad ku sheegaysaan waxaydaan
ogayn.

81. saas ma aha ee ruuxii kasbada xu-
maan oo uu koobo gafkiisu ciddaasi
waa asaxaabta naarta, wayna ku waari
dhexdeeda.

M OjJ^l^

82. kuwa rumeeyey (xaqse) oo carnal
wanaagsan sameeya kuwaasi waa
asaxaabta Jannada wayna kuwaari
dhexdeeda.

83. xusa markaan ka qaadnay Banii
Israa'iil ballan inaydaan caabudin Eebe
mooyee, iyo inay u sama falaan labada
Waalid iyo qaraabada, agoonta masaa-
kiinta iyo inay u dhahaan wanaag, sa-
laaddana oogaan bixiyaana sakada,
markaasaad jeesateen in yar oo idinka
mid ah mooyee, idinkoo jeedsan.

^j^i^t^i^^

Eebe wuxuu buriyay sheegashadi Yuhuudda ee ah inaan Naaru taabanayn muddo yaroo tirsan mooyee
oo ah ayaamahay caabudeen Dibiga, wuuse ku beeniyey Eebe una cadeeyey inayan wax ballan ah Eebe ka
qaadin ee ay ku hadli wax been ah ooyana u cilmi lahayn, cidiise xumaan kasbata dambigeeduna koobo
waxay noqon Naarta Ehelkeeda, kuna waari 'Mu'miniinta xaqa rumeeyeyse wanaagana fala waxay gali
kuna waari Jannada, wuxuuna Eebe cadeeyey ahmiyadda Eebe kaliya oo la caabudo, iyo in loo sama falo,
waalidka, Qaraabada, agoonta, Masaakiinta, hadal wanaagsan oo loodhaho dadka, iyo salaadda iyo
Sakada oo la guto, hase yeeshee gaalo wayka jeedsatay. Cabdullaahi IbnuMascuud waxaa laga wariyay
inuu yidhi : Rasuulka Eebow camalkee u fiican ? wuxuuna yidhi : Salaada oo waqtigeeda la guto, maxaa ku
xiga? Labada Waalid oo loo samo falo, hadana maxaa ku xiga? wuxuu yidhi: Jidka Eebe oo lagu jahaado,
waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim. Al-Baqarah (80-83).

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

WM&

84. xusa markaan idinka qaadnay bal-
lan (adag) inaydaan iska daadin Dhiig
(inaydaan isdilin) aydaan qaarkiin
(qaarka kale) Guryihiinna, ka bixinin
markaasaad aqoonsateen arrintaas
idinkoo marag furi.

85. hadana waxaad ahaateen kuwo
dili Naftooda, oo ka erya kooxo idinka
mid ah Guryahooda, idinkoo isugu
kaalmayn korkoodu dambi iyo colni-
mo, haddii la qafaashana waad fura-
naysaan, iyadooy dhabtu tahay inay
xaaraan idinka tahay bixintoodu,
Miyaad rumaynaysaan Kitaabtka
qaarkiis, kana gaaloobaysaan qaar,
ruuxii saas fala oo idinka mid ah abaal-
kiisu ma aha dulli adduun iyo maalinta
qiyaame oo loo celin cadaab daran
mooyee, Eebana ma halmaamayo
waxaad falaysaan.

86. kuwaasina waa kuwa ku gatay no-
losha adduunyo (ee dhaw) aakhiro, la-
gamane fududeeyo xaggooda cadaabka
loomana gargaaro.

3 ClJir^Y&lj s-^JoJ tft-^ c-a-A^S^

Aayadahan wuxuu Eebe ku sheegay xaalkii Yuhuudda Joogtay waqtigii Nabiga (Naxiriis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) iyo wixii ballan laga qaaday inayna islaynin, haseyeeshee ay khilaafeen isna
laayeen isna bixiyeen, haddii qaar la qafaashana oy furan jireen, taasina waa Kitaabka qaarkiis oo la
rumeeyay qaarna laga gaaloobay, ciddii saas fashana waa kuwa adduunyada ku gatay aakhiro, cadaab
daranna way mudan'qiyaamada'aayaduhuna waxay canaanan ruux kasta oon xaqa suu yahay ugu
dhaqmin,ama Yuhuud ha ahaato ama cid kale. Al-Baqarah (84-86).

87. dhab ahaan yaan u siinnay (Nabi)
Muuse Kitaabka, waxaana raacinnay
gadaashiis Rasuullo, waxaana siinnay
(Nabi) Ciise Ibnu maryama Mucjizaad
cad cad, waxaana ku xoojinay ruux
daahir ah (Jibriil) markastoose idiinla
yimaaddo rasuul waxaan naftiinu je-
clayn (xaqa) ma iskibrisaan, koox waad
beenisaan, kooxna waa dishaan.

88. waxayna dheheen yuhuud quluub-
tanadu waxay ku sugantahay dabool,
saas ma aha ee waa la nacladay gaalni-

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

i*3IIS~

madooda darteed wax yar bay
rumeeyn.

89. markuu uga yimid Yuhuud Ki-
taab xagga Eebe isagoo rumeyn waxa
agtooda ah (Tawreed) horayna u
ahaayeen kuwa ku gargaarsada kuwii
gaaloobay, markuu yimid waxay gara-
nayeen way ka gaaloobeen Nabiga, na-
clad korkooda ha ahaato, gaaladee.

h?^

> \j^l\z a%-a *LsJ

^ ^jj£S\ jc 4IJ\ aUJs

Yuhuudu hadal qallocan iyo xumaan ma waydo'halkanna markii xaqu u yimid Quraanka iyo Nabiga yey
shccgteen inay qalbiga ka daboolanyihiin, markaasuu Eebe nacladaymaxaa yeelay wax yar bay rumeyn,
wayna yaqiiniyeen Nabiga iyagoo ku dhihi jiray gaalada kale waxaa la soo bixin Nabi intaan la safaimo
naloo gargaari'wax lala yaabana ma aha in Eebe soo diro Nabi siduu Nabiyo badanba u bixiyey. Xudayfe
waxaa laga vviriycy : Quluubtu waa afar, waxaana ka mid ah Qalbi daboolan oo loo cadhooday waana
qalbiga gaalka, Waxaa wariyey Bukhaari. Al-Baqarah (87-89).

90. waxaa u xun waxay ku gataan
Naftooda inay ka gaaloobeen xaqa
Eebe soo dajiyey xasad dartiis, ku soo
dajinta Eebe fadligiisa ciduu doono, oo
adoomadiisa ka mid ah, waxayna la
noqdeen Cadho Cadho kale lagu kord-
hiyey, gaalana waxaa u sugnaaday ca-
daab wax dulleeya.

91. marka lagu yidhaah Yuhuudda
rumeeya waxa Eebe soo dajiyey waxay
dhahaan waxaannu rumeeyn waxa na-
lagu soo dejiyey, wayna ka gaaloobaan
waxa ka dambeeyey, isagoo xaq ah oo
rumeyn waxa agtooda ah, waxaad
dhahdaa maxaad ugu disheen nabiyada
Eebe horay haddaad Mu'miniin tihiin.

\yyL^=Kj <i)\ p ^ ...ail ^<j \%/±J^\ L»-..A>

92. dhab ahaan yuu idiin la yimid
(Nabi) Muuse mucjisooyin, markaa-
saad yeelateen Dibi (ilaah) isaga kadib
idinkoo daalimiin ah.

Ganacsi waxaa u xun xaqoo la naco oo xumaan la raaco, isagoo xasad iyo dulmi ku madax taa^i sida
Yuhuudii Nabiga diiday, kuwaasoo marka la faro inay Quraanka iyo Nabiga raacaan sheegi inay rumayn
Tawreed wixii ka dambeeyeyna ay ka gaalobi'inkastoos xaq yahay u rumeynna Tawreed, waase beentood
Yuhuudumaxaa yeelay waxay laynjireen Nabiyadii hore T Dibina way caabudeen iyagoo daalimiin ah.
Abul Caaliya wuxuu yidhi : Cadhada hore waxay ku dhacday markav beeniyeen Nabi Ciise iyo Kitaabkii
Injiil, tan kalana mark ay beeniyeen Nabi Muxamcd (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
iyo Quraanka. Al-Baqarah (90-92).

Suurat Al-Baqarah

Juz 4 1

I038&

93. xusa markaan idinka qaadnay bal-
lan, korkiinana yeelay (Buurta Dhuur)
oon idinku nidhi ku qaata waxaan idin
siinay xoog (niyadadag) maqlana
(xaqa) waxayna dheheen waan maqa-
lay waana caasinay, waxaana laga wa-
raabiyey quluubtooda (jacaylkii) Dibi-
ga (ay caabudeen) gaalnimadooda dar-
teed, waxaad dhahdaa waxaa xumaan
badan wuxuu idinfarayo iimaankiinnu
haddaad muuminiin tihiin.

94. waxaad dhahdaa hadday daarta
aakhiro idinka uun idiinsugnaatay
Dadka kale ka sokow jeclaada geeri
haddaad run sheegaysaan.

95. mana jeclaanayaan (Geerida) wa-
ligood, waxay hormarsadeen Gacma-
hoodu darteed Eebana waa ogyahay
daalimiinta.

96. dhab ahaan waxaad ugu ogaan
Yuhuudda inay ugu dadaal badanyi-
hiin nolosha, kuwa Gaalada ah qaar-
kood wuxuu jecelyahay in la cimrisiiyo
kun Sano, cimrigaasna kama fogeeyo
cadaab Eebana waa arkaa waxay carnal
fali.

4&xj~ »JV^ L>*-^ r^^ c -* t *' ^IJ*

oJ13l i y L»i3 <jAjJ l oj j o^i^4^

Yuhuud waligeed way Madax adkeyd, sidii horay u soo martayna waxaa korkooda la yeelay Buurta
Dhuur si ay u qaataan xaqa iyo Kitaabkii Tawreed, wayse caasiyeen oo jeclaadeen dibi caabudidiis,
waxaasina Iimaan ma aha. waxayna arnntaas ku dareen inay sheegan inay jannadu iyaga u sugnaatay,
hadday taasi run tahayna waxay jeclaan lahaayeen geeri. mase jecla wax ka naf jecella ma jinx kun Sano
mux jirana wax ugama tarto Cadaab, arnntaas Yuhuudda lagu sheegay cidaan ka leexanba waxba isma
dhaamaan, adduunyo layska dabaridana wax ma tarto. Al-Baqarah (93-96).

97. waxaad dhahdaa ruuxii Col u ah
(Malaku) Jibriil (waa Colka Eebe)
maxaayeelay wuxuu ku dajiyey Qalbi-
gaaga Idin Eebe dartiis, isagoo rumeyn
Quraanka wixii ka horeeyey waana Ha-
nuunka iyo Bishaarada Mu'miniinta.

98. ruuxii col Eebe ah, Malaa'igtiisa,
Rasuuladiisa, Jibriil iyo Miikaa'iil Ee-
bana Colbuu u yahay Gaalada.

(p £j&Jy& y *iSy* 3 *& JUbj -b Jo

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

S*3tSS~

99. dhab ahaan yaan kuugu dajinay
Aayaad Cad cad kamana gaaloobo
Faasiq cid aan ahayn.

100. markastooy ballantamaana Yu-
huuddu waxaa tuura (buriya) ballanka
koox ka mid ah, saas ma ahee Yuhuud-
da badankood waxba ma rumeeyn.

101. markuu uga yimid Rasuulku xag-
ga Eebe isagoo rumayn waxa agtooda
ahna (Tawreed) waxay ka tuuraan
koox ka mid ah kuwii Kitaabka la
siiyey (culimada Yuhuudda) Kitaabka
Eebe Dhabarkooda Gadaashiisa,wa-
xayna la mid yihiin iyagoon garanayn.

<i? x ot <yj -^ (%4^ ^i3x^

~*/S "5 -» / ^ ^ Syr 9 "} 4

Aayadahani waxay soo dageen markay Yuhuuddu sheegteen in Malaku JIbriil Col u yahay, taasina
waxay ku tusin Madaxadeygooda iyo xaqdiidnimadooda intay kala colloobaan Malaga waxyiga ku soo
dajiya Nabiyada, ma waxse lala collobaa Malag idanka Eebe ku soo gaadhsiiya xaqa, Eebana wuu la
Colloobi cidii laColloowda Malaa'igtiisa,beeniyana Quraanka lagu soo dajiyey Nabiga Muxamed ah,
Yuhuuddana waxaa caadadooda ka mid ah inay buriyaan ballanada, beeniyaana wixii sugi xaqnimada
Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) xataa Kitaabkooda Tawreedba
ha ahaadee. Ai-Baqarah (97- 101).

1 02. waxay raaceen Gaaladii Yuhuud-
du waxay Shayaadiintu Akhriyeysay
waqtigii xukunkii Nabi Suleymaan, ma
Gaaloobin Nabi Suleymaan, laakiin
Shayaadiinta yaa Gaalowday, waxayna
baraan Dadka Sixirka, iyo wixii lagu
soo dajiyey labadii Malag ee Baabiljoo-
gay ahaana Haaruut iyo Maaruut,
mana baraan cidna intay uga dhahaan
waxaan uun nahay Fidnee ha Gaaloo-
bin, waxayna ka bartaan xagooda wax
kalageeya Ninka iyo Haweenaydiisa,
kumana dhibaan ruuxna idinka Eebe
Ia'aantiis, waxayna bartaan Dadkaasu
wax dhiba oon anfacayn, dhab ahaan
yey u ogaadeen Yuhuuddu ruuxii sixir
barta inuusan Aakhiro nasiib ku la-
hayn, waxaana baasleh Sixirkay Naf-
tooda ku gateen hadday wax ogyihiin.

103. hadday kuwa (Sixirkabaran) ru-
meeyaan xaqa oy dhawrsadaan wanaag
kuabaalmarinta Eebe yaa u Khayr
roon hadday ogyihiin.

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

4**1

Yuhuudu waxay raaceen oo ku dhaqmeen Sixir intay ka jeedsadeen xaqa, iyo Kitaabadii Eebe. Nabi
Suleymaan xaqa kama leexan, hasayeeshee waxaa Gaaloobay Shayaadiintii Dadka sixirka barijiray, Sixir
iyo xumaan ciddii ku dhaqanta nasiib kuma laha aakhiro, waxaana Dadka u khayr roon Cabsi Eebe iyo
rumeyntiisa, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Ruuxii u taga
Kaahin wax sheegaha ama Sixirre u rumeeya wuxuu sheegi, wuxuu ka gaaloobay wixii lagu soo dajiyey,
Nabiga Muxamad ah waxaa wariyey Nasaai. Al-Baqarah (102-103).

1 04. kuwa xaqa rumeeyow ha dhihina
na ilaali ee dhaha na sug maqlana, Gaa-
lana waxaa u sugnaaday cadaab daran.

105. ma jecla kuwii Gaaloobay oo
ehelu Kitaabka ahaa (Yuhuud iyo Na-
saara) iyo Gaaladii Carbeed in laydin-
ku soo dajiyo khayr xagga Eebe ka yi-
mid, Eebana wuxuu ku kaliyeelaa
Naxariistiisa ruuxuu doono, Eebana
fadligiisu (Khayrkiisu) waa waynya-
hay.

106. waxaan tirro oo aayad ah ama
aan dib u dhigno waxaan keenaynaa
mid ka khayrbadan ama la mid ah,
miyaadan ogayn in Eebe wax kastoos
(doono) uu karo.

107. miyaadan ogayn in Eebe leeya-
hay xukunka Samaawaadka iyo Dhul-
ka, idinmanasugnaanin Eebe ka sokow
sokeeye iyo gargaare midna.

108. mise waxaad dooneeysaan inaad
wax warsataan Rasuulkkiinna sidii loo
warsaday (Nabi) Muuse mar hore
ruuxii ku bedasha Gaalnimo Iimaan
wuxuu ka dhumay Jidka toosan.

E3 jLi£&p

Fp J, : L. » J \ *■ \^yii jJb JLAS

Diinta Islaamku ma ogola in laysku shabbaho Gaalada, ama xagga hadalka, ama Camalka, dhaqanka iyo
wax kastoo keeni shakhsiyadda Muslimka, Eebana fadligiisu waa badanyahay'cidduu doono yuuna u
naxariistaa, wixii xukun ah oo Eebe tirana ama dib u dhigo, wuxuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee)ku soo dajinjiray mid ka khayrbadan ama lamid ah, wax lala yaabana ma aha
maxaa yeelay Eebaa abuuray Dadka isagaana og dantooda'wax walbana awooddiisay ku jirtaa, warsi iyo
Su'aal aan qiimo lahaynna waa baadinimo iyo xaq ka leexasho, oo la mid ah tay Yuhuudu warsatay
(Nabi) Muuse, Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Eebe wuxuu
idinka reebay Muran, Xoolo hallayn iyo warsi badan oo macno daro, waxaa wariyey Saxiixayn. Al-
Baqarah (104-108).

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

109. waxay jecelyihiin in badan oo
ehelu Kitaab ah (Yuhuud iyo Nasaara)
inay idiin celiyaan iimaankiina ka dib
Gaalo, Xasad naftooda ka yimid dar-
tiis, intuu xaqu u caddaaday ka dib, ee
iska cafiya iskana saamaxa inta Eebe ka
keeni amarkiisa (la dagaallankooda
ama islaamkooda) Eebana waxkastuu
doono wuu karaa.

110. Salaaddana ooga sakadana
bixiya waxaad u hormarsataan Naftii-
na oo khayr ah waxaad ka helaysaan
Eebe agtiisa, Eebana waxaad camalfa-
laysaan waa arkaa.

111. waxay dhaheen ma galo Jannado
ruuxaan Yuhuud ahayn ama Nasaaro,
taasina waa yididiilo (been ah) waxaad
dhahdaa keena xujadiina haddaad run
sheegeysaan.

112. Ruuxiise u hogaamiya Wajigiisa
Eebe isagoo sama fala ah, wuxuu ku
leeyahay Ajrigiisa Eebe agtiisa, mana
cabsadaan mana walbahaaraan.

113. Yuhuud waxay tidhi Nasaaro
waxba ma aha, Nasaarana waxay tidhi
Yuhuudu wax ma aha, iyagoo akhrin
Kitaabka (Tawreed iyo Injiilba) saasay
dhahaan kuwaan wax ogaynna
« Gaaladii Carbeed », hadalkoodoo
kale, Eebana wuu kala xukumin dhex-
dooda Maalinta Qiyaame waxay isku
diidanaayeen.

Gaalo waxay jecelyihiin inMuslimiintu Gaaloobaan 00 xaqa ka leexdaan 'Xasad iyo Xumaan darteed,
waase in xaqa lagu sugnaado warkoodana aan la maqlin,waxay kaloo sheegeen Yuhuud iyo Nasaaraba in
mid walba iyadu xaqa ku taagantahay ee tan kale ayna waxba ahayn, Janno galideed iyo hanunkuna ma
aha sheegasho ee waa toosni iyo carnal fiican 00 la falo, taas darteed yuu Eebe ku ballanqaaday inuu kala
bixin Dadka Maalinta Qiyaame waxay isku diidanaayeen, waxaana sugnaatay in Nabigu yidhi : (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Cidii carnal fasha waxaan Camalkanaga ahayn waa wax la tuuri
(la aqbalayn). Al-Baqarah (109-1 13).

114. cidna kama dulmi badna mux
reebay (diiday) in masaajidda Eebe

W-^A *4o^ *i l -W^* f**J+* c&"0*J

Suurat Al-Baqarah

Juz* 1

dhexdiisa lagu xuso Magaciisa, una ca-
rnal fala say u kharaabi lahayd (Masaa-
jiddu ) kuwaas (Gaalada ah) Xaq uma
leh inay galaan Masaajidda iyagoo cab-
san mooyee, Adduunka waxay ku mu-
dan dulli Aakhirana Cadaab Wayn.

115. Qorax ka soo bax iyo u Dhacba
Eebaa iska leh, meel kastood u jeedsa-
taanna waa Jaho Eebe (markaad Qibla-
da garanweydaan) Eebana waa waasac
(Naxariistiisu) wax walbana og.

1 16. waxay dhaheen Gaaladii wuxuu
yeeshay Eebo Ilmo, waana ka nasaha-
nyahay, saas ma aha ee waxaa u su-
gnaaday Eebe waxa ku jira Samada iyo
Dhulka, dhamaanna Eebay u hogaan-
samaan.

117. isagaa abuuray Samooyinka iyo
Dhulka, markuu doono arrinna wuxuu
uun dhahaa ahaw wuuna ahaadaa.

118. waxay dhaheen kuwii aan wax
ogayn (Gaaladii) muxuu Eebe noola
hadli waayey ama noogu imaan way-
day aayad, saasoo kaley dhaheen
kuwii ka horreeyey hadalkooda oo
kale , waxaa is Shabbahday ( isu
ekaatay) quluubtooda dhab ahaan
yaan aayadaha ugu caddaynay ciddii
wax yaqiinin.

Cid kaDulmi badan ma jiro mux reebay in la nooleeyo Masaajidda Eebe'laguna xuso Magaciisa'inuu
kharaabana doona'cidda saasyeesha waa in la cabsi galiyo, dulli baana u sugnaaday Adduun iyo
Aakhiraba, Adduunkana Eebaa iska leh'meelkastood ujeedsato, ama Sunada ama ciddii wareerta,
Eebana waa ka nasahanyahay Caruur, wuxuu iska leeyahay waxa ku sugan Cirka iyo Dhulka, wax
walbana Eebuu u hogaansamaa'wuxuu doonana wuu ahaadaa, Gaaladuna waxay had iyo jeer warsadaan
waxyaalo waawayn 'iyagoo hadalku isku midyahay'waxaana ugu wacan inayan wax yaqiinsanayn, Zayd
wuxuu yidhi : Cidna uma haboona inuu baytka Dadka ka Celiyo. Al-Baqarah (114-118).

119. anagaa ku dirray Nabiyow adoo
xaq wata oo Bishaarayn Digana, lagu
warsanna maayo ehelka (Naarta)
Jaxiimo.

120. Kaama raalli noqdaan Yuhuud
iyo Nasaara intaad ka raacdo Diintoo-

rf^tt '\\ ' ' '"f *' \' - v'f x

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

W&&

da, waxaad dhahdaa hanuunka Eebaa
hanuun ah, haddaad raacdo hawadoo-
da intuu kuu yimid cilmi ka dib, kama
heshid xagga Eebe sokeeye iyo Gargaa-
re (midna).

121. kuwaan siinnay Kitaabka waxay
u raacaan raacid Xaq ah (u akhriyaan)
kuwaasina waxay rumeyn Quraanka,
ciddii ka Gaalowdana Quraankase
(ama Nabiga) waa cidda Khasaartay
uun.

122. Banii Israa'iilow xusa Nicmaday-
dii aan idiinku Nicmeeyey iyo inaan
idiinka fadilay adduunka (Waqtigiinii).

123. ka dhawrsada maalintayna Naf-
na naf kale ka abaalmarinaynin waxba,
Furashana aan laga aqbalayn, Shafee-
cana ayan anfacayn oona loo
gargaarayn.

@OjJi-

Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebaa diray, waajibkiisana wuu
gutay'ehelu Naarkana wax laga weeydiinmaayo, tan kale Yuhuud iyo Nasaara iyo Gaalaba kaama raali
noqdaan in taad ka raacdid waxay rabaan, Hanuun iyo wanaagna waa midka Eebe, ciddii warkooda raacdana
wax Eebe ka soo haray oo u gargaari ma jiro, Dadkase Kitaabka rumaysan waxay si fiican u raacaan
Kitaabkaas wayna rumeeyaan, ciddiise ka Gaalowda waa mid khasaartay. Quraankana wax badan yuu Eebe
ku sheegay inuu u Nicmeeyey Bani Israa'iil markay Xaqa ku toosnaayeen, markayse xumaan sameeyeen
waxaylakulmiciqaabdaran,CabdullaahiBinuMascuudwuxuusheegayinkuwaQuraankauraacasiXaqahay
yihiin kuwa wuxuu banneeyay raaca, wuxuu reebana kajooga, una akhriya sida Eebe u soo dajiyey.
Al-Baqarah (119-123).

124. xusuusta marka Eebe ku imtixaa-
may Nabi Ibraahim kalimooyin (ereyo)
uuna dhameeyey, kuna yidhi waxaan
kaaga yeeli Dadka Imaam, wuxuuna
yidhi (Ibraahiim) Caruurtaydana
(kayeel) (Eebe) wuxuu yidhi ballankay-
gaa (fiican) ma gaadho daalimiinta.

125. xusuuso markaan ka yeeley
baydka (Kacbada) meel Dadku ku kul-
mo, iyo Nabadgalyo kana yeesha Ma-
qaamka Ibraahim meel lagu tukado,
waxaan u waxyoonay Nabi Ibraahim
iyo Ismaaciil inay u daahiriyaan bayd-
kayaga kuwa dhawaafi, kuwa ku nagi,
iyo kuwa Rukuuci ee sujuudi.

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

xdfMtxfi^.

126. xusuuso markuu yidhi (Nabi)
Ibraahim Eebow kayeel Magaaladan
(Maka) aamin kuna Arzaaq Dadkeeda
Midho kooda rumeeya Eebe iyo Maa-
linta dambe (Qiyaamada) (Eebe)
wuxuu yidhi iyo kan gaaloobaba waan
u raaxayn in yar markaas waanu galin
Cadaabka Naarta meel la ahaadana
iyadaa u xun.

127. xusuuso markuu kor yeelay Nabi
Ibraahim Tiirarka Kacbada iyo Nabi
Ismaaciil iyagoo leh Eebow naga aqbal
adaa waxna maqla waxna oge,

128. Eebow naga yeel kuwa kuu
hogaansama,Faracanagana ka yeel
Umad kuu hogaansanta,nana tusi ca-
malkannaga (Xajka) nagana toobad
aqbal adaa toobad aqbalbadane,Wa-
naagbadanane ahe.

Nabi Ibraahim Eebaa imtixaamay'wuuna ku guulaystay [mtixaamkii'wuxuu Eebe ka dhigay Imaam,
isaga iyi Wiilkiisii Nabi Ismaaciil yaana dhisay Kacbada'Eebana way baryeen wuuna ka aqbalay baryadii
reer Makaadna Eebe u baryeen inta xaqa raacda in Eebe lrzaaqo'Eebana wuu arzaaqi cidkasta'Gaaladana
Aakharuu ka'aarsan, waxayna ku tusin Aa yaduhu Waynida iyo Sharaf ta kacbada iyo Magaalada Makaadee
barakeysan. Al-Baqarah (124-128).

129. Eebow u soo bixi Rasuul ka mid
ah oo u akhriya aayaadkaaga barana
Kitaabka (Quraanka) iyo xigmada (su-
nada Nabiga) oo nadiifiya adigaa ad-
kaade, Falsame ahe.

130. yaa naca diinta Nabi Ibraahim
ruux xumeeyey naftiisa mooyee, waana
doorannay Nabi Ibraahim, adduunya-
da,aakhirana wuxuu ka midnoqon
kuwa suusuuban.

131. xusuuso markuu Eebe ku yidhi
hogaansan oo uu yidhi waan u hogaan-
samay Eebaha Caalamka,

132. wuxuu u dardaarmay arintaas
(Nabi) Ibraahim Caruurtiisa, Nabi
Yacquubna wuu u dardaarmay,
wuxuuna yidhi Caruurtaydiiyey Eebe
wuxuu idiindoortay Diinta ee ha dhi-
manina idinkoon Muslim ahayn.

A*>sJL-\ j <_^11xJ \ jt 4«i}«>j ^rd *
Lj JO \ (J 4L1 Jib v>' Jul) j*4,. t . a \
J^\0jL33&

E3 tij!tXL*^\j

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

A^v

waynida Xaramka iyo Kacbada iyo waxa kusoo arooray waxay ku qoran tahay Kutubaha Dheer dheer,
tan kale waxay aayaduhu caddeeyeen in Nabi Ibraahim eebe warsaday inuu maka ka yeelo Magaalo
aamin ah, oo Dadkeeda la arzuqo, waxaa kale oos warsaday Eebe in camalkooda la aqbalo isaga iyo
Wiilkiisa Nabi Ismaaciil Muslimna laga yeelo iyo Caruurtooda, Camalkooda fiicanna la tusiyo, Nabi
Dadka ka mid ahna loo soo bixiyo (Nabiga Muxamed ah naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
si uu u baro xaqa'ugana leexiyo Xumaanta, saas darteed Diinta Islaamka ah oo Diintii Nabi Ibraahim iyo
Nabiyadii kale ma naco ruuxaan doqon aan wax garanayn ahayn mooyee, laguna dhaqmo laguna dhinto,
Nabiguna wuxuu yidhi : Maka Eebaa xarrimay ee Dad ma xarrimin, cidna uma banaana inuu Dhiig ku
daadiyo, ama geedaheeda guro, waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim.

waxaa kale oo Nabigu yidhi : Anaa ugu dambeeya Nabiyada Eebe agtiisa isagoo Nabi Aadamna Dhooba-
da ku dhex jiro, waxaana ahay baryadii Nabi Ibraahim iyo Bishaaradii Nabi Ciise, Hooyadayna wayarag-
tay saasayna ahaayeen Nabiyada Hooyooyinkood, Waxaa wariyey Imaam Axmed. Waxaase haboon in
wanaagoodii la raaco. Al-Baqarah (129-132).

133. miyaad joogteen (Yuhuuday)
marka Geeridu u timid (Nabi) Yac-
quub markuu ku yidhi Caruurtiisa
maxaad caabudaysaan Gadaashay,
ayna dheheen waxaan caabudaynaa
Eebahaaga iyo Eebaha Aabayowgaa
Ibraahim, Ismaaciil iyo Isxaaq Eebe ka-
liya, isagaana u hogaansamaynaa.

1 34. taasina waa ummad taktay> wa-
xayna Mudatay waxay kasbatay,idin-
kuna waxaad mudanaysaan waxaad
kasbateen, laydina warsan maayo wa-
xay Camalfalayeen.

135. waxay ku dhaheen Gaaladii
Muslimiinta ama Yuhuud noqda ama
Nasaara aad hanuunteene, waxaad
dhahdaa mayee milladda (Diinta Nabi)
Ibrahim yaan raacaynaa ee Xaqa u iis-
hay, kamana mid ahayn Gaalada,

136. waxaad dhahdaan waxaan ru-
maynay Eebe iyo waxa naloo soo da-
jiyey iyo waxa lagu soo dajiyay Ibraa-
him, Ismaaciil, Isxaaq, Yacquub. iyo
Caruurtoodii iyo wixii la siiyay (Nabi)
Muuse iyo (Nabi) Ciise iyo wixii laga
siiyey Nabiyadii (Kale) xagga Eebo-
hood kala gaynamayno dhexdooda,
waxaana u hogaansamaynaa Eebe.

137. hadday u rumeeyaan saad u ru-
mayseen way hanuuneen, hadday jeed-
sadeenna waxay ku suganyihiin khilaaf,
waxaana idinka kaafin Eebe isagaa wax
maqla waxna oge.

Suurat Al-Baqarah

Juz' 1

Eebe wuxuu halkan ka qisoon Nabi Yacquub iyo Caruurtiisii iyo wuxuu u dardaarmay markuu dhima-
nayey iyo inay haysteen Milladdii awoowyadood (Nabi )Ibraahim,Ismaaciil iyo Isxaaq,hase ahaatee waxay
Yuhuud iyo Nasaara sheegeen in hanuunkooda la raaco waa wax kama jiraan ee Diinta xaqa ah waa
Diinta Nabi Ibraahim ee Diinta Islaamka ah, Muslimiintuna waxay rumeysanyihiin Eebe, Quraanka wixii
lagu soo dajiyay Nabi Ibraahim Ismaaciil, Isxaaq, Yacquub iyo Caruurtoodii iyo Wixii Nabi Muuse iyo
Nabi Ciise lagu soo dejiyay mana kala qaybiyaan xaqa'hadayse Gaaladu u rumeeyaan sida Muslimiinta
waa hagaag, haddii kale waa inaan Xaqa ku toosnaano Eebaa ina kaafinaayee. Al-Baqarah (133-137).

1 38. ku sugnaada Diinta Eebe, yaa ka
fiican Diinta Eebe (ma jiro) isagaana
caabudaynaa.

139. waxaad dhahdaa Nabiyow ma
waxaad igula doodaysaan Eebe isagoo
Eebahanno iyo Eebihiinna ah, anaguna
Camalkanagu noo sugnaaday idinkuna
Camalkiina, isagaana u kali yeelaynaa
Diinta.

140. mise waxaad dhahaysaan Nabi
Ibraahim, Ismaciil, Isxaaq, Yacquud
iyo Caruurtii waxay ahaayeen Yuhuud
ama Nasaara, waxaad dhahdaa ma
idinkaa wax og Mise Eebe yaa ka dulmi
badan ruux qariya marag agtiisa Eebe
ku yeeshay, Eebana ma halmaamo
waxaad falaysaan.

141. taasi waa umad tagtay, waxayna
mudan waxay kasbatay idinkuna
waxaad mudanaysaan waxaad kasba-
teen, laydin warsannamaayo waxay
camalfalayeen

Ma aha xaalku sida Yuhuud iyo Nasaarada oo ah in la dhaho waxaa la sibqin Ilmo, waxaase khayr iyo

Wanaagba ah Diinta Islaamka ee ah Diinta Hanuunka iyo Toosnida, mana aha in dood xaq darro iyo

Qallooc ah la doodo,

Nabi Ibraahim iyo Ismaaciil, Isxaaq, Yacquub iyo Caruurtuna ma ahayn Yuhuud iyo Nasaara midna,

maxaayeeley cidna Eebe wax kama oga'mana halmaamo waxa la carnal fali, umad horeysay oo xaqa ku

toosnayd in wax laga sheegana ma aha, maxaa yeeley cid walba waxay mudan waxay kasbatay wanaag

iyo Xumaanba.

Qataade waxaa laga wariyey inuu Yidhi: Yuhuud iyo Nasaaraba waxay sibqiyaan (wax mariyaan)

Caruurtooda, Sibqinta Eebana waa Diinta Islaamka wax ka fiican oo ka nadiifsanna ma jiro waana

Diinta NabiNuux iyo Nabiyadii ka dambeeyey. Al-Baqarah (138-141).

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 mm

142. waxay dhihi kuwii xumaa ee
Dadka (Gaalada) ka mid ahaa maxaa
ka jeediyey Muslimiinta Qiblay Qaabi-
lijireen (Baytul Maqdis) waxaad dhah-
daa Nabiyow Qorrax ka soobax iyo u
Dhacba Eebaa iska leh, wuxuuna ku
hanuunin Ciduu doono Jidka toosan.

143. saasaan idinka dhignay umad
caadil (khayr ah) si aad marag ugu no-
qotaan Dadka, Rasuulkuna idiinku
noqdo markhaati, mana aa naan yeelin
Qibladii aad qaabilijirtay inay kala
muuqato ruuxa Rasuulka raaca iyo kan
dib u noqon (Gaaloobi) mooyee waana
arrin kuweyn Dadka marka laga reebo
kuwa Eebe hanuuniyey, Eebana ma
dhumiyo Iimaankiinna (Salaadiina) Ee-
bana waa u Naxariisbadanyahay Dad-
ka.

1 44. dhab ahaan yaan ugu jeednay ga-
gadoonka Wajigaaga ee Samada,
waxaana kuu jeedinaynaa Qiblad aad
ka raali noqon, ee u jeedi Wajigaaga
xagga Masjidka Xurmeysan, meelkas-
tood joogtana u jeediya Wajigiinna xa-
giisa, kuwa Kitaabka la siiyeyna waa
ogyihiin in jeedintaas xaq Eebe tahay,
Eebana ma halmaansana waxay Carnal
fali.

J&iZ~^\jJaZ> — tXfr*-j J j3 \^\. ^r»y ^)J*3

Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu Qaabilijiray intii muddo ah markuu
Tukan xagga Quddus, markii Eebe faray inuu Kacbada u jeedsado yaa kuwii xumaa Dicaayad iyo war
fureen,iyagoo is warsan waxa Nabiga jeediyey 'Eebaase Xukunka leh, umadda Muslimka ahna ka dhigay
marag caadil ah, siduu Nabiga uga yeelay maragga umadda, arrinta u jeedinta Qibladana uma fududa
ruuxaan Mu'min ahayn Eebana hanuuniyey, Qibladii horay u Tukadayna Eebe ma halleeeyo Camalkee-
da, Eebana wuxuu daalacanayey ogaana jacaylka Nabiga in Kacbada loo jeediyo, inay arrintaasu
xaqtahayna waxaa ogayd ciddii xaqa rabta.

Ibnu Cumar waxaa laga wariyey inuu yidhi : Dadkoo ku tukan quba Salaad Subax yuu ruux u yimid kuna
yidhi Rasuulkii xalaa lagu soo dajiyey Quraan inuu Kacbada Qaabilo Shaambayna u jeedeen. waxaa
wariyey Bukhaari iyo Muslim. Al-Baqarah (142-144).

145. hadaad ula timaado kuwa ehelu
Kitaabka ah aayad kasta ma raacayaan
Qibladaada adiguna ma raacaysid Qi-
bladooda, qaarkoodna ma aha kan raa-
ca Qiblada qaarka kale, hadaad raacdo

U <oC J$^ S-^$-^ \A^ u^M C*x3\ <Jpj

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 imm

waxay jecelyihiin Gaaladu, inta cilmi
kuu yimid (waxyiga Eebe), waxaad ka
mid noqon daalimiinta.

146. kuwaan siinay Kitaabka waxay u
yaqaanaan Nabiga (iyo xaquu la yimid)
siday u yaqaanaan Caruurtooda,koox
kamid ahna waxay qarin xaqa
iyagoo og.

147. Xaqu wuxuu ka yimid xagga Ee-
bahaa ee ha ka mid noqonin kuwa
shakiya.

148. cidwalba waxay leedaahay joho
ay dhawrto (raacdana) ee u oratama
Wanaaga, meelkastood ahaataanna
Eebe wuu idin keeni (oo idin kulmin)
dhammaantiin, Eebana wax walba wuu
karaa (haduu doono),

»>" Z'\\' ^{"i ~->~"\< <*,'*?> T»t

j*t&$

Cidaan Xaqa Eebe rabin lama qancin karo waxkastoo loo keeno'sida xaq diidayaasha' ruuxa Mu'minka
ahana waa inuusan ku kadsoomin Xumaantooda kana digtoonaadaa inuu Jidkooda raaco, Eebana
markuu ku adkeeyey Nabiga xaalkaas waxay digniin u tahay ummadiisa, Gaaladuna way garan Xaqa iyo
wanaagga iyo runnimada Nabiga, hase yeeshe waxay u diidi Xasad iyo Xumaan jacayl, maxaa yeeley Xaq
cad wax la shakiyo ma aha, cidwalbase waxbay aaminsan tahay kuna socotaa, waase in Khayrka iyo
wanaagga loo deg dego, Eebana Dadka wuu kulmin Qiyaamada si uu u kala bixiyo. waxaa laga wariyey in
Cumar ku yidhi Cabdullaahi Binu Salaam : Ma garan Nabiga Muxamed ah sidaad u garan Ilmahaaga
markaasuu yidhi Haa wax ka badan'aminkiiyaa ka soo dajin Cirka kuna soo dajin aminka Dhulka waana
aqoonsaday'Ilmahaygase ma ogi waxay fashay Hooyadiis. Al-Baqarah (145-148).

149. meelkastood u baxdo ujeedi Wa-
jigaaga xagga Masjidka Xurmaysan,
Xaqu xagga Eebahaa buu ka ahaaday
Eebana Ma Mooga Waxaad
Falaysaan.

150. meelkastood u baxdana jeedi
Wajigaada xaggisa Masjidka Xurmay-
san, meelkastood joogtaanna u jeediya
Wajiyadiinna xagiisa, si ayna xujo ugu
ahaan Dadka Korkiinna, kuwa Daali-
miinta ah mooyee (ee gardarada ku soc-
da) hana ka cabsanina ee aniga iga cab-
sada, waxaana idiin taamyeeli (dha-
mayn) Nicmadayda si aad u
hanuuntaan.

151. « waan idiin Nicmeynay » sidaan
idinku dirnay dhexdiina Rasuul idinka

*£=zL*y>-j \yy jLsSu <1^>-J ^l/^\

Suurat Al-Baqarah

Juz' 2

ffi$d$&

mid ah oo idinku akhriya Aayaadkana-
ga, oo idin daahiriya, oo idin bara Ki-
taabka (Quraanka) iyo Sunada Nabiga,
idinna bara waxaydaan aqoonin.

152. ee I xusa aan idin Xusee (ajir idin
siiyee) iguna mahadiya hana iga
Gaaloobina.

Waa amar Saddexaad ooEebeDadka Muslimiinta ah faray inay qaabilaan Masjidka Kacbada ee Xur-

meysan, waxaana loo soo celceliyey waynida arrinta, waxaana lala hadlay Ciddii Kacbada u jeedda, iyo

kii Maka jooga iyo kan Adduunka kale jooga, waana amar Waajib ah, Ciddii ka murantana ayan wax

xujo ah lahayn, hase yeeshee Xaq diidayaashu way iska murmi Xujo la'aan'waase in Eebe uun laga cabsado

isagaa Rasuulka inoo soo diray si uu inoo toosiyo'Xaqana inoo baro'Xumaantana inooga leexiyo'Xusida

Eebe iyo Mahadiisuna waa in la badiyo, Eebana wuxuu yidhi : Hadaad kali igu Xusto waan ku xusi si kali ah,

hadaad i xusto adoo Dad la joogana waxaan kugu xusi kulan ka Khayrbadan kiinna.

Nabigana wuxuu yidhi : Ruuxii Eebe u nicmeeyo Eebe wuxuu jecelyahay inay Nicmada raadkeedu ka

muuqdaanKhalqigiisa.

waxaa wariyey Imaam Axmed. Al-Baqarah (149-152).

153. kuwa (Xaqa) rumeeyow kaal-
maysta Samir iyo Salaad, Eebe wuxuu
la jiraa kuwa Samree.

1 54. hana ku dhihina kuwa lagu Dilo
Jidka Eebe (Jahaadka) waa Dhinteen,
saas ma aha ee waa noolyihiin, mase
kaseysaan.

155. waxaan idin ku Imtixaanaynaa
wax Cabsi ah iyo Gaajo, iyo Nusqaa-
min Xoolaha iyo Nafta iyo midhaha, ee
u Bishaaree kuwa Samra.

156. kuwaas markuu dhib ku dhoco
yidhaahda Eebaa na leh isagaana u
noqonaynaa.

157. kuwaas waxaa korkooda ahaan
Deeq Eebe iyo Naxariistiisa, waana
kuwa hanuunsan.

158. Safo iyo Marwo waxay ka midyi-
hiin Calaamooyinka (Wayneynta) Eebe
ee ruuxii u Xajiya Baydka ama Cum-
raysta wax ma saarra hadduu ku Wa-
reego Dhexdooda, ruuxa wax dheeraad
ah la yimaadana Eebe wuu ku mahdin
wuuna ogyahay.

jju^ \jjljA \» ijL^-lt \JS Yc o^Jji t^ti

" U -4X\C)\

> ^ ,> ^ . >. >'

y byUfj^ci jj&o^Jyj^J

•^JL

:u\

fr w —

^foy^j

r > \'J<\'>,

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 mm

m*m

Samirka iyo Salaaduba way u kaalmeeyaan Dadka, waana in lagu dadaalo, tan kale Dadkii Jidka Eebe ee
Jahaadka ah lagu dilay ma aha Dad dhintay'waxayse ku noolyihiin Wanaag iyo Nolol aynaan kasayn,
Adduunkuna waa Guri Imtixaan oy ku heli Cabsi, Gaajo, Xoolaha iyo Nafta iyo Midhaha oo nusqaama,
waxaase loo bishaareeyey kuwa adkaysta ogna inay adoomo eebe yihiin una noqon? waxayna mudan
Naxariis iyo Wanaag, waana kuwa toosan. Safo iyo Marwo in la dawaafana waa Waajib cidii Xajinaysa
ama Cumraysan, waxaa loo yidhi ruuxii dawaafa wax ma saarra waa in loo maleeyey inay tahay arrin soo
jirtay, Xadiithna waxaa ku sugnaaday : Waxaa la yaab leh xaalka Mu'minka hadduu Khayr helo wuu ku
mahdiyaa Khayrbayna u noqotaa, hadduu dhib ku dhacana wuu Samraa waxayna u noqotaa Khayri.
Al-Baqarah (153-158).

1 59. Kuwa qariya waxaan soo dajinay
oo aayaad ah iyo hanuun intaan dadka
ugu caddaynay Kitaabka kuwaas
Waxaa nacladi Eebe iyo Kuwa wax
Nacalada (malaaigta iyo Mu'miniinta).

160. Marka laga reebo kuwa toobad
keena oo Wanaaga fala oo Xaqa
caddeeya, kuwaas waan ka toobad
aqbali,waxaana ahay toobad aqbal ba-
dane Naxariis badan.

161. Kuwii Gaaloobay oo ku dhintay
gaalnimo Kuwaas waxaa korkooda ah
nacaladda Eebe iyo Malaa'igta iyo
Dadka dhammaan.

162. Waxayna Kuwaari dhexdeeda
(naarta iyo nacaladda) lagamana fudu-
deeyo xagooda cadaabka Loomana
sugo.

163. Eebihiin waa Eebe kaliya isaga
mooyee Eebe kalana majiro, Waana
naxariis guud iyo mid gaarba
naxariiste.

164. Cirka abuurkiisa iyo dhulka iyo
kala duwanaanta Habeenka iyo maa-
linka iyo doonta La socota badda wax
anfaca dadka iyo waxa Eebe ka soo Da-
jiyay samada oo Biyo ah kuna noo-
leeyay Dhulka intuu dhintay ka dib,
kuna fidiyay Dhulka Daabad kasta iyo
gadgadoonka dabaysha iyo Daruuraha
loo sahlay Samada iyo Dhulka dhexdii-
sa waxaa ugu sugan calaamo kuwa wax
kasi.

)Jja^

> ^»tM?^*^

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 msm

fiSJBSS

Xaqa oo la Qariyo waxay keentaa ciqaab Eebe iyo nacalad, Illeen lslaamku waa in wanaaga la
is faro'xumaantana la is ka reebo, ciddii saas yeesha oo Xaqa cadaysa oo wanaag fasha Eebe wuu ka
toobad aqbalaa, Gaalnimo lagu Dhinto yayna ciqaab ku dhan tahay, Dadkana waxaa ugu filan calaa-
maad abuurka cirka, Dhulka, Habeenka, Dharaarta, Maraakiibta Bada socota, roobka, iyo Daruuraha
xawaarayn cirka iyo Dhulka Dhexdooda, Abuudaa>uud wuxuu wariyay in Nabigu (naxariis iyo nabadga-
lyo eebe korkiisa ha yeelee) yidhi : Ruuxii cilmi la Warsado oo Qariya Waxaa lagu xakamayn qiyaamada
xakama naar ah. Al-Baqarah (159-164).

165. Dadka waxaa ka mid ah cid ka
yeelan Eebe ka sokow wax lala caabudo
una jecelyihiin say u jecelyihiin
Eebe,kuwa rumeeyey xaqa yaa ka da-
ran jeceelkooda Eebe, hadday arkaan
kuwa dulmiga falay Cadaabka ( Aakha-
ro) waxay ogaan lahaan lahaayeen in
xoog dhamaantiis u sugnaaday Eebe,
Eebana cadaabkiisu daranyahay.

166. markay iska bariyeelaan kuwii la
raacay kuwii raacay, oy arkeen Ca-
daabka kalana go'day xidhiidhkoodii.

167. waxayna dhaheen kuwii raacay
haddii nala celiyo waan iska bariyeeli
lahayn xaggooda say iska kaanna ba-
riyeeleen, saasuuna Eebe u tusiyaa ca-
malkooda

168. Dadoow cuna waxa Dhulka ku
sugan kiisa xalaasha fiican ah hana raa-
cinaWadooyinka Sheydaanka illeen
Cadaw cad buu idiinyahaye,

169. wuxuuna idin fari uun xumaan
iyo Macsiyo iyo inaad ku sheegtaan
Eebe waxaydaan ogayn.

<^^l^-jlji Vp LJ ^J\ 9 ^ \yu5\ <jOlt j^l>

$J&$&<ti&

Eebaa jacayl xaq ah mudan'mana haboona in Sida Eebe wax kale loo jeclaado, Qiyaamadana way iska
bariyeeli Madaxdii iyo kuway ku hogaaminayeen Xumaanta, xidhiidh koodiina wuu go'i, Calaacal iyo
qoomamana wax matarayso iyo yaa i celiya aan iska bariyeelee say isaga kaanno bariyeeleen, Dadkuna
waa inay xalaasha cunaan' waxa Shaydaanku farina ayan raacin illeen waa cadaw Xumaan farayee, waxaa
sugnaatay in Sacad Bini Waqaas ku yidhi Nabiga (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
Eebe ii bari inuu Ducadayda aqbalo?markaasuu ku yidhiCunadaadu Xalaal ha noqoto Ducaadaada waa
la aqbaliye. Al-Baqarah (165-169).

1 70. marka lagu dhaho Gaalada raaca
wuxuu soo dajiyey Eebe, waxay dhihi

^JiijBa^t^f^jijsij

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 mm

saas ma aha ee waxaanu raaci waxaan
ka helley Aabayowganno (oo caabudi)
oo haday yihiin Aabayowgood kuwaan
wax kasayn Hanuunsanayna (miyey
raaci),

171. waxay la midyihiin kuwii Gaa-
loobay mid u dhawaaqay (Heesi)
waxaan wax maqlayn,kasayna Qaylada
iyo Dhawaaqa mooyee, wax ma maq-
laan mana hadlaan waxna ma arkaan,
waxna ma kasaan.

172. kuwa Xaqa rumeeyow wax ka
Cuna wanaagaan idinku arzuqnay,
kuna mahdiya Eebe hadaad tihiin kuwo
isaga Caabudi.

173. wuxuu uun idinka reebay Bakhti-
ga, Dhiigga, Hilibka Doofaarka iyo
wixii Eebbe Magiciisa waxaan ahayn
lagu gawraco ruuxiise dhibaatooda
(baahan) oon xadgudbin dulmina galin
korkiisa dambi masaara (inuu) wax ka
cuno Eebena waa dambi dhaafbadane
Naxariisbadan.

M^Sjjili

Xaqa in la raaco yaa habboon ee ma aha in aabbe iyo Cidkale midna xumaan lagu raaco, oo lala mid
noqdo Xoolo loo Heesi oo kale oo Xaqdiiid la noqdo, Eebana waxbuu reebay in la cuno?waxna wuu
xalaaleeyey^ee waa in la cuno xalaasha laguna mahadiyo Eebe, lagana fogaado Bakhtiga, Doofaarka,
Dhiigga iyo waxaan Magaca Eebe kaliya lagu gawricin, dhibaato iyo Baahise waa meesheeda Ciddaan
xad gudbin, Xadiithna waxaa ku sugnaaday Eebe waa wanaagsane'waxaan Wanaag ahayna ma aqbalo
wuxuuna faray Mu'miniinta wuxuufaray Rasuuladii... Al-Baqarah (170-173).

174. kuwa qariya waxa Eebe soo da-
jiyey oo Kitaabka ah (Quraanka) kuna
gata lacag yar kuwaasi kuma cunayaan
(ma galinayaan) Calooshooda waxaan
Naar ahayn, lamana hadlo Eebe Maa-
linta Qiyaame mana daahiriyo wa-
xayna Mudan Cadaab daran.

1 75. kuwaasi waa kuwa ku gatay baa-
dida Hanuun, Cadaabna dambidhaafid
maxaa uga adkaysi badan Naarta.

<^<

fp ^J^Uc^j

csi^i %&s& \jXL\ U&&4&

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 mm

WfcSch

176. arrintaas waxaa ugu wacan in
Eebe u soo dejiyey kitaabka xaqa ah
kuwii iskudiiday kitaabkana waxay ku
suganyihiin khilaaf Fog.

177. Samo falku ma aha inaad wajiga
u jeedisaan Qorax ka soo bax iyo Qorax
u dhac laakiin sama fale waa ruuxii ru-
meeya Eebe, Qiyaame Malaa'igta. Ki-
taabka (kutubta Alle), Nabiyada, oo
siiya Xoolaha isagoo jecel Qaraabada,
Agoonta, Masaakiinta, Masaafirka,
kuwa baryootama, Fakin qoor, oogana
Salaadda, bixiyana Zakada, oofiyana
ballankooda, markay ballamaan, Sam-
ra (adkaystana) Waqtiga saboolnima-
da,. Jirrada iyo Dagaalka, kuwaasina
waa kuwa ku runsheegay Iimaankooda
waana kuwa dhawrsada.

Xaqoo la qariyo ama si xun loo sheego waa arrin daran oo Eebe ugu goodiyey Ciddii fasha Ciqaab daran
iyo Cadaab, maxaa yeelay Xaqii bay ku gateen adduunyo, hanuunkii iyo Dambidhaafkiina Baadi iyo
Cadaab, marse hadday Khilaaf iyo Xaq diid ku suganyihiin ha u darbadeen Cadaab hadday u adkeysan,
Sama falkuna ma aha istustus iyo Wajigoo la jeediyo, waase in xaqa dhammaantiis la rumeeyo, Dadkana
loo Naxariisto'Cibaadadana la badiyo'Dhibka iyo Jahaadka iyo Jiradana loo adkeysto iyadoo lagu
dadaali sidii laysaga fududayn lahaa, kuwaa saas fala waa kuwa Xumaanta ka Dhawrsaday.
Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Sadaqo waxaa u fiican
inaad bixiso adoo fayow oo ku adag bixinta, yididiilana Hodontinimo, Waxaa wariyey Xaakiim.
Al-Baqarah (174-177).

1 78. kuwa xaqa rumeeyo w waxaa lay-
dinku waaJibiyey Qisaasta Dadka la
dilo,xurta xurbaa loo qisaasan, Ad-
doonkana addoon, Haweeneydana Ha-
weeney, ruuxiise looga caflyey Walaal-
kis (xaggiisa) wax waxaa saaran inuu si
fiican u raaco isna Si fiican Loogu
gudo, taasina waa fudayd xagga Eebe
iyo naxariis, ruuxiise xadgudba intaas
ka dib wuxuu mudan Cadaab daran.

1 79. waxaa idinku sugan Qisaasta no-
lol Dadka wax garadka ahow waxaad-
na mudantihiin inaad dhawrsataan.

180. waxaa laydinku waajibiyey mar-
kaad Dhimanaysaan hadaad ka tagay-

\i » A '»

v^^4^i^^jp^j

*-tC*>>

Suurat Al-Baqarah

juz 4 2 mm

saan Xoolo dardaaranka Waalidaynka
iyo Qaraabada si wanaagsan, Xaq bay-
na ku tahay kuwa dhawrsada.

181. ruuxiise badala dardaaranka in-
tuu maqlay ka dib dambigu wuxuu saa-
ranyahay uun kuwa wax badala, Eeba-
na waa maqle og.

182. ruuxii uga cabsada dardaaran ii-
lasho ama dambi oo hagaajiya dhexdo-
da,korkiisa danbi masaara,Eebana waa
dambi dhaafbadane naxariis badan.

jM J^ J^ Aiil oV» **JjJ J^t

Eebe wuxuu soo dajiyay sharci wanaag badan si loogu dhaqmo. hasa yeeshee dadku iskumid ma aha'qaar
waxay kudhaqmi sharcigaas'qaarna in xoog iyo toosin la toosiyo mooyee ma hagaagaan saas darteed
ciddii cid kale sigardara ah u disha waa in iyana la diila si nabad iyonolol looh elo.hadii layska cafiyo si
heshiiis ah waa in si fiican laysu xaqmariyaa waa naxariis Eebe. tan kale waa in ruuxu geeri ka hor
xuquuqda ku cadeeyaa dardaaran. si caddaalad markhaatiguna ka run sheegaa'waxna badalin wixii gaf
ahna saxaa isgoon xumaan iyo danbi galin. Al-Baqarah (178-182).

183. kuwa xaqa rumeeyow waxaa
Laydinku wajibiyay Soonka sidii loogu
waajibiyey kuwii idinka horreeyey si
aad u dhawrsataan.

184. waa Maalmo tirsan ee ruuxii
idinka mid ah oo buka ama Safar ah
waxaa korkiisa ah ayaamo kale (soon-
kood) kuwa uu dhibina waxay bixin
«quudin» Miskiin, ruuxii badsada
(Khayrkana) saasaa u fiican, inaad
Soontaan yaana idiin khayrbadan had-
daad tihiin kuwo wax og.

185. waa bisha Soon ee la soo dajiyey
dhexdiisa Quraanka, isagoo hanuun
Dadka u ah, iyo caddayn hanuun iyo
kala bixin (xaqa iyo baadhilka) ee
ruuxii jooga (nagi) ha Soomo, ruuxiise
buka ama Safar ah waxaa saaran maal-
mo kale, wuxuu idinla dooni Eebe fu-
dayd ee idin lama doonayo culays, waa-
na inaad dhamaystirtaan tirada way-
neysaanna Eebe wuxuu idinku hanuu-

OjAXj

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 &®m

i<^

niyey, waxaadna u dhawdihiin, mudan-
tihiin, inaad mahadisaan Eebe.

Tiirarka waaweyn ee Islaamka waxaa ka mid ah Soonka oo Eebe waajibiyey siduu umadihii hore ugu
waajibiyey si xumaanta looga dhawrsado'waana Maalmo tirsan oo Soddomeeye ama wax kayar ah, ciddii
kartana waa ku waajib oo qaangadh ah oo Cudur iyo Safar midna hayn, Soonku waa Bishii Quraanka oo
hanuun iyo caddayno ah la soo dajiyay. Eebana dhib inalama doonayo ee fudayd buu inala rabaa iyo
inaan dhamayno soonka, Eebana waynayno, kuna mahdino hanuunkiisa.

Rasuulku wuxuu yidhi: (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ruuxii u sooma (Bisha) soon
rumeyn Eebe iyo ajri kasab waxaa loo dhaafaa wuxuu hor marsaday oo dambi ah. tan kale wuxuu ku
tusin soonku sinnaan iyo cadaalad iyo in laysu naxariisto. Al-Baqarah (183-185).

186. hadday ku warsadaan Nabiyow
addoomadu xagayga anigu waan dha-
wahay waana ajiibaa (aqbalaa) barya-
da markay i baryaan, ee ha i maqleen
iyaguna nana i rumeeyeen si ay u
hanuunaan

187. waxaa laydiin banneeyey inaad
Habeenka Soonka is aragtaan Haween-
ka, maxaayeelay dhar (asturaad bay)
idiinyihiin, idinkuna dhar (asturaad-
baad) u tihiin, Eebana wuxuu ogaaday
inaad Khayaamayseen Naftiinna. wuu-
na idinka toobad aqbalay idina cafiyey
ee hadda u tega Haweenkiina kana
doona waxa Eebe idiinku Qoray, Cuna
oo Cabbana intuu ka muuqdo liilanka
cadi (waagu) kan madow Aroortii,
dhammeeyana Soonka tan iyo Habeen-
ka hana u tagina Haweenka idinkoo ku
nagi Masaajidda taasina waa xuduudda
(Soohdinta) Eebe ee haw dhawaanina,
saasuuna ugu Caddayn Eebe aayaad-
kiisa Dadka si ay u dhawrsadaan,

188. hana ku Cunina Xoolihiinna
dhexdiinna si baadhil (Xaq darri ah)
idinkoo u dhiibi (Laaluush) Xukaamta
si aad ugu cuntaan qayb ka mid ah
Xoolaha Dadka dambi idinkoo og.

E *"r

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 mm

w$s&

Eebeheen waa inoo dhawyahay wuuna maqli ducada iyo baryada addoomadiisa Mu'miniinta ah, wuuna
aqbalaa, ee waa in iyaguna Eebehood adeecaan si dhab ahna u caabudaan, isagana baryaan, Nabiguna
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Eebe waa ka xishoodaa in addoon
fidiyey Gacmihiisa isagoo baryi inuu hoojiyo, Tan kale Soonka Habeenkii ma reebna inay is arkaan Laba
is qabta, Maalintiise way reebantahay Bisha Soon inay is hunguriyeeyaan, waxaa kaloo la reebay inay is
arkaan iyagoo Masaajidda ku nagi, waxaasi waa xudduda Eebe waana inaan loo dhawaan'wayna u
cadahay Dadka lana dhowrsado.

Xoolaha Dadka kalana waa inaan xaq darro iyo Madaxda oo lala kaashado lagu Cunin, waana reebanta-
hay in lagu cuno Laaluush, Khayaamo, Been iyo Wadda kasta oo Xaaraan ah iyadoo la ogyahay.
Nabigaa yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Macnahaas. Al-Baqarah (186-188).

189. waxay ku warsan Nabiyow Bisha
ee waxaad dhahdaa waqtigay (mudday)
ugu tahay Dadka iyo Xajka, mana aha
Samo falku inaad ugaga timaadaan
Guryaha xagga dhabarka ee sama fal
waa ruuxii dhawrsada, ugagana imaad-
da Guryaha Albaabada, kana dhawrsa-
da Eebe waxaad u dhawdihiin inaad
Liibaantaane.

1 90. kula dagaalama Jidka Eebe kuwa
idinla dagaalama, hana xadgudbina
Eebe ma jeclee kuwa xadgudbee.

191. ku dila meejaad ka heshaanba,
kana bixiya meejey idin ka bixiyeen,
Gaalnimaa ka daran Dilka, ha kula da-
gaalamina Masaajidka Xurmaysan ag-
tiisa intay idinkula dagaalamaan Dhex-
diisa, haddayse idinkula dagaalaan la
dagaalama, saasaa abaalka Gaalada
ahe.

192. haddayse reebtoomaan Eebe waa
dhaafidbadane naxariis badan.

193. la dagaalama intaan la helin
Gaalnimo, oo Diintu u ahaan Eebe,
hadday reebtoomaan lalama Collayta-
mo cidaan xadgudbayn.

j^l^^Aiij jS \ j*jjA H^\j fyrj^

^*&, ^ 's* 9 * "■" ' '^^> >*Z*' ^f '

62$ p^jj^&\i^\jfc>\$*

Bishu waa calaamaadka Eebe lagu aqoonsado, Soonku iyo Khayr badan'samo falla ma aha in guryaha
dhabarka looga yimaado sidii Jaahilintii,ee sama fal waa dhawrsanaan'ee uga imaadda Guryaha
Albaabadooda'Eebana ka dhawrsada si aad u liibaantaan, kulana dirira Jidka Eebe kuwa idinkula dirira,
hana xadgudbina Eebe ma jecla kuwa xadgudba, lana dirira meejaad ka heshaanba, Cadowga Gaalada,
kana bixiya meeshay idinka bixiyeen, Gaalnimadaa ka daran Dilkee'hana kula dagaalamina Masaajidka

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 mim

i0k&

Xurmeysan agtiisa intay idinkala dagaalamaan dhexdiisa, haddayse idinkula dagaalamaan la
dagaalama'saasaana abaalka Gaaiada ahe, haddayse joogsadaan Eebe waadambi dhaafbadane Naxariis
badan, dagaalama intaan gaalnimo iyo Xumaan laga helin Dhulka'Diintuna Eebe u ahaato, hadday
joogsadaan waxaan daalim ahayn lalama collaytamo, ruuxii u dagaalama in kalimada Eebe (Islaamku)
sareeyo unbaa Jidka Eebe ku toosan.
waa Xadiith Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). Al-Baqarah (189-193).

194. Bisha Xurmaysan (dagaalkeeda)
waxaa laga horgayn bisha Xurmaysan,
waxyaalaha xurmaysanna Qisaasbaa
ah, ee ciddii idinku xadgudubta ku xad-
gudba «ku abaal mariya» intuu idinku
xadgudbay wax la eg, Eebana ka
dhawrsada, ogaadana in Eebe la jiro
kuwa dhawrsada.

195. ku nafaqeeya (ku bixiya wax) Jid-
ka Eebe, hana ku tuurina Gacmihiina
halaag (waxbixin la'aan) wanaagna
fala, Eebe wuxuu jecelyahay kuwa wa-
naagga fala.

196. dhamaystirana Xajka iyo Cum-
rada, haddii laydin sharana waxaa idin
saaran wixii fududaada oo hadya ah
(inaad gawracdaan) hana xiirina ma-
daxiina intay ka gaadhi hadyada mee-
jeeda, ruuxii idinka mid ah oo buko
ama dhib madaxa kaga yaallo, waxaa
saaran Fidyo (Furasho) Soon ah, ama
Sadaqo, ama gawrac, markaad aamin
noqotaan ruuxii cumro iyo Xajku ku
raaxaysta (kulmiya) waxaa saaran wixii
Fududaada oo hadya ah (gawrac),
ruxaanse helin ku Soon Saddex maal-
mood Xajka iyo todoba markuu ku
noqdo gurigiisii, taasina waa toban
buuxda, waase ruuxaan deganayn Ma-
saajidka la xurmeeyey (Maka) ka
dhawrsada Eebe ogaadana in Eebe ya-
hay kay darantahay Ciqaabtiisu.

Dagaalka xaq darro waqti walba waa reebanyahay Bisha xurmada lehna waa ka sii daranyahay' hadday
Gaaladu inalala dagaalamaan waa inaan iska celinaa, ciddii Muslimka ku xadgudubtana waa in la
abaalmariyo, iyagoon lagu dacatiyeyn Eebana laga dhawrsan, lana ogaan in Eebe la jiro kuwa dhawrsa-
da, waana in wax la bixiyo oon bakhaylnimo laysku halaagin, Xajka iyo Cumradana si fiican loo
guto'haddiise laguu diido intaad xarmatay waxaad gawrici Xoolo madaxana lama xiiro inta hadiyado
meejeeda ka gaadhi'ruuxiise madaxa boogu dhibi wuu xiiri, oo Fidyana samayn, ruuxiise raaxeeysta
Cumrada iyo Xajka dhexdooda waxaa laga rabaa wixii u fududaada oo hadya ah'hadduusan karinna
Soon Toban bari ah, saddex Xajka dhexdiisa'Todobana markuu noqdo waana ruuxaan Maka daganayn,
waana in Eebe laga dhawrsado'Ciqaabtiisu waa darantahaye, sharidda la sheegina waa sidii Nabiga iyo
Asaxaabtiisa lagu sameeyey Sanadkii Lixaad ee Xudeybiyo. Al-Baqarah (194-196).

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 mm

m\ J m

197. Xajku waa Bilo la yaqaan, ee
ruuxii gudagala bilahaas Xajka,
isutagid,fisqi iyo muran ma jiro Xajka
dhexdiisa, waxaad fashaan oo khayr ah
wuu ogaan Eebe, ee sahay qaata, sahay
tan u khayrbadanna waa dhawrsasha-
da, ee iga dhawrsada kuwa caqliga
lahow.

198. korkiina wax dhib ah ma aha
haddaad dalabtaan fadliga Eebihiin
(ganacsi) ee markaad ka soo gadoon-
taan Carrafo ku xusa Eebe mashcaru-
lxaraam agtiisa, una xusa siduu idiin
hanuuniyey, waxaadna ahaydeen xaqa
hortiis kuwa dhunsan.

199. markaas ka gadooma meesha
Dadka ka gaddoomi dambidhaafna
waydiista Eebe, ilaahay waa dambi
dhaafe naxariistee.

V" ^

Bilaha Xajka waa Soonfur sidataal iyo Tobanka Arafo (Dulxija) ciddii xarmata Xajna waa ka reebanta-
hay inay xaaskiisa is arkaan (Isutagid), sidoo kale waa reebanyihin xumaan iyo dambi iyo fisqi, inkastooy
xumaantu reebantahay had iyo jeer haddana way ka sii darantahay waqtiga Xajka, murankuna waa
reebanyahay Xajka, waana in la sahay qaato iyadoo la ogyahay in cabsida Eebe sahay ugu fiicantahay,
ceebna ma aha in ganacsi xalaal ah lagu sameeyo Xajka, waana Eebe in aad loo xusaa kibirka iyo
islawaynidana layska jiro, waxaana sugnaatay: Ruuxii xajiya oon tagid iyo fisqi la imaan wuxuu noqdaa
isagoo dambi ka ah siday Hooyadii ku dhashay. waxaa wariyey Muslim iyo Bukhaari.
Al-Baqarah (197- 199).

200. markaad gudataan camalkiina
xusa Eebe saad u xustaan Aabayowgiin
ama si ka daran u xusa, Dadka waxaa
ka mid ah kuwo dhihi Eebow na sii ad-
duunka wanaag, aan kuna lahayn Aak-
hiro qayb.

201 . waxaana ka mid ah Dadka kuwo
dhihi Eebow na sii adduunka wanaag,
aakhirana nasii wanaag,nagana dhee-
ree Cadaabka Naarta.

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 msm

wm&

202. kuwaasi waxay mudan qayb
waxay kasbadeen, Eebana waa deg deg-
taa xisaabtiisu.

203. xusa Eebe maalmo la yaqaano
«Iidda carafo dabadeed», ciddiise dag
dagta laba maalmood dhexdood ma
saarra dambi korkiisa, ruuxii dib mara-
na ma saarra dambi korkiisa ciddii
dhawrsata, ka dhawrsada Eebcogaa-
dana in xaggiisa laydiin soo kulmin.

Xusidda Eebe yaa wax walba ka horeeysa kana wanaagsan, waana in Eebe wanaaga aakhiro iyo adduun-
ba la waydiistaa een adduun uun lagu gaabsan, illeen Eebaa wax walba xisaabiyee waana in Eebe aad loo
xuso ayaamaha ciiddda Arrafo ka dambeeya. waxaa sugnaatay inuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) ku ducaysan jiray Eebow na sii Adduunka wanaag aakhirana wanaag nagana
dhawr cadaabka Naarta. Al-Baqarah (200-203).

204. Dadka waxaa ka mid ah mid ku
yaab galin hadalkiisu noloshan ad-
duun, maragna gashayEebe waxa qal-
bigiisa ku sugan, isagoo dood badan.

205. markuu jeedsadana, socda dhul-
ka fasaad darteed iyo inuu halligo bee-
raha iyo faracaba, Eebana ma jecla
fasaadka.

206. marka loo dhoho ka dhawrso Ee-
bana waxa qabata isla weyni dambi
dartiis, waxaa ku filan jahannamo
iyadaana u xun gogol.

207. dadkana waxaa ka mid ah mid ku
gadi naftiisa dalab raali ahaanshaha
Eebe, Eebana waa u naxariistaha
addoomada.

'T^-m^v;

\~jC~>\ 4^,,,'a') ^StjJ^ «>• o?Q \dj?J

HadaLmacaan iyo uur xun oo is khilaafsan waa calaamadaha dadka xun Ee fasaad iyo xuuman la socda
Dhulka. saas oo kale doodda,muran badnida iyo xaqa iska kibrinta. waase in lagu dadaalo raali ahaans-
haha Eebe.

Saciid waxaa laga wariyaay: Kutubta qaarkeed waxaa ku sugan addoomada waaxaa kamid ah kuwa
carrabkoodu kama caan yahay malab. qalbigooduna ka khadhaadhyahay dacar. waxayxidheen maryo
suuf ka jilicsan. kuna gatay aduunka Diinta. Eebana wuxuu yidhi waynideeydaan ku dhaartee waaxan ku
diri fidmo wareerisa markasuu yidhi : Maxamad Binu kacab Waxaa laga heli Quraanka. markaasuu Siciid
yidhi; xagee. wuxuuna akhriyay: Dadka waxaa kamid ah... Al-Baqarah (204-207).

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 mm

xf^-Uxfl^.

208. kuwa xaqa rumeeyow u gala Is-
laamka dhammaan (kuna carnal fala)
hana raacina Waddooyinka Shaydaan-
ka, wuxuu idiin yahay col Cade.

209. haddaad simbiriiraxataan intuu
idiin yimid xujooyin ogaada in Eebe ya-
hay adkaade falsan.

2 1 0. miyey sugi inuu Eebe u yimaaddo
ciqaabtiisa Hoos Daruura ah mooyee,
iyo Malaa'igtu lana xukumo amarka,
xagga Eebaana loo celin umuuraha.

211. waydii Banii Israa'iil imisaan sii-
nay Aayad Cad, ciddii badasha Nicma-
da Eebe intay u timid, Eebe Ciqaabtiisu
waa ku darantahay.

212. waxaa loo qurxiyey kuwa Gaa-
loobay Nolosha dhaw ee adduun,
waxayna ku jees jeesaan kuwa ru-
meeyey xaqa, kuwa dhawrsada iyagaa-
na ka sarrayn Maalinta Qiyaame, Ee-
bana wuu Arzaaqaa cidduu doono Xi-
saab la'aan.

>£

"M>1'\<?A«

Waa in Dadku wadagalo Diinta, kuna dhaqmo dhammaanteed, Wadiiqadaha Shaydaankana laga
leexdo, haddii la gafana Eebe waa awoodle, waana kan Qiyaamada kala bixin Dadka, xaalkuna u noqon,
Banii Israa'iil waa ogyihiin inta xujo u timid, Ciddiise diida Nicmada Eebe oo badasha kuna jees jeesta
Xaqa iyo Dadkiisa Eebe wuu Ciqaabi'wuxuuna sara marin Xaq rumeeyaha. Al-Baqarah (208-212).

213. dadku wuxuu ahaa ummad ka-
li y a, wuxuuna Eebe u bixiyey Nabiyo u
bishaareeya una diga, wuxuuna la soo
dajiyey Kitaab Xaq ah, si ay ugu xuku-
maan Dadka dhexdiisa waxay isku khi-
laafaan, iskumana khilaafin dhexdiisa
kuwii la siiyey mooyee intay u yimaa-
daan xujooyin, Xasad dhexdooda ah
dartiis, wuxuuna ku hanuuniyey Eebe
waxay isku khilaafeen oo Xaq ah idan-
kiisa kuwii rumeeyey, Eebana waa ku

Suurat Al-Baqarah

juz^ 2 mm

hanuuniyaa Cidduu doono Jidkiisa
toosan.

214. ma waxaad u maleyseen inaad
galaysaan Jannada isagoon idiin imaa-
nin wixii u yimid kuwii tegay ee hore oo
kale, waxaa taabtay Baahi iyo Cudur,
waana la gilgilay intuu ka dhaho Ra-
suulku iyo kuwa rumeeyey lana jira,
waa goorma gargaarka Eebe, gargaar-
ka Eebana waa dhawyahay.

Dadku Xaquu ku kulansanaa intay iska Khilaafaan Xasad dartiis, wuxuuse Eebe Hanuuniyey kuwa Xaqa
rumeeyey'Jannada Ciyaar laguma helo iyo Imtixaan la'aan. waxaa sugnaatay in Nabigu yidhi (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebaan ku dhaartee wuu taamyeeli Ilaahay Diintan inta ruuxu ka
tago Sanca oo aado Xadramuut, isagoon ka yaabayn Eebe mooyee iyo Waraabaha Adhigiisa, waxaase
tihiin Qoom deg dagi. Al-Baqarah (213-214).

215. waxay ku warsan maxay
bixiyaan, waxaad dhahdaa waxaad
bixisaan oo khayr ah waxaa mudan La-
bada waalid, qaraabada, Agoonta, Ma-
saakiinta iyo Socdaha Waxaad fashaa-
na oo khayr ah Eebe waa ogyahay.

216. waxaa laydinku waajibiyey Da-
gaal idinkoo neceb, waxaa laga yaabaa
inaad nacdaan wax, isagoo khayr idiin
ah, waxaana laga yaabaa inaad jeclaa-
taan wax isagoo shar idiin ah, Eebaa
wax og idinkuse ma ogidin.

Waa in wax la sadaqaysto waxna la baxsadaa Dadkana loo naxariisto gaarahaan labada Waalid, qaraa-
bada, agoonta, Masaakiinta iyo Dadka musaafurka ah, Diinta Islaamkuna waa Diin naxariis iyo xidhiid-
hin, waana inay saas gartaan Muslimiintu kuna dhaqmaan, tan kale waxaa lagu waajib yeelay Muslimiin-
ta inay Jidka Eebe ku dagaallamaan, maxaayeeley waxaa loo baahanyahay Caddaalad, Nabadgalyo,
Sinaan iyo Barwaaqo kuwada noolaansho intaasna waxaa laga helaa Diinta Islaamka sida ka muuqatay
socodka Taariikhda, saas darteed ciddii ka hortimaada socodkaas waa in laga leexiyo, tanse la dhaho
Jahaadku ma isdaafacbaa mise waa weerer waa ruuxaan garanin Macnaha Jahaad, Jahaadkuna waa ka
guda waynyahay Dagaal, oo waxaaba jira Jahaad aan Dagaal ahayn, waana arrin Cadawga islaamku
keeneen, Muslimiintuna qaarkeed si niyad sami ah ugu kala Jabeen iyagoo fili inay Diinta daafici
jahaadkuse waa ka waasacsanyahay Difaac iyo Weerer, halkanna kuma faah faahin karro.
Al-Baqarah (215-216).

217. waxay ku warsan Dagaalka Bis-
ha xurmaysan (Rajab iyo wax la mid

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 mm

m$&

ah) waxaad dhahdaa dagaalku dhexdii-
sa waa waynyahay, ka celinta Jidka
Eebe iyo ka Gaalowgiisa iyo Masaajid-
ka xurmeysan iyo ka bixinta ehelkiisa
yaase kaga wayn Eebe agtiisa, Gaa-
laynta Dadka yaana ka wayn Dilka,
kama tagaan gaaladu inay idinla da-
gaalamaan intay idinka celiyaan Diin-
tiinna hadday karaan,ruuxii ka ridooba
Diintiisa oo dhinta isagoo Gaal ah ku-
waasi waa kuwa buray camalkoodu ad-
duun iyo aakhiraba kuwaasina waa
Naarta Ehelkeeda,wayna kuwaari
dhexdeeda.

218. kuwa rumeeyey Xaqa iyo kuwii
Hijrooday ee ku jahaaday Jidka Eebe
kuwaasi waxay rajayn naxariista Eebe,
Eebana waa dambidhaafe naxariista.

Diinta Islaamku ma aha Diin dagaal iyo Dhiigdaadis, hase yeeshee ma aha Diin dulli iyo xadgudub iyo
gardarro qaadan iyo in lagu soo duulo xeradeeda, illeen waa dullowday ummad loogu soo duulay
Gurigeedee, tan kale Gaalnimada yaa ka weyn bilaha Xurmada leh oo la dagaalamo, Gaalana ma dayso
Muslim intay ka gaalayso hadday karaan, waana cid khasaartay oo ehelu Naar ah cid Gaalnimo ku
dhimatay (Eebaa laga magangalaye) waxaase khayr iyo naxariis rajayn kuwa Xaqa rumeeya ee xumaanta
ka fogaada Jidka Eebana ku Jahaada. Al-Baqarah (217-218).

219. waxay ku waydiin Khamrada iyo
Qamaarka waxaad dhahdaa waxaa ku
sugan dhexdooda Dambi weyn, iyo wax
Nacfi ah dambigooda yaana ka weyn
nacfigooda, waxayna kuwaydiin maxay
bixiyaan, waxaad dhahdaa (bixiya)
saa'idka, saasuuna Eebe idinku cad-
dayn aayadihiisa waxaadna mudanti-
hiin inaad fikirtaan.

220. adduun iyo aakhiraba (inaad ka
fikirtaan) waxayna ku waydiin agoon-
ta, waxaad dhahdaa wanaajintooda
yaa khayrbadan, haddaad dheehdaana
waa Walaalihiin, Eebana waa ogyahay
cidda wax fasaadin iyo kan hagaajin,
haduu doono Eebana wuu idin dhibi
lahaa,Eebana waa adkaade falsan.

j^>^^fofffe^V^uiSij

Suurat Al-Baqarah

Juz' 2

itfiWiVA

Khamradu waa wax xun siduu garan ruuxii Caqli leh, maxaayeelay waxay ka qaaddaa ruuxa garaadka oo
Dadku kaga duwanyahay Xoolaha, Diinta Islaamkuna waa reebtay Cabbideeda inkastoo tartiib tartiib
loo xaraamyeeley, sidoo kale waxaa xaaraan ah Qamaarka oo ah Cunid Xaq daro ee Xoolo Dad kale
taasina kuma banaana Diinta Islaamka waana in la fikiraa oo wax la gartaa, lana sadaqaysto gaar ahaan
dheeraadka'laguna dadaalo dhaqaalaynta Agoonta haddaad dheehdanna dhib kuma jiro'isagoo Eebe
kala ogyahay kan wax hagaajin iyo kan fasaadin. Al-Baqarah (219-220).

221. ha guursanina Haweenka mush-
rikaadka ah, intay ka rumeeyaan, ad-
doon rumaysan xaqa yaa ka khayr roon
mid mushrikad ah (Eebe la wadaajisay
cibaada) haba idin yaabgaliso, hana u
guurinina ragga mushrikiinta ah intay
ka rumeyn, addoon rumeeyey xaqa yaa
ka khayr badan mid mushrik ah haba
idin yaab galiyee, kuwaasu waxay idiin
ku yeedhi Naarta, Eebana wuxuu idiin
ku yeedhi Janno iyo Dambidhaaf idin-
kiisa, wuxuuna u caddayn aayaadkiisa
Dadka si ay u xusuustaan.

222. waxay ku waydiin Caadada (Ha-
weenka) dheh waa dhib (wasakh) ee ka
fogaada meeja Caadada, hana u dha-
waanina intay ka daahir noqon, mar-
kay daahir noqdaan uga taga meejuu
idinfaray Eebe, Ilaahaynna wuxuu jece-
lyahay kuwa toobadda badan, wuxuuna
jecelyahay kuwa isdaahiriya.

223. Haweenkiinnu beerbay idiinyi-
hiin ee ugutaga beertiinna saad doon-
taan «oo bannaan»,una hormarsada
naftiinna «wanaag» Eebana ka
dhawrsada,ogaadana inaad la kulmay-
saan Eebe una bishaaree Muminiinta.

' ''lit t * S \* & i sfc"'\
\jA&\j 4b\ \jl>\j )w*)f lyJaj

Gaaladaan Kitaab lahayn waxaa xaaraan ah in lays guursado'Gaaloodhanna waa ka reebantahay Hawee-
nay Muslim ah, Haweenkana waa inaan loo tagin waqtiga Caadada'illeen waa xaaraane, waxaase xalaal
ah Meeja Eebe xalaaleeyey markay daahir noqdaan. haweenkuna waa beer oo kale. Waana in looga tago
meeja Eebe banneeyey. wanaag iyo khayrna la hormarsado lana ogaado in Eebe lala kulmi'lagana
dhawrsada'loona bishaareeyo Mu'Miniinta. Al-Baqarah (221-223).

224. ha uga yeelina Eebe kabdhood
dhaartiinna adinkoon samo falayn oo

&*£&

&&\\£%'&

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 &mm

dhawrsanayn, oo hagaajineyn Dadka
dhexdiisa, Eebena waa maqle wax og.

225. idiin ma qabanayo Eebe dhaar
qasad la'aaneed, wuxuuse idiin qaban
waxay kasbatay quluubtiinnu,Eebana
waa dambi dhaafe dul badan.

226. kuwa ka dhaarta Haweenkooda
(tan iyo muddo) waxaa la sugi afar bi-
lood,hadday ka noqdaanna Eebe waa
dambi dhaafe naxariista.

227. hadday goostaan furidna Eebe
waa maqle oge ah.

228. Haweenka la furayna waxay sugi
naftoodu saddex daahir, mana u ba-
naana inay qariyaan waxa Eebe ku
abuuray Makaankooda hadday yihiin
kuwo rumeeyey Eebe iyo Maalinta
dambe.Ragoodaana ku xaq badan soo
celintooda arrintaas (cidadaas dhexdee-
da) hadday doonaan wanaag, Haween-
kuna waxay leeyihiin wax la mid ah
waxa korkooda ah si fiican, Raggase
waxaa ugu sugnaa korkooda Darajo
(Dheeraad) Eebana waa adkaade
falsan.

2-gy>ws

j^t fc^'f .' >* t'

Ma haboona in Eebe si fudud loogu dhaarto had iyo jeer iyo inaan wanaag la falin, dhaartiise Carrabku
xado Eebe uma qabto, waxaase laysu qaban tan la niyoodo, kuwa ku dhaarta inay taabanayn Haween-
kooda waxaa la sugi afar bilood : Hadday oofiyaan waa wanaag, haddii kale waa inuu furo, Haweenka la
furana waxay tirsan seddex daahirnimo iyagoon qarinayn waxa uurkooda ku jira wayna isku xaqleeyihiin
labada dhinac inkastoo tan raggu badantahay. Al-Baqarah (224-228).

229. furiddu waa labo jeer, intaas ka
dib ama waa haysasho fiican, ama sii
dayn fiican, mana bannaana inaad ka
qaadataan waxaad siiseen wax, inay ka
cabsadaan inayan oogin xuduudda
Eebe Mooyee, haddaad ka cabsataan
inayan oogin xuduudda Eebe wax dhib
ah ma saarro korkooda waxay isku fura-
to, taasi waa xuduudda Eebe ee ha tal-
laabina ruxii tallaaba xuduudda Eebe
kuwaasi waa daalimiinta.

Suurat Al-Baqarah

Juz' 2

SSIU85

230. hadduu furo uma banaana kadib
intay ka guursato Nin kale, hadduu
(kaasi) furana dhib ma saarra hadday is
Ceshadaan (Isguursadaan) hadday u
malayn inay oogixuduudda Eebe, taasi
waa xuduudda Eebe wuxuuna u cadd-
ayn ciddii wax og.

Guurka waxaa looga danleeyahay in lagu dhiso Guri fiican oo ka abuurmo Qoys wanaagsan, Islaamkuna
ma jecla in la dumiyo Gurigaas, saas darteed yuu furitaanku u noqday wax Eebe u cadhoodo, hayeeshee
hadduu noqdo lagaMa maarmaan waa in si quruxsan laysu furaa, Xoolo xaq darrana la kala cunin,
waxaana roon inuusan israacinin Dalaaqaha, waxaa laga yaabaa in wax dib ka soo cusboonaadee, inay
Haweenaydu Xoolo ku gadato Dalaaqdana waa banaantahay, mar hadday Dalaaqdoo dhan ku kala
tagaanna ma banaana inay isa soo ceshadaan haddaan nin kale guursan oosan furin, kaasoon maxlal
ahayn.

Anas Binu Maalig waxaa laga wariyey inuu yidhi : Ninbaa yimid Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) wuxuuna yidhi Rasuulka Eebow wuxuu sheegay Eebe furidda laba jeer ee aaway tii
Seddexaad wuxuuna yidhi: Haysasho fiican ama siidayn fiican. Al-Baqarah (229-230).

231. haddaad furtaan Haweenka oy
gaadhaan mudadooda u haysta si fiican
ama u siidaaya si fiican, hana u haysa-
nina inaad dhibtaan si aad u xadgudub-
taan, ruuxii fala sidaas wuxuu dulmiyey
naftiisa, ee ha ka yeelina aayaadka
Eebe jees jees, xusuustana Nicmada
Eebe ee korkiina, iyo wuxuu ku dejiyey
korkiina oo Kitaab iyo xigmad ah
(Sunnada) wuu idinku wacdoon Eebe
Quraanka, ee ka dhawrsada Eebe,
ogaadana in Eebe wax kasta ogyahay.

232. haddaad furtaan Haweenka oo
ay gaadhaan mudadooda ha u diidina
inay guursadaan nimankooda hadday
raalli isu noqdaan si fiican, arrintaasu
waa mid la idinku waanin ciddii idinka
mid ah oo rumayn Eebe iyo Maalinta
dambe, saasaana idiin waanaagsan oo
idiin nadiifsan, Eebana waa ogyahay
idinkuna ma ogidin.

r 7>*4f»:

Xaq ma aha mana habboona in Haweenka la dhibo,waa in si fiican laysu qabaa ama sifiican loo kala tago.
mase banaana in loo xajisto si loo dhibo^saasina waa dacati iyo gardarro iyo ku ciyaarid aayadaha
Eebe 5 waana inaan la halmaamin Nicmada Eebe oo ah Quraanka iyo Sunada Nabiga 'waana in xumaanta
laga dhawrsado'mar hadday laba mux is furaana ma habboona in la cidhiidhyo Haweeneyda loona diido
inay guursato Ninkay isku raalli noqdaan, waxaana arrintaas loo sheegi ciddii xaqa rumeysay, Eebe iyo
Qiyaamada. Al-Baqarah (231-232).

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 wzm

m\%&

233. Waalidaadka (Hooyooyinku)
waxay nuujin Caruurtooda Labo Sano
oo dhamaystiran Cidii doonta inay taa-
myeesho nuugidda, kan wax loo dha-
layna waxaa saaran Cunadooda iyo
arradbaxooda si fiican lagumo dhibo
naf waxayna awoodin laguma dhibo
Hooyo llmaheeda dartiis (lamana dhi-
bo) aabo ilmihiisa dartiis, kan wax
dhaxlaya waxaa saaran taasoo kale,
hadday doonaan gudhin iyagoo raali
ah iyo wadatashi dhib ma saarra kor-
kooda, haddaad doontaan inaad ka
nuujin dalabtaan Caruurtiina (Hawee-
nay Kale) dhib korkiinna ma saarra
haddaad udhiibtaan waxaad bixinay-
saan si fiican, ka dhawrsada Eebe,
ogaadana in waxaad camalfalaysaan
Eebe arko.

Nuujinta Ilmaha waa arrin muhiim ah oo loo baahanyahay inay Hooyadu fasho hadduusen jirin wax
garowsha ah, aabahana waxaa saaran masruufka iyo arrad baxa Hooyada, iyadoo Eebe cidna ku masha-
qaynin wuxuusan karin, markastooy isku ogolaadaan in la gudhiyana waxba kuma jabna haddaan
Hooyo, aabe iyo ILmaha midna lagu dhibayn, hadday cid kale nuujiso dhib ma leh haddii si fiican
xuquuqda laysu siiyo, iyadoo Eebe laga dhawrsan'lana ogyahay in Eebe arko waxa la fali. Nabiguna
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wax ma xaaraanyeesho nuugidaan labo Sano dhex-
deed ahayn. Al-Baqarah (233).

234. kuwa la oofsado (Dhinto) oo
idinka mid ah oo ka taga Haween
waxay sugi (Ciddo) naftoodu afar bi-
lood iyo toban bari, markay gaadhaan
mudadoodana wax dhib ah idinkama
saarra waxay ku falaan naftooda si fii-
can, Eebana waxaad falaysaan waa
ogyahay.

235. dhib (dambi) korkiinna ma aha
waxaad sarbeebtaan oo hadal Haween
ah (doonid) ama aad ku qarisaan
naftiina,Eebe waa ogyahay inaad shee-
gaysaan Haweenkaas, laakiin hawgu
yaboohina qarsoodi inaad dhahaysaan
hadal fiican mooyee, ha goynin (ha u
qasdina) xidhidda guurka intuu ka
gaadho Kitaabku « ciddu » Waqtigooda
ogaadana in Eebe ogyahay waxa naftii-

' m >'\'\'\'*\'l" >'>$-"A* -t

Suurat Al-Baqarah

juz* 2 &mm

w§&&

na ku sugan ee ka digtoonaada, ogaa-
dana in Eebe dambi dhaafe dulsan
yahay.

236. dhib ma saarro korkiinaa had-
daad Haweenka furtaan idinkoon taa-
ban ama u qadarin meher, ugu deeqa
kii hodona qaddarkiisa kan cidhiid-
hyanna qaddarkiisa, waa raaxayn wa-
naag ah oo xaq ku ah kuwa dhawrsada.

Waxaa Eebe jideeyey in Haweenka laga dhinto sugaan muddo ah afar Bilood iyo Toban Bari'markay
muddadaas dhameystaana waxba korkooda ma aha hadday Guursadaan si wanaagsan, mudadaas ay
cidadda ku jirtonna ma haboona in guur loo caddeeyo si dul mar ah mooye, mana aha in guurkooda la
goosto intay muddadu ka dhamaan, tan kale haddii la furo Haweenay aan la taaban meherna loo sheegin
wax meher ah ma waajibayo'wuxuuse bixin mutco gacan maris uun iyo awwodiis, waana arrin xaq ah,
waxaana sugnaaday : inayna banaanayn inay Haweeney xaqa rumeysan isubasaasiso qof saddex Maal-
mood wax kabadan, Ninkeeda oy afar bilood iyo Toban bari u tirsan mooyee. Al-Baqarah (234-236).

237. haddaad furtaan Haweennka
taabasho ka hor idinkoo wax (Meher
ah) u qaddaray waxay mudan kala
badhka waxaad qaddarteen, inay ca-
fiyaan mooyee ama uu cafiyo midka
gacantiisu xidhidda nikaaxu ku jiro,
(waa ninka ama waliga) haddaad
iska cafisaan yaa u dhowse dhawrsa-
shada, hana halmaamina fadliga
(dheeraadka) dhexdiina ah, Eebana
waxaad camalfalaysaan wuu arkaa.

238. xifdiya (ilaaliya) Salaadaha iyo
Salaadda dhexe (sharafta badan) (Ca-
sarka) una istaaga dar Eebe idinkoo
adeeci, (khushuuci).

239. haddaad cabsataan Tukada idin-
koo lug ah ama saaran gaadiid, mar-
kaad aamin noqotaan xusa Eebe siduu
idiin baray waxaydaan aqoonin, (caadi
u tukada).

fa$'\}j&^$&\& [fe£

Haddii la furo Haweeney aan la taabanin Meherna loo sheegay waxay mudan meherka nuskiis. inay
cafido ama ninku cafiyo intakale ama Waligeedu cafiyo mooyee. inaan wanaaga la halmaamin yaana
khayrku ku jiraa. ileen Eebe waa waxwalba arkee. tan kale waa in Eebe lagu Xidhnaado. Saladdana la
ilaaliyo gaarahaan saladda Casar. Eebana si dhab ah loo adeeco. haaddii cabsi iyo dagaal jirana waaxaa-
loo tukan sidii fududaata. marka la aamin noqdana waaxaa loo tukan sicaadi ah. waxaa sugnaatay in =

Suurat Al-Baqarah

j UZ ' 2 (mm

wtim

= Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa hayeelee) yidhi: Maalintii (godka) waxay naga shuqliyeen
salaaddii dhexe (sharafta lahayd) casarka,Eebe ha ka buuxiyo quluubtooda iyo guryohooda Naar.
wuxuuna tukaday Maqribka iyo cishaha dhexdooda. Waxaa wariyay Bukhaari iyo Muslin iyo kuwakale.
Al-Baqarah (237-239).

240. kuwa la oofsado (dhinto) idinka
mid ah kana taga Haween dardaaranka
Haweenkoodu waa u raaxayn tan iyo
Sano iyagoon la bixinayn, haddayse
baxaan dhib (Dambi) ma saarra kor-
kiinna waxay ku falaan naftooda oo
wanaag ah, Eebana waa adkaade
falsan.

24 1 . kuwa la furo waxaa u sugnaaday
gacan maris (Mataac) si fiican, waxay-
na ku tahay Xaq kuwa dhawrsada.

242. saasuuna Eebe idiinku caddayn
aayaadkiisa inaad kastaan darteed.

243. ka warran (warkoodu ma ku soo
gaadhay) kuwii ka baxay guryahooda
iyagoo kuman ah digtooni geeri dar-
teed, markaas ku yidhi Eebe dhinta,
soona nooleeyey, Eebana waa saaxibul
fadli (dheeraad) Dadka korkiisa, Dad-
ka badankiisuse kuma mahdiyaan.

244. ku dirira Jidka Eebe, ogaadana in
Eebe maqli oo ogyahay.

Zj?4&\ y \jj£\j ^\,y^M <4 i>i^j

245. waa kuma kan amaah fiican gas-
han Eebe, oo uu u laban laabo, Laban
laab badan, Eebana wuu ku cidhiid-
hiyaa Rizqiga oo u waasiciyaa (Cidduu
doono) xaggiisaana loo celiyaa Dadka.

Haweenka laga dhinto waa in loo naxariisto, gurigana laga bixinin'tan iyo sano, intaas ka dibna siday
rabaan oo wanaag ah hadday falaan xumaan ma leh, sidookale tan la furo waa in la gacan mariyo'illeen
way barakaceene. Geeri laga cararana wax ma tarto'Eebana wax walba waa awoodaa, ee waa in jidka
Eebe lagu Jahaadaa Sadaqo iyo wanaagna la hormarsadaa si Eebe Laab laab iyo wanaag inoogu abaal
mariyo'illeen Eebaa wax u quudiya cid walba siduu doonee, waxayna ku tusin isu naxariisashada iyo Eebe
ku xidhnaanta Wanaageeda. Al-Baqarah (240-245).

Suurat Al-Baqarah

juz' 2 mm

246. ka warran (warkoodu ma ku soo
gaadhay) Madaxdii Bani Israa'iil Muu-
se ka dib markay ku dheheen Nabigoo-
dii Noo soo bixi Malig (xaakim) oon ku
dagaallanno Jidka Eebe, wuxuuna yid-
hi armaad mudantihiin haddii laydinku
faralyeelo Dagaalka inaydaan dagaal-
lamin, waxayna dhaheen maxaanaan
ugu dagaalamayn Jidka Eebe isagoo
nalaga bixiyey guryahannagii iyo Ca-
ruurtannadii (Wiilashannadii) markii
lagu faralyeelay korkooda Dagaalkii
wey jeedsadeen, in yar oo kamid ah
mooyee, Eebana waa ogyahay
daalimiinta.

247. wuxuuna ku yidhi Nabigoodii
Eebe wuxuu idiinku bixiyey Dhaaluut
Malig (Xaakim), waxayna dheheen sidee
ugu ahaan xukun korkannaga annago
ka mudan Xukunka aan lana siinin
Xoolo Waasac ah (Badan) wuxuuna
yidhi (Nabigii) Eebe wuu u doortay
Korkiinna wuxuuna u siyaadiyey Waa-
sacnimo Cilmi iyo Jidh (Xoog) Eebana
wuxuu siiyaa Xukunkiisa Cidduu
doono, Eebana waa Deeqbadane og.

Waxay Caddayn aayadda hore lagama maarmaanimada in si isku duuban loo dagaallamo iyo hogaan
toosan oo isku mid ah'waana waajib marka lagu dulmiyo oo guryahaaga iyo Caruurtaada lagaa Eryo,
mana banaana Cabsidu markaasoo kale'Tan kale ciddii toosan oo Cilmina leh Caafimaadna qabta yaa
mudan inay wax hogaamiso ee shardi ma aha inuu Xoolo badanyahay siday maleeyeen Dadka qaarkiis,
Xaalkuse waa akhlaaq iyo Eebe u dhawaansho. Al-Baqarah (246-247).

248. Nabigoodii wuxuu ku yidhi ca-
laamadda Xukunkiisu waa inay u ti-
maado taabuud (sanduuq) oy ku jirto
xasiloonida Eebihiin iyo wax ka soo
hadhay waxay ka tageen ehelkii Muuse
iyo ehelkii Haaruun oo Mala'igtu xam-
baari arrintaasna calaamaa idiinku su-
gan haddaad tihiin Mu'miniin.

249. markuu la baxay Dhaaluut As-
kartii wuxuu yidhi Eebe wuxuu idinku
imtixaami Wabi ee ciddii ka cabta iga-

!£ **Tf *.1

&\^£j l J £ iL^->J \ &J U» J^-^ ^*

Suurat Al-Baqarah

juz< 2 mm

WM&

mid ma aha, ruuxaan wax ka dhadha-
minna waa iga mid mux ku qaata ga-
canta qaadasho mooyee, waxayna ka
cabbeen xaggiisa wax yar mooyee mar-
kuu tallaabay isaga colkii rumeeyay la
jiray, waxay dhaheen awood uma lihin
Maanta Jaaluud iyo colkiisa, waxayna
dhaheen kuwii yaqiinsanaa inay la kul-
mi Eebbe badanaa intay koox yari ka
adkaatay koox badan idinka Eebe, ilaa-
hayna wuxuu la jiraa kuwa Samra.

**.\ ^ *As ^ -Ifli- ^ t >'

>4^3

Aayadahan iyo kuwii ka horreeyeyba waxay ka warrami xaalkii Banii [sraa'iil Muuse kadib, iyo Qisadii
Dhaaluut oo hogaaminayey iyo Jaaluud oo Col Gaalo ahaa watay, waxaana Calaamadda wanaaggiisa ka
mid ahaa in Eebe u soo celiyey Sanduuq Malaa'igo xambaarsantahay oy ku sugantahay wax ka soo
hadhay Muuse iyo Haaruun, wuxuuna Dhaaluut u caddeeyey Colka in Biyo lagu intixaami ciddii cabtana
ayna ka mid ahayn, kan Cabbina ka midyahay, intii badnaydna cabtay oo khilaaftay amarkii'waxayna ku
calaacaleen inayn awood u lahayn Jaaluud iyo colkiisa'kuwiise xaqa rumeeyey waxay dheheen imisaa cid
yari mid badan ka adkaaday idanka Eebe. Al-Baqarah (248-249).

250. markay u soo muuqdeen Jaaluud
iyo Colkiisii waxay dhaheen
Mu'miniintii Eebbow ku shub korkan-
naga Samir, sugna Gomadahanaga
noogana gargaar Qoomka Gaalada ah.

251. markaasay (Mu'miniintii) ja-
biyeen Gaaladii idinka Eebcwuuna di-
lay Daawuud Jaaluud,wuxuuna siiyey
Eebe Daawuud Xukun iyo xigmo (Na-
binimo iyo Cilmi) wuxuuna baray
wuxuu doono, hadayan jirin ku reebid-
da eebe dadka qaarkood qaarka (kale)
waxaa fasaadi lahaa dhulka hasayees-
heeEebe waa fadli u saaxiib «u deeqe»
caalamka.

252. taasi waa aayaadka Eebe waana
kugu akhriyaynaa si xaq ah. adiguna
Waxaad kamidtahay kuwa la soo diray
«Rasuulada»;

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

I^ISS~

253. kuwaasu waa Rasuuladi Waana
ka fadilnaa qaarkood qarka (kale)
waxaa ka mid ah kuwo la hadlay
Eebe^wuuna koryeelay qaarkood dara-
jooyin. waxaana siinay Ciise Binu Ma-
ryama xujooyin, Waxaana ku xoojinay
ruuxdii dahirka ahayd Malaku Jibriil.
haduu Ebe doono ismalaayeen kuwii
ka dambeeyay intay u timid xujooyin
kadib. laakiin way is khilaafeen waxaa
ka Midah mid rumeeyay (xaqa) waxana
kamidah mid ka gaaloobay. haduu Ebe
doonana isma laayeen. laakiin Eebe
wuxuu falaa wuxuu doono.

Waxay ku tusin aayaddu sugnaanshaha Mu'miniinta iyo sida Eebe ugu gargaaray, Nabi Daa'wuudna u
sharrifay una dilay Jaaluud, xigmada Eebana waxaa ka mid ah in qaarkood qaar lagu celiyo, Rasuulada
Eebana qaarbaa qaar ka fadilan, sida Nabiga Muxamed a iyo Nabi Muuse iyo Nabi Ciise. Al-Baqarah
(250-253).

254. kuwa (xaqa) rumeeyow nafa-
qeeya (bixiya) waxaan idinku arzuqnay
qaarkood ka hor Imaatin maalin
(Qiyaamada) oon gadasho jirin iyo
saaxiibtinimo iyo shafeeco (midna)
Gaaladuna iyaga unbaa daalimiin ah.

255. Eebe Ilaahaan isaga ahayn ma
jiro, waana Eebaha Nool, Khalqigana
maamula, Ma qabato Lulmo iyo hurdo
(midna) wuxuuna iska leeyahay waxa
Samooyinka ku sugan iyo Dhulka, waa
kuma kan ka shafeeci agtiisa (Eebe)
idankiisa mooyee, wuxuu ogyahay
(Eebe) waxa Dadka hortooda ah iyo
waxa ka dambeeya mana koobaan wax
Cilmigiisa ah, wuxuu Eebe doono
mooyee, wuuna u waasacnoqday kursi-
giisu Samaawaadka iyo Dhulka, mana
Cusleeyo ilaalinteedu, Eebana waa sar-
reeye wayn.

Aayadda hore waxay sugi inay habboontahay in wax wanaagsan la hormarsado Qiyaame ka
hor'maxaayeelay waa Maalinaan Ganacsi iyo Saaxiibtinimo iyo Shafeeco midna jirin Cid Eebe shafeeco u
idmo mooyee, Gaalana iyaga unbaa daalimiin ah, tan kale Aayadda dambe waxaa la dhahaa aayatulkursi
waxayna ka mid tahay aayadaha Quraanka u weyn, waxaana fadligeeda ku soo arooray Xadiithyo
badan 'waxaana ka mid ah. In Nabigu warsaday Ubayi Binu Kacab aayaddee u weyn Quraanka oo uu
yidhi: Eebe iyo Rasuulkiisaa og markuu ku Cel celiyeyna uu yidhi: Aayatul kursi, markaas Nabigu
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) yidhi ha kuu shifoobo Cilmigu abaa Mundirow.
Waxaa wariyey Imaam Axmed.

Waxayna kulansatay aayaddu Toban arrimood oo Muhiim ah oos garan Ciddii aad u fiirisa oo fahmida.
Al-Baqarah (254-255).

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

256. Igraah (Qasab) ma aha Diinta
galideedu, Hanuunku (Iimaanku) waa
ka cadaaday (soocanyahay) Baadida
(Gaalnimada) ruuxiise diida Dhaaquut
(shayaadiinta iyo xuma fare wixii ah)
oo rumeeya Eebe wuxuu qabsaday xad-
hig (guntay) sugan oo adag (Islaamka)
oon go'ayn, Eebana waa maqle og.

257. Eeba waa u gargaaraha kuwa ru-
meeyey xaqa, wuxuuna ka bixiyaa
mugdiga (Gaalnimada) una bixiyaa
Nuurka (iimaanka),kuwa Gaaloobay-
na gargaarahoodu waa Dhaaquut (Xu-
maan fare) wuxuuna ka bixiyaa Nuur-
ka una bixiyaa Mugdiga (Gaalnimada)
kuwaasina waa ehelka Naarta wayna
ku waari dhexdeeda.

258. ka warran (warkiisu ma ku soo-
gaadhay) kii kula murmay Nabi Ibraa-
him Eebihiis, (waa Namruud) in Eebe
siiyey xukun markuu Nabi Ibraahim
yidhi Eebehay waa Nooleeye Dile, mar-
kaa yidhi (Gaalkii) amba waan noo-
leeyaa oon dilaa, markaas Nabi Ibraa-
him yidhi Eebe wuxuu ka keeni Qorax-
da Bari ee ka keen Galbeed, markaasaa
la wareeriyey (oo aamusay) kii gaaloo-
bay, Eebana ma hanuuniyo Qoom daa-
limiin ah.

s> fi."

Cidna xoog iyo Qasab Diinta Qalbigiisa laguma galiyo illeen Xaqu waa Cadyahaye, ruuxiise raaca Diinta
Islaamka ee Xaqa ah wuxuu qabsaday Xadhig adag oon go'ayn'Eebana waa gargaaraha Mu'miniinta
hanuuniyana, Shaydaanna waa gargaaraha Gaalada, sida Namruudkii la dooday Nabi Ibraahim markuu
kibray oo isla weynaaday sheegtayna awood markii dambase Ceeboobay oo Wareerey oo Hadli waayey,
saasina waa Caadada Gaalada iyo Xumaan farayaasha, wax nooleys iyo Dilse ma aha wuxuu sheegtay oo
ah inuu labo nin MiDna Gawraco midna siidaayo, Ciddii awood ku faanta wax ha ka badasho Xukunka
Eebe iyo Khalqigiisa, Mana jirto. Al-Baqarah (256-258).

259. ka warran kii maray magaalo iya-
doo la duntay darbigeedii (oo cidla ah)
markaas yidhi sidee Eebe u nooleyn mi-
dan dhimasho (kharaab) kadib mar-
kaasaa Eebe dilay Boqol Sano (qadar-
keed) markaasuu soo bixiyey wuxuuna
ku yidhi imisaad nagaatay adigoo
mayd ah, uuna yidhi waxaan nagaaday

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

w$&&

maalin ama maalin qaarkeed, uu kuna
yidhi (Eebe) waxaad nagaatay Boqol
sano : ee day Cuntadaada iyo Cabidaa-
da, oon doorsoomin, day Dameerkaa-
ga waxaan kaaga yeeleynaa calaamo
Dadka, day Lafaha sidaan u sooko-
ryeeeleyno (u nooleyn) una huwinayno
Hilib markuu u cadaaday xaalku
wuxuu yidhi waxaan ogahay in Eebe
wax walba karo.

Waxaa la wariyey in Nin la dhihi jirey Cuzayr uu maray Magaalada Baytul Maqdis oo la kharribay,
markaas yidhi sidee Eebe u noolayn Kharaab kadib, markaas Eebe dilay soona nooleeyey mudo kadib,
tusayna Qudrada Eebe iyo siduu wax u nooleeyo, Awooda Eebana ma aha wax la shakiyo ama lafogeysto,
Cidda Xaqa rumeysana waxaa looga baahanyahay u hogaansanka Eebe kor iyo Hoosba illeen waa wax
walba karee. Al-Baqarah (259).

260. Xusuuso markuu yidhi Nabi
Ibraahim Eebow i tusi sidaad u nooley-
so waxa dhinta uuna yidhi miyaadan
rumeynin (Xaqa) oo uu yidhi waan ru-
meeyey laakiin (waxaan doonay) inuu
xasilo qalbigaygu markaas (Eebe) yidhi
qaad afar shimbirood una iil xagaaga
(JarJar) kadibna yeel Buur kasta qayb
ka mid ah, markaas u yeedh waykuu
imaan iyagoo ordi, ogoowna in Eebe
adkaade Falsan yahay,

26 1 . kuwa ku bixiya Xoolahooda Jid-
ka Eebe waxay la midyihiin Xabbad
(Masago ah) oo bixisay Todobo Sa-
buul, Sabuul kastana bixiyey Boqol
xabbo Eebe waa u Laab laabaa (Ajirka)
Cidduu doono Eebana waa Deeq
badane og.

Nabi Ibraahim wuu rumeysnaa awooda Eebe'wuxuuse u warsaday xaalkaas in limaanku u sii kordho,
mase aha shaki siduu Nabiguba yidhi (Naxriis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) anagaa ka mudan
Shaki (Nabi) Ibraahim markuu yidhi Eebow i tus saad wax u nooleyso. Bukhaari iyo Muslim,
tan kale cidda wax wanaagsan hor marsata Eebe wuu u laab laabi ajirka sida xabbad Masago ah oo
dhulka lagu riday oo soobixisa Sabuullo badan, waxaana Xadiith ku sugnaaday Ciddii ku baxsata nafaqo
dheeraad ah Jidka Eebe waxaa loo laablaabi ilaa todobo boqol oo jeer. Ibnu Cabaasna wuxuu yidhi :
Jahaadka iyo Xajku waxay dirhamka u laablaabaan ilaa Todobo Boqol oo jeer. Al-Baqarah (260-261).

262. kuwa ku bixiya Xoolahoooda
Jidka Eebe markaasna raacinin waxay

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

w$&

bixiyeen Manno iyo dhib waxay ku mu-
dan ajrigooda Eebahood agtiisa, Cabsi-
na korkooda ma ahaato, mana
murugoon.

263. hadal wanaagsan iyo dhaafid
(Saamaxaad) yaa ka khayr badan Sada-
qo uu raaco dhib, Eebana waa hodan
dulbadan

264. kuwa xaqa remeeyow ha ku buri-
nina sadaqadiina Manno iyo dhib sida
kan u bixiya xoolihiisa istuska Dadka,
aan rumeynin Eebe iyo Maalinta aakhi-
ro, wuxuuna la mid yahay sida Sallax
korkiisa Carro tahay oo roob badan he-
ley oo ka tagtay isagoo sibibiq ah (mad-
han) ma karaan kuwaasu wax ka mid
ah waxay kasbadeen (ajri kamahelaan)
Eebana ma hanuuniyo Qoom gaalo ah.

^jj^pjtj^ p4><S*\ *j\J^ \yuu\l*

> ' '". >\ .y >'l y\" » ."> <" >'? y

Wax bixinta iyo sadaqadu waa waxyaalaha waaweyn ee Diinta Islaamku Fartay, hasa yeeshee waa inaan
sheeg sheeg iyo ku maneysi la raacinin, Sadaqaduna mar haday tahay dar Eebe oo istustus iyo dhib
loo bixinin abaalkeedu waa Cabsi iyo Murugla'aan, haddaadan waxbixineynina waxaa wanaagsan hadal
fiican'istustusna cidhibtiisu waa wax la'aan, Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
Wuxuu yidhi : Ma galo Jannada Caaqa (caasiga Waalidka) iyo ka wax ku manaysta (Dadka) iyo Khamri
sameeye, iyo beeniyaha Qaddarka (Eebe) Waxaa wariyey Imaam Axmed. Al-Baqarah (262-264).

265. kuwa ku bixiya Xoolahooda
doonidda raalli ahaanshaha Eebe iyo
yaqiinsi naftooda (Khayrka) waxay la
midyihiin Beer ku taal meelsare oo he-
ley Roob badan, oo markaas keentay
Cunadeedii Laban laab hadduusan
Roob - badan helinna uu helo Roob
yar (Shuux) Eebana waxaad Camalfa-
laysaan wuu arkaa.

266. ma jecelyahay midkiin inay u
ahaato Beer Timir iyo Canabyo ah oy
dareeri dhexdeeda Wabiyaal oos ku
leeyahay dhexdeeda wax kastoo Midho
ah ayna hayso Da'weyni uuna leeyahay
Caruur tabaryar oo markaas beertii
Asiibto (ku dhacdo) Dabayl daran oo
dab wadata ooGubatay Beertii Saasuu
Eebe idiinku cadeeyaa aayaadkiisa si ad
u fikirtaan.

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

i^lliSS

Dar Eebe oo wax loobixiyo waxay labanlaabtaa Camalka ajrigiisa, istus tuska iyo niyo xumiduna waxay
gubtaa Camalka sida beerta aayaddu tilmaantay iyo siduu ugu baahanyahay Ninkii lahaa, waxaana
sugnaatay in Macnaha aayaadan Cumar warsaday Asaxaabtii oy dhaheen Eebaa og, oos cadhooday
yidhina dhaha ma naqaan ama waan naqaanaa'markaas Ibnu Cabbaas yidhi: Waa ruux carnal fiican
falay oo Shaydaan duufsaday. Waxaa wariyey Bukhaari. Al-Baqarah (265-266).

267. kuwa xaqa rumeeyow wax ka
bixiya ka wanaagsan waxaad kasba-
teen, iyo waxaan idinka soo bixinay
Dhulka, hana u qasdina kan xun inaad
wax kabixisaan, oo idinkuba aydaan
qaadateen, inaad indho laabtaan
mooyee, ogaadana in Eebe yahay Ho-
dan la mahdiyo,

% 9'* S > . > >* '

268. Shaydaanku wuxuu idiin yaboo-
hi Faqri, wuxuuna idin fari xumaan,
Eebana wuxuu idiinyaboohi dambi
dhaaf iyo Fadli, Eebana waa waasac
(Deeqdiisu) waxna og.

269. wuxuu siiyaa xigmo cidduu doo-
no, ruuxii la siiyo xigmona waxaa la
siiyey khayr Badan, wax waantoobo
oon kuwa Caqliga leh ahayna majiro.

Aayaddan waxay fari in xoolaha xalaasha ee fiican wax laga bixiyo, oon ka xun loo soocin bixin iyo
Shaydaanku ku cabsigalin Dadka Baahi iyo Faqri, Eebana u yaboohi dambi dhaaf iyo dheeraad, cidduu
doonana uu siin caqli iyo xikmad uu wanaagga ku raaco, waana khayr iyo sharaf wayn, Rasuulkuna
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Eebe wuxuu idiin qaybiyey Akhlaaqda
siduu idiin ku qaybiyey Arzaaqda, Eebana wuu siiyaa adduun ruuxuu jecelyahay iyo miduusan jecleynba,
mase siiyo Diinka miduusan jecleyn, ruuxuu siiyo Diin wuu jeclaaday... intuu ka dhaho, Ruuxii ka bixiya
xaaraam, ama sadaqeeya lama aqbalo, haduu ka tagana wuxuu ku noqon Shay Naareed.
Waxaa wariyey Imaam Axmed. Al-Baqarah (267-269).

JbU'i

270. waxaad bixisaan oo nafaqo ah
(sadaqo) amaad ku nadartaan oo nadar
ah Eebe waa ogyahay, daalimiinna gar-
gaare uma sugnaanin.

271. haddaad muujisaan Sadaqaadka
waa fiicantahay, haddaadse qarisaan
ood siisaan fuqarada yaa idiin khayr
badan, wuuna asturi Eebe xumaantiina
(Dambiga) Eebana waxaad falaysaan
wuu ogyahay.

Suurat Al-Baqarah

Juz A 3

272. korkaaga ma saarra hanuunin-
toodu, Eebaase hanuuniya cidduu doo-
no, waxaad bixinaysaan oo khayr ah
naftiinaa iska leh, umana bixisaan doo-
nid Waji Eebe mooyee, waxaad bixi-
saan oo khayr ahna waa laydiin oofin,
idinkoon laydin dulmiyeyn.

$Z&$py^

Wixii Sadaqa ah oo la bixin ama wixii lagu nadro iyo carnal walba Eebe waa ogyahay, muujinta Sadaqa
iyo Qarinteeduba waa banaantahay, waxaase khayr badan Qarinteeda, hanuunkana Eebaa
haysta'Nabigana waxaan gaadhsiis ahaayn ma saarro wixii dar Eebe loobixiyaana Eebe wuu ka abaalma-
rin, «waxaana Todobada la hadhayn ka mid ah Ciddii sadaqo qarsoon bixisa».
Waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim. Al-Baqarah (270-272).

273. (waxaa muta Sadaqadaas) fuqa-
rada lagu koobay Jidka Eebe (Jahaad-
ka) oon karin inay dhulka ku safraan,
wuxuna u malayn kaan ogayn Hodan
dhawrsanaanta, waxaadse ku garan
Calaamadooda, umana waydiiyaan
Dadka ku celcelin waxaad bixisaan oo
khayr ah Eebe waa ogyahay (oo ka
jasayn).

274. kuwa bixiya Xoolahooda Ha-
been iyo Dharaarba qarsoodi iyo muu-
qaalba waxay ku mudan ajirkooda Ee-
bahood agtiis, Cabsina korkooda ma
ahaato iyo murug midna.

^J^^jJ^&^'Ptj

Wax bixintu waa lagama maarmaan, Waajib ahaatayaa iyo siin kale ahaatayaaba, adaygeeda iyo ahmiya-
deeda darteed ayuu Quraanku wax badan soo celceliyey, Nabiguna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) wax badan u faray uguna hanuuniyey, taasina waxay ku tusin in Diinta Islaamku tahay
Diin xidhidhin iyo taakulayn, sida Fuqarada aan Shaqaynayn, ee jidka eebe. Ku Jahaadi, cidna wax
warsanin loona malaynayn Fuqaro, oyse ka muuqato dhibaato, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : ruuxii is dhawra Eebaa dhawra, ruuxii is hodanyeelana Eebaa
hodmiya, ruuxii wax waydiista isagoo hanta wax la eg Shan Wiqiyadoodna wuxuu u waydiiyey Dadka Cel
celin. Waxaa sheegay Imaan Axmed. Al-Baqarah (273-274).

275. kuwa Cuna Ribada kama istaa-
gaan (Qubuurahooda) siduu u istaago
mid la dhici Shaydaan taabashadiis
mooyee, waxaana ugu wacan arrintaas
inay dhaheen Beecu (Gadashadu) waa

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

ffi$SS&

sida Ribada, Wuu baneeyey Eebe Beeca
(Gadashada) wuxuuna xarrimay Riba-
da, ruuxuu u yimaado waano Eebihiis
oo reebtooma wuxuu mudan wixii ho-
reeyey, amarkiisana waxaa (loo band-
higi) Eebcruuxiise ku noqda (Ribada)
kuwaasu waa asaxaabta (ehelka) Naar-
ta wayna ku waari dhexdeeda.

276. wuxuu tiraa Eebe Ribada wuxuu-
na badiyaa (barakeeyaa) Sadaqooyin-
ka, Eebana ma jecla Gaalnimo badane
Dambi badan Dhammaantiis.

&%y* Arts* 3 Ik/ ' p^-J fc-J * *b \

Diinta islaamku waa Diin fari Xalaal Cunka, Shaqada Fiican iyo istaakulaynta, mana ogola xaaraan
Cunka, iskhayaamidda iyo Dulmiga, Ribaduna waa Xoolaha Dadkoo xaq darro iyo dulsaar lagu Cuno,
waxaana lagu Ciqaabi Dhidhicid sida ruux waalan Qiyaamada, Cadaab iyo barako darro, illeen Eebe kala
gadashaduu baneeyaa, Ribadana wuu xarimaa, mana aha siday Gaaladu sheegeen in Beeca iyo Ribadu
isku midyihiin. Rasuulkuna (Naxariiis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Waxaan u i
mid Habeenkii la dheelmay Qaar Calooshoodu tahay sida Guryo oo Abeesana dhexsocoto, waxaana
dhahay waayo kuwaasi Jibriilow wuxuu yidhi: Kuwaasi waa kuwa Cuna ribada.
Waxaa wariyey Imaam Axmed.

Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi : Kuwa Cuna Ribada waxaa la soo bixiyaa Qiyaamada iyagoo Waalan oo
Neefaysan. Al-Baqarah (275-276).

277. kuwa rumeeyey xaqa, oo Camal-
fiican falay, oo Oogay Salaadda, oo
Bixiyey sakada waxay ka mudan ajir-
kooda Eebahood agtiisa, wax cabsi ah
iyo murugana korkooda ma ahaato.

278. kuwa xaqa rumeeyow ka dhawr-
sada Eebe kana taga waxa hadhay oo
Ribo ah haddaad Mu'mintihiin.

279. haddaydaan falin (sidaas) ogaa-
da Dagaal Eebe iyo Rasuulkiisa, had-
daad Toobad keentaanna waxaad lee-
dihiin Raasamaalkii Xoolihiina, wax
dulminmaysaan idinna laydin ma
dulmayo.

280. haddii la helo isagoo caydh ah
(kan wax laguleeyahay) ha la sugo intay
uga fududaato, haddaad sadaqaysa-
taan (ka saamaxdaan) yaa idiin khayr
badan haddaad ogtihiin.

j£S£o\*m£

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

w$&

281. kana dhawrsada Maalinta lay-
diin soo celin Eebe, kadibna qof walba
loo oofin waxay kasbatay, lamana
dulmiyo.

Ciddii xaqa rumeysa oo camalfiican la timaada, Salaad'Zako iyo Wanaaga kalaba wuu ka helaa abaalkii-
sa fiican Eebe agtiisa, isagoon Cabsi iyo murugo arkayn Ribadana saan horay u soo sheegnay waa carnal
xun iyo kasab xaaraan ah'mudanna in laga dheeraado, ciddii fashana ha u darbado dagaalka Eebe iyo
Rasuulkiisa, maxaadse u malayn cid Eebe iyo Rasuulkiisu la dagaalameen.

Ibnu Cabaas wuxuu sheegay in kan cuna Ribada lagu dhihi Qiyaamada: u qaado hubkaaga Dagaal. Eebe
Ribaduna waa irrido badantahay, waana masalooyinka aad u adag oy waajibtahay dadaal iyo ka fogaan-
ta shakiga, waana in loo naxariisto cidda Daynta qabta ee faqiirka ah'intuu ka helana la sugo ama laga
saamaxo. iyadoo loo darban Qiyaamada illeen Eebaa loo noqone cid kastana ka abaalmarin wuxuu
kasbaday isagoon ladulmiyeyn. Al-Baqarah (277-281).

282. kuwa xaqa rumeeyow haddaad
wax kala Daynsataan tan iyo muddo
magacaaban qora hana idiin kala qoro
dhexdiina qof si Cadaalad ah, yuuna
diidin Qore inuu u qoro siduu wax u
baray Eebe, ha qoro hana u yeedhiyo
kan xaqa lagu leeyahay, hana ka
dhawrsado Eebe, yuuna wax ka nuq-
saaminin hadduu yahay kan xaqa lagu
leeyahay safiih ama tabaryare ama uu-
san karin inuu yeedhiyo ha u yeedhiyo
Waligiisu si Caddaalad ah, maragana
ka yeela Laba marag oo Rag ah, had-
daan laba Nin la helinna Nin iyo Laba
haweenood ka raalli tihiin marag ahaan
(laga yaabo) inay midi halmaanto oo
tankale Xusuusiso, yeyna diidin mara-
gu haddii loo yeedho, hana ka daalina
inaad qortaan wax yar iyo wax waynba
tan iyo mudadiisa, saasaa ku cadaalad-
badan Eebe agtiisa una sugan maragga
una dhaw inaan la shakiyin, inay tahay
Tijaara (Ganacsi) joogta aad maamu-
laysaan dhexdiina oo korkiina dhib
(Dambi) ma aha inaydaan qorin, Ma-
rag u yeela haddaad wax kala Gada-
naysaan, yaana la dhibin Qore iyo Ma-
rag midna, haddaad fashaan waa faa-
siqnimadiina, ka dhawrsada Eebe

Suurat Al-Baqarah

Juz' 3

WSS&

waxbuu idin bariye, Eebana wax kasta
waa ogyahay.

Aayadan waa aayad wayn, waxayna faraysaa in laqoro wixii lakala daynsan, Maragna loo yeelo, si
caddaalad loo gaadho wax shaki ahna u dhicin'waxay kaloo fan in Maragga'Qoraha iyo kan Daynta
qaadanba Dhabta iyo Caddaalada ku dadaalaan, wax dhib ahna aan laysu gaysan, haddii cidda Daynta
qabta wax yeedhinwaayo yari ama Safiihnimo ama tabaryari awgeed waxaa Tawallin Waligiisa, waxaa
sugnaatay in Nabigu galay Magaalada Madiino iyagoo isu hor marin wuxuuna yidhi : Ciddii salaf
hormarin samaysa ha ku hor mariso beegid la yaqaan iyo miisaan layaqaan tan iyo muddo la yaqaan.
Waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim. Al-Baqarah (282).

283. haddaad safartihiin oydaan helin
Qore rahan la qibloodo (ha badasho
qoridda) haduu qaarkiin aamino qaar
ha siiyo kii la aaminay amaanadiisa
hana ka dhawrsado Eebihiisa
barbaariyey,hana qarinina marag-
ga,ruuxii qariyana wuu dambaabi
Qalbigiisu'Eebena waxaad camal-
fashaan waa ogyahay.

284. Eebaa iska leh waxa Samooyinka
iyo Dhulka ku sugan, hadaad muuji-
saan waxa naftiina ku sugan ama qari-
saan wuu idin ka xisaabin Eebe, wuuna
u dhaafi cidduu doono ama Cadaabi
Ciduu doono, Eebena wax kasta (oo uu
doono) wuu karaa.

j^ f < "L\^ 'S >- 1'

Haddiii safar la yahay oon la helayn qore waxaa la kala qaadan Rahan «Cudhaadh», hadii lays aaminana
ha siiyo kii la aaminay cidii aamintay Xaqeeda'Eebana haka yaabo, Maragana yaan la qarinin'illeen Ciddii
qarisa wuu dambaabiye 'Eebana waa ogyahay waxaad camalfalaysaan. Samooyinka iyo Dhulka waxa ku
suganna Eebaa iska leh, wax kastood fashaanna ama muuji ama qari ee mar walba Eebe wuu ku xisaabin
Dadka 'Cidduu doonana wuu u dhaafi tuu doonana wuu cadaabi 'illeen wax kasta wuu karaayee, Rasuul-
kuna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Eebe Wuxuu yidhi hadduu doono
addoonkaygu xumaan waxba ha uqorina intuu ka falo, hadduu falana mid u qora, hadduu wanaag doono
ka dibna falin u qora Wanaag, hadduu falana u qora Toban Wanaag (Waa saxiix).
markay aayadan soo dagtayna Asaxaabtii Nabiga aad bay u cabsadeen hasayee shee Eebaa sheegay inaan
Cidna lagu mashaqayn waxayan karin'taasina waxay ku tusin Cadaaladda iyo naxariista Eebe'kaliya
waxaa uun loo baahanyahay toosnaan iyo samo fal iyo Eebeku xidhnaan. Al-Baqarah (283-284).

285. wuu rumeeyey Rasuulku wixii
looga soo dajiyey Xaga Eebihiis,
Mu'miniintuna (way rumeeyeen) dha-
maana waxay rumeeyeen Eebe, Ma-
laa'igtiisa kutubtiisa iyo Rasuuladiisa,

Suurat Al-Baqarah

Juz 4 3

W$&

mana kala geynayno mid ka mid ah Ra-
suuladiisa dhexdooda, waxayna dha-
heen waan maqalay oon adeecnay,
dhaafiddaada Eebahanow, xaggaa-
gaana loo ahaan.

286. kuma mashaqeeyo Eebe naf
waxay awoodo mooyee, waxay mudan
waxay kasbatay (oo wanaag ah) waxaa-
na korkeeda ah waxay isu kasbatay (oo
xumaano) Eebow ha noo qabanin had-
daan halmaanno ama gafno, Eebow ha
nagu xambaarin Culays saad ugu xam-
baartay kuwii naga horeeyey, Eebow
hanagu xambaarin (dhibin) waxaanaan
awood u lahayn, na cafina oo noodhaaf
noona naxariiso, adaa gargaarahanaga
ahe, nooga gargaar qaarka gaalada ah.

Waxay ku tusin aayadda hore in xaqa aad u yeedhi aad dhab u rumeysid Sida Eebe u sheegay in Rasuulku

iyo Mu'miniintuba rumeeyeen Quraanka iyo xaqa Eebe soo dajiyey, tan kale waajibnimada rumeynta

Eebe, Malaa'igtiisa Kutubtiisa iyo Rasuuladiisa, oon la kala qaybinin, Xaqana la maqloo la adeeco,

waxayna caddaysay arkaanta Iimaanka badideed, aayadda kale waxay cadayn inaan Eebe ku dhibin

addoonkiisa wuxuusan awoodin wax kastaba ha ahaadee'nafwalbana ay mudan waxay

kasbato'halmaansho iyo gafna Eebe uga naxariistay Dadka, Culayskii umadihii hore saarnaana laga

fududeeyey, waxayna ku dhammaatay Suuradu Warsi EebeCafi, Dambidhaaf, naxariis iyo ka guulaysi

Gaalada.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : ruuxii akhriya laba aaya-

dood ee Suuradda Baqara u dambeeya Habeen way ku fiillaan. Waxaa wariye Bukhaari.

Waxaa kaloo Nabigu yidhi: Waxaa laygu soo diray Diin toosanoo Fudud. Al-Baqarah (285-286).

ti». . g A-.uim.-., -plj- ji, T

Suurat Aali-Cimraan

■",■■' z

$m&m>

«um i- i imuw i>¥ sw«» ■ '1

MagacaEebe yaan ku billaabaynaaee
Naxariisguud iyo Mid Gaaraba Naxa-
riista.

1. (Waxay ku tusin Mucjisada Qu-
raanka).

2. Eebe Ilaah kale majiro isaga
mooyee, ee Nool, ee Maamula khal-
qiga.

l0^»

^p^P^VST

Suural Aali-Cimraan

Juz' 3

OT1J&

3. Wuxuu kugu Dejiyey (Nabiyow)
Kitaabka (Quraanka) si Xaq ah, isagoo
u Rumeyn wixii ka Horeeyey, wuxuuna
soo Dejiyey Eebe Tawreed iyo Injiil
(waqti).

4. Hore iyagoo Hanuun u ah Dadka,
wuxuuna soo Dejiyey (Eebe) Furqaan
(Quraanka) kuwa ka Gaaloobay
Aayaadka Eebe waxay Mudan Cadaab
Daran, Eebana waa Adkaade Aarsada.

5. Eebana kagama Qarsoona Korkiisa
waxba Dhulka iyo Samada midna.

6. Waana Eebaha idinku Sawira(A-
buura) Riximyada (Ilmo galeenka) si-
duu Doono, Eebe mooyee Ilaah kale
ma jiro waana Adkaade Falsan.

9 ssy*s y f * ^ ^ •> y »-* S s s*** S* '' '^"
» .'>?{'» < »'.' •>' ?' sf

Ch rf^f^Jc^VTci^^^vif ^

Waxay soo degeen Aayadahan mar Wafdi ka yimid Xagga Najraan Sanadkii Sagaalaad ee Hijrada,
waxayna sugi Kalinimada Eebe, Noloshiisa, Awoodiisa, Xaqnimada Quraanka, inuu u rumeyn Kutubtii
hore wixii Xaq ah, iyo inuu Hanuun u yahay Dadka, Xaqa iyo Baadilkana uu kala bixin, Ciddii Xaqa
diidana uu Ciqaabi Eebe wax kaga qarsoonna uusan jirin cir iyo dhul midna. Siduu doonana uu Dadka
ugu Abuuro uurka hooyo, Nawaas Binu Samcaan waxaa laga wariyey inuu yidhi : Rasuulkii Eebe
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Waxaa la keeni Quraanka Maalinta
Qiyaame iyo Ehelkiisii ku Carnal fali jiray, Isagooy nor socoto Suuratu Baqara iyo Aal Cimraan. Aali-
Cimraan (1-6).

7. Eebe waa kan kugu soo dejiyey Ki-
taabka, waxaana ka mid ah Aayado su-
gan (Macnahoodu Cadyahay) oo ah
Hooyada Quraanka (Asalkiisa) iyo
kuwa kale oo isu eg, kuwa Qalbigoodu
leexasho ku jirto waxay, Raacraacaan
kan is shabaha (isu eg) doonid Fidmo
(Xumaan) iyo doonid Ta'wiil (Leexin
Fasir) darteed, wax og Fasirka (kaasna)
Ma jiro Eebe iyo kuwa ku Xididaystay
Cilmiga mooyee, waxayna dhihi waan
rumeynay kaas, dhammaana wuxuu ka
ahaaday Eebeheen agtiisa, mana waan-
toobo kuwa caqliga leh mooyee.

8. Eebow ha iilin QuJuubtannada in-
taad hanuunisay ka dib, nagana sii ag-
taada Naxariis, adiga unbaa bixinbada-
ne ehe.

s ■» \-» ^ •-*>* s' S' K ' ' > *'. % *' ■» \t •

* y &

^Vtijji^i^tii;

' X* '< * yy "-ss * y*y " >* * * s s^y.

dAijJ ^U uJbjbL Jut iUu> \^y» py * Uj

M £\*J>\cS\^\JlJ»

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$m)m

9. Eebow adaa u kulmin Dadka Maa-
lin darteed (Qiyaamada) oon shaki
lahayn, Eebana ma baajiyo Ballanka.

Eebaa Quraanka soo dejiyey, isagoo midna macnihiisu Cadyahay, midna is shaboho «caddayn» oo u
baahan garashadiisu Cilmi dheeraad ah, mana haboona in Quraanka loo leexiyo si aan habooneyn Xaqna
ahayn, si loo Fidmeeyo loona dhumiyo Dadka, waase in dhamaan la rumeeyo Quraanka, Eebana la
weydiisto ku sugnaanta Xaqa iyo inuusan leexinin Quluubta, illeen isagaa wax bixiyee, Dadkana kulmiya
Qiyaamada, yaboohana baajineyn. Rasuulka (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe koriciisa ha yeelee) wuxuu
yidhi : Haddaad aragtaan kuwo ku murmi Quraanka waa kuwa Eebe Magacaabayee ka digtoonaada
(Imaan Axmed) wax badan wuxuu ku ducaysan jiray Nabigu: Eebaha gadiya Quluubtow ku sug Qalbi-
geyga Diintaada...
Waxaa wariyey Ibnu Marda weyhi. Aali-Cimraan (7-9).

10. kuwa Gaaloobay ugama taraan
Xoolahoodu iyo Carimrtoodu Eebe xa-
giisa waxba, kuwaasina iyaga umbaa
ah Shidaalka Naarta.

1 1 . Waa sidii caadadii Fircoon iyo
Ehelkiisii iyo kuwii ka horreeyey,
waxay beeniyeen Aayaadkanagii, mar-
kaasuu Qabtay Eebe Dambigooda dar-
tiis, Eebana waa darantahay Ciqaab-
tiisu.

12. Waxaad u dhahdaa kuwii Gaaloo-
bay waa laydinka adkaan, waxaana
laydiin soo kulmin Jahannamo iyadaa-
na u xun Gogol.

1 3. Waxaa idiinku sugan Aayad Labo
Kooxood oo kulmay (Dagaalamay)
Kooxu Waxay ku Dagaalami Jidka
Eebe tan kalana waa Gaal, waxayna ku
arkaan Mu'miniinta laba Jibaarkood
Xagga aragtida Isha, Eebana waa ku
ayidaa (Xoojiyaa) Gargaarkiisa Cid-
duu doono arrintaasna waanaa ugu su-
gan Ciddii Arag leh (wax gar an).

?+>Xrt */>£==* &-^»J & l ^-$-^ ^ I

1t y^M

Xoolo iyo Caruur iyo wax kale toona wax ugama taraan Eebe agtiisa Cidii ku Madaxadayga Gaaladana
waxay lamid tahay tii Fircoon iyo Qoomkiisii iyo kuwii ka horeeyey ee Eebe si daran u qabtay, Cidii Xoog
isbidda iyadoo gaal ah waxaa uun u dambeyn Jab iyo Halaag iyo Galidda Jahannamo, Ciddii waana
qaadanna ha fiiriso Dagaalkii Badar iyo in Eebe u gargaaray Mu'miniintii Xaqa ku dagaalamaysay.
Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Yaa istaagay Habeen Maka wuxuuna
yidhi: "Eebow ma gaadhsiiyey" Sedex jeer Markaasuu Cumar Yidhi: Haa waadna dadaashayood
isdhibtay ood naseexaysay, ee Samir, Markaasuu yidhi : Nabigu Waxaa sarrayn limaanka ilaa Gaalnima-
du ku noqoto Waddankeedii, waxayna la dhunban Rag Badda Islaamka. Aali-Cimraan (10-13).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

OTU&

14. Waxaa loo qurxiyey Dadka Ja-
caylka waxa Naftu doonto oo ah Ha-
ween, Wiilal iyo wax badan oo laban
laaban oo Dahab iyo qalin ah, iyo Far-
do laylyan oo darban, iyo Ancaamta
(Xoolahanool) iyo Beeraha, arrintaas-
na waa raaxada Nolosha Aduun, Eebe
agtiisaana noqosho wanaagsan leh.

15. Maydiin ka warramaa wax ka
khayroon kiinaas, kuwa dhawrsada
waxaa ugu sugnaaday Eebahood agtii-
sa Jannooyin ay dareeri dhexdeeda Wa-
biyaal iyagoo ku waari dhexdeeda iyo
Haween la Daahiriyey iyo raalli
ahaansho Eebe, Eebana waa arkaa
Addoomada.

16. ee ah kuwa dhihi Eebow anagu
waan rumeynay ee noo dhaaf Dam-
biyadanada nagana dhawr Cadaabka
Naarta.

17. Ee ah kuwa Samra ee Runloowga
ah, ee Adeeca Eebe, ee wax bixiya, ee
dambi dhaaf warsada Aroortii.

Dabeecadda Dadka waxaa ka mid ah inuu Jeclaado Nolosha Adduunka iyo waxa laysku qurxiyo oo
Xoolo, Ehel iyo Lacagba ah, Eebe agtiisaase Wanaag, Janooyin, Ehel Nadiif ah iyo Rilaha Eebe jiraan,
waxaana mudan arrimahaas kuwa Eebe Dambi dhaafka warsada ee ka magangala Naarta, ee ku sifoba
Samir, Runsheeg, Daacad, Wax bixin iyo toobad keen. Ibraahim Binu Xaadhib wuxuu ka wariyey
Aabihiis inuu yidhi : Waxaan maqlay Ruux Aroortii ku leh dhinaca Masjidka : Eebow waad i amartay
waana ku adeecay, Waqtiguna waa Aroor ee ii dhaaf (Dambiga) Markaasaan dayay illeen waa Ibnu
Mascuud Eebe ha ka raali noqdee. Aali-Cimraan (14-17).

18. Eebe wuxuu Qirayaa inaan Eebe
mooyee Ilaah kale jirin, Malaa'igtuna
(way qiri) iyo kuwa Cilmiga leh, Maa-
mulana Cadaalad, Eebe kale ma jiro
isaga mooyee waana adkaade Falsan.

19. Diintuna (Xaqa ah) Eebe agtiisa
waa Islaamka, ismana khilaafin kuwii
la siiyey Kitaabka intuu u yimid Cilmi
mooyee, Xasad (Dulmi) dhexdooda ah
dartiis, ruuxii ka Gaalooba Aayaadka
Eebe Ilaahay waa deg deg badantahay
Xisaabitiisu (wuu Ciqaabi).

Suurat Aali-Cimraan

Juz* 3

*Si&

20. Hadday kula Xujaytamaan (Mur-
maan) waxaad dhahdaa waxaan u Ho-
gaamiyey Wajigayga Eebe (Ani) iyo
inta i raacday, waxaad ku dhahdaa
kuwa la siiyey Kitaabka (Ehelu Kitaab-
ka) iyo Umiyiinta (Wax aqoon) ma
Hogaansamaysaan (Hogaansama)
hadday hogaansamaanna way Hanuu-
neen, Hadday Jeedsadaanna waxaa
uun ku saaran - Gaadhsiin, Eebana
waa arkaa addoomada.

&v^&^\<&

Kalinimada Eebe iyo Xaqnimadiisa waxaa qiray Eebe, Malaa'igta, kuwa Cilmiga leh, Diinta Dhabta ah
ee Xaqa ahna waa Diinta Islaamka, waxa ka soo hadhay waa wax kama jiraan, Gaaladuna waxay Xaqa u
diideen Kibir iyo Xasad, Eebaana ku ciqaabi, Muran iyo doodna looma baahna ee waa in Eebe loo
hogaansamo, Dadkoo dhannaa waa inay Islaamaan'Cidii diidana xil kama saarra Nabiga, wuxuuna yidhi :
Nabigu (Naxariis iyo NabadgaJyo Eebe Korkiisa ha yeele) Nabiyada waxaa loo bixiyey Qoomkooda
anigase waxaa la iibixiyey Dadka Dhamaantiis. Waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim.
Waxayna ku tusin Aayadu in Eebe Rasuulka u diray Dadkoo Dhan, oo ciddaan rumeynin Dhuntay
tahayna Ehelka Naarta. Aali-Cimraan (18-20).

21. Kuwa ka Gaaloobi Aayaadka
Eebe oo u Dila Nabiyada Xaq darro oo
Dila kuwa fara Caddaaladda oo Dadka
ka mid ah ugu Bishaaree Cadaab
Daran.

22. Kuwaasi waa kuwuu buray
(Hoobtay) Camalkoodu Adduun iyo
Aakhiraba mana u sugnaan wax u
gargaara.

23. Ma aragtay (ka waran) kuwii la
siiyey Qayb ka mid ah Kitaabka oo loo-
gu yeedhi Kitaabka Eebe inuu kala xu-
kumo dhexdooda markaas ay jeedsan
Koox ka mid ah iyagoo diidan (Xaqa).

24. Waxaana ugu wacan inay dheheen
ma na tabaato Naaru Maalmomooyee,
waxaa ku dhagray Diintooda waxay
been abuuran jireen.

25. Ee say ahaan markaanu u kulmino
Maalin aan shaki lahayn, loona oofiyo

■ M? ^ \i -" *-' '< ' s'\\

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$iMm

(dhameeyo) Naf kastaa waxay kasba-
tay iyagoon la dulmayn.

j>^JLlflj*J|>Aj« r ^ t .u ^-p U^^juJ^ ^--^

JCuwii Gaaloobay ee diiday Aayaadka Eebe oo layn jiray Nabiyada iyo kuwa Xaqa Fara Dadka, si Xaq
darro ahna u wax yeelleeyey, waxay mudan Cadaab daran, Camalkooduna wuu buri Aduun iyo Aakhira-
ba, wax u gargaarana ma helaan, Abuu Cubayda Binul Jarraax waxaa laga wariyey inuu yidhi : Waxaan
idhi: rasuulka Eebow yaa Dadka ugu Cadaab daran Maalinta Qiyaamo wuxuuna yidhi Nabigu: Ruux
Dilay Nabi ama ruux fari wanaag reebina Xumaanta...
Waxaa wariyey Ibnu Abii Xaatim iyo ibnu Jariir.

Yuhuud iyo Nasaara waxaa la kala siiyey Tawreed iyo Injiil, waxaana loogu yeedhay inay rumeeyaan
Kitaabka Quraanka ah ee Xaqa ah, iskuna Xukumaan, weyse diideen iyagoo qaarkood sheegay inaan la
cadaabayn wax Maalmo ah oo tirsan mooyee, taasina waxaa ugu wacan Dhagar iyo Been abuurashada ay
ku samayn Diinta, waxaase la abaal marin Qiyaamada oon Cidna la dulmiyeyn. Aali-Cimraan (21-25).

26. Waxaad dhahdaa Eebow adaa
hanta Xukunka waxaad siisaa Xukun-
ka Ciddaad doonto waxaad ka siibtaa
« Wareejisaa» Xukunka Ciddaad doon-
to waxaadna cisaysaa Ciddaad doonto
waxaadna Dulaysaa Ciddaad doonto
adaana Hanta Khayrka, adaana wax
kasta kara.

27. Waxaadna dhexgalisaa Habeenka
Maalinta , dhexgelisaa Maalinta
Habeenka, kana soo bixisaa wax
Nool wax dhimaad ah kana soo
bixisaa wax dhimaad ah wax Nool,
waadna Arzaaqdaa Ciddaad doonto
Xisaab la'aan.

>->•'.' *?'*&' '''W* '*-' ."ft/ <'\\
lJLlhj tj^ \o* ^^ &?*-> "r^r s ^t<J^

28. Yeyna ka yeelan Mu'miniintu
Gaalada Sokeeye Mu'miniinta ka So-
kow ruuxii fala saas waxba Eebe kama
mudna, inaad dhawrsasho xaggooda ka
dhawrsataan mooyee, wuxuuna idiinka
digi Eebe Naftiisa, xaga Eebaana loo
ahaan.

Eebaa awoodda iska leh, Cidduu doonana wuxuu u dhiibaa Xukunka, tuu doonana wuu ka wareejiyaa,
waxna isagaa sharrifa waxna duleeya, wax kastana awoodiisay ku hoos jiraan, Nusqaaminta Habeenka
iyo Maalinta, ka soo saaridda wax Nool wax dhimaad ah, iyo wax dhimaad ah wax Nool, wax Arzuqida-
nna isagaa hanta, tan kale ma habboona mana bannaana in Mu'miniintu Gaalada ka sokeeye yeeshaan
iyagoo ka leexan Mu'miniinta'Cidii saas fashana Eebe xidhiidh kama dhexeeyo, marka laga reebo duruuf
iyo waqti gaar ah oo Mu'miniintu Gaalada sharkooda ka dhawrsan, waana in Eebe laga digtoonaado
illeen xaggiisaa loo ahaane. Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi: Dhawrsashadu ma aha Carnal ee waa uun
Carrab, (ka dhawrsashada Gaalada). Aali-Cimraan (26-28).

Suurat Aali-Cimraan

Juz 4 3

^i^fclli^

29. Waxaad dhahdaa haddaad Qari-
saan waxa Laabtiinna ku sugan amaad
muujisaan waa ogaan Eebe, wuxuuna
ogaan waxa Samooyinka ku sugan iyo
Dhulka, Eebana wax kasta uu (doono)
wuu karaa.

30. (Xusuuso) Maalinta ay heli Naf-
kastaa waxay Carnal fashay oo Khayr
ah oo la soo xaadiriyey (la keenay)
waxay Carnal Fashay oo Xumaan ahna
waxay jeclaan in la yeelo iyada iyo isaga
dhexdooda muddo dheer, wuxuuna
idiinka digi Eebe Naftiisa (Ciqaabtiisa)
Eebana waa u Naxariistaha Addooma-
diisa.

31. Waxaad dhahdaa haddaad tihiin
ku wo jecel Eebe i raaca haydin jeclaado
Eebee hana idiin dhaafo dambigiinee,
Eebana waa dambi dhaafe Naxariista.

32. Waxaad dhahdaa adeeca Eebe iyo
Rasuulkiisa, haddaad jeedsataan Eebe
ma jecla Gaalada.

*• *lff '*\" - 'S«\ - \' >'k 9 "

rz\»

'* \>s ?k'*X

i>-V^ wA^(V C*U^U ^y-U) A£==3 J^fc» > •>

>? f> *> ^ TO* f > ^ >:'>'*' '

^i^3i44^

Waxba kama qarsoona Eebe, ama laab ha lagu qariyo ama ha la muujiyo, ama Cir iyo Dhul ha ku
sugnaadee, waana awoodle ka abaal marin naf kasta waxay Carnal fashay Khayr iyo Sharba, waana
Naxariis badane ka digi Ciqaabtiisa, faray in ciddii jecel Eebe ay raacdo Nabiga si Eebe u jeclaado uguna
dambi dhaafo uguna Naxariisto, waana waajib in Eebe iyo Rasuulkiisa la addeeco, ciddii ka jeedsatana
waa Gaaloowday Eebana ma jecla Gaalo. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
Wuxuu yidhi : Cidda fasha waxaan Amarkannaga ahayn waa lagu Celin (Diidi). Xasanul Basri Wuxuu
Yidhi: Eebe Naxariistiisa waxaa ka mid ah inuu isaga Digo Dadka. Aali-Cimraan (29-32).

33. Eebe wuxuu ka doortay Aadan,
Nuux, Ehelkii Ibraahim iyo Ehelkii
Cimraan Caalamka.

34. Waana Farac Qaarkood Qaar ka
yimid Eebana waa Maqle oge ah.

35. Xusuuso markay tidhi Haweenay-
dii Cimraan Eebow waxaan kuugu Na-
dray waxaa uurkayga ku jira inuu Xor
kuu ahaado (Cibaadadaada) ee iga aq-
bal adiga umbaa wax Maqleoge ehe.

36. Markay dhashay Gabadh waxay
tidhi Eebow waxaan dhalay

-s >.'

ftp jJ&&? wK^jf»oy*&**±l*
jidfa\j&\ \^o£>j<iUl>j cJUl^t^jLUi

Suurat Aali-Cimraan

Juz* 3

£Mfc)Ji&

Dhaddig, Eebana waa ogyahay waxay
dhashay Labna la mid ma aha
Dhaddig, waxaana ku magacaabay Ma-
ryam waxaana kaa magan galin iyada
iyo Faraceeda Shaydaanka la dhaga-
xyeeyey (la dheereeyey).

s^\-

Eebe Sareeye wuxuu Abuuray Doortay Aadam Nafna galiyey, Malaa'igtana faray inay u sujuudo,
barayna Magaca wax kasta, Dajiyeyna Janada, kana soo dejiyey Xigmad darteed, Nuuxna ka dhigay
Rasuulkii ugu horreeyey Doortayna isaga iyo Ehelkii Nabi Ibraahim iyo Ehelkii Cimraan.
Aayadaha kale waxay sheegi Maryam Hooyadeed iyo siday ugu Nadartay in waxa Uurkeeda ku jira
hadduu Lab noqdo ka shaqeeyo Kaniisadda, markuu noqday Gabadhna ay ka magangalisay Eebe
Shaydaanka iyada iyo waxay dhasho, Rasuulkuna wuxuu yidhi: (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa
ha yeelee) Cid kastoo la dhalo Shaydaanbaa taabta Ciise Ibnu Maryam mooyee, markaasuu Akhriyey
Nabigu Aayadda (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). Aali-Cimraan (33-36).

37. Wuxuuna ka aqbalay Eebe aqbal
fiican, wuuna koriyey korin fiican (Xa-
naano) waxaana kafaala qaaday (Dha-
qaaleeyey) Zakariye, markastoos ugu
galana Mixraabka (Qolka) wuxuu ka
helaa agteeda Rizqi, wuxuuna dhahaa
xaggee kaaga yimid Maryamow kan,
waxayna dhahdaa wuxuu ka yimid
Eebe agtiisa, Eebana wuu u Arzuqaa
Cidduu doono Xisaab la'aan.

38. Halkaasuu baryey Zakariye Eebi-
hiis, yidhina Eebow iga sii agtaada Fa-
rac wanaagsan adaa Maqla (ajiiba)
Ducadee.

39. Waxaana u dhawaaqday Ma-
laa'igtii isagoo taagan oo ku Tukan
Mixraabka Eebe wuxuu kuugu Bishaa-
rayn Yaxye isagoo rumeyn Kalimada
Eebe (Ciise) Sayidna ah Dhawrsoonna,
Nabina ah, ka mid ah kuwa wanaag-
san.

40. Wuxuu yidhi Eebow sidee iigu
ahaan Wiil Anooy isoo gaadhay Duq-
nimo, Haweeneydeyduna Madhalays-
tahay, wuxuu yidhi saasuu ku falaa
Eebe wuxuu doono.

41 . Wuxuu yidhi Eebow ii yeel Calaa-
mo wuxuuna yidhi Calaamaddu waa
inaadan la hadlin Dadka Saddex Maal-

l^o>-GLi l^U3'j <>-**" <J>H*? ^-frfj ^ ^ Q-**

A*,

<-»\/*J \ J(J-v»J p^LSjAj aSs^U \ <Cb\ji
£p iliiL.jJ-iu'ittl

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

tffij&

mood ishaaro Mooyee, Xusna Eebahaa
wax badan, una Tasbiixso Galabtii iyo
A roortiiba.

\j£-ufl^iigzs

Waxay caddayn Aayaduhu sida Eebe Maryam u dhaqaaleeyey una Arzaaqay, Nabi Zakariyana u xanaa-
neeyey, markuu wax layaab leh ku arkeyna baryay Eebe inuu Ilmo siiyo looguna Bishaareeyey Yaxye,
inkastoos wayn yahay Haweeneyduna ayan dhalin, hasa yeeshee Eebe wuxuu doono wuu karaa, waxaana
la faray inuusan Saddex Maalmood Dadka la hadlin ee Cibaadaysto, taasoo Calaamo u ah Aqbal iyo
siinta Wiilka. Aali-Cimraan (37-41 ).

42. (Xusuuso) markay tidhi
Malaa'igtu Maryamoy Eebe waa ku
doortay waana ku daahir yeelay
wuxuuna kaa doortay Haweenka
Caalamka.

43. Maryamooy adeec (u khushuuc)
Eebahaa sujuudna Rukuucna (la tuko)
kuwa rukuuca (Tukada).

44. Taasi waa warka waxa Maqan
oonnu kuu waxyoon mana aadan la
joogin markey tuurayeen Qalimadooda
koodii kafaala qaadi Maryam, mana
aadan la joogin markey murmayeen.

45. (Xusuuso) markey tidhi Malaa'ig-
tu Maryamooy Eebe wuxuu kuugu
Bishaarayn Kalimo Xaggiisa ah (Wiil)
Magaciisu yahay Masiix Ciise Ibnu
Maryam isagoo Sharaf leh Adduun iyo
Aakhiraba kana mid ah kuwa la soo
dhaweeyey.

46. Kulana hadli Dadka Dharabta iyo
isagoo (Gadhmadoobe) nin wayn ah
kana mid ah kuwa Suuban.

^c^^Sl^J

Aayaduhu waxay ka warrami waxay Malaa'igtu kula hadashay Maryam iyadoo Fulin amarka Eebe, iyo
sida Eebe u doortay una dhahiray, una faray inay cibaadada badiso, saasuuna Eebe ugaga warramay
inkastoosan joogin Nabiga goobtaas, waxaa kalooy ka warrami sida Eebe ugu Bishaareeyey Nabi Ciise
oo ah mid sharaf leh Aakhiro iyo Adduunba, Eebana dhaweeyey, isagoo Dadka kula hadlay Yaraan iyo
Wayniba Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Waxaa u khayr
badan Haweenka Caalamka Afar: Maryama Bintu Cimraan, Aasiya Haweeneydii Fircoon, KHadiija
Bintu KHuweylid iyo Faadumo Binti Rasuulka Eebe. Waxaa wariyey Ibnu Marda Weyhi. Aali-Cimraan
(42-46).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$m]m

47. Waxay tidhi (Maryam) Eebow si-
dee Ilmo iigu ahaan isagoon i taaban
Dad (Nin) wuxuu yidhi (Eebe) saasuu
Eebe wax u abuuraa wuxuu doono,
markuu xukmin amarna wuxuu uun u
dhahaa ahow wuuna ahaadaa.

48. Wuxuuna (Eebe) bari Ciise Ki-
taabka, Xigmad, Towreed iyo Injiil.

49. Waa Rasuulka Banii Israa'iil, (isa-
goo) u dhihi waxaan idiin la imid
Aayad xaga Eebihiin ka ahaatay,
waxaana idiinka abuuri dhoobada
shimbira oo kale, oon afuufi ooy noqon
shimbir Idamka Eebe, waxaana bog-
siiyaa indhala'aan kudhashe Baraslaha,
waxaana nooleeyaa Maydka Idamka
Eebe,waxaana idiin ka warrami waxaad
Cunaysaan iyo waxaad ku kaydsa-
naysaan Guryihiinna, taasina waxay
idiin tahay Calaamad haddaad rumey-
naysaan (Xaqa).

50. Waxaana rumeyn wixii iga ho-
rreeyey oo Tawreed ah, waxaan idiin
bannayn wixii laydinka reebay Qaar-
kiis, waxaana idiin la imid Calaamad
xagga Eebihiin ka ahaatay, ee ka
dhawrsada Eebe, ina adeeca.

51 . Ilaah waa Eebahay iyo Eebihiin ee
Caabuda, taasaana ah Jidka toosane.

9 \' ^ ' *\\i' " t> Iff > A' *\

»K *< • -s

*rJ

E3 jJ£~~A^r*\£*

Aayadahan waxay ka warami Maryam iyo Wiil-keedii Ciise iyo sida Eebe u siiyey iyadoon Dad taaban,
una baray Kutubta ugana yeelay Rasuul Banii'israa'iil, Idamka Eebana wax ku bogsiin jiray, kuna
Nooleyn jiray, kagana warami jiray waxay Cuni iyo Waxay kaydsan, dhammaan waxaasina waa wax
Eebe Idamkiisa ku ahaaday, ee Ciise waa uun addoon Eebe, tan kale wuxuu raacay Xaqii ka horeeyey
wuxuuna u baneeyey wax yaalihii laga reebay qaarkood, wuxuuna u sheegay eebihiis iyo Eebahoodba in
Ilaahay yahay, oyna waajib tahay in Eebaha Xaqa ah la Caabudo, saasaana ah Jidka Eebe ah ee toosan.
Aali-Cimraan (47-51 ).

52. Markuu ka kasay Ciise Xaggooda
Gaalnimo yuu yidhi yaa iigu gargaari
Eebe, waxayna dhaheen Xawaariyiintii
(gargaarayaashii) anagaa ah gargaara-
ha Eebe (Diintiisa) waxaan rumeynay

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

OT11&

Eebe ee marag ka noqo inaan Musli-
miin nahay.

53. Eebow waan rumeynay waxaad
soo dejisay waxaana raacnay Rasuulka
ee nagu qor (nagadhig) la jirka mark-
haatiyada, (Umadda Nabi Muxamad).

54. Way dhakreen, Eebana wuu ka
abaalmariyey Eebaana u wanaagsan
wax abaal mariya.

55. Xusuuso markuu ku yidhi Eebe
Ciisow waan ku oofsan waana ku ko-
ryeeli, waana kaa daahirin kuwii gaa-
loobay, waxaana yeeli kuwa raaca
(xaqa dhabta ah raaca) korka kuwa
Gaaloobay tan iyo Qiyaamada, mar-
kaasna xaggaygaa laydiin soo celin
waana idin kala Xukumi dhexdiina
waxaad isku khilaafsanaydeen.

>"■ f'.Z>*\"s

Markuu diray Eebe Nabi Ciise waxay kala hor yimaadeen Yuhuud iyo wixii Raacay Gaalnimo, waxaase
raacay gargaarayaashii (Xawaariyiintii) oo xaqa raacay Muslimiinna noqday Eebana warsaday inuu
marag ka yeelo mar hadday rumeeyeen xaqa raaceenna Rasuulka, kuwii kale dhagar bay faleen'Eebaana
ka abaalmariyey, Ciisana oofsaday daahirna ka yeelay, kuwa Muslimka ah ee xaqa dhabta ah raacana ka
yeeli korka kuwa gaalooba tan iyo Qiyaamada, markay u noqdanna kala xukmin. xaalka Nabi Ciisena
waa in loo rumeeyo sida Eebe uga waramay iyo Rasuulku, waana addoon Eebe oon mudan in awood ama
Ilaahnimo lagu sheego, taasina waa doqonnimo iyo Jaahilnimo daran, maxaa ka flican in la dhaho waa
addoon Eebe doortay oo Nabi ah, mana dhaafsiisna Nabinimo iyo Rasuulnimo. Wakaas xaqu. Aali-
Cimraan (52-55).

56. Kuwa Gaaloobase waxaan Ca-
daabi, cadaab daran Adduun iyo Aak-
hiraba, mana helaan gargaare.

57. kuwa (Xaqa)rumeeyeyse oo carnal
fiican falay wuxuu u oofin (dhammayn
Eebe) ajirkooda, Eebana ma jecla
daalimiinta.

58. kaasaan ku akhriyeynaa korkaaga
oo aayaad ah iyo xus (Quraan) xigmo
leh.

59. Tusaalaha Ciise Eebe agtiisa waa
sida (Nabi) aadam,Eebaa ka Abuuray
Carro markaasuu u yidhi ahow wuuna
ahaan.

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$M&

60. Xaqu Eebahaa buu ka ahaaday ee
ha noqonin kuwa shakiya.

61. ee ruuxii kugula dooda intuu kuu
yimid Cilmi ka dib waxaad dhahdaa
kaalaya aan u yeedhno Caruurtannada
iyo Caruurtiinna iyo Haweenkannaga
iyo Haweenkiinna iyo Naftannada iyo
Naftiinna markaas aan baryootanno
oon lacanadda Eebe kor yeello Beenaa-
layaasha.

Waxaa ka mid ah usluubka Quraanka inuu isla sheego had iyo jeer kuwa wanaagsan iyo abaalkooda iyo
kuwa xun iyo waxay muteen, tan kale abuurka (Nabi) Ciise wuxuu u egyahay kii Nabi Aadam xagga
Aabbo la'aanta, iyo in Eebe siduu doono wax u abuuro wax la shakiyana ma ahayn, waxaana jidaysan in
ciddii Xaqa ku doodda intuu cadaaday lala habaartamo, Aayaduhuna waxay soo dageen mar wafdi
Gaalada Nasaarada ah ka yimid xagga Najraan ayna ku murmeen xaalka Nabi Ciise, waxayna ka
Codsadeen inay Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ay la habaartamaan, maxaa
yeelay way sii khasaari lahaayeen. Aali-Cimraan (56-61).

62. Kaas (Quraanka) unbaa Qisooyin
Xaq ah, Eebe mooyee Ilaah (kalana)
ma jiro, Eebana waa adkaade falsan.

63. Hadday jeedsadaan Gaaladuna
Eebe waa ogyahay kuwa wax
fasahaadiya.

64. Waxaad dhahdaa Nabiyow Ehelu
Kitaabow u kaalaya kalimo (odhaah)
aan u simanahay aniga iyo adinkaba oo
ah inaynaan caabudin Eebe mooyee,
(wax kale) oynaan lana wadaajin wax-
ba kana yeelan qaarkeen qaar Ee-
bayaal, Hadday jeedsadaanna waxaad
dhahdaa marag noqda inaan Muslimiin
nahay.

65. Ehelu Kitaabow maxaad ugu mur-
maysaan (Nabi) Ibraahim,Tawreed iyo
Injiilba lama soo dejin gadaashiisa
mooyee, meydaan wax kasayn.

f**&Q>£&\Zc ^y^=J\ Jits

z*&u$ls^ifj^}fi^jfcj

Quraanka unbaa Qisooyin Xaq ah ku suganyihiin, Eebe mooyee Ilaah kalana ma jiro, waana adkaade
falsan, ciddii Xaqa ka jeedsatana Eebe waa ogyahay iyo fasaadiyaasha, Xaqana cidna gaar uma laha ee
waa loo simanyahay, sidoo kale Cibaadada Eebe iyo inaan qaar qaarka kale ka Eebe yeelanin kuna raacin
qalooc, Ciddii Xaqa ka jeedsatana ha ogaato inaan anagu Mu'miniin-nahay, Yuhuud iyo Nasaarana ma
aha inay ku murmaan in Nabi Ibraahim ka mid ahaa, illeen Tawreed iyo Injiilba waxaa la soo dajiyey
gadaashiiye, Bukhaari waxaa ku sugnaaday in Abuusufyaan u galay Qaysarkii Ruum, markaas warsaday
Qaysar Nabiga tilmaantiisa, Nasabkiisa, wuxuu u yeedhi iyo Runtiisa markuu u wada sheegayna uu yidhi
waa sidaas Nabiyada tilmaantoodu. Aali-Cimraan (62-65).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$M»

66. Kuwanow (Yuhuud iyo Nasaaro)
waxaad ku muranteen waxaad wax ka
ogtihiin ee maxaad ugu murmeysaan
waxaydaan Cilmi u lahayn, Eebaa og
idinkuse wax ma ogidiin.

67. Ma aha (Nabi) Ibraahim Yuhuud
iyo Nasaara (midna) waase toosane
Muslim ah kana mid ma aha Mushri-
kiinta (Gaalada).

68. Waxaa Dadka ugu mudan (Nabi)
Ibraahim kuwii raacay iyo Nabigan
(Muxamad ah) iyo kuwa (Xaqa ru-
meeyey) Eebana waa Waliga (Gargaa-
re) Mu'miniinta.

69. Waxay jeclaatay koox ka mid ah
Ehelu Kitaabka inay idin baa-
diyeeyaan, mana baadiyeeyaan waxaan
Naftooda ahayrumana kasayaan.

70. Ehelu Kitaabow maxaad uga
Gaaloobaysaan Aayaadka Eebe idin-
koo marag ah (og xaqnimadeeda).

71. Ehelu Kitaabow maxaad ugu
Khaldaysaan Xaqa baadil (Xumaan)
oo u qarineysaan xaqa idinkoo og.

Yuhuud iyo Nasaara iyo Gaalada kalaba ma daayaan muran iyo dood, waxay ku murmaan waxayan
waxba ka ogayn, sida xaalka Nabi Ibraahim, Nabi Ibraahimna ma ahayn Yuhuud iyo Nasaara midna,
wuxuuse ahaa Muslim toosan, oon Gaalada wax ka dhexeeynin, waxaana ugu dhaw Dadka intii raacday
iyo Nabiga Muxamad ah iyo Mu'miniinta, Eebana waa gargaaraha Mu'miniinta, waxayna dooni Ehelu
Kutaabku (Yuhuud iyo Nasaara)qaarkood inay idin dhumiyaan, Naftooda unbayse dhumin mase oga,
hadday ka Gaaloobaan Aayaadka Eebe ama Xaqa iyo Xumaanta isku khaldaan ama Xaqa qariyaan
iyaga unbay dhibi,

Cabdullaahi Binu Mascuud waxaa laga wariyey in Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) yidhi Nabi kasta wuxuu leeyahay Sokeeye Nabiyada ka mid ah Sokeeyahayguna waa aabbahay,
jeclaha Eebe, Nabi Ibraahim korkiisa nabadgalyo ha ahaatee. Aali-Cimraan (66-71).

72. Waxay dhaheen koox ka mid ah
Ehelu Kitaabka rumeeya waxa lagu soo
dajiyey kuwa (Xaqa) rumeeyey (Qu-
raanka) Maalinta horteeda kana gaa-
looba maalinta gadaasheeda waxay u
dhawyihiin Mu'miniintu inay noqdaa-
ne (Gaaloobaan).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$m]m

73. Hana aaminina (rumeynina)
ruuxaan Diintiinna raacin, waxaad
dhahdaa Hanuun waa hanuunka Eebe,
in la siiyo cid wax la mid ah waxa laydin
siiyey ama idinkula doodaan Eebihiin
agtiisa, waxaad dhahdaa Fadligu ga-
canta Eebe yuu ku suganyahay wuxuu-
na siiyaa Cidduu doono, Eebana waa
waasac (deeq badane) og.

74. Wuxuuna ku gaaryeelaa Naxariis-
tiisa cidduu doono, Eebaana iska leh
Fadliga Wayn.

AJjl U J^J^BjHO'^v£JUb

^y?$^cs*j$ m

^}j&\ jV^yj&cs***.

\jj&\

Gaaladu had iyo jeer waa colka Muslimiinta, halkanna waxaad ku arkeysaan Akhlaaq xumadooda iyo
khayaamadooda, iyagoo is faray inay isu muujiyaan niska hore Muslimiin, niska dambana muujiyaan
Gaalnimo, si ay Muslimiinta ugu beeraan shaki iyo walaac, una dhahaan kuwii Cilmiga lahaa ee ru-
meeyey niskii hore waa kuwaa ka baxeen niskii dambana, waxay kalooy is fareen inayna aaminin ruuxaan
iyaga raacin Xasad iyo Xumaan darteed, Eebaase iska leh fadliga iyo wanaaga siinna cidduu doono,
Naxariistiisana ku khaasyeeli cidduu doono oo Mu'miniinta ah, illeen waa deeq badanee, taasina waxay
inooga digi Gaalada iyo dhagartooda iyo niyad xumaantooda iyo in laga foojignaado. Aali-Cimraan (72-
74).

75. Ehelu Kitaabka waxaa ka mid ah
Ruux Haddaad ku Aaminto Xoolo ba-
dan ku siin (Nasaarada Qaarkeed)
waxaana ka mid ah mid haddaad ku
Aaminto Diinaar aan ku siinaynin,
inaad kor taagnaato mooyee (waa Yu-
huudda iyo wixii la mid ah) waxaana
ugu wacan Arrintaas inay dhaheen na-
guma laha Umiyiintu Jid, waxayna ku
dhihi Eebe Been iyagoo og.

76. Saas ma aha ee ruuxii oofiya Bal-
lankiisa oo Dhawrsada Eebe waa Jece-
lyahay Dhawrsadayaasha.

','4' '4'*

'&\ <jte $J>\> <■*£+* & jf o* &

77. Kuwa ku Gata Ballankii Eebe iyo
Dhaartoodii Lacag (Qiimo) yar kuwaa-
su Nasiib kuma laha Aakhiro, lamana
hadlo Eebe (si Naxariis ah) mana dayo
Xaggooda Maalinta Qiyaame, mana

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

$mm

Daahiriyo, waxayna mudan Cadaab
daran.

Ehelu Kitaabkii Yuhuud iyo Nasaara waxaa ka mid ahaa kuwo Haddaad waxbadan ku Aaminto kuu soo
Celiya sida kuwii Islaamay ama Nasaarada Qaarkeed, waxaase ka mid ah kuwo aan hal diinnaar Had-
daad ku Aaminto aan ku siineyn inaad kor joogto mooyee sida Yuhuudda oo dhihi Xaq naguma leh
Muslimiintu Beenna Eebe ku sheega iyagoo wax og, waxaase Eebe jecelyahay kuwaOofiya Ballanka oo
dhawrsada, Ciddiise ku gadata Ballanka Eebe iyo Dhaartiisa Xoolo waa Midaan Nasiib ku lahayn
Aakhiro oon Naxariis Eebana helayn Qiyaamada Cadaab daranna u sugnaaday.
Rasuulkuna wuxuu yidhi : (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Ruuxii ku Goosta Xoolo
Ruux Muslim ah Xaq darro dhaar wuxuu la kulmaa Eebe isagoo u Cadhaysan. (Imaam Axmed) taasina
waxay ku tusin in layska dhawro Xaqa Dadka oon Xaq darro lagu Cunin, Haddii kale ha sugo Halaag iyo
Ciqaab. Aali-Cimraan (75-77).

78. Waxaa ka mid ah (Yuhuudda)
Kox ku Leexisa Carraabkooda Kitaab-
ka (Quraanka) si aad ugu malaysaan
Kitaabka, kana mid ma aha Kitaabka
waxayna odhan Isagu wuxuu ka ahaa-
day Eebe agtiisa kamana ahaanin Eebe
agtiisa. waxayna ku dhihi Eebe Been
iyagoo og.

79. Kuma haboona Dad in Eebe siiyo
Kitaab, Xukun iyo Nabinimo markaas
ku dhaha Dadka Addoomo ii noqda
Eebe ka sokow, hasayeeshee noqdo
Culimo (Dabeeco fiican) Kitaabkaad
baraysaan dartiis iyo waxaad
baranaysaan.

L^Sl^^yy, u^L-xtf j>ajji-J »>>3tj

80. Idinmana farayo Eebe inaad ka
yeelataan Malaa'igta iyo Nabiyada Ee-
bayaal, ma wuxuu idin fari Gaalnimo
intaad Muslim noqoteen ka dib.

Yuhuud waxaa Caadadeeda ka mid ah Xaq diido iyo Hadal Leexin, waxaana ka mid ah kuwo badala
Hadalka Eebe oo Waji kale u yeela si ay Dadkaan wax aqoonin ugu khaldaan, iyagoo dhihi wuxuu ka soo
dagay xagga Eebe, kamana imaan xagga Eebe ee waa been ay ogyihin. Diinta Islaamkuna ma ogola in
Cid'aan Eebe ahayn la caabudo ama Addoon loo noqdo aad Caabudid, waase in la noqdaa Culimo toosan
marba haddaad Kitaabka Akhriyeysaan ama baranaysaan, Eebana ma faraayo in laga yeesho Malaa'igta
iyo Nabiyada Ilaahyo, Eebana Gaalnimo ma faraayo Cidna, waxayna soo degtay Aayaduhu mar Gaalo
Yuhuud iyo Nasaara ah ku dhaheen Nabiga ma waxaad noogu yeedhi inaan ku Caabudno sidii Ciise loo
Caabuday, oo Nabigu yidhi: Eebaan ka magangalay inaan Caabudo wax ka soo hadhay, Daxaagna
wuxuu yidhi : Waxaa Xaq ku ah ruuxii Quraan baran inuu Faqiih ahaado. Aali-Cimraan (78-80).

Suurat Aali-Cimraan

Juz 4 3

$mm

81. (Xusuuso) markuu ka qaaday
Eebe Ballan adag Nabiyada waxaan
idinsiiyo oo Kitaab iyo Xigmo ah mar-
kaas idiin yimaado Rasuul rumeyn
waxaad haysataan waa inaad rumey-
saan una gargaartaan, kuna yidhi
(Eebe) Ma qirteen oo ma qaadeen Ar-
rintaas Ballankeyga ah oo dheheen
waan qirnay (ogolaanay) markaas ku
yidhi Marag ka noqda Anna la jirkiina
yaan ka mid noqon kuwa marag kici.

82. Ruuxiise jeedsada intaas ka dib
kuwaasi waa kuwo Faasiqiin ah.

83. Ma Diinta Eebe waxaan ahayn yey
rabaan isagoo u hogaansamay waxa
Samaawaadka iyo Dhulka ku sugan
ogolaan iyo ikraahba Xaggiisaana loo
Celin (Dadka).

^<X£$s<fr> j^o Jj3 <>i

84. Waxaad dhahdaa waxaan rumay-
nay Eebe iyo waxa nalagu soo dajiyey
iyo waxa lagu soo dajiyey (Nabi) Ibraa-
him, Ismaaciil, Isxaaq, Yacquub, Fara-
cyadii, wixii la siiyey Muuse, Ciise iyo
Nabiyadii Xagga Eebahood kala bixin
mayno dhexdooda Anaguna Eebaan u
hogaansameynaa.

85. Ruxii doona Diin aan Islaamka
ahayn laga aqbali maayo, Aakhirana
wuxuu noqon kuwa khasaaray.

> * <'Z*

Waxay Aayaduhu Cadayn in Eebe Ballan adag ka qaaday Nabiyada inay Isrumeeyaan isuna gargaaraan,
Siduu Ballan uga qaaday in hadday haleelaan Nabiga Muxamed ah u rumeeyaan uguna gargaaraan, ayna
aqbaleen Ciddii ka leexatana ay Xumaan, Xaqna ma aha in waxaan Diinta Islaamka ahayn la doono,
illee Eebaa wax kastaa u hogaansamaye waana in la rumeeyo Nabiyada Eebe dhamaantood lana kala
saarin, Diinaan Islaamka ahayn Ruuxii doonana wax lagama aqbalo wuuna khasaari Aakhiro, Rasuul-
kuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Ruuxii Carnal fala waxaan
haysanno waxaan ahayn waa lagu Celin. Waa Saxiix. Aali-Cimraan (81-85).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 3

OTII&

86. Sidee u Hanuunin Eebe Qoom
Gaaloobay rumayn ka dib, oo qiray in
Rasuulku Xaq yahay una Yimaadeen
Xujooyin, Eebana ma hanuuniyo
Qoom Daalimiin ah.

87. Kuwaas abaalkoodu waa Lacnad
Eeboo korkooda ah iyo Malaa'igta iyo
Dadka Dhammaantiis.

88. Wayna ku waari (Ciqaatbtooda)
dhexdeeda lagamana fududeeyo Ca-
daabka lamana Sugo.

89. Kuwa Toobad keena intaas ka dib
mooyee oo wanaajiya Eebana waa
dambi dhaafe Naxariista.

4*\ij \£L3j <%* x^ \$U&$1

90. FCuwa Gaalooba rumayn ka
dib,markaas kororsada Gaalnimo laga-
ma aqbalo Toobadooda kuwaasina
waa kuwa Dhumay.

<>5^

bjvStift&gf

91. Kuwii Gaaloobay oo dhintay iya-
goo Gaalo ah lagama aqbalo mid ka
mid ah Dhulka Muggii oo Dahab ah
hadduu isku furto, kuwaasina waxaa u
sugnaaday Cadaab daran wax u gar-
gaarana ma leh.

JcLrf&i

Eebaan ka Magangallay Dhumid Hanuun ka Dib. waxay soo dageen Aayaduhu mar Nin reer Madiina
ahaa Islaamay haddana Gaalnimo u noqday haddana Qoomameeyay oo Cidduu warsaday inuu Toobad-
leeyahay iyo in kale, wuxuuna mudan ruuxii lslaanimo ka dib Laabta Ciqaab daran oo uu ku waari,
Cidiise Toobadkeenta wuu ka aqbali Eebe una dhaafi Dambiga'Cidiise ku sii Madax adaygta Gaalnimada
oo sii korarsata Toobad lagama Aqbalo wayna Baadiyoobeen, Cidii Saas ku dhimatana lagama aqbalo
Dhulka Mugiis oo Dahab ah hadduu isku furto, wuxuuna mudan Cadaab daran, wax u gargaarina ma
jiro.

Waxaa sugnaaday in mid Ehelu Naarka ah loo dhihi Qiyaamada ka warran haddaad leedahay waxa
Dhulka ku sugan maysku furan lahayd markaasuu dhihi : Haa, markaasuu Eebe dhihi wax ka fudud yaan
kaa doonay oo ballan kaaga qaaday Duudkii Nabi Aadam waa inaadan ii Shariig yeelin (Ila Caabudin
wax kale) waadna diiday Gaalnimo mooyee, (Basaar). Aali-Cimran (86-91).

Suurat Aali-Cimraan

Juz* 4

OT1I&

92. Ma gaadhaan sama fal intaad wax
ka bixisaan waxaad jeceshihiin, waxaad
bixisaana Eebe waa ogyahay.

93. Cuntada dhamaanteed xalaal bay
u aha yd Banii-israa'iil wuxuu ka reebay
Israa'iil Naftiisa mooyee, soo degidii
Tawreed ka hor waxaad dhahdaa keena
Tawreed oo Akhriya haddaad runlow
tihiin.

94. Ruuxii ku been abuurta Eebe kor-
kiisa intaas ka dib kuwaasu waa uun
Daalimiin.

95. Waxaad dhahdaa Runbuu shee-
gay Eebe, ee raaca Milladda Ibraahiim
(Jidkiisii) isagoo toosan, kamana mid
ahayn Mushrikiinta.

>*- *

» > > i"i~'» \>-

Aayaddu waxay Caddayn inaan Wanaagga dhabta ah la gaadhayn inta laga bixiyo waxa la jecelyahay
Qaarkiis, markay Aayaddu soo degtay yaa Abuu Dhalxa Beertiisii Sadaqaystay, markaasaa Nabigu faray
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu Qaraabadiisa ku Sadaqaysto, markaasuu u
qaybiyey. Tan kale waxay ahayd Yuhuud tahayna Xaq diidayaal Warsi iyo Xujo badan'waxayna Nabiga
Warsadeen wixii ka Reebanaa Israa'iil oo Cunno ahaa, wuxuuna Eebe u sheegay in Cunadu Xalaal u
ahayd wuxuu isagu is ka reebay mooyee, Tawreed ka hor, ee ha akhriyeen Tawreed hadday run sheegi,
Ciddiise Been abuurta waa Daalimad, Eebana Run buu sheegay ee halla raaco Wadadii Nabi Ibraahim oo
ah Diinta Islaamka ah, Gaalana wax isuma ahayn Nabi Ibraahim.

Ibnu Cabaas wuxuu yidhi : Israa'iil « waa Yacquub»'wuxuuna ku Nadray Hadduu Eebe Caafiyo Inuusan
Cunin Xubnaha Qaarkood isaga iyo Caruurtiisu. Aali-Cimraan (92-95).

96. Gurigaugu horreevey ee loo soo
dejiyey Dadka waa kan Maka (Kacba-
da) waana barakaysanyahay waana
Hanuunka Caalamka.

97. Waxaa ku sugan Aayaad Cad Cad
Maqqaamu Ibraahiimna (waa ku yaal)
Ruuxii galana wuxuu ahaan Aamin,
Eebana wuxuu ku leeyahay Dadka Xaj-
ka Baydka Ruuxii kara Wadada,
Ruuxii Gaaloobana Eebe waa ka
kaaftoonyahay Caalamka.

98. Waxaad dhahdaa Ehelu Kitaabow
maxaad uga Gaaloobaysaan Aayaadka
Eebe, isagoo Eebana Marag u yahay
waxaad Carnal falaysaan.

99. Ehelu Kitabow maxaad uga Celi-
naysaan Dadka Eebe Ruuxii Rumeyn

t . a.

*St 6 uJiS^ j ^Lu- aJ \

^(o4\%Sj^2 ^<j&\ jits J3

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$m&&

idinkoo la dooni (Xaqa) Qallooc idin-
koo marag ah Eebana ma halmaansana
waxaad Falaysaan.

Eebe wuxuu sheegi in Guriga ugu horeeyey in Eebe lagu Caabudo uu yahay Kacbada'Eebana waa
sharifay Baydkaas iyo Masaajidka barakaysan ee Maka, waxaana ku sugan Aayado waa weyn oo ka mid
yahay Maqaamu Ibraahiim, Ciddii Gashana waa Aamin, Eebana Dadka wuxuu ku waajibiyey Ciddii
karta inay u Xajiyaan Baydkaas, Ciddii iska diida isagoo karana Eebe waa ka kaaftoonyahay Gaalo.
Abuudar waxaa laga wariyey inuu yidhi: Waxaan idhi: Rasuulka Allow Masaajidkee u horeeyey?
markaasuu yidhi Masaajidka Xurmaysan (ee Maka) waxaan idhi yaa ku xiga? waxuu yidhi Masaajidka
Aqsa (ee Qudsi) waxaan idhi imisaa u dhaxaysay? wuxuu yidhi Afartan, waxaan idhi yaa ku xigay?
wuxuuna yidhi Meejii Salaadi kugu haleeshaba ku tuko dhamaan waa Masaajide (Imaama Axmed)
Yuhuud iyo Nasaarana Xaqay ka gaaloobi iyagoo arka, kana leexin Dadka, ayna Ceebayni oo Qalloocin,
waana wax la yaab leh inay saasu Caado u tahay. Maantadan aan joogno waxay Muslimiinta iyo Diinta
Islaamka ku hayaan wax la helmaami karo ma aha. Aali-Cimraan (96-99).

d£&($J$l

100. Kuwa (Xaqa) rumeeyow Had-
daad Adeecdaan (Maqashaan) Koox
ka mid ah kuwa la Siiyey Kitaabka (yu-
huud iyo Nasaara) waxay idiin Celin
Iimaankiinna ka dib Gaalnimo.

101. Seed u Gaaloobaysaan idinkoo
laydinku kor Akhrin Aayaadka Eebe
Dhexdiinnana Joogo Rasuulkiisii,
ruuxii Cuskada Eebe (oo ka dhawrsa-
da) waxaa lagu hanuuniyey Jidka
Toosan.

102. Kuwa (Xaqa) rumeeyow ka
dhawrsada Eebe dhawrsashadiisa Xaqa
ah, hana dhimanina idinkoon Muslim
ahayn.

103. Qabsada Xadhigga Eebe (Is-
laamka) dhamaantiin hana kala tagina,
xusana Nicmada Eebe ee korkiinna ah,
markaad Col ahaydeen oos isu Dumay
Quluubtiinna ood Noqoteen Nicmada
Eebe darteed Walaalo, idinkoo ahaa
Qar God Naar ah, oos idinka koriyey
Xaggeeda, saasuu idiinku Cadayn
Eebe Aayaadkiisii si aad u Hanuun-
taan.

Eebe wuxuu sheegay in hadday Mu'miniintu maqlaan warka Gaalada ay Xasdi Jidka Xaqa ahna ka
leexin, maxaa yeelay Gaaladu waa Colka Mu'miniinta waxayna ku dadaali say u Gaalayn lahaayeen,
mana haboona in la Gaaloobo iyadoo Xaqa la haysto oo Cad yahay, tan kale waa in Eebe la Cuskadaa,
Cibaado dhab ahna la Caabudaa, Muslinimana lagu dhintaa, lana Qabsado dhammaan Xadhigga Eebe
oon lana kala tagin. lana Xusuusnaado side Eebe isagu soo Dumay Qalbiga Muslimiinta iyagoo Col
ahaan Jiray, ku Dhicid Naareedna u dhawaa kana koriyey, una Cadeeyay Aayaadka Eebe si ay u
Hanuunaan. Waxaa Sugnaatay: Dhawrsashada Eebe waa in la Adeecoon la Caasiyin, laguna Mahdiyaa
lagana Gaaloobin lana Xusoo la Halmaamin (Xaakim)Tilmaanta Quraankuna waxaa ka mid ah : Inuu
yahay Xadhigii Eebe ee Adkaa iyo Jidkiisii Toosnaa, waxaase loo baahanyahay Walaalnimo, Isku
duubnaan, Xaq raacid, Gaalo ka digtoonaan iyo Toosnaan. Aali-Cimraan (100-103).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

<3M&

104. Ha laydinka helo Umad u yeedha
Khayrka oo fari Wanaagga oo ka reeb-
ta waxa la Naco (Xumaanta) kuwaasi-
na waa uun kuwa Liibaanay.

105. Hana noqonina kuwa kala tegay
oo kale ee iskhilaafay intay u yimaa-
deen Xujooyin ka dib kuwaasina waa
kuwa Cadaab weyn u Sugnaaday.

106. Maalintay Caddaan (Nuuri) Wa-
jiyaal oyna Madoobaan (Doorsoomi)
Wajiyaal, kuway Madoobaato Wajiya-
doodu (Waxaa lagu dhihi) miyaad
Gaaloowdeen Rumeyntiinii ka dib,
Dhadhamiya Cadaabka Gaalnimadii-
nii darteed.

107. Kuwuu Caddaado (Nuuro) Waji-
goodu Naxariista Eebe Dhexdeeday ku
waarayaan.

108. Taasi waa Aayaadkii Eebe oon
ugu Akhriyeynaa korkaaga si Xaq ah,
Eebana ma aha mid la doona Dulmi
Caalamka.

109. Eebe waxaa u sugnaaday waxa
Samaawaadka iyo Dhulka ku Sugan,
Xaggiisaana loo Celiyaa Umuuraha.

VOJ

Ummadan Muslimka ah wuxuu Eebe faray Inay Khayrka u yeedhaan, Wanaaggana Faraan Xumaanta
reebaan, si ay u Liibaanaan, oyna ka figaadaan kala tag iyo iskhilaaf, iyagoo Xaq u yimid, si ayna ula mid
noqonin Gaalada Cadaab daran Mutay Maalinta Qiyaamana Wajiyada Mu'miniintuna way
Dhalaali'kuwa Gaaladuna way Doorsoomi oo Madoobaan, Mu'miniintuna Janay ku waari, Gaaladuna
Naarbay Dhadhamin, Aayaadka Eebana waa Xaq sugan, isagaana iska leh Xukunka Samooyinka iyo
Dhulka, Umuuraha oo dhanna Xaggiisaa loo Celin, Fadli badan yaana ku soo arooray Khayrkoo lays
faro iyo Xumaanta oo layska reebo, waana Tiirka Diinta Islaamka'laguna Sharifay Ummadan Muxam-
diyada ah.

Rasuulkuna wuxuu yidhi : (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Ruuxii arkaa Xumaan ha
ku dooriyo Gacanta, hadduusan karin Carrabka, hadduusan karin Qalbiga, waana Iimaanka u tabar yar
(Muslim) mar kale wuxuu yidhi : Eebaan ku dhaartee Wanaagaad faraysaan oo Xumantaanad reebay-
saan ama wuxuu Eebe u dhawyahay inuu idinku diro Ciqaab agtiisa ah, ood Baridaan oosan idin Ajiibin.
(Axmed iyo Kuwa kale). Taasina waxay ku tusin Ahmiyadda umuurtaas iyo in Ummadii ka tagtaa ay
mudan Ciqaab Halaag. Aali-Cimraan (104-109).

110. Waxaad tihiin Ummadda u
Khayroon ee loo soo bixiyey Dadka,
waxaad fartaan Wanaagga waxaadna
ka reebtaan Xumaanta waxaadna ru-

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

ni&

meysaan Eebe, hadday rumeeyaan Ehe-
lu Kitaabku (Xaqa) Saasaa u khayr-
roonaanlahayd, waxaa ka mid ah
Mu'miniin, badankoodna waa
Faasiqiin.

111. Idin wax yeellayn tnahayaan wax
dhibah tnooyee, hadday idin la dagaal-
lamaana waxay idiin jeedin Dabada
(way carari) loona Gargaari Maayo.

1 12. Waxaana lagu qadaray Korkoo-
da Dulli meel kastooy joogaanba, Xad-
hig Eebe iyo Xadhig Dad mooyee,
waxayna la noqdaan Cadho Eebe,
waxaana lagu qadaray Miskiinimo,
waxaana ugu wacan inay ka gaaloo-
baan Aayaadka Eebe Dilayaanna Na-
biyada Xaq daro, waxaana ugu wacan
Caasinimadooda iyo Xadgudubkooda.

Eebe wuxuu sheegay in Ummadda Muxamadiyada ah u Khayrbadan tahay Umadaha, maxaa yeelay
Wanaaggay Faraan'Xumaantana way reebaan, Eebana way rumeeyaan. Rasuulkuna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Anagaa ugu dambeyna Dadka uguna horayn Qiyaa-
mada, uguna hor gali Jannada, in kastoo horteen la siiyey Kitaab inagana ka dib layna siiyey, waxaana
Eebe nagu hanuuniyey waxay isku Khilaafeen oo Xaq ah, Maantana way isku Khilaafeen, Dadkuna
innagay ina raacaan, Barri Yuhuudbaa leh, Bari dambana Nasaara. (waxaa wariyey Abuu Yaclaa).
Xumaanta Yuhuud iyo sida loo duleeyeyna wax badan yuu Quraanku ka waramay, hadday Muslimiin
dhab ah la dagaalamaanna way Jabi ooy Carari, Dullibaana lagu Qadaray iyo Cadho Eebe, Illeen Aayaad-
ka Eebe yey beeniyeene oo Ambiyaday Xaq darro ku Dili jireen oo waxay la imaanayeen Xumaan iyo
Xad gudub. Haddaanse aragno inay Gaaladu Ayaamahan isugu tageen Muslimiinta Dhulkii Islaamkana
qabsadeen Dadkiina laayeen taas waxaa sababay Muslimiinta oon Jahaad dhab ah Jahaadin, si xaq ahna
u raacin Amarka Eebe, markayse si dhab ah Eebe u Adeecaan Xadhigga Eebana wada qabsadaan shaki
ma laha inay Adkaan'Xaqoodana soo Ceshan'Caalamkuna Khayr ku hogaamin sida Eebe Ballan
qaaday. Aali-Cimraan (1 10-1 12).

113. Isku mid ma aha, Ehelu Kitaab-
ka waxaa ka mid ah Ummad u Taagan
(Xaqa) oo Akhrida Aayaadka Eebe
Saacadaha Habeenka iyagoo Sujuud-
san, (waa Cabdullaahi Binu Salaamo
iyo Saaxiibadiis).

114. Rumeynna Eebe iyo Maalinta
Dambe farana Wanaagga kana reeba
waxa la naco (Xun) una dag dagi Wa-
naagga, kuwaasi waxay ka mid yihiin
kuwa suuban.

115. Waxay Falaan oo Khayr ah laga-

'»A

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$mm

ma qariyo (Dayaco), Eebana waa ogya-
hay kuwa dhawrsada.

116. Kuwa Gaaloobay kama kaafido
Xoolahoodu iyo Caruurtoodu Eebe
Xaggiisa waxba, kuwaasuna waa Ehel-
ka Naarta wayna ku Dhex waari.

117. Waxay Bixiyaan Noloshan Ad-
duunna waxay la mid tahay Dabayl Qa-
bow (daran) oo ku dhacday Beer Qoom
dulmiyey Naftooda ooy Halaagtay, ma
dulmiyin Eebe iyagaase Naftooda
Dulmiyey.

*A\'A*>ys ;> li^^x^ -Iff i
&£ 4$ J* ~Jb Jlijfflj

Oj^Q^Qt^lilijIj

Marka Quraanku Ehelu Kitaabka wax kasheegi wuxuu u jeedaa kuwa Xaqa ka leexday, hase yeeshee
kuwa rumeeyey Xaqa sida Asaxaabigii Cabdullaahi Binu Salaam iyo Saaxiibadiisii kale, kuwaasoo Eebe
ku tilmaamay Aayadahan Camalkoodii iyo waxa Eebe ku abaal marin oo Wanaag ah, kuwa Xaqa ka
Gaaloobayse waxba uma taraan Xoolo iyo Caruuru, waxayna mudan Naar, Waxay Adduunka ku
bixiyeenna waxuu la mid yahay Beer Dabayl darani Halaagtay, Eebana Cidna ma Dulmiyo ee Dadku
iyagaa Naftooda Dulmiya, Camalka Fiican ee layska abaal marin waxaa u shardi ah Eebe rumeyn iyo
Xaq raacid, iyo Toosnaan, hadii kale waxay noqon wax kama jiraan iyo Lugooyo.
Aali-Cimraan (113-1 17).

118. Kuwa (Xaqa) rumeeyow ha ka
yeelanina Saaxiib (Hoose) wax idinka
soo hadhay, kuma gabood falaan Fa-
saadintiinna waxayna Jecelyihiin dhib-
kiinna, waxay ka muuqataa Cadhadu
Afkooda, waxay qarsan Laabahoodu
yaa ka weyn, waan idiin Caddaynay
Aayaadka haddaad wax kasaysaan.

1 19. Idinkani waad Jeceshihiin Iyagu-
na idinma jecla, waxaadna rumeysaan
Kitaabka dhammaantiis, hadday idin
la kulmaanna waxay dhahaan waannu
rumeynay Hadday kaliyoobaanna
waxay idiin Qaaniinaan Xubnaha (Fa-
raha) Cadho darteed, waxaad dhahdaa
ku dhinta Cadhadiinna, Eebana waa
ogyahay waxa Laabta ku sugan.

1 20. hadday idin taabato Wanaag way
Xumeysaa hadday idinku dhacdo Xu-
maanna way ku Farxaan, haddaad Sa-
mirtaan ood Dhawrsataan idinkama

E3 L)^JL*>Jr£ d\

oj^yj pX3>£ *jpr>rf £lj\ pSiUA

jjp jj X^\Ci\ jSt&4X\ oif^Ckljo

Suurat Aali-Cimraan

Juz 4 4

$mm

dhibayso Dhagartoodu waxba, Eebana
waxay Carnal fali wuu Koobay.

V 9< *> ff* > t>

Eebe Sareeye wuxuu uga digi Mu'miniinta inay Gaalada ka yeeshaan Saaxiib gaar ahaaneed ooy Sirtooda
ku Qarsadaan, taasi ma haboona oo Gaalo layskuma halleeyo, illeen waa Col Xumaan kula jecel,
mararna ka sheega Afkooda, inkastoo waxa Laabta kaga jiraa ka weynyahay, Arrintaasna waa Xaal Eebe
ogaysiiyey Mu'miniinta hadday wax fahmi ooy waana Qaadan,

Ma aha inaan jeclaanno iyagoo ina Neceb, oon rumeynay Xaqa dhammaan iyaguna ka Gaaloobeen, oyna
Khayaani Mu'miniinta ooy Wanaag u muujin markay isla joogaan, markay kali noqdaanna Cadho Faraha
inoola Qaniini, ha ku Dhinteen Cadho, Wanaageenay ka nixi oo Xumaanteenay ku Farxi, Haddaanse
adkeysanno oon Toosnaanno Dhagartoodu waxba inama yeesho, illeen Eebaa koobay waxay Qarsan
ama Camalfali oo Xumaan ah. Waxaa la sheegay in Cumar Binu Khadhaab lagu yidhi : Waxaa jooga Wiil
Gaal ah oo wax Qora ee maad Qoraa ka dhigatid markaasuu yidhi : Ma waxaan ka dhigan Saaxiib Hoose
(Bidhaano) waxaa ku dhacay Muslimiinta oo Dulli iyo kala tag ah waa markay Gaalo Saaxiib moodeen,
iyaguna Colloobeen oy Qaybsameen, waase in laga baxo arrintaas. Aali-Cimraan (1 18-120).

121. (Xusuuso) markaad ka Kallah-
day (tagtay) Ehelkaaga adoo u yeeli
Mu'miniinta Goob Dagaal Eebana waa
Maqle og.

122. Markay Hamiday «Doontay»
Labo Kooxood oo idinka mid ah inay
Fashilaan (Cabsadaan) Eebana Wali-
gooda (Gargaarahooda) ahaa ee Eebe
uun ha tala saarteen Mu'miniintu.

123. Dhab ahaan buu idiin ku Gar-
gaaray Eebe (Maalintii) Badar idinkoo
dulaysan «Tabar yar», ee ka Dhawrsa-
da Eebe waxaadna mudantihiin inaad
ku Mahdisaan.

124. Markaad ku lahayd Mu'miniinta
Miyuusan idiinku Fillayn inuu idinku
Xoojiyo Eebihiin Saddex Kun oo
Malaa'ig ah oo soo Degi.

125. Waa na kaafiyaan ee haddaad
Samirtaan (Adkeysataan) ood dhawr-
sataan (waydinku fillaan) waxayna
idiinku imaan deg daggooda, kaasna
waa Xoojin Eebihiin Shan Kun oo
Malaa'ig ah oo Calaamaysan.

126. Uma yeelin Eebe (Arrintaas) Bis-
haaradiinna mooyee iyo inay ku Xasis-
ho Quluubtiinnu isaga, Gargaar aan
Eebe agtiisa ahayna ma jiro ee ah
Adkaade Falsan.

, M*'»i i*>\

ISJ c£-*.>"**

Suurat Aali-Cimraan

Juz 4 4

0$5fli&

127. Si uu u Gooyo (Halaago) qayb ka
mid ah kuwa Gaaloobay ama Walba-
haariyo oy Noqdaan iyagoo Khasaa-
ray.

■ xp-

Aayadahan wuxuu Eebe kaga warami Dagaalladii Uxud iyo Badar oo Tan hore ahayd Bishii Soonfur
Sanadkii Saddexaad ee Hijrada Uxudna waa Buur weyn oo Magaalada Madiina Xagga Waqooyiga ka
xigta, Muslimiintana dhibaa ku gaadhay markay Khilaafeen Amarkii Nabiga Qaarkood oo ka
tageen halkay ilaalinayeen, markaas laga soo galay halkaa ilaa Nabiga laga dhaawacay Dad badan oo
Asaxaabtii anna ku Shihiideen, taasina waxay ku tusin Xumaanta is khilaafka iyo amarka Fiican Diidma-
diisa waana waxay u Waajibtay in laga digtoonaado. Tan kale waa Dagaalkii Badar ee weynaa ee Eebe u
gargaaray Muslimiinta Xoojiyeyna iyagoo Tabar iyo Tiraba yaraa, hase yeeshee Eebaa Nasrigiisa iyo
Malaa'ig ugu gargaaray, Taasina waxay ku tusin in Eebe u gargaari Muslimiinta markay dhab ahaan
Eebe u Adeecaan Sharcigiisana ku dhaqmaan, Day sida loo jabiyey Gaaladii Qureesheed ee Kibirka u soo
duushay si ay Xaqa u baabi'iyaan una waxyeeleeyaan Muslimiinta.

Badar waa magaalo u dhaw Madiino Dagaalkuna wuxuu ahaa Maalin Jamce ah Todobiyo Tobanka
Bisha Soon, Sanadkii Labaad ee Hijrada, Muslimiintu waxay ahaayeen saddex boqol iyo dhawr iyo toban
gaaladuna ilaa kun. Aali-Cimraan (121-127).

128. Waxba Amarka kuma lihid Na-
biyow ama wuu ka Toobad aqbali Eebe
ama wuu Cadaabi Gaalada, illeen waa
Daalimiine.

1 29. Eebaa iska leh waxa Samooyinka
ku sugan iyo waxa Dhulka ku sugan,
wuxuu u dhaafaa (Dambiga) Ciduu
doono, wuxuuna Cadaabaa Ciduu doo-
no, Eebana waa Dambi dhaafe
Naxariista.

130. Kuwa (Xaqa) rumeeyow ha u
Cunina Ribada Laablaab, kana
Dhawrsada Eebe waxaad Mudantihiin
inaad Liibaantaane.

131. Kana dhawrsada Naarta loo
Darbay Gaalada.

132. Adeecana Eebe iyo Rasuulka
waxaad u dhawdihiin in laydiin
Naxariistee.

133. Una deg daga Dambi dhaafka
Eebihiin iyo Janno Ballaadhkeedu ya-
hay Samaawaadka iyo Dhulka oo loo
darbay kuwa dhawrsada.

1 34. Ee ah kuwa wax bixiya Waqtiga
Ladnaanta iyo Dhibkaba, ee Damiya
Cadhada ee iska Cafiya Dadka, Eebana
waa Jecelyahay Samafalayaasha.

tin* '3 Vi/3 ' <4 Oj*-*ri CM \

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$imm

135. Kuwa markay falaan Xumaan
ama Dulmiyaan Naftooda Xusa Eebe,
Warsadana Dambi dhaafld dambigoo-
da, wax dambi dhaafana ma jiro Eebe
mooyee, oon daa'imin (Xumaantay) fa-
leen iyagoona og.

1 36. Kuwaas Abaalkoodu waa Dambi
dhaafka Eebahood iyo Jannooyin ay
Dureeri dhexdeeda Wabiyaal iyagoo ku
waari dhexdeeda, waxaa Wanaagsan
Abaalka kuwa Carnal Falay.

Gaaladu waxay ka Jabiyeen Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Maalintii Uxud
Dhoosha wayna Dakhreen markaasaa Dhiiggu Dareeray markaasuu yidhi say u Liibaani Qoom ku falay
Nabigooda waxaas isagoo Xaqa u yeedhi, markaasay soo dagtay Waxba kuma lihid Amarka, Eebaa ku
shaqa leh oo ama ka Toobad aqbali ama Cadaabi kolley waa daalimiine, illeen isagaa Xukunka Caalam-
ka iska lehe, taasina waxay ku tusin in Jahaad iyo Carnal Waajibtahay Arrinta dhabteedase Eebe ku
shaqaleeyahay, wuxuu rabana fali Cidduu rabana u gargaari. Ribaduna waa xaaraan Reeban ama
ha yaraato ama ha badnaatee, saan soo sheegnay, waana in Naar laga dhawrsadaa Eebe iyo Rasuulkiisana
la Adeeco loona dagdago Dambi dhaaf iyo Janno wayn oo loo darbay kuwa dhawrsaday, ee wax bixiya
had walba, ee Cadha Damiya, Cafiyana Dadka, Wanaagana Sameeya, Eebana Xusa markay Dambaa-
baan, Dambi dhaafna Eebe warsada, illeeh waxaan Eebe ahayn Dambi ma dhaafee, oon Xumaanta
Daa'min, waxaana lagu abaal marin DambiDhaaf iyo Jannooyin ay ku Waari loona darbay kuwa
Camalka Fiican. Saas darteed waa in wanaagga lagudadaalo Xumaantana laga fogaado. Aali-Cimraan
(128-136).

1 37. Waxaa dhab ahaan u tagay Hor-
tood Sunno (Waddo) ee Socda Dhulka
oo eega siday noqotay Cidhibtii
Beeniyayaashii.

138. Kaasi waa Caddayn Dadka waa-
na Hanuun iyo Waanada kuwa
dhawrsada.

139. Ha tabar yaraanina hana Muru-
goonina idinkaa Sareyn haddaad Tihiin
Mu'miniine.

140. Hadduu idin taabtay Dhib
(Dhaawac) Dhabahaan buii u taabtay
Qoomkana Dhib la mid ah, waana Saas
Adduunyadu waxaanuu ku kalawaree-
jinaa Dadka Dhexdiisa iyo in Eebe
Muujiyo kuwa rumeeyey kana yeesho
Xaggiinna Marag, Eebana ma jecla
Daalimiinta.

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

«li&

141. Iyo inuu Imtixaamo kuwa ru-
meeyey Tirtirana Gaalada.

142. Ma waxaad u Maleyseen inaad
Galayssaan Jannada isagoon Muujinin
Eebe kuwa Jahaaday oo idinka mid ah
oosan Muujinin kuwa Samra.

143. Dhab ahaan waxaad u ahaydeen
kuwa jecel Geerida ka hor la kulankee-
da, waadna aragteen Geeridii idinkoo
Fiirin.

Eebe wuxuu u sheegay Mu'miniinta Dagaalkii Uxud ka dib inuu Imtixaankan oo kale u horreeyey
Umadihii hore, Quraankuna Hanuun iyo Waano yahay, in la Cabsado oo la tabaryaraado ama La
walbahaarana ayna haboonayn, maxaayeelay waxaa Guusha ku dambeyn Mu'miniinta dhabta ah, hadduu
Dil iyo Dhaawac idin Taabtayna iyagaba wuu Taabtay waana sidaas Sunnada Eebe inay marba Ruux ku
dhacdo Masiibadu, waana Imtixaan, mana suurowdo in Janno la galo Imtixaan la'aan, Mana aha in
Jahaadka iyo ku Shihiidkiisa la Jeclaado marka Gaalada lala kulmana la Cabsado.
Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi: Ha jeclaanina la kulanka
Colka, ee Warsada Eebe Caafimaad, markaad la kulantaanna Adkaysta oo Ogaada in Jannadu tahay
Hooska Seefaha Hoostiisa (Saxiix). Aali-Cimraan (137-143).

144. «Nabi» Muxamadna ma aha
waxaan Rasuul ahayn, waxaa Tagey
hortiis Rasuullo, ee hadduu Dhinto
ama La dilo ma waxaad u gaddoomay-
saan Cidhibtiinii (Dib), Ruuxii U ga-
dooma Cidhibtiisii (Gaalooba) kama
Dhibo Eebe waxba, wuuna Abaal ma-
rin kuwa ku Shukriya.

145. Nafna ma aha tii Dhimata Idan-
ka Eebe la'aantiis waa Kitaab Muddey-
san, Ruuxii Doona Abaalka Adduunyo
waxbaan ka siineynaa, ruuxii doona
Abaalka Aakhirana Waxbaan Ka Sii-
naa, Waxaana Abaal marin kuwa
Shukriya.

146. Imisa Nabi la Dilay ooy la Jireen
culimo Dagaallami oo Badan, oyna
Cabsanin wax ku Dhacay Jidka Eebe
Dartiis,Tabarna yareynin, Dulloobin-
na, Eebana waa Jecelyahay kuwa
Samra.

147. Mana aha Hadalkoodu waxaan
ahayn Eebow nooDhaaf Dambiganna-

lyjt^Uj <ul J-JU" c| (*tr *** *-*> l^-^J

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$mym

ga iyo Xadgudubkanaga Amarkanaga,
Sugna Gomadahanaga noogana Gar-
gaar Qoomka Gaalada ah.

148. Markaasuu Siiyey Eebe Abaalka
Adduunyo iyo Wanaagga Abaalka
Aakhiro, Eebana wuxuu Jecelyahay
Samafalayaasha.

- x . <\\ ft' *>' Cz\\ ^ {"*.& \»<\f<

Maalintii Uxud markuu Dhibgaadhay Miislimiinta yaa Iagu Dhawaaqay in la Dilay Nabigii (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) waxaana jirtay in La dhaawacay, markaasay Naxeen oo Walbahaa-
reen Muslimiintii markaasay soo Dagtay Aayaddu. Cidwalbana way Dhiman waxaase Hadhi Eebe,
Nabiyadii horana waa kuwii Dhintay, waxaase loo baahanyahay Adkaysi iyo Samir iyo Doonid Abaal-
marinta Eebe ee wanaagsan, ee ma banaana in la shakiyo ama la Walbahaaro oo la Tabaryareeyo.
Aayaddana waxaa Akhriyey Abuubakar Maalintii Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) Geeriyooday, markuu u yimid Cumaroo Dadka la Hadli, oo leh Car waa Ruuxii Sheega in Nabigii
Dhintay, markaasuu Abuubakar K hud bad Akhriyey Isagoo leh Ruuxii «Nabi» Muxamed Caabu-
dayayoow Muxamed wuu Dhintay, Ruuxii Eebe Caabudayeyna Eebe waa Noolyahay mana Dhimanayo.
Taasina waxay ku tusin Fadliga Abuubakar iyo Xaq ku Sugnaantiisa, Saasaana looga Baahanyahay
Mu'minka inuu Xaqa ku Sugnaado Had iyo Jeer iyo Si Walba. Aali-Cimraan (144-148).

149. Kuwa Xaqa Rumeeyow haddaad
Addeecdaan (Maqashaan) Kuwa Gaa-
loobay waxay idiin Celin Cidhibtiina,
markaasaad Noqonaysaan idinkoo
khasaaray.

150. Eebaase Gargaarihiinna ah, isa-
gaana ugu Khayrroon Gargaare.

151. Waxaan ku Tuuraynaa Quluubta
kuwa Gaaloobay Argagax la Wadaa-
jintooda Eebe waxaan loo soo Dejinin
Xujo Darteed, Hoygooduna waa Naar,
Iyadaana U xun Xerada Daalimiinta.

152. Dhab ahaan yuu idiinku Ru-
meeyey Eebe Yaboohiisii markaad ku
Dhamayneyseen (Ku dilayseen) Idam-
kiisa, intaad ka Cabsataan ood ku Mu-
rantaan Amarka ood Caasidaan intuu
idin Tusiyey waxaad Jeceshihiin ka
Dib, waxaa idinka Mid ah Ruux Dooni
Adduunyo, waxaana idinka mid ah
Ruux dooni Aakhiro, markaas idinka
Hlay Xagooda si uu idiin Imtixaano,

^k ' ' •• > i - "> $^ s A

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$iMm

dhab ahaanna wuu idiin Cafiyey, Eebe-
na wuu ku Fadli leeyahay Mu'miniinta.

153. Markaad koreyseen aydaan Mi-
licsanayn Cidna, Rasuulkuna idiinka
Yeedhi Gadaashiina oo idinku dhacay
Murug la jirto Murug (kale) si aydaan
ugu Walbahaarin wixii idin ka tagay
iyo wixii idinku Dhacay, Eebana waa
ogyahay waxaad Falaysaan.

Qisada Dagaalkii Uxud aadbay Aayaduhu uga Warameen, waxayna si Fiican u Tilmaameen Xaalkii
Muslimiinta iyo say u Xanuunsadeen markay Koox ka mid ah oo Ilaalinaysay Colka Khilaaftay Amarkii
Rasuulka, lagana Cararay Rasuulkii isagoo ugu Yeedhi inay soo Joogsadaan. Tan kale War Gaal waa
inaan la maqlin oon la Adeecin illeen waa Khasaare. Waxaa Sugnaatay in Rasuulku (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ku yidhi: Cabdullaahi Binu Jubayr iyo Kooxdiisii: Halkan haka
tagina, xataa haddaad Aragtaan Anagoo nala Jabiyey ha noo kaalmeynina, Markey Muslimiintu
Reeyeen yaa Kooxdii ka tagtay Halkeedii Ninkii Madaxda u ahaa iyo wax yar mooyee, markaasay
Gaaladii Soo hareereeyeen Muslimiintii. Taasina waxay ku tusin Wanaagga isku Duubnida Muslimiinta
iyo Xumaanta iskhilaafka. Ruuxii doona inuu si Fiican u siyaad sado Arrintan ha Akhriyo Kutubta
Siirada iyo Tafsiirada wax badan buu ka heliye. Aali-Cimraan ( 149-153).

154. Markaas uu ku soo Dejiyey Kor-
kiinna Murug ka dib Aaminnimo Dar-
teed Lulmo daboolaysa Koox idinka
mid ah, Kooxna waxaa Walaacisay
Naftooda waxayna u Malayn Eebe
Male Jaahiliyeed waxayna Dhihi ma
waxbaan ku leenahay Amarka, waxaad
dhahdaa Amarka Dhamaantiis Eebaa
iska leh, waxayna ku Qarin Naftooda
waxayna kuu muujinayn iyagoo dhihi
haddaan Amarka wax ku leenahay Na-
laguma Dileen Halkan, waxaad Dhah-
daa haddaad tihiin Guryihiinna way u
soo bixilahaayeen kuwa loo Qoray
Geerida halkay Seexan (Lagu Dili),
(saasna wuxuu u Falay Eebe) inuu Im-
tixaano Eebe waxa Laabtiinna ku Su-
gan iyo inuu kala Shaandheeyo waxa
Quluubtiinna ku Sugan, Eebana waa
Ogyahay waxa Laabta Ku Sugan.

155. Kuwii Jeedsaday oo idinka mid
ah Maalintay Kulmeen Labadii Col
waxaa uun Simbiriirixiyey Shaydaan
waxay kasbadeen Sababtiisa Qaarkood

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$&mm

wuuna iska Cafiyey Eebe Xagooda Ee-
bena waa Dambi Dhaafe dulbadan.

t><

M^^j^^^oiri^^^-^J

Eebe wuu ku manaysan Addoomadiisa wuxuu ku soo dajiyey Mu'miniinta Uxud oo Lulmo ah Murug ka
Dib, sidoo kale Xasilooni Taasina waxay ku tusin Sugnaan iyo Ku kalsoonida Eebe, Ibnu Mascuud
waxaa laga wariyey: Lulmadu Dagaalka waxay ka timid Eebe, Salaaddana Shaydaan. (Waxaa Sheegay
Ibnu Abii Xaatim).

Munafiqiintuse waxay la Joogeen Qas iyo Calaacal iyo ma Amaraa Gacanta noogu Jira, Xaalka Eebaa
iska leh Dhammaantiis. Cidii Dagaalka ku Dhimatana Kolley way u soo bixilahaayeen Halkay ku
Dhinteen, Hase yeeshee wuxuu Eebe Saas u falay Imtixaan Dartiis, iyo inay Cadaadaan kuwa Simbiriirix-
day oo Shaydaan Waswaasiyey. Saas darteed waa Eebe in lagu kalsoonaado, wax fiicanna laga malaysto,
Walaacin iyo Murugeyn Mu'miniintana layska jiraa illeen isagaa wax walba awoodee. Muslimiintii Hore
Qaarkood waxay Dhihi jireen ; Wanaagga Abaalkiisu waa in Wanaag lagu waafajiyo, Xumaanta Abaal-
keeduna waa in Xumaan kale lagu Dhoco. Runtii Qisada Uxud waa Imtixaan Cad. Aali-Cimraan (154-
155).

1 56. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow ha No-
qonina sida kuwa Gaaloobay oo ku
yidhi Walaalahood markay ku Safraan
Dhulka ama Duulaan hadday Agtana-
da Joogaan ma dhinteen Lamana Di-
leen si uu uga yeelo Arrintaas Qooma-
mo Quluubtooda, Eebana waa Noo-
leeye iyo Dile, Eebana waxaad Carnal
Falaysaan wuu arkaa.

157. Haddii laydinku Dilo Jidka Eebe
amaad Dhimataan Dambi Dhaaf Eebe
iyo Naxariistiisa yaa idiinka Khayrba-
dan waxay Kulmin.

158. Haddaad Dhimataan ama laydin
Dilo Xagga Eebe umbaa laydiin Celin.

159. Naxariista Eebe Darteed yaad
ugu Jilicday haddaadse tahay Mid In-
gagan oo Qalbi Adag way kaakala tagi
lahaayeen Gaararkaada, ee iska Cafi
una Dambi Dhaaf warso kalana Tasho
Amarka, markaas haddaad wax goosa-
tana talo saaro Eebe (Ku Dhaqaaq),
Eebe wuxuu Jecelyahay kuwa Tala
Saartee.

£$5$ '££$* £%UC tx4ft$

1 60. Hadduu idin Gargaaro Eebe wax
idinka Adkaan ma jiro Hadduu idin
Hoojiyana waa Kuma kan idiin Gar-

Suurat Aali-Cimraan

Juz 4 4

3M&

gaari Gadaashiis, Eebe uun ha Tala
Saarteen Mu'miniintu.

\Oy±

Y^y^&yQ

Rasuulka Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Eebe ugu Deeqay
Dabeeco Fiican Saas darteed yey Mu'miniintu ugu soo kulmeen, Hadduuse Kakanyahay way ka Agcarari
lahaayeen, saasuuna Eebe u faray inuu iska Cafiyo wixii Dhib ah ee kaga yimaada Mu'miniinta, Una
Dambi dhaaf Warsado, Lana Tashado, Marka arrin la goostana lagu Talaabsado isagoo la talo Saaran
Eebe, Gargaarna Eebaa iska leh, hadduu Muslimiinta u gargaaro wax ka adkaan ma jiro, haddii kalena
yaa Eebe ka soo hadhay oo Gargaara ah. Mu'miniintuna waa inayna noqonin sida Gaalada oo Ciddii
meel ku soo Dhimata ama Jahaad ku Shahiidda ku Dhihin hadday nala joogi lahaayeen mayna Dhinteen,
Taasina waa Qoomamo la yeelay Quluubtooda, Eebaase waxna Nooleeya waxna Dila, Si kastood u
d hi ma tan a Eebaa lagu Hor keeni, waxaase ka Khayroon waxa la kulmin oo Aduunya ah in lagu Shahiido
Jidka Eebe si Dambi Dhaaf iyo Naxariis Eebe loo helo. Aali-Cimraan (156-160).

161. Kama suurowdo Nabi inuu wax
Khayaamo, Ruuxii wax Khayaama
wuu la Imaan wuxuu Khayaamay
Maalinta Qiyaame, markaas waxaa loo
Oofin (Dhamayn) Nafkasta waxay
Kasbatay Lagamana dulmiyo.

162. Ruux Raacay Raalli ahaanshaha
Eebe ma la mid Baa Ruux la noqday
Cadho Eebe Hoygiisuna yahay Jahan-
namo iyadaana U xun meel loo Noqdo.

163. Iyagu waa Darajaad Eebe agtiisa,
Eebana waa Arkaa waxay Fali.

164. Dhab ahaanbuu ugu Manaystay
Eebe Mu'miniinta markuu ka Bixiyey
Dhexdooda Rasuul Naftooda ka mid
ah kuna Akhriyi Korkooda Aayaadkii-
sa Daahirinna Barina Kitaabka (Qu-
raanka) iyo Xigmada (Sunada Nabiga)
waxayna ahaayeen Horay Baadi Cad.

^>> 'li'l s\i" > '\"

*& >' • • <^"*t^ !>\X "S&X*" "Ct

Khayaamada iyo Dhagartu waa ka Reebantahay Ruuxa Muslimka ah ama ha ahaato waxa Gaalada
Laga helo ama waxa kale, Khayaamadana wuu keeni Qiyaamada Saaxiibkeed isagoo Xambaarsan,
Cidwalbana waxay la kulmi Qiyaamada waxay kasbatay Dulmina ma jiro. Ruux raacay Xaqa Eebe la mid
ma aha mid Cadho Alle ku dhacday oo Gali Naar, Dadkuna waa Darajaad oo iskuma Qasna Eebana waa
Arkaa, Mu'miniintuna wuxuu Eebe ku manaystay Soo Bixinta Rasuulka Muxamed ah (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) iyagoo Yaqaanay Runtiisa, Aaminimadiisa iyo Wanaagiisaba, kuna
Akhriyi Quraanka, iyo Sunada Nabiga iyagoo Horay Baadi u ahaa. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadga-
lyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi Waxaan Garan Midkiino lmaan Qiyaamada isagoo Xambaar-
san Riti Qayhyi markaa uu Dhihi : Muxamedow Muxamedow, oon dhihi waxba kaagamo Hanto Eebe
waan ku gaadhsiiyey (waa dheeryahay...)

Waxaan a soo arroray wax badan oo ka DigiXumaanta khiyaamada iyo CuniddaXaq darro ee Xoola
kale, haddaadse iska Khayaanto Ciddaad Aragto, ood iska Cunto waxaad la kulanto, oodan waxba u
Aabayeelin Taasi ma Islaambaa, Muslinimaduna waa Toosnaan, Eebe ka yaabid, Xaq raacid, Xalaal
Cunid, Wanaag u yeedhid, Xumaan ka Reebid iyo ku dhaqan Dhab ah Diinta Islaamka. Aali-Cimraan
(161-164).

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$m)m

165. Hadday idin Asiibtay (idinku
Dhacday) Dhibaato waxaad Asiibteen
Laba Jibaarkeed (Badar) waxaad dhah-
deen xaggee Nooga yimid (Dhibku)
waxaad dhahdaa Agta Naftiinna, Ee-
bana wax kasta wuu karaa.

166. Waxa idinku dhacay Maalintay
kulmeen Labadii Kooxood waa idam-
ka Eebe iyo inuu Muujiyo Mu'mi-
niinta.

167. Iyo inuu Muujiyo kuwa Munaa-
faqoobay, oo loo yidhi Kaalaya ku Di-
rira Jidka Eebe ama Difaaca, waxayna
dheheen Haddaan ognahay Dagaal
waan idin raaci lahayn, iyagu Gaalni-
maday Maalintaas uga Dhawyihiin Ru-
meyn, waxay ka odhan Afkooda
waxaan ahayn Quluubtooda, Eebana
waa ogyahay waxay Qarin.

168. waa kuwa ku yidhi Walaalahood
(Munaafiqiintu) iyagoo iska fadhiistay
Hadday na Adeecaan lama Dileen,
waxaad dhahdaa ka Dhawra Naftiinna
Geeri Haddaad Run sheegaysaan.

1^ >

Hadday Muslimiintu Qaadanwaayeen Dhibkii Maalintii Uxud iyaba waxay Dileen ama Qabteen Maalin-
tii Badar La bo Jibaadh, Xaalkuna wuxuu ku dhacay ldam Eebe iyo ogaanshihiis iyo inay kala Muuqdaan
Mu'miniinta dhabta ah iyo Munaafiqiinta, waxaana dhacday in Munaafiqiintii iska soo noqotay Isagoos
Hogaamin Munaafaqii Cabdullaahi Binu Ubayi Binu Salool iyagoo sheegey inayna Muuqan waxay u
Dagaalamaan, Muslimiintuna ku lahayd war kaalaya Dirira ama Badiya Muuqaalka, Saasay ku Tageen
iyagoo shccgi inaan la laayeen kuwii Jahaadka lagu Dilay Haddii Warkooda la maqlo. Ha ka Celiyeen
Naftooda Geerida hadday Run sheegi, taasina waa Caadada Munaafiqiinta Calaacala. Aali-Cimraan
(165-168).

169. Hana u Malaynina kuwa Lagu
Dilay Jidka Eebe kuwa dhintay, Saas
ma aha waxay ku Noolyihiin Eebahood
Agtiisa Laguna Arzaaqi.

1 70. Iyagoo ku Faraxsan wuxuu siiyey
Eebe oo Fadligiisa ah, kuna Bishaaray-
san kuwaan wali Haleelin ee Gadaas-
hooda ah inuusan Korkooda Cabsi iyo
Murugo midna « ahayn ».

a - -^ ~v<^ *

^^%^&j*j>y\

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$3M

171. Waxayna ku Bishaaraystaan
Nicmo Eebe iyo Fadli iyo inaan Eebe
Dayacayn ajriga Mu'miniinta.

172. Ee ah kuwa Ajiibay (Maqlay)
Eebe iyo Rasuulka ka Dib intuu Asii-
bay Dhaawac kuwa Wanaag Falay oo
ka mid ah oo dhawrsaday waxaa u su-
gnaaday Ajir wayn.

173. Ee ah kuwuu yidhi Dadku (Gaa-
ladu) Dadkii baa idiin kulmay ee ka
Cabsada oo u Siyaadiyey Rumeyn, oy
dhaheen Kaafiyahanagu waa Ilaahay
Isagaana u Fiican Wakiil.

174. Oo Noqday Nicmo Eebe iyo
Fadli oyna Taaban Xumaan Raacayna
Raalli ahaanshaha Eebe, Ilaahayna
waa Fadli wayn lahaade.

175. Kaasi waa Shaydaan wuxuuna
idinku Cabsi Galin Awliyadiisa (Saaxii-
badiis) ee ha Cabsanina, ee iga Cabsada
Haddaad Mu'miniin tihiin.

Ciddii Shahiid lagu Dilo wuxuu ku Noolyahay Eebe Agtiisa isagoo Farxi oo Bishaaraysan Jecelna in
Saaxiibadiisu Soo Shihiidaan, Bishaaro, Nicmo iyo Ajir yaana u sugnaaday, waana kuwa Eebe iyo
Rasuulka Adeeca inta Dhib ku Dhacay ka Dib, una Adkeystay Markii loo kulmay Eebana Cuskaday,
lana Noqday Wanaag iyo Rille Eebe oon kana Cabsanin Warka Shaydaanka ee Eebe ka Cabsaday.
Fadliga Shahiidnimada iyo Jihaadka waxaa ku soo Arooray waxbadan waxaa ka mid ah: Inay Arwaax-
doodu ku Jirto shimbiro Daaqi Jannada oo u Dheelmada Tiriigyo Carshiga ku Xidhan. Ibnu Cabaas
wuxuu yidhi : Waxaa na Kaafiya Eebe Isagaa u Fiican Wakiil, waxaa Yidhi Nabi Ibraahim markii Dabka
lagu Tuuray iyo Nabi Muxamed markii lagu Yidhi Dadkiibaa idiin kulmay.

Waxaa Fadliga Jahadka iyo Wanaagiisa rumeeya Kuwa Jidka Eebe ee Xaqa ah ku Jahaada. Aali-
Cimraan (169- 1 75).

176. Yeyna ku murug galin kuwa u
Deg degi Gaalnimada iyagu kama Dhi-
baan Eebe waxba, wuxuu Dooni Eebe
inuusan ugu yeelin Nasiib Aakhiree
waxayna Mudan Cadaab Weyn.

177. Kuwa ku Gatay Gaalnimo Ii-
maanka kama Dhibayaan Eebe waxba
waxayna Mudan Cadaab Daran.

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$imm

1 78. Yeyna u Malaynin kuwa Gaaloo-
bay inuu Sugidoodu Khayr u tahay,
waxaannu u Sugi uun inay Siyaadsa-
daan Dambi, waxayna mudan Cadaab
Dulleeya.

179. Ma aha Eebe kii kaga Taga
Mu'miniinta Sidaad tihiin intuu ka kala
Sooco ka Xun iyo kan Fiican, mana
aha Eebe kii idin Daaliciya (Tusiya)
waxa Maqan, hase yeeshee wuxuu ka
dooran Rasuulkiisa Ciddduu Doono ee
Rumeeya Eebe iyo Rasuulkiisa, Had-
daad Rumeysaan Xaqa oo Dhawrsa-
taan waxaad Mudanaysaan Ajir Weyn.

1 80. Yeyna u malaynin kuwa ku Bak-
hayli wuxuu Siiyey Eebe oo Fadli ah
inay Khayr u Tahay, Sharbayse u Ta-
hay waxaana Luqunta loo Galin waxay
ku Bakhaylayeen Maalinta Qiyaa-
me,Eebaana iska leh Dhaxalka Samaa-
waadka iyo Dhulka, Eebana waxaad
Camal Falaysaan waa Ogyahay.

j^^X^l^hj

> ' Is*' '-si'*' f -? '\'

^\» < ' A'"£\' tfi'* £S\' "<\\

Cid Gaaloowday waxba hauMurgin'waxba Eebe kama Dhibtee, AakhiranaNasiib kuma leh, illeen Gaa-
lnimay Iimaanka ka doorteene, Sugidduna Khayr u ma aha ee waa Dambi Badsasho.Adduunkuna waa
Imtixaan si Loo kala Sooco kan Xun iyo. kan Fiican, wax og waxa maqanna ma Jiro. Eebe Mooyee
wuxuu u doortay Rasuuladiisa Ciddu doonay'waase in Xaqa la Rumeeyo lana Dhawrsado, kubakhayl
Xaqana Khayr ma aha ee waa Khasaare, Qiyaamana wuxuu imaan isagoo Luqunta ku wada wuxuu ku
Bakhaylay, Eebana u Hadhi waxa Cirka iyo Dhulka ku Sugan waxa la Falina og ee ha loo darbado.
Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe kor kiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Addoonkaan gudan
Zakada Xoolihiisa waxaa laga Dhigaa Masbaraleh oo Raaci oo ka Carari oo raaci isagoo dhihi Waxaan
ahay Kansigaagii Markaasuu Aayaddan Akhriyey Cabdullaahi. Waxaa wariyey Imaam Axmed iyo
Kuwo kale.
Xaqoo la Sheegi waayana way Noqotaa. Aali-Cimraan (176-180).

181 . Dhab ahaan yuu u Maqlay Eebe
Hadalka Kuwii Yidhi Eebe waa Faqiir
Anaguna waxaan nahay Hodan (waa
Yuhuud ha halaagmeene) waan Qoray-
naa waxay dhihi iyo Diliddooda Na-
biyada ee Xaq daro waxaan u dhahay-
naa dhadhamiya Cadaabka Gubas-
hada.

182. Taasina waa waxay hormarsatay
Gacmahoodu Eebana ma aha Dul-
miyaha Addoomada.

Suurat Aali-Cimraan

Juz* 4

®Mj&

183. Waa kuwa Yidhi Eebe wuxuu na-
gula Ballantamay Inaanaan Rumeyn
Rasuul intuu Nooga keeno Qurbaan
(Sadaqo) oy Cunto Naar, waxaad
dhahdaa waxay idiinla yimaadeen Ra-
suullo hortay Xujooyin iyo waxaad
sheegteen ee Maxaad u Disheen had-
daad run sheegaysaaan.

184. Hadday ku Beeniyaan waxaa
dhab ahaan loo Beeniyey Rasuullo kaa
Horreeyey oo la yimid Xujooyin iyo
Kutub iyo Kitaab Cad.

Yuhuud iyo wixii la mid ah (Eebe ha Duleeyo,) waa Af Xunyihiin had iyo Jeer intay kaga Sheegaan Eebe
inuu Faqiir yahay iyaguna Hodanyihiin markay Maqleen Aayadaha Sadaqada ku Boorrin waase laga
Abaal marin Hadalkaas, oo la cadaabi waxay Hor marsadeen Darteed'waana Beentood in lagula Balla-
may inaanay Rumeynin Rasuul intay Sadaqadiisu Naaru ka Cunto, Imisaay Rasuullo Dileen Xujooyinna
Beeniyeen. Ibnu Cabaas wuxuu yidhi Markay Soo dagtay:

Yaa Eebe Amaah Fiican Amaahiya (Wax Sadaqaysta) yey Yuhuudu tidhi Muxamadow wuu Baahday
Eebahaa intuu ka warsado Addoomada Amaah, markaasay soo Degtay Jawaab ahaan Aayadda (waa
Maqlay Eebe kuwii Hadalkaa yidhi Eebe waa Faqiir Anaguna Waxaanu Nahay Hodan). Eebaa Hodan
ah wax walbana isagaa Awooda Dad k una waa u Baahanyihiin, waxa la Bixiya Dadkay wax u tartaa ee
Ilaahay uma Baahna, ee waa in la digtoonaado Wadada Gaalada waxna dar Eebe loo Baxsado si Dadka
Baahan loo Kaalmeeyo. Aali-Cimraan (181-184).

185. Nafkasta waxay Dhadhamin
Geeri, waxaa uun laydiin Oofin Ajri-
giinna Maalinta Qiyaame, Ruuxiise
laga iilo Naarta oo la galiyo Janada
wuu Liibaanay, Nolosha Adduuna ma
aha waxaan Raaxo kado ahayn.

186. Waan idinku Imtixaamaynaa
Xoolihiinna iyo Naftiinna waxaadna
ka Maqlaysaan kuwa la siiyey Kitaab-
ka oo idinka horeeyey iyo Mushrikiinta
(Gaaladii Carbeed) dhib Badan had-
daadse Samirtaan ood dhawrsataan
Arrintaasu waa Umuuraha loo Qasdo.

1 87. (Xusuuso) markuu Qaaday Eebe
Ballanka kuwii la siiyey Kitaabka inaad
u Cadaysaan (Xaqa) Dadka Oydaan
Qarinin waxayse ka Tuureen Dhabar-
kooda Gadaashiis waxayna ku gateen
Lacag Yar waxaa Xun waxay Gadan.

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

Gvmm

188. Haw Maleyn kuwa ku Farxa
waxay la yimaadaan oo Jecel in lagu
Mahdiyo waxayna Falin Haw malayn
inay ka Nabadgali Cadaabka waxaana
u Sugnaaday Cadaab Daran.

1 89. Eebaa iska leh Xukunka Samaa-
waadka iyo Dhulka, Eebaana wax kas-
ta kara.

"&"\'>~ \' & • -Iff" .. ' ^ < rf > if> - '

r* -

mj^tiS^

Naf walba way Dhiman waana la Abaalmarin Qiyaamada, Liibaan waa Janno la galo iyo Naar laga
nabadgalo Xoolo iyo Naftana waa laysku Imtixaami, Gaaladana had iyo jeer Dhibaa laga
maqlaa waxayse u baahantahay Adkaysi iyo Dhawrsasho. Tankale waa Waajib in Xaqa loo Cadeeyo
Dadka oon laga Qarinin, Cidiise Xaqa Tuurta oo wax kale oon Qiima lahayn ku badalata Jecelna in
waxay Sameeyaan iyo waxayna Sameeyninba lagu Amaano kuwaasu ma aha kuwo Liibaani oo Naar ka
Kori illeen Eebaa Xukunka iska leh wax walbana karee, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Eebaan ku Dhaartaye Adduunku ma aha marka Aakhiro loo Eego
midkiin oo Farta Badda GaUyey oo ka soo Celiyey mooyee. Tan kale waa in Dadka wax loo Sheego
lagana Qarinin.

Nabiguna wuxuu Yidhi : Ruuxii Cilmi la Warsado oo Qariya waxaa lagu Xakamayn Qiyaamada Xakama
Naar ah. Aali-Cimraan (185-189).

190. Abuuridda Samaawaadka iyo
Dhulka iyo is Khilaafidda Habeenka
iyo Maalinta Calaamooyin yaa ugu Su-
gan kuwa Caqliga leh.

191. Ee ah kuwa ku Xusa Eebe Taagni
iyo Fadhi iyo Jiifba,ooku fikira Abuu-
ridda Samaawaadka iyo Dhulka (iya-
goo dhihi) Eebow Umaadan Abuurin
kan (Khalqiga) Baadil (Ciyaar) waad
Nasahantahay Ee naga kori Cadaabka
Naarta.

192. Eebow adigu ruuxaad Galiso
Naarta Dhab ahaan baad u Dulaysay
Daalimiintana uma Sugnaanin Gar-
gaarayaal.

193. Eebow Anagu waxaan Maqallay
Yeedhe u yeedhi Iimaanka oo dhihi Ru-
meeya Eebihiin waana Rumeynay, Ee-
bahanow noo dhaaf Dambiyadanada
Asturna Xumaantanada naguna Dil la
Jirka kuwa Baarriga ah (fiican).

1 94. Eebahanow na sii waxaad noogu
YaboohdayRasuuladaada hananaDul-

>> <ss K S >Z' K S '.*?\' >i?\" \\\

• •\ff / « "*tf -\< \< >^ <'"

\j>y*C»j>-\ JUL3 jU \ Jf^Je Cj* <2b UJjj
j£$± i / »1m // | / ^ / - / i / .i / « ^,^^»f <, y

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$}Mm

leyn Maalinta Qiyaame, Adigu ma Baa-
jisid Ballane.

fp jCLlf c&i- V iifi], i^ l

Eegidda Cirka iyo Dhulka, Habeenka iyo Maalinta waxaa ugu Sugan Muminiinta Caqliga leh Calaamad-
da Awoodda Eebe iyo Jiridiisa, kuwaas had iyo Jeer Eebe Xusa ogna inaan Eebe Ciyaar u Abuurin
Adduunka, kana Magangala Eebe Naarta, mar hadday Xaqa Rumeeyeen iyo inaan Eebe Dulleyn Maa-
lintaas. Cirka iyo Dhulka, iyo Khalqiga kalaba waa in la eego laguna waano Qaato, Dibna wax looga
Fikiraa, Xadiith Dheer waxaa ku Sugnaaday in Bilaal u yimid Nabigoo ooyi markaas uu yidhi maxaa kaa
oohin, Nabiguna yidhi : Magacaa Be'maxaan la Ooyi waayi waxaaba laygu soo dajiyey Xalay Aayaddan
(Abduuridda Samooyinka, Dhulka iyo is Khilaafidda Habeenka iyo Maalinta Calaamad baa ugu Sugan
kuwa Caqliga leh) wuxuuna yidhi waxaa Halaagsamay Ciddii Akhrida oo Fikirin. Waxaa wariyey Ibnu
Marda Weyhi.

Xasan Basrina wuxuu yidhi : Fikirku waa Muraayadda ku tusin Wanaagaada iyo Xumaantaada. Saas
darteed waa in Had iyo Jeer la Fikiraa lana Xisaabtamaa, Eebana lagu Xidhnaado Wanaag Adduun iyo
Aakhirana lagu dadaalaa. Aali-Cimraan (190-194).

195. Wuxuu ku Ajiibay Eebahood
Anagu Ma dayacno Carnal Mid Carnal
Falay oo Idinka mid ah Lab iyo Dhadig,
Qaarkiin Qaarbuu ka ahaaday kuwa
Hijrooday ee laga Bixiyey Guryahooda

00 lagu Dhibay Jidkayga oo Dagaala-
may oo la Dilay waannu Asturi Xu-
maanahooda waxaana Galin Jan-
nooyin ay Dureeri Dhexdeeda Wa-
biyaal waana Abaal marin Eebe Xagii-
sa ah, Eebe agtiisaana Abaalmarin Wa-
naagsan tahay.

1 96. Yeyna ku Dhagrin ku Gadoonka
kuwa Gaaloobay ee Dhulka (Ad-
duunka).

197. Waa Raaxo Yar kadib Hoygoo-
du waa Jahannamo, iyadaana u xun
Gogol.

1 98. Hase Yeeshee kuwa ka Dhawrsa-
da Eebahood waxay mudan Jannooyin
ay dureeri Dhexdeeda Wabiyaal iyagoo
ku waari Dhexdeeda, waa marti Qaad
Xagga Eebe ka ahaaday, waxa Eebe ag-
tiisa ah yaana u Khayr roon kuwa
Baarriga ah (Wanaagsan).

1 99. Ehelu Kitaabka waxaa ka mid ah
mid Rumeyn Eebe iyo waxa laydiin soo
dejiyey iyo wixii loo soo Dejiyey iyagoo
u Khushuuci Eebe kumana Gataan

-' & 1

y\jiJ^ t >I^,«JCj5^\j^\ju^^C|y

^ ^LX\^^j^jd f 4J&3 S&£*y

Suurat Aali-Cimraan

Juz' 4

$mm

aayaadka Eebe Qiimo Yar, kuwaas
waxaa u Sugnaaday Ajirgooda Eeba-
hood Agtiis, Eebana waa Deg degtaa
Xisaabtiisu.

200. Kuwa (Xaqa) rumeeyow Samra
oo Samirtama kuna Nagaada Dhaw-
ridda (Xuduudda Islaaxa) kana
Dhawrsada Eebe waxaad Mudantihiin
inaad Liibaantaane.

A£*J\

feV- 1

4ji\

Eebe ma dayaco Carnal Ruux Lab iyo Dhadigba kuwa dar Eebe u hijrooda ee Guryahooda laga Bixiyey
ee lagu dhibo Jidka Eebe oo Dagaalama oo la Dilo Eebe wuxuu ku Abaalmarin Dambi Dhaaf iyo Janno.
Mana aha in lagu Dhagramo Gagadoonka Gaalada iyo Shaqadooda Adduunyo kanay Sameeyeen oo
meelheblay Gaadheen iyo waxaasay soo Saareen. illeen waa wax yar oo Naaru uga Dambayso. Kan Eebe
ka Dhawrsadaase Khayrbaa u Yaal Eebe Agtiisa, Eheluu Kitaabkana waxaa ka mid ah kuwo Xaqa
Rumeeyey Eebaana Abaal marin, tan kale waa in la adkaysto lana Jahaado Islaamkana la ilaaliyo si loo
Liibaano, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Kunagaadi Jidka
Eebe Maalin yaa ka Khayr badan Adduunka, iyo waxa ku Sugan korkiisa. (Bukhaari) taasina waxay
ku tusin Fadliga jahaadka Jidka Eebe iyo Daaficidda Xuduudda Islaamka iyo Adkeysiga Arrintaas yey
Liibaantu tahay Sidaas. Markalana Rasuulku (N.N.E.K. hayeelee) wuxuu yidhi: Laba Indhood ma
Taabato Naari il u ooyday Cabsi Eebe iyo il bariday iyadoo Ilaalin Jidka Eebe. (Tirmadi). Wanakaas
sharafta Jahaad, Muslimiintuna waxaa Xoog, Sharaf iyo Cisi ugu Dambeysay markay ka tageen Jahaad-
ka iyo Difaaca Xuduudda Islaamka. Aali-Cimraan (195-200).

MM\&n\A** l i ■', ki U.' -'»,<■': IH'^

"^j

Suurat An-Nisaa'

H { X$>^?\Y&siJ k

P5^

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa Ee
Naxariis Guud iyo mid Gaaraba
Naxariista.

1. Dadow ka Dhawrsada Eebihiina
Idinka Abuuray Nafkaliya (Aadam)
kana Abuuray xaggeeda Haweenaydee-
da (Xaawo) kana Abuuray Xagooda
Rag Badan iyo Haweenba, ka Dhawr-
sada Eebihiinna aad wax isku Warsa-
taan iyo Qaraabada, Eebana wuxuu u
Yahay Korkiinna Ilaaliye.

2. Siiya Agoonta xoolahooda hana ku
Badalina Xumaan Wanaag, hana Cuni-
na xoolahooda La jirka Xoolihiinna,
Taasina waa Dambi weyn.

Suurat An-Nisaa'

Juz' 4

mxm

3. Haddaad ka Cabsataan inaydaan
ku Cadaalad Falin Agoonta Guursada
wixii idiin Wanaagsan oo Haween ah,
Labo, Saddex iyo Afar, Haddaad ka
Cabsataan inaydaan Caddaalad Falin
Mid kaliya (Guursada) ama waxay Ha-
natay Gacmihiinnu Saasaa u Dhaw
inaydaan Jawrfaline.

4. Siiya Haweenka Meherkooda isa-
goo Waajib ah hadday idiinka Raali
noqoto wax ka mid ah Naftoodu Cuna
idinkoo Shifaysan oo Kadban.

~? *£ * -

Suuraddu waa Suurad Weyn oo Daryeeli Xaqa Haweenka iyo Agoonta iyo kuwa kale waxayna Fan in
Eebe laga Dhawrsado illeen waa kan Naf kaliya Dadka ka Abuuraye, Taasoo ah Nabi Aadam. waxaa
kaloo Beenaalayaashu ka Sheegi Abuurka Dadka waa waxaan Jinn, sidoo kale waxay fartay Dhawridda
Xaqa Qaraabada, Agoonta, Guurka oo lagu Caddaalad Falo haddaan la karayna mid kaliya la Guursa-
do, iyo in Haweenka la Siiyo Meherkooda waxay ka Raalli Noqdaan mooyee, Diinta Islaamkuna wax
badan bay ka Digtay Dhibka Agoonta Iyo Haweenka, waxaa Sugnaaday U caabud Eebe sidii Adoo
Arka, Haddaadan Arkin Isagaa ku Arkee.

Saas darteed waa in la Dhawraa Xuquuqda Dadka Gaar ahaan Agoonta oon la Cunin Xoolahooda
Loona Wanaag Falo, iyo Haweenka oo la Siiyo Xaqooda iyo Maherkooda lana Dulmiyin. An-Nisaa' (1-
4).

5. Ha Siinina Sufahada (Maamuli ka-
rin) Xoolahooda ah kuwo idiinka yee-
lay Eebe Ilaaliye ka Quudiya kana Ar-
radbixiya una Dhaha Hadal Fiican.

6. Imtixaamana Agoonta markay
Gaadhaan Guur Haddaad ku Aragtaan
(Ogaataan) Rashiidnimo (Wanaag)
siiya iyaga Xoolahooda hana u Cunina
Xad gudub iyo ka degdagis intayna
Weynaan, Ruuxii Hodan ah ha dhawr-
sado Ruuxii Faqiir ahna ha ka Cuno si
Wanaagsan, markaad u Dhiibtaan
Xoolahooda Marag u yeela Korkiisa,
waana ku Filanyahay Eebe Xisaabiye.

7. Ragga waxaa u Sugnaaday Qayb ka
mid ah waxay ka tageen Laba Waalid
iyo Qaraabadu Haweenkana waxaa u
Sugnaaday Qayb ka mid ah waxay ka
Tageen Laba Waalid iyo Qaraabadu

Suurat An-Nisaa'

Juz' 4

IV&MtfA

kiisa Yar iyo kiisa Badanba waa Qad-
dar la Waajibiyey.

©&j£^;

3gfe.fe

Dadka Muslimka ah waa Mid kaliya, waana inay is dhaqaaleeyaan, Ciddii Xoolo leh oon is Maamuli
karin waa in Gacanta loogu hayaa, laguna Dhaqaaleeyaa, lana Imtixaamo markay qaangaadhaan
hadday Maamuli karaanna loo Dhiibo, oon loona Cunin Xadgudub iyo ka Deg degid weynaansho,
Ruuxii Hodan ah ha Dhawrsado, kii Faqiir ahna ha ka Cuno si Dhawrid ah, marka Xoolaha la Siinna
Marag ha loo yeelo Isagoo Eebe Xisaabiye ku Filanyahay. Rag iyo Haween mid kastaa Qaybuu ku
leeyahay waxay ka Tagaan Waalidkood, ama Qaraabadii Yaraa iyo Badnaaba, waa Qader Xukuman.
Waxaa Sugnaatay in Nin u Yimid Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuuna ku
Yidhi : Waxaan hayaa Agoon Xoola leh Anna Xoolo ma lihi ee wax ma ka Cunaa, wuxuuna ku Yidhi : Ka
Cun si fiican oon Xad Gudub ahayn. Taasina waxay ku tusin Dhawridda Xuquuqda Dadka Tabarta Yar,
iyo Ilaalinta Arrimahooda, iyo inaan lagu Xad Gudbin. An-Nisaa' (5-7).

8. Hadday Joogaan Qaybta Qaraabo,
Agoon iyo Masaakiin (aan dhaxlayn)
wax ka Siiya una dhaha Hadal
Wanaagsan.

9. Hana ka Cabsadeen kuwa Hadday
kaga Tagaan Gadaashooda Caruur Ta-
bar Yar una Cabsan lahaa hana ka
Dhawrsadeen Eebe hana Dheheen Ha-
dal Toosan.

10. Kuwa u Cunaya Xoolaha Agoon-
ta Dulmi (Xaq darro) waxay uun ku
Cunayaan Calooshooda Naar waxayna
Gali Saciiro.

1 1 . Wuxuu idiin Dardaarmi Eebe Ca-
ruurtiinna kan Lab la mid Qaybta Labo
Dhadig, Hadday Yihiin Haween ka
Sarreeya Labo waxay Mudan Labo
Dalool wuxuu ka Tagay, hadday tahay
mid waxay Mudan Nus, Labada Waa-
lidna mid kastoo ka mid ah wuxuu Mu-
dan Sudus (Lix meelood meel) Hadduu
ka Dhintay (Ilmahoodu) Caruur, had-
duu Caruur lahayn oy Dhaxlayaan La-
bada Waalid Hooyadu waxay Mudan
Saddex Meelood Meel, Hadduu Walaa-
lo leeyahay Hooyadu waxay Mudan
Sudus Dardaaranka iyo Daynta ka
Dib, Aabayaalkiina iyo Wiilashana ma

'((W " 9> -\V\ AA-' 9 -\\' < ' \<\'

100

Suurat An-Nisaa'

Juz' 4 W&

i\tt\\ite.

&£4tt\6)4»V

Ogidin Kooda idinku Dhaw Nacfi, waa
Faralyeel «Qaddaraad» Eebe, Ilaahay-
na waa Oge Falsan.

Aayadda Hore waxay Fan in hadday Qaybta Joogaan Dad aan Dhaxalka lahayn oo Qaraab, Agoon iyo
Masaakiin ah wax laga siiyo, Tan kalana in la Dhaqaaleeyo Caruurta Tabar yar sidaad u Jeceshahay in
haddaad ka tagto iyagoo kale loo Dhaqaaleeyo, iyo inaan la Cunin Xoolaha Agoonta Cidii Cuntana
waxay Cuni Naar, Aayadda dambana waxay Caddaysay Dhaxalka waxayna ka midtahay Saddexda
Aayadoo ee Suuraddan ku Sugan ee ka Warramay Dhaxalka, Barashada Dhaxalkana waxaa ku soo
arroray isku Boorrin, Sida : Cilmigu waa Saddex waxa ka soo Hadhay waa Siyaado : Aayad Sugan, Sunno
Taagan, ama Fariido Caadil ah. waxaa kaloo Sugnaaday : Barta Faraa'isha Barana Dadka waa Cilmiga
Nuskiiye, Waana la halmaami, waana waxa ugu Horreeya ee laga Siibi Umaddayda-
Saasaana loo Caddeeyey'oo loo Muujiyey. An-Nisaa' (8-1 1).

* Saddex meelood laba meel oo ah xoolihii marks saddex loo qeeybiyay labadiisa

12. Waxaa idiin Sugnaaday Nus
waxay ka Tagaan Haweenkiinnu had-
dayna Ilmo lahayn, haddayse la-
haayeen Ilmo waxaad leedihiin Rubuc
(Afar meelood meel) waxay ka tagaan
Dardaaran ay dardaarmeen iyo Dayn
ka Dib, Haweenkuna waxay Mudan
Rubuc waxaad ka Tagteen Hadday-
daan Ilmo lahayn, haddaad Ilmo leedi-
hiin waxay mudan thumun (Siddeed
Meelood meel) waxaad ka tagtaan, dar-
daaran aad dardaarmaysaan iyo Dayn
ka Dib, hadduu yahay Ninku mid la
Dhaxli Waalid iyo Ilmo la 'aan ama Ha-
weenaydu isagoo leh Walaal ama Wa-
laashiis mid kasta wuxuu Mudan Sudus
(Hadday la hooya yihiin) hadday yihiin
wax ka badan intaas waxay wadaagi
thuluth (Saddexmeelood meel) Dardaa-
ran la dardaarmo iyo Dayn ka Dib, isa-
goon Dardaaranka Cidna lagu Dhi-
bayn, waana Dardaaran Eebe, Ilaahay-
na waa Oge Dulsan.

J£A»c-iJjl jj 7 4lj i\j^\j\ 5ViJL^=>

Aayaddanna waa Aayadda kale ee Caddaysay Dhaxalka, iyo in Cid walba la Siin waxay Mudatay marka
laga bixiyo Dardaaranka iyo Daynta, waana Arrin Eebe adkeeyey Caddeeyeyna, Rasuulkana (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi Eebe wuxuu siiyay Ruux kastaba Xaqiisa ee u
dardaaran mid wax dhaxli ma Jiro. (Waa saxiix). waxaa kaloo sugnaatay Dardaaranka oo laysku Dhibo
waa Dambiyada Waaweyn. Saas darteed waa in Cid walba la siiyo wixii Eebe u Sugay, Dardaaran iyo
kala Jeclaysina inaan lagu dhibin Ruux Xaqiis, Illeen Eebaa Saas faraye, waana in la maqla amarkiisa si
loo liibaano Aakhiro iyo Adduunba. An-Nisaa' (12).

Suurat An-Nisaa'

Juz' 4

i\tt\\i<£

13. Taasi waa Xuduud Eebe, Ruuxii
Adeeca Eebe iyo Rasuulkiisa wuxuu
Galin Jannooyin ay Dareeri Dhexdeeda
Wabiyaal iyagoo ku Waari Dhexdeeda,
Taasina waa Liibaan weyn.

14. Ruuxiise Caasiya Eebe iyo Ra-
suulkiisa oo Tallaaba Xuduudiisa
wuxuu Galin Naar isagoo ku Waari
Dhexdeeda, wuxuuna Mudan Cadaab
wax Dulleeya.

1 5. Kuwa la imaan Xumaan (Zino) oo
Haweenkiinna ka mid ah, Marag uga
Dhiga Afar idinka mid ah, hadday ku
marag Kacaan ku Haya Guryaha intay
ka Disho Geeridu ama u yeelo Eebe
Waddo.

16. Labadii la Timaadda Xumaanta
(Zinada) oo idinka mid ah Dhiba Had-
dayse Toobadkeenaan ooy Wanaagsa-
naadaan ka Jeedsada Xagooda, Eebana
waa Toobad aqbale Naxariista.

^ oi^- 4U>-Jo >*3y*JJ

Aayadaha la soo Sheegay waxay Caddeeyeen Qaddar iyo Qaybta Ruux kasta iyo in Eebe Ruuxba Qayb
siiyay, u Dhawaanshaha Ruuxa Dhintay iyo Dhibaatadiisa wuxuuna Faray inaan la Tallaabin Xuduu-
daas Eebe oon Cidna loo Badinin midna loo Yareynin, waase in loo daayo Xukunka Eebe iyo Qaybintii-
sa, Ciddii Saas Fulisana Abaalkeedu waa Janno, tii ka leexatana waxay Mudan Ciqaab daran iyo Cadaab
wax Dulleeya. Tan kale Islaamku markuu Bilaawday Hadday Haweenaydu Xumaan Zino ku Kacdo
marag baa loo yeeli Jiray gurigana way iska Joogi Jirtay intay ka Dhimato ama Sharci Caddeeyo Xaal-
keeda, Labada Kala Zinaysatana waxaa lagu Ciqaabi jiray Dhib aan Saas u Weynayn, Hase yeeshee
waxaa ku Soodagay Arrintaas Xukun ah in Ciddii ku Kacda Xaalkaas isagoo horay wax u Guursaday
isna Arkeen lagu Ciqaabi Dhagax lagu Dilo, Kuwaan hadda ka Hor Guursaninna Boqol Ulood lagu
Dhufto, Saasuu Rasuulku (Naxariis iyo Nabadgalye Eebe korkiisa ha yeelee) yidhi: Iga Qaata Labada
Bikaarada ah waa Boqol Ulood, Labada wax Guursatayna waa Boqol Ulood iyo Dhagax lagu dilo.
(Muslim) An-Nisaa' (13-16).

17. Toobadda (Aqbalkeeda) waxay
Eebe uga ahaatay kuwa Fala Xumaha

iyagoo Jaahil ah markaas Toobad kee-
na Waqti dhaw Kuwaas wuu ka Too-
bad aqbalaa Eebe korkooda, Eebana
waa Oge Falsan.

\U^\L&%\^&^&&\

102

Suurat An-Nisaa'

Juz* 4

18. Uma aha Toobaddu ku Fala Xu-
maha intuu uga Yimaaddo Midkood
Geeridu markaas dhaha Anigu waxaan
Toobad keeni hadda, iyo Kuwa Dhi-
man Iyagoo Gaala ah, Kuwaas waxaan
u Darabnay Cadaab Daran.

19. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow idiinma
Banaana inaad u Dhaxashaan Haween-
ka Xoog iyo inaad dhibtaan si aad ula
tagtaan (Qaadataan) Qaar waxaad Sii-
seen inay la Yimaadaan Xumaan Cad
Mooyee, kulana Noolaada si Fiican,
haddaad Kahataan waxaa Suurowda
inaad Kahataan wax uu Yeelo Eebe
dhexdiisa Khayr Badan.

\'*£ -i < ' .y \~A K <, > » ~z\s{'

20. Haddaad Doontaan inaad ku
Baddashaan Haweenay mid kale idin-
koo Siiyey Meher (Badan) ha ka Qaa-
danina Xaggiisa waxba, Ma waxaad
Qaadanaysaan Been iyo Dambi Cad.

21. Seed uga Qaadanaysaan idinkoo
Qaarkiin Qaar Arkay, ood kana Qaad-
deen Ballan Adag.

22. Ha Guursanina waxay Guursa-
deen Aabayaashiin wixii hor maray
mooyee, waa Xumaan iyo wax loo cad-
hoodo Waddana Iyadaa U xun.

Dadku wuu Dambaabi waase inuu Toobadkeeno Suginna inta Geerida uga imaan Nabiguna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Eebe wuu Aqbalaa Toobadda Addonkiisa intaan
Sakaraadku u Imaan.

Mujaahidna Wuxuu yidhi : Cid kastoo Eebe Caasiday waa Jaahil Intay ka tagto. Aayadaha kale waxay
Caddayn inaan la Dulmiyin Haweenka, lana Dhibin Xoolahoodana laga Xoogin, waxaa kale oo Reebban
in la Guursado Haweenaydii Aabahaa, Arrimahaasuna waa Reebbanyihiin, waana Dambi Weyn. An-
Nisaa' (17-22).

103

Suurat An-Nisaa'

Juz' 4

mwm

23. Waxaa laydinka Reebay Hooyoo-
yinkiin (inaad Guursataan) iyo Gab-
dhihiinna, Walaalihiin, Eedooyinkiin,
Habaryarihiin, Gabdhaha Walaalkaa,
Gabdhaha walaashaa, Hooyooyinka
idin Nuujiyey Walaalaha Nuugmada
Hooyooyinka Haweenkiinna, Gabd-
haad Dhaqaalaysaan, ee Haweenkiinna
aad is aragteen Dhaleen, Haddaydaan
is arkin wax dhib ah (Danbi) ma saara
korkiinna, Haweenka Wiilashiinna
Dhabta ah, iyo inaad kulmisaan Labo
Walaalo ah wixii horay maray mooyee,
Eebana waa u Dhaafe Naxariista.

24. (Waxaa Kaloo idinka reeban) Ha-
weenka la Qabo, waxay Hantaan Gac-
mihiinnu mooyee Kitaabka Eebaa kor-
kiinna ah, waxaa laydiin banneeyey
waxa ka Soohadhay kuwaas inaad ku
dalabtaan Xoolahiinna idinkoo dhawr-
soon oon Xumaan (Zino) Falin,
waxaad ku intifaacdaan Xaggooda
Siiya Meherkooda waa Qadaraad Eebe,
Dhib (Dambi) korkiinna ma Saarra
waxaad isaga raalli Noqoteen Qadarri-
da ka Dib, Eebana waa Oge Falsan.

o\j

j£%\s 4\**< '\>'*i ^ \<"\'

CJT**%

Aayaddani waxay Caddayn waxa ka Reeban ninka Inuu Guursado oo Haween ah, Ibnu Cabaas wuxuu
yidhi : Waxay ku XarriMantay Todobo Nasab, Todobana Xigid. Sidoo kale Cidda wax Nuujisa iyo tan
kula Nuugta. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Waxaa ku
Reeban Nuugmada waxa ku reeban Nasabka, waase inay ahaato Shan Nuugmo. Sidoo kale waxaa
Reeban Haweenay la Qabo, Eebana waa Oge Falsan oo waxa Fiican ku Toosin Dadka. An-Nisaa' (23-
24).

25. Ruuxaan Karin oo idinka mid ah
Awood uu ku Guursado Haweenka
Dhawrsoon ee rumeysan (Xaqa) ha
Guursado waxay hanatay Gacmihiin-

104

Suurat An-Nisaa'

Juz* 5

nu oo ah Gabdhaha Rumeysan
(Xaqa) Eebana waa ogyahay limaan-
kiinna, Qaarkiin Qaarbuu ka ahaaday,
kuna guursada idamka Ehelkooda u
Siiyana Ujuurada (Meherkooda) si Fii-
can, iyagoo Dhawrsoon oo Xumaan
(Zino) ka Dheer, Saaxiibana yeelanayn,
Haddii lagu dhawro (Guur) ooy Xu-
maan la Yimaadaan korkooda waxaa
ah Nus waxa ah kuwa Xorta ah oo Ci-
qaab ah, Arrintaas waa Ruuxii ka Cab-
sada Zino, oo idinka mid ah, Haddaad-
se Samirtaan yaa idiin khayr roon, Ee-
bana waa Dambi Dhaafe Naxariista.

26. Wuxuu Dooni Eebe inuu idiin
Caddeeyo Idinkuna Hanuuniyo Wada-
dii kuwii idinka Horreeyey oo idinka
Toobad aqbalo Eebana waa Oge
Falsan.

27. Eebe wuxuu dooni inuu idinka
Toobad aqbalo waxayse dooni kuwii
Raacay waxa Naftoodu Jeceshahay
inaad iilataan iilasho wayn.

28. Wuxuu dooni Eebe inuu idinka
Fudeydiyo, waxaase La Abuuray Dad-
ka isagoo tabar Yar.

1 >s >\ ^ > t^'-z ,*f r,

G3 \Ju-*.v?

Waa in Guurku ahaadaa mid laga Fiirsado, oo la guursadaa Haweenka Xorta ah ee Dhawrsoon, haddii
Tabar loo waayana la guursado kuwa Dhawrsoon ood hanataan haddaad Xumaan ka yaabtaan, iyagoo
la warsan Ehelkooda, Xumaan hadday falaanna waxaa la Ciqaabi Nus Ciqaabta kuwa Xorta ah.
Tan kale Eebe Wanaag iyo Hanuun yuu inala Rabaa iyo Fudayd, kuwa Xumaanta iyo waxay Naftoodu
Jeceshahay Raacayse waxay idinla Dooni inaad si Weyn u Dhuntaan. Wax badan baa ku soo arooray
Tabaryarida Dadka. Xagga Cibaadada iyo Xagga Dooniddaba. An-Nisaa' (25-28).

29. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow ha
Cunina Xoolihiinna dhexdiinna (Si
Baadil ah) (Xaaraam ah) inay Ganacsi
Raalli aad tihiin tahay mooyee, hana

\/j>

105

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

ttWWA

Dilina Naftiinna, Eebe wuxuu idiinya-
hay Naxariistee.

30. Cidii u Fasha Arrintaas Colnimo
iyo Dulmi Waxaannu galin Doonnaa
Naar, Arrintaasna Eebe waa u
Fududahay.

31. Haddaad ka Dheeraataan Dam-
biyada waa weyn waxaan idinka Ree-
beynno waxaannu ka asturi Xaggiinna
Xumaantiinna waxaana idin Galin
Meel Fiican (Sharaf leh).

32. Ha tamaniyina wuxuu kaga Fadi-
lay Eebe Qaarkiin Qaar, Ragga waxaa
u Sugnaaday Qayb waxay kasbadeen,
Haweenkana waxaa u Sugnaaday qayb
waxay kasbadeen, Waydiista Eebe Fad-
ligiisa, Eebana waxkasta waa Ogyahay.

4)1 \ \£±+mj (jCJ&\&K r *X r gij <\*JxUj

63 H_Jtc-

33. Cid kasta waxaan u Yeellay Kuwo
dhaxla waxay ka tageen Labada waalid
iyo Qaraabadu iyo kuwaad Guntateen
Dhaar (Isdhaarsateen) siiya Qaybtoo-
da, (oo Gargaar ah), Eebana wax kasta
waa u Marag.

K '\1<x^ JZi*?-**' <~>\<

69 v

Aayaddaha Hore waxay Caddayn Xaaraanimada Xoolaha Dadka oo Xaq darro lagu Cuno Ganacsiga
Xalaasha ah ee lagu Heshiiyase waa Banaanyahay, Is dilkuna waareebban yahay illen Muslimiintu waa
Naf kaliyee, Cidii Saas fashana waxaa lagu Ciqaabi Naar, haddii Dambiyada Waa Weyn laga dhawrsada-
na Eebe wuu Dhaafi Xumaanta kale Jannana wuu galin, Xasadka iyo Niyad Xumiduna waa la reebay, cid
walbase waxaa u banaan Shaqo iyo Kasab xalaala iyo inuu Eebe wax warsado, Cid walbana Mudan
waxay Waalidku iyo Qaraabadu ka tagaan, iyadoo wax laga siin Cidaad is Xidhiidhisaan, Dambiyada
waaWeyna waxaa ka mid ah: Gaalnimo, Dil Xaq darro, ee Muslim, ka cararka Jahaadka, Caasiga
Waalidka Zino ku sheegga Haweeney Dhawrsoon, Barashada Sixirka, Cunidda Ribada iyo Cunidda
Xoolaha Agoonta. Zinada, Dhaarta Beenta ah, iyo Kuwo kale. Ibnu Cabaas wuxuu yidhi: Dambiyada
waa Weyn Todoba waxay uga Dhawyihiin Todobaatan. An-Nisaa' (29-33).

34. Raggaa u taagan (Maamulka) Ha-
weenka, ka Fadilida Eebe Qaarkood
Qaar iyo ku nafaqaynta Xoolahooda
darteed, (Haweenka) Wanaagsan
wayAdeecaan Ilaaliyaanna Maqnaas-

stj^i^^(j;^jiyjc>\

f^J^ly£i^ S ^-i'id£* i .&'

106

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

ho ilaalinta Eebe Darteed, kuwaadse ka
Cabsataan Caasinimadooda waaniya,
kagana Fogaada Jiifka Edbiyana, had-
day idin Adeecaanna ha u dalbina Kor-
kooda jid (inaad dhibtaan), Eebana
waa Sare Wayn.

35. Haddaad ka Cabsataan Iskhilaaf-
ka Dhexdooda u bixiya Xaq soore
Ehelkiisa ah iyo Xaq soore Ehelkeeda
ah, hadday doonaan Wanaajinna Eebe
wuu iswaafajin Dhexdooda, Eebana
waa Oge Xeeldheer.

36. Caabuda Eebe nana la Wadaajini-
na waxba, Labada Waalidna u Wanaag
fala, iyo Qaraabada, Agoonta, Masaa-
kiinta, Dariska dhaw, DariskaDurug-
san, Saaxiibka Dhinaca, Socotada iyo
waxay hanatay Gacmihiinnu, Eebana
ma Jecla Cidda Kibirka badan ee Faan-
ka badan.

'>^>> S > 'C

f*<'\. *'K'

\/'\'\ \t > >> -is ^ > A. <

';tsy*r^

&>^r

njy

Ragga iyo Haweenka Eebaa isu abuuray mid walbana si u abuuray, una yeelay Shaqooyin lagu kala
haboonyahay sida uurka, Nuujinta iyo wixii la mid ah, saas darteed mar haddii meel lagu wada noolyahay
waa in Ninku ilaaliyaa Qoyska oo nafaqeeyaa, oo Hogaamiye u noqdaa, Haweeneyda Fiicanna waa tan
Suuban ee Dhawrsoon, hadday Gaftana waa la Waanin, haddii laga Noogana waa laga fogaan Jiifka,
lana edbin, hadday toosnaato wax Jid ah laguma leh, hadduu KMaafyimaadana waxaa loo bixin Qaraa-
bada labada Dhinac, oo is waafajin Eebana waa in la Caabudo waxna lala wadaajin, loona Samo falo
Waalidka, Qaraabada Agoonta, Masaakiinta, Dariska dhaw, Dariska Durugsan, Saaxiibka Dhabta ah
Socotoda, iyo waxa Gacmahooda ku hoos jira. Kibir iyo Faanna Eebe ma jecla. Rasuulkuna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi: Waxaa ku wareega Ehelka Muxamed Haween ka
Sheegan Ragooda, Ragaasina ma aha kuwo Fiican (Abuu Daawuud..) balday Aayadahan sida Islaamka
ugu dadaaii Wanaagga, Heshiiska, Naxariista, iyo isdhaqaalaynta iyo is taakulaynta. Saaxiibka U Fiican
waa kan u Fiican Saaxiibkii, (Imaam axmed) Taasina waxay dharbaaxo ku tahay kuwa islaamka iyo
Haweenkiisa wax ka sheega een wax kasayn. An-Nisaa' (34-36).

37. Oo ah kuwa Bakhayla Farana

Dadka Bakhaylnimo qarinna wuxuu
Siiyey Eebe oo Fadli ah, waxaana u da-
rabnay Gaalada cadaab wax dulleeya.

38. Iyo kuwa u bixiya Xoolahooda is-
tuska Dadka oon rumeyn Eebe iyo

107

Suurat An-Nisaa'

Juz* 5

Maalinta Dambe, ruuxii shaydaan u
noqdo Saaxiib wuu Xumaaday
Saaxiibkiis.

39. Maxaa korkooda ah hadday Ru-
meeyaan Eebe iyo Maalinta Dambe oy
Bixiyaan Qayb wuxuu ku Arzuqay
Eebe, Ilaahayna waa Ogyahay iyaga.

40. Eebe ma Dulmiyo wax la eg Darro
(waxyar) hadday Wanaagtahayna wuu
laab laabaa wuuna ka siin Agtiisa Ajir
Weyn.

41 . ee Say ahaan Markaan ka keenno
Umad kasta marag oon kuu keenno
adigana (Nabiga) kuwaas korkooda
Marag.

42. Maalintaas waxay Jeclaan kuwii
Gaaloobay oo Caasiyey Rasuulka in
lala Simo (Liqo) Dhulka kamana Qa-
riyaan Eebe Hadal.

Bakhaylnimadu waa Ceeb waana la Caayey, waxaabase ka sii daran inaad fartid Dadka Bakhaylnimo,
waana inaad Xaqa wax ku bixin weydo, ama Qariso wax Wanaag ah ee Eebe ku siiyey ama wax u Bixiso
istustus aadan dar Eebe u bixinin, kuwaas Shaydaan baa ka Saaxiibyecshay, Cidduu la Saaxiibana way
Khasaartay, waase in la rumeeyo Eebe iyo Qiyaamada waxna la baxsado, illeen Eebe Dadka kama
dulmiyo wax yarnee, hadday Wanaagtahayna wuu u Laab laabi oo siin Ajir weyn, Xaalkuse sees noqon
marka Umad walba Marag loo keeno, Nabigana Marag loogu keeno Umaddiisa Maalintaas gaalada
Rasuulka Caasiday waxay Jeclaan in Dhulku la go'o, Cid wax ka qarin Eebana ma jirto. Waxaa sugnaa-
day marka Eebe u Nicmeeyo Addoon wuxuu Jecelyahay inay ka muuqato Raadkeedu. Cabdullaahi Binu
Mascuud wuxuu Yidhi: Rasuulkaa i yidhi: (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeele) Igu Akhri
Quraanka markaasaan idhi ma waxaan kugu akhriyaa Adoo lagugu soo dajiyey? markaasuu yidhi:
Waxaan Jeclahay inaan Cid kale ka maqlo, markaasaan ku akhriyey Suuratu Nisaa intaan ka gaadho:
Say ahaan markaan uga keenno Ummad kasta Marag.. markaasuu yidhi: waa ku filantahay isagoy
Indhihiisu Ilmayn. (Bukhaari). An-Nisaa' (37-42).

43 . ku wa (Xaqa) Rumeeyo w haw dha-
waanina Salaadda idinkoo sakhraan-
san intaad ka garataan waxaad dhahay-
saan iyo idinkoo Junub ah inaad Jid
gudbaysaan mooyee intaad ka maydha-
taan, haddaad tihiin kuwa Buka ama
Safar ah ama ka yimid Ruux idin ka
mid ah kortag, ama Taabataan hawee-
neey aadanna helayn Biyo ku Gaga-
baysta Cairo Wanaagsan, kuna ma-
saxa (Mariya) Wajiyadiinna iyo Gac-

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

mihiinna, Eebana waa Cafiye Dambi
dhaafa.

44. Ka warran kuwa la siiyey Qayb
Kitaabka ah (Tawreed) oo Gadan Baa-
di doonina inaad ka Dhuntaan Jidka.

45. Eebaa Og Colkiinna, waxaana ku
filan Eebe, wuxuuna ugu filanyahay
Eebe Gargaare.

46. Kuwii Yuhuudoobay waxay ka
Leexin Kalimooyinka Meelahooda
waxayna dhihi waan Maqalay oon
Caasinay, Maqla ha maqlinee, waxay-
na (dhihi) na ilaali iilid Carrabkooda
iyo Durid Diinta (Islaamka) darteed,
hadday dhahaan waan maqalay waana
Adeecnay ee maqal na dayna saasaa u
khayroonaan lahayd una toosnaanla-
hayd, laakiin waxaa lacnaday Eebe
Gaalnimadooda Darteed mana Ru-
meeyaan wax yar mooyee.

***-<-?*-'-#&

Qp\j,_yii\yiiOE

^^«L^!yJi|tJ0j3f

v<*

|p JmJlU \ \^Ua> O » OJ A»y> j l&Jab I OJtA^Li

^^j^t^^tili

VJ&>

4lil

Ruuxaan kasayn wuxuu ku Hadli ma bannaana inuu Salaadda galo, sidii kuwii Tukanaayey iyagoo wax
maskaxda dooriyey Cabba, tan kale Eebe ma Cidhiidhyin Muslimka, oo cidda Junubta, ama Jirran, ama
Safar ah, ama Kortaga, ama Haween Taabata oon Biyo helin wuu gagabaysan, Taasoo ah inuu Carrada
Wajiga iyo Gacmaha mariyo, Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi
Dhulka Masjidbaa nalooga dhigay Carradiisana Daahir.

Aayadaha kale waxay ka wan-ami Yuhuud iyo Xumaantooda iyo Say Xaqa uga leexdeen, una leexiyeen,
haddallo Xun iyo Dhibna ay ugu hadlaan, Taasina waa waxa Eebe ku Nacladay uguna Cadhooday,
waana Caado ay iska leeyihiin oy iska dhaxleen xaq Diidka iyo Xumaan Jecaylka. An-Nisaa' (43-46).

47. Kuwa la siiyey Kitaabkow Ru-
meeya waxaan soo dajinay isagoo ru-
meyn waxaad haysataan ka hor tirid
wajiyaal oon u Celino gadaasheeda
ama Nacladno sidaan u Nacladnay
Asaxaabtii (Kuwii) Sabtida (Yuhuud-
da) amarka Eebana waa kan lafalo.

48. Eebe ma dhaafo in lala wadaajiyo
wuxuuse ka dhaafaa waxaa wixii ka soo
hadhay Cidduu doono, Ruuxii la wa-
daajiyo Eebe wuxuu beenabuurtay
Dambi Weyn.

109

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

49. Ka warrama kuwa daahirin
(amaani) Naftooda, Eebaa Daahiriya
Cidduu doono lagamana Dulmiyo
waxa ku dhaggan Jeex Laf Timireed
(Wax yar).

50. Day siday ugu Been Abuuran
Eebe isagaa ugu filan Dambi Cad.

5 1 . Ka warran kuwa la siiyey qayb Ki-
taabka ah oo rumeyn Sixir iyo Shay-
daan, una dhihi kuwa Gaaloobay ku-
waasaa ka hanuunsan (Toosan) Kuwa
Rumeeyey Jidkooda.

52. Kuwaas waa kuwuu Nacladay
Eebe, Cid Eebe Nacladayna uma hes-
hid Gargaare.

" Wi

&j*&\j<^^^&^£j^ J~£^ \o*

&$A*a>>A

Waxaase loogu yeedhi Gaalada Ehelu Kitaabka ah inay rumeeyaan Quraanka Rumeeyey Kutubtii hore
intaan Eebe Doorinin, ama Nacladin siduu u Nacladay kuwii Sabtida dambaabay eeYuhuudeed.
Eebana waa ka dhaafaa Dadka waxaan Gaalnimo ahayn, Gaalnimose waa Dambi weyn, mana aha inay is
amaanaan, Eebaa og Cidda ammaan mudane, Been abuurasho, Xumaan iyo Shaydaan la rumeeyo, iyo
Sheegasho ka Toosnaanta Muslimiinta waxay Sabab u tahay Naclad, wax u gargaarana ma helaan.
Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Dulmigu waa Saddex,
midkood ma dhaafo Eebe, midna wuu Dhaafaa, midna kama tago, kuusan dhaafayn waa Gaalnimada,
kuu dhaafi waa Dambiga kale, kuusan ka tagayna waa is dulminta Dadka qaarkood qaar ilaa isaga Abaal
mariyo. Waxaa wariyey (Bukhaari iyo Muslim). An-Nisaa' (47-52).

53. Mise waxay leeyihiin Qayb Xu-
kunka oo markaas ayan siinayn Dadka
Laf Timir Duleelkeed (wax buuxiya).

54. Mise waxay ku Xasdi Dadka waxa
Eebe Siiyey oo Fadli ah, waxaan Siinay
Ehelkii Ibraahiim Kitaabka iyo Xig-
mad, waxaana siinay Xukun Wayn.

55. Waxaase ka mid noqday mid Ru-
meeya (Xaqa) waxaana ka mid ah mid
ka Jeediya Xaqa, waxaa ugu Filan Ja-
hannamo Gubid.

56. Kuwii ka Gaaloobay Aayaadka-
naga waxaanu Galin Naarta, mar kas-

110

Suurat An-Nisaa'

Juz* 5

asatM

toos gubto Haragoodu waxaan ku ba-
dalnaa harko kale si ay u Dhadha-
miyaan Cadaabka, Eebana waa Ad-
kaade Falsan.

57. Kuwa Rumeeyey (Xaqa) oo falay
Carnal Fiican waxaan galinaynaa Jan-
nooyin ay Dareeri Dhexdeeda Wa-
biyaal, oyna ku waari Dhexdeeda Wali-
good, waxayna ku mudan Haween la
Daahiriyey waxaana Galinaynaa Hoos
Fiican.

Aayaduhu waxay Caddayn Xasadka Yuhuud iyo inayna u ogolayn Muslimiinta Wanaag iyo Khayr siddii
iyagoo Awoodda wax ku leh, Eebe Cidduu Doono yuu siiyaa Kitaab iyo Xigmad iyo Xukun, Ciddii Xaqa
rumeysa iyo tii ka Jeedsatana waa uun laga abaalmarin, kuwa Gaaloobana oo Beeniya Aayaadka Eebe
waxay Gali Naar Gubi Jidhkooda markastoy gubatana lagu badali mid kale si ay u dhadhamiyaan
Cadaabka, kuwa Xaqa Rumeeyeyna oo Carnal fiican fala waxay Gali Janno oy ku waari oo wanaagsan.
Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi: Jannada waxaa ku yaal
Geed uu Socon Hooskeeda mid saaran Gaadiid Boqol Sano oosan Goynayn. (waa Saxiix). An-Nisaa' (53-

58. Eebe wuxuu idin Fan inaad u Gu-
daan (siisaan) Amaanada Ehelkeeda,
(Ciddeeda) haddaad kala Xukumay-
saan Dadkana inaad ku kala Xukun-
taan Caddaalad, Eebe waxaa Wanaag-
san wuu idinku waanin Eebana waa
Maqle Arka.

59. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow Adeeca
Eebe oo Adeeca Rasuulka iyo kuwa
Amarka leh, oo idinka mid ah, haddaad
ku Dooddaan Arrin u Celiya Eebe iyo
Rasuulka haddaad tihiin kuwo Ru-
meeyey Eebe iyo Maalinta Dambe
(Qiyaamada) saasaana khayr roon oo
Wanaag badan Xagga Abaalmarinta.

60. Ka warran kuwa Sheegan inay ru-
meeyeen waxa lagugu soo dejiyey iyo
waxa lagu Dejiyey kuwii kaa horreeyay
oo ku Xukuntami Shaydaan, iyagoo la
faray inay diidaan, wuxuuna dooni
Shaydaanku inuu Baadiyeeyo Baadi
Fog.

'■ Z'i >.'> 1 2".

\'»*<

11t

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

61. Marka lagu dhaho u kaalaya
wuxuu Soo Dejiyey Eebe iyo xagga Ra-
suulka waxaad Arkaysaa Munaaflqiin-
ta oo kaa Jeedsan jeedsasho.

Amaanadoo la dhawro loona Celiyo Cideeda iyo Caddaaladda Dadka lagu Maamulo laguna kala
Xukumo waa waxyaalaha waawayn oy Diinta Islaamku fan Sidoo kale Eeboo la adeeco iyo Rasuulka iyo
kuwa Xaqa wax ku hogaamin oo Culimada iyo Xaakimka Muslimiinta ah, wixii Dood ahna loo celiyo
Eebe iyo Rasuulkiisa saasaana Wanaagbadan, kuwa Munaafiqiinta ah oo dooni inay Shaydaan iyo wax
leexsan isku xukumaan oo ka baxsan Quraanka iyo Islaamka kuwaas Shaydaan baa Dhumiyey, marka
Quraanka iyo Rasuulka loogu yeedhana way Jeedsadaan. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Adeeciddu waa uun waxa fiican. markalana wuxuu yidhi: Layskuma
Adeeco Xumaan. Taasoo ah in khayrka laysku maqlo, waxa Xunse laysku raacin. An-Nisaa' (58-61).

62. Say noqon markay ku Dhacdo
Musiibo (dhibaato) waxay hor marsa-
deen Gacmahoodu Darteed, markaas
ay kuu yimaadaan iyagoo ku dhaaran
Eebe inaanaan doonin waxaan Wanaag
iyo Tawfiiq ahayn.

63. Kuwaasu waa kuwa Ogyahay
Eebe waxa Quluubtooda ku Sugan ee
ka Jeedso Xaggooda waanina waxaad-
na u dhahdaa Naftooda Hadal xeel
dheer.

64. Umaanaan dirin Rasuul in la
Adeeco mooyee Idanka Eebe, hadday
markay Dulmiyaan Naftooda ay kuu
yimaadaan oy Dambi dhaaf waydiis-
taan Eebe una Dambi dhaaf waydiiyo
Rasuulku waxay Eebe (ogaan) dambi
dhaafe Naxariista.

65. Eebahaa baan ku dhaartaye ma
rumeeyaan intay kugu Xukuntamaan
waxa dhex mara oyna ka helin Naftoo-
da dhib, waxaad Xukuntay ooy ho-
gaansamaan hogaansi.

Waxaa ka mid ahayd Caadada Munaafiqiinta inay dhib iyo Xumaan ula Joogaan Nabiga iyo
Mu'miniinta, markay Musiibo ku dhacdana ay Nabiga u yimaadaan iyagoo ku dhaaran Eebe inayan
waxaan Wanaag ahayn rabin, Eebena waa Ogyahay waxa Quluubtooda ku Sugan ee waa in la waaniyo oo
laga Jeedsado.

Nabiyadana waxaa loo diray in lagu Adeeco idanka Eebe, Hadaadse Toobad keentaan oo Xaqa u
noqotaan Eebe waa u Dhaafi lahaa, Xaqana ma rumeeyaan intay uga hogaansamaan Xukunka Rasuulka
wax dhib ahna ayna ka helin. Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi :
Eebaan ku Dhaartaye Midkiin ma Rumeeyo intuu ka raaco waxaan la imid. An-Nisaa" (62-65).

112

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

mi?A

66. Haddaan ku Faral yeello korkoo-
da Dila Naftiinna ama ka baxa Guryi-
hiinna ma Faleen wax yar oo ka mid ah
mooyee, hadday Falaan waxa lagu
waanin yaa u Khayr roon kuna daran
(adag) sugnaan (Rumeyn).

67. Markaasaan ka siin lahayn Agta-
nada Ajir wayn.

68. waxaana ku hanuunin lahayn Jid
Toosan.

69. Ciddii Adeeca Eebe iyo Rasuulka
kuwaasu waxay ahaan lajirka kuwuu u
nicmeeyey Eebe, oo Nabiyada, Ru-
meeyayaasha, Shuhadada iyo kuwa
Suubban waxaana u fiican rafiiq
kuwaas.

70. Arrintaasuna waa Fadliga Eebe
waxaana ku Filan Eebe Ogaansho.

Wuxuu ka Warrami Eebe in haddii Dadka Badankiis la faro inay Falaan waxay sameyn oo Xumaan ah

ma ayan yeeleen, wax yar mooyee, waxaase fiican inay maqlaan waxa lagu waanin, markaasuu Eebe siin

lahaa Ajir wayn, Toosinna lahaa Ciddii Eebe Adeecda iyo Rasuulka wuxuu Jannada la gali kuwa Eebe U

nicmeeyey oo ah Nabiyada, Rumeeyayaasha, Shuhadada iyo kuwa Suuban, waana Wehelka u fiican,

arrintaasuna waa Fadliga Eebe isagaana ku filan Ogaade.

Rabiico Binu Kacab waxaa laga wariyey inuu Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)

ku yidhi : wax warso, markaasuu yidhi waxaan rabaa inaan kugula Rafiiqo Jannada, markaasuu yidhi

waxaas waxaan ahayna'wuxuuna yidhi waa intaas, markaasuu yidhi (iigu kaalmee Naftaada Badinta

Sujuudda. Waxaa wariyey (Muslim).

Taasina waxay ku tusin inay lagama maarmaan tahay in la Carnal Falo, laguna Dadaalo Khayrka iyo

Wanaagga si loo Haleelo kuwa Fiican. An-Nisaa' (66-70).

71. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow Qaata
Digtoonidiinna Duulana idinkoo Koox
Koox ah, ama Duula Dhamaan.

72. Waxaa idinka mid ah (Munaafi-
qiin) Cabsiin (Dib marin) hadday idin-
ku dhacdo Musiibo (dhibaato) wuxuu
dhahaa waxaa ii Nicmeeyey Eebe kor-
kayga haddaanan la joogin.

73. Hadduu idin soo gaadho (Hes-
haan) Fadli Eebe (Khayr) wuxuu dhihi
sidii isagoo ayna ahayn dhexdiinna Je-

113

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

fi§2!l^

ceyl Shallaaytee maxaan ula Joogi
waayay, oon Liibaano Liibaan wayne.

74. Ha kula Dagaallameen Jidka Eebe
kuwa ku Gatay Nolasha Dhaw Aakhi-
ro (doorta Adduun) Ruuxii ku dagaala-
ma Jidka Eebe oo la Dilo ama Adkaada
waxaan Siinaynaa Ajir wayn.

Jahaadku iyo meeJ marinta Xaqa iyo Difaaca Diinta iyo Dalka Islaamka waa Waajib Sugan, iyadoo laga
wada qayb qaadan, waxaase Jira kuwo Munaafiqiin ah oo Dadka cabsi galin, marka dhib dhacana
yidhaahda Eebaan i raacinin, marka Guul la helana yidhaahda maxaan ula joogi waayay.
Waxayna ku tusin Aayaddu Wanaagga Eebe u darbay Cidda lagu Dilo Jahaadka ama Adkaata, taasoo
ku tusin inaan laga adkaanayn Muslimiinta markay kulmistaan iimaan dhab ah, isku Duubni iyo u
Darbasho, hase yeeshee markay Xaqa ka leexdaan oo kala tagaan sida muuqata ayaamahan waxaa ku
Dhiirran Cadawgooda oo ka Adkaan, waase inay is gaadhaan intayGoori Goortahay. An-Nisaa'(71-74).

75. Maxaad leedihiin ood ugu Dagaa-
lami waydeen Jidka Eebe, iyagoo kuwa
la Daciifsan (Tabarta yaraa) oo rag iyo
Haween iyo Caruurba ay leeyihiin Ee-
bow naga Bixi Magaaladan Daalimiin-
ta ah Ehelkeedu noogana yeel agtaada
Wali iyo gargaare.

76. kuwa (Xaqa) rumeeyey waxay ku
Dagaallami Jidka Eebe, kuwa Gaaloo-
bayna waxay ku Dagaallami Jidka
Shaydaanka, ee la dagaallama So-
keeyaha Shaydaanku dhagarta Shay-
daanku waa tabar yaryahaye.

11. Ka warran kuwa loo yidhi Reeba
Gacmihiinna (Billoowgii Islaamka)
Oogana Salaadda, Bixiyana Zakada
markii lagu Faral yeelay Dagaalkana
waxaa soo baxay Koox ka mid ah oo
uga Cabsan Dadka Cabsida Eebe oo
kale ama ka daran Cabsi, waxayna dha-
heen Eebow maxaad noogu Faral yees-
hay Dagaalka, maxaad Dib noogu dhi-
gi wayday Tan iyo Muddo dhaw,

114

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

waxaad dhahdaa Raaxada Adduunyo
waa yartahay, Aakhiraana u khayroon
Ciddii Dhawrsan Laydinkama dulmiyo
Fatiil oo kale (wax yar).

Aayaduhu waxay ku Boorrin Muslimiinta inay Jahaadaan oo Dagaallamaan mar hadday Muslimiin Rag,
Haween iyo Carruurba leh oo tabar yar jiraan lana Dullayn, Dagaalkuna waa mid Xaq ah oo Dar Eebe ah
iyo mid Xaq darro oo Jid Shaydaan ah, waana in lala Dagaalamo Gargaaraha Shaydaanka, waana tabar
yar yahay, mana aha in lagu Dagdago Dagaalka ee waa in Cibaadada la Badiyo lana Adkaysto
Jahaadka Cabsida Dhabta ahna laga Cabsadaa Eebe, lana ogaado inay nolosha Adduun tahay wax yar
oo Tagi.

Xasan Basri wuxuu yidhi: Eebe ha u Naxariisto Addoon kula Noolaaday Adduunyada Qadarkeeda,
Adduunyana ma aha Bilowgeed iyo Dhammaadkeed waxaan ahayn Ruux Seexday oo ku arkay Hurdada
wuxuu Jecelyahay soona Baraarugay. An-Nisaa' (75-77).

78. Meejaad ahaataanba wuu idin ha-
leeli Mawdku (Geeridu) aad ahaateen-
ba Daaro Dheerdheer oo la adkeeyey,
hadday taabato wanaag waxay dha-
haan tani waxay ka timid Xaga Eebe,
hadday ku dhacdo Xumaanna waxay
dhahaan tani waxay ka timid Agtaada
(Nabiga) waxaad dhahdaa Dhammaan
waxay ka ahaadeen Eebe Agtiisa,
maxaa u sugnaaday Qoomkaas uma
dhawa inay Fahmaan Hadale.

km j J&$j£>^S\ SSj Jb \jy<» uIji

> ,*,

-^Ot^±* ] Jj*i *^^(v$t^O}jd Jill:

79. Wixii ku soo gaadha oo Wanaaga
waxay ka ahaadeen Eebe, wixii kugu
dhaca oo Xumaan ahna waxay ka
ahaatay Naftaada,waana kuu Diray
Dadka adoo Rasuul ah, wuuna ku Fila-
nyahay Eebe Marag.

G3u

80. Ruuxii adeeca Rasuulka wuxuu
Dhab u Adeecay Eebe, Ruuxii Jeedsa-
dana kuugu maanaan dirin Ilaaliye.

81. Waxay dhihi (Munaafiqiintu)
Daacad (baan nahay) markay ka ta-
gaan Agtaadana waxay maamulaan
(Habeenkii) Koox ka mid ah waxay lee-
dahay waxaan ahayn, Eebana wuu
Qori waxay Maamuli (miri) ee Ka jeed-

115

Suurat An-Nisaa'

juz c 5 om

i\tt\\i<&

so Xaggooda talana saaro Eebe,
waxaana ku filan Wakiil Eebe.

Meel kastoo la joogo waa la dhiman si kasta ha laysu ILaaliyo ama Guryo adag ha la galee, wax kastana
waxay ku hoos jiraan Awoodda Eebe ee ma aha in Gaaladu Xumaanta iyo Musiibada u tiiriyaan Nabiga,
waxaase jirta in Dadka laga Abaal mariyo waxay kasbadeen khayr iyo Sharba.

Rasuulkana wuxuu Eebe u diray Dadka, Eebaase Wakiil ilaaliye ah ugu Filan Dadka. Ruuxii Adeeca oo
Raaca Rasuulka wuxuu adeecay Eebe, Ruuxii Jeedsadase waxba Nabiga kama saarra, waana Munaafaq-
nimo in la muujisto Xaqrumayn, markii la fogaadana la diido Xaqa oo wax kale la falo, Eebaase arka
kuwaas oo Abaal marin. An-Nisaa' (78-81).

82. Miyeyna Fiirfiirinayn Quraanka,
hadduu ka yimid Eebe Agtiisa Meelaan
ahayn waxay ka heli lahaayeen dhexdii-
sa is khilaaf badan.

83. markuu u yimaaddo amar Nabad-
galya ah ama Cabsi way Faafiyaan
hadday u Celiyaan Xagga Rasuulka
ama kuwa cilmiga Leh oo ka mid ah
waxaa ogaan lahaa kuwa la soo baxa
(Dhabta) oo ka mid ah, hadduusan jirin
Fadliga Eebee korkiinna iyo Naxariis-
tiisa waad raaci lahaydeen Shaydaan
wax yar mooyee.

84. Ee ku Dagaallan Jidka Eebe lama
mashaqayn Naftaada mooyee, kuna
boorri Mu'miniinta (Dagaalka) wuxuu
u dhawyahay Eebe inuu idinka reebo
dhibka kuwa Gaaloobay, Eebaana da-
ran dhib daranna Xanuujin.

85. Ruuxii Shafeeca shafeeco Wa-
naagsan waxaa u ahaada Qayb ka mid
ah, Ruuxiise Shaafeeca Shafeeco Xun
waxaa u ahaan Dambi ka mid ah, Ee-
baana wax kasta ILaaliya.

Wuxuu farayaa Eebe in Quraanka si Fiican loo Fiiriyo, lana kaso Macnihiisa, illeen Xagga Eebuu ka
ahaadaye, wax is burin ahna kuma jirto sida hadalada kale, markay arrin muhiim ah soo daristana waxaa
Eebe faray in loo celiyo Rasuulka iyo kuwa u cilmileh, Shaydaanna laga Digtoonaado, Jidka Eebana lagu
Jahaado, Cidwalbana waxay la kulmi Shafeecadeeda abaalkeedii Samaan iyo Xumaanba. Rasuulkuna
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Waxaa uun halaagay ummadihii idin ka
horreeyay isku Khilaafkii Kitaabkoodii. Markalana wuxuu yidhi : Waxaa ugu filan Ruux Been inuu ka
sheekeeyo wuxuu Maqlay oo Dhan. An-Nisaa' (82-85).

116

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

86. Haddii laydin Salaamo Salaan ku
Salaama mid ka Fiican ama ku celiya
(mid la mid ah) Eebana waa wax kasta
Xisaabiye (Kaafiye).

87. Eebe ILaah (kale) ma jiro isaga
mooyee wuuna idiin soo kulmin Maa-
linta Qiyaame, shaki ma leh, yaa ka run
badan Eebe Hadal (ma jiro).

88. Maxaad leedihiin (Mu'miniinta)
ood Munaafiqiinta laba Kooxood ugu
Noqoteen (in la laayo iyo in kale) Eebe
wuu Halaagay (oo celiyey) waxay kas-
badeen dartiis, ma waxaad doonaysaan
inaad Hanuunisaan Cidduu dhumiyey
Eebe, Ruuxuu dhumiyo Eebana uma
heshid Waddo (Hanuun).

89. Waxay jecelyihiin (Munaafiqiintu)
inaad Gaaloowdaan siday u Gaaloo-
been ood isku mid noqotaan, ha ka yee-
lanina Xaggooda Sokeeye intay uga hij-
roodaan Jidka Eebe, haddayse Jeedsa-
daan qabta oo ku dila Meejaad ka hes-
haanba, hana ka yeelanina Xaggooda
Sokeeye iyo Gargaare (Midna).

90. Kuwa Gaadhi Qoom dhexdiinna
iyo dhexdooda ballan (heshiis) yahay
mooyee, ama idiin yimid iyadow Cid-
hiidhyantahay Laabtoodu inay idinla
Dagaallamaan ama la dagaallamaan
Qoomkooda, hadduu doono Eebe wuu
idinku diri lahaa wayna idin la dagaal-
lami lahaayeen haddayse idinka dhee-
raadaan oyan idin la Dagaallamin oy
idiin soo hormariyaanNabadgalyo idiin
ma yeelin Eebe korkooda Jid (Xaq
kuma lihidiin Dagaal).

A* G

- jkJb^L^s »j pAj Jo^3 \yy o te

^s^^^LLJ ii I *li_pj f^-«y yii) 3^

Salaantu waa Calaamadda Muslimiinta, Ruuxii ku Salaamana waa inaad u Celisaa mid ka Fiican ama la
mid ah. Qiyaamana waa la kulmi, Eebana waa run badane, mana aha in Gaalada lala kala safto ama laysku
Khilaafo Xaalkooda, iyaguba waxay jecelyihiin in Muslimiintu Gaalowdo siday iyagu u Gaaloobeen,
hana ka yeelanina Sokeeye iyo Gargaare midna, kuwiise la nool kuwo aad ballan leedihiin ama idinla
dagaallamin Nabad galiya, Ciddii idin Nabad galisa Nabad galiya, tii idinla Col ahna la dagaallama,
waana taas Caddaaladda iyo Wanaagga Islaamku Dagaallan ma Jecla. An-Nisaa' (86-90).

1t7

Suurat An-Nisaa'

Juz 4 5

mx$&

91. Waxaad helaysaan kuwa kale oo
dooni inay idin nabadgaliyaan, oo na-
badgaliyaan Qoomkooda (daahirka)
markastoo loo celiyo Gaalnimana waa
lagu dedejiyaa dhexdiisa, haddayna
idinka dheeraan ooyan idin siinin Na-
badgalyo ooyan idinka reebin Gacma-
hooda qabta oo ku Dila meejaad ka
heshaanba, kuwaasna waxaan idiinka
yeellay Xujo Cad.

*■*> »r.l > */ »> \> z-i' ~> >. >. <

92. uma habboona (banaana) Ruux
Mu'min ah inuu Dilo Mu'min si gaf ah
mooyee, Ruuxii u Dila Mu'min Gaf
waxaa saaran Xorayn qoor Mu'min,
iyo Mag la siiyo Ehelkiisii, inay Sada-
qaystaan moyee, hadduu ka midyahay
Qoom aad Coltihiin isna Mu'min ya-
hay waxaa Saaran Xorayn Qoor
Mu'min, hadduu ka midyahay Qoom
ballan idin dhexyaal waxaa saaran Mag
la siiyo Ehelkiisii iyo Xorayn Qoor
Mu'min ah, hadduusan helin (Qoorna)
wuxuu Soomi Laba Bilood oo Israac
raacsan, waana Toobad Eebe, Eebana
waa Oge Falsan.

93. Ruuxii u Dila Mu'min si Kas ah,
Abaalkiisu waa Jahannamo oos ku
Waari dhexdeeda, wuuna u Cadhoon
Eebe wuuna Lacnadi wuxuu u darbi
Cadaab wayn.

^i y y S. y &

>iy < » ' * >^^/»A. y*y *<

is± & y

- X z£ - '~ ' > *~' I * TJll *X"f y^t

,^ »•£ ^.^ < , y A /<

>~i ^ <X> & ^i'" */*' " \'X>

E3 LJ^C X>\ JL&3J J^\j,4^Jj

Waxaa jirta Munaafiqiin ku Gabban Islaamka Jecelse Gaalnimada kuwaas haddayna Nabadgalinin
Muslimiinta waa in layska celiyo.

Aayadaha kale waxay ka warrami inayan Banaanayn in Naf Mu'min loo Dilo Xaq darro, Ciddiise si gaf
ah u disha waxaa saaran Xorayn Qoor iyo Mag la siiyo Ehelkiisa, haddii la waayana Soon laba Bilood oo is
raac raacsan, waa Toobad Fiican, Ciddiise u kas u disha si Xaq darro ah Ruux Mu'min ah Abaalkiisu waa
Jahannamoos ku waaro, Cadho iyo Lacnad Eebe iyo Cadaab wayn, maxaa yeelay ma fududa Nafta
muslimku ee waa Qaali mana banaana in lagu xad gudbo. Waxaa sugnaatay Adduunkoo taga (Rogma-
da) yaa ka sahlan Eebe agtiisa Dil ruux Muslim ah, mar kalana wuxuu yidhi Nabigu (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) hadday u kulmaan waxa Samaawaadka iyo Dhulka ku Sugan inay
Dilaan Muslim wuxuu Eebe ku tuuri lahaa Naarta, taasina waxay ku tusin sida Islaamku u dhawray
Xuquuqda Dadka iyo Noloshiisa, iyo qaalinimada iyo Sharafta Muslimka mar hadduu ka wayn yahay
Adduunka oo dhan iyo waxa ku Sugan. An-Nisaa' (91-93).

118

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

94. Kuwa xaqa Rumeeyow markaad u
Safartaan Jidka Eebe wax caddaysta
(Hubsada) hana dhihina Ruux Salaan
idiin soo gudbiyey ma tihid Mu'min
idinkoo dooni Dhalanteedka Nolosha
dhaw, Eebe agtiisa yey tahay qanii-
mooyin Badan, saasaad ahaydeen ho-
ray waxaana idinku Mannaystay Eebe
korkiinna, ee caddaysta (Hubsada), Ee-
bana waxaad Carnal falaysaan waa
Ogyahay.

jjlZ\l i &fr&\dJ$&

95. Ma Sinna kuwa Fadhiya ee
Mu'miniinta ah oon kuwa dhibban
ahayn iyo kuwa kula Jahaadi Jidka
Eebe Xoolahooda iyo Naftooda, wuu
ka Fadilay Eebe kuwa ku Jahaaday
Xoolahooda iyo Naftooda kuwa fad-
hiya Darajo, dhammaanna wuxuu u
Yaboohay Wanaag, wuuna kaga fadi-
lay Eebe kuwa Jahaaday kuwa Fadhiya
Ajir wayn.

96. Waa Darajooyin Xaggiisa ah iyo
Dambidhaaf iyo Naxariis, Eebana waa
Dambi Dhaafe Naxariiista.

<£rJ

Aayadahanna waxay caddayn inaan lagu dag dagin Dilka Dadka hadday Islaanimo muujiyaan iyadoo la
dooni in Xaqooda la bannaysto, illeen Cid walba marbay dhunsanayd Eebaana hanuuniyee, iyo inayna
ekeyn Mu'miniinta cudur la'aan ka fadhiista Jahaadka iyo kuwa ku Jahaada Xoolahooda iyo Naftooda
Jidka Eebe, wuxuu Eebe ka fadilay kuwa ku Jahaada Jidka Eebe kuwa ka Fadhiista, in kasta oo Mu'min
dhamaantiis Eebe Wanaag u darbay, hadana wuxuu Eebe siin kuwa Jidkiisa ku Jahaada Darajooyin
waawayn, Dambi dhaaf iyo Naxariis. waxayna ku tusin Aayaduhu in wax la hubsado een lagu dag dagin
ciddaan la hubin Gaalnimadiisa, iyo in Jidka Eebe ku Jahaadkiisu leeyahay Fadli iyo Ajir wayn. Rasuul-
kuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Janada waxaa ah Boqol Darajo oo
Eebe u darbay kuwa ku jahaada Jidkiisa, Labadii Darajana waxaa u dhaxaysa sida Cirka iyo Dhulka,
wakaas fadliga Jahaadka, waa Cisiga iyo Sharafta Mu'miniinta iyagoon Cidna Dulmiyeyn, markayse ka
tageen Jahaadka waa kuwaas Dulloobay ee la Addoonsaday ee la Qaybsaday iyagoo Dhulkoodii laga
Xoogay lagana saaray. An-Nisaa' (94-96).

97. Kuway Oofsato Malaa'igtu iya-
goo Dulmiyey Naftooda waxay ku
Dhahaan maxaad ahaydeen waxayna
dhahaan kuwo lagu Daciifsaday (tabar
yar) Dhulka, waxayna dhahaan
(Malaa'igtii) miyeyna ahayn Dhulka

119

Suurat An-Nisaa'

Juz* 5

llSSIIi^

Eebe Waasac ood ku Hijrootaan dhex-
deeda, kuwaas Hooygoodu waa Jahan-
namo wayna u Xuntahay Aaye.

98. Kuwa la Daciifsado oo Rag, Ha-
ween iyo Caruur oon tabar lahayn kuna
Toosi karin Jidka mooyee.

99. Kuwaas wuxuu u dhawyahay
Eebe inuu iska Cafiyo Xaggooda, Ee-
bana waa Saamaxe Dhaafa (Dambiga).

100. Ruuxii ku Hijrooda Jidka Eebe
wuxuu ka heli Dhulka Magangal badan
iyo Waasacnimo, Ruuxii ka Baxa Guri-
giisa isagoo u Hijroon Xagga Eebe iyo
Rasuulkiisa markaas uu haleelo Mawd-
ku (Geeridu) wuxuu ku sugnaaday Aj-
rigiisu Eebe (Fadli dartiis) Eebana waa
(Dambi) Dhaafe Naxariista.

Eli

s>.<

\jy£.

^ ^ ' ' E

'{"til* l^> -"f m> *^ "£'"{*<

Diintalslaamku ma ogola inay ku dullaysato Gaalo adooMuslim ah, maxaayeelay waa laga fogaan karaa
si loogu darbado Jahaadkooda siday faleen Muslimiintii hore, hase yeeshee Dadka tabarta yar ee ah Rag,
Haween iyo Caruurba dhib ma saara hadday ku dhexnoolaadaan Eebana wuxuu u dhawyahay inuu iska
Saamaxo, Ruuxiise dar Eebe u Hijrooda wuxuu ka heli Dhulka Khayr iyo Waasacnimo, Ciddii ka baxda
Gurigeeda iyadoo u hijroon dar Eebe iyo Rasuulka oo dhinta kuwaas Eebaa Ajir iyo Wanaag ku Abaal
marin. Taasina waxay ku tusin inay Waajib tahay in la Wanaajiyo Niyada, siduu Nabigu (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) uu yidhi: Camalku waa uun Niyo Cid walbana waxay Mudan
waxay Niyooto.. Tan kale waa inaan Muslim qaadanin Dullaynta Gaalada, uuna Dulliga Gaalada ka
baxo si kasta oo Suurowda oo Hijro iyo ka Durkid ah, isagoo la Jahaadi. An-Nisaa' (97-100).

101. Haddaad ku Safartaan Dhulka
ma aha korkiinna Dhib (Dambi) inaad
Gaabisaan Salaadda Haddaad ka Cab-
sataan inay idin Fidmeeyan (Dhibaan)
kuwa Gaaloobay, Gaaladuna waxay
idiin yihiin Col Cad.

102. Markaad tahay dhexdooda Mus-
limiinta ood u oogto Salaadda ha is-
taagto Koox ka mid ah Agtaada hana
Qaateen Hubkooda, markay Sujuu-
daan ha ahaadeen Gadaashiinna, hana
timaado Koox kale oon Tukanin hana
Tukadeen la jirkaaga hana Qaateen
Digtoonidooda iyo Hubkooda, waxay
Jecelyihiin kuwa Gaaloobay inaad hal-
maantaan Hubkiinna iyo Alaabtiinna
oo markaas ay idin soo Weeraraan mar

\~>'&'' ?\\*t<> *'^>T m ySy<\'\'

££& '

120

Suurat An-Nisaa'

Juz 4 5

kaliya (Idinku kadiyaan) Korkiinna ma
aha Dhib hadduu idin hayo dhib Roob
ah ama aad tihiin kuwa buka inaad da-
jisaanHubka Qaatana Digtoonidiinna,
Eebana wuxuu u darbay Gaalada Ca-
daab wax Dulleeya.

v lr<^ x A\-><'-

h-^J c

:\\

Mi*?*,*

\L^^\^^JiSi&lA^\o^J-

Aayadda hore waxay ka warrami inay Banaantahay Gaabinta Salaadda marka socotada la yahay, taasoo
ah in Duhurka, Casarka iyo Cishaha Labo Labo laga Tukado, waana Naxariis Eebe iyo Fududayn.
Aayadda kale waxay ka warrami Salaadda waqtiga Dagaalka iyo sida loo Tukan, oo ah Qoonna Tukan
Qoonna ILaalin Colka iyagoo Hubka haysta. Taasina waxay ku tusin waynida Salaadda iyo Jameecaad-
ka iyo inaan laga tagayn, tan kale waxay ku tusin Ahmiyadda Jahaadka iyo Darbashada.
Arrinta Salaadda Dagaalka iyo Cabsida waxay ku faah faahsan tahay Kutubaha, waxaase muhiim ah in
la ogaado Waynideeda iyo Waajibnimadeeda. An-Nisaa' (101-102).

103. Markaad gudataan Salaadda
Xusa Eebe Taagni, Fadhi iyo Dhinicii-
naba (Jiif) markaad xasishaanna (Aa-
min noqotaan) Ooga Salaadda (Dha-
meeya) Salaaddu waxay ku tahay
Mu'miniinta Xukun Waqtiyeysan
(Mudaysan).

104. Haka Daciifina (Jilcina) Doonid-
da Qoomka (Gaalada) haddaad tihiin
kuwa Xanuunsan iyaguba way xanuun-
san sidaad u xanuunsanaysaan,
waxaadna ka rajaynaysaan Eebe
waxayna ka rajaynayn, Eebana waa
Oge falsan.

105. Anagaa kugu soo Dajinay Ki-
taabka si Xaq ah inaad ku kala Xukun-
to Dadka dhexdiisa wuxuu ku tusiyo
Eebe, hana u noqonin Khaa'in u doode.

106. Dambi dhaaf warso Eebe, ILaa-
hay waa Dambi Dhaafe Naxariista.

107. Ha ka Doodin kuwa Khayaa-
mayn Naftooda, Eebana ma Jecla
FChayaamo badane Dambi badan.

108. Waxay iska qarin Dadka iskama-
na Qariyaan Eebe isagoo la jooga mar-
kay Maamuli wuxuusan raalli ka ahayn
oo hadal ah, Eebana waxay Carnal fali
wuu Koobay.

ItSiis'C-" 1

c .~v.

121

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

109. Idinku kuwaasow waad ka doo-
deen Xaggooda Nolosha Adduunyo,
yaase ka doodi Xaggooda Maalinta
Qiyaame ama u noqon Wakiil.

Aayadahanna waxay caddayn in Eebe la Xuso Saiaadda Dabadeed iyo si kastoo la yahay, markaan
Dagaal lajooginna Saiaadda la dhamaystiro, tan kale waa inaan Jahaadka laga Cabsanin illeen haddaynu
Xanuunsan Gaaladuba way Xanuunsane waxaynnu Eebana ka rajayn Janno iyo Liibaan ayna iyagu
rajaynayn. Quraankana waxaa loo soo dajiyey in laysku Xukumo, Xumaantana waa inaan Garab la siin,
Eebana Dambi dhaaf la warsado oon lagana doodin Xagga kuwa Khaa'imiinta ah, ee Dadka iska Qarin,
Eebana aan iska ilaalinayn markay wax qarsan, Cid Qiyaame wax u tarina ma jirto. An-Nisaa' (103-109).

110. Ruuxii fala Xumaan ama Dul-
miya Naftiisa (Dambaaba) markaas
dambi dhaaf warsada Eebe wuxuu ka
heli (ogaana) isagoo Dambi dhaafa ah
Naxariistana.

111. Ruuxii kasbada danbi wuxuu
uun u kasbaday Naftiisa (Dhibkeeda)
Eebana waa oge Falsan.

1 12. Ruuxii kasbada Gaf ama Dambi
markaas ku gana Dambiga (ku sheega)
mid barii ah wuxuu Xambaartay Been
abuurasho iyo Dambi Cad.

113. Hadduusan jirin fadliga Eebee
korkaaga iyo Naxariistiisa waxay
Hammin lahayd Koox (dooni lahayd)
oo ka mid ah inay ku dhumiyaan mana
dhumiyaan Naftooda mooyee mana
kaa dhibaan waxba, wuxuuna kugu soo
dajiyey Eebe Kitaabka iyo Xigmadda
wuxuuna ku baray waxaadan aqoon
Fadliga Eebana korkaaga waa ku
waynyahay.

1 14. Khayr ma leh wax badan oo Fa-
qooda ah, oon ahayn mid fara Sadaqo
ama Wanaag ama Hagaajin Dadka
dhexdooda, Ruuxii fala Saas doonid
raalli ahaanshaha Eebe waxaanu siin
Ajir wayn.

CjX^v* *LjCjI >JJlh> <>-«uu ^ j

122

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

1 1 5. Ruuxii Khilaafa Rasuulka ka dib
intuu u cadaaday Hanuunku oo Raaca
Jidka Mu'miniinta midaan ahayn
waxaa uga wali yeeleynaa wuxuu yees-
hay waxaana galinaynaa Jahannamo
iyadaana u Xun meel loo ahaado.

Vv Y*' lAX i ^'-^'V'

Ibnu Cabaas wuxuu yidhi: Wuxuu uga warramay Eebe Addoomadiisa Cafigiisa, Dulqaadkiisa, Deeqdii-
sa, Naxariistiisa Waasaca ah iyo Dambi dhaafkiisa, Ruuxii Dambaaba ha yaraado ama ha waynaado oo
dambi dhaaf warsada Eebe, wuxuu heli Eebe oo Dambi dhaafi oo Naxariisan, haba ka waynaato Samaa-
waadka iyo Dhulka iyo Buuraha. Tan kale Gaaladu waxay uun baadiyeyn naftooda. Eebana wuxuu
siiyey Nabiga Kitaab iyo Xigmo wuxuuna baray wuxuuna aqoonin. Eebaana Fadli wayn siiyay.
Faqaan Wanaag ahayna ma fiicna, ciddii ka leexata Jidka Nabiga iyo Mu'miniintana wuxuu galin Naar
daran. An-Nisaa' (110-1 15).

1 1 6. Eebe ma dhaafo in lala Wadaa-
jiyo (Cidkale Cibaadada) wuuse ka
dhaafa wixii waxaas ka soo hadhay
Cidduu doono, Ruuxii la wadaajiya
Eebe wuxuu dhumay dhumid wayn.

117. ma Caabudayaan Eebe ka sokow
waxaan dhadig ahayn, mana Caabu-
dayaan waxaan Shaydaan madax adag
ahayn,

118. Ha Lacnado Eebe shaydaan
wuxuu yidhi waxaan ku yeelan Addo-
mada Qayb Sugan.

119. waan baadiyeyn waan yididiilo
(Xun) galin waana fari (Xumaanta)
waxayna jeex jeexi Dhagaha Xoolaha
waana fari (Xumaanta) waxayna doo-
rin abuurka Eebe ruuxii ka yeesha
shaydaan Wali Eebe ka sokow dhab
ahaan buu u Khasaaray Khasaare Cad.

120. wuu u yaboohi oo yididiila galin
mana yabooho shaydaan waxaan dha-
gar ahayn.

121. kuwaasna hooygoodu waa Ja-
hannamo kamana helaan xaggeeda ii-
lasho (iyo fakasho).

123

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

122. kuwa rumeeyey xaqa oo fala ca-
rnal fiican waxaannu galin Jannooyin
oy socoto dhexdeeda Wabiyaal oyna ku
waari dhexdeeda waligeed, waana ya-
booha Eebe oo sugan, yaa ka run ba-
dan Eebe hadal (cidna).

^\\^\^^U$v 3

Eebe wuu ka dhaafaa waxaan gaalnimo ahayn Cidduu doono, gaalana waxay Caabudaan Sanamyo iyo
shaydaan Eebe lacnaday oo ballan qaaday inuu qayb ku yeeshaa Dadka, kuna dhaartay inuu dhumiyaa
oo Xumaan faraa intay ka dooriyaan Abuurka Eebe, ciddii shaydaan wali ka yeelatana wuxuu khasaaray
khasaare wayn. wuxuu yaboohina waa dhagar iyo naar, ciddiise xaqa raacda oo carnal fiican fasha wuxuu
gali janno uu ku waari, Eebana waa runle, Nabiguna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
wuxuu yidhi:

Hadal waxaa u runbadan hadalka Eebe, hanuunna waxaa u fiican hanuunka Muxamed, waxaana u xun
umuuraha waxaa la soo darriyey waana Bidco baadi ah. An-Nisaa' (1 16-122).

123. Ma aha (xaalku) yididiiladiinna
iyo yididiilada ehelu Kitaabka midna,
ciddii fasha xumaan waa laga Abaal
marin mana helayo Eebe ka sokow wali
iyo gargaare (midna).

124. ruuxii fala wanaag lab ah ama
dhadig isagoo rumeysan (xaqa) kuwaa-
su waxay gali Janada lagamana dul-
miyo duleel (laftimireed).

125. yaa ka diin fiican ruux u jeediyey
wajigiisa Eebe isagoo sama fali oo raa-
ca diinta (Nabi) Ibraahim, wuxuuna ka
yeeshay Eebe Ibraahiim khaliil (mid u
gaar ah).

126. Eebe waxaa u sugnaaday waxa
ku sugan Samooyinka iyo Dhulka, Ee-
bana waa wax walba koobe.

127. waxay ku warsan Haweenka,
waxaad dhahdaa Eebaa idiin fidyoon
(sheegi) Xaalkooda iyo waxa lagu akh-
riyi korkiinna Kitaabka Haweenka
Agoonta ah ee ah kuwaydaan siinayn

124

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

waxa loo qadaray oo doonaysaan inaad
guursataan iyo kuwa tabarta yar ee ca-
ruurta ah, iyo inaad u maamushaan
Agoonta cadaalad, waxaad fashaan oo
kheeyr ahna Eebe waa ogyahay.

Waxaa jirtay inay Isufaaneen Muslimiin iyo Gaalo, markaas Eebe soo dajiyey Aayaddan mana aha cidna
waxay iyadu doonto ee Xumaan iyo Wanaagba waa layska abaal marin, Rag iyo Haweenna waxba
lagama Nusqaamiyo wanaagay falaan. Wax ka fiicanna ma jiro cid raacday waddadii Nabi Ibraahim oo
ah Diinta Islaamka. Aayadda dambana waxay ka warrami sida loola dhaqmi Haweenka Agoonta ah ee
dhaqaalaynaysaan iyo kuwa tabarta yar ee caruurta ah iyo in agoonta caddaalad lagu dhaqo, illeen Eebaa
wax walba oge. Markay soo dagtay Aayadda hore yey naxeen Asaxaabtii oy dheheen waxba uma reebin
Ummadan, markaasuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) yidhi: Way soo
dagtaye bishaaraysta oo dhex dhexaysta.. An-Nisaa' (123-127).

128. hadday Haweeney ka cabsato
Ninkeeda xaggiisa fogaansho ama jeed-
sasho dhib ma saara korkooda hadday
heshiiyaan heshiis, heshiiskaana khayr
ah, waxaana lagu soo kulmiyey nafta
bakhaylnimo, haddaad se Wanaag fas-
haan ood dhawrsataan Eebe waxaad
Carnal falaysaan waa ogyahay.

129. ma kartaan inaad sintaan Ha-
weenkiinna dhexdooda aadba dadaas-
heene ee ha ka iilanina iilasho dhan, oo
ka tagtaan sida mid xidhan (dayacan),
haddaad wanaajisaan ood dhawrsataan
Eebe waa dambi dhaafe Naxariista.

130. hadday kala tagaan wuu kaa-
fiyaa Eebe mid kasta waasacni-
madiisa, Eebana waa waasac (Fadli-
giisu) waana falsame.

131. Eebaa iska leh waxa Samaawaad-
ka ku sugan iyo dhulka, waxaana u
dardaaranay kuwii la siiyey Kitaabka
ee idinka horeeyey iyo idinkaba ka
dhawrsada Eebe, haddaadse gaaloow-
daan Eebe waxaa u sugnaaday waxa ku
sugan Samaawaadka iyo dhulka, Ee-
bana waa hodan Amaanan.

*'sH.

.^«- ja y^=> 4^\qJo is^&oi j

*'<'& .* Tf

125

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

1 32. Eebaa iska leh waxa ku sugan Sa-
maawaadka iyo DHulka waana ku fila-
nyahay Eebe Wakiil.

133. hadduu doono wuu idin tagsiin
(dhamayn) Dadow lana imaan kuwo
kale waana karaa Eebe Taas.

134. Ruuxii dooni abaal Adduunyo
Eebe agtiisa yuu jiraa Abaalka Adduu-
nyo iyo Aakhiraba Eebana waa Maqle
Arka.

Hadday Haweenaydu ka kasto ninkeeda Fogaansho ama Jeedsasho waa inay heshiiyaan XuMaantana
Layska jiraa, tan kale in caddaaladda lagu dadaalo ciddii Laba Haweena Qabta, haddii lakala tagana
Eebaa deeqi cid walba, Rasuulkuna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi:
Ciddii laba haweena qaba oo u iisha midood wuxuu yimaadaa Maalinta Qiyaame isagoo dhinac leexsan.
Tan kale Eebaa Xukunka iska leh, wuxuuna faray Dadka dhamaan Alia ka yaabid, illeen hadduu doono
wuu dhamayn karaa Dadkee, Aakhiro iyo Adduunba Eebaa iska leh, waana in si quruxsan Eebe looga
Doono. An-Nisaa' (128-134).

135. kuwa (Xaqa) rumeeyow noqda
kuwo u istaaaga Caddaalad oo ah ma-
rag Eebe, naftiinnaba ha ahaato ama
Waalidkiin ama qaraabo, hadday ho-
dan yihiin ama faqiir Eebaa u mud-
naansho badan ee ha ka raacina hawa-
da inaad Caddaalo fashaan, haddaadse
iilataan ama jeedsataan Eebe waxaad
carnal falaysaan waa ogyahay.

1 36. kuwa (Xaqa) rumeeyow rumeeya
Eebe (si dhabah) iyo Rasuulkiisa iyo
Kitaabka uu ku dejiyey Rasuulkiisa iyo
Kitaabkuu u dejiyey horay, ruuxiise ka
gaalooba Eebe, malaa'igtiisa, kutubtii-
sa, rasuuladiisa iyo maalinta dambe
(Qiyaamada) wuu dhumay dhumid fog.

137. kuwa rumeeyey ee gaaloobay ee
hadana rumeeyey ee gaaloobay mar-
kaas sii badsaday Gaalnimo ma aha
Eebe mid u dhaafi iyaga, kumana ha-
nuuniyo Jidka (Toosan).

W£±4*

126

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

&M<A

1 38. ugu bishaaree munaafiqiinta inay
mudan Cadaab daran.

1 39. waana kuwa ka yeesha Gaalada
sokeeye Mu'miniinta ka sokow, ma
waxay ka dooni Agtooda sharaf, sha-
rafna Eebaa iska leh dhammaanteed.

140. wuxuuna idiin ku soo dejiyey
korkiinna Kitaabka dhexdiisa haddaad
maqashaan Aayaadka Eebe oo laga
gaaloobi ama lagu jees jeesi ha fadhiisa-
nina agtooda intay ka dhumbadaan ha-
dal kale, waxaad noqonaysaan iyaga oo
kale, Eebana wuxuu ku kulmin Munaa-
fiqiinta iyo Gaalada Jahannamo dham-
maan.

Waa in caddaaladda lagu dadaalaa Naftaada, Waalidkaa iyo Qaraabadaadaba ha ahaatee, illeen Eebaa
ku mudnaan badane, waana inaan hawada la raacin waana in si dhab ah loo rumeeyo Eebe, Rasuulkiisa,
Kitaabka Quraanka ah iyo kutubtii horaba, ciddii ka gaalowda Eebe, malaa'igta, Rasuulada iyo maalinta
dambe waa cid dhuntay. kuwase mama gaalooba mama wax rumeyn Waa kuwo dhumay, munaafiqiinta-
na waxay gali naar daran, waana kuwa gaalada sokeeye ka dhigan, kuna jees jeesa quraanka iyo xaqa,
abaalkooduna waa naar. An-Nisaa' (135-140).

141 . oo ah kuwa idin la suga (dhibaa-
to) hadduu gargaar xagga Eebe idiinka
ahaado waxay dhihi miyaanaan idinla
jirin, hadduu gaalada u sugnaado na-
siibna waxay dhahaan miyaanaan idin
adkeynin oonaan idinka reeebin
Mu'miniinta, Eebaa xukumi dhexdoo-
da maalinta Qiyaame, mana ugu yee-
layo Eebe gaalada mu'miniinta kor-
kooda waddo.

142. munaafiqiintu waxay dhagri
Eebe (isku dayi) isna wuu dhagri (oo
abaal Marin) markay u istaagaan Sa-
laaddana way istaagaan iyagoo wah-
san, oo is tusi Dadka Mana xusaan
Eebe wax yar mooyee.

143. waxayna ku noqnoqon (wareeri)
arrintaas dhexdeeda kuwaasina lama ji-
raan kuwaana lama jiraan, cidduu dhu-
miyey Eebe uma heshid Waddo (cid
hanuunin).

X<V <ivf^ Xl-V liXf "\%< '"" <*<i

Suurat An-Nisaa'

Juz' 5

aasir&a.

144. kuwa (Xaqa) rumeeyow ha ka
yeelanina Gaalada sokeeye Mu'mi-
niinta ka sokow, Ma waxaad doonay-
saan inaad isugu yeeshaan Eebe kor-
kiinna xujo cad (inuu idin ciqaabo).

1 45 . munaafiqiintu waxay ku sugnaan
dabaqa hoose ee Naarta umanaheshid
gargaare.

146. kuwa toobadkeena ee wanaajiya
camalka, oo isku dhawra Eebe, oo u
kali yeela Diintooda (Cibaadadooda)
Eebe kuwaasi waxay la jiri mu'mi-
niinta, wuuna siin doonaa Eebe Mu'mi-
niinta Ajir wayn.

1 47 . muxuu ku fali Eebe cadaabkiinna
haddaad mahdisaan ood rumeysaan,
Eebana waa mahdiye Waana Oge.

Munaafiqiintu waa kuwa Muslimiinta La suga balaayo, hadday guul helaanna yidhaahda waan idin la
jiray, hadday Gaaladu wax gaadhaanna dhaha anagaa idin guulaynay, kuwaase Eebaa kala xukumi iyaga
iyo Mu'miniinta, Eebana uguma yeelo Jid iyo Xujo Mu'miniinta korkeeda, munaafiqiintu waa kuwa
Salaaddu ku culustahay Dadkana is tus tusiya, oon meella haysan.

Tan kale waa inaan gaalo sokeeye ga dhigan Mu'miniinta intii la gudbo si aan ciqaab Eebe u imaan,
munaafiq abaalkiisna waa dabaqa hoose ee Naarta, ciddiise Toobad keenta oo xaqa raacda Eebana dhab
ahaan u caabuda waxba Eebe cadaabkeeda iyo Ciqaabteeda ku falimaayo, wuuna ku mahdin.
Waxaana sugnaatay (Camalka Eebe u kali yeel wax yarbaa kugu fillaane) waxayna ku tusin naxariista
Eebe iyo inuusan rabin Ciqaabta Addoomadiisa hadday toosnaadaan. An-Nisaa' (141-147).

148. Ma Jecla Eebe in lala Qayliyo
Xumaan oo Hadal ah Ruux la Dul-
miyey Mooyee, Eebana waa Maqle Og.

149. Haddaad Muujisaan Khayr ama
Qarisaan ama Cafldaan Xumaan Eeba-
na waa Dhaafe kara.

150. Kuwa ka Gaalooba Eebe iyo Ra-
suulkiisa oo dooni inay kala (Bixiyaan)
Eebe iyo Rasuulkiisa oo odhan
waxaannu Rumayn Qaar waana Diidi
Qaar oo dooni inay ka yeeshaan Arrin-
taa dhexdeeda Waddo.

^^r^JJ *>* \> oijJ&Z \*^jffi ol

128

Suurat An-Nisaa'

juz' 6 &m\m

wm?

151. Kuwaasi iyaga umbaa Gaalo
dhab ah, waxaana u darbannay Gaala-
da Cadaab wax Dulleeya.

152. Kuwa rumeeyey Eebe iyo Ra-
suulkiisa oon kala bixinin Cid ka mid
ah kuwaas wuu Siindoonaa (Eebe) Ajir-
kooda, Eebana waa Dhaafe Naxariista.

153. Waxay ku warsan Ehelu Kitaab-
ku Inaad kaga soo Dejiso Kitaab Xag-
ga Samada, Dhabahaan yey u warsa-
deen (Nabi) Muuse wax ka wayn kaas
waxayna dheheen noo tusi Eebe si Cad
waxaana qabatay qaylo (daran) Dulmi-
gooda dartiis, waxayna yeesheen Dibi
intay u Timid Xujooyin, waana ka Ca-
finay Arrintaas, waxaana siinay Nabi
muuse Xujo Cad.

Ma habboona in Xumaan iyo Hadal dhib ah lala Qaylyo, Ciddiise la dulmiyo waxaa u banaan inuu
aarsado. Ibnu Cabaas wuxuu yidhi : Ma jecla Eebe in ruuxna ruux Habaaro Haddaan la dulmiyin. Eebana
wax walba waa ogyahay, Ciddii kala saarta Eebe iyo Rasuuladiisa kuwaasu waa Gaalo dhab ah Gaalana
waxaa loo darbay Cadaab daran, Mu'miniintuse waxay mudan Janno illeen ma kala saarin Xaqee.
Tan kale ma haboona sidii Yuhuuddii Nabiga si madax adayg ah wax u warsan jiray illeen Caaday u
tahaye waxayna warsadeen Nabi Muuse wax ka wayn, waana in laga fogaado Jidkooda. An-Nisaa' (148-
153).

154. Waxaan koryeellay (Buurta)
Dhuur Ballankoodii dartiis waxaana
ku nidhi ka gala Irridda idinkoo Su-
juudsan, waxaana ku nidhi ha ku xad-
gudbina Sabtida waxaana ka qaadnay
Ballan adag.

155. (Waan Lacnadnay) Burintooda
Ballankooda iyo ka Gaalowgooda
Aayaadka Eebe iyo u Dilidda Nabiya-
da Xaqdarro iyo Hadalkooda Quluub-
tanadu way daboolantahay, saas ma
aha ee waxaa Daabacay (daboolay)
Eebe Gaalnimadooda darteed mana ru-
meeyaan wax yar mooyee.

156. iyo Gaalnimadooda darteed iyo
Hadalkooda Maryama oy ku Been
abuurteen si wayn.

ESS U^l^^u -x^j

129

Suurat An-Nisaa'

juz< 6 mm&

iis&iiis^

157. iyo Hadalkoodii ahaa anagaa
Dillay Masiix Ciise Ibnu Maryam Ra-
suulkii Eebe ahaa mayna Dilin mana
Wadhin laakiin waa loo Shabahay,
(ekeysiiyey), kuwii isku Khilaafay Ciise
waxay kaga suganyihiin Shaki, wax Cil-
mi anna uma leh oon ahayn Raacid
Male umana dilin dhab.

158. Saas ma aha ee waxaa u koryee-
lay Xaggiisa Eebe, ilaahayna waa Ad-
kaade Falsan.

159. Ehelu Kitaab kasta wuu rumeyn
Ciise Geeridiisa ka hor, Maalinta
Qiyaamana wuxuu ku noqon korkooda
Markhaati.

Waxaa kor kooda layeelay Buurta Dhuur waxaana la faray inay Hogaansamaan oo Sujuudaan lagana
reebay inay Xad gudbaan, hase yeeshee markay Buriyeen Ballankii, oy ka Gaaloobeen Aayaadka Eebe oy
laayeen Nabiyadii ooy Sheegeen inay Quluubtoodu Daboolantahay iyo Xumaantay ku Sheegeen Ma-
ryam iyo inay Dileen Nabi Ciise iyagoon Dilin Eebaase u«Moodsiiyey» shabahay Korna yeelay waxyaa-
lahaas iyo wax la mid ah yaa Eebe u Ciqaabay una Lacnaday, una Dulleeyey illeen Xaqay diideene.
Qisada Nabi Ciise iyo Hooyadiina waa in loo Rumeeyo sida ku Cad Quraanka oo ah inuu yahay Addoon
Eebe oo Nabi ah ee san wax Cibaada ah Mudan, waana doqonnimo in wax Eebe ka soo hadhay la
Caabudo. An-Nisaa' (154-159).

160. Dulmi kuwii Yuhuudoobay dar-
tiis yaan uga Reebnay korkooda Wa-
naaga loo xalaaleeyey iyo ka Celintoo-
da Jidka Eebe wax badan.

161. Iyo Qaadashadooda Ribada iya-
goo laga Reebay Xaggeeda iyo ku
Cunidda Xoolaha Dadka si Baadil ah,
waxaana u darbanay Gaalada ka mid
ah Cadaab Daran.

C53 u_J\Uj^

162. Laakiin kuwa ku xeeldheer Cil-
miga oo ka mid ah iyo Mu'miniintu
waxay rumeyn waxa lagugu Dejiyay,
iyo wixii la Dejiyey hortaa, iyo kuwa
Oogo Salaadda ee Bixiya Zakada ee ru-
meeya Eebe iyo Maalintii Dambe ku-
waas waxaan siinaynaa Ajir wayn.

G
< \'> ^\\ ^ **>\\''-\\'4\\'' -*\\'

130

Suurat An-Nisaa'

juz' 6 &smB

%mm

163. Annagaa kuu waxyoonnay si-
daan ugu waxyoonay (Nabi) Nuux iyo
Nabiyadii ka dambeeyey waxaana u
waxyoonay Nabi Ibraahim, Ismaaciil,
Isxaaq, Yacquub (Awlaad) Faracii, Cii-
se, Ayuub, Yuunus, Haaruun, Sulay-
maan, waxaana siinay Daawuudna
Zabuur.

164. iyo Rasuullo aan kaaga Qisoo-
nay horay iyo Rasuullo aanaan kaaga
qisoon, wuuna la Hadlay Eebe Nabi
Muuse Hadal.

165. Waa Rasuullo Bishaarayn oo
Digi si ayan Dadka Xujo ugu yeelan
Eebe ka dib Rasuullada, Eebana waa
Adkaade Falsan.

Dulmigii Yuhuudda yaa looga Xarrimay waxyaalo u Xalaal ahaa iyo JidkaXaqa ahooy ka leexiyaan
Dadka,, iyo Cunidda Xaq darro ee Xoolaha Dadka.

Kuwa Cilmiga leh ee Xaqa rumeeya oo ka mida iyo kuwa Rumeeya Xaqa oo Salaadda iyo Zakada Guta
waxay Mudan Ajriwayn. Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu ka mid
yahay Nabiyada Eebe u waxyooday Eebana wuxuu u waxyooday Nabiyo Badan Qaar uu ka Qisooday
iyo Qaar kalaba, waxaase Waajib ah in Guud ahaan loo rumeeyo inta la Sheegayna Gaar ahaan Xaqana
la raaco. An-Nisaa' (160-165).

166. Laakiin Eebaa Marag Furi
wuxuu kugu Dejiyey wuxuuna ku De-
jiyey Cilmigiisa, Malaa'igtuna way Ma-
rag furi, Eebana ku Filan Marag.

167. Kuwa Gaaloobay oo ka Leexiya
Jidka Eebe waay Dhumeen Dhumid
Fog.

168. kuwa Gaaloobay ee Dulmi falay
ma aha Eebe kii u Dambi dhaafa ama
ku Hanuuniya Jid.

1 69. Jidka Jahannamo mooyee iyagoo
ku waari Waligood, Arrintaasna waa u
Fududahay Eebe.

131

Suurat An-Nisaa'

juz< 6 &m&

%<\KW£

170. Dadow wuxuu idiinla Yimid Ra-
suulku Xaq Xagga Eebe ee Rumeeya
(Xaqa) saasaa idiin khayr roon, had-
daad Gaalowdaanna Eebe waxaa u Su-
gnaaday waxa ku sugan Samaawaadka
iyo Dhulka Eebana waa oge falsan.

171. Ehelu Kitaabkoow ha ku Xad-
gudbina Diintiinna hana ku Dhihina
Eebe waxaan Xaq ahayn, Masiix Ciise
Ibnu Maryam waa uun Rasuulkii Eebe
iyo Kalimadiisii uu ku Tuuray Marya-
ma iyo Ruux Xaggiisa ah ee rumeeya
Eebe iyo Rasuuladiisa, hana dhihina
Saddex (ILaah) reebtooma, saasaa idiin
Khayr Roon, Eebe waa uun ILaah Ka-
liya, waa ka Nasahanyahay in ILmo u
sugnaado, waxaa u sugnaaday waxa
Samaawaadka iyo DHulka ku sugan,
Eebaana ku filan Wakiil.

» o % *' S" y 9 <» ' * "» ^

*-f?> SO 9 ** >"'*' ' U -X''{\

Eebaa wax walba Og, Cid Dhuntayna way Khasaartay waxayna la kulmi Ciqaab. Rasuulkuna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu la yimid Xaq Cad. Mana haboona in nabi Ciise iyo
Diinta lagu Xadgudbo, Ciisena waa Addoon Eebe, ILaahay waa Kali Saddex ILaahna ma Jirto oo waa
uun Eebe Kaliya, Wehel iyo Caruurna uma baahna. An-Nisaa' (166-171).

172. Iskama kibriyo Masiix inuu
ahaado Addoon Eebe, Malaa'igta la
dhaweeyeyna (iskama kibriso) ruuxii
iska kibriya Cibaadadiisa oo isway-
neeya wuu u soo kulmin Xaggiisa
Dhammaan.

173. Kuwa rumeeyey Xaqa oo Carnal
fiican fala wuxuu u Oofin Ajrigooda
wuxuuna u kordhin Fadligiisa, kuwa
iska wayneeya oo iskibriya wuxuu Ca-
daabi Cadaab Daran mana helayaan
Eebe ka sokow Wali iyo Gargaare
(midna).

*? '< * >> " 9 >s*\ 9 '.'>i

.4^*2 ija p*JSfj f*jj>-\ fi&**

132

Suurat An-Nisaa'

juz< 6 mmm

174. Dadow waxaa idiin yimid Xujo
Xagga Eebe ah waxaanan idiin soo De-
jinay Nuur Cad.

1 75. Kuwa rumeeyase Eebe oo Qabsa-
day (isku dhawray) Eebe (iyo Quraan-
ka) wuxuu Galin Naxariis xaggiisa ah
iyo Fadli wuxuuna ku Hanuunin Xag-
giisa Jid Toosan.

176. Wax bay ku warsan, waxaad
dhahdaa Eebaa idiin Fidyoon Kalaala-
da, hadduu dhinto Ruux aan ILmo la-
hayn oo leh Walaashiis waxay Mudan
Nus wuxuu ka tagay isaguna wuu
Dhaxli hadduusan ILmo u sugnaanin,
hadday Labo yihiina waxay Mudan
Labo Dalool wuxuu ka tagay, hadday
yihiin Walaal Rag iyo Haween ah kan
Lab waxaa u sugnaaday Labo Dhadig
Qaybtood, wuxuu idiin caddayn Eebe
(Xaqa) inaydaan Dhumin Eebana wax
kasta waa Ogyahay.

4/-*.*

|p lixJ 5>j3Q£Ci>\S

. **> 9> /" :

*-/'/ S '*■% * /f *SS->* "Syr '&'%'

Ciddii iska kibrisa ama iska waynaysa Cibaadada Eebe wuxuu la kulmi Eebe wuuna Abaal marin, Nabi
Ciise iyo Malaa'igta Eebana iskama kibriyaan. Mana haboona in Cidna iska waynayso Cibaadada Eebe.
Suuradduna waxay ku Dhamaatay waxay ku Bilaabatay oo ah Dhaxalka si aan loo Dhumin Xaqana
looga leexan ee loo Raaco Qaybta Eebe iyo Sharcigiisa Caadilka ah. An-Nisaa' (172-176).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa Ee
Naxariis Guud iyo mid Gaaraba
Naxariista.

1 . Kuwa (Xaqa) Rumeeyoow Oofiya
Ballanka, waxaa Laydiin Baneeyey
Xoolaha Nicmoolayda waxa laydinku
Akhrin Korkiinna Mooyee idinkoon
banaysanayn Ugaadhsiga idinkoo xar-
man Eebana wuxuu Xukumaa wuxuu
Doono.

\typa

133

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 ts&mm

*mm

2. Kuwa (xaqa) Rumeeyow ha Banay-

sanina Calaamooyinka Eebe (waxa ree-

ban) iyo Bisha Xurmaysan iyo Hadya-

da iyo Midda loo Luqun Xidhay (Ha-

dyada Baydka) iyo kuwa u Qasdi Bayd-

ka Xurmaysan, iyagoo Dooni Fadliga

Eebahood iyo Raali ahaanshihiisa,

Markaad Xalaalowdaanna (Dhamay-

saan Xajka iyo Cumrada) Ugaadhsada

(hadaad Doontaan) yeyna Idin ku

Xambaarin Cadhada Qoom idinka Ce-

liyey Masaajidka Xurmaysan inaad

Xad gudubtaan, Isugu kaalmeeya Sa-

maha iyo Dhawrsiga hana Isugu Kaal-

maynina Dambi iyo Colnimo, kana

Dhawrsada Eebe, Ilaahay way daranta- "*" >

hay Ciqaabtiisu,

Suuraddan waxaa la Dhahaa Suuratul Maa'ida, waxayna Kulmisatay Xukumo badan, Aayadahanna
wuxuu Eebe Fari Dadka inay Oofiyaan Ballamada wuxuuna u Caddeeyey in loo Banneeyey Cunnada
Xoolaha marka laga Reebo waxa lagu Akhriyey iyo Ugaadhsiga iyagoo Xarman, Wuxuuna ku Booriyey
inayna ku Xad gudbin kuna Dacatiyin, Calaamadda Eebe iyo waynaantiisa, iyo Bisha Xurmaysan, iyo
Hadyada la Calaameeyey iyo kuwa ku Socda Guriga Xurmaysan, iyagoo Dooni Khayrka Eebe iyo Raalli
ahaanshihiisa, markay Xalaaloobaanna way Ugaadhsan karaan, mana Haboona in Caddaaladda sina
looga Tago, waase in khayrka laysugu Kaalmeeyo oon Xumaanta laysugu kaalmaynin, Illeen waxaa
daran Ciqaabta Eebe.

Caa'isha waxay Tidhi : Suuraddan waa wixii u Dagid Dambeeyey ee waxay Banaysana Cuna waxay
Reebtana Daaya. iyo Waxay kala gataan ama ku Heshiiyaan. Al-Maa'idah (1-2).

< ^"„*» *'Z>'s^- ' 9 it's "* *<* S' 'h'SK <'

3. Waxaa laydinka Xarrimay Bakhti-
ga iyo dhiigga iyo Hilibka Doofaarka
iyo wixii lagu Xuso (Lagu Gawraco)
waxaan magaca Eebe ahayn, iyo tii la
Ceejiyo, iyo la Ganac gooyo, iyo tan
meel ku dhacda, iyo Tii la Hardiyo, iyo
Midduu Cunay bahal, waxaad Gawrac-
daan mooyee (waxaa kaloo reeban)
wixii lagu gawraco Sanam, iyo inaad ku
Nasiib doontaan Faal, kaasi waa Fisqi,
maantayna ka quusteen kuwii Gaaloo-
bay Diintiinna, Ee ha ka Cabsanina ee
iga Cabsada, Maantaan idiin kaamilay
(Dhameeyey) Diintiinna waxaana idiin
Taamyeelay Korkiinna Nicmadayda
waxaana idiinka Raalli noqday Islaam-
ka Diin ahaan, Ciddii loo Dhibaateeyo
Baahi inay cunaan wixii laga xaaraa-
meeyey oon Falayn Dambi Eebe waa
dambi dhaafe Naxariista.

*> Z' *» f/ > 'J -» y y y / y s y 2^

\&i

134

Suurat AJ-Maa'idah

juz' 6 &m)m

%M$&

4. waxay ku warsan maxaa loo Xalaa-
leeyey waxaad dhahdaa waxaa laydiin
xallilay Wanaagga (Xalaasha) iyo
waxaad wax barteen oo wax Dhaawaca
idinkoo ku ugaadhsan, ood baraysaan
wuxuu idin baray Eebe ee ka cuna
waxay idiin qabtaan ku Xusana Maga-
ca Eebe kana Dhawrsada Eebe, ILaa-
hay waa deg degtaa Xisaabtiisuye.

"c^\^l^\yf^<^ &fek

p\jp^y^j^\^\j^^\^

waxa wax Dhiboo dhan Eebe wuu Reebay, Sida Bakhtiga, Dhiigga, Hilibka Doofaarka iyo wixii Magaca
Eebe waxaan ahayn lagu Gawracay, waxaa si Gaar ah loo Sheegay inay Reebantahay tan la Ceejiyo, tan
la ganac gooyo, tan Meel ka dhacda, Tan hardida ku Dhimata, tan bahal Cuno oon la Gawricin. waxaa
kaloo Reeban waxa Sanamyada loo Gawraco iyo waxyaalo la Taagay, iyo wax lagu sameeyo Faal,
waxaasuna waa Faasiqnimo, Maalintaas yeyna ka quusteen Gaaladu Diinta Islaamka, mana mudna in
laga Cabsado ee waa in Eebe uun laga Cabsado, Eebana wuu Taam yeelay Diinta Islaamka ah iyo
Nicmadiisa, wuxuuna inooga raalli noqday Diinta Islaamka waxa ka soo hadhayna waa wax kama jiraan,
Ciddiise Baahata oon Xadgudbin Eebe waa u dhaafe Naxariista. Al-Maa'idah (3-4).

5. Maanta waxaa Laydiin Xalaa-
leeyey Wanaagga Cunada kuwa la
siiyey Kitaabna Xalaalbuu idiin yahay,
Cunadiinuna xalaalbay u tahay, iyo
kuwa Dhawrsoon ooMu'minaadka ah
(Guurkooda) iyo kuwa Dhawrsoon oo
ka Mid ah kuwa la siiyey Kitaabka oo
idinkahorreeyey haddaad siisaan ujuu-
radooda (Meherkooda) iyagoo Dhawr-
son oon Xumaan (Zino) Samaynayn
Yeelanaynna Saaxiibbo (Xun) Ciddii
ka Gaalowda limaanka wuu Hoobtay
Camalkiisu wuxuuna ka mid noqon
aakhiro kuwa Khasaaray.

6. Kuwa (xaqa) Rumeeyow Haddaad
u Kacdaan Salaadda Dhaqa Wajiya-
diinna, iyo Gacmihiinna Tan iyo Jiqil-
ka (Xusulka) Masaxana Madaxiinna
(Dhaqana) Lugihiina Tan iyo anqa-
wyada haddaad Janaabo qabtaan is-
daahiriya, Haddaad Buktaan ama Sa-
fartihiin ama ka timaadaan Kortag
ama Istaabataan haween oydaan he-
layn Biyo ku Gagabaysta dhul daahir
kuna Masaxa Wajigiinna iyo Gacmi-
hiinna, idin lama doonayo Eebe inuu
idin yeelo korkiinna Dhib wuxuuse

\s&M&j££&\p&i$\

^fi^ot ffci-^ &Jyju» &j\ 1&>^

135

Suurat Al-Maa'idah

juz' 6 ts&m&

*mm

dooni inuu idin Daahiriyo idiin dham-
meeyo Nicmadiisa korkiinna inaad
Shugridaan Darteed.

Halkan wuxuu Eebe ku sheegay in loo Banneeyey Mu'miniinta Cunnada Xalaasha ah, iyo Cunnada kuwa
Kitaabka leh, iyo Haweenka Dhawrsoon oo Mu k miniinta ah, iyo kuwa Kitaabka leh ee naga horeeyey
marka la siiyo maherkooda ee dhawrsoon, Ciddiise xaqa iyo Iimaanka ka Gaalowda waa mid buray
Camalkiisu oo khasaaray.

Sayid Cumar waxaa laga Sheegay : waxaan doonay inaanan u ogolaan Ruux Xumaan (Zino) Sameeyey
inuu Guursado haweenay Dhawrsoon. aayadda kale waxay ka warrami Waysada iyo in la dhaqi Wajiga,
Gacmaha tan iyo Jiqillada, madaxana la masixi, Lugahana la dhaqi tan iyo Anqawyada, Janaabadana
laga maydhan, ciddii Jiran ama Safar ah ama Kortag ka timid ama haween Taabta oon Biya helinna inuu
Carrada ku. Gagabaysan oo marin Wajiga iyo Gacmaha, waana Fududayn Eebe iyo inuu idiin Muujiyo
Nicmadiisa iyo inaan ku mahdinno. Al-Maa'idah (5-6).

7. Xusuusta Nicmada Eebe iyo Bal-
lankiisa uu idin kula Ballamay mar-
kaad Dhahdeen waan maqalay waana
adeecnay kana Dhawrsada Eebe ILleen
ILaahay waa Ogyahay waxa Laabta ku
Sugane.

8. Kuwa (xaqa) Rumeeyow Noqda
kuwa Istaaga (u Darban) dar Eebe oo
ku marag kaca Caddaalad yeyna idinku
Xambaarin Cadhada qoom inaydaan
Caddaalad falin, Caddaalad fala iyadaa
u dhaw Dhawrsashada (Eebe) kana
Dhawrsada ILaahay, Eebe waa Ogya-
hay waxaad falaysaane.

9. Wuxuu u Yaboohay Eebe kuwa
Rumeeyey (Xaqa) oo falay Carnal Fii-
can inuu u sugnaaday Dambi dhaaf iyo
Ajir wayn.

10. Kuwa Gaaloobay oo Beeniyey
Aayaadkannaga kuwaasu waa
Asaxaabta (Ehelka) Jaxiimo.

1 1 . Kuwa (xaqa) Rumeeyow Xusuus-
ta Nicmada Eebe korkiinna markay
Hamiyeen «dooneen» qoom inay idin-
ku Fidiyaan (Xumaan) Gacmahooda
oo (Eebe) idinka reebay Gacmohooda

n / H\ text's ^* '\U'*~\j'

^==^4^>o 2 j .h ... a) b «.\ JL^wq
'*\\ --ft "T * - K.1 T f x * - * \" i

* ^ ^ *•** A ^^-* » s » ' •?■* *1* »■ S »

136

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 (umm

Xaggiina kana Dhawrsada Eebe, Ilaa-
hayna ha tala Saarteen Mu'miniintu.

Jy~ty£ \ JpjLlld 4&\ J^J 3

Aayadahan wuxuu Eebe fari Dadka Mu'miniinta ah inay Xusuustaan Nicmadiisa oo ah inuu u soo
Dejiyey Sharcigan toosan, una soo Diray Rasuul, iyo Ballankii uu ka qaaday inay xaqa u gargaaraan oyna
Aqbaleen, iyo inay Eebaha wax walba og ka Dhawrsadaan, waxaa kale oo uu faray inay Caddaaladda ku
Dadaalaan Xaataa Dadkay Colka Yihiin Saasaana u Dhaw Xaqa iyo Wanaagga, markaasuu Eebe
Caddeeyey abaalka kuwa wanaagga fala iyo kuwa Gaaloobay, iyo in Eebe ka Dhawray Cadaw isku dayey
inay Xumaan ku falaan, oyna Mudanyihiin inay Eebe tala saartaan, waxaa Sugnaatay inay Muslimiintii
la Ballantemeen Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Si kastoo Yihiinba inay xaqa
u Gargaaraan. Eebana waa kan kadhawray Nabiga Cadowgii isku Dayey inuu wax yeelleeyo Yuhuud iyo
Kuwa kalaba. Al-Maa'idah (7-11).

12. Dhab ahaanbuu u qaaday Eebe
Ballanka Banii'Israa'iil, waxaana ka
Bixinay Xaggooda Labo iyo toban Ma-
dax ah, wuxuuna Yidhi Eebe anagu
waan idin la jiraa Haddaad Oogtaan
Salaadda oo Bixisaan Zakada ood Ru-
maysaan Rasuuladayda, ood una Gar-
gaartaan oo amaah gashataan Eebe
amaah (Sadaqo) Fiican waxaan ka As-
turi Xaggiinna Xumaanta waxaana idin
galin Jannooyin ay Dureeri Dhexdeeda
Wabiyaal Ruuxii Gaalooba intaas ka
Dib oo idin Ka mid ah wuxuu ka Dhu-
may Jidka Toosan.

13. Burintooda Ballankooda (Yu-
huud) yaan u Lacnadnay kana Yeellay
Quluubtooda mid Ingagan, iyagoo ka
leexin Kalimada meejeeda waxayna
halmaameen qayb ka mid wixii lagu
waaniyey kamana waydid Xaggooda
inaad ku aragtid Khayaamo wax yar
mooyee ee iska Cafi iskana Saamax
Eebe wuxuu Jecelyahay samo Falayaa-
shee.

c-^ 4JL1 1 1 7tA-v^ ' J p-^- C-AX^ V3

^.I^uj J^ JUL3 (*-==

Halkanna wuxuu Eebe ka Qisoon Banii Israa'iil iyo in Eebe ka Soo Saaray Labo iyo Toban Madax ah
kuna Yidhi waan idinla Jiraa haddaad Oogtaan Salaadda, oo Bixisaan Zakada, ood Rumaysaan Rasuu-
ladayda, ood U gargaartaan ood wanaag Eebe Amaahsataan, uuna Asturi Xumaantooda uuna galin
Jannooyin ay Dureeri Dhexdeeda Wabiyaal, Ciddiise ka dib Gaalowda wuxuu ka Dhumay Jidka Toosan.
waase la Lacnaday Qalbi ingeegooda iyo ka Leexinta hadalka meelihiisa, waxayna halmaameen wax
badan oo lagu waaniyey, Khayaamana lagama waayo Badankooda, ee iska Dhaaf hana ku dhibin
naftaada Eebe wuxuu Jecelyahay Samafaleyaashee.

waana taas Dabeecadda Yuhuud iyo wixii la mid ah, Waxaase waajib ah in laga Digtoonaadaa layskuna
dayo in la toosiyo. Al-Maa'idah (12-13).

137

Suurat Al-Maa'idah

juz- 6 &mm

imm

14. Kuwa Yidhi waxaan nahay Na-
saara waxaan ka qaadnay Ballankooda
waxayna halmaameen qayb wixii lagu
Waaniyey, markaasaan ku sii daynay
Dhexdooda Colnimo iyo Cadho Tan
iyo Maalinta Qiyaame, wuuna uga war-
rami Eebe waxay Samaynayeen.

15. Ehelu Kitaabow waxaa idiin Yi-
mid Rasuulkannaga oo idiin Caddayn
wax badan ood ahaydeen kuwo ka qa-
riya Kitaabka (Tawreed) wuxuuna
idinka Cafiyi wax badan, waxaana
idiinka Yimid Xagga Eebe Nuur iyo
Kitaab Cad.

16. Uuna ku Hanuuniyo Eebe Ruuxii
Raaca Raalli ahaanshihiisa Jidka Na-
badgalyada kana bixin Mugdiyada
Xagga Nuurka Idinkiisa kuna hanuu-
nin jidka Toosan.

17. Waxaa Gaaloobay kuwa yidhi
Eebe waa uun Masiixi Ibnu maryama,
yaa uga Hanan Eebe waxba hadduu
doono inuu Halaago Masiixi Ibnu Ma-
ryama iyo Hooyadiis iyo waxa Dhulka
ku sugan Dhammaan, Eebaa iska leh
Xukunka Samooyinka iyo Dhulka, iyo
waxa u Dhaxeeya, wuxuuna abuuraa
wuxuu Doono Eebana wax kasta wuu
karaa.

Vt ^

&jk£i£$sC\^g;£ljf3$3

Kuwa sheegta inay Nasaara yihiin wuxuu Eebe ka qaaday ballan inay Rumeeyaan una Gargaaraan

Nabiga Muxamad ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wayse Halmaameen oo iska

diideen arrintaas, markaasaa Eebe Dhexdhigay Col iyo Cadho Tan iyo Qiyaame, Eebana wuu uga

warrami oo ka abaal marin waxay falayeen.

Ehelu Kitaabkow waxaa idiin yimid Rasuulka Eebe oo idiin Caddayn wax Badan ood qarinaysaan,

idinka cafin wax badan, xagga Eebana waxaa idiinka Yimid Nuur iyo quraan Cad kuna Hanuuniyo Eebe

Jidka Nabadgalyo Ciddii Raacda Raalli ahaanshihiisa, iyo Jidka Nuurka ah ee Toosan.

Waxaa Dhab u Gaaloobay kuwa Yidhi Eebe waa Ciise Ibnu Maryama, Yaase Eebe ka Celin Hadduu

Halaago Ciise iyo Hooyadiis iyo waxa Dhulka ku sugan Dhammaan Xukunka Samooyinka iyo Dhulka

iyo waxa Udhaxeeyana Eebaa Iska leh wuxuu Doono Yuu abuuraa, wax walbana wuu karaa, Eebana

waa kali Awoodleh. Al-Maa'idah (14-17).

138

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 mmm

*mm

18. Waxay Dheheen Yuhuud iyo Na-
saaraba anagu waxaan nahay Caruur
Eebe iyo kuwuu Jecelyahay waxaad
Dhahdaa Muxuu idiinku Cadaabaa
dambigiinna saas ma aha ee waxaad Ti-
hiin Dadka Eebe Abuuray, wuu u
Dhaafi Cidduu Doono wuuna Cadaabi
Cidduu Doono, Eebana waxaa u su-
gnaaday Xukunka Samooyinka, iyo
Dhulka iyo waxa u Dhexeeya Xaggii-
saana loo ahaan.

19. Ehelu Kitaabow waxaa idiin Yi-
mid Rasuulkanagii isagoo Idiin Cad-
dayn Muddo (kadib) rasuulada inay-
daan dhihin nooma Imaan Bishaareeye
iyo Dige, Eebana wax kasta wuu karaa.

20. (Xusuuso) Markuu ku Yidhi
(Nabi) Muuse Qoomkiisa, Qoom-
kayow Xusuusta Nicmada Eebe ee kor-
kiinna markuu yeelay Dhexdiinna Na-
biyo idinkana yeelay Xukaam idin-
siiyeyna waxaan la siin Cid Caalamka
ah, (Waqtigiinnii).

21. Qoomkayow gala Dhulka la Daa-
hiriyey oo idiinyaboohay Eebe hana u
noqonina Gadaashiinna oo gadoon-
taan idinkoo Khasaaray.

. •Iff" . " 'S\i *u* * '*T1^

Yuhuud iyo Nasaara iyo Gaaladaba waxay ku hadlaan Haddallo Xun, Siday halkan ku sheegeen inay
yihiin Caruurtii Eebe, iyo kuwo uu Jecelyahay, Taasise waa Been ee waa Dad ka mid ah khalqiga uu
abuuray, wuuna Cadaabi Eebana wuu ka diigtoonyahey Khalqiga, waxaana u sugnaaday Cirka iyo
Dhulka iyo waxa u dhaxeeya Xaggiisaana loo ahaan.

Waxaana idiin soo diray Rasuulkanaga Muddo Rasuulada Ka dib, Saydaan u Dhihin nooma imaan
Bishaareeye iyo Dige, wuuse idiin yimid, Nabi Muusena wuu waaniyey Banii [sraa'iil wuxuuna Xusuu-
siyey Nicmada Eebe iyo Nabiyada uu u soo diray kana yeelay Xukaam waqtigoodii, wuxuuna faray inay
Galaan Dhulka daahirka ah Qudsi. waxaana wax laga xishooda ah Magaaladaas Barakaysan ay Gaalada
Yahuuddu ay Xoog ku qabsadeen. Dhulka Eebaa leh, waxaana xaq u leh inuu ku noolaado Muslim
Mu'min ah, waana inay ku soo noqoto Qudsi Gacanta Muslimiinta. Al-Maa'idah (18-21).

22. Waxay dheheen Muusow waxaa
(Dhulka) Dhexdiisa ah qoom daran
mana galayno intay ka baxaan xaggee-
da hadday ka baxaanna waanu gali.

c)^lyJ^^^o)^y^)y>^

1>jL>-^IS

139

Suurat AJ-Maa'idah

juz' 6 mmm

*mm

23. waxay Dheheen Labo Nin oo ka
mid ah kuwa ka Cabsada (Eebe) una
Nicmeeyey Eebe uga gala albaabka
Markaad gashaan idinkaa Adkaane,
Eebana tala saarta haddaad Mu'miniin
tihiin.

24. Waxay dheheen Muusow anagu
ma galaynno Waligeed intay joogaan ee
taga adiga iyo Eebaha oo la dagaalama
anagu halkanaan Fadhiyeynaaye.

25. Wuxuu yidhi (Nabi) Muuse Ee-
bow ma hanto Nafta yda iyo Walaalkay
Mooyee ee nakala Bixi (Xukun) Dhex-
dannada iyo Qoomka Faasiqiinta ah
(Xun).

26. (Eebe) Wuxuu Yidhi iyadu
« Dhulka » waa ka Xaaraan korkooda
Afartan Sano oy ku Wareeri Dhulka ee
haw Murugoon qoomka Faasiqiinta
ah.

©>^ji*^

A^^t cA^J W?^ *+j-^- W*^ J ^

j>'yA \&o*& ^» ofJ^ ^cj>^3>fcH

Mana habboona in Fulayadii Diiday Inay Galaan Qudsi waqtigii Nabi Muuse iyo kuwa ka Liita ay Xoog
ku qabsadeen Magaaladaas.

Waxaase lagaga Kicin karaa in Dhab ahaan xaqa loo Rumeeyo Jidka Eebana Dhab loogu Jahaado,
Muslimiintuna isku mid noqdaan, lyagoo ku Toosan Sharciga Eebe ee Wanaagsan, haddii kale waxaa ku
Dhici Muslimiinta wareerkii ku Dhacay Banii Israa'iil, waana looga Adkaan Dhulka waxayna noqon
kuwo ka baxay Daacada iyo Sharciga Eebe, wax loo murugoodana noqon maayaan, Sidii Eebe u Sheegay
Nabi Muuse, waana in laga leexdo Wadada Yuhuud. AJ-Maa'idah (22-26).

27. Ku Akhri Korkooda warka Laba-
dii Wiil ee Ilmo Nabi aadam ahayd si
dhab ah, markay Dhaweeyeen (Sada-
qaysteen) Sadaqo oo laga Aqbalay
Midkood lagana aqbalin kii kale, oo uu
Yidhi waan ku Dili uu Yidhi (Kii kale)
wuxuu uun Eebe ka aqbalaa kuwa
Dhawrsada.

28. Haddaad u soo Fidiso Xaggayga
Gacantaada inaad i disho anigu kugu
Fidinmaayo gacanta inaan ku dilo
Anugu waxaan ka Cabsan Ilaahay ee
ah Eebaha Caalamka.

j^\^y^\^C\^0^1 \ sd[

140

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 mmm

29. Waxaana Dooni inaad la Noqoto
Dambigayga iyo kaagaba ood noqoto
Naarta Ehelkeeda Taasina waa Abaal-
ka Daalimiinta.

30. Markaasay u qurxisay Naftiisii
Dilka Walaalkiis Wuuna Dilay wuxuu-
na Noqday kuwa IChasaaray .

31. Wuxuuna Eebe u Bixiyey (Muu-
jiyey) Tuke Faadhi Dhulka inuu Tusiyo
siduu u Asturo Maydka Walaalkiis,
wuxuuna Yidhi Shalaytee miyaan ka
Cajisay inaan noqdo Sida Tukahan oon
Asturo Maydka Walaalkay wuxuuna
ahaaday mid Qoomamooda.

Aayadahani waxay ka warami wixii dhex maray Labadii Wiil ee Nabi Aadam oo ahaa Mid Fiican iyo Mid
Xun, kaasoo xasad iyo Gardarro u Dilay Walaalkiis in Eebe ka Aqbalay Sadaqadii, wuxuuna u sheegay
inuusan isagu Rabin inuu Dilo Naf xaq darro, maxaayeelay Ciddii saas fasha waa mid daalim ah oo gali
Naarta, markuu dilay Walaalkiisna wuu Khasaaray wuxuu falana wuu Garanwaayey intuu ka arko Tuke
Qodi Dhulka, Markaasuu ku dayday si uu u Asturo una qariyo maydka walaalkiis isagoo qoomamayn,
Kaasuna waa Xasad iyo Shaydaan Taladii iyo Dilkii Xaq darro ee u Horreeyey. waxaana Sugnaatay inuu
Naf kasta oo XaqDarrro loo Dilo uu qayb ku Yeelan Wiilkaas. ILLeen Isagaa Jideeyey Dilkee. Saas
Darteed waa in laga Fogaado Dil Xaq Darro ILLeen Abaalkiisu waa Naare. Al-Maa'idah (27-31).

32. Saas Darteed yaan ugu Jidaynay
Banii-Israa'iil Cidii Disha Naf aan (Di-
lin) Naf ama Fasaadin Dhulka waxay
la mid tahay inuu Dilay Dadka Dham-
maan, Ciddii Noolaysa Nafna (Korisa)
Waxay la mid Tahay Isagoo Nooleeyey
Dadkoo Dhan, Waxay ula Timid Ra-
suuladanadii Xujooyin Markaas in Ba-
dan oo ka mida Intaas ka dib Dhulkay
ku Xadgudbeen.

33. Abaalka kuwa la Dagaalama Eebe
iyo Rasuulkiisa oo la Socda Dhulka
Fasaad waa in la Dilo ama la Wadho,
ama loo gooyo Gacmahooda iyo Luga-
hooda Isdhaaf, ama laga Fogeeyo
Dhulka, arrintoodaasna waa inay Mu-
danyihiin Dulli Adduun iyo Aakhiro
oo Cadaab Wayna.

141

Suurat Al-Maa'idah

juz 4 6 &mm

*mm

34. Kuwa Toobad keena qabasho ka
hor mooyee Ogaadana in Eebe Dambi
Dhaafo oo Naxariisto.

35. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow ka
Dhawrsada Eebe una Doona Xaggiisa
Dhawaansho kuna Jahaada Jidkiisa
waxaad u Dhawdihiin inaad
Liibaantaane.

Eebe ma Jecla Xumaanta iyo Fasaadka ee wuxuu Jecelyahay Wanaagga iyo Khayrka, saasuuna u
Dhawray Nafta Dadka oo Ciddii u Disha Naf xaq Darro waxay la Mid tahay mid Dadkoo Dhan Dishay,
Tii Noolaysa oo korisana waxay la mid tahay mid Dadkoo Dhan Noolaysay, Saasaana loo Ciqaabi Ciddii
Diinta Eebe iyo Nabiga la Dagaalanta, oo Dhulka Fasaadisa, Waana in la Laayo ama Gacnaha iyo
Lugaha is Dhaaf loo gooyo, ama la Wadho, ama Dhulka laga Eryo lyagoo Dulloobay Aakhiro iyo
Adduunba, Ciddiise intaan la Qabanin Toobadkeenta Eebe wuu u Dhaafi. Tan kale waa in ILaahay loogu
Dhawaado Carnal Fiican iyo Wanaag, Sida Salaadda, Zakada, Soonka, Xajka, Jahaadka, Sadaqada,
Wax barashada iyo Baridda.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi: Wasiiladu Waa Dhawaansho, Qataadana wuxuu Yidhi: Ugu Dhawaada
Eebe Daacadiisa iyo Wuxuu Jecelyahay.

Waxaana Xadiith ku Sugnaaday inay tahay Darajo Jannada Dhexdeeda ah oo ka Siiyo Cid Eebe Jecelya-
hay Sida Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). Al-Maa'idah (32-35).

36. Kuwa Gaaloobay hadduu u ahaa-
do waxa Dhulka ku Sugan oo Dhan iyo
wax la mid ah inay iskaga Furtaan Ca-
daabka Maalinta Qiyaame lagama Aq-
baleen waxayna Mudan Cadaab
Daran..

37. Waxay Dooni inay ka soo Baxaan
Naarta kamana Baxaan Xaggeeda
waxayna mudan Cadaab Joogta ah.

38. Tuugga iyo Tuugadda Gooya
Gacmahooda Abaalmarin waxay kas-
badeen Darteed waana Xanuujin Eebe
ILaahayna waa adkaade Falsan.

39. Ciddiise Toobad keenta Dulmigii-
sa ka Dib oo Fiicnaada ILaahay wuu
ka Toobad Aqbali, Eebana waa Dambi
Dhaafe naxariista.

40. Miyaadan Ogayn in Eebe u su-
gnaaday Xukunka Samooyinka iyo
Dhulka uuna Cadaabi Cidduu Doono,

J Xi'Jkj J^t Sf& £££*<££

^ ? <»>< jit****' > >s

142

Suurat Al-Maa'idah

juz 4 6 mmm

m&m

waana u dambi dhaafi Ciduu la doono
ILaahayna wax kasta wuu karaa.

Cadaabka Aakharo iyo Ciqaabteeda wax kasta oo Adduunka Jooga iyo wax la mid ahba waa layskaga
Furanlahaa, lamase aqbalo, Gaalana lagama Bixiyo Naarta, waxayna Mudan Cadaab Joogta ah. Aaya-
daha kale waxay ka wan-ami farina in Tuugga la Gooyo Gacanta Rag iyo Haweenba, maxaayeelay waa
Arrin Xun oo Diinta, Caqliga, iyo Abuuridda Fiicanba Diidi, sidee Ruux Caqli leh u Gali Guryo Dad
ama u Jabsan, ama Xoolahooda u Kaxaysan si qarsoodi ah Isagoon ka Yaabayn Eebe, Dhawrayna
Akhlaaqda, ILaalinayna Xaqa Walaalkiisa ku Dhibtamay xasilinta Xoolahaa, Kaas Abaalkiisu waa in
laga Fogeeyo Gacanta Xun oo Bukta, kuwase Doqomada ah een wax kasayn ee wax ka sheegi Ciqaabta
Tuugga, may u Naxariistaan Miskiinka la Xaday Dhididkiisii intay u Naxariisan Tuug, Mise Iyagaa
Tuuga ah, Maxaase laga Faa'iiday Markii laga Tagay Arrintaas Sow cid Walba kuma Seexato Cabsi
kumana soo Toosto Cabsi, Imisaase Tuugo dhacda Habeen iyo Dharaar, dadna lagu Dilaa, ood maqas-
haa Dhibaato aan laga Sheekaysan karin, Ma saasaa Roon mise in la qabto Tuugga Gacantiisa oo
la Edbiyo, oo Dadka iyo Xoolohiisu Nabadgalyo ku Noolaadaan, Gaaladuse ma Eebay uga Naxariis
badan yihiin Khalqigiisa, ha Abuurteen Iyagu Tuugo ayna gooynayn, oo haw Sameeyeen Cir iyo Dhul iyo
Wadan ay Dagaan, hana ka Bexeen Wadanka iyo Dhulka Eebe, ILLeen Tuugo iyo Tuug ma Rabee.
Rasuulkuna (Naxarriis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Eebe ha Lacnado Tuug
wuxuu Xadaa Ukun oo la Goyn Gacantiisa oos Xadi Xadhig oo la Goyn, Taasina waxay ku Tusin Naf
Xumida Tuuga iyo kan Daba Joogaba, Naxariisina ma aha in Ruux Buka lagu sii Daayo Dadka ee waxaa
Naxariis ah in la Daweeyo Khayrkana la Tusiyo Wanaagana lagu Hanuuniyo Shaqana loo yeelo Hadday
Baahi Jirto, waxaannu Rumaysanahay Eebaha Falka San iyo Xukunkiisa Caadilka ah, ee ha u soo
Noqdeen kuwaas Qalbiga ka Buka ee Tuugada Ayidi. Al-Maa'idah (36-40).

41 . Rasuulow Yeyna ku Walbahaarin
kuwa ku Dag dagi Gaalnimada oo ah
kuwa ku Yidhi Afkooda waan Rumay-
nay ooyna Rumayn Quluubtoodu, iyo
kuwa Yuhuudoobay waxay maqli ogyi-
hiin fieenta waxayna maqli Ogyihiin
qoom kale oon kuu Imaanin waxayna
ka leexiyaan Kahmooyinka Meelahee-
da (Dhabta) waxayna Odhan haddii
laydinsiiyo kan (Leexsan) qaata had-
daanse laydin siinin ka Digtoonaada,
Ruxuu Doono Eebe Ibtilayntiisa wax-
ba ugama hanatid Eebe waxba, kuwaa-
sina waa kuwaan Eebe la Doonin inuu
Daahiriyo quluubtooda, waxayna Mu-
dan adduunka Dulli Aakharana waxay
mudan Cadaab wayn.

42. Waxay Maqli Ogyihiin Beenta
waxayna Cunid Badanyihiin Xaaraan-
ta, hadday kuu Yimaaddaana kala Xu-

y^L&A ^JJ^-> ^as^cIsa ii o_^j <>• J

fT*-J*(^$ pr^ j3^- » -3 JXZ? O^

143

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 mmm

*mm

kun Dhexdooda ama ka Jeedsohad-
daad kajeedsatana Wax kaama dhi-
baan haddaad kala xukuntana Caddaa-
lad kukala xukun Eebe wuxuu jecelya-
hay caadiliintee.

43. Siday kuugu Xukuntami Iyadoo
agtooda yahay Tawreed oo Xukunkii
Eebe ku Yaal markaasna ay ka Jeedsan
intaas ka Dib Kuwaasi ma aha
Mu'Muniin.

Aayadahanu waxay ku soo Degeen kuwa ku Dagdaga Gaalnimada oo ka Baxa Daacadda Eebe iyo
Rasuulkiisa, oo ka Hormariya Hawadooda iyo Ra'yigooda Shareecadda Eebe, waana Munaafiqiinta
Colka Eebe ah, waxaa kale oo lyana Colka Eebe ah, kuwa Yuhuudda ah ee Beenta maqla Dhexdoodana
wax isu Sheega, Xaqana Leexiya, Siday u Leexiyeen, ee Qalloocana isfara inay Haystaan, wax kalana ayan
maqlin, waana kuwa Eebe Ibtileeyey, wax xagga Eebe wax uga Tarina ma Jiraan, Dulli iyo Cadaabayna
Mudan Aakharo iyo Adduunba, Been maqalkana waxay ku Darsadeen Cunidda Xaaraanta iyo Boolida,
wuxuuna u Khiyaar galiyey inuu iskaga Jeedsado hadday u Yimaaddaan ama Caddaalad ku kala Xuku-
mo, Xaqa oo la Qariyo, Beentoo la Faafiyo oo la maqlo iyo Xaaraanta oo la Cuno waa Caadada
Yuhuudda iyo inta Raacda ama la Mid noqda Gaar ahaan waxay ku soo degeen Xaalka Zinada iyo
Magdhawga Dilka, oy ka Been sheegeen, waxaase Waajiba in laga Leexdo Jidkooda.
Al-Maa'idah (41-43).

44. Anagaa soo Dejinay Tawreed oo
Dhexdeeda ku suganyahay Hanuun iyo
Nuur, oyna ku xukumayeen Nabiyadii
u Hogaansamay Eebe kuwii Yuhuudo-
obay, waxaana Xukumi Jiray madaxdii
iyo Culimadii wixii laga Doonay inay
ILaaliyaan oo Kitaabka Eebe ah,
waxay ku ahaayeen Markhaati ee ha ka
Cabsanina Dadka ee iga Cabsada ani,
hana ku Gadanina Aayaadkayga La-
cag (Qiimo) Yar, Ciddaan Xukumin
wuxuu soo Dejiyey Eebe kuwaasi waa
Gaalo uun.

\lJCSij, g^\l lPO* \yL^>

45. Waxaan ku Faralyeelay korkooda
in Nafta (Loo qisaaso) Nafta, ishana
Isha, Sankana Sanka, Dhagtana Dhag-
ta, ILigana ILiga, Nabaradana waa
laysu Qisaasi, Ciddii iska Sadaqaysata
(Saamaxda) waxay u Noqon Kafaaro
(Dambi Dhaaf) Cidaanse Xukumin

144

Suurat Al-Maa'idah

juz- 6 mmm

%mm

wuxuu soo Dejiyey Eebe kuwaasi waa
Daalimiin uun.

Tawreed wuxuu ahaa Kitaab Eebe oo Xaq ah oos Nabi Muuse ku soo Dejiyey, ka Dibse Yuhuuddu
Leexisay waxaana ku Yiil hanuun iyo Nuur, waxaana Xukumi Jiray Nabiyadii Eebe u Hogaansamay iyo
Culimadii iyo Madaxdii wax kasaysay, waxaana la faray inay Dhawraan Maragna ka ahaadaan, oyna ku
Gadanin Aayaadka Eebe wax Nacfi ah, Ciddaan Xukumin waxa Eebe soo Dejiyeyna waa mid
Gaaloobay.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi: Ciddii Diida waxa Eebe soo Dejiyey wuu Gaaloobay. Aayadda kalana
waxay ka warrami Qisaasta iyo in Cid walba laga Gudan waxay gaysato, ama Naf ama Xubin, Taasina
waxay ku Tusin Caddaaladda Islaamka iyo in Sharciga Eebe u Simanyahay Dadku, Ciddii iyadu iska
Cafida Xaqbay u Leedahay Ajirna way ka Heli, Ciddaan saas Xukuminna waa mid Daalimiin ah.
Aayadduna waa arrin Guud oo Cid walba Ku Rumoobi, waxayna Caddayn in Dadka Rag iyo Haween
lagu Qisaasi, waxaana Sugnaaday in Ragga Haweenka loo Qisaasi. waana taa Caddaaladda Islaamka
Ciddii ku Dhaqmi. Al-Maa'idah (44-45).

46. Waxaana Raacsiinay Raadkoodii
ciise Ibnu Maryama Isagoo Rumayn,
wixii Hortiisa ahaa oo Tawreeda,
waxaana Siinay Injiil oo Hanuun iyo
Nuur ku Suganyahay, una Rumayn
wixii ka Horeeyey oo Tawreeda Ha-
nuun iyo Waanana u ah kuwa
Dhawrsada.

G3 Ou^Jft aJaf^j

47. Ha Xukumeen Ehelka Injiil
wuxuu ku soo Dejiyey Eebe Dhexdiisa,
Cidaan Xukumin wuxuu Soo Dejiyey
Eebe waa Mid Faasiq ah uun.

^i^a.»^.q.U^Jb

48. Waxaana kugu Soo Dejiyey Ki-
taabka Xaqa Isagoo Rumayn wixii ka
Horeeyey oo Kitaab ah, Isagoo Marag
iyo ILaaliye u ah, ee Ku kala Xukun
Dhexdooda wuxuu Soo Dejiyey Eebe
hana ka Raacin Hawadooda waxa kuu
Yimid oo Xaq ah, Dhammaan waxaan
u Yeellay Shareeco iyo Waddo, hadduu
Doono Eebana wuxuu idinka Yeeli
Umad kaliya, Laakiin wuu idinku Im-
tixaami wuxuu idin Siiyey ee u Tartama

3 '*

145

Suurat Al-Maa'idah

juz' 6 (s&mm

$$s&%&

Khayrka, Xagga Eebe yey Noqoshadii-
nu tahay Dhammaan wuxuuna idiinka
Warrami waxaad isku Diidanaydeen.

Waxaa ka Dambeeyey Tawreed Nabi Ciise oo Injiil lagu soo Dejiyey isagoo Hanuun ah u Rumaynna

Tawreed, waxaana la faray Injiil Ehelkeedii inay Xukumaan waxa Eebe soo Dejiyey ILLeen Ciddaan

Xukumin waxa Eebe soo Dejiyey waa uun Faasiqe.

Markaasaa Quraanka Sharafta leh Eebe ku soo Dejiyey Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa

ha yeelee) Isagoo Marag iyo Ilaaliye u ah Kutubtii hore, waana in lagu Dhaqmo, oon hawada laga

Dooranin, Umad Kasta wimxuu Eebe u Yeelay Sharci iyo Waddo, hadduu Doonana wuxuu ka Yeeli

lahaa umad Qudha, Laakiin inuu ku Imtixaamo wuxuu Siiyey, waana in Wanaagga loo Tartamo ILLeen

Eebaa loo Noqone.

Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi: Annagu haddaan nahay

Nabiyada waxaan nahay Walaalo Diintanaduna waa Mid. Al-Maa'idah (46-48).

49. Ku kala Xukun Dhexdooda
wuxuu soo Dejiyey Eebe, hana Raacin
Hawadooda, kana Digtoonow inay kaa
Fidmeeyaan waxa Eebe kugu soo De-
jiyey qaarkiis, hadday Jeedsadaanna
Ogow in Eebe la Doonayo inuu ku Assi-
ibo (Ciqaabo) Dambigooda Qaarkiis,
wax badan oo Dadka ka mid anna waa
Faasiqiin.

50. Ma Xukunka Jaahilayad yey doo-
nayaan, yaa uga Fiican Eebe Xukun-
kiisa qoomka wax Yaqiinsan (Rumay-
san).

wuxuu Eebe Faray Nabiga Umaddiisuna waa la mide inuu ku kala Xukumo Dadka Quraanka Eebe soo
Dejiyey, uusanna Raacin waxay Gaaladu Jeceshahay, kana Digtoonaado inay ka LeexiyaanXaqa,
hadday Xaqa ka Jeedsanna waxaa u Sabab ah Dambigooda oo Eebe u qabtay Dadka wax badan oo ka mid
ahna waa Faasiqiin, mana haboona in Xukun Jaahili ah laga Doorto Xukunka iyo Sharciga Eebe ee
Wanaagsan.

Ibnu Kathiir wuxuu Yidhi : Eebe wuxuu ku diidi oo Canaanan kuwa ka Leexda Xukunka Eebe ee
Kulmiyey khayr oo Dhan, kana Reeba Xumaan oo Dhan, oo uga leexday wax ka soo Hadhay oo ra'yi iyo
Hawo iyo Nadaamyo ay Sameeyeen Dad iyagoon Daliil Shareecada Eebe ka haysan, Ciddii saas fasha
waa in lala Dagaallamo intuu uga noqdo Xukunka Eebe iyo Rasuulkiisa, uusanna Xukumin wax ka soo
Hadhay wax yar iyo wax wayn midna.

Xasan Basrina wuxuu Yidhi : Ciddii Xukunta Xukunka Eebe waxaan ahayn, waa Xukun Jaahili ah. waa
na kaas Sharciga Eebe iyo Diintiisii waxaana Dhab ah Ciddii ku Dhaqantana inay Heli Nabadgalyo,
Caddaalad, Barwaaqo iyo Wanaag, Tii ka leexatana ay la Kulmi Halaag, qas, caddaalad darro, Khilaaf,
Nabadgalyo La'aan iyo Dhib oo Dhan, Sida Muuqata, waxaase lala Hadli Ciddii Caqli leh.
Al-Maa'idah (49-50).

5 1 . Kuwa Xaqa Rumeeyow ha ka yee-
lanina Yuhuud iyo Nasaara Sokeeye,

146

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 &m\m

mm&

Qaarkood waa Sokeeyaha Qaarka
(Kale) Ciddii ka Sokeeya Yeelata oo
idinka Mid ah wuxuue ka midyahay
Iyaga, Eebe ma Hanuuniyo Qoomka
Daalimiinta ah.

52. Waxaad Arkaysaan kuwa Qalbiga
ka Buka (Munaafiqiinta) oo u Degdagi
Dhexdooda, iyagoo Dhihi waxaannu
ka Cabsan inay nagu dhacdo Dhibaato
(Socota) waxay u Dhawdahay in Eebe
keeno Fatxi (Gargaar) Xagiisa ah oo
Markaas ay ahaadaan kuwo waxay u
Qarsanayeen Naftooda (oo Gaal jacayl
ah) Qoomameeya.

> 1 s*

53. Waxay Odhan kuwii Rumeeyey
(Xaqa) ma kuwaasaa Kuwii ku Dhaar-
tay Eebe Dhaar Adag inay idinla Ji-
raan, waxaa Hoobtay Camalkoodii
waxayna ahaadeen kuwo Khasaaray.

-?<> "it-,}ss ' ?' \ I"

*i \>\j+~Js>\ <jul \ £$$* \\yS I i {£& lj_yu J

filn^-^

Wuxuu Eebe Sarreeye ka Reebayaa kuwa xaqa Rumeeyey inay Sokeeye ka Yeeshaan Yuhuud iyo
Nasaara ee ah Col Islaamka iyo Dadkiisa, ILLeen qaarkood qaarka kale Sokeeyuu u Yahaye, Ciddii
Xadhiidh Sokeeye la Yeelatana Iyaguu ka mid yahay, Eebana ma Hanuuniyo qoom daalimiina, waxaana
jira in kuwa Munaafiqiinta ah ee qalbiga ka Buka u Degdagaan Xidhiidhintooda iyagoo Sheegi inay ka
Cabsan in Dhib ku Dhaco, waxayse u Dhawdahay in Gargaarka Eebe Yimaado oo Markaas qooma-
meeyaan Xumaantay Qarsanayeen, waxayna odhan kuwa Xaqa Rumeeyey ma Kuwaasaa kuwii Dhaarta
Adag Eebe ku Dhaartay inay idinla Jiraan, Camalkoodu wuu buray wayna Khasaareen.
Aayaduhuna waxay Wareemi kuwaan Noolaan karin Xidhiidh Gaalo La'aanteed, waana Doqonimo
inaad Colkaa Saaxiib ka Dhigato, Yaase wax Maqashiin Dadka dhumay. Al-Maa'idah (51-53).

54. Kuwa Xaqa Rumeeyow Ruuxii ka
Ridooba Diintiisa oo idinka mid ah,
wuxuu Eebe keeni qoom uu Jecelyahay
iyana Jecel una naxariista Mu'miniinta
kuna Daran Gaalada, kuna Jahaadi
Jidka Eebe oon ka Cabsanayn Canaan-
ta Canaante, Taasina waa Fadliga Eebe
wuxuuna Siiyaa Cidduu Doono, Eeba-
na waa Deeq Badane Og.

55. Waligiinnu waa uun Eebe iyo Ra-
suulkiisa iyo kuwa Rumeeyey (Xaqa) ee
Ooga Salaadda oo Bixiya Zakada oo
Rukuuca.

147

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 &&m&

56. Ciddii ka Waliyeelata Eebe iyo
Rasuulkiisa iyo Kuwa Rumeeyey Xaqa
Xisbiga ILaahay Umbaa Adkaan.

ILaahay wuxuu Inoo Sheegi Ciddii ka Jeedsata Gargaarka Diintiisa iyo Fulinta Sharcigiisa inuu Eebe ku
Badali mid ka Khayr roon, kana Xoog Badan kana Toosan, oo ku Jahaadi Jidka Eebe, kana Cabsanayn
Dagaalid, ILLeen Eebaa Fadligiisu waasac yahaye, Mu'miniintana Eebaa u Wali ah, iyo Rasuulkiisa iyo
Kuwa Xaqa Rumeeyey, ee Tukada, Zakadana Bixiya, Ciddii ka Wali Yeelata ILaahay Rasuulkiisa iyo
Kuwa Xaqa Rumeeyeyna wuu Guulaysan, ILeen Xisbiga Eebe Umbaa adkaadee, Aayaduhuna waxay
Ishaari in Ciddii Gaalawda Eebe ka Kaaftoomi, kuna Badali mid ka Fiican, Tan kale waa inaan Xaqa
looga leexan loogana Aamusin Dagaalidda.

Imaam Axmed Waxaa laga Wariyey : in Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Yidhi :
Yuuna ka Reebin Midkiin Cabsida Dadka Eebe Korkiisa Inuu Xaqa Sheego, ILeen ma soo Dhaweeyo
Ajal, Mana Fogeeyo Risqi in Xaqa la sheego, ama loo Sheegi mid Wayn. Al-Maa'idah (54-56).

57. Kuwa xaqa Reemeyow ha ka Yee-
lanina kuwa ka Yeeshay Diinta Jees
Jees iyo Ciyaar oo ah kuwa Ehelu Ki-
taabka ah Idinkana Horeeyey iyo Gaa-
lada sokeeye, kana Dhawrasada Eebe
haddaad Tihiin Mu'miniin.

58. Markaad ugu Dhawaaqdaan Sa-
laaddana waxay ka Yeeshaan Jees Jees
iyo Ciyaar, waxaana Arrintaas ugu
Wacan inay Yihiin Qoomaan
waxkasayn.

59. Waxaad Dhahdaa Ehelu Kitaa-
bow Miyaad Noogu Cadhoonaysaan
inaan Rumaynay Eebe iyo waxa naloo
soo Dejiyey iyo wixii la Dajiyey horay
Mooyee, Badankiinnu waa Faasiqiin.

60. Waxaad Dhahdaa maydinka war-
ramaa waxa ka Sharbadan Arrintaas
abaal Marinta Eebe Agtiisa waa mid
Eebe Nacladay una Cadhooday kana
Yeelay Daanyeerro, Doofaarro iyo
Shaydaan Caabude, Kuwaasay Shar
badantahay Meejoodu kana Dhumid
Badan Jidka Toosan.

Wax badan Yuu Quraanku ka Digay Sokeeye ka Yeelashada Gaalada ka Yeelan Diinta Eebe Jees Jees iyo
Ciyaar, ama ha ahaado Ehelu Kitaab ama Gaala Kalee, Sidoo kale waxay ku Jees Jeesaan Aadaanka
Salaadda [Leen waa kuwo aan wax kasayne, waxay Muslimiinta ku Nici oon xaqay Rumeeyeen ahaynna
ma jiro, waxaana U Xun wax la arko Cid Eebe Lacnaday, oo u Cadhooday, oo ka Yeelay Daanyeer,
Doofaar iyo Sheydaan Caabud, waxaana jirta arrin Dhab ah oo quraanku ku Cel-celiyo oo ah in Gaalo
tahay Colka Eebe, Nabiga, Diinta [slaamka ah, Muslimiinta iyo Xaqa Toosanba, waana in laga Digtoo-
naado lagana Feejignaado. Al-Maa'idah (57-60).

148

Suurat Al-Maa'idah

juz 4 6 mmiB

*mm

61. Hadday idiin Yimaaddaan waxay
Dhahaan waan Rumaynay (Xaqa) iya-
goo la soo Galay Gaalnimo,lana
Baxay, Eebana waa Ogyahay waxay
Qarin,

62. Waxaad Arkaysaa wax Badan oo
ka mid ah oo u degdegi dambiga iyo
Colnimada iyo cunidda Xaaraanta,
waxaa Xumaan badan waxay Fali.

63. May ka Reebaan Ikhyaartu iyo
culimadu hadalkooda dambiga ah iyo
Cunidda Xaaraanta, waxaa Xumaan
badan waxay Samayn.

64. Waxay Tidhi Yuhuuddu Gacanta
Eebe waa Laabantahay, ha lallaabo
Gacmahoodu hana La naclado hadal-
kay Dheheen Dartiis, saas ma aha ee
waxay ku Fidsanyihiin Khayrka (Deeq
badane) wuxuuna u Nafaqeeyaa Siduu
Doono, wuxuuna u Kordhin wax ba-
dan oo iyaga ka mid ah waxa lagaaga
soo Dejiyey Eebahaa Xad Gudub iyo
Gaalnimo, waxaana ku Dhex tuuray
Col iyo Cadho tan iyo Qiyaame, mar
kastooy huriyaan dab Dagaalna waxaa
bakhtiiya Eebe, waxayna la Socdaan
Dhulka Fasaad, ILaahayna ma Jecla
kuwa wax Fasaadiya.

n^o^*^ 3 ^

Munaafiqiintu meelay Joogaanba kama tagaan Gaalnimo iyo Xumaan, Eebana waa Ogyahay waxay
qarin, waxaadna ku aragtaa inay u deg degi dambiga, Colnimada iyo Xaaraan Cunka, wax Xunbayna
Falaan, Culimadaan ka reebin waxaasna waxay Sameeyeen wax Xumaan badan.
Yuhuudna Lacnadi ha ku Dhacdee waxay Af-Xumeeyeen Ilaaheen Sarreeye, kuna Sheegeen Bakhayl-
nimo, Iyagaase Bakhayllo ah lana Lacnaday ee Eebe waa Deeqsi Siduu Rabo wax u Bixiya, waxayna ka
qaadi Xaqa Xad Gudub, Gaalnimo, Col Dhexdooda ah, Cadho Tan iyo Qiyaamada, Dabkay Huriyaan-
na Eebaa Bakhtiin, Dhulkana way Fasaadiyaan Eebana ma jecla kuwa wax Fasaadiya. Al-Maa'idah (61-
64).

65. Hadday Ehelu Kitaabku Ru-
meeyaan xaqa oy Dhawrsadaan
waxaan ka Asturi lahayn Xagooda Xu-
maantooda waxaana Galinlahayn Jan-
nada Naciimo.

149

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 6&m&

%mm

66. Hadday ku Carnal falaan Taw-
reed, Injiil, iyo waxa looga soo Dejiyey
Xagga Eebahoodna waxay ka Cuni la-
haayeen Korkooda iyo Hoostooda,
« barwaaqo » waxaa ka mid ah Umad
Dhex dhexaysa wax badan oo ka mid
ahna waxaa Xun Waxay Fali.

67. Rasuulow Gaadhsii waxa lagaaga
soo Dejiyey Eebahaa (Dadka) Had-
daadan Falin Maadan Gaadhsiin Ri-
saaladiisa «Fariintiisa», Eebaana kaa
Uaalin Dadka, Eebana ma hanuuniyo
qoom Gaala ah.

{Hi ojC+~mXa "X+»

Kutubta Eebe soo Dejiyey waa Xaq Haddaan la Leexin, saas Darteed hadday ku Carnal fali Lahaayeen
Ehelu Kitaabku waxaa la Dhaafi lahaa Dambigooda, waana la Jannayni lahaa, waxayna Heli Lahaayeen
Barwaaqo, waxaase laga helaa Cid Dhex dhexaysa, wax badan baase Xumaan Fala, Eebana wuxuu Faray
Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu Gaadhsiiyo dadka waxa Eebe ku soo
Dejiyey, Hadduusan Saas falinna wax Ma Gaadhsiin, Dadkana Eebaa Ka Dhawri mana Hanuuniyo
Gaalada.

Caa'isha waxay Tidhi : Hadduu Nabigu Qarin waxa loo wax-yooday wuxuu qarin lahaa Aayaddan.
Nabiguna Maalinta Xajkii waynaa wuxuu Warsaday Asaxaabta inuu Gaadhsiiyey Xaqa iyo in Kale
waxayna sheegeen inuu Gaadhsiiyey, Markaasuu Farta Cirka u Taagay oo Yidhi oo ku Soo Cel Celiyey
oo Yidhi Eebow sow ma Gaadhsiin. Al-Maa'idah (65-67).

68. Waxaad Dhahdaa Ehelu Kitaa-
bow waxba ma Tihidiin intaad ka Oog-
taan Tawreed, Injiil iyo waxa Laydiin-
ka soo Dejiyey Xagga Eebihiin (Qu-
raanka) wuxuuna u Kordhin wax ba-
dan oo ka mid ah waxa Xagga Eebahaa
lagaaga soo Dejiyey Xad Gudub iyo
Gaalnimo ee haw murugoon qoomka
gaalada ah.

69. Kuwa Xaqa Rumeeyey iyo kuwa
Yuhuudoobay iyo Saabi'iinta iyo Na-
saara Ciddii Rumeysa Eebe, Maalinta
Dambe (Qiyaamada) oo fala carnal fii-
can cabsi korkooda ma ahaato iyo Wal-
bahaar (Midna).

70. Waxaan Qaadnay Ballanka
Banii'israa'iil waxaana u Diray Xag-
gooda Rasuullo, Markastoos ula Yi-
maaddo Rasuul waxaan Naftoodu Je-
clayn Koox way Beeniyaan Kooxna
way Dilaan.

150

Suurat Al-Maa'idah

juz< 6 ts&m&

mm?

71. Waxayna u Maleeyeen inaan Fid-
mo Jirin, wayna Indho Beeleen oo Dha-
go Beeleen, Markaasuu Eebe ka Too-
bad Aqbalay, markaasay Indho Bee-
leen oo Dhago Beeleen wax badan oo
ka mid ah Eebana waa Arkaa waxay
Fali.

Ehelu Kitaab waxba ma aha intay kaga Socdaan waxay Tawreed, lnjiil iyo Quraanka fari, wax badan oo
ka mid ahna way Xad-gudbaan oo Gaaloobaan markay quraanka Maqlaan, Ciddii Eebe Rumeysa iyo
Qiyaame oo CamaJ Fiican fasha oo Waafaqsan Shareecada Islaamka Cabsi iyo Murug midna ma Hayso,
reer Banii lsraa'iil wuxuu Eebe Ballan kaga qaaday inay xaqa Rumeeyaan,wayse Buriyeen oy Rasuullada
qaar Beeniyaan qaarna Dilaan, iyagoon Dhib u Arkayn, Waase kuwo Indho iyo Dhaga la', waana arkaa
Eebe waxay fali Aayaduhuna waxay Caddayn in Dadku Qiimo ku leeyahay Raacidda iyo Ku Dhaqanka
xaqa, haddii kale waxba ma aha, wax qiima ahna ma laha. Al-Maa'idah (68-71).

72. waxaa Gaaloobay kuwa Yidhi
Eebe waa Masiixi Ibnu Maryama,
Wuxuuna Yidhi Masiix (Ciise) Banii
Israa'iilow Caabuda Eebe ee ah Eeba-
hay iyo Eebihiin, Ruuxii u Shariig Yee-
la Eebe (La wadaajiya) wuxuu Eebe ka
Xarrimay Jannada wuxuuna ku hoyan
Naarta Daalimna ma helo Gargaare.

73. Waxaa Gaaloobay kuwii Yidhi
ILaahay waa Saddex Midkood, ILaah
kaliya Mooyee ILaah kalana ma jiro,
hadayna ka Joogin waxay Sheegina
waxaa Taaban kuwa Gaaloobay oo ka
mid ah Cadaab Daran.

74. Miyeyna u Toobad keenayn Eebe
oyna Dambi Dhaaf warsanayn, Eebaa-
na Dambi Dhaafe Naxariista ah.

75. Masiix (Ciise) Ibnu maryama ma
aha waxaan Rasuul ahayn, waxaana ta-
gay norths rasuuladii, hooyadiisna
waxay ahayd rumayso, waxayna cuni

151

Suurat Al-Maa'idah

juz' 6 &mm

&mm

jireen Cunnada, day Saannu ugu Cad-
dayn Aayaadka Markaas day Sida loo
iilo.

<,&$3s&U^12

Aayadahanu waxay Caddayn Siday Nasaaro u Gaaloowday, oo ah inay Nabi Ciise ILaah ku Sheegeen,
oy Dheheen waa ILaah Saddaxaad, Isagooy Dhabtu tahay inuu ILaah kaliya yahay wax la Wadaaga
Ilaahnimada Jirin, Ciddii wax laWadaajisana Janno ka Dheertahay, Naarna uu Gali, Nabi Ciisana yahay
Addoon Eebe oo Rasuul ah Sidii Rasuuladii Hore, Hooyadiina Runlay Tahay ooyna ahaayeen kuwo
wax Cuna, Balse day sida xaqa loogu Caddeeyey iyo Siday U dhumi. Saas darteed yey Doqonimo tahay in
Eebe la Diido ama ILaah kale la Sheego, Wanaag, Sharaf, iyo Jannona waxaa Mudan Muslimka Toosan
Siduu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee) u Yidhi : Ma galo Jannada Ruuxaan
Muslim ahayn. Al-Maa'idah (72-75).

76. Waxaad Dhahdaa ma waxaad
Caabudaysaan Eebe ka Sokow waxaan
Hananin Dhib iyo Dheef (midna) Eeba-
na Yahay Maqle Oge ah.

77. Waxaad Dhahdaa Ehelu Kitaa-
bow ha ku Xadgudbina Diintiinna si
aan Xaq ahayn, hana Raacina hawada
qoom Dhumay mar hore Dhumiyeyn-
na wax badan kana Dhumay Jidka
Toosan.

78. Waa lagu Lacnaday Kuwii Gaa-
loobay oo Banii Israa'iil ah Carrabka
Daa'wuudd iyo Ciise Ibnu Maryama
Arrintaasna waxaa ugu Wacan Caasi-
nimadooda ahaayeenna kuwo
Xadgudba.

79. Waxayna ahaayeen kuwaan iska
Reebayn Xumaan ay Falayaan, waxaa
Xun waxay Falayeen.

Aj*^£\^^y\y\£==*

80. Waxaad Arkaysaan wax badan oo
ka mid ah oo ka Sokeeye Dhigan kuwo
Gaaloobay waxaa Xun waxay u
Hormarsatay Naftoodu oo ah in Eebe u
cadhooday, Cadaabkana ay ku Waari.

152

Suurat Al-Maa'idah

juz' 7 mm

mim

81. Hadday Yihiin kuwo Rumeyn
Eebe iyo Nabiga iyo waxa lagu soo De-
jiyey mayna Yeesheen Sokeeye Gaalo
laakiin wax badan oo ka mid ah waa
Faasiqiin.

Eebaa Cibaado Muta Awoodna leh, mana habboona in wax kale la Caabudo, Tan kale waa inaan lagu

Xad-gudbin Diinta si aan Xaq ahayn oo Cidna la Siin xaqa Eebe siday Gaaladu Faleen, Kuwaasoo lagu

Lacnaday Carrabkii Nabi Daawuud iyo Ciise Ibnu Maryama, ILLeen Xumaanta iskama Reebi jirine,

waxaana jira kuwo Gaalada Sokeeye ka Dhigan, waase kuwo Eebe u Cadhooday oo ku waari Naarta,

ILLeen hadday Eebe iyo Nabiga Dhab u Rumeeyaan kamayna Yeesheen Sokeeye, Laakiin wax badan oo

ka mid ah waa Faasiqiin.

Rasuulkuna (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi: Fara Wanaagga oo Reeba

Xumaanta ka hor intaydaan intaad [Laahay baridaan uusan idin Ajiibin.

Taasina waxay Muujin in wanaagga la faro Dadka Xumaantana laga Reebo, Jidka Gaaladana laga

Fogaado. Al-Maa'idah (76-81).

82. Waxaad Ogaan kuwa Dadka u
Daran Colnimada kuwa Rumeeyey
(Xaqa) (Muslimiinta) Yuhuud iyo
Mushrikiinta (Diin laawayaasha)
waxaad Ogaan kuwa ugu soo Dhaw Ja-
cayl kuwa Rumeeyey Xaqa (muslimiin-
ta) inay yihiin kuwa dhihi waxaan na-
hay Nasaaro, Illeen waxaa ka mid ah
qaysas iyo Raahibiin Ismana Kibri-
yaan.

83. Markay maqlaan waxaa lagu soo
Dejiyey Rasuulkana waxaad arkaysaa
indhahoodoo Ilmo ka Daadan waxay
aqoonsadeen oo xaqa ah iyagoo dhihi
Eebow waan Rumeynay ee nagu dhig
(Yeel) kuwa marag furi (Xaqa qiri).

84. Maxaanaan u rumeynaynin Eebe
iyo waxa noo yimid oo xaq ah oonaan u
Damcaynin inuu na galiyo (naga yeelo)
Ilaahanno qoomka Suuban la
Jirkooda.

85. wuuna ku Abaal marin Eebe
waxay Dhaheen Jannooyin oy Socoto
Dhexdeeda Wabiyaal iyagoo ku Waari
Dhexdeeda, Taasina waa Abaal marin-
ta Samafalayaasha.

"*-^jl5l^AJj

153

Suurat Al-Maa'idah

juz' 7 mm

*mm

86. kuwa Gaaloobay oo Beeniyey
Aayaadkanaga Kuwaasu Waa Jaxiimo
Ehelkeeda.

^jtt$%$i^s!>^yf>

Ibnu Cabaas wuxuu Yidhi waxay ku soo Degtey Aayadahan Najaashi iyo Saaxiibadiis, Markuu Jacfar ku
Akhriyey Quraanka, waxaase Muuqata had iyo Jeer Colnimada iyo Nacbaanta Yuhuud iyo diinlaawey-
aashu u qabaan Xaqa iyo Diinta Islaamka. iyo Muslimiinta, hase Yeeshee hadday Nasaaradu ugu
Dhaqmi Injiil si Dhab ah oo sugan waa inay Noqdaan Sida Aayaduhu Sheegeen oo ka Dhawraan Colka
iyo waxyeellada Muslimiinta iyo Diinta Islaamka , Haddii Kale kuma Dhaqmaan Injiil ee waa
Yuhuud ama Mulxidiin Diin-Laawayaal ah , kuwaasna waxaa Xaqa u Diiday Xasad , Isla wayni,
Xumaan Jecayl iyo Inay Xoriyad u Helaan si ay uga Dharjiyaan Naftooda wax Kastoo Xumaana oy
Doonaan.

Waxaana Sugnaatay Hadduu la kaliyoobo Yuhuudi Ruux Muslim ah wuxuu Doonaa inuu Dilo. Taasina
way Muuqataa had iyo Jeer, Waase in laysku Duubnaado lagana Digtoonaado, lagana Hortago. Al-
Maa'idah (82-86).

87. Kuwa xaqa Rumeeyow ha Xarri-
mina Wanaagga (Xalaasha) Eebe Idiin
Banneeyey hana Xadgudbina, Eebe ma
Jecla kuwa Xad gudbee.

88. Waxna ka Cuna Wuxuu Idinku
Arzaaqay Eebe isagoo Xalaal Fiican ah
kana Dhawrsada Eebe ee ah kaad
Rumeysantihiin.

89. Eebe Idiin ma Qabto Dhaar
DanLa'aaneed (Laqwi) Laakiin wuxuu
idiin qaban Dhaartaad u Qasaddaan,
Kafaaradeeduna waa Quudin To ban
Miskiin (oo siisaan) kan u dhexeeya
waxaad ku Quudisaan Ehelkiinna ama
Arrad Bixintooda ama Xorayn qoor,
Ciddaan Helinna waxay Soomi Saddex
Maalmood, Taasaana ah Kafaarada
Dhaartiinna Markaad Dhaarataan, ee
dhawra dhaartiinna Saasuuna idiinku
Caddayn Eebe Aayadkiisa, waxaadna
Mudantihiin inaad ku Mahdisaan.

Ma Bannaana wax Eebe Baneeyey in la Xarrimo,ama lagu Xad-Gudbo, ILLeen Eebe ma Jecla kuwaas

Xad-Gudbee, waana in Xalaasha Fiican la Cuno.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi : Waxay soo Degtay Mar Koox Asaxaabtii ah ay Damceen in Nolosha

Adduunka Dhan ka Maraan, markaasuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee)

Yidhi. Markii Loo Sheegay: Anigu Waan Soomi (Sunnaha) oon Marna Afuri, Marna waan Tukan

(Sunnaha) mama waan Seexan, Haweenkana waan Guursan ee Ciddii Sunadayd (Wadadayda) qaadata-

na waa iga mid, Ciddaan qaadaninna iga Mid ma aha. (Ibnu Abii Xaatim).

Aayadda Kalana waxay ka Warrami inaan Eebe inoo qabanayn Dhaarta Carrabku xado ee midda loo

qasdo umbaa laysu qaban, waxaana lagu kafaara Gutaa Haddaan la Falinin Toban Miskiin quudintood

ama arrad Bixintood ama Xorayn Qoor, waase in la Dhawraa Dhaarta Eebana wax walba wuu Caddayn

inaad ku Mahdisaan. Al-Maa'idah (87-89).

154

Suurat Al-Maa'idah

Juz' 7

*mm

90. Kuwa Xaqa Rumeeyow Khamra-
da, qamaarka, Sanamyada «Taagan»,
iyo Faalku waa uun Xuman (Wasakh)
oo Carnal Shaydaana ee ka Fogaada
inaad Liibaantaan.

91. Wuxuu uun Dooni Shaydaanku
inuu Idinku Dhextuuro Colnimo iyo is-
nac Khamrada iyo Qamaarka idinkana
Celiyo Xusidda Eebe iyo salaadda ee
ma ka Joogaysaan (ka Jooga).

92. Adeeca Eebe Adeecana Rasuulka
Digtoonaadana, Haddaadse Jeedsa-
taan Ogaada waxaa uun Rasuulkanaga
Saaran Gaadhsiin Cadi.

93. Dhib (Dambi) ma Saarra kuwa
Xaqa Rumeeyey oo Carnal Fiican Fa-
lay waxay Quuteen hadday Dhawrsa-
daan oy Xaqa Dhab u Rumeeyaan Ca-
rnal Fiicanna Falaan, oy Xumaanta ka
Dhawrsadaan oy Xaqa Rumeeyaan,
Haddana Dhawrsadaan samana fa-
laan, Eebana wuxuu Jecelyahay Samo
Falayaasha.

*ty: "&>" "*\<""ti' *\' 9 '\i'

Khamrada iyo Qamaarka, iyo wax u Gawricidda iyo Xuska Sanamyada LaTaagay iyo Faalkuba waa
waxyaalo xun oo Carnal Shaydaana, oo Khayrka kaa Celin, Colnimo iyo Cadhana Been waana waaJib
inuu Ruuxa Muslimka ah ka Fogaado Isagoo Eebe iyo Rasuulkiisa Adeeci, Ciddii Xaqa ka Jeedsatana
waxba Rasuulka kama Saara oon Gaadhsiin Cad ahayn, Dadkiise falay wax ka mid ah waxaas Intaan la
Xarrimin Dambi ma Saarra hadday Dhab Xaqa u Rumeeyaan ka dib oo Dhawrsadaan Carnal fiicanna
Falaan, ILLeen Eebaa Jecel sidaase, Xumaanta Khamrada, Qamaarka iyo waxa la midka ah wax qarsoon
ma aha, waana Aakharo, Adduun, Caafimaad, Xoolo, Caqli iyo Sharaf waa, Inta Caqliga leh oo Dhanna
waxay ku Kulmeen Xumaanta iyo waxyeelada Khamrada, waxaana ka warramay Xaaraannimadeeda iyo
waxyeeladeedaa Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Waxaana Kamida Wax
kastoo wax Waaliya waa Khamro waana Xaaraan. iyo Eebe ha Lacnado Khamrada, Kan Cabba, Kan
Waraabiya, Kan Gada, Kan Gata, KanXambaara, Kan loo Xambaaro, Kan Miira, Kan loo Miiro iyo
Kan Cuna Lacagteeda. Waxaa Wariyey (Imaam Axmed).

Bal day Xaalkeeda iyo Xumideeda, wataas Aragtida Islaamka ee Khamrada. wuxuuna Eebe Baneeyey
waxyaalo Macaan oo Fiican oo la Cabbo, Maxayse ka heleen kuwa Baneeyey, waa uun Waalli, Cudur,
Dil, Nabad-galyo Darro iyo Xumaan oo Dhan. ILLeen Khamro waa Hooyada Xumaantee, Maxaa ka
fiican Islaamka iyo Wuxuu Fari Waana WaaJib in la Raaco. Al-Maa'idah (90-93).

94. Kuwa Xaqa Rumeeyow wuxuu
idinku Imtixaami Eebe wax Ugaadha ka
mid ah (Waqtiga Xajka) oo Gaad-
hayaan Gacmihiinnu iyo waramihiinnu
in Eebe Muujiyo Cidda ka cabsata isa-
goo kali ah, Ciddiise xad gudubta in-
taas ka dib wuxuu Mudan Cadaab
daran.

155

Suurat Al-Maa'idah

juz^ 7 mm

*mm

95. Kuwa Xaqa Rumeeyow ha Dilina
Ugaadha idinkoo Xarman, Ciddiise
Disha oo idinka mid ah si kas ah waxaa
Saaran wuxuu Dilay wax la mid ah oo
Xoolo ah oy Xukumi labo Caadil ah oo
idinka mid ah isagoo ah Hadiyad
Gaadhi Kacbada, ama Kafaaro gud
Quudin Masaakiin ama wax u Dhigma
oo Soon ah inuu Dhadhamiyo Ciqaab-
ta amarkiisa, wuu idinka Saamaxay
Eebe wixii horreeyey Ciddiise ku Noqo-
ta wuu ka aarsan Eebe, Ilaahayna waa
Adkaade Aarsada.

Xa ll^ Jtt'i J JLfiji J&±^ >\-*Je> *j££j\

Aayaduhu waxay ka warrami in waqtiga la xarmado xajka ama Cumrada ay Reebantahay in Ugaadha la
Laayo, waxaana jirtay inuu Eebe ku Imtixaamay Muslimiintii Arrintaas si loo kala Caddaado Cidii saas
Fashana way Xad-gudubtay, waxaana saaran inuu gudo Ugaadhuu Dilay wax la mid ah oo Xoolo ah,
waxaana qiimayn Labo Caadil ah oo Muslimiinta ka mid ah, waxaana la geeyn Xaramka Makaad Sadaqo
ahaan, haddii kale wuxuu quudin Masaakiin Qiimihiisa ama wuu Soomi si uu u Dhadhamiyo Ciqaabta
Gafkiisa, intaan layska reebin wixii Dhacay waa ka Saamaxay Eebe, Cidii ku Noqotana wuu ka aarsan.
Muqaatil Binu Xayaan wuxuu Yidhi : Waxay soo Degeen Cumradii Xudaybiyo, Taasina waxay ku Tusin
inay Waajibtahay inuu Gawraco Waqtiga Ixraamka. Al-Maa'idah (94-95).

96. Waxaa Laydiin Baneeyey
Ugaadhsiga Badda iyo Cunnadeeda
idinkoo ku intifaaci iyo Socdaalba,
(Idinkoo Xarman) waxaana Laydinka
Reebay ka Ugaadhsiga Barriga intaad
Xarmantihiin, ka Dhawrsada Eebaha
Xaggiisa Laydiin soo Kulmin.

97. Wuxuu ka Yeelay ILaahay Kac-
bada Bayd (Guriga) Xurmada Leh,
Dhawridda dadka iyo Bilaha Xurmada
leh iyo Hadyada iyo Tan la Calaa-
meeyey (Hadyada Darteed) waana
inaad Ogaataan in Eebe Ogyahay waxa
ku Sugan Samooyinka iyo Dhulka iyo
in Eebe wax kasta Ogyahay.

98. Ogaada in Eebe Ciqaabtiisu Da-
rantahay Eebana yahay Dambi Dhaafe
Naxariista.

156

Suurat Al-Maa'idah

juz< 7 mm

mim

99. Ma Saarra Rasuulka waxaan
Gaadhsiin ahayn, Eebana waa Ogyahy
waxaad Muujinaysaan iyo waxaad
Qarinaysaan.

I Qi yT t S oUj

Aayadahanna waxay ka warrami in ILaahay u Banneeyey Muxrimka Xajka iyo Cumrada inuu Cuno waxa
Badda laga soo Saaro, waxaase laga reebay ka Ugaadhsiga Barriga intay Xarmanyihiin waana inay ka
Dhawrsadaan Eebaha Xaggiisa laysu soo Kulmin, Kacbadana wuxuu ILaahay ka Yeelay Guri Sharaf leh
oo Xurma leh, Dadkana Maslaxo, iyo Nabadgalyo ugu Sugantahay, Sidoo kale Bilaha Xurmaysan iyo
Had-yadda Xaramka loo wado, Arrintaasna waxaa ugu wacan in ILaahay Ogyahay waxa Samooyinka
iyo Dhulka ku Sugan, iyo wax kastaba, waana in la Ogaado in Eebe Ciqaab daranyahay, Naxariistana,
Rasuulkana waxaan Gaadhsiinta Xaqa ahayn ma Saarra, Eebana wuu Ogyahay waxa la Muujin iyo waxa
la qarsanba,

Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Isagoo Badda ka Warrami
waa Daahir Biyaheedu waana Xalaal Waxeeda Dhinta, (Imaam Axmed).

Waana waxyaalaha Eebe Dadka ugu Nicmeeyey, kuna Tusin Awoodda Eebe iyo Naxariistiisa oy Waajib-
na tahay in si Fiican oo Xaq iyo Caddaalad ah loogu Intifaaco laguna Aqoonsado Eebe iyo Deeqdiisa. Al-
Maa'idah (96-99).

1 00. Waxaad Dhahdaa (Nabiyow) ma
eka wax Xun iyo Wax Fiican Aadba la
yaabtid Badnida kan Xune, kana
dhawrsada Eebe Dadka Caqliga lahow
inaad Liibaantaan.

101. Kuwa Xaqa Rumeeyow ha War-
sanina waxyaalo Haddii Laydiin Muu-
jiyo idin Murug Galin, Haddaana War-
sataan marka Quraanka la soo Dejin
waa Laydiin Muujin, wuuna idinka Ca-
fiyey Eebe Xaggeeda ILaahayna waa
Dambi Dhaafe Dulbadan

102. Waxaa warsaday Qoom idinka
Horreeyey Markaasay Noqdeen Kuwo
ka Gaalooba (Markii loo Muujiyey).

■fVi'l

f\j^> ^=lLa^a py L$J U- A3

Aayadahan waxay Caddayn inaan Xumaan iyo Wanaag Sinayn, si kasto how Badnaato Xumaantuye,
waana inay Dhawrsadaan Dadka Caqliga leh ee wax Garadka ah, Waxaana Xadiith ku Sugnaatay : Wax
Yar ood Gudato Shugrigiisa yaa kaaga Fiican wax badan oodan karin,

Taasina waxay ku tusin in waxa wanaagsani fiicanyahay wuxuu yahayba, waxa Xumina Qiimo daranya-
hay si kasto how batee ama wuxuu dooni ha Noqdee, waxaa kale oo aayadaha dambe ka warrami inaan la
badinin Warsiga Macna la'aaneed iyo Ujeeddo Xumo Illeen Diintu waa Caddahaye, wixiise kaa Qarsoo-
ma waa inaad si Xushmad leh u Warsataa Ciddii Garan,waxaynaSoo Degeen Aayaduhu mar Nabiga
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) uu Khudbad Akhrinayey oo yidhi : Haddaad Ogtihiin
waxaan Ogahay wax badanbaad ooyi lahaydeen, Wax yarna waad Qosli Lahaydeen Markaasay
Asaxaabtii wajiga Dabooleen, lyagoo ooyi, Markaasuu Nin warsaday Aabahay waa Kuma, Markaasay
soo Degeen Aayaduhu, ILLeen Yuhuud iyo Nasaaro iyo Gaaladii kalaba waxay Warsan Jireen Warsi
Xun iyo Madax adayg wayna ka Gaaloobi jireen Wax warso Laakiin Si Maamuusa iyo wax loo baaha-
nyahay oo Macquula oo wax Tari. Al-Maa'idah (100-102).

157

Suurat Al-Maa'idah

juz* 7 mm

mim

103. Ma Yeelin Eebe Xoolo Caana-
hooda Sanamyada loo Bixiyo (Baxiira)
iyo Xoolo Sanamyada loo siidaayo
(Saa'ibo) iyo Xoolo Dhadig oo Sana-
myada lagu sadaqaysto (Wasiilo) iyo
Riti Sanamyada loo Daayo (Xaam)
Laakiin kuwii Gaaloobay waxay ku
Been abuuraan Eebe Been, Badan-
koodna wax ma Kasayaan.

1 04. Marka loo Yidhaahdo u Kaalaya
waxa Eebe soo Dejiyey iyo Xagga Ra-
suulkana waxay dhahaan waxaa nagu
Filan waxaan ka Hellay Aabayaal-
kanno, oo Hadday Aabbayaalkood
ayna wax Ogayn HanuunsanaynnaXMa
raacayaan).

105. Kuwa Xaqa Rumeeyow waxaa
idin Saaran Naftiinna Idinma Dhibo
Ciddii Dhunta Haddaad Hanuun-
santaan, Xagga Eebe Umbaana Noqos-
hadiinnu tahay Dhammaan wuxuuna
Idinka Warrami Waxaad Carnal
falayseen.

L^f&i^ ^J \j^t -U*t \>\J&>o*

Jaahiliintii waxay ahaayeen kuwo aan Eebe si Fiican ugu Xidhnayn, Jaahil oo dhan Caadadiisu waa Saas,
Xoolahoodana waxay u Bixin jireen waxaan Dar Eebe ahayn, sida Sanamyada iyo waxa la midka ah,
Caanaha yey u Bixin Jireen Neefkana way u siidayn Jireen Sanamyada, Hadday Dhadig isku Xijisiisana
ama Ritigu wax badan Rimiyo waxay u siidayn jireen SanamYada, waana Been Abuurasho aan Xujo
lahayn, Marka Quraanka iyo Rasuulka loogu Yeedhana waxay Raacaan waxay Aabbayaalkood oon wax
ogayn hanuunsanaynna ka heleen,Taasina waa Ceeb weyn,Tan Kale Markaad toosnaato xaqana si Dhab
ah Dadka u Fartid Cidii Diida oo Dhunta waxba kaama Saarra, mana aha Ujeedada Aayaduhu inaan
Xaqa la Farin ee Naftaada Kaliya uun Xil kaa Saaranyahay, ma aha saas waa inaad Wanaag si Fiican u
farto, Xumaantana si Fiican uga Reebto ka dib Xil kuma Saarra, Waxaa jirta in Dadka qaarkood si
qalada u Fahmeen Aayaddan, oy Dhaheen ani Naftayda umbaa i saaran ee maxaa Dad kale Hadduu
Dhumi Iga Galay, ma jiro Cid kaligeed uun Toosnaan karta Dadkuna Dhunsanyahay, ILLeen Dadku
waa Xubin kaliya oo kale, waxaana Khaladkaas ka waaniyey Dadka Sayid Abuu bakar oo Yidhi :
Waxaad ku Fasirtaan Aayadda si aan sideedii ahayn, Wanaagga fara Xumaantana Reeba, Siduu Nabigu
Yidhi: (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). Al-Maa'idah (103-105).

106. Kuwa Xaqa Rumeeyow Marag-
ga Dhexdiinna ah markii mid idinka
mid ah Geeridu u Timaaddo uu Dar-
daarmi Waa Labo Caadil oo idinka
mid ah, ama Labo Kale oon idinka mid
ahayn, markaad Socdaal Tihiin oo
Geeri idin Hesho, idinkoo ku Reebi Sa-
laad Dabadeed iyagoo ku Dhaaran

\'*< > "5\ m '\\*' - ^ ^r .-\h

158

Suurat Al-Maa'idah

juz< 7 mm

>mm

Eebe Haddaad Shakidaan inaanan ku
Gadanayn Qiimo yar Qaraababa ha
ahaadee qarinna mayno maragga Eebe
Markaas aan noqonno kuwa Dam-
baabay.

107. Haddii la Ogaado inay Muteen
Dambi waxaa Meejooda Joogsan (oo la
Dhaarin) Labo kale oo ah kuwa ugu
Mudnaan Badan Dhaxalkiisa, wayna
ku Dhaaran Eebe inuu Maragoodu ka
Xaqsanyahay Maragooda, mana
xadgudbaynno markaas aan Noqonno
Daalimiin.

108. Saasaana u Dhaw inay Maragga
ula Yimaadaan Sidiisa Fiican ama ay
ka Cabsadaan in la Diido Dhaartooda
intay Dhaartaan ka dib, ee ka Dhawr-
sada Eebe Maqlana Eebana ma hanuu-
niyo qoom Faasiqiina.

^Jj\ol^^oU-j^5_>LiyiJuo < >^

^^t ^ - ".t^'Ch *'*?i%'i'\ > ' * i'

Aayadahani waxay ka warrami in Hadduu Ruux Socdaala Geeri u Timaaddo uu ku Dardaarmi Labo
Caadil oo Muslim ah hortood haddii la Waayana labo kale, lyagoo la Dhaarin Salaado dabadood inay
Run Sheegi ooyan wax Khayaamayn, oyna qarinayn xaqa, Haddii la Shakiyana waxaa Badeli oo Dhaa-
ran inay Xaqaas Muteen Labo ka mid ah kuwa ugu Dhaw kii Dhintay, waxayna ku Dhaaran in Iyagu ka
runbadanyihiin, Saasaana u Toosan in Maragga ay u Gutaan iyadoo Saxiix ah si aan hadda ka Dib loo
Celin Maragooda, Waana Eebe in laga yaabo, Xaqana la Maqlo, ILLeen ILaahay ma Hanuuniyo qoom
Faasiqiin ah, Taasina waxay ku Tusin siduu Islaamku ugu Dadaali Dhawridda Xuquuqda Dadka, una
qadarin Dadka Diinta haysta, una fari Caddaalad, Eebe ka Yaabid, Sharaf Dhawrid iyo Wanaag ku
Dadaalid. Al-Maa'idah (106-108).

109. (Ka warran) Maalintuu Kulmin
Eebe Rasuulada kuna dhihi Maxaa lay-
diinku Jawaabay oy Dhihi ma Ogin
adiga unbaa Ogaal Badan waxa maqan.

110. (Xusuuso) Markuu Eebe dhihi
Ciise Binu Maryamow Xusuuso Nic-
madaydii korkaaga ahayd iyo hooya-
daaba markaan kugu Xoojinay Ruuxii
Daahirka ahaa (Jibriil) ood kula Had-
laysay Dadka sariir-ilmood iyo adoo
meel dhaxaada, iyo Markaan ku Baray
Kitaabka iyo Xigmadda, iyo Tawreed,
Injiil, iyo Markaad ka Yeelaysay
Dhoobada Sidii Shimbir Idankayga

159

Suurat Al-Maa'idah

Juz* 7

*mm

ood Afuufaysay oy Noqonaysay Shim-
bir Idankayga, ood Bogsiinaysay ind-
hoole Ku dhashe iyo Baras laha Idan-
kayga, ood soo Bixinaysay Maydka
Idankayga, Markaan kaa kaafiyey Ba-
nii Israa'iil markaad ula timid Xu-
jooyin, oy Dheheen kuwii Gaaloobay
oo ka mida kani waxaan Sixir ahayn ma
aha.

111. Markaan u Waxyooday (ku-
ILhaameeyey) Saaxiibadii Rumeeya
aniga iyo Rasuulkayga oy dhaheen
waan Rumaynay ee marag ka Noqo
inaan Muslimiin nahay.

» ^ *« * $"< > v-

Aayadahan waxay ka warrami Mucjisooyinkii Eebe Siiyey Nabi Ciise, Sida lagu soo Sheegay Suuradda
AaJ-Cimraan, waxaas oo Mucjiso ahna waxay ku Tusin Awoodda Eebe, iyo inuu isaga uun Khayrku ka
Yimaaddo, wayna Waajibtahay in si Dhab ah loo Caabudo loona Raaco Sharcigiisa.
Nabi Ciisana waa Addoon Eebe oo la mid ah Nabiyada kale iyo Dadka, waana Doqonimo iyo Waalli in la
siiyo Awood uusan Mudan ama lagu sheego ILaahnimo Sida Nasaaradu Citiqaadiso'sidee Ruux Caqli
leh u Caabudi wax Eebaha wax walba abuuray ka soo hadhay, waa layaab, Eebe nama Dhumiyo.
Aayadda Hore iyadu waxay ka warrami inuu Eebe Qiyaamada warsan Rasuulada isagoo og waxay ugu
Jawaabeen qoomkoodii'iyaguna Xaalkoo Dhan waxay u Celiyeen Eebe Khatarnimada Qiyaamada iyo
Dhibaatada Taalla, Taasina waxay ku Tusin inay Wajibtahay Dhab u Caabudidda iyo ku Xidhnaanta
Eebe iyo Raacidda Rasuulada. Al-Maa'idah (109-1 1 1).

1 12. (Xusuuso) Markay Dheheen Xa-
waariyiintii Ciise Ibnu Maryamow Ma
karaa Eebahaa inuu nooga soo Dejiyo
Xeedho (Cunno) Samada wuxuuna yid-
hi ka Dhawrsada Eebe Haddaad
Mu'miniintihiin.

113. Oyna Dheheen waxaannu dooni
inaan wax ka Cunno oy Xasisho Qu-
luubtanadu oon Ogaanno inaad Run
noo sheegi oonu Noqonno Kuwa ka
Marag kaca.

WJLt.

l O*

1 14. Uuna Yidhi Ciise Binu Maryama
Ilaahayow Eebahanow Nooga soo
Deji Xeedho Samada u Noqota Ciid
kaanaga hore iyo Kaanaga Dambe iyo
Aayad Xaggaaga ka ahaatay nana Ar-
zaaq adaa arzaaqe u Khayr roone.

o JbU b^ jy\ u-j^U \ ^-J\ iS M J b

t " - 4\V-~ ' \'\-*"\'

160

Suurat Al-Maa'idah

juz< 7 mm

imm

115. Wuxuuna Yidhi Eebe waan ku
soo Dejin Korkiinna ee Ciddii ka Gaa-
lowda ka dib oo idin ka mid ah waxaan
Cadaabi Cadaab Aanan Cadaabayn
Ruux Caalamka ka mid ah.

Aayadahan waxay ka warrami Maa'iddada lagu Magacaabay Suuradda, waxayna ka mid tahay Mucji-
sooyinka Eebe Nabi Ciise ku Manaystay, Taasoo ah inay warsadeen in Eebe Samada Cunno uga soo
Dejiyo, markuu Nabi Ciise ka waaniyeyna waxay Sheegeen inay dooni inay wax ka Cunaan, Qalbigoodu-
na Xasilo, Ogaadaanna Runta Nabi Ciise, Maragna ay ka Noqdaan, Markuu Nabi Ciise Baryey Eebe
inuu u soo Dejiyo, si ay Ciid ugu ahaato mid hore iyo mid Dambaba, iyo Calaamadba, Eebana wuxuu u
Yaboohay inuu soo Dejin, Ciddiise ka Gaaloowda wuxuu u Cadaabi Cadaab aan Cid kale la Cadaabin,
Warsashada saasoo kale ahna waa laga Fiicanyahay, Ruuxu waa inuu Rumeeyo awoodda Eebe, wixii
Anficina uu warsado, isagoon Madax adayg iyo Xumaan uga qasdin, Dhabtuna waa in Eebe wax walba
ahaysiiyey, fali wuxuu Doono, Nabiyadana ay Run Sheegi, oyna Waajibtahay in Dhab loo Rumeeyo
Dhammaan lana Raaco Xaqay u Yeedhi, si loo Liibaano. Al-Maa'idah (1 12-1 15).

116. (Xusuuso) Markuu Yidhi Eebe,
Ciise Binu Maryamow Ma adaa ku
Yidhi Dadka ka Yeesha ani iyo Hooya-
day I laahyo Eebe ka sokow, uuna Yid-
hi waad Nasahantahay Iguma Haboo-
na inaan Dhaho Waxaanan Xaq u la-
hayn, Haddaan idhina waad ogtahay,
waxaadna Ogtahay waxa Naftayda ku
sugan Anuguse kuma Ogi Adiga unbaa
ah kan waxa Maqan Og.

117. Kuma Dhihin waxaad i fartay
waxaan ahayn, oo ah Caabuda Eeba-
hay iyo Eebihiin waxaana ku ahay ma-
rag intaan ku Noolahay Dhexdooda
markaad i oofsatana adaa ILaaliye u ah
adi Umbaana wax walba Marag u ah.

1 1 8. Haddaad Cadaabto waa uun ad-
doomadaadii, Haddaad u Dhaaftana
adi umbaa Adkaade falsan ah.

^Jlal U Jy 1 (1)1 ^i dy^jU &1&JL* J \5

^^JlXJL* p^JUjJS.: )f > JLQ3 ^COflOS Ol<3»eJ
\ '* *'''*' -V" ' »" '"

/^ic-^lwjiJJ \ oil OJo ^£±f Lis

Aayadahani waa Gooddi ILaahay u Jeediyey Nasaarada Caabuday Nabi Ciise iyo Hooyadiis, lsagoo Eebe
ku Yidhi Nabi Ciise Ma adaa u Yidhi Dadka ILaah ka Yeesha aniga iyo Hooyaday Eebe ka sokow,
Ilaahayna wuu Ogyahay inuusan Nabi Ciise Farin Xaalkaas ee waa Cabsi galin Kuwii Caabuday, Nabi
Ciisana wuxuu ku Jawaabay in Eebe ka Nasahanyahay waxaas, Xaqna uma Iihi inaan Sheegto waxaanan
Mudan, Haddaan idhi iyo Haddii kalaba waad Ogtahay, waxaad ogtahay Naftayda waxa ku Sugan
umase ogi anugu, Adiga unbaa wax walba oo Maqan og, Waxaan Eebe caabuda ahayn ma farin, Intaan
Dhex-joogay anaa u Marag ah haddaad I Oofsatana Adaa ILaalin oo wax walba ka Marag ah, haddaad
Cadaabtana waa Addoomadaadii, Haddaad u Dhaaftana Adigaa Adkaade Falsan ah,
Waana Kaas hadalkii Nabi Ciise, oo ah in Cibaadada Eebe Kaliya uu Farayey, Wax in la Caabudo
Mudan oon Eebe ahayna ma Jiro, lsagoo Xaq u Ieh Cibaado iyo Waynaynba. Al-Maa'idah (116-118).

161

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

m&m

1 19. Wuxuu Yidhi Eebe Kani (Maan-
ta) waa Maalinta ay Anfici kuwa Runta
Sheega Runtoodu, waxaana u Sugnaa-
day Jannooyin oy Socoto Dhexdeeda
Wabiyaal iyagoo ku Waari Dhexdeeda
Waligood waxaana ka Raalli Noqday
Eebe Iyana way ka Raalli Noqdeen,
Taasina waa Liibaanta wayn.

120. Eebaa Iska leh Xukunka Sa-
mooyinka iyo Dhulka iyo waxa ku
Dhex sugan Eebana wax kasta (uu
Doono) wuu Karaa.

I43 X^i&S^aiS*fC^ {£ UCa 4^ j\d

Eebana wuxuu Sheegay in Qiyaamada ay Anfici Runta Ciddii Runle ahayd, oy Jannana Gali iyadoo ku
Waari Eebaana ka Raalli Noqon Iyana way ka Raalli Noqon, Taasina waa Liibaan wayn, Xukunka
Samooyinka iyo Dhulka iyo waxa ku Dhex-jirana Eebaa Iska leh wax walbana wuu Karaa, wax walbana
Awooddiisay ku Jiraan, waxaana Run Sheegay Nabi Ciise iyo Inta la mid ah ee Cibaadada Eebe u qirtay,
waxaana Been Sheegay Nasaarada iyo waxa la mid ah ee Caabudi wax Eebe ka Soo Hadhay. Al-Maa'idah
(119-120).

Magaca Eebe Yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo Mid Gaaraba
Naxariista,

i)\'}a$&\

-£-

1. Mahad Eebaa iska leh ahna kan
Abuuray Samooyinka iyo Dhulka,
Yeelayna Mugdiyada iyo Nuurka,
Kuwa Gaaloobayse Eebahood yey wax
la simi (la Caabudi)

2. Eebe waa kan idinka Abuuray
Dhoobo Markaas Xukumay Ajal
(Muddo) Ajal Magacaaban Yaana Ag-
tiisa ah, idinkuse Gaalooy waad
Shakisantihiin.

x >"i.)*s

162

Suurat Al-Ancaam

juz< 7 mm

\$&

3. Eebe waa ILaaha Samooyinka
waxa ku Sugan iyo waxa Dhulka ku Su-
gan wuxuuna Ogyahay Qarsoodigiinna
iyo Muujiskiinna, wuxuuna Ogyahay,
waxaad kasbanaysaan.

Eebeheen wuxuu ku Billaabay Suuraddan Ammaantiisa iyo Siduu u Abuurey Cirka iyo Dhulka, iyo
Mugdiga iyo Nuurka, dadkana ka ahaysiiyey Dhoobo«Aaabahood Aadan», Muddana u Yeelay mana
Habboona in wax lala Caabudo, ama la Shakiyo, waana ILaaha Xaqa ah ee Cirka waxa ku Sugan iyo
ILaaha Xaqa ah ee Dhulka waxa ku Sugan, Ogna Qarsoodiga Dadka iyo Muujiskooda iyo waxay
kasbanba,

Waxayna Aayaduhu Adkayn ILaahnimada Eebe iyo Awooddiisa iyo Xaqnimadiisa Mudanyahay Ma-
had, Cibaado iyo Raacidda Sharcigiisa. Al-Ancaam (1-3).

4. Aayaddii u Timaadda oo Aayadaha
Eebahaa ka mid ah way ka Jeedsadaan.

5. Waxayna Dhab u Beeniyeen Xaqii
Markuu u yimid Waxaase u Imaan
Doona (Cidhibta) warkay ku Jees
jeesayeen.

6. Miyeyna Arkayn intaan Halaagnay
Hortood (wax badan) oo Qarniyo ah,
oon ku Makaninay (siinay) Dhulka
waxaanaan idin Makanin (Siinin)
waxaan uga soo deeynay Samada
(Roob) Darar ah, Waxaana ka Yeelay
Wabiyada kuwo Socda Dhexdooda
waanse Halaagnay Dambigooda Dar-
tiis waxaana Ahaysiinay Gadaashood
Qarni kale.

Ijly Irt^ljOj-^^A «.U-LJ ^>0 Mj> JO JLA3

Aayadahani waxay ka warrami Madax Adayga Gaalada oo Mar kastoo u Timaaddo Mucjisad Beeniya
oo Xaqa ka Jeedsada, Waxayse la Kulmi Doonaan Ciqaabta Madax adaygoodaas, Maxaa yeelay Hor-
tood wax badanbaa la Halaagay kuwo ka Xoog badan oo loo Barwaaqeeyey, Kuwa kalana lagu Badda-
lay, Taasina waxay ku Tusin inaan Cidna isku hallayn Awood, ILLeen wax kastaba Eebaa ka Awood
badane, oo ka Yeelay Dad wax Isbidayey Sheeko iyo Meel Madhan, iyo Raad Cidla ah. Al-Ancaam (4-6).

7. Haddaan kugu soo Dejino Na-
biyow Kitaab Qoran oo ay kuTaabtaan
Gacmahooda waxay odhan kuwii Gaa-
loobay kani waxaan Sixir Cad aan
ahayn ma aha.

163

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

8. Waxayna Dhihi maa lagu so Dejiyo
Malag, Haddaan soo Dejinno Malagna
waxaa la Dhamaynlahaa Amarka (Ha-
laagga) lamana Sugeen.

9. Haddaan ka Yeello Malagna
waxaan ka Yeeli lahayn Nin, Markaa-
saan Iskaga Dari lahaydeen Xaalka si-
day isaga Dari Jireen.

10. Waxaa Dhab ahaan loogu Jeesjee-
say Rasuullo kaa Horreeyey Waxaana
kuwii Jees jeesay ku dhacay (Ciqaabti)
waxay ku Jees jeeseen.

1 1 . Waxaad Dhahdaa ku Socda Dhul-
ka oo Eega Siday Noqotay Cidhibtii
Beeniyeyaasha Xaqa.

^3 &&($&&&3jtt$ ij isj

C3 Jv

Aayadahan wuxuu Eebe kaga warrami Madax adayga Gaalada iyo in si Kastoo Xaqa loo Tuso ay Diidi
kana Jeedsan, waxayna Dooni in Malag lagu soo Dejiyo, haddii lagu soo Dejiyana waxaa loo Yeeli lahaa
Suuro Dad Inay Arkaan, markaasay Haddana Diidi lahaayeen, waxaana Shaqadooda ka mid ah Jees jees
iyo Isla Weyni, waxayse Noqotaa Cidhibta Jees-Jeesaha Ciqaab iyo Halaag ee Dhulka mar si aad u
Ogaato waxa ku Dhacay Gaaladaas Xaqa Beeniyey waxaase Habboon Rumaynta Xaqa iyo Raaciddiisa
iyo ka Fogaanta Xumaanta iyo Xaqdiidka iyo Isla Waynida. Al-Ancaam (7- 1 1 ).

12. Waxaad Dhahdaa yaa leh waxa ku
Sugan Samooyinka iyo Dhulka, Dheh
Eebe, wuxuuna Isasaaray Naxariis,
wuxuuna idin kulmin Maalinta Qiyaa-
me Shakina ma leh, kuwa Khasaariyey
Naftoodase ma Rumaynayaan.

13. Eebe waxaa u Sugnaaday waxa
Xasila Habeenkii iyo Maalintiiba waa-
na Maqle Oge ah.

14. Waxaad Dhahdaa ma wax Eebe
ka soo Hadhay yaan ka yeelan wali (la
Caabudo) Eebaana ah kan Abuuray
Samooyinka iyo Dhulka Isagaana wax
Quudiya Lamase quudiyo, waxaad
Dhahdaa waxaa lay Faray inaan Noq-
do kan ugu Horreeya Cid Islaanta (Ho-
gaansanta Ummaddan) oonan ka
Midnoqoninna Mushrikiinta.

J°fi \j c*y!2J \J» Is U j X£ Uul^l Js

^ £ 1*1 * -1 m r *"t*VK> t v "*"

164

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

15. Waxaad dhahdaa anigu waxaan
ka Cabsan Haddaan Caasiyo Eebahay
Cadaab Maalin wayn.

16. Ciddii laga Iilo Cadaabka Maalin-
taas wuu u Naxariistay Eebe Taasina
waa Liibaanta Cad.

' Ji »s * s *>

ILaaheen wuxuu Nooga warrami inuu Leeyahay Xukunka Cirka iyo Dhulka iyo waxa U Dhaxeeya iyo in
Naxariistiisu badantahay, Siduu Xadiith Qudsi ah ku Yidhi : Naxariistaydaa ka Badan Cadhadayda,
Isagaana Dadka u Soo Kulmin Qiyaamaha Shaki la'aan, Ciddii Khasaarisay Nafteedase marumayso,
waxa Xasila Habeenka iyo Dharaarta iyo waxa dhaq-dhaqaaqana Eebaa iska leh, Waana maqle Oge ah,
wax Xaq Lagu Caabudo oon Isaga ahayna ma jiro, waana Quudiye aan la Quudinin, waana in Loo
Hogaansamo, Gaaladana Laga Fogaado ILLeen Cadaab Maalin wayn yaa Jirta Ciddii laga ILaaliyana
uu Liibaanaye. Al-Ancaam (12-16).

17. Hadduu ku Taabsiiyo Eebe Dhib
wax Faydi ma jiro Isaga mooyee Had-
duu ku Taabsiiyo Khayrna Isagaa wax
Walba kara.

18. Waana ka Adkaadaha Addooma-
diisa Korkooda waana Falsame Xeel
Dheer.

19. Waxaad Dhahdaa yaa ugu Wayn
Marag waxaad Dhahdaa Eebaa Ma-
ragga Dhexdeena ah, waxaana lay
waxyooday Quraankan inaan idiinku
Digo Idinka iyo cidduu Gaadho, Idin-
ku ma waxaad Marag Furaysaan Inay
Eebe la Jiraan ILaahyo kale, waxaad
Dhahdaa ma Marag Furayo (Saas)
Waxaad Dhahdaa Eebe waa uun ILaah
kaliya Anuguna waxaan ka Bari ahay
waxaad la Wadaajinaysaan.

.** > *'"*?>

20. Kuwaan Siinnay Kitaabka Waxay
u Yaqaannaan Nabiga (Xaqnimadiisa)
Siday u Yaqaanaan Caruurtooda kuwa
Khasaariyey Naftoodana ma Ru-
meeyaan (Xaqa).

165

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

15. Waxaad dhahdaa anigu waxaan
ka Cabsan Haddaan Caasiyo Eebahay
Cadaab Maalin wayn.

1 6. Ciddii laga Iilo Cadaabka Maalin-
taas wuu u Naxariistay Eebe Taasina
waa Liibaanta Cad.

fajZ

> >*s ■* s *>

fpuipu^

ILaaheen wuxuu Nooga warrami inuu Leeyahay Xukunka Cirka iyo Dhulka iyo waxa U Dhaxeeya iyo in
Naxariistiisu badantahay, Siduu Xadiith Qudsi ah ku Yidhi: Naxariistaydaa ka Badan Cadhadayda,
Isagaana Dadka u Soo Kulmin Qiyaamaha Shaki la'aan, Ciddii Khasaarisay Nafteedase marumayso,
waxa Xasila Habeenka iyo Dharaarta iyo waxa dhaq-dhaqaaqana Eebaa iska leh, Waana maqle Oge ah,
wax Xaq Lagu Caabudo oon Isaga ahayna ma jiro, waana Quudiye aan la Quudinin, waana in Loo
Hogaansamo, Gaaladana Laga Fogaado ILLeen Cadaab Maalin wayn yaa Jirta Ciddii laga ILaaliyana
uu Liibaanaye. Al-Ancaam (12-16).

17. Hadduu ku Taabsiiyo Eebe Dhib
wax Faydi ma jiro Isaga mooyee Had-
duu ku Taabsiiyo Khayrna Isagaa wax
Walba kara.

18. Waana ka Adkaadaha Addooma-
diisa Korkooda waana Falsame Xeel
Dheer.

20. Kuwaan Siinnay Kitaabka Waxay
u Yaqaannaan Nabiga (Xaqnimadiisa)
Siday u Yaqaanaan Caruurtooda kuwa
Khasaariyey Naftoodana ma Ru-
meeyaan (Xaqa).

165

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

ti$8&

21. Wax ka Dulmi Badanna ma jirto
cid ku Abuuray Eebe Been ama bee-
niyey Aayaadkiisa mana Liibaanto
Daalimiintu.

Eebaa Hanta Nacfi iyo dhibba Isagaana wax kasta kara, Awooddana leh, maragna isagaa u wayn,
Quraankuna waa Digniinta Caalamka, Eebe Mooyee ILaah kalana ma jiro, Ehelu Kitaabkana Yuhuud
iyo Nasaare weeye way Yaqaannaan Xaqnimada Quraanka iyo Nabiga Siday Carruurtooda u Yaqaa-
naan, kuwa Naftooda Khasaariyayse wax ma Rumeeyaan, Cid ka Dulmi badanna ma jirto Ruux ku Been
Abuurtay Eebe ama Beeniyey Aayaadkiisa, Daalimna ma Liibaano, waxaa Sugnaatay Xadiith ah : Wax
ka Gaadhsiiya Eebe, Ruuxii Gaadhsiiyey Aayad Kitaabka Eebe ah wuu Gaadhsiiyey Amarkii Eebe. Al-
Ancaam (17-21).

22. Ka Warran Maalintaan Kulmi-
neyno (Dadka) Dhammaan Markaas
aan ku Dhahayno Kuwii la Wadaajiyey
Aaway kuwaad la Wadaajiseen (Eebe
Cibaadada) aadna ahaydeen kuwo
Sheegan (Inay wax tari).

23. Markaas Xujadoodii ma ahayn
inay Dhahaan Eebaan ku Dhaarannaye
Maanaan ahayn Mushrikiin (Wax la
wadaajiya).

24. Bal day say ugu beensheegeen
Naftooda ugana Dhumay waxay Been
Abuuranjireen.

25. Waxaa ka mida kuwo ku Dhagay-
san waxaana yeellay Quluubtooda Da-
bool inay kasaan (Quraanka) Dhaga-
hoodana waxaan Yeellay Culays, Had-
day Arkaan Aayaad kasta ma Rumay-
nayaan, Markay kuu Yimaaddaanna
way kula Murmaan iyagoo dhihi kuwii
Gaaloobay kani (Quraanku) ma aha
waxaan warkii Kuwii Hore ahayn.

26. Waxayna ka Reebi Dadka ru-
maynta Nabiga iyaguna way ka Fo-
gaan mana halaagayaan waxaan Naf-
tooda ahayn, mase Oga.

' }*S ' 9S*S 9 J.S

Qiyaamada wuu soo Kulmin Eebe Gaalada iyo waxay Caabudayeen, wayna Inkiraan, waase beenin
Naftoodu, Waxaa ka mid ahaa Gaaladii kuwo Dhagaysan Akhriska Quraanka lagan yeelay quluubtooda
Dabool, Dhagahoodana Culays, Aayad kastooy Arkaanna ma Rumeeyaan, Markay Nabiga (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ay U yimaaddaanna way la Murmaan iyagoo ku Sheegi Quraan-
ka wararkii Hore, Dadkana way ka reebi Quraanka inay Rumeeyaan iyaguna way ka Fogaan, waxaan
Naftooda ahaynna ma halaagaan, mase Kasayaan. Al-Ancaam (22-26).

Suurat Al-Ancaam

juz' 7 mm

27. Haddaad aragto Marka la Joojin
Gaalada Naarta Korkeeda oy Dhihi
Shallaytee Maa nala Celiyo oo aanaan
Beenin Aayaadka Eebahanno oo No-
qonno Kuwa Rumeeyey (waxaad arki
lahayd arrin Wayn).

28. Waxaase U Muuqday waxay Qari-
nayeen horay haddii la Celiyana waxay
ku Noqon lahaayeen wixii laga Reebay
waana Beenaalayaal.

29. Waxay dhihi wax kale ma jiro ee
waannu ku Noolaan Adduunyada Na-
lamana soo Bixinaayo.

30. Haddaad Aragto Marka la hor
Joojiyo Eebahood oo ku Dhaho
Miyuuna kan Xaq ahayn, oy Dhahaan
waa Xaq Eebaan ku Dhaaranaye oo uu
ku dhaho Dhadhamiya Cadaabka
Gaalnimadiinna Darteed (Waxaad arki
arrin wayn).

|Ojyix3rtijSl^

Eebe wuxuu ka Warrami Xaalka Gaalada markay Joogaan Qiyaamada, Taasoo ah inay Calaacali oy
Dooni in Dib loo Celiyo si ay u Rumeeyaan, waxaase Dhab ah Haddii la Celiyana inay Beenin
lahaayeen waana Beenaalayaal, waxayna Sheegan inay iska Noolaan lana soo Bixinaynin, waase la
Guulguuli Qiyaamada wuxuuna ku Dhammaan Xaalku in lagu Dhoho Dhadhamiya Cadaabka Gaalni-
madiinna Darteed.

Maalinta Qiyaame yeyna Kale Caddaan Xaqa iyo Xumaantu waana Tay wax walba kala Soocmi, Labo
Waddana la kala Qaadi Janno iyo Naar. Al-Ancaam (27-30).

31. Waxaa Dhab u Khasaaray Kuwa
Beeniyey la Kulanka Eebe markay ugu
Timaaddo Saacadda (Qiyaame) si kada
ahna waxay Dhahaan Shallaytadanno
waxaan ku Gabood fallay Dhexdeeda,
waxayna ku Xambaari Dambigooda
Dhabarkooda waxaana Xumaanbadan
waxay Xambaari.

32. Nolosha Adduunyana ma aha
waxaan Ciyaar iyo Madadaalo ahayn
Guriga Aakharaana u Khayr roon
kuwa Dhawrsan ee Miyeyydaan wax
kasayn.

ffiT&^&Mg&v,

~"ii>i„

»" \%%\

167

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

iiS&

33. Waxaan Ognahay inuu ku Walba-
haarin waxay Sheegi Dhab ahaan kuu-
ma Beeninayaan Laakiin Daalimiintu
Aayaadka Eebe yey Diidi.

ra Ojji^^

Eebeheen wuxuu Noo Sheegi Khasaaraha kuwa Beeniya Saacadda Qiyaame intay uga Timaaddo Kado,

oo Shalleeytoodaan waxay Faleen ee Xumaa iyagoo Xambaarsan Dambigoodii, waxaa Sugnaaday in

Camalka Xun uu Suuro Xun iyo Suudh Xun ugu lmaan Saaxiibkiis, uuna Dhabarka ka fuuli oo Qiyaa-

mada tagi Isagoo Xambaarsan.

Tan kale nolosha Adduun waa Ciyaar ee Guriga Aakharo yaa u Khayr roon kuwa Xumaanta ka

Dhawrsada.

waxaana jirtay in warka Gaaladu walbahaar Galin jirtay Rasuulka (Naxariis iyo NabadgaJyo Eebe

korkiisa ha yeelee) hase yeeshee Dhab ahaan uma Beenayn Isaga ee waxay diidayeen uun Aayaadka Eebe

iyo Xaqa waxaa jirtay inuu Abu Jahal la Kulmay Nabiga Maalin uuna Gacan qaaday markaas lagu Yidhi

war ma kaas Leexday yaad gacanqaadi, markaas uu Yidhi : Eebaan ku Dhaartaye waxaan ogahay inuu

Nabi Yahay, Laakiin Goormaan Cabdi Manaaf u noqonnay Daba gal.

waxaana jirtay inay Abuu Jahal iyo Abuu Sufyaan iyo Akhnas u kala Dhuumanjireen Dhagaysiga

Quraanka. Saasaana u Aragtaa say u Khayaamayeen Dadka kale, oo ugu Sheegi jireen Beenta. AJ-

Ancaam (31-33).

34. Waxaa Dhab loo Beeniyey Ra-
suullo kaa Horreeyey waana ku Sam-
reen wixii lagu Beeniyey waana la Dhi-
bay intuu uga Yimaaddo Gargaar-
kannagu wax bedeli Hadalka Eebana ma
jiro, waxaana ku soo Gaadhay Warkii
Rasuuladii.

35. Hadday kugu Waynaatay (Cus-
laatay) Jeedsigoodu haddaad karto
inaad god ka Yeelato Dhulka ama Sal-
laan Samada ood Aayad u keentid (Sa-
mee) Hadduu Doono Eebana wuxuu
ku kulmin lahaa hanuunka ee ha ka
mid noqonin Jaahiliinta.

36. Waxaa uun Ajiibi Ogolaan Xaqa
kuwa Maqli, kuwa Dhintayse waxaa
soo Bixin Eebe Xaggiisaana loo Celin.

37. Waxay Dhaheen maxaa loogu soo
Dejin waayey « Mucjisad » Aayad Xag-
ga Eebihiis, waxaad Dhahdaa Eebe

j^.\5 3oj Ji^jo^y^^^J^jJ ty*J

168

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

waa karaa inuu soo
Badankoodse ma Oga.

Dejiyo Aayad

»>'£

dy^ii p*)£ss»\ C&J idU J>iO^

Aayadahan sida Aayado kale oo ku Badan Quraanka waa Samirsiin Nabiga iyo Calool adkaysiin,
Wuxuuna Eebe u Yaboohay Gargaar, Saas darteed waa inuu Nabigu iska Fududeeyo Xaalkooda, ILLeen
Dhulka Intuu Godad ka Jeexdo ama Cirka Sallaan ugu koro uma keeni karo Aayade, Awooddana Eebaa
iska leh Hadduu Doonana wuxuu Dadka ku Kulmin Hanuunka ee ha ka mid Noqonin Kuwaan wax
Ogayn Yuu Eebe ku Yidhi, Xaqana waxaa maqla kuwa Qalbigoodu Noolyahay, Gaalo Qalbiga ka
Dhimatayse wax ma maqlaan, waxaase loo soo Kulmin Qiyaamaha, Waxayna Codsanjireen in Aayad loo
soo Dejiyo, Eebana wuu Karaa soo Dejinteeda Badankoodse wax ma oga.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi: Wuxuu Jeclaa Nabigu in Dadka Dhammaan Xaqa Rumeeyaan, Eebaase u
warramay inuu Rumeyn uun Ruuxuu Eebe Doono oo Toosiyo. Al-Ancaam (34-37).

38. Wax ku Socda Dhulka ama Shim-
bir ku Duuli Garbihiisa oo Dhan waa
umado Idinla mid ah, waxba kagama
aanan tagin Kitaabka, waxaana loo soo
Kulmin Dadka Xagga Eebahood.

39. Kuwa Beeniyey Aayadkanaga
waa DhagaLa'yihiin oo Af la'yihiin
Mugdibayna ku Suganyihiin, cidduu
Doono wuu Dhumiyaa Eebe Tuu Doo-
nana wuxuu Yeelaa Jid Toosan.

40. Waxaad Dhahdaa Bal ka warrama
hadduu idiin Yimaaddo Cadaabka
Eebe ama idiinTimaadda Saacaddu
(Qiyaame) wax Eebe kasoo hadhay
Miyaad Baryeysaan haddaad Runshee-
gaysaan.

41. Isaga Unbaana Baryeysaan oo
Faydi waxaad ka baryeysaan hadduu
Doono waadna Halmaamaysaan wa-
xaad la Wadaajinaysaan.

Abuurka Eebe waa Badanyahay, Kitaabkiisana wax kasta oo wax Anfaca wuu ku Sheegay, Cid walbana
waa la horkeeni Eebe, waxaana Sugnaaday in la Soo Kulmin Xayawaanka oo loo Qisaasi midda Geeska
leh tii Seenyada ahayd oy Hardiday, Gaalada Xaqa Diidanna waa wax Dhago la'oo Af la'oo Mugdi ku jira,
Cidduu Doonana Eebe wuu Hanuunin, tuu Doonana wuu Dhumin. Marka Gaalada Cadaaabka Eebe u
Yimaaddo ama Qiyaamadu waxaan Isaga ahayn ma Baryaan, isaga unbaana Fayda Dhibka Hadduu
Doono, waana la Halmaami waxa ka soo hadhay oo Adduunka lagu Caabudi Jiray waxna laga dayi Jiray,
Saasayna Waajib u tahay in Eebe uun la Caabudo, Sharcigiisana la Raaco oo lagu Dhaqmo si Dhab ah,
ILLeen isagaa Jidkii Liibaanta iyo Guusha ahe, waxa ka soo Hadhayna waa Khasaare. Al-ancaam (38-
41).

169

Suurat Al-Ancaam

juz' 7 mm

42. Waxaan u Dirray (Rasuul) Um-
mado idinka Horreeyey waxaana ku
qabanay Dhibaato iyo Cudur intay Ba-
ryaan (Eebe).

43. Maa Markuu u Yimaaddo Dhib-
ku ay baryaan (Eebe) Waxaase ingag-
tay Quluubtoodii wuxuuna u Qurxiyey
Shaydaan waxay Falayeen.

44. Markay Halmaameen (Ka Jeedsa-
deen) wixii lagu Waaniyey Yaan u Fur-
ray Korkooda irridaha wax Kasta
Markay ku Farxaan waxaa la Siiyey
yaan ku qabannaa kado, Markaasay
ahaadaan kuwo Quusta.

45. Waxaana la Gooyey Cidhibta
Qoomkii Dulmiga Falay Mahadna Ee-
baa iska leh ah Eebaha Caalamka.

\j \£=a& O^kLiJ \j*^ S^JJ ft?**

ILaahay Ummado Badan oo hore yuu Nabiyo u Diray, kuna qaban jiray Dhibaato iyo Cudur, si ay Eebe
u Xusuustaan, waxaase Ingagay Qalbigoodii oo Shaydaan baa wax u Qurxiyey, markay Xaqii ka Jeedsa-
deenna waxaa loo Furay wax kasta (oo Shuqliya) markay ku Farxaanna waxa la Siiyey waxaan ku
qabannaa Kado Markaasay quustaan, waxaana la Cidhibtiray Gaaladii Mahadna Eebaa iska leh, waxaa-
na Habboon in marka Eebe wax ku siiyo aad ku Aqoonsatid oo ku Mahadisid ee ma habboona inaad ku
Kibirtid ood la Boodboodid.

Xasan AJ-Basri wuxuu Yidhi : Ciddii Eebe u Waasiciyo Rizqiga oon Ogaan in la Magri, oo la SaSabi waa
Midaan wax Garad, ahayn.

Qataadana wuxuu Yidhi: Waxaa la Halaagaa Dadka Markay Kibraan oy Shuqliso Nicmadu oy ku
Sirmaan Eebe iyo Nicmadiisa waxaana Saas Noqda Cid Xaqa ka Leexatay. Al-Ancaam (42-45).

46. Waxaad Dhahdaa Bal Warrama
Hadduu Eebe qabto Maqalkiinna iyo
Araggiinna oo Daboolo Quluubtiinna
waa ILaahee ka soo Hadhay Eebe ee
idiin keeni, Day Sidan u Cel-Celinno
Aayaadka Markaa say u Jeedsan.

47. Waxaad Dhahdaa Bal Warrama
hadduu Idiinku Yimaaddo Cadaabka
Eebe Kado ama Caddaan miyaa la Ha-
laagaa waxaan Qoomka Daalimiinta
Ahayn.

48. Rasuulada waxaan u Dirraa inay
Bishaareeyaan oo Digaan, Ciddii Ru-
maysa Xaqa oo Wanaajiya (Camalka)
Cabsi iyo Murug midna ma Saarro.

170

Suurat Al-Ancaam

Juz* 7

»m

49. Kuwa Beeniyey Aayaadkanaga
waxaa Taaban Cadaab Faasiq Nima-
dooda Darteed.

Hadduu Eebe ka Qaado Ruuxa Nicmada, Maqalka ama Aragga ama Qalbiga Daboolo Cidaan Eebe
ahayn oo u Keeni karta ma jirto Eebana Xaquu soo Cel-Celiyaa si Loogu Waano Qaato, Gaaladuse way
ka Jeedsan Xaqa, wax Cadaabka Eebe Celin Karana ma jiro ama Kado ha ku Yimaaddo ama si Cadaana-
ba, Daalimiinta Umbaana la Halaagi, Rasuuladuna waa Bishaareeyayaal Diga, Ciddii Xaqa Rumaysa oo
Camalka Wanaajisana Cabsi iyo Murug midna ma Aragto, kuwa Beeniya Aayaadka Eebana waxaa
Taaban Cadaab Faasiq nimadooda Darteed, Ujeeddaduna waxaa Weeye in Eebe Cid la Wadaagta
Awoodda ayna jirin, Xaqana uu Caddeeyey, Nabiyana Diray, Xaq Beeniyana uu Halaagi. Al-Ancaam
(46-49).

50. Waxaad Dhahdaa Ma Dhahayo
waxaa Agtayda ah Khasnadaha Eebe,
waxa Maqanna ma Ogi, mana Dha-
hayo waxaan ahay Malag, waxaan uun
Raaci wixii lay waxyoodo waxaad
dhahdaa ma egyihiin Indhoole iyo Arke
Miyeydaan Fikirayn.

&'*r

51. Ugu dig Quraanka kuwa ka Cab-
san in loo soo kulmiyo Eebahood iya-
goon lahayn Sokaydiis Qaraabo iyo
Shafeece Midna inay Dhawrsadaan
Darteed.

52. Hana Eryin kuwa Baryi Eebahood
aroor iyo Galabba iyagoo dooni Waji-
giisa waxba kaama saarra Xisaabtooda
iyana Xisaabtaada Waxba kama Saar-
ra ood eridid ood ka mid noqotid
daalimiinta.

Wuxuu Eebe faray Nabiga inuu u Sheego Dadka inuusan Hananin Khasnadda Eebe, waxa maqanna
Ogayn, Malagna ahayn, ee uu Raaci uun Xaqa loo Waxyooday, mana Sinna Indhoole iyo wax arke,
Waana in Wax, la fiiriyo si Xaqa loo Rumeeyo, Quraanka yuuna Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) ugu Digi Jiray dadka ka Cabsan in Eebe loo soo kulmiyo iyagoon Helayn Gargaare iyo
Shafeece ka soo Hadhay inay Dhawrsadaan, wuxuuna Eebe ka Reebay Nabiga inuu Eryo kuwa Eebe
Caabudi had iyo Jeer iyagoo Dooni Wajigiisa, ILLeen Xisaabtooda Ma saarra Korkiisee, Xisaabtiisana
ma Saarra korkoodee, Hadduu Fogeeyana uu Noqon mid Xaqa ka Leexday, Nabiguna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) waa ka Fogyahay inuu Fogeeyo kuwa xaqa Rumeeyey ee waxaa lagu
Quusin Gaalada Doonaysa inay isku Dayaan inay kala fogeeyaan Nabiga iyo Mu'miniinta, Aayaduna
waxay soo Degtay Mar Nabiga ay la Joogeen Suhayl, Bilaal iyo Camaar oo Gaaladii Qureesheed ku
Dhaheen Nabiga ma kuwanaa Eebe naga Doortay, iska Eri aan ku Raacnee. Al-Ancaam (50-52).

171

Suurat Al-Ancaam

juz' 7 mm

53. Saasaaan isugu Imtixaanay (Dad-
ka) Qaarkood Qaarka kale inay Dha-
haan ma kuwanaa Eebe ku Manaystay
(Islaamka) Dhexdannada, Miyuusan
Eebe ahayn kan og kuwa ku Mahdiya.

54. Markay kuu Yimaadaan kuwa
Rumeeyey Aayaadkanaga waxaad
Dhahdaa Nabadgalyo Korkiinna ha
ahaato, wuxuu Eebe Isasaaray Naxa-
riis, oo ah Ciddii idinka mid ah oo Fas-
ha Xumaan isagoo ka Jaahil ah oo Too-
bad keena oo wanaajiya Eebaa u Dhaa-
fi una Naxariisan.

55. Saasaanu u Kala Bixinaa Aayaad-
ka si ay u Caddaato Jidka Dambii-
layaasha.

\ yjQ jj?\'\ W***) l^3>— i^-*> ^~"=>J

Adduunku waa Guri Imtixaan, Dadkana waa laysku Imtixaanay, siday Gaaladii Qureesheed u Xaqiri
Jireen, ma kuwanaa Eebe naga Doortay oo Hanuuniyey, Eebaase og Cidda ku Mahdisa, wuxuuna Eebe
Faray Nabiga in Hadday u Yimaadaan kuwa Xaqa Rumeeyey uu Salaamo, Soona Dhaweeyo, wuxuuna u
Yaboohay Ciddii Gafta isagoon Ogayn oo Hadddana Toobad keenta Wanaagana Fasha in Eebe u
Naxariisan una Dambi Dhaafi, Eebana Xaqa wuu qeexay si ay u Cadaato Jidka Dambiilayaashu,
Gaalada iyo Kuwaan wax kasayn had iyo Jeer waxay Qiimo Dheeraada Siiyaan Xoolaha, Madaxtinima-
da iyo Caruurta, iyagoo qiyaasi in Cidda wax haysata ay Mudantahay Hanuunka, Taasina waa Fikrad
Xun oo Khalda, Cidda Xoolaha Haysata kama sareeyso kan Saboolka ah, waxaase lagu kala Sareeyaa
Akhlaaqda, Wanaag falka, Eebe ka Yaabidda iyo Raacidda Xaqa. Al-Ancaam (53-55).

56. Waxaad Dhahdaa waxaa layga
Reebay inaan Caabudo waxaad
Caabudaysaan oo Eebe ka soo Had-
hay, waxaad Dhahdaa Raaci maayo
hawadiinna oon Dhumo markaas No-
qoninna kuwaan Hanuunsanayn.

57. Waxaad Dhahdaa waxaan ku Su-
gnahay Xujo Eebahay waadna Beeni-
seen Xaqaas, agtayda ma aha waxaad
Dadajisanaysaan, Xukunkana Eebaa
iska leh, Xaquuna Xukumi, waana kuu
Xukunkiisu Khayr Leeyahay.

58. Waxaad Dhahdaa hadduu Yahay
agtayda waxaad Dedejisanaysaan (Ci-
qabta) waxaa la kala Xukumi lahaa
Dhexdeenna Eebana waa Ogyahay
Daalimiinta.

< ^$fe, s '** f st' "* s ** J- >' 'i "*

172

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

59. Eebe Agtiisa waxaa ah Furaha
waxa maqan wax og oon isaga ahayna
ma jiro, wuxuuna Ogyahay waxa Barri-
ga iyo Badda ku Sugan, wixii Caleena
oo Dhacdana wuu Ogyahay, Xabbad
Masaga ah oo Mugdiga Dhulka ku Su-
gan iyo wixii Qoyan ama Ingagan
waxay ku Suganyihiin Kitaab Cad.

Eebaa Mudan Cibaadada, Gaalada Hawadeeda Ciddii Raacdana way Dhumi, Nabiguna wuxuu ku
Suganyahay Xujo Cad oo Eebe,; Gaaladuna way Beeniyeen Xaqii, Nabigana waxaa Saaran Gaadhsiin,
Eebaana Xaqa Kala Xukuma, Ciqaabna waxaa hanta Eebe, Isagaana og Daalimiinta, Isagaana og waxa
ku Maqan,, Barri iyo Badba. Al-Ancaam (56-59).

60. Eebe waa kan idin Oofsada Ha-
beenkii ogna waxaad Fashaan Maalin-
tii Markaasna idin soo Bixiya in la Xu-
kumo Ajal Magacaaban Xaggiisaana
laydiin Cehn, markaasuu idiinka war-
rami waxaad Falaysaan.

6 1 . Eebe waa kan ka Sarreeya Addoo-
madiisa, wuxuuna idiin soo Diraa
ILaaliye markuu u Yimaaddo Midkiin
Mawdku waxaa Oofsata «Disha»
Malaa'igtanada mana Gabood Falaan.

62. Markaasaa loo Celin Dadka Xag-
ga Sayidkooda Xaqa ah isagaana leh
Xukunka Dedejiyana Xisaabta.

Eebe waa kan Dadka Oofsada Habeenkii Markay Hurdaan, ogna waxay Fab" Maalintii, Muddo Maga-
caabanna Sameeyey, Xagiisaana loo Noqon, ugana warrami waxay Faleen, waana kan wax walba u
Khushuuco oo ka Sarreeya, Malaa'ig Nafta Qaadana u soo Dira Dadka oon Gabood Falayn, Dadkuna
Xaggiisa u Noqon, Sayid Xaq ahna ah, Xukunkana iska leh, Xisaabtiisuna Degdegayso.
waxaa Sugnaatay in Mark a la Dhiman Malaa'igtu u Bishaarayn Nafta Fiican, Canaananna midda Xun,
Saas Darteed waa in loo Darbado, Eebana la warsado xaq ku Sugnaan iyo Wanaag. Al-Ancaam (60-62).

63. Waxaad Dhahdaa Yaa idinka ko-
riya Mugdiga Barriga iyo Badda ood u
Baridaan Isdullayn iyo Qarsoodi, Idin-
koo dhihi Hadduu naga koriyo Tan
waxaan ka mid Noqonaynaa kuwa
Mahadiya.

173

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

A *^m

64. Waxaad Dhahdaa Eebaa idinka
Koriya Taas iyo Shiddo Kasta, Mar-
kaasaad u Shariigyeeshaan.

65. Waxaad Dhahdaa Eebe waa kan
kara inuu idinku soo Daayo Cadaab
Korkiinna ama Lugihiinna Hoostooda
ama idin qaso (idinka yeelo) Kooxo uu
Dhadhansiiyo Qaarkood qaarka kale
Dhibkiisa, bal day Sidaan ugu Cadday-
naynno Aayaadka inay Kasaan.

*{<•*' *\'\<' r^i' "" 1 f'> l-H^ 1-

©^^^ciifi

Eebaa Dadka ka Koriya Mugdiga Barriga iyo Baddaba, oyna Baryaan Dadku inuu ka Koriyo Dhibka,
Isagaana ka Koriya Dadka Shiddo oo Dhan, haddana ay u Shariigyeeli, karana inuu Cadaab Korka ama
Hoosta kaga soo Daayo, ama Kooxo is Laaya ka Yeelo, Xaqana Caddeeya si wax loo Fahmo, Rasuul-
kuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi: Waxaan warsaday Eebahay
Saddex: Waxaan warsaday inuusan Umaddayda ku Halaagin Maanshayn, wuuna i siiyey, waxaana
Warsaday inuusan Umaddayda ku Halaagin Abaar, wuuna i siiyey, waxaana Warsaday inuusan Dhex-
dooda Yeelin Dagaal wuuna Ii diiday. Waxaa wariyey Muslim. Al-Ancaam (63-65).

66. Waxaa Beeniyey (Quraanka)
Qoomkaagii Isagoo Xaq ah, waxaad
Dhahdaa kama ahi Korkiinna Wakiil
(ILaaliye).

67. War kasta Meel uu ku Sugnaado
yuu leeyahay Waadna Ogaandoontaan.

68. Markaad Aragtaan kuwa dhum-
ban Aayaadkanaga, isaga Jeedso intay
ka Dhumbadaan Sheeko kale, haddduu
ku Halmaansiiyo Shaydaanna ha Fad-
hiyin Xusuusta ka Dib Daalimiinta
Agtooda.

69. Kuwa Dhawrsoonna Xisaabtooda
waxba kaama Saarra Laakiin waa
Waano inay Dhawrsadaan.

»}9S » A£\\'\' ' ' > *" fa' \'\' '

*>*.'< ' 9

>yt*ijQA tej^ 9 ) o^==dj

Quraanka waxaa Beeniyey Gaaladii Makaad isagoo Xaq ah, Nabiguse ILaaliye Qasbi ma ahayn,
ILLeen wax kastaba waqtibuu Leeyahay la Ogaandoone, waa in Marka lala Kulmo Cid wax ka Sheegi
Quraanka iyo Xaqa aan lala fadhiisan intay iska Dayso Xaalkaas, hadduu Shaydaan ku Halmaansiiyana
waa inaan lala sii Fadhiyin Daalimiinta, Ciddii Dhuntana Xil Kaama Saarra Cidda Dhawrsoon, Waxaa-
se laga Rabaa waano iyo wax u Sheegid uun.

Aayaduhuna waxay Caddayn in xaqu Muuqdo, Ciddii diida oo Ceebeyn xaqana aan lala Fadhiisan ee
laga Fogaado, wax Dhib ahna Kaama Saarra Ciddii Diidda Xaqa, Haddaad Dhawrsato ood Eebe ka
Yaabtid. Al-Ancaam (66-69).

174

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

ul»

70. Iskaga tag Kuwa ka Yeeshay Diin-
tooda Ciyaar iyo Madaddaalo kuna
Kadsoomay Nolosha Dhaw Xusuusina
intaan laga Abaalmarinin (Loo Xabi-
sin) Nafl waxay kasbatay Iyadoon La-
hayn Eebe ka sokow Wali «Sokeeye»
iyo Shafeece midna, Hadday isku Fura-
to Furasho oo Dhanna lagama Qaado,
Kuwaasu waa kuwa loo Dhiibay (Ha-
laag) waxay kasbadeen Dartiis, waxay-
na Mudan Cabbid Kulul iyo Cadaab
daran, Gaalnimadooda Darteed.

> „ y 9 "'^[y f>T<<^~> 't

71. Waxaad Dhahdaa ma waxaan
Caabudaynaa Eebe ka sokow waxaan
na Anfacayn nana Dhibayn oo Dib na-
loo Celin (Gaalnimo) inta Eebe Hanuu-
niyey ka Dib, Sida kan ay ku Wareeri-
say (Dhumisay) Shayaadiintu Dhulka
Isagoo Saaxiibbo ugu Yeedhi Hanuun-
ka Teh oo ku Leh noo Kaalay, waxaad
Dhahdaa Hanuunka Eebe unbaa Ha-
nuun ah, waxaana Nala Faray inaan u
Hogaansanno Eebaha Caalamka.

\'} }s ' s s > y y y y -"> % » % *"*. *^

>\' S»y ♦Vf'T * * t y ** .* }~y»y *■*

Ciddii Xaqa ka Jeedsata oo Diintiisa ka Yeesha Ciyaar oo Adduunyada Khaladdo waa in layskaga Tago,
oon lagu Waqti Seegin, mar haddii loo Caddeeyey Xaqa iyo in Naf walba loo Xidhi Camalkeeda iyadoon
Sokeeye iyo Shafeece helayn, wax kastooy kasbatay, wax is furasha ahna aan laga aqbalayn, waana kuwa
loo Ciqaabi Camalkoodii Xumaa Dartiis, Mudanna Cabbid Kulul iyo Cadaab daran, Gaalnimadoodii
Xumaa Dartiis, Saas darteed waa in Eebe Kaliya la Caabudo, lagana Leexdo Waddada Shaydaanka
Dadka Baadiyeeya, oo Hanuunka ka Leexiya. Al-Ancaam (70-71).

72. Oogana Salaadda kana Dhawrsa-
da Eebe waa kan Xaggiisa laydiin soo
Kulmine.

4^i \t£ jfiy>J *3*->\j »^U2a) \ \y*~y^) Jj

73. Waana kan Eebe u Abuuray Sa-
mooyinka iyo Dhulka Xaq Maalinta uu
Dhihi Ahow wuu ahaan (waxaasu) Ha-
dalkiisu waa Xaq, wuxuuna Leeyahay
Xukunka Maalinta la Afuufi Suurka,

175

Suurat Al-Ancaam

Juz* 7

v$&

^{~&&&lk&Z

waana Ogyahay wax Maqan (la ar-
kayn) iyo waxa Joogaba, waana Falsa-
me Xeel Dheer.

Waxaa la faray inay Hogaansamaan Oogaanna Salaadda, kana Dhawrsadaan Eebe, ILLeen isagaa
Xaggiisa loo Kulmine, Eebana waa kan Samooyinka iyo Dhulka Xaq u Abuuray, Wuxuu Amraana Isla
markaasba ahaan, Hadalkiisuna Xaq Yahay, Xukunkana Iska leeyahay Maalinta Suurka Qiyaame la
Afuufi, Ogyahayna wax kasta, Falna Sanyahay Ogaanshihiisuna Xeel Dheeryahay. Saas darteed waa in
loo Darbadaa Maalintaas wayn ee lays Abaal marin, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Israafiil wuxuu Afka Saaray Suurka Wajigiisana wuu Leexiyey Isagoo
Sugi marka la Fan inuu Afuufo. Waxaa Wariyey (Imaamo Muslim). Al-Ancaam (72-73).

74. Ka Warran markuu ku Yidhi
(Nabi) Ibraahim Aabihiis Aazara ma
waxaad ka Yeelan Sanamyo ILaahyo,
waxaan kugu Arkaa adiga iyo Qoom-
kaagaba Baadi Cad.

75. Saasaan u Tusinnay Ibraahim Xu-
kunka Samooyinka iyo Dhulka inuu ka
Mid Noqdo kuwa Yaqiiniya (Xaqa).

76. Markuu ku Madoobaaday Ha-
beenku wuxuu Arkay Xiddig Wuxuuna
Yidhi kani ma Eebahaybaa, markuu
Dhacay wuxuu Yidhi ma Jecli kuwa
Dhaca.

77. Markuu Arkay Dayaxa oo soo
Muuqda wuxuu yidhi kani ma Eeba-
haybaa markuu Dhacay wuxuu Yidhi
Hadduusan I hanuunin Eebahay
waxaan ka mid Noqon kuwa Dhuma.

78. Markuu Arkay Qorraxda oo soo
Muuqata wuxuu Yidhi kani ma Eeba-
haybaa kanaa wayne, Markay Dhac-
day wuxuu Yidhi Qoomkayow Bari
baan ka ahay waxaad la wadaajinay-
saan (Eebe).

79. Anugu waxaan u Jeediyey Waji-
gayga Eebaha Abuuray Samooyinka
iyo Dhulka anoo Toosan oon ka mid
ahayn Gaalada.

Nabi Ibraahim wuxuu u Digay Aabihiis iyo Qoomkiisiiba, wuxuuna ka Reebay inay Caabudaan Sana-
myo, ILLeen Eebaa Nabi Ibraahim Tusiyey Aayaadkiisa inuu ka mid Noqdo kuwa xaqa Yaqiinsan,
Wuxuuna Qoomkiisii u Sheegay in Xiddigaha, Dayaxa iyo Qorraxdaba ayan Mudnayn in la Caabudo, ee
Caabuddidda Xaqa ah Eebe kali ah Mudanyahay, wuxuuna u Caddeeyey Qoomkaas inuu Ban ka yahay
waxay Caabudi oo Eebe ka soo Hadhay, uuna u Jeedsaday Xagga Eebaha Xaqa ah, ee Abuuray Cirka iyo
Dhulka, Taasina waxay ina Tusin ku Sugnaanta Xaqa iyo in Qaraabanimadu tahay Islaamnimda iyo
Diinta, waxa ka soo hadhay uusan wax ahayn,

Nabi Ibraahimna wuxuu uga Dan lahaa Xiddigaha, Dayaxa iyo Qorraxda inuu tusiyo Gaalada in waxay
Caabudi uusan wax ka jirin, maxaa yeelay waa wax Doorsoomi oo Dhici oo soo Bixi, mase ahayn Nabi
Ibraahim mid wax Shakiyey. Al-Ancaam (74-79).

176

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

80. Way Ladoodeen Nabi Ibraahim
Qoomkiisii, Wuxuuna yidhi ma
waxaad igula Doodaysaan Eebe, Isa-
goo I hanuuniyey, oonan ka Cabsa-
nayn waxaad la Wadaajinaysaan, in
Eebahay wax doono Mooyee, Eebahay
waa u Waasac (Awoodleeyahay) wax
kasto Ogaansho, miyeydaan Xusuusa-
nayn (wax).

8 1 . Sideen uga Cabsan waxaad la Wa-
daajiseen, idinkuna aydaan ka Cabsa-
nayn inaad la Wadaajiseen Eebe
wuxuusan u soo Dejinin Xujo, ee Laba-
da Kooxood (Muslimka iyo Gaalada)
koodee mudan Nabdagalyo Haddaad
wax Ogtihiin.

82. Kuwa Xaqa Rumeeyey oon ku
Dheehin Iimaankooda Dulmi (Gaali-
mo) kuwaasaa Nabadgalyo u Sugnaa-
tay Hanuunsanna.

83. Taasina waa Xujadanadii aan u
siinnay Ibrahiim Qoomkiisa waxaan
koryeelaa Darajaadka Ciddaan
Doonno Eebahaana waa Falsame
Oge ah.

llu*^

^^3^JL*>

><'1*- *r <-" ^ ',y-X' (""list' >< > '£.'

Aayadahan wuxuu Eebe ku Sheegay inay ku Doodeen Nabi Ibraahim iyo Qoomkiisii Xaalka Eebe, una
Caddeeyey in Eebe Hanuuniyey uuna ka Cabsanayn waxay la Wadaajiyeen Eebe, ILaahayna ogyahay
wax walba, wuxuuna ku Yidhi Sideen uga Cabsan waxaad la wadaajiseen Eebe Idinkuna aydaan ka
Cabsanayn inaad Eebe la wadaajiseen wuxuusan Xujo idiinku soo Dejinin, Yaase Mudan Nabadgalyo
Labadeenna Qolo haddaad wax Garanaysaan, waxaa Mudan Nabadgalyo oo Hanuunsan kuwa Ru-
meeyey Xaqa oon ku Dheehin Iimaankooda Gaalnimo, Waana Taas Xujaduu Eebe siiyey Nabi Ibraahim,
wuxuuna koryeelan Darajaadka Cidduu doono waana Falsame oge ah, Taasina waxay Tusin in Cidda
Xaqa ku Socota mudan yahay Nabadgalyo iyo Hanuun iyo inuusan ka Cabsan waxay ku Cabsi Galin. Al-
Ancaam (80-83).

84. Waxaan siinay Isxaaq iyo Yac-
quub Dhammaana waan Hanuuninay,
Nabi Nuuxna waan Hanuuninay waqti
Hore, waxaana ka mid ah Faraciisii
Nabi Daawuud, Sulaymaan, Ayuub,
Yuusuf, Muuse iyo Haaruun, Saasaana
ku Abaal marinaa Samofalayaasha.

85. Iyo Zakariye, Yaxye, Ciise,
ILYaas, Dhammaana waxay ahaayeen
kuwo Suubban,

*>,H

j\p£jl J i>%S £fc 3 \iyj3

177

Suurat Al-Ancaam

juz' 7 mm

86. Iyo Ismaaciil, Alyasac, Yuunus,
iyo Luudh, Dhammaana waxaan ka
Fadilnay Caalamka.

87. Iyo Aabayaalkood iyo Faracoodii
iyo Walaalahood waana Dooranay
waana ku Hanuuninay Jidka Toosan.

88. Kaasi waa Hanuunkii Eebe
wuxuuna ku Hanuuniyaa Cidduu Doo-
no oo ka mid ah Addoomadiisa hadday
wax la wadaajiyaan Eebana waxaa ka
Buri waxay Fali Jireen.

89. Kuwaasu waa kuwaan siinay Ki-
taabka, Xukunka iyo Nabinimada,
Hadday ka Gaaloobaanna Kuwaasu
«Gaalada Makaad» waxaan u
wakaalanay Qoom aan kaGaaloobayn,
(Muslimiinta).

90. Kuwaas (Nabiyada) weeye kuwa
Eebe hanuuniyey ee Hanuunkooda ku
dayo, waxaadna Dhahdaa Idima war-
sanaayo Ujuuro, ee waa uun waanada
caalamka.

Halkan wuxuu Eebe ku Sheegi Nicmaduu siiyey Nabiyada Gaar ahaan inuu siiyey Nabi Ibraahim ILmo
Isagoo wayn, Jidka Toosanna ku Hanuuniyey Dhammaan Nabiyada Doortayna Eebe, Eebana uga
Digay inay ka Leexdaan Jidka Toosan Haddii kale waxaa Buri Camalkoodii, waxaana Eebe siiyey
Kutubo Xukun iyo Nabinimo. Hadday Gaaladu Xaqa Diidaanna wuxuu Eebe Leeyahay Dadaan mama
ka Gaaloobaynin, Wana kuwaa Nabiyaduu Eebe Hanuuniyey ee ha lagu daydo marba hadduu Eebe
Faray Arrintaas, wax Ujooro ahna Nabigu kama Warsanayo Xaqo Gaadhsiintiisa, ee wa uun waanada
Caalamka. Al-Ancaam (84-90).

91. Mayna Waynaynin Eebe
Waynaantiisa Xaqa ah, Markay Dhe-
heen Kuma soo Dejin Eebe Dad waxba,
waxaad Dhahdaa yaa soo Dejiyey Ki-
taabkii uu la yimid Nabi Muuse Isagoo
iftiin Hanuunna u ah Dadka ood Yee-
layseen warqado aad Muujisaan, ood-
na qarisaan wax Badan, waxaana lay-
din Baray waxaydaan Aqoonin idinka
iyo Aabayaalkiin, waxaad Dhahdaa
Eebaa (soo Dejiyey) markaas isaga teg
Dhumbashadooda iyagoo Ciyaari.

178

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

\%&

92. Kanna waa Kitaab aan soo Deji-
nay oo Barakaysan, oo Rumayn wixii
ka Horreeyey iyo inaad ugu Digtid
Maka iyo Dhinacyadeeda, kuwa Ru-
mayn Aakhiro waxay Rumeyn Quraan-
ka Salaaddana way ILaalin.

Aayaddaan hore wuxuu Eebe ku Sheegi inayan Gaaladu Qaddarinin Eebe Mudnaantiisa, markay Dhe-
heen wax Kitaab ah Eebe kuma soo Dejinin Cidna, waxaase La waydiiyey yaa soo Dejiyey Tawreeddii
Nabi Muuse, oy Yuhuuddu Qiraysay oy Qaarna Muujinayeen Qaarna Qarinayeen, lana baray, waxayna
Aqoon iyaga iyo Aabayaalkood, Kuwaas waa in warkooda layska Dhaafo ha Dabbaasheen Xumaane,
Kitaabka Quraanka ahna waa Kitaab Barakaysan, oo Rumayn Xaqii ka horreeyey si loogu digo Dadka,
kuwa Rumeeyey Aakhirana way Rumeen Quraankooda, Salaaddana way ILaalin.
Nabigana waxaa loo diray Dadkoo Dhan, Quraankuna waa Digniinta Caalamka oo Dhan. Siduu Nabigu
yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) waxaa la ii soo Bixiyey Dadka Dhammaantiis.
Taasina waxay ku Waajibin Dadkoo dhan inay Rumeeyaan oo Raacaan kuna Dhaqmaan Quraanka iyo
Sunada Nabiga. Al-Ancaam (91-92).

93. Yaa ka Dambi Badan Cid ku Been
Abuuratay Eebe ama Yidhi waa Lay
Waxyooday Isagoon loo Waxyoonin
Waxba, iyo Ciddii Dhahda waxaan soo
Dejin waxa Eebe soo Dejiyey oo kale,
Haddaad Aragto markay Daalimiintu
Sakaraadka Geerida ku Suganyihiin
Malaa'igtuna ku Dhihi Iyagoo ku Taa-
gi Gacmaha Bixiya Naftiinna, Maanta
waxaa laydinku Abaal marin Cadaab
Dulli ah, waxaad ku Dhahayseen Eebe
Xaqdarro ood Ahaydeen kuwo Iska
Wayneeya Aayaadkiisa (Waxaad arki
lahayd wax Wayn).

94. Waxaad Noogu Timaaddeen Kali
Kali Sidaan idiinku Abuuray Markii
hore waxaadna kaga Timaaddeen
waxaan idinku Nicmaynay Gadaas-
hiinna mana ku Aragno Agtiinna
Shafeecayaalkiinnii, aad Sheegayseen
inay Shuruko Yihiin, waxaana Go'ay
Xidhiidhkiinnii waxaana Dhumay
waxaad Sheeganeyseen.

'' '&*&<>•<' Sip's "Z / >> * "<£'

Cid ka Dulmi Badan ma jirto Ruux ku Been Abuurtay Eebe ama Sheegatay in loo waxyooday Isagoon
waxba loo waxyoonin, ama Sheegatay inuu soo Dejin waxa Eebe soo Dejiyey oo kale, waxayse Dhabta
Ogaan marka Sakaraadka Geeridu u Timaaddo, oo Malaa'igtu Garaacdo Iyadoo Canaanan, Cadaabna
ugu Bishaarayn Xaq darraday ku Hadli jireen iyo Isla waynidoodii Darteed, Cid Kastoo is Qaad qaadda-
na waxay uun Eebe u Imaan iyadoo Kali ah, sidii markii hore lagu Abuuray, wax Xoolo ahna ayan
Wadanin, wax u Shafeecana uusan Jirin, uuna Go 'ay Xidhiidhkii iyaga iyo waxay Caabudi Jireen Eebe ka
Sokow. Al-Ancaam (93-94).

179

Suurat Al-Ancaam

juz' 7 mm

^nm

95. Eebaa Jeexa Xabbadda Midhaha
ah, iyo Timirta, wuxuuna ka soo
Bixiyaa wax Nool wax dhimaad ah,
kana soo Bixiyaa wax Dhimaad ah wax
Nool, Kaasi waa Eebe ee Xaggee lay-
diinka Iili (Xaqa).

96. Eebe waa kan Abuuray Iftiinka
kana Yeelay Habeenka Xasil, Qorrax-
da iyo Dayaxana Xisaab, Taasina waa
Maamulka Eebe Adkaada ee og.

97. Eebe waa kan idiin Yeelay Xiddi-
go inaad kuToostaan Mugdiga Barriga
iyo Badda, waxaan u Caddaynay
Aayaadka Ciddii Garan.

po>>JL->

fiw

Eebaa wax Walba Ahaysiiyey, Awooddiisaana wax Walba ku Jiraan, Midhaha soo Bixintooda, Abuurid-

da waxa Nool, Iftiinka, waxaasoo Dhan waxay ku Jiraan Awooddiisa, Habeenkana wuxuu Eebe ka

Yeelay Xasil, Qorraxda iyo Dayaxana Xisaab.

Waxaa Ibnu Abii Xaatim Wariyey in Suhayl ay ku Canaanatay Haweenaydiisu soo Jeedid Badani

Habeenkii, uuna markaas ku Yidhi : Eebe Habeenka Xasilooni yuu ka Yeelay marka Suhayl laga Reebo,

oo marka Janno la Sheega Bato Jacaylkiisu, marka Naar la sheegana ay Duusho Hurdadiisu. Al-Ancaam

(95-97).

98. Eebe waa kan Idinka Abuuray
Naf kaliya (Nabi Aadam) Jdiinna Yee-
lay Sugnaansho iyo Hoyosho, waan u
Caddaynay Aayaadka Ciddii wax kasi.

99. Eebe waa kan ka soo Dejiya Sa-
mada Biyo kuna soo Bixinno Doog Ca-
gaaran oon ka soo Saarro Midho kala
Koreeya, Timirtana Fiiddeeda waxaa
ah Laamo Dhow, Beerana (waan ku so
Bixinaa) oo ah Cinab, Zaytuun, Rum-
maan (qaar) Isu eg, iyo Qaar aan Isu
Ekayn, Daya Midhihiisa markuu Mid-
ho Dhalo iyo Bisaylkiisa Taasina Ca-
laamaa ugu Sugan Ciddii wax Rumayn.

100. Waxay u Yeeleen Gaaladu Eebe
Shurako Jinni ah Isagoo Abuuray
waxay ku Sheegeen (Been) Eebe Wiilal

180

Suurat Al-Ancaam

Juz' 7

iyo Gabdho Iyagoon wax Ogayn, waa
ka Nasahanyahay Eebe waana ka Sar-
reeyaa waxay ku Sheegi.

Eebe waa kan ka Abuuray Dadka Aadam, kuna sugay Uurka Hooyo, iyo Jidhka Ragga, kuna sugay
Adduunka una Celin Aakhiro, Aayaadkana u Caddeeyey Ciddii wax kasi, Cirkana Roob ka Keenay kuna
soo Bixiya Khayraad badan oo Lagu Nacfiyo, oo Ciddii Xaqa Rumayn ay ku waano qaadato, Eebahaas
yey Gaaladu u Yeeleen kuwo la Wadaaga Cibaadada oo Jinni ah, Isagoo Abuuray, waxayna ku Sheegeen
Carruur lyagoo Jaahiliin ka ah, Eebana waa ka Dheeryahay waxay ku sheegi, waxaana halkan ka
Muuqda Waynida Awoodda Eebe, Naxariistiisa, Caqli Xumada Gaalada iyo xaq Diidnimadooda. Al-
Ancaam (98-100).

101. Eebe waa Kan Abuuray Sa-
mooyinka iyo Dhulka sideese Ilmo ugu
ahaan Isagoon Haweenay lahayn wax
walbana Abuuray wax kastana Og.

102. Kaasi waa Eebihiin isaga mooyee
ILaah kale ma jiro wax kastana isagaa
Abuuray ee Caabuda wax walbana isa-
gaa u Wakiil ah (ILaaliya).

103. Ma haleesho Aragti Isagaase Ha-
leela Aragtida (Wuu arkaa Eebe lamase
Arko adduunka) Waana wax Oge
Xeeldheer.

104. Waxaa idiin Yimid (I din soo
Gaadhay) Xujooyin Eebihiin ka yimid
Ciddii Aragta (ku Hanuunta) Naftiisa
umbuu wax u taray Ciddii ka Indho
Beeshana Naftiisuu Dhibay, anna ma
ihi mid idin ILaalin.

105. Saasaannu u gagadinnaa (Cad-
daynaa) Aayaadka inay Dhahaan waad
Akhrisatay iyo Inaan u Caddayno Cid-
dii wax Garan.

ff^\ ^ >'\" 9 -\ > 'S y \'

Eebaa wax walba ahaysiiyey, Cir, Dhul iyo wax kastaba, umana Baahna Carruur iyo Haweeney Illeen
isagaa wax walba Abuuraye, wax kastana Oge, Tilmaantaas waxaa Mudan Eebe Isaga Mooyee ILaah
kalana ma jiro, ee ha la Caabudo, waana ILaaliyaha wax kasta, lamana Arko Adduunka Illeen lama
Awoodee, Isaguse wuu Arkaa waana wax walba Oge,

Dadkana waxaa Xagga Eebe ka soo Gaadhay Xaq Ciddii ku waano Qaadata waa Isaga, Tii ka Indho
Beeshana waa Iyada, Nabiguna ILaaliye uma aha, waana loo Caddeeyey Xaqa, waxaase Jira kuwo ku
Sheegi Nabiga inuu Akhristay Quraanka waase kuwa aan wax Ogayn. Al-Ancaam (101-105).

181

Suurat Al-Ancaam

Juz* 7

^8S&

106. Raac Nabiyow waxa lagaaga
Waxyooday Xagga Eebehaa ILaahay
mooyee Eebe kalana ma jiro kana Jeed-
so Mushrikiinta.

&lti&dJgcy>&fej\Z $

Cf-Jo^J

107. Hadduu doono Eebe mayna la
Wadaajiyeen kaagamana aanaan Yee-
lin Ilaaliye Wakiilna kama tihid.

E3 J~^(*-f^C^£jUaiA>-

108. Ha Caayina waxay Caabudi oo
Eebe ka soo Hadhay oo Markaas iyana
Caayaan Eebe Colnimo iyo Cilmi
la'aan, Saasaan ugu Qurxinay ummad
kasto Camalkeeda Xagga Eebe Um-
bayna Noqoshadoodu tahay wuxuuna
uga Warrami waxay Fali Jireen.

Eebe wuxuu u Dardaarmay Rasuulkiisa inuu Raaco waxa Eebe u Waxyooday, Illeen Eebe Mooyee
ILaah kale ma Jiree, iyo inuu Isaga Jeedsado Gaalada, wax walbana Awoodda Eebe unbuu ku jiraa,
Nabiguna ILaaliyaha Dadka ma aha.

Tan kale waa inaan la Caayin waxay Caabudi oo Markaas iyana Eebe u Caayin Colnimo iyo Jaahilnimo,
Illeen Ummad kastaa waxaa loo Qurxiyey Camalkoodee waxaana loo Celin Xagga Eebahood wuxuuuna
uga warrami waxay Carnal falayeen, waxaa jirtay Gaaladii Qureesh oy Abiidhaalib u Tageen oo ku
Dhaheen ha naloo Daayo ILaahyadanada, Anaguna aan u daynno ILaahiisa, Haddii kale waxaan
Caayaynaa ILaahay Markaasay soo Degtay Aayaddu, Taasina waxay ku Tusin in si Miyir iyo cay la'aan
Eebe loogu Yeedho Dadka 'ee Canaan, Cay iyo Hadal Adag- wax tarayn. Al-Ancaam (106-108).

109. Waxay ku Dhaarteen Gaaladii
Dhaar Adag, Hadday soo Gaadho
Aayadi inay Rumaynayaan, waxaad
Dhahdaa Aayaadku waxay Jiraan Eebe
Agtiisa, Miyeyse Ogyihiin Hadday
Aayaddu soo Gaadho inayna Ru-
maynayn.

E3 O^X*^ 20*Ub{Lg->l

1 10. Waxaannu Gaddin Quluubtooda
iyo Araggooda Sidayna u rumayn,
Markii horaba waxaana ku Daynaynaa
Iyagoo ku Wareersan Xadgudub-
kooda.

182

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

111. Haddaan ku soo Dejinno
Malaa'ig oo Dadkii Dhintay la Hadlo
oon wax kasta Hortooda ku soo Kul-
minno, mayna rumeeyeen in Eebe doo-
no mooyee, Hase Yeeshee Badankood
waa Jaahiliin.

Gaaladu wanaagga kuma Toosaan, waxayna ku Deg degaan Dhaarta Eebe, waxaana Jirtay in Gaaladii

Makaad ku Dhaaranjireen in Haddii Eebe Mucjisad soo Dejiyo ay Rumayn, Eebaase Awooddaas leh,

Hadday soo Gaadhana ma Rumaynayaan, Markay Xaqa diideen Yuuna Eebe sii iilay Qalbigooda iyo

Aragooda, si ay Xumaanta ugu Dhexwareeraan Xaataa Haddii Malaa'ig lagu soo Dejiyo, Dadkii Dhin-

tayna la Hadlo, wax walbana la horkeeno ma Rumaynayaan Xaqa in Eebe Doono Mooyee, Badankoo-

duna waa Jaahiliin.

Taasina waxay ku Tusin Xaqiiqada Gaalada iyo Siday uga soo Hor Jeedaan Wanaagga,

Ibnu Cab baas wuxuu Yidhi : Markay Gaaladu diideen waxa Eebe soo Dejiyey Qalbigoodu kuma sugnaa-

nin waxba, wax walbana Waydiideen. Al-Ancaam (109-1 1 1).

1 12. Saasaan ugu Yeellay Nabi Kasta
Col Shaydaan Insi iyo Jinniba leh, oo
Qaarkood qaarka kale u Waxyoon
(Sheegi) Hadal la Dhoob-Dhoobay
Dhumin Darteed, Hadduu Eebe Doo-
nana mayna Faleen ee Iskaga Tag iyaga
iyo waxay Been-Abuuran.

1 1 3. Iyo in ay Maqasho Quluubta Ku-
waan Rumayn Aakhiro, iyo Inay ka
Raalli Noqdaan, iyo inay Kasbadaan
waxay Guranayeen.

114. Ma Diinta Eebe waxaan ahayn
yaan u Dooni Xaakim Isagoo idiin soo
Dejiyey Kitaabka oo la Caddeeyey ku-
waan Siinay Kitaabka waxay Ogyihiin
in Quraanka laga soo Dejiyey Xagga
Eebahaa ee ha Noqonin kuwa Shakiya.

115. Waxay ku Taam Noqotay Kali-
mooyinka Eebahaa run iyo Caddaalad
wax Badali Kalimooyinka Eebana ma
jiro, Eebana waa Maqle og.

Nabi kasta wuxuu lahaa Col Insi iyo Jinniiba leh, oo wax Isu sheega, Wuxuuna Eebe Faray Nabiga inuu
Warka Gaalada Iskaga Fogaado, Illeen waxay Maqashaa Quluubta Kuwaan Rumayn Xaqa waxa Xune,
Eebe waxaan Ahayn ma Mudna in xaakin laga Yeesho, Illeen isagaa soo Dejiyey Kitaabka Quraanka ah
oo Cad, Yuhuud iyo Nasaarana waa Ogyihiin in Xagga Eebahaa looga soo Dejiyey si Xaqa in la Shakiya-
na ma Habboona, Sharciga Eebana waa Dhanyahay isagoo Run iyo Caddaalad ah, wax Badali karana
ma jiro, Eebana waa Maqle Og.

Saas Darteed waa in Xaqa lagu Toosnaado Shaydaanna laga Digtoonaado Insi iyo Jinba. Waxaa Sugnaa-
day in Abuukar Warsaday Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) In Dadku Shay-
daanno leeyahay oo uu Ku Yidhi: Haa. Al-Ancaam (1 12-1 15).

^jUjft h$fa£ ±$l&£&
dun ^* ---* *\'\* ~-'\' >»<?\ '-'-38\

\^\yx\%:*^&

183

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

«3»

116. Haddaad Maqashid waxa Dhul-
ka ku Sugan Badankooda waxay kaa
Dhumin Jidka Eebe, mana Raacayaan
waxaan Malo ahayn waana Beenaa-
layaal.

117. Eebahaa yaa og Cidda ka Dhumi
Jidkiisa, Isagaana og Cidda
Hanuunsan.

118. Ee Cuna waxa Magaca Eebe lagu
Xusay Haddaad Aayaadkiisa
Rumaynaysaan.

119. Maxaad la Cuni waydeen waxa
Magaca Eebe lagu Xusi, Isagoo laydiin
Caddeeyey waxa Laydinka Reebay
inaad Dhibbantihiin Mooyee, wax Ba-
dan waxay ku Dhumin (Dadka) Hawa-
dooda Cilmi darro, Eebahaana waa
Ogyahay kuwa Xad-gudba.

'\\ * --Iff -• x '*^ 1-f£.\'
-*^£*i ->-H l>* \ '^^?? la? o\j $Jl

Dadka Badankiisu waxay Dhumiyaan Dadka, waxaan malo iyo Been ahayna ma Raacaan, Eebana waa

ogyahay Cidda Dhuntay iyo Tan Hanuunsan.

Tan kale wuxuu Eebe u Banneeyey Dadka Rumeeyey inay Cunaan waxa Magaca Eebe lagu Xusay,

Illeen Eebaa Caddeeyey waxa la Reebay Haddaan Dhibaato Jirin, Dadka Badankiisuna waxbay

Dhumiyaan Cilmi Darro, Eebana Isagaa og Cidda Hanuunsan.

Aayaduhuna waxay Muujin in laga Digtoonaado Xumaan Farayaasha, Xalaashana la Cunno. Xaaraan-

tana laga Dheeraado. Al-Ancaam (1 16- 1 19).

120. Ka Taga Dambiga Muuqda iyo
Kan Qarsoonba, kuwa Kasbada Dam-
bigana waxaa laga Abaal marin waxay
Kasbanayeen.

121. Ha cunina waxaan lagu Xusin
Magaca Eebe, illeen waa Xumaane,
Shaydaamaduna waxbay u Sheegaan
Saaxiibkooda inay idinla murmaan,
Haddaad Maqashaanna waxaad No-
qonaysaan Gaalo.

J^^si? dli^A^ ^^4-^ * Oi J J-li)

122. Cid mayd ahayd oon noolaynay
oon u Yeellay Nuur uu ku Dhex socdo

\' * *\\'V" > £"~'\ : \< "'&'-*{

184

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

'ft*

Dadka ma lamidbaa mid Mugdi ku Su-
gan oo ka baxayn, Saasaana loogu Qu-
rxiyey Gaalada waxay Falayeen.

'*£>< ..#*-*

Aayadda hore wuxuu Eebe ku faray in Dambiga Dhammaantiis laga Tago, Mid Muuqda iyo mid

Qarsoonba, Ciddii Dambi kasbatana waa laga Abaal marin wuxuu kasbaday, Dambina waa waxa

laabtaada kiciya ood Necebtahay in Dadku kugu arko, Siduu Nabigu Yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo

Eebe Korkiisa ha yeelee).

Aayadda kalana waxay Reebi in la Cuno waxaan Magaca Eebe lagu Xusin marka la Gawrici, uuna yahay

Jidka Fiican oo laga Baxo, Illeen Shaydaanka yaa wax u Sheega Saaxiibadiis si ay ugula murmaan

Muslimiinta, Ciddii warkaas maqaShana oo Raacda waa mid Gaalowday.

Yuhuudbaa Nabiga ku Tidhi : — ma waxaan Cunaynaa waxaan Dillay Oynaan Cunayn waxa Eebe Dilay,

Markaasay soo degtay Aayaddu,

Tan kale waa Tusaale Eebe u Yeelay Cidda Hanuunsan iyo Cidda Dhunsan oo Shabaha Mayd iyo Noole,

Illeen midina Nuurbuu ku Socdaa midina Mugdi buu ku Suganyahay uusan ka baxayn, Gaalana waxaa

loo Qurxiyey waxa Xun oy Falayaan, Aayaduhuna waxay Muujin in Xumaanta laga Tago, Xalaashana la

Cuno, Shaydaankana laga Digtoonaado, Jidka Fiicanna la Qaado. Al-Ancaam (120-122).

123. Saasaan ugu Yeellay Magaalo
kasto Dambiilayaal waawayn, inay wax
ku Dhagraan Dhexdeeda, waxaan Naf-
tooda ahayna ma Dhagrayaan mase
oge.

124. Markay soo Gaadho aayad
waxay Dhahaan Rumayn maynno inta
nalooga keeno wixii la siiyey Rasuula-
dii Eebe, Ilaahay baana og Meejuu Yee-
li Rasuulnimada, waxaana ku Dhici ku-
wii Dambaabay Dulli Eebe Agtiisa ah
iyo Cadaab Daran waxay Dhagrayeen
Darteed.

125. Cidduu Eebe Hanuuniyo wuxuu
u Waasiciyaa Laabtiisa Islaamka, Cid-
duu Doono inuu Dhumiyana wuxuu ka
Yeelaa Laabtiisa Cidhiidhi «Dhib» ah
sidii Isagoo Kori Samada saasuuna u
Yeelay Eebe Xumaanta korka Kuwaan
Rumaynin Xaqa.

^te^i^4^

Meel kasta waxaa Jooga Dad Xun oo Fasaad ka Shaqeeya, Dhagarna Maleega, Xaqana Beeniya lyagoo
Codsan in la Tusiyo Mucjisooyin la mida Kuwii Hore, Awoodda iyo Tasarufkase Eebaa iska leh,
waxaana ku Dhici Dambiilayaasha Dulli iyo Cadaab Daran Dhagartooda Darteed, Eebana Isagaa og
Cidduu Dooran iyo Cidduu u waxyoon. Cidduu Eebe hanuun la doono Laabtiisuu u Waasiciyaa Xaqa,
Ciddii Kalana Laabteeduu Cidhiidhi ka Yeelaa Sidii Ruux Samada u Koraya, Xumaanna waxay ku
dhantahay Kuwaan Rumaynin Xaqa,

Nabigana (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee) waxaa la warsaday Laabta la Waasiciyey,
wuxuuna Yidhi: Waa Nuur Eebe ku Tuuro Qalbiga Ruuxa, markaasay Dheheen maxaa lagu garan?
Markaasuu Yidhi: Aakhiro oo loo Darbado, Adduunyadoon lagu Khaldamin, iyo Darbasho geeri ka
Hor. Al-Ancaam (123-125).

185

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

126. Wakaas Jidkii Eebahaa oo Too-
san Aayaadkana waxaan u Caddaynay
Ciddii wax Xusuusan.

127. Waxayna Mudanyihiin Guri Na-
badgalyo oo Eebahood Agtiisa ah Isa-
gaana Gargaarahooda ah waxay Ca-
rnal falayeen Dartiis.

128. Xusuuso Maalintuu Eebe Kul-
min Dhammaantood (kuna dhihi) Ku-
lanka Jinniyow waad badsateen (Baa-
diyeynta) Insiga waxayna Dhehaan
Saaxiibadood oo Insiga ah Eebahan-
now Qaarkanno qaarbuu ku shaqays-
tay waxaana Gaadhnay Ajashaad (Mu-
dadaad) noo Samaysay, wuxuuna ku
yidhi Naarbaa Hoyaadkiina ah idinkoo
ku Waari Dhexdeeda wuxuu Eebe doo-
no Mooyee, Eebahaana waa Falsame
Oge ah.

129. Saasaana ugu Dirraa Daalimiin-
ta Qaarkood Qaarka kale waxay
Kasbanayeen Darteed.

CZii \ UUa3 JL3U {jlL** (ii>j is^l J^bj

^i&£jlfc\tetf\^

\^j^\j^dj^;&j

K9o

j1j>isuj

Markuu Eebe Sheegay Jidka Kuwa Dhumay yuu Raaciyey Jidka Toosan ee Xaqa ah, waana u Cadyahay
Ciddii Waantoobi, waxaana kuwaas u sugnaaday Guri Nabadgalyo oo Jannada ah, Illeen Xumaan iyo
Balaayoo Dhan yey ka nabadgashaye, Eebaana Gargaare u ah Camalkooda Dartiis. Markaasuu Eebe
Sheegay soo Kulmin Insi iyo Jinniba oy Markaas Sheegi in Midkood kan kale ku Intifaacay intay ka
Gaadhaan Muddaduu Eebe u Qabtay, Taasoo ah in Insigu magan gali jiray Jinniga, wuxuuse Eebe ku
Xukumay Naaray ku Waari, wuxuu Eebe Doono Mooyee, waxaana Caadi ah in Daalimiinta Qaarkood
qaar lagu Diro oo taladiisa uu Gacanta ku dhigo, Taasina waxay ku Tusin in Gaaladu Sokeeye isuyihiin,
Siduu Yidhi Qataade: Mu'minku waa Sokeeyaha Mu'minka Meelkastooy Joogan, Gaaladuna waa
Sokeeyaha Gaalka Meel kastooy Joogaan. Al-Ancaam ( 1 26- 1 29).

130. Jinni iyo Insiyow Miyuuna idiin
Imaanin Rasuuloo Idinka mid ah oo
idiinka Warrama Aayaadkayga idiin-
kana Diga la kulanka Maalintan
waxayna Dheheen waan ku Marag fur-
ray Naftanada waxaana Dhagartay
Nolosha Dhaw, waxayna ku Marag fu-
reen Naftooda inay gaalo ahaayeen.

131. Arrintaasna waa Inaan Eebahaa
halaagin Magaalo Dulmi Dartiis iya-
doo Dadkeedu halmaansanyihiin (aan
loo digin).

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

tissm

1 32. Cid kasta Darajooyin yey Leeda-
hay oo waxay Carnal fashay ah Eeba-
haana ma ah mid halmaansan waxay
Carnal Faleen.

133. Eebahaana waa Hodan Naxriis
badan, Hadduu Doono wuu idin
Baabi'in idinkuna Bedali Gadaashiin
Ciduu Doono siduu idiinka Abuuray
Faracii Qoom kale.

134. Waxa laydiin Yaboohi wuu
Imaan Eebana Ma daalisaan.

135. Waxaad Dhahdaa Qoomkayow
ku Carnal Fala Sidiinaas, anna waan
Carnal faliye, waxaadna Ogaan doon-
taan Cidday Cidhib Dambe u ahaatee
mana Liibaano Daalime.

^ts^^ifc^ccSi

^^^^^^Ijllil^ji

>*< --r ^»^<

Aayadahana wuxuuEebe ku Sheegey in Qiyaamada la Warsan Gaalada Insi iyo Jinniba inuu u Yimid
Rasuul u Diga iyo in kale, waxay isku marag fureen inay u Timid, waxaase Khayaantay Adduunyadii,
waxayna isku marag Fureen inay Gaalo ahaayeen, Eebana ma Halaago Dad uusan u soo Dirin Hanuu-
niye, Cid walbana waxay mudan Darajo waxay kasbatay, Eebana ma halmaamo waxay Fali Dadku.
Eebana waa Hodan Naxariista, Cidduu doonana wuu Halaagi oo mid kale ku Badali, wax Eebbe Daalin-
na ma jiro, Cid walbana ha Fasho waxay Rabto, Daalimna ma Liibaano. Al-Ancaam (130-135).

1 36. Waxay uga yeeleen Eebe wuxuu
Abuuray oo Beero iyo Xoola ah qayb,
waxayna Dheheen kan Eebaa iska leh
Sheegashadooda kanna waxaa iska leh
Shurukadanada (Sanamyada) waxa Sa-
namyadu ma Gaadho Eebe, waxa Ee-
bana wuxuu Gaadhaa Sanamyadooda
waxaa Xun waxay Xukumeen.

\ ^L*t(>* ^ A\>^£5

^OlJ^^f^J^/4

^lX^j&k<^&==>&j

1 37. Saasayna ugu Qurxiyeen in Ba-
dan oo Gaalada ah Dilidda Caruurtoo-
da Shurukadoodu, (Shayaadiintu) inay
Halaagaan kana Khaldaan Diintooda,
hadduu Eebe Doonana mayna Faleen

\y-*J}j> jvJb^jrjJ pJbJl^— i^

187

Suurat AJ-Ancaam

Juz' 8

ee Isaga Tag iyaga iyo waxay Been
Abuuran.

138. Waxay Dheheen Tan waa Nic-
mooleey iyo Beer Reeban oosan ka
Quudanayn Cidaan Doonno Mooyee,
Sheegashadooda, iyo Nicmoolay la
Xarrimay Dhabarkeeda (In la rarto)
iyo Nicmoolay aan Magaca Eebe lagu
Xusayn, ku Been abuurasho Darteed
wuxuu ka Abaal marin Eebe waxay
Been Abuuranayeen.

Aayadahanna waa Canaan iyo Guulid Gaaladii Qaybisay Xoolaha iyo Beeraha oo Qaarna Eebe ku Sheegay
Qaarna Sanamyada, hadduu waxa Sanamku ku Darmado Kan kalana ay soo Celinayaan, Hadduu kay
Eebe ku Sheegeen ku Darmadana Daayaan, waana Xaal Guud ahaan u Xun, waxaa kalooy Sanamyadu u
Qurxiyeen Gaalada Dilidda Caruurtooda, Iyagoo Xoolana qaar ka reebay inuusan Hilibkooda Cunayn
cidayna Doonin, Qaarna ay siidaayeen, qaarna aan lagu Gowracayn Magaca Eebe, waxaasuna waa wax
Eebe ka Abaal marin oo Beena, ku Tusinna Caqli Xumada Gaalada iyo Garasha darridooda.
*1-Ancaam(136-138).

139. Waxay Dheheen Gaaladii waxa
ku Jira Uurka Nicmoolaydan waxay
Gaar u tahay Raggannaga waxayna ka
Reebantahay Haweenkannaga, hadday
Bakhti tahayna way wadaagi wuxuu ka
Abaal marin Eebe Tilmaantooda, Illeen
waa Falsame Oge.

140. Waxaa Dhab u Khasaaray kuwa
Dilay Caruurtooda Caqli Xumo Dar-
teed iyo Cilmi la'aan oo Reebay wixii
Eebe ku Arzuqay Been abuurasho Eebe
Darteed way Dhumeen mana
Hanuunsana.

141. Eebe waa kan soo Bixiyey Beero
la Dhisay iyo Kuwaan Dhisnayn, iyo
Timir, iyo Tallad kala Duwanyahay
Cunidiisu, iyo Saytuun, iyo Rumaan
isu eg iyo qaaraan isu ekeyn, ka Cuna
Midhihiisa (Sakada) Maalinta la goyn,
hana Xad Gudbina Eebe ma Jecla
kuwa Xadgudbee.

9 ■*-?? p:TT= ^>- ><*^|>4A**J n-^jy^

(X^tKw

^j£=~*

~J*J±>*JL>-

188

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

^Hm

142. Nicmoolayda waxaa ka mida
mid la Rarto, iyo mid kuwa yar yara, ka
Cuna waxa Eebe idinku Arzaaqay hana
raacina Tallaabooyinka Shaydaanka
Illeen waa Colkiinna oo Cade.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi : Caanaha waxay u Diidi Jireen Gabdhaha waxayna Siin jireen Wiilasha,
hadduu Neefka dhaddiga ah Lab Dhalo way Gawrici Jireen, waxayna Siin Jireen Ragga, Hadduu Dhadig
Yahayna way Dayn Jireen, hadduu Bakhti yahayna way Wadaagi Jireen, Markaasuu Eebe ka Reebay
Arrintaas, waxaa kale oo uu Yidhi : Haddaad Dooni Inaad Ogaato Jaahilnimadii Carab Akhri waxa ka
Sarreeya boqol iyo Soddan Suuradda Ancaam.

Aayadaha kalana wuxuu Eebe ku Sheegay Nicmooyinka iyo Khayraadka Dhulka ka soo Baxa, wuxuuna
faray in laga Bixiyo Xaqiisa, oon laguna Xad gudbin, Xoolahan waxaa ka mid ah kuwo la Rarto iyo kuwo
yar yar, waana in Nicmada Eebe si Fiican loo Cunaa oon lana raacin Waddooyinka Shaydaanka [lleen
waa Colka Dadkee, mana haboona in Nicmada Eebe lagu Kibro ama lagu Xadgudbo. AJ-Ancaam (139-
142).

143. Waa Siddeed Nooc Labo Ido ah
iyo Labo Riyo ah (Lab iyo Dhidig) ma
Labada Lab yuu Reebay Eebe Mise La-
bada Dhadig mise waxa Uurka kuwa
Dhadig ku Jira, noo Warrama cilmi
haddaad Run Sheegay saan.

144. Geelana Labo ka mida Lo'dana
labo dheh ma labada Lab yuu Eebe ree-
bay mise kuwa Dhadig mise waxa Uur-
ka kuwa Dhadig ku Jira, mise Marag-
baad ka ahaydeen markuu idin Faray
Eebe Sidaas, Yaase ka Dulmi badan
Cid ku Abuuratay Eebe, inuu Dhumiyo
Dadka Cilmi Darro, Eebana ma ha-
nuuniyo Qoom Daalimiina.

145. Waxaad Dhahdaa kama helayo
waxa laywaxyooday wax ka Reeban
Cidda Cuni oon ahayn, Bakhti, Dhiig
Butaaci, Hilib Doofaar, Illeen waa Ni-
jaase iyo wax Xun oo lagu Gawracay
Magaca Eebe waxaan ahayn, Ruuxii
Baahda Dulmi iyo xadgudub la'aan,

6U jl^^fj gLl^jJa^T o+*<-2*4iAj£&

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

Eebahaa wuu u Dambi Dhaafi una
Naxariisan. (hadduu baahidaa u Cuno)

ayadaha hore waxay Caddayn Jaahilnimadii Carbeed Islaamka ka hor, Markay Xaaraan Yeeleen Xoolaha
Qaarkood, waxaasi waa Beentooda ay dooni inay Dadka ku Dhumiyaan, Eebana ma toosiyo Daalimiin-
ta, waxaana jiray nin la Dhihi Jiray Camar Binu Luxyi oo Dadka u Horseeday waxyaalahaas, Dhabtuna
waa in Xaaraantu tahay Bakhtiga, Dhiig Butaaci, Hilibka Doofaarka, Illeen waa nijaase, iyo wax Xun
oo lagu Gowracay Waxaan Magaca Eebe ahayn, waxay Diintu u Reebtay waxaasna waa Xigmad wayn,
oo Qaaraa Muuqdo Qaarna Qarsoonyahay, wax yaalo kalana waa Jiraan. Al-Ancaam (143- 145).

146. Kuwa Yuhuudda ah waxaan ka
reebnay wax kastoo Ciddi leh, Lo'da
iyo Adhigana waxaan ka reebnay Ba-
ruurtooda, waxay Dhabarka ku qaa-
daan (Baruurta Dhabarka) mooyee,
ama Uur ku jirta, ama wixii ku Dhee-
han Laf, saasaana ku Abaal marinay
Dulmigooda Dartiis, Runbaana Shee-
gaynaa.

147. Hadday ku Beeniyaan waxaad
dhahdaa Eebihiin waa Naxariis badane
lagamana Celiyo Ciqaabtiisa qoomka
Dambiilayaasha ah.

rt?*^

*'% " >'

Yuhuud way Kibirtay, Markaasaa Eebe ku Ciqaabay inuu ka Xarrimay Hilibka waxa Ciddida leh, sida
Geela, Gorayada iyo wixii la mida, sidoo kale waxaa laga Xarrimay Baruurta Lo'da iyo Adhiga, waxa
Dhabarka kaga Yaalla, ama Uur ku jirta ku Sugan ama Laf ku Dheehan Mooyee.
Saasaana loo Ciqaabaa Ciddii Kibirta, Eebana waa Runle, Haddday Yuhuud iyo Gaaladuna Beeniyaan
Nabiga, Eebe waa Naxariis badane Ciddii Toobad keenta, Ciqaabtiisana wax ka Celin Dambiilayaasha
ma jiro, Yuhuudduna wataas Khayaamada iyo Xumaanta la Joogtay,

Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi: Eebe ha Naclado Yuhuud
wuxuu ka Reebay Baruurta, markaasay Gadeen oo Cuneen lacagtii (Wixii laga Reebay Lacagtiisa). Al-
Ancaam (146-147).

148. Waxay Odhan kuwii Gaaloobay
Hadduu Eebe Doono maanaan Gaa-
lowneen Anaga iyo Aabayowganno,
waxna maanaan Xarimneen saasayna u
Beeniyeen kuwii ka horreeyey intay ka
Dhadhamiyaan Ciqaabtanada, waxaad
dhahdaa Agtiinna Cilmi mayahay aad
noo soo Bixisaan (Muujisaan) waxaan
malo ahayn ma Raacaysaan waxaadna
uun tihiin Beenaalayaal,

190

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

149. Waxaad Dhahdaa Eebaa iska leh
Xujada Wayn, hadduu doonana wuu
idin Hanuunin Dhammaan.

150. Waxaad Dhahdaa keena
Markhaatigiinna idiin Marag Furi in
Eebe Reebay kan (aad Reebteen) had-
day Marag Furaan ha marag furina la
Jirkooda, hana raacina hawada kuwa
Beeniyey aayaadkanaga, kuwaan Ru-
maynin Aakhiro Iyaguna Eebahood
waxbay la simaan.

M(ju^r

' *' > ' - ' • <5i ' * 1*<1 ^ "si'

Aayadahan waxay caddayn Muran iyo waxyaalo ay u Xujaysan waxa Xun oy Fali, iyagoo Sheegi in Eebe
arko oo Raalli ka yahay, waana Xujooyin ay Sheegsheegi oon Qiimo lahayn, waana male iyo Been raac,
Eebaase iska leh Xujada iyo Xigmada Dhabta ah Cidduu Doonana Hanuunin, wax Marag ah oy u
hayaan Xaalkaasna ma jiro, waana in laga Digtoonaado hawada kuwa Beeniyey Aayaadka
Eebe,Kuwaan Aakhiro Rumaynna waxay Eebe la simi waxyaalo kale, cidna Xaq uma leh inay sheegato in
Xumaantiisa Eebe ka raalli yahay, Maxaayeelay Eebe Caqlibuu siiyey, jidkana wuu u Caddeeyey, saas
darteed waa in Wanaagga la Raaco Xumaantana laga Leexdo oon sababo loo daydayan, ma jirto sabab
loo Cuskan Arrintaas, ee waa uun Xumaan iyo Shaydaan. Al-Ancaam ( 1 48- 1 50).

151. Waxaad Dhahdaa Kaalaya aan
idiin Akhriyo waxa Eebe idinka ree-
baye, waa inaydaan wax la Wadaajin,
Labada waalidna waa inaad u samo
Fashaan (oydaan Caasiyin) oydaan
laynna Caruurtiinna Saboolnimo (Baa-
hi) Anagaa idinka iyo lyagaba Arzaaqi,
hana u Dhawaanina Xumaanta teeda
muuqata iyo Teeda Qarsoonba, hana
dilina Naftii Eebe Reebay in Xaq darro
lagu Dilo, saasuuna Eebe idin fari inaad
wax kastaan.

152. hana u Dhawaanina Xoolaha
Agoonta si Fiican mooyee intay ka
Gaadhaan Xoogooda, Dhammays-
tirana Miisidda iyo Miisaanka, si Cad-
daalada, laguma kalifo Nafi waxayna
karin haddaad hadlaysaanna Caddaa-
lad fala, Qaraababa ha ahaadee, oo-
fiyana Ballanka Eebe, Sidaasaana Eebe
idin faray inaad waantoowdaan.

"*>

\ >' Z'- <i^> . < K ' 9 K~ *>".>?>

is*

191

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

153. Kaasina waa Jidkayga toosan ee
Raaca, hana Raacina Wadiiqaha oo
idin la kala Tago (Idinka leexiyo Jidka
Eebe) Saasaana Eebe idin faray inaad
Dhawrsataan.

?> %Kx' -t ~>

^\L£j£J*^\%>$j

/*S< ***** \A fT < x -frV

Ibnu Mascuud wuxuu yidhi : Ciddii Dooni inuu arko dardaarankii Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabad-
galyo Eebe korkiisa ha yeelee) ee korkiisa shabadiisu ku taallay ha Akhriyo Aayadahan.
Ibnu Cabbaasna Wuxuu yidhi : Suuradda Ancaam waxaa ku sugan Aayado Sugan oo Quraanka hooy u
ah, wuxuuna, Akhriyey Aayadahan. waxayna ka Digi Aayaduhu Gaalnimo, Waalidka oo la Xumeeyo,
Caruurtoo Baahi darteed la Laayo, Xumaanta oo loo Dhawaado wax Muuqda iyo wax qarsoon, Naf Xaq
darra loo dilo, Xoolaha Agoonta oo loogu Dhawaado Xumaan Isagoon Qaangaadhin, Miisidda iyo
Miisaanka oo la Nusqaamiyo, Caddaalad Xumo, Ballanka Eebe oon la Oofin, Jidka Shaydaanka oo la
Raaco. waana Aayado la Yaab leh oo Kulmiyey Dardaaran wayn kana Digtay Xumaan Badan, Jidka
Eebe ee Toosanna waa Jidka Xaqa ah ee Quraanku fari, Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) Wuu Tusiyey Taasoo Caddayn in Jidka Xaqa ah mid kaliya yahay, Waddooyin badan
oo Shaydaan ugu Yeedhina Jiraan, oy Waajibtahay in laga Digtoonaado. Al-Ancaam (151-153).

154. Waxaana Siinnay Nabi Muuse
Kitaabkii (Towreed) Annagoo Dham-
maystiri waxa wanaagsan, wax walba-
na Caddayn, Isagoo hanuun iyo Naxa-
riis ah, inay la kulanka Eebahood
Rumeeyaan.

155. Kanna (Quraanku) waa Kitaab
aan soo Dejinnay oo Barakaysan, ee
Raaca Dhawrsadana in laydiin Naxa-
riisto.

\yu\j oyi~j Is -£jy-*+ *^ j ' V^-t ' -^J

156. Oydaan Dhihin waxaa uun Ki-
taab lagu soo Dejiyey Labadii qolo ee
naga horreeyey,anaguna manaqaanno
Cilmigoodii.

157. Ama aydaan dhihin haddii Nala-
gu soo Dejiyo Kitaab waxaan ahaan la-
hayn kuwo ka hanuunsan iyaga, waxaa
idiinka yimid Xujo (Cad) xagga Eebi-
hiin, iyo Hanuun, iyo Naxariis, cid ka
dulmi badanna ma jirto mid beenisay
Aayaadka Eebe oo ka Jeedsatay,

192

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

waxaannu ku Abaal marin kuwa ka
Jeedsada aayaadkanaga Cadaab Xun
Jeedsigooda dartiis.

Halkan Eebe wuxuu ku Sheegay Ammaanta Towreed iyo Kitaabka Quraanka ah ee Barakaysan, oy
waajibtahay in la Raaco, lana Dhawrsado si Naxariista Eebe loo Muto, Aayadaha kalana waxay Cad-
dayn in Quraanka la soo Dejiyey si aan loo Calaacalin, oon loo Dhihin Kuwii naga Horreeyey waxaa la
siiyey Kitaab anagana wax ma naqaanno, ama ayna u Dhihin haddii Kitaab nalagu soo Dejiyo anagaa ka
hanuunsanaan lahayn , markaasuu Eebe u Sheegay in Xujo iyo Hanuun Eebe u Yimid iyo Naxariis cid
ka Dulmi badanna uusan jirin Ruux beeniyey Aayaadka Eebe oo ka Jeedsaday, waxaana lagu abaal
marin Kuwaas Cadaab Xun, Jeedsigooda dartiis. Aayaduhuna waxay caddayn inaan Cidna Xujo u
Haysan Beeninta Xaqa Illeen Kitaab Xaq ah oo wax walba Caddeeyey yaa Eebe u soo Dejiyeye, kaasoo
Mudan in la Raaco oo lagu Dhaqmo, Looguna Yeedho Wanaagiisa. Al-Ancaam (154-157).

158. Ma waxay Sugayaan inay Eebe
iyo Malaa'igta la Kulmaan ama u Yi-
maaddaan Aayadaha Eebahaa Qaar-
kood Maalintay u Imaan Aayadaha
Eebahaa qaarkood wax uma tarto Naf
rumayn iyadoon horay u Rumayn ama
aan ku Kasban iimankeeda Khayr,
waxaad Dhahdaa suga Anaguna waa-
nu Sugaynaa.

159. Kuwa ku kala tagay Diintooda
oo noqday Kooxo, ka mid ma tahid,
Amarkoodana Eebe umbaa iska leh
markaasuu uga warrami waxay
Falayeen.

LW»

*£..

160. Ciddii la Timaadda Wanaag
wuxuu mudan Toban la mid ah Ciddii
la Timaadda Xumaanna waxaa laga
abaal mariyaa mid la mid ah lamana
Dulmiyo.

''^x'A'K&X'^^

t s> ><\~>S%"*'v'

[-?/•• ^A Nil A +i " 11.

p op^pij^^teyg* &p\

Halkan wuxuu Eebe ugu Goodiyi Gaalada Xaqa Beenisay Maalintay la Kulmaan Eebe iyo
Malaa'igtiisana wax Rumayna oo laga aqbali ma jirto, Haddaan horay xaqa loo Rumeyn, ama Khayr
horay loo kasban, ha sugeen Gaaladu Muslimiintuna way sugiye, Kuwa ku kala tagay Diintana Nabiga
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Waxba kama Dhexeeyo, Amarkoodana Eebaa iska
leh, Aayaduna waxay ka Digi KU kala Tagga diinta iyo Iskhilaafka mar hadduu Xaqu Cadyahay mid
kaliyana yahay, waana ka Nabiga lagu Khatimay Nabiyadii horana haysteen.

Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Haddaan Nabiyada nahay
Diintanadu waa mid kaliye, kala Tag, Iskhilaaf, iyo Kooxo Kooxana ma Oggola Diinta Islaamku, Eebe
waa Kali Dadkuna wa Addoomadiisa Xaquna waa mid markaas maxaa loo kala Tegi.
Tan kale Ciddii Wanaag fasha waa loo Toban Laabi, Xumaantuna waa hal kaliya, cid la Dulminna ma
jirto, Taasina waa Naxariista Eebe iyo Fadligiisa uu u Naxariisan Addoomadiisa Illeen waa Naxariistee.
Al-Ancaam (158-160).

193

Suurat Al-Ancaam

Juz' 8

161. Waxaad Dhahdaa wuxuu Igu
Hanuuniyey Eebahay Jid Toosan Diin
Sugan oo Diintii (Nabi) Ibraahim isa-
goo toosan oon gaalada ka mid ahayn.

162. Waxaad Dhahdaa Salaaddayda,
waxaan Gawrici, Noloshayda iyo Gee-
ridaydaba Eebaa iska leh Eebaha
Caalamka ah.

163. Wax la Wadaagana ma jiro, Saa-
saana lay faray Anigaana ugu horreeya
Muslimiinta (Ummaddan).

164. Waxaad Dhahdaa ma wax ilaah
ka soo hadhay yaan Eebe ka dooni
(Dhigan) Isagoo ILaahay wax walba
Eebe u ah, naf kastana waxay kasbato
waa uun Korkeeda, Nafna Dambi naf
kale ma Qaaddo, Xagga Eebihiin um-
baana laydiin Celin, wuxuuna idiinka
warrami waxaad isku Diidanaydeen.

165. Eebana waa kan idinka Yeelay
kuwo Dhulka u Hadhay, Qaarkiinna
qaar ka sara mariyey Darajooyin, inuu
idinku Imtixaamo wuxuu idin siiyay,
Eebana waa Deg degtaa Ciqaabtiisu
waana Dambi Dhaafe Naxariista.

(?§} cj^ j^^i^l^iL jS^^

Halkanna wuxuu Eebe faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu Sheego Inuu
ku Toosanyahay Diin Fiican oon Qallooc lahayn, oo ah Diintii Nabi Ibraahimkii Toosnaa, iyo
Salaadda Camalka iyo Gawraca, Noloshooda iyo Geeridoodaba Eebe iska leeyahay ee wax lawadaa-
gaa uusan Jirin, Nabiguna waa Imaamka Ummaddan iyo Mu'miniinta oo dhan, waxaan Eebe ahaynna
Eebe lagama Dhigto Illeen isagaa wax walba Eebe u ahe. Naf walbana waxay kasbatay iyadaa ka
masuula, Nafna Naf kale Dambigeeda ma Qaaddo, Dhammaanna Eebaa loo Noqon, Caddaynna wixii
laysku Diidanaa, waana kan inaga yeelay kuwa Camira Dhulka oo ku Noolaada, kalana Duway Dadka
oo ka yeelay mid Cilmi leh, Mid Jaahil ah, mid Xoola leh, mid saboola, Mid Eebe ka Yaabi, mid kale iyo
wax la mida, Imtixaan Dartiis. Eebana waa Deg degtaa Ciqaabtiisu waana Dambi Dhaafe Naxariista,
Suuradduna waxay ku dhammaatay Cabsi galin iyo Rajo galin oo ah sida quraanka ku badan, si aan laysu
Illoobin, ama looga Quusanin Naxariista Eebe. Al-Ancaam (161-165).

194

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guild iyo mid Gaaraba
Naxariista.

1. (Waxay ku Tusin Mucjisada
Quraanka).

2. Kani waa Kitaab aannu kuu soo
Dejinnay ee yeyna Laabtaada Dhibi
(Cidhiidh) ahaan inaad ugu Digto,
waana Waanada Mu'miniinta.

3. Raaca waxa Laydiinka soo Dejiyey
Xagga Eebe, hana Raacina wax ka soo
hadhay oo Awliyo ah (Gargaara ah) ya-
raana intaad Waantoobaysaan.

4. Badanaa Intaan Magaalo Halaa-
gnay oo u Timid Ciqaabtanadii iyadoo
Jiifta (Habeen) ama Qayluushan
(Maalin).

5. Baryadoodu (Qayladooduna) mar-
kuu u Yimid halaagganagu ma ahayn
waxaan ahayn inay Dhahaan annagaa
daalimiin ahayn.

6. Waana Warsanaynaa kuwii loo Di-
ray (Ummadihii waxay ku Jawaabeen)
waana warsanaynaa kuwii la Diray
(Rasuulladii inay Gaadhsiiyeen).

7. Waana uga Warramaynaa Ogaans-
ho mana aanaan ka Maqnayn.

*>»

IS1*IL*» t li 1 U*s L^SsJii 1 3JS^ ja Sj

0^j$jfir*$

^^[t^jj^^l^^

Kitaabka Quraanka ah waa Kitaab Xaq ah oo Nabiga lagu soo Dejiyey, mana aha inuu Cidhiidhi ku galo
Gaadhsiintiisa, waana Waanada Mu'miniinta, waana in la Raaco Quraankan Eebe soo Dejiyey, mana
aha in la Raaco Xukun Eebe Xukunkiisa ka soo hadhay, wax waano qaadanna waa yar yahay.
Imisaa la halaagay Magaalo Goor Habeena ama Maalin, Markaasna ku Qaylyeen inay Daalimiin
ahaayeen, Eebana wuu warsan Umadaha waxay ugu Jawaabeen Nabiyada, Rasuulladana waxaa la
warsan inay Gaadhsiiyeen Xaqii, Eebana wax walba waa Ogyahay wax ka Qarsoonna ma jiro Illeen Eebe
inagama maqnee, Rasuulkana (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi: Dham-
maantiin waxaad tihiin ILaaliye Dhammaantiinna waa laydin warsan. Al-Acraaf (1-7).

8. Miisaanku waa Xaq Maalintaas
(Qiyaamada) Cidday Cuslaato Mii-
saankiisa (Fiican) Kuwaasu waa uun
kuwa Liibaanay.

195

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

fiS&

9. Cidduu Fududaado Miisaankiisu-
na kuwaasuna waa kuwa Khasaariyey
Naftooda Dulmigay ku Falayeen
Aayaadkanaga Dartiis.

10. Waxaan idin Makaninay Dhulka
waxaana idiinka Yeellay Meel lagu
Noolaado, waxaase yar Intaad Shukri-
yeysaan.

11. Waan idin Abuurray (Nabi Aa-
dan) waana idin Suuraynay, markaa-
saan ku nidhi Malaa'igta u Sujuuda
(Nabi) Aadam (Salaan) wayna Sujuu-
deen, Ibliise ma ahayn kuwa Sujuuda.

12. Wuxuu Yidhi (Eebe) maxaa kaa
reebay inaad Sujuuddo markaan ku fa-
ray, wuxuu Yidhi anaa ka Khayr roon,
waxaad iga Abuurtay Dab isagana
waxaad ka Abuurtay Dhoobo.

Eebe waa Caadil, wuxuuna oogi Qiyaamada Miisaan Xaq ah, Ciddii khayrkeedu badnaadana waa
Liibaantay, tii Khayrkeedu Yaraadana way Khasaartay Isagaana Dulmi falay, markaasuu Eebe Xusuu-
siyey Addoomadiisa siduu ugu Nicmeeyey, Dhulkana ugu Sugay una Makaniyey, wayse Shukri yaryihiin,
markaasuu hadana Xusuusiyey siduu u Sharifay Aabahood Nabi Aadam, Malaa'igtana u faray inay
Qaddariso, wayna Yeeleen oo Faleen wuxuu Eebe faray, Ibliise isagu wuu Diiday inuu wayneeyo Nabi
Aadam, wuuna Xasday wuxuuna Sheegay inuu isagu ka Fiicanyahay, Illeen Dabbaa laga Abuuray, Nabi
Aadamna Dhoobee, waana Qiyaas beena oo Xun.

Cid kastoo Nasab, Dhalasho, iyo Asal si Xun ugu Faanta oo Xaqa ku Diidana Ibliisbaa Bare iyo
Hogaamiye u ah, Dadkuna waxay ku kala Fiicanyihiin Eebe ka Yaabid, Wanaagga, Sharafta iyo Ak-
hlaaqda Fiican ee wax tarka ah Mase aha waxaan ahay Hebel. Al-Acraaf (8-12).

13. Wuxuu Yidhi (Eebe) ka Daga
Xaggeeda (Jannada) Xaq uma lehid
inaad isku Dhex Kibriside, Bax waxaad
ka mid tahay kuwa Dullaysane.

14. Wuxuu Yidhi ii sug tan iyo Maa-
linta la soo Bixin.

15. Wuxuu Yidhi (Eebe) waxaad ka
mid tahay kuwa la sugi.

16. Wuxuu Yidhi Ibaadiyeyntaada
Darteed waxaan u Fadhiisan Jidkaaga
Toosan (waan Dhumin).

^c^I^fiii^ ^(SlaV^^ilii jis

196

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

>.iiS£

17. Waxaana kaga iman hortooda,
Gadaashooda, Midigta iyo Bidixda
mana helaysid badankooda oo
Shugriyi.

18. Wuxuu Yidhi Eebe ka bax Xag-
geeda adoo Caayan oo la Dheereeyey,
Ciddii ku raacdana waxaa laga Buuxin
Jahannamo Dhammaantiin.

tU H?^&c&

Eebe wuxuu Amray Ibliis inuu ka Baxo Jannada Eebe agteedajlleen kuma Habboona Eebe agtiisa isku
Kibrine, wuxuuna faray inuu baxo Isagoo Dullaysan, wuxuuse Eebe Warsaday in la Sugo tan iyo
Qiyaamada, wuxuuna u Ballanqaaday in la Sugi tan iyo Maalintaas, wuxuuna ku Dhaartay Ibliis inuu
Dhumiyo Dadka kana Leexiyo Jidka Toosan, Dhan walbana uga imaan, una qurxin adduunka, wuxuuna
Eebe ugu Jawaabay Bax Adoo Ceeb leh oo Caayan lana Fogeeyey, Jahannamana laydinka Buuxin adiga
iyo inta ku Raacdaba.

Ibliisna saasuu Col ugu yahay Dadka ayna Waajibtahay in laga Digtoonaado. Rasuulkuna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Shaydaan wuxuu u Fadhiistay Dadka Jidka wuxuu-
na ka Reebay Islaamidda. Hijrada, iyo Jahaadka wayna Khilaafeen oo Faleen Khayrkii Ciddii saas
Yeesha oo si kasta u Dhimata Jannaday Gali. Waxaana wariyey Imaamu Axmed. Al-Acraaf (13-18).

19. Nabi Aadamow Dega Adiga iyo
Haweenaydaadu Jannada, kana Cuna
Meejaad Doontaan, hana u Dhawaani-
na Geedkan, ood Noqotaan Daalimiin.

20. Waxaana Waswaasiyey Shaydaan,
inuu ka Muujiyo Xagooda wixii laga
Asturay oo Cawradooda ah, wuxuuna
Yidhi wuxuu idinka Reebay Eebe
Geedkan inaydaan Noqonin Malaa'ig,
ama aydaan Waarin.

21. Wuxuuna ugu Dhaartay inaan
idiin ahay Naseex.

22. Wuuna soo Dejiyey Dhagar Dar-
teed, markay Dhadhamiyeen Geedka
waxaa u Muuqday Xumaantooda
waxayna ahaayeen kuwo isku Dhadha-
jiya Caleenta Jannada waxaana u
Yeedhay Eebahood Miyaanan idinka
reebin Geedan, oonan Idinku odhan
Shaydaanku wuxuu idiin yahay Col
Cad.

<lsjjjUl2l ^ Jul) t>Ja l .t.l 1 UjL ^py

Lii Cj Jo Vjicill Si S tUs jj^jo L^J Ja

197

Suurat Al-Acraaf

juz' 8 mm

w$&

23. Waxayna Dheheen Eebow
waxaan Dulminay Naftanada Haddaa-
dan noo Dambi Dhaafin oodan noo
Naxariisanna waxaan ahaanaynaa
kuwo Khasaaray.

-JJ

ILaaheen wuxuu ina Xusuusin siduu ugu Nicmeeyey Aadam iyo Xaawo Janadana u Dejiyey una ban-
neeyey inay Nicmadeeda Cunaan marka laga Reebo hal Geed, waxaase Xasday Shaydaan, Wuuna
Khayaamay isagoo u Dhaartay inuu Nasteex u Yahay, markay Geedkii wax ka Cuneenna Darajadii ka
Dhacday, Cawradiina Muuqatay, Eebana Xusuusiyey inuu Shaydaan uga Digay una Caddeeyey inuu Col
idiin yahay, markaasay Calaacaleen oo Qirteen Gafkoodii Eebana Naxariis warsadeen, Taasina waxay ku
Tusin Tabar yarida Dadka iyo Khaldami ogiddiisa, iyo wax badso Jacaylka inkastoo loo Nicmeeyo, iyo
Colnimada Ibliis iyo Khayaamadiisa, iyo in laga Digtoonaado Cid kasta oo Nasteex iska Dhigi haba
Dhaartee, Illeen Cid kastoo Dhaaratay Run ma sheegaysee, iyo in Dambigu Ceebta Muujin, Kuna
Khashifi, waase in Eebe la Magan galo, laguna Xidhnaado. Al-Acraaf (19-23).

24. Wuxuu Yidhi Eebe ka dega Qaar-
kiin Qaarbuu Col u yahaye, waxaana
Dhulka idiinku Sugan Nagaadi iyo
Raaxo tan iyo Muddo.

25. Wuxuuna Yidhi Eebe Dhexdii-
saad ku Noolaanaysaan Dhexdiisaana
ku Dhimanaysaan Xaggiisaana laydin-
ka soo Bixin.

26. Banii Aadamow waxaan idiiin soo
Dejinay Dhar Astura Xumaantiinna
(Cawrada) iyo Labbis (Xarago) Dhar-
ka Dhawrsashada yaase Khayr roon,
Kaasina waa Aayaadka Eebe inay
Dadku wax Xusuustaan.

27. Banii Aadamow Yuusan idin Fid-
nayn Shaydaan siduu uga soo Bixiyey
Labadiinii Waalid Jannada, isagoo ka
siibi Dharkoodii inuu Tusiyo Xumaan-
tooda (Cawrada) wuu idin Arkaa isaga
iyo Colkiisu idinkuse ma aragtaan,

""'k??'*- K'^U^s **' 9 '*?\"\' "

Suurat Al-Acraaf

Juz 4 8

*8M&

waxaana uga Yeelay Shaydaanka So-
keeya kuwaan Rumeynin Xaqa.

Wuxuu faray Eebe inay ka Baxaan Jannada iyagoo qaarkood qaar Col u Yahay, Iyagoo Dhulka ku
Nagaan tan iyo Muddo, oy kuna Noolaan Dhexdiisa kuna Dhiman lagana soo Bixin, markaasuu Eebe
uga warramay Dadka wuxuu ugu Nicmeeyey oo Dhar ay isku Asturaana iyo mid Xarrago, waxaase ka
Khayr roon Dhawrsoonida si ay u Xusuustaan, wuxuuna uga Digay inuu Fidmeeyo Shaydaanku siduu
Waalidkood Aadam iyo Xaawa uga saaray Janada, isagoo ka Siibay Dharkoodii, waxaana jira inuu
Shaydaanku u Jeedo Dadka iyaguse ayan arkayn, Shaydaankuna wuxuu Saaxiib la yahay kuwaan Ru-
maynin Xaqa. Waxayna Aayaduhu Caddayn siduu Shaydaan Dadka Col ugu yahay, iyo inay ka Digtoo-
naadaan, iyo inay Xusuustaan sida Eebe u Arrad Bixiyey uguna soo Dejiyey Dhar ay isku Asturaan,
Waxaase Muuqda in Dadka qaarkiis Jecelyahay isqaawinta, sida kuwa Dharka Gaabsaday iyo kuwa
Xidhay Dharka Khafiifka ah ee aan wax asturayn, Taasoo ku tusin inta Diiday Shukriga Nicmada Eebe.
Al-Acraaf (24-27).

28. Markay Falaan Xumaanna waxay
Dhahaan waxaan ka Hellay Aabayaal-
kanno Eebaana na faray iyada, waxaad
Dhahdaa Eebe ma faro Xumaan ma
waxaad ku Dhahaysaan Eebe waxay-
daan Ogayne.

29. Waxaad Dhahdaa wuxuu faraa
Eebe Cadaaladda iyo inaad u Jeedisaan
Wajigiinna (Xagiisa) Masaajidkasta
Agtiisa, baryana idinkoo u kaliyeeli
Diinta siduu idinku Billaabay Yaad ku
soo Noqonaysaan.

Jut pCiy^ !>*-^'J .k u . j) \*%>i/^ J®

30. Koox wuu Hanuuniyey, Kooxna
waxaa ku sugnaaday korkooda Baadi,
maxaayelay waxay ka Yeesheen
Shayaadiinta Awliyo, waxayna u Ma-
layn inay hanuunsanyihiin.

Waxaana wax lala yaaba ah in Markay Gaaladu Xumaan falaan Sheegaan inay Aabayaalkood ka soo
gaadheen, Eebana faray Sidaas, Eebase ma faro Xumaan, mana haboona in Eebe lagu been abuurto.
Eebese wuxuu Faraa Cadaaladda, Salaad Dar Eebe ah, waxaana jirta inuu Eebe Dadka u soo Celin siduu
ku Billaabay, Eebe wuxuu hanuuniyaa qaar, qaarna way dhumaan, Maxaa yeelay Shaydaan yey Sokeeye
ka Yeesheen Eebe ka sokow iyagoo isu Malayn inay Hanuunsanyihiin, mana habboona in Cidna Xu-
maanta lagu Raaco ama Aabbo ha ahaado ama Cid kale ha ahaatee,

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuuu Yidhi : Dadow waxaa laydiin
soo Kulmin Eebe Idinkoo Kaba la', Qaawan, oon Gudnayn, Eebaa Yidhi : Saan ku Billownay yaan ku so
Celinaynaa (Bukhaari iyo Muslim). Al-Acraaf (28-30).

199

Suurat Al-Acraaf

Juz* 8

0#5$$&

3 1 . Banii Aadamow qaata Quruxdiin-
na (Dharka) Masaajid kasta agtiisa,
Cuna oo Cabbana hana xad gudbina
Illeen Eebe ma Jecla kuwa xadgudubee.

32. Waxaadna Dhahdaa yaa Reebay
Quruxdii Eebe u soo Bixiyey
Addoomadiisa, iyo Wanaagga Rizqiga
ah, waxaad Dhahdaa waxaa iska leh
kuwa Rumeeyey Nolosha Adduunyo
Dhexdeeda, Gaarna u tahay Maalinta
Qiyaame, saasaana ugu Caddaynay
Aayaadkanaga Ciddii wax Og.

33. Waxaad dhahdaa wuxuu uun Xar-
rimay Eebahay waxa Xun kan Muuqda
iyo ka Qarsoonba, iyo Dambiga, iyo
Xad Gudub Xaq darro iyo inaad la wa-
daajisaan Eebe wuxuusan Xujo u soo
Dejinin, iyo inaad ku Sheegtaan Eebe
waxaydaan Ogayn « Xaqnimadiisa ».

Waa in Cawrada la Asturo Marka la Cibaadaysan iyo mar walba, waxna la Cuno lana Cabbo Isagoon la
Xadgudbayn, Illeen Eebe ma Jecla kuwa Xadgudbee, cid Xarrimi kartana ma jirto Quruxda iyo Wanaaga
Risqiga ah ee Eebe u soo Saaray Dadka, Wanaaga way mudantahay Mu'miniinta Adduunka, Gaarbayna
u tahay Qiyaamada Saasuuna Eebe ugu Caddeeyey aayaadkiisa Ciddii wax kasi, Eebe wuxuu Xarrimaa
Xumaanta mid Muuqata iyo mid qarsoonba iyo Dambiga, iyo Dulmiga Xaq Darro iyo in Eebe lala
wadaajiyo waxaan Xujo lahayn iyo in Lagu sheego Eebe waxaan loo Cilmi lahayn. Aayaduhuna waxay
ku Tusin in Wanaagana la falo Xumaantana laga Fogaado. Al-Acraaf (31-33).

34. Ummadkasta waxaa u sugnaaday
Ajal (Muddo) markay Timaaddo Ajas-
huna kama dibmaraan Saacad kamana
hor maraan.

35. Banii Aadamow hadday idiin yi-
maadaan Rasuullo idinka mida oo
idiinka warrama Aayaadkayga Ciddii-
se Dhawrsata oo Wanaag Fasha, Cabsi
ma Saarra mana Walbahaaraan.

.r^t^

, ^ J> »-" "l ". \ *\' 'J** ss^i s ~J^ss

5p OJI^MJ

36. Kuwa Beeniyey Aayaadkanaga oo
iska Kibriya Xaggeeda kuwaasi waa
Naarta Ehelkeeda wayna ku Waari.

Sj S^i p*j\3\d^3

200

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

37. Yaa ka Dulmi Badan Cid ku
Abuuratay Eebe Been ama Beenisa
Aayaadkiisa, kuwaasu waxay Heli
qaybtoodii loo qoray, markay u Ti-
maaddo Malaa'igtanada (Mawdka) oo
Dili waxay ku Dhahaan Aaway waxaad
Caabudayseen Eebe ka Sokow waxay
Dhahaan way naga Dhumeen, waxay-
na ku marag Fureen Naftooda inay
ahaayeen Gaalo.

Eebe wuxuu u Yeelay Ummad kasta waqti ayna kana dib Dhacayn kana hor marayn, wuxuuna uga digay
Khilaafidda Rasuuladiisa, Taasoo ah in Ciddii Dhawrsata oo wanaag fasha ayan Cabsi iyo Murug midna
arkayn, Ciddiise Beenisa Aayaadka Eebe oo iskibrisana ay Naar gali kuna Waari, cid ka Dulmi badanna
ma jirto Ruux ku Been abuurtay Eebe ama Beeniyey Aayaadkiisa, wuxuuna la Kulmi Camalkiisii iyo
wixii loo yaboohay, markay Dhimanna Malaa'igtaa Canaanata oo warsata waxay Caabudi jireen oo
Eebe ka soo hadhay, waxayna qirtaan Gaalnimadii iyagoo waxay Caabudayeen ka Maqnaaday, Taasna
waxay Dadka uga digi inay wax Eebe ka soo hadhay wax ka Dayaan. Al-Acraaf (34-37).

38. Wuxuu Yidhi Eebe la gala Naarta
Umado hortiin Tegay oo Jinni iyo Insi-
ba leh, markastooy Umadu Gasho
waxay Lacnadaa Walaasheed (Saaxiib-
keed) markay isku haleelaan
Dhammaantood Dhexdeedana waxay
ku Dhahdaa Tan dambe wax (Raacda)
Tan hore la (Raaco) Eebow kuwanaa
na Dhumiyey ee u Laablaab Cadaab,
Eebe wuxuu Odhan mid kasta waa loo
Laablaabi mase Ogidin.

ftp j£Lo$ JnJj cJuL^ J^J J \5 j& \j*

39. Waxay ku Odhan Tan hore Tan
Dambi wax Dheeraada naguma lihidin
ee Dhadhamiya Cadaabka waxaad
kasbanayseen Darteed.

i \1> s->\ JuJ \ \jj J3 J^a3 Ja

40. Kuwa Beeniyey Aayadkanaga oo
iska Kibriyey looma Furo Iridaha Sa-
mada mana Galaan Janada intuu ka
Galo Riti Irbad Dulkeed Saasaana ku
abaal marinaa Dambiilayaasha,

^3 i >4_ 7 >tji

201

Suurat Al-Acraaf

Juz 4 8

41. Waxay ku Mudan Jahannamo
Gogol korkoodana waxaa ahaan Da-
bool, Saasaana ku Abaal marinnaa
Daalimiinta.

Eebe wuxuu ku Odhan Gaalada Maalinta Qiyaame la gala Naarta Umado idinka horreeyey oo Jinni iyo
Insiba leh, markay Naarta Galaanna inay Isnacladaan, Iyagoo Sheegi inay Dhumiyeen kuwaasu oyna
warsan Eebe inuu u Laab Laabo Cadaabka, Dhammaantoodse waa loo Laab Laabi Cadaabka, Kan wax
Dhumiyey iyo Kan La Dhumiyeyba mase, Oga, Calaacal iyo Qaylana wax uma tarto, kuwa Beeniyey
Aayaadka Eebe oo iska Kibriyeyna Cirka looma Furo Janana ma Galaan inta Riti ka galo Irbad Dul-
keed, waana Abaalka Dambiilayaasha, Jahannamaana Hoos iyo Korba ka jiri Taasoo ah Abaalka
Daalimiinta. waxaana ku soo arooray Nafta Fiican iyo Tan Xun Xadiith Dheer oo Sheegi in Tan Fiican
loo Furi Samada lana soo Dhaweyn, Tan Xunna laga Xidhi Samada iyadoo Suudh Xun leh. Eebaana ka
Magan gallay Xumaan. Al-Acraaf (38-41).

42. Kuwa Rumeeyey Xaqa oo Falay
Carnal Fiican, kuma Mashaqaynno
Naf waxayna Karin, Kuwaasu waa Ja-
nada Ehelkeeda wayna ku Dhex waari.

43. Waxaana ka Siibnaa waxa ku Jira
Laabtooda oo Xasada, waxaana Da-
reeri Hoostooda Wabiyadii, waxayna
Dhahaan Mahad waxaa Mudan Eeba-
ha Nagu Hanuuniyey Kan (Wanaagga)
Maanaan hanuuneen haddaan Eebe na
hanuunin, waxay la Timid Rasuuladii
Eebaheen Xaq, waxaana loogu Dha-
waaqay Tiinani waa Jannadii Laydin
Dhaxalsiiyey Camalkiinna Dartiis.

<^> ' > ' \' -"ft

>>•— yj'

Markuu Eebe Sheegay Kuwii Xumaa wuxuu Raaciyey kuwii Liibaanay, waana kuwa Xaqa Rumeeyey ee
Carnal Fiican falay, kuwaasoo ku Waari Jannada, oo Wanaag ku Dhanyahay, isagoo laga Daahiriyey
Xumaan iyo Xasadba, kuna Mahadin Eebahooda Hanuuniyey, Illeen Cidaan Eebe Hanuunin ma
toosee, waxayna qiri in Rasuuladii Eebe Xaq la Yimaadeen, waxaana loogu Dhawaaqi inay Galaan
Jannada iyagoo ku Dhaxli Camalkoodii Fiicnaa Dartiis.

Waxaa Xadiith ku Sugnaaday in markay Mu'miniintu ka Nabadgalaan Naarta lagu Joojin Meel u
Dhaxaysa Jannada iyo Naarta, markaasaa laysu Qisaasi waxay isku Dulmiyeen Adduunkii, markii la
Daahiriyo yaa loo Idmi inay Galaan Jannada. Wuxuuna Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa
ha yeelee) Ku Dhaartay in mid kasta ka Garan Ogyahay Gurigiisa Janada in ka badan kii Addunka.
Waxaa Wariyey (Bukhaari). Al-Acraaf (42-43).

44. Waxay u Dhawaaqaan Ehelu Jan-
nuhu Ehelu Naarka waan hellay wixii
Eebe Noo Yaboohay si Dhab ah ee

202

Suurat Al-Acraaf

Juz 4 8

idinku ma Hesheen wuxuu idiin yaboo-
hay Eebe si Dhab ah, waxayna Dha-
haan haa waxaana ka dhawaaqa Dhex-
dooda mid Dhawaaqa Lacnadda Eebe
ha ku Dhacdo Daalimiinta.

45. Ah kuwa ka Celiya Dadka Jidka
Eebe lana Doona Qallooca, Iyagoo
Aakhiro ka Gaaloobay.

46. Dhexdoodana waxaa ahaan Xi-
jaab Acraafkana (Meel sare) waxaa
ahaan Dad ku Garan Cid Kasta Calaa-
maddooda, waxayna u Dhawaaqaan
Ehelu Jannaha iyagoo ku leh Nabadga-
lyo Korkiina ha ahaato, mayna galin
Jannada wayse damci.

47. Markii loo Jeediyo Wajigooda
Xagga Ehelu Naarka waxay dhahaaan
Eebow ha na yeelin la Jirka Daali-
miinta.

JgJ Oyi* h>rt *j\*y*--b}J

Ehelu Jannuhu wuxuu la hadli Ehelu Naarka iyagoo warsanaya inay Heleen wixii Eebe ugu Goodiyey ee
Ciqaab ahaa, iyaguna way heleen wixii Wanaagahaa Ee Eebe u Yaboohay, Waxayna ugu Jawaabeen
inay Heleen, markaasaa Dhexdooda lagu Dhawaaqay Lacnadu ha ku Dhacdo Daalimiinta Dadka ka
leexiya Jidka Eebe oo Qallooca la rabta, Aakharana ka Gaalobay, waxaana u Dhaxeeya Xijaab, Acraaf-
kana waxaa ah Dad ku garan Cid kasta Calaamaddeeda, waxayna ugu Dhawaaqaan Ehelu Jannaha
Nabadgalyo korkiinna ha ahaato waana Dad aan wali galin Jannada Doonahayase, haddii loo Jeediyo
Xagga Ehelu Naarkana waxay dhahaan Eebahanow ha na yeelin la jirka Daalimiinta.
Aayaduhuna waxay Caddayn sida loo kala Bixi Maalinta Aakharo, Cid walbana ay u heli wuxuu Eebe
ugu Yaboohay una Carnal falay, wax isku qasanna uusan u jirin, Eebana waa Kariim Caadila Awoodna
badan (Eebaana Kariima). Al-Acraaf (44-47).

48. Waxay u Dhawaaqayaan Dadka
Acraafku Dad ay ku garan Calaama-
ddooda,waxayna ku Odhan waxba
idiinma tarin badnaantiinii (Kulan-
kiinnii) iyo Waxaad isku Kibrinayseen.

49. Ma kuwanaa kuwaad ku Dhaara-
teen inaan Eebe Gaadhsiinayn (Sii-
nayn) Naxariis (Waxaana lagu Odhan)
Gala Janada idinkoon Cabsi iyo Wal-
bahaar midna Arkayn.

l&^jy*

50. Waxay u Dhawaaqi Ehelu Naarku
Ehelu Jannaha (Iyagoo dhihi) Noogu

\^\Z\0:\c^^0^j^,%

203

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

$&$&

soo Deeqa Biyaha ama waxa Eebe idin-
ku Arzaaqay, waxayna Dhahaan Eebe
wuu ka Xarrimay Labadaas Gaalada.

51. Ee ah kuwa ka Yeeshay Diintooda
Madadalo iyo Ciyaar, oyna Dhagartay
Nolosha Adduunyo, Maanta wuu ku
Dayn Naarta siday u Halmaameen la
Kulanka Maalintan, iyo Diidadooda
Aayaadkanaga Dartiis.

<S S"< e

Waxayna u Dhawaaqaan Dadka Acraafku Dad ay ku Garan Calaamaddooda oy kuna Dhihi waxba
idiinma tarin waxaad kulminayseen iyo Waxaad kasbanayseen waana kuwaas kuwaad ku Dhaaranayseen
inuusan Eebe Siinayn Naxariis, waxaana lagu Odhan Gala Janada idinkoon Cabsi iyo Murugo midna
Arkayn, waana Dadkii Rumeeyey Xaqa, waxaase Dhawaaqay Ehelu Naarkii (Eebaan ka magan galaye)
iyagoo ku Dhihi Ehelu Jannaha Biyaha wax naga siiya oo noogu Deeqa, iyo waxa Eebe idinku Arzaaqay
waxayna dhahaan Eebaa ka Xarrimay Gaalada ka Yeeshay Diintooda Madadaalo iyo Ciyaar, oyna
Dhagartay Nolosha adduunyo, Maalinta Qiyaamana waxaa lagu Dhex dayn Naarta siday u Halmaa-
meen la Kulanka Maalintaas, Aayaadkana u Diideen. Al-Acraaf (48-51).

52. Dhab ahaan baannu ugula Nimid
Kitaab Aannu Caddaynay Annagoo ku
Cilmi leh, Isagoo Hanuun iyo Naxariis
u ah Ciddii Rumayn.

53. Miyey Sugi waxaan ahayn wuxuu
Sheegi Quraanku, Maalintuu Yimaad-
do wuxuu Sheegi Quraanku waxay Od-
han kuwii Horay u Halmaamay (Kuna
Carnal falin) waxay la Timid Rasuula-
dii Eebe Xaq, ee majiraa Shufaco ha
noo Shafeeceene, ama ma nala Celin
inaan Fallo waxaan ahayn waxaan fali
jirray, waxay Khasaariyeen Naftooda
waxaana ka Dhumay waxay been
abuuran jireen.

54. Eebihiin waa kan ku Abuuray Sa-
mooyinka iyo Dhulka Lix Maalmood
kuna istawooday Carshiga, wuxuuna
ku Daboolaa Habeenka Maalinta wuu-
na doonaa Habeenku si Deg dega Qor-
raxda, Dayaxa iyo Xidigahana waxaa
loo Sakhiray Amarka Eebe, Eebaana
Abuuridda iyo Amarkaba iska leh,

s> * \'>'\<.-: 's' >'\ *c*^

iS JUk>P/k> 4l±^a3 <^1£sj (+4r^>- -UJj

204

Suurat AI-Acraaf

Juz* 8

ii&

waxaana waynaaday «oo Khayrbatay »
Eebaha barbaariya Caalamka.

!^\L?fi\£X;%%

Eebe wuxuu soo Dejiyey Kitaabka Quraanka ah oo Cad, Wanaagna ku Dhanyahay, Gaalase waxay
Xaqiiqada Dhabta ah ogaan markuu u Yimaaddo Wuxuu sheegi oo Xaq ah, waxaana Khasaari Ciddii
iska Nacday oon ku Carnal falin oo iska halmaantay, waxayna ku Calaacali inay Rasuuladii Eebe Xaq ula
yimaadeen, Yaase u Shafeeci ama u Celin Addunkii si ay Carnal fiican u falaan,. Aayadda kale waxay ka
wan-ami Awoodda Eebe iyo Siduu u Abuuray Cirka, Dhulka, Qorraxda, Dayaxa, iyo Xidigahaba, uguna
Sugnaaday Abuuridda iyo amarkuba, waana Eebana wayn ee Khayrka badan Caalamkana Eebe u ah.
Aayaddana kama Muuqdo wax Eebe Khalqigiisa ku dhaweeya, Jidka Xaqa ah ee Toosanna waa in la
raaco Jidkii hore ee Suubanaa.

Wuxuu Yidhi Nucaym Binu Xamaad Sheekhii Bukhaari : Ciddii Eebe u ekaysiisa Dadka wuu Gaaloobay,
Ciddii Diidda wax Eebe Isku Tilmaamayna wuu Gaaloobay, wuxuu Eebe isku Sheegay ama Rasuulkiisu
ku Tilmaamay u ekaysiin ma leh, waana in Eebe Xumaan laga Dheereeyo Wanaagna lagu Tilmaamo. Al-
Acraaf (52-54).

55. U barya Eebihiin si Khashuuc ah
iyo Qarsoodi Illen Eebe ma jecla kuwa
Xad gudbee.

56. Hana fasaadinina Dhulka inta la
Wanaajiyey ka dib, Baryana Eebe Cab-
si iyo Doonidba Naxariista Eebana
waxay u Dhawdahay kuwa Samaha
Fala.

57. Eebe waa kan u dira Dabaysha
Bishaaro Naxariistiisa (Roobka) hortii-
sa markay Xambaarto Daruur Culusna
waxaan u Kaxaynaa Dhul Dhintay
(Abaar) waxaana ku Dejinaa (Shub-
naa) Biyaha, waxaana ku soo Bixinaa
Midho Kasta, saasaana u soo Bixinaa
wixii Dhintay inaad Xusuusataan.

58. Dhulka Fiican wuxuu ku soo
baxaa Doogiisu idinka Eebe, midka
Xunna waxaan Dhib ahayn kuma soo
baxo, saasaan ugu Caddaynaa Aayaad-
ka Ciddii ku Shukrin Eebe.

•>»> s> s* % '* K •>

\^l

Eebe waa in loo Baryaa si Habboon, Dhulka waa in wanaag lagu joogaa oon la fasaadin inta Eebe
wanaajiyey ka dib, Eebe waa in lagu Xidhnaado Illeen Naxariistiisu waxay u Dhawdahay sama fa-
layaashee, Wuxuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ku yidhi: Asaxaabta:
Dadyahow u dhimriya Naftiinna idinku uma Dhawaaqaysaan Eebe Dhaga la' ama Maqane, Eebahaad
baryeysaan waa Maqle Dhaw.

Aayadaha kale waxay ka wairami sida Eebe ugu Nicmeeyey Addoomadiisa Roobna ugu keeno, uguna
Nooleeyo Dhul Dhintay, uguna soo Bixiyo Doog iyo Barwaaqo si ay Calaamo ugu Noqoto Awoodda
Eebe iyo inuu soo Nooleeyn karo wixii Dhintay, Dadkuna waxay la mid Yihiin Dhulka oo midna
Khayrbaa ka imaan oo Xaquu Raaci sida Dhul Roob wax ka soo saaray, midna waa Xaqdiide sida Dhul
Xun oon wax soo Dhalinayn, Taasina Dadkaa loo Caddayn inay wax gartaan. Al-Acraaf (55-58).

205

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

t£&

59. Waxaan u Dirray Nabi Nuux
Qoomkiisii, wuxuuna ku Yidhi Qoom-
kayow Caabuda Eebe idiinma sugna
Eebe ka soo hadhaye, anugu waxaan
idiinka Cabsan Cadaab Maalin Wayn.

60. Waxay Dheheen Madaxdii Qoom-
kiisa ka mid ahayd waxaan kugu Ara-
gnaa Baadi Cad.

61. Wuxuuna yidhi Qoomkayow Baa-
di kuma Sugni waxaanse ahay Rasuul
Eebaha Caalamka.

62. Waxaana idiin Gaadhsiin Farriin-
ta Eebahay waana idiin Naseexayn,
waxaana ka Ogahay Xagga Eebe
waxaydaan Ogayn.

63. Ma waxaad la Yaabteen inuu u
Yimaaddo Nin idinka mida Xuska Ee-
bihiin si uu idiinku digo iyo inaad
dhawrsataan laydiinna Naxariisto.

64. Wayse Beeniyeen waxaana ku ko-
rinay Nuux iyo intii la jirtay Doontii
waxaana Maanshaynay kuwii Beeniyey
Aayaadkanaga, Illeen waxay ahaayeen
Qoom indhala, (Xaqa arkayn).

*>".' i^Z J>y. £*-?' 1»>*"1

Qp Oy*-j >JUJj \yCJl [j ^jxJp^A

Quraanku wax badan yuu ka warramay Nabi Nuux iyo Nabiyada kalaba, siday Xaqa u Gaadhsiiyeen

Dadkii iyo siday u Beeniyeen, Iyagoo Nabiyadu Nasteex u ah Qoomkoodii, iyaguna ka Madax adaygi,

waxaase loo Baahanyahay in lagu Waano qaato, Xaqana la raaco, Maxayse Noqotay Cidhibtii Qoomkii

Nabi Nuux in la halaago oo Biyo iyo Duufaan lagu Maansheeyo, Nabi Nuux iyo Intii raacdayna ay

Nabad galaan oo u Hadhaan Dhulkii Iyagoo Doon koray.

Maxamed Binu Isxaaq wuxuu Yidhi : Nabi Nuux wuxuu la kulmay cid la kulantay ma jirto Nabi la Dilay

mooyee.

Ibnu Cabbaasna wuxuu yidhi : Qoomkii Nabi Nuux waa qoomkii ugu horreeyey ee Caabuda Sanam.

Ujeeddadu waa in Xaqa la Raaco, Xumaantana laga leexdo si loo Liibaano. AJ-Acraaf (59-64).

65. Waxaan u Dirray Caadna Walaal-
kood (Nabi) Huud wuxuuna yidhi
Qoomkayow Caabuda Eebe idiinma
sugna Eebe ka soo hadhay, Miyeydaan
Dhawrsanayn.

66. Waxay Dheheen Madaxdii Gaa-
lowday oo Qoomkiisa ka mid ah, Ana-
gu waxaan kugu aragnaa Safaaho (Xu-
maan) waxaana kuu malaynaynaa
Beenaalayaasha.

'M \/J^\*y£S IS \lyb >U Jfrjl 3 ^

206

Suurat Al-Acraaf

Juz 4 8

Sidoo kale wuxuu Eebe u diray Caad Nabi Huud, waana Caadkii hore, wuxuuna ku Waaniyey inay Eebe
kaliya uun Caabudaan, Dhawrsadaanna Illeen Eebe kale ma lehe, Madaxdiise way Gaaloobeen oo
Diideen Xaqii oo Xumaan iyo Caqli yari ku sheegeen Nabigii, wuxuuse u Sheegay inuusan Caqli Xu-
mayn, ee uu Yahay Rasuul Eebaha Caalamka, Gaadhsiinna Farriinta Eebe Yahayna Nasteex Aamina,
oyna habboonayn inay la yaabaan in waxyi lagu soo Dejiyo Nin ka mid ah inuu u Digo, wuxuuna
Xusuusiyey in Eebe ka Yeelay kuwo ka soo hadhay kana dambeeya Qoomkii Nabi Nuux, Xoogna Eebe u
Yeelay, oyna Waajibna ku tahay inay Xusuustaan Nicmooyinka Eebe, inay Liibaanaan. Taasina waxay
ku Tusin inay xaqa iyo Xumaantu Dagaalamaan had iyo jeer, Wanaaguna Hadho Xumaantuna
Tirtiranto.
Taasoo Muujin in Xaqa lagu sugnaado, Xumaantana laga Leexdo. Al-Acraaf (65-69).

67. Wuxuuna yidhi Qoomkayow Sa-
faaho (Xumaan) imahayso waxaanse
ahay Rasuul Eebaha Caalamka.

68. Waxaana idin gaadhsiin Farrinta
Eebahay waxaana idiin ahay Nasteex
Aamina.

69. Ma waxaad la Yaabteen inuu u
Yimaaddo Xuska Eebihiin Nin idinka
mid ah inuu idiin Digo, Xusuusta Mar-
kuu idinka yeelay Eebe kuwa u Hadhay
(Dhulka) Qoomkii Nabi Nuux ka dib,
idiinna kordhiyey Xoog, ee Xusuusta
Nicmada Eebe, waxaad u Dhawdihiin
inaad Liibaantaane.

70. Waxay Dheheen ma waxaad noola
timid inaan Caabudno Eebe Kaliya,
oon ka Tagno Waxay Caabudayeen
Aabayaalkanno, noo keen waxaad
noogu Goodiyeysay Haddaad runle
tahay.

7 1 . wuxuu yidhi waxaa idinkaga Dha-
caya Xagga Eebe Cadaab iyo Cadho
ma waxaad igula Murmaysaan Maga-
cyo ood Magacoowdeen idinka iyo
Aabayaalkiin oon Eebe u soo Dejinin
Xujo, Suga anna waan idinla Sugiye.

72. Markaasaan Korinay isaga iyo In-
tii la jirtay Naxariistanada Darteed,

207

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

\$&

waxaana Goynay Cidhibta kuwa Bee-
niyey Aayaadkanaga, mana ayan Ru-
mayn (Xaqa).

jyb l^jljl4\i^J^==>0;jJ^lS

Nabi Huud iyo Nabiyada kalaba waxay la Yimaadeen in Eebe kaliya la Caabudo, haseyeeshee way la
Yaabeen Gaaladii Caad, waxayna diideen inay ka tagaan waxay Aabayaalkood Caabudi Jireen, waxaase
ku Dhacay Ciqaab iyo Cadho Eebe, Illeen Cilmi la'aan yey ku Murmeen Eebe iyo Xaqiiye, waxaana la
Cidhibtiray intii Beenisay Xaqa ee Gaalada ahayd, Sidii lagu halaagayna waxaa Caddeeyey Aayado kale
oo badan, oo Tilmaami sidii loo halaagay markay kibreen oo Xaqii Beeniyeen, Taasuna waa u Digid
Ciddii marta waddadoodii, oo Xaqa ka Madax adaygta, Cid Xoog iyo Tabar ku Faani kartana ma jirto
Illeen Dad waa Miskiin Tabar yare. Al-Acraaf (70i 72).

73. Waxaan u Dirray Thamuudna
Walaalkood Nabi Saalax, wuxuuna
yidhi Qoomkayow Caabuda Eebe wax
ka soo hadhay Eebe idiinma sugnee,
waxaa idiinka timid Xagga Eebe Xujo
(Cad) Tanna waa Hashii Eebe, waxay-
na idiin tahay Calaamo, ee iska Daaya
ha ka Cunto Dhulka Eebe hana ku taa-
banina Xumaan oo markaas idin qabto
Cadaab Daran.

74. Xusuusta markuu idinka yeelay
(Eebe) kuwo Baddalay Caad kadib idin
Dajiyeyna Dhulka idinkoo ka Yeelay
Dooxyaheeda Daaro, ood kana qora-
naysaan Buuraheeda Guryo Xusuus-
ta Nicmooyinka hana Fasaadinina
Dhulka.

75. Waxayna ku dheheen Madaxdii
Iskibrisay oo Qoomkiisa ka mida kuwii
Tabarta yaraa oo Rumeeyey ma
waxaad Ogtihiin in Saalax laga soo di-
ray Xagga Eebe, waxayna dheheen An-
nagu waxa lagu diray waan rumaynay.

76. Waxayna dheheen kuwii iski-
briyey annagu waxaad Rumeeyseen
waan ka Gaaloownay.

^l^fr-XjoO^ *LiL^£s-L«>- '^jJ^^'^J

>' •> 1 »

£^ »i»<,'

.i^jH'itUUli

Reer Thamuud waxay ahaayeen qoom Caraba oo loo soo Diray Nabi Saalax, Wuxuuna Faray inay Eebe
kaliya Caabudaan una sheegay in Hasha loo soo diray ay Calaamo u tahay, oyna nabadgaliyaan, Xusuus-
taanna Nicmooyinkii Eebe, Dhulkana ayan Fasaadin, waxaase iskibriyey sidii Caadada ahayd kuwii
Madaxda ahaa, iyagoo warsan warsi Xun in (Nabi) Saalax laga soo diray, waxayna Caddeeyeen inay
diideen waxa lagu soo diray Nabi Saalax, Mu'miniintiise waxay Caddeeyeen inay Xaqa Rumeeyeen, Saas
darteed waa inaan Cidna ismoodin inay iyadu Xaqa ka sarrayso ama Awood leedahay, Illeen Xaqaa
Mudan in la raacee. Al-Acraaf (73-76).

208

Suurat Al-Acraaf

Juz' 8

^ii&

77. Waxayna Dileen Hashii waxayna
ka Madaxadaygeen amarkii Eebahood,
waxayna dheheen Saalaxow noo keen
waxaad noogu Goodiyeeyso haddaad
tahay mid la soo Diray.

78. Waxaana qabtay Gariirkii waxay-
na ahaadeen kuwo, Guryahoodii ku
Dhintay.

79. Wuxuuna ka Jeedsaday «Nabi
Saalax» xaggooda wuxuuna yidhi waan
idin Gaadhsiiyey Fariintii Eebahay
waana idiin Naseexeeyey Mase Jeclidiin
Nasteexa.

jjjt oil ^jAli J Uj pf^ ci>**

S^Gy^i^X^

Waxay Caddayn Aayaduhu inay Dileen Hashii, inkastoo la Sheegay in Nin kaliya Dilay Haddana waxay
Aayaddu Sheegtay in Dhammaan wax ka Dileen Illeen Raallibay ka ahaayeen Dilkeedee, waxayna ku
Dambeeyeen in Dhul gariir lagu halaagay, oy Guryahoodi ku Bakhtiyeen, Nabi Saalaxna wuxuu Sheegay
inuu ku Dadaalay siday Xaqa u Rumayn lahaayeen uguna Naseexeeyey mase Jeclayn kuwa Naseexeeya.
Taasina waxay Caddayn in Ciddii Xaqa iyo Naseexada Diida ay la Kulmi Ciqaab iyo Halaag, waxaa kale
oo ay ku Tusin inay Waajibtahay in Jidka Toosan la Raaco, Xumaantana laga Leexdo. Al-Acraaf (77-79).

80. Xusuuso Nabi Luudh Markuu ku
yidhi Qoomkiisii Ma waxaad la imaa-
naysaan Xumaanta uusan idiinka hor-
marin Ruux Caalamka ka mid ah.

8 1 . Idinku waxaad u Tagaysaan Rag-
ga Hunguriyeeyn Darteed Haweenka
ka sokow, waxaadse tihiin qoom Xad
Gudbay.

82. Waxayna ahayd Jawaabtii qoom-
kiisa, ka Bixiya Luudh iyo inta Rumay-
say Magaaladiinna waaba Dad isdaahi-
rinaye.

83. Waana Korinay Luudh iyo Ehel-
kiisa Haweenaydiisii mooyee oo ka mid
noqotay kuwa halaag ku hadhay.

209

Suurat AJ-Acraaf

Juz' 8

ul5£

84. Waxaana ku soo Daadinay Roob
(Naareed) bal day siday Noqotay Cid-
hibtii Dambiilayaasha.

Qoomkii Nabi Luudhna waxay ahaayeen kuwa Akhlaaq Xun, oo Haweenka ka Leexda oo Ragga aada,

Markuu ka Waaniyeyna waxay isfareen in Luudh iyo inta Rumaysay laga Bixiyo Magaalada, iyagoo ku

Caayey inay Yihiin kuwo Nadiifa,Eebaase Halaagay,Nabadna Galiyey Nabi Luudh iyo intii Rumaysay.

waxaadna halkaas ku aragtaan in marka Akhlaaqdu Xumaato ay Dadka iskaga darman Wanaagga iyo

Xumaantu.

Goormayse Nadaafaddu Ceeb noqotay, waana wax la yaab leh in Wanaag laysku Caayo.

Qataadana wuxuu Yidhi: Way Caayeen Ceeb la'aan. Al-Acraaf (80-84).

85. Madyanna waxaan u Diray Wa-
laalkood Nabi Shucayb wuxuuna yidhi
Qoomkayow Caabuda Eebe idiinma
sugna Eebe ka soo hadhaye, waxaa
idiinka Timid Xagga Eebe Xujee
Dhammaystirana Miisidda iyo Mii-
saanka, hana ka Nusqaaminina Dadka
waxooda, hana Fasaadinina Dhulka
wanaajin kadib, saasaa idiin khayr
roon haddaad Mu'miniin tihiin.

86. Hana Fadhiisanina Jid kasta idin-
koo Goodin oo ka Celin Dadka Jidka
Eebe Ciddii Rumaysa idinkoo Qallooc la
dooni, xusuustana markaad yareydeen
oo Eebe idin badiyey, dayana siday No-
qotay Cidhibtii Fasaadiyaasha.

87. Haddayse Koox idinka mida Ru-
maysay waxa laygu soo Diray Kooxna
ayna Rumeynin Samra (Suga) inta
Eebe ka kala Xugmin Dhexdeenna Isa-
gaa Xaakim Khayr Roon ah.

'A > >.

l^Ja>|5 L£=sajS<s yjij*^

urq <_>>.

' JL-Jii) \ XJsls- Clj &CXff

Waxaa lagu Sheegay Madyan inay ahaayd Meel u Dhaw Magaalada Macaan ee Urdun, wuxuuna ka
waaniyey Nabi Shucayb inayna Nusqaaminin Miisidda iyo Miisaanidda, Dadkana Khayaamin, Dhulka-
na ayan Fasaadin Wanaajin kadib, Jidkana ayan Fadhiisan iyagoo Xaqa Dadka ka Celin iyagoo Qallooc
la raba, iyagoo laga rabo inay Xusuustaan sida Eebe u Badiyey iyagoo yaraa, haddayse Kooxu rumaysay
Xaqa midna Beenisay ha la sugo inta Eebe ka kala Xukumo illeen isagaa Xaakim khayr Roon ah.
Waxayna aayaduhu ku Tusin Xumaan falka Qoomkaas, maxayse ka heleen oon ahayn waxa aayaduhu
Sheegi doonaan oo Ciqaab darana. Al-Acraaf (85-87).

210

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

oM&

88. Waxay dheheen Madaxdii Iskibri-
say oo Qoomkiisii ah waxaannu kaa
Bixin Shucaybow adiga iyo kuwa ku
Rumeeyey Magaaladanada ama
waxaad ku soo Noqon Diintanada,
wuxuuna yidhi oo haddaan Necebna-
hayna.

89. Waxaan ku Been abuuranay Eebe
hadaan ku noqonno Diintiinna inta
Eebe naga Koriyey ka dib, Nagumana
habboona inaan ku Noqonno in Eebe
Doono Mooyee, Uleen Eebaa Cilmigii-
su waasac yahaye, waxaana talo Saa-
rannay Eebe, Eebow Nagu kala Xukun
Dhexdanada Xaq adaa Xaakim Khayr
Roon ahe.

Aayadahan waxay ka warrami waxay la qaabileen Nabi Shuceyb iyo inta la jirtay oo Mu'miniinta ah,
oyna ugu Gooddiyeen inay ka Eryi Magaaladooda haddayna ku soo Laaban Diinta,ku Noqoshada
Diintoodana waxay ula Jeedaan Dadkii ka baxay ee Raacay Nabi Shucayb iyo Xaqa Illeen Nabi
Shucayb marna diintooda ma haysane, ugu Dambayntii way Diideen Mu'miniintii Warkii Gaalada mar
Hadduu Eebe ka koriyey, waxayna talo saarteen Eebahood kana baryeen inuu si Xaq ah ku kala Xukumo
iyaga iyo Gaalada Xaqa Diiday, Taasina waxay ku Tusin inay Waajibtahay in Xaqa lagu sugnaado
laguna Dhaganaado, Eebana la talo saarto isagaa Xaakim Caadil ahe oo cid walba Marin waxay Mudan-
tahaye. Al-Acraaf (88-89).

90. Waxayna Dheheen Madaxdii
Gaalowday oo Qoomkiisii ka mida
haddaad Raacdaan Shucayb waad
Khasaarteen.

G3 ^jj^^^y^l^^

91. Waxaase qabtay Gariir waxayna
ahaayeen kuwo Guryahoodii ku Dhin-
tay (Iyagoo lagdan).

92. Kuwii Beeniyey Shucayb waxaad
Mooddaa inayna ku Nagaanin Magaala-
daas Dhexdeeda, kuwii Beeniyey Shu-
caybna iyaga umbaa Khasaaray.

93. Markaasuu isaga Jeedsaday oo
yidhi Qoomkayow waan idin Gaadh-
siiyey Fariintii Eebahay waana idiin

211

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

lj&

Naseexeeyey ee sideen ugu walbahaari
Qoom Gaala ah.

*1*494*&

Eebe wuxuu ka Warrami Gaalnimadooda iyo Madax adaygooda iyo waxay Dhexdabaalan oo Baadinimo
ah, iyagoo isaga Digay Raacidda nabi Shucayb oo ay Khasaare ku Sheegeen, waxaase qabatay Gariir
waxayna ku Dhinteen Guryahoodii waxaadna moodaa inayna Xaq Diidayaashu ku Nagaanin Halkaan,
Khasaarana iyaga umbuu ku Dhacay, Nabi Shucaybna wuu Isaga Jeedsaday Isagoo Sheegay inuu
Gaadhsiiyey Fariintii Eebe una Naseexeeyey uusanna u Murgaynin, Wax loo calaacalana ma aha Cid intii
Xaqa si Cad loo Gaadhsiiyey looguna Sharaxay Haddana Diidda, Dulmi, Madax adayg, Xaq diiddo iyo
Dhibid Dadka Toosan iyo Xaqaba. Al-Acraaf (90-93).

94. Magaalo Kasta oon Nabi u dirraba
waxaan ku Qabanay Ehelkeeda Cudur-
ro iyo Dhibaato inay Khushuucaan (oo
Baryaan Eebe).

95. Markaasaan u Baddallaa meejii
Xumaan (Dhibka) Wanaag (Khayr) in-
tay ka Bataan oy Dhahaan waxaa taab-
tay Aabayaalkaanno Dhibaato iyo Fa-
rax, Markaasaan ku Qabannaa kado
Iyagoon Ogayn.

96. Hadday Dadka Magaalooyinku
Rumeeyaan (Xaqa) oo Dhawrsadaan
waxaan ku Furi lahayn korkooda (Sii
dayn lahayn) Barakada Samada iyo
Dhulka, wayse Beeniyeen (Xaqii) Waa-
na qabanay waxay kasbanayeen
Dartiis.

97. Miyey ka aamin Noqdeen Dadka
Magaaladu inuu u Yimaaddo Dhibka-
naga Habeenkii iyagoo Hurda.

98. Miyeyse ka aamin yihiin Dadka
Magaaladu inuu u Yimaaddo Dhibka-
nagu Barqinkii iyagoo Ciyaari.

99. Ma waxay ka aamin Noqdeen
Dhibka Eebe, cid khasaartay yaa ka aa-
min Noqota Ciqaabta iyo Dhibka
Eebe.

^\^=LA J*(S3Att\j ^ =^A \j~a\J\

Adduunku waa Guri Imtixaam, Dadkana waxaa lagu Imtixaamaa Dhib iyo Khayrba inay Xusuustaan
Eebe, haddii kale wuxuu ku qaban Eebe kado iyagoon Ogayn, Hadduu Dadku toosnaado oo Xaqa Raaco
wuxuu Eebe ugu Deeqi lahaa Khayr iyo Barwaaqo, waxayse Beeniyeen Xaqii waxaana lagu ciqaabay
Dambigooda Dartiis, mana haboona in laga aamin noqdo Ciqaabta Eebe Illeen waxaa suurawda in
Ciqaabta Eebe u Timaaddo Habeen ay Hurdaan ama Maalin ay Ciyaari, Illeen cid Khasaartay umbaa
ka Aamin Noqota oon Xil iska saarin ka Dhawrsashada Ciqaabta Eebe.

Waxaana Xadiith ah: Mu'minka Xaalkiisu waa Khayr, hadday Dhib ku dhacdo wuu samraa Khayrna
wuu u Noqdaa, Hadduu Wanaag helana wuu Mahdiyaa oo Khayr u Noqdaa. Waana in saas loo Gartaa
Xaalka Eebana lagu Tiirsanaadaa. Al-Acraaf (94-99).

212

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

H*S&

100. Miyeyna u Caddaanin kuwa
Dhaxlaya Dhulka Ehelkiisa (Halaagii-
sa) ka dib haddaan doono Waan qaban
lahayn Dambigooda Dartiis, oon Da-
booli lahayn Quluubtooda oyna wax
Maqlin.

101. Taasi waa Magaalooyinkii
waxaana kaaga qisoonaynaa warkoo-
dii, waxayna ula timid Rasuuladii Xu-
jooyin mana ayan Rumayn Beenintoo-
da darteed horay, saasuuna u Daaba-
caa Eebe quluubta Gaalada.

102. Kamaanaan helin badankooda
Ballan, waxaanse ka hellay badankood
iyagoo Faasiqiina.

J^yjo pf\v i <* \ iLijj) o ' Lgijbl

•'-'\A' 7> f ? • -i 's 1 1< % 'Kit ",r

Eebe wuxuu halaagaa Ciddii Isla Waynaata oo Xaqa Beenisa, waxaase Habboon in Ciddii Dhaxasha ay
Waajibtahay inuu Toosnaado oo Hanuunsanaado si ayna ugu Dhicin Ciqaabta Eebe, sidii Qoomkii Nabi
Nuux, Nabi Huud, Nabi Saalax, Nabi Luudh, iyo Nabi Shucayb, oo Dhammaantood Nabiyadu ula
Yimaaddeen Xujooyin Cad, Badankooduna Xaqiibay Diideen, waxayna Muteen in la Daabaco Quluub-
tooda Fasiqiiinna noqdaan, Taasina waxay Caddayn in Xaqa la Raaco, lana digtoonaado, lana
Toosnaado. Al-Acraaf (100-102).

103. Markaasaan la Bixinay Nabi
Muuse Aayaadkanaga Xagga Fircoon
iyo Qoomkiisii wayna Dulmiyeen (Dii-
deen) ee day Siday Noqotay Cidhibtii
Mufsidiinta.

104. Wuxuuna Yidhi (Nabi) Muuse
Fircoonow Anagu Rasuul Eebaha Caa-
lamkaan ahay.

105. Waxaana Dhab ah inaan Eebe ka
Sheegayn waxaan Xaq ahayn, waxaana
idiin la imid Xujo Eebihiin ee u daa Ba-
nii Israa'iil la Jirkayga.

*< *»\ >' -if

filial

106. Wuxuuna yidhi (Fircoon) had-
daad la Timid Aayad keen haddaad
Run Sheegi.

107. Markaasuu Tuuray Ushiisii mar-
kaasay soo Baxday iyadoo Mas Cad ah.

213

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

1 08 . Wuxuuna Siibay Gacantiisii mar-
kaasay soo Baxday iyadoo u Cad Dad-
ka Eegi.

Nabi Muuse wuxuu Eebe u diray Fircoon iyo Qoomkiisii isagoo Aayado wata, wayse Beeniyeen oo
diideen, wuxuuna u sheegay Fircoon inuu Rasuul Eebe yahay Dhabna waxaan Xaq ahayn uusan Shee-
gayn, Xujana uu la yimid uuna warsaday inuu u Daayo Banii Israa'iil, wuxuuse Codsaday Fircoon sidii
Caadada u ahayd inuu Xujo Keeno hadduu Run Sheegi, wuxuuse u Muujiyey Ushii oo Mas Noqotay iyo
Gacantiisa oo Cad Cudur la'aan.
Qisaduna saasay ku socotaa inta laga halaago Fircoon iyo Colkiisii Xumaa. Al-Acraaf (103-108).

109. Waxay dheheen Madaxdii qoom-
kii Fircoon ka mida kani waa sixirroow

aad u yaqaanna.

110. wuxuuna Dooni inuu idinka
Bixiyo Dhulkiinna ee Maxaad Faray-
saan.

111. waxayna Dheheen dib u Dhig
(Xaalkiisa) iyo Walaalkiis una dir Ma-
gaalooyinka kuwo soo kulmiya.

1 12. oo kuu Keena Sixir badane kasta
aadna u yaqaanna.

113. Waxayna u Yimaaddeen Sixir-
layaashii Fircoon waxayna Dheheen
Ujuuro maleenahay haddaan annagu
Adkaanno.

1 14. Wuxuuna yidhi haa, waxaadna
noqonaysaan kuwa la soo Dhaweeyo.

115. Waxayna dheheen Muusow ama
Tuur ama aan tuurro.

116. Wuxuuna yidhi Tuura, markay
Tuureenna waxay Sixreen Indhaha
Dadka wayna Cabsi galiyeen waxayna
la yimaadeen Sixir wayn.

S-fr'x&

^i < < --*rt" \»*f*\' ~".\{-

@ii^iii)\^

Saasaad u aragtaa markuu Dambiile Fircoon Xaqii Beeniyey inuu Madaxdii Ka ag dhawaydna ay ku
raaceen Beenintii iyagoo ku sheegi Nabi Muuse inuu Dooni inuu Dadka Dhulka ka Bixiyo Taasoo ay
rabeen inay Dadka Khaldaan, waxayna Dadkii ku Dheheen wax na fara idinkaa idinka amar qaadanay-
naaye, waxayna u soo Jeediyeen in la sugo Muuse iyo Walaalkii,Dadka la soo kulmiyo Cid kastoo Sixir
Taqaanna Timaaddo, wayna u Yimaaddeen Fircoon Iyagoo warsan Ujuuro hadday Adkaadaan, wuxuu-
na ugu yaboohay Ujuuro iyo waliba u Dhawaansho, waxayna Tuureen wax ay Indhaha Dadka ku Sixreen
kuna Cabsi galiyeen oo wayn. Taasina waxay ku Tusin Xaalkii Fircoon iyo Colkiisii ee Xumaa
Khaldanaana. Al-Acraaf ( 1 09- 1 1 6).

214

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

u*8£

117. Waxaana u Waxyoonay (Nabi)
Muuse Tuur Ushaada, waxayna soo
Baxday inay Cunto waxay Dhoob-
dhoobeen.

118. Waxaana Sugnaaday Xaqii
waxaana Buray waxay Falayeen.

1 1 9. Waxaana lagaga Adkaaday Gaa-
ladii halkaas, waxayna noqdeen iyagoo
Dullaysan.

120. Waxaana loo riday Sixirlayaashii
Sujuud.

121. Waxayna Dheheen waxaan Ru-
meynay Eebaha Caalamka.

122. Eebaha Muuse iyo Haaruun.

123. Wuxuuna yidhi Fircoon Miyaad
rumeyseen Muuse, Idan ka hor, Arrin-
tani waa Dhagar aad ku Dhagarteen
Magaalada si aad uga Bixisaan Xaggee-
da Dadkeeda, waad ogaan doontaan.

124. Waxaan u gooyn Gacmihiinna
iyo Lugahiinna isdhaaf waana idin
Wadhi Dhamaantiin.

125. Waxayna Dheheen Xagga Eeba-
hanaa u Noqonaynaa.

1 26. Waxaad nagu nacayso oon ahayn
inaan Rumaynay Aayaadka Eebahan-
no ma jiro, markay noo Timid, Eebow
samir naga Buuxi na dilna anagoo
Muslimiina.

poj^iijjiGrQt

Waxaa Sugnaaday Xaqii Xumaantiina waa Burtay, Gaaladiina waa laga Adkaaday iyagoo Dullaysan,
Sixirlayaashiina way Rumeeyeen Xaqii, wuxuuse ku Guul guulay Fircoon Arrintaas, wuxuuna sheegay
inay rumeeyeen Xaqa Isagoon u idmin, wuxuuna ugu goodiyey inuu Ciqaabi oo Gooyn Gacmaha iyo
Lugaha, Wadhina, wayse Calool adaygeen Eebana warsadeen Samir iyo Adkaysi Illeen waxaan Xaqa
Rumayntiisa ahayn Fircoon kuma Nicine, Kuna oofsado Eebe iyagoo Muslimiina.
Waana kaas Xaqa Xumaan Waligeed, waana kaas Fircoon iyo Isla waynidiisii, waana kaas Xaq oo lagu
sugnaado iyo Rumayn aayaadkiisa Dhaba. Al-Acraaf (117-126).

127. Waxay Dheheen Madaxdii oo
Qoonkii Fircoona ma ku Dayn Muuse
iyo Qoomkiisa inay Fasaadiyaan Dhul-
ka inuu ku daayo adiyo Cibaadadaada

215

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

(iyo ILaahyadaada). wuxuuna yidhi
waxaannu Dili Wiilashooda waxaannu
dayn Gabdhahooda anagaana ka sar-
rayna oo Dullayn.

128. Muusana wuxuu ku yidhi Qoom-
kiisa Kaalmaysta Eebe, samrana Dhul-
ka Eebaa iska leh wuxuuna dhaxalsiin
Cidduu doono oo addoomadiisa ka
mida, Cidhibta (Fiicanna) waxaa iska
leh kuwa Dhawrsada.

129. Waxayna ku dhaheen waa nala
Dhibay ka hor Imaatinkaaga iyo ka dib
Imaatinkaaga, wuxuuna (Nabi Muuse)
ku Yidhi waxay u Dhawdahay in Eebi-
hiin halaago Cadawgiinna oo Dhulka
idinku reebo si uu u Eego waxaad
Fashaan.

,/,//.; "?'.*>-' ^*^

Madaxdii Xumayd ee Fircoon ka ag Dhawayd waxay Fircoon u Jeediyeen arrin ah ma waxaad dayn
Muuse iyo Qoomkiisa inay Fasaadiyaan Dhulka adna ay kuu Daayaan ILaahyadaada, waxaana la
sheegay in Fircoon lahaa ILaahyo uu qarsoodi ku Caabudi jiray, wuxuuse ugu Jawaabay waxay rabeen
oo ah inuu Layn Wiilasha oo Dayn Gabdhaha inuu ku Shaqaysto ee u rooni ma aha, wuxuuna ku faanay
inuu Muuse iyo Qoomkiisa ka Adagyahay kana sarreeyo, waana faan Jaahil aan wax garanayn.
Nabi Muuse isagu wuxuu u Jeedsaday Xagga Eebe wuxuuna faray Qoomkiisa inay Kaalmaystaan Eebe
Samraanna Ogaadaanna in Dhulka Eebe Leeyahay una reebi Cidduu doono oo Addoomadiisa ka
mida Cidhibta Fiicanna ay yeelan kuwa dhawrsada, waxaase Calaacalay Qoomkiisii oo sheegay in mar
kasta la Dhibay, wuxuuna ku Calool adkaysiiyey inay u dhawdahay in Eebe Halaago Cadowgooda oo
Dhulka iyaga u reebo Imtixaan dartiis iyo inuu Eego waxay falaan, wana taas Xaqa iyo Xumaan iyo
Mu'min iyo Gaal Xaalkiisu. Al-Acraaf (127-129).

130. Waxaan ku qabanay Fircoon
Ehelkiisii Abaar iyo Nusqaan Midhaha
inay wax Xusuustaan.

131. Hadduu Wanaag u Yimaaddo
waxay Dhahaan anaa leh tan (Mudan),
hadday Dhibaato ku Dhacdana waxay
sharaystaan Muuse iyo inta la jirta,
Baaskoodu wuxu uun jiraa Eebe Agtii-
sa, badankooduse ma Oga.

132. Waxayna dheheen wax kasta oo
aayad ah ood noola timaaddo inaad
nagu Sixirto anagu kuma rumaynayno.

216

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

ifi$&

133. Markaasaan ku Dirray Daad,
Ayax, injir iyo : Rah iyo Dhiig aayaad
Cad iyagoo ah, wayna iskibriyeen
waxayna ahaayeen Qoom Dambii-
layaal ah.

134. Markuu ku Dhacay korkooda
Cadaabku waxay dheheen Muusow
noo Bari Eebahaa wuxuu kugula Balla-
may, haddaad naga fayddo Cadaabka
waannu ku Rumayn, waxaana la diri (u
dayn) la jirkaaga Banii Israa'iil.

135. Markaan ka faydnay Cadaabkii
tan iyo Muddo ay Gaadhayaan yey
ahaadeen kuwo Buriya (Ballankii).

Eebe wuxuu ku qabtay Fircoon iyo Qoomkiisii Abaar iyo Beerihii oo ka Nusqaamay Bal inay Waantoo-
baan, waxaase dhacday in marka Wanaag u yimaadana ay Sheegtaan inay Mudanyihiin, haddii Xumaani
Taabatana ay Baasaystaan Nabi Muuse iyo inta la jirta, mase oga in Dhibaatadu uga imaan Xagga Eebe,
markaasay caddeeyeen warkii oo u Sheegeen Nabi Muuse iyo Dadkii Rumeeyey wax kasta oo calaamada
oo loo keeno inayna Rumaynayn, Markaasaa Eebe ku sii daayey Daad, Cayayaan, Rah, Ayax iyo Dhiig
oo ah Calaamooyin Cad cad, wayse iska kibriyeen, waxayna noqdeen Dambiilayaal, Markuu dhibku ku
Dhacayna waxay u Sheegeen Nabi Muuse in Haddii Dhibka laga faydo ay Rumayn Xaqa, wayse Bee-
niyeen Ballankii,

Taasina waxay ku Tusin Awoodda Eebe iyo siduu wax u Ciqaabo, iyo Xumaanta Gaalada iyo Madax
adaygooda, waxaase haboon in Xaqa la Raaco. AJ-Acraaf (130-135).

JliiiJ 'jjSj c&Ji\ ^12L>

136. Waan ka aarsannay Gaaladii
waxaana ku Maanshaynay Badda II-
leen waxay beeniyeen Aayaadkanaga,
wayna Halmaameen.

137. Waxaana Dhaxalsiinnay Qoom-
kii ahaa kuwa lagu Dullaysto Bariga
Dhulka iyo Galbeedkiis (Masar iyo
Shaam) een barakaynay Dhexdiisa,
wayna u Dhammaatay Kalimada
(Yaboohii) Eebahaa ee wanagsanaa
Banuu Israa'iil samirkoodii Dartiis.
waxaana Baabi'inay wuxuu Samay-
nayey Fircoon iyo Qoomkiisii iyo
waxay Dhisayeeen.

138. Waxaana Tallaabinay Banuu
Israa'iil baddii waxayna u Yimaadeen
Qoom ku Nagi Sanamyadoodii mar-
kaasay dheheen Muusow Nooyeel

° >- £>" yA * ^i* . - ^'i.' 9 .'y » ** \""" if

217

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

(i$&

ILaah siday iyaba Ilaahyo u yeesheen
wuxuuna ku Yidhi idinku waxaad tihiin
Qoom Jaahiliina.

139. Kuwaas waa lagu Halaagi waxay
ku suganyihiin waana Baadhil waxay
fali.

fy^iJis fy\vA&\tfj$&S

grA| Ojl^

\j s u JLiy A^pjfc lijC^ <>X£a uj,
E5 <ij^I-*>

Eebe wuxuu ka warrami in markay Gaaladu Madax adaygeen Xaqii uu Halaagay, Baddana ku Maans-
heeyey, Fircoon iyo Qoomkiisiina saasay ku halaagsameen, waxaana dhulkii ku soo hadhay Dadkii la
Dullaysan jiray, waxayna Dhaxleen Dhulkii Barakaysnaa, waxaana la halaagay Fircoon iyo Qoomkiisii
iyo waxay Dhisayeen, waxaase Dhacay in kuwii Jaahiliinta ahaa ee Banuu lsraa'iil ay warsadeen Nabi
Muuse inuu iLaahyo u Yeelo sida kuwa ay arkeen oo Caabudayey Sanamyo, una Sheegay inay Jaahilii-
nyihiin, waxay kuwaasu falina Khasaare iyo Baadhil yahay, waxaa sugnaatay in dad u Yimaadeen
Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Kuna Dhaheen noo Samee Geed sida Gaaladu
u Leedahay Geed ay hubkana ku Xoqdaan, Markaasuu Yidhi Eebaa wayn waa waxay ku dhaheen Banii
lsraa'iil Nabi Muuse Ilaah noo yeel siday Ilaah u leeyihiin, waxaad qaadaysaan Jidkii kuwii hore, Taasina
waxay Muujin in Xaqa layskaga daydo ee aan Xumaan iyo Dambi layska raacin layskagana dayanin. Al-
Acraaf (136-139).

140. Wuxuu yidhi ma wax Eebe ka
soo hadhay yaan Ilaahnimo idiinka
doonaa isagoo Caalamkan (Jooga)
idinka Fadilay.

141. Xusuusta markaan idinka Kori-
nay Fircoon Dadkiisii iyagoo idin
dhadhansiiyey Cadaab Xun, oo lay-
nayey Wiilashiinna daynayeyna Gabd-
hihiinna, Arrintaasna waxaa ku Sugan
Ibtilo Eebihiin Xaggiisa ka ahaatay oo
wayn.

142. waxaan u yaboohnay Nabi Muu-
se Soddan habeen waxaana ku dha-
maystirray Toban, wuxuuna ku dham-
maaday Ballankii Eebihiis Afartan Ha-
been, wuxuuna ku yidhi Nabi Muuse
Walaalkiis Haaruun iiga dambee
Qoomkayga Wanaajina hana raacin
Jidka Mufsidiinta.

Wuxuu Xusuusiyey Nabi Muuse Qoomkii Nicmooyinka Eebe iyo siduu Fircoon uga koriyey isagoo
Wiilashana laynayey, Gabdhahana daynayey si uu u Dullaysto, Markaasaa Eebe u Yaboohay Nabi
Muuse Kitaabkii Tawreed, siiyeyna Muddo Afartan Habeena si Eebe la hadalkiisa ugu darbado, waxaa-
na Intaas la sii Joogay Dadkii Walaalkiis Nabi Haaruun oo uu u dardaarmay inuu Wanaajiyo Dadka
Xumaanna ku Raacin.

Taasina waxay ku Tusin in Khayrka laysku baraarujiyo, Illeen Haaruunba Nabi buu ahaaye. Al-Acraaf
(140-142).

218

Suurat Al-Acraaf

Juz 4 9

fc^lM

143. Markuu u Yimid Nabi Muuse
Ballankanagii oo la hadlay Eebihiis
wuxuu yidhi Eebow i tus aan ku arkee,
wuxuuna yidhi Eebe ima arkaysid ee
day Buurta Hadday Meejeeda ku su-
gnaato markaasaad i arki, markuu
Eebe u Daahiray Buurtii wuxuu ka yee-
lay Burbur waxaana dhacay Nabi
Muuse suuxdin Darteed, markuu
miyirsadayna wuxuu Yidhi (Eebow
adaa) Nasahan waan kuu Too bad kee-
nay waxaan ahay Mu'miniinta kan ugu
horreeya (Waqtigan) inaan Adduunka
lagugu (arkayn).

144. Wuxuu Yidhi Eebe Muusow
waxaan kaa doortay Dadka (Saban-
kan) Diriddayda iyo lahadalkayga Dar-
tiis ee qaado waxaan ku siiyey ahowna
kuwa Mahdiya.

145. Waxaan ugu qorray alwaaxda
wax kastoo wacdi iyo Caddayna, ee ku
qaado Niyadadag farna Qoomkaaga
inay qaataan, ha qaataan Teeda Fiica-
ne Waxaan idin tusin Guryihii
Faasiqiinta.

*.S' <"< *'.& '*-- *1 \< \""\\ 'u

d^Ai li J^3 *^£ J£J ^L- yg aij *JaJ>y>

Nabi Muuse markuu ku Yimid Muddadii 00 Eebe la hadlay yuu ka Baryey inuu Arko, Eebese sarreeye
wuxuu u sheegay inuusan arkayn, markuu Buurtii u Daahiriyeyna ay Burburtay, Nabi Muusana Suuxay
markuu miyirsadayna uu wayneeyey Eebe 00 Nasahay, markaas Eebe Xusuusiyey siduu u Doortay uuna
faray inuu qabsado waxa loo waxyooday ee waanada iyo Caddaynta ah, qoomkiisana faro inay aad u
qabsadaan, wuxuuna Tusay Guryihii kuwii Faasiqiinta ahaa ee la Halaagay.

Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi: Dadku way Suuxi Qiyaamada
anaana u soo hor miyirsan markaasaan Arkaa Nabi Muuse 00 Carshiga haysta, marka ma ogi inuu
hortay soo Miyirsaday iyo inuu ka mid yahay kuwa Eebe ka soo Reebay, Taasina waxay ku Tusin
Sharafta Nabigeenna iyo Nabi Muusaba, iyadoo Nabiyaduba, Sharaf wada leeyihiin.
Al-Acraaf(143-145).

146. Waxaan ka Iilaa Aayaadkayga
kuwa isku Kibriya Dhulka Xaq darro,
hadday arkaan Aayaad kasta ma Ru-
meeyaan hadday arkaan Jidka Ha-
nuunka kama Yeeshaan Waddo, had-
day Arkaan Waddada Baadidana
waxay ka yeeshaan Jid, waxaana ugu
Wacan inay Beeniyeen Aayaadkanaga
oy ahaayeen kuwo Halmaamay.

»>.

%it^^i^.i%ijiir^i

219

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

effl&fi&

147. Kuwa Beeniyeen Aayaadkanaga
iyo la Kulankanaga Aakhiro waxaa
Buray Camalyaalkooda Miyaase laga
abaal mariyaa waxay Carnal falayeen
Mooyee.

148. Waxay ka Yeesheen qoomkii
Nabi Muuse Gadaashiis Jawhartoodii
Dibi Cod leh, miyeyna arkaynin inuu-
san lahadlaynin kuna Toosinaynin Jid,
way Yeesheen iyagoo Daalimiin ah.

149. Markii Gacmahooda lagu Riday
(Nidaamoodeen) oy arkeen inay Dhu-
meen waxay Dhaheen Hadduusan noo
Naxariisan Eebahanno oosan noo
Dambi Dhaafin waxaan Noqonaynaa
kuwo Khasaara.

iitfe^l

dj JU^-1 X-il* (np^t: * J

Xaqa waxaa laga Leexin kuwa iskibriya oon Xaqa Rumayn, hadday Xumaan arkaanna Raaci, Illeen
waxay Beeniyeen oo Halmaameen Aayaadka Eebe, kuwa Beeniya Aayaadka Eebe iyo la FCulankiisana
waxaa Buri Camalkooda. Sufyaan Binu Cuyeyna wuxuu Yidhi : Waxaa laga siibay Fahminta Quraanka
markaasaa laga Leexiyey.

Aayadaha kale waxay ka warrami in Qoomkii Nabi Muuse intuu ka Maqnaa ka yeesheen Dibi waxay
Caabudaan, waana Doqonnimo Illeen wax ma taree, markay arkeen inay Khasaareenna waxay Sheegeen
haddaan Eebe u Dhaafin una Naxariisan inay Dhab u Khasaareen. Al-Acraaf (146-149).

150. Markuu ku soo Noqday Nabi
Muse qoomkiisii isagoo Cadhaysan oo
Walbahaarsan wuxuu yidhi waxaa Xun
Waxaad iiga dambeyseen Gadaashay,
ma waxaad Dadajisateen Amarkii Ee-
bihiin wuxuuna Tuuray Alwaaxdii
wuxuuna Qabtay Madaxa Walaalkiis
Isagoo Xaggiisa u Jiidi, wuxuuna Yidhi
Ina Hooyoow qoomku way i tabarya-
raysteen waxayna u dhawaadeen inay i
Dilaan ee ha igaga farxin Colka hana
iga yeelin la Jirka Qoomka Daali-
miinta ah.

151. Wuxuuna yidhi Nabi Muuse Ee-
bow u Dambi Dhaaf ani iyo Walaalkay
nana gali Naxariistaada adaa Naxariis
badane ahe.

220

Suurat AJ-Acraaf

Juz' 9

®&l$&

152. Kuwa Yeeshay Dibi waxaa
Gaadhi Cadho Eebahood iyo Dulli No-
losha adduunyo saasaana ku Abaal
marinaa Been abuurtayaasha.

153. Kuwa Falay Xumaan Markaas
Toobad keenay intaas ka dib oo Ru-
meeyey Xaqa Eebahaa intaas ka dib
waa Dambi Dhaafe Naxariista.

Markuu Nabi Muuse ku soo Noqday Qoomkiisii isagoo Cadhaysan oo ka Walbahaarsan waxay faleen

wuxuu ku yidhi Waxaa Xun waxaad iiga Dambeyseen, ma waxaad Dedejisateen Amarkii Eebe, wuxuuna

Cadho la Tuuray Alwaaxii, wuxuuna Madaxa qabtay Walaalkiis Haaruun oo uu ku Dhaafay Gadaashii

wuuna Jiiday,

Markaasuu Calaacalay oo ku Yidhi ina Hooyo Madaxa hay qabanin, qoomkii way i Liideen ina Dili

Gaadheen ee Colka ha igaga Farxin, Daalimiintana haygala mid Dhigin, Markuu ogaaday inuu walaalkii

Dambi la'aan yahay yuu u Dambi Dhaaf warsaday Naftiisa iyo Walaalkiis.

Waana Abaalka Been abuurayaasha, Ciddiise Xumaan Fasha oo Toobad keenta oo Xaqa Rumaysa Eebe

wuu u Dambi Dhaafi.

Abuu Qilaabo wuxuu Yidhi: Waxaa Dulli Mudan Been Abuurte oo Dhan. Al-Acraaf (150-153).

154. Markay Cadhadu ka Xasishay
Nabi Muuse wuxuu Qaatay Alwaaxdii
waxaana ku qorraa hanuun iyo Naxa-
riis u ah kuwa Eebahood ka Cabsan.

155. Wuxuu ka Doortay Nabi Muuse
Qoomkiisa Toddobaatan Nin Ballan-
kanaga Dartiis, markay qabatay Ga-
riirku wuxuu Yidhi Eebow haddaad
Doonto waad halaagi lahayd horay iya-
ga iyo Anigaba, ma waxaad noo halaa-
gi waxay faleen Sufaho naga mida, waa
Imtixaankaaga Ciddaad doontana
waad Dhumisaa kaad dontana waad
hanuunisaa adaa Wali noo ah ee noo
Dambi Dhaaf noona Naxariiso adaa
Dambi Dhaafe Khayr roon ahe.

•> ' fat'*" s* S ' <* . '

YAW ,- IvV^ -^ > '"- ' > 'u'i'

156. Noona qor adduunyadan Wa-
naag iyo Aakhiraba waannu kuu noqo-
naye, wuxuu Yidhi Cadaabkaygu
wuxuu ku dhici Ciddaan Doono, Naxa-
riistayduna waxay u Waasac Noqotay
wax kasta, waxaana u qori kuwa

-Cji\»jci jLk

>'j^

^4^H^^^L^^ii>^^

221

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

Dhawrsada oo Bixiya Zakada
Kuwa Aayaadkaygana Rumeeya.

lyo

►Lli

Markay Cadhadii ka Ba'day Nabi Muuse wuxuu qaatay Looxdii oo hanuun iyo Naxariis ku qorantahay,
kuna waantoobi Ciddii Cabsan, wuxuuna Doortay Toddobaatan Qoomkiisii ka mida inay Eebe u
Toobadkeenaan, markuu Gariirkii qabtayna wuxuu ku calaacalay in hadduu Eebe doono uu halaagi
lahaa mar hore, Haddase ma waxaa naloo Halaagi wax kuwo Xun oo Naga mida faleen, Eebow waa
Imtixaamkaagii, Ciddaad Doontana waad Dhumisaa taad Doontana waad hanuunisaa, adaana wali noo
ah, ee noo Dambi Dhaaf noona Naxariiso, adaa Dabmi Dhaafe Khayr roon ahe, noona qor adduun iyo
Akharaba Wanaag, waan kuu Toobad keenaye, wuxuuna u sheegay Eebe inuu Cadaabkiisu ku Dhici
Cidduu Doono, naxariistiisuna wax kasta u Waasac tahay, Khayrna mudan kuwa Dhawrsada oo Bixiya
Zakada, Rumeeyana Aayaadka Eebe.

Taasina waxay ku Tusin Waasac Nimada Naxariista Eebe iyo in lagu Dadaalo sidii loo Heli lahaa. Al-
Acraaf (154-156).

157. ee ah kuwa Raaca Rasuulka Na-
biga ah ee Umiga ah ee ah kay ka he-
leyeen Isagoo ku qoran agtooda Taw-
reed iyo Injiil Farana wanaagga kana
reeba Xumaanta una Baneeya Wanaag-
ga (Xalaasha) kana Xarrima Xumaanta
(Xaaraanta) kana dejiya Culayskii iyo
Xadhkihii korkooda ahaa, kuwa Ru-
meeyey Nabigaas oo Qaddariyey oo u
Gargaaray oo Raacay Nuurka lagu soo
Dejiyey kuwaasu waa uun kuwa
Liibaanay.

1 58. Waxaad Dhahdaa Dadow anugu
waxaan ahay Rasuulkii Eebe ee Xag-
giinna Dhammaan, waana Eebaha iska
leh Xukunka Samooyinka iyo Dhulka,
ILaahay mooyee Eebe kalana ma jiro
isagaa wax nooleeya, waxna Dila ee
Rumeeya Eebe iyo Rasuulkiisa Nabiga
ah ee Umiga ah ee Rumeeyey Eebe iyo
Malaa'igtiisa Raacana inaad hanuun-
taan.

1 -1 .n'-Vf '"if"' >^<"> >r ''

Aayadahani waxay Tilmaami Nabiga Muxameda (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) oo
ah inuu wanaagga faro Xumaantana ka reebo, Xalaashana u Banneeyo Xaaraantana ka reebo, Dhibka
iyo Culayskana ka fududeeyo, oy Naxariista Eebena Mudan Ciddii raacda, oo Rumaysa, qaddarisa,
U gargaarta, oo Raacda Quraanka Nuurka ah, inay Liibaanto, waana Rasuul Eebe u soo diray Dadkoo
Dhan, oy Waajibtahay in la Raaco si loo hanuuno.

wana taas Tilmaanta Nabiga, waxa Dadka laga dooni inay falaan oo Xaq ah Ciddaan Indho la'ayn. Al-
Acraaf (157-158).

222

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

159. Waxaa ka mida Qoomkii Nabi
Muuse Umad ku Hanuunsanayd Xaqa
kuna Caddaalad falaysay.

1 60. Waxaana u kala gaynay Laba iyo
Toban Farac oo Ummadood, waxaa-
na u Waxyoonay Nabi Muuse markay
Waraab warsadeen Qoomkiisii inuu ku
garaaco Ushiisa Dhagaxa waxaana ka
soo burqatay laba iyo toban ilood cid
kastana waxay Ogaatay Meejey ka
Cabbi lahayd, waxaana ku hadhaynay
Daruuro, waxaana ku soo Dejinay
Manni (Macaan) iyo Cunno, waxaana
ku nidhi ka Cuna wanaagaan idinku
Arzuqay, mana ay an na dulmiyin
waxayse Dulmiyeen Naftooda.

161. Markii lagu yidhi dega Magaala-
daa kana Cuna Meejaad doontaan
Dhehana Eebow noo Dambi dhaaf,
kana gala Albaabka idinkoo Sujuudsan
aan idiin Dhaafno Dambigiinee una
siyaadinno samafalayaashee.

162. Waxayse ku badaleen kuwii dul-
mi falay oo ka mida hadal ka duwan kii
loo yidhi (Fala) waxaana ku Dirray Ca-
daab Samada kaga Yimid dulmigoodii
Dartiis.

o-u\ S^=> fe Ju L_^ l^is* bJul
c -fc --~t < •£"»• • *Vv^> '\'\\

>?r>

<^S* 1 J^>-j p-f& (&>% ^ J-i

Eebeheen wuxuu inoo Sheegay inuu qoomkii Nabi Muuse ka mid ahaayeen Dadka Xaqa raacay 00 ku
socday, kana yeelay Banii Israa'iil qaybo Midba meel ka cabto, Eebana ugu Nicmeeyey Nicmooyin
Badan sidaan soo sheegnay horay ayse Dulmi faleen, wanaagiina Xumaan ku badaleen, Taasina waa
Caadadooda Xun ee Xaqa ka leexsan. waxaase lagu abaal mariyey Ciqaab daran, ay Waajibtahay in laga
Digtoonaado isagoo kale. Al-Acraaf ( 1 59- 1 62).

163. Warso (Yuhuud) Magaaladii
Badda ku Dhawayd (Dadkeedii) mar-
kay Xadgudbayeen Sabtida, 00
Kalluunkoodu u Imanayey Maalinta
Sabtida ah isagoo Muuqda, Maalin-
taan Sabti ahaynna uma Timaaddo,
saasaana ugu Imtixaanaa Faasiqni-
madooda Darteed.

223

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

\%&

164. Ka Warran markay Tidhi Umad
ka tnida maxaad u Wacdiyeysaan qoom
Eebe halaagi ama u Cadaabi si daran,
waxayna dhaheen waa Eebe u Cudur
daarasho, iyo inay Dhawrsadaan inay u
Dhawyihiin.

165. Markay Halmaameen wixii lagu
waaniyey waxaan korinay kuwii Xu-
maanta Reebayey waxaana ku qabanay
kuwii Dulmiga falay Cadaab Xun
Faasiqnimadooda Darteed.

166. Markay ku Madax adaygeen
wixii laga reebay yaan ku nidhi Noqda
Daanyeer Dullaysan.

Wuxuu Eebe halkan kaga warramay Yuhuuddii deganayd magaalo Badda ku Dhawayd oo lagu sheegay
Magaceeda Aayla, Markii Dadkeedii Xadgudbeen oo Kalluunka laga reebay Maalinta Sabtida ah ay
Ugaadhsadeen Markuu u soo Muuqdo Sabtida, Maalmaha kalana ka qarsoomo Imtixaan dartiis,
waxayna u qaybsameen Saddex qeybood : Koox Ugaadhsatay, mid ka Reebtay Xumaanta, iyo mid iska
Aamustay, Kuna yidhi Kooxdii wax Reebaysay maxaad u Waaninaysaan Dad Eebe Halaagi ama Cadaa-
bi, markaas ugu Jawaabeen inaan Waajib gudanno yaannu u Fali, ama ay Dhawrsadaan, markiise ay
halmaameen waanadii yaa waxaa la koriyey kuwii Xumaanta Reebayey, waxaana Cadaab lagu qabtay
kuwii Xumaanta falay, Laguna yidhi Daanyeer Dullaysan noqda, Taasi waxay ku tusin Waajibnimada
Xumaan Reebka iyo Samo farka, waxaana la sheegay in Yuhuuddu Dabi jireen Kalluunka Maalinta
Sabtida ah, markuu ku dhacana ay la baxaan Maalinta Dambe, Taasina waxay ku tusin Khayaamada iyo
Xumaanta Yuhuud.

Tan kale waxaa laga aamusay kuwii aamusay, waxaana lays warsaday in la halaagay iyo in la Nabadga-
liyey, Labadana waa la Sheegay. Al-Acraaf (163-166).

167. Xusuusta markuu Eebe Ogey-
siiyey inuu u soo Bixiyaa Yuhuud tan
iyo Qiyaamaha cid Dhadhansiisa Ca-
daab Xun, Eebahaana Ciqaabtiisu way
Deg degtaa, waana Dambi Dhaafe
Naxariista.

168. Waxaana ku kala gaynay Dhulka
iyagoo Umada ah, kuwo suuban iyo
kuwo kalaba waxaana ku imtixaannay
wanaag iyo Dhibba inay Noqdaan.

169. Waxaana Baddelay kuwo Xun
oo Dhaxlay Kitaabkii qaadanina Muu-
qa Adduunyadan Dhaw, iyagoo Dhihi

224

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

[*$&

waa naloo dhaafi hadduu u Yimaaddo
muuqaal la midana way qaataan,
miyaan laga qaadin Ballankii Kitaabka
inayan Eebe waxaan Xaq ahayn ku
sheegin oyna Akhriyin waxa Dhaxdiisa
ah, Daarta Aakhiro yaana u Khayr
roon kuwa dhawrsada ee miyeeydan
wax kasayn.

170. Kuwa Qabsada Kitaabka oo
Ooga Salaadda annagu ma dayacno aj-
riga kuwa wax Suubiya (Samo fala).

SC'K 9 "' * '\' ' *•' ' 9> ''\\* **Y *V* * "

Wuxuu Eebe u yaboohay Yuhuud in loo soo Bixiyo Tan iyo qiyaamada Dad Dhadhansiiya Ciqaab daran,
Eebana isagaa wax Ciqaaba, Naxariistana, waxaana lagu kala saydhay Adduunka iyagoo kuwo Roon iyo
kuwo Xunba lahaa, waana la Imtixaamay Bal inay waantoobaan, waxaase ka dambeeyey kuwaas kuwo
Adduunyada ka doortay Aakhiro inkastoo Ballan laga qaaday waxaan Run iyo xaq ahayn inayna Eebe
ku sheegin, oy Kitaabkana Bartaan, Illeen daarta Aakhiro Yaa u Khayroon Ciddii Dhawrsan oo wax
kasiye, Ciddiise Qabsata Kitaabka Xaqa ah iyo Xaqa dhabta ah oo Salaadda Oogta Eebe ma Dayaco
Ajriga Sama falaha. waxayna ku tusin Wanaag ku Dadaalka. Al-Acraaf (167-170).

171. (Ka warran) markaan ku koryee-
lay Buurtii, sidii isagoo hadhayn, una
maleeyeen inuu ku Dhici, kuna nidhi ku
qaata waxaan idin siinay Niyad Adag,
kuna waana qaata waxa ku sugan si aad
u dhawrsataan.

172. (Xusuuso) markuu Eebahaa ka
qabtay Dadka Dhabarkooda Fara-
coodii uuna marag uga Yeelay Naftoo-
da, kuna Yidhi Miyaanaan Eebihiin
ahayn, oy dhaheenna inaad Eebahanno
tahay yaan Marag Kacnay, inaydaan
dhihin Maalinta Qiyaame annagu
Waan halmaansanayn kan.

173. Ama aydaan Dhihin waxaa wax
la wadaajiyey (Eebe) Aabbayaalkanagii
mar hore annaguna waxaan nahay fa-
rac ka Dambeeyey ee miyaad noo ha-
laagi waxay faleen Xumo falayaal.

225

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

m%&

174. Saasaanu u Caddaynaa Aayaad-
ka iyo inay u Noqdaan Xaqa.

$ 3y^X^^ &&$&

Eebe wuxuu ku Amray Banii Israa'iil inay Niyad adag ku qaataan Kitaabkii Tawreed, wuxuuna korkoo-

da yeelay Buur hadhaysay, haddayna Aqbalina lagu dabooli, Waxaa Kale oo la faray inay ku Socdaan

Tawreed si ay u Dhawrsadaan. Aayadaha kalana waxay ka warrami in Eebe Banii Aadamka Naftooda

Marag uga yeelay, warsadayna inuu Eebahood yahay iyo in kale, oyna marag kaceen Ilaahnimada Eebe,

si ayna u Dhihin Maalinta qiyaame waxaan halmaansanayn oo Jaahil ka ahayn Arrintan, ama ayan u

Dhihin waxaa Eebe la wadaajiyey Aabbayaalkanno annaguse waxaan nahay Farac Dambeeyey ee ma

waxaa naloo halaagi waxay Dad Xun faleen, Saasuuna Eebe ugu Caddeeyey Aayaadka inay Xaqa u

Noqdaan.

Taasina waxay Muujin inaan Dadka Cudur Daar u hadhin iyo waxay ku Calaacalaan. Waxaana la

wariyey in Eebe kulmiyey Arwaaxda Dadka Ballanna ka qaaday inay Rumeeyaan Xaqa, Eebana u

Hogaansamaan.

waxaana habboon Eebe ka yaabid, Toosnaan iyo Wanaag Jacayl. Al-Acraaf (1 71- 1 74).

175. Ku Akhri korkooda kii warkiisii
aan Siinay Aayaadkanaga oo ka Siib-
tay Shaydaanna uu Raacay (Isaga)
Noqdayna kuwa Baadida ah.

176. Haddaan Doonno waannu ko-
ryeeli lahayn, hasayeeshee wuxuu u iis-
hay Dhulka (Adduunyo Jacayl) wuxuu-
na Raacay Hawadiisa, wuxuuna la mid
yahay Eey haddaad Erido wuu lalmin
Carrabka, haddaad Deysana wuu lal-
min, saasna waa Masalka Qoomka
Beeniyey Aayaadkanaga ee uga warran
Qisooyin inay Waantoomaan.

177. Waxaa Tusaale u Xun Qoomkii
Beeniyey Aayaadkanaga, Naftoodana
waxay ahaayeen kuwo Dulmiya.

178. Ciddii Eebe hanuuniya umbaa
hanuuni, Cidduu Dhumiyana waa uun
kuwa Khasaaray.

Saydooni ha ahaatee waxay ka Warrami Aayadahani Cid Cilmi la baray oo addunyo ka doortay, xaqana
ka Leexday, noqdayna Baadi, oyna ku habboonayd inuu ku hanuuno, wuxuuse Jeclaaday Adduunyada,
wuxuuna Raacay Hawadiisa Xun, wuxuuna la mid Yahay Eey had iyo Jeer Carrabka lalmin, waana
sidaas Ciddii Beenisa Xaqa iyo Aayaadka Eebe, ayna habbontahay in Dadka looga warramo inay
waantoomaan, Tusaale iyo Dadna iyagaa u xun, Illeen waxay Beeniyeen Aayaadka Eebe, waxayna
Dulmiyeen Naftooda, Ciddii Eebe hanuuniyo yaa hanuuni, Tuu Dhumiyana wuu Dhumi, taasina waxay
ku tusin Xumaanta Cid Eebe Cilmi baray oon ku Socon, Xaqana raacin, Adduunyana u Xishay, Cidday
Dooni ha noqotee, ama Banii Israa'iil ama Carabtii ama Cid kasta, Eebana wuxuu uun, Dadka ka Dooni
Wanaag, Xaq raac, iyo Toosnaan Dhab ah. Al-Acraaf (1 75-1 78).

226

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

179. Waxaan u Abuuray Jahannamo
wax badan oo Jinni iyo Insiba leh,
waxayna Leeyihiin Quluub ayna wax
ku Kasayn, waxayna Leeyihiin Indho
ayna wax ku Arkayn, waxayna Leeyi-
hiin Dhago ayna wax ku Maqlayn, Ku-
waasina waa Xoolo oo kale, waana ka
sii Dhunsanyihiin, kuwaasina waa uun
kuwa Halmaansan.

1 80. Eebe waxaa u Sugnaaday Maga-
cyo Wanaag badan, ee ku Barya, Iska-
gana taga kuwa leexin Magacyadiisa,
waxaannu ka abaal marin waxay Ca-
rnal falayeen.

181. Waxaa ka mida waxaan A buuray
Ummad ku Hanuunsan Xaqa, Kuna
socon.

E3 vT^j Jjjtf

Eebe isagaa Abuuray Jahannamo (Eebaan ka magan galaye) wuxuuna u Ballanqaaday inuu Jinni iyo lnsi
ka Buuxiyaa, Maxaayeelay wax ma kasayaan, Xubnaha Eebe siiyey ee ah: Qalbiga, Indho iyo Dhago
toona kuma lntifaacayaan, waana Xoolo oo kale iyo ka sii damn, waana kuwo halmaamay Xaqa, Tan
kale Ilaaheenna wayn wuxuu leeyahay Magacyo Wanaag badan oyna habboontahay in lagu baryo,
lagana fogaado kuwa Leexin Magaca Eebe oo ka yeeli wuxuusan Raalli ka ahayn, oo ah Beenin, Leexin, si
Xun u fasirid iyo wax kastoo wax u Dhimi, waana la abaal marin kuwaas.

waxaase jirtay Dad hanuunsan oo Xaqa ku socda, Siduu Rasuulku Yidhi : (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) Lama waayo Koox Ummaddayda ah oo Xaqa ku Taagan oo muuqda wax dhibi
karana uusan jirin inta Qiyaamadu ka Timaaddo. Waxaa wariyey Bukhaari. Al-Acraaf ( 1 79- 1 8 1 ).

182. Kuwa Beeniyey Aayaadkanaga
waxaannu ka qaban meel ayna Ogayn.

183. Waana Sugi Kaydkaygu
« Awooddayduna» waa darantahay.

184. Miyeyna Fikirin inaan Saaxiib-
kooda (Nabiga) Waalli hayn, waxaan
dige Cad ahayna uuna ahayn.

185. Miyeyna Dayin Xukunka Sa-
mooyinka iyo Dhulka, iyo waxa Eebe
abuuray oo wax ah, iyo inay Mudanta-
hay inay Dhawdahay Ajashoodu,
Hadalkayse Quraanka ka dib Rumayn.

227

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

W,\'£&

186. Cidduu Dhumiyo Eebe wax Ha-
nuunin ma leh. wuxuuna kaga tegi Xad
gudubkooda iyagoo ku Wareersan.

187. Waxay ku Warsan Saacadda
(Qiyaame) markay Sugnaan, waxaad
Dhahdaa Ogaanshaheedu waa Eeba-
hay Agtiisa, waqtigeeda wax Muujin
kara oon Eebe ahayn ma jiro, waxay ku
Cuslaatay Samooyinka iyo Dhulka,
waxaan kado ahaynna idiinkuma Ti-
maaddo, waxay ku warsan Saacadda
sidii adoo og, waxaad dhahdaa
Ogaanshaheedu waa uun Eebe Agtiisa
Dadka Badankiisase ma oga (Xaal-
kaas).

A " *" '

a s 'sYs s '*,*''"' \ ^ y'^ All'

^dy&y

Xaq beeniye Eebaa siduu doono u Ciqaabi, in Xoolo iyo Nolol lagu lmtixaamana waa Dhici kartaa,
Eebana wuu sugi markuuse qabto Ciqaabtiisu way Darantahay, waana inay gaaladu Fikirto inaan
Nabigu Waallayn. ee dige Cad uun yahay, hase eegeen Mulkiga iyo Xukunka Eebe Samooyinka iyo
Dhulka, waxa Eebe abuuray, waxaana laga yaabaa inay Ajashoodu dhawdahay, maxayse rumayn
Quraanka ka dib. Cidduu Eebe Dhumiyo wax hanuunin ma leh, waxayna ku wareeri Xumaanta. Saacad-
da Qiyaamana Cidaan Eebe ahayn ma oga wayna ku Cuslaatay Cirka iyo Dhulka, waxayna ku imaan
kado, hase la rumeeyo, oo loo darbado. Xadiithna waxaa ku sugnaaday in qiyaamadu Dhici iyadoo Dad
wax kala gadan, ama cidi Maali Xoolaheeda, ama Dhoobay Darkiisa oo Malaasi, ama Cunaddii kor u
qaaday (Eebe ha naga Fududeeyo Dhibkeeda isagaa Awood leh). Al-Acraaf (182-187).

188. Waxaad Dhahdaa uma hanto
Naftayda Nacfi iyo Dhib midna,
wuxuu Eebe doono mooyee, haddaan
ahay mid og waxa maqan waxaan bad-
san lahaa Khayrka imana taabteen Xu-
maani, anigu waxaan uun ahay u dige
una Bishaareeye Qoomkii Rumayn
(Xaqa).

•^ > ,*-- *

' •*£-*- * n? " *"tt>fi - fry

189. Eebe waa kan idinka abuuray
Naf kaliya, kana yeelay Xaggeeda
Haweenaydiisii inuu Weheshado mar-
kay Kulmeenna waxay qaadday uur
Fudud Saasayna ahayd Markay
Cuslaatayna waxay Baryeen Eebahood
haddaad Na siiso (Ilmo) Suubban
waxaan noqonaynaa kuwa Shugriya.

228

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

190. Markuu siiyey mid Suubban
waxay u Yeeleen wax la wadaaga
wuxuu Eebe siiyey, Eebaa ka sarreeya
waxay la Wadaajiyeen.

U-3 *b^«£» *u *^jc^UJIv?U-^o\X Hid

iiijjxJL4ji;

Awoodda Eebaa iska leh, cid Nacfi iyo Dhib hananna ma jirto, Illeen Eebaa Faray Nabigiisa (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu dadka u Caddeeyo Xaalkaas, hadduu Ogyahay waxa
Maqanna wuxuu badsanlahaa Khayrka Dhibna uusan taabteen, waana uun u Dige U bishaareeye, Ciddii
Xaqa Rumayn. Eebana Dadka wuxuu ka Abuuray Naf kaliya Aadam kana ahaysiiyey Haweenaydiisii si
ay isugu xasilaan isuna Weheshadaan, markay kulmeenna ay Uuraysatay ayna Eebe warsadeen inuu
Ilmo Suuban Siiyo, markaasay Dadku Eebe wax la wadaajiyaan Arrimihiisa, intay ku mahdin la-
haayeen, Eebana waa ka sarreeyaa wax lala Wadaajiyo.

Waxaana la sheegay in kuwo Eebe wax la wadaajiyey ay ahaayeen Dad kale oon ahayn Aadam iyo
Xaawo. Al-Acraaf (188-190).

191. Ma waxay la wadaajin waxaan
wax Abuuran iyagana la Abuuro.

192. Oon Karaynna gargaar naftoo-
dana aan u gargaarayn.

193. Haddaad ugu Yeedho Hanuun-
kana idima raacaan waana isku mid
haddaad u Yeedhaan iyo haddaad ka
Aamustaanba.

194. Kuwaad caabudaysan (U
yeedheysaan) Eebe ka Sokow waa Ad-
doomo idinkoo kala ah, bal u Yeedha
oo haydin Yeeleen (Aq baleen) haddaad
Run sheegaysaan.

195. Ma waxay Leeyihiin lugo ay ku
Socdaan, mise waxay Leeyihiin Gacmo
ay wax ku qabtaan mise waxay Leeyi-
hiin indho ay wax ku arkaan, mise
waxay leeyihiin Dhago ay wax ku Maq-
laan, waxaad Dhahdaa u Yeedha
Shurakadiinna ina Dhagra hana i
sugina.

196. Waligaygu waa Ilaaha soo De-
jiyey Kitaabka isagaana u Gargaara
kuwa Suuban.

Siday Eebe ula Caabudi waxaan wax Abuurayn oo la Abuuri iyaga, karaynna inay u Gargaaraan ama
Naftooda u Gargaarayn, haddaad wax toosin ugu Yeedhana kuma raacaan waana isku mid haddaad u
yeedhaan ama ka Aamustaan, waana Addoomo idinkoo kale ah, mana ajiibaan hadday u Yeedhaan,
Lugo ma leeyihiin ay ku Socdaan, ama Gacmo ay wax ku Qabtaan, ama Indho ay wax ku Arkaan, ama
Dhago ay wax ku Maqlaan, ha soo Kulmiyaan Shurakadooda hana Dhagreen waxna yeyna sugin,
Gargaaraha Nabiga ee kuwa Suubban Dhaqaaleeya waa Eebaha soo Dejiyey Kitaabka Quraanka ah,
mana habboona, mana Bannaana in la Caabudo waxaan Eebe ahayn, waxna laga rajeeyo, Illeen Eebe
umbaa Awoodd Buuxda lehe. Al-Acraaf (191-196).

229

Suurat Al-Acraaf

Juz' 9

m%y!t%&

197. Waxaad Caabudaysaan Eebe ka
Sokow ma karaan Gargaarkiinna
Naftoodana uma Gargaarayaan.

198. Hadday ugu Yeedhaan Hanuun-
kana ma Maqlaan waxaadna aragtaa
iyagoo ku soo Eegi oon waxba Arkayn.

199. Qaado waxa Fudud Farna
Wanaagga kana Jeedso Jaahiliinta.

200. Hadduu ku Waswaasiyo Shay-
daan waswaasiye ka Magangal Eebe
isagaa Maqle oge ahe.

201. Kuwa Dhawrsaday hadduu
Taabto Shar Shaydaan way Xusuus-
taan (Waantoomaan) wayna Arkaan
Xaqa (Toosnaadaan).

202. Walaalaha Shaydaankuse waxay
ku Kaalmeeyan Baadida kamana
Daalaan.

Waxa Eebe ka soo hadhay oo la Caabudo waa waxaan waxba karayn, Gargaari karinna, Naftoodana u
Gargaari karin, kumana maqlaan, kumana Arkaan. Wuxuuna Eebe Fari Dabeecada wanaagga iyo
Wanaagga oo la faro, Jaahiliintana laga Jeedsadaa, hadduu Shaydaan Waswaasiyo Ruuxana waa inuu
Eebe ka magan galaa Illeen Eebaa waxna maqla waxna Oge. Maxaayeelay waxaa ka mida Xaalka kuwa
Dhawrsada in marka Shaydaan Xumaan ku Taabto ay Xusuustaan Eebe Waantoomaanna, Kuwa
Gaaloobayse waxaa sii Dhumiya Shaydaan Illeen Walaalay ka yeesheene. Aayadahanna waxay fari
Dadka Wanaag, Ugana Digi Xumaanta, lagana Digtoonaado Shaydaanka, Gaalada, Jaahiliinta.
Waxaana Xadiith ah : Xidhiidhi Ciddii ku goysa, Siina Ciddii kuu diida, kana Jeedso Ciddii ku Dulmida.
Saas darteed waa in Eebe uun la Caabudo, Wanaagna laga rajeeyo, Shaydaan iyo Colkiisna laga
Digtoonaado. Al-Acraaf (197-202).

203. Haddaydaan ula Imaanin Aayad
waxay Dhahaan Maxaad u soo dooran
wayday, waxaad dhahdaa waxaan uun
Raaci wixii layga waxyooday Xagga
Eebahay Kaasina waa Xujooyin Xagga
Eebihiin ka ahaatay iyo Hanuunka iyo
Naxariista Ciddii Rumayn (Xaqa).

204. Markii la Akhriyo Quraanka
Dhagaysta una Dhag raariciyana in
laydiin Naxariisto.

tjp oyv f^i*J [y^>h

230

Suurat Al-Anfaal

Juz' 9

^^m

205. U Xus Eebahaa Naftaada Khus-
huuc (Baryo) iyo Cabsi, iyo Qaylo
la'aan hadaLAroor iyo Galabba, hana
Noqon kuwa Halmaama (Xuska Eebe).

206. Kuwa Eebe agtiisa ah iskama Ki-
briyaan Cibaadadiisa wayna u Tasbiix-
sadaan (Nasahaan) Isagayna u Sujuu-
daan.

^jLc^qj^

iJjjJCJ^UpfJjlo^

Gaaladu waxay warsadeen Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Inuu la yimaaddo
Mucjisooyin Jeebkiisa ah, wuxuuse Raacaa wixii Eebe u waxyooday oo xaq ah, waxna lagu kala garto,
Hanuun iyo Naxariisna u ah Ciddii Xaqa Rumayn, Xaquna waa u Cad yahay Ciddii raaci, oo markuu
maqlo Quraankoo la Akhrin maqlo una Dhagraariciya, si loogu naxariisto. Waana in Eebe si Hoos iyo
Khushuuca loo Xuso oon qaylo lahayn waqti kasta iyo Subax iyo Galabba, lana halmaamin. Malaa'igta
Eebe Ag joogtana Iskama wayneeyaan Cibaadadiisa, wayna nasahaan oo u Tasbiixsadaan wayna u
Sujuudaan.

Saas darteed waa in Xaqa la Raaco, Quraankana la Akhriyo, Eebe loo Xuso Hoos Subax iyo Galabba,
lana halmaamin, Illeen Malaa'igtaa Caabudi, isna kibrinayn, una sujuudiye. Nabiguna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Dadow u Dhimriya Naftiinna Illeen uma yeedhay-
saan mid Dhaga la' ama Maqane, ILaahaad u yeedhaysaan waa Wax Maqle,Dhawe, idiinkana Dhaw
Cunaha Gaadiidkiinna.
Waxayna ahayd mar Dadku kor u Qaadeen Ducada. Al-Acraaf (203-206).

mM&

-A

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo mid gaarabaNaxa-
riista.

1 . Waxay ku warsan Dadku (Xukun-
ka) Qaniimada, waxaad dhahdaa Qani-
mada waxaa iska leh Eebe iyo Rasuul-
ka ee ka Dhawrsada Eebe Wanaajiyana
Xaalka Dhexdiinna ah Eebana Adeeca
iyo Rasuulkiisa haddaad kuwo Ru-
tneeyey tihiin.

2. Mu'miniinta dhabta ah waa uun
kuwa marka Eebe la Xuso ay Cabsato
Quluubtoodu, marka lagu Akhriyo
korkooda Aayaadka Eebana ay Iimaan
u kordhiso, Eebahood uun tala saarta,

>*'*^

231

Suurat Al-Anfaal

Juz' 9

d)JS&[fj&

3. Ee ah kuwa ooga Salaadda waxaan-
nu ku Arzaaqnayna wax ka Bixiya.

4. Kuwaasaana ah Mu'miniinta Xaqa
ah, waxayna Mudan Jannooyin Eeba-
hood agtiisa ah, iyo Dambi Dhaaf iyo
Rizqi Sharaf leh.

6 jjj «>-£**-> >*y

Dagaalkii waynaa ee Badar ee Dhexmaray Muslimiinta iyo Gaaladii yey ku soo Degtay Aayaddu, markay
qaar Muslimiintii ka mida ku Hadleen Qaniimadii, waxaana Tawallin Eebe oo loo Iili Xaqa iyo
Rasuulka (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) oo ku Bixin una qaybin Xaqa, Mase
habboona in lagu Murmo, waase in Muslimiintu Eebe ka Dhawrsadaan, hagaajiyaanna Xaalka Dhex-
dooda ah, oyna Adeecaan Eebe iyo Rasuulkiisa hadday Mu'miniin dhaba yhiin.

Aayadaha kale waxay Tilmaami Mu'miniinta Dhabta ah, Wanaagga kuwa kulansaday, Marka Eebe la
Xuso qalbigoodaa Argagaxa oo Cabsada, Marka Quraanka lagu Akhriyana Iimaan u kordho, Eebe uun
tala saarta, Salaadda Ooga, Waxna Bixiya, Kuwaasaana ah Mu'miniinta xaqa ah ee Dhabta ah,Mudanna
Darajooyin Eebe Agtiisa, Dambi Dhaaf iyo Rizqi Sharaf leh. Al-Anfaal (1-4).

5. Siduu Kaaga Bixiyey Eebahaa Gu-
rigaaga si Xaq ah (Jahaad) Koox
Mu'miniinta ka mida way Nacayeen.

6. Waxayna kugula Murmi Xaqa in-
tuu u Cadaaday sidii iyagoo loo wado
Geeri iyagoo Eegi.

7. Xusuuso markuu idiin Yaboohay
Eebe Labadii Kooxood midkood (Col-
kii iyo Safarkii) idiin Sugnaatay idin-
koo Jecel in Midda Tabarta Yar idiin
ahaato, Eebana wuxuu dooni inuu
Xaqa ku sugo Kalimadiisa, Gooyana
Cidhibta Gaalada.

8. Si uu Xaqa u sugo, una Buriyo
Baadhilka (Xumaanta) haba Naceen
Dambiilayaashuye.

03 sj^>j^>t*j\

Aayadahanna waxay ka Warrami Dagaalkii Waynaa ee Badar iyo in Dad ka mida Muslimiintii ay
Nacayeen in loo Baxo Dagaalka, Eebese wuxuu u Yaboohay Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) Labada Kooxood middood oo ah Safarkuu Abuusufyaan Hogaaminayey ee Shaam ka
yimid iyo Colkii waynaa ee Gaaladii Makaad, Inkastooy Mu'miniintu Jeclayd inay la Kulmaan Safarka,
Eebaha Xigmadda lehse wuxuu Doonay inuu Xaqa Sugo, Xumaanta iyo Baadhilkana Buriyo oo Jabiyo,
Gaaladana Gumaado, Saasaana Dhacday Maalintaas oo Gaaladii Kibirsanayd ee Badnaa waxaa Jabiyey
Mu'miniin yar, Gargaarka Eebana waa Mudantahay Ciddii Xaqa si Dhaba u Raacda ee Diinta Eebe ku
Toosta. Al-Anfaal (5-8).

232

Suurat Al-Anfaal

Juz' 9

S1S&1&&

9. Xusuusta markaad ka Gargaar
warsanayseen Eebe oo uu idinku Ajii-
bay waxaan idinku Xoojin Kun
Malaa'igta ka mida oo Israacraacsan.

10. Wuxuu Eebe u Yeelay Bishaaro
iyo inuu Xasilo Qalbigiinnu, Gargaarra
waxaan Eebe Agtiisa ahayn ma aha,
Eebana waa Adkaade Fal San.

11. Xusuustana markuu idinku Da-
boolay Hurdo aaminnimo Darteed
idinkagana soo Dejiyey Samada Biyo
inuu idinku Daahiriyo idinkagana Teg-
siiyo Waswaaska Shaydaanka iyo inuu
ku Adkeeyo Quluubtiinna kuna Sugo
Gommadihiinna .

12. Markuu u waxyoon Eebahaa
Malaa'igta anaa idinla jira ee suga
kuwa Xaqa Rumeeyey (Xoojiya)
waxaan ku Tuuri Quluubta kuwa Gaa-
loobay Argagax ee ka Garaaca Luqun-
ta korkeeda kana Garaaca Xubnaha
far aha.

13. Maxaayeelay waxay Khilaafeen
Eebe iyo Rasuulkiisa, Ciddii Khilaafta
Eebe iyo Rasuulkiisana Eebe waa u Ci-
qaab daranyahay.

14. ee Arrintaas Dhadhamiya, Gaala-
na waxaa u Sugnaaday Cadaabka
Naarta.

^^,* ojlkJj <£Li^J ]^t &XUJ

Dagaalkii Badar wuxuu ahaa Arrin aad u wayn, Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) markuu dayey Asaxaabta oo SaddexBoqol iyo Dhawra iyo Gaaladii oo Kun ah yuu Qaabilay
Qiblada Beryeyna Eebe isagoo Dhihi: Ilaahoow ii Fuli Yaboohaagii Ilaahoow haddaad halaagto
Kooxdan lslaamka ah Lagugu Caabudi maayo Dhulka Waligeed, Intuu Go'ii garbaha ka Dhaco oo
Sayid Abuubakar ka Dhaho kugu Filan, wuxuuna Eebe ku xoojiyey Malaa'ig si loogu Bishaareeyoo
Mu'miniinta, Quluubtoodana loo Xasiliyo, Gargaarna Eebaa haysta, waxaana qabatay Muslimiinta
Hurdo inayan Cabsan, Roob Daahiriyana wuu u soo Daayey Niyada u Adkeeyey, Lugahana u sugay,
wuxuuna Eebe faray Malaa'igta inay Sugaan Mu'miinta Illeen Eebaa la jiree, kuna tuuri Niyadda
Gaalada Argagax, iyo inay ka Garaacaan Madaxa iyo Faraha Illeen waxay Khilaafeen Eebe iyo Rasuul-
kiisii, Ciddii Khilaaftana waxay mudan Ciqaab Daran, Gaalana waxaa u sugnaaday Cadaabka Naarta,
Saasuuna Eebe ugu Gargaaraa Mu'miniinta Dhabta ah. Al-Anfaal (9-14).

15. Kuwa Xaqa Rumeeyow hadaad la
Kulantaan Kuwa Gaaloobay idinkoo
isusoo Dhawaan ha u jeedinina dabada
(ha cararina).

233

Suurat Al-Anfaal

Juz' 9

\i&

16. Ruuxii u Jeediya Maalintaas Da-
badiisa (Carara) isagoo u Xeelaysanayn
Dagaal ama u Dumayn Koox wuxuu la
Noqdaa Cadho Eebe Hooygiisuna waa
Jahannamo iyadaana u Xun meel loo
ahaado.

17. Idinku maydaan ku layn Gaalada
(Xooggiinna) Eebaase laayey, mana
Aadan Ganayn markaad ganaysay Ee-
baase Ganay (ku Hagaajiyey) inuu u
Nicmeeyo Mu'miniita Nicmo Wanaag-
san, Eebana waa Maqle Og.

18. Arrintaasna waxaa ugu wacan in
Eebe uu Tabaryarayn Dhagarta
Gaalada.

<" »> ->> rc

Aayaduhu waxay Caddayn inay ka Reeboontahay Mu'miinta markay Cadowgooda Gaalada ah Dagaal
kula Kumlaan inay Cararaan oo Dhabarka u Jeediyaan, Ciddii Carartana waxay Mudan Cadho Eebe
waxayna u Dheelman Naarta Jahannamo ee u xun meel loo ahaado,

Marka laga reebo u Xeelaysi Dagaal ama ku Biirid iyo Dumid Koox kale oo Taageerta. Rasuulkuna
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu ka midyeelay ka Cararka Jahaadka Toddoba-
da Dadka Halaagta Naartana Galisa. Wuxuuna Eebe ku Mannadaystay Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) Gargaarkii iyo Guushii waynayd ee Badar iyo in Eebe si Dhaba ugu hagaajiyey
uguna Toosiyey Tuuryadii Gaalada intay ka Jabaan oo laga Laayo, Eileen awoodda Eebaa lehe,
Mu'miniintana wuxuu ugu Nicmeeyey Nicmo Wanaagsan, wuxuuna saas u falay inuu Jilciyo oo Tirtiro
Dhagarta Gaalada, Colka Islaamka ah, Taasina waxay ku Tusin in Jahaadku Waajib adag yahay, Ciddii
Muslima oo ka tagtana ay Mudan Dulli, Addoonsi iyo Tabar yari, Markiise Eebe lagu Xidhnaado,
Diintana lagu Toosnaado Xaqana lagu Jahaado waxaa la heli Guul, Sharaf, Cisi, Dambi dhaaf iyo
Jannadii Eebe ee Wanaagsanayd. Al-Anfaal (15-18).

19. Haddaad kala Xukumid Dalab-
teen Gaalooy waxaa idiin Yimid Gar-
gaarkii (Nabiga) inaadse Reebtoontaan
yaa idiin Khayr roon, haddaad ku no-
qotaan Xumaantana waxaannu ku No-
qon Gargaarka (Nabiga) waxna idiin-
ma tarayso Kooxdiinnu haba badna-
deene Eebana wuxuu la Jiraa Mu'mi-
niinta.

20. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow Adeeca
Eebe iyo Rasuulkiisa hana ka Jeed-
sanina idinkoo Maqli.

2 1 . Hana Noqonina kuwii Yidhi Ma-
qallay iyagoon wax Maqlayn.

234

Suurat Al-Anfaal

Juz' 9

tSS^

22. Dhul Socod waxaa ugu Shar ba-
dan (Uxun) Eebe agtiisa ma Maqle
(Xaqa) ma hadle oon kasayn
(Wanaagga).

23. hadduu ku Ogyahay Eebe Khayr
wuu maqashiin lahaa (Garansiin lahaa)
hadduuse Maqashiiyo way Jeedsanla-
haayeen (Kibirdartiis) iyagoo is dadbi.

24. Kuwa Xaqa Rumeeyow Maqla
Eebe iyo Rasuulka Markuu idiinku
Yeedho wax idin nooleeya (XAQA)
Ogaadana in Eebe (Karo) inuu kala
Dhexmaro Ruuxa iyo Qalbigiisa, oo
Xaggiisa laydiin soo Kulmin.

^i^Uile^i

y*op

ra dj^y^y^\

fs% s^ * ~* > '\\'A

Gaaladii Carbeed waxay Eebe warsan jiren isla wayni Darteed in Eebe Halaago Ciddii Xumaan wadda
iyaga iyo Mu'miniinta, waxaana u yimid waxay warsanayeen Maalintii Badar, waana la halaagay, inay
Xumaanta ka joogaan yaana u Khayrroon, Hadday ku Noqdaanna Eebe wuxuu u Gargaari Mu'miniinta
Dhabta ah, waxaana laga rabaa Mu'miniinta inay si run ah u Adeecaan Eebe iyo Rasuulkiisa, Xaqana
raacaan, oyna la mid Noqon kuwa Dhaha waan maqalay iyagoon Maqlin, waxaana ugu Liita Eebe
Agtiisa waxa Dhulka ku socda cid Xaqa ka Dhaga la', oo ka Afla', oon Garaynaynoo markii xaqa loo
sheego ka Jeedsata, Dadka Mu'miniinta ahse waa inay Maqlaan oo yeelaan Eebe iyo Rasuulkiisa Markuu
wax nooleeya oo Diinta islaamka ah iyo xaqa ugu Yeedho, Illeen waa Nolole, waxa ka soo hadhayna
waa Geeriye, Arrintana Eebaa haysta oo Toosin Cidduu doono oo Wanaagga ku Dadaasha, Xagiisaana
laysu Kulmin. Saas darteed Ciddii Nolol, Wanaag, Sharaf iyo Khayr rabta ha Raacdo Quraanka iyo
Xaqa. Al-Anfaal (19-24).

25. Ka Dhawrsada Fidmo oon ugu
Dhacayn kuwii Dulmiga falay Gaar
ahaan oo idinka mida, Ogaadana in
Eebe Ciqaabtiisu Darantahay.

26. Xusuustana markaad ahaydeen
kuwo yar oo lagu Tabar darraysto Dhul-
ka (Makaad) idinkoo ka Cabsan in
Dadku idin dafo oo markaas uu idin
Dhaweeyey (Dumay) idinkuna Xoo-
jiyey Gargaarkiisa, idinkuna Arzaaqay
Wanaag (Xalaal) inaad ku Mahdisaan.

27. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow ha
Khayaamina Eebe iyo Rasuulka iyo
Ammaanadiinna idinkoo Og.

28. Ogaadana in Xoolihiinnu iyo
Caruurtiinnu Fidno uun yihiin oo Eebe
Agtiisa Ajir wayn yahay.

• -Iff - '*' *' "l*i r *M '\\~ >J > *v

235

Suurat Al-Anfaal

Juz 4 9

ii^«

29. Kuwa (XAQA) Rumeeyow had-
daad ka Dhawrsataan Eebe wuxuu
idiin yeeli Faraj (iyo Nabadgalyo)
wuxuuna Asturi Xumaantiinna
«Dambigiinna», Wuuna idiin Dhaafi
Eebana waa Fadli Wayne.

Xumaanta haddaan layska reebin kuma kaliyeysato Adduunka Ciddii Fashay kaliya, ee way wada heli
Ciddii ku Dhaw oon Xumaanta Reebin Sida Xadiithyo Badan ku sugnaaday, waana arrin ay waajibtahay
in si dhaba loo garto looguna carnal falo. Tan kale waxay ahaayeen Muslimiintii Makaad kuwo tabar yar
oo Cabsada Eebaase Xoojiyey oo Madiino Dejiyey una Gargaaray, oo Rizqi Fiican ku Arzaaqay, waana
wax la Xusuusto oon la halmaami Karin tan kale waa inaan la Khayaamin Eebe, Diinta, Nabiga,
Ammaanada iyo Xaqa isagoo la ogyahay, lana garto in Xoolaha iyo Caruurtu Fidmo iyo Imtixaan yihiin
ee Wanaag iyo Ajir Eebe Agtiisa yaallo, Ciddii si Fiican u Dhawrsatana Eebe wuxuu u Furi Faraj, Wuuna
Asturi, una Dambi Dhaafi Illeen Fadligiisaa Waasac ahe, isagaana Awoodda lehe. Al-Anfaal (25-29).

30. Xusuuso (Nabiyow) markay ku
dhakrayeen Kuwii Gaaloobay inay ku
Xidhaan, ama ku Dilaan ama ku
Bixiyaan, way ku Dhakrayeen Eebaase
ka abaal marin isagaana Abaal mariye
Khayr roona ah.

31. Marka lagu Akhriyo Aayaad-
kanaga waxay Dhahaan waan maqal-
lay haddaan doonana waan Dhahay-
naa kanoo kale (Quraanka) kanu
waxaan warkii kuwii hore ahayn ma
aha.

32. Xusuuso markay Dheheen Eebow
hadduu kanu Xaqa Agtaada ah yahay
Nagaga soo daadi Dhagaxyo (Naara)
Samada, ama noo keen Cadaab daran.

33. Eebase ma aha kii Cadaaba Adoo
Dhexjooga, mana aha mid Cadaaba
iyagoo Dambi dhaaf warsan.

Gaaladii Qureesheed Dhagarbay u sameeyeen Nabigii (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
Waxayna ku Shireen Daaru Nadwa markay wax badan hadleenna waxaa Arrin soo Jeediyey Abuu Jahal
wuxuuna soo Jeediyey in Meel kasta Wiil Xoog leh laga keeno markaas Seefo loo Dhiibo Nabigana hal
mar kuwada Dhuftaan si qaraabadiisu Mag u qaadato Illeen lama Colloobi karaan Dadkoo dhane,
waxayna isku waafaqeen Ra'yigaas, Eebaase Ogaysiiyey Nabigiisa Arrintiina Gacantooda ka Bixiyey oo
Nabadgaliyey Nabigii, waana kii baxay ee Godka galay isaga iyo Sayid Abuu Bakar, ka dibna Madiina
aadeen. Waxayna ahaayeen Gaaladaasu kuwa marka lagu Akhriyo Quraanka Yidhaahda Maqallay,
haddaan doonno waan dhihi lahayn isagoo kale, waana warkii dadkii hore, waxayna Codsadeen in Eebe
Cadaab Cirka kaga soo daayo Hadduu Quraanku Xaq yahay, Taasina waa Duqonnimo wax Eebe la
waydiistana ma aha, ee waxaa Habboon in la Dhaho Eebow nagu hanuuni Xaqa, Eebase ma Cadaabo
Nabigoo Dhex Jooga ama iyagoo Dambi Dhaaf warsan, Illeen way dhawaafi jireene.
Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi : Waxaa Jiray Labo Ammaan, Nabigii iyo Dambi Dhaaf warsasho, waxaase
tegey Nabigii waxaana hadhay Dambi dhaaf Doonidii. Al-Anfaal (30-33).

236

Suurat Al-Anfaal

Juz' 9

mM&

34. Muxuusanse Eebe u Cadaabayn
iyagoo ka Celin Dadka Masjidka Xur-
mada leh, mana aha Ehelkiisa, Ehelkii-
su waxaan kuwa dhawrsada ahayn ma
aha, Badan koodse ma Oga.

35. Salaaddooda Kacbada agteeda
ahna ma aha waxaan Foodhi iyo Sa-
cabbo Tumid ahayn, ee Dhadhamiya
Cadaabka Gaalnimadiinna Darteed.

36. Kuwii Gaaloobay waxay ku Bixin
Xoolahooda inay ka Celiyaan Dadka
Jidka Eebe way Bixin doonaan waxay-
na ku noqon Qoomamo markaasaa
laga Adkaan, kuwa Gaaloobayna Xaga
Jahannamaa Loo kulmin.

37. in Eebe kala Bixiyo Xumaanta iyo
Wanaagga, Yeelana Xumaanta Qaar-
keed tan Kale Korkeeda uuna Kulmin
Dhammaan uuna Yeeli Jahannamo ku-
waasuna waa uun kuwa Khasaaray.

Gaaladu way Mutaan Ciqaabta iyo Cadaabkaba, Illeen waxay dadka ka Celiyaan Masaajidka Xurmay-
san, oo ayna Mudnayn inay Daris la Noqdaan waxaase Mudan inuu Gacanta ku hayo Muslimiinta.
Gaaladuna Dhab ahaan ugama yaabaan Eebe, Cibaadadooduse waa Foodhi, Buuq iyo Sacabbo Tun,
Abaalkooduna waa Cadaab Gaalnimadooda Dartiis, waxay Gaaladu Bixin oo Xoola ah inay Jidka Eebe
ka Leexiyaan, way Bixin waxayse ku Noqon Khasaare waana laga Adkaan, Naarta Jahannamana waa
lagu Kulmin, si Eebe u kala saaro Xumaanta iyo Wanaagga, Xumaanta wuu KulmiyaaDhammaanna
yeela Naarta Jahannamo waana kuwa Khasaaray.

Ibnu lsxaaq wuxuu sheegay in Cabdullaahi Binu Rabiica, Cigrama AbuuJahal iyo Safwaan Binu Umaya
u Tageen Abii Sufyaan Dagaalkii Badar ee lagu Laayey Qaraabadoodii inay Ogolaadaan Safarkii Abuu
Sufyaan Hoggaaminayey ee Dagaalku ku Billowday Xoolihiisa in lagu Bixiyo la Dagaallanka Nabiga iyo
Muslimiinta, markaasaa waxaa soo Degtay Aayadahan.
Badarbay ku soo Degeenna waa la Yidhi, waxaase Dhaba in Gaalo Khasaari. Al-Anfaal (34-37).

38. Ku Dheh kuwii Gaaloobay had-
day ka Reebtoomaan (Gaalnimada)
waxaa loo Dhaafi wixii hor maray, had-
dayse Daa'imaan (Gaalnimada) waxaa
tagtay«horraysay»jidkii kuwii hore.

39. la Dagaallama Gaalada intaan
Gaalnimo iyo «Xumaan» laga helin

" *a* JLA3 \) syo <JIJ cjiJU* -*3 U

237

Suurat Al-Anfaal

juz< 10 tmm

ffl£&tlM

una ahaato Diintu Dhammaan Eebe,
hadday Reebtoomaan Eebe waxay Fali
wuu Arkayaa.

40. Hadday Jeedsadaanna ogaada in
Eebe yahay Gargaarihiinna isagaana u
Fiican Gargaare.

41. Ogaadana waxaad Qanimaysa-
taan in Eebe Shan Meelood Meel
Leeyahay, iyo Rasuulku, iyo Qaraaba-
da, iyo Agoonta, iyo Masaakiinta, iyo
Socdaalka, haddaad tihiin kuwo Ru-
meeyey Eebe iyo waxaan ku Dejinnay
Addoonkanaga Maalintii kala Bixinta,
Maalintay kulmeen Labadii Col (Ba-
dar) Eebana wax kasta (oo uu Doono)
wuu karaa.

Eebe waa Naxariiste wuxuuna u Dhaafaa wixii hore Ciddii Gaalnimada ka soo Noqota 00 Xumaanta ka
Toobadkeenta, sida ku Sugnaatay Xadiith : Islaamku wuu Tiraa wixii ka horreeyey, Toobadduna way
Tirtaa wixii ka horreeyey, Ciddii Xumaan ku Noqota way Caddahay Waddadii kuwii hore. Waana in
Gaalada lala Dagaallamo intaan Xumaan laga helin'Diintuna Dhammaan Eebe u ahaato, ciddii Xu-
maanta ka Joogtana Eebe wuu arkaa, Ciddii Jeedsatana Eebaa uga gargaari Mu'miniinta, Kaalmeeye iyo
Gargaarana Eebaa u Fiican. Wixii Gaalada laga helo waqtiga Dagaalkana Shan Meelood Meel waxaa loo
iili Jidka Eebe iyo Rasuulkiisa, qaraabada Nabiga 00 Sako la siinayn, Agoonta, Masaakiinta, iyo
Socdaalka, haddii Dhab loo Rumeeyey Eebe iyo Quraanka, waana Xoolo Xalaala 00 lagu Xoojin
Islaamka iyo Xaqa, laguna Wiiqi Gaalada. Al-Anfaal (38-41).

42. Xusuusta markaad ahaydeen Dhi-
nicii u Dhawaa (Badar) Gaaladuna
ahayd Dhinicii ka Fogaa (Badar) Safar-
kiina idinka Hooseeyey hadaad isu ya-
boohdaan (Ballanna) waad isku Khi-
laafi lahaydeen Ballanka, Eebaase Fa-
lay inuu Xukumo Amar uu Fali in Cid-
dii Halaagsamina si Cad u Halaagsan-
to, Ciddii Noolaanna si Cad u Noolaa-
to, Eebana waa Maqle Og.

43. Markuu idinku Tusiyey Eebe
Gaalada Hurdada iyagoo yar, haddu
ku Tusiyo Iyagoo Badanna waad Fas-
hili lahaydeen ood ku Murmi lahay-
deen Amarka, Eebaase Nabadgaliyey,
Illeen wuu Ogyahay waxa Laabta ku
Sugane.

, jL^,ii\jy^aii^Jj^\

238

Suurat Al-Anfaal

juz' 10 tmy^

w$&

44. lyo markuu idin Tusiyey markaad
Kulanteen iyagoo ku Yar indhihiinna,
idinkuna yareeyey Indhahooda in Eebe
Xukumo Amar uu Fali, Xagga Eebaa-
na loo Celin Umuuraha.

Muslimiintu waxay Degeen Daanta Badar ee Xigta Xagga Madiino, Gaaladuna Xagga Maka Jahadeeda,
Safarkiina Maray Xagga Badda Eebana Kulmiyey si Ciddii Halaagsami iyo tan Noolaanba Xaalku u
Caddaado, Wuxuuna Eebe isu Muujiyey Labada Kooxood iyadoo midba la yartahay midda kale, in Eebe
sugo Guusha lslaamka, Saasayna u Kulmeen Labadaas Col, oo midna Xaqa iyo Islaamka Matalayo iyo
mid Gaalnimo iyo lsla wayni, Wuxuuna Ibnu Jariir Sheegay in Abuu Sufyaan u Ciddiray Gaaladii
Qureesheed kuna yidhi : Noqda waa nabadgalaye,waxaase Diiday Abuu Jahal oo sheegay inayna Noqo-
nayn intay ka Tagaan Ceelka Badar, Saddex Maalmoodna ku Nagaadaan oo Cunno ku Cunaan, Geelna
ku qashaan, Khamrana ku Cabbaan Gabdhuhuna Durbaan u Garaacaan oo Carabtuna Maqasho,
Qaddariyaanna, Nabiguna wuxuu Yidhi : Maka waxay idinku soo Tuurtay Beerkeedii, waana kaas Xaq
iyo Xumaan. Al-Anfaal (42-44).

45. Kuwa Xaqa Rumeeyow haddaad
la Kulantaan Koox (Cadow ah) Su-
gnaada Xusana Eebe wax Badan inaad
Liibaantaan.

46. Adeecana Eebe iyo Rasuulkiisa
hana Murmina ood Fashishaan uu ta-
gana Xooggiinnu Samra Eebe wuxuu la
jiraa kuwa Samree (Adkaysta).

47. Hana ka mid Noqonina kuwii ka
baxay Guryahooda Kibir iyo istuska
Dadka Darttiis kana Celinaya (Dadka)
Jidka Eebe,Eebana waa Koobay waxay
Carnal Fali.

48. Markuu u Qurxiyey Shaydaanku
Camalkooda kuna Yidhi wax idinka
Adkaan oo Dada ma jiro Maanta, anna
kaalmeeyaan idiin ahay, markay isar-
keen Labadii Kooxoodna wuxuu u gur-
tay Cidhibtiisa, wuxuuna yidhi anugu
Bari baan idinka ahay, waxaana arkaa
waxaydaan Arkin waxaana ka Cabsan
Eebe Ilaahayna waa Ciqaab darane.

4 , *} 9 S*"\s7, \'

//Is ■ a « ~ s ^ *' * J" ^^/ s /

49. Markay dhahayeen Munaafi-
qiintu iyo kuwa Cudurku Qalbiga kaga

239

Suurat Al-Anfaal

Juz' 10

\i&

jiro, waxaa Dhagray Kuwaas Diin-
tooda, Ciddii Eebe tala saarata Ilaahay
waa Adkaade Falsan.

Waa in la sugnaado marka Colka lala Kulmo oon la Cararin, Eebana la Xuso, lana Adeeco Eebe iyo
Rasuulkiisa, lana Murmin si aan loo fashilin loona Tabar yaraan, waana in la adkaysto Illeen Eebe
wuxuu la Jiraa Cidda Adkaysatee, lana Mid noqonin sidii Gaaladii reer makaad ee Kibirka iyo is
Tustuska Dadka iyo Xaqa ka Leexintiisa u soo Baxday, Shaydaanna u Qurxiyey Camalkooda una
Sheegay inaan laga Adkaanayn una Gargaari, Markay labadii Col Kulmeenna Dib u Gurtay, Sheegayna
inuu Arko waxayna Arag, Sheegayna inuu Eebe Ka yaabi isagoo Been sheegi, Munaafiqiinta iyo Kuwa
Qalbiga ka Bukana ku Sheegi Mu'miniinta in Diintoodu Khaladay Beenna u Sheegtay, Ciddiise Eebe tala
Saarata Isagaa Adkaada ah Falsan, waxaana muuqda in la adkaysto Eebana lagu Xidhnaado, Kibir,
[stus, iyo Shaydaanna laga Fogaado. Al-Anfaal (45-49).

50. Haddaad Aragto Markay Oofsan
(Nafta ka qaadi) Malaa'igtu kuwii
Gaaloobay oy ka Garaaci Wajiya-
dooda iyo Gadaashooda iyagoo ku
Dhihi Dhadhamiya Cadaabka Gubid-
da (waxaad arki lahayd Arrin wayn).

5 1 . Arrintaasuna waa waxay hormar-
satay Gacmihiinnu darteed Eebana ma
Dulmiyo Addoomada.

52. Waa Caadadii Fircoon Qomkiisii
iyo kuwii ka horreeyey ee ka Gaaloo-
bay Aayaadkii Eebe 00 Eebe Qabtay
Dambigooda Dartiis, Eebana waa
Xoog badane Ciqaab daran.

53. Arrintaasna waa inaan Eebe doo-
rinin Nicmo uu ugu Nicmeeyey Qoom
intay ka Dooriyaan waxa Naftooda ah,
Eebana waa Maqle Og.

54. Waa Caadadii Fircoon Qoomkiisii
iyo kuwii ka Horreeyey, waxay ka Gaa-
loobeen Aayaadkii Eebahood markaa-
suu Halaagay Dambigooda Dartiis
waxayna Dhammaan ahaayeen Daali-
miin.

Geeridu waa wax wayn, Saas darteed yuu Eebe u sheegay Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalo Eebe korkiisa
ha yeelee) in hadduu arko Gaalada 00 Malaa'igtu Nafta ka Qaadi kana Garaaci Wajiga iyo Gadaasha
kuna Dhihi Dhadhamiya Cadaabka Gubidda inuu Arki lahaa Arrin wayn, waana hormarsadeen Gacma-
hoodu Illeen Eebe ma Dulmiyo Addoomadee, waxayna la midyihiin Fircoon iyo Dadkiisii iyo kuwii ka
horreeyey ee ka Gaaloobay Aayaadka Eebe 00 Eebe qabtay Dambigoodii dartiis, Eebana Waa Xoog
badane Ciqaabtiisuna darantahay, waxaana ugu wacan inaan Eebe Dad ka Doorinin Nicmo uu ugu
Nicmeeyey intay Naftooda ka Dooriyaan, Dambina falaan, Illeen Eebe waa Maqle Oge, Sidaasna
waxaa falay Fircoon iyo Dadkiisii iyo kuwii ka horreeyey 00 Beeniyey Aayadkii Eebe markaasna Eebe
Halaagay Dambigooda Dartiis, Fircoon iyo Colkiisiina wuu Maansheeyey illeen Daalimiinbay
ahaayeene. Al-Anfaal (50-54).

p*j±>*\j p+AfrJ ^>Js>*>

tf£\»S? ^^f^V' ^.Irf^i^

240

Suurat Al-Anfaal

juz< 10 imu

mMm

55. Dhul Socde waxaa ugu Shar ba-
dan Eebe Agtiisa kuwa Gaaloobay oon
Rumeynin.

56. ee ah Kuwaad la Ballantay mar-
kaas Buriya Ballankooda mar kasta,
oon Dhawrsanayn.

57. Haddaad ku Liibaanto (Adkaato)
Dagaalka ku Eri (xanuuji) kuwa ka
Dambeeya inay Xusuustaan.

58. Haddaad ka Cabsato Qoom
Khayaanadii u Tuur (Ogaysii) Ballan-
kii si siman, Illeen Eebe ma Jecla
Khaa'imiinta.

59. Yeyna u malayn kuwii Gaaloobay
inay Carari (Karaan) iyagu ma Daa-
liyaan (Eebe).

60. Ugu Darbada waxaad kartaan oo
Xooga, iyo Darbidda Fardaha inaad
ku Cabsi galisaan Colka Eebe iyo Col-
kiina (Gaalada) iyo kuwa kale oo ka
soo hadhay (Munaafiqiinta) ma ogidin
Eebaase Og, waxaad ku Bixisaan Jidka
Eebana waa laydiin oofin (Dhammayn)
idinkoon laydin Dulmiyeyn.

I^S \jy^^ Uii Joe vl>\j j! \y^ h\

> l\

m j±-?ffi i^y t&\i>\ 4 j* &

Aayadahanna wuxuu Eebe ku sheegay in waxa Dhulka ku socda ugu Liito Gaalada Beenisay Xaqa, een
waliba Rumaynayn, oo Buriya Ballanka Nabiga markasta oon Dhawrsanaynna, Eebaana Faray Nabiga
(Naxariis iyo Nabadgalo Eebe korkiisa ha yeelee) in Cidduu ka helo kuwaas Dagaalka uu Xanuunjiyo si
kuwa ka Dambeeya u Cabsadaan, una Xusuustaan, Hadduu Khayaamadooda ka Yaabana uu ogaysiiyo
inuu Ballankoodii u Celiyey Aaminaynna mar kale, Illeen Eebe ma Jecla Khaa'imiintee, Yeyna u
malayn Gaaladu inay Eebe ka Carari Karaan Wuxuuna Eebe faray Muslimiinta inay u Darbadaan
Dagaalka Gaalada una hub samaystaan, iyagoo ku Cabsi galin Colka Eebe iyo Muslimiinta Gaalada ah,
kuwa la ogyahay iyo kuwa Eebe uun Ogyahay, Jidka Eebana wax lagu Bixiyo, si Eebe ugu oofiyo
Wanaagga oon loona Dulmiyin. Waxaana ku soo Arooray Wanaagga Dagaal Barashada iyo Hubka
Xadiithyo badan sida : Fardaha Fuuliddooda waxaa lagu Xidhay Khayr tan iyo Qiyaamada, iyo Gana oo
kora Ganiddaana ka Khayr roon Koridda. Taasina waxay muujin inay Waajibtahay in loo Darbado
Jahaadka iyo daaficidda Diinta, Xoolaha, Dhulka iyo Sharafta, markay ka tageen Muslimiintuna
Amarkii Eebe yey Dulloobeen, Gaalana u Talisay, Jahaad umbaana ka Saarikara. Al-Anfaal (55-60).

6 1 . Hadday u Iishaan Gaaladu Nabad
u Iilo adna talana Saaro Eebe, Illeen
isagaa uun Maqla ognee.

lj£^43*

241

Suurat Al-Anfaal

juz< 10 (x&gm

fiE&l$&

62. Hadday Doonaan inay ku Dha-
graan waxaa Kaafiyahaaga ah Eebaha
kugu Xoojiya Gargaarkiisa iyo Mu'mi-
niinta.

63. Isuna soo Dumay Quluubtooda,
haddaad Bixiso waxa Dhulka ku Sugan
oo Dhan Maadan isu Dun teen Quluub-
tooda, Eebaase isu Dumay Dhexdooda
Illeen isagaa Adkaade falsan ehe.

64. Nabiyow waxaa kugu Filan Eebe
Adi iyo inta ku Raacday ee Mu'mi-
niinta ah.

65. Nabiyow ku boorri mu'miniinta
Dagaalka hadday idinka Mid yihiin La-
baatan Samra (Adkaysta) Waxay ka
adkaan Labo Boqol, Hadday idinka
Mid yihiin Boqol waxay ka Adkaan
Kiin ah kuwa Gaaloobay Illeen waa
Qoomaan wax kasayne.

Gp dj^sty^ vJ^^n** sJd&wy*

Diinta [slaamku waa Diin Nabad galyo, Isjaceyl, Iskaalmayn, Saas darteed yuu Eebe faray Nabiga
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha Yeelee) In hadday Gaaladu u Leexdaan oo Doonaan Nabad
iyo Dagaalla'aan Nabiguna u Leexdo Eebana Talo saarto kana Digtoonaado, Illeen Eebaa wax Maqla
waxna Oge, hadday doonaan inay Khayaamaan oo DhagraanNabigana waxaa ku Filan Eebaha ku
Xoojiyey Gargaarkiisa iyo Mu'miniinta, Isuna Dumay Quluubta Mu'miniinta, Illeen waxa Dhulka ku
sugan oo Dhan haddii la Bixiyo cidina isuma Dumi karto Quluubtoode, Eebaase isu Dumay, Illeen isagaa
Adkaada oo Falsame,Kaafiyana Nabiga iyo Mu'miniintee,Tan kale waa in Mu'miniintu Dagaallamaan
Xaqana difaacaan haba ka badnaadeen Gaaladuyee, Illeen Muslimiinta waxaa laga rabaa Adkaysi,
Rumayn Xaqa, iyo Jahaad Dhab ah, Gaalana way Jabi oo Halaagsami hadday la Dagaallamaan Musli-
miintii Dhaba oo Geerida Ogol Eebana ku Xidhan Dhabna u Rumeysan. Al-Anfaal (61-65).

66. Hadda wuu idinka Fududeeyey
Eebe wuxuuna ogyahay inaad tabar
Yartihiin hadday idinka Mid yihiin Bo-
qol Samra (Adkaysta) waxay ka Ad-
kaan Labo Boqol, Hadday idinka Mid
yihiin Kunna waxay ka Adkaan Labo
Kun Idanka Eebe, ILaahayna wuxuu la
Jiraa kuwa samra.

67. Kuma habboona Nabi inay u
ahaato kuwo la qafaashay intuu kaga
Jilciyo Dhulka Dhexdiisa (Gaalada)
waxaad Doonaysaan Muuqa Addu-
nyada Eebana wuxuu dooni Aakhiro
Eebana waa Adkaade Falsan.

vj^b \yk*± \jCy0 AjU «, < ^ = ^5 < y^Oy

242

Suurat Al-Anfaal

juz< 10 mu

^nm

68. Hadduusan Jirin Kitaab Eebe oo
horreeyey waxaa idin taaban lahaa
waxaad qaadateen Darteed Cadaab
wayn.

69. ee Cuna waxaad Qanimaysataan
oo Xalaal Fiicana kana dhawrsada
Eebe Illeen Ilaahay waa Dhaafe Naxa-
riistee.

^ » <,» >■' ''\ ^f \

Ibnu Cabbaas waxaa laga wariyey in markay soo Degtay Aayadda Caddayn in Labaatan Muslimiina la
Dagaallamaan Labo Boqol ooGaala ah ay ku Cuslaatay Muslimiintii markaas Eebe soo DejiyeyAayada-
han ka Fududayn oo ah in Boqolku la Dagaalamaan Labo Boqol, Kunkuna Labo Kun la dagaalamo,
Markay samraan oo adkaystaan Eebaa u gargaari, saasuuna Xaalku ku Sugnaaday, Sina uma banaana in
markaas la cararo ama la Cabsado, markii Maalintii Badar Qaar la Laayey Gaaladii Qaarna la Qafaashay
yuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) la Tashaday Asaxaabta sidii la yeeli lahaa
Dadkaas markaasuu Sayid Abuubakar Yidhi aan Daynno oon la layn, Sayid Cumarna Yidhi ha la laayo,
Markii la raacay soo Jeedintii Sayid Abuubakarna waxaa soo degtay Aayadahan oo Canaan ah, iyo inay
habboontahay in Eebe la Adeeco Adduunna loo Xilan, saasna uu ku Xalaaleeyey Qaniimada laga helo
Gaalada waxaana Muslimiinta ku Waajiba Jahaad, Adkaysi iyo Eebe Adeecid. Al-Anfaal (66-69).

70. Nabiyow ku Dheh kuwa la Qa-
faashay ee Gacmihiinna ku jira hadduu
ku Ogyahay Eebe Quluubtiina Khayr
wuxuu idin siin mid ka Khayrroon wixii
laydinka Qaaday wuuna idiin Dhaafi,
Eebana waa Dhaafe Naxariista.

*>y.t'">s <A

71. Hadday Doonaan Khiyaama-
daadana waxay Khayaameen Eebe mar
hore markaasuu idin Makaniyey Eeba-
na waa Oge Falsan.

72. Kuwa Rumeeyey ee Hijrooday ee
ku Jahaaday Xoolahooda iyo Naf-
tooda Jidka Eebe iyo kuwa Dumay
(soo Dhaweeyey) una Gargaaray ku-
waasu Qaarkood waa Gargaaraha
Qaar, kuwa Rumeeyey oon hijroonin
Gargaarkooda waxba idinkama Saarra
intay ka Hijrooni, haddayse idiinku
Gargaar warsadaan Diinta korkiinna
Gargaarbaa ah qaar Dhexdiinna Ballan

243

Suurat Al-Anfaal

juz< 10 tmm

mM&

yahay mooyee, Eebana waxaad Falay-
saan wuu Arkaa.

Dagaalkii Badar ee waynaa waxaa lagu Qafaashay Gaalo Badan iyo Dad la soo Qasbay, Ciddii Toosnaa-
ta oo ka midana Eebe wuxuu Siin wax ka Khayroon wixii laga qaaday una Dambi Dhaafi, haddayse
Nabiga Khayaamaan horay Eebe u Khayaameen markaas Muslimiinta Gacanta u galiyey, Illeen waa wax
walba oge Falsane.

Tan kale Ciddii Rumaysay Xaqa oo Hijrootay oo Xoolaheeda iyo Nafteedaba ugu Jahaadday Jidka Eebe,
iyo kuwii soo Dhaweeyey una Gargaaray Qaarkood qaarbuu Sokeeye u yahay, kuwaanse saas falin
waxba kama dhaxeeyo intay ka falaan, haddayse Gargaar idin warsadaan waa loogu gargaari Ciddaan
Ballan lala Dhigan. Al-Anfaal (70-72).

73. Kuwa Gaaloobay Qaarkood Waa
Sokeeyaha Qaar haddaydaan saas fa-
linna (Ogaanna) Fidmaa ahaan Dhulka
iyo Fasaad wayn.

74. Kuwa Rumeeyey ee Hijrooday ee
ku Jahaaday Jidka Eebe iyo kuwa soo
Dhaweeyey una Gargaaray kuwaasu
iyagaa Mu'miniina Dhaba ah, waxayna
Mudan Dambi Dhaafid iyo Rizqi
Sharafle.

75. Kuwa Rumeeya Gadaal oo Hij-
rooda oo Jahaada la Jirkiinna kuwaasu
waa idinka mid, Qaraabadaana Qaar-
keed Qaar ku Mudanyahay Xukunka
Eebe Ilaahayna waxkasta waa
ogyahay.

Waa in la Ogaado in Muslimiintuna Walaalo yihiin, Gaaladuna isu kaalmaystaan Colnimada Xaqa iyo
Diinta Islaamka, Haddii kale waxaa dhici Fidmo iyo Fasaad wayn, Kuwa Xaqa Rumeeyase oo
hijrooda kuna Jahaada Jidka Eebe iyo kuwa soo Dhaweeya una Gargaara kuwaasu waa Mu'miniinta
Xaqa ah ee Dhabta ah Dambi Dhaafid iyo Wanaagna way Mudan.

Kuwa Dib ka Rumeeya oo Hijrooda oo Jahaada la Jirkiinna waa idinka mid, Qaraabadaasi Qaarkeed
Qaar ku mudanyahay Kitaabka Eebe, wax kastana Eebaa Og. Waxay Caddeeyeen Aayaduhu Abaalka
Wanaagsan ee Mu'miniintu Mudan Akhiro. Al-Anfaal (73-75).

1 . Tani waa ka bari ahaasho Eebe iyo
Rasuulkiisa kuwaad la Ballanteen oo
Mushrikiinta (Gaalada) ah.

244

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$m&

2. ee socda Dhulka afar bilood ogaa-
dana inaydaan daalinayn Eebe iyo in
Eebe uu dulleyn gaalada.

3. waana ogaysiin Eebe ka ahaaday
iyo Rasuulkiisa oo Dadka Maalinta
Xajka wayn in Eebe ka bari yahay Gaa-
lada iyo Rasuulkiisu, haddaad Toobad-
keentaanna saasaa idiin Khayrroon,
haddaad jeedsataanna ogaada inay-
daan Eebe Daalinayn, uguna Bishaa-
reeya kuwii gaaloobay Cadaab daran.

4. Kuwaad ballanteen Mooyee oo
Gaalada ah markaasna aan idinka
Nusqaaminin waxba, idiinkuna
kaalmaynin cidna, ee dhameeya tan iyo
ballankooda « Muddadood » Eebana
wuxuu jecelyahay kuwa dhawrsada.

Suuraddani waxay ka mid tahay suuradaha ugu dambeeyey soo degid, Eileen xaggeeda hore waxay soo
degeen markii laga soo noqday Duullaankii Tabuuk, Bisinna laguma bilaabin Suuradda,waxayna cad-
deyn in Eebe iyo Rasuulkiisu ka bari yihiin gaalo, kuwii ballan lala dhigtayna uu u jiro muddo afarBiloo-
da,saasaana la ogaysiiyey Maalintii iiddii Carrafo,cid ballan leh oon jabin mooyee,colna ugu kaalmaynin
Muslimiinta waxaana la sugi mudadooda, taasina waxay ku tusin sida Islaamku ballanka u dhawro una
ilaaliyo iyo inaan Eebe iyo Rasuulkiisa iyo gaalo wanaag dhex oollin. At-Tawbah (1-4).

5. markay faydmaan bilaha xurmada
leh ku dila gaalada meejaad ka hesha-
an qabtana(qafaasha) Go'doomiya una
fadhiista meel gabasho ah oo dhan,
haddayse toobad keenaan oogaanna
salaadda, bixiyaanna Sakada u sii
daaya jidkooda Eebe waa dambi dhaa-
fe Naxariistee.

6. mid ka mida gaaladana hadduu ma-
gangal idin waydiisto magangaliya in-
tuu ka maqlo hadalka Eebe markaas
Gaadhsiiya meeluu Aamin ku yahay,
illeen waa qoom aan wax ogayne.

7. siday ugu ahaan gaalada ballan
Eebe agtiisa iyo Rasuulkiisa agtiisa ku-
waad kula ballanteen Masaajidka Xur-

245

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$$m

mada leh Agtiisa mooyee ee hadday
idiin toosnaadaan u toosanaada Eebe
wuxuu jecel yahay kuwa Dhawrsadee.

rtSo \JJjcll &^\^\j*JLZJ \ jjj>

^;^\b\;^\J^cJ,\5

markay baxaan bilaha xurmada leh waxaa banaan in la laayo gaalada meel kastoo laga helo oo la
qafaasho lana qabto meel kastana loo fadhiisto, haddayse toobad keenaan oo salaadda oogaan oo
bixiyaan sakada waxaa loo sii dayn jidkooda, illeen Eebe waa dambi dhaafe naxariiste, haddii cid gaalada
ka mid ah nabadgalin warsadaan Muslimiinta ha la nabadgaliyo intay ka dhagaystaan hadalka Eebe,
markaas la gaadhsiiyo meeshay aaminka ku yihiin illeen waa kuwaan wax ogayn, siduu Nabigu falay
(Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) sanadkii xudaybiyo, iyo marar kale oo sabab u noqotay
hanuunkooda, tan kale gaaladu ballan kuma laha eebe iyo rasuulkiisa agtiisa, kuwii lagula ballamay
masaajidka xurmada leh agtiisa mooyee, waana in loo toosnaado intay toosan yihiin, Eebana wuxuu
jecelyahay kuwa dhawrsada, Nabiguna saasuu falay Muslimiintuna saasay faleen mana banaana in ballan
lajabiyo. At-Tawbah (5-7).

8. waa sidee hadday idinka adkaa-
daan ayna idiin dhawrayn Qaraa-
banimo iyo ballan midna, waxay idinku
raalli galin afkooda wayna diidi
quluubtoodu, badankooduna waa
faasiqiin.

9. waxay ku gataan aayaadka. Eebe
qiimo yar waxayna ka leexiyeen jidka
Eebe waxaana xun waxay falayeen.

10. umana dhawraan Mu'min qaraa-
bonimo iyo ballan (midna) kuwaasuna
waa uun xadgudbayaal.

1 1 . haddayse toobadkeenaan oo oo-
gaan salaadda bixiyaanna sakada waa
walaalihiinna diinta waana u cadday-
nay aayaadka qoomkii wax garan.

fa ^ i < >>>r> 'v •» \t

j^^JSi \ J^uj #^4 p°>V

12. haddayse buriyaan dhaartooda
ballankoodii ka dib, duraanna diin-
tiinna dila madaxda gaalada waa ku-
waan dhaar lahayne inay ka joogan
(Xumaanta).

Gaaladu ma dhawraan muslimiinta hadday ka tabar roonaadaan ugumana naxariistaan qaraabannimo
iyo ballan midna, iyagoo afkana isku dayi inay ku raalli galiyaan muslimiinta, qalbigooduna diidi oo
faasiqiina ah, kuna gatay aayaadka eebe qiimo yar, jidkiisana ka leexiya Dadka wax xunna fala, cid
Mu'minana aan u dhawrayn qaraabo iyo ballan iyagoo Xadgudbi, haddayse toobadkeenaan oo salaadda
oogaan oo sakada Bixiyaan, waa walaalihiinna diinta, aayaadkana wuxuu eebe u caddeeyey cidii wax
garan, haddayse buriyaan dhaartooda ballan kadib duraanna diintiinna waa in la laayo madaxda gaalada
dadka fari xumaanta xaqdiidka iyo gaalnimadana ku hagaajin, waa kuwaan ballan iyo dhaar lahayne bal
inay xumaanta ka joogaan, saasayna u muuqataa wadada islaamku oon qarsoodi iyo qalqallooc midna
ugu jirin, cidii kula nabaddana la nabad tii diidda xaqa oo burisa ballankana iska celiya kana digtoonaa-
da. At-Tawbah (8-12).

246

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$m&

1 3. miyeydaan la dagaallamayn qoom
buriyey dhaartooda oo hamiyey (doo-
nay) bixinta Rasuulka idinkuna billaa-
bay markii horaba, tniyaad ka cabsa-
naysaan Eebaa mudan inaad ka cabsa-
taan haddaad Mu'miniin tihiin.

1 4. la dagaa llama, Ee be ha ku cadaabo
gacmihiinnee hana dulleeyee hana idin-
ku gargaaree oo bugsiiyo laabta qoom
Mu'miniina.

15. tegsiiyana cadhada quluubtooda,
wuxuuna ka toobad aqbalaa eebe cid-
duu doono, Eebana waa oge falsan.

16. ma waxaad u malayseen in laydin-
ka tegi isagoon Eebe muujin kuwa ja-
haaday oo idinka mida oon ka yeelanin
wax ka soo hadhay Eebe iyo Rasuul-
kiisa iyo Mu'miniinta Saaxiib, Eebana
waa ogyahay waxaad falaysaan.

4jki \ ^-^-J Jj>-& y^ ^^ < -r^2 -*-^J

"*\ > \ *• i ' i ' If \ > ' y

aayaduhu waxay ku adkayn Muslimiinta inay la dagaalamaan gaalada burin ballanka oo ahaa kuwii
bixinta rasuulka hamiyey doonayna xumaanna bilaabay, wax laga cabsadana ma aha ee ilaahay yaa ka
cabsi mudan, waana in kuwaas lala dagaalamo, lana dulleeyo, Eebana ugu gargaaro Mu'miniinta quluub-
toodana u caafiyo cadhadana ka tegsiiyo, cidduu doonana uu ka aqbalo Toobada, illeen waa oge falsane.
Imtixaan la'aanna Mu'miniinta lagu daynmaayo intay ka muuqato kuwa jahaaday oon gaalo saaxiib ka
yeelan intay Eebe, Rasuulkiisa iyo Mu'miniinta ka leexdaan, Eebase waa ogyahay waxay fali, wuuna ka
abaal marin.

Aayaduhu waxay ku uruursadeen in gaalo colka Muslimiinta tahay oyna waajibtahay in lala jahaado
intay xaqa ka soo horjeedaan lagana dhiganin saaxiib sokeeye iyo gargaare midna, illeen waa cole. At-
Tawbah (13-16).

17. uma bannaana gaalada inaycami-
raan Masaajidda Eebe iyagoo ku qiri
Naftooda gaalnimo kuwaas waxaa bu-
ray camalkoodii naartana way ku dhex
waari.

18. waxaa uun camira masaajidda
Eebe cid rumaysay Eebe iyo maalinta
dambe oo salaadda ooga oo bixiya sa-
kada kana cabsanayn waxaan Eebe

247

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$m&

ahayn, waxay u dhawyihiin kuwaas
inay ka mid noqdaan kuwa hanuunsan.

1 9. ma waxaad kala mid dhigteen wa-
raabinta xaajiga iyo camiridda masaa-
jidka xurmaysan ruux rumeeyey Eebe
iyo maalinta dambe oo ku jahaaday jid-
ka Eebe kuma sinna Eebe agtiisa, Eeba-
na ma hanuuniyo qoomka daalimiinta
ah.

20. kuwa rumeeyey (Xaqa) oo hijroo-
day oo ku jahaaday jidka Eebe xoola-
hooda iyo naftooda, yaa ku darajo
wayn Eebe agtiisa, kuwaasina waa
kuwa uun liibaanay.

2 1 . wuxuu ugu bishaarayn Eebahood
naxariis xaggiisa ah, raalli ahaansho iyo
jannooyin oy ku mudan dhexdeeda nic-
mo nagaadi ah«Joogto».

22. iyagoo ku waari dhexdeeda wali-
good Eebe agtiisaana Ajir wayn yahay.

Bojy\A\J»

^j^^^^^^^^h\}^^^^J^

gaalo xaq uma leh inay camiraan oo dhisaan ama ku nagaadaan masaajidda Eebe illeen waaba gaalee,
camalkooduna wuu buri, naarna way ku waari, waxaase camira masaajidda Eebe mu'miniinta hanuun-
san, isku midna ma aha cid xaqa dhammaan rumaysay iyo gaaladii Makaad ee waraabin jiray Xujaajta
masaajidkana camiri jiray, waxbase uma tarin, waxaase liibaani oo janne ku waari kuwa rumeeya xaqa,
oo hijrooday oo jahaada, waana kaas jidka xaqa ah ee toosan ee wax tara qiimana leh.
waxaa jirtay in dad ku faaneen inay camiri masaajidka xurmaysan iyo waraabinta xujaajta iyo wax
Iamida, markaasaa waxaa soo dagay aayaddan caddeyn mu'minka dhabta ah ee Liibaanay. At-Tawbah
(17-22).

23. kuwa (xaqa) rumeeyow ha ka yee-
lanina Aabayaalkiin iyo walaalihiin so-
keeye hadday ka jeclaadaan gaalnima-
da iimaanka, ciddiise ka sokeeye yeela-
ta oo idinka mida kuwaasu iyaga um-
baa daalimiina.

24. waxaad dhahdaa haddaad
aabayaalkiin, caruurtiinna, walaalihiin,
haweenkiinna, qaraabadiinna, xoolo
aad kasbateen, ganacsi aad ka
cabsanaysaan inuu baaro iyo guryo aad

> '- y »~> <X ' > > y y '" ■* •">< s

248

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

ka raalli tihiin ka jeceshihiin Ilaahay,
rasuulkiisa iyo jahaad jidkiisa suga inta
Eebe ka keeni amarkiisa, Eebana ma
hanuuniyo qoomka faasiqiinta ah.

25. wuxuu idiinku gargaaray Eebe
meelo badan, iyo maalintii xunayn
markay idin cajabisay badnidiinnii
oona waxba idiin tarin dhulkuna
idinku cidhiidhyamay isagoo waasaca
markaas aad jeedsateen idinkoo carari.

26. markaas Eebe ku soo dajiyey xasil-
kiisii Rasuulkiisii iyo Mu'miniintii
kuna soo dejiyey junuud aydaan ar-
kayn uuna cadaabay kuwii gaaloobay,
taasina waa abaalka gaalada.

27. markaas Eebe ka toobad aqbalo
intaas ka dib cidduu doono Eebana
waa dambi dhaafe naxariista.

9 A '<*>/- J-'if*>>

'<. *>S

Eebe wuxuu ku reebi aayadaha ho re in qaraabo laga yeesho cid gaalnimo xaqa ka dooratay ama aabbo ha
ahaato ama walaai iyo wax la mida, Ciddiise qaraabadiisa, xoolihiisa, ganacsigiisa iyo guryihiisa ka
doorta xaqa iyo jahaadka ha sugo balaayo iyo ciqaab, illeen faasiqbuu noqdaye. waxaana waajiba in
Eebe, diinta islaamka ah iyo rasuulka Muxamada, loo jeclaado si daran, wax kastana laga jeclaado sida
xadiith ku sugnaatay. aayadaha kale waxay caddayn in muslimiinta wax badan Eebe u gargaaray, gaar
ahaan Maalintii xunayn oo muslimiintu la yaabeen badnidooda markaas ay carareen Nabiga iyo in la
jirtay mooyee, markaas Eebe xoojiyey si fiicanna u dagaalameen gaaladiina jabiye, cidduu doonana ka
toobad aqbalay, waana dagaalkii xuneyn ee maka iyo dhaa'if dhexdooda lala galay qoomkii Hawaasin,
taasina waxay ku tusi inayna badni waxba tarayn mar haddaan Eebe gargaarkiisu jirin laguna xidhnayn,
illeen maalintii badar oo la yaraana waakii markiiba gaaladii badnayd la jabiyey, maalintii xuneyna ee la
badnaana markii hore la jabay markaas Eebe u gargaaray. At-Tawbah (23-27).

28. kuwa xaqa rumeeyow mushri-
kiintu (Gaalada) waa nijaas ee yeyna
masaajidka xurmaysan u dhawaanin
sanadkan ka dib, haddaad ka cabsa-
taan saboolnimana wuxuu idinku hod-
min Eebe fadligiisa hadduu doono il-
leen waa oge falsane.

29. la dagaallama kuwaan rumeyn
Eebe iyo maalinta aakhiro oon xaaraan

249

Suurat At-Tawbah

Juz* 10

$m&

yeelayn wuxuu reebay Eebe iyo Rasuul-
kiisu ka diin dhiganayn diinta xaqa ah
(islaamka) oo ah kuwa ehelu kitaabka
ah yuhuud iyo nasaarada intay ka dhii-
baan jisyada (iyadoo darban) iyaguna
dullaysanyihiin.

30. waxay dhaheen yuhuud cusayr
waa wiil Eebe, nasaarana waxay tidhi
masiix (ciise) waa wiil Eebe, kaasina
waa hadalkoodii oy afka ka sheegeen,
waxay shabahaan kuwii horey u gaa-
loobay hadalkoodii, Eebe hallaayo ee
xaggee loo leexin.

31. waxay ka yeesheen culimadoodii
iyo suufiyadoodii Eebayaal ilaahay ka
sokow iyo ciise ibnu maryama waxaan
cibaadada ilaahay kali ah ahaynna
lama farin, Eebe mooyee ilaah kalana
ma jiro waana ka nasahanyahay waxay
la wadaajin.

' ' '" Tit {•>*-' ' ' s IT
^-f > *\ > '\\ „' — <\1

Gaaladu waa nijaas mana banaana inay masaajidda galaan una dhawaadaan, waana in lala dagaallamo
kuwa kitaabka sheegan intay xoolo jisya ah ay bixiyaan muslimiintana siiyaan dhawridooda darteed,
illeen waxay ka leexdeen diintii islaamka ee xaqa ahayde kamana jogaan waxa Eebe iyo rasuulkiisu
reebeen, waana in kuwaas la xukumo lana ilaaliyo, kibir iyo isla waynina ayan kula noolaanin Muslimiin-
ta, aayadaha kale yuhuuddu waxay cusayr ku sheegtay wiil Eebe, nasaarana waxay ciise ku sheegeen wiil
Eebe waana hadalkii gaaladii ka horaysay oo kale meel daran yaana loo leexiyey, waxayna Eebe ka
yeesheen wadaadadoodii iyo nabi ciise iyadoo cibaadada Eebe kaliya la faray, cadiyi binu xaatim yaa ku
yidhi: maanaan caabudi jirin culimada, markaasuu yidhi Nabigu waxay jideeyaan sow kumaydaan
dhaqmayn, wuxuuna yidhi: haa, markaasuu yidhi wataas cibaadadu. At-Tawbah (28-31).

32. waxay dooni gaaladu inay ku da-
miyaan Nuurka Eebe afkooda Eebana
wuu diidi dhamaystirka nuurka moyee
haba naceen gaaladuye.

33. Eebe waa kan ku diray rasuulkiisa
hanuun iyo diin xaqa inuu ka kor ma-
riyo diimaha dhammaan haba naceen
gaaladuye.

250

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$®m

34. kuwa xaqa rumeeyow wax badan
oo ka mida axbaarta (culimada yu-
huud) iyo ruhbaantu (culimada Nasaa-
rada) waxay ku cunaan xoolaha dadka
xaq darro waxayna ka celiyaan (dadka
xaqa) kuwa kaydsada dahabka iyo fid-
dada oon ku bixinayn jidka Eebe ugu
bishaaree cadaab daran.

35. maalinta lagu gubi xoolahaas dar-
tood naarta jahannamo ay ku guban
wajiyadoodu iyo dhinacyadoodu iyo
dhabarkoodu oo lagu odhan kani waa
waxaad u kaydsanayseen Naftiinna ee
dhadhamiya waxaad kaydsanayseen
ciqaabtiisa.

Culimada xun waa balaayo dadka ku dhex jirta sida culimadii yuhuud iyo nasaara oo been iyo xaqdarro
ku cunayey xoolaha dadka, ciddii sidooda fashana wuxuu qaaday jidkoodii, tan kale cidii Eebe xoola
siiyey oon xaqa ku bixinin ee kulmiya uun oo uruuriya wuxuu mudan in xoolihii lagu gubo lagagana shido
meel kasta isagoo lagu dhihi dhadhami waxaad kaydsatay ciqaabtiisa, xoolahaan sakada iyo xaqa Eebe
laga bixininna waa kayd naareed, aayadaha horena waxay caddeyn in gaaladu dooni inay xaqa iyo
nuurka Eebe damiyaan kuna qariyaan xumaan iyo baadil, Eebaase diray rasuulka oo hanuun wata iyo
diinta islaamka ee xaqa ah, Eebaana dhamaystiri oo diimaha ka kormarin haba naceen gaaladuye.
Rasuulkuna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : diintu waxay gaadhi meejey
habeen iyo maalin joogaan, waxayna gali Guri kasto. Taasina waa bishaaro caddeyn caalaminimada
diinta islaamka iyo say u faafi. At-Tawbah (32-35).

36. tirada bilaha Eebe agtiisa waa La-
biyo toban kitaabka Eebe dhexdiisa ta-
niyo maalintuu abuuray samooyinka
iyo dhulka, waxaana ka mid ah afar
xurmo (gaara) leh waana taas diinta
toosan ee ha dulmiyina dhexdooda naf-
tiinna, lana dagaalama gaalada
dhammaantiin, siday idiinla dagaala-
ma yaan dhammaan ogaadana in Eebe
la jiro kuwa dhawrsada.

o;Jl^ ^a^v3» L^oo^ [>

37. dib u dhigidda (bilo) waa uun bad-
sasho gaalnimo laguna baadiyeeyo

251

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$M&

kuwa gaaloobay,waxay banneeyaan sa-
nad waxayna reebaan mid inay waafa-
qaan tirada Eebe reebay waxayna ba-
nneeyaan wax Eebe reebay, waxaa loo
qurxiyey camalkoodii xumaa Eebana
ma hanuuniyo qoomka gaalada ah.

waxaa jirtay in gaaladu bilaha sanadka sayrabaan u qaybin jireen oo mar soo hormarin jireen marna dib u
dhigi jireen markaasaa Eebe ku caddeeyey aayadda in Biluhu yihiin Labiyo toban, afar si gaar ah loo
dhawrana ka midyihiin sida: Sidataal, Arafo, saka, iyo Rajab oyna xuntahay in lays dulmiyo, tan kale
waa in gaalada dhammaan lala dagaallamo siday iyaba dhammaan ula dagaalami muslimiinta, Eebana
wuxuu la jiraa muslimiinta dhawrsada ee dhabta ah, in kastoo dulmigu goor walba xunyahay haddana
bilahaas waa ka sii daranyahay, saas darteed dib udhigga bil ama horumarinteedu waa uun kordhisasho
gaalnimo, waxaana halkaas ka muuqda in xalaal tahay wuxuu Eebe banneeyey, xaaraanna tahay wuxuu
Eebe reebay, xaaraanna yahay wuxuu Rasuulku reebo ciddii wax Eebe reebay bannaysa ama wax Eebe
banneeyey reebta waa mid ilaahay is bar bardhigtay oo dhuntay xaqana ka leexatay. At-Tawbah (36-37).

38. kuwa xaqa rumeeyow maxaad
leedihiin oo marka laydin dhaho ku
baxa jidka Eebe aad ugu cuslaataan
dhulka, ma waxaad ku raalli noqotaan
nolosha adduun aakhiro ka sokow, no-
losha adduunyo marka aakharo loo
dayo waa uun raaxo yar.

39. haddaydaan bixin wuxuu Eebe
idincadaabi cadaab daran, wuxuuna
idinku badali qoom aan idinka ahayn,
waxna kama dhibaysaan Eebe, ilaahay-
na wax kasta oo uu doono waa karaa.

r S -i^-^tsZs"

40. haddaydaan u gargaarin Nabiga
waxaa u gargaaray Eebe markay
bixiyeen kuwii gaaloobay isagoo labo
midkooda markay godka ku jireen
markuu ku lahaa saaxiibkiis ha wal-
bahaarin Eebaa inala jiree, oo Eebe ku
dajiyey xasilkiisa kuna xoojiyey Januud
aydaan arkayn kana yeelay kalimadda

Hs^

\1M >^1

»<ju!l

252

Suurat At-Tawbah

juz< 10 e&m

kuwa gaaloobay tan hoosaysa, kali-
madda Ilaahayna waa tan sarreysa, Ee-
bana waa adkaade falsan.

3l^!££

/JlUZJl

j^^^ijl^^l<^^^iiuii

^*— j\»-

Jahaadku waa waajib mana habboona in marka jahaadku joogo la dib maro oon la bixin, lana doorto
nolosha iyo raaxada adduunka, raaxada adduunse waa wax yar oo dhamaan, haddaan jahaadka loo
bixinna Eebe wuu cadaabi isagoo ciqaab adduun u soo dadajinaya, kuna badali qoom ka soo hadhay,
waxna Eebe kama dhimaan, Eebana isagaa awood leh.

hadday dadku u gargaari waayaan Nabiga iyo diinta Eebe, ilaahay waa kuu u gargaaray markay gaaladii
ka bixiyeen maka oo uu godka galay isaga iyo saaxiibkiis Abuubakar kuna yidhi : ha walbahaarin Eebaa
inala jiree, Ilaahayna xasil ku soo dajiyey kalimadii gaaladana hoos ka yeelay, kalimadii Eebe ee xaqa
ahna koryeelay, illeen Eebaa adkaada oo falsan, waana taas dhibaatada loo soo maray diinta islaamka,
waxaa sugnaaday in markuu Sayid Abuubakar ku yidhi Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa
ha yeelee) hadduu midkood dayo gondihiisa wuu ina arki lahaa, uu ku yidhi : maxaad u malayn labo Eebo
saddaxeeyo. Eebaana wax lagu tiirsada ah lana rumeeyo, Diintiisana loo dagaalamo. At-Tawbah (38-40).

41. baxa idinkoo fudud iyo idinkoo
cuius kuna jahaada xoolihiinna iyo naf-
tiinna jidka Eebe, saasaana idiin khayr-
roon haddaad wax ogtihiin.

42. hadduu jiro muuqaal adduunyo
oo dhaw iyo socdaal gaaban way ku
raaci lahaayeen waxaase ku fogaaday
socdaalkii, waxayna ku dhaaran Eebe
haddaanu kari waan idinla bixi lahayn,
waxayna halaagi naftooda Eebana waa
ogyahay inay been sheegi.

i> ^-=4^ V\j jL^i^yj l_1jj feil^. \jj-a> \

^^^l^^\j^J6\

43. Eebe ha ku cafiyee maxaad u idan-
tay intay kaaga cadaato kuwa runta
sheegi ood ka ogaato Beenaalayaasha.

44. kaama idin waydiistaan kuwa ru-
meeyey Eebe iyo maalinta dambe inay
ku jahaadaan xoolahooda iyo naftoo-
da, Eebana waa ogyahay kuwa
dhawrsada.

45. waxaase ku idin waydiin kuwaan
rumaynin Eebe iyo maalinta dambe
ayna shakiday quluubtoodu, waxayna

> ?<t'.A\<t'".

253

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

amm

(ku wareersanyihiin)

ku noqnoqon
shakigooda.

Duullimaadkii waynaa ee tabuuk yuu Eebe faray muslimiinta inay la baxaan nabiga (Naxariis iyo
nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) waxaana loo baxay xagga shaam oo gaaladii Ruum, waxayna ahayd
arrin adag oo lagu kala baxay, oo munaafiqiintii soocmeen, haddii qaniimo dhaw la heli ama socdaalku
gaabanyahay way bixi lahaayeen, waxaase dheer jidka, waxayna ku dhaaran haddaan karo waan kula jiri
lahayn, iyagoo been sheegi oo naftooda halaagi markuu nabigu qaar ka mid ah u idmay inay hadhaan yuu
Eebe ku yidhi nabiga Eebe ha ku saamaxo ee maxaad u fasaxday intay dadku dhab ugu kala cadaan,
muslimiinta dhabta ahse ma idin warsadaan inay jahaadaan iyo in kale, waxaase idin warsada kuwaan
Eebe iyo aakhiro rumaynin oo shakiga la wareersan, aayaduhuna waxay caddeyn siday waajib u tahay
inay u wada jiraan jahaadka una kala hadhin, si loo daafaco diinta islaamka iyo dhulka islaamka,
muslimiintuna markay ka tageen jahaadkii xaqa ahaa nafna jecleysteen wakaas la qaybsaday oo la
qabsaday dhulkoodii, wax sharaftoodii u soocelin oo jahaad dhab ah ahayna ma jiro ee cid maqli ma
jirtaa? At-Tawbah (41-45).

46. hadday doonaan bixid waxay u
darban lahaayeen qalab, wuxuuse na-
cay Eebe Bixintooda wuuna dib ma-
riyey waxaana lagu yidhi « gaaladii » la
fadhiista kuwa fadhiya.

47. hadday baxaan dhexdiinna
waxaan xuman ahayn idiinma kor-
dhiyaan, waxayna u dagdagi lahaayeen
fasaadinta dhexdiinna iyagoo idinla
dooni fidmo, waxaana idin ku jira
kuwo idiindhagaysan Eebana waa
ogyahay daalimiinta.

48. waxay idinla dooneen fidno mar
hore waxayna kuu gagadiyeen umuura-
ha intuu ka yimaado xaqu oo ka muuq-
do amarka Eebe (xaqa) iyagoo nici.

49. waxaa ka mid ah kuwo dhihi i fa-
sax hana i fidneyn waxay se ku dhaceen
fidno jahannamana way koobtay
gaalada.

S'*> >-Jf -J'

munaafiqiinta iyo diin laawayaashu waxba uma taraan muslimiinta, wayna u raacaan dagaalka wax
faa'iido ahna kuma jirto, illeen hadday runsheegi way u darban lahaayeen jahaadkee, Eebaase nacay
bixidooda ee ha fadhiyeen sida kuwa fadhiya, hadday baxaan waxay ku abuuri war iyo xumaan musli-
miinta dhexdeeda ah iyo fidno iyo balaayo ay la dooni muslimiinta, waxaana ku jira muslimiinta kuwo
maqli warka munaafiqiinta, Eebese waa ogyahay daalimiinta, horaybay u damceen fidno iyo qasba,
uguna gadgadiyeen xaalka nabiga iyo muslimiinta dhibkeeda intuu ka muuqdo xaqu iyo amarka Eebe
iyagoo neceb, waxaase ka mida kuwo dhihi i fasax Nabiyow, hana igu fidneynin bixidda, waxayse ku
dhaceen fidnadii iyo balaayadii jahannamana waxay koobi gaalada. halkaasna waxaa ka muuqda u
darbashada jahaadka, ka digtoonida munaafiqiinta iyo war xumayaasha xumaanta la jecel muslimiinta, in
Eebe muujin xaqa oo koryeeli markay muslimiintu gartaan wanaagga kuna socdaan, waana inaan laga
cudurdaar warsanin jahaadka ee waa in la muujiyaa niyad sami, khayr jacayl, daafaca diinta islaamka iyo
doonidda wanaagga iyo sharafta Eebe agtiisa ah, isagood talasaarani adkaysi iyo shaqana badini. At-
Tawbah (46-49).

254

Suurat At-Tawbah

juz< 10 tmm

50. hadduu wanaag ku soo gaadho
wuu walbahaarinayaa Munaafiqiinta,
hadday ku hesho dhibaatana waxay
dhahayaan waan ka dadaalay raacid-
diisa, mar hore, wayna jeedsadaan iya-
goo faraxsan.

51. waxaad dhahdaa naguma dhaco
wax Eebe noo qoray mooyee, isagaa
gargaarahannaga ah ee Ilaahay uun ha
tala Saarteen Mu'miniintu.

52. waxaad dhahdaa ma waxaad nala
sugaysaan waxaan labada wanaag mid-
kood ahayn (Guul ama shahaado) an-
naguna waxaan idin la sugaynaa inuu
Eebe idinku asiibo (ciqaabo) cadaab
agtiisa ah ama gacmahanaga, ee suga
annaguna waan idin la sugaynaaye.

53. waxaad dhahdaa Bixiya wax ama
ogolaansho ama qasab marnaba
laydinkama aqbalee, illeen waxaad ti-
hiin qoom faasiqiina.

54. wax u diiday in la aqbalo bixin-
teeda oon ka gaaloowgooda Eebe iyo
Rasuulkiisa ahayn majiro, mana yi-
maaddaan salaadda iyagoo wahsan
mooyee, mana bixiyaan iyagoo neceb
mooyee.

*—*j— **

4il ji&jUJ^ybQ'iil

\j*J>JL*{

fi0^^\

> . <V»" <i^"A-

Munaafiqiinta waxaa ka mid ah kuwo nabiga fasax waydiisan inay dagaalka ka hadhaan iyagoo sheegi
inay fidmoobi hadday baxaan, waxayse dhab ugu dhaceen fidno Naarta Jahannamana way koobi gaalo,
hadday muslimiintu khayr helaanna way ka naxaan, hadday dhibaato ku timaadana waxay sheegaan inay
dadaaleen waana farxaan, waxaan Eebe qorinse muslimiinta kuma dhaco, isagaana gargaara ah musli-
miintu ay talasaartaan, Muslimiintuna waxay heli guul ama waxay ku dhiman shahaadanimo, gaalana ha
sugto ciqaab Eebe ama jab ku gaadha gacmaha muslimiinta, waxay bixiyaanna lagama aqbalo illeen waa
faasiqiine, waxayna ka gaaloobeen Eebe iyo rasuulkiisa, salaaddana iyagoo wahsanayeey yimaaddaan,
waxayna wax bixiyaan iyagoo neceb, illeen waa munaafiqiine. At-Tawbah (50-54).

55. yeyna ku yaab galinin xoolahoodu
iyo caruurtoodu, wuxuu un dooni Eebe
inuu ku ciqaabo nolosha adduun oy
baxdo naftoodu iyagoo gaala ah.

255

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

tmm

56. waxay ku dhaaran Eebe inay idin-
la jiraan idinlamana jiraan, waase
qoom cabsan.

57. hadday helayaan meel ay magan
galaan ama godod (buuro) ama meel ay
galaan way u jeedsan lahaayeen iyagoo
deg degi.

58. waxaa ka mid ah kuwo kugu cee-
bin sadaqada (sakada) haddii la siiyana
raali noqon haddaan la siininna
cadhoon.

59. hadday ku raalli noqdaan waxay
siin Eebe iyo rasuulkiisu oy dhahaan
waxaana nagu filan Eebe wuxuu naga
siin Eebe fadligiisa rasuulkiisuna wuu
nasiin Anaguna Eebe unbaan wax ka
doonaynaa (saasaa u khayroon).

^^y^^^l^^y^j

y*~x*j\ <~>lr-*+y \l^u Oj ^-y

4 •

Wax lala yaabana ma aha ama la wanaajisto xoolahooda iyo caruurtooda waxay un ku noqon khasaare
aakharo iyo Adduunbe, waxayna dhiman iyagoo gaalo ah, waxayna ku dhaaran inay la jiraan muslimiinta
lamana jiraan ee way cabsan, hadday helaan meelay ku cararaanna way ku dag degi, qaarkoodna waxay
ku ceebayn jireen nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) iyo muslimiinta waxay bixin,
iyagoo haddii wax la siiyana raalli noqda hadday waayaanna cadhooda.

haddayse ku raalli noqdaan waxay Eebe iyo rasuulkiisu siiyaan oy ku kalsoonaadaan Eebe iyo rasuulkiisa
saasaa u wanaag badnaan lahayd, tilmaantaasna waa tilmaanta munaafiqiinta, had iyo jeerna waxay
ceebeeyaan oo xumaan iyo shar la doonaan muslimiinta sidii kii ku yidhi Nabiga: caddaalad maadan
falin, ee uu ku yidhi : yaa caddaalad fali haddaanan caddaalad falin, xumaan badanaa kuwaasu. At-
Tawbah (55-59).

60. sadaqada (Zakada) waxaa uun
muta fuqarada, masaakiinta, kuwa ka
shaqeeya, kuwa la soo dhawayn
quluubtooda, kuwa la xorayn, kuwa
(xaqa) ku daynoobay, jidka Eebe iyo
socdaalka, waana wax Eebe Faral yee-
lay, ilaahayna waa oge falsan.

61. waxaa ka mid ah (munaafiqiinta)
kuwa dhiba nabiga oo dhaha waa wax
walba maqle, waxaad dhahdaa waa
Khayr maqlihiinna wuxuuna rumayn
Eebe, wuxuuna u rumayn Mu'miniinta,
waana u naxariistaa kuwa rumeeyey oo
idinka mid ah, kuwa dhiba Rasuulka
Eebe waxay mudan cadaab daran.

M^^JJ^^y^crtJtJ
4M oy^j Oj *y> orUJ \jy^ \_y* « *

256

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

62. waxay idiinku dhaaran Eebe inay
idin raalli galinayaan, Eebe iyo Rasuul-
kiisa yaa mudnaan badan inay raalli ga-
liyaan hadday Mu'miniinyihiin.

63. miyeyna ogayn ciddii la dagaa-
lanta (oo khilaafta) Eebe iyo rasuulkii-
sa inuu mudan naarta jahannama,
kuna waari dhexdeeda, arrintaasuna
waa dulli wayn.

, > > *> 1 -5

4^-^ u

Zakada waxaa Mudan siddeedaas nooc ee Eebe sheegay isagoon cidna u dayn, taasna waxay ku tusin inay
bixinta zakadu waajibtahay, in siddeedaas kooxood mudanyinhiin wanaagga iyo isu naxariisashada
diinta islaamku ma aha hadal iyo war la sheeg sheego saas darteed waa in la bixiyo zakada lana siiyo
dadkaas iyo meelahaas mudan.

Tan kale munaafiqiintu waa cudur ku dhex jira muslimiinta wax kastana wax ka sheegi, waxaana ka mid
ah inay nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ku dhahayeen waa wax walba maqle,
khayrka iyo wanaagga yuuna maqlayey, ciddiise dhibta waxay mudan cadaab daran Dhaarbeena yeyna
maraan si ay u raalli galiyaan muslimiinta, Eebaase mudan in la raalli galiyo, ciddii la colloowda Eebe iyo
rasuulkana wuxuu mudan cadaab daran. At-Tawbah (60-63).

64. waxay ka digtoonyihiin munaafi-
qiintu in lagu soo dajiyo suurad ka war-
rami waxa quluubtooda ku sugan,
waxaad dhahdaa jeesjeesa Eebe wuxuu
soo bixin waxaad ka digtoontihiin
(cabsanaysaan).

65. haddaad warsato waxay dhihi
waan un yar tiimbanaynay oon ciyaa-
raynay, waxaad dhahdaa ma Eebe iyo
aayaadkiisa iyo Rasuulkiisa yaad ku
jeesjeesayseen.

66. ha cudur daaranina waad gaalow-
deen Rumayn ka dib, haddaan cafino
koox idinka mid ah waxaan cadaa-
baynaa koox illeen iyagu waa dambii-
layaale.

67. munaafiqiintu rag iyo haweenba
qaarkood qaarka kale yuu ka ahaaday
waxayna faraan xumaanta, waxayna ka
reebaan wanaagga, waxayna laabaan
gacmahooda (wax ma bixiyaan) Eebay-
na halmaameen isna aabayeeldarro yuu
kula dhaqmay, munaafiqiin iyaga um-
baa faasiqiin ah.

*!***.

+j>j* $ Ac. J j^> o' ^j^jAal^J i j j^

».'>

257

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

tmm

68. wuxuuna Eebe u yaboohay Mu-
naafiqiintaa rag iyo haweenba iyo gaa-
lada Naarta Jahannamo wayna ku
dhex waari iyadaana ku filan, waxaana
lacnaday Eebe waxayna mudan cadaab
joogta ah.

Munaafiqiinta rag iyo haweenba waa colka diinta islaamka iyo Muslimiinta waxayna ku jees jeesi kuna

ciyaaraan Eebe iyo rasuulka iyo xaqa, waxayna is faraan xumaanta wanaaggana way iska reebaan, Eebe

iyo xaqana way halmaamaan waxayse mudan cadaab daran oy ku waari kuna dulloobi, illeen waa

dambiilayaale.

Aayaduhuna waxay ku soo dageen mar ay kusheekeysanayeen dhibka iyo Xumaanta Muslimiinta

lahaayeenna ma kuwanaa iska celin reer ruum, barri baan arkaynaa iyagoo xidh xidhan Munaafiqna wax

uma taro muslime wuu uun dhibaa. At-Tawbah (64-68).

69. waxaad la midtihiin kuwii idinka
horreeyey, waxayna ahaayeen kuwo
idinka badan xoog iyo xoolo iyo caruur
waxayna ku raaxaysteen nasiibkoodii
idinkuna waxaad raaxaysateen nasiib-
kiin siday ugu raaxaysteen kuwii idinka
horreeyey nasiibkoodii, waadna dhum-
bateen xumaanta siday u dhumbadeen,
kuwaas waxaa buray camalkoodii ad-
duun iyo aakhiraba kuwaasuna iyaga
umbaa khasaaray.

70. miyeyna soo gaadhin warkii kuwii
ka horreeyey oo ah qoomkii nabi Nuux,
Caad, Thamuud, Qoomkii Nabi Ibraa-
hiim, madyan dadkeedi iyo Qoomkii
Nabi Luudh, waxay ula timid rasuula-
doodii xujooyin, Eebana ma aha mid
dulmiya iyagaase naftooda dulmiya.

Aayadahan wuxuu Eebe ku sheegi inay ku daydeen kuwa xaqa diidi Gaaladii hore kana xoolo, xoog iyo
caruur badnaa, waxayna ku raaxaysteen addunka sidii kuwaas hore waxayna xumaanta u dhumbadeen
siday kuwaas u dhumbadeen, waana buray camalkoodu adduun iyo aakhiro, waana kuwo khasaaray.
Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi waxaad maraysaan waddadii
gaaladii Taako taako iyo dhudhun dhudhun xataa hadday galaan god kharaaba waad ka daba galaysaan,
sidii qoomamkii ka horreeyey ee Nabiyada beeniyey markay rasuuladii ula yimaadeen Xujooyin iyo xaq
wayse dulmiyeen naftooda, illeen Eebe wax ma dulmiyee waxaase habboon Rumayn iyo wanaag. At-
Tawbah (69-70).

258

Suurat At-Tawbah

juz< 10 \mm

71. Mu'miniinta rag iyo Haweenba
qaarkood qaarka (kale) waa u Sokeeye
waxayna faraan wanaagga kana ree-
baan xumaanta, waxayna oogaan sa-
laadda, waxayna bixiyaan Zakada,
waxayna Addeecaan Eebe iyo Rasuul-
kiisa, kuwaas waxaa u naxariisan Eebe,
illeen Eebe waa adkaade fal sane.

72. wuxuu u yaboohay Eebe
Mu'miniinta Rag iyo haweenba Jan-
nooyin ay socoto dhexdeeda Wabiyaal-
kii iyagoo ku waari dhexdeeda, iyo gu-
ryo wanaagsan oo Jannada cadnin (Na-
gaadiga) Raalli ahaanshaha Eebaana
ka wayn, arrintaasuna waa uun liibaan-
ta wayn.

^>rr xx,x r — . > *A\ ^ »y

Aayadahani waxay caddeyn in Mu'miniintu Rag iyo Haweenba sokeeye iyo Qaraabo isu gargaara yihiin,
wanaaggana is faraan, xumaantana iskareebaan, Salaaddana si wanaaga u oogaan, Zakadana bixiyaan
Eebe iyo Rasuulkiisana adeecaan, waana kuwa naxariista Eebe awoodda lehe falka san muta. Wuxuuna
Eebe u yaboohay Jannooyin aan laga guuraynin oo Wabiyaal dhex socdaan, isagoo raalli ahaanshaha
Ilaahay ka wayn yahay, waana Liibaanta ugu wayn arrintaasi, waxaana halkaas ka muuqda siday u kala
duwanyihiin Tilmaanta Munaafiqiinta iyo tan muminiinta, waxaana ka mid ah tilmaanta Mu'miniinta
inay isku tiirsanaadaan, isuna naxariistaan, siduu rasuulku yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa
ha yeelee) Mu'minku Mu'minka wuxuu u yahay sida dhista qaarkeed qaarka kale u Xoojiyo iyo Xadiith-
ka kale ee caddayn inay jidh kaliya yihiin isuna xanuunsan, sidaas darteed khilaaf badane, xumaan fale,
naxariis yare, ma gargaare, mu'min toosan ma yahay? At-Tawbah (71-72).

73. Nabiyow la jahaad gaalada iyo
Munaafiqiinta, kuna darrow
dheelmadkooduna waa Naarta Jahan-
namo iyadaana u xun meel loo ahaan.

74. waxay ku dhaaran inayna dhihin
(hadal xun) iyagoo yidhi hadal gaalni-
mo ayna gaaloobeen Islaanimo (muu-
qa) kadib, ayna dooneen waxayna
gaadhin, waxayna ku naceen ku hoda-
naynta Eebe iyo Rasuulkiisa fadligiisa
hadday toobadkeenaan khayr bay u ta-
hay, hadday jeedsadaanna wuxuu Eebe

259

Suurat At -Taw bah

Juz' 10

$m&

cadaabi cadaab daran adduun iyo aak-
hiraba, gargaarana kuma leh dhulka
dhexdiisa iyo sokeeye midna.

£*rfj$>i#y~j£K4

Eebe wuxuu faray nabiga (Naxariis iyi nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu la jahaado Gaalada iyo
munaafiqiinta kuna darraado Ayna ka helin jeleec illeen Hoygoodu waa Naartii jahannamee, waxayna ku
dhaartaan Been iyo Gaalnimo intay islaannimo Muuqa muujiyeen ka dib, wax xunna way dooneen,
waxayna la cadhoodeen u Nicmeynta Eebe iyo Rasuulkiisa, hadday toobad keenaanna way u fiicantahay
hadday jeedsadaanna Eebe wuxuu u cadaabi si daran Adduun iyo aakhiraba mana helayaan gargaare,
Taasina waxay ku tusin xumaanta gaalada, munaafiqiinta, diin laawayaasha iyo xaq diidayaasha ayna
habboontahay in laga foojignaado. At-Tawbah (73-74).

75. waxaa ka mid ah kuwo la balla-
may Eebe hadduu wax ka siiyo fadligii-
sa inuu sadaqaysto noqdana kuwa
suuban.

76. markuu wax ka siiyey fadligiisa ay
ku bakhayleen jeedsadeenna iyagoo
diidi.

77. wuxuu ku reebay quluubtooda
munaafiqnimo tan iyo maalintay la kul-
mi ku baajintooda Eebe waxay kula
ballantameen iyo beenintoodii darteed.

78. miyeyna ogayn in Eebe ogyahay
qarsoodigooda iyo muuqooda iyo in
Eebe ogyahay waxa maqan.

79. waa kuwa ku ceebayn kuwa sada-
qaysan oo mu'miniinta ah sadaqa-
dooda iyo kuwaan helaynin tabartooda
mooyee, way ku jees jeesi Eebana wuu
kula macaamiloon abaalkooda waxay-
na mudan cadaab daran.

Waxaa ka mid ah dabeecadda Munaafiqiinta inay ceebeeyaan Muslimiinta waxna ka sheegaan, iyo inay
buriyaan ballanka, markuu Eebe wax siiyana ay ka gaaloobaan Nicmada, kuna bakhaylaan si qalbigoodu
ugu waarto munaafiqnimo iyo kufri caloolo, illeen waxay baajiyeen ballankii Eebe waxayna beeniyeen
xaqii, sidii iyagoon ogayn Eebe qarsoodigooda iyo muuqooda iyo waxa maqan, waxayna sheegaan
fasirayaashu inay aayaduhu ku soo degeen Nin la dhihi jiray Thaclaba oo xoola batay markaas ka tagay
cibaadadii Eebe zakadiina diiday, cid kastase way u taallaa hadday xaqa ka leexato, mana haboona in
mu'miniinta lagu ceebeeyo waxa yar ee ay awoodaan hadday sadaqaystaan, ciddii ceebeysana Eebaa ka
abaal marin oo u ciqaabi si daran, waxaana la sheegay in Cabdirixmaan binu coof sadaqaystay wax
badan Asaxaabi kalana ku deeqay wax yar markaasay munaafiqiintii dureen labadiiba.
Diinta islaamkuna ma rabto Ceebeynta, xumaan sheegga iyo xaqiraadda Muslimiinta. At-Tawbah (75-
79).

260

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$m&

80. ama u dambidhaaf warso ama ha
u dambidhaaf warsanin, haddaad u
dambi dhaaf warsato toddobaatan jeer
uma dambidhaafo Eebe, illeen iyagu
waxay ka gaaloobeen Eebe iyo rasuul-
kiisa, Eebana ma hanuuniyo qoomka
faasiqiinta ah.

81. waxay ku farxeen kuwii ka dib
dhacay fadhigoodii rasuulka gadaa-
shiisa, waxayn naceen inay ku jahaa-
daan xoolahooda iyo naftooda jidka
Eebe, waxayna dhaheen ha ku bixina
kulaylka, waxaad dhahdaa naarta
jahannamo yaa ka kulayl daran hadday
wax kasi.

82. ee ha qosleen wax yar (adduunka)
hana ooyeen wax badan (aakhiro) iya-
doo laga abaal marin waxay kasba-
deen.

83. hadduu kuu soo celiyo Eebe koox
ka mid ah oy kaa idin waydiistaan bixid
waxaad dhahdaa bixi maysaan lajir-
kayga waligiin, lana dagaallami may-
saan Col lajirkayga illeen waxaad
jeclaateen fadhi markii horaba ee la
fadhiya kuwa dib maray.

" r ^Mi

lyjaS j3j Cut j^ Ij^cJ J^i fz£±J&

Munaafiqiintu ma mutaan in loo dambi dhaaf warsado, wuxuuna Eebe Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) ka reebay inuu u dambidhaaf warsado, illeen waxay ka gaaloobeen Eebe iyo
Rasuulkiisa, waxayna noqdeen faasiqiin aan hanuunayn, kuna farxay inay ka hadheen jahaadka Nabigu
u baxay, reebatayna xoolahoodii iyo naftoodii, isuna dardaarmay inayna kulaylka ku bixin, waxaase ka
dambaysa naartii jahannamo hadday wax kasi, ee addunka wax yar ha qosleen, aakhiray waxbadan
ooyiye, waxaana laga abaal marin waxay kasbanayeen, hadday koox ka mida doonaan inay idinla baxaan
diida inay idinla baxaan ama dagaal idinla galaan illeen waa kuwii markii horaba iska fadhiistaye oo
nacay jahaadkee munaafiqiinna waa colka muslimiinta. At-Tawbah (80-83).

84. ha ku tukanin mid ka mid ah oo
dhinta waligeed, hana kor istaagin qa-
brigiisa, illeen waxay ka gaaloobeen
Eebe iyo Rasuulkiisa waxayna dhinteen
iyagoo faasiqiin ah.

85. ee yeyna ku yaab galinnin xoola-
hoodu iyo caruurtoodu, wuxuu uun
Eebe dooni inuu ku cadaabo adduunka

261

Suurat At-Tawbah

Juz' 10

$mm

ay baxdana naftooduna iyagoo gaalo
ah.

86. marka la soo dejiyo suurad (dhihi)
rumeeya Eebe jahaadana la jirka
Rasuulkiisa waxaa idan ku warsada
kuwa awoodda leh oo ka mid ah
waxayna dhahaan na daa aan noqonno
kuwa fadhiyee.

87. waxay ka raalli noqdeen inay noq-
daan kuwa dib maray, waxaana la da-
boolay quluubtooda waxna ma
kasayaan.

Eebe wuxuu ka reebay Nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu ku tukado una
duceeyo ciddii munaafiqiinta kamida oo dhimata iyo inuu qabrigeeda kor istaago, illeen waxay ka
gaaloobeen Eebe iyo Rasuulkiisa, waxayna ku dhinteen iyagoo faasiqiine, waxaana la sheegay inay ku soo
dagtay aayaddu xaalkii munaafiqiinta, sida Cabdullaahi binu ubayi. waana inaadan la yaabin ama
waynaysanin xoolaha iyo caruurta munaafiqiinta, addunkana waa lagu cadaabi waxayna dhiman iyagoo
gaalo ah, marka jahaadka la farana waxaa inay iska hadhaan warsada kuwa awoodda leh oo ka mid ah,
iyagoo jecel inay xaaska iyo dadka tabarta yar la hadhaan. waxaana la daabacay qalbigooda waxna
makasayaan. suuradduna wax badan yey ka warrami xaalka munaafiqiinta, waxaase habboon in laga
digtoonaado camalkooda iyo habkooda oo kale. At-Tawbah (84-87).

88. Rasuulkase iyo kuwa rumeeyey ee
la Jira way ku jahaadaan xoolahooda
iyo naftooda waxaana kuwaas u su-
gnaaday khayraad, kuwaasuna waa
uun kuwa Liibaanay.

89. wuxuuna u Darbay Eebe Jannoo-
yin oy socoto dhexdeeda wabiyadii iya-
goo kuwaari dhexdeeda taasina waa lii-
baan wayn.

90. waxaa yimid kuwii cudurdaa-
ranayey oo Reebaadiyaha ahaa in loo
idmo (Dib mar) waxaana iska fadhiis-
tay kuwii beeniyey Eebe iyo Rasuul-
kiisa, waxaana ku dhici kuwii Gaaloo-
bay oo ka mida cadaab daran.

Rasuulkase iyo Mu'miniinta la jira ee xaqa rumeeyey waxay ku jahaadaan Xoolahooda iyo Naftooda,

waxayna mudan wanaag waana kuwa liibaanay, waxayna gali jannooyin ay ku waari, waana liibaanta

wayn.

had iyo jeerna way cudur-daaran jireen Reebaadiyaha kuwa ka mida, wayna iska fadhiisteen kuwii

beeniyey Eebe iyo Rasuulkiisa, waxaase haleeli cadaab daran. Taasina waxay muujin Xumaanta Nolosha

munaafiqiinta iyo siday qas iyo lab iyo wareerin ugula Dhex noolaayeen Muslimiinta, Munaafiqiinna

wanaag iyo sharaf waa ka fogyihiin At-Tawbah (88-90).

262

Suurat At-Tawbah

Juz' 11

$m&

91. dhib ma saara kuwa tabarta yar,
kuwa buka iyo kuwaan helayn waxay
bixiyaan, hadday u naseexeeyaan
(Diinta) Eebe iyo Rasuulkiisa, kuwa
sama falana jid laguma leh Eebana waa
Dambi dhaafe Naxariista.

92. kuwiina dhib masaarra kuu yimid
inaad xambaarto (Gaadiid siisid) mar-
kaas aad ku tidhi ma helayo waxaan
idinku xambaaro, markaas jeedsaday
iyagoo indhahoodu la daadan illin wal-
bahaar inayna helin waxay bixiyaan.

93. waxaa uun jid laguleeyahay kuwa
ku idan warsada iyagoo hodanna oo ka
raali noqday inay ka midnoqdaan
kuwa hadhay (Xaaska) wuxuuna Eebe
daabacay quluubtooda waxna ma oga.

- r//^i t f

<^» <,»>./. &i'\ /

* <' A y \\\'<\

Jahaadkuna ma aha in cid walba lagu dhibi ee waxaa uun laga rabaa ciddii awoodda, saas darteed dambi
ma saarra kuwa tabarta yar, kuwa buka, kuwaan helayn waxay ku bixiyaan jahaadka, hadday niyadsa-
maadaan, sidoo kale dambi ma saarra kuwii Nabiga u yimid iyagoo warsan inuu siiyo gaadiid ay ku
jahaadaan, markaas noqday iyagoo ooyi oo walbahaarsan inayna helin waxay bixiyaan, waxaase jid lagu
leeyahay kuwa xoolaha leh oo Jeclaaday inay ka mid noqdaan kuwa iska fadhiistay, waana kuwo la
daabacay qalbigooda oon wax ogayn, Taasina waxay muujin Waajibnimada Jahaadka, Difaaca xaqa iyo
diinta islaamka, iyo inaan waxba laga hagranin u shaqaynta diinta iyo Xaqa. At-Tawbah (91-93).

94. way idiin cudurdaaran markaad u
noqotaan xaggooda, waxaad dhahdaan
ha cudurdaaranina idiin rumeyn-
meynee, wuu nooga warramay Eebe
xaalkiinne, Eebana wuu arkaa camal-
kiinne iyo rasuulkiisu, markaasna
waxaa laydiin Celin Eebaha og waxa
maqan iyo waxaa muuqdaba oo idiinka
warrami waxaa carnal falayseen.

95. way idiin dhaaran markaad u
gadoontaan xaggooda inaad ka jeedsa-
taan ee iskaga jeedsada iyagu waa wa-
sakhe hoygooduna waa jahannamee
waana ka abaal marin waxay kasba-
nayeen.

■>-$<

263

Suurat At-Tawbah

juz< 11 m$m

$m&

96. way idiin dhaaran inaad ka raalli
noqotaan, haddaad ka raalli noqotaan
Eebe kama raalli noqdo qoomka faasi-
qiinta ah.

Markay Muslimiintii u baxeen Dagaalkii iyo Jahaadkii Tabuuk Munaafiqiintii way iska hadheen iyagoo
wax dana ah sheeg sheegan, markay muslimiintii ku soo noqdeen Madiinana waxay bilaabeen Munaafi-
qiintii inay Nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ay u cudurdaarani Eebase waa
ogyahay dhaartooda beenta ah iyo cudurdaarkooda aan wax kajirin oy ku dooni inay ku raalli galiyaan
Muslimiinta, waase kuwo xun 00 gali naarta jahannamo, Eebana kama raalli aha camalkooda.
Taasina waxay kuu adkeyn sidaan wax badan soo sheegnay inaan Munaafiq, Gaal, Diin laawe iyo
Muslim waxba ka dhaxaynin isku ujeedana ahayn, kala qaadeenna Labo waddo 00 kala duwan. At-
Tawbah (94-96).

97. Reer baadiyahaa ugu daran
Gaalnimada iyo Munaafaqnimada,
mudanna inayna waxba ka ogayn xu-
duudda (Soohdimaha) waxa Eebe ku
soo Dejiyey Rasuulkiisa, Eebena waa
oge fal san.

98. Reer baadiyaha waxaa ka mida
kuwo kayeelan waxay bixin dayn Bax
00 kale, 00 idin la sugi dhibaato kor-
kooda ha ahaato wareegga xumaanta,
Eebana waa maqle og.

j*~~SC'p2t-" J *^ J

99. Reer baadiyaha waxaa ka mida
kuwa rumeyn Eebe iyo maalinta aakhi-
ro kana yeelan wuxuu bixin dha-
waansho Eebe agtiisa, iyo u ducaynta
Rasuulka (Iyaga) taasi waa dhawaan-
shahooda wuxuuna galin Eebe
naxariistiisa, illeen Eebe waa dambi
dhaafe naxariista.

-OA'Ol.z^-^1? 4 *tt \>4-t>: Ju-^

Dadkii reer madiina ma wada sinnayn isku midna ma aha, waxaa ka mid ahaa Reebaadiyaha kuwo
gaalnimada iyo munaafiqnimada ku fogaaday 00 Jaahiliina, iyo kuwo waxa la faray inay bixiyaan 00 Zaka
ah iyo wixii la mida kala mid yeeli dayn gud 00 kale 00 culays ku yahay Xumaanna la jecel Muslimiinta,
kuwaas balaayadu ha ku dhacdo.

Waxaase ka mid ahaa reebaadiyihii madiina kuwo rumeeyey Eebe, aakhiro, waxay bixinna ka yeelan
sadaqo iyo dhawaansho Eebe iyo in Rasuulku u duceeyo, waxayna u noqon sadaqo iyo u dhawaansho
Eebe, wuxuuna gelin Eebe Naxariistiisa. Saasayna u kala tageen Muslim iyo Munaafaq iyo Gaal, muslim
wuxuu mudanyahay Liibaan, Guul iyo Naxariista Eebaha Awoodda leh. At-Tawbah (97-99).

264

Suurat At-Tawbah

juz' 11 m$mm

$m&

100. kuwii ku dheereeyey «khayrka»
ee horreeyey oo ka mida Muhaajiriinta
iyo Ansaar iyo kuwii ku raacay wa-
naagga Eebaa ka raalli noqday iyana
way ka raalli noqdeen, wuxuuna u dar-
bay Jannooyin ay socoto dhexdeeda
Wabiyadii iyagoo ku waari waligood,
taasina waa Liibaan wayn.

101. gaararkiinna waxaa ka mida
reebaadiye Munaafiqiina, Reer Madii-
nana (waa kamid) waxay ku madax
taageen munaafaqnimo, ma ogidin
annagaase og, waxaannu cadaabi Labo
jeer, markaasaa loo celin cadaab wayn.

102. kuwo kalana waxay qirteen
Dambigooda, waxayna isku khaldeen
Carnal fiican iyo mid kale oo xun, Eebe
wuxuu mudanyahay inuu ka toobad
aqbalo, illeen Eebe waa Dambi dhaafe
naxariista.

<^_jfj g^^l ^Jb^V-)! VjUj \jj\^l \j

\ Jul l^^J^-jL^i \ Lfr^ <£/— *3

Kuwii wanaagga ku horreeyey oo Muhaajiriintii iyo Ansaar ka mida iyo inta wanaagga ku raacda Eebaa
ka raalli noqda, iyana way ka raalli noqdaan, wuxuuna u darbay jannooyin ay ku waari waligood, waana
Liibaanta u wayn, markale waxay aayaduhu ka warrameen in gaararka magaalada Madiina ahaayeen
Munaafiqiin, xataa magaalada dhexdeeda waxaa jiray kuwo ku dheeraaday Munaafaqnimada Dadkuse
ma oga ee Eebe umbaa og wuxuuna u Ciqaabi si daran, kuwo kale yaase jiray oo isku daray carnal fiican
iyo mid xun qirtayna dambigoodii mudanna in Eebe u dambi dhaafo,

Ruuxuna hadduu dambaabo waa inuu Eebe si dhab ah ugu noqdaa uguna toobad keenaa. At-Tawbah
(100-102).

103. Ka qaad xoolahooda Xagooda
sadaqo (zakada) ood Ku daahirin kuna
Nadiifin un;i ducee illeen Ducadaadu
Waxay u noqon Xasile, Eebana waa
maqle og.

1 04. Miyayna Ogayn in Eebe ka aqba-
lo Toobadda Addoomadiisa Kana qaa-
do Sadaqada (Aqbalo) iyo in Eebe ya-
hay kan toobad aqbalka Badan ee
Naxariista.

265

Suurat At-Tawbah

Juz' 11

$m&

105. Waxaad dhahdaa Carnal fala
wuu arki Eebe Camalkiinna iyo
Rasuulkiisu iyo mu'miniintu Waxaana
La idiin celin xagga (Eebaha) og Waxa
maqan iyo waxa Jooga idiinkana War-
rami (abaalmarin) waxaad falayseen.

106. Kuwo kalana waxaa dib loogu
dhigay amarka Eebe inuu Cadaabo iyo
inuu Ka toobad aqbalo, Eebana waa
oge Falsan.

Eebe Wuxuu faray Rasuulkiisa (naxariis iyo nabadgalyo eebe korkiisa ha yeelee) inuu ka qaado xoolaha
muslimiinta Zako uu ku daahirin Uguna ducayn, Illeen ducadiisu waa xasiloonida muslimiintee, Zakadu-
na ma aha wax la Dhaafi karo ama la fudaydsan karo, Nabiguna (Naxariis iyo Nabad galyo eebe korkiisa
ha yeelee) wuxuu Ahaa mid u duceeya Ruuxii Zako keena, Sidii haweenaydii uu ku yidhi Eebe ha u
Naxariisto adiga iyo ninkaagaba. Eebana wuxuu ka aqbalaa Adoomadiisa sadaqaduu ka qaado, Wax
kastoo la Fali waa la arki Waxaana dadka loo celin Eebaha og waxa maqan iyo waxa Jooga uu kana abaal
marin, Waxaana Xadiith ku sugnaaday : Hadii ruux carnal ku falo dhagax aan albaab iyo daaqad lahayn
wuxuu u muujin Eebe dadka Meejuu doono ha ahaadee.

Taasina Waxay muujin naxariista Eebe, adayga sakada ogaanshaha Eebe wax walba, u ducaynta dadka
sakada bixiya.

Aayadaha danbana waxay ka warrami dad dib uga dhacay duullaankii Tabuuk markay toobadkeeneenna
xaalkoodii dib Eebe u dhigay ugu danbayntiina Eebe Wuu ka aqbalay Toobaddii illeen Eebe waa
naxariistee, inkastoy xuntahay in jahaadka laga hadho ama laga wahsado. At-Tawbah (103-106).

107. Waxaa ka mida kuwo u yeeshay
Masaajid, gaalnimo, kala goynta
Mu'miniinta iyo darbidda Cid la da-
gaallanta Eebe iyo Rasuulkiisa marhore
waxayna ku dhaaran inaanaan doo-
nayn Waxaan wanaag ahayn Eebana
waa ogyahay inay been sheegi.

108. ha joogsan dhexdiisa waligaa
Masaajid lagu billaabay maalintii hora-
ba Dhawrsasho yaa mudan inaad joog-
sato Dhexdiisa (Masaajidka Nabiga iyo
Quba) waxaa dhex jooga Niman jeceJ
inay is Daahiriyaan Eebana wuu jecel
yahay Kuwa is daahiriya.

109. Ma Ruux ku billaabay dhismi-
hiisa ka dhawrsasho Eebe iyo raalli
noqoshadiisa yaa Khayrroon mise
Ruux ku billaabay dhismihiisa God
dumi dhinaciis 00 kula dhici Naarta
Jahannamo Eebana ma hanuuniyo
Qoomka daalimiinta ah.

J Uj 4mw5 ^»3 *y~i o' ij^j* jt yj' ot

266

Suurat At-Tawbah

Juz' 11

1 10. Kama tago dhismahooda ay dhi-
seen inuu ku Jiro shaki Quluubtoodu
intay ka Kala go'do « dhimatana »
Quluubtoodu, Eebana waa oge falsan.

*-&y*£, *rv}* i .^'? W-^. o »j-i J

Aayaduhu waxay soo dageen mar Nin Munaafaq ahaa oo dhib badnaa oo la dhihi jiray Abuu caamir uu
Ka dhisay Masaajidka Quba ee Madiina agtiisa uuna Masaajid Ku magacaabay si Cidii xumi ugu gabato
ama ugu shiraan dhibka Muslimiinta, kuna kala geeyo Muslimiinta. Eebana wuu ka reebay Nabiga
(naxariis iyo nabad galyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu ku tukado, illeen waxaa loo dhisay dhib Muslim
iyo Gaalnimee iyo xumaane, Waxaase mudan in lagu tukado Masaajidka Khayrka iyo Wanaagga lagu
billaabay markii horaba, dad nadiifa oo Eebe Jecel yahayna ku tukadaan, isku midna ma aha dhismo
Khayr iyo dhismo Shar oo dumi oo Jahannamo ku ridi cidii dhista, oo Shaki, Munaafaqnimo iyo xumaan
been, halkaasna waxaa kaaga muuqda xumaanta kala Gaynta Muslimiinta haba lagu kala geeyo magac
khayr u muuqdee, Sida Masaajidka iyo waxyaabo Kale, waxaase fiican oo Waajiba isku duubnida
Muslimiinta. At-Tawbah (107-1 10).

111. Eebe wuxuu kaga gatay Mu'mi-
niinta Naftooda iyo Xoolahooda inay
janno u ahaato iyagoo ku dagaallami
Jidka Eebe oy waxna dili iyana la dili,
waana yabooh ku sugan (dhaba) Taw-
reed iyo Injiil iyo Quraanka, yaa ka oo-
fin badan ballankiisa Eebe ku bishaa-
raysta gadiddii ood gaddeen kaasina
waa uun Liibaanta wayn.

>^Li il^J \ jL$J <^J\ pikyhj

4jSc>\j&j s^yiLJbj J^JLJ^^t JwJU-» <*?

1 12. waa kuwa toobadkeena, ee caa-
buda (Eebe) ee mahdiya, ee saa'ixiinta
ah (Sooma oo Jahaada) ee Rukuca ee
Sujuuda, ee fara wanaagga reebana xu-
maanta, ee dhawra Xuduudda Eebe, ee
u Bishaaree Mu'miniinta.

«i\ j>j jj» o^aJdXh

v£Xj*>

Eebe waa naxariis badanyahay, isagaa abuuray Dad, xoolaha, isagaana leh oo hanta Naftooda, iyo
xoolahooda, iyo Jannaba, haddana kaga gatay Mu'miniinta Naftooda iyo Xoolahooda Janno, hadday
jahaadaan oy xaqa daafacaan, ama wax ha dileen ama iyaga ha la dilee, waana yabooh adag oo Eebe ku
yaboohay Tawreed, Injiil, iyo Quraanka, wax Eebe ka oofin badan ballanna ma jiro, ee ciddii ballan ka
qaada ha ku Bishaaraysato iibkooda ah, Liibaanta u wayn, kuwaasuna waa kuwa toobadkeena, ee [laah
caabuda, ee mahdiya, ee sooma, jahaadana Khayrkana u socdaala, ee salaadda ku dadaala, samahana
fara, xumaantana reeba, dhawrana xuduudda Eebe, waana loo bishaareeyey Mu'miniinta.
Aayaduhuna waxay muujin qiimaha jahaadka, Naxariista Eebe, Sharafta iyo wanaagga Mu'miniinta,
faridda wanaagga, reebidda xumaanta iyo Bishaarada Mu'miniinta. At-Tawbah (111-112).

267

Suurat At-Tawbah

Juz' 11

t^i&&

113. kuma habboona Nabiga iyo
kuwa Rumeeyey (Xaqa) inay u dambi
dhaaf warsadaan Mushrikiinta
«gaalada» haba ahaadeen qaraaba-
doodee intay u caddaatay kadib inay
Ehelka Naarta Jaxiima yihiin.

114. ma ahayn u dambi dhaaf dooni-
dii Nabi Ibraahim Aabihiis ballan uu u
yaboohay mooyee, markayse u caddaa-
tay inuu Col Eebe yahay wuu iska bari
yeelay Xaggiisa (Nabi) Ibraahim
wuxuu ahaa duco (Baryo) badanaha
(Eebe) oo dul badan.

115. Eebana ma aha mid dhumiya
qoom intuu hanuuniyey ka dib intuu
uga caddeeyo waxay ku dhawrsadaan,
Eebana wax kasta waa ogyahay.

^ot^X? dj\'$\£=*y>j o^==tr^i

riV.'- -1

jc>1 \<-^j**&j\ J^*-

>t£j

116. Eebena waxaa u sugnaaday Xu-
kunka Samooyinka iyo Dhulka isagaa-
na wax nooleeya waxna dila,isagaana
wax kasoo hadhayna oo wali ah ama
gargaara ah ma lehidiin.

Geeridii Abu dhaalib yey soo degtay aayaddu, wuxuuna Eebe reebay in loo dambi dhaaf warsado cid ku

dhimatay waxaan Islaamka ahayn Qaraababa ha ahaatee, mar hadday caddaato inay Naarta Ehelkeeda

noqon, Nabi Ibraahimse wuxuu uun u yaboohay Aabihiis inuu u dambi dhaaf warsan markayse u

caddaatay inuu col Eebe yahay wuu iska bari yeelay Illeen Nabi Ibraahim wuxuu ahaa Toobad keen

badane dulsan.

Caddaaladda Eebana waxaa ka mida inuusan cidna dhuminin isagoon u caddaynin waxa xaqa ah oy ku

dhawrasadaan, illeen wax walba wuu ogyahaye, wuxuuna leeyahay xukunka samooyinka iyo dhulka,

waxna waa Dilaa waxna nooleeyaa, wax ka soo hadhay oo gargaarina ma jiro.

Taasina waxay muujin Awoodda Eebe iyo inaan cidna isku hallayn wanaagga cid kale iyo inaan jacayl

cidna lagu hanuunin karin. At-Tawbah (113-116).

117. wuxuu Eebe ka toobad aqbalay
Nabiga, Muhaajiriinta iyo Ansaartii
raacday Saacaddii cidhiidhiga intay u
dhawaatay inay iilato quluub koox ka
mida ka dib, markaasuu ka toobad aq-
balay, illeen waa u turaha u naxariistee.

268

Suurat At-Tawbah

juz< 11 m$mm

tmm

1 18. saddexdiina wuu (ka toobad aq-
balay) la dib mariyey intuu kaga cidhii-
dhyamo dhulku isagoo waasac ah,
kuna cidhiidhyantay naftoodu una ma-
leeyeen (Yaqiinsadeen) inayna jirin
meel la magan galo oon Eebe ahayn,
markaas Eebe ka toobad aqbalay inay
toobadkeenaan, Eebana waa toobad
aqbale Naxariista.

1 19. kuwa xaqa rumeeyow ka dhawr-
sada Eebe Noqdana la jirka kuwa runta
badan.

Aayadahani waxay ku soo degeen Duullaankii Tabuuk, wuxuuna ahaa waqti aad u daran oo kulul, oo
socdaal dheer, illeen madiina iyo Tabuuk waa kala dheeryihiin marka Lug lagu socdee, wuxuuna Eebe
waafajiyey wanaagga nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) iyo Muhaajiriintii iyo
Ansaartii raacday Saacaddii dhibka markay u dhawaatay in Quluub dad badan iilato oo leexato Eebase
ka toobad aqbalay illeen waa u turaha naxariistee.

Saddexdii la dib mariyeyna Eebaa ka toobad aqbalay oo kala ahaa: Kacab Binu Maalik, Maraaro Binu
Rabiic iyo Hilaal Binu Umayata, waxayna ahaayeen Niman fiicane markaas umbay naftoodu sirtay
wayse run sheegeen Eebana waa ka toobad aqbalay, markay naftoodii la cidhiidhyantay, dhulkuna ku
yaraaday isna neceen, waxaana lala hadlin kontan maalmood wax ku dhaw, arrintaasuna waxay caddayn
in jahaadka loo darbado loona baxo markuu waajibo, in runta la sheego laguna socdo, Eebana lagu
xidhnaado, loona toobadkeeno, kuwa runta sheega ee fala lala jiro, Muslimiintana aan la khayaamin,
lana guntin furin iyo in la edbiyo ciddii fasha waxyaalaha kala guntin fura muslimiinta. At-Tawbah (117-
119).

1 20. kuma habboona (uma bannaana)
reer Madiino iyo kuwa gaararkeeda ah
oo Baadiyaha Carbeeda inay ka gadaal
maraan Rasuulka Eebe oy kana Jeclaa-
daan naftooda Naftiisa, illeen wixii ku
dhaca oo oona, ama dhiba ama gaajo
ah Jidka Eebe dhexdiisa ama meejey ku
joogsadaan oo Cadho galin Gaalada
iyo waxay Gaadhsiiyaan Colka (Dham-
maan) waxaa loogu Dhigi carnal suub-
ban, Eebana ma halleeyo Ajirka samo
falayaasaha.

121. waxay Bixiyaan oo yar ama wayn
iyo Togay gooyaanna waa loo qori inuu
ka Abaal mariyo Eebe wanaagga
waxay falayeen.

269

Suurat At-Tawbah

Juz 4 11

$m&

122. mana aha inay Mu'miniinta oo
dhan Baxaan, ee may Koox kastaba
qaar ka baxdo inay Diinta kasaan, una
digaan dadkooda markay u soo noq-
daan waxay u dhawdahay inay digtoo-
naadaane.

Aayadahanna wuxuu Eebe ku caddayn inayna ku haboonayn reer Madiino iyo kuwa dagan gaararkeeda
inay ka gadaal maraan Rasulka markuu jahaadka u baxo, kana jeclaadaan Naftooda Naftiisa, wixiise
lagala kulmo Jidka Eebe 00 ah oon, Dhib, gaajo ama meeJ kasta 00 la maro 00 gaalada ka cadhaysa ama
wixii dhiba 00 gaalada lagala kulmo wuxuu Eebe ugu qori carnal fiican, Eebana ma halleeyo Ajir iyo
wanaag cidda fasho, sidoo kale wixii bixina ama ha yaraato ama ha waynaato iyo Toggay gooyaan waxaa
loogu qori Ajirka u wanaagsan, mana aha inaan cidna magaalada ku hadhin ee Jahaad loo wada baxo ee
waa in si nidaama iyo qorsha ah qaarna u baxaan qaarna u maamulaan Dadka iyo Magaalada si ciddii
baxday markay soo noqoto ay Dadka wax ugu Faa'iideeyaan, Taasina waxay ku tusin in Diinta Islaamku
tahay Diin Nidaam. At-Tawbah ( 1 20- 1 22).

123. Kuwa Xaqa rumeeyow la dagaal-
lama kuwa idinla Xidhiidha ee gaalada
ah, hana idinka heleen adayg, ogaada-
na in Eebe la Jiro kuwa Dhawrsada.

124. marka la soo Dejiyo Suurad
waxaa ka mida kuwo (Munaafiqiina)
dhihi kiinay u kordhisay Iimaan, kuwa
xaqa rumeeyeyse waxay u kordhisay Ii-
maan iyagoo Bishaaraysan.

125. kuwa quluubta ka bukase waxay
u kordhisaa xumaan xumaantoodii
(Kale) wayna dhintaan iyagoo gaalo
ah.

126. miyeyna arkayn in la Imtixaamo
sanad kasta hal jeer ama labo jeer mar-
kaas ayan toobadkeenin xusuusa-
naynna,

127. marka la soo Dejiyo Suurad way
dayaan Munafiqiinta qaarkood qaar
waxayna isdhahaan ruuxna maydin ar-
kaa markaasay gadoomaan, Eebe ha
iilo Quluubtooda illeen waa kuwo aan
wax kasayn.

iJiL j£s-^J Ju>CJj jU^=J \ ^J^

\<^>jX^

Oj+JLVy tf^b^^AN^^s*

270

Suurat At-Tawbah

Juz' LI

tmm

128. waxaa idiin yimid Rasuul idinka
mida oyna ku darantahay waxa idin
dhiba, idiin kuna dadaali, una turid iyo
naxariis badan Mu'miniinta.

129. haddayse jeedsadaan Dadku
waxaad dhahdaa Kaalmeeyahaygu waa
Ilaahay'Eebe mooyee Ilaah kalana ma
jiro isagaana talo saartay waana Eeba-
ha Carshiga wayn.

Aayadda hore waxay fari in lala jahaado Gaalada la Dariska ah Muslimiinta illeen Dhib iyo xumaan
lagama waayee, oy kuna ogaadaan Muslimiinta Adayg iyo xoog, illeen Eebaa la jiree, tan kale waxay ka
warrami Munaafiqiintii marka quraanku soo dego is warsan jiray ruuxuu wax rumayna u kordhiyey,
Mu'miniintase waxaa u kordha Iimaan koodoodii hore ka sokow, munaafiqiintuse Cudur iyo Xumaan
yey kororsadaan, iyagoo gaalo ah yeyna dhintaan, kumana waana qaataan Imtixaamka had iyo jeer,
wayna cararaan oo dusaan marka quraan la soo dejiyo illeen Qalbigoodaa Eebe Iilay waxna ma kasayaa-
ne, wuxuuna Eebe u soo diray Muslimiinta Rasuul ka mida oo wanaagooda Jecel xumaantoodana neceb,
una dadaala Mu'miniinta, una naxariis badan, ciddiise xaqa ka jeedsata waxba kama saarra, illeen Eebaa
kaafiyee, isaga mooyee Ilaah kalana majiree, lana talo saaran, lehna Awood iyo Carshiga wayn, saasayna
ku dhammaatay Suuraddii iyadoo caddaysay wax badan oo jahaad, wax bixin, Ballanka, Munaafiqiin,
iyo inuu Rasuulku yahay Naxariis loo soo diray Caalamka Khayrna la jecel. At-Tawbah (123-129).

Suurat Yuunus

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1. Kalimada hore waxay ku tusin
Mucjisada Quraanka, Taasin waa
Aayaadka Kitaabka falkasan.

2. Dadka ma waxaa la yaab ku Noqo-
tay inaan u waxyoon Nin ka mida u Dig
Dadka, uguna Bishaaree kuwa Ru-
meeyey inay ku leeyihiin Carnal fiican
Eebahood agtiisa, waxay Dheheen
Gaaladiina kani waa Sixirrow Cad.

^^\^^\slLC^ C J\

271

Suurat Yuunus

juz< 11 mmm

&m&

3. Eebihiin waa kan ku Abuuray
Samooyinka iyo Dhulka Lix Maal-
mood markaas ku istiwooday Carshiga
Isagaana maamula Amarka wax Sha-
feecina Idinkiisa la'aantiisa ma jiro,
Kaasi waa Eebihiinna idin Barbaariya
ee Caabuda, Miyeydaan wax Xusuu-
sanayn.

*C—*-*c

Quraanka waxaa ku dhan Xigmo iyo Sharaf, Gaaladuna waxay la Yaabeen in Ruux ka mida lagu soo
Dejiyo Waxyi inuu u Digo Dadka una Bishaareeyo Kuwa xaqa Rumeeyey ee Wanaag ku leh Eebe Agtiisa,
Gaaladuna waxay ku Sheegeen in Nabigu Saaxir yahay, Eebaha Xaqa ahna waa kan Abuuray Cirka iyo
Dhulka isagoo Awood, Sharaf iyo Qudraba Mudan, lsagaa wax Maamula, wax Shafeeci kara Idinkiisa
La'aantiisna ma jiro, isagaana Mudan in la Caabudo.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi: Markuu Eebe Bixiyey Nabiga Muxamada (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
Korkiisa ha yeelee) Yey Beeniyeen Carabtu [yagoo sheegi in Eebe ka waynyahay inuu soo Diro Nabi
Dada, Markaasaa Eebe soo Dejiyey Aayadda. Taasina waa Doqonnimadii iyo Madax Adaygoodii,
Maxaayeelay Dad waa in uun Dad loo soo diro si uu u Toosiyo. Yuunus (1-3).

4. Xaggiisaa laydiinCelinDhammaan
Yabooha Eebena waa Xaq, Eebaa Bil-
laaba Abuurka Haddana soo Celin
inuu ku Abaal mariyo kuwa Rumeeyey
(Xaqa) oo falay Carnal Fiican, si Cad-
daalada, kuwa Gaaloobayna waxaa u
Sugnaaday Cabbid kulul iyo Cadaab
Daran Gaalnimadooda Darteed.

5. Eebe waa kan ka yeelay Qorraxda
Ifid Dayaxana Nuur una Qaddaray
Meelo ay Socdaan, inaad Ogaataan Ti-
rada Sanooyinka iyo Xisaabta wuxuu u
Abuuray Eebe Arrintaas Xaq Wuxuu-
na u Caddayn Aayaadka Ciddii wax
Og.

6. Isbadalka Habeenka iyo Maalinta
iyo Abuurka Eebe ee Samooyinka iyo
Dhulka aayadbaa ugu sugan Ciddii
Dhawrsan.

Jr\^J 1 ^J^\j.» X-* VI JjLLa,Qj JL-3J

j^j^iJ Wv^Lft* %\'$LX* C>\1^\j

Xagga Eebaa loo Noqon Dhammaan Yabooha Eebana waa Dhab oo ah in si Caddalada ioogu Abaal
mariyo kuwa Wanaaggaa Falay, janno kuwa Gaaloobayna Cadaab daran. Eebana waa kan Dadka ugu
Nicmeeyey Qorraxda Ifi iyo Dayaxa Nuuri si waqtiga iyo Xisaabta loogu garto, Habeenka iyo Dharaarta
Isbaddelkeedana iyo Abuurka Cirka iyo Dhulka waxaa ku Sugan Calaamooyin Muujin Xaqnimada Eebe
iyo Awooddiisa, Ciddii Caqli leh oo Eebe Nuur u Geliyey Qalbiga wuxuu yaqiinsan waynida Awoodda
Eebaha Abuuray Cirka, Dhulka, Qorraxda, Dayaxa iyo Khaiqiga kalaba Mudanna in La Caabudo.
Yuunus (4-6).

272

Suurat Yuunus

Juz' 11

&&M

7. Kuwaan Rajaynayn la Kulan-
kanaga kuna Raalli Noqday Nolosha
Dhaw kuna Xasilay iyo kuwa Hal-
maansan Aayaadkannaga.

8. Kuwaas Hooygoodu waa
waxay Kasbanayeen Darteed.

Naar

9. Kuwa Rumeeyey Xaqa oo falay Ca-
rnal wanaagsan wuxuu ku Hanuunin
Eebahood limaankooda waxaana so-
con Dhexdooda* Wabiyadii Jannoo-
yinka Naciimo Dhexdeeda iyagoo ku
Sugan.

10. Yeedhidooduna dhexdeeda waa
Eebow waad Nasahantahay, Bariida-
dooduna waa (Nabadgalyo) Salaan,
Ducadooduna waxaa ugu Dambayn
Mahad Ilaahbaa leh Eebaha Caalamka
ah.

11. Hadduu Eebe u Dedejiyo Dadka
Xumaanta siday khayrka u Dedejistaan
waxaa loo Dhamayn lahaa Ajashooda,
Waanuse ku Dayn Kuwaan Rajaynayn
la kulanknanaga Fasaadkooda iyagoo
ku Wareersan.

Wuxuu Eebe kaga Warramay Aayadahan Xaalka kuwaan Eebe la Kulankiisa Rajaynayn, oo Adduunyada
ka raalli Noqday, Kuna Xasilay, Halmaamayna Aayaadka Eebe ee Naari u Sugnaatay, iyo Kuwa
Rumeeyey Xaqa Wanaaggana falay oo Iimaankoodu hanuunin Jannada Nicmadeedana ku Waari,
hadalkooduna yahay Xuska Eebe iyo Salaan iyo Mahad Eebe, waana Labo Kooxood oo kala Fog, oo
midna Khasaaray Midna Liibaanay.

Tan kale hadduu Eebe ugu Dedejiyo Dadka Xumaanta sida Khayr waa la Dhammayn lahaa, wuxuuse u
dayn Daalimiinta Xumaanta iyagoo ku Indha la'mana ku Habboona Ruux Caqli leh inuu Dedejisto Shar
iyo Xumaan, waxaana Xadiith ah: Naftiinna, Caruurtiinna iyo Xoolihiinna ha habaarina ood waafaq-
daan Saacad Ijaabo oo laydinka Aqbalo. Yuunus (7-1 1 ).

* hoostooda a ma hortooda ( dib u eegaha ) .

J. ^ *s , y*\>

12. Markuu Taabto Dadka dhib wuu
Na baryayaa isagoo Jiifa, ama Fadhiya
ama Taagan, markaan ka faydno Dhib-
kana wuu iska Socdaa sidii isagoon Na
baryinba Dhibkii Taabtay, Saasaa loo-
gu Qorxiyey Xadgudbayaasha waxay
Falayeen.

13. Waxaan Halaagnay Quruumo
idinka horreeyey markay Dulmi faleen,

273

Suurat Yuunus

juz' 11 s&mm

waxayna ula Timid Rasuuladoodii Xu-
jooyin, mana ayan Rumeynayn, Saa-
saana ku abaal marinaa Qoomka
Dambiilayaasha ah.

14. Markaasaan idinka yeelay kuwo u
hadha Dhulka Gadaashood inaan Ee-
gno sidaad Fashaan.

ly-w !^°uj ciiJ ij^4-L-j ^ 'X>~j

Waxaa Dadka dabeecaddiisa ka mida in markuu Bukoodo ama Dhibtaabto uu Eebe baryaa isagoo Jiifa
ama Fadhiya ama Taagan, markuuse ka faydo Dhibka uu iska Dhaqaaqo sidii isagoon Dhibtaaban ama
aan Eebe horay u Baryin, Saasna Waxaa loo Qurxiyey Xad gudbayaasha, wuxuuna Eebe halaagay
ummado ka horeeyey Gaaladaas markay Dulmi faleen iyagooy Rasuuladoodii ula yimaadeen Xujooyin
oyna Beeniyeen, Saasuuna Eebe ku Abaal mariyaa Dambiilayaasha, idinkana laydiinku reebay Dhulka
Gadaashood Imtixaan iyo in Eebe Eego isagoo og waxa la falo.

Waxaana Xadiith ah : Addunyadu waa Macaantahay waana Cagaarantahay, Eebaana idinku Reebay
inuu Eego waxaad Fashaan, ee iska Jira Addunyada iyo Haweenka. Yuunus (12-14).

15. Marka lagu Akhriyo FCorkooda
Aayaadkanaga oo Cad Cad waxay
Dhahaan kuwaan Rajaynayn la kulan-
kanaga noo keen Quraan aan kan
ahayn ama badal, waxaad dhahdaa iga-
ma suurowdo inaan ka baddalo agtay-
da, waxaan uun Raaci waxa lay
waxyoodo, waxaan ka cabsan Had-
daan Eebe Caasiyo Cadaab Maalin
wayn.

16. Waxaad Dhahdaa Hadduu doono
Eebe idinkuma Akhriyeen idinmana
Ogaysiiyeen isaga, waxaan ku Nagaa-
day Dhexdiinna ka hor Cimri ee
Meyeydaan wax kasayn.

17. Yaa ka Dulmi Badan Cid ku Been
Abuuratay Eebe ama BeeniyeyAayaad-
kiisa, Illeen ma Liibaano Dambiilayaal.

* jCa_/v^ o ' *j— ^ s^-*

c^IaLj ot^X^}d^ZJ sj^J^bjS aI^J^

Gaaladii Qureesheed ee Makaad waxay Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) marba
wax warsadaan oo Xaqa ka Jeedsadaanba waxay warsadeen inuu keeno Quraan kale oo kan ahayn, ama
Quraanka wax ka baddalo, markaasuu Eebe ku Celiyey oo faray Nabigu inuu ku Dhaho : lima suurowdo
inaan baddalo, iskaba dhaaf inaan Quraan kale keenee, waxaanse Raaci waxa lay waxyooday, Illeen
waxaan ka Cabsan Cadaab Maalin Daran haddan Caasiyo Eebahaye, waxaana jirtay inaan Muddo idinla
Noolaa oonan wax idiin sheegin, ee Quraankan Eebaa soo Dejiyey, hadduu doona waxba idinkuma
Akhriyeen idinmana Bareen ee Miyeydaan wax kas ahayn. Cid ka Dulmi Badanna ma jirto Cid ku Been
Abuuratay Eebe, ama Beenisay Aayaadkiisa, mana Liibaano Dambiile, waxayna ku Tusin Runnimada
Quraanka, inuusan Nabigu iskala imaan karin waxna ka baddali karin, waxna ku dari karin, waxaad arki
kartaa Warkii Hiriqle, Cabdullahi Binu Salaamo, Dimaam Binu thaclabo, Camar Binu Caas iyo Dad
badan oo kale oo dhammaan Sheegi Runnimada Quraanka iyo nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee). Yuunus 1 5- 1 7).

274

Suurat Yuunus

juz< 11 mmm

18. Waxay Caabudayaan Eebe ka so-
kow waxaan Dhibayn Anfaceyna
waxayna Odhan kuwanu waa Shafee-
cayaalkanaga Eebe Agtiisa, waxaad
Dhahdaa ma waxaad uga warramay-
saan Eebe wuxuusan ku Ogayn Sa-
mooyinka iyo Dhulka, wuxuu ka
Nasahanyahay oo ka Sarreeyaa waxay
la Wadaajiyeen Eebe.

19. Dadku wuxuu ahaa Ummad Ka-
liya Markaasay Iskhilaafeen, haddayan
Jirin Kalimad Eebahaa u horraysay
waa la kala Xukmin lahaa Dhexdooda
waxay isku diidanyihiin.

20. Waxay Odhan Gaaladu maa laga-
ga soo Dejiyo Xagga Eebahaa Aayad,
waxaad dhahdaa waxa Maqan Eebe
umbaa iska leh, ee Suga Anuguna waan
idinla Sugiye.

Eebe wuxuu ku Diidi Gaaladii la Caabuday Eebe wax kale iyagoo u malayn inay wax tari ama u Shafeeci,
markaasuu Eebe u Sheegay in waxaan Eebe ahayn wax Anfacayn, wax Eebe looga Warramina uusan jirin,
Eebana wax walba oo Xumaana waa ka Nasahanyahay, Dadkuna waxay ku Sugnaayeen Jid kaliya oo
Xaqa ah, Markaasay Iskhilaafeen oo Qaarba wax Eebe ka soo hadhay Caabudeen, Eebase waa Dul-
badane oo Dadka Ciqaabta uma soo Dedejiyo iyagoon loo Caddaynin Xaqa. waxayna Codsadeen in
Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) lagu soo Dejiyo Aayado Muuqda, Sidii Ushii
Nabi Muuse iyo Hashii Nabi Saalax iyo wax la mida, Awooddase Eebaa iska leh, Isagaana soo Dejiya
wuxuu Doono ee suga nabiguna waa idinla Sugiye, si aad u aragtaan Xukunka Eebe iyo Awooddiisa.
Dhabtuna waa in Gaalo Dhunsantahay, Halaag iyo Ciqaabna u Dambayso, Xaquna Cad yahay, Ciddii
rabtana u Muuqdo, Mudanyahay in la Raaco, lana Rumeeyo, oo lagu Dhaqmo. Yuunus (18-20).

21. Markaan Dhadhansiinno Dadka
Naxariis Dhibaato ka dib Taabatay
waxaa soo Baxa iyagoo dhagri Aayaad-
kanaga, waxaa Deg-Deg badan Ci-
qaabta Eebe Malaa'igtanaduna way
Qori waxaad Dhagraysaan.

22. Eebe waa Kan Idinku Wada Barri-
ga iyo Baddaba markay ahaadaan
Doonta oo ay ku socdaan Dabayl Fii-
can oo ay Markaas ku Farxaan oy u
Timaaddo Dabayl Daran ugana yi-
maaddo hirku Dhan kasta oy una
Maleeyaan in la koobay (la Halaagay)
waxay Baryaan Eebe iyagoo u kaliyeeli

275

Suurat Yuunus

Juz' 11

&m&

Diinta lyagoo (Dhihi) Haddaad naga
koriso tan waannu kugu Mahdin.

23. Markuu koriyeyna Markaas ku
xad gudbaan Dhulka Xaq Darro Da-
doow waxaad uun ku Xad Gudbaysaan
Naftiinna, waa uun Nolosha Dhaw
Markaas Xagganagaa laydiin soo Celin
waxaana idiinka warramaynaa waxaad
Carnal Falayseen.

Aayadahan wuxuu Eebe kaga warrami Dabeecadda Dadka oo ah in marka Dhibaato Taabatana uu Eebe
baryo isuna Dulleeyo, marka Khayr iyo Wanaag uu helana uu isla waynaado oo Kibro, Dhagar iyo
Khayaamana la darbado, Eebaase Abaal mariya oo ka Jaasiya, Bad iyo Barribana Eebaa iska leh
Mudanna Cibaado, waxaase Dhab ah in Xumaantu ku Noqon Ciddii Fashay Eebana Abaal marin
Markuu u Noqdo.

Saas darteed waa in had iyo Jeer Eebe si Dhab ah loo Caabudo, Dhibaato iyo Barwaaqo, Cudur iyo
Caafimaad iyo Gaajo iyo Dharagba iwm ... Yuunus (21-23).

24. Nolosha Adduunyo waa uun Biyo
oo kale oon ka soo Dejinay Samada oo
ku Dheehnay waxa ka soo baxa Dhulka
oo ah wuxuu Dadku Cuno iyo Xooluhu
markuu dhulku Qurux ka Buuxsamo
oy isqurxiso oo Dadkeedu u Maleeyo
inay Karaan (Goosashadeeda) yaa
waxaa u Yimaadda Amarkannagii Ha-
been ama Dharaar waxaana ka yeelaa
wax la Shafay sidii iyadoon Shalay Ji-
rin, Saasaana ugu Caddaynay Aayaad-
ka Qoomkii Fikiri.

25. Eebe wuxuu ugu yeedhi (Dadka)
Guriga Nabadgalyada (Jannada)
wuxuuna ku Hanuuniyaa Cidduu Doo-
no Jid Toosan (Xaq a).

26. Kuwa Wanaagga Falayna waxaa
u Sugnaaday Wanaag (Janno) (Aakhi-
ro) iyo Siyaado (Aragga Eebe) mana
haleelo Wajigooda Boodh iyo Dulli

276

Suurat Yuunus

juz' ii mmm

/t-jy^'-VijL

f^Oj^l^

midna kuwaasuna waa Asaxaabta
(Ehelka) Jannada wayna ku waari
Dhexdeeda.

Aayadda hore wuxuu Eebe ku Matalay Nolosha Adduunyo Roob soo Da'ay oo Dhulka Cunno ka soo

Saaray mid Dad Cuno iyo mid Xoolo Cunaanba, Markii Dhulkii Quruxsanaaday oo ubixii Baxay oo

Doogii isqabsaday oo Dadku u Maleeyeen inuu Goosan Beerahoodii uu amarkii Eebe u yimid oo Eber ka

yeelay sidii iyadoon Shalay wax ku oollin,

Nolosha Addunyana waa uun saas oo waxay isukaa qurxisaba markay ku dhaafto ama aad Dhaaftid

Wanaageed iyo Quruxdeed wax ma taraan, waxaase wax tara Carnal Fiican iyo Jidka Nabadgalyo waana

midka Eebe u Yeedhi kuna Toosiyo Cidduu Doono, Ciddii Wanaagga Fashana waxay heli Wanaag,

Janno, Aragga Wajiga Eebaha Deeqda leh iyo Khayr, Dulmi iyo Xumaanna ma arkaan, Jannadana way

ku waari.

Waxaa Sugnaaday in marka Jannada la galo in loo dhawaaqi Ehelu Jannada in Eebe u oofiyo Ballankoo-

dii waxayna Arkaan Ilaahood waana waxa Ilu ugu Farax badantahay uguna Jeceshahay. Yuunus (24-26).

27. kuwa kasbaday xumaan Abaal-
kood waa Xumaan la mida, waxaana
haleeli dulli wax Eebe ka ilaalinna ma
jiro, waxaadna moodaa in lagu daboo-
lay wajigooda goosin habeen oo mugdi
ah, kuwaasu waa Asaxaabta (Ehelka)
Naarta wayna ku waari dhexdeeda.

28. ka warran maalintaan kulmi-
naynno Dhammaan markaas aan ku
dhahaynno kuwii la wadaajiyey (Gaa-
loobay) Meejiinna ahaada idinka iyo
kuwaad la wadaajiseen markaasaan
kala gaynay dhexdooda, waxayna dhe-
heen kuway la wadaajiyeen (Eebe) an-
naga nama aydaan Caabudayn.

29. waxaa markhaati dhexdeenna ugu
filan Eebe inaan Cibaadadiinna
Moogayn.

30. halkaasaa lagu imtixaami naf kas-
ta waxay hor marsatay, waxaana loo
celiyaa Ilaaha Sayidkooda xaqa ah
waxaana ka dhumay waxay been
abuuranayeen.

Waxaa la soo kulmin Maalinta Qiyaame Dadkoo dhan, markaasaa Eebe faraa gaalada inay halkooda

joogaan iyaga iyo waxay caabudayeen, waana lakala kaxeeyaa, kuwii la Caabudayeyna way dafiraan inay

caabudi jireen, oy waliba Eebe marag gashan inayan ogayn cibaadadooda, halkaasaana lagu Imtixaami

Naf kasta waxay hor marsatay, waxaana loo celin Dadka Eebahooda xaqa ah, waxaana gaalada ka

dhumi waxay abuuranayeen.

Waxayna Muujin arrintaasu sida ciddii waxaan Eebe ahayn caabudda ama raacda ay isu dafiri Maalinta

Qiyaame, wax ay isu tarina ma jiro.

Saas darteed waa in Eebe sharcigiisa la raaco loona hogaansamo. Yuunus (27-30).

277

Suurat Yuunus

Juz' 11

(&&$&

31. waxaad dhahdaa yaa idinka Ar-
saaqa Samada iyo dhulka, yaana hanta
maqalka, Aragyada, yaana ka soo
bixiya wax Nool wax dhintay, kana soo
bixiya wax Dhintay wax Nool, yaana
Maamula Amarka waxay ku odhan
Eebe, waxaad dhahdaa miyeydaan
Dhawrsanayn.

\ o^^IJ^auIoJj3L--s

32. kaasi waa Ilaahiin Eebihiinna
xaqa ah, maxaase xaqa ka dambeeya
(Ka duway) oon baadi ahayn, ee xaggee
laydiin Leexin.

33. Saasay ugu Waajibtay Kalimadii
Eebahaa kuwa faasiqoobay oo ah
inayan rumeeynin (Xaqa).

34. waxaad dhahdaa ma ka midyihiin
Shurakadiinna cid billowda Abuurka
Soona celiya, waxaad dhahdaa Eebaa
Bilaaba khalqiga soona celiya ee xaggee
loo iili.

35. waxaad dhahdaa ma ka midyahay
shurakadiinna cid ku hanuunin xaqa,
waxaad dhahdaa Eebaa ku hanuunin
Xaqa, mase mid ku hanuunin Xaqa yaa
mudan in la raaco mise midaan hanuu-
ninayn in la hanuuniyo mooyee,
maxaad leedihiin sideed xukumaysaan.

36. mana raaco badankoodu waxaan
malo ahayn, malana waxba kama taro
xaqa, Eebana waa ogyahay waxay
falayaan.

Aayaddu waxay ka warrami sida Eebe ugu samo falay Dadka una Arsuqay maqal iyo aragna u siiyey, iyo
Awoodda Eebe iyo inuu isagu wax maamulo, waana Eebaha Xaqa ah ee sugan, wax kale oo awood lehna
ma jiro, illeen Eebaa khalqiga Bilaabay soona celine, isagaana hanuuniya Dadka, mudanna in la raaco oo
la caabudo, gaaladuse waxaan malo ahayn kuma socdaan, malo iyo shakina waxba xaqa kama
taraan Eebana waa ogyahay waxay fali xaq diidayaashu.

Taasina waxay muujin in Eebe uun yahay kan Awoodda leh, mudanna in la caabudo, sharcigiisana la
raaco, illeen isagaa wax hanuuniyee. Yuunus (31-36).

278

Suurat Yuunus

Juz' 11

mm?

37. ma aha Quraankanu mid laga
been abuurtay Eebe ka sokow, waase u
rumeeyaha wixii ka horreeyey iyo cad-
daynta Kitaabka (Xukunka) shakina
kuma jiro wuxuuna ka ahaaday Eebaha
Caalamka.

38. mise waxay odhan wuu Been
abuurtay, waxaad dhahdaa la imaadda
suurad la mida una yeedha ciddaad
kartaan oo Eebe ka soo hadhay had-
daad run sheegaysaan.

39. waxayse beeniyeen waxayna cilmi-
giisa koobin (Quraanka) uusanna wali
u imaanin aayahiisu saasayna u bee-
niyeen kuwii ka horreeyey ee bal day
siday noqotay Cidhibtii Daalimiinta.

40. waxaa ka mida Dadka mid ru-
meyn Quraanka iyo midaan rumay-
nayn Eebana waa ogyahay Mufsidiinta.

y3 ^.A^iJU >Jpi*£«jj

Quraankuna waa xaq sugan oo Eebe soo Dejiyey, una rumeyn Xaqii ka horreeyey, waana xaq caddeeye,
Shakina kuma jiro, Nabiguna iskalama imaanin, iyaba ha keeneen suurad la mida intay u kaalmaystaan
cidday doonaan hadday run sheegi, waxayna beeniyeen waxayna cilmigiisa gaadhin isagoon wali fasirkii-
sii u imaanin, waxayse la mid yihiin kuwii ka horreeyey ee beeniyey Xaqii ee Daalimiinta ahaa lana
halaagay, cidna way rumeyn quraanka, midina way beenin, Eebaase og Mufsidiinta. Yuunus (37-40).

41. hadday ku Beeniyaan waxaad
dhahdaa Anugu waxaan leeyahay
Camalkayga idinkuna camalkiinna
idinku bari baad ka tihiin waxaan fali
anna bari baan ka ahay waxaad falay-
saan.

42. waxaa ka mida gaalada kuwo ku
dhagaysan ma adaa wax maqashiin
kara mid dhaga la fc oon wax kasayn.

43. waxaana ka mida mid ku soo
dhawri ma adaa toosin kara mid indha
la' oon wax arkayn.

44. Eebe kama dulmiyo Dadka wax-
ba, hasayeeshee Dadkaa Naftiisa
Dulmiya.

279

Suurat Yuunus

Juz' 11

62S8&

45. Maalinta la kulminna waxay la
mid noqon iyagoon nagaanin Saacad
Maalin mooyee, wayna is aqoonsan
dhexdooda, waxaana khasaaray kuwa
beeniyey la kulanka Eebe mana
hanuunsanayn.

-fT-i » > ^^' "hi' < '■erf*"' >.'x""

Wuxuu Eebe faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu u sheego gaalo hadday
beeniyaan inuu ban ka yahay Camalkooda, iyana ay ban ka yihiin camalkiisa, cid dambi cid kale qaadina
ayan jinn, cid xaqa ka Indha la' iyo mid ka dhaga la'na cid wax tusi ama maqashiin ma jirto, Eebana cidna
ma dulmiyo, Dadkaase Naftooda dulmiya, Maalinta la soo kulminna waxay la mid noqon iyagoon
nagaanin Saacad Maalmeed Mooyee. wayna is aqoonsan, waxaana khasaaray kuwa beeniyey la kulanka
Eebe mana hanuunsana. Yuunus (41-45).

46. haddaan ku tusinno waxaannu
ugu goodin qaarkiis ama aan ku oof-
sanno xagganaga umbaa loo soo celin,
markaasna Eebaa ka maraga waxay
falayaan.

47. Ummad kasta Rasuulbay leeda-
hay, markuu u yimaaddo Rasuul-
kooduna waxaa lagu kala xukmin cad-
daalad lamana dulmiyo.

48. waxayna odhan gaaladu waa
goorma yaboohaas (Gooddiga) had-
daad runsheegaysaan.

49. waxaad dhahdaa uma hanto naf-
tayda Dhib iyo nacfi midna wuxuu
Eebe doono mooyee, Ummad kastana
waxay leedahay Ajal (Muddo) markay
Ajashoodu timaadana lagama dib ma-
riyo Saacad lagamana hor mariyo.

&**j*-£_y*J *L-^-\3Ji Jj-Jj&l ^===&J

Hadduu Eebe tusiyo Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) isagoo nool ciqaabta
gaalada ku dhici waa wanaag, haddii kalana xagga Eebe umbaa loo soo celin gaalada, Eebana waa
u marag waxay fali. Ummad kasta oo rasuul loo soo diro markuu u yimaaddo rasuulkoodu waxaa lagu
kala xukmin dhexdooda caddaalad lamana dulmiyo, waxayse odhan waa goorma yaboohu haddaad
runsheegaysaan, wuxuuna Eebe faray rasuulka (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu u
sheego inuusan hananin dhib iyo nacfi midna, wuxuu Eebe doono mooyee, Ummad kastana waxay
leedahay Muddo ayna ka hor maraynin kana dib dhacaynin.
Taasina waxay sheegi in awoodda iyo ogaanshuhuba Eebe iska leeyahay. Yuunus (46-49).

280

Suurat Yuunus

Juz' 11

50. waxaad dhahdaa bal ka warrama
hadduu idiinku yimaaddo Cadaabkiisu
(Eebe) Mir ama Maalin maxay ka dede-
jisan xaggiisa Dambiilayaashu.

5 1 . Mise markuu dhacaad rumaynay-
saan hadda idinkoo Dedejisanayey.

52. markaasaa lagu odhan kuwii dul-
mi falay dhadhamiya cadaabka waarid-
da, miyaana laydinka abaal marinin
waxaad kasbanayseen mooyee.

53. waxay ku warsan ma xaqbaa isa-
gu, dheh haa Eebahaybaan ku dhaar-
taye isagaa Xaqa, idinkuna ma tihidiin
kuwo ( Eebe) daalin.

54. hadday naf kasta oo dulmi fashay
leedahay waxa dhulka ku sugan way
isku furan lahayd, waxayna qarsan gaa-
ladu shalayto markay Arkaan Cadaab-
ka, waxaana lagu kala xukmin Dhex-
dooda Xaq lamana dulminayo.

\ iU \jlf j\ \zL+>,Ai\ J^^U\o\^i *j\ Jfl

I Oy"J>t-J^ <C* JoojlL-^

jiil^J^lyj 3 \yXb oyJJ J^p

o JC3^ uf^^u o-lt^j^ J^4o'jb
Gp tVj-1 UNJ^j \~*."A\ :j . £*C

Cadaabka Eebe wax la dedejisto ma aha, illeen markuu dhaco calaacal iyo waan rumeeyey wax ma tartee,
waxaase lagu odhan kuwii dulmi falay Dhadhamiya cadaabka waaridda waxaad kasbaneyseen umbaa
laydinka Abaal marine. Waxayna gaaladu Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
warsanayeen ma Xaqbaa Quraanku, waxaana Eebe faray inuu yidhaahdo haa waa xaq, Eebahaybaan ku
dhaartaye, waxna ma daalisaan hadday nafu hanato iyadoo dulmi fashay waxa dhulka ku sugan way isku
furan lahayd, waxayna qarsadaan qoomamo markay arkaan cadaabka waxaana lagu kala xukmin
Caddaalad lamana dulmiyo.

Taasina waxay muujinaysaa Xaqnimada quraanka iyo Nabiga iyo darrida Cadaabka Eebe oy Waajib
tahay in la darbado si looga nabadgalo. Yuunus (50-54).

55. Eebana waxaa u sugnaaday waxa
ku sugan Samooyinka iyo Dhulka, ya-
booha Eebana waa Xaq Dadka badan-
kiisuse ma oga.

56. Eebaa wax nooleeya waxna dila
xaggiisaana laydiin soo celin.

57. Dadow waxaa idiin timid Waano
Eebihiin iyo Caafimaadka waxa Laabta
ku sugan iyo Hanuun iyo naxariista
Mu'miniinta.

281

Suurat Yuunus

juz' 11 m$mm

®k&#

58. Waxaad dhahdaa Fadliga Eebe
iyo Naxriistiisa arintaas ha ku farxeen
(Mu'miniintu) iyadaa ugu Khayrroon
waxay kulmine.

59. waxaad dhahdaa ka warrama
waxa Eebe idiin soo dejiyo oo Risqi ah
ood ka yeesheen Qaar ka mida Xaaraan
(qaarna) Xalaal, waxaad dhahdaa ma
Eebaa idiin idmay mise Eebaad ku
Beenabuurana y saan .

60. Maxay u malayn kuwa ku been
abuuran Eebe (inuu ku fali) Maalinta
Qiyaame, Eebe waa kan Fadliga ku leh
Dadka badankooduse kuma maha-
diyaan.

\j>-jJl& vJ^1XAl4J*VJ 4»\J^aii Jft

©>Cj3xmj "' v ~

? -* <> y >' 9 '

<t\.

Sj^^\^t^6jJ^ > ^jl\^^j

*<l? <s . »< >

o^Ul ij^vj^idjjJ 3^i^}i*il^y^

?Oj>

•'^fcl,

Eebaana iska leh Xukunka cirka iyo dhulka, yaboohiisuna waa Xaq, mase oga Badankoodu, Isagaana
Eebe wax nooleeya waxna dila, Xaggiisaana Loo noqon, waxaana Dadka soo gaadhay Waano xagga
Eebe ka timid oo Quraanka ah iyo Caafiyaha waxa Laabta ku sugan iyo Hanuunka iyo Naxariista
Mu'miniinta Fadliga Eebe iyo naxariistiisana ha ku Farxeen iyadaa ka fiican waxay kulmin oo Aduunyo
ahe. Gaaladuna Xaq uma leh inay Risqiga Eebe qaarna xarrimaan qaaarna Xalaaleeyaan, Eebe uma
idmin sidaas ee way ku Been abuuran Eebe, maxayse u malayn kuwa ku been abuuran Eebe waxay mudan
maalinta Qiyaame, Eebaana wax Xalaaleeya, waxna xarrima, laguna mahadiyaa, Awooddana leh.
Yuunus (55-60).

61. Wixii Xaala ood ku Sugan tahay
wixii quraana ood Akhrin, wixii camala
ood falaysaan waan idin la joognaana
(ognahay) markaad dhex galaysaan,
kagama Qarsoona Eebahaa waxa u yar
Dhulka dhexdiisa iyo Samada, wixii ka
yar iyo wixii ka wayna Kitaab cad bay
ku suganyihiin.

62. Awliyada Eebana cabsi masaarra
mana murugoodaan.

63. waana kuwa rumeeyay (xaqa)
dhawrsadana.

64. Waxaana u sugnaaday Bishaaro
nolosha adduunyo iyo Aakhiraba, wax
badali Kalimada Eebena ma jiro, taasi-
na waa uun Liibaanta wayn.

'ilSijlW^

yjji

282

Suurat Yuunus

Juz' 11

(mm

65. yuuna ku walbahaarin hadal-
koodu cisi dhamaantiis Eebaa iska leh,
waana Maqle oge.

Wax kasta oo la Fali iyo hadii Quraan la akhrin Eebe waa ogyahay marka la dhex geli, wax Eebe kaga
qarsoomi cirka iyo Dhulkana ma jiro, ama ha u yaraado sida Darraada ama ha ka sii yaraado ama ha ka
waynaado illeen wax kasta Kitaab cad bay ku suganyihin, Awliyada ilaahayna cabsi iyo Walbahaar ma
arkaan Aakhiro, waase kuwee waa kuwa Eebe rumeeyay ee ka Dhawrsada xumaanta, waxayna heli
bishaaro Aduun iyo Aakhiraba, wax hadalka Eebe badalina ma jiro, taasina waa liibaanta wayn. waxaa-
na kuu muuqda tilmaanta Awliyada Eebe oo ah kuwa Xaqa si dhaba u rumeeyay, raacana Quraanka iyo
sunnada Nabiga (naxariis iyo nabad galyo Eebe korkiisa ha yeelee) si dhabana ugu toosnaada Diinta iyo
waxayfari, Ciddiise aan tilmaantaas ku sifoobin ma aha wali Eebe lagumana sheegi karo, waxaase lagu
garan Diinta dhab ma u raacay.

Bishaarada adduunka wuxuu, Nabigu ku fasiray riyada fiican oo mux arko ama loo arko, Aakhirana waa
Jannada, waana kuwaas kuwaan cabsanaynin marka dadku cabsado oon murugoonayn marka dadku
murugoodo, waana kuwa dar Eebe isu jeclaado iyagoon Qaraabo isku xidhayn xoolana isasiin, waase in
Xaqa lagu dadaalo. Yuunus (61-65).

66. Eebaa iska leh waxa samooyinka
iyo Dhulka ku sugan, waxay raacayaan
oy Caabudi Eebe ka sokow waa Shura-
ko (Sanamyo) waxaan mala ahayna ma
raacayaan, waxaan beenaalayaal
ahaynna ma aha.

67. Eebe waa kan idiin yeelay Habeen-
ka inaad xasishaan, Maalintana Arag
(Ka yeelay) arrintaasna waxaa ugu su-
gan calaamooyin qoomkii wax maqli.

X&p^M'j»

68. waxay dheheen wuxuu yeeshay
Eebe Ilmo, waa nasahanyahay, Eebana
waa uun Hodan, wuxuuna leeyahay
waxa samooyinka iyo dhulka ku sugan,
agtiinna xujo uma taal waxaas (Beenta)
mise Eebaad ku sheegaysaan waxay-
daan ogayn.

Dp o^JboV L* auI J&

69. waxaad dhahdaa kuwa Eebe ku
abuurta beenta ma liibaanaan.

283

Suurat Yuunus

juz< n m&sm

mim

70. waa uun raaxada adduunyo mar-
kaas xagganagaa noqoshadoodu no-
qon, markaasaan Dhadhansiinaynaa
cadaab daran gaalnimadooda darteed.

Eebaa Ich Cirka iyo dhulka iyo Khalqigoo dhan, Gaalana wax dhaba ma caabudayaan ec waxay ku
socdaan malo iyo been, iyagoo diidan Eebaha habeenka xasil ka yeelay, Maalintiina Iftiin iyo waqti wax
arag, waana arrin Mudan in lagu waano qaato ciddii wax maqli. Beenbayna illeen sheegeen iyagoo ku
sheegi Eebe II mo isagoo ka nasahan, khalqigoo dhan yuu leeyahaye, wax xujo ahna ma hayaan, waxayna
Eebe ku sheegi waxayna ogayn, ciddii Eebe ku been abuuratana ma liibaanto, waa muddo yar nolosha
adduun, waxaana loo celin Eebe wuxuuna dhadhansiin cadaab daran Gaalnimadooda darteed, taasina
waa ciqaabta Gaalada xaqa diida. Yuunus (66-70).

71. ku akhri korkooda warkii Nabi
Nuux markuu ku yidhi qoomkiisii
qoomkayow hadday idin la waynaatay
Nagaadigayga iyo ku waanintayada
aayaadka Eebe waxaan tala saartay
Eebe ee kulmiya amarkiinna iyo shura-
kadiinna yuuna ahaan amarkiinna wax
qarsoon (oo dhiba) markaas i xukuma
hana i sugina.

72. haddaad jeedsataan idin warsan-
maayo ujuuro, ujuuradayda waxaa isiin
Eebe, waxaana lay faray inaan ka mid
ahaado Muslimiinta.

73. Wayna beeniyeen waxaana ku ko-
rinnay Nabi Nuux iyo intii la jirtay
Doontii, waxaana ka yeelay kuwo u
hadha dhulka, waxaana maanshaynay
kuwii beeniyey Aayaadkannaga ee day
siday noqotay cidhibtii kuwii loo digay.

9 >?V" i\*\\**'~ ">'*<". >>'.f<

Qisada Nabi Nuux iyo nabiyo kale oo badanba wax badan bay ku soo aroortay Quraanka, meelo
badanna lagu sheegay waxaana habboon in lagu waano qaato illeen wuxuu Eebe u soo celceliyey in lagu
waano qaato, lagana leexdo jidkoodii iyo Camalkii Xumaa, waxayna noqotay cidhibtii qoomkii Nabi
Nuux khasaare, halaag iyo jab, markay khilaafeen amarkii Eebe Beeniyeenna Nabi Nuux, waana sidaas
Abaalka xaqdiidayaasha ka madax adayga wanaagga, xumaantana ku madax taaga, Ciddii Eebe ku
kalsoonaata, rumaaysa, xaqa ku socota, wanaaggana fasha cid wax yeeli karta oon Eebe ahayn ma jirto,
illeen ciddii Eebe talasaarata wuu ku filanyahaye. Yuunus (71-73).

284

Suurat Yuunus

juz< 11 %§&tm

&&%&

74. markaas kadib waxaan u Bixinnay
Rasuullo Qoomkoodii Waxayna ula yi-
maadeen xujooyin, mana Rumayn
beenintoodii darteed ee horraysay Saa-
saan u Daabacnaa «daboollaa» Qu-
luubta xadgudbayaasha.

75. markaasaan u Bixinay gadaas-
hood (Nabi) Muuse iyo (Nabi) Haa-
ruun fircoon iyo colkiisii iyagoo Wata
aayaadkannagii, wayna Isla waynaa-
deen waxayna Noqdeen Qoom dambii-
layaal ah.

76. markuu uga yimid Xaqu Xaggan-
naga waxay Dhaheen kani waa sixir
cad.

77. Wuxuuna yidhi (Nabi) Muuse ma
waxaad ku Dhahaysaan Xaqa markuu
idiin yimid maSixirbaa kani?isagoosan
Liibaanin saaxiriintu.

78. Waxayna dhaheen ma waxaad
noogu timid inaad naga leexisid
waxaan ka hellay Aabayaalkanno oy
idiin Ahaato waynaanta Dhulka (xu-
kunka) annagu idinka idin Rumayn-
maynno.

^3^ - ^ "-^j.

Aayadahanna waxay ka warrami Rasuulladuu diray Eebe iyo qisadii Nabi Muuse iyo Haaruun iyo wixii
dhex maray Fircoon iyo Qoomkiisii iyo Nabiyadaas, markay is Kibriyeen ahaadeenna Danbiilayaal,
kuna sheegeen Xaqii sixir, Nabi Muusana u sheegay in ciddii Xaqa sixir ku sheegta ayan liibaanaynin,
markaasay tuhmaysteen iyagoo Sheegi inuu dooni Nabi Muuse inuu ka leexiyo waxay Aabayaalkood ka
heleen oo markaas u ahaato Sharafta iyo awooddu Nabi muuse iyo Qoomkiisa, waxayna Caddeeyeen
inayan marna rumaynayn, taasina waa Caadada iyo Dabeecadda Gaalada iyo xaqdiidayaasha oo ku
sheega Xaqsheegayaasha Xumaan iyo awood ujeed iyo ceebo ayna lahayn, Xaqaase guushu ku danbayn.
Yuunus (74-78).

79. wuxuu yidhi fircoon
saaxir cilmi badan oo dhan.

ii keena

80. markay yimaadeen saaxiriintiina
wuxuu ku yidhi (Nabi) Muuse Tuura
waxaad Tuuraysaan.

285

Suurat Yuunus

Juz' 11

tf*Ki2£

81. markay tuureenna wuxuu yidhi
(Nabi) Muuse sixir baad la timaadeen
Eebaana Burin, Eebana ma hagaajiyo
camalka fasaadiyayaasha.

82. wuxuuna ku sugaa Eebe xaqa
kalimadiisa haba naceen Dambii-
layaashuye.

83. ma rumaynin Nabi Muuse Farac
yar oo Qoomkiisii ka mida mooyee iya-
goo ka Cabsan fircoon iyo Kooxdiisii
inay fidmeeyaan, fircoonna wuu isku
kibriyey dhulka wuxuuna ka mid ahaa
xadgudbayaaaha.

»' " 9^ &s > "£ ,, . ~'y

Saasuuna Fircoon isula waynaaday una codsaday in loo soo kulmiyo Ciddii sixirka taqaan, markaasay
yimaaddeen waxaana dhexmaray isaga iyo Nabi Muuse arrimihii wax badan quraanku ka warramay oo
ah in guushii Nabi Muuse raacday Saaxiriintiina Islaameen oo xaqa raaceen, Eebana tirtiray sixirkii illeen
dhagarlow ma liibaanee, xaqiina wuu sugay haba naceen dambiilayaashuye, Nabi Muusana markaas
waxaa rumayey dad yar oo Fircoon ka cabsan illeen Fircoon wuxuu ahaa Nin isla wayn oo xad gudba,
maxaase u dambeeyey isaga iyo Colkiisii Kibray waxaa ka warrami aayadaha soo socda. Yuunus (79-83).

84. wuxuu yidhi (Nabi) Muuse Qoom-
kayow haddaad tihiin kuwa rumeeyey
Eebe isaga uun tala saarta haddaad
Muslimiin Tihiin.

85. waxayna dheheen Ilaahay yaan
talo saarannay, Eebahannow hanooga
yeelina fidmo Qoomka Daalimiinta ah.

86. nagana kori naxariistaada darteed
qoomka gaalada ah.

87. waxaana u waxyoonay (Nabi)
Muuse iyo walaalkiis inaad uga yees-
haan Qoomkiinna Masar Guryo kana
yeesha guryihiinna Qiblada (Ku tuka-
da) ooga salaadda una bishaaree
Mu'miniinta.

\>*\\ '*"\' f», 9

286

Suurat Yuunus

Juz' 11

mm?

88. wuxuuna yidhi (Nabi) Muuse
Eebahannow adaa siiyey Fircoon iyo
Kooxdiisa Qurux iyo Xoolo Nolosha
adduunka Eebow inay ka dhumiyaan
Jidkaaga Eebow halaag (Tirtir) Xoola-
hooda Adkeena Quluubtooda oo yeyna
rumeynin intay ka arkaan Cadaab
daran.

89. Eebe wuxuu yidhi waa la ajiibay
Baryadiinna ee toosnaada hana raacina
Jidka kuwaan wax ogayn.

'&&^ffi^&&*^>

•>" <>' t > »>^

(>p djj^y^^ti j-»^oi^iVj

Nabi Muuse Qoomkiisii yuu u dardaarmay inay Eebe talo saartaan waxayna Eebe warsadeen Wanaag iyo
Naxariis, Eebana wuxuu faray Nabi Muuse iyo Haaruun inay Dadka Masar dajiyaan, guryahana ku
tukadaan, Salaaddana oogaan, una Bishaareeyaan Mu'miniinta, Nabi Muusana wuxuu habaaray Fir-
coon iyo Qoomkiisii Eebana waa ka aqbalay Baryadii, wuxuuna faray Toosnaan iyo inayna raacin Jidka
Jaahiliinta, Taasina waxay ku tusin in wanaagga iyo jidka toosan lagu socdo oon la leexanin. Yuunus (84-
89).

90. waxaan tallaabinay Banii Israa'iil
Badda waxayna u raaceen Fircoon iyo
Qoomkiisii kibir iyo cadaawanimo,
markay haleeshay maansheyntiina
wuxuu yidhi (Fircoon) waxaan ru-
meeyey inaan Eebahay rumeeyeen
Baniilsraa'iil mooyee Ilaah kale jirin
waxaana ka mid ahay Muslimiinta.

■4^la>^ji<^£^l^i^

91. (Eebe wuxuu yidhi) hadda
(Miyaad rumeyn) adoo horay u caa-
siyey oodna ka mid ahayd kuwa wax
fasaadiya.

92. Maanta waxaannu korin badan-
kaaga inaad u noqotid Cidda kaa dam-
baysa Calaamo wax badan oo Dadka
ka mida Aayaadkannaga waa
halmaansanyihiin.

93. waxaan dejinay Banii Israa'iil De-
jin runa (meel flican) waxaana ku ar-
saaqnay wanaag, waxayna is khilaafeen
markuu cilmigu u yimid, Eebahaana

287

Suurat Yuunus

Juz' 11

&bLk&

wuu kala xukumi maalinta Qiyaame
waxay isku khilaafeen.

Halkan wuxuu Eebe ku caddayn siduu u maansheeyey Fircoon iyo Colkiisii, waxaana dhacay in markii
Banii Israa'iil gudbeen, Fircoon iyo Dadkiisiina Biyaha Badda ku dhex jiraan Eebe Maansheeyey siday
Aayado kale Caddeeyeen, markaasna uu Dambiile Fircoon isku dayey inuu Eebe qiro, maxaase laga
aqbali markaas oo kale, mar hadduu ahaa dulmi badane, Col ah, Caasi ah, oo Mufsid ah, waxaase Eebe
koriyey Badankiisii si ciddii ka dambaysa ay calaamad Xaqnimada Eebe ugu noqoto oyna u halmaamin,
markaasaa Eebe dejiyey Banii Isaraa'iil meel roon kuna Arsuqay wanaag, waxay isku khilaafaanna
Eebaa kala xukumi Qiyaamada, Saasuuna xaqii u guulaystay Baadilkii iyo Kibirkiina u jabeen una
halaagsameen. Yuunus (90-93).

94. haddaad Shakisantahay waxaan
kugu soo Dejinay warso kuwa Akhriya
Kitaabka hortaa, waxaa kaaga yimid
xagga Eebe Xaq, ee ha Noqonin kuwa
Shakiya.

95. hana ka mid noqon kuwa beeniya
Aayaadka Eebe ood ka mid noqoto
kuwa Khasaaray.

96. kuwa ku waajibtay Kalimadii Ee-
bahaa (Ciqaab) rumeynmaayaan.

-w>/.^ , <- »*' ^ fa.

i' > Z\"i

97. xataa haddaad ula timaaddid
Aayad kasta, intay ka arkaan Cadaab
Daran.

98. maxay u jiriwayday Magaalo ru-
meysa (Xaqa) oo uu anfaco Iimaankee-
du, laakiin Qoomkii (Nabi) Yuunus
markay rumeeyeen waxaan ka faydnay
Cadaabkii dulliga ee Adduunka,
waxaana u raaxaynay tan iyo Muddo.

99. hadduu doono Eebahaa waxaa ru-
mayn lahaa waxa Dhulka ku sugan oo
dhan, ee ma adaa Dad ku qasbi intay ka
rumeeyaan (Xaqa).

!yJ^t5*"<->"^ »_^j c^Ui UL^r-

288

Suurat Yuunus

Juz' 11

&&%&

100. nafuna ma rumeyso idanka Eebe
ka dib mooyee, wuxuuna Eebe yeelaa
xumaanta kuwaan wax kasayn kor-
kooda.

Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ma shakinin waxa lagu soo dejin, ee waxaa diidi
Dadka, mana aha in cidna Shaki ka galo Xaqa, Ciddiise Eebe u qoray Ciqaab iyo rumeyn la'aan ma
rumeyso intay Ciqaab daran ka arkaan, waxaana ku habboon inay Magaalo kastaba Dadkeedu Xaqa
rumeeyo, waxaana Eebe ka toobad aqbalay Qoomkii Nabi Yuunus markay rumeeyeen, waxayna ku
noolaadeen Adduunka tan iyo Muddo, hanuunkana Eebaa hanta, hadduu doonana waxaa xaqa rumeyn
waxa Dhulka ku nool oo dhan, mase aha in Dadka lagu Qasbo Rumeynta, Nafuna ma rumeeyso idanka
Eebe la'aantiis, xumaanna waxaa mudan kuwaan Xaqa kasayn, Taasina waxay ku tusin Xaqa iyo
Wanaagga, lana shakiyin Xaqa lana warsado Eebe ku sugidda Xaqa, had iyo jeerna Eebe lagu xidhnaado
lana warsado hanuun, Khayr iyo Sugnaan, illeen Eebaa awoodda iska leh, wax kastana Awoodiisa ku
jiraan waase in si dhaba loogu Dhaqmo Xaqa. Yuunus (94-100).

101. waxaad dhahdaa daya waxa ku
sugan Samooyinka iyo Dhulka waxna
kama deeqaan Aayado (Calaamooyin)
iyo Digid qoom aan rumeyn (Xaqa).

102. ma waxay sugi waxaan ahayn
Ayaamihii kuwii tagay hortood oo
kale, waxaad dhahdaa suga anna waan
idinla sugiye.

103. markaasaan korinnaa Rasuul-
lada iyo kuwa rumeeyey saasaana Xaq
nagu ah, inaan u korinno Mu'miniinta.

104. waxaad dhahdaa Dadow had-
daad tihiin kuwo shakisan dhntayda
Caabudi maayo waxaad caabudaysaan
oo Eebe ka soo hadhay waxaanse Caa-
budi Eebaha idin Dili, waxaana lay fa-
ray inaan ka mid noqdo Mu'miniinta.

105. iyo inaan u jeediyo wajiga Diinta
anoo Toosan hana ka mid noqonin
Mushrikiinta.

■^y y * °-'J", ' " ""* C > *-

Dadku waa inay ku waano qaataan calaamooyinka Cirka iyo Dhulka, waxayse waanadu wax u tartaa
kuwa Xaqa rumeeya, kuwaan Xaqa Rumeynse wax uma tarto, ciddii Xaqa ka jeedsataa ha sugto wixii ku
dhacay Gaaladii ka horreeyey oo ciqaaba.

Wuxuuna Eebe koriyaa kuwa Xaqa rumeeya, Diinta Islaamkana Shaki ma leh, waana in laga fogaado
cibaadada wax Eebe ka soo hadhay, illeen waxaa Cibaado mudan Ilaaha Dadka oofsan, farayna in
Mu'miniinta laga mid noqdo, Wajigana loo jeediyo xagga Eebe, lagana fogaado jidka Gaalada. Aayadu-
huna wuxuu warkoodu ku koobanyahay in Abuurka Eebe lagu waano qaato, si dhaba loo caabudo, Jidka
xun ee baadida ahna laga dheeraado. Yuunus ( 101-105).

289

Suurat Y uunus

juz< 11 m$m

&&%&

106. Hana caabudin Eebe ka Sokow
waxaan wax ku Tarayn kuna dhibayn,
Haddaad fasho waxaad ka mid Noqon
Daalimiinta.

107. Hadduu ku taabsiiyo Eebe dhib
wax faydi oon isaga Ahayn ma jiro,
Hadduu kula doono Khayrna wax celin
kara fadligiisa ma jiro, Wuxuuna
gaadhsiiyaa cidduu doono oo Addoo-
madiisa ka mida, waana Dambi dhaafe
Naxariista.

108. Waxaad dhahdaa Dadow waxaa
idiinka yimid xagga Eebe Xaqii, ciddii
Hanuuntana wuxuu uun u Hanuunay
Naftiisa, cidii dhuntana wuxuu uun u
Dhumay Naftiisa (Dhibkeeda) Anna
korkiinna Wakiil uma ihi.

109. Ee raac waxa laguu waxyooday
Samima inta Eebe ka kala Xukmin
(Dadka) isagaa u Wanaagsan Xaakime.

"i'^o" ^"'kM" '"f. > *"'<$'

u > > - ' - ^ i

Waxna ha ka dayin hana caabudin waxaan waxba kuu tarayn, Ciddii saas fashana Waxay ka mid noqon
Daalimiinta, haduu Eebe Dhib kula doono wax kaa faydi kara oon isaga ahayn ma jiro, Hadduu khayr
kula doonana wax celin kara Fadligiisa ma jiro, Cidduu doono yuuna siiyaa Naxariis waana danbi dhaafe
Naxariista. Dadkana xaqbaa u yimid ciddii ku hanuuntana wuxuu wax u taray Naftiisa, ciddii Dhuntana
wuxuu uun d hi bay Naftiisa, Nabiguna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Cidna ilaaliye
uma aha, wuxuuna Eebe faray Nabiga iyo dadka kalaba inay raacaan Xaqa Eebe u waxyooday nabiga
adkaystaana inta Eebe ka kala Xukmin illeen Eebaa xukunkiisu Caadilyahaye, Suuraduna waxay ku
dhamaatay in Xaqa lagu fara adkaado lana raaco, laguna samro oo loo adkaysto arintaas. (Yuunus (106-
109).

Suurat Huud

£&M

iMWOnMUHIL^

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

1 . Erayga hore wuxuu ku Tusin Muc-
jisada Quraanka, Kitaabka Quraanka
ahna waa mid la sugay Aayadihiisa,
markaas lagana Caddeeyey Eebaha
Falka san ee wax walba og Xaggiisa.

v^)UW

0-M^y*cJi^9^»^2j\t-iZ.

&J&-J&*

290

Suurat Huud

Juz' 12

2. inaydaan Caabudin Eebe mooyee
wax kale, anugu waxaan idiinka ahay
xagga Eebe Dige Bishaareeya.

3. dambi dhaafna warsada Eebe una
toobad keena wuxuu idiinku raaxayn
nolol wanaagsan tan iyo muddo,
wuxuuna siin cid kasta dheeraad leh
(Fadli) dheeraadkiisa (Fadligiisa) had-
daad jeedsataanna anugu waxaan idiin-
ka cabsan Cadaab Maalin wayn.

4. xagga Eebaa noqoshadiinnu tahay
wax kastana wuu karaa.

^j^i^js^iai^i;^!

Suuraddani waa Suurad wax badan ka warrantay, waxaana dhacday in Nabigii (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) lagu yidhi : waxaan kugu aragnaa cirro, markaasuu yidhi waxaa i cirraysay Huud
iyo Walaalaheed, Quraankuna waa wax sugan oo cad oo xagga Eebe ka soo Degay, farina inaan Eebe
mooyee wax kale la Caabudin, Nabiguna waa Dige Bishaareeya, waana in Eebe loo toobad keeno dambi
dhaafna la warsado. Huud (1-4).

5. waxay iilayaan Laabtooda inay iska
qariyaan Eebe, markay isku dadi
maryahooda waa ogyahay Eebe waxay
qarsan iyo waxay Muujin, illeen Eebe
waa ogyahay waxa laabta ku sugane.

6. Dhul socod kasta Risqigeedu
wuxuu saaranyahay Eebe wuxuuna
ogyahay meejey ku Hoyan ooy u dheel-
man dhammaanna Kitaab Cad yey ku
suganyihiin.

7. Eebe waa kan ku Abuuray Samoo-
yinka iyo Dhulka Lix Maalmood,
wuxuuna ahaa Carshigiisu Biyo kor-
kood inuu idin Imtixaamo kiinna Ca-
malka Wanaagsan, haddaad dhahdo
waa laydin soo bixin Geeri ka dib
waxay odhan kuwii gaaloobay kani
waxaan sixir Cad ahayn ma aha.

i^ -*£»? \< t* \' **\

Jill J^ y^J^^^==^J^\3

Gaaladii wax kasta oo xaqdiidda ah way sameeyeen xataa waxay isku dadeen maryo si ayna u maqlin
xaqa ama u arkin Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebase waa ogyahay waxay
qarsan iyo waxay Muujisan, illeen waxa qalbiga ku jiruu ogyahaye.

Wax kasta oo dhulka ku Noolla Eebaa Cunnadeeda Ballan qaaday ogna Meejay ku sugantahay iyo meejay
ku Hoyan, wax kastana wuxuu ku suganyahay Kitaab Cad, Eebaana ku Abuuray Samooyinka iyo
Dhulka Lix Maalmood Carshigiisuna ahaa Biyaha korkooda inuu Imtixaamo Dadka kooda Carnal
fiican, hadduu nabigu Gaalada ku dhaho waa laydin soo bixin geeri ka dib waxay odhan kuwii gaaloobay
kani waa sixir Cad, Saasayna Xaqa u diidaan si Doqonnimo iyo Madax adayg ah. Huud (5-7).

291

Suurat Huud

Juz' 12

^gpi«n

&3&

8. haddaan dib uga dhigno Cadaabka
Xaggooda tan iyo muddo tirsan waxay
odhan maxaa celinaya, maalintuuse u
yimaaddo mid laga iilo ma aha, waxaa-
na ku dhaca waxay ku jeesjeesi
(Ciqaabtiisii).

9. haddaan dhadhansiinno Dadka
naxariis xaggannaga ah markaas aan
ka qaadno wuxuu noqdaa mid quusas-
ho badan oo dafir badan.

10. haddaan dhadhansiinno Dadka
Nicmo dhib taabtay ka dib wuxuu dhi-
hi waxaa iga tagay xumaantii isagoo
Farax iyo faan ku sugan.

1 1 . kuwa Samra ee carnal flican fala
mooyee, kuwaasna waxaa u sugnaaday
dambi dhaaf iyo ajir wayn.

\4^Jr* (^ XLj>~j(ljS(jLSi \ bi '^CJ^j

» >,1 >^.> r

waxaa ka mida gaalada dabeecadooda in haddii ciqaabta dib looga dhigo ay dheerersadaan oy dhahaan
maxaa reebaya, Maalintuuse cadaab u yimaaddo wax la leexin ma jiro, waxaana ku dhici waxay ku jees
jeesayeen ciqaabtiisii, haddii dadka Eebe naxariis dhadhansiiyo markaas ka wareejiyo waxaa ka mida
kuwo quusan oo Gaaloobi, haddii Nicmo la siiyo dhib ka dibna waxay dhahaan iyagoo faani oo kibri
dhibkii waa tagay, kuwa xaqa rumeeyeyse oo Samra oo carnal flican fala iyagu kuma jiraan saasna ma
aha, ee waxay ogyihiin in wax walba Awwodda Eebe ku jiraan uuna dadka u Nicmeyn, uuna dhibi, inuu
Imtixaamo ciddii rumeysa iyo tii diidda Xaqa, kuwa Samo Falase waxaa u sugnaaday oy heli dambi dhaaf
iyo Ajir wayn. Huud (8-1 1 ).

12. waxaad u dhawdahay inaad ka
tegto waxa laguu waxyoon qaarkiis oy
la cidhiidhyanto Laabtaadu inay dha-
haan maa lagu soo Dejiyo korkiisa
Kansi ama la yimaaddo malag, adugu
waxaad uun tahay Dige, Eebana wax
kasta wuxuu u yahay (Ilaaliye) Wakiil.

13. mise waxay odhan wuu been
abuurtay, waxaad dhahdaa keena To-
ban Suuradood oo la mida oo la been
abuurtay una yeedha ciddaad kartaan
oo Eebe ka soo hadhay haddaad run
sheegaysaan.

14. haddayna idin Ajiibin «yeelin»
ogaada in lagu soo dejiyey Quraanka
ogaansho Eebe iyo inaan Eebe mooyee
Ilaah kale jirin, ee ma islaamaysaan.

292

Suurat Huud

juz* 12 fcssai

1 5. ciddii dooni nolosha adduunyo iyo
quruxdeeda waxaan u dhamaynaynaa
camalkooda dhexdeeda lagamana
nusqaamiyo.

16. Kuwaasuna waa kuwaan kula-
hayn Aakhiro waxaan Naar ahayn,
waxaana buray waxay ku sameeyeen
dhexdeeda waxaana baadhila (wax
kama jire ah) waxay falayeen.

Eebe wuxuu Nabiga (Naxariis iyo nabadgaJyo Eebe korkiisa ha yeelee) u soo Jeediyey inuusan u aabo
yeelin warka Gaalada iyo Madax Adaygooda, lana cidhiidhyamin waxay ka doonayaan oo ah Xoolo
badan iyo Malaa'ig keen id, illeen shaqadiisu waa xaq gaadhsiine Eebaase wax walba Ilaaliya hadduu
Nabigu Quraanka been abuurtay iyaba ha keenaan Toban suuradood oo la mida oo la been abuuray hana
la kaashadeen cidday karaan hadday run sheegi, hadday yeeli waayaanna ha ogaadeen in Quraanku ku
soo degey ogaanshaha Eebe iyo inaan Ilaahay mooyee Eebe kale jirin ee may islaamaan, ciddii doonta
adduunyo iyo Quruxdeed waannu ka siin Camalkooda oon laga nusqaamineyn dhexdeeda, Aakharana
kuwaasu wax kuma leh wuuna buray waxay faleen, waxaana baadhila camalkoodii. Ibnu Cabbaas wuxuu
yidhi: kuwa istustusa waxaa lagu siin wanaaggooda Addunka, Aakharana way Khasaari. Huud (12-16).

17. Ruux ku sugan (Xujo) cad oo
Eebihiis,uu raacina marag Eebe,hortiis-
na ahaayeen Kitaabkii Muuse isagoo
Imaam iyo Naxariis ah ma la midbaa
mid adduunyo uun doonay, kuwaas fii-
can way rumeyn Quraanka, ciddii ka
gaalowda Quraanka iyo Nabiga oo
Xisbiyada ka mida Naarbaa ballan u
ah, ee ha noqon mid Shakiya Xaggiisa
isagu waa Xaq Eebe ka ahaadaye, laa-
kiin Dadka Badankiis ma Rumeeyaan.

18. yaa ka dulmi badan ruux ku
abuurtay Eebe Been, kuwaas waxaa loo
bandhigi Eebahood waxayna odhan
maraggu kuwaasu waa kuwa ku been
abuurtay Eebahood Lacnadi ha ahaato
Daalimiinta korkooda.

1 9. ee ah kuwa ka jeedsada Jidka Eebe
lana dooni Qallooc Aakharana ka
gaaloobay.

Mu'miniinta Xaalkoodu waa mid waafaqsan Abuurka Eebe ee ah Diinta Siduu Rasuulku (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Yidhi : Cid kastoo la dhalo waxaa lagu dhalaa Diinta Islaamka ee
Labada Waalid unbaa Yuhuud ka dhigta ama Nasaara ama Majuusi. (waxaa wariyey Buhkhaari iyo
Muslim). Diinta dhabta ahna waa tan Islaamka, waxaana saa marag furay Nabiyadii Eebe 00s ka mid
ahaa Nabi Muuse, ciddii ka Gaalowda Quraanka ama Nabiga 00 Dadka ka mida cidduu dooni ha noqdee
Naarbaa ballan u ah, Quraankuna Shaki ma leh inuu xaq xagga Eebe ka yimid yahay Dadka badankiisuse
ma rumeeyaan, cid ka dulmi badanna ma jirto Ruux ku been abuurtay Eebe, kuwaasna waxaa loo
bandhigi Eebahood, maraguna wuxuu odhan 00 ah Dadka Qiyaamada jooga kuwani waa kuwii ku Been
abuurtay Eebahood Lacnadi ha ku dhacdo Daalimiinta Jidka Eebe ka leexisa Dadka 00 Qalloocna la
doonta Aakharana ka gaalooba. Dhabtii waa Aayado la yaable 00 Waa weyn. Huud (17-1 9).

293

Suurat Huud

Juz' 12 £S52'

£&M

20. kuwaasu ma aha kuwa ku daalin
Eebe Dhulka dhexdiisa umana sugna
wax Eebe ka soo hadhay oo u gargaari
waxaana loo laablaabi cadaabka, mana
karaan inay (Xaqa) maqlaan ama
arkaan.

21. kuwaasu waa kuwa Khasaariyey
Naftooda waxaana ka dhumay waxay
been abuurteen.

22. waxaana sugan inay kuwaasu
Aakharo iyagu uun khasaaro badnaa-
deen.

23. kuwa rumeeyey Xaqa oo carnal fii-
can falay oo u noqday Eebahood ku-
waasu waa Jannada Ehelkeeda wayna
ku dhex waari.

24. waxay la midyihiin Labada
kooxood mid indhala 4 iyo mid dhaga la'
iyo mid wax arka iyo mid wax maqli ma
simanyihiin tusaale ahaan miyeydaan
wax xusuusaneyn.

c _

Cid Ilaahay ka carari karta ma jirto, cid wax ka faydi oo Eebe ka soo hadhayna ma jirto, ciddii xaqa ka
indho beesha ama maqli waydana waxaa loo laab laabi Cadaabka, waana kuwa khasaariyey Naftooda
kana dhumay waxay been abuuran jireen, waana kuwa khasaaray Aakharo, kuwa xaqa rumeeyey oo
carnal fiican falayna oo Eebe u toobad keena waxay mudan Janno oy ku waari, Labada kooxood oo ah
kuwa Xaqa rumeeyey iyo gaalada waxay la mid yihiin mid wax arki waxna maqli iyo indhoole dhaga
la' mana sinna ciddii wax xusuusan, gaalo waa indho iyo dhaga la k dahay,Mu k minna waa wax arke wax
maqli, yaana lagu khaldamin wax araggooda Adduun, Xooluhuba waxbay arkaan. Huud (20-24).

25. waxaan u dirray (Nabi) Nuux
qoomkiisii (Isagoo leh) waxaan idiin
ahay dige Cad.

26. inaydaan Caabudin wax Eebe ka
soo hadhay, waxaan idiinka cabsan
korkiinna cadaab Maalin daran.

27. waxayna dheheen madaxdii Gaa-
lowday oo qoomkiisa ka mida waxaan
bashar nala mida ahayn kuguma ara-
gno, kugumana aragno inuu ku raacay
waxaan ahayn kuwannaga xun xun ee
ku deg dega ra'yiga, Kuugumana ara-

294

Suurat Huud

Juz' 12 ^£Kl

gno korkannaga wax dheeraada
waxaanse idiin malaynaynaa Beenaa-
layaal.

28. wuxuuna yidhi Qoomkayow ka
warrama haddaan Xujo (cad) oo Eeba-
hay ku sugnahay uu ina siiyey naxariis
Xaggiisa oo Laydinka indho dray
miyaan idinku laasimin karraa idinkoo
nici.

Qisada Nabi Nuux wax badan yey Quraanka ku soo Aroortay, wuxuuna ahaa Nabigii ugu horreeyey ee si
cad ugu yeedha Dadka, halkanna markuu ugu yeedhay Qoomkiisii caabuddidda Ilaahay kaliya ugana
digay Cadaab daran waxay sidii caadada u ahayd gaaladii madaxda ahayd ee Qoomkiisu ugu Jawaabeen
inuu Dadka la mid yahay dad xun xunna raaceen wax dheeraad anna uusan lahayn ey una maleyn inuu
been sheegi, wuxuuse ku suganyahay Xujo Cad oo Eebe iyo Naxariis uu ka siiyey Agtiisa, oyse ka indho
beeleen uusan Qasabna ku lahayn iyagoo Nici Xaqa, taasina waxay muujin dabeecad wanaagga Nabiya-
da inta xaqa ku raacda iyo inayna raacidda Diintu Qasab ahayn ee ciddii doontana Raaci, tii kalana aan
xoog lagu galinayn, waxaase loogu sheegi si cad oo Qabow oo wanaaga. Huud (25-28).

29. Qoomkayow idin warsan maayo
Xoolo, Ajirkayga Eebaa haya, mana
eryayo kuwa xaqa rumeeyey illeen iya-
gu waxay la kulmi Eebahoode, waxaan-
se idinku arkaa Qoom Jaahiliina.

30. Qoomkayow yaa iiga gargaari
Eebe haddaan eryo kuwaas (Xaqa ru-
meeyey) miyeydaan wax Xusuusanayn.

31. idima dhahayo waxaa agtayda ah
Khasaa'intii Eebe mana ogi waxa ma-
qan, idinmana odhanaayo waxaan
ahay Malaa'ig, idinmana odhanaayo
kuway yasayso indhihiinnu ma siinayo
Eebe khayr, Eebaa og waxa Naftooda
ku sugan, markaas waxaan ka mid no-
qon Daalimiinta.

Wuxuu u sheegay Nabi Nuux Qoomkiisa inuusan wax ujuura ah ka warsanayn Xaqa Gaadhsiintiisa,
uusan fogaynaynna kuwa Xaqa rumeeyey ee ka cabsaday Xaalkaas, illeen waa arrin Jaahilnimee, hadduu
eryo Dadkaasna wax Eebe uga gargaari ma jiro, mana u sheegan in Khasnadaha Eebe Agtiisa tahay, ama
waxa maqan ogyahay, ama Malaa'ig yahay, mana u sheegin in Mu'miniinta ay xaqirayaan uusan Eebe
Khayr siinayn, Eebaa og xaalkooda kuna shaqo leh, ciddii xumaysana waxay ka mid noqon Daalimiinta,
wana taas xaalka xaq u yeedhayaasha iyo Gaalada Xaqa diida. Huud (29-31).

295

Suurat Huud

Juz' 12

(%*m.

32. waxay dheheen Nuuxow waad
nala dooday ood badisay la dood-
kannaga, ee noo keen waxaad noo
yaboohayso haddaad run sheegi.

33. wuxuuna yidhi waxaa uun idiin
keeni (kara) Eebe hadduu doono, mana
tihiin kuwo daalin Eebe.

34. waxna idiinma tarto Naseexadaydu
haddaan doono inaan idiin nasee-
xeeeyo hadduu Eebe doono inuu idin
baadiyeeyo illeen waa Eebihiine xagii-
saana laydiin celin.

35. mise waxay dhihi isagaa been
abuurtay, waxaad dhahdaa haddaan
been abuurto dambigaygu anuu isaa-
ranyahay, anuguna bari baan ka ahay
waxaad dambaabtaan.

ifi%< > •iis -*- 'rv

Gaaladii hadalkii yey ku adkeeyeen Nabi Nuux waxayna dheheen waad nala murantay ood badisay
murankii ee noo keen ciqaabtaad noogu Gooddin haddaad run sheegayso, taasina waa caadada Xaq
diidayaasha had iyo jeer inay warsadaan Nabiyada waxaasoo kale, wuxuuse ugu Jawaabay Nabi Nuux in
keenidda arrintaas Eebe uun karo kuna shaqo leeyahay hadduu doono, wax daalin karana uusan jirin,
naseexana ayan wax u tarayn cidduu Eebe dhumiyo markay Xaqa diiddo oo ka jeedsato, waxayna ku
sheegeen inuu been abuurtay xaalkuu la yimid, wuxuuse ugu jawaabay in dambigiisu isaga saaranyahay,
isna dambigooda ka madaxbannaanyahay, taasina waxay ku tusin in Nabiyaduna isku hadal yihiin xaq
diidayaashuna isku war iyo dabeeco yihiin. Huud (32-35).

36. waxaa loo waxyooday Nabi Nuux
inuusan ku rumeynayn Qoomkaaga
inta ku rumaysay waxaan ahayn ee ha u
murugoon waxay fali.

37. samaysana doon annagoo ku dhaw-
ri kuuna waxyoon hana igula hadlin
(xaalka) kuwii dulmi falay waa la
maansheyne.

38. wuxuu samaynayey Doon mar
kasta oo Qoomkiisa koox ka mida mar-
tana way ku jees jeesayeen wuxuuna ku
dhahayey haddaad nagu jees jeestaan
anaguna waan idinku jees jeesi saad u
jeesjeesaysaan.

39. waadna ogaan doontaan cidduu u
yimaaddo cadaab dulleeya kuna dago
cadaabjoogtaah.

40. markuu yimid amarkannagii oo
Tanuurkii burqaday waxaan ku nidhi

A 44J* dt^* S&J* U^=»J^jJUl \ /CwyflJj

^ >< 9< ('{'{" \>< 9 ' ill-*- ? > • ^

296

Suurat Huud

Juz c 12 fcSSS

ku xambaar Doonida nooc kasta Labo
iyo Xaaskaaga ciddii dhumid loo xuku-
may mooyee, iyo ciddii rumaysay xaqa
(iyana ku xambaar) mana rumeynin
wax yar mooyee.

Nabi Nuux wuxuu Eebe u waxyooday inuusan Qoomkiisa ka rumeyneyn xaqa inta horay u rumeysay
mooyee waana inuusan u murugoon waxay fali oo xumaana, samaystana doon isagoo Eebe ilaalin una
waxyoon, uusan Eebana kala hadlin xaalka kuwaas dulmiga falay illeen waa la maansheyne, wuxuuna
samaynayey Doontii markay maraanna way ku jeesjeesayeen, wuxuuna ku dhahayey haddaad nagu jees
jeestaan waannu idinku jees jeesi waadna ogaan doontaan cidduu u yimaaddo cadaab dulleeya kuna
dhaco cadaab joogta ah, markuu yimid amarkii Eebe Biyihiina ka soo burqadeen tanuurka yaa Eebe ku
yidhi Nabi Nuux ku xambaar doonta nooc kasta Labo, cidda Ciqaabi u sugnaatay mooyee,
inta ku rumaysayna ku xambaar, wax yar baana rumeeyey, taasina waxay kuu muujin in Mu'miniintu ku
sugan yihiin u jeeddo kaliya. Huud (36-40).

41. wuxuuna yidhi ku kora Magaca
Eebe oy kuna socon kuna joogsan
Eebahayna waa dambi dhaafe naxa-
riista.

42. wayna la socotay hir dhexdiis oo
buuro la mida wuxuuna u dhawaaqay
Nabi Nuux Wiilkiisii wuxuuna ahaa
meel ka gaar ah (Isagoo leh) Wiilkay-
gow nala soo kor hana la jirin gaalada.

43. wuxuuna ku yidhi waxaan u dun-
mi buur iga dhawrta Biyaha wuxuu yid-
hi (Nabi Nuux) wax ilaalin kara maan-
ta amarka Eebe ma jiro cid Eebe u
naxariistay mooyee, waxaana kala dhex
maray hirkii wuxuuna noqday Wiilkii
kuwa la maansheeyey.

^ c

fib oy*^(^2 \ IxL

44. waxaana la yidhi dhulow Liq Biya-
haaga Samooyna qaad (Jooji) waxaana
la yareeyey «la gudhiyey» Biyihii
waxaana la xukumay Amarkii waxayna
Ku dul ekaatay Doontii Juudi waxaana
la yidhi fogaansho haw sugnaato
Qoomka Daalimiinta ah.

Wuxuu yidhi Nabi Nuux ku kora Doonta Magaca Eebe ee ay ku socon kuna joogsan illeen waa dambi
dhaafe naxariistee, wayna la socotay hirka dhexdiisa iyadoo Buur oo kala ah, Nabi Nuuxna wuxuu u
dhawaaqay Wiilkiisa oo ka durugsan wuxuuna ku yidhi Wiilkayow nala soo kor hana ahaan la jiraha
gaalada, wuxuuse sheegay inuu kori Buur ka dhawrta Biyaha, wuxuuse ku yidhi Nabi Nuux maanta wax
celin kara amarka Eebe ma jiro cid Eebe u naxariisto mooyee, hirkiibaana kala dhex maray wuxuuna ka
mid noqday kuwa la maansheeyey, Biyihiina waa gudheen oo joogsadeen amarkiina waa la xukumay
waxayna ku ekaatay Juudi halaagbaana ku dhacay Daalimiintii, wuxuu wariyey Ibnu Cabbas in Nabigu
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) yidhi: Amaanka Ummadayda markay maanshoodaan
waa inay akhriyaan Magaca Eebe markay doon kori.

Qisada Nabi Nuux iyo Qoomkiisa iyo sida loo halaagay Daalimiintii waa wax lagu waano qaato. Huud
(41-44).

297

Suurat Huud

Juz' 12 k£*m.

45. wuxuu u dhawaaqay (Baryey)
Nabi Nuux Eebihiis wuxuuna yidhi Ee-
bow Wiilkaygu wuxuu ka mid yahay
Ehelkeyga Yaboohaaguna waa xaq (su-
gan) adaana xukunkaagu falsanyahay.

46. Eebe wuxuu yidhi Nuuxow Wiilku
Ehelkaaga kama mid ma aha waana ca-
rnal aan suubanayn ee hay warsan
waxaadan cilmi u lahayn waxaan kaa
waanin inaad jaahiliinta ka mid
noqoto.

47. wuxuuna yidhi Nabi Nuux Eebow
waxaan kaa magan galay inaan ku war-
sado waxaanan u cilmi lahayn haddaa-
dan ii dambi dhaafin oodan ii naxa-
riisan waxaan ka mid noqon kuwa kha-
saaray.

48. waxaa lagu yidhi Nuuxow ku deg
Nabadgalyo xaggannaga ah iyo umma-
daha kula jira, ummadana waannu u
raaxayn markaas waxaa taaban cadaab
daran oo xaggannaga ka ahaada.

49. kaasi waa warkii maqnaa oon kuu
waxyoonayno maadan ahayn mid og
adi iyo Qoomkaagu midna kan hortiis
ee samir cidhibta (Fiican) waxaa leh
kuwa dhawrsada.

Markii la halaagay Wiilkii Nabi Nuux yaa waxaa qaaday Naxariistii Waalid wax dhalay markaasuu
Ilaahay u cawday isagoo sheegi inuu Wiilku Ehelkiisa ka mid ahaa yabooha Eebana xaq yahay oo ahaa
in Ehelkiisa loo korin Eebana Xukunkiisu caddaalad yahay, Eebase wuxuu u sheegay inuusan Wiilku
Ehelkiisa ka mid ahayn marba hadduusan xaq a rumeynin, wax fiicanna ma aha mana haboona in Nabi
Nuux waxaasoo kale warsado sida kuwaan wax ogayn, markuu is gartay Nabi Nuux eebana warsaday
dambi dhaaf iyo Naxariis si uusan u khasaarin, waxaana la faray inuu ka dego doonta isaga iyo inta la
jirta iyagoo heli nabadgalyo iyo Barako Eebe, arrintaasna waa waxyaalaha aan la ogaan karin haddaan
Eebe Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u waxyoon, wuxuuna Eebe faray Nabiga
inuu Adkaysto, wanaaggana waxaa ku dambayn kuwa dhawrsada ee xaqa ku socda, Aayadahanna
waxay muujin in qaraabadu iyo sokeeyanimadu tahay Caqiidada iyo Islaanimada, inaan lala mid noqon
Daalimiinta. Huud (45-49).

50. Caadna waxaa loo diray Walaal-
kood Nabi Huud, wuxuuna yidhi
Qoomkayow caabuda Eebe Ilaah kale
idiinma sugnee waxaan been abuurasho
ahayna kuma sugnidin.

<-^

298

Suurat Huud

Juz' 12 £S52I

51. Qoomkayow idinka warsan
maayo xaqa ujuuro ujuuradayda
waxaan uun ka mutaa Eebaha i Abuu-
ray ee miyeydaan wax kasayn.

52. Qoomkayow Dambi dhaaf warsa-
da Eebihiin una toobad keena ha soo
(Daayo) diro Samada (Roobka) kor-
kiinna si badane hana idiinku kordhiyo
xoog xooggiinii hana jeedsanina idin-
koo Dambiilayaal ah.

Way isdaba joogtaa Qisada Nabiyada iyo siduu Eebe u diray iyo siday Qoomkoodii u beeniyeen una
dhibeen, si Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u adkaysto una ogaado inaan
dhibku Kali ku ahayn, halkanna waxaa laga warramay Nabi Huud iyo siduu Xaqa u tusiyay Qoomkiisii
una sheegay inuusan xoolo ka rabin ee abaal marintiisa uu Ilaahay uun ka sugi, farayna inay Ilaahay
kaliya caabudaan, danbi dhaafna warsadaan una Toobad keenaan, si Eebe ugu Naxariisto Roob iyo
Barwaaqo iyo xoogna u siiyo oyna Xaqa ka jeedsan, taasina waxay ku tusin in wanaagu Sabab u noqdo
barwaaqo iyo Khayr, xumaantuna wadato dhibaato iyo Khasaare iyo lugooyo. Huud (50-52).

53. waxay dheheen Huudow noolama
aadan imaanin Xujo cad kagamana ta-
geeynno Ilaahyahannaga hadalkaaga
kumana rumeynayno.

54. wax kale kuguma dhaheeyno oon
ahayn in Ilaahyahannaga Qaarkood
kugu asiibeen xumaan (Cudur) wuxuu
yidhi waxaan Eebe marag galin ee idin-
kuna marag noqda inaan bari ka ahay
waxaad la wadaajinaysaan, (Cibaa-
dada).

55. oo Eebe ka soo hadhay ee i dhagra
dhammaan hana i sugina.

56. anugu waxaan tala saartay Ilaa-
hay ee ah Eebahay iyo Eebihiin wax
socda oosan foodda qabanayn ma jiro
(Awoodayn) Eebahayna wuxuu ku su-
gan yahay jid toosan.

Waxay dheheen Huudow xujo cad nooma aadan keenin mana nihin kuwa uga tegi Ilaahyadooda
hadalkaaga kuna rumeynmaynno, waxaa uun Waalli kugu asiibay Ilaahyadanna qaarkood markaad ka
reebtay Cibaadadooda, wuxuuna ku yidhi waxaan Eebe marag galin idinkana idin marag galin inaan ban
ka ahay waxaad la wadaajinaysaan Eebe oo ka soo hadhay, ee bal i dhagra dhammaan hana i sugina,
waxaan talasaartay Ilaahay ee Eebahay ah iyo Eebihiin, waxa socdoo dhanna wuxuu ku hoos jiraa
Awoodda Eebe illeen Eebe jid toosan oo Xaqa yuu ku suganyahaye. Gaaladuna had iyo jeer waxay dadka
Muslimiinta ah ku Cabsi galiyaan waxyaalo kale oo Eebe ka soo hadhay, waase in Eebe si dhaba loo
caabudo isaga uun laga cabsado, waxa ka soo hadhayna laga jeedsado Cibaadadooda iyo wax ka
dayidooda, lana talo saartaa illeen isagaa wax walba Awooddiisa ku hoos jiraaye, Jidka Toosan ee xaqa
ah ee Eebe ee Islaamka ahna lagu socdaa Dadkana loogu yeedho laguna maamulo. Huud (53-56).

299

Suurat Huud

Juz' 12 [£&,

57. haddaad Jeedsataan waxaan idin
gaadhsiiyey wixii laygu soo diray xag-
giinna, wuuna idinka gadaal tnarin Ee-
bahay qoom kale waxna kama dhibay-
saan, Eebahayna wax kasta wuu ilaa-
liyaa.

58. markuu yimid amarkannagii
waxaan ku korinnay Huud iyo intii ru-
maysay Naxariistanada waxaana ka
korinay Cadaab Adag.

59. taasi waa Caad waxay diideen
Aayaadkii Eebahood waxayna caa-
siyeen rasuuladiisii waxayna raaceen
amarka islaweyne madax adag
dhammaantiis.

60. waxaana la raaciyey Adduun-
yadan Lacnad iyo Maalinta Qiyaa-
maba, Caad way ka gaaloobeen Eeba-
hood Fogaanshaa (Halaagbaana) u
sugnaaday Caadkii Qoomkii Huud
ahaa.

>"l>

Muiiy^li^jlljl SybH^flT^I iU-lUj

Nabi Huud wuxuu ku yidhi haddaad cibaadada Eebe kaliya ka jeedsataan diidaanna anigu waan idin
gaadhsiiyey xaqii laygu diray, Eebana cid kaluu idinku bedeli waxna kama dhimaysaan, illeen wax walba
Eebaa daalacane, markaasaa la halaagay illeen way kibreene oo xaqii ka jeedsadeene waana sidaas had
iyo jeer, wuxuuna Eebe koriyey Huud iyo intii la jirtay ee Xaqa rumeysay, waxaana naxariis Eebe darteed
looga koriyey Cadaab adag, wanataas reer Caad markay Beeniyeen Aayaadkii Eebahood Caasiyeenna
Rasuuladiisii Raaceenna Amarka mid kastoo kibir badan oo isla weyn.

Adduunyadana waa la lacnaday, Qiyaamadana waa lagu lacnadi reer Caadna waxaa Ogaysiis ah inay ka
gaaloobeen Eebahood waxaana naxariis laga dheereeyey Caadkii Qoomkii Nabi Huud ahaa, waddadoo-
da Ciddii martana waa la mid iyo ka xun. Huud (57-60).

61. Thamuudna waxaan u dirray
Walaalkeed (Nabi) Saalax, wuxuuna
yidhi Qoomkayow Caabuda Eebe Ilaah
Eebe ka soo hadhay ma idiin sugnee,
isagaana idiinka ahaysiiyey Dhulka
idinkuna Camiray dhexdeeda ee
dambidhaaf warsada una toobad keena
illeen Eebahay waa dhawyahay oo ajii-
baa (Baryade)

62. waxay dheheen Saalaxow waxaad
ku ahayd dhexdannada mid la rajeeyo
arrintan ka hor ma waxaad naga reebi
inaan caabudno waxay caabudayeen
Aabayaalkanno annagu shaki daran

300

Suurat Huud

juz 4 12 ^gagign

baan kaga suganahay waxaad noogu
yeedhi.

63. wuxuu yidhi bal ka warrama had-
daan xujo Eebahay ku sugnahay oo uu i
siiyey Naxariis xaggiisa ah yaa iiga gar-
gaari Eebe haddaan Caasiyo iimana
kordhinaysaan waxaan khasaare
ahayn.

Qisada reer Thamuud wax badan yuu Quraanku sheegay wixii dhexmaray Nabi Saalax, halkanse waxay
sheegeen inay u han waynaayeen Nabi Saalax intuusan ka reebin Cibaadada waxay Aabayaalkood
Caabudi jireen oo Baadhil ah, waxayna sheegeen inay shakisanyihiin wuxuu ugu yeedhi, wuxuuse ugu
jawaabay inuu xaq iyo xujo ilaah oo cad ku saganyahay, warkooduna waxaan khasaare ahayn u
kordhinayn hadduu maqlo, waanakaas xaqa iyo Baadhilku say u kala Muuqdaan. Huud (61-63).

64. Qoomkayow tan waa Hashii Eebe
Calaamad bayna idiintahay ee iska
Daaya ha cunto Dhulka Eebe hana ku
taabanina Xumaan oo markaas idin
qabto Cadaab dhaw.

65. wayse dileen Hashii, wuxuuna ku
yidhi ku raaxaysta guryihiina Saddex
maalmood kaasina waa yabooh aan la
beeninayn.

66. markuu u yimdi amarkii Eebe
waxaan ku korinay Nabi Saalax iyo in-
tii rumaysay Naxariistanada iyo inaan
(ka korinay) dulliga Maalintaas Eeba-
na waa xoog badane Adkaada.

67. waxaana qabatay kuwii dulmi fa-
lay qaylo waxayna ahaadeen kuwo
guryahooda ku dhexdhinta.

68. sidii iyagoon ku dhex nagaanin,
Thamuud waxay ka gaaloobeen Eeba-
hood waxayna muteen fogaansho
(Halaag).

S^3£#1

Sidoo kale Nabi Saalax wuxuu u sheegay inay tanu tahay Hashii Eebe Mucjisana tahay ee ay iska daayaan
ha daaqdo Dhulka Eebee, Xumaanna ayan ku taaban si aan loo ciqaabin, wayse Dileen waana la
halaagay, waxaana nabad galay Nabi Saalax iyo intii Rumeysay, waxaana laga koriyey dulligii maalin-
taas, illeen Eebe waa xoog badane, waxaana ku dhacday Gaaladii qaylo oy bakhtiyeen, waxaadna
moodaa guryahoodii inaan la degin, reer Thamuudna waxay ka gaaloobeen Eebahood waxaana laga
dheereeyey Naxariista Eebe ee waasaca ah, waana wax ciddii caqli leh ku waano qaadan markaas xaqa
uun ku toosi si ay u liibaanto labada daaroodba. Huud (64-68).

301

Suurat Huud

juz' 12 mmm

69. waxay ula yimaaddeen Malaa'ig-
tanadii aan soo diray Nabi Ibraahim
Bishaaro, waxayna dheheen salaamo
korkaaga ha ahaato, isna wuxuu yidhi
Salaam, kamana nagaan (Daahin) inuu
u keeno dibi la dubay (Hilibkiis).

70. markuu arkay in ayna gacma-
hoodu gaadhayn wuu la yaabay
wuxuuna iska kasay cabsi xaggooda ah,
waxayna dheheen ha cabsan waxaa na-
loo soo diray Qoomka (Nabi) Luudhe.

71. haweeneydiisiina way taagnayd
wayna qososhay waxaana ugu bishaa-
raynay (Nabi) Isxaaq gadaashiisna
Yacquub (Wiilkiisii).

72. waxayna tidhi waa la yaabe
miyaan dhali anoo cajuuso ah ninkay-
gana oday yahay arrintaasu waa wax la
yaab leh.

73. waxay dheheen ma waxaad la yaa-
bi amarka Eebe naxariistiisa iyo
barakadiisa korkiinna, qoyskanow, Ee-
bana waa la mahdiye la Sharrifo.

' »*T* . ' r^>

^^l^fju^o^

'-<£

Nabi Ibraahim Malaa'igtii way u bishaaraysay, wayna salaameen isna wuu ka Celiyey 00 soo dhaweeyey
00 u darbay martiqaad, wuxuuna u qalay Dibi, mase ayan cunin illeen waa Malaa'ige, markaasuu
shakiyey 00 ka cabsaday, waxayse ku dheheen ha cabsan waxaa naloo soo diray Qoomka Nabi Luudhe,
haweeneydiisiina way agtaagnayd ooy qososhay, waxaana loogu bishaareeyey Isxaaq 00 Yacquubna
dhali 00s ka dambeyn, markay haweeneydii la yaabtay waxaa loogu jawaabay ma waxaad la yaabi
Amarka Eebe iyo naxariistiisa iyo barakadiisa korkiinna Dadka Gurigan, wax lala yaabo ma aha illeen
Eebe waa Ammaanle sharaf leh, taasina waxay ku tusin isu bishaaraynta, in Dadka la xasiliyo, cabsida
caadiga ah 00 jirta, Waynida awoodda Eebe, Naxariistiisa iyo barakadiisa aan la koobi karin. Huud (69-
73).

74. markay Nabi Ibraahim ka tegtay
Cabsidii (argagaxii) una timid Bishaa-
radii yuu noqday mid nagula dooda
xaalka Qoomka (Nabi Luudh).

75. Nabi Ibraahimna waa dulsame
noqosho iyo toobadkeen badan.

76. Ibraahimow iskaga jeedso xaal-
kan, waxaa dhab u yimid Amarkii
Eebahaaye iyagana waxaa u imaan ca-
daab aan laga celinayne.

, " 'Sil*:*?' ' > 9<, \i' (*'' ''< \'v

302

Suurat Huud

Juz' 12 t£&\

11. markay Malaa'igtaan soo diray u
timid Nabi Luudh wuu ka walbahaaray
wuuna la cidhiidhyamay wuxuuna yid-
hi tani waa Maalin daran.

78. waxaana yimid Qoomkiisii oo u
deg degi xaggiisa horayna waxay u
ahaayeen kuwo fala Xumaan, wuxuuna
yidhi Qoomkayow kuwaasu waa
gabdhahaygii iyagaa idiin dhahiran ee
ka dhawrsada Eebe hana igu dullay-
nina martidayda miyuusan Nin rashii-
da « fiican » idinku jirin.

79. waxay dheheen waad ogtahay
inaanaan ku lahayn gabdhahaaga xaq
waadna ogtahay waxaannu dooni.

rt-f: <3 lij nrf? '*\St ^Jr «— »J «^> ^r WJ

Markay Cabsidii ka ba'day Nabi Ibraahim yuu galay inuu ka doodo Qoomka Luudh illeen Nabi Ibraa-
him wuxuu ahaa toobad keen badane dulsan, waxayse Malaa'igtii ku tidhi isaga jeedso Ibraahiimow
xaalkan amarkii Eebaa yimide, waxaana u imaan cadaab aan la celinayne, markay u yimaadeen Nabi
Luudhna wuu walbahaaray oo cidhiidhyamay isagoo yidhi maanta waa maalin daran, waxaana yimid
Qoomkiisii oo Ordi, horayna waxay u fali jireen Xumaanta, wuxuuna ku yidhi wakuwaase waa gabdha-
haygii ee guursada iyagaa nadiif idiin ehe„ Eebana ka cabsada hana igu dullaynina martidayda miyuusan
Nin rashiida idinku jirin, waxayse sheegeen inayan dan ka lahayn gabdhihiisa uu garanna waxay dooni,.
Waa layaab kala fiicanaa hadal muslim Eebe rumeeyey iyo Gaal Eebe ka fogaaday oo xumaanta qasan,
maxaase u dambeeyey, waa halaag. Huud (74-79).

80. wuxuu yidhi Nabi Luudh haddaan
xoog idiin leeyahay ama u dumi tiir
adag (waan idin ciqaabi lahaa).

81. waxay dheheen (Malaa'igtii)
Luudhow waxaan nahay farriintii Ee-
bahaa dhibna kuma gaadhsiinayaan ee
Guuri Ehelkaaga qayb habeenka ka
mida dibna hasoo dayina haweeyney-
daada mooyee, waxaa ku dhici waxa ku
dhacaya ballankooduna waa subaxa
miyuusan subuxu dhawayn.

82. markuu yimid amarkannagii
waxaan ka yeellay korkoodii hoos-
toodii waxaana ku daadinay dhagaxyo
la shiday oo israac raacsan.

83. lagu calaameeyey Eebahaa agtiisa

>.e

303

Suurat Huud

Juz' 12 &SS3J

wax daalimiinta ka fogna ma aha. ^

Wuxuu ku calaacalay Nabi Luudh in hadduu Awood leeyahay ama ku tiirsanyahay Tiir adag uu ciqaabi
lahaa Gaaladaas, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Eebe ha u
Naxariistee Nabi Luudh wuxuu ahaa mid ku tiirsan tiir adag, (Ebihiis) Malaa'igtii waxay u sheegeen in
Eebe soo diray uusan cabsanna, wax dhibana uusan gaadhayn guuriyana Ehelkiisa iyagoo dib soo eegayn,
Haweeneydiisa oo la halaagi mooyee, waxaana la halaagi subaxdii oon fogayn, amarkii Eebaana u yimid
oo waa la dabagaddiyay laguna soo daadiyey Dhagax Naara oo calaamaysan, arrintaasuna kama foga
daalim oo dhan, waxaana loo baahanyahay in lagu waano qaato, wanaaggana lagu dadaalo, xumaantana
laga dheeraado. Huud (80-83).

84. Madyanna waxaan u diray
Walaalkood (Nabi) Shucayb, wuxuuna
yidhi Qoomkayow Caabuda Eebe idiin-
ma sugna Ilaah kalee, hana nusqaa-
minina Beegidda (Miisiidda) iyo mii-
saanka waxaan idinku arkaa khayre
(xoolo) waxaana idiinka cabsan Ca-
daab Maalin koobi.

85. Qoomkayow oofiya Miisidda iyo
miisaanka si cadaalada hana ka
nusqaaminina Dadka waxooda Dhul-
kana ha fasaadinina.

86. Baaqiga Eebe yaa idiin khayr-
roone ma ihi mid idin ilaalin (karee).

87. waxay dheheen shucaybow ma
salaadahaagaa ku fari inaan ka tagno
waxay caabudayeen Aabayaalkaanno
ama ku fallo xoolahanaga waxaan
doonno adugu waxaad uun tahay
dulbadane toosan (Jees jees dartiis).

Qoomkii Madyanna waxaa loo diray Nabi Shucayb waana meel ku taalla xijaas iyo Shaam dhexdooda oo
u dhaw Magaalada Macaan, wuxuuna faray in Eebe kaliya caabudaan Miisidda iyo Miisaankana si
cadaalada u dhamaystiraan khayrka Eebe iyo baaqiga wanaagsanna shifaystaan Dhulkana aanay fasaa-
dinin dadkana waxooda ka nusqaaminin si uusan u dhicin cadaab daran oo kooba, wayse ku jees jeeseen
oy ku dheheen ma salaaddaadaa ku fari inaan ka tagno waxay Aabayaalkanno caabudi jireen ama
saydoonaan u maamulaan xoolahooda, waxayna dheheen waxaad tahay Nin aad u fiican iyagoo ku jees
jeesi, waana xaal kala fog wanaaguu faray iyo xumaantay ugu jawaabeen illeen waa gaalee iyo caadadee-
de. Huud (84-87).

i^tj^i^^iji^ii

88. wuxuu yidhi Qoomkayow bal ka
warrama haddaan ku sugnahay xujo
Eebahay iguna arsuqay risqi wanaag-
san, oonan doonaynna inaan idiin dabo
maro waxaan idinka reebi oonan doo-

304

Suurat Huud

Juz' 12 t&&,

c&m

nayn waxaan wanaajin ahayn, intaan
karo, waafajintaydana waxaan Eebe
ahayn ma karo isagaana talo saartay
xaggiisaana u noqon, (Toobad).

89. Qoomkayow yuusan idinku xam-
baarin khilaafkaygu inuu idinku dhaco
wixii ku dhacay Qoomkii (Nabi) Nuux
ama qoomkii Nabi Huud ama (Nabi)
Saalax idinkamana foga waqtigii
Qoomkii (Nabi) Luudh.

90. ee dambi dhaaf warsada Eebihiin
una toobadkeena illeen Eebahay waa
Naxariiste Jecel (Ciddii toobad keen-
tee).

91. waxay dheheen Shucaybow ma
kasaynno wax badan ood sheegi
waxaana kugu aragnaa inaad dhex-
dannada ku tabar yartahay, hadduusan
Qoomkaagu jirin waan ku dhegexyeyn
lahayn, mana tihid adugu mid cisi nagu
Leh.

92. wuxuu yidhi Qoomkayow ma
jamaacaddaydaa idin kala wayn Eebe
ood ka yeelateen waxaad dhabarkiinna
ka tuurtaan (Xaqa) Eebahayna waxaad
falaysaan wuu koobay.

5P ^^-j^^^-t ^?y t9^J

fp _>jJo \L& cJfcj &1^}

Nabi Shucayb wuxuu ku sugnaa xaq, Eebana wuxuu siiyey Nabinimo iyo Risqi fiican, mana u daba
marayn xumaantuu ka reebi sida Dadka qaarkiis ee liita falaan, waxaan wanaajin ahaynna ma rabin,
Eebuuna talasaaranayey, wuxuuna uga digay in khilaafkoodu u sababo halaagii ku dhacay Ummadihii
ka horreeyey oo kale, oyna ku habboontahay inay Eebe u noqdaan, illeen waa naxariiste khayr jecele,
wayse diideen oy sheegeen inayn kasayn wax badan oos sheegi, tabar yarina ay ku arkaan, haddayna
ixtiraamayn Qoomkiisana ay dhagax la dhici lahaayeen, wuxuuna la yaabay in Qoomkiisu kala waynaado
Eebe iyo Xaqa, oyna ka jeedsadeen isagoo Eebe koobay waxay fali. Wanaaggana waa in Dadka la faro
aadna adugu fartoonto eedan xumaantii u dabo marin taasi waa ceebe, sidoo kale isla waynida iyo in
qabiil iyo qoom ka waynaado xaqa waa wax layaab leh. Huud (88-92).

93. wuxuu yidhi Qoomkayow ku ca-
rnal fala dariiqadiinna anna waan ca-
rnal fali waxaadna ogaan doontaan cid-
duu u yimaaddo cadaab dulleeya iyo
cidda beenaalaha ah ee suga anna waan
idinla sugiye.

] y*rt>b <*>-*& «

■A

305

Suurat Huud

Juz' 12

&mm

s&m

94. markuu yimid amarkanagii
waxaan ku korinnay Shucayb iyo kuwii
rumeeyey naxariistanada, waxaana qa-
batay kuwii dulmi falay qaylo waxayna
ahaadeen kuwo guryahoodii ku
dhintay.

95. sidii iyagoon ku nagaanin fogaan-
sho (halaag) baa u sugnaaday Madyan
siday u fogaatay Thamuud (u halaa-
gsantay).

Ugu dambayn markuu Nabi shucayb ka quustay xaalkoodii wuxuu ugu goodiyey in cid walba say rabto
ku socoto waxaa la ogaan doonaa cidduu cadaab dulleeya u yimaaddoo oo beenaala ah, saasna la wada
sugo, waxaana la halaagay Gaaladii islawaynayd ee madaxa adkayd, wuxuuna Eebe koriyey Nabi
Shucayb iyo intii rumeysay,saasayna reer madyan halaag iyo ciqaab ugu dhacday, waana abaalka xaq
diidayaasha wanaagga neceb xumahana jecel, waana arrin u baahan ku waano qaadasho iyo ka digtooni
qallooc. Huud (93-95).

96. waxaannu dhab ula dirray Nabi
Muuse Aayaadkanagii iyo xujo cad.

97. xagga Fircoon yaana u dirray iyo
Qoomkiisii, waxayna raaceen amarkii
Fircoon, amarka Fircoonna ma ahayn
mid toosan (Hanuunsan).

98. wuxuu hor qaadi Qoomkiisa Maa-
linta qiyaame, wuxuuna ku aroorin
Naarta, meel lagu aroorana naarbaa u
xun.

99. waxaana la raacsiiyey Adduun-
yada Lacnad iyo maalinta Qiyaamaba,
wax laysu kordhiyana waxaa u xun
(Arrintaa).

100. arrintaasu waa warkii Magaa-
looyinka waana kaaga qisoonaynaa,
waxaana ka mida kuwo taagan iyo
kuwo la halaagay.

101. maanaan dulmiyin iyagaase dul-
miyey naftooda waxna ugama tarin
Ilaahyahoodii ay caabudayeen Eebe ka
sokow markuu u yimid amarkii Eeba-

|vvj lA~* < jJi2JL^vjalAiJ l$»y uL^l -Lajj
\j-i-* 4-J-JU T_>^ AXjo^oJJJb^jyc^j^

306

Suurat Huud

Juz' 12

£g£l

haa waxaan khasaare ahaynna uma
kordhin.

Aayadahanna wuxuu Eebe ku sheegay qisadii Nabi Muuse iyo Cadowgii Diinta ee ahaa Fircoon iyo
Colkiisii iyo in Fircoon ku socday Baadi halaag iyo naarna uu u hogaamin Qiyaamada Qoomkiisii meel
xunna uu ku aroorin lacnadna la raaciyey Addunyada iyo Qiyaamadaba, kaasina waa warkii ummadihii
hore, waxaana jira wax raad leh iyo wax la tir tiray Eebana ma dulmiyin iyagaa isdulmiyey wixii Eebe ka
soo hadhay oy caabudayeenna waxba uma tarin markay ciqaabtii u timid waxaan khasaare ahayna uma
kordhin, taasina waxay ku tusin in ciddii ku hogaamisa Dadka Xumaan Adduunyada uu Qiyaamada
Naarta iyo Ciqaabta u hogaamin, waana wax laga digtoonaado oo laga fogaado. Huud (96-101).

102. waana sidaas qabashada Eeba-
haa markuu doono inuu qabto oo ci-
qaabo magaalo (Dadkeed) oo dulmi
fashay, qabashadiisuna way xanuun
leedahay oy darantahay.

103. arrintaasna calaamadbaa ugu su-
gan ciddii ka cabsan cadaabka aakhiro
waana maalin loo kulmin dadka Dar-
tiis, waana maalin la soo Joogsan.

104. dibna uguma dhigaynno muddo
magacaaban darteed mooyee.

105. maalin tuuQiyaamuhu yimaaddo
ma hadasho nafi idinka Eebe mooyee,
waxaana ka mida dadka kuwo xun
(Khasaaray) iyo kuwo liibaanay.

106. kuwa xumaadayna naarbay gali
dhexdeedayna ku hiinraagi kuna
qaylyi.

1 07. iyagoo ku waari inta samooyinku
jiraan iyo dhulku wuxuu Eebe doono
mooyee, Eebahaana wuxuu doonuu
falaa.

108. kuwa la liibaanayna jannay ku
waari inta samooyinku jiraan iyo Dhul-
ku wuxuu Eebe doono mooyee, waana
siismo aan go'ayn.

Dulmi ciddiisuu la hadhaa, Eebana wuu sugaa daalimka markuu qabtana ma bixiyo siduu Nibigu yidhi,
Dulmiguna waa waxyaalaha Eebe soo Dedejiyo ciqaabteeda inkastoo dadku dherersado mararka qaar-
kood illeen waqtigaa ku kala duwan Eebe agtiisa iyo dadkee, saas darteed waa in dulmiga laga fogaado,
illeen waxaa dambeeya cadaabkii aakhiro iyo qiyaamo la soo kulmin, cid Eebe idmo mooyee cid hadlina
ayan jirin, dadkuna laba nooc noqon mid khasaaray iyo mid liibaanay, labo jidna ay kala qaadi Naar iyo
janno, markii naarta laga soo bixiyo ciddii ashahaado ku dhimatay yaa Malakulmood dhiman markaasaa
la dhahaa ehelu jannow waad waaraysaan dhimanna maysaan, Ehelu Naarow waad waaraysaan dhiman-
na maysaan, halkaasaana lagu kala tegi oyna kala caddaan ciddii faras Saarayd iyo ciddii dameer saarayd
markuu boodhku faydmo, waana dhab sugan. Soo reebidduna ma aha in gaalada Naarta laga soo bixin
ama Ehelu Jannuhu ka bixi ee waa in ciddii ashahaadata laga bixin Naarta, Mu'miniintuna ay ku waari
Jannada sida aayadda ka muuqata dhammaadkeeda. Huud (102-108).

307

Suurat Huud

Juz' 12 feSsSI

$&%&

109. ha shakin (xumaanta) waxay caa-
budi kuwaasu, ma caabudayaan waxay
Aabayaalkood caabudayeen mar hore
mooyee, waana u dhammaynaynaa
qaybtooda (Ciqaabta) oon laga
Nusqaaminayn.

110. waxaan siinnay (Nabi) Muuse
Kitaabka (Tawreed) waana laysku
khilaafay, hadduunan jirin hadal Eeba-
haa oo horreeyey waa lakala xugmin
lahaa dhexdooda, waxayna iyagu kaga
suganyihiin shaki daran.

111. dhammaan wuu u oofln Eebahaa
Camalkooda illeen Eebe waxay carnal
fali wuu ogyahay.

112. ee u toosnow sida lagu faray adi-
ga iyo inta kula toobadkeentay hana
xadgudbina illeen Eebe waxaad carnal
falaysaan wuu arkaaye.

113. ha u iilanina kuwa dulmi falay oo
Naaru idin taabato idiinmana sugno
Eebe ka sokow Awliyo markaas lay-
diinna gargaari Maayo.

$*>Q*& C jZ^ss &^yk CSC JJ&j

"'tf

Wuxuu Eebe ku adkeeyey Nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) iyo ummaddiisaba
inayan shakiyin Xumaanta waxay caabudi iyaga iyo aabayaalkoodii hore, cid walbana waxaa loo dham-
mayn Abaalkeeda, Kitaabkii Nabi Muusana waa laysku khilaafay haddaan Eebe horay u iraadayna waa
lakala xukumi lahaa, waxayna ku suganyihiin shaki daran, una toosnaada sida laydin faray, hana kibrina
illeen Eebe wax kama qarsoonee, hana u iilanina kuwa dulmiga falay oo markaas naaru idin taabato, wax
Eebe ka soo hadhay oo idiin gargaarina uusan jirin.

Abul caaliya wuxuu yidhi : Haka raalli noqonina camalka gaalada, Ibnu Cabaasna wuxuu yidhi : Ha u
iilanina kuwa dulmiga falay, Aayaduhuna waxay soo jeedin in xumaanta si dhaba loo garto, lana
toosnaado, daalimiintana aan loo iilan oon raalli laga noqon, taasi waxay ku tusin xumaanta iyo darraan-
ta dulmiga cid fasha iyo mid gacan ku siisaba. Huud (109-1 13).

1 1 4. oog salaadda maalinta darfa-
heeda iyo qayb habeenka ka mida (saa-
caad) illeen wanaagu wuxuu tegsiiyaa
(Tirtiraa) xumaantee, taasina waa waa-
nada kuwa Ilaah xuska badan.

115. samir (adkayso) ilaahay ma
dayaco ajirka kuwa sama falee.

1 16. maxay u ahaan waayeen Quruu-
mihii hore dad khayr (caqli) leh oo ka

| <LaL-**>v*j t

•>\\'-\> .><\^.\<\ *

-IJCwy^Ji

£A>\y$ pJ-io^ ojJ&\j*o* jjJLj

308

Suurat Huud

Juz' 12 k&&]

reeba fasaadka dhulka, wax yar
mooyee oo ka mida kuwaan korinnay
xaggooda, waxayna raaceen kuwii dul-
mi falay wixii loogu raaxeeyey waxayna
ahaayeen dambiilayaal.

li^i^'^^V

117. Eebana uma halaago magaalo
dulmi iyadoo Ehelkeedu wax wanaajin.

118. hadduu doono Eebahaa wuxuu
ka yeeli lahaa Dadka mid kaliya mana
ka tagaan kuwo iskhilaafsan.

119. cid Eebe u naxariistay mooyee
saasaana Eebe ku abuuray, wayna
taam noqotay kalimadii Eebahaa oo ah
inuu ka buuxiyo jahannamo Jinni iyo
insi dhammaan.

120. Dhammaan waxaannu kaaga qi-
soon wararkii rasuulada waxaan ku su-
gno qalbigaaga, waxaana taam kuugu
yimid xaq iyo wacdi iyo waanada
Mu'miniinta.

121. waxaad ku dhahdaa kuwaan
rumeynin ahaada sidiinnaas (ku carnal
fala) annana waannnu « ahaan » carnal
faliye.

122. sugana annana waaanu sugiye.

123. Eebe waxaa u sugnaaday waxa
ku maqan samoolyinka iyo dhulka,
xaggiisaana loo celin amarka dham-
maan ee caabud oo talo saaro, Eebana
mahalmaansana waxaad falaysaan.

KJcA*^- 1

> ^ •-* a i ^ . •\rt > - ' ^ < u > *< ^ -

Salaadda waa in loo dadaalo illeen wanaaggaa tirtira xumaantee, shanta salaadood iyo salaadda jimce iyo
soonku waxay gudaan asturaanna waxa u dhaxeeya haddii dambi wayn laga tago siduu Nabigu yidhi,
waana in la adkaysto si Eebe wanaag noogu abaaJ mariyo, caqli iyo diinna la yeesho oo xumaanta la
reebo, iyo fasaadinta dhulka iyo dulmi iyo raaxo xun jacaylka isagoo dambiile la yahay, Eebana waa
caadil oo ma halaago cid toosan dulmin dartiis, Eebana hadduu doono dadka wuxuu ka dhigi lahaa mid
kaliya kamase tagaan khilaaf cid Eebe u naxariistay mooyee, waxaase Eebe hormariyey in jahannamo
laga buuxin Jinni iyo Insi. waxa la soo sheegay oo wararkii rasuulada ahna waxaa lagu adkayn Niyadda
Nabiga. Huud (1 14-123).

309

Suurat Yuusuf

juz* 12 mmim

m$m

Suurat Yuusuf

m&m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariisguud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

■ui,

1 . xuruufta hore waxay ku tusin muc-
jisada Quraanka, tanna waa aayaadkii
Kitaabka cad (Quraanka).

2. Annagaana soo dejinay isagoo Qu-
raan Carabi ah inaad kastaan.

^ ^\^^\lL\:^kj\

3. Annagaa kaaga qisoon qisooyin tan
u fiican waxyigaan Quraankan kuu
waxyoonay dartiis, waxaadna ka mid
ahayd hortiisa kuwaan wax ogayn.

4. markuu (Nabi) Yuusuf ku yidhi
Aabbihiis aabow waxaan arkay Kaw
iyo Toban xiddigood iyo Qorraxda iyo
Dayaxa waxaan Arkay iyagoo ii
Sujuudsan.

5. wuxuuna yidhi (Aabbihiis Yac-
quub) Wiilkayow hawga Qisoonin
Riyadaada Walaalahaa oy markaas ku
dhagraan dhagar, illeen Shaydaanku
Dadka wuxuu u yahay col cade.

6. Saasuuna kuu doortay Eebahaa
kuuna baray fasiraadda Riyada iyo
Xadiithyada, kuuna taam yeeli Nicma-
diisa korkaaga iyo Yacquub Ehelkiisa
siduu ugu taamyeelay Labadaadii Waa-
lid mar hore (Nabi) Ibraahim iyo

>*>

310

Suurat Yuusuf

Juz 4 12 tg&jS

msm

(Nabi) Isxaaq Eebahaana waa oge
falsan.

^joi

Ibnu Kathiir wuxuu yidhi : Eebaa Quraanka ku soo dejiyey Luqada u sharaf badan, Kitaabka u sharaf
badan, Nabiga ugu sharaf badan, Malagga u sharaf badan, Meeja u sharaf badan, Bisha u sharaf badan,
Saasuuna dhan walba kaamil uga noqday. Qisada Nabi Yuusufna waa wax layaable Nabiguna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ma oqoon waxyiga ka hor. wuxuuna arkay Nabi Yuusuf Kaw
iyo Toban Xiddigood iyo Qorraxda iyo Dayaxa oo u Sujuudi, Aabihiina wuxuu faray inuu ka qariyo
Walaalihiis si ayna u xasdin una shirqoolin, illeen Shaydaanbaa Dadka Weheliya colna u ah, Eebaa doortay
Nabi Yuusuf Barayna Cilmi iyo Fasiraadda Riyada una Nicmeeyey isaga iyo Ehelkii Yacquuba Aabihiis
iyo Aabbayaalkiisii hore Nabi Ibraahim iyo Nabi Isxaaq, Nabiguna wuxuu yidhi: Kii fiicnaa ee mid fiican
dhalay mid fiicanna sii dhalay mid fiicanna sii dhalay waa Yuusuf Binu Yacquub Binu Isxaaq Binu
Ibraahim. Nabiyadoo dhanna waa sharaf badanyihiin sida Nabigeenna. Yuusuf (1-6).

7. Yuusuf iyo Walaalihiis Calaa-
madbaa ugu sugan kuwa warsan
(Waano).

8. markay dheheen Yuusuf iyo
Walaalkiis yaa Aabbe naga jecelyahay
inagoo koox ah, Aabbeheen wuxuu ku
suganyahay Baadi cad (Jecaylkaas).

9. Dila Yuusuf ama ku tuura Dhulka
ha idiin kaliyoobo Wajiga Aabbihiine
aadna ahaateen gadaashiis qoom
Suubane.

10. mid ka midaa yidhi ha dilina Yuu-
suf ee ku tuura Ceel salkiis ha qaateen
qaar safaree haddaad wax falaysaan.

1 1 . waxay dheheen Aabbow maxaad
noogu aamini la'dahay Yuusuf anagoo
u Naasixa.

?/ **>,<-

12. nala dir barri ha cuno hana Ciyaa-
ree anaguna isaga waannu ilaaline.

13. wuxuu yidhi Yacquub waxaa i
walbahaarin inaad la tegtaan waxaana
ka cabsan in Yeeyi Cunto idinkoo hal-
maansan.

1 4. waxay dheheen hadday Yey Cunto

311

Suurat Yuusuf

Juz' 12 l£&,

&&m

annagoo kooxa waxaan ka mid nahay
kuwa khasaaray.

(^oj^JtljTS^

Qisada Nabi Yuusuf iyo Walaalihiis waxaa ku sugan waano iyo Xusuus. waxayna ku tashadeen Xasad
dartiis inay ama dilaan Yuusuf ama Ceel ku ridaan, ugu dambayn midbaa u soo jeediyey inay Ceel ku
ridaan, Aabahoodbayna warsadeen wuxuu ugu Aamini la'yahay Yuusuf, waxayna warsadeen in la diro
ha la soo ciyaaree, wuxuuna u sheegay inuu ka walbahaarini inay la tagaan uuna Dugaag uga Cabsan,
waxayse sheegeen inay ilaalin oo dhawri oyna koox yihiin saasayna kula tageen. Maxamed Binu Isxaaq
wuxuu yidhi : Waxay isku waafaqeen arrin wayn oo ah Qaraabo Goys, Caaq Waalid, Naxariis darro,
iyagoo kala gayn Ilmo yar iyo Oday Aabihiisa oo duqa.
Waana arrin wayn waana in laga fogaado waxaasoo kale illeen waa halaage. Yuusuf (7-14).

15. Markay la tageen oy ku kulmeen
inay yeelaan Ceel salkii, Waxaan u
waxyoonay waad uga warrami Amar-
koodan iyagoon kasayn.

"< >\'S Sir* 'A* i>^<i-t"
C..WC- c| »>U^6' L>*-^ [)*£ JjjJb s LUs

16. Waxayna u yimaadeen Aabahood
habeenkii iyagoo ooyi.

17. Waxayna dhaheen aabbow waan-
nu tagnay inaan orotonno Waxaana ku
dhaafnay Yuusuf alaabtannada agtee-
da Markaasay yey cuntay aduguse
nama rumaynaysid aanba Run shee-
gnee.

18. Waxayna la yimaadeen Qamii-
skiisii oo Dhiig beena leh, wuxuuna yid-
hi (Yacquub) saas ma aha ee waxay
idiin Qurxisay naftiinnu arrin (xaalkay-
guse) waa Samir fiican Eebaana laga
kaalmaystaa waxaad tilmaamaysaan.

Way la tageen Yuusuf, waxayna isku waafaqeen inay Ceel ku ridaan, Markay ku rideenna Eebaa u
waxyooday oo ogaysiiyay Yuusuf in cidhiidhigan farax ka danbayn ugana warrami Walaalihiis xaalka
iyagoon garanayn, si ay Arrinta U adkeeyaan yay ula yimaadeen Waqti habeena Aabahood Qamiis dhiig
leh iyagoo ooyi oo sheegi inay Yuusuf ku dhaafeen Alaabta agteeda iyaguna ciyaar iyo oroton aadeen
halkaasna Yay ku cuntay inkastoon Aabbahood rumaynayn si kasta oy Run u sheegaan, kuna yidhi
naftiinnaa arrin idiin Qurxisay, waxaanse samri Samir fiican oon argagax lahayn Eebaana looga kaalmo
warsadaa waxaad falaysaan waadna aragtaa inay wax Dhoodhoobeen oohin, qamiis dhiigle, hadal
qurxin in Wiilkii Waraabe cunay, Taasina waxay nooga digi inaan lagu Khaldamin muuqaalka iyo wax
Dhoodhoobka, caqli iyo Eebe kaalmaysi, iyo kaadsiinyo iyo Samir iyo Adkaysina lagu socdo, Thawri:
wuxuu yidhi : Sadex samirkay ka mid tahay inaadan ka warramin xanuunkaaga, iyo dhibkaaga, naftaada-
na ammaanin. Bukhaarina Wuxuu sheegay xaalkii Caa'isha iyo markay tidhi tusaale mahelayo aan ahayn
Kii Yacquub, xaalkay waa Samir quruxsan Eebaana looga kaalmo warsadaa waxaad sheegaysaan,
taasina waa xaalka Mu'miniinta dhabta ah. Yuusuf (15-18).

312

Suurat Yuusuf

Juz' 12 tg&\

&®m

19. Waxaa yimid socoto waxayna di-
reen Dhaamiye Wuxuuna siidaayay
Wadaantiisii, wuxuuna yidhi Bishaara-
dayda waa Wiil, wayna Qarsadeen isa-
goo Badeeco ah, Eebana waa og yahay
waxay fali.

^U-JO U-J^-JC' 4to\j

20. waxayna ku gateen Qiima jaban
Dirhamo tirsan Waxayna ahaayeen ku-
waan rabin.

2 1 . wuxuu ku yidhi kii gatay oo Masar
ah Haweenaydiisii (wanaaji) ixtiraam
hooygiisa waxay u dhawdahay inuu na
anfaco ama ka yeelanno ilmo, saasaana
u Makaninay Yuusuf dhulka iyo inaan
barro fasiraad «Riyada» xadiithyada,
Eebaana u adag arrinkiisa, Laakiin ba-
dida dadku ma oga.

22. markuu gaadhay Xooggiisa yaan
siinnay Xigmad iyo Cilmi (Nabinimo)
saasaana ku Abaal marinaa samafa-
layaasha.

■ >*r\ s'\x<

>S\'>\

Gp 'ijCy~^\<£j£^J

Eebe isagaa Awoodda cirka iyo dhulka iyo wax walba leh, wuxuuna u soo diray Yuusuf safar ka soo saaray
Ceelkii kuna Bishaaraysatay, kuse gatay qiimi jaban illeen si dhib yar buu ku soo galaye oo way heleene,
waxayna ka gateen Nin madaxa oo Masara wuxuuna faray Haweeneydiisii inay ixtiraamto, Waxaa
suurawda inay Wiil ka dhigtaan ama Anfacee, saasaana Eebe yuusuf u Koriyay dhulkana u makaniyay
una Baray Fasiraadda riyada iyo xadiithka, illeen Eebaa xaalka maamula una adage, in kastoon dadka
badankiisu ogayn, Markuu xoogaystayna oo caqligiisu buuxsamay yuu Eebe siiyay cilmi iyo Nabinnimo,
sidaasuuna Eebe ku abaal mariyaa wanaag falayaasha.

Cabdullaahi ibnu Mascuud wuxuu yidhi : waxaa wax u qiyaasi Ogaa dadka saddex Ninkii masar ee ku yidhi
Haweenayda ixtiraam Yuusuf, iyo tii tidhi Aabaw noo ijaar (Nabi muuse), iyo sayid abii Bakar markuu
sayid cumar uu Magacaabay. saasayna ugu soo deg degtay Nabi yuusuf Naxaariistii iyo Bishaaradii
Eebaha awoodda badan. Yuusuf ( 1 9-22).

23. Waxaa dalbatay naftiisa tii uu joo-
gay gurigeeda waxayna xidhay albaab-
yadii waxayna ku tidhi kaalay, wuxuu-
na yidhi magan gal Ilaah illeen waa
Sayidkaygii wuxuu wanaajiyay hoy-
gaygee mana Liibaanaan daalimiintu.

313

Suurat Yuusuf

Juz' 12 ^g!£H

24. Way ku hamiday « doontay » isna
waa ku hammin lahaa hadduusan arkin
xujada Eebe, saasaana uga iili Xumaan-
ta iyo falxumida illeen wuxuu ka mid
yahay addoomahannaga la doortay
(Camalkana u kali yeela Eebe).

25. Waxay u orotameen albaabka (ir-
ridda) waxayna ka goysay Qamiiskiisa
gadaasha waxayna kula kulmeen nin-
keedii irridda agteeda, Waxayna ku tid-
hi maxaa lagu Abaal marin Cid la
doontay Ehelkaaga (haweenaydaada)
xumaan inla xidho ama Cadibaad da-
ran la gaadhsiiyo mooyee.

Imtixaankii yaa wali daba socday Nabi Yuusuf waxaana hunguriyaysay haweenaydii uu Gurigeeda
joogay oo xidhay iridihii kuna tidhi kaalay, Wuxuuse ka Magan galay Eebe, kumana haboona inuu
Khayaamo ninkii u wanaag falay, ee ku lxtiraamay gurigiisa ama Eebe caasiyo illeen Daalim ma
liibaanee.

Way doontay Haweenaydii Yuusuf Naftiisa, isna hadayna Dhawridda iyo ilaalinta Eebe jirin wuu
hammin lahaa Eebaase dhawray tusiyayna xujooyin iyo Calaamad cabsi Eebe ku sii abuurta, saasuuna
Eebe xumaan ta uga Dhawray illeen waxuu ka mid yahay Addoomada Eebe doortay Camalkoodana
Eebe u kali yeela, Wuxuuna u cararay xagga irridda wayna ka daba oroday oy ka goysay Qamiiskiisii
xagga danbe, waxayna kula kulmeen Ninkeedii irridda agteeda, waxayse Doontay inay Yuusuf ku rogto
xumaanta waxayna la soo booday inay ku tidhaahdo Ninkeedii cidda xaaskaaga xumaan la doontay
Abaalkiisu waa in la Xabiso ama Ciqaab daran la Dhadhan siiyo, Halkaasna waxaa ka muuqday masabid
iyo nabidda Xaq darro ee dad ku talo galo iyo sida la isu dulmin. Yuusuf (23-25).

26. wuxuu yidhi Nabi Yuusuf iyadaa i
dalabtay Naftayda Wuxuuna ku marag
fur ay Marag ehelkeeda ah haduu
Qamiiskiisu ka go 'an yahay xagga hore
iyadaa run sheegi isna waa Beena-
layaasha.

27. Hadduu Qamiiskiisu ka go'an ya-
hay xagga Danbana iyadaa Beenalaay
ah isna (Yuusuf) wuxuu Ka mid yahay
runlayaasha.

28. Markuu arkay ninkeedii Qamiiskii
Yuusuf oo Gadaal ka go'an wuxuu yid-
hi kaasi waa Dhagartiinii Dhagar-
tiinuna waa wayn tahay.

29. Yuusufow iskaga jeedso Xaalkan
(ha ka waramin), Haweeneeyahay adna
ka Dambi Dhaaf warso Eebe danbi-

SfCSl -A»*U«su«i >CjS 0o[ U^Lbl <>

™S^A§ji

314

Suurat Yuusuf Juz' 12

sgmm

tsm&

gaaga waxaad kamid tahay Kuwa
gafaye.

0C*^&\&iZr/<^-*A\

Saasuu Eebe u muujiyay ceeb iyo danbi la'aanta Nabi Yuusuf iyo in iyadu Doontay isna diiday, Waxaana
sidaas si Caddaalada ugu Marag furay cid Qaraabadeeda ka mida oo Qamiiska Nabi Yuusuf ku kala
xukuntay hadduu horay ka Go'an yahay iyadaa run sheegi Hadduu Gadaal ka go'an yahayna isagaa run
sheegi, Markuu ninkeedii Arkay inuu Qamiisku Gadaal ka go'an yahay oo Xaalku u Cadaaday Wuxuu
ku tuhmaystay Haweenayda inay dhagar iyo khayaamo waddo, Dhagartooduna wayntahay, Wuxuuna u
soo jeediyay Yuusuf inuu ka gaabsado Xaalkan kana warramin, iyadana wuxuu faray inay ka toobad
keento arintaas ay doontay ee dhicin iyo Masabidka Yuusuf. Halkaasna ugama Bannaana in cidu Yuusuf
wax ka sheegto illeen wuxuu ahaa Nabi dhawrsoon oo sharafle sida Eebe cadeeyay. Markhaatiguna ama
ha ahaado Cid guriga joogtay, ama Ilmo yar oo hadlay waxaase muhiim ah in Eebe ban yeelay Nabi Yuusuf
saasuuna Eebe ceebta uga Dhawraa Mu'miniinta is dhawrta iyaga iyo Ehelkoodaba, Waana qiso aad u xeel
dheer. Yuusuf (26-29).

30. waxayna dheheen Haweenkii
Magaalada Haweenaydii Casiis (Wa-
siirka) waxay dooni Khaadimkeeda
Naftiisa (la nool) Jeceylkiisaa qalbiga
ka galay, waxaana ku aragnaa Baadi
cad.

31. markay maqashay dhagartooda
(Xantoodii) way u farriin dirtay waxay-
na u darabtay fadhi (martiqaad)
waxayna siisay mid kasta mindi waxay-
na ku tidhi Yuusuf ku soo bax markay
arkeenna way wayneysteen waxayna
iska gooyeen « Sareen » Gacmaha (Fa-
raha) waxayna dheheen xaashaa Ilaah
kani bashar (Dad) ma aha kani waxaan
Malag sharaf leh ahayn ma aha.

32. waxay tidhi kaasi waa waxaad igu
dagaasheen anaa doonay Naftiisa wuu-
na is dhawray hadduusanse falin
waxaan fari wallee waa la xabisi uu no-
qon kuwa dullooba.

L$->jJ VJS\ I^I^JlV* J^^JSyjc-l^JJ

Waxaa magaaladi ku faafay warkii Haweeneydaas iyo Yuusuf, waxayna Haweenkii magaaladu ku
sheekeysteen in Haweeneydii casiis oo ahaa Wasiir ay dooni Wiilkii gurigeeda joogay
Yuusuf Jeceylkiisuna qalbiga ka galay, ayna ku sugantahay baadi cad, markay warkii iyo xantoodii
maqashayna waxay u sameysay martiqaad iyo wax la jarjaro waxayna u dhiibtay Mindiyo, Yuusufna
waxay amartay inuu u soo baxo, markay arkeenna way la yaabeen oo waynaysteen oo Farihii iska sareen
intay dhawriddiisa mashquul ku ahaayeen, waxayna sheegeen inuusan Yuusuf Dad ahayn ee Malag
sharaf badan yahay, markaasay iyagii ku soo jeedsatay oo ku tidhi wakaas waxaad igu dagaalayseen
inaad idinba Faraha iska goyseen, Anaana doonay Naftiisa haddana hadduusan falin waxaan fari waa
la xabbisi oo noqon kuwa dulloba.

Halkaasna waxaa ka muuqda in ciddii Eebe dhawro iyana is dhawrta Eebe ka fogayn xumaan iyo Ceeb,
iyo Nadaafaddii Nabi Yuusuf iyo siday ugu caddaysay Haweenkii dhabta illeen Nabiyada Eebaa
ilaaliyayey. Yuusuf (30-32).

315

Suurat Yuusuf

Juz' 12 fcSsSlS

®m&

33. wuxuuna yidhi (Nabi Yuusuf) Ee-
bow Xabbis baan ka jeclahay waxay
iigu yeedhi haddaadan iga iilin dhagar-
tooda waan u iilan Xaggooda waxaana
ka mid noqon Jaahiliinta.

34. waxaana ajiibay Eebihiis wuuna
ka iilay dhagartooda illeen Eebe waa
Maqle og.

35. markaasaa waxaa u muuqday in-
tay arkeen aayaad (Calaamooyin) inay
xidhaan tan iyo Muddo.

36. waxaana la galay Xabiiska Laba
dhalinyara ah midkoodbaana yidhi
waxaan arkay (Riyo) anoo Miiri kham-
ro, kii kalana wuxuu yidhi anna
waxaan arkay anoo ku xambaari mada-
xayga korkiisa Khubus (kibis) kana
cunayso shimbirtu xaggiisa nooga war-
ran fasiraadda waxaan kugu aragnaa
inaad ka mid tahay sama falayaashee.

{jb JUJ 4££, ±Jj+j23AfJy40 ^> W>J-**» Id
fcp qU-jiill ot^J^y ^iz^JJ^i

Nabi Yuusuf sida caadada dadka wanaagsan tahay wuxuu Eebe ka baryey inuu ka koriyo dhagartooda
naftiisana u iilan illeen waa Banii aadame, wuxuuna sheegay inuu xabbiska ka jecelyahay kana dooran
waxay ugu yeedhi oo xumaana, intaas ka dibna waxay maslaxo moodeen Dadkii hogaaminayey halkaas
in la xidho Nabi Yuusuf tan iyo muddo waana la xidhay, waxaana xabbiska la galay Labo Wiil oo dhalin
yaro ah oo riyo arkay mid isagoo Khamra miiri, midna isagoo Khubus ama cunno madaxa ku xambaar-
san shimbiruhuna wax ka cunayaan, waxayna warsadeen inuu u fasiro illeen waxay arkeen inuu Nin fiican
yahaye, wayna imaan doontaa fasiraaddii, Aayaduhuna waxay ku tusin Sharafkii Nabi Yuusuf iyo inuu
xabbis ka dooran xumaan oo dhan, iyo Eebe la warsado Kaalmo iyo Dhawrid, iyo in Eebe ajiibo baryada
Dadka suuban, iyo dhagartay ku sameeyeen Nabi Yuusuf oo iyagoo og inuusan dambi lahayn ay
haddana xidheen si ay u asturaan Haweeneeyda sumcaddeeda, iyo siduu u yiqiin fasiraadda
Riyada looguna yaqiinnay wanaag iyo sharaf iyo akhlaaq wanaagba. Yuusuf (33-36).

37. wuxuu yidhi (Yuusuf) wixii cunna
ah oo laydinku Arzaaqo waxaan idiin-
ka warrami fasirkiisa ka hor imaatin-
kiisa, kaasina waa waxa Eebahay i ba-
ray, anuguna waxaan ka tagay (Nacay)
milladda Qoomkaan rumaynayn Eebe
oo aakhirana ka gaaloobay.

38. waxaana raacay milladda (Diinta)
Aabayaalkay Ibraahiim, Isxaaq iyo
Yacquub, Nuguma habboona inaan la

-s X ' > *>

K.jtyuoj ij^-^lj J^-Cr^jvJ^ £W ' *• ^t Ojcj \j

316

Suurat Yuusuf

Juz' 12 fcS£>J

mm&

wadaajinno Eebe cibaadada waxna,
taasina waa fadliga Eebe ee kor-
kannaga iyo Dadkaba, laakiin Dadka
badankiisu kuma shugriyaan.

39. Saaxiibadayda Xabbiskow ma
ilaahyo kala tagsan yaa khayrroon mise
ilaah kaliya ee awoodda badan.

40. ma caabudaysaan Eebe ka sokow
waxaan magacyo aad magacowdeen
ahayn idinka iyo Aabayaalkiin oon
Eebe u soo dejinin xujo, xukunkana
Eebe mooyee cid kale ma leh, wuxuuna
faray inaydaan caabudin isaga mooyee,
saasaana diinta toosana laakiin Dadka
badankood ma oga.

£*r

Nabi yuusuf intuusan wali u fasirin riyaday warsadeen Labada wiil wuxuu uga hormariyey inuu Eebe
ogaysiiyey cunnada loo keeni waxay tahay, uu nacayna diinta kuwaan rumeyn Eebe iyo aakhiro oo ka
gaaloobay, uu raacina Diintii Aabayaalkiis Nabi Ibraahim Nabi Isxaaq iyo Nabi Yacquub, waxaan
Ilaahay ahayn ayan caabudayn. Taasina waa fadliga Eebe siiyey iyaga iyo dadkaba inkastoon dadka
badankii ku shugriyeen Eebe, wuxuuna u sheegay in Eebe kaliya ka khayrroonyahay Ilaahyo badan oo
kala tagsan, oo ah magacyo aan xujo lahayn ee layska magacaabay, xukunkana Eebaa iska leh, wuxuuna
faray in isaga uun la caabudo, saasaana Diinta toosana Dadka badankiise ma oga, markaas ka dib yuu u
sheegay Warsigoodii. Yuusuf (37-40).

41 . Saaxiibadayda xabbiskow midkiin
wuxuu waraabin sayidkiisa khamro,
kan kalase waa la wadhi (Dili) oy
shimbiruhu ka cum Madaxiisa, waana
la xukumay amarkaad warsateen.

42. wuxuuna (YuusuQ ku yidhi kii uu
u Maleeyay inuu nabad gali oo mid-
kooda iigu sheeg Sayidkaaga agtiisa,
Waxaase halmaansiiyay Shaydaan Xu-
sidda Eebihiis, wuxuuna (YuusuQ ku
Nagaaday Xabbiska Dhawr sano.

43. Xaakinkii wuxuu yidhi waxaan ar-
kay Todobo sac oo Shilshilis oy
cunayaan todobo Wayda, iyo Todobo
sabuul oo cagaaran, iyo kuwo kaloo in-
gagan dad Yahaw iiga warrama Riya-
dayda hadaad Fasiri kartaan riyada.

^IoU^aL-^ a^jSJ&j*} 'v^f^^b Ot

317

Suurat Yuusuf

Juz 4 12 l£&}

%&m\iA

&®m

44. Waxay dhaheen waa qaraw anna-
guna ma naqaanno Fasirka qarawyada
«dhadhabka».

* <-$#*

Nabi Yuusuf wuxuu u fasiray riyadii isagoo ku yidhi midna sayidkiisa yuu khamri waraabin oo
bixi midna waa la dili oo shimbirtu madaxa ka cuni waana xaal dhammaaday, wuxuuna faray kii baxayey
inuu xusuusiyo sayidkiisa xaalka Yuusuf wuuse halmaamay, saasuuna Yuusuf xabbiska ugu nagaaday
dhawr sano, markaasaa xaakimkii arkay riyo ah Toddobo Sac oo shil shilis oy cuni Toddobo caata ah iyo
Toddobo Sabuul oo cagaaran iyo kuwo kale oo ingagan, wuxuuna warsaday dadkii inay u fasiraan
hadday garan fasiridda riyada,waxayse ugu jawaabeen inay tahay dhadhab iyo qarow iyana ayan aqoonin
fasiraadda dhadhabka, waxaase soo socota in Yuusuf fasiri, Aayaduhuna waxay ku tusin inay waajib
tahay in dadka wanaagga la faro meel kasta ood joogto iyo in diinta Xaqa ah isku mid tahay, iyo in laga
fogaado jidka kuwa xun iyo in Eebe kaliya la caabudo illeen isagaa amarka iska lahe.
Yuusufna Eebaa baray fasiridda riyada. Yuusuf (41-44).

45. wuxuu yidhi kii nabadgalay oo
midkooda markuu xasuustay muddo
ka dib Anaa idiinka Warrami fasirkiisa
ee i dira.

46. Wuxuu yidhi Yuusufow Saaxii-
bow nooga warran Toddoba sac oo
Shilshilis oycunayaan todoboWayd ihi
iyo todobo Sabuul oo cagaaran iyo
kuwo ingagan oo kale inaan ula noqdo
dadka inay ogaadaan.

47. Waxuuna yidhi waxaad tacba-
naysaan Todoba Sano oo israacsan ee
waxaad goosataan ku daaya Sabuul-
kiisa wax yarood cunaysaan mooyee.

48. markaas waxaa imaan arrintaas
ka dib Todobo daran (abaara) oo cuni
waxaad hor marsateen wax yar ood
kaydsateen mooyee.

49. markaas ka dib waxaa imaan Sano
loo gargaaro Dadka oo dhexdeeda ay
wax miiran (Barwaaqo).

- '<' •' -\" *\ - - * \W*\ > > >

Intaas ka dib kii nabad galay labadii Wiil yaa xusuustay Nabi Yuusuf iyo siduu u fasirayay Riyada
wuxuuna codsaday in loo diro Yuusuf, waana loo diray, wuxuuna warsaday Xaalka todobada sac ee
Shilis ee todobada caatada ah cunayso, iyo todobada Sabuul ee cagaaran iyo todobada ingagan wuxuuna
u sheegay in Barwaaqo imaan markaas Abaaru dhici oy cuni wixii hore ee la kaydsaday ka dibna
barwaaqo ka danbayn, wuxuuna usoo jeediyay inay wax kaydsadaan, Taasina Waxay ku tusin sida Eebe
Nabi yuusuf u baray Fasiraadda riyada iyo in Eebe Dadka ku imtixaamo barwaaqo iyo Abaarba, iyo
Wax la kaydsado oo laga gaashaanto Dhibaatada inta la karo iyo in Eebe yahay Gargaaraha dadka
Dhibban. Yuusuf (45-49).

318

Suurat Yuusuf

Juz' 12 fcgg&lS

mm>

50. wuxuu yidhi Xaakimkii ii keena
Yuusuf markuu kii loo diray u yimidna
wuxuu ku yidhi ku noqo Sayidkaaga oo
warso muxuu ahaa Xaalkii haweenkii
iska Saray farahooda Eebehay waa
ogyahay Dhagartooda.

5 1 . Wuxuu yidhi Xaakimkii xaalkiinu
muxuu ahaa markaad doonteen Yuu-
suf naftiisa waxayna Dhaheen Eebaa
xumaan ka nasahane kuma ogin xu-
maan, Waxayna tidhi Haweenaydii
Wasiirka hadduu cadaaday Xaqii anaa
dalbay Yuusuf naftiisa isaguna runbuu
sheegi.

52. Arrintaasna waa inuu ogaado
inaanan Khayaamin isagoo maqan iyo
inuusan Eebe toosinin dhagarta
Khaa'imiinta.

53. mana bari yeelayo naftayda naftu
waa farid Badanta Xumaanta Naxariis
Eebahay mooyee Eebahayna waa dam-
bi dhaafe naxariista.

54. wuxuu yidhi Xaakimkii ii keena
Yuusuf gooni ha ii ahaadee (talinta)
markuu La hadlayna wuxuu yidhi adi-
gu maanta agtannada waxaad ku tahay
Sharafle aamina.

55. wuxuuna yidhi Yuusuf iga yeel
Masuulka Khasnadaha dhulka waxaan
ahay aamin cilmi lehe.

\ if ^ <>>^ "r»-£^t»^,- <■'

-.A* -I Tf

's ~s , -f <,'

Markay muuqatay Sharaftii iyo Aqoontii Nabi Yuusuf yuu Xaakimkii u cid diray In loo keeno, Yuusufse
wuu soo celiyay fariintii isagoo warsan xaalkii Haweenkii Dhagrayay, Markuu Xaakimkii warsadayna
waxay sheegeen inayna xumaan ku ogayn Yuusuf, markaas waxaa dhabtii sheegtay Haweenaydii wasiir-
ka oo tidhi Hadduu xaqii cadaaday Anaa dalbay isna wa runle, Saasaana dhacday inuu Ogaado wasiirku
inayan Khayaamo dhicin isagoo maqan, Eebana toosinayn Dhagarta Khaa'imiinta, mana bari yeelo
naftayda, Naftuna waa xumaan fala cid Eebe u naxariisto mooyee, waana hadalkii Yuusuf, waxaana la
sheegay inuu Noqon karo Hadalkii haweenayda, Xaakimkii wuxuu Yuusuf ka Dhigay la taliyihiisa
Gaarka, wuxuuna codsaday Nabi Yuusuf in laga dhigo Masuulka Khasnadaha Xoolaha ee dhulka masar
illeen waa aamin Cilmi lehe.

Taasina waxay ku tusin samirkii nabi yuusuf, sida Eebe u bari yeeli Addoomadiisa suuban, in Xaqii
caddaaday, inuusan Khaa'in liibaanayn, nafta khatarsanideeda, in Xaakimkii dhawaystay Nabi Yuusuf,
iyo inuu dalbay in loo Dhiibo Khasnadaha dhulka illeen waa aamin cilmi lehe. Yuusuf (50-55).

319

Suurat Yuusuf

juz< 13 mmm

&m&

56. saasaan u makaninay Yuusuf
dhulka (Masar) kagana tasarufl oo degi
meejuu doono, waxaan gaadhsiinnaa
Naxariistanada ciddaan doonno mana
dhuminaynno Ajirka samo falayaasha.

57. Ajirka aakhiraana u khayrroon
kuwa rumeeyey (Xaqa) oo ah kuwa
dhawrsada.

58. waxaana yimid Yuusuf Walaa-
lihiis wayna u soo galeen wuuna aqoon-
saday iyagoon garanayn.

jL^i^ a^- !i^" -*» «-a4jj <b*4 *^S

59. markuu darbay rarkoodii u (oo-
flyey miisiddii) wuxuu ku yidhi ii keena
Walaalkiinna Aabbe miyeydaan ar-
kayn inaan oofiyo Kaylka «miiska»
ahayna mid dejin fiican.

60. haddaydaan ii keeninna agtayda
miisid kama helaysaan hana ii soo
dhawaanina.

Qp S0_aJ Ijjyi-lSlj

<£JC~c>

61. waxay dheheen waannu ka dalbi
Aabbihiis waana falaynaa (sidaas).

62. wuxuuna ku yidhi dhallin-
yaradiisii yeela alaabtooda (Badee-
cadooda) rarka dhexdiisa si ay u
aqoonsadaan markay ku noqdaan
Ehelkoodii inay soo noqdaan.

Up ojUIaJ L3jj *ui -u^ *SJ^ \y IS

t^j£^Zi&

Eebe wuxuu makaniyey Nabi Yuusuf dhulkii Masar siduu doono oo wanaagana u maamuli, Naxariista
Eebana way gaadhaa cidduu doono, wanaagna Eebe ma dayaco, Ajirka aakhiraase u khayrroon kuwa
xaqa rumeeyey ee dhawrsada, markaas ka dib waxaa Nabi Yuusuf uguyimid socdaal Walaalihiis oos
garan iyaguse ayan garanayn, markuu u dhameeyey rarkoodii iyo alaabtay rabeenna wuxuu ka doonay
inay u keenaan Walaalkooda Aabbe, haddayna keeninna ayan ku soo noqonayn, iyagoo arka inuu u
oofryey miisidda Ixtiraamayna, waxayna sheegeen inay aabbahood ka dalbi doonaan arrintaas, wuxuuna
faray in badeecadday la yimaadeen loo dhexgaliyo rarka si ay u aqoonsadaan inaan waxba laga qaadan
una soo noqdaan.

Suddi wuxuu sheegay: in la wariyey in Nabi Yuusuf warsaday waxay rabeen, Aabbahood dalkay ka
yimaadeen intay yihiin iyo kii u yaraaye ku halaagsamay baadiye kii bahdooda ahaana Aabihiis la
hadhay aadna u Jecelyahay, wuxuuna ugu jeclaa kii yaraa, markaasuu faray in la dhaqaaleeyo lana
ixtiraamo. Yuusuf (56-62).

320

Suurat Yuusuf

juz 4 13 mmm

&m&

63. Kolkay u noqdeen Aabahood
waxay dhaheen Aabaw waa naloo dii-
day Beegidda (hadda kadib haduuna
walaalkood raacin) ee nala dir Walaal-
kanno aan miisannee Annaguna waanu
Ilaalin isagee.

64. Wuxuuna yidhi Miyaan idinku aa-
mini karaa sidaan idiinku aaminay
walaalkiis horay, Eebaa u khayrroon
Dhawre waana Naxariis badane.

65 . Markay fureen Alaabtoodii waxay
ka heleen Badeecadoodii oo loo soo ce-
ll yay, Waxayna Dhaheen aabow
maxaan rabnaa tani waa Badeecadeenii
oo laynoo soo celiyay Waxaanu u
Shamadsanaynaa Ehelkeenna Waxaan
ilaalinaynaa Walaalkanno waxaana
kororsanaynaa miisid riti Taasina waa
beegid sahlan.

66. Wuxuuna yidhi (Yacquub) idinla
diri maayo intaad Ballan Eebe iga sii-
saan inaad iikeenaysaan wiilka in lay-
din koobo mooyee, markay siiyeen
Ballankiina wuxuu yidhi Ilaahay
waxaynu sheegi waa u Wakiil Shaahida.

%.S *•?>.' i:\s- A <s

Way noqdeen waxayna Aabahood u Sheegeen in hadda ka dib loo diidi beegidda iyo inay ka soo masa-
gaystaan Dhulka Masar hadayna walaalkood wadin, Waxayna ka codsadeen inuu la diro si ay isagana u
Qaaliyaan Riti badar ah oo saa'id Ahna u helaan, Wuuse shakiyay oo ka cabsaday in sidii Yuusuf ku
dhacdo, Waxayna arkeen Badeecadoodii oo loo soo Celiyay, waxayna dhaheen aabaw maxaa Inaga
maqan waatan badeecadeenii waa laynoo soo celiyay, waana soo Badaraysannaynaa Walaalkanana
waanu dhawri waxaanu kororsan Riti wuxuuse yidhi Idinla diri maayo inaad ballan adag iiqaadaan
mooyee inaad igu soo celinaysaan markay Ballan qaadeena wuxuu yidhi Eebaa u wakiila hadalkeenna.
Ibnu isxaaq wuxuu yidhi : wuxuu saas u yeelay waxaa lagama maarmaana inay Masagaystaan. Taasina
waxay ku tusin in la digtoonaado Eebana lagu Xidhnaado oo Wanaag la sugo. Yuusuf (63-66).

67. Wuxuu yidhi Wiilashaydow ha ka
galina (Magaalada) irrid kaliya ee ka
gala irido kala Tagsan, Waxna idiin-
kama tarayo xagga Eebe, Amarka ci-
daan Eebe ahayn maleh, isagaan talo
saartay isaga uun ha talo saarteen kuwa
wax talo saaran.

68. Markay ka galeen meeju faray

i^< 4 -> "*\\ fc' A'

321

Suurat Yuusuf

juz 4 13 mmm

&®m

Aabahood ma ahayn wax Eebe xagiisa
wax uga tari ee waxay ahayd Dan Nafta
(Nabi) Yacquub ku sugnayd oo uu Gu-
tay, isaguna wuxuu ahaa mid cilmi leh
oon Barray dadka badankiise ma oga.

69. Markay u galeen Yuusuf wuxuu
Dhaweeyay Walaalkiis Wuxuuna ku
yidhi Anigu walaalkaabaan ahay ee
haka Murugoon Waxay faleen.

70. Markuu darbay Safarkoodii
wuxuu yeelay Galaaskii walaalkii Rar-
kiisa, Markaas waxaa Dhawaaqay mid
Dhawaaqi Safaryahaw Tuugaad Ti-
hiin.

71. Waxayna dhaheen intay soo
Qaabileen maxaad waydeen.

72. Waxayna dhaheen Saacii Xaa-
kimka ciddii keentana wuxuu yeelan
rar riti anaana kafiil u ah.

Nabi yacquub wuxuu ugu Naseexeeyay wiilashiisa inay ka galaan magaalada Irrido kala duwan, Amarka-
na Eebaa iska leh ee waa uun Dadaal, Eebaana kan la Talo saarto ah, Markay meejii tageen waxay faleen
siduu Aabahood Faray Inkastoon amarka Eebecidna wax ka tarayn, Waxayse ahayd arrin Nabi Yacquub
Doonay Wuxuuna Ahaa mid Eebe cilmi baray, Dadbadan baanse ogayn.

Markay magaaladii galeen wuxuu soo dhaweeyay walaalkii isuna sheegay inuu walaalkii yahay muru-
goonna waxaana la sameeyay si lagu soo reebo oo Galaaskii Boqorka yaa Alaabtiisa la dhexgaliyay,
waxaana loogu Dhawaaqay safar yahaw Tuugaad tihiin Markay warsadeen wax la waayayna waxaa loo
Sheegay in la waayay Galaaskii Boqorka ciddii keentana ay heli rar riti oo ujuura ah Xaalkana Eebaa iska
leh isagaana maamula, Waxaana waajiba in la rumeeyo xaqa laguna waano qaato Qisooyinka. Yuusuf
(67-72).

73. waxayna dheheen Eebaan ku
dhaaranaye waad ogtihiin inaanaan u
imaanin inaan fasaadinno Dhulka Tuu-
gana aanaan ahayn.

74. waxayna dheheen (Qoomkii Yuu-
suf) waa maxay Abaalkiisu haddaad
Been sheegaysaan.

75. waxay dheheen Abaalkiisu waa
ruuxa laga helo rarkiisa saasaana ku
abaal marinnaa Daalimiinta.

p j^^\tCjj*yi\3,

0^j^^o\/^^\)i

322

Suurat Yuusuf

juz< 13 mmm

®m&

76. wuxuuna ka billaabay (Fatashihii
Yuusuf) Alaabtoodii Walaalkii Alaab-
tiisa ka hor markaasuu ka soo bixiyey
Weelkii Walaalkiis, saasaana u baray
kaydkaas yuusuf mana ahayn mid ku
qaadan kara walaalkiis diinta Boqorka
in Eebe doono mooyee, Waxaan kor
yeelaa darajada ciddaan doono, Mid
kastoo cilmi lehna waxaa ka Sarreeya
cilmi badane (Eebe)

*- .*'A

Waxay ku Dhaarteen Yuusuf Walaalihiis inayan u iman inay fasaadiyaan Dhulka Tuugona ahayn iyagoo
run sheegi, waxaase la warsaday Abaalka cidii laga Helo, waxayna sheegeen in isaga loo qaadan, Markaa-
saa la fatashay alaabtoodii Laguna Billaabay kuwii kale kadibna laga soo saaray Yuusuf Walaalkiis,
waana Arrin Eebe baray Yuusuf si uu walaalkiis ula soo hadho, Mana suurawdeen inuu kula soo hadho
Diinta boqorka dhulkaas masar, wuxuu Eebe doonase waa gaar, Eebana wuxuu kor yelaa ciduu doono
Darajadiisa, Cid kastoo cilmi lehna Waxaa kasii sarreeya mid ka cilmi badan intuu cilmigu kaga Dhamaa-
do Eebe.

Ibnu Cabbaas iyo Xasan Basari Waxaa laga wariyay: mid cilmi badanba mid Kalaa ka sarreeya intuu
cilmigu kaga dhamaado Eebe. Aayaduhuna waxay Tusin siday run u sheegeen Yuusuf walaalihiis iyo sida
Eebe Yuusuf u baray Siduu Walaalkiis ula soo Hadhi lahaa iyo inaan Cidina Cilmi ku faani karin iyo in
Eebe ciduu doono Darajeeyo, oo ah dadka Toosan ee Xaqa ku socda. Yuusuf (73-76).

77. waxayna dheheen (Yuusuf Walaa-
lihiis) hadduu xaday waxaa xaday mar
hore Walaalkiis, markaasuu Yuusuf u
Qarsaday Naftiisa oosan u muujin,
wuxuuna yidhi idinkaa ka shar badan
Eebana waa ogyahay waxaad shee-
geeysaan.

78. waxayn dheheen wasiirow wuxuu
leeyahay (Wiilku) Aabbo wayn oo oday
ah ee qaado midkanno badalkiisa
waxaan kugu aragnaa samo falee.

79. wuxuuna yidhi magan Eebe inaan
qaadanno midkaan ka hellay alaab-
tannadii agtiisa mooyee, markaas
daalimiinbaan noqonaynaa.

80. markay ka quusteen yey kali-
yoobeen iyagoo faqi, wuxuuna yidhi kii
u waynaa waad ogtihiin in aabbihiin
ballan adag idinka qaaday iyo inaad
horay ugu xadgudubteen Yuusuf anugu
dhulkan kama tagayo inta Aabbahay

^- ''$&&jfyZ& s £ffi

323

Suurat Yuusuf

juz' 13 mmm

&&m

iga idmi ama Eebe i xukumi isagaa Xu-
kun fiicane.

jjOsa-lj^ybJ^**

;»

Nabi Yuusuf Eebaa dhawray illeen Nabibuu ahaaye, sida Eebe u dhawray Nabiyada dhamaantood, saas
darteed wax ma bi'inin sey sheegeen in hadduu kani wax xaday-waxna ma xadine; Walaalkiis yaa horay
wax u xaday, Nabi Yuusufna hoos hoos yuu ugu jawaabay inay iyagu ka liitaan, markii Walaalkiis la soo
reebay yey Cawdeen ooy sheegeen Aabbihiis inuu oday Gaboobay yahay oyna codsan in midkood lagu
badalo waase laga diiday illeen ujeedadaa ahayd in la reebee, markay quusteenna way faqeen, wuxuuna u
soo Jeediyey kii u waynaa inay noqdaan iyagoo xusuusan waxay horay Yuusuf ugu faleen ballanna ay ka
qaadeen inay kanna soo celin wuxuu u sheegay inuusan tagayn inta Aabbihii ka idmi ama Eebe xukun
fiican siin oo ah soo daynta Wiilka.

Taasina waxay ku tusin in waxa qarsoon Eebe kaliya ogyahay tasarrufkana isagu iska leeyahay , wixii bannaan
oo la fali karana la sameeyo markaas xaalka isaga loo bandhigo. Yuusuf (77-80).

81. wuxuuna ku yidhi ku noqda
Aabbihiin waxaadna dhahdaan Aab-
bow Wiilkaagii wuu xaday, mana
furaynno waxaan ogaannay mooyee,
mana nihin kuwo waxa maqan ilaaliya
(og).

82. waydiina magaaladaan ahayn iyo
safarkaan la soo noqonnay annaguna
runbaannu sheegi.

83. wuxuuna yidhi saas ma aha ee
waxay idiin qurxisay naftiinnu arrin
(xaalkayguse) waa samir fiican wuxuu
u dhawyahay Eebe inuu ii keeno dham-
maan illeen isagaa oge falsan ehe.

84. wuuna iskaga jeedsaday xaggooda
wuxuuna yidhi walbahaarkay Yuusu-
fow waxayna la caddadeen indhihiisu
Walbahaar wuxuuna noqday mid aad u
tiiraanyeysan.

85. waxayna dheheen dhaar allee ma
daynaysid sheegidda Yuusuf intaad ka
tabar gabtid ama ka halaagsantid.

oy^jj\ \^y>- oy^^

csr-

86. wuxuuna yidhi waxaaan uun u
sheegan xusnigayga iyo walbaharkayga
Eebe, waxaana ka ogahay xagga Eebe
waxydaan ogayn.

Way noqdeen waxayna uga warrameen Aabahood xaalkii iyo waxay indhahooda ku arkeen aynase waxa
qarsoon ogayn, runbayna sheegeen sidii u muuqatay, Aabbahoodse wuu ka aamin baxay oo ku tuhmay
inay ku faleen siday horay Yuusuf ugu faleen wuxuuna Eebe ka rajeeyey inuu dhammaan u keeno,
inkastoo indhuhu la cadaadeen walbahaar, mase falin wax reeban illeen wuu uun walbahaaray waana
arrin daran dhabtii,waxayse ugu sii dareen inay dhahaan Yuusuf magaciisa daynmaysid intaad ka
jilicdo ama kadhimatid, wuxuuse u sheegayinuu Eebeuun u cabanogyahayna waxayna ogayn,
Taasina waxay ku tusin in Eebe lagu kalsoonaado farajna laga sugo isagoo wixii la karo la fali.
Yuusuf (8 1-86).

324

Suurat Yuusuf

juz 4 13 mmm

®m&

87. (Wuxuu yidhi Yacquub) Wila-
shayow taga oo soo daydaya (Warkii)
Yuusuf iyo Walaalkiis nana ka quusa-
nina naxariista Eebe (Farajkiisa) kama
quusto farajka Eebe qoom gaala ah
mooyee.

88. markay u soo galeen Yuusuf
waxay dheheen Wasiiryahow waxaa na
taabtay annaga iyo Ehelkanagaba dhib
waxaana la nimid badeeco liidata ee
noo oofi dhammee Beegidda tiuguna
sadaqayso ilaahay wuxuu abaal ma-
riyaa kuwa sadaqaystee.

89. wuxuuna ku yidhi ma ogtihiin
waxaad ku fasheen Yuusuf iyo Walaal-
kiis idinkoo Jaahiliina.

90. waxayna dheheen oo adugu ma
Yuusuf baa tahay wuxuu yidhi anugu
Yuusuf baan ahay kanna waa Walaal-
kay Eebaa nagu mannaystay (Kulmin)
illeen ciddii ka dhawrsata Eebe oo sa-
mirta Eebe ma dayaca Ajirka samofa-
layaashee.

91. waxay dheheen dhaar Eebee
waxaa naga kiin doortay Eebe waana
gafsanayn.

92. wuxuuna yidhi canaani korkiinna
ma aha maanta, Eebe ha idiin dambi
dhaafo isagaa Naxariis badane.

^QlrAZ

Nabi Yacquub wuxuu faray Wiilashiisii inay noqdaan soona warsadaan Yuusuf iyo Walaalkiis oyna ka
quusanin farajka Eebe, illeen gaalaa ka quusatee, markay noqdeen way ku calaacaleen in dhibaato hayso
badeeca liidatana ay wataan waxay ka codsadeen in loo samo falo loona masaggeeyo, markaas waxaa
hadlay Yuusuf oo warsaday waxay ku faleen Yuusuf iyo Walaalkiis waxayna warsadeen inuu Yuusuf
yahay, wuxuuna ugu jawaabay inuu Yuusuf yahay kanna Walaalkiis yahay, Eebana u samo falay illeen
ciddii Eebe caabudda oo samirta Eebe ma dayacee, markaasay ku calaacaleen in Eebe ka doortay oyna
gafsanaayeen, Yuusufse wuu iska saamaxay ugana dambi dhaaf dalbay Eebe una sheegay inaan canaanu
maanta saarayn, taasina waa caddaaladda Eebe iyo Awooddiisa iyo Naxariista Eebe iyo Fadligiisa iyo
inuusan dayacayn Mu'miniinta Caabudda oo samir iyo adkaysi la timaadda, tan kale waxay ku tusin
Naxariis, isu turid, dhibaato ka fududayn, isa saamixid iyo isuducayn. wanataas Akhlaaq iyo Wanaag iyo
kala aarsasho la'aan iyo in Eebe yahay meeja khayrku ka yimaaddo. Yuusuf (87-92).

93. la taga qamiiskaygan kuna tuura
Wajiga Aabbahay ha noqdo mid wax

325

Suurat Yuusiif

juz' 13 mmm

<s®m

arkee iina keena Ehelkiinna dham-

94. markuu safarkii soo baxay wuxuu
yidhi Aabbahood anugu waxaan heli
Yuusuf Dabayshiisii « Caraftiisii »
haddaydaan i dhaliilayn.

95. waxayna dheheen adugu wali wa-
xaad ku sugantahay gafkii hore,
(Jacaylkii Yuusuf).

96. markuu yimid kii bishaaraynayey
wuxuu ku tuuray(Qamiiskii) Wajigiisa
wuxuuna noqday mid wax arka, wu-
xuuna yidhi miyaanan idinku dhihin
anugu waxaan ka ogahay xagga Eebe
waxaydaan ogayn.

97. waxayna dheheen Aabbow nooga
dhaafid warso dambigannaga waan
gafsanayne.

98. wuxuuna yidhi waan idiinka dam-
bi dhaaf warsandoonaa Eebahay isagaa
dambi dhaafe Naxariista ehe.

-Ms r-">>

Wuxuu faray Yuusuf inay sii qaadaan Qamiiskiisa kuna tuuraan wajiga Aabihiis inuu wax arko, dadkiina
u keenaan, Yacquubna wuxuu Eebe gaadhsiiyey dabayshii Yuusuf, wuxuuna u sheegay dadkii isagoo ka
yaabi inay ku sheegaan cantatab iyo isku darsan, waxayna ku sheegeen inuu wali ku suganyahay jacaylkii
Yuusuf ee darnaa, markaas waxaa u yimid kii bishaaraynayey wuxuuna Qamiiskii ku tuuray Wajiga
Aabbihiis waxna wuu arkay, markaasuu ku yidhi miyaanan idin dhihin waxaan ka ogahay xagga Eebe
waxaydaan ogayn, waxayna qirteen gafkoodii waxayna warsadeen Aabbaahood inuu u dambi dhaaf
warsado, wuxuuna u sheegay inuu u dambi dhaaf dalbi doono.

Ibnu mascuud wuxuu yidhi : wuxuu dib ugu dhigay tan iyo aroortii (oo ducada la aqbalo), saasayna u
dhabowday yididiiladii Nabi Yacquub, Eebaana ka fayday Dhibkii hayay muddo dheer, Taasina waxay
ku tusin Awooda Eebe. iyo inuu u Gargaaro adoomadiisa Suuban, kana faydo kurbada markay Dhab u
rumeeyaan. Yuusuf (93-98).

99. Markay u galeen Yuusuf wuxuu
isu dumay Labadiisii Waalid, Wuxuu-
na yidhi gala Masar Eebe hadduu Doo-
no idinkoo aamina.

100. Wuxuuna u koryeelay labada
waalid Kursigii, Waxayna ula hoobteen
Sujuud, «Salaan» wuxuuna yidhi Aab-
bow waatan Fasirkii Riyadaydii horay,
Wuxuu ka yeelay Eebahay Xaq (sugan)

'*{.'/<> > *\\*<' i^tf'i' ~'A'<"

326

Suurat Yuusuf

juz' 13 immm

<mm

wuuna ii Wanaag falay Markuu iga soo
Bixiyay Xabbiska idinkana keenay
Baadiyaha Kadib intuu Shaydaan
fasaadiyay ani iyo Walaalahay Dhex-
danada Eebahayna waa u turaha
wuxuu Doono waana Oge falsan.

101. Eebow waxaad i siisay Xukun
Waxaadna 1 bartay Fasiraadda riyada,
Eebaha abuuray Samooyinka iyo
Dhulkow adaa wali (Gargaare) ii ah
Aduun iyo Aakhiroba ee i oofso anoo
Muslim ah ina Haleeshii kuwa suuban.

JjL&'fy.,*^

^yh-^l b Q ^ ^ ch °^

Eebaa wayn awoodna leh, Xaqiijiyayna riyadii nabi Yuusuf Dadkiisiina u soo Kulmiyay Xabbis iyo
Dhibaato ka dib iyo Fasaadin Shaydaan isaga iyo Walaalihiis Dhexdooda, Illeen Eebe waa uturaha u
Naxariis badan ciduu Doono, Waana wax walba Oge falsan, Markaasuu Nabi Yuusuf ujeedsaday Xagga
Eebe Xusayna Nimcada Eebe siiyay Wuxuuna ka baryay Eebaha Awooda leh ee Cirka iyo Dhulka
Abuuray ee Gargaaraha u ah Adduun iyo Aakhiraba inuu ku Dilo Muslinimo Haleeshiiyana Kuwii
Suubanaa.

Aayaduhuna waxay Tusin in Eebe faydo Dhibka iyo Cidhiidhiga, Suu u Kulmiyo Wax kala tagsan, in
Nicmo Adduun ayan waarayn, in Eebe Yahay Gargaaraha Mu'miniinta, in la warsado Khaatimo Fiican
iyo ku Dilid Diinta islaamka, Iyo inuu Wehel uga yeelo Suubanaa. Waxayna ku tusin in marka xaal Taam
noqdo ku xigi Nuqsaan oo Adduun lagu Waarayn, Ruuxa Caqliga Badanna uu Xusuusnaado Xaalkii
Nabi Yuusuf iyo Xukunkiisii iyo Siduu Eebe uga Baryay Khaatimo Fiican, Eebe ha nagu Khatimo
Khaatimo Fiican: Yuusuf (99-101).

102. Kaasi waa wararka wax Maqan
Annagaana Kuu Waxyoon, Mana aa-
dan ahayn Agtooda Markay kulma-
yeen Amarkoodii iyagoo Shirqooli,

103. Dadka badankiisna ma Rumay-
nayaan aad kuba Dadaashide.

104. Wax ujuura ahna kama Warsa-
naysid (Xaqa) waa uun waanada Caa-
lamka.

105. Badanaa Calaamad samooyinka
iyo Dhulka oo ay Marayaan iyagoo ka
Jeedsan.

106. Mana rumaynayaan Badan-
koodu Eebe iyagoo la Wadaajin moo-
yee.

327

Suurat Yuusuf

juz' 13 tmmm

mm&

107. Ma waxay ka Aamin noqdeen
inay u timaado MasiiboCadaabka Eebe
ama ugu Timaado Saacaddu Kado iya-
goo ogayn.

108. Dheh tan waa waddadayda (xaqa
ah) Waxaana ugu yeedhi (dadka) Xag-
ga Eebe anoo Ku sugan Xujo cad aniga
iyo inta i raacda, Waxaana Nasahay
Eebe, kamidna ma ihi Mushrikiinta.

• *^

<Jl\

'->'*''*X

0*e~*J^$*+>*<J*J

%$&j

Waxaa la soo Sheegay oo Qisada yuusuf ah Waa wax maqnaa oo Eebe u Waxyooday Nabiga, mana La
joogin Markay u kulmayeen Dhagarta, Dadka badankiina Si kastoo loogu dadaalo ma Rumeeyo Xaqa,
Nabiguna wax ujuura ah Ma warsanayn gaadhsiinta xaqa, ee Quraanku waa Waanada caalamka,
Waxaana badan intay Marayaan Calaamado Cirka iyo Dhulka ayna ku waano Qaadanayn ee ay iska
mari kana Jeedsadaan, Wax badan oo ka midana waxay isku Daraan Rumayn Eebe iyo la wadaajis
Cibaadadiisa.

Wax habboona ma aha in Eebe wax kaleAVuxuu dooni ha ahaadecwax lala Wadaajiyo, sida baryada, wax
tarka, kaalmaha iwm. illeen Aamin Lagama aha inay masiibo timaado ama saacaddu kado ugu
timaado dadka,Tan kale Diintu waa Caddahay waana jidka xaqa, een Qallooc lahayn,Nabiga iyo inta
raacdayna way ku hanuunayaan Dadka iyagoo ku cilmi leh oo toosan, Kana fog jidka Gaalada, waana in
Xaqa la rumeeyo, looguna yeedho dadka si Cad oo Wanaag iyo Asluub ku Dheehantahay oo loo Cilmi
leeyahay xaqa, Yuusuf ( 1 02- 1 08).

1 09. Ma ahayn kuwii aan diray hortaa
waxaan Rag loo Waxyoodo ahayn oo
Ehelka Magaalooyinka miyayna so-
conin Dhulka oo ay Fiiriyaan siday no-
qotay Cidhibta Kuwii ka horeeyay,
Daarta Aakhiro yaana u khayrroon ku-
wii Dhawrsadayee Miyaydaan kasayn.

1 1 0. markay Quusteen Rasuuladii una
Maleeyeen in la beeniyay waxaa U yi-
maadda gargaarkanaga waxaana kori-
naynaa ciddaan doono lagamana celiyo
Ciqaabtannada Qoomka Danbii-
layaasha ah.

i /

111. Waxaa ugu sugan Qisadooda
waano Kuwa Caqliga leh, mana aha
Sheeko la Been abuurtay Waase uru-
mayn wixii ka horeeyay (oo Kutubtii

**£ r-f . \ * ».

328

Suurat Ar-Racd

juz 4 13 mmm

c&\m

Xaqa ahayda) iyo Caddaynta Wax kas-
ta iyo Hanuunka iyo Naxariista Ciddi
Rumayn Xaqa.

Eebe wuxuu diray Nabi Maxamed hortiisa (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Rasuullo
loo waxyooday, ee Dadku waa inay Dhulka maraan ee Waano Qaataan siday noqotay Cidhibtii Kuwii
hore Aakhiraana u Khayrroon Kuwa Dhawrsada, Tan kale markay Rasuuladii ka Quusteen rumaynta
Qoomkoodii oo la Beeniyay yaa Waxaa u imaanayay Gargaarkii Eebe Markaasuu Korinaayey Cidda uu
doono, Wax Ciqaabta Eebe kuwa danbiillayaasha ah ka Celina ma Jiro, Qisooyinkaa la soo Sheegayna
waanaa ugu Sugan Cidii Caqli leh, Mana aha War la iska been abuuray, Waase urumayn xaqii ka
Horreeyay, iyo Caddaynta Wax Kasta iyo hanuunka iyo Naxariista ciddii Rumayn Xaqa.
Saasayna ku Dhamaatay Suuraddii iyadoo kulmisay Wax badanoo Qisadii Nabi Yusuuf iyoXigmooyin
kalaba, waxaase waajiba in Lagu Waano Qaato siday Suuraduba ku Dhamaatay, Lana rumeeyo Xaqa,
Eebana loo kali yeelo Cibaadada, lana Sugo Gargaarka Eebe, Lana ogaado Xaqnimada Quraanka,
Wanaaga iyo Xaqana loogu Yeedho Dadka, Guud ahaan Eebe si Dhaba loo Rumeeyo Yuusuf ( 109-1 11).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

1. Xarfaha hore oo kale waan soo
Sheegnay Fasirkooda, Kuwaasna waa
Aayaadkii Kitaabka (Quraanka),
Waxaa lagaaga soo Dejiyay xagga Ee-
bahaa waana Xaq Dadka Badankiise
ma Rumaynin.

2. Eebe waa kan koryeela Samoo-
yinka Tiir La'aan aad Aragtaan Mar-
kaas ku istiwooday Carshiga, Sakhi-
rayna Qorraxda iyo Dayaxa Dham-
maana waxay ku socdaan Muddo
magacaaban, Eebaa maamula amarka
Caddeeyana aayaadka Inaad la ku-
lanka Eebihiin yaqiinsataan.

■v>3UL

3. Eebe waa kan Fidiyay Dhulka
Yeelayna Dhexdiisa buuro, iyo wabiyo
Midho kastana ka yeelay Dhexdiisa

329

Suurat Ar-Racd

juz' 13 mmum

tM\%&

laba nooc Wuxuuna ku Dadaa Habeen- ^

kii Maalinta, Arrintaasna Calaa- M^-A

mooyin yaa ugu Sugan Ciddii fikiri.

Suuradaha lagu Billaabay Xarfahaas oo kale waxay ku tusin Sida Eebe Quraanka Ugu gargaaray iyo

xaqa iyo Waynida Quraanka, Aayadahanna waxay ku Tusin in Quraanku xaq Eebe soo Dejiyay yahay,

inkastoo Dadka badankii Rumaynin, Ilaaha Quraanka soo Dejiyayna waa kan koryeelay Samooyinka

tiir La'aantiis.

Kuna istiwooday carshiga si u cunanta hallayn la'aan iyo u ekaynsiin la'aan Sahlayna Qorraxda iyo

Dayaxa,muddo ay ku socdaana uyeelay,Amarkana isagaa Maamula, Caddeeyana Aayaadka inaad la

kulanka Ilaahiina rumaysaan, waana Kan Dhulka fidiyay,buuro, wabiyo, iyo Nooc kastoo midha ahna

yeelay, Habeenka iyo Maalintana isku badala si ay Calaamo ugu Noqoto ciddii Fikiri.

Taasina waxay ku Tusin in Eebe Maamulo Adduunka sare iyo Hoosaba, Awooddiisuna wax la Qiyaasi

karo Ahayn,Mudanna cibaado Dhaba iyo Aqoonsi. Ar-Racd (1-3).

4. Dhulka waxaa ah Goosinno daris
ah (isku dhaw) iyo Bustaan Cinaba iyo
Beer iyo Timir oo Mataano ah iyo
kuwo aan Mataano ahayn, laguna
Waraabiyo Biyo kaliya Waxaana ku
kala Fadilaynaa (Wanaajinaynaa) qaar
qaarka kale Cunnada (Dhadhanka)
Arrintaasna Calaamaa ugu Sugan Cid-
dii Wax kasi.

5. Haddaad yaabtana waxaa Yaaba
Hadalkoodii Ahaa ma Markaan
noqonno Carro yaa Markaas Abuur
Cusub (Nala abuuri) Kuwaasi waa
kuwa Ka Galoobay Eebahood waana
Kuwa Luquntooda la Yeelay Katii-
nado waana kuwo Naarta Ehelkeeda
ah Kuna Dhex waari.

6. Waxayna kaa Dedejisan Xumaan
wanaag ka hor Iyadooy Tagtay Hor-
tood tusaalayaal (ciqaabeed) Eeba-
haana waa u danbi Dhaafaha dadka
iyagoo Dulmi ku sugan Eebahaana waa
Ciqaab darane.

&l&/&^$*&& &>l

Aayaduhuna waxay ka warrami Qudrada Eebe iyo Awooddiisa iyo Midhaha isu Dhaw ee Biyo kaliya ka
waraaba Hadana kala Duwanyahay Dhadhankoodu, Midabkoodu, adaygga, Jileeca,waynida, yaraanta,
Waxaasoo Dhanna waxay ku tusin Awoodda iyo Maamulka Eebe ay Kuwaano Qaadan Ciddii wax kasi,
Yaan ilaahay ahayn oo saas Yeeli kara, Away kuwii Caqli xumaa ee lahaa Dabeecadbaa wax Fasha, waa
layaab Waxaase la yaab isna ah inay Gaaladu Cuslaystaan in Markay Dhintaan oy Carro Noqdaan La
soo celin markale, Kuwaasu waa kuwa Eebe Ka gaaloobay ee luqunta Laga xidhi waana Kuwo ku waari,
ee dadajista Ciqaab iyo Dhibaato Wanaag ka hor, Hortoodana waxaa ahaa wax lagu waano qaato oo
Ciqaaba, Eebase wuu isaga Danbi Dhaafaa iyagoo Dulmi fali, Ciqaabtiisuna way darantahay. Rasuulka-
na (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Saamaxa Eebe la'aantii iyo Dhaafi-
ddiisu cidna Nolol Kuma xasisheen, Ciqaabtiisuna hadayna Jirin cid Kasta Way Talo saaran lahayd.
Waxaa wariyay Ibnu abii Xaatim, Saas Darteed waa in La waano qaato Wanaaggana lagu dadaa-
lo,Xaaraantana laga fagaado. Ar-Racd (4-6).

330

Suurat Ar-Racd

j uz < 13 tmmm

tMVi&

7. waxay dheheen kuwii gaaloobay
maxaa loogu soo Dejin waayey korkiisa
Aayad xagga Eebihiis ka timid, adugu
waxaad uun tahay Dige cid kastana
waxay leedahay Hanuuniye.

8. Eebaa og waxay ku siddo uurka
Dhaddig kasta, iyo waxay Ilmo galleen-
nadu Nusqaamin, iyo waxay kordhin
(Dhicis iyo Shin) wax kastana Eebe ag-
tiisa Qaddar (Waqti) yuu leeyahay.

9. wuxuuna ogyahay wax maqan iyo
waxa jooga waana weyne ka sarreeya
(wax kasta).

1 0. waana isku mid kiinna qarsada ha-
dalka iyo kiinna la qaylya, iyo kii isqa-
riya habeenkii iyo kii Muujiya Maalin-
tii.

1 1 . wuxuuna leeyahay (Ruux kasta)
kuwo ku isbedela (Malaa'ig) oo
hortiisa iyo Gadaashiisa ah kuna dhaw-
ra amarka Eebe, Ilaahayna ma dooriyo
wax dad ku suganyahay intay ka doo-
riyaan waxa naftooda ku sugan, mar-
kuu Eebe la doono Dad dhibna wax ka
celin ma jiro,mana laha Eebe ka sokow
Gargaare.

il S^rf ^3 \'*£* ^yb4&\ } \J\ 1 \\ jL^jjil Ka

Waxbadan yey Gaaladii warsadeen Aayado Kibir iyo isla wayni darteed, Nabiguse waa uun u

Dige'cidkastana waxay leedahay Hanuuniye.

Tan kale Eebaa wax walba og, waxa Uurka ku jira, waxa dhicis noqon waxa Shin ku dhalan, wax walbana

Waqti bay ku leeyihiin Eebe agtiisa, wuuna ogyahay waxa maqan iyo waxa jooga, waana waynaha

sarreeya, waana isugu mid Eebe ciddii wax qarsata iyo tii Muujisa iyo tii Habeen la gabata iyo tii Maalin

Muujisata, ruux walbana Malaa'igbaa hortiisa iyo Gadaashiisa ku dhawrta ldinka Eebe, Sunnada Eebana

waa inaan cidna laga doorinin siday ku sugantahay haddayna doorinin waxa Naftoodu kusugan cidduu

Eebe xumaan la doonana wax ka celin ama gargaari ma jiro.

Waxaana sugnaaday in Malaa'igtu isukeen Beddesho Habeen iyo Maalin, saasayna u habboontahay in

xumaanta laga dhawrsado wanaagana lagu dadaalo, Eebana la cuskado. Ar-Racd (7- 1 1 ).

12. Eebe waa kan idin tusiya Hillaaca
cabsi gelin iyo rajo gelin darteed,
wuxuuna abuuraa daruurta cuius.

13. wuxuuna la tasbiixsadaa onkadku
Mahadda Eebe ku dheehan iyo
Malaa'igtuna (waxay la tasbiixsan)

!>*''>'

^A^^^^^^^^*^ J ^^f4--i l ->

331

Suurat Ar-Racd

juz< 13 tmmm

cmm

Cabsida Eebe, wuxuuna diraa Da-
na byo wuxuuna ku ridaa cidduu doo-
no, iyaguna waxay ku murmi Eebe isa-
goo ciqaabtiisu darantahay.

14. Eebe waxaa u Sugnaaday Baryo
(iyo Cibaado) Xaqa, waxa ka soo
hadhayna waxba uma ajiibaan (kuwa
baryi) sida mid ku fidiyey Gacmihiisa
Xagga Biyaha inay Afkiisa gaadhaan,
mana gaadhayaan, Baryada Gaala-
duna waxaan baadi ahayn ma aha.

15. waxaa Ilaahay u Sujuuda «u khu-
duuca» waxa ku sugan Samooyinka iyo
Dhulka Ogolaansho iyo Qasab iyo
Hooskooda aroor iyo Galbihiiba.

<; >> *■>'

Eebe waa kan awoodda badan ee Dadka tusiya Hillaac Cabsi gelin iyo Damac galin, Abuurana daruur
cuius, lana tasbiixsado Onkadku iyo Malaa'igtu dartiis, dirana danabyada cidduu doonana ku rida,
Gaaladuna waxay ku murmi Eebe isagoo Ciqaabtiisu darantahay, Eebana wuxuu mudan yahay Cibaado
Xaq ah isagaana baryo mudan, waxay baryi Eebe ka sokowna waxay la mid yihiin mux Gacmaha Biyaha
ku taagay inay soo gaadhaan Afkiisa mana suurowdo, Gaalada baryadeeduna waa Baadi wax kama
jiraana, waxa Cirka iyo Dhulka ku suganna Eebay u Khuduucaan Ogolaansho iyo Qasabba oo cid
Abuurid, Doorsoon, Cudur, Geeri iyo Maamulka Eebe diidi karta ma jirto.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Haddaad Maqashaan
onkodka Eebe Xusa, kuma dhoco cid Eebe xusiye, waxaa wariyey Dhabaraani. Dhabtuna waa in Eebe
Xaq yahay, Nabiguna Xaq yahay, Diintuna Xaq tahay, Qiyaamo iyo Xisaab iyo Janno iyo Naarna wax
sugan yihiin lana rabo Darbasho iyo samo fal. Ar-Racd (12-15).

16. waxaad dhahdaa yaa ah Eebaha
Samooyinka iyo Dhulka, waxaadna
dhahdaa waa Eebe, waxaadna dhahdaa
ma yeelanaysaan Eebe ka sokow Awli-
yo (gargaarayaal) oon u hananayn naf-
tooda Nacfi iyo dhib midna, dheh ma
egyihiin Indhoole iyo wax Arke, mase
egyihiin Mugdiyo iyo Nuur mise waxay
u yeeleen Eebe Shuruko wax u Abuuray
sida Abuurka Eebe oo waxaa isaga
ekaaday Abuurkii, waxaad dhahdaa
Eebaa wax kasta Abuuray waana kali
awood badan.

17. wuxuu ka soo dejiyey Samada
Biyo waxaana la durduray waadiyo
Awooddood wuxuuna xambaartaa
daadku daadxoor sarraysa, waxay dab-
ka ku huriyaanna Doonid isku qurxin,

■

332

Suurat Ar-Racd

juz< 13 tmmm

o®sm

ama alaabo waxaa ah abuur la mida,
saasuuna Eebe ugu yeelan tusaale xaqa
iyo Baadilka, Xumbaduse way tagi iya-
doo ingagan waxa dadka anflcise
wuxuu ku nagaan dhulka, saasuuna
Eebe u yeelaa Tusaalayaasha.

Eebe mooyee Ilaah kale ma jiro, Cirka, Dhulka iyo Khalqiga dhammaanna Eebaa ahaysiiyey, mana
mudna cid kale in wax lala wadaajiyo, illeen waxba ma hantaane, mana sinna Mu'min iyo gaal, sidayna u
sinnayn indhoole iyo wax arke, iyo Mugdi iyo Iftiin, wax abuura abuurka Eebe oo kalena ma jiro, Eebaase
wax kasta abuuray,waana kali awood badan, isagaana roobka keena Togogana durduriya iyagoo xam-
baarsan xumbo sarreysa, sida xumbada birta, saasuuna Eebe ugu yeelaa Tusaale Xaqa iyo Baadhilka,
xumbaduse way tagtaa iyadoo ingagan waxa dadka anficise dhulkuu ku hadhaa, saasuuna Eebe wax u
tusaaleeyaa, arrintaasuna waxay ku tusin in Eebe Ilaaha xaqa yahay, inayna sinnayn Mu^min iyo Gaal,
Mugdi iyo Nuur, in Roobka Eebe keeno, in xumaantu baabi'i xaquna sugnaan, waana tusaale caddeyn
sida kala bixi Maalinta Qiyaame iyo Aakharo. « Allaha sahlo». Ar-Racd (16-17).

18. kuwa Eebahood ajiibay (Maqlay)
waxaa u sugnaaday wanaag (janno) ku-
waan ajiibin (maqlinna) hadduu u su-
gnaado waxa dhulka ku sugan dham-
maan oo wax la mida la jiro way isku
furan lahaayeen kuwaasna waxaa u
sugnaaday xisaab xun (daran) Hooy-
gooduna waa Jahannamo iyadaana u
xun gogol.

19. cid og in waxa lagaaga soo dejiyey
xagga Eebahaa uu xaq yahay ma la
midbaa mid indho la', waxaa uun
waantooma kuwa caqliga leh.

20. ee ah kuwa Oofiya ballanka Eebe
oon burininna ballanka adag.

<i<^

21 . ee ah kuwa xidhiidhiya waxa Eebe
faray in la xidhiidhiyo kana cabsada
Eebahood kana cabsada xisaab xun.

22. ee ah kuwa u samray doonid waji-
ga Eebahood dartiis, oogayna Sa-
laadda, kana bixiyey waxaan ku arzaa-
qnay qayb qarsoodi iyo muuqaalba,
raacsiiyana wanaagga xumaanta, ku-
waas cidhib flican yaa u sugnaatay.

333

Suurat Ar-Racd

juz< 13 mmm

c&sm

23. waxaana gali jannada cadnin iya-
ga iyo cidda suuban oo Aabbayaal-
kooda,Haweenkooda iyo caruurtooda,
Malaa'igtuna waxay uga soo gali irid
kasta.

24. iyagoo ku dhihi Nabadgalyo kor-
kiinna ha ahaato samirkiinna dartiis
waxaa wanaag badan cidhibta daarta
(Janno).

Wanaag fale wanaag iyo jannaa u sugnaaday illeen Eebuu maqlaye, kuwaan Eebe maqlinna waxa dhulka
ku sugan hadday leeyihiin dhammaan iyo wax la mida way isku furan lahaayeen Qiyaamada waxaana u
sugnaaday xisaab xun iyo Hooy cadaab, mana sinna cid og xaqnimada Quraanka iyo cid ka indho
la'waanaduna waxay anfacdaa kuwa caqliga leh ee oofiya cahdiga iyo Ballanka Eebe, ee xidhiidhiya waxa
Eebe faray in la xidhiidhiyo 00 Qaraabo iyo Dadka dhibaataysan iyo Xaqa Eebcxisaab xunna ka yaaba,
ee samra 00 u adkaysta cibaadada dar Eebe, Oogana Salaadda waxna bixiya Qarsoodi iyo muuqba,
waana kuwa cidhib flican iyo Jannada cadnin u sugnaatay iyaga iyo Ehelkooda Wanaagsan,
Malaa'igtuna meel walba way uga soo geli iyadoo salaami uguna bogaadin cidhibta flican, Rasuulkuna
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Kooxda jannada u hor gali waa
fuqarada kuwii dar Eebe u Hijrooday, Ilaaliya xuduudda Islaamka 00 xumaanta lagaga dhawrsado
isagoo dantiisii Laabta ku haysta wax u gudina jirin.. waxaa wariyey Imaam Axmed. Ar-Racd (18-24).

25. kuwa buriya Ballanka Eebe
adkayntiisa ka dib gooyana wuxuu fa-
ray Eebe in la xidhiidhiyo 00 fasaa-
diyana dhulka kuwaas waxaa u sugnaa-
day Lacnad iyo Guri xun.

26. Eebaana u fidiya rizqiga cidduu
doono kuna cidhiidhya (cidduu-
doono), waxayna ku farxeen gaaladii
Nolosha Adduunyo, mana aha nolosha
adduunyo Aakharo agteeda waxaan
maalmo lagu raaxaysto ahayn

27. waxay dhihi kuwii gaaloobay
maxaa loogu soo dejin waayey korkiina

Aayado Eebihiisa xaggiisa, waxaad
dhahdaa Eebe wuu dhumiyaa ciduu
doono (00 xaqa diida) wuxuuna u
hanuuniyaa xagiisa ciddii u noqota.

28. ee ah kuwa rumeeyey Xaqa kuna
xasishay Quluubtoodu xuska Eebe,
xuska Eebayna ku xasishaa Quluubtu.

-Mf \> '-'* "-"£<' '\'~"\\ \>**>*i

A ~-^ >

334

Suurat Ar-Racd

juz 4 13 mmm

iMim

29. ee ah kuwa rumeeyey xaqa falayna
carnal suuban waxaana u sugnaaday
khayr iyo Nicmo iyo Noqosho wanaag-
san.

cJ^v^ixL^U^LwC^ ly^U.

Aayadda hore kuwa ku xusan waa kuwa ka soo horjeeda Mu miniinta ee Buriya ballanka gooyana wuxuu
faray in la xidhiidhiyo Eebe, dhulkana fasaadiya oo xumaan iyo gaalnimo iyo dulmi ku maamula, kuwaas
lacnad iyo guri xun baana u sugnaaday, Awooddana Eebaa iska leh oo cidduu doonana Imtixaan ugu
waasiciya, kuu doona wax kaafiya siiya ama ku cidhiidhya, mana aha jeceyl iyo Nacayb midna, Gaalana
waxay ku farxaan adduunyada, Nolosha Adduunyana markii loo eego Aakharo iyo waxa Eebe u darbay
Mu'miniinta waa maalmo raaxo leh ee tegi, waxaana Xadiith ku sugnaaday: adduunyadu markii loo eego
Aakharo waa far bad la geliyey, bal ha eego wuxuu ka soo celiyey. wariye « Muslim ». Gaalana mucjiso
doonid iyo madax adayg waa caadadood, Ciddiise xaqa diida Eebaa sii dhumiya, tii hanuunka doontana
wuu hanuuniyaa, ee qalbigeedu ku xasisho xuska Eebe, Xusidda Eebaana Quluubtu ku xasishaa, Kuwaa
xaqa rumeeyey ee carnal fiican fala waxay heli Janno iyo Noqosho fiican, Rasuulkuna (Naxariis iyo
Nabaddgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Jannada waxaa ah geed uu socda kan saaran
hooskeed BoqoJ sano oosan goynayn. Waxaa wariyey Bukhaari. Wakaas xaqa Eebe iyo Awooddiisa, iyo
xaalka Adduun iyo kan aakhiro iyo wax qalbigu ku xasilo iyo Janno iyo wanaag iyo hanuun iyo baadi
ciddii caqli lehna way kala dooran. Ar-Racd (25-29).

30. saasaan kuugu dirray Ummad ay
tageen Ummado hortood inaad ku akh-
rido kaan kuu waxyoonay iyaguna
waxay ka gaaloobi Eebaha Raxmaana,
waxaad dhahdaa Eebe mooyee Ilaah
kale ma jiro, isagaana tala saartay
xagiisaana u noqon.

31. haddii Quraan dartiis buuro lala
kaxayn, ama lala goyn dhulka ama la-
gula hadli Dadkii dhintay (Wuxuu no-
qon lahaa Quraankan) amarkase Eebaa
dhammaantiis iska leh, miyeyanse
ogayn kuwa rumeeyey xaqu hadduu
Eebe doono inuu hanuunin lahaa Dadka
dhammaan kamana tagaan kuwii
gaaloobay (Xumaan) intay kaga dhac-
do Musiibo waxay faleen Darteed ama
degto meel ku dhaw guryahooda intuu
ka yimaaddo Yaboohii Eebe, Ilaah Ma
baajiyo ballanka.

32. waxaa lagu Jees Jeesay Rasuullo
kaa horreeyey markaasaan sugay kuwii
gaaloobay, ka dibna waan Qabtay ee

^^c^b<^o^« r ^^?>^^J

335

Suurat Ar-Racd

juz' 13 mmm

iMm

siday noqotay ciqaabtaydii (Way dar-
rayd).

Eebe wuxuu sheegay Nabiga Inuu u diray ummad ay ka horreeyeen ummado Rasuullo loo diray, si aad
ugu akhrido waxa laguu waxyooday,waxayna ka gaaloobi Eebaha Raxmaan,waxaad dhahdaa waa
Eebahay, Ilaahay mooyee Eebe kalana ma jiro, isagaanan talo saartay Xaggiisaana u noqon, u toobad
keeni, Eebana isagoo amaani quraanka wuxuu sheegay in haddii Kutubihii hore laga heli Kitaab Buuraha
meejooda ka kaxeeya ama dhulka lala Gooyo, ama dadkii dhintay lagula hadlo waxaa ka mudnaan lahaa
Quraankan, Amarka Eebaa dhammaantiis iska leh, miyeynase ogayn kuwii rumeeyey in hadduu Eebe
doono hanuunin lahaa Dadka dhammaan, Gaalana kama tagaan xumaanta inta kaga dhacdo Musiibo,
ama ay ku dhacdo meeja u dhaw Guryahooda intuu ka yimaado yaboohii Eebe oo ah guusha Islaamka,
ama Qiyaamada, Eebana ma baajiyo ballanka. Waxaa lagu jees jeesay Rasuullo kaa horreeyey waxaana u
sugay gaaladii markaasaan qabtay ee siday tahay ciqaabtaydii. Aayaduhuna waxay caddayn Rasuulni-
mada Nabiga, Kalinimada Eebe, Talasaarashadiisa, in isaga loo noqon, fadliga iyo Sharafta Quraanka,
Madax adaygga Gaalada, in la ciqaabi Eebana oofin ballanka. Ar-Racd (30-32).

33. cid ku ilaalin naf kastaa waxay
kasbatay (Eebe) ma la midbaa midaan
saas ahayn, waxayna u yeeleen Eebe
Shurako dheh magacaaba, mise
waxaad Eebe uga warramaysaan
waxaan joogin Dhulka, mise hadal
muuqaala, saas ma aha ee waxaa loo
qurxiyey kuwii gaaloobay dhagartooda
waxaana laga leexiyey Jidka, cid Eebe
dhumiyeyna ma laha wax hanuunin.

34. waxayna mudan cadaab nolosha
adduun,cadaabka aakhiraana daran
mana u sugna wax Eebe ka Ilaalin.

35. tusaalaha (Tilmaanta) jannada loo
darbay kuwa dhawrsada waa inay dhex
socdaan Wabiyaalkii, Cunnadeeduna
waa joogto iyo hooskeedu, taasina waa
cidhibta kuwa dhawrsada cidhibta gaa-
laduna waa Naar.

\'»*s

Eebaa wax walba ilaaliya oo daalacan, wax la midana ma jiro, iyo wax ku dhaw midna, Shurakada ay u
yeeleenna waa been ay magacaabeen oon joogin Dhulka iyo war muuqaalkiis, mase Eebay uga warrami
Khalqigiisa kuwaas wuxuu shaydaan u qurxiyey dhagartooda, jidka Xaqa ahna waa laga awday, wax
toosinna ma helaan, waxayna mudan Cadaab adduun iyo mid ka daran oo Aakhiro, wax Eebe ka
dhawrina ma jiro, Jannada loo darbay Mu'miniinta dhawrsatana waa in Wabiyaal dhex socdaan Cunnadee-
da iyo hooskeeduna Joogto yahay, waana cidhibta kuwa dhawrsada, sida Naartu u tahay cidhibta
Gaalada. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wax badan yuu fasiray Aayada-
ha Jannada ka warrami oo tilmaamay inay Nicmo ku dhantahay, xumaanna ka fogtahay, lagana dhima-
nayn, dhib iyo rafaadna lahayn, ciddii caqli lehna waa inay u darbato, una guuro, una galab caraabo, una
kallaho cid guurtayna way gaadhaa Maqsadkeeda, haddiise lagu khaldamo dhalanteed iyo bildhaanta
Adduun waa uun khasaare iyo halaag . «Eebe ha na toosiyo». Ar-Racd (33-35).

336

Suurat Ar-Racd

Juz' 13

c&sm

36. kuwaan siinnay Kitaabka waxay
ku farxaan waxa lagugu soo dejiyey,
xisbiyada waxaa ka mida kuwo diidi
Qaarkiis, waxaad dhahdaa waxaa uun
lay faray inaan caabudo Eebe una sha-
riig yeelin, xaggiisaan u yeedhi xaggii-
saana u noqon.

37. saasaana kuugu soo dejinnay xu-
kun Carabi ah, haddaad raacdo hawa-
doodana intuu cilmi ku soo gaadhay ka
dib, kama helaysid xagga Eebe gar-
gaare iyo dhawre.

38. waxaan dirray hortaa rasuullo
waxaana u yeellay Haween iyo caruur,
Rasuulna Mucjiso lama imaan karo
idimka Eebe La'aantiis, muddo kas-
tana way Qorantahay.

39. Eebana wuu tiraa wuxuu doono
wuuna sugaa, Agtiisana waxaa ah Loo-
xul maxfuudka.

<1aJlZ\ JaJj L^P lS*o- 4lJy I CAJ, JO j

z£^=> fi$S&$$i

SXiA/^W

>*'• > *~

Kuwii Ehelu Kitaabka ahaa Qaarkooda rumeeyey Nabiga iyo Xaquu la yimid way ku farxayeen, inkas-
too koox ka mida ay diidi xaqa Qaarkiis, Nabigana waxaa la faray inuu Eebihiis uun Caabudo xaggiisana
ugu yeedho Dadka illeen xaggiisaa loo noqone, saasaana loogu soo dejiyey Quraan Carabi ah, ciddii
raacda ha wo dad oo xun iyagoo u cilmi leh kama helayo xagga Eebe gargaare iyo ilaaliye midna. Inuu
Eebe diro Rasuulna waa Jid Eebe oo horreeyey waxayna yeesheen Xaas iyo caruur, illeen waa Bani
Aadame, Rasuul Mucjiso la imaan karana ma jiro idimka Eebe la'aantiis, wax kastana waqti go'an yuu
leeyahay, wuxuu rabana Eebe wuu tiraa, wuxuu doonana wuu sugaa, Agtiisana waxaa ah Looxul
maxfuudka.

Taasina waxay ku tusin in ciddii Cilmi iyo Caqli leh ay rumayn Nabiga iyo Quraanka, iyo in Eebe kaliya la
caabudo, looguna yeedho dadka, ciddii xaqa ka leexata ayan gargaare heleyn, in Rasuulladu dad yihiin oy
wax cuni waxna guursan waxna dhalaan, in Mucjisadu xagga Eebe ka timaaddo, in wax walba muddo
leeyahay, in Eebe wuxuu doono tiro kuu doonana sugo. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Ruuxa waxaa Rizqiga looga Hoojiyaa Dambi dartiis, Ducaduna
Qaddarkay wax ka tartaa, Cimrigana waxaa siyaadiya samo fal. waxaa wariyey Axmed,Nasaai iyo kuwo
kale. Ar-Racd (36-39).

40. haddaan ku tusinno qaar waxaan
u yaboohi (oo dulli ah waa saas) had-
daanse ku Oofsanno waxaa uun kor-
kaaga ah Gaadhsiin Anagana waxaa
na saaran inaan xisaabinno.

Sc^3j^ij\ Ijb J\X> l£ JJ \j**> ^Uj> \*o\j

^\dL\^y^\t&Q>&

41. miyeyna arkayn inaannu uga
imaan dhulka darfaha anagoo nus-
qaamin furid (ama Abaar) Eebana wuu

luilj ^>)Jb\j* \J&jp}i \J}fcv>\ \j^p>j\

337

Suurat Ar-Racd

juz 4 13 mmm

mwm

xukumi,wax burinna ma jiro xukun-
kiisa, waana midkay deg deg tahay
xisaabtiisu.

42. waxaa wax dhagray kuwii ka
horreeyey Eebaase abaal maris (Dha-
gar) iska leh dhammaan,wuxuuna
ogyahay waxay kasban naf kasto, wa-
xayna ogaan Gaaladu cidday u ahaato
cidhib fiican.

43. waxayna dhihi kuwii Gaaloobay
ma tihid Rasuul, waxaad dhahdaa
waxaa marag ugu filan dhexdeenna
Eebe iyo cidda agteed ogaanshaha
Kitaabku yahay.

(Nabiga Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) dhib ma saarra hadduu Eebe Ciqaabo
Gaalada intuu Nabigu Noolyahayna waa wanaag, hadduu ka hor Oofsadana waxaa iron Nabiga Saaran
Gaadhsiin, Eebana Xisaabtooda, Wuuna u gargaaray Eebe Rasuulkiisa, Gaaladiina jabiyey isagoo Nool,
waxaana u muuqatay in Dhulka Darfaha laga soo Nusqaaminayey oo Islaamku ka adkaanayey Gaalni-
mada, Xukunkana Eebaa iska leh, wax xukunkiisa ka daba hadli karana ma jiro, xisaabtiisuna way deg
degtaa, dhagarna waa shaqada Gaalada ama ha horreeyeen ama ha dambeeyeene, Eebaase dhammaan
abaaJ marin iska leh oo ka jaasiin, Gaalana mar umbay ogaan cidda cidhibta fiican u hadho, waxayba ku
af adeygeen inay Nabiga Beeniyaan kuna dhahaan ma tihid Rasuul, maxaase looga baahanyahay
maraggooda,waxaa marag ugu filan Eebihiis iyo ciddii Cilmi leh oo rumeysan Nabiga oo Ehelu Kitaabkii
ah.

Suuradduna waxay ku dhamaatay Dhagarta gaalada xumideeda, in xaqu sarreyn, in cidhib fiican Musli-
miintu heli, in Rasuullada Eebe soo diray maragna ugu filanyahay. Ar- Racd (40-43).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

1. xarfaha hore oo kale waa la soo
sheegay macnahooda, kanna waa Ki-
taab aannu kugu soo dejinnay inaad
kaga bixisid dadka mugdiyada xagga
Nuur idamka Eebehood iyo jidka
Eebaha adkaada ee la Mahadiyo.

2. Ilaaha iska leh waxa Samooyinka
iyo Dhulka ku sugan, halaagna waxaa
mudan Gaalada cadaab daran xaggiis.

338

Suurat Ibraahiim

juz 4 13 mmm

&&&{$&

3. oo ah kuwa ka jecel nolosha ad-
duun Aakhiro oo ka leexiya (Dadka)
Jidka Eebe lana dooni Qallooc, kuwaa-
suna waxay ku suganyihiin Baadi fog.

4. Rasuul kuma dirro waxaan Afka
Qoomkiisa ahayn si uu ugu caddeeyo,
wuuna baadiyeeyaa Eebe cidduu doono
inta xaqa loo caddeeyey ka dib, wuuna
hanuunin cidduu doono, waana ad-
kaade falsan.

Quraanka Eebaa ku soo dejiyey Nabiga Muxameda (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
inuu dadka mugdiga iyo jahliga kaga saaro oo Nuur iyo jidka toosan ee Ilaahay u saaro, illeen Eebaa
Awood lehe, lana mahdiya, lehna Cirka iyo Dhulka waxa ku sugane, halaag iyo ciqaabna waxaa mudan
gaalada Adduun ka doortay Aakhiro oo Jidka Eebe Dadka ka leexiya doonina Qalloociisa iyo xumaantii-
sa, kuwaasuna waa kuwa baadi fog ku sugan, xigmada Ilaahayna waxay keentay in Rasuul kasta lagu
bixiyo Afka Qoomkiisa si marka hore iyaga loo gaadhsiiyo markaas u faafto Diintu, mana keenin
xigmada Eebe in Afkasta lagu diro maxaa yeelay Afafku way badanyihiin, Saasaana Nabigeenii loogu
Bixiyey Luuqada Carabiga oo cidkastoo Muslima iyo Caalamkaba laga rabo inuu barto.
Rasulkana waxaa saaran u caddeyn xaqa, Dadkana waxaa saaran rumeyn, Eebana wuu xisaabin cid
kasta waxay beeratay Khayr iyo Shar. Ibraahiim ( 1 -4).

5. waxaan la dirray (Nabi) Muuse
Aayaadkannaga bixi Qoookaaga
Mugdiyada xagga Nuurka, kuna waani
«xusuusi» Nicmooyinkii Ilaahay arrin-
taasna Aayaadbaa (Calaamooyin)
ugu sugan samir badane, shugri badan
dhammaantiis.

6. iyo markuu Nabi Muuse ku yidhi
Qoomkiisa xusuusta Nicmada Eebe
korkiinna markuu idinka koriyey Col-
kii Fircoon iyagoo idin dhadhansiin ca-
daab (Daran) Xun oo gawrici Wila-
shiinna oo dayn Gabdhihiinna (Dul-
laysi) arrintaasna waxaa ku sugnayd
Balaayo (Imtixaam) Eebihiin oo wayn.

7. iyo markuu Eebehiin ogaysiiyey
haddaad shugridaan waan idiin kor-
dhin, haddaad gaalowdaanna cadaab-
kaygu waa daranyahay.

<wU

Io>jlL)

339

Suurat Ibraahiim

juz' 13 mmm

fcg$M

^^d^^^i^S^Sj^^s^y'^

*rCvti^&

8. wuxuuna yidhi (Nabi) Muuse had-
daad Gaalowdaan idinka iyo waxa ku
sugan Dhulka dhammaan Eebe waa
Hodan mahadsan.

Eebe wuxuu la diray Nabi Muuse Sagaal Mucjiso si uu Qoomkiisa mugdiga uga saaro Nuurkana u tusiyo,
kuna wacdiyo isagoo xusuusin Nicmooyinkii Eebe, waana arrin calaamo u ah ciddii samir iyo shugri
badan. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Amarka Mu'minku
waa la yaab, wax kastoo Eebe u keeno waa u khayr, dhib hadduu ku dhaco wuu ku samraa Khayrbayna u
noqotaa, haddii wanaag soo gaadhana wuu ku shugriyaa Khayrna way u noqotaa.« Waa xadiith saxiixa».
Nabi Muusana wuxuu xusuusiyey Qoomkiisii s ida Eebe ugu Nicmeeyey ugana koriyey Fircoonkii
dullaystay ee Wiilasha laynaayey Gabdhahana dullaysanayey, waxayna ahayd Imtixaam wayn, Eebana
wuxuu dadka ogaysiiyey in Ciddii ku shugridana uu u kordhin Nicmada, tii ka gaalowdana cadaabka
Eebe daranyahay, dhammaan hadday dadku gaaloobaanna Eebe waa Hodan Mahadsan, umana baahna
taakulayn iyo gacansiin, waxaase kaalmo u baahan miskiinkaa dadka ah ee haddana markuu ladanyahay
wax isbidi. Ibraahiim (5-8).

9. miyuuna idin soo gaadhin warkii
kuwii idinka horreeyey (oo ah) Qoom-
kii Nabi Nuux, Caad, Thamuud, iyo
kuwii ka dambeeyey, ma oga (Tira-
dooda) Eebe mooyee, waxayna ula yi-
maadeen Rasuuladoodii xujooyin wa-
xayna ku celiyeen Gacmahooda Af-
kooda (Way beeniyeen) waxayna dha-
heen anagu waan ka gaalownay waxa
laydinku soo diray annaguna sha-
kibaan kaga sugannahay waxaad noo-
gu yeedhaysaan xaggiisa oo daran.

10. waxay dheheen Rasuuladoodii ma
Eebaa shaki ku jiraa ee abuuray
Samooyinka iyo Dhulka idiinkuna
yeedhi inuu idinka dhaafo dambiya-
diinna dibna idiin dhigo tan iyo muddo
magacaaban, waxayna dheheen idinku
ma tihiin waxaan bashar (Dad) nala
mida ahayn, waxaadna doonaysaan
inaad naga leexisaan waxay caabudi ji-
reen Aabbayaalkanno noo keena xujo
cad.

11. Rasuulladii waxay dheheen an-
nagu ma nihin waxaan dad idin la mida
ahayn, Eebaase ku mannaysta (khayr)
cidduu doono oo addoomadiisa ka
mida, xujana idiinma keeni karro idin-
ka Eebe mooyee, Eebe uunna ha tala
saarteen Mu'miniintu.

~Jb Juo ot <Zl-Jj-& 'J -Zf-D f^-^J

l^ij*i

51 ^j^\s^^^^>j^\

340

Suurat Ibraahiim

juz 4 13 tmmm

&&&)$&

12. maxaanaan u talo saaranayn Eebe
isagoo nagu hanuuniyey Jidkannaga,
waana ku samraynaa waxaad nagu
dhibaysaan Eebe uun ha talo saarteen
kuwa talosaaran (Cid).

Ill) JUb jSj ^l^jJ===>yJ^ 1 UJ UJ

Wax badan yuu Eebe ka warramay ummadihii hore iyo waxa ku dhacay si loogu waano qaato, wayna
badnaayeen, Nabiyadii iyo Xaqiina waydiideen, iyagoo shakiyey xaqa, Rasuuladuse waxay u sheegeen
inaan Eebe iyo xaqu shaki lahayn, see loo shakin Eebaha Cirka iyo Dhulka iyo wax kasta oo khalqi ah
Abuuray, runtii waxaa shakin Eebe iyo Abuurkiisa gaalada liita ee jecel inay xumaanta dabaashaan si aan
waxna u celin, Eebe dadka wuxuu ugu yeedhi dambi dhaaf, wuxuuna u yeelay waqti magacaaban, mana
haboona in gaaladu xujaystaan in Nabiyadii dad la mida yihiin kana leexin waxay Aabbayaalkood
caabudi jireen, Rasuuladuse waa dad Eebaase ku mannaystay waxyi iyo suubanaan, waxay la imaan
karaanna ma jiro idin Eebe la'aan tiis, Eebaana cid la talo saarto ah, Mu'miniinta iyo Rasuuladuna isagay
talo saartaan illeen isagaa hanuuniyey jidka toosanna ku tusiyey, waana in lagu samro oo loo adkaysto
dhibka xaqa dartiis kugu gaadhi adoo isku dayi inaad si flican isaga reebtid,Eebayna Mu'miniintu talo
saartaan. wakaas xaqii iyo wanaagii,maxayse hayaan gaalada xaqa diidaysa ee Beenaalayaasha ah waxba.
Ibraahiim (9-12).

13. waxay ku dheheen kuwii gaa-
loobay Rasuulladoodii waxaynu idinka
bixin dhulkannaga ama waxaad ku soo
noqonaysaan (soo galaysaan) diin-
tannada, wuxuuna u waxyooday Eeba-
hood inuu halaago daalimiinta.

14. dajinna idinka dhulka kuwaas ka
dib, arrintaasna waxaa heli ciddii ka
cabsata la kulankayga oo ka cabsata
gooddigayga.

15. wayna gargaar dalbeen waxaana
khasaaray kibir badane madax adag
dhammaantiis (xaq diid)

16. waxaana ka horraysa jahannamo
waxaana laga waraabin Biyo carow ah
(Dhaacaanka Ehelu Naarka).

17. wuuna ku margan mana ka de-
gay o wuuna uga imaan Mawdku (Gee-
ridu) meel kasta, mana dhimanayo,
gadaashiisna waxaa ah cadaab adag.

1 8. kuwa ka gaaloobay Eebahood wu-
xuu la midyahay camalkoodu dambas
ku darraatay «ku dhacday» dabayli
maalin dabayl dhabasho daran, kama

341

Suurat Ibraahiim

juz' 13 mmm

&m.m

karaan (helaan) waxay Kasbadeen
waxba, kaasina waa baadida fog uun.

Siday caadada gaaladu tahay had iyo jeer waxay ku haddidijireen Rasuulladii inay dhulkooda ka eryi ama
ay soo geli Diintooda, waxaad moodaa inay dhulka iyaga kaliya leeyihiin dhabtuna waa in dhulka Eebe
leeyahay ugana raalli yahay inay ku noolaato ciddii cadaalad iyo Isiaanimo ku fulin oyan gaaladu lahayn
say sheegi, daalin waa la halaagi waxaana u hadhi dhulka Ciddii Eebe ka yaabta, Rasuulladii iyo gaaladu-
ba way gargaar warsadeen,waxaase khasaari ciddii kibir badan oo xaqa iskala wayn Galinacadaab daran
oon geeri iyo nolol midna ahayn, gaalada camalkeeduna waa sida dambas dabaylu qaadday oo waxba
kama helaan, waxayna ku suganyihiin Baadi fog. Waxaa Abii umaamo laga wariyey in Nabigu Yidhi
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) in Biyo Naareed loo soo dhawayn gaalka oo uu nici
wajiga iyo madaxana ka gubi markuu cabbana Xiidmuhu soo daadan.
Waxaa sheegay Imaam Axmed. Eebe ha naga koriyo Naarta. Camalbaase loo baahanyahay.
Ibraahiim (13-18).

19. miyeydaan arkayn in Eebe u abuu-
ray Samooyinka iyo dhulka xaq, had-
duu doonana idin tagsiin karo lana
imaan karo khalqi cusub.

20. arrintaasina Eebe kuma adka.

21. waxayna dadku u soo bixi Eebe
markaasay ku dhihi kuwii «raaci-
yadda» ahaa kuwii madaxda ahaa ana-
gu idinkaan idin raacaynay ee wax ma
nooga taraysaan cadaabka Eebe,
waxayna dhahaan hadduu Eebe na
hanuuniyo waan idin hanuunin lahayn,
waa isugu mid korkeenna haddaan
argagaxno ama samirnno (adkay-
sanno) ma helayno fakasho.

22. wuxuuna dhahaa shaydaankii
marka amarka la xukumo, Eebe wuxuu
idiin yaboohay yabooh xaq ah anna
waan idiin yaboohay waana idinku bee-
niyey, wax xujo ahna idinkuma lahayn
oon ahayn inaan idiin yeedhay ood i
maqasheen ee hay dagaalina ee dagaala
naftiinna anuguna idiinma gargaari
karo idinna iima gargaari kartaan, anu-
gu waan diiday waxaa ila wadaajiseen
horay daalimiintuna waxay mudan ca-
daab daran,

» <• y *s

*£«* " -it il-i^

<p ^iu^^J^oij^

342

Suurat [braahiim

juz' 13 tmmm

fe£$\%&

23. waxaana la gelin kuwii rumeeyey
xaqa oo carnal fiican falay Jannooyin
ay socoto dhexdeeda wabiyadii iyagoo
ku dhex waari idanka Eebe dartiis soo
dhawayskooduna dhexdeeda waa sa-
laan.

Dadkoo dhan Eebey hor imaan Qiyaamada, waxaana is dagaali oo murmi Madaxdii xumayd iyo raa-
ciyaddoodii oo ay raaciyaduu dhihi idinkaa na dhumiyey ee wax ma noo taraysaan, iyana ugu jawaabi
inayan waxba u tarayn, hadday argagaxaan iyo hadday adkaystaanna isku mid tahay wax u gargaarina
ayan helayn, waxaana la xidhiidhiyey iyaga iyo shaydaan oo isna marka dadka la kala xukumo u sheegi
kuwuu dhumiyey in Eebe dhabta u sheegay isna been u sheegay wax xooga ama xujo ahna uusan u haysan
saasna warkiisii ku maqleen, ee haysdagaaleen iyagu ee yeyna dagaalin isaga waxna isuma tari karaan,
wuuna kaga baxay warkoodii, gaalna cadaab daran baa u sugnaaday, mu'miniintana waxaa la gelin
jannooyin khayr ku dhanyahay ay ku waari dhexdeedana ay salaan iyo Nabadgalyo kala kulmi. saasayna
u muuqataa sidayisudagaaliisunacanaanan Madaxdiidhumisaydadkeedaiyodadkeeydhumiyeen,iyo
siduu shaydaan khudub ugu akhrin kuwuu dhumiyey. Shacbi wuxuu yidhi : Wuxuu ka khudbayn Qiyaa-
mada dadka hortooda. saas darteed waa inaan cidna lagu raacin xumaan laga digtoonaado Shaydaanka
Jinniga iyo kan insigaba,Eebana aan lagaa dhex marin si aad u liibaanto. Ibraahiim (19-23).

24. ma ogtahay sida Eebe ugu yeelay
Tusaale kalimada (Erayga) Fiican sida
Geed wanaagsan oo xididadeedii dhul-
ka ku suganyihiin laamaheediina sa-
mada(korjiraan).

25. oo siisa (Bixisa) Cunnadeeda
Waqti kasta idanka Eebaheed dartiis,
wuuna u yeelaa Eebe tusaalayaal Dad-
ka inay waantoomaan.

26. Kalimada (Erayga) xunna (Gaal-
nimada iyo xumaan ta) waxay la mid ta-
hay geed xun lagana rujiyey dhulka
korkiisa oon sugnaan lahayn.

27. wuxuu ku sugaa Eebe kuwa ru-
meeyey xaqa Erayga sugan(asha-
haadada iyo xaqa) Nolosha adduun iyo
Aakhiraba wuxuuna dhumiyaa daali-
miinta, wuxuuna falaa Eebe wuxuu
doono.

28. ma ogtahay kuwa ku badelay Nic-
maddii Eebe Gaalnimo, Dejiyeyna
qoomkoodii guri halaag.

29. Jahannamayna gali meel lagu
sugnaadana iyadaa u xun (Jahan-
namo).

oJ3 JjiTl \pC. ^iiSiog

343

Suurat Ibraahiim

juz 4 13 mmm

&^Kli^

30. waxayna u yeeleen Eebe shariig
inay ka dhumiyaan jidkiisa, waxaad
dhahdaa raaxaysta ahaanshihiinnu waa
Naare.

XSS't -it*.

Hadal fiican iyo xaqu wuxuu la mid yahay geed fiican oo midho badan waqti kastana cunno laga helo, tan
xunna waxay la mid tahay geed xun oon sugnayn waxna laga helayn, hadalka fiicanna waxaa u horreeya
ashahaadada waxaana soo raaca hadal kasta oo khayra, kan xunna waa gaalnimo iyo dambi iyo dhib
muslim, Eebana wuxuu Mu'miniinta ku sugaa Adduun iyo aakhiraba hadalka sugan ee xaqa ah, waxaana
Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ka Sugnaaday Xadiithyo badan oo ka warrami
su'aasha qabriga iyo sida Mu'minka Eebe u waafajin xaqa una dhihi Eebahay waa Ilaahay, Diintaydu
waa Islaam, Nabigaygu waa Muxammed, markaas loo Nicmayn, Daalimiintase wuu dhumiyaa oo gafsiiyaa
xaqa illeen iyagaa ka jeedsadaye, Eebana wuxuu doono yuu falaa, wax ka xun ma jiro kuwa ku badasha
Nicmada xaqa iyo Wanaagga gaalnimo iyo xaq diiddo, Dadkoodiina dejiya una horseeda guri halaag iyo
Jab, iyo Jahannamo iyo meel daran, una yeela Eebe shurako iyo wax lala caabudo xaq darrana arrinkiisa
lagu raaco, Ibnu cab baas wuxuu yidhi :

Gaaladoo dhan yaa loola jeedaa oo Eebe wuxuu ku soo diray Nabiga Muxamada Naxariis iyo Nicmo,
ciddii ogolaatana oo ku mahdisa Eebana Jannay mudan, tii diidana ciqaabay mudan iyo cadaab. Cumar
Binu Khadhaab waxaa laga wariyey: Waa labadii dambiilayaal ee Qureesh Binu Muqiira iyo Binuu
Umaya, Binu Muqiirase waxaa la halaagay Maalintii Badar, Binu Umayase waxaa loo raaxeeyey muddo.
rbraahiim (24-30).

31. ku dheh addoomadayda rumeeyey
(Xaqa) ha oogeen salaadda hana ka
Nafaqeeyeen waxaan ku arzaaqay qar-
soodi iyo muuqba ka hor imaatin Maa-
lin aan gadasho iyo saaxiib jirin (qiyaa-
mada).

32. Eebe waa kan Abuuray samoo-
yinka iyo dhulka kana soo dejiyey sa-
mada Biyo kuna soo bixiyey midho
rizqigiinna dartiis, idiinna sakhiray
doonta inay ku socoto badda amarka
Eebe idiinna sakhiray Wabiyada.

33. idiinkuna sakhiray Qorraxda iyo
Dayaxa si joogta ah idiinna sakhiray
habeenka iyo Maalinta.

34. idinkana siiyey wax kastood war-
sataan, haddaad tirisaanna Nicmada
Eebana ma koobi Kartaan, dadse waa
dulmi badane gaalnimo badan.

35. xusuusta markuu Nabi Ibraahim
yidhi Eebow ka yeel baladkan (Maka)
Aamin igana dheeree ani iyo caruur-
tayda inaan caabudno Sanamyada.

344

Suurat Ibraahiim

juz' 13 mmm

8&&\%&

36. Eebow waxay dhumiyeen wax ba-
dan oo ciddii i raacdana waa iga mid tii
i caasidana adaa dambi dhaafe naxa-
riista ah.

.Vl>

Eebe wuxuu faray Addoomadiisa daacadiisa, Salaad, wax bixin qarsoodi iyo muuqba Qiyaamaha ka hor
illeen wax gadasho, Ganacsi iyo saaxiibtinimo ma jirtee, Eebaha mudan cibaadadaasna waa kan abuuray
Cirka iyo Dhulka kana soo dejiyey cirka Biyo cunno soo saara, una sahlay dadka markabka, Qorraxda,
Dayaxa, Wabiyada, Habeenka iyo Maalinta iyo wax kastooy u baahanyihiin, siiyana addoomadiisa
waxay warsadaan, Nicmada Eebe ee xaq rumeyn, Caafimaad, caqli, cilmi, rizqi iyo kuwo kale ee badan
lehna wax tiro lagu koobi karo ma aha ee waxaa loo baahanyahay in lagu mahdiyo Eebe daacadiisa,
wanaagga iyo khayrna loogu dhaqmo, illeen caadada dadka waxaa ka mida dulmi iyo xaqdiidnimo.
Aayadaha dambe waxay ka warrami in Nabi Ibraahim Eebe ka baryey inuu Maka ka yeelo balad Aamina
kana fogeeyo isaga iyo Caruurtiisaba inay sanam caabudaan illeen dad badanbaa ku dhumaye, in
Nicmada Eebe lagu shugriyana waa Waajib. Abii Dardaa waxaa laga wariyey: Ruuxaan Aqoonsan
Nicmada Eebe korkiisa Cunno iyo cabbid mooyee waxaa yaraaday Camalkiisa waxaana soo dhawaaday
cadaabkiisa. Carnal fiican, dad anfac, xaq u yeedhid iyo wanaag yaa lagu mutaa gudashada shugriga
Eebe. Ibraahiim (31-36).

37. Eebow waxaan dejiyey caruur-
taydii (Qaar) tog aan beer lahayna ob
ah Baydkaaga sharafta leh agtiisa Ee-
bow inay Oogaan salaadda ee ka yeel
Quluubta dadka tii u iilata xaggooda
kuna arzaaq midho inay shugriyaan.

\Oy

38. Eebow adugu waxaad ogtahay
waxaannu qarin iyo waxaannu Muujin,
kamana Qarsoona Eebe waxba samada
iyo dhulka (midna).

39. mahad Eebaa iska leh ee ah kan i
siiyey anoo wayn Ismaaciil iyo Isxaaq
Eebahayna waa maqlaha baryada (ajii-
be).

40. Eebow iga yeel mid ooga salaadda
aniga iyo caruurtayda Eebow Aqbal
baryadayda.

41. Eebow ii dambi dhaaf ani iyo
Labadaydii Waalid iyo Mu'miniinta
Maalinta ay kici xisaabtu (Qi-
yaamadu).

<3^j J <y j 5^waJ '^-^» c^*^- 1 <-t>j

345

Suurat Ibraahiim

juz< 13 mmm

&&&[$&

42. ha u malayn in Eebe halmaan-
sanyahay waxay fali daalimiintu,
wuxuu uun dib ugu dhigi maalin ay
taagmi dhexdiisa indhuhu.

43. oyna deg degi oo madax kor yeeli
oosan soo noqonayn aragoodu (taagmi
indhuhu) Quluubtooduna oy madhan-
tahay«cabsi darteed».

>SfUi

A*&

Qp *\j* rr-^J

Aayadaha hore waxay aad ula xidhiidhaan Aayadihii ka horreeyey, wuxuuna Nabi Ibraahim Eebe ka
baryey inuu quluubta dadka u soo jeediyo xagga baydkiisa uu ag dejiyey Caruurtiis isagoon beer la
hayn, wuxuuna ka baryey inuu ku arzaaqo midho si ay cibaadada u gutaan kuuguna shugriyaan, Eebana
waa ka aqbalay oo waxaa muuqda in Maka balad Nicmo tahay, waxaase loo baahanyahay carnal fiican
mahad Eebe iyo isu Naxariisasho, Nabi Ibraahim wuxuu isu bandhigay Eebe oo uu yidhi adaa og wax
kasta wax kaa qarsoonna ma jiro, wuuna ku mahdiyey Eebaha siiyey Ismaaciil iyo Isxaaq isagoo wayn,
illeen Eebaa ducada aqbalee, wuxuuna Eebe ka baryey inuu ka yeelo mid daa'ima gudashada salaadda
isaga iyo caruurtiisa ducadana ka aqbalo, una dambi dhaafo isaga, Waalidiintiis, iyo Mu'miniintaba
Maalinta lays xisaabin qiyaamada, maxaa ka cajab badan Nabi Ibraahim iyo Naxariistiisa iyo Xaalkiisa,
tan kale Eebe ma halmaansana daalimiintu waxay fali wuxuu dib ugu dhigi Maalin Indhuhu taagmi
Qiyaamada, oo cabsi badan Quluubtuna gilgilan cabsidarteed, dhibka qiyaame iyo culayska iyo waxyaa-
laha ku sugan waa wax Eebe laga magan galo loona darbado lana feejignaado, allaha sahlo. Ibraahiim
(37-43).

44. uga dig dadka maalin tuu u iman
cadaab oy odhan kuwii dulmi falay ee-
bow dib noogu dhig muddo dhaw aan
ajiibno yeedhidaadee oon raacno
rasuuladee, miyeydaan ahayn kuwii ku
dhaartay horay inaydaan tegayn.

45. oo degteen guryihii kuwii dul-
miyey naftooda oo idiin caddaaday si-
daan ku fallay iyagii oon idiin yeellay
tusaalayaal.

46. iyagoo dhagar samayn Eebe agtii-
saana Abaalka dhagartoodu yahay,
dhagartooduna ma aha mid la suulaan
(tagaan) Buuruhu.

47. ee ha u malayn in Eebe baajin u
yabooha Rasuulladiisa illeen Ilaahay
waa adkaade aarsadee.

^Jj^^£=SS^C S^Jt

346

Suurat Ibraahiim

juz' 13 mmm

&mm

48. Maalin Buuna (oofln) lagu bedeli
dhulka Dhul kale iyo Samooyinkaba,
waxaana loo soo bixi Eebaha kalida ah
ee awoodda sara leh.

Eebe wuxuu faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu uga digo dadka cadaab
daran ka hor intayan warsan in dib loo dhigo muddo yar si ay u maqlaan xaqa Rasuuladana u raacaan,
waxayse horay ugu dhaarteen inayan ka guurayn adduunka, iyagoo waliba degay guryihii kuwii ka
horreeyey ee daalimiinta ahaa ee la halaagay, una cadaatay sida Eebe ku falay, hadana gaaladu dhagar iyo
khiyaanad kama daayaan xaqa iyo Mu'miniinta, inkastoon dhagartoodu buuro jajabinayn, oyse u
dhawdahay, Eebana baajinmaayo ballan qaadkiisii ahaa inuu Rasuullada u gargaari, waana adkaade
aarsada Maalin dhulka iyo cirka lagu badali dhul kale iyo cir kale, dhammaan dadkuna u soo bixi Eebaha
kalida ah ee awoodda sare, waana maalinta Qiyaame. Waxaa Bukhaari iyo Muslim ku sugnaaday in
dadka lagu soo kulmin maalinta Qiyaame dhul cad oo nadiifa oon cidna calaamo ku lahayn, siduu
Nabigu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebase wuu u Naxariisan Mu'miniinta
xaqa raacay ee si dhab ah u caabudday, wuxuuna ciqaabi xaq diidayaasha Gaalada ah ee khayaamada,
dhagarta, dhuminta iyo xumaanoo dhan u maleegi xaqa iyo Islaamka, adduunkase waa in lagu dulleeyo
gacmaha muslimiinta, Aakhirana waa inay la kulmaan wax madaxooda ka wayn oo ciqaab iyo dulli ah.
Ibraahiim (44-48).

49. Waxaadna arkaysaa Danbii-
layaashii oo Maalintaas lagu xidhii-
dhiyay (lays kulaxidhay) Biro (Naa-
reed).

50. Dharkooduna (Qamiisyadoodu)
waa Daamur (Naara) waxaana dabooli
wajigooda naar.

51. inuu ka Abaal mariyo Eebe naf
kasta Waxay kasbatay, Eebana way
deg degtaa xisaabtiisu.

52. Quraankana waa gaadhsiin Dad-
ka iyo in Loogu Digo iyo inay ogaa-
daan in Eebe Ilaah Kaliya uun Yahay,
iyo inay waantooto Cidda Caqliga leh
(Mu'miniinta).

Eebe cidna ma dulmiyo ee dadku iyagaa Naftooda Dulmiya, Maalinta xisaabta ee Qiyaamana Cid walba
waxaa laga abaal marin Camalkeeda, Waxaana Danbiilayaasha Gaaloobay la isugu xidhxidhi kooxo iyo
labo iyagoo loo xidhi Dhar Naara wajigoodana Naaru dabooli,Taasina waa in Eebe ka abaal marin Ruux
kasta wuxuu kasbaday, oy Eebana deg degto Xisaabtiisu, Quraankuna waa xaq Iyo war Dhab ah oo cad
Kana soo fulay Xaakimka awoodda badan ee wax kasta ku hoos jiraan, Ilaaheenna wayn,lana gaadhsiin
Adduunka iyo Dadkoo Dhan, si Loogu digo, iyo inay Ogaadaan in Eebe ilaah kaliya yahay oy kuna
waano qaataan kuwa Caqliga leh. Taasina waxay ku tusin in Dambiilayaasha la abaal marin, in Quraan-
ku iyo Diinta islaamku Caalami Yahay'dadkoo dhanna ay Waajib ku tahay Rumayntiisu, Raacidiisa, ku
dhaqankiisa, ugu yeedhidda Dadka, Ogaansho inuu u suubado wakhti kasta, in wanaag ku dhan yahay,
inuu yahay jidkii Jannada iyo Liibaan adduun iyo Aakhiroba. Ibraahiim (49-52).

347

SuuratAl-Xijr

juz< 14 mmm

m%&

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1 . Xarfaha hore waa la soo sheegay
Macnahooda, Kuwana waa Aayadaha
Kitaabka iyo Quraanka cad.

2. Wax badanbay tamanin (jeclaan)
kuwii Gaaloobay (Aakhiro) inay
Muslimiin ahaadaan (adduunkii).

#ifM

-£-

% c^c/£j^t^\^C^J\

i Oj^^ly^bA^^^^i^*^

3. ka tag ha cuneen hana raaxaysteene
Hana Shuqliso yididiilo way ogaan
doonaane,

4. Magaalo la halaago oo kasta waxaa
u sugnaaday Wakhti la yaqaanno.

5. Kamana hor marto umadi Aja-
sheeda (wakhtigeeda) Kamana dib
marto.

6. Waxay dhaheen kan Quraanka lagu
soo dejiyayow Adugu waad waalan-
tahay.

7. Maad malaa'ig noo keentid had-
daad run Sheegi.

8. Umana soo Dejinno malaa'igta xaq
mooyee lamana sugeen Gaalada (mar-
kaas).

348

SuuratAI-Xijr

juz< 14 &mm

&%&>

9. Annagaa soo dejinnay Quraanka
annagaana Dhawri.

^i40"

r>.

j!lU>£*ty

Quraanku waa Kitaab xaq suganna oo Eebe soo dejiyay,Gaaladuna markay ku Kaliyoobaan Narta oo
Dadkii Caasiyiinta ahaa ee Muslimiinta ahaa laga saaro Naarta yay Shalaayi waxay Muslimiin u noqon
waayeen, Waase la dhaafay Saacadeedii,waqti Calaacalna wuu Dhammaaday ee waa uun Janno mu'min
iyo Naar danbiilayaal, illeen Adduunkii yay iska cuneen ooy iska Raaxaysteen iyagoo Xaqa Beeniyay
Wayse arki waxa ku Dhaca Aakhiro, Cid kastana mudday leedahay ayna ka hor marayn kana dib marayn
marka la halaagi, marka xaqa loo Cadeeyo. Gaaladii waxay ku sheegeen Nabiga (Naxariis iyo nabadga-
lyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu waalan yahay waxayna warsadeen in malaa'ig Loo soo Dejiyo,
Malaa'igtu Farriin ama halaag unbay la soo Degtaa.

Tan kale Eebaa quraanka soo Dajiyay isagaana Ilaalin, Eebana wakaas ka Dhawray Quraanka Hal-
maansho, Badalaad, leexin, nusqaamin iyo wixii ku Dhacay Kutubihii hore oo leexin ah, Waxaadna
aragtaa in Malaayiin muslimiina Xifdisantahay meelo kala duwan oo Caalamka ah,waxaa kaliya ee loo
Baahanyahay in lagu Dhaqmo, lagana qaato xukunka, mucaamilada, maamulka iyo wax kastoo Nolosha
taaban, illeen waa kutaab adduun iyo Aakhiree, Mase aha siday rabaan Gaaladu iyo Jaahiliintu inuu
noqdo kitaab Aakhiro kaliya. Al-Xijr (1-9).

10. waxaan u dirray hortaa (rasuullo)
Ummadihii hore.

11. Rasuul kasta oo u yimaaddana
waxay ahaayeen kuwo ku jeesjeesa.

12. saasaana u galinaa (Gaalnimada)
quluubta dambiilayaasha.

13. mana rumeeyaan Quraanka wa-
xaana tegay (hor maray) sumaddii « Jid-
kii » kuwii horreeyey .

14. haddaan uga furro korkooda irrid
samada ooy ahaadaan kuwo kora.

15. waxay odhan lahaayeen waxaan
uun la awday (La tiray) aragyadan-
nadii, waxaabanse nahay qoom la six-
ray.

16. waxaan yeellay samada buruuj
(Meelo) waxaan u qurxinnay kuwa dayi
(eegi).

17. waxaana ka dhawray shaydaan la
tuuray « fogeeyey » dhammaantiis.

18. mid dafa maqalka oo danab cad
raaco mooyee.

19. dhulkana waan fidinay waxaana
ku ridnay «sugnay» dhexdeeda Buuro,

waxaana ka soo bixinay wax kasta oo
Miisaaman.

{j*J 0£)J>i~j* pj j£- J? b^l <l>Jy» \+J))j Va3

^^JJ^J^.^j»J^^^^^J

349

SuuratAl-Xijr

juz' 14 mssm

20. waxaana idiinka yeellay dhexdiisa
nolol iyo waxaydaan arzaaqi karin.

Eebe wuxuu u diray Rasuullo Ummadihii hore, wayna ku jeesjeesi jireen Rasuul kasta, saasayna Quluub-
tooda xumaan loo galiyey ooyen Quraanka iyo xaqa u rumeynin, wax badan baana la halaagay hortood,
Gaalnimadooda iyo madax adaygooda,haddii samadaa irdaha looga furo oo ay koraan waxay dhihi
lahaayeen waa nala indho awday oo xaq ma aragno waana nala sixray, siday- sheegeen kuwo kor u baxay
-, samadana Eebe wuxuu yeelay Manaasil iyo qurux ciddii eegi oo ku waano qaadan waana laga dhawray
shaydaan mid maqalka dafa oo danab raaco mooyee, dhulkana wakaa Eebe fidiyey buurana ku sugay,
Cunno miisaamanna ka soo saaray, Nololna dadka u dhexyeelay iyaga iyo waxayna arzaaqi karin oo
xoola ah, Eebaa wayn,wataas awoodiisu iyo khalqigiisu iyo naxariistiisu iyo nicmooyinkiisu yaase ku
waano qaadan oo rumeyn, oo ku mahdin oon Mu'miniinta ahayn. Al-Xijr (10-20).

21. waxaan agtanada khasnadihiisu
«kaydkiisu» ahayn ma jiro, umana soo
dejinno qaddar la ogyahay mooyee.

22. waxaana dirnaa dabaysha oo
Tallaasha (Daruurta) waxaana ka soo
dajina samada Biyo aan idinku waraa-
binno idinkoon ahayn kuwo ka keyd-
san kara (gudhidda).

23. annagaa wax nooleeyna waxna
dilla, anagaana wax dhaxalla uun (u ha-
dha).

24. waxaana ognahay kuwiinna hor
maray waxaana ognahay kuwiina dib
maray.

25. Eebahaana isagaa soo kulmin
dadka waana falsame oge ah.

26. annagaana ka abuurray dadka
dhoobo doorsoon.

27. Jaankana (Jinniga) waxaan ka
abuuray mar hore Naar samuum leh
(Kulayl).

>{":-V**»

^t^. < >\ * lifts'' >>%"*-*<:

fa rAtfte't \- -lrs\v

Wax kasta Eebe agtiisa wuxuu ku leeyahay khasnad iyo meel kayd, wax walbana wuxuu ku leeyahey Eebe
agtiisa qaddar la yaqaanno, dabayshana Eebaa soo dira si ay u tallaasho daruuraha, Samadana Eebaa uga
keena kana waraabiya iyagoon kaydsan karin hadday gudhaan oo ceelku ama Wabigu ingago, Eebaana
waxa nooleeyee waxna dila, una hadhi dhulka marka khalqigu halaagsamo isagaana og ciddii hor mari
iyo tii dib mari, ama camalfiican iyo carnal xun ama geeri iyo nolol ama jahaadka iyo ka tagiddiisa,
Eebaana dhammaan soo kulmin illeen waa falsame wax walba oge.

Dadkana Eebaa asalkoodii ka abuuray carro doorsoon, Jinnigana ka abuuray Naar kulul, Aayaduhuna
waxay ku tusin in wax walba kaydkoodu Eebe agtiis yaal, in waxkasta qaddar la yaqaan leeyahay, in Eebe
inoogu naxariisto Roobka iyo Biyaha, wax Eebe ka soo hadhay oo kaydin karana jirin, Geeri iyo Nololla
Eebaa haya, isagaana baaqi ah, ciddii hor mar sheegaan iyo Mid Dib u dhac ku yimidna Eebaa oge ma
aha war iyo hadal layska yidhi, in Eebe soo kulmin dadka, in Eebe Dadka assalkoodii Nabi Aadan ka
abuuray carro doorsoon, oyan ahayn siday gaalada doqomada ah ee wax u dhiman yihiin sheegi, iyo in
Jinniga laga abuuray Naar. waxaa soo dhanna waxay sugi Cibaadada iyo xaqnimada Eebe. Al-Xijr (21-
27).

350

SuuratAl-Xijr

juz- 14 mmm

•lb?

28. Xusuuso markuu ku yidhi Eeba-
haa malaa'igta Anugu waxaan ka
abuuri Dad dhoobo doorsoon.

29. Ee markaan ekeeyo kuna afuufo
dhexdiisa Ruuxdayda ugu dhaca Su-
juud..

30. wayna Sujuudeen malaa'igtii
dhammaan oo Kulansan.

3 1 . Ibliis oo diiday inuu ka mid noqdo
kuwa Sujuuday mooyee.

32. Wuxuuna yidhi (Eebe) Ibliisow
maxaad leedahay oodan u noqonin
kuwa Sujuuda.

33. Wuxuuna yidhi ma ihi Mid u su-
juudi dad aad ka Abuurtay Dhoobo
doorsoon.

34. Wuxuuna yidhi Eebe ka bax xa-
geeda adigu waa lagu fogeeyaye.

35. Korkaagana waxaa ah Lacnad tan
iyo Maalinta Abaal marinta (Qiyaa-
mada).

36. Wuxuuna yidhi Eebow i sug tan
iyo maalinta La soo bixin dadka.

37. Wuxuuna yidhi Eebe Adugu kuwa
la sugi Yaad ka mid tahay.

ya-

38. Tan iyo maalinta Wakhtiga la
qaan leh.

\«^ - - - ^__ "V ft.

K'+

Abuuridda Nabi aadan iyo sida Eebe u faray Malaa'igta inay u sujuudaan Iyagoo salaami een Caabuday-
nin, iyo sida Ibliis u diiday, lsagoo iska Kibriyay oo u Sheegan jaahilnimo Inuu ka Asal flican yahay iyo
Sida Eebe U lacnaday naxariistiisana ugu Dheereeyay, loona sugay tan iyo Maalinta Dadka la soo bixin
dhammaan waxaa lagaga sheegay Quraanka meelo Badan, Waxaase loo Baahanyahay uun in la ogaado
in Ibliis iyo xisbigiisu oo ah lnta gaalnimada iyo Xumaanta ku Raacday oy Col u yihiin Mu'miniinta,
Islaamka Quraanka iyo Wanaaga, saas darteed waa in laga digtoonaado Colna laga yeesho Samahana
lagu Dadaalo. Al-Xijr (28-38).

39. Wuxuuna yidhi Ibliis Eebow i
baadiyayntaada Darteed waxaan u Qu-
rxin dhulka Dhexdiisa waana Dhumin
dhammaan.

40. Addoomadaada cibaadada kuu
kali Yeelay mooyee (lana doortay).

Jf^^^l^^ ^y^\^S^

£p C£**U£M j^ikl^l

351

SuuratAl-Xijr

juz' 14 %mm

41. Eebe wuxuu yidhi kaasi waa Jid
igu toosan (oo lay ska abaal marin).

42. Addoomadayda (toosan) Kuma li-
hid xujo Cid Ku raacday oo kuwa Baa-
dida ah ka mida Mooyee.

43. Jahanamaana yaboohoodu yahay
(inta dhunta) Dhammaan.

44. Waxayna leedahay todoba irri-
dood oo irrid Kastana waxay leedahay
Qaddar loo qaybiyay (oo Ibliis iyo Col-
kiisa ah).

3&fc> s '*'*>>

p-f** s-»V J^l S-\>?' **?■*» LA

Eebe wuu dhumiyey Ibliis, isna wuxuu ku dhaartay inuu dhumiyo dadka dhammaan marka laga reebo
addoomada Eebe ee toosan, kuwaasna Ibliis jid kuma leh, waxayna mudan Ibliis iyo inta raacday Naarta
Jahannamo oo Toddobo irridood leh, irrid kastana loo darbay ciddii gali lahayd oo ah Ibliis iyo colkiisa
(Eebe ha naga koriyee) iridahaasna waxay u kala gali sida loo sii kaia xunyahay. Rasuulkuna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Jahannama waxay leedahay Toddoba iridood
waxaana ka mid ah irrid uu ka gali ruuxii u siibta seefta Ummadayda. Waxaa wariyey Tirmidi. Cali Binu
Abii Dhaalib (Eebe ha ka raalli noqdee) wuxuu yidhi: Iridaha Jahannamo waa Toddobo is
korsaaran,waana la buuxin dhammaan. Waa wax Eebe laga magan galo. Carnal flican oo ah Eebe
caabudid dhaba, Raacid Quraankiisa, Adeeciddda Rasuulkiisa iyo xaq ku socod yaana lagaga koraa. Al-
Xijr (39-44).

45. kuwa Eebe ka dhawrsadana
waxay gali Janooyin iyo Ilo (durduri).

46. waxaana la dhahaa ku gala Nabad
galyo iyo Aaminimo.

47. waxaana ka siibnaa waxa laab-
tooda ku jira oo xiqdi ah, waana wa-
laalo sariira isqaabilsan ku sugan.

48. kumana taabto jannada dhex-
deeda dhib xageedana lagama Bixiyo.

49. U warran addomadayda inaan
anugu Dambi dhaafe Naxariista ahay,

50. iyo in Cadaabkaygu uu yahay
Cadaabka daran uun.

51. Ugana waran dadka Martidii
(Malaa'ig) Nabi Ibraahim.

52. Markay u soo galeen kuna Dha-
heen salaan Kuna yidhi waanu idinka
cabsan.

rf^i " \' 's \S \* •■{

352

Suurat Al-Xijr

juz' 14 mmm

53. ooy Dhaheena ha cabsan Wa-
xaanu kuugu Bishaarayn Wiil cilmi
yeelane.

54. Wuxuuna ku yidhiMa waxaad ii
bishaaraynaysaan Anoo odaynimo
Itaabatay, Maxaad iigu Bishaa-
raynaysaan.

55. Waxayna dhaheen waxaanu Kuu-
gu Bishaarayn Xaq ee ha noqonin Mid
quusta.

56. Wuxuuna yidhi yaa ka Quusta
Naxariista Eebihiis kuwa Baadida ah
mooyee.

> ';>•">,-, r^-' 1:4.^

fp ^^j^blJ^V \J U

Eebe wuxuu raaciyay Xaalka mu'miniinta oo ah inay Janno aan xiqdi iyo Xasad iyo Xumaan iyo Dhib
Lahayn ay gali iyagoo Walaalo ah isasoo Qaabilina, Eebana Waana danbi dhaafe, waana Ciqaabe,
Waana in Danbi dhaaf la warsado, Cadaabkiisana laga digtoonaado. Aayadaha kalana waxay ka
Warrami sida meelo Kale oo Quraanka ah lagu Sheegay Nabi Ibraahim iyo Malaa'igtii Bishaarada U
waday iyo Siduu uga yaabay iyo siday u xasiliyeen uguna Bishaareeyeen Markuu Sheegtay inuu Duq
yahayna ay u sheegeen inay Dhab u wadaan kana Quusan naxariista Eebe, Wuxuuse u sheegay in
Naxariista Eebe ka Quustaan Kuwa dhumay, Saas darteed waa in Eebe la rumeeyo Naxariistiisana la
Rajeeyo Iyadoo la carnal Fali. Al-Xijr (45-56).

57. Wuxuu yidhi Xaalkiinnu muxuu
yahay Kuwan la Soo dirayaw.

58. Waxayna dhaheen waxaa naloo
Diray Qoom Danbiilayaal ah xagood.

59. Ehelka (nabi) Luudh mooyee oo
Waanu korin Dhammaantood.

60. Haweenaydiisa mooyee oo noqon
Kuwa ku Hadhi (Halaagga).

61. Markay u yimaadeen Ehelkii nabi
Luudh kuwii La soo diray.

62. Wuxuu yidhi Idinku waxaad Ti-
hiin Qoom aan la Garanaynin.

63. Waxayna dhaheen saas ma aha ee
Waxaannu kuula Nimid waxay Shaki-
sanaayeen (Halaagoodii).

64. Waxaana kuula nimid Xaq, runna
waan sheegaynaa.

K ~ ■ ■''f&j&uj^

353

SuuratAl-Xijr

juz< i4 mmm

'i&

65. Ee guuri Ehelkaaga qayb Ha-
beenka ka mida Socona Gadaashooda
yayna soo Milicsan Ruux ka Mida
(Dib) kuna socda meeja Laydin Faray.

66. Waxaana u waxyoonay Amarkaas
ah in Cidhibta Kuwaas la goyn Subax-
dii.

f-*AN>^

X.ttt

^ot

Nabi Ibraahim Wuxuu warsaday Xaalkooda, Waxayna u Sheegeen in loo Soo diray Inay Halaagaan
Qoomka nabi Luudh ee Danbiilayaasha ah Ehelkiisa oon Haweenaydiisu Kujirin mooyee oo iyada la
halaagi, Markay Nabi luudh u yimaadeenna Wuu garan Waayay, waxayna u sheegeen inay ula yimaadeen
Waxay Shakisnaayeen oo ah Halaaggooda, Wuxuuna Eebe faray inuu guuriyo Ehelkiisa uuna Daba
socdo dibna Cidi soo eegin una Socdaan meejii la Faray, Waxaana loo waxyooday Nabi luudh In xaalka
Kuwaas lagu dhameeyay in la Cidhibgoyn Aroortii.

Waxayna ku tusin wanaagga in la isu bishaareeyo Inaan qaraaba-nimo dadka hanuunin karin inkastooy
Waajib tahay in Qaraabada lagula dadaalo khayr iyo Dadkaba dhammaan, In Eebe ka Aarsan danbii-
layaasha, in Amarka Eebe Fuli iyo in Ilaahay lagu Xidhnaado xaqana la raaco isaga unbaa wax tariye. Al-
Xijr (57-66).

67. Waxaana yimid dadkii Baladka oo
bishaaraysan (aragga martida).

68. Wuxuuna yidhiku wan waaMarti-
daydii ee Ha igu ceebaynina.

69. kana dhawrsada Eebe hana i
dullaynina.

70. Waxayna dhaheen Miyaanaan
kaa Reebin Caalamka (inaad marti ga
liso cidna).

71. wuxuuna yidhi Kuwaasi waa
gabdhahaygii Hadaad wax Falaysaan
(ood guursanaysaan).

72. Cimrigaagee iyagu Baadibay ku
Wareersan Yihiin.

73. Waxaana qabatay Qayladii qorrax
soo baxa.

74. Waxaana ka yeellay korkoodii
hoostooda Waxaana ku soo daadinnay
Korkooda Dhagaxyo Naar ah.

75. Arrintaasna calaamooyin baa ugu
sugan Kuwa Fiirfiiriya (Fikira).

76. Waxayna kutaal Magaaladaas
waddo toosan (oy maraan oo cad).

354

Suurat Al-Xijr

juz 4 i4 mmm

&%&

•* ''<-?'

ic&S^/^^&A

77. Arrintaasna calaamad yaa ugu su-
gan kuwa Xaqa rumeeyay.

Dadkii Magaalada waxay soo Qaabileen martidii iyagoo dooni Caadadoodii xumayd, Wuxuuse warsa-
day Nabi Luudh inayna ku Ceebeeynin kuna dullaynin martidiisa, Hana guursadeen Gabdhihiisa iyo
kuwa Magaalada, waxay se ku sugnaayeen wareer iyo Baadi,Halkiibaana lagu Halaagay aroortii oo la
daba Gadiyay Dhagax naar Ahna lagu soo daadiyay waana Arrin lagu waano qaato ciddii fikiri ama
rumayn,Wayna muuqataa meejii lagu Halaagay. Waxaana loo baahanyahay in la Fikiro Wanaagana la
raaco, Xumaantana laga Fogaado.

Abii saciid waxaa laga wariyay in Rasuulku (Naxariis iyo nabad galyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu yidhi
ka dhawrsada Saadinta Mu'minka wuxuu wax ku arkaa Nuurka Eebee (Abii xaakim) waana Faraasada.
Al-Xijr (67-77).

78. Waxayna ahaayeen Qoomkii
kaynta Daalimiin (Qoomkii Nabi shu-
cayb).

79. Waana ka aarsanay, waxayna
labaduba degenaayeen Waddo cad (oo
la yaqaanno).

80. Waxayna beeniyeen Qoomkii Xij-
rina kuwii Loo soo diray (Saalax).

81. Waana siinay Aayaadkanagii
waxayna ahaayeen Kuwa xageeda ka
jeedsada.

82. Waxayna ahaayeen kuwo ka Qota
Buuraha Guryo aamina.

83. Waxaana qabatay Qaylo Aroortii.

84. Waxna uma tarin waxay Kasba-
nayeen.

85. Samooyinka iyo Dhulka iyo waxa
u dhaxeeyana waxaan Xaq ahayn
umaanan abuurin Saacaduna way iman
ee iska saamax saamixid quruxsan,

86. Eebahaabaa ah abuuraha cilmiga
lehe.

Qoomkii Nabi Shucayb iyana waxay ahaayeen Daalimiin Xaqa beenisay, waxayna Degenaayeen iyaga
iyo Qoomkii Nabi luudhba Jid la maro oo la yaqaan oy Habboontahay in lagu waano Qaato, Sidoo kale
Qoomkii Nabi saalax waxay beeniyeen Xaqii uu ula yimid iyo Mucjisadii, Kana jeedsadeen iyagoo ku
Noolaa Meeja la yidhaah Xijr oo xagga Tabuug ah iyagoo Buuraha Guryo ka samaysan jiray iyagoo
aamina, Waase la ciqaabay waxna uma tarin Xoolohoodii Waxaana ku Dhacay Masiibo. Rasuulkuna
(Naxariis iyo nabad galyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi maruu maray Guryahoodii: Ha galina
guryihii Kuwii la caddibay idinkoo ooyi mooyee, Hadaydaan ooyinna iska ooyhisiiya Cabsi inuu idinku
dhaco wixii ku Dhacay. (waa Xadiith Saxiix ah).

Tan kale Eebe wuxuu u abuuray Cirka iyo Dhulka iyo waxa u dhaxeeya Xigmad, Caddaalad iyo tusid
Qudrada Eebe iyo ku waano Qaadasho, illeen Saacaddii Qiyaamaa imane, Waana samir iyo Dhaafid la
isticmaalo Waxaan Diinta iyo Dhib ahayn, Eebana waa Abuuraha wax walba Og.
Saas darteed waa in wanaagga lagu Dadaalo Xumaanta, macaasida, Beeninta Xaqa iyo Dhibka islaamka-
na laga fogaado. Al-Xijr (78-86).

355

Suurat Al-Xijr

juz' 14 mmm

* * **\ s . »\

87. waxaan ku siinay Todobo soo
noqnoqota «faataxada» iyo Quraanka
wayn.

88. ee ha u taagin indhahaaga waxaan
ugu raaxaynay qaybo ka mida. hana u
murugoon una raarici (Jilci) garab-
kaaga (macaamiladooda) Mu'miniinta.

89. waxaadna dhahdaa anugu waxaan
uun ahay u dige cad.

90. sidaan ugu soo dejinay Cadaab
kuwii isu dhaarsaday (Dhibka xaqa).

91. ee kayeelay Quraanka Qaybo.

92. Eebahaa baan ku dhaartaye waan
warsanaynaa dhammaantood.

93. waxay falayeen.

94. ee Muuji waxa lagu fari iskagana
jeedso Mushrikiinta.

95. anagaa kaa kaafiyeyna kuwa jees-
jeesa.

96. ee yeela Eebe Miciisa Ilaah kale
wayna ogaan doonaan (waxa ku
dhaca).

97. waxaana ognahay Laabtaadu inay
ka cidhiidhyami waxay sheegi (oo xun).

98. ee ku Tasbiixso mahadda Eebahaa
ahawna kuwa Sujuuda.

99. caabudna Eebahaa intay Yaqiintu
kaaga timaaddo (Geeridu).

Eebe wuxuu siiyey Nabiga Faataxada iyo Quraanka wayn, wuxuuna faray inayna khaldin adduunyo, una
murgin gaalada,si fiicanna kula noolaado Mu'miniinta illeen waa dige cade, ugana digo wixii ku dhacay
kuwii xaqa dhibkiisa isu dhaarsaday oo kala qaybiyey Quraan, Eebana wuxuu faray Nabiga (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu xaqa muujiyo oo la jahro qarisna dhaamaado, illeen Eebaa
kaga filan kuwa jees jeesecwuuna kaga fillaaday oo ciqaabay, illeen Quraankay kala qaybiyeene,oo Ilaah
kale yeesheene, wayna ogaan ciqaabta ku dhacda, iyo inayna Laabtiisu la cidhiidhyamin xaq beeninta iyo
xumaantay sheegi, iyo inuu daa'imo oo badiyo tasbiixda, mahadda iyo cibaadada Eebe inta yaqiintu oo
Geerida ah uga timaaddo, taasina waxay ku tusin in cibaadada Eebe waajib tahay inta mux noolyahay,
Ibnu khathiir wuxuu yidhi : Waxayse sheegeen diin laawayaashu oo ah in yaqiinta loola jeedo Darajo
Aqooneed oo marka la gaadho cibaadadu ka dhici ruuxa waa Gaalnimo, baadi iyo jaahilnimo, illeen
Nabiyadii iyo asaxaabahood baa Eebe u yaqiinay uguna cilmi badnaa waxayna ahaayeen kuwa ugu cabsi
iyo cibaado Eebe badan daacada way daa'imeen intay geeridu uga timid*, xaqana waa saas, suuradduna
waxay ku dhamaatay in Quraanku wayn yahay, in dadka loo digo, in xaqa la muujiyo, in Eebe xaqa u
gargaari,in eebe kaliya la caabudo,in la adkaysto Eebana la caabudo inta lagaGeeriyoodo. Al-Xijr (87-99).
* saas waxaa qaba suufiyadii hore ee culimada ku gaalnimo xukumeen sida xallaaj iyo kuwa maanta
qaarkood sida rabiiciyada a ma timaweeynta saldhiggeedu yahay nugaal.(dib u eegaha)

356

Suurat An-Naxl

juz' 14 mm\B

m\m

Suurat An-Naxl

\S£f

"^|

/^K^

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

;)W&

1 . waxaa yimid amarkii Eebe Qiyaa-
mihii (iyo ciqaab) ee ha dedejisanina,
waxaa ka nasahan oo sarreeya Eebe
waxay la wadaajin.

2. wuxuu ku soo dejiyaa Malaa'igta
waxyi oo amarkiisa ka mida cidduu
doono oo addoomadiisa ka mida oo ah
ugu diga inaan Ilaahay mooyee Eebe
kale jirin ee ani uun iga dhawrsada.

3. wuxuu u abuuray Eebe Samoo-
yinka iyo Dhulka xaq, wuuna ka sar-
reeya waxay la wadaajin.

4. wuxuu ka abuuray dadka dhibic
markaasuu noqdaa dood badane cad.

\'^'^^otc^\Cj^

5. xoolahana wuu idiin abuuray dhex-
doodana waxaa ah duggaal iyo nacfi
xaggeedaadna ka cuntaan.

6. quruxbaana idiinku sugan dhex-
dooda markaad dheelmaysaan iyo mar-
kaad foofinaysaan.

7. waxaadna ugu rarataan culaysyo
xagga magaalo oydaan gaadhayn naf

i^\$fe&£2$^\j&&J£j

357

Suurat An-Naxl

juz' 14 %mm

dhibkeed mooyee Eebihiinna waa u
ture Naxariista.

*£u£j $&d£j3&\ 4r> VI

Qiyaamada iyo Maalinta aakhiro waa xaq imaan, saas darteed yuu Eebe uga cabbiray wax dhacay illeen
waa hubaale, markay Muslimiintii aad u cabsadeenna waxaa soo degay inayna dedejisanin, Eebana la
wadaajis cibaado waa ka nasahan yahay kana sarreeyaa, waxyigana wuxuu Malaa'igta ugu soo dhiibaa
cidduu doono oo Nabiyada ka mida, si ay ugu digaan inaan Ilaahay mooyee Eebe kale jirin, kana
dhawrsadaan, Cirka iyo Dhulkana wuxuu u abuuray xaq, xumaanna wuu ka sarreeyaa, dadka wuxuu ka
abuuray dhibic markaasay murmaan oo isla waynaadaan, xoolaha Eebaa dadka u abuuray isagoo
duggaal iyo Nacfi iyo cunno ugu sugan yahay, iyo qurux markay dheelman iyo markay foofi, kuna
rartaan culays ay la aadaan meel ayna gaadheen dhib mooyee, taasina waa naxariista Eebe, saas darteed
waa in Eebe si dhaba loo caabudo, laguna mahdiyo Nicmooyinkiisa, lagana digtoonaado kibirka isla
waynida, muran xaq darro iyo madax adayga, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) wuxuu candhuuf ku tufay Gacantiisa wuxuuna yidhi : Eebe wuxuu dhahaa Bani Aadamow sideed
ii daalin anoo kaa abuuray waxanoo kale, markaad ekaatay ood waynaatay ood ku socotay dharkaaga
iyo dhulka, ood kulmisay xoolo reebtayna, markay naftu dhuunta gaadhana aad dhahdid haddaan
sadaqaysan ma haddaa waqti sadaqa ah. waxaa wariyey Imaam Axmed iyo Ibnu Maajah. An-Naxl (1-7).

8. Fardaha iyo Baqlaha iyo Da-
meeraha wuxuu (idiin ku abuurayEebe)
Inaad kortaan iyo Qurux, Wuxuuna
abuuri Waxaydaan Ogayn.

9. Xagga Eebaana jid toosan yahay
(Hanuun), Mid leexsanna waa jiraa
(xumaanta) Hadduu Doonana wuu
idin hanuunin lahaa dhammaan.

10. Eebe waa kan idinka soo dejiyay
Samada Biyo xagiisaa laga cabaa
Xagiisaana Geeduhu ka ahaadaan aad
Daajisaan (xoolaha)

1 1 . Wuxuuna idiinku soo Bixiyaa Bee-
ro Saytuun, Timir, Cinab iyo Wax kas-
too midha ah, arrintaasna Calaa-
madbaa ugu sugan Ciddii fikiri.

i^jJloiU ^jS\^i^ J>Jl^j3Tyb

12. Wuxuuna idiin sakhiray Habeen-
ka, Maalinta, qorraxda, Dayaxa, Xid-
digahana waxaa lagu sakhiray Amar-
kiisa, Arrintaasna Calaamooyin yaa
Ugu sugan Ciddii wax kasi.

13. Iyo wuxuu idiinku abuuray Dhul-
ka oo kala Duwan yahay Midabkeedu,

358

Suurat An-Naxi

juz' 14 mm^m

msm?

Arriintaasna Calaamad Yaa ugu sugan
ciddii wax xasuusan (fikiri).

^X^yikJ^ '^jJfe t| <Sj I

Eebe wuxuu ku mannaysan Nimcooyin badan oon la koobi karin halkanna waxaa Lagu sheegay Fardaha,
Baqlaha iyo Dameeraha oo Eebe u abuuray in lagu intifaaco iyo in Lagu xarragoodo,Wuxuuna Eebe
sheegay inuu abuuri Waxayna ogayn, Taasina waa Mucjisada Quraanka oo Eebe had iyo jeer wuxuu
ahaysiiyaa waxaan Jiri jirin, Xagga Eebaana Jidtoosan oo xaqa yahay, Kuwa ka leexday Eebana waa
Jiraan, Haduu doonana wuu hanuunin lahaa dhammaan, Waxaa kale oo Nicmooyinka Eebe ka mida
Roobka wax laga cabo, lana daaqsado Doogiisa, Kuna soo Bixiyo Beero kala duwan iyo Midho nooc
kasta leh, waana arrin ciddii fikiri Ay kuwaano qaadato, waxaa kale oo ka mida Nimcooyinka Eebe ee
u baahan in Laga faa'iidaysto Habeenka, Maalinta, Qorraxda, Dayaxa iyo xiddigaha, oo lagu Sakhiray
amarka Eebe iyo Nicmooyinka kale ee kala duwan ee Eebe ku Abuuray Dhulka dadka dartiis, waana wax
ay ku waano qaataan kuwa Caqliga leh iyo Xusuusta, Wanaagna falaan xumaanna ka tagaan, Eebana si
dhaba u mahadiyaan Una caabudaan. An-Naxl (8-13).

14. Eebe waa kan idiin sakhiray Bad-
da inaad Ka cuntaan Hilib cusub kala-
na baxdaan Qurux (Macdan) ood
xidhataan, Waxaadna aragtaan doo-
nida (Markabka) oo Dillaa-
cin(Dabbaalan) Dhexdeeda iyo inaad
Doontaan fadliga Eebe iyo Inaad ku
shugridaan.

15. Wuxuuna ku riday (sugay) Dhul-
ka buuro inayna Idinla iilan (wuxuuna
yeelay) wabiyo iyo Wadooyin inaad ku
toostaan.

16. Iyo calaamado iyo Xiddigo ay
dadku ku toosaan.

1 7. Cid wax abuuri Ma la midbaa mid
aan wax Abuurayn miyaydaan wax
xasuusanayn.

18. Haddaad tirisaan Nicmada Eebe
ma koobi Kartaan, Eebana waa danbi
dhaafe Naxariista

Lfj^-JG AlX^AJ** \j>r/>CJJj li^itl-ij

A ft t

Nicmooyinka Eebe ugu nicmeeyey Dadka waxaa ka mida Badda hirka wayn ee haddana Eebe u sakhiray
dadka inay hilib cusub ka cunaan kalana soo baxaan Jawhar iyo macaadin kala duwan oo xarrago iyo
wax tar leh. Maraakiibtu iyo Doonyuhuna dhex mushaaxi si dadku u doonaan fadliga Eebe iyo Rizqigiisa
kuna mahdiyaan, waana wax Eebe lagu mahdiyo in Markab culays weyn ey Biyuhu xambaaraan, waxaa
kale oo Nicmooyinka ka mida Dhulka Eebe noo goglay Buurana ku sugay inayan iilan, Wabiyaal iyo
Waddooyin lagu tooso oo laga socdaalana yeelay, Calaamooyinna yeelay iyo Xiddigo lagu tooso.
Markuu Eebe xusay wax badan oo Nicmooyinka ah yuu ku baraarujiyey awooddiisa oo in isaga uun la
caabudo ay waajib tahay illeen isagaa wax abuura, waxa ka soo hadhayna wax ma abuuraan, waana inay
saaas ogaato ciddii wax xusuusan, Nicmada eebe haddii la tiriyana lama koobi karo waxaase loo baaha-
nyahay Eebe ku mahdin iyo Aqoonsi, Saciid iyo Xasan Basri waxay dheheen markuu Eebe abuuray
dhulka Yuu gilgishay, markaasay Malaa'igtii tidhi meel lagu sugnaan ma aha markaasaa waagu baryey
iyadoo Buur leh. An-Naxl (14-18).

359

Suurat An-Naxl

juz' 14 mmm

msm

19. Eebe waa ogyahay waxaad qarsa-
naysaan iyo waxaad Muujinaysaan.

20. waxay Caabudayaan oo Eebe ka
soo hadhayna ma abuuraan waxba iya-
gaase la abuuraa.

21. waana Mayd aan Noolayn mana
oga waqtiga la soo bixin (Dadka).

22. ILaahiinnu waa Ilaah kaliya, ku-
wa aan rumeynin Aakhirana Quluub-
toodu way diidi (Kalinimada Eebe),
wayna iskibrin.

23. waxaa sugan in Eebe ogyahay wa-
xay qarsan iyo waxay Muujin Eebana
ma jecla kuwa iskibriya.

24. marka lagu dhoho muxuu soo de-
jiyey Eebihiin waxay dhahaan waa war-
kii kuwii hore.

25. inay xambaaraan culayskooda
«dambigooda» oo dhan Maalinta Qi-
yaame, iyo culayska «dambiga» kuway
dhumiyeen cilmi la'aan waxaana xun
waxay xambaaranayaan.

>T *'>*"{'

Eebe waxba kama qarsoona ama ha la qarsado ama ha la muujiyee, wax ka soo hadhay oo nooc Cibaado
mutana ma jiro ama ha la Caabudo, ha la baryo. kaalmo ha la warsado, xukunkiisa ha la raaco, illeen
Eebaa wax abuura waxa ka soo hadhayna wax ma abuuraane, waana mayd aan noolayn ogyna marka
qiyaamadu kici, Ilaahayna waa kali, Gaalase Ilaah kali ah ma rabto ee waxay rabaan in waxyaalo kale
lala caabudo, maxay isla kibrin mar hadduu Eebe wax walba ogyahay, kuwa iskibriyana uusan jeclayn, oo
marka Quraanka la warsado dhaha waa warkii kuwii hore si ay u xambaaraan dambigoodii oo dhan iyo
kii dadkay cilmi la'aan dhumiyeen, wax la xambaarana dambi baa u xun. xadiithna waxaa ku sugnaaday :
in ciddii hanuun u yeedhana heli ajirkeeda iyo Ajirka inta raacda iyagoon laga Nusqaamin Ajir, tii baadi u
yeedhana waxay xambaari dambigeeda iyo dambiga inta raacday iyadoon iyana laga Nusqaaminayn.
Taasina waxay ka digi inaan Dadka xumaanna la farin laguna raacin ee samo la faro laguna raaco. An-
Naxl (19-25).

26. waxaa wax dhagray kuwii ka hor-
reeyey markuu Eebe (amarkiisii) uga yi-
mid xagga Asaaska (Tiirarka) waxaana
kaga dumay saanqaafkii korkooda
wuxuuna uga yimid cadaab meelayan
ogayn.

27. ka dibna maalinta Qiyaame wuu
dullayn wuxuuna dhihi aaway shura-

360

Suurat An-Naxl

juz* 14 mwsm

kadaydii aad ku doodayseen dhex-
deeda, kuwiina waxay dheheen cilmiga
la siiyey (Culimadii) dulli iyo xumaan
maanta wuxuu saaranyahay Gaalada.

28. ee ah kuway oofsan Malaa'igtu
iyagoo dulmiyey naftooda, waxayna
Muujiyaan hogaansi iyagoo dhihi
maanaan ahayn kuwo xumaan fala,
saas ma aha ee Eebe waa ogyahay wa-
xaad falayseen.

29. ee ka gala irridaha Jahannamo
idinkoo ku waari dhexdeeda waxaana
xumaan badan Hooyga kuwa iskibriya.

Eebe wuxuu ka warramay inay kuwo hore oo gaalo ahaa dhagar faleen markaas Eebe ku dumiyey
guryihii,Ciqaabna uga timid meelayna ka filayn, Qiyaamadana ay la kulmi dulli iyo Khasaare, waxna u
tarayn waxay caabudayeen, oy ku qirina dadka culimada ah in uu dulli iyo xumaani haleeli gaalada, oy
Malaa'igtu nafta ka qaadi iyagoo dulmiyey naftooda isna dhiibay inkirayna inay horay xumaan u faleen
Eebase waa ogyahay waxay faleen waxaana lagu abaal marin Naar ay ku waaraan oo ah Hooyga u xun ee
loo darbay kuwa iskibriya, taasina waxay muujin in dhagartu ku noqon saaxiibkeed, in dulli u dambayn
kuwa dhagra Muslimiinta, inaan waxaan Eebe ahayn wax tarayn, sharafta cilmiga lagu carnal falo, in
dulli u dambayn kuwa xaqa iska kibriya, in daalimiintu is dhiibi aakhiro, inayan waxba u tarayn xumaan
diiddo maalinta qiyaame, saas darteed waa in laga faa'iidaysto waqtiga Eebana la caabudo. An-Naxl (26-
29).

30. Waxaa lagu Dhahaa kuwa dhawr-
saday muxuu soo Dejiyay Eebihiin Wa-
xayna dhahaan Khayr, Kuwa Sama fa-
lay adduunyadana waxay mudan wa-
naag Daarta aakhiraana u Khayrroon
waxaana wanaag Badan daarta muta-
qinta (Kuwa dhawrsaday).

3 1 . Waa jannada cadnin oy gali oy so-
conna dhexdeeda Wabiyaashii waxay-
na ka heli waxay doonaan, Saasuuna
Eebe ku abaal mariyaa kuwa dhawr-
sada.

32. Ee ah kuway oofsato Malaa'igtu
iyagoo Fiican (Kuna dhihi) Nabad-
galyo korkiina ha ahaato ee Ku gala
jannada Waxaad carnal fali Jirteen
Dartiis.

33. Gaaladuse miyay sugi inay u ti-
maado Malaa'igtu mooyee ama u yi-
maado Amarka Eebahaa, Saasayna

9 S > y ** *■* ' »' *' ys >> »■" *y > 'y

361

Suurat An-Naxi

juz' 14 mmm

Faleen kuwii ka horeeyay, Mana Dul-
miyin Eebe iyagaase dulmiyay Naf-
tooda.

34. Waxaana ku dhacay Xumaantii
waxay faleen, Waxaana ku dagay (Ci-
qaabtii) Waxay ku jees jeesi Jireen.

Aayadaha hore Waxay ka warrami xaalka kuwa Eebe rumeeyey ee Xumaanta ka Dhawrsaday oo ah inay
wanaag mudan Adduun iyo Aakhiroba, oy galina J anno Ay kuwaari, Kana heli waxay doonaan, Saasaa-
na Eebe ku abaal mariyaa kuwa Xumaanta ka dhawrsada oo Malaa'igtu nafta ka Qibloon iyagoo
Wanaagsan oy Salaami uguna bishaarayn Janno Camalkoodi fiicnaa dartiis.

Gaalase waxay sugtaa waa Halaag iyo Eeboo amra Ciqaabtooda, Waana ciqaabtii Haleeshay kuwii hore,
ee Naftooda Dulmiyay Illeen Eebe wax ma dulmiyee, Kuna dhacay oo koobay Ciqaabtii camalkoodii
xumaa ee Xaq ku jees jees ahaa, Cidii xaqa Yasta oo iska Kibrisa isagoon waxba ahayn ee Miskiin Tabar
YaraWaxse ismooda ha u adkaysto Dulliga iyo Ciqaabta Haleeli Hana ka Kabbado Khadhaadhka
midhaha Beertiisa ku miirmay. An-Naxi (30-34).

35. Waxay dhahaan kuwii Eebe la
wadaajiyay (Cibaadada) Haduu doono
Eebe maanaan caabudneen cid ka Soo
Hadhay waxba annaga iyo aaba-
yaalkanno mana Xarrimneen isaga ka
sokow waxba, Saasayna faleen Kuwii
ka horeeyay ee Rasuullada ma saaran
yahay Waxaan gaadhsiin cad ahayn.

36. Waxaan ka bixinay Umad kasta
Rasuul inay caabudaan Eebe kana
dheeraadaan Dhaaquutka (Cibaa-
dada Eebe ka sokow), Waxaana ka
mida dadka Cid Eebe Hanuuniyay,
Waxaana ka Mida ciday ku sugnaatay
Baadinimo, Ee socda dhulka oo Eega
siday Noqotay Cidhibtii Beeni-
yayaasha.

37. Hadaad ku Dadaashid ha-
nuunkooda Eebe ma hanuuniyo ciduu
Dhumiyay mana helaan Gargaare,

UT^-Vj IsjliC^fj J£t<£ <j*^±-jj± bt

Gaalada iyo dad badan oo jaahiliina way khaldamaan oo u xujaystaan dhumiddooda qaddarka Eebe
iyagoo sheegan inuu hadduusan Eebe doonin ayna iyaga iyo Aabayaalkood xarrimeen wax
bannaan,caabuddeenna wax Eebe ka soo hadhay, waana waxay fali jireen kuwii horana,Rasuulladana
waxaan gaadhsiin ahayn ma saarra, waa jirtaa in Eebe maamulo adduunka laakiin cid walba wuxuu siiyey
caqli oy ku kala doorato xumaanta iyo samaanta, Rasuullana wuu u soo diray Kutubna wuu u soo dejiyey
cudur daarna ma jiro, waana Eebe kaliya in la caabudo lagana fogaado Cibaadada baadhilka Eebe ka
soo Hadhay waxay dooni ha ahaatee, ciddii doontana Eebe wuu sii hanuuniyaa, tii xaqa diida inta loogu
yeedhana way sii dhuntaa,cid EebeMooyee wax hanuuninna ma jirto.Saas darteed mar hadduu Eebe xaqii
caddeeyey, Jidkiina muuqdo, cid kastana Rasuul loo diray way dhammaatay Lug Geed ku mar iyo kanay
tahay iyo wax la caabudo oo Eebe ka soo hadhay ee waa in uun xaqa la raaco loona hogaansamo Eebe.
An-Naxi (35-37).

362

Suurat An-Naxl

juz< 14 mm^m

mm?

38. waxay ugu dhaarteen Eebe dhaar
adag inuusan soo bixinayn Eebe cid
dhimatay saas ma aha ee waa yabooh
Eebe isasaaray (sugan) Dadka badidiise
ma oga.

39. inuu u caddeeyo waxay isku
diidanyihiin iyo inay ogaadaan kuwii
Gaaloobay inay ahaayeen Beenaa-
layaal.

40. haddaan doono arrinna waa inaan
uun ku dhahno ahow oy ahaato.

41. kuwii u haajiray dar Eebe intii la
dulmiyey ka dib waxaan dejinaynaa ad-
duunka wanaag, ajirka aakhiraana ka
wayn hadday wax ogyihiin.

42. waana kuwa samray «adkaystay»
Eebahoodna uun tala saarta.

Gaaladii waxay dhaar adag ku dhaarteen inaan Eebe soo bixinayn cid dhimatay Wuuse soo bixin Siduu
yaboohay'mase oga dadka badankiisa Jaahiliinta ah, Illeen wax walba Waqti iyo Mudduu leeyahaye,
Inuu u cadayn waxay isku diidanaayeen ogaadaanna kuwii gaaloobay inay beenaalayaal ahaayeen oo
waxay Adduunka ku hayeen Gaaladu iyo xaq diidayaashu Been la Dhoodhoobay ahayd, Dhabta iyo
Runtuna tahay waxa Eebe yaboohay Rasuuladuna rumeeyeen, Eebana Wuxuu damco wuxuu dhahaa
ahaw wuuna ahaadaa wax ku Culusna ma jiro.

Kuwa dar Eebe u Hijrooday wuxuu Eebe u ballanqaaday inuu Wanaag siiyo Adduun iyo Aakhiraba,
iyadoo Abaal marinta Aakhiro iyo Ajrigeedu ka wayn Yahay kan adduun, Waxaana muta kuwa Samray
oo u Adkaysta dhibka Eebahoodna Tala saarta. Wuxuuna ahaa Cumar binu Khadhaab markuu Muhaa-
jiriinta wax Siin kii yiraahda : Qaado Eebe hakuu barakeeyee, Kani waa wuxuu Eebe kuu Yaboohay
adduunkee, Wuxuu kuu kaydiyay, Aakhiraana ka fiicane markaasuu Akhriyay Aayadan. Taasina waxay
ku tusin Wanaaga iyo Fadliga Hijrada Dar Eebe iyo in Eebe wanaag ku Abaal marin. An-Naxl (38-42).

43. waxaan dirray hortaa Rag aan u
waxyoonay, ee warsada kuwa cilmiga
leh haddaydaan wax ogayn.

44. (waxaana la dirray) xujooyin iyo
Kutub waxaana kugu soo dejinay
Quraanka inaad u caddayso Dadka
waxa loo soo dejiyey, inay fikiraan.

45. ma aamin bay ka noqdeen kuwii
dhagarta falay in Eebe la gooyo Dhul-
ka, ama uga yimaaddo cadaab mee-
layna filayn.

\ <. -ft '

0h^y

363

Suurat An-Naxl

juz 4 14 mmm

mm?

46. ama ku qabto Eebe gadga-
doonkooda mana aha kuwa Eebe daa-
liya.

47. ama ku qabto Nusqaamin (iyo
cabsi) iyagoo ku sugan, Eebihiinna waa
u Ture Naxariista.

Jo?^*-*

<£sa, e ' » j. ' J^r, '*s K"- '*' >">?• t

Gaaladu waxay wax badan inkireen in Rasuul Dada la diro, saas darteed yaa Eebe ku Raddiyey Aayado
badan, haddayna wax Aqoonna oo ogaynna waa inay warsadaan Dadka cilmiga leh, Eebana wuxuu soo
dejiyey xujooyin iyo Kutub, Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebe wuxuu ku
soo dejiyey Quraanka si uu ugu caddeeyo Dadka waxa lagu soo dejiyey iyo inay fikiraan, aaminna kama
aha Gaaladu in Eebe Dhulka la gooyo ama cadaab uga yimaaddo meelayna ogayn, ama Eebe qabto
iyagoo gad-gadoomi mana daaliyaan Eebe, ama Eebe ku qabto Cabsi iyo Nusqaan, Eebana waa u ture
Naxariista, siduu Rasuulku yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebe wax kaga samir
badan dhib uu maqlay ma jiro, waxay ku sheegi Ilmo isna wuu arzaaqi oo Caafin.
waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim. Ruuxii caqli lehse waa inuusan ku kadsoomin ee Eebe ka dhawrsa-
daa dhabna u caabudaa. An-Naxl (43-47).

48. Miyeyna Arkayn wuxuu Eebe A-
buuray oo u iilan Hooskiisu Midig iyo
Bidix Sujuud Eebe dartiis iyagoo u
Khushuucsan.

49. Eebe waxaa u Sujuuda waxa
Samooyinka iyo Dhulka ku sugan oo
dhul socoda iyo Malaa'ig iskamana
wayneeyaan (Sujuuddiisa).

50. Waxayna ka Cabsan Eebahooda
Sarreeya waxayna falaan wax la faro.

51. Wuxuuna Yidhi Eebe ha Yee-
lanina Ilaahyo Labo ah Eebe waa uun
Ilaah kaliya ee Aniga uun iga Cabsada.

52. Eebe waxaa u sugnaaday waxa
Samooyinka iyo Dhulka ku sugan, wa-
xaana u sugnaaday Diin (Cibaado)
Joogta ah, ee ma Eebe cidaan ahayn
yaad ka dhawrsanaysaan.

53. Waxa Nicma ah ood haysataan
waxay ka timid Eebe markuu idin
Taabsiiyo Dhibna xaggiisaad u
Qaylyeysaan.

54. Markuu idinka Faydo Dhibkana
Koox idinka mida yaa Eebahood la
wadaajisa (Cibaadada).

'j^\£1>a V^^aM^+jZILo Ja £sj\j*j

>' S-

©cU^^ii

364

Suurat An-Naxl

juz* 14 mmm

55. Inay ka Gaaloobaan waxaan siin-
nay, Raaxaysta waad Ogaan doontaan
«Cidhibta Xaalkiinne».

l&\it/££q

Ibnu Khathiir wuxuu Yidhi: Eebe wuxuu ka warrami Waynidiisa oo wax kasta u Khushuuco Dham-
maan, wax Nool iyo wax kalaba iyo Insi, Jinni iyo Malaa'igba, oo xataa Hoosku Eebe u Sujuudo,
Malla'igtuna FulinAmarka Eebe, kana Cabsan, iyo inaan Ilaahay Mooyee Eebe kale jirin, isaga kaliyana
muto Cibaado, illeen isagaa wax walbaba lehe, Cibaado Joogta ahna Mudane, tankale wixii Nicma ah oo
la Haysto xagga Eebay ka timid, Eebaana dhibka fayda oyna Xaq tahay in Kaligiis la Caabudo, Gaalase
waydiiday ee ha ku raaxaysteen waxa Eebe siiyey way ogaan waxa ku dhaca. Mahad Eebaa mudan,
waynaynna isagaa xaq u leh, isagaana lagu Hoos jiraa Aakhiro iyo Adduunba, Amarkiisuna fuli. An-
Naxl (48-55).

56. Waxay u yeelaan waxayna ogayn
Qayb waxaan ku Arzaaqnay ka mida,
Dhaar Eebee waa laydin warsan (Gaa-
loy) waxaad Been Abuuranaysaan.

57. Waxayna u yeelaan Eebe Gabdho
waa ka Nasahanyahay, iyaguna waxay
yeelan waxay rabaan.

58. Marka Loogu Bishaareeyo mid-
kood Dhaddig wuxuu Noqdaa Waji-
giisu Madow walbahaarina.

59. Wuxuuna iska Qariyaa Dadka
Xumida waxa loogu Bishaareeyey,
miyuu ku haystaa Dulli mise wuxu
Dhumbiyaa Dhulka, waxaa xun waxay
Xukumi.

60. Kuwaan rumayn Aakhiro waxaa u
sugnaaday Tusaale xun, Eebana waxaa
u sugnaaday Sifada sare, waana Ad-
kaade falsan.

ffi&> u ^fc\j>$\ o£$3«ij

Waxaa ka mida Caadada Xun ee Gaalada inay xoolahooda kala qaybiyaan oo Qaarna Eebe ku sheegaan
Qaarna Shurakadooda, waase la warsan BeenAbuurashadooda, sidoo kale waxay Eebe ku Sheegaan
Gabdho iyaguna waxay doonaan oo Wiilal ah, eebase waa ka Nasahanyahay waxay sheegi, iyadoo marka
mid ka mida Loogu Bishaareeye Gabadh uu Wajigiisu Door-soomo Walbahaarana, kana qarsoomo oo
ka Dhawrsado Dadka isagoo ka xun waxa loogu Bishaareeyey, kuna fikiri ma dullibuu ku hayaa mise
wuu dilaa oo dhulka ku Xabaalaa, waxayna Xukumayaan wax Xun, dhabtuna waa in kuwaan Aakhirana
Rumayn tusaale xun u sugnaaday, Eebana Sarrayn, Wanaag iyo Wayni u sugnaatay, yahayna mid Awood
iyo falsami ku Sifoobay.

Aayaduhuna waxay sugi in Cibaadada Khalqiga iyo Xukunka Dhamaan Eebe iska leeyahay, uuna u
Baahnayn Ilmo iyo Kaalmo, inay Jaahiliyo tahay Gabdho la silciyo ama la Gacan Bidixeeyo, in Wanaag-
ga oo Dhanna Eebe ku dhamaado, Xumaan, Dulli iyo Liidmana Gaalo ku dhamaado, ee dhab ha loo
Caabudo Eebahaas. An-Naxl (56-60).

365

Suurat An-Naxl

juz< 14 mmm

(mm

61. Hadduu Eebe u qaban Dadka
Dulmigooda kagama tageen korka
dhulka wax socda, wuxuuse dib ugu
dhigi Muddo Magacaaban, markay
Ajashoodu timaadana kama dib ma-
raan Saacad kamana hormaraan.

62. Waxayna u yeelaan Eebe waxay
Nacayaan, waxayna tilmaami carrab-
yadoodu Been inuu wanaag u sugnaa-
day, waxaa sugan in Naar mm u
sugnaatay, oo loo hormarin (luguna
dhaafi).

63. Dhaar Eebee waxaan (Rasuullo) u
dirray Umado kaa horreeyey wuxuuna
u Qurxiyey Shaydaan camalkooda isa-
gaana sokeeye u ah Maanta waxayna
mudan Cadaab daran.

64. Quraankana waxaan uun kuugu
soo Dejinay inaad u Caddaysid Dadka
waxay isku Khilaafsanyihiin iyo
Hanuunka iyo Naxariista Ciddii
Rumayn.

65. Eebana waa kan ka soo Dejiya Sa-
mada Biyo, kuna Nooleeya Dhulka
Abaar ka dib, Arrintaasna Calaamad
yaa ugu sugan Ciddii wax maqli.

Aayadahan waxay ka warrami Dusha Eebe iyo hadduu Dadka u qaban Dulmigooda aan Dhulka Ciduna
ku Noolaateen, wuxuuse dib ugu dhigaa muddo magacaaban markay Timaadana Saacad dib loogama
dhaco lagamana hor maro, Gaaladuna Eebe wax xun yey ku sheegeen, Beenna waxay ku sheegi in
wanaaggu iyaga u sugnaaday, waxaase dhaba in Naaru u sugnaatay loona hor marin, waana jirtaa in Eebe
u diray Rasuullo Ummadahooda, Shaydaanna u Qurxiyey Camalkooda, isagaana Qiyaamada sokeeye u
ah, Cadaab daranna way mudan, Quraankana wuxuu Eebe ugu soo Dejiyey Nabiga inuu Dadka u
Caddeeyo waxay isku diidanyihiin iyo isgaoo Hanuun iyo Naxariis u ah Ciddii xaq Rumayn, uguna
Deeqay Dadka Roob iyo Khayr ku Nooleeya Dhulka Abaar ka dib waana waxay ku Waano Qaadato
Ciddii wax maqli, Saas darteed Dusha Eebe iyo Naxariistiisa yaan lagu kadsoomin wuu Ciqaab iyo
Qabasho daranyahaye. An-Naxl (61-65).

66. Waxaana idiinku sugan Xoolaha
Cibrad (Waano qaadasho) waxaana
idinka waraabinaa waxa ku sugan
Caloosheeda Digo iyo Dhiig dhex-
dooda ah Caano Saafi ah oo u fudud
kuwa Cabbi.

^&Ja> j K>^ ij^j^jfi ^<4>Job

366

Suurat An-Naxl

juz< 14 emmm

msm

67. iyo Midhaha Timirta iyo Cinabka
ood ka yeelataan Cabbid iyo Risqi Fii-
can, Arrintaasna Calaamadbaa ugu su-
gan cidii wax kasi.

*Si «i*J> <Jb\ \^^- l^jir===t^^U4

68. Wuxuu u Waxyooday (ku Ilhaa-
meeyey) Eebahaa Shinnida ka yeelo
Buuraha Guryo iyo Geedaha iyo waxay
Dhistaan.

69. Markaas Cun Midho kasta xag-
gooda qaadna Jidadka Eebahaa oo lay-
lyan, waxaana ka soo baxa Caloo-
shooda Cabbid kala duwantahay
Midabkoodu dhexdiisana waxaa ah
Daawo Dadka Arrintaasna Calaamaa
ugu sugan ciddii Fikiri.

70. Eebaa idin abuuray markaas idin
oofsan (Dili) waxaana idinka mida cid
loo celin (la gaadhsiin) cimriga ugu liita
inuusan ogaan waxba cilmi« ogaansho »
dabadiis, Eebana wax walba waa ogya-
hay karaana.

Xoolaha Nicmoolayda ah waxaa ku sugan Calaamad ku Tusin Qudradda Eebe, sida Eebe inooga siiyo
Caano Saafi ah oo ka soo Dhexbaxay Uus iyo dhiig, Macaanna oo Cunaha Cabbaha u sahlan, iyo Ciddii
Dhami, sidoo kale wuxuu ina siiyey oo Midho Timireed iyo Canab aan ka yeelanno Cunno fiican o tusin
ciddii caqli leh Awoodda Eebe iyo Naxariistiisa, sidoo kale wuxuu ku Ilhaameeyey Shinnida oo ah Duulaa
yar inay Guri ka yeelato Buuraha, Geedaha iyo Dhista,oyna cunto Midho kala duwan, qaaddana Meelo
iyo Jidad Eebe u Sahlay, kana soo baxo Caloosheeda Cabbid Midabkeedu kala duwanyahay, Daawana
Dadka ugu sugantahay, taasina waa calaamad ku tusin awoodda Eebe ciddii fikiri, saasaadna u aragtaa
sida Eebe Dadka ugu Nicmeeyey Xoolo ay Caano ka dhammaan, midho ay wax ka Cunaan,Shinni Malab
u samaysa, waana xayawaankaas tabarta yar, yaa macaaneeyey. dhaacaankeeda Eebe kaliya, waxaana
sugnaatay in Nina u yimid Nabiga (N. N. E. K.H.) una sheegay in Walaalkiis Shubmi, kuna yidhi Malab
waraabi, kuna soo noqnoqday dhawr jeer isagoo sheegi inuu wali shubmi markaa Nabigu ku yidhi
Waraabi Malab Eebaa run sheegi, Caloosha Walaalkaana waa Beenaleeye,markaasuu Waraabiyey ka
dibna Bogsaday. Taasina waxay ku Tusin in Eebe u sakhiray Dadka in wax Badan u Adeegaan una
shaqeeyaan si Eebe loogu Mahdiyo. An-Naxl (66-69).

7 1 . Eebe wuu ka fadilay Qaarkiin qaar
Risqiga, mana aha kuwa la fadilay ku-
wii ku celiya Risqigooda waxay gacan-
toodu hanato oy isku mid ku noqdaan
ee Ma NicmadaEebaad diidaysaan.

72. Eebe wuxuu idinka yeelay naf-
tiinna azwaaj wuxuuna idinka yeelay
Haweenkiinna caruur iyo farac idin-
kuna arsaaqay wanaag ma baadhilbay

^ '. ' ' -s - < - - - ' >> ' '. v "

367

Suurat An-Naxl

juz 4 14 mmm

m%&

rumayn oy Nicmada Eebey ka Gaa-
loobi.

73. waxayna Caabudayaan Eebe ka
sokow waxaan uga hananayn Risqi
Samooyinka iyo Dhulka waxba, waxna
karin.

74. ee hawyeelina Eebe wax la mida
Eebe wuu ogyahay idinkuse ma ogi-
dine.

^v^y^J^^l^^

Jr** 5 ^ < >'

Eebaa wax Abuura Dilana, Dadna cimrisiiya intay ka gaadhaan Gabow daran oyna waxba kala kasin, oo
ah Da'duu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebe ka magan galay kuna yidhi :
Eebow waxaan kaa magan gali Bakhaylnimo, wahsi duqnimo, iyo in la ii celiyo Cimriga u xun iyo
Cadaabka Qabriga iyo Fidnada dajaal iyo Fidnada nolosha iyo Tan geerida. Waxaa wariyay Bukhaari.
Tan kale waxay muujin Doqonimada Gaalada oo ah inay Eebe addoomadiisa Shariig uga yeelaan, Mana
eka, Sidayna iyaga iyo waxay hantaan u sinayn, Taasina waa Nicmo Eebe diid, Tan kale in Eebe isu
abuuray rag iyo haween markay is guursadaana kala Siiya Caruur iyo Farac dadkana ku Arsaaqa
wanaag.

Ma waxayse rumayn Baadhil iyo xumaan oy ka Gaaloobi Nicmada Eebe, oy Caabudi Eebe ka sokow
waxaan Rizqi ugu Hananayn cirka iyo dhulka, Waxna karin Xaqna ma aha in Eebe loo yeelo tusaale xun
oo lagu shabaho wax'oo lala simo'illeen waxbuu ogyahay, Dadkuna wax ma ogee,Eebaa xaqa, Awood
leh, Xukun leh, Caddaalad leh, Wax nooleeya waxna dila Xagiisana Loo ahaan. An-Naxl (70-74).

75. Eebe wuxuu ka yeelay tusaale Ad-
doon la leeyahay oon Waxba karin iyo
Ruux aannu ku Arzaaqnay rizqi fiican
oo u bixin qarsoodi iyo muuqaalba, Ma
isku midbaa, Mahad Eebaa iska leh,
Badankooduse wax ma oga.

76. Waxaa (kale) oo Eebe tusaale ka
yeelay laba Nin oo midkood Af la'ya-
hay (Mahadle) waxna karin dhibna ku
ah (Culays) Ilaaliyihiisa meel Kastoos
ujeediyana aan wanaag ka imanaynin
Ma Egyihiin isaga iyo ruux fari
Caddaalada Jid toosanna ku sugan.

77. Eebaa iska leh waxa ku maqan
Samooyinka iyo Dhulka, Saacadda
amarkeeduna ma aha ilbidhiqsigeed
mooyee ama ka dhaw, Eebana wax
Kasta wuu karaa.

78. Eebe wuxuu idinka soo bixiyay
Caloosha Hooyooyinkiin Waxba idin-
koon ogayn wuxuuna Idiin yeelay Ma-

> » > >^><

***** < *'\ »Vf * >A * Z 1 T^ £ - >»^t'i

368

Suurat An-Naxl

juz' 14 m*mm

qal iyo Arag iyo Quluub inaad Ku Shu-
kridaan Eebe.

79. Miyayna arkayn Shinbiraha loo
Sakhiray Hawada samada, Waxaana
Eebe ahayna haynin, taasina Calaa-
mooyin yaa ugu Sugan Cidii rumayn
(Xaqa).

Waa tusaalayaaal Eebe u yeelay Muslimka iyo Gaalka, oo ah inayna sinnayn Cid tasarrufi oo wax bixin
iyo Midaan waxba karin, iyo Midaan hadlayn Culaysna ku ah dadkuu la nool yahay Wanaagna laga
sugayn iyo Mid wanaaga Fari oo jidka toosan ku socda, Tan kale Eebaa iska leh waxa ku qarsoon Cirka
iyo dhulka, Dhicidda Qiyaamana waa uun ilbidhiqsi ama ka Dhaw, Illeen Eebaa wax kasta karee waana
kan Dadka ka soo saaray uurka Hooyo Iyagoo Jaahiliina oon wax Aqoon una yeelay Maqal, Arag iyo
Caqli si ay Eebe ugu Aqoonsadaan uguna Mahadiyaan.

Tan kale waxaa ka mida Awooddiisa Shinbiraha ku duuli Hawada Cirka Waxaan Eebe ahayn haynin,
Waxaasoo dhanna waxay Dadka ku Waajibin Eebe aqoonsi iyo Cibaadadiisa dhabta ah. An-Naxl (75-79).

80. Eebe wuxuu idinka yeelay Guryi-
hiinna xasil (Degaan) wuxuuna idinka
yeelay harkaha xoolaha Guryo idiin fu-
dud maalinta geediga iyo maalinta
nagaadigaba, idinkana yeelay Suuf-
keeda iyo dhogarta (Geela) iyo dho-
gorta (Riyaha) Alaab iyo Maacuun tan
iyo muddo.

8 1 . Eebe wuxuu idiinka yeelay wuxuu
abuuray (Geedaha) hadh, wuxuuna
idiinka yeelay Buuraha Dugaal, idiin-
kana yeelay dhar idinka dhawra ku-
laylka iyo Qamiis Bireed idinka dhawr-
ta (Dhibka) Dagaalka, saasuuna idiin-
ku Taamyeeli Eebe Nicmadiisa inaad
Islaam noqotaan (Xaqa raacdaan).

82. hadday jeedsadaan waxaa uun
korkaaga ah gaadhsiin cad.

83. way garan Nicmada Eebe wayna
dafiri,badankooduna waa Gaalo.

Eebe wuxuu Aayadahan ku sheegi Nicmooyinkiisa Qaarkood, sida Guryaha, harkaha xoolaha, dhogorta
xoolaha, Geedaha la hadhsado, Buuraha la dugsado, dharka Kulaylka iyo Qabowga ka dhawra, labiska
degaalka, waxaa soo dhanna wuxuu Eebe u siiyey inay Muslim ahaadaan, oo xaqa ku toosnaadaan,
ciddiise ka gaalowda oo xaqa ka jeedsata iyada umbaa iska dhuntay ee Rasuulka waxaa uun laga rabaa
xaq gaadhsiin, haddana iyagoo og Nicmada Eebe yey dafirayaan oo diidi. Ibnuu Abii Xaatim waxaa laga
wariyey in Nin reer Miyiga carbeeda Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u yimid
warsadayna Nabiga Markaas ku akhriyey Aayaadkan isagoo leh haa mid walba, markaas jeedsaday.
markaasay soo degtay Aayadda kale, waase aayad guud ahaan loola jeedo, ayna waajib tahay in Nicmada
Eebe la aqoonsado laguna mahdiyo. An-Naxl (80-83).

369

Suurat An-Naxl

juz 4 14 mmm

mm?

84. (Xusuusi) maalintaan ka soo bixin
Umad kasta marag, markaasna aan loo
Idmayn kuwii Gaaloobay cudar daa-
rasho, Lagana doonayn cudur daar.

85. Markay arkan kuwii Dulmi falay
Cadaabka Lagama fududeeyo xag-
gooda lamana sugo.

86. Markay arkaan kuwii Gaaloobay
shurakadooda waxay dhahaan Eebow
kuwaasu waa Shurakadannadii aannu
Caabudi jirray Eebe ka sokow, Mar-
kaasay ku soo tuureen Hadal ah idinku
Been baad sheegaysaan.

87. Waxayna u Dhiibaan Eebe Maa-
lintaa Hogaansiga, waxaana ka dhuma
waxay Been Abuuran jireen.

88. Kuwii gaaloobay ee ka awday
dadka jidka Eebe waxaan ugu siyaa-
dinnaa Cadaab Korka cadaabka
Faasuqnimadooda Darteed.

^^^yy^^rf^^^ot ^■v j ^yj
P&> s^j $j£\ JL^jJ ^\J\$\j

Aayadahanna waxay ka warrami Xaalka gaalada maalinta Qiyaame iyo Nabigii umad walba Marag
looga dhigi, Wax cudur daarana aan laga Aqbalaynin lana warsanayn, Cadaabkana laga fududaynayn,
oyna Gaaladii iyo waxay Caabudayeen 00 Eebe ka soo Hadhay murmi isna Beenin, Gaalana maalinta
Hoggaan Eebe u dhiibi, Mase aha Waqti hogaan Dhiibid ee waa uun Ama janno wanaag ku dhan yahay
(Eebaan ka baryaynaaye) ama naar dulli ku dhan yahay (Eebaan ka Magan galaynaaye) wixii la caabu-
daayay ee Eebe ka soo hadhayna wuxuu noqday been la Dhoobdhoobay iyo Wax kama jiraan kuwii
Gaaloobay ee dadkana Xaqa ka leexiyay waxay mudan Cadaab mid kale lagu kordhiyo Faasiqnimadoo-
da darteed, Saasayna dhabtu u muuqan 00 loo kala bixi, loona kala miirmi. An-Naxl (84-88).

89. (Xusuusi) Maalintaan ka soo bixi-
nayno Umad kasta marag Naftooda ah
oon ku Keenayno (Nabiyow) Adoo
marag ku ah kuwan (Umadaada) Wa-
xaana kugu dajinnay Kitaab 00 ah
Caddaynta wax kasta iyo hanuun iyo
Naxariis iyo bishaarada dadka musli-
miinta ah.

90. Eebe wuxuu Fari Caddaalad iyo
Samafal iyo Wax siinta qaraabada Wu-
xuuna reebi Xumaan iyo Munkar iyo
Gardarro, Wuuna idin Waanin inaad
wax Xasuusataan.

<^ jjbj j;^ J^ L£jj »_^iSJ \

370

Suurat An-Naxl

juz< 14 mmm

msm

91. Oofiya Ballanka Eebe markaad
Ballantantaan hana burinina Dhaarta
ka dib intaad adkayseen ood uga yee-
sheen Eebe korkiina Kafiil (ilaaliye),
Eebana waa ogyahay Waxaad falay-
saan.

92. Hana Noqonina Sidii tii Burisay
(furfurtay) Soohiddii Xoog ka dib fur-
furid idinkoo ka yeelan dhaartiina
Dhagar dhexdiina ah, inay ahaatay um-
mad mid ka badan Ummad kale, Eebe
wuu idinku imtixaani (Amarkaas) iyo
inuu idiin Cadeeyo maalinta Qiyaame
waxaad isku diidanaydeen.

\y±ajiSij jjix^ \ji\^\ j*+jo [&£>
i^^i^y'^^)^^ yy^j

>3 > > fT''i--'r "\' *& s- ¥' \
j*£^y^\j^\^&&j>^&\<ljy^d

Maalinta qiyaame cid walba Maragbaa loo keeni, Ummadana waxaa marag U noqon Nabiga (Naxariis
iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Quraan wax kasta cadeeyayna waa lagu soo Dajiyay oo hanuun,
Naxariis iyo Bishaaro u ah Muslimiinta. Ibnu Mascuud wuxuu yidhi : Quraanka Waxaa naloogu Ca-
deeyay Cilmiga wax kasta. Aayadda kale Eebe Wuxuu ku Faray Caddaalad. Sama fal, Qaraabadoo la
xidhiidhiyo, Wuxuuna ku reebay Xumaanta, Munkarka iyo Gardarrada,waana waano si loo xusuusto
wax.

Xadiith waxaa ku sugnaaday : dambi in Eebe ugu soodedejiyo Ciqaabta adduunka iyadoo tii aakhiro
dhimantahay ka mudan gardarro iyo qaraabo goys ma jiro. Ibnu Mascuudna wuxuu yidhi: Aayadda u
kulmin badan ee quranka waatan. Eebana wuxuu jecelyahay umuuraha sare ee sharafta leh, wuxuuna
nacaa waxyaalaha hoose ee xun sida xadiith ku sugnaatay,Ballanka iyo dhaartana waa in la oofiyaa inta
la adkeeyey ka dib, lana burinin oon la noqonin sidii haweeneydii soohday xadhiga iyo dunta markaas
furfurtay, lagana yeelanin dhaarta dhagar isagoo laga faa'iidaysan in ummaddii ka badatay umad
kale Eebana dadka wuu Imtixaani inuu u caddeeyo Qiyaamada waxay isku khilaafsanaayeen kalana
xukumo. An-Naxl (89-92).

93. hadduu doono Eebe wuxuu idinka
yeeli lahaa umad kaliya wuxuuse dhu-
miyaa cidduu doono, wuuna hanuu-
niyaa cidduu doono, waana laydin war-
san waxaad carnal falayseen.

94. haka yeelanina dhaartiinna dha-
gar dhexdiinna ah ood markaas simbi-
riirixataa gomadi intay sugnayd ka dib
ood dhadhamisaan xumaan (Cadaab)
ka jeedintiinna dadka jidka Eebe
darteed,waxaana idiin sugnaaday Ca-
daab wayn.

95. hana ku gadanina ballanka Eebe
qiimo yar (waxba) waxa Eebe agtiisa ah
yaa idiin khayrroone haddaad wax
ogtihiin,

96. waxa agtiinna ah wuu dhamaan d^^^J^j^.^-^^jX^^S^^

371

Suurat An-Naxi

juz' 14 mmm

&mm

waxa Eebe agtiisa ahna wuu hadhi
waxaana ku abaal marinaynaa kuwa
samra (adkaysta) Ajirkooda midka ugu
fiican ee ay falayeen.

Eebe wuxuu Aayadahan ku sheegi in hadduu doono uu Dadka wada marinlahaa waddo qudha kana yeeli
lahaa Ummad kaliya, waxayse keentay xigmadiisu inay cidna dhunto midna hanuunto camalkoodan uu
warsado Qiyaamada, tan kale wuxuu ka reebi inay xaqa ka leexdaan oo simbiriirixdaan, dhaartana isku
khayaamaan, markaa ay dhadhamiyaan ciqaab kaleexashada iyo ka leexinta jidka Eebe, cadaab wayna u
sugnaado, iyo inaan lagu gadanin ballanka Eebe Qiimo yar, waxa adduunka jooga oo dhanna waa yar
yahaye, waxaana khayr roon waxa Eebe agtiisa ah hadday wax garan, waxa Dadka agtiisa ahna way
dhammaan oy tegi, waxaase hadhi oo waari waxa Eebe agtiisa ah oo camalfiican, Ajir iyo khayra,
waxaana lagu abaal marin kuwa dar Eebe u samra Ajirkooda ugu fiican camalkoodii dartiis.
Aayaduhuna waxay ku tusin in ballanka la dhawro, in hanuunka lagu dadaalo, inaan dhaarta Dadka lagu
khayaamin, inaan xaqa Dadka laga celinin lagana leexin, inaan xaqa la gadanin lagana dul faa'iidaysan
adoo xaqa ka leexan oo leexin, inaan xaqa la gadanin lagana dul faa'iidaysan adoo xaqa ka leexan oo
leexin, in dadka iyo waxay haystaan tagi,Eebe iyo xaquna hadhi. An-Naxl (93-96).

97. Ciddii carnal fasha wanaag oo Ra-
ga ama haweena isagoo mu'mina
waxaan noolaynaynaa Nolol wanaag-
san, waxaana ku abaal marinaynaa
Ajirkooda waxa ugu Wanaagsan ee ay
falayeen.

98. markaad akhriyi Quraanka ka
magan gal Eebe shaydaan la dhee-
reeyey.

99. isagu kuma leh xujo kuwa Ru-
meeyey xaqa Eebahoodna talo saarta

\>^C^^j\JojiuL,Jj-3^

100. wuxuuse xujo ku yeeshaa kuwa
ka wali yeesha iyo kuwa la wadaajiya
Eebe.

» < ?> St.

{j$\j3*$j*>^?JA\ ( Jp»4^lkLu Ui^

Yi>

s->Sl

£(*"*

101. haddaan ku badallano Aayad
meel Aayad kale Eebana ogyahay
wuxuu dejin waxay dhahaan waxaad
uun tahay Beenabuurte, badankooduse
wax ma oga.

i£% ' >< "' % >Ks'\ Y

102. waxaad dhahdaa waxaa ka soo
dejiyey Ruuxii Daahirka ahaa (Jibriil)
xagga Eebaha xaqa ah inuu ku sugo ku-

372

Suurat An-Naxl

juz 4 14 &mm

(mm

Wll

rumeeyey xaqa iyo hanuun iyo
Bishaaro isagoo u ah Muslimiinta.

u\JLl.J^

Rag iyo haween ciddii wanaag fasha waxaa lagu Abaal marin Wanaag illeen Waa loo siman yahay
cibaadada Eebe iyo Khayrkiisa iyo Wanaaggiisecwuxuuna Eebe ku noolayn Nolol wanaagsan,Waxaana
Xadiith ku sugnaa: Waxaa liibaanay Ruuxii muslim noqda oo lagu arsuqo Kafaaf oo ku raali noqda waxa
Eebe ku arsuqo, Waxaa wariyay lmaam Axmed iyo kuwo kale. Marka Quraanka La akhrinna waa in
Eebe shaydaanka laga magan galo, Awoodna kuma leh Mu'miniinta Eebahood tala saarta ee wuxuu
awood iyo suldho ku leeyahay Kuwa ka wali yeesha ee raaca dhumintiisa iyo Xumaantiisa iyo kuwa Eebe
La wadaajiya Cibaadada, Marka Eebe aayad mid kale ku badalana waxay Dhahaan Gaaladu waa Been
abuurasho, Eebaase Og wuxuu soo Dejin, Xaqna ku Soo dejiyay, Jibriilla usoo dhiibay, waase Jaahiliin
badankoodu, Wuxuuna Usoo dejiyay inuu ku sugo kuwa xaqa rumeeyay, Hanuun iyo bishaarana u
noqdo Muslimiinta, halkaasna waxaa ka muuqda in Ruuxii mu'mina oo toosnaada Rag iyo Haweenba
Eebe ku noolayn nolol fiican,Aakhirana khayr siin, Inuu shaydaan col yahay lagana magan galo Eebe
mar walba iyo marka Quraanka la akhrin inuusan Awood ku lahayn Shaydaanku mu'miniinta Eebe tala
Saarta, ee uu Awood iyo Suldo ku leeyahay kuwa Talo u dhiibta ee ugu Shariig yeela Eebcin Eebe
awoodda isagu iska leeyahay soo dajinna jiray wuxuu doono oo Quraanka ah. An-Naxl (97-102).

103. Waxaan dhab u ognahay inay
dhihi Waxaa bara Nabiga Quraanka
dad, Carrabkay ku leexin waa Cajami
Kanna waa Lisaan (af carabi) cad.

" \jLSr oLJ »-UJbj

104. Kuwaan rumayn Aayaadka Eebe
ma Hanuuniyo Eebe Waxayna Mudan
cadaab daran.

105. Waxaa uun abuurta Been ku-
waan rumayn Aayaadka Eebe kuwaa-
suna iyaga umbaa Beenaalayaala.

106. Oo ah kuwa Eebe ka gaaloobay
rumayn ka dib (ee mudan halaag) Ruux
lagu Qasbay qalbigiisuna ku Xasillan-
yahay iimaanka mooyee, ruuxiise laab-
tiisu u Waasac noqoto (rumayso) Gaal-
nimo Waxaa korkooda ah Cadho
Eebe, Waxayna Mudan Cadaab wayn.

107. Arrintaasuna waa inay ka door-
teen Nolosha dhaw (ee adduun) Aakhi-
ro iyo Inaan Eebe hanuuninayn kuwa
gaalada ah.

108. Kuwaas Eebaa daboolay quluub-
tooda, Maqalkooda iyo Aragooda
waana kuwa uun Halmaansan (xaqa).

w " ~* *■> - s> > t • "5

373

Suurat An-Naxl

juz< 14 mm^m

mm?

109. Waxaa sugan in kuwaasu aakha-
ro ay Iyagu uun Khasaareen

Gaaladu wax kasta oo Ceeba oo u muuqata way ku sheegeen Nabiga iyo Quraankaba, intay ka dhahaan
waxaa wax bara Nin cajami ah, Eebaase Beeniyay tirtirayna beentoodii Illeen Quraanku waa carabi cade,
Cid Dhuntay oon rumaynayn Xaqana Eebe ma waafajiyo Hanuun iyoXaqa,Waxayna mudan Ciqaab
daran,Beenna waxaa abuurta Kuwaan rumaynin Aayaadka Eebe ee uun Beenaalayaasha ah, ee ah kuwa
Gaalooba rumayn ka dib Cid lagu Qasbo oo Qalbigeedu xaqa ku sugan yahay mooyee, Ciddiise Qalbigee-
du aqbalo gaalnimada waxaa korkooda ah Cadho Eebe,waxayna Mudan Cadaab wayn, Illeen adduun-
bay aakhiro ka doorteene, Eebana Ma hanuuniyo waana kuwa Eebe daboolay Qalbigooda, Maqalkoo-
da iyo Aragooda ee halmaamay Xaqa, Dhab ahaana u khasaaray, waana in Eebe Laga baryo ku sugnaan-
ta diinta,laguna dadaalo Ku sugnaanteeda,Ciddii dooni inay aragto siday muslimiintii hore ugu su-
gnaayeen Diintooda Ha akhrido Taariikhda bilaal, Xubayd binu Zayd, Cabdullaahi binu Xudaafaa iyo
Kuwo kale wuxuu arki Geesinimada iyo adkaysiga iyo Xaq ku sugnaanta. An-Naxl (103-109).

1 10. Eebahaase kuwa Hijrooday intii
la fidmeeyey (la dhibay) ka dib markaas
jahaaday oo samray (adkaystay) Eeba-
haana intaas ka dib waa u dambi dhaa-
fe Naxariista.

111. waana Maalin ay imaan naf wal-
ba iyadoo ka doodi (Daafici) nafteeda
oo loo Oofin naf kasta waxay fashay
lana dulminayn.

112. Eebe wuxuu tusaale ka yeelay
Magaalo ahayd aamin oo xasiloon uga-
na yimaaddo risqigeedu (Cunnada) oo
barwaaqo ah meel kasta oo ka Gaa-
lowday Nicmooyinkii Eebe oo Eebe
dhadhansiiyey Gaajo dabooshay iyo
cabsi waxay sameynayeen darteed.

113. waxaa dhab ahaan ugu yimid Ra-
suul ka mida wayna beeniyeen, waxaa-
na qabtay Cadaab iyagoo Daalimiina.

^JUUOJVi

Ciddii ay u Suuroobiwaydo inay dar Eebe u Hijrooto, ka dibse hijroota intii la dhibay markaas Jahaadda
oo adkaysata Eebe wuu u dambi dhaafi una Naxariisan, Maalinta Qiyaamana waa Maalin naf kasta ay ka
doodi oy ka murmi, Naf kastana loo oofin waxay Carnal fashay, oon lana dulmiyeyn, waxaana tusaale
ugu filan Magaalo aamin iyo nabad ahayd Cunaduna uga imaan jirtay meel kasta oo ka Gaalowday
Nicmooyinkii Eebe oo Eebe dhadhansiiyey Gaajo iyo Cabsi camalkoodii dartiis, waxaana u yimid Rasuul
ka mida ooy Beeniyeen markaas cadaab Qabtay iyagoo daalimiina.

Ibnu kathiir wuxuu yidhi : Taasi waa tusaale Maka waxay ahayd Aamin xasilloon ciddii gashana Aamin
Noqon, markaasay gaalowday oo diiday Nicmooyinkii Eebe una wayneyd soo bixintii Nabiga (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wayna caasiyeen Rasuulkii wayna Khilaafeen intuu Abaar ku
habaaro oo markaas Abaari ku dhacday waana Abaalka xaq diide oo dhan. An-Naxl ( 1 10-1 13).

374

Suurat An-Naxl

juz< 14 mwm

msm

114. ee cuna waxa Eebe idinku Ar-
suqay ee xalaasha fiicana kuna shu-
kriya Nicmada Eebe haddaad isaga
Caabudaysaan.

115. wuxuu uun idinka xarrimay
Bakhtiga, Dhiigga, Hilibka Doofaarka
iyo wixii lagu gawraco waxaan Magaca
Eebe ahayn, ciddii dhibaatoota (Gaajo)
iyadoon dulmiyin xadna gudbin Eebe
waa dambi dhaafe Naxariista.

116. ha dhihina wuxuu carrabkiina ku
tilmaami been kani waa xalaal kanna
waa xaaraan, inaad ku been abuu-
rataan Eebe, kuwa ku Been abuurta
Eebe ma Liibaanaan.

1 1 7. waa Nolol yar ( Adduunku)
waxayna mudan Cadaab daran.

1 18. kuwii Yuhuudoobay waxaan ka
xarrimay waxaan kaaga qisoonay ho-
ray, mana aanaan dulmiyin iyagaase
naftooda Dulmiyey.

119. markaas Eebahaa kuwa xumaan
ku fala Jaahilnimo markaas toobad-
keena intaas ka dib oo suubiya Ca-
malka Eebahaa ka dib wuu u dhaafi
una Naxariisan.

f\wj *J i ^ Lte ^j J^id «H*

Xalaasha waa in la Cuno xaaraantana laga fogaado sida Bakhtiga, dhiiga, Hilibka Doofaarka, waxa lagu
xuso waxaan magaca Eebe ahayn, Boolida iyo waxaan ku banaanayn Sharciga lslaamka iyo
Diinta,ruuxiise ka yaaba khatar Gaajo darteed wuu ka Cunaa waxaan la gawricin isagoon xad gudbayn
dulmina falayn, waana in laga dheeraado inuu been iyo Cilmi darro la yidhaah kani waa xalaal kanna waa
xaaraan isagoo been sheegi, ciddii Eebe ku been abuuratana ma Liibaanayso, Adduunkana wuxuu ku
Noolaan wax yar, markaas cadaab daran Mudan ;Yuhuudna waxaa laga xarrimay wixii horay loo soo
sheegay Eebana ma dulmiyin ee iyagaa isdulmiyey, ciddiise Jaahilnimo dambi ku samaysa markaas
Toobadkeenta oo suubada Eebe wuu u Dambi dhaafi una Naxariisan. Culimadii hore Qaarkood waxay
dheheen ciddii Eebe caasida waa Jaahil, saas darteed waa in xalaal la Cuno, xaqa lagu hadlo, la
Toobadkeeno. An-Naxl (1 14-1 19).

120. (Nabi) Ibraahim wuxuu ahaa
Umad «Khayr Fare» Eebe adeece
Xaqa u iishe mana ka mid ahayn
Mushrikiinta.

To*

375

Suurat An-Naxl

juz' 14 egmm

121. Kuna shukriya Nicmada Eebe
wuuna doortay wuxuuna ku hanuu-
niyey Jidka Toosan.

122. waxaana siinay Adduunka wa-
naag, aakhirana wuxuu ka mid noqon
kuwa Suuban.

123. markaas waxaan kuu waxyoonay
Nabiyow raac Diinta (Nabi) Ibraahim
ee Toosan kama mid ahayn Mushrii-
kiinta.

1 24. Sabtida waxaa uun looyeelay ku-
wii isku khilaafay, Eebahaana wuu kala
xukumi dhexdooda Maalinta Qiyaame
waxay isku Khilaafayeen.

125. ugu yeedh Jidka Eebahaa si xig-
mada iyo Wacdi fiicana kulana dood
sida u fiican, Eebahaana wuu ogyahay
cidda ka dhunta Jidkiisa wuuna ogya-
hay kuwa Hanuunsan.

126. haddaad wax ciqaabaysaan u Ci-
qaaba inta laydin ciqaabay, haddaad
samirtaana isagaa u khayr roon kuwa
samra,

127. Samir, mana aha samirkaagu dar
Eebe mooyee, hana ka murugoon, hana
ka cidhiidhyamin waxay Dhagri.

128. Eebana wuxuu la jira kuwa
dhawrsada wuxuuna la jira kuwa samo
fala.

^ > »- >

Nabi Ibraahim wuxuu ahaa Umad iyo lmaam Khayrka lagaga daydo, oo Eebe adeeca xaqana ku toosan
Mushrikiinta ka fog, Nicmada Eebana ku Mahdiya, Eebaana doortay, hanuuniyeyna, siiyeyna Adduun-
ka wanaag,Aakharanaka yeelay kuwa Suuban, markaas Nabiga faray inuu raaco Diintii Nabi Ibraahim
ee Toosnaa, Saas darteed waa inaan xaqa ku noqonaa imaam lagu daydo oo khayrka u hogaamiya, tan
kale wuxuu Eebe ka warramay sida Yuhuud loogu yeelay Sabtida inay Cibaadaystaan Nastaanna, sida
Umaddeenna loogu yeelay Jamcada, wayse iskhilaafeen Yuhuud, Eebaase kala xukumi Qiyaamada
waxay isku khilaafeen, waana in Dadka xaqa loogu yeedho lana tusiyo si xigmad iyo kaadsiinyo iyo
waano fiicana, ahaynna adayg iyo canaan iyo darraan, waana in sida u fiican loogula doodo xaqa ciddii
xaqa ku doodi, Eebana waa ogyahay cidda dhumi iyo tan hanuuni, haddii la ciqaabi oo laga aarsan cid
kugu xad gudubtayna waa in uun la ciqaabo wax la 'eg waxay Ciqaabeen haddii lays ka samrana u fiican
ciddii samirta, dar Eebaana loo samraa,sidii Nabiga kana reebay Eebe inuu ka murugoodo cidii Beenisa
oo khilaafta kana cidhiidhyamin dhagartooda, Eebana wuxuu la jiraa kuwa dhawrsada iyo kuwa samo
fala. Markii sayid Xamze lagu dilay Uxud lagana jeexjeexay Jidhkiisii yuu Nabigu yidhi : waxaan ugu aari
Toddobaatan Markaasay soo degtay. An-Naxl (120- 128).

376

Suurat Al-Israa'

juz 4 15 mmm

MagacaEebe yaanku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

1. waxa Nasahan (Ceeb ka fog) Ee-
baha ka guuriyey Addoonkiisa (Nabi-
ga) Habeen masaajidka Xurmada leh
(Maka) xagga Masjidkii Aqsa een bara-
kaynay Gaararkiisa inaan Tusinno Na-
biga Aayaadkanaga Eebana waa maqle
arka.

2. waxaana siinnay Nabi Muuse
kitaabkii (Tawreed) waxaana uga yeel-
lay hanuun Baniilsraa'iil inaydaan ka
yeelanin wax iga soo hadhay Wakiil.

3. faricii kuwaan la xambaarnay Nabi
Nuux, wuxuuna ahaa Addoon (Eebe)
ee Shugri badan.

V^JUL

Eebe isagaa Adduun iyo Aakhiro iyo waxa dhexjoogaba Abuuray, cid abuurka kula murmina ma jirto,
suu doono yuuna ugu Tasarrufaa una maamulaa, wuxuna Nabigiisii Muxamed ahaa (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ka dheelmay kana Guuriyey Maka una guuriyey xagga Masaajidka
Aqsa ee isna barakaysan, si Eebe u tusiyo Nicmooyinka Eebe, illeen Eebaa wax walbana maqla arkanee,
waxaana ku sugnaaday xaqnimada arrintaas Xadiithyo badan waxaana ka mida xadiithka dheer ee
Bukhaari wariyey ee ah : Anas Binu Maalig wuxuu yidhi : Habeen laga guuriyey Rasuulka Masaajidka
kacbada oy u yimaadeen saddex Ruux, waana xadiith ka warramaya wuxuu arkay Nabigu habeenka.
Bayhaqina wuxuu wariyey in Nabigu uu arkay Nuur, Imaam Axmedna isna wuxuu weriyey xadiith ku
saabsan xaalkan, waxayna sugi in Nabiga Maka laga dheelmay oo Qudsi loo dheelmay, in samada loo
koriyey, inuu Nabiyadii la kulmay, in Salaadda la soo faray, inuu arkay dad badan oo la ciqaabi, sida
kuwa salaadda ka cuslaaday, khamrada caba, xaaraanta cuna, Zinaysta, wax xanta, xaqa u hoggaansa-
min, iyo kuwo kale, wuxuuna arkay Jannadii iyo Naartii, Eebana wuu sharrifay Nabigiisa, sidaas daraa-
deed waa in si dhaba loo rumeeyo guurinta Nabiga iyo koridiisa cirka iyo waxyaalaha la faray iyo wuxuu
arkay, waxaana shakin amma beenin Munaafiq iyo Gaalo, waa in lagu adkaado Diinta Eebe halkaas
Nabiga ugeeyey gaar ahaan Salaadda, xumaantana laga fogaado, ciddii doonta inay warbadan ka ogaato
arrintan ha akhrido tafsiirka Aayadda, Aayadaha kale waxay ka warrami inuu Eebe Nabi Muuse siiyey
Kitaabkii Tawreed., ee hanuuninaayey Banii Israa'iil ugana digaayey inayna wakiil ka dhiganayn wax
Eebe ka soo hadhay, illeen waa faricii cidduu Eebe la koriyey Nabi Nuuxe, wuxuuna ahaa addoon
mahadnaq badan, waana inay xusuustaan Nicmadaas xaqana ku toosnaadaan,Eebana si dhaba u caabu-
daan una aqoonsadaan, haddii kale dulli iyo ciqaab. Ibnu Kathiir wuxuu yidhi : xadiithka dheelminta
waxaa wariyey Anas, Cumar Binu Khadhaab, Cali Ibnu Mascuud, Abii dar, Abii Hureere, Maalig Binu
sacsacata, Abii Saciid Ibnu Cabbaas, Shaddaad, Ubayi'Ibnu Camar, Jaabir, Abii Ayuub, xudeefe'Abii
umaama, Samurra,Suhayb, Umu haani, Caa'isho iyo Asmo. Al-Israa' (1-3).

377

Suurat Al-Israa'

juz 4 15 mmm

4. Waxaan ku (Ogaysiinnay) ugu
Waxyoonay Banii Israa'iil Kitaabka
(Tawreed) inaad fasaadinaysaan Dhul-
ka Labo Jeer, isna kibrinaysaan iski-
brin Wayn.

5. Markuu yimaaddo Yabooha (Waq-
tiga) midda hore waxaan idinku soo Bi-
xinaa «Dirraa» Addoomadanada oo
Xoog daran leh, dhexgalina (Hanan)
Guryaha dhexdooda waana Yabooh la
fali.

6. Markaasaan idinku soo Celinaa
Dawladnimada, idinkuna Xoogaynaa
Xoolo iyo Caruur idinkana yeellaa
kuwa Tiro badan.

7. Haddaad Samo Fashaan waxaad u
samo fasheen Naftiinna, haddaad Xu-
maan fashaanna waa uun Naftiinna,
markuu Yimaaddo Yabooha Dam-
bana way Xumeeyaan Wajigiinna iyo
inay Galaan Masaajidka (Baytul Maq-
dis) siday u galeen markii hore iyo inay
Damiraan « Tirtiraan » waxay u Adkaa-
daan Tirtirid.

8. Waxay u Dhawdahay in Eebihiin
idiin Naxariisto, haddaad ku Noqo-
taanna waannu ku noqon, waxaana
uga yeelnay Jahannamo Gaalada Go-
gol.

-* JjW^LioL

Aayadahanna wuxuu Eebe kaga warrami Xaalka Banii Israa'iil iyo inay Fasaadin Dhulka Labo Jeer
aadna isula waynan, isuna Kibrin, markaas Labada Jeerba lagu diri Addoomo Eebe oo Daran Dhulkana
ka Dhex geli kana qabsan, Ciqaab iyo Halaagna Dhadhansiin, hadday Wanaag Falaanna waa uun
Naftooda hadday Xumaan falaanna waa Dhibka Naftooda, wuxuuna Eebe sugay in Marka Dambe
Masjidka Qudsi Loogu gali Xumaan iyo Xanuuna ay la kulmi, Naxariista Eebase way u Furantahay
Ciddii Eebe u Noqon oo Toobad Keeni, haddayse Xumaanta ku Noqdaan Eebana wuxuu ku Noqon
Ciqaabtooda iyo Abaal marintooda, Jahannamana waa Gogosha Gaalada, waxbadan yey Culimadu ka
hadleen Arrintaas laakiin Eebaa og inay tegtay iyo inay Dhimantahay. Maxaa diidi haddii lagu Ciqaabo
Gacmaha Muslimiinta Qudsina laga soo Celiyo. Al-Israa' (4-8).

9. Quraankanna wuxuu ku Hanuunin
Dadka Arrinta u Toosan ugana Bishaa-
rayn kuwa fala Wanaag inay Mudan
Ajir wayn,.

378

Suurat Al-Israa'

juz' is emm®

m\m

6 DJL£-*-« ^*lc- j>y*2J Ujjl-.a j » ?Joj

10. Kuwaan Rumeynin Aakhirana
waxaan u Darabnay Cadaab Daran.

1 1 . Wuxuu u Yeedhaa (Baryaa) Dad-
ku Shar siduu ugu Yeedho «Baryo»
Khayrka,Dadkuna waa Deg dege.

12. Waxaan ka Yeellay Habeenka iyo
Maalinta Labo Calaamo, waxaana Tir-
raa Calaamada Habeenka, waxaana ka
Yeellaa Calaamada Maalinta mid wax
Tusisa (Arag) inaad doontaan Fadliga
Eebihiin iyo inaad ku ogaataan Tirada
Sanooyinka iyo Xisaabta, wax kastana
waxaannu u Caddeynay Caddayn
(aada).

13. Ruux kasta waxaan Laasiminay
Camalkiisa (loo Qaddaray) Luquntiisa,
waxaana u soo bixinnaa Maalinta
Qiyaame Kitaab uu la kulmi Isagoo fid-
san.

14. Laguna Dhihi akhri Kitaabkaaga
isagaa kuugu Filan Maanta Korkaaga
Xisaabe.

Quraankuna wuxuu ku Toosin Dadka Arrinta ugu Toosan uguna Fiican xagga Caqiidada, Xukunka,
Akhlaaqda, Macaamilada iyo wax kasta oo Wanaag lagu gaadho Adduun iyo Aakhiraba, wuxuuna ugu
Bishaarayn Mu'miniinta Wanaaga fala Ajir wayn,kuwaan Eebe iyo Aakhiro Rumaynna Cadaab daran in
loo darbay, tan kale Dadku wuu Degdegaa isagoo shar iyo Balaayo Baryi sida Khayrka iyo Wanaagga,
waxaana Xadiitha: Ha habaarina Naftiinna iyo Xoolihiinna waxaa laga yaabaa inaad ka waafaqdaan
Eebe Saacad la Ajiibo oo laydin Ajiibo. Eebana wuxuu ka yeelay Habeenka iyo Maalinta Calaamad ku
tusin Qudradiisa, iyo inay Xasilaan Habeenkii, una socdaan Maalintii shaqo iyo Sanco iyo Carnal iyo
Safar, kuna Ogaadaan Ayaamaha, Jumcooyinka, Bilaha iyo Sanooyinka, Wuxuuna Eebe caddeeyey wax
kastoo loo baahanyahay, ruux kastana waxaa laasimi oo laxidhiidhi Camalkiisa, Qiyaamadana waxaa
loo soo Bixin Kitaab uu la Kulmo isagoo Fidsan, laguna dhihi Akhri Kitaabkaaga iyo Xaashidaada
kuugu filan Maanta Xisaabe, saas darteed mar haddaan haysanno Qiiraankana wanaagga ku Toosin waa
inaan Qabsannaa oon Raacnaa kuna fara adaygnaa. Al-Israa' (9-14).

» . >^ < y

15. Ruuxii Hanuuna wuxuu uun u
Hanuunay Naftiisa kii Dhumana
wuxuu uun u Dhumay Naftiisa, mana
xambaarto Nafi Dambi Naf kale, mana
Cadaabno intaan uga soo Dirro Ra-
suul.

16. Markaan doono inaan Halaagno
Qaryad waxaan farraa kuweeda loo
Nicmeeyey «Khayr» markaasay ka
Faasiqoobaan waxaaana ku sugnaada

379

Suurat Al-Israa'

juz^ 15 mmm

imm

Ciqaab waana Tirtirraa Tirtirid (Ha-
laag).

17. Imisaan Halaagnay Quruun
(Nabi) Nuux ka dib Eebahaabaana ugu
filan Dambiyada Addoomadiisa Ogaa-
de Arka.

18. Ruuxii dooni Adduunyo waan
ugu soo dedejinaa dhexdeeda waxaan
Doonno Ciddaan doonno, markaasaan
kayeellaa Jahannamo mid gala isagoo
Caayan oo Dullaysan.

1 9. Ciddiise Doonta Aakhiro oo u fala
camalkeedii isagoo Mu'mina kuwaas
Camalkoodu wuxuu Noqon mid la
Mahdiyo.

ilSiu l^-i^ Uu^ i^LJl -b^olV

\aj*Ju» V^ UL yfl J A^.j4J UU>->J ju/ <>J

Ciddii Hanuunta wuxuu uun wax u taray Naftiisa, tii dhuntana waxay uun Dhibtay Nafteeda, Nafna ma
Qaaddo dambi Naf kale, Eebana Dadka ma Cadaabo isagoon u soo Dirin Rasuul Xaqa u caddeeya oo
Tusiya Jidka Toosan, markii Eebe Halaagi Magaalo ama Umadna waxaa xaqa iyo Wanaagga diida oo ka
Faasiqooba kuwa Xoolaha loogu Nicmeeyey iyo kuwo xun oo Madax ah, Markaasay Ciqaabtii Eebe ku
Dhacdaa, lana Halaagaa halaag Dhaba, in badan yuuna Eebe halaagay Quruumo Nabi Nuux ka dib,
Eebana Ogaansho iyo Arkid ugu filan Dambiyada Addoomadiisa, ciddii Jecel oo Camalkiisa la dooni
adduunyo iyo Dhalanteedka, wuxuu Eebe ka siiyaa wax Cidduu doono wuxuu doono, markaasuu galiyaa
Jahannamo isagoo caayan oo Dullaysan, ciddiise Doonta Aakhiro oo u Carnal fasha isagoo Mu'min
Xaqa Rumeeyey ah kaasi waa mid la Mahdiyo Camalkiisa, Taasina waxay ku tusin in Naf walba iyadu
Masuulka Koobaad iska tahay Nacfi iyo Dhiba, Xumaanta ku kibirka, Xoolaha iyo Ladnaanta iyo
awoodda iyo inay Ciqaab sabab u Noqon, inaan Eebe Ciqaabin Dadka isagoon Xaqa u caddayn, in
Umado badan la halaagay Nabi Nuux ka dib, Adduunyo uun Ruuxii doonana wuxuu ka heli wuxuu
Eebe doono, waxaana u Dambayn Naar isagoo Caayan oo Dullaysan, Ruuxiise la Doona Camalkiisa
aakhiro camalna u fala isagoo Mu'min ah oo Raaci Nabiga Camalkiisa iyo Islaamka, wuu mahdin
Camalkiisa lana mahdin, adduunyadana in kastooy xaq tahay in xalaasha si fiican looga doono haddana
ma aha in laga dabo dhaco oo lagu waasho Xalaal iyo Xaaraan.

Waxaa xadiith ah : adduunku waa Guri cidaan Guri lahayn iyo Xoolo Ruuxaan xoolo lahayn, waxaana u
kulmiya cidaan Caqli lahayn. Ai- Israa' (15-19).

20. Dhammaan waxbaan uga Fidinaa
kuwaas (Doona Adduun) iyo kuwaas
(Doona aakhiro) siismada Eebahaa,
mana aha siismada Eebahaa mid Ree-
ban.

21. Day sidaan uga Fadilnay qaar-
kood qaarka (Kale) (Addunka) Aakha-
raase wayn darajooyin oo wayn Fa-
dilid.

22. Ha Yeelin Eebe Miciisa llaah kale
ood noqotid mid Caayan oo la Khasaa-
riyo.

380

Suurat Al-Israa'

juz' 15 mmm

23. Wuxuu Faray Eebahaa inaydaan
Caabudin isaga mooyee iyo inaad u
samo fashaan Labadii Waalid Samo fa-
lid, hadduu ku gaadho Agtaada wayni
midkood ama Labaduba ha ku Dhihin
uf, hana Canaanan una dheh hadal Fii-
can.

24. Una Raarici (Jilci) Garab Naxa-
riiseed (u Naxariiso) dhehna Eebow
ugu Naxariiso siday ii Koriyeen anoo
Yar.

25. Eebihiin wuu ogyahay waxaNa-
tiinna ku Sugan, haddaad Suubantihiin
isagu kuwa Toobad keenka badan wuu
u Dhaafaa « Dambiga».

Cid walba Eebe wuu ka siin adduunka wuxuu doono Eebe cidnana kama reebana Deeqda Adduun ee
Eebe, waana lagu kala Duwanyahay, Adduunka mid Xoolo leh mid Saboola, mid Fayow mid Buka iyo
waxyaale kale, Aakharaase darajo wayn oo Fadli badan, sida Xadiith ku Sugnaaday in Dadka Dara-
jooyinka sare ay u Arki kuwa kale sida xiddiga Jahada Cirka. waana in Eebe kaliya la Caabudo oon Ilaah
kale Loo yeelin si uusan Ruuxu u noqon mid Caayan, oo Khasaara, Eebana wuxuu Xukumay in Isaga
kaliya la Caabudo, Labada Waalidna loo samo falo, haddii midkood ama Labadubana Agtaada ku
Da'oobaan ha Nicin oo Karaahiyeysan, hana ku dhihin hadal xun sida Uf iyo wixii la mida hana
Canaanan, hadal fiicanna u dheh, una Naxariiso, Eebana ka bari inuu u Naxariisto siday kuugu Naxariis-
teen kuuna Koriyeen Yaraantaadii, Eebana wuu ogyahay waxa naftiinna ku sugan, haddaad wanaagsan-
tihiinna Eebaa u dambi dhaafaa kuwa u Toobad keena, Bal day sida islaamku u wayneeyey xaqa
Waalidka,Diintee iyo nadaamkee laga heli Naxariistaa iyo Qaddarintaa inta lala xidhiidhiyey xaqa Eebe,
saas darteed waa in si dhaba loo garto Islaamka looguna Dhaqmo, waalidkana loo Ixtiraamo loona
naxariisto, waxaana Xadiithyo badan ku sugnaaday Addeecidda Waalidka iyo Xumaanta Caasigooda
sida ruuxii soo Gaadha Labadiisii Waalid ama midkood oo Naar gala,Eebe ha ku fogeeyo (Abuu
Daa'uud) iyo Jannadu Lugta Hooyaday ku Hoos Jirtaa, (lmaam Axmed) aaway kuwa ku qaylyi u
roonida haweenka, mase waa sawaxan aan riiqid lahayn iyo Been cad. Al-Israa' (20-25).

26. Sii qaraabada xaqeeda iyo Mis-
kiinka iyo socdaalka hana ku xad-
gudbin bixin Xadgudub (iyo si xun).

27. illeen kuwa ku xadgudba waa wa-
laalo Shaydaane, Shaydaanna Eebihiis
wuu ka gaaloobay.

28. haddaad ka jeedsato xaggooda
(wax la 'aan) adoo rajayn Naxariista
Eebahaa ood rajayn waxaad ku dhah-
daa hadal fudud (fiican).

29. ha ka yeelin gacantaada mid ku
xidhan Luquntaada hana wada fidin
dhammaan ood noqoto mid la dagaalo
oo tabar gaba.

381

Suurat Al-Israa'

juz 4 15 mmm

30. Eebahaa wuu u fidiyaa Risqiga
cidduu doono wuuna u qaddaraa
«cidhiidhyaa» (cidduu doono) illeen
Eebe Addoomadiisa waa oge arkee.

31. ha Dilina Carruurtiinna ka Cabsi
Faqri (Saboolnimo) anagaa Arsaa-
qayna iyaga iyo idinkaba Dilkooduna
waa Gaf wayn.

G5 i A-a» W^oUo O0*4j1

c 4>

ol^=3>^-U3u)

Qaraabada, Masaakiinta iyo Musaafirkaba waa in la xidhiidhiyo waxna la siiyo, lana xadgudbin ee si
flican wax loo Bixiyo, illeen mubadar waa Walaal Shaydaane, Shaydaan waa mid Eebe ka Gaalooba,
haddaadan wax hayna Hadal fudud oo flican ku dheh, waxaana xadiith ah: Ruuxii jecel in loo waasiciyo
Risqiga cimrigana loo dheereeyo ha xidhidhiyo Qaraabadiisa. waana in wax bixintu dhexdhexaad ahaato,
oodan Gacanta Luqunta ku xidhin Bakhaylnimo, wada fidinna oo lagu Naco, ama fadhiisatid illeen
Risqigana Eebaa haya oo u fidiya cidduu doono una qaddara tuu doono imtixaan, wuuna ogyahay
Addoomadiisa iyo Maslaxadooda, waase in wax la bixiyo oo la sadaqaysto. Abuuhurayre wuxuu ka
wariyay Rasuulka (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Subax kasta oo addoomuhu soo
Toosaan waxaa dhawaaqi Labo Malag oo mid dhihi Eebow wax bixiye badel sii, kan kalana dhihi Eebow
hayste halaag sii. « waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim ».

Tan kale waa inaan la layn Carruurta siday falayeen Jaahiliintu iyagoo Faqri ka yaabi illeen Eebaa
dhammaan arsaaqee, Dilkooduna waa gaf wayn oo xune, waana dambi daran oo adag sida cad. Al-Israa'
(26-31).

32. Ha u dhawaanina sino Illeen waa
xumaane Waddana u xune.

33. Hana dilina Nafta Eebe xarrimay
Xaq Mooyee, Ruuxii lagu dilo Gar-
darro waxaan U yeellay waligiisa Xujo
ee yuusan ku xad gudbin Dilka waa loo
Gargaaraye.

34. Hana u dhawaanina Xoolaha
agoonta sida U flican mooyee intay ka
gaadhaan xooggooda, Oofiyana bal-
lanka illeen Ballanka waa lays warsane.

35. Oofiyana kaylka « beegidda» mar-
kaad beegaysaan kuna miisama Mii-
saan toosan (caadila) Saasaa khayr
roon oo Fiican cidhibe.

36. hana dhihin (Raacraacin) Wa-
xaadan u Cilmi lahayn, Illeen Maqalka,
Araga iyo Qalbigaba waa lays warsane.

37. Hana u soconin Dhulka kibir Il-
leen ma Jeexi Kartid Dhulka kumana
gaadhaysid Buuraha dherare.

*L-»J k£>& &fc\&)>\ W^J

382

Suurat Al-Israa'

juz< 15 mmm

38. Dhammaan waxaasna Xumaan-
tiisu Eebahaa Agtiisa waa lagu Neceb
yahay.

|Ujj2 J)bj JC£>j£^o6^zJ>

Zinadu waa dulli, Xaaraan iyo Halaag, waana in laga fogaado, Eileen Danbi ka wayn Zino gaalnimo
mooyee ma Jiree, Sida Nabigu yidhi, Sidoo kale waa inaan xaq darro Naf lagu Dilin. Sunan waxaa ku
sugnaaday (Xadiith) Adduunkoo rogmada yaa ka fudud Eebe agtiisa naf Muslim ah dilkeed. Cidda
waliga u ah Ruuxa la dilana yuusan ku xadgubin Qisaasta, Illeen waa loo gargaaraye, Xoolaha agoontana
waa inaan loogu Dhawaanin waxaan wanaag ahayn intay ka xoogaystaan illeen Cuniddoodu waa Naare,
Waana in Ballanka la oofiyo, illen wa lays warsane, Kaylka beegidda iyo miisaankana la oofiyaa si Fiican
oo toosanna loo Sameeyaa illeen saasaa fiican oo Cidhib roone,waana inaan la sheegin Waxaan loo cilmi
lahayn, illeen Maqalka, Araga iyo Qalbigaba waa lays warsane, Tan kale waa inaan dhulka, Eebe isla
wayni iyo kibir lagu Soconin, Maxaa faa'iida ah oo ku jira mar hadaadan Dhulka duleelinayn Ama
buuraha dherer ku gaarayn, illeen Miskiin baa tahay hays dhibin Si habsanna u soco, waadna u jeedaa
Aayadahan waxa ku sugan waxaase Loo baahan yahay in la raaco dardaaranka. Al-Israa' (32-38).

39. Arrintaasu waa waxa Eebahaa
kuu waxyooday oo xigmada, hana yee-
lin Eebe la jirkiisa Ilaah kale oo lagugu
tuuro Jahannamo adoo lagu dagaalay
oo lagu fogeeyey.

40. ma wuxuu idiin doortay Eebihiin
Wiilal oos ka yeeshay Malaa'igta gabd-
ho idinku waxaad ku hadlaysaan hadal
wayn.

41. dhab ahaan waan ku caddaynay
(gagadinay) Quraankan (wax badan)
inay waantoobaan umase kordhin
waxaan carar ahayn.

42. waxaad dhahdaa hadduu la jiro
Eebe Ilaah kale siday sheegi waxay ka
dooni lahaayeen Eebaha Carshiga leh
jid (Cibaado ama la mid noqosho).

oyjil^ 4-i.U •>*<** joy Ja

i^^^d^^H

43. Eebaa ka Nasahan Kana Sarreeya
waxay sheegi sarrayn wayn.

^\/&y& ajlj^l^^j'^^^

44. waxaa u tasbiixsada (Qaddariya)
Eebe Samooyinka todobada ah iyo
Dhulka iyo waxa u dhexeeya, waxaan
Eebe u Tasbiixsanayn ama ku mah-

383

Suurat Al-Israa'

juz* 15 mmm

mam

dinayna ma jiro, waydaanse garanayn
tasbiixdooda, Eebana waa dulsame
dambi dhaafa.

Waxaas wanaagsan ee Eebe faray iyo waxyaalaha xun ee uu Reebay waa waxa Eebe u waxyooday Nabiga
(Naxariis iyo NabadgaJyo Eebe korkiisa ha yeelee) tan kale waa inaan Uaahay cid kale lala caabudin
wuxuu mudanyahayna la siinin,oo ciddii saas yeeshaa lagu tuuri Jahannamo isagoo la dagaalay oo la
fogeeyey, Eebana uma doorin gaalada Wiilal isna Malaa'igta Gabdho kama yeelan waa hadal gafa oo
wayn oo gaaladu dhahaan, Qiiraankana Eebe wax badan buu ku caddeeyey kuna soo celceliyey xaqa in
Dadku wacdoomo, Daalimiintase waxaan carar ahayn uma siyaadin, Eebana waa kali hadday Ilaahyo
kale la jiraan siday gaaladu sheegi waxay isku dayi lahaayeen inay Awoodda Eebe oo kale yeeshaan, ama
haddii kale Eebaha xaqa ah caabudaan iyana, Eebana waa ka nasahanyahay oo ka sarreeyaa waxay
sheegi, waxaaba u tasbiixsada Toddobada Samo iyo Dhulka iyo waxa ku sugan, wax kastana wuxuu u
tasbiixsadaa kuna mahdiyaa Eebe mase la kasayo tasbiixdooda,Eebana waa dulsame dambi dhaafa, la
yaabna ma leh in wax walba Eebe weyneeyo xusana illeen isagaa Awood leh oo ahaysiiyey. sheegay in
Rasuulku (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u galay Dad Gaadiid saaran oo la taagan,
kuna kor sheekaysan, markaasuu ku yidhi Rasuulku (Kora iyadoo Nabad qabta oo daaya iyadoo Nabad
qabta, nana uga yeelanina sheekadiinna Waddooyinka iyo Suuqa kuraas (oo kale) maxay jirtaa mid la
korsanyahay oo ka khayr roon kan korsan Eebana ka xusid badan. (Imaam Axmed) Eebaana Awood leh.
Al-Israa' (39-44).

45. markaad Akhriyi Quraanka wa-
xaan yeella a dhexdaada iyo dhexda ku-
waan rumeynin Aakhiro xijaab (dayr)
asturan.

46. waxaana yeellay Quluubtooda da-
bool inay kasaan Quraanka, dhago-
hoodana culays, markaad ku xusto
Eebahaana Quraanka kaligiis waxay u
jeedsadaan Gadaal iyagoo carari.

47. anagaa og waxay dhagaysan mar-
kay ku dhagaysan adiga iyagoo faqi
markay dhihi Daalimiintu Waxaan Nin
sixran ahayn ma Raacaysaan.

48. Day siday kuugu yeelaan tusaa-
layaal oy U dhumeen oyna u karin jid-
ka Hanuunka.

49. Waxay dhaheen (gaaladii) ma
markaan Noqonno lafo iyo burbur yaa
nalagu soo celin Abuur cusub.

^\ * ''Ik"'".

50. waxaad dhahdaa noqda dhagax
ama bir.

384

Suurat Al-Israa'

juz- is mmm

li>yty}$&?

5 1 . ama khalqi ( Abuur) ku wayn laab-
tiinna, waxayna dhihi yaa na soo celin
ku dheh Eebihiin idin abuuray markii
hore, waxayna kuu gilgili madaxooda
iyagoo leh waa goorma isagu, waxaad
dhahdaa waxaa suurowda inay dhaw-
dahay.

52. waana maalintuu idiin yeedhi
Eebe ood maqlaysaan isagoo mudan
Mahad una malaynaysaan inaydaan
nagaanin wax yar mooyee.

Gaaladu xaqa iyo Quraanka way ka madax adaygi oo xijaabaa ka xiga xaggiisa,Qulubtooduna way
daboolantahay, mana fahminayso Quraanka,Eebe kaliya marka la sheegana way cararaan iyagoo dooni
in waxyaalo kale lala sheego, Eebaa og waxay dhagaysan iyo markay faqi, sheegina Daalimiintu in
Nabigu yahay Nin sixran waxyaalo tusaalooyin ahna way u yeeleen, waxayse ka dhumeen xaqii iyo Jidkii,
mana karaan unoqosho xaq, waxayna diidaan in la soo bixin iyagoo lafo iyo burbur Noqday, waxay
doonise ha noqdeen ama dhagax ama Bir ama sida Cirka iyo wixii la mida, waxaa uun idin soo celin
Eebihii markii hore idin Abuuray, waxayna madaxa la ruxaan kibir iyo isla wayni iyagoo warsan goortuu
dhici xaalku, waxaase suurowda inuu dhawyahay, maalintase Eebe ugu yeedhi kulanka Qiyaame way
maqli iyagoo Amaani una malaayn inayna ku nagaanin Adduunkii wax yar mooyee, wana kaas Quraan-
kii, Nabigii, siday Gaalo u diideen, siday u dhagreen, siday soo bixinta u diideen, Eebaase soo celin
Qiyaamana wataas, madax ruxii, isla waynidii iyo xaq diidna waxaa ka dambayn khasaare iyo lugooyo.
Akhri Qisada Abuu sufyan, Abuu jahal iyo Akhras iyo siday u dhagaysteen Quraanka iyagoo kala gaban
iyo siday isu warsadeen iyo hadalkii xumaa ee Abuu Jahal, xaqiibaase hadhay xumaanna tagtay. Al-Israa'
(45-52).

53. waxaad ku dhahdaa Addoo-
madayda ha dheheen sida u fiican,
Shaydaanku wuu fasaadin dhex-
diinnee, Shaydaanna Dadka col cad-
buu u yahay.

54. Eebihiinaa idin og (waxaad tihiin)
hadduu doono wuu idiin Naxariisan,
hadduu doonana wuu idin Cadaabi,
kuugumana aanaan dirin inaad wakiil
(Ilaaliye u Noqoto).

55. Eebahaana waa ogyahay waxa ku
sugan Samooyinka iyo Dhulka, dhab
ahaan baana ugu fadilnay Nabiyada
Qaarkood qaarka (kale) waxaana Sii-
nay Nabi Daawuud Zabuur.

56. waxaad dhahdaa u yeedha ku-
waad sheeegateen oo Eebe ka soo had-
hay ma hantaan inay idinka faydaan
dhib ama idinka wareejiyaan.

A' "'('>'

385

Suurat Al-Israa'

juz< 15 mmm

vmm

57. kuwaas ay caabudina iyagaaba ka
dooni xagga Eebe u dhawaansho iyo
kusii dhawaansho waxayna Raj ay n
Naxariistiisa, wayna ka cabsan cadaab-
kiisa, cadaabka Eebana waa wax laga
digtoonaado.

63 bjJ^o&^^^-^oli^u^

Eebana wuxuu faray Addoomadiisa inay wanaag ku hadlaan, illeen Shaydaanku Dadka dhexdiisu
fasaadiyaaye, waana Colka Dadkee, Eebana waa ogyahay xaalka Dadka, Naxariis iyo Ciqaabba isagaa
hanta, Nabigana waxaa loo diray gaadhsiinta xaqa, ee looma soo dirin inuu wakiil ka noqdo Dadka,
Eebana wuu ogyahay waxa ku sugan Cirka iyo Dhulka, wuxuuna kala fadilay Nabiyada, Nabi Daawuud-
na wuxuu siiyey Kitaabkii Zabuur ahaa, wax Eebe ka soo hadhay oo dhib faydi kara ama wareejn karana
ma jiro, kuwa ay wax ka dayi ee ay baryi Naftoodaa Eebe u dhawaansho dooni oo Masaakii-
na'Naxariistiisana rajayn kana cabsan cadaabkiisa, illeen cadaabka eebe waa laga digay waana wax laga
digtoonaado, taasina waxay Muujin inay waajib tahay in hadal fiican lagu hadlo, in Shaydaan laga
digtoonaado, in Naxariista Eebe lagu dadaalo heliddeeda iyo in laga digtoonaado cadaabkiisa
(Eebaa laga magan galaaye). Al-Israa' (53-57).

58. Qaryo (Magaalo) Aanaan ha-
laagayn ma jirto ka hor Qiyaamada
ama aan la cadaabayn (Ciqaabayn) ca-
daab daran waana arrin ku qoran
Kitaabka (Looxul Maxfuudka).

59. Umana aanaan daynin soo diridda
Aayado (Mucjiso) inay beeniyeen kuwii
hore mooyee, waxaana siinnay Tha-
muud Hashii oo wax tusisa wayna ku
dulmi faleen (ka gaaloobeen) Aayada-
ha waxaan Cabsi galin ahayn uma soo
dirro (Dejinno).

60. (Xusuuso) markaan kugu nidhi

Eebahaa wuxuu koobaa Dadka, kama-
na aanaan yeelin Riyadaan ku tusinay
fidmada Dadka mooyee (Imtixaan) iyo
Geedka lagu lacnaday Quraanka, waa-
nu ku cabsiin umana siyaadiyo waxaan
xadgudub wayn ahayn.

61. (Xusuuso) markaan ku nidhi
Malaa'igta u Sujuuda Aadan oy Su-
juudeen Ibliis moyee, oo yidhi ma
waxaan u sujuudi waxaad Abuurtay
isagoo dhooba ah,

62. wuxuuna yidhi ka warran kan aad
iga sharriftay, haddaad dib ii dhigto tan
iyo Qiyaamada waxaan ka adkaan

386

Suurat Al-Israa'

j UZ ' is mm®

(Dhumin) Faraciisa wax yar mooyee.

I^LJiVi

T*~- >J2

Magaalo kasta waaxaa u dambeeya halaag Qiyaamada ka hor ama ciqaab daran, waana xaal ku qoran
Luuxul Maxfuudka, Eebana wuxuu u daayey soo Dejinta Mucjisadaha waxaa Beeniyey kuwii hore,
waxaana kamid ahaa Hashii Reer Thamuud loo soo bixiyey ee ku tusinaysay Awoodda Eebe, wayna ka
Gaaloobeen. waxayna Gaaladii Makaad warsadeen Nabiga waxyaalo ay ku dhibayeen sida in buuraha
Dahab looga dhigo, iyo Togog loo jeexo iyo waxyaalo kale, Mucjisadana Eebe wuxuu u soo dejiyaa
Cabsiin.

Riyaduu Nabigu arkay iyo Geedka lagu Lacnaday Quraankana waa Imtixaan, Eebana wuu koobay
Dadka, wuuna cabsiin badankoodse way xadgudbaan oo fasaadka badiyaan. Qisada Sujuudda
Malaa'igta iyo diidada Ibliisna waxaa lagu sheegay Toddobo Suuradood, waxaase loo baahan yahay in
lagu waano qaato, Ibliisna laga digtoonaado, xaqana lagu tooso. Al-Israa' (58-62).

63. Eebe wuxuu ku yidhi: Tag ciddii
ku raacda oo ka midana Jahannamaa
Jasihiisu yahay abaal marin dhamays-
tiran.

64. ku duufso ciddaad karto oo ka
mida codkaaga kuna soo Jiido far-
dahaaga iyo lugtaada lana wadaag xoo-
laha iyo Carruurta una yabooh, mana
yabooho shaydaan waxaan dhagar
ahayn (iyo Baadi).

65. Addoomadayda kuma lihid xujo,
Eebahooda waa ku filan yahay wakiil
(Ilaaliye).

66. Eebihiin waa kan idinku wada
doonta (Markabka) Badda dhexdeeda
inaad doonataan Fadligiisa (Risqi) Ee-
bana waa idiin Naxariiste.

67. markuu idinku taabto badda dhib-
na wuu dhumaa waxaad baryeyseen
Eebe mooyee, markuu idiin soo koriyo
Barrigana waad jeedsatan Dadkuna
waa Gaalnimo badane.

>^*"j ^ > » x sis *s*-» . > t '^ty ' s ' s

Eebe wuxuu ugu Jawaabay tag adiga iyo inta ku raacda naarta Jahannamaa abaal loo dhameeyey looga
dhigiye, kuna duufso ciddaad karto codkaaga oo Hees, Durbaan iyo Cid kastoo xumaan u yeedhi, kuna
kaxayso fardahaaga iyo Lugtaada lana wadaag xoolaha iyo Carruurta, wuxuu yidhi Ibnu Cabbaas : xoolo
la wadaagiddu waa xumaanta ay ku bixiyaan, Xasan Basrina wuxuu yidhi : Waa kasabkeeda xaaraan iyo ku
bixin dambi,la wadaagidda Carruurtana waa Dayiciddooda iyo xumayn akhalaaqdooda siduu yidhi
Xasan Basri, waa gaalaynta aiyo Islaamka ka bixinta, yabooha shaydaanna waa lugooyo, addoomada
Eebe ee fiicanse xujo kuma leh, Eebaana Wakiil ku filan, Nicmooyinkiisa waxaa ka mida inuu Badda u
sahlay dadka kuna maraan Markab iyagoo fadliga iyo Risqiga Eebe raadsan.waana u Naxariistaa
Ummaddiisa, markuu dhib ku taabto baddana waxay halmaamaan wax kastooy Baryayeen oo Eebe ka
soo hadhay, markay Barriga tagaanna way jeedsadaan, Dadkuna waa Gaalimo badan yahay.saas Darteed
waa in laga digtoonaado Shaydaan iyo Jidkiisa, waa in xoolaha iyo carruurta xumaan laga dhawraa,
Nicmooyinka Eebana lagu Mahdiyaa. Al-Israa' (63-67).

387

Suurat AJ-Israa'

juz' 15 izmm

68. Miyaad ka Aamin Noqoteen in
Eebe idinla Gooyo dhinac Dhulka ka
mida, ama idinku soo diro Dabayl da-
ran markaas aydaan helin Wakiil.

69. Miyaadse ka Aamin Noqoteen
inuu idinku celiyo (Badda) mar kale oos
idinku diro Dabayl (wax jajabisa) oos
idin Maansheeyo gaalnimadiinna dar-
teed, markaas aydaan u helin wax noo
raacda.

70. dhabbaanu u sharrifnay Binii Aa-
damka waxaana ku xambaarray Barri-
ga iyo Baddaba waxaana ku arsaaqnay
wanaag,waxaana ka fadilnay wax ba-
dan oo ka mida waxaan Abuurray fadi-
laad.

71. (xusuuso) Maalintaan cid walba
ugu yeedhayno Imaamkeeda
« Quraanka ama Nabiga », ciddiise laga
siiyo Kitaabkiisa Midigta kuwaasi way
akhrin Kitaabkooda lagamana dul-
miyo xuub laf timireed.

72. cidiise Adduunka ku indho la'
(xaqa diida) aakharana wuu indho
la'aan oo ka dhumi Jidka.

\Li^&Q\/jJ^'f

H^tuj^i^

Cidna kama aamin aha Ciqaabta Eebe ama dhulka ha la Gooyo ama Badda ha ku Maansheeyo iyo sidii
kasta oo uu doono,wax ka daba kicina ma jiro,Eebana wuu sharrifay Banii Aadamka, Caqliga, Abuurka,
Maqalka, Aragga, iyo wax yaale kale, wuxuuna u fududeeyey ku safarka iyo ku socodka Barriga iyo
Badda, kuna Arsaaqay wanaag, kana fadilay wax badan oo khalqigiisa ah, cid walbana wuxuu Eebe ugu
yeedhi Qiyaamada ama Nabigeedii ha Noqdo ama Kitaabkii loo soo Dejiyey iyo camalkiisii, ciddase
Liibaani waa midda Kitaabkeeda Midigta laga siin oo akhrin iyagoo ku faraxsan oon la dhibaatayn,
ciddiise xaqa ka indho la'ayd Adduunka oo ka leexatay Nuurka Eebe Aakharana way sii indho Beeli oo
khasaari, illeen horay bay xaqa uga soo indho beeshaye. Taasina waxay adkayn in Eebe laga digtoonaado,
in Quraanka iyo Nabiga Imaama laga yeesho, in xaqa lagu dadaalo si aan loo Dhumin loogana indho
beelin Adduun iyo Aakhiraba, Eebana Hanuun la warsado. Al-Israa' (68-72).

73. Waxay u dhawaadeen Gaaladii
inay kaa Fidmeeyaan waxaan kuu
waxyoonay inaad Nagu been abuuratid
wax kale, Markaas ay kaa Yeeshaan
Saaxiib.

74. Hadaanan ku sugin waxaad u dha-
waan lahayd inaad u iilato xagooda
wax yar.

388

Suurat Al-Israa'

juz< is mmm

75. Markaasaan ku dhadhansiin la-
hayn (Cadaab) Labanlaaban nolosha
Adduun iyo Mid labanlaaban Geerida
Manahesheen gargaare.

76. Waxayna u dhawaadeen inay kaa
argagixiyaan Dhulka inay kaa bixiyaan
Markaas oyna nagaadeen Gadaa-
shaada wax yar Mooyee.

77. Waana sunnada Rasuuladaan dir-
ray Hortaa, una heli maysid Sunna-
dannada Wax dooriya (Leexin).

Eebe wuxuu ka warramay siduu ugu Gargaaray Nabigiisa, una Sugayay Inkastoy Gaaladii isku dayeen
inay Xaqa ka leexiyaan waxay Rabaanna uu yeelo, Ciddii Muslin ah ee xaqa uga leexata Gaalada darteed-
na si Ay Saaxiib ula noqdaan waa mid Halaag iyo Khasaare ku danbayn iyo Ciqaab adduun iyo mid
Aakhiroba, Waxayna Gaaladu had iyo Jeer isku Dayi in Muslimiintu u soo dhawaadaan, Waase dulli
Adduun iyo mid Aakhiro iyo Gargaarid la'aan, Gaaladiina waxay isku dayeen inay Nabiga (Naxariis iyo
nabad galyo Eebe korkiisa ha yeelee) ka saaraan Dhulka miyayse kaga danbayn wax yar mooyee,
Saasayna u dhacday arrintii, Waana sunnada Eebe ee uu ku falay kuwuu horay u diray, Wax baddali
karana ma jiro, Dadka wanaagsan la noolidooda waa tan fiican, Markase Dhulka ka madho wanaag iyo
dadkiis waa uun halaag, Ciqaab iyo Khasare sida dhacda.

Aayaduhuna waxay adkayn:Ku sugnaan xaqa,Ka digtoonida u dhawaansho iyo la saaxiibidda gaalada,
Ka digtoonida in dadka fiican Dhulka laga Eryo (ama ha ku soo degto reer makaad ama Yuhuud waa
Arrin guud oo caama). Al-Israa' (73-77).

78. Oog salaadda markay Qorraxdu
suusho Ilaa madawga Habeenka iyo
Quraanka (Salaada) waabariga (su-
baxa) Quraanka waabariguna waa mid
la Joogee (Malaa'igta).

79. Habeenkana Tahajud (Qaar tuka)
isagoo Dheeraad kuu ah, Waxay u
dhawdahay In Eebahaa kuu soo bixiyo
maqaam la Mahadiyo (Shafeecada).

80. Waxaad dhahdaa Eebow i gali
Meel galid run ah, ina bixi bixin runa,
iigana Yeel agtaada Xujo gargaara.

fjpkjf^

]j^^l;'lgl.*c^jJ^JJ^\j3jUf

81. Waxaad dhahdaa waxaa yimid
Xaqii Waxaana tirtirmay Baadhilkii,
Baadhilkiina Wuxuu noqday mid la tir-
tiro.

82. Waxaana soo dajinaynaa Qu-
raanka Isagoo caafimaad iyo Naxariis

389

Suurat Al-lsraa'

juz' 15 mmm

u ah Mu'miniinta, Daalimiintana uma
siyaadiyo Waxaan Khasare ahayn.

^ i&^lU^^jrtj

Aayaddu waxay sheegtay waqtiyada salaadda laga Billaabo Duhurkii ilaa Subaxa,Inkastoo Xadiithyo
badan cadeeyeen waqtiyadaas. abuu hurayrana Wuxuu nabiga ka wariyay (Naxariis iyo nabad galyo
Eebe korkiisa ha yeelee) In salaadda subax Malaa'igtii habeenka iyo tii Maalintii Xaadiri (oo joogi)
(Imaam axmed iyo kuwo kale yaa wariyay). Wuxuuna Eebe faray Nabiga Inuu si Dheeraada u tukado
Habeenkii, inkastooy Cid walba Sunno u tahay Inuu tukado habeenkii, Hadana waxaa la sheegay inay
nabiga Faral ku Ahayd Salaad u kicidda Habeenkii, Wuxuuna Eebe ugu bishaareeyay Nabiga Maqaam la
mahadiyo , oo ah Shafeecada Qiyaamada marka Nabiyada la soo maro Dhibaataduna darraato, Waryaa
shafeecana la is warsado sida xadiithyo badan ku sugnaatay, waxaana ka mida: waa lay idmi markaasaan
dhihi wuxuu Eebe doono inaan dhaho, Waana Maqaamka la mahadiyay, (imaamu axmed), Wuxuuna
Eebe Nabiga faray inuu warsado inuu meel fiicanna galiyo bixin Fiicanna bixiyo gargaarra siiyo, illeen
xaqiibaa yimide, Baadhilna wuu tirtirmaye, Quraankuna waa daawada iyo Naxariista Mu'miniinta iyo
Khasaaraha Daalimiinta iyo gaalada, Ciddii raacdana waa u khayr tii ka leexatana waa u khasaare.
Al-lsraa' (78-82).

8 3 . Markaan u nicmaynno dadka wuu
Jeedsadaa (xaqa ka fogaadaa) Haduu
taabto dhibna wuu quustaa.

84. Waxaad dhahdaa cid kasta ha ku
carnal fasho jidkeeda (Diinteeda) Eebi-
hiinbaa og Cidda jidkeeduhanuun ba-
dan yahaye.

>i*t*^-

SXjui-^JUblyb^

85. Waxay ku warsan Ruuxda,dheh
ruuxdu waa Amarka Eebahay Cilmina
wax yarbaa la tdin siiyay.

86. Haddaan doonno waanu la tagi
kaan kuu Waxyoonay (Quraanka)
Markaasna uma helaysid Korkannaga
wakiil (gargaare).

87. Naxariista Eebahaa Mooyee illeen
fadligiisu Korkaaga waa ku wayn ya-
haye.

88. Waxaad dhahdaa hadday u kul-
maan Insi iyo Jinni inay la yimaadaan
Quraankan oo Kale lama imaan karaan
wax lamida Qaarkood qaar haba caa-
wiyee.

%^j £$>'*> ^1X0

J&^&^ii^lL

c ^v- *-' ~'j%\

390

Suurat Al-Israa'

juz* 15 tmmm

S^JliS^

89. Dhabaan ugu Cadaynay dadka
Quraanka Tusaale kasta dadka badan-
kiise wuu diiday Gaalnimo mooyee.

Dabeecada dadka Badankiis waxaa ka mida inuu kibro oo xaqa ka jeedsado Markuu ladan yahay,
markuu dhibtaabtana quustaa oon rajayn inuu khayr heli, cid walbase ha ku socoto Waddadeeda illeen
Eebe wuu ogyahay cidda hanuunsan iyo tan kale wuuna abaal marine, Ruuxduna waa arrin amarka Eebe
ah oosan cidna barin, ciddii warsatayna saasaa loogu jawaabay ama ree Makaad ha noqdeen ama
Yuhuudu ha ku kaalmayse, Dadkana cilmigoodu waa yar yahay inkastooy qaar ismoodaan inay cilmi
badan yihiin, Eebaa laga magan galay ee wuxuu caddeeyey in hadduu doono uu la tagi Quraanka cid u
raacanna ayan jirin, Eebe Naxariistiisa mooyee oo fadliga Eebe Rasuulka siiyey waa wayn yahay, hadday
Insi iyo Jinniba kulmaan inay Quraankoo kale keenaana ma keeni karaan haba isugu kaalmeeyaane,
Quraankana Eebe wax badan yuu ku caddeeyey tusaale Dadka badankiise Diid waxaan gaalimo ahayn,
Ceebayna ku tahay Dadka inay markay ladanyihiin xaqa ka jeedsadaan, dhibkana Quustaan, waxaan
anfacayna warsadaan, illeen Eebaa Awood leh oo Quraanka soo Dejiyey, wax keeni wax ku soo dhawna
ma jiro Insi iyo Jinni. Al-Israa' (83-89).

90. waxay dheheen Gaaladii (Ma-
kaad) ku rumayti mayno intaad nooga
jeexdo Dhulka Ilo (Burqan).

91 . ama kuu ahaan Beer Timir iyo Ci-
naba ood ku sii dayso dhexdeeda Wa-
biyo socda.

92. ama nagaga soo riddid Samada
saad sheegatay, Goosimo iyadoo ah,
ama u keentid Eebe iyo Malaa'igta si
caddaana.

93 . ama kuu ahaado Guri dahaba ama
ka kortid samada, kuna rumayn mayno
koriddaada intaad noogaga soo dejisid
kitaab aan Akhrino, waxaad dhahdaa
Eebahaybaa Nasahane ma waxaan bas-
har (Dad) Rasuula ahayn baan ahay.

>o}jJi> LiS Llk- JjAJ £>■ iiLSjJ sLSty cT J

94. Dadka uma diidin inay Ru-
meeyaan markuu xaqu u yimid oon
ahayn inay dhahaan ma wuxuu soo
bixiyaa Eebe Bashar (Dad) ah Ra-
suullo.

95. waxaad dhahdaa hadday Dhulka
yihiin Malaa'ig ku xasilloon (Degan)

> »^» ,

xg.j£i\^£$&

391

Suurat Al-Israa'

juz* is mmm

wmm

waxaan uga soo Dejin lahayn Samada
Malag Rasuula.

«,U^i \ ^j* M^ ISJj^i ufti-XJa*

$^j\S===JU

Gaalada iyo Caqliga yar waxay had iyo jeer Dadka ku Qiimeeyaan Xoolaha iyo wixii soo raaca, saas
darteed waxay u soo Jeediyeen Gaaladii Makaad Nabiga inuu Ilo Biyo ah u Jeexo, ama Beer Barwaaqo
ah u ahaato, ama Cirka ku soodumiyo iyagoo sheegi in Nabigu saas ku yidhi, ama Guri Dahab ah u
sugnaado, ama Cirka ka koro, ayan rumayneyn koriddiisa intuu waraaqo ay Akhristaan uga keeno, Eebaa
Nasahan oo wayn, Nabigu ma waxaan Dad Eebe u waxyooday ahaynbaa. aadbay isula waynyihiin una
Madax adkaayeen, Sharaftana xoolo, guryo, Beero iyo Biyo socda u moodeen, waxaase ka sarreeysa
Nabinimo, Quraan, Akhlaaq, Caddaalad, Eebe Aqoonsi iyo Liibaan Aakhiro, hadday Malaa'igi deganta-
hay Dhulka Eebe wuxuu usoo diri lahaa Malag Rasuula, Dadbaase degan marka waa in Dad la mida loo
soo diro warka kalana layska dhaafo. Al-Israa' (90-95).

96. waxaad dhahdaa Eebaa ugu filan
Marag dhexdeenna, isaguna waa ogaha
arka Addoomadiisa.

97. Cidduu Eebe Hanuuniyo umbaa
hanuunsan, cidduu Dhumiyana uma
helaysid ugargaare Eebe ka soo had-
hay, waxaana ku soo kulminaynaa
Qiyaamada Wajigooda iyagoo Indho
la' oo hadal la'oo Dhaga la', Hooygoo-
duna waa Jahannamo, markastooy
Dantana waxaan u siyaadinaa Shidid
(Hurin).

98. taasina waa Abaalkooda ah inay
ka gaaloobeen Aayaadkanaga, oy dhe-
heen markaan lafo noqonno iyo burbur
miyaa nala soo bixin Abuur Cusub.

99. miyeyna ogayn Eebaha Abuuray
Samooyinka iyo Dhulka inuu karo
inuu Abuuro wax la mida una yeelo
muddo aan shaki lahayn, wayse diideen
Daalimiintii Gaalimo mooyee (wax
kale).

100. waxaad dhahdaa idinku haddaad
hanataan khasnadaha Naxariista Eeba-

392

Suurat Al-Israa'

juz' 15 mmm

hay waad xajisan lahaydeen ka cabsi
faqri, Dadku waa Bakhayl.

ffip&yfc&ifcf^f&ti

Eebaa marag ugu filan Runnimada Nabiga, wuxuuna ogyahay oo Arkaa Addoomadiisa, cidduu Hanuu-
niyo umbaa hanuunsan, tuu dhumiyana cid u gargaari ma jirto, waxaana loo soo kulmin kuwaas iyagoo
Wajigooda ku socda illeen Eebaha Lugahooda ku waday wuu karaa inuu ku wado Wajigoodee, siduu
Nabigu yidhi, waxayna imaan iyagoon wax arkayn, hadlayna, waxna maqlayn, kuna hoyan Jahannamo
markay dantaba la sii hurin, waana Abaalkooda illeen Aayaadka Eebay ka Gaaloobeene, waxayna
diideen in Eebe soo bixin intay lafo iyo Burbur Noqdeen waxayse illoobeen in Eebaha Abuuray Cirka iyo
Dhulka uu karo iyagoo kale Qiyaamada, una yeelay muddo dhaba, Gaalo iyo daalimiinse waxaan
xumaan ku madax taag ahayn waa diideen, Eebaana Hodana Dadkuse waa fuqaro hadday Khasnadaha
Naxariista Eebe haystaanna way xajisan lahayeen iyagoo faqri ka yaabi illeen Dad waa Bakhayle. Al-
Israa' (96-100).

101. waxaan dhab u siinay (Nabi)
Muuse sagaal Aayadood (Mucjiso) oo
cad cad ee war so Binii Israa'iil markuu
u yimid oo ku yidhi Fircoon waxaan
kuu malayn Muusow mid la sixray.

> *" »■ >\ \{i< •> X' r, \ s », . '

102. wuxuuna yidhi (Nabi Muuse)
waad ogtahay inuusan soo dejinin ku-
waan waxaan Eebaha Samooyinka iyo
Dhulka ahayn iyagoo xujooyin ah,
anna waxaan kuu malayn Fircoonow
mid la halaagi.

103. markaasuu doonay fircoon inuu
ka kaxeeyo Dhulka markaasaan Maan-
sheynay isagii iyo intii la jirtay dham-
maan.

Ml U^^Ajt* {J»J <£3jt- Is

104. waxaana ku nidhi gadaashiis
Baniilsraa'iil dambane waanu idin kee-
ni dhamaan.

105. xaqbaana ku soo dejinay Qu-
raanka xaqbuuna ku soo degay, waxaa-
na ku dirray adoo Bishaareeye u diga
ah,.

106. waana Quraan oon u kala bi-
xinnay (soo dejintiisa) inaad ku akhrido

393

Suurat Al-Israa'

juz' 15 mmm

dadka kaadsiinyo, waana soo dejinay
soo dejin Qaar Qaar ah.

Eebe wuxuu siiyey lana soo bixiyey Nabi Muuse Sagaal Mucjiso, oo kala ah sida Aayaddu sheegtay:
Ushii, Gacantii, Abaartii, Baddii, Maanshayntii, Ayixii, Injirtii, Rihii iyo Dhiigii ama Nusqaantii midha-
ha, Banii Israa'iilla waa ogyihiin, Fircoonse wuxuu ugu Jawaabay inuu dhaho Muusow waxaan kuu
malayn in lagu sixray, wayna is maleeyeen Fircoon iyo Nabi Muuse, waxaase rumoobay malihii Nabi
Muuse oo yidhi waad ogtahay inuu Aayadahan soo Dejiyey Eebaha Cirka iyo dhulka isagoo xujooyin
waano ah waxaana kuu malayn Fircoonow mid la halaagi, waana la halaagay markuu isku deyey inuu
dhulka ka bixiyo oo la maansheeyey isagii iyo intii la jirtay, dhulkiina u hadheen oo dageen Banii lsraa'iil
inta yaboohii Eebe ee soo uruurintooda laga gaadhi, Quraanka Eebaa xaq ku soo Dejiyey, Xaqbuuna ku
soo degay Nabiguna wa Bishaareeye Diga, soo dejinta Quraankuna hal mar ma ahayn ee wuxuu soo
degayey Saddex iyo Lebaatan sano ; Saddex iyo Toban sano Maka ah iyo toban sanoo Madiina ah, si
Dadka loogu akhriyo kaadsiinyo iyo inyar inyar, waana xigmadda iyo Naxariista Eebe illeen hadduu hal
mar soo dego siday gaaladu codsadeen waa lagu dhibboon lahaa. waxaase loo baahanyahay Raacidda
Quraanka, ku dhaqankiisa, Barashadiisa, ugu yeedhidiisa, si loo Liibaano, illeen waa xaqii Eebaheenna
wayn soo dejiyaye. Al-Israa' (101-106).

107. waxaad dhahdaa rumeeya Qu-
raanka ama ha rumeynina kuwa la
siiyey cilmiga (kuwa fiican) marka lagu
akhriyo korkooda waxay u dhacaan
wajiga iyagoo Sujuudi,

108. waxayna dhihi waxaa Nasahan
Eebahanno ee yabooha Eebahanno
waa la fali (Imaan).

109. waxayna u dhacaan wajiga iya-
goo ooyi wuxuuna u kordhiyaa « Qu-
raanku » Khushuuc.

110. waxaad dhahdaa ama ku barya
Ilaah, ama ku barya Raxmaan wax kas-
ta ood ku baridaan wuxuu leeyahay
magacyo fiican, ee ha la qaylyina
Akhriskaaga (salaadda) hana qarsan ee
doon jid u dhexeeya Arrintaas « dhex-
dhexaad ».

111. waxaadna dhahdaa mahad Ee-
baa iska leh een Yeelanin Ilmo, una su-
gnayn shariig xukunkiisu (la wadaage)
una sugnayn gargaare dulli dartiis (uga
gargaare) ee waynee waynayn (Sharrif)-

Gaalase ama ha rumeeyeen Quraanka ama ha beeniyeen,waxaana rumeeyey oo sujuud la dhacay markii
lagu akhriyey kuwii fiicnaa ee cilmiga lahaa ee xaqa rumeeyey ee Ehelu FCitaabka ahaa, iyagoo waynayn
Eebe rumayn yaboohiisa, Ooyina iyagoo sujuudi oo khushuuci, gaaladiina waxay Nici jireen Magaca
Eebe ee Raxmaana markaasaa Eebe u caddeeyey Muslimiinta inay Eebe ku baryikaraan magacyadiisa
amaAlle ama Raxmaan illeen Magacyo Badan oo fiican yuu leeyahaye, wuxuuna Nabiga ku faray
inuusan ku qaylyin oo kor uqaadin Akhriska Salaadda hoosna u dhigin ee si dhexdhexaada u akhriyo,
kuna mahdiyo Eebahaan yeelanin Ilmo, wax la wadaaga xukunkana jirin iyo uga gargaare dulli, una
wayneeyo siduu muto,Eebaa wayn oo awood leh, wax la wayneeyana ah, wax cibaado, xukun, caddaalad,
sharci, maamul, iyo wanaag la wadaaga ama u kaalmeeyana ma jiro, waxa ka soo hadhay dhammaan waa
masaakiin Tabar yar oo Naxariista Eebe hoos joogta sugina. Al-Israa' (107-1 1 1 ).

% %ffit£&y x

e>J

dlUKj

394

Suurat Al-Kahf

juz' is m%m

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo mid Gaaraba Naxa-
riista.

1 . Mahad Eebaa iska leh Eebaha ku
soo Dejiyey Addoonkiisa (Nabi Mu-
xamad ah) Kitaabka (Quraanka) oon
yeelinna Dhexdiisa Qallooc.

2. Waana Toosanyahay si uu ugaga
Digo Ciqaab daran oo Eebe Xaggiisa
ka ahaatay, uguna Bishaareeyo Mu'mi-
niinta fala Wanaagga inay Muteen Ajir
Fiican.

3. Kuna Nagaanayaan (Janada) Wali-
good.

4. Ugana Digo kuwa Yidhi wuxuu
yeeshey Eebe Ilmo.

5. Uma laha wax Cilmi ah iyaga iyo
Aabayaalkood midna, waxaana
waynaatay Kalimad ka soo Baxday
Afafkooda, mana dhahayaan waxaan
Been ahayn.

&j$-!»^

&^l^jy»c>\^$& {6*

Suuraddu waxay soo Degtay mar GaaJadii Qureesheed ee Makaad u Tageen Qaarkood Yuhuuddii
Madiino warsadeenna Xaalka Nabiga oy Yuhuudna ku tidhi waydiiya Saddex arrimood hadduu idiin
sheegana waa Nabi Xaq ah, Waydiiya Dhalinyaro mar hore jirtay Xaalkoodii, Nin wada maray Adduun-
ka Ban iyo Galbeed, iyo Ruuxda, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu
yidhi: Ruuxii Xifdiya Tobanka Aayadood ee hore ee Suuratul Kahfi waxaa laga dhawraa Dajaal. Waxaa
wariyey (Muslim).

Aayaduhuna waxay Caddayn in Mahad Eebe muto, Quraanka toosanna ku soo Dejiyey Nabiga, si uu
uguna Digo, uguna Bishaareeyo, Gaaladuna wax Cilmi ah uma leh Xumaantay Eebe ku Sheegi ee waxay
ku Hadli Been iyo waxaan Jirin. Al-Kahf (1-5).

6. Waxaad u Dhawdahay inaad ku
(Halaagto) Naftaada Nabiyow Raad-
kooda (gadaashooda) haddayna ru-
meyn Quraankan, Walbahaar dartiis.

395

Suurat Al-Kahf

juz* 15 immm

&^iii&

7. Waxaan ka yeellay waxa Dhulka
Korkiisa ah Quruxdiisa, si aan u Imti-
xaanno Midkooda Fiican-Camal.

8. Waxaana ka yeelaynaa waxa kor-
keeda ah Bannaan aan wax ka soo Bixin.

9. Ma waxaad u malaysay Nabiyow
Godkii Asaxaabtiisii (Dadkiisii) iyo
Kitaabkii (iyo Looxii) inay ugu yaab
badantahay Aayaadkanaga.

1 0. Waa markay u Dummeen Dhallin-
yaradu Godka oy dhaheen Eebow naga
sii Agtaada Naxariis noona Darab
Amarkanaga Hanuun.

11. Markaasaan ku Siidaynay Hurdo
Godka dhexdiisa Sanooyin Badan.

12. Markaasaan soo Bixinnay si aan u
Muujinno Labada Xizbi midkooda
Kobid Badan intay Nagaadeen
Muddo.

5£%&i^c$&£^&i

fo£%Y

IL*-*-

"ft:'

Wuxuu Eebe Halkan ku Calool Adkaysiin kuna Samirsiin Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) isagoo u Tilmaami inuusan waxba Walbahaar isugu badin hadday Gaaladu Rumeyn
waayeen Quraanka, Illeen Eebe Imtixaan yuu u Abuuray waxa Dhulka korkiisa ahe, iyo in la eego kan
Camal-Fiican, Eebaana halaagi waxa Dhulka ku kor Nool.

Qisada Asxaabul Kahfina wax layaab leh ma aha waxayse ahaayeen Dhallinyaro Hanuuntay oo Eebe
warsaday Toosnaan markaas Eebe Seexiyey Godka Sanado Badan, kadibna Eebe soo Bixiyey si loo
Muujiyo Cidda koobtay intay Nagaadeen. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) Wuxuu yidhi : Adduunyadu waa Macaan Cagaaran, Eebana wuu idinku reebay isagoo Fiirin
waxaad Carnal Fashaan ee ka Dhawrsada Adduunyo, kana dhawrsada Ragoow Haween, Illeen Fidmadii
ugu Horaysay Banii Israa'iil waxay ahayd Haweeneeye.

Aayaduhuna waxay ku tusin Dhawrka iyo Diidada Xumaanta iyo in Ciddii dan Eebe u Carnal Fasha uu
Eebe Faraj u Furi, Guushana ku Dambeysiin, iyo Wanaagga Adkaysiga iyo Samarka. Al-Kahf (6-12).

13. Anagaa kaaga Qisoon warkooda
si Xaq ah, waxay ahaayeen Dhallinyaro
rumeeyey Eebehood, waxaana u siyaa-
dinay hanuun.

14. waxaan xoojinay (oon adkayna)
quluubtooda, oyna dhaheen Eebe-
hanno waa Eebeha Samaawaadka iyo
Dhulka, baryinamayno (Caabu-
dimayno) Ilaah ka soo hadhay, waxaan
ku hadalay markaas hadal Xun (oo
baadil ah).

396

Suurat AJ-Kahf

juz 4 15 mmm

&m&

15. Kuwaasu waa qoomkanagii
waxay yeesheen Eebe ka sokow ilaah-
yo, mey u keenaan korkooda wax xujo
cad ah, yaase ka dulmi badan ruux ku
abuurtayEebe dushiisa been.

1 6. markaad ka fogaataan gaalada iyo
waxay caabudi oo Eebe ka soo hadhay u
dunma godka wuxuu idiin fidin Eebi-
hiin naxariise idinkanadarbi amar-
kiinna waxaad ku istareexdaan kuna
kala saartaan xumaanta iyo wanaagga.

aayadahan waxay sharxi qisada asxaabul kahfi, Ibnu kathiir wuxuu yidhi: eebe wuxuu sheegay inay
dhalinyaro ahaayeen, iyagaana xaqa ka aqbali og kagagana hanuunin og jidka odayada ku madaxtaagay
kuna dabaashay baadilka, saas darteed yey kuwii u badnaa ee ajiibay eebe iyo rasuulkiisa ahaayeen
dhallinyaro, odayadii qureesheedse intoodii badnayd waxay ku hadheen diintoodii. eebana wuxuu
sheegay inay ahaayeen dhallinyaro rumeysan xaqa, qalbigoodana eebe xaqa ku sugay, ilaah mooyee aan
wax kalena u jeedsan, kana leexday jidkii Xumaa ee qoomkoodii, dar Eebana u tegay Godkana u aaday,
Eebana xoojiyey waafajiyeyna wanaagga. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
wuxuu yidhi : waxay u dhawdahay inay noqoto xoolo kan ugu khayrroon adhi uu ku raaco buuraha iyo
roobka isagoo kala carari diintiisa fidmada. waxaa wariyey Bukhaari iyo Abuu Daa'wuud. Al-Kahf (13-
16).

17. waxaad arkaysaa Qorraxda oo
markay Dhalato uga iilan Godkooda
xagga Midig, markay dhicina ka Gooyn

xagga bidix iyagoo ku sugan Meel Waa-
sac ah oo Godka, taasina waxay ka mid
tahay Aayaadka Eebe, Ruuxuu hanuu-
niyo Eebe unbaa hanuunsan, Ruuxuu
Dhumiyana u helimaysid Gargaare ha-
nuuniya.

18. Waxaad u malayn inay soo jee-
daan iyagoo Jiifa, waxaana u gagadin
Midig iyo Bidix, Eygoodiina wuxuu ku
fidin Dhudhumadiisa Albaabka, had-
daad aragto waad ka jeedsanlahayd,
adoocarari waxaana lagaa buuxinlahaa
Xagooda Argagax.

19. Saasaana u soo bixinay inay is
warsadaan dhexdooda, wuxuu yidhi
mid ka mid ah imisaad nagaateen, wa-
xay dhaheen waxaan nagaannay Maa-
lin ama maalin qaarkeed, waxay dha-
heen Eebeheenbaa og waxaad nagaa-
teen ee ladira midkiin lacagtan xagga

397

Suurat Al-Kahf

juz< is mmm

Magaalada, hana soo fiiriyo Cid Cunno
xalaalaysan* hana idiinka Keeno Rizqi
hana isqariyo (oo istartiibiyo) yuuna
idin ogeeysiin xaggooda ruuxna.

20. iyagu hadday idin arkaan way idin
dhagaxyeyn, ama idinku Celin diin-
tooda mana Liibaanaysaan markaas
waligiin.

JHfc

'si'*"'** * > '*' ' '** '

^\\ty^£jj

Naxariista Eebe darteed waxay ahaayeen kuwo laga dhawray kulaylka qorraxda oy ka maraysay dhinaca
dhalasho iyo dhinaca dhicidda, arrintaasna waa Aayaadka Eebe, waxaana hanuuni ruuxii Eebe waafa-
jiyo, kiikalana ma helo hanuuniye Eebe ka soo hadhay, qudrada Eebe way soo jeedeen iyagoo la moodo
inay hurdaan, waxay u gagadoomayeen midig iyo Bidix, Eygoodina irridduu jeenyaha ku fidiyey, Cidii
aragtana way cabsan lahayd oo carari lahayd, markaasaa Eebe soo bixiyey iyagoo is warsan intay
noolaayeen oyna mid ka mid ah magaalada u direen isagoo lacag wata si uu cunno xalaal ah ugu soo gado
isagoo isqarin, illeen waxay ka yaabi in gaaladay ka carareen joogaan oo dilaan ama xoog Diintooda ku
galiyaan oy khasaaraan. taasina waxay ku tusin naxariista Eebe iyo awooddiisa iyo inuu falo wuxuu
doono. Al-Kahf (17-20).
* Cidda ugu cunno xalaalsan (dib u eegaha).

2 1 . Saasaan u daalacsiinay ( u tusinay)
Dadka si ay u ogaadaan in yabooha
Eebe Xaq yahay, saacadda (qiyaa-
mana) aan shaki ku jirin (waxaan tu-
sinay) markay ku murmeen dhexdooda
amarkooda, oy (isku) dhaheen ka dhisa
korkooda dhismo, Eebahood baa og
iyagee, waxay dhaheen kuwii ku reeyey
amarkooda aan ka yeelano korkooda
Masaajid.

22. waxay dhihi waxay ahaayeen sad-
dex waxaana afreeyey Eygoodii, waxay
dhihi waxay ahaayeen shan waxaana
lixeeyey eygoodii iyagoo iska gani wax
maqan (iska dhihi cilmi la'aan) waxay
dhihi waxay ahaayeen todobo waxaana
siddeedeeyey eygoodii, waxaad dhah-
daa Eebahay baa og tiradooda, mana

398

Suurat Al-Kahf

juz 4 15 mmm

&mm

oga wax yar mooyee, ee ha kula mur-
min xaalkooda muran muuqda oo fu-
dud mooyee, hana waydiin xaggooda
Ruuxna.

Waxay keentay xigmadda Eebe in la arko dhallinyaradaa si loo ogaado in yabooha Eebe xaq yahay,
qiyaamadana aan shaki ku jirin, markay arkeen oy ka dibna dhinteen yey ku murmeen in ardaagooda wax
ku dhisaan waxaase reeyey kuwii rabay in masaajid lagu dhiso. tan kale waxaa lagu munnay tiradooda
intay ahayd, cid ogna ma Jirto Eebe Mooyee. taasooy kuwo dhaheen waxay ahaayeen seddex iyo eygoo-
dii, kuwana shan iyo eygoodii, kuwana todoba iyo eygoodii, Eebaase og intay ahaayeen, cid ogna ma jirto
wax yar mooyee, in lagu murmana ma haboona si fudud oo wax is tus ah mooyee, cid ehelu kitaabka ahna
waxba lagama warsado.

qisadana waxaa loo baahanyahay ruuxii Mu'min ah inuu si fiican u rumeeyo una hogaansamo, illeen Eebe
wax walba wuu karaaye marba hadduu Eebe abuuray Cirka, dhulka iyo khalqiga kalaba awoodiisu xad
ma leh'wuxuu doonana wuu falaa, kuwa shakin arrimahan oo kalana waa; kuwo caqli yar oo wax walba
ku eegi muraayadahooda aragga gaaban ama aragga xumaysa. Tan kale waxay ku tusin in xaqa iyo
ehelkiisu hadho xumaanta iyo Ehelkeeduna tago. Al-Kahf (21-22).

23. ha ku dhihin shaygaasaan fali
barii.

24. (adoon dhihin) hadduu doono
Eebe, xusna Eebahaa haddaad hal-
maanto, waxaadna dhahdaa wuxuu u
dhawyahay inuu igu hanuuniyo Eeba-
hay wax ka dhaw kaas oo toosni ah.

25. waxay ku nagaadeen godkoodii
seddex boqol oo sano waxayna
siyaadsadeen sagaal.

26. waxaad dhahdaa Eebaa og waxay
nagaadeen waxaa u sugnaaday waxa ku
maqan samooyinka iyo dhulka, arki
ogaa oo maqli ogaa Eebe, umana
sugnaanin Dadka isaga ka sokow gar-
gaare lamana wadaajiyo xukunkiisa
Cidna.

Eebe wuxuu ku hanuuniyey nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) aadaab fiican oo ah
inuusan dhihin waxaasaan fali isagoon raacinin hadduu Eebe doono, Mu'miniintana saasaa laga rabaa,
waana in had iyo jeer la xusaa Eebe si halmaanshaha shaydaanka looga fogaado, hanuunkana Eebe la
warsadaa. dhallinyaradii asxaabul kahfina intay ku nagaadeen Godka Eebaa og waana mudadaas Eebe
sheegay, illeen Eebaa og waxa maqan arkana maqlana, dadkana wax gargaare ah oo Eebe ka soo hadhay
ama xukunka la wadaaga ma jiraan. Eebana isagaa sayid awood leh ah, Xukun, dil, dayn, irzaaqid,
naxariis, xoog iyo tasarruf dhamaantiisna isagaa iska leh, wax kula wadaaga cirka iyo dhulka iyo waxa u
dhaxeeyana ma jiro, saasdarteed waa in dhab ahaan loo caabudo, loona hogaansamo, sharcigiisana lagu
dhaqmo, Xagga xukunka, mucaamalada, akhlaaqda iyo nolosha dhammaanteedba. Al-Kahf (23-26).

399

Suurat Al-Kahf

Juz 4 15

smm

27. akhri (oo raac) waxa laguu wax-
yooday oo kitaabka Eebahaa ah, wax
baddali kalimooyinkiisana ma jiro,
tnana helaysid wax ka sokeeya ood
magangashid.

28. ee ku samirsii naftaada la jirka ku-
wa baryaya Eebahood aroor iyo gala-
bba, iyagoo dooni wajigiisa, yeyna ka
iilaninlndhahaagu xagooda adoo dooni
quruxda nolosha dhaw (ee aduun)
hana adeecin ruuxaan halmaansiinnay
qalbigiisa Xusiddanada oo raacay
hawadiisa uuna ahaaday amarkiisu
xadgudub (iyo Xumaan).

29. waxaad dhahdaa xaqu Eebihiin
buu ka ahaaday ee ciddii doonta ha
gaalowdo, anagu waxaan u darabnay
daalimiinta naar oy koobtay iyaga
(barxadeedu) iyo darbigeedu, hadday
kaalmo warsadaanna waaxaa,loogu
kaalmeeyaa biyo daamuur oo kale ah
oo duba wajiyada iyagaa u xun cabbid
iyadaana u xun dangiigsi.

E9liis

,*/•<-) «-L*j

Eebe wuxuu faray Nabigiisa imiu akhriyo kitaabka quraanka ah Dadkana gaadhsiiyo wax badali karana
ma jiro, meel lamagan galoo Eebe ka soo hadhayna ma jiro. waxaa kaloo Eebe faray nabiga inuu la
noolaado Mu'miniinta baryi Eebahood had iyo jeer kana iilanin indhihiisu isagoo doom nolosha
adduunyo,uusan maqlin kuwa qalbigooda la halmaansiyey xuska Eebe oo hawadooda xun raacay xadna
gudbay, xaquna waa cadyahay ee ciddii doonta ha raacdo tii doontana ha gaalowdo, waxaa uun gaalo loo
darbay cadaab daran oo Gubee,. Rasuulkuna (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu
yidhi : Qoomkii kulma iyagoo xusi Eebe oo wajigiisa dooni waxaa looga dhawaaqaa cirka kaca waa
laydiin dambi dhaafaye wuxuuna ku badalay Xumaan tiinna wanaage. (Imaam Axmed). Al-Kahf (27-29).

30. Kuwa rumeeyey (Xaqa) oo carnal
flican falay annagu ma hallayno Ciddii
Wanaajisa Camalka.

31. Kuwaas waxay mudan janada
Cadnin oo dureeri Dhexdeeda Wabi-
yaal, looguna Labisi Dhexdeeda Jijimo
Dahab ah, una xidhay Maryo Cagaa-
ran oo Xariir Jilicsan iyo mid adagba,
waxayna ku Dangiigsan dhexdeeda Sa-
riiro korkood, waa abaal marin Fiican
una Wanaagsan meel lagu (istareexo)
laguna nasto.

Jliiu

»> » y > s ' >

^j^Ltfy^

Suurat Al-Kahf

juz' 15 immm

32. Uga yeel tusaale Labo Nin oon u
yeellay Midkood Laba Beerood oo Ci-
nab ah, kuna koobnay Timir yeellayna
Dhexdeeda Tallaal (beer).

33. Labada Beeroodba oy keentay
Cunnadeedii, oyna waxba Nusqaamina,
oon kana Dhambalay dhexdeeda
Wabiyo.

34. Midhana uu leeyahay oo markaas
ku yidhi Saaxiibkiis asagoo hadalka ku
celcelin anaa kaa Xoolo badan Kaana
Tol badan.

35. Wuxuu galay Beertiisii isagoo
dulmiyey Naftiisa, wuxuu yidhi uma
malaynayo inay Halaagsami Waligeed.

36. Umana Malaynayo in Saacadda
(Qiyaame) kici, haddii lay celiyo Xagga
Eebahayna waxaan ka heli mid ka
khayrroon Noqoshada.

|^J iff U4A1JU. u^x3j

j»jj\^Jbj±A^y*ab JUa^jJ s^Jbj

*%i<A&Jj&\ti

f*^ x ''* ' ' ' " \

Kuwa Xaqa rumeeyey 00 Wanaagga falay waxaa Fiican ee Eebe u darbay waxbadan yuu Quraanku ka
warramay, halkan Arrintaas yaa ku Cad. Aayadaha kale waxay ka Qisoon Laba Nin 00 midkood beera
badnaa uguna faanay Saaxiibkiis inuu ka Xoolo iyo Dad badanyahay isagooy yaabgalisay Beertiisu, iyo
waxa ka baxay 00 Midha ah iyo waxa dhexsocda 00 biyo ah. Intuu ka inkiro 00 ka Gaaloobo Dhicidda
Qiyaamada. Mana haboona in Nicmada Eebe laqaabiliyo Diido, Gaalimo, Faan iyo Kibir ee waa in Eebe
lagu Aqoonsado laguna Mahdiyo looguna kaalmaysto Cibaadada Eebe. Qataade wuxuu yidhi : Taasi
Wallee waa Yididiilada Faajirka, Xoolo Badni iyo Qaraabo Xoogle. Al-Kahf (30-36).

37. Wuxuu yidhi saaxiibkiisii isagoo la
hadli ma waxaad ka gaaloowday Ee-
baha kaa Abuuray Carro, hadana dhi-
bic markaas ku ekeeyey adoo nin ah.

K$ ^^dii^^^uLki^^^^^ciiAlL^

38. hasa yeeshee ilaahay waa Eebahay
lana wadaajin maayo Eebahay (cibaa-
dada) cidna.

:ta'->*

^TJ^ji/A VJ Jj^V^U&J

39. maxaadan markaad gasho beer-
taada u dhihin wuxuu doone Eebe*,
xoog ma jiro Eebe mooyee, haddaad
aragtay anoo kaa yar adiga xoolo iyo
Caruurba.

401

Suurat Al-Kahf

juz' 15 mmm

40. wuxuu u dhawyahay Eebehay
inuu i siiyo wax ka khayr badan Beer-
taada, kuna diro korkeeda aafo samo,
oy markaas ahaato bannaan lagu sim-
biririxoodo.

41. ama ahadaan biyaheedu kuwa
gudha oodan karin doonid (soo celin).

42. waa la koobay midhihiisii (la
halaagay) oo ahaaday kii gaddin
gacmihiisa wuxuu ku bixiyey iyadoo ku
dhacday darbiyadeeda, isagoo leh shal-
leytee maanan la wadaajin Eebahay
Cidna.

43. uma ahaanin koox u gargaarta oo
ka soo hadhay Eebe mana aha mid gar-
gaarta.

44. halkaas (qiyaamada) yey awoodu
u ahaan Eebaha xaqa ah, isagaana
khayrroon abaal marin khayrroonna
cidhib.

\j^jy^ rz ^ .^a A £.IaJU> ^j^JL^^^-iJdC'

QtjjAC,

>'&-'\

Saasay kala yihiin muslim iyo gaal, waxaa inoo soo hormaray warkii gaalka iyo wuxuu ku abaal mariyey
Nicmada Eebe, mu'minkiina waa kan xusuustay sida Eebe u abuuray ninna uga dhigay, iyo inayna
haboonayn in Cibaadada waxlala wadaajiyo, iyo Eebe lagu mahdiyo Nicmadiisa awoodana loo qiro, oon
laguna faanin xoolo iyo caruur, illeen Eebaa halaagi kara oo tirtiri karee, waxaana lagu abaal mariyey
gaalkii faanayey in la halaagay beertiisii oo uu shallaytooday wuxuu ku bixiyey, uuna qoomamooday
waqti ayana waxtarayn, qoomamo wax u gargaarana uusan jirin, isna gargaaran karin, xukunka iyo
awoodana Eebaha xaqa ah yaa leh, maalinta qiyaame. Rasuulku (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa
ha yeelee) wuxuu yidhi : Abuu Hureyrow ma ku tusiyaa kansi ka mid ah kansiyada janada markaasuu
yidhi: haa Aabahay iyo Hooyaday ha lagugu furtee, markaasuu yidhi: waa inaad dhahdo: Xoog ma jiro
Eebe mooyee, wuxuuna dhihi Eebe: wuu islaamay addoonkaygii wuuna hogaansamay. waxaa wariyey
(Imaam Axmed). Al-Kahf (37-44).

* Maashaa-Allaah, Xoog ma jiro kan Eebe mooyee (dib u eegaha).

45. uga yeel Nabiyow tusaale nolosha
Adduunyo Biyo oo kale oon ka soo
dejinay samada oo isku darsamay waxa
ka soo baxay dhulka oo markaas noq-
day ingayg kala firdhiso dabayluhu,
wuxuuna ahaaday Eebe kii wax kasta
kara.

46. xoolaha iyo wiilashu (caruurtu)
waa quruxda nolosha adduunyo, kuwa
hadha ee wanaagsan yaa ku khayrroon
Eebahaa agtiisa abaalmarin una khayr-
roon yididiilo (camalka fiican).

402

Suurat Al-Kahf

juz 4 15 mmm

&&i\m

47. xus maalinta aannu kaxayn buu-
raha ood arkayso dhulka oo muuqda,
oon soo kulminay dadkii oonan ka ta-
gin cidna.

48. waxaana loo banbhigi dadkii
Eebahaa iyagoo saf ah, dhab ahaan
yaad noogu timaadaan saan idiin abuu-
ray markii horaba (yaa lagu dhihi) wa-
xaadse sheegateen inaanaan idiin yee-
layn ballan « kulama ».

49. waxaana la dejin (keeni) Kitaabkii
(camalka) waxaadna arkaysaa dam-
biilayaashii oo ka cabsan waxaa ku su-
gan oo dhihi halaaganee muxuu lee-
yahay kitaabkan oosan uga tagayn wax
yar iyo wax wayn ee uu koobay wayna
heli waxay carnal faleen oo jooga,
manadulmiyo Eebahaa cidna.

Aayado badan yaa ka warramay adduunyada iyo say ku dambeyn iyo inay habboontahay inaan lagu
kadsoomin xoolo iyo caruurna waxba kama taraan Eebe agtiisa, ee waxaa wax tara camalka fiican ee
hadhi, maalinta qiyaame ee buuraha la kaxayn dhulkuna bannaan noqon ee dadka lasoo kulmin cidna
lagamatagayo, dadkuna way imaan iyagoo safan sidii eebe ugu abuuray oo kale, inkastooy gaaladu
diideen, waxaadna arki maalintaas dambiilayaasha oo cabsan oo calaacali iyagoo sheegi inuusan kitaab-
ka camalka lagu qoro wax yar iyo wax wayn midna ka tagayn, cid walbana heli waxay carnal fashay oo
jooga, isagoon Eebe cidna dulmayn. waxaana sugnaatay in Eebe soo kulmin dadka qiyaamada una
dhawaaqi iyagoo wada maqli laysuna qisaasi xataa dharbaaxada, waxaana loo kala qaadi khayrka iyo
sharka. Al-Kahf (45-49).

QiiiJJ^SiJv^^

50. (xusuuso) markaan ku nidhi Ma-
laa'igta u sujuuda Aadam, oo ay sujuu-
deen Ibliis mooyee, wuxuu ka mid ya-
hay Jinniga wuxuuna ka faasiqoobay
(baxay) amarka Eebe, miyaad ka
yeelanaysaan isaga iyo faraciisa gar-
gaare ani ka sokow iyagoo col idiin ah,
waxaa u xun daalimiinta badelkooda
(ibliis).

51. marag ugama dhigin kuwaas
abuurka Samooyinka iyo dhulka iyo
abuurka Naftooda, mana ihi mid ka
yeelan baadiyayaalka kaalmo.

52. (xusuuso) maalinta Eebe dhihi u
yeedha kuwaad ila wadaajiseen (Cibaa-
dada) ood sheegteen (adduunka) mar-
kaasay u yeedheen mana ajiibin (u
jawaabin) waxaana yeellay dhexdooda
Meel halaag.

jJ^+£-_j <jrUJ l ci <\£=>j^ \js\i Jyjj *yj

^ 9 s "Ss> '<*/: » > ' ■>" '' 9. **'".

403

Suurat Al-Kahf

juz< i5 mmm

6 ^X>^i^\d^^6lS ,>

53. waxayna arkaan dambiilayaashu
naarta waxayna yaqiinsan inay ku dhici
mana helayaan xageeda meelay uga
iishaan.

54. dhab ahaan yaan ugu caddaynay
quraankan dadka tusaale kasta, wa-
xayna ahaadeen dadkii kuwo muran
badan.

Ibliis iyo madax adayggiisa iyo siduu dadka u duufsaday xaqa iyo amarka Eebana u diiday waxbadan yuu
quraanku soo celceliyey si looga digtoonaadcwax Eebe la maamula xukunka ama uu abuuridda marag
uga dhigan ma jiro, qiyaamadana ibliis iyo kuwii caabudi jiray oo warkiisa maqlay wax isuma taraan,
waxayna yaqiinsan inay halaagsami meelay uga leexdaanna ayna helayn. quraankana waxbadan yuu eebe
ku celceliyey waano iyo tusaale waxayse noqdeen dadkii muran badane. Xasan Basri wuxuu yidhi : Ibl iiska
ka mid manoqon malaa'igta il bidhiqsi, waase asalka jiniga, sida aadanba u yahay asalka dadka. waxaa
wariyey (ibnu Jariir).

Rasuulkuna (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu subax toosiyey say id Cali iyo
Faadumo kuna yidhi : miyeydaan tukaneyn, markaasuu sayid Cali yidhi Rasuulka Eebow naftanada
Eebaa maamula markuu na kiciyo yaannu kacaynaa, markaasuu jeedsadey Nabigii isagoo akhrin aayad-
da, (wuxuu noqday dad wax walba ka muran badane), waxaa wariyey (Bukhaari, Muslim iyo lmaam
Axmed). Al-Kahf (50- 54).

55. wax ka reebay dadka inay rumee-
yaan markuu u yimid hanuunku oy
dambi dhaaf warsadaan Eebahood ma
jiro oon ahayn (sugid) inay u timaaddo
waddadii kuwii hore, ama ugu yimaad-
do cadaab caddaan.

56. mana dirro rasuullada iyagoon
bishaaraynneyn oon digayn, waxayna
ku murmi kuwii gaaloobay xumaan
inay ku buriyaan xaqa, waxayna ka
yeesheen aayaadkeygii iyo wixii loogu
digay jeesjees.

57. ruuxna kama dulmin badana cid
lagu waaniyey aayaadka Eebihiis mar-
kaas ka jeedsaday xageeda oo hal-
maamay waxay hormarsadeen gacmi-
hiisu, waxaan yeellay quluubtooda da-
bool inayan fahmin quraanka dha-
gahooda culays haddaad ugu yeedho
hanuunkana ma hanuunayaan wali-
good.

58. Eebahaa waa dambi dhaafe naxa-
riisleh hadduu u qaban dadka waxay
kasbadeen (oo xumaan) wuxuu u dada-
jin cadaabka, waxayse leeyihiin ballan
oyna helayn meelay uga iishaan.

' > *r>>-r^ -, :-> :> r

404

Suurat Al-Kahf

juz' 15 mmm

59. taasi waa magaalooyinkii oon ha-
laagnay markay dulmi faleen waxaana
u yeellay halaagoodii ballan (waqti).

gaalada waxaa xaqa rumeyntiisa ka reebay kibir iyo inay maraan wadadii kuwii hore inta cadaab ugaga
yimaaddo, Rasuulladana waxaa loo diray bishaarayn iyo digid.Gaalse muran iyo xaqooy ku tirtiraan
xumaan iyo jeesjees waxaan ahayn ma rabaan. dulmina wuxuu ku dhanyahay ruux quraanka lagu
waaniyey oo halmaamay waxay hormarsadeen gacmihiisu oo xumaana, illeen qalbigooda ka daboolan
inay fahmaan, dhagana waa ka culusyihiin mana hanuunaan.

Eebaase dambi dhaaf iyo naxariis leh, hadduu dadka u qaban waxay kasban oo xumaan ah wuxuu u soo
dadejin lahaa ciqaabta, wuxuuse u yeelay waqti ayan meella uga bixi karin, raadkii umadihii hore ee la
halaagayna waa muuqdaa markay xumaanta faleen waxaana loo yeelay halaagooda waqti xadidan.
xaqoo ladiido, ku jeesjeeskiisa, waanadoo laga jeedsado, iyo xumaanta oo dhanba waxay sababi ciqaab
iyo halaag ee waa in laga digtoonaado lagana fogaado. Al-Kahf (55-59).

60. (xusuuso) markuu ku yidhi (Nabi)
Muuse yarkiisii (ardaygiisii) ma joo-
gayo intaan ka gaadho kulanka labada
Badood, amaan socdo muddo.

6 1 . markay gaadheen kulankooda wa-
xay halmaameen kalluunkoodii oo ka
dhigtay waddadiisa badda dhexdeeda
Godoo kale.

62. markay tallaabeen yuu ku yidhi
khaadimkiisii ina sii qadadeenna wa-
xaan kala kulannay safarkeenna daale.

63. wuxuu yidhi (yarkii) ka warran
markaan u dumannay dhagixii inaan
halmaamay kalluunkii wax i halmaan-
siiyey oon shaydaan ahayn inaan
xusuusto ma jiro, wuxuuna ka dhigtay
waddadiisa badda la yaab.

64. wuxuu yidhi (Nabi Muuse) kaasi
waa kaan doonaynay, waxayna ku noq-
deen raadkoodii iyagoo raaci.

65. waxayna ka heleen addoon ka mid
ah addoomadanada oon siinay naxariis
agtanada ah ka barneyna agtanada
cilmi.

^s^L'ty^

SpU*^ l>jW^\juJb^tS^^i jli

waxay ahayd qisadu in Nabi muuse loo sheegay in Nin yaqaanna wuxuusan aqoonin uu joogo meelay
labada badood ku kulmaan: tan mum iyo faaris, ama Afrikada waqooyi, saasayna u qaateen sahay
kalluun, markay meel marina halmaameen kalluunkii markay xusuusteenna ku soo noqdeen, halkaasna
kula kulmeen addoon Eebe oo suubban, « Khadir». waxayna ku tusin qisadu waynida awooddaEebe iyo
inuu wax walba karo, in cilmiga loo safro oo had iyo jeer la kororsado, oon la dhihin waan waynahay ama
waxbaan aqaan, day Nabi muuse iyo ardaygiisaba, inayna jirin cid wax walba og oon Eebe ahayn, Eebana
wuu canaantaa oo imtixaamaa cidduu doono siduu Nabi Muuse ku falay markuu cilmi sheegtay, in
ogaanshaha iyo cilmiguba Eebe agtiisa yihiin ciduu doonana baro. Al-Kahf (60-65).

405

Suurat Al-Kahf

juz* is mmm

&mm

66. wuxuu ku yidhi muuse ma ku raaci
karaa inaad i bartid waxa lagu baray oo
hanuun ah.

67. wuxuuna ku yidhi (Khadir) adigu
ma karaysid la jirkayga samir.

68. seed ugu samri waxaadan koobin
cilmi (aqoon).

69. wuxuu yidhi (muuse) waad i heli
hadduu Eebe doono mid ku samra oon
kuguna caasiyin arrin.

70. wuxuu yidhi haddaad i raacdo hay
waydiinin waxba intaan kaaga sheego
(warramo).

71. way tageen intay ka koreen mar-
kab oo uu rujiyey (loox) markaas uu
yidhi ma waxaad u rujisay inaad dad-
keeda maansheyso waxaad la timid ar-
rin la kahdo.

72. wuxuu ku yidhi miyaanan ku dhi-
hin adigu ma karaysid la jirkayga
samir.

73. wuxuu yidhi (muuse) ha iiqabanin
waxaan halmaamay hana igu masha-
qayn amarkayga si dhib ah.

74. way tageen intay kala kulmaan
wiil (yar) markaasuu dilay, markaasuu
yidhi Muuse ma waxaad dishay naf
daahir ah oon naf dilin, waxaad la timid
shay la kahdo.

75. wuxuu yidhi miyaanan kuu dhihin
adigu ma karaysid la jirkayga samir.

76. wuxuu yidhi haddaan ku warsado
wax tan dabadeed hayla saaxiibin wa-
xaad gaadhay garowsho xaggayga ahe.

->v.

^^lilio^ Jul l^\c3^l£>\
<^ /:> t>* * ~\'»c

way israaceen muuse iyo khadir in muuse wax la baro, taasina ceeb ma aha in cid wax ka qarsoomo oo ka
barto cid kale haba ka waynaadee, hase yeeshee waxyaaluhuu sameeyey muusana kula yaabay sida
markabka looxa uu ka bixiyey iyo yarka uu dilay, had iyo jeerna wuxuu dhahaa uma adkeysan kartid la
socodkeyga. arrimaha Eebe iyo xigmaddiisa yaana wax walba ka sarreeya. AJ-Kahf (66-76).

406

Suurat Al-Kahf

juz< i6 mmm

&m\m

77. way tageen intay ka yimaadaan
magaalo oy warsadaan cunno dad-
keeda wayna diideen inay mar-
tigaliyaan waxayna heleen darbi dooni
inuu dumo markaasuu joojiyey wu-
xuuna yidhi haddaad doonto waxaad
ka yeelan lahayd ujuuro.

78. wuxuu yidhi kan waa kala tagii
dhexdeenna, waxaana kaaga warrami
fasiraadda waxaadan karin inaad ku
samirto.

79. markabka waxaa lahaa masaakiin
ka shaqqeeya badda waxaana doonay
inaan Ceebeeyo waxaana ahaa hor-
tooda xaakim ka qaata doon kasta (oo
fayow) dhaca.

80. Wiilkana waxay ahaayeen laba-
diisii waalid mu'miniin waxaana ka
cabsannay inuu ku mashaqeeyo xad-
gudub iyo (gaalimo).

81. waxaana doonnay inuu ugu ba-
dalo Eebahood mid ka khayrroon
daahirnimo iyo u dhawi naxariis.

82. darbigana waxaa leh labo wiil oo
agoon ah oo magaalada, waxaana hoos-
tiisa ah kansi ay leeyihiin wuxuuna
ahaa aabahood mid suubban, wuxuuna
doonay Eebahaa inay gaadhaan xoog-
gooda lana baxaan kansigooda naxa-
riista Eebahaa dartiis, uma falin ra-
yigayga kaasi waa fasirka waxaadan
karin samirkiisa*.

way socdeen muuse iyo khadir intay ka yimaaddaan magaalo oyna warsadeen cunno. wayna u diideen
markaasay arkeen darbi dhacaya waxaana loosiyey khadir. markaasuu yidhi muuse maad ujuuro ka
qaadatid, markaasuu yidhi khadir halkan waa meejaan ku kala tagaynay,wuxuuna u fasiray arrimihii uu
soo mariyey oo ah in markabka masaakiin lahayd kuna dhawaa xaakim xooga doonta fiican saasna u
waxyeelleeyey. yarkuna ma fiicnayn wuuna dilay si uusan u gaalayn waalidka, darbigana agoon aaba-
hood wanaagsanaa yaa lahaa waxaana ku hoos jiray kansi si ay ula baxaan, arrimahaasna waxay ku
dhaceen idamka Eebe, taasina waxay ku tusin in Eebe ogyahay maslaxadda iyo waxa wanaagsan dadkase
waxaa la faray wanaag iyo carnal fiican. Al-Kahf (77-82).
* Qisadan kuma tusineeyso in ay u bannaantahay qof inuusan ku dhaqmin sharciga islaamka isagoo

sheeganayo cilmi qarsoon oo la siiyay darteed, waayo khadar wuxuu ahaa Nabi loo waxyoonayay sida

uu u yidhi «kama sameeyn ra'yigeeyga» waxaad ogtahay in aan Nabigeenna Nabi ka dambeeyn;

culumadana waxay ku Xukmiyeen gaalnimo qofkii saas sheegta, mana jiro cilmi baadhin iyo cilmidaa-

hir (dib u eegaha).

407

Suurat Al-Kahf

juz 1 16 tmmm

\y&

83. waxay ku warsan Dul qarnayn
xaggiisa waxaad dhahdaa waxaan idin-
ku akhrin xaggiisa war (waxyi).

84. a nagaa makaninay (siinnay) xu-
kun dhulka waxaana u sinnay wax kas-
ta sabab (cilmi).

85. wuxuuna raacay waddo.

86. markuu gaadhay qorrax u dhacna
wuxuu helay iyadoo ku dhici il dhoobo
ah (muuqaalka) wuxuuna ka helay
agteeda qoom, waxaana nidhi Dul qar-
naynow waa inaad cadaabto ama ka
yeelato wanaag.

87. wuxuuna yidhi ruuxii dulmi fala
waannu cadaabi (ciqaabi) markaasaa
loo celin Eebihiis wuuna cadaabi ca-
daab daran.

88. ruuxiise rumeeya oo fala wanaag
wuxuu mudan abaal fiican waxaana u
dhihi amarkannaga fudayd.

89. markaasuu raacay waddo.

90. markuu gaadhay qorrax ka soo
baxna wuxuu helay iyadoo ku soo bax-
da qoom aanaan yeelin sokeydeeda as-
turaad.

91. waa sidaas, waxaana ku koobnaa
waxa agtaada ah ogaansho.

{avJ \ VjV»\ J^,4> J*u*

qisada duJ qarnayn iyo in Eebe siiyey xukun ballaadhay oo gaadhay bari iyo galbeed iyo waxyaaluhuu la
kulmay waa in ruuxa muslimka ah rumeeyaa illeen quraankaa sheeegay Eebana wuxuu doono wuu falaa,
waxaana quraanka ka muuqata inuu ahaa nin wanaagsan oo xaqa rumeeyey. arrinta la sheegi oo ah inuu
ahaa kii dhisay iskandiriyada masar oon mu'min ahayn waxaa diidi waxaan soo sheegnay iyo in culimada
islaamku sheegeen inuu ahaa nin mu'min ah oo joogay waqtigii nabi Ibraahim, mana wanaagsana in lagu
dagdago taariikhda inta layaqiinsado, mana bannaana in war kale laga horkeeno quraanka oo la dhaho
saasuu sheegi quraanku xaalkuna waa saas,ruuxa rumeeyey waa inuu raaco quraanka kaan rumeynna loo
sheego hadduu rumeeyana wanaag haddii kalana wuu khasaaray. Al-Kahf (83-91).

92. markaasuu raacay waddo,

93. markuu gaadhay labada xidhmo
dhexdooda wuxuu ka helay hortooda
qoom aan garanayn hadal (af gaar ah
ku hadla).

408

Suurat Al-Kahf

juz^ i6 msmB

94. waxayna dheheen dul qarnaynow
yaajuuj iyo maajuuj waxay fasaadin
dhulka ee ma kuu yeellaa ujuuro inaad
yeesho dhexdanada xidheen jidaar.

95. wuxuu yidhi wuxuu imakaniyey
(isiiyey)Eebahay yaa ka khayrroon ee
iigu caawiya xoog aan yeelo dhexdiinna
xidheene.

96. i siiya goosimo bir ah, markuu
ekeeyey labada dhinac dhexdooda wu-
xuu yidhi afuufa* markuu ka yeelay
dabna wuxuu yidhi i siiya aan ku shu-
bee maar la dhalaaliyey.

97. mana karayaan inay ka soo kor
baxaan (ka soo dhacaan) mana kara-
yaan inay duleeliyaan.

98. wuxuuna yidhi kan waa naxariis
Eebahay, Markuu yimaaddo yabooha
Eebahayna wuxuu ka yeelaa bur-
bur, yabooha Eebahayna waa xaq
(sugan).

> V" * Y*\

EJU

•'+j>'

^pUii>aJ |ydx^-LlUj

23 u>- cl> -^ooj

waxaa socotay qisadii Dul qarnayn intuu ka gaadho jidaar xidhan oo ku agnoolyihiin dad af gaar ah ku
hadli oon saas loo garanayn'kana cawday juuj iyo maajuuj oo ah kuwo fasaadin dhulka oyna ka codsa-
deen inuu jidaar adag dhexyeelo oy waxna siiyaan wuxuuse u sheegay in Eebe siiyey wax ka roon
waxooda kana codsaday inay xoog ku kaalmeeyaan una keenaan biro,markuu ekeeyeyna uu ku shubay
maar iyo bir la dhalaaliyey kamana soo bixi karaan, waana naxariis Eebe markuuse yimaaddo yabooha
Eebe wuu burburiyaa, waana xaq yaboohiisu. rasuulkuna (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) wuxuu ku yidhi xadiith: dheer: waxaa dhexdiinna ah (qiyaamada) laba umadood oo waxay
ahaadaanba badiya, yaajuuj iyo wamaajuuj waana waajib in la rumeeyo jiridooda haseyeeshee xaggee iyo
sidee wax ma tarto. Al-Kahf (92-98).
* buufiya.

99. waxaannu ka yeeli qaarkood
maalintaas kii qaarka (kale) dhexgali
waxaana la afuufaa suurka waana soo
kulminnaa kulmin.

100. waxaana u bandhigaynaa jahan-
namo maalintaa gaalada bandhig.

101. waana kuway indhahoodu yihiin
dabool dhexdiis xagga xuskayga mana
aha kuwo kara (maqalka) xaqa.

409

Suurat Al-Kahf

juz' i6 &^mm

6&&\j&

102. ma waxay u maleeyeen kuwii
gaaloobay inay ka yeesheen addooma-
dayda iga sokow awliyo (oy caa-
budaan) waana u darabnay jahannamo
gaalada dagid.

103. waxaad dhahdaa ma idiin war-
ramaa kuwa khasaaro badan camallo.

1 04. waa kuwuu dhumay camalkoodu
nolosha adduun iyagoo isuna malayn
inay wanaajin camalka.

1 05 . kuwaasu waa kuwa ka gaaloobay
aayaadka Eebahood iyo la kulankiisa
oo buray camalkoodu umana joojinno
maalinta qiyaame miisaan «qiimana
ma leh ».

106. kaasina waa abaalkoodii jahan-
namo ' gaalnimadooda darteed,waxayna
ka yeesheen aayaad kayga iyo rasuulla -
dayda jeesjees.

'^\~' > ."'-'s\ t'K' &" M7" V

Maalinta qiyaame waa maalin dhibaato badan cidii Eebe ka fududeeyo mooyee, waana maalin la kulmin
dadka oyna is dhexqaadi iskuna wareeri, gaaladana lagu kulmin naarta, kuwaasoo ah kuwa xaqa ka
indha beelay oon maqlaynna, gaalada Eebe ka sokow waxay caabudaan yeeshayna waxaa loo darbay
naarta jahannamo. kuwa ugu khasaara badanna waa kuwa camalkoodu ku dhumay adduunka isuna
malayn inay wanaag fali, kana gaaloobay quraanka, iyo lakulanka Eebe,wax qiima ahna loo yeeli maayo
qiyaamada, illeen way gaaloobeen ooy ku jeesjeeseen quraanka iyo rasuulkaba, nabiguna (naxariis iyo
nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : waxaa la keeni qiyaamada nin wayn oo shilis oon u
miisaanmayn garab kaneeco. sacad binu waqaasna waxaa laga wariyey kuwa ugu khasaaro badan carnal
waa yuhuud iyo nasaaro. waxayna ku tusin in la digtoonaado oo la toosnaado. Al-Kahf (99-106).

1 07. kuwa rumeeyey (xaqa) oo fala ca-
rnal fiican waxay u ahaatay jannada fir-
dowso degid, (martiqaad).

1 08. wayna ku waari dhexdeeda mana
doonaan inay xaggeeda ka wareegaan
(guuraan).

109. waxaad dhahdaa hadday u noqo-
to badda khad kalimooyinka Eebahay
waxaa dhammaan lahaa badda ka hor
dhammaanshaha kalimaadka Eebahay
aaban keenno isagoo kale (oo si-
yaadin ah).

5p £ J<A^4^\J^JiJjilzJ^Ju^j\

410

Suurat Maryam

juz 4 16 tmmm

tmm?

110. waxaad dhahdaa waxaan uun
ahay anigu bashar (dad) idinkoo kale
ah,waxaa laywaxyooday in uun yahay
ilaahiin ilaah kaliya, ruuxiise dooni la
kulanka Eebihiis ha falo carnal fii-
can,yuuna la wadaajinna cibaadada
Eebihiis cidna.

9%' *-5^« ' "*""!■" ^ ■ K*%-m 1*."» *""»' •-*

\s i '/i " \' -A' "X'% t > " <y' » '

Mu'miniinta camalka fiican wuxuu eebe u darbay jannada firdowsa oyna ku waari ka guuridna ayna

doonayn, sida adduunka la dooni in marba meel loo guuro ama loo wareego. rasuulkuna (naxariis iyo

nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : haddaad Eebe warsataan janno warsada jannada

firdowsa waa jannada ugu sareysa uguna wanaagsan, kana soo burqadaan wabiyada jannada, (bukhaari

iyo muslim).

markaas waxay suuraddu ku dhamaatay waasacnimada cilmiga Eebe iyo immsan dhammaanayn haddii

geedaha qalin laga dhigo sida suurad kale caddaysay, badahana khad laga dhigo. nabiguna waa dad hase

yeeshee loo waxyooday in Ilaah kali yahay loona kaliyeelo camalka cid kalana lala wadaajin.

Rabiic binu anas wuxuu yidhi: cilmiga dadka dhammaan marka loo eego cilmiga eebe wuxuu la mid

yahay dhibic badahoo dhan. (xaakim).

taasina waxay ku tusin inaan cidna cilmi ku faani karin'sheeganna karin. rasuulkuna (naxariis iyo

nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: markuu Eebe kulmiyo kuwii hore iyo kuwii dambaba

maalin aan shaki lahayn waxaa dhawaaqa dhawaaqe ruuxii la wadaajiyey carnal Eebe cid kale ha ka

doonto abaalkiisa, Eebe waa ka kaaftoonyahay wadaage. (imaam axmed). waxaa uun loo baahanyahay

waa carnal fiican oo Eebe dartiis loo falo si Eebe abaal wanaagsan looga helo. Al-Kahf (107-1 10).

Suurat Maryam

&mw±

l?x

magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba na-
xariista.

1 . waa la soo sheegay kuwo lamid ah.

2. (kanna) waa sheegid naaxariista
Eebahaa addoonkiisa zakariye.

3. markuu u dhawaaqay Eebihiis dha-
waaq qarsoodi ah.

4. yidhina Eebow anigu waan tabar-
yaraaday madaxayguna wuxuu la hu-
ray cirro>Mana ahayn baryadaada Ee-
bow mid ku khasaara.

G3 \l^*l^jZ±^&Ja{j£^\^j\L±^

Suurat Maryam

Juz' 16

vmm

5. anigu waxaan ka cabsan qaraabada
iga dambaysa (inay xumaadaan)
haweenaydayduna waa mandhalays iga
sii agtaada wali (walad).

6. i dhaxla (nabinimada) oo dhaxla
ehelkii yacquub kana yeel Eebow mid
laga raalli noqdo.

7. zakariyow annagu waxaan u kuugu
bishaarayn wiil magaciisu Yahay yaxye
oonaan u yeelin horay wax lamid ah
(lamagac ah).

8. wuxuu yidhi Eebow sidee iigu
ahaan wiil iyadooy tahay haweeney-
daydu madhalays oon ka gaadhay
waynida gabow.

9. wuxuu yidhi waa saas, wuxuu na
Eebaha yidhi isagu waa ii Fududahay
waana ku abuuray horay adoon ahayn
waxba.

nabi zakariye yaa Eebe waydiistay isagoo wayn haweenaydiisuna dhalin in Eebe siiyo cid wanaagga iyo
nabinimada ka dhaxasha, Eebana wuu aqbalay baryadiisii wuxuuna siiyey wiilkiisii nabi yaxye, markuu
la yaabay xaalkiisa iyo kan ehelkiisa wuxuu eebe u sheegay inay u fududahay illeen isagaba wuxuu
abuuray isagoon waxba ahayne.

waxaa sugnaaday inaan nabiyada laga dhaxlin xoolo ee laga dhaxlo cilmi. tan kale waxay ku tusin in Eebe
aqbalo baryada addoomadiisa, wax walbana u fududyahay hadduu doono, iyo in loo cabsado diinta iyo
wanaagga iyo xaqa. Maryam (1-9).

10. wuxuu yidhi Eebow ii yeel ca-
laamo (xaqnimada yaboohaada) wu-
xuu yidhi (Eebe) calaamadaadu waa
inaadan la hadlin dadka seddex habeen
oo israacsan (adoo fayow).

11. markaasuu ugaga soo baxay
qoomkiisii mixraabka wuxuuna u
ishaaray xaggooda inay tukadaan
aroor iyo galabba.

12. (waxaa loo yidhi) yaxyow ku qaa-
do kitaabka (tawreed) xoog (dadaal)
waxaan siinnay xigmo isagoo yar.

0[^fi£\

412

Suurat Maryam

Juz' 16

&&m

13. iyo aaxariis agtanada ka ahaatay
iyo daahimimo wuxuuna ahaa dhawr-
sade.

14. iyo baarri labadiisa waalid mana
ahayn daalim caasi ah.

15. aabadgalyo korkiisa ha ahaato
maalinta la dhalay iyo maalintuu dhi-
man iyo maalinta la soo bixin isagoo
nool.

16. (ku xusuuso) kitaabka mar-
yama,markay uga fogaatay ehelkeeda
meel ban ah, (bariga qudsi).

17. oyna ka yeelatay xaggeeda as-
tur,oon u dirray xaggeeda ruuxannagii
(jibriil), oo isugu shabahay dad eg.

18. una tidhi anigu waxaan kaa ma-
gan galay (Eebaha) Raxmaan ah had-
daad tahay dhawrsade.

B9B«lif-*-*i * t l * - -

Qp ^^^i^O^J^I $gfc

19. kuna yidhi anigu waxaan uun
ahay rasuulka Eebahaa inaan ku siiyo
wiil daahir ah.

20. waxayna tidhi sidee iigu ahaan wiil
anoosan i taaban dad,ahaynna mid xun
(la tuhmo).

^^C^^4^°^^iJ*5

21. wuuxuna yidhi waa si-
daas, wuxuuna yidhi Eebahaa wuu u
fududyahay korkayga iyo inaan uga
yeello calaamad dadka iyo naxariis xa-
gayga ah waana arrin la xukumay
(dhammeeyey).

^A^^il

zakariye wuxuu Eebe warsaday in calaamo loo yeelo arrinkaas, wuxuuna aamusnaa saddex habcen,
wuxuuna ku hadlayey ishaaro, waxaana la siiyey yaxye kitaab iyo xigmo, naxariis iyo daahimimo
wuxuuna ahaa dhawrsade, u ah baarri labadiisa waalid, mana ahayn madax adke caasi ah, Eebana waa
nabadgaliyey maalintii la dhalay, tuu dhiman iyo maalinta la soo bixin isagoo nool. maryama qisadeedu
waxay ahayd mid wayn, waxayna dhanka ban ee qudsi ugaga qarsoontay dadkeedii, waxaana u yimid
jibriil oo bashar ku shabahan waxayna ka magan gashay Eebe, wuxuuna u sheegay in Eebe u soo diray si
uu wiil u siiyo, wayse yaabtay siday u heli wiil iyadoon nin qabin, mid xun oo suuqa gashana ahayn,
Eebaase u sheegay in awoodda Eebe u fududahay'yahayna xaal dhamaysan. waana soo sheegnay in si dhab
ah oo nadiif ah loo rumeeyo arrintan inagoo ka duwan yuhuud halaag ha ku dhacee. illeen eebaha.xaqa ah
yaa si xaq ah uga warramaye. Maryam (10-21).

413

Suurat Maryam

juz- 16 msmm

cmm

22. way xambaartay (uurowday) wa-
xayna u fogaatay meel dheer (du-
rugsan).

23. waxayna u dhibaataysay fooshii
jirrid timir waxayna tidhi shalleytee
maan dhinto ka hor arrintan oon noq-
do mid la halmaamo o laga tago.

24. wuxuuna uga dhawaaqay hoos-
teeda ha murugoonin wuxuu yeelay
Eebahaa hoostaada wabi (yar).

25 . una gilgil xaggaaga jirridda timirta
ha kuu soo riddo korkaaga timir (cur-
dana) oo fiicane.

26. ee cun oo cab qabowsana il (farax)
haddaad ka aragto dadkana ruux wa-
xaad dhahdaa anigu waxaan ugu nad-
ray (Eebaha) Raxmaan oon u soomi
oonan la hadlin maanta cidna.

27. waxayna ula timid ciise qoom-
keeda iyadoo xambaarsan waxayna
dheheen maryamoy waxaad la timid
wax wayn.

28. haaruun walaashiisay (u eg wa-
naagga) ma eheyn aabahaa ruux
xun,mana ahayn hooyadaa mid xun (la
tuhmo).

29 . wayna u ishaartay xaggiisa waxay-
na dhaheen sideen ula hadlaynaa ruux
ku sugan Sariirilmood isagoo yar.

t»b£3L

J JU^(d4dLL>«3 $

/*\{* ' .7-

"'^j

cJt€ Kaj f^^SjJAjbjStyb U <>j^lAo-»-u>

G9 IIlv^ j^J\ <3o&o*

wuxuu Eebe kaga warramay aayadahan inay maryan uurowday nabi ciise'oyna ka fogaatay qoomkeedii,
ka dibna fooshii ku qabatay timir agteed, markaas jeclaatay inay dhimatoo la halmaamo, waana loo
dhawaaqay, inayan walbahaarin, geedka timirta ahna ay lusho si midho uga soo daataan, waxaana loogu
yeedhay inay ka cunto kana cabto togga, hadday aragto dadna ayan la hadlin, waxayna ula timid
qoomkeedii iyadoo xambaarsan, waxayna dhaheen maryamow waxaad la timid wax wayn, aabahaa iyo
hooyadaa midna ma xumayn, waxayna u ishaartay inay yarka la hadlaan iyagoo leh seen ula hadlaynaa
ilmo sariirta jiifa. waxaan soo sheegnay inay waajibtahay in awoodda eebe la rumeeyo loona hogaansamo
Eebe iyo sharcigiisa. Maryam (22-29).

30. wuxuuna yidhi (ciise) anigu wa-
xaan ahay addoon Eebe^wuxuuna i sii-
yey kitaabka (injiil) wuxuuna iga yeelay
nabi.

3^<i«^s^^^J^^^-^^Jw

414

Suurat Maryam

juz« i6 tmmm

vmm

3 1 . wuxuuna iga yeelay mid la bara-
keeyey meel kastoon ahay, wuxuuna ii
dardaarmay salaadda iyo zakada in-
taan noolahay.

32. wuxuuna iga yeelay baarriga
waalidaday (hooyaday) igamana yeelin
madax adage xun.

33. nabadgalyana ha ahaato korkayga
maalintii lay dhalay iyo maalintaan
dhiman iyo maalinta laysoo bixin anoo
nool.

34. kaasi waa Ciise ibnu mar-
yama,waana hadalka xaqa ah ee ay
shakin.

35. kuma haboona Eebe inuu yeesho
ilmowaana ka nasahanyahay, markuu
doono xukun «amar» wuxuu uun dha-
haa ahaw wuuna ahaan.

36. Ilaahay waa Eebahay iyo Eebihiin
ee caabuda, kaasaa ah jidka toosane.

37. wayse iskhilaafeen xisbiyadii
dhexdooda wuxuuna halaag uga sug-
naaday kuwii gaaloobay kulan maalin
wayn.

38. maqli ogaa oo arki ogaa maalintay
noo imaan, hase yeeshee daalimiintu
maanta waxay ku suganyihiin baadi
cad.

39. uga dig iyaga maalin qoo-
mamamarka la xukmin amarka iyagoo
kusugan halmaansho oon rumeynayn.

40. annagaa dhaxli dhulka iyo waxa
korkiisa ah xagganagaana laydiin soo
celin.

G3 U-o-ol> }}£==>y\j

fa£&.&j

M t^J&^p^t

Eebaa ka hadliyey nabi ciise, wuxuuna sheegay inuu yahay addoon Eebe oosan ahayn Ilaah, kitaabna
siiyey nabina ka dhigay, barakeeyeyna meelkastoos joogo, farayna salaadda iyo zakada intuu noolyahay
iyo baarrinimada hooyadiis,ahayna mid xun,nabad galiyana meel kasta uu ahaan, qisadiisuna waa xaq,
Eebana waa ka nasahanyahay ilmo yeelasho, wax walbana waa u fudud yahay, Eebana waa waaxid,
inkastooy gaaladu isku khilaaflay oo halaag u sugnaan qiyaamada, oyna aad wax u maqli una arki
maalinta qiyaame ee Eebe u hadhi wax kasta. Maryam (30-40).

415

Suurat Maryam

juz' i6 tmmm

<mm

41. ku sheeg kitaabka (nabi) Ibraa-
him, wuxuu ahaa runbadane nabi ah.

42. markuu ku yidhi aabihiis aabbow
maxaad u caabudi waxaan maqlayn
waxna arkayn kaana deeqayn waxba.

43. aabow aniga waxaa ii yimid cilmi
waxaan adi kuu imaanin ee i raac aan
kugu hanuuniyo jid toosane (xaqa).

44. aabbow ha caabudin shaydaan,
shaydaanku wuxuu u yahay Eebaha
Raxmaan ah caasi.

45. aabbow anigu waxaan ka cabsan
inuu ku taabto cadaabka Eebaha Rax-
maana ah ood u noqoto shaydaan
qaraabo.

46. wuxuu yidhi (aabbihiis) ma wa-
xaad nici adigu ilaahyadayda Ibraa-
himow hadaadan joogin waan ku dha-
gaxyeyn ee iga tag waligeed.

47. wuxuu yidhi (nabi) Ibraahim
nabadgalyo korkaaga ha ahaato waan
kuu dambi dhaaf warsan adiga Eeba-
hay, Eebe waa ii naxariiste.

48. waana idinka fogaan idinka iyo
waxaad caabudaysaan oo Eebe ka soo
hadhay, waxaana baryi Eebahay,wa-
xaana mudan inaanan ku noqonin bar-
yada Eebahay mid ku xumaada (kha-
saara).

qisada nabi Ibraahim iyo aabbihiis iyo qoomkiisii wax badan yuu quraanku ka warramay, halkanna
waxaa ka muuqda siduu nabi Ibraahim ugu dadaalay wax u sheegga aabbihiis iyo wuxuu ugu jawaabay,
waxaana muuqda baarrinimadiisii oo mux walba laga rabo inuu u wanaag falo waalidkiis diintaba ha
kala duwanaadeene. markuu ka noogay lana hadiday yuu u dambi dhaaf warsaday oo saameeyey waana
intaan laga reebin wali, waana taas lagu kala tagay diinta darteed. illeen diintu ma laha gorgortan iyo
Qaraabanimo, haddii xaqa la diidee. Maryam (41-48).

c^lf JUJ^<^4^^41s^fe
^l- ' ft < 1*1.* *?

49. markuu ka fogaaday iyaga iyo wa-
xay caabudi oo Eebe ka soo hadhay wa-
xaan siinay Isxaaq iyo Yacquub mid
kastana waxaan ka yeellay nabi.

50. waxaana ka siinnay naxariistanada
(wanaag) waxaana u yeellay amaan run
ah oo sarraysa.

'S'»* y s*

3 -U<> dVLipX U^jLia^^fil £~*jj

IU&

416

Suurat Maryam

juz' i6 immm

&mm

51. ku sheeg kitaabka (nabi) Muuse
wuxuu ahaa rasuul nabi ah.

52. waana uga dhawaaqnay dhinaca
(buurta) dhuur ee midigta ah, waana
soo dhawaynay annagoo la hadli.

53. waxaana ka siinnay naxariistanada
walaalkiis Haaruun oo nabi ah.

54. kuna sheeg kitaabka (nabi) Ismaa-
ciil, wuxuu ahaa rumeeyaha yabooha
wuxuuna ahaa rasuul nabi ah.

55. wuxuuna ahaa mid far a ehelkiisa
salaadda iyo zakada, wuxuuna ahaa
mid Eebe agtiisa lagaga raalli yahay.

56. kuna sheeg kitaabka (nabi) Idriis,
wuxuu ahaa runbadane nabi ah.

57. waxaana u koryeellay meel sare.

58. kuwaas waa kuwuu u nicmeeyey
Eebe oo nabiyadii ah, oo durriyadii aa-
dam ah, iyo kuwaan xambaarray la jir-
ka (nabi) nuux iyo durriyaddii nabi
Ibraahim iyo israa'iil iyo kuwaan
hanuuninay oon doorannay, marka
lagu akhriyo korkooda aayaadka
Eebaha Raxmaan ah way dhacaan iya-
goo sujuudi oo ooyi.

markuu nabi Ibraahim isaga tagay aabbihiis iyo qoomkiisii yaa Eebe siiyey Isxaaq iyo wiilkiisii yacquub,

Eebana ka yeelay nabiyo, Eebana u naxariistay magac flicanna u yeelay, sidoo kale qisada nabi muuse iyo

walaalkiis Haaruun iyana waxbadan yey ku soo aroortay quraanka. sidoo kale nabi lsmaaciilkii fan jiray

salaadda iyo zakada, iyo nabi idiriiskii runta badnaa.

waana nabiyada Eebe u nicmeeyey marka aayaadka Eebe lagu akhriyana sujuuda oo ooya. Maryam (49-

58).

59. waxaase ka gadaal maray kuwo
xun oo dayacay salaadda oo raacay wa-
xay naftoodu doonto (oo xun) waxayna
la kulmi sharr.

60. cidda toobad keenta oo rumeysa
oo carnal flican fasha mooyee>kuwaasu
waxay gali jannada lagamana dulmiyo
waxba.

5p l^OpLlb^jA^OjU-Ji

417

Suurat Maryam

juz' i6 immm

&m&&

61. jannooyinka cadnin (yey gali) ee
ah tuu u yaboohay (Eebana) Rax-
maana addoomadiisa,iyagoo maqan,
wuuna ahaan yaboohiisu kii yimaadda.

62. kuma maqlaan dhexdeeda hadal
macno darro, ee waxay maqlaan sa-
laan,waxayna ku mudan rizqigooda
dhexdooda aroor iyo galabba.

63. taasi waa jannada aannu dhaxalsiin
addoomadanada kooda ah mid dhawr-
sada.

64. kuma soo dagno amarka Eebahaa
mooyee, waxaa u sugnaaday waxa hor-
teenna ah, iyo waxa inaga dambeeya
iyo waxa u dhexeeya arrintaas, mana
aha Eebahaa mid halmaansan.

65. waa Eebaha samooyinka iyo dhul-
ka iyo waxa u dhaxeeya ee caabud kuna
samir cibaadadiisa, ma u ogtahay Eebe
wax la mid ah, (oo la magaca).

Waxaase ka gadaaJ maray kuwo xun 00 salaadda dayacay, xumaanta raacay, 00 la kulmi doona ciqaab

daran, ciddiise toobad keenta 00 carnal fiican fasha waxay gali janno lamana dulmiyo, waxayna mudan

jannadii Eebe u yaboohay, oy wanaagoo dhan ka heli, xumaanoo dhanna ka dheeraan.

rasuulkuna (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : addoonka iyo gaalnimada

waxaa u dhaxeeya salaadda (muslim).

malaa'igta Eebana waxay uun ugu soo dagi jirtay amarka eebe iyo idankiisa, Eebana waa Eebaha xaqa ah

ee samooyinka iyo dhulka wax la mid anna ama la magac anna ma jiro. Maryam (59-65).

66. wuxuu dhihi dadkii (gaalka) ma
markaan dhinto yaa laysoo bixin anoo
nool.

67. miyuuna xusuusanayn dadku ana-
gu inaanu abuuray horay isagoon wax-
ba ahayn.

68. Eebahaan ku dhaartaye waannu
kulmin iyaga iyo shayaadiinta, wa-
xaana keenaynaa gaararka jahannamo
iyagoo fadhiya.

69. markaas waxaannu ka siiban koox
kasta midkooda ugu daran madax
adayg (gaalimada).

9 ^^(^^^j^ j ^j^ > ^

418

Suurat Maryam

juz< i6 tmmm

tmm

70. annagaa og kuwa mudnaan badan
galidda naarta.

71. cid idinka mid ah oon ku aroo-
rayn ma jiro naarta, arrintaasna waxay
ku ahaatay Eebahaa wax go 'an oo xu-
kuman.

72. Markaas waxaannu korin kuwa
Dhawrsaday, waxaannu kaga tagi
Daalimiinta Dhexdeeda iyagoo Jilbo u
Fadhiya.

73. marka lagu akhriyo korkooda
aayaadkanaga oo cad cad waxay u dhi-
hi kuwii gaaloobay kuwa rumeeyey la-
bada kooxood midkee khayrroon na-
gaadi oo wanaagsan kulan (fadhi).

74. badanaa intaan halaagnay hor-
tood quruun ka fiican xoolo (iyo dhar)
iyo aragba.

soo bixinta iyo qiyaamadoo la diido waa caadada gaalada, Eebese waa kan abuuray iyagoon waxba
ahayn, soona kulmin gaalada iyo shayaadiinta galina naarta jahannamo, Eebaana og cidda mud an
arrintaas, waana lawada man jidka naarta ee Eebaana ka korin kuwa dhawrsaday, kuna daadin daali-
miinta oo dullaysan, waana kuwa marka xaqa iyo quraanka lagu akhriyo ugu jawaaba faan iyo wanaag
sheegasho. imisuuse Eebe halaagay kuwo xoolo iyo arag wacan. ibnu mascuud wuxuu yidhi: waa lagu
wada aroori naarta markaasaa cid walbana waxaa lagu soo bixin carnal kiisa. taasina waxay muujin inaan
xaalku fududayn, waajibna tahay in la darbado. Maryam (66-74).

75. waxaad dhahdaa ciddii baadi ku
sugan ha u fidiyo (sugo) Eebaha Rax-
maana ah fidin, markay arkaan waxaa
loogu gooddiyey ama cadaaba ama
saacadda (qiyaame) waxay ogaan cid-
day xumaan badantahay gurigiisu oo
tabaryar junuud (ciidamo).

76. wuu u siyaadiyaa Eebe kuwa
hanuunay hanuun, kuwa hadha ee suu-
ban (camalka) yaa khayrroon Eebahaa
agtiisa abaal marin khayrna roon meel
laysu celiyo.

77. ka warran midka ka gaaloobay
aayaadkanaga oo yidhi waxaa lay siin
(aakhiro) xoolo iyo carruur.

'''.1\'>

419

Suurat Maryam

juz 4 16 trnmm

tmm

78. ma wuxuu daalacday waxa ma-
qan,mise wuxuu ka yeeshay Eebaha
Raxmaana agtiisa ballan.

79. saas ma aha ee waannu qori wu-
xuu sheegi,waxaana u fududaynaa
(kordhin) cadaabka fidin.

80. waana dhaxlaynaa wuxuu sheegi
wuxuuna noo imaan kali.

%*& \Sj2> UJj bj JyJjiU y^jyj

ciddii baadida iyo xumaanta ku madax adaygta Eebana waa u sii badiyaa, markaasay ogaan qiyaamada
cadaab iyo cidda tabaryar, oo xun. kuwa hanuunayse wuxuu u siyaadiyaa Eebe hanuun,camalka fiican
yaana hadhi oo wax tari kuna khayrroon Eebe agtiisa. kuwa gaaloobayse ee sheegan in la siin caruur iyo
xoolo ma waxay daalacdeen waxa maqan'mise Eebey ballan la dhigteen, saas ma aha ee waa la qori waxay
sheegi 'cadaabna waa loo badin, wuxuuna imaan qiyaamada kali. Maryam (75-80).

81. waxay yeesheen Eebe ka sokow
ilaahyo inay ugu noqdaan cizi (tabar).

82. saas ma aha ee waxay ka gaaloobi
cibaadadooda, waxayna ku noqon kor-
kooda lid (col).

83. miyaadan ogayn inaan ku dirro
shayaadiinta gaalada oy boorrin
(baadiyeyn) baadi.

84. ee ha ku degdegin korkooda,
waannu uun u tirin tiree.

85. xusuuso maalintaan u kulmineyno
kuwa dhawrsaday Eebaha Raxmaana
iyagoo wafdi ah.

86. oon u kaxaynayno dambiilayaa-
sha xagga jahannamo iyagoo aroora.

^jc^^Oli^l^f^
10 \*Hf^£±lC£*/*^\&*»*j

87. mana hantaan shafeeco cid ka yee-
lata Eebaha Raxmaana agtiisa ballan
mooyee.

88. waxay dheheen (gaaladu) wuxuu
yeeshay Eebaha Raxmaana ilmo.

89. waxaad la timaadeen wax wayn.

t$W\ltzp*zJj£

420

Suurat Maryam

juz 4 16 immm

tmm

90. oy u dhawdahay samooyinku inay
la dillaacaan lana jeexmo dhulku oy la
hoobato buuruhu burbur.

sheegeen Eebaha Rax-

91. inay u
maana ilmo.

92. kuma habboona Eebaha Rax-
maana inuu yeesho ilmo.

Wuxuu ka \varrami Eebe inay gaaladu yeesheen ilaahyo Eebe ka soo hadhay inay cisse iyo gargaar ka
helaan, saasna ma aha ee way diidi doonaan qiyaamada colla way u noqon. shaydaan iyo gaalla waa
saaxiib ku kicin xumaanta, ee samir wax walba wuxuu leeyahay waqtiye.

tan kale maalinta qiyaame wuxuu Eebe soo kulmin kuwa dhawrsada iyagoo wafdi sharaf leh ah, dambii-
layaashana waxaa loo kaxayn xagga jahannamo iyagoo aroori, wax Eebe ka soo hadhay oo shafeeco
hantana ma jiro'cid ballan ku yeelatay Eebe agtiisa mooyee, eebana ilmo ma yeelan'warkaasina waa arrin
wayn oy u dhawdahay in cirku iyo dhulku la dillaaco, buuruhuna la burburi gaadhaan'illeen eebey ilmo
ku sheegeene'taasina kama suurowdo eebe. Cali Binuu Abii Dhaahb wuxuu yidhi: kuwa dhawrsada
waxaa la soo kulmin iyagoo gaadiid fiican saaran, intay ka garaacaan Albaabka Jannada. Maryam (81-
92).

93. wax kastoo Samada iyo Dhulka
ku sugan wuxuu u imaan Eebe isagoo
Addoona.

94. wuu koobay Eebe wuuna Tiriyey
Tiro.

95. Dhammaantoodna waxay u
imaan Eebe Qiyaamada iyagoo Kali ah.

96. kuwa Xaqa rumeeyey ee Carnal fii-
can falay wuxuu u yeeli Eebaha Rax-
maana Jacayl.

97. waxaan uun ugu fududaynay Qu-
raanka Carrabkaaga inaad ugu Bishaa-
rayso Quraanka kuwa dhawrsada ugu-
na Digtid Qoom dood badan (oo xun).

98. Badanaa intaan halaagnay hor-
tood Qarni, ma ka kasaysaa xaggooda
(aragtaa) Ruuxna, ama ma ka maqli
xaggooda Cod.

Cirka iyo Dhulka iyo waxa u dhexeeyaba waxa ku sugan Eebaa iska leh, oyna Cid walbaa u imaan
Qiyaamada iyadoo kaligeeda. Eebana waa koobay Khalqiga waana u tirsanyahay, Ciddii Xaqa rumeysa
Wanaagna sameysa wuxuu Eebe u yeeli Jacayl. Siduu Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) sheegay: In markuu Eebe Jeclaado ruux uu faro Jabriil inuu Jeclaado markaasuu Jabriil u
dhawaaqaa Ehelka Samada inay jeclaadaan, markaasaa Dhulkana aqbal loogu yeelaa, Cadhaduna waa
sidaas. Quraankana Eebaa u Sahlay Carrabka si loogu Bishaareeyo kuwa dhawrsada, uguna Digo Gaalo
madax adag oo Muran badan. waxbadan baana la Halaagay Quruumo ka horeeyey'wax raadana aan laga
arkayn wax shanqadhana aan laga maqlayn.

Cismaan binu Cafaan wuxuu yidhi: (Eebe ha ka raalli noqdee) ruux kastoo khayr fala ama shar fala
wuxuu Eebe Huwiyaa Marada Camalkiisa. Maryam (93-98).

421

Suurat Dhaahaa

juz' i6 m&mB

magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba na-
xariista.

1 . Dhaahaa (Nabiyow) micna kalana
waa lasheegaa.

2. maanaan dejin korkaaga Quraanka
inaad ku Dhibbooto.

3. waase waanada Ciddii cabsan.

4. waana soo dejinta Eebaha Abuuray
Dhulka iyo Samooyinka sare.

5. Eebaha Raxmaana Carshiguu ku
Istawooday (si u cunanta).

6. waxaana u sugnaaday waxa
Samooyinka iyo Dhulka ku sugan iyo
waxa u dhaxeeya iyo waxa ka hooseeya
Dhulka.

7. haddaad kor u Qaaddo Hadalka
Eebe waa ogyahay waxa qarsoon iyo
waxa la qariyey.

8. Eebe Ilaah kale ma jiro isaga moo-
ye, waxaana u sugnaaday Magacyo Fii-
can.

9. ma ku soo Gaadhay warkii (Nabi)
Muuse.

10. markuu arkay Dab oo u yidhi
Ehelkiisa Nagaada (suga) Anigu wa-
xaan Arkaa Dabe>waxaana u dha-
wahay inaan idiinka keeno Dhuxul ama
aan ka helo Dabka korkiisa Cid wax
tusisa.

Qp L$^jU^ j^ J^j^o^^J^'CP

Quraanka Eebe uguma soo degin Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu ku
dhibtamo siday Gaaladii sheegeen ee Quraanku waa Digniin iyo soo dejin Eebeha Sare ee Awoodda leh,
wax walbana hanta, wax walbana og kor iyo Hoosba, Isaga mooyee Ilaah kale majiro, Magacyo Fiican
baana u sugnaaday. Qisadii Nabi Muuse iyo I ftiinkuu Arkay iyo siduu Xaalkiisu ahaana wax badan yuu
quraanku ka warramay, si Nabiga loo xoojiyo'loona Samirsiiyo. Quraankuna waa khayr iyo Wanaag iyo
Naxariis'waxaana ku dadaala Cid Khayr leh. Waxaana sugnaatay : Ruuxuu Eebe Khayr la doono wuxuu
kasisiiyaa Diinta. Waxaa wariyey (Bukhaari iyo Muslim). Dhaahaa (1-10).

422

Suurat Dhaahaa

juz< i6 tmmm

11. markuu yimid (Muuse) Dabkii
waxa loogu Dhawaaqay Muusow.

12. anigu waxan ahay Eebahaa ee Siib
Kabahaaga Adigu waxaad ku su-
gantahay Toggii Daahirnaa ee Dhuwa.

13. anaana ku doortay ee maqal waxa
laguu waxyoon.

14. Anigu waxaan ahay Alle Ilaah (ka-
lana) ma jiro Ani mooyee ina Caa-
buda,Oogna Salaadda Xuskayga.

15. Saacadda (Qiyaame) way imaan
waxaana u Dhawahay inaan Qariyo in
laga Abaal mariyo Naf kasta waxay
Carnal Fashay.

16. ee Yuusan kaa Iilin Xaggeeda
Ruuxaan Rumeyn Saacadda,raacayna
Hawadiisa (Xun) ood Halaagsanto.

17. waa maxay Taas Midigtaada ku
Jirta Muusow (ogaal waydiin).

18. wuxuu yidhi iyadu waa Ushaydii
waa Cuskadaa Korkeeda waxna waan
ugu Lulaa Adhigayga Dana kalana waa
iigu sugnaadeen.

19. wuxuu yidhi (Eebe) Tuur Usha
Muusow.

20. wuuna Tuuray waxayna soo bax-
day Mas Ordi.

21. wuxuuna yidhi (Eebe) Qaad hana
Cabsanin waxaannu ku celin Xaal-
keedii Horee.

M^>*^*Jj«J^I^j' las

i^i^il^c^iQ

~,*>s

Markuu Nabi Muuse soo gaadhay Nuurkii yaa la faray inuu siibo kabaha Illeen Toggii Daahirka ahaa yuu
ku suganyahaye ee Dhuwa. Eebana wuu doortay Nabi Muuse waxaana loo waxyooday inaan Ilaahay
mooyee Eebe kale jirin iyo Salaadda dar Eebe u oogo. Saacadduna way iman Shakila'aan'Naf walbana
waa la abaal marin ee yaan Jidka Toosan kaa leexinin Cidaan Rumeynin oo Raacay Xumaan oo Halaag-
samay. Markaasaa Eebe ka warramay Ushii Nabi Muuse iyo Xaalkeedii sida Meela badan lagu Sheegay,
Taasina waxay ku tusin Awoodda Eebe. Dhaahaa (11-21).

22. U Dum Gacantaada Garabkaaga
waxay soo Bixi iyadoo Cad Xumaan
la'aan, waana Calaamad kale.

23. Inaan ku tusinno Aayaadkanaga
weyn.

423

Suurat Dhaahaa

juz' i6 mmm

24. ee Aad xagga Fircoon wuu Xad-
gudbaye (Kibray).

25. wuxuu yidhi (Muuse) Eebow ii
waasici Laabta.

26. iina Sahal (fududee) Amarkayga.

27. Furna Guntinta Carrabkayga.

28. ha Kaseen Hadalkeygee.

29. Iina yeel Wasiir Ehelkeyga ah.

30. Haaruun Walaalkay.

3 1 . Kuna adkee « Xooji » Tabartayda
(Dhabarkayga).

32. Lana wadaaji Amarkayga.

33. Inaan kugu Tasbiixsanno wax ba-
dan.

34. oon ku Xusno wax badan.

35. Adugu waxaad tahay mid na
Arkee.

36. Wuxuu yidhi (Eebe) waa lagu sii-
yey Warsigaagii Muusow.

37. Waana kugu Mannaysannay Wa-
naag (ku siinay) korkaaga markale.

38. markaan u waxyoonay Hoo-
yadaa (ku ilhaamay) wixii lagu ilhaa-
meeyey.

39. ku Tuur Muuse Taabuud, kuna
tuur Taabuudka Hirka Badda, Hir-
kuna ha ku rido Xeebta, waxaa qaadan
Colkayga iyo Colkiisa (Fircoon), wa-
xaana kugu tuuray Jeceylkeyga kor-
kaga iyo in lagu barbaariyo Ilaa-
lintayda.

©w.^

12? Is^^^^J <^t ^-i 51 ^^

Aayadahani waxay ka warrami sida Eebe u Xoojiyey Nabi Muuse una Siiyey Gacan Nuura Cudur la'aan,
una faray inuu aado Fircoon una digo, una waasiciyey Laabtiisa, Amarkiisana u fududee-
yey'Carrabkiisana u wanaajiyey si ay u kasaan, Hadalkiisa, walaalkiis Haaruunna Nabi Wasiir ah ka
dhigay, inay Eebe u wada Caabudaan, iyo in Eebe ka aqbalay Nabi Muuse Baryada Eebe, una wanaag
falay Yaraantiisii markuu ka nabadgaliyey Colkiisii Fircoon, Hooyadiina ku celiyey. Taasina waxay ku
tusin sida Eebe u Ajiibay Baryada Mu'miniinta, iyo in xaqu Guusha yeelan iyo in wanaagga laysla doono.
Dhaahaa (22-39).

424

Suurat Dhaahaa

juz' i6 m&mm

40. (waxaan kugu Mannaysanay)
markay Socotay Walaashaa oy lahayd
maydin tusiyaa Ruux idiin Dhaqaalayn
waxaana Kugu celinay Hooyadaa si ay
u qabowdo isheedu,oyna Murugoon,
waxaadna Dishay Naf waana kaa ko-
rinay walbahaar, waana ku Imtixaanay
Imtixaan, waxaadna ku nagaatay
Sanooyin Ehelkii Madyan, mar-
kaasaad ku timid Qaddar (Eebe) Muu-
sow.

41 . waxaana kuu doortay Naftayda.

42. ee La taga Adiga iyo Walaalkaa
Aayaadkayga hana ka daalina Xu-
skayga.

43. Aad Xagga Fircoon wuu Xad-
gudbaye.

44. una dhaha Hadal Jilicsan bal inuu
waxa xusuusto ama Cabsado.

45. waxay dheheen Eebow waxaannu
ka Cabsan inuu nagu degdego ama
nagu xadgudbo.

46. wuxuu yidhi (Eebe) ha Cabsanina
anaa idinla jira waana Maqli oon Ar-
kaa.

47. ee u Taga (Fircoon) una dhaha
annagu waxaan nahay Rasuulladii Eeba-
haa ee Dir (u daa) Banii Israa'iil hanala
jireene, hana Cadaabin (Ciqaabin) wa-
xaan kuula nimid Aayad xagga Eeba-
haa,nabadgalyana ha ahaato Ruuxii
raaca Hanuunka.

SJlS J^<i u^V J, zl&2 «U •ciiclii 1

e&\'^^&^\jSS0c£

Aayadahanna waxay daba joogaan kuwii hore, waxayna ka warrami sida Eebe u Nabadgaliyey Nabi
Muuse una doortay, uguna diray Fircoon, una faray inay Hadal Jilicsan kula hadlaan, Cabsi iyo Xu-
maanna ayna ka yaabin, oy warsadaan inuu ka tago Banii Israa'iil ha raaceen Xaqee oosan Addoonsan.
waxayna tusin in Xaqa Dadka si cad iyo fudud loogu yeedho oon Canaan iyo Caytan lahayn, sida Eebe
faray Nabi Muuse, Nabiga Muxamed ahna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) uu faray
Falayna sida ka muuqata Warqaduhuu u qoray Hiriqlihii Ruum, oo ahaa Tslaam aad nabad
gashid,Eebana ha ku Siiyo Ajirkaaga labajeere. Waana taas aadaabta Islaamku. Dhaahaa (40-47).

48. Annaga waxaa Naloo Waxyooday
in Cadaab u Sugnaaday Ruuxii Beeniya
(Xaqa) oo Jeedsada.

y /S ss //»-***-> ' K *y '

425

Suurat Dhaahaa

juz' i6 emmm

0&J£(£Sjc^&

:"#>':r .-:&

p^lA^liil.^^feiil^jb

liJbfTp^TjCLSju

49. Wuxuu Yidhi (Fircoon) waayo
Eebihiin Muusow.

50. Wuxuu yidhi (Muuse) Eebahanno
waa kan Siiya wax kasta Abuurkiisa oo
Toosiyey.

51. Wuxuu yidhi (Fircoon) Sidee Ya-
hay Xaalkii Quruumihii hore.

52. Wuxuu Yidhi (Muuse) Cilmi-
goodu waa Eebe Agtiis Kitaab aan ka
dhumeyn Eebe uuna Halmaameyn.

53. Waa Eebaha ka Yeelay Dhulka
Gogol, oo idinka bixiyey Dhexdeeda
Waddooyin oo idiinka soo Dejiyey
Samada Biyo oon ku soo Bixinay
Noocyo Doog ah oo kala Tagsan.

54. ee Cuna oo Daajiya Xoolihiinna,
Arrintaasna Calaamooyin yaa ugu Su-
gan kuwa Caqliga leh.

55. Xaggeedaan (Dhulka) idinka
Abuuray, Dhexdeedana idinku Celin,
Xaggeedaana Laydinka soo Bixin Mar
Kale.

56. Waxaan Dhab ahaan u Tusinay
(Fircoon) Aayaadkanaga Dhamaan,
wuuna Beeniyey oo Diiday.

Markuu Nabi Muuse Xaqa u Caddeeyey Fircoon uguna yeedhay ugana Digay Ciqaab yuu isla
weynaaday warsadayna Eebeha Muuse Isagoo Ismoogaysiin Caqli Xurao DarteecUWuxuuse u Caddeeyey
Nabi Muuse in Eebe yahay kan Tusiya wax kastoos Abuuray Maslaxadiisa Dayaca mid ama Halmaama-
na ahayn, waana kan Dhulka Gogol ka yeelay, Waddooyinna ka bixiyey, Cirkana Biyo ka keenay, kuna
soo bixiya Cunno kala duwan, oo Calaamad u ah kuwa Caqliga leh, Waana Eebaha Dadka Dhulka ka
Abuuray, kuna Celin, kana soo bixin Qiyaamada. Daalimse had iyo jeer Xaquu diidaa Sidii Fircoonkii si
walba wax loo Tusiyey ee beeniyey Xaqa diidayna. Ciddii Caqli lehse waa inay Fikirtaa kana leexataa
Waddadii Fircoon iyo Waxa la mid ah. Dhaahaa (48-56).

Sp £$!> <-> j^ L^JbUJ^U -cJ>1 jj&j

57. Wuxuu yidhi (Fircoon) Ma wa-
xaad noola timid Inaad nagaga Bixiso
Dhulkanaga Sixirkaaga Muusow.

58. Waxaannu kuula imaanaynaa Si-
xir la mid ah ee nooyeel Dhexdeenna
Ballan aynaan Baajinayn anaga iyo
Adigu, Meel eg (La yaqaan).

59. Wuxuu yidhi (Nabi Muuse)

i^^LiLJju

*fbt

s'**' i'"*' ~*~t' * * ► ^*" * "'

4^)3 \ a£ ^ J&y J Id

426

Suurat Dhaahaa

juz- 16 tmmrn

Ballankeennu waa Maalinta Quruxda
(Kulankooda) waana in la soo kulmiyo
Dadka Barqin.

60. Wuuna jeedsaday Fircoon wu-
xuuna kulmiyey Dhagartiisii wuuna yi-
mid.

6 1 . Wuxuu ku yidhi Muuse Magaciin
be ha ku Abuuranina Eebaha korkiisa
Been oos idinku Halaago Cadaab, wa-
xaana Khasaaray Ruuxii Been Abuur-
ta.

62. Waxayna ku Doodeen amarkooda
dhexdooda wayna faqeen.

63. Waxayna dheheen Labadani waa
Saaxirro waxayna dooni inay Idin-
kaga Bixiyaan Dhulkiinna Sixirkooda
oy la tagaan Dariiqadiinna (Sharaf-
tiinna) Fiican.

64. ee Kulmiya Dhagar(tiinna)lmaa-
dana idinkoo Saf ah waxaa Liibaanay
Maanta Ciddii Sarreysee.

&ol

Wali waxaa Socda Qisadii Nabi Muuse iyo Daalimkii Fircoon ahaa, Meelo badan yeyna Quraanka kaga
Soo Aroortay, Inkastoo Mid walba Micna Gaara Tusin, Halkanna wuxuu Sheegay in Nabi Muuse Dooni
inuu kaga Bixiyo Dhulka Sixir. wuxuuna kulmiyey Sixiroolayaalkii Waqtina waa la mudaystay, Hase
yeeshee Nabi Muuse wuu Waaniyey Dadkaas wuxuuna uga digay Xumaanta. Taasina waxay ku Tusin in
Had iyo Jeer Xaqa la Faro, inkastoo Fircoon Kiciyey Dadkii Guubaabiyeyna, isagoo ku Beer Jileecsan,
Nabi Muuse inuu Rabo Sharaftooda iyo Dawladnimadooda Qaato, Dhulka Masarra dooni inuu isagu u
hadho, taasina waa afka xumaanlow. ee waxaa dhab ah inuu Nabi Muuse iyo Mu'nriniintuba ay rabaan
wanaag, nabadgalyo iyo in xaqu sarreeyo, xumaantuna dhamaato. Dhaahaa (57-64).

65. waxay dheheen Muusow ama
Tuur Usha ama aan anagu ahaanno
kuwa hor tuura.

66. wuxuu yidhi (Muuse) bal Tuura
waxaana soo baxay xadhkahoodii iyo
Ulahoodii oo loogu ekeysiiyey sixir-
koodii inay ordi.

67. wuxuuna ka kasay naftiisa Cabsi
Muuse.

68. waxaana nidhi ha Cabsan adigu
adaa Sarreyne.

KXJ <!^y* **c^ <- **?*> <-|cr^i> 6

^^Vici^Ji^Gs

427

Suurat Dhaahaa

juz 4 16 tmmm

69. Tuur waxa midigtaada ku jira ha
gurato waxay sameeyeene, waxay uun
sameeyeen Dhagar sixir,mana Liibaano
Sixirrow meejuu yimaaddo.

70. waxaa la riday Saaxiriintii iyagoo
Sujuudi, waxayna dheheen waxaan
rumeynay Eebaha Haaruun iyo Muuse.

71. wuxuuna yidhi (Fircoon) miyaad
u rumeyseen ka hor idankayga isagu
waa kan idinku wayn ee idin baray Si-
xirka waxaaan goyn Gacmihiinna iyo
Lugihiinna si isdhaaf ah waxaana idin-
ku (daldali) wadhi Jirrid Timir, wa-
xaadna ogaanaysaan midkanaga daran
cadaab hadhidna badan.

72. waxay dhaheen ka dooran meyno
waxa noo yimid oo xujo ah iyo Eebaha
na abuuray, ee xukmi waxaad xukumi,
waxaad uun xukumi nolosha ad-
duunyo.

73. annagu waxaan rumeeynay
Eebahanno inuu noo dhaafo gafaf-
kanaga iyo waxaad nagu qasabtay (fir-
coon) oo Sixira Eebaa Khayrroon oo
hadhi.

• y " »~->' *

^^ye^Uj^ jii\ LSI

Dadkii Fircoon ku soo kulmiyey inay kala hortagaan Nabi Muuse Sixir waxay Arrintii noqotay in laga
adkaaday waxay dhoob dhoobeen waxna tarin, markaas rumeeyeen xaqii Fircoonna Ciqaabay, umase
aabayeelin mar hadday arkeen xaqii, wana kaas Xaq iyo xumaan, cidhibta fiican iyo sharaftiina xaqaa
yeeshay, dulli iyo ceebna Fircoon iyo qoomkiisii yey ku hadhay. Dhaahaa (65-73).

74. ruuxii u yimaadda Eebihiis (aak-
haro) isagoo dambiile ah waxaa u sug-
naaday jahannamo kumana dhinto
dhexdeeda kumana noolaado.

75. ruuxiise u yimaadda isagoo Mu'-
min ah oo falay carnal fiican kuwaas
waxaa usugnaaday Jannooyinka sare.

76. Jannooyinka nagaadiga (yey gali)
ooy socoto dhexdeeda Wabiyaal iyag -
oo kuwaari dhexdeeda, taasina waa
abaalmarinta Ciddii nadiif noqota.

428

Suurat Dhaahaa

juz' i6 immm

&&%&

77. waxaan dhab ugu waxyoonay (Na-
bi) Muuse guuri Addoomahayga uguna
yeel waddo Badda oo ingagan hana ka
cabsan haleel,hana cabsan (Badda).

78. waxaana raacay Fircoon (oowata)
Colkiisii waxaana ka daboolay hirka
Xaggiisa wax daboolay.

79. wuxuuna dhumiyey Fircoon Qoo-
mkiisii mana hanuunin.

80. Banii Israa'iilow waxaan idinka
korinay Cadawgiinna, waxaana idinku -
la yaboohtanay(ballari) dhinicii buurta
ee midig, waxaana ku soo dejinay kor
kiinna Macaan iyo shimbir.

81. ka cuna wanaaggaan idinku Arzu-
qay hana ku xadgudbina dhexdiisa, oo
idinku dhaco cadhadaydu,ruuxay ku
dhacdo cadhadaydu dhabbuu u Hoob-
tay (halaagmay).

82. anigu waan u dhaafid badanahay
ruuxii Toobad keena oo rumeeya oo fa-
la wanaaga oo hanuuna.

^ r >st."" <<>--* £^-1'- \ ~~\ "

Ma sinna cid dambiile ah oo gali naar uusan kana dhimanayn kuna noolaanayn iyo mux xaqa rumeeyey
oo carnal fiican falay oo janno ku waari, waxaana sugnaaday in ehelu jannaha sare loo arki sida xidigga
markii nabiga (naxariis iyo nabadgalyo eebe korkiisa ha yeelee) la warsaday inay nabiyada yihiin wuxuu
yidhi:£ebaan ku dhaartaye waa kuwa rumeeyey Eebe rumeeyeyna Rasuullada. aayadaha kale waxay
sheegi in Eebe faray Nabi Muuse inuu garaaco Badda isagoon cabsanayn, fircoonna la Halaagay intuu
dhumiyey qoomkiisii iyo inuu Eebe nicmeeyey Binii Israa'iil, kana koriyey colkoodii wanaagna ku
aizuqay uuna yahay Dambi dhaafe Ciddii toobad keenta oo rumeysa. Dhaahaa (74-82).

83. maxaa kaa soo dedejiyey Qoo-
mkaagii Muusow.

84. wuxuu yidhi (Muuse) iyagu waa
kuwan raadkaygay ku soo joogaan,
waana kuu soo dag degay Eebow inaad
iga raalli noqoto.

85. wuxuu yidhi (Eebe) Annagu wa-
xaan imtixaannay qoomkaagii gadaa-
shaa waxaana dhumiyey Saamiri.

5p &y^A+j&^££ tj +

429

Suurat Dhaahaa

juz' i6 tmmm

86. markaasuu u noqday (Nabi Muu-
se) qoomkiisii isagoo cadhaysan oo
walbahaarsan wuxuuna yidhi qoom-
kayow miyuuna idiin yaboohin Eebi-
hiin yabooh wanaagsan, ma waxaa
idinku dheeraaday korkiinna ballankii
mise waxaad doonteen inay idinku
dhacdo Cadhada Eebe ood u baajiseen
ballankaygii.

87. waxay dheheen maanaan u baajin
ballankaaga awooddanada waxaase
nala saaray culaysyo Alaab oo ah waxa
qoomku isku qurxinjireen waana tuu-
rray siduu u tuuray Saamiri.

88. wuxuuna u soo bixiyey dibi muu-
qal ah oo cod leh, waxayna dhaheen
kani waa Ilaahiin iyo Ilaahii Muuse
wuuna halmaamay.

89. miyeyna arkayn inuusan u soo Ce-
linayn Hadal una hananayn dhib iyo
Nacfi (midna).

\* \' '•'.

0££Zj%fl><kZy;

Markii Fircoon iyo qoomkiisii la halaagay yaa nabi Muuse wafdi la baxay si ay u aadaan Buurtii lagula
hadlay Nabi Muuse, wuuna ka hormaray, hase yeeshee Eebaa u sheegay in qoomkiisii labaadiyeeyey
intuu ka soo maqnaa, markaas Nabi Muuse noqday isagoo cadhaysan, oo walbahaarsan^narkuu arrinta
warsadayna ay sheegeen in Nin Saamiri la dhihi jiray dhumiyey una sameeyey suuro Dibi inay caabudaan
isagoo sheegay inuu Ilaah yahay, waase wax la yaab leh in dibi la caabudo iyo wax la mid ah, taasina
waxay ku tusin in ciddii dhunta ay wareeri oy marba wax caabudi. Eebaase xaq sugan ah.
Dhaahaa (83-89).

90. wuxuuna u yidhi Haaruun mar
hore qoomkayow waa uun laydinku
fldmeeyey,Eebihiinna waa Raxmaan ee
i raaca,adeecana amarkayga.

91. waxay dhaheen kama tagayno
korkiisa inaan ku nagaanno intuu noo-
ga soo noqon muuse.

92. wuxuu yidhi (muuse) Haaruunow
maxaa kuu diiday markaad aragtay
inay dhumeen.

93. inaadan raacin ma waxaad caa-
siday Amarkeygii.

> . J i "r i *^c \~z >, >s ~>\ \x- "Ar

G3 iS J +\KZ*X r **3\ O*^ Vl

430

Suurat Dhaahaa

juz* i6 immm

94. wuxuu yidhi (Haaruun) ina hoo-
yow hayqabanin Gadhka iyo madaxa,
anigu waxaan ka cabsaday inaad dhah-
do waxaad kala gaysay Banii israa'iil
dhexdooda oodan maqlin hadalkayga.

95. wuxuu yidhi (muuse) xaalkaagu
muxuu yahay Saamiriyow.

96. wuxuuna yidhi waxaan arkay wa-
xayna arkin,waxaana qaatay wax ka
mid ah raad rasuul (malaga) waana
tuuray saasayna ii qurxisay naftaydu.

97. wuxuu yidhi (Muuse) tag,waxaa
kuu sugnaaday nolosha inaad dhahdo
taabasho ma jirto^waxaana kuu sug-
naaday waqti aadan baajinayn, day
ilaahaagii aad ahayd mid ku kor nagi
(caabudi) waanu gubi markaas wa-
xaana ku firdhin mowjadda (badda)
firdhin.

98. Eebihiin waa uun Ilaahiinna ah
kaan Eebe jirin isaga mooyee^wuuna u
waasac noqday wax kasta ogaansho.

y s s s~y y •I' \*' \ * ' "

yy *+ . " ^ y » y »*f^ ^1, ^^

Jl\dU3lril Iltfi

Wuu ka reebay Haaruun Banii israa'iil cibaadada dibiga wuxuuna ugu yeedhay inay Eebe uun caabu-
daan, isagana maqlaan, wayse diidecn, markuu soo noqday Nabi muuse wuu canaantay Haaruun wuxuu-
na doonay inuu wax yeelleeyo, hase yeeshee Haaruun baa u caddeeyey sababta kana codsaday inuusan
dhibaato u gaysan,. Nabi muusana wuxuu wax warsaday Saamiri wuxuuna u sheegay inay naftiisu u
qurxisay arrintaas, wuxuuse Muuse ku yidhi : Tag adooy ciqaabu kuu sugnaatay oo ah inaad dhahdaa
istaabasho ma jirto iyo tii aakhiro,halkiibuuna ku gubay sawirkii dibiga baddana raaciyey illeen Eebe waa
Haah wax walba og kaliyee. Dhaahaa (90-98).

99. saasaan kuugu qisoon (sheegi)
warkii hor maray, waxaana kaa siinay
agtanada quraan.

100. ciddii ka jeedsata xaggiisa waxay
xambaari maalinta qiyaame culays
(dambi).

101 . iyagoo ku waari (ciqaabta) dhex-
deeda waxaana u xumaaday iyaga maa-
linta qiyaame rar.

102. waa maalinta la afuufi suurka,
oon soona kulmineyno dambiilayaasha
maahntaas iyagoo indho cawlan.

431

Suurat Dhaahaa

juz 4 16 mmm

103. wayna is warsan(xansan) dhex-
dooda maydaan ku nagaanin (adduun-
yada) Toban mooyee (maalmood)

104. anagaa og waxay dhihi, markuu
dhihi kooda ugu jid leh maydaan
nagaanin maalin mooyee.

105. waxay ku warsan Buuraha wa-
xaad dhahdaa waxaa bur burin Eeba-
hay burburin.

106. wuxuuna ka yeeli meel siman oo
ebar ah.

107. ku arki maysid qallooc iyo taag
midna.

108. maalintaas waxay raaci dhawaa-
qaha,kamana leexdaan waxayna u xasi-
shay Cododku Eebaha Raxmaana ma-
na maqashid shanqadh mooyee.

109. maalintaas ma anfacdo shafeeco
cid Eebaha Raxmaana idmo oo ka raal-
li noqday hadalkiisa mooyee.

1 10. Wuxuu ogyahay Eebe waxa hor-
taada ah iyo waxa ka dambeeya mana
ku koobayaan Eebe ogaansho.

111. waxay u khuduucday Wajiyadu
Eebaha nool ee wax maamula,waxaana
khasaaray ruuxii xambaara dulmi.

112. ruuxii fala wanaag isagoo rumee-
yey kama Cabsado dulmi iyo nus-
qaamin midna.

.'t^?,->n

\0 LL^(3^l^i--JL» Jis gxJgcfdy&j

<> >s S<$ *}'

Siduu Eebe uga warramay Nabiga warkii Nabi Muuse iyo Fircoon iyo wixii dhexmaray yuu Eebe ugu
qisoon Nabiga warkii kuwii hore, ciddii xaqa ka jeedsatana wuxuu xambaari qiyaamada dambi wuxuu-
na imaan isagoo dullaysan oon wax garanayn, waana maalinta buuruhu burburi oy dadku khushuuci.
cid hadli iyo cid shafeecina ma jirto idanka Eebe la'aantii illeen Eebaa wax walba koobaye wajiyaduna u
hogaansame, waxaana khasaari dulmiile mu'minkuse kama Cabaado Dulmi. saas darteed waa in wanaag-
ga lagu dadaalo xumaantana laga fogaado. Dhaahaa (99-1 12).

113. saasaanu kugu soo dejinnay Qu-
raan Carabi ah uguna caddaynay
((celcehnay) dhexdiisa Gooddi inay
dhawrsadaan darteed ama u timaado
xusuus (waano).

432

Suurat Dhaabaa

juz' i6 msmB

114. waxaa sarreeya Eebaha xaa-
kimka xaqa ah, hana ku degdegin qu-
raanka ka hor dhamayn waxyigiisa
xaggaaga, waxaadna dhahdaa Eebow ii
kordhi Cilmi.

115. dhab ahaan yaan ula Ballan-
tannay Aadan mar hore wuuna hal-
maamay kama aanaan helin niyo Adag.

1 1 6. xusuuso markaan ku nidhi Ma-
laa'igta u Sujuuda Aadam wayna
Sujuudeen Ibliis mooyee oo diiday.

117. waxaana nidhi Aadamow kani
(Ibliis) waa Colkaaga iyo colka Hawee-
neydaada ee yuusan idinka bixinin ja-
nada ood dhibbooto.

118. waxaa kuu sugnaaday inaadan
ku gaajoon dhexdeeda kuna arradin.

1 1 9. waxaana kuugu sugnaaday inaa-
dan ku oomin dhexdeeda kuna Qorro-
xoobin.

120. waxaase waswaasiyey shaydaan
wuxuuna yidhi Aadamow ma ku tusi-
yaa Geedda waaridda iyo xukun aan
gaboobayn.

121. wayna cuneen xaggeeda waxaana
u muuqday Cawradoodii, waxayna
noqdeen kuwa isku dhejiya korkooda
caleenta jannada, wuu caasiyey Aadan
Eebihiis wuuna leexday.

122. waxaase doortay Eebihiis wuuna
ka Toobadaqbalay oo hanuuniyey.

laflx

Crt

>-A't '.Ti

"iV n-> 1 -^

p\&jfr?M^*$U

®&^j&££&2&fr

\&J^J^<^^jXL~*S£

Quraanka Eebaa ku dejiyey Nabiga, wuxuuna ku celceliyey wax sheeg si loo wacdoomo, wuxuuna Eebe
faray Nabiga inuusan ku degdegin akhriska quraanka intaan la dhammayn waxyigiisa, wuxuuna faray
inuu Eebe warsado Cilmi kordhin. Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu
yidhi: Ilaahow igu anfac waxaad i bartay ina bar wax i anfici. iina kordhi cilmi mahadna Eebaa leh si
kasta. (Tirmidi iyo Ibnu Maajah). qisada Nabi Aadamse waxay ku faah faahsantahay Suuradda Al
baqarah. waxaase jirta inuu Ibliis Col u yahay dadka had iyo jeer, cid kastana isku dayi inuu dhumiyo cid
Eebe ka dhowra mooyee. Dhaahaa (113- 122).

433

Suurat Dhaahaa

juz' i6 msmm

123. wuxuu yidhi (Eebe) ka hoobta
Jannada dhammaantiin qaarkiin qaar
colbuu u yahaye, hadduu xaggayga
idiinka yimaaddo hanuun ruuxii raaca
hanuunkeyga ma dhumo (adduunka)
mana xumaado (aakhiro).

124. ruuxiisa ka jeedsada xuskeyga
(Quraanka) waxaa u sugnaaday nolol
cidhiidhi ah, waxaana soo kulminaynaa
maalinta qiyaame isagoo arag La*.

125. wuxuuna dhihi Eebow maxaad ii
soo kulmisay (keentay) anoo arag la*
oona ahaa arke(adduunkii).

126. wuxuu yidhaa (Eebe) waa saas
waxaa kuu timid aayadahanaga waad-
na halmaantay saasaana maanta lagaaga
tagi (sida halmaan).

127. saasaan ku abaal marinaa ciddii
xadgudubta oon rumayn aayaadka
Eebihiis cadaabka aakhiraana daran oo
hadhid badan.

128. miyuuna u caddayn Gaalada in-
taan halaagnay hortood quruumo iya-
goo ku socda guryahooda, taasna
calaamaa ugu sugan kuwa caqliga leh.

129. haddayna jirin kalimad u hor
martay Eebahaa iyo muddo maga-
caaban wuxuu ahaan lahaa cadaabku
mid ku soo deg dega.

130. ee ku samir waxay sheegi kuna
tasbiixso adoo mahadda Eebahaa ku
dheehan ka hor qorrax soo bax iyo ka
hor dhicidda, saacadaha habeenkiina
tasbiixso (Tuko) iyo darfaha maalinta
inaad raalli noqoto.

J ir \y~ l{£ r~ m% . ^:;f" * i : *} ^ : * ^ (J \*

<^\/ y > bt'y y "^ y»yy y* * y <'

Waa la soo sheegay qisada Nabi Aadam iyo Ibliis iyo siduu dadka col ugu yahay, tan kale ciddii raacda
quraanka ma dhumo mana khasaaro.

Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi : Wuxuu Eebe u Damiin qaaday ciddii quraanka akhrida oo ku carnal fasha
uusan dhumin adduunyada,kuna xumaaniin aakhiro Ciddise xaqa ka jeedsata waxay noolaan nolol xun,
wuxuuna imaan qiyaamada isagoo indhola' maxaa yeelay adduunkii yuu xaqa ka jeedsaday, saasaana
lagu abaal marin ciddii xadgudubta, waana in lagu waano qaato umadihii hore ee la halaagay,Eebana
cidduu doono wuu halaagaa hadduusan waqti la sugaynin, waase in la adkeysto lana samro, cibaadada-
na lagu dadaalo maalin iyo habeenba, illeen wixii nabiga la faray ummaddana waa la faraye si Eebe inoo
nabadgaliyo maalinta qiyaame. Dhaahaa (123-130).

434

Suurat Dhaahaa

juz' i6 mmm

'sy»s '\''*- T " E . *>

P ^hJf- <^L> &L)J ^^M^j^i^^

iSj^fcti (&j^y>^y^j%

131. hawtaagin indhahaaga waxaan
ugu raaxaynay nooc ka mid ah oo
quruxda nolashaa adduun si aan ugu
fidnayno, rizqiga Eebahaa yaase khayr-
roon oo hadhid badan.

1 32. far ehelkaaga salaadda kuna sa-
mir korkeeda ku warsanmayno rizqiye

annagaa ku arzuqi cidhibta (fiicana)wa-
xaa iska leh dhawrsashada.

133. waxay dheheen gaaladii muu
noola yimaaddo aayad xagga Eebihiis
ka timid, miyuuna u imaanin Maraggii
wixii ku sugnaa Kutubihii hore.

134. haddaan ku halaagno Cadaab
Rasuulka (iyo Quraanka) ka hor waxay
dhihilahaayeen Eebahannow maxaad
noogu diri wayday rasuul oon raacno
aayaadkaaga ka hor dullowganaga iyo
khasaarahanaga.

135. waxaad dhahdaa (Nabiyow)
dhammaan way sugi ee suga, waxaad
ogaan doontaan cidda jidka toosan iyo
cidda hanuunsane.

Eebe wuxuu faray Nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuusan dayin waxa
adduunyo ah ee loogu raaxeeyey kuwaas gaalada ah illeen waa wax yar oo tagi, ee uu salaadda faro kuna
samro, Eebaana wax arzuqa, cidhib flicanna waxaa iska leh ciddii dhawrsata.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Waxaan idiinku cabsi
badnahay waxa Eebe idin siin oo quruxda adduunka ah waxayna dhaheen waa maxay quruxda adduun-
ka Rasuul allow, wuxuu yidhi waa barakada dhulka. taasina u jeedadu ma aha inaan la shaqaysan, waa
inayan aduunyada kaliya ku shuqlinin. aayadaha dambe waxay ka warrami inay gaaladu xaqa diidi
isagoo Nabiga loogu caddeeyey kutubihii horchaddii la halaago iyagoon Rasuul loo soo dirin waxay ku
caban lahaayeen maxaa naloo halaagay anagoon rasuul naloo soo dirin. hase la sugo way kala caddaan
cidda toosan iyo tan qaloocsan. waxaana sugnaatay in umadda Nabigu ugu badnaan maalinta qiyaame.
waase in wanaagga lagu dadaalo si loo noqdo ummadda Nabiga. Dhaahaa (131-135).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Naxa-
riista.

1. Waxaa u dhawaaday Dadka

435

Suurat Al-Anbiyaa'

juz< 17 m*mm

v$8&

Xisaabtoodii iyagoo Halmaansho ku
Sugan oo Jeedsan.

2. Quraankastee oo uga Yimaadda
Xagga Eebahood kana Soo darriya way
maqlaan iyagoo Ciyaari.

3. Oy shuqloontahay Quluubtoodu,
waxayna hoos u dhigeen Faqii kuwii
Dulmi Falay (iyagoo dhihi) kanu ma
waxaan Dad idinkoo kale ahayn-
baa,ma waxaad u imanaysaan sixir
idinkoo Arka.

4. Wuxuu yidhi (Nabigii) Eebahaybaa
Og Hadalka Samada ku Sugan iyo
Dhulka, waana Maqle Oge ah.

5. Waxay Dheheen (Gaaladii) Saas
ma aha ee waa Qarowyo saa ma aha ee
wuu Been Abuurtay, Saas ma aha ee
waa gabayaa ee ha noo keeno Aayad
Sidii Lagu diray Kuwii hore.

6. Mayna Rumeynin Hortood Ma-
gaalo aan Halaag (La doonay) ee Ma
iyagaa Rumeyn.

Q. -* - -i • • •

Suuraddan Waxaa lagu Magacaabay Suuradda Ambiyada, Maxaayeelay waxaa ku soo Arooray Qisa-
dooda. Aayadahanna waxay ka warrami inay Saacaddii Qiyaame Dhawdahay Dadkoo Halmaansan.
Wixii u yimaadda Gaalada oo Xaq ahna way iska dhagaysan iyagoo Ciyaari, Faq Xunna Faqi oo isu
Sheegi lnayan Maqlin Dad la mid ah, xaqana Ay Sixir ku Sheegeen, Eebaase og waxa cirka iyo Dhulka
ku sugan Maqlina, Quraankuna ma aha wax lagu Qarway ama Heesaa la yimid,Nabiguna wuxuu ula
yimid Xaq Cad, Maxayse waano Tari Mar Haddii Xaqa la Diido Lana Caasiyo.
Ibnu Cabbaas Wuxuu Yidhi : Maxaad leedihiin oo u Warsanaysaan Ehelu Kitaabka waxay Haystaan
iyagoo Leexiyey oo Badalay o Siyaadiyey oo Nusqaamiyey,Kitaabkiinaana u dambeeyey Kitaabaha,
Dhaar Eebee waad Akhriyeysaan isagoo Cad oon La dheehin. Al-Anbiyaa' (1-6).

7. Maanaan Dirin Hortaa Rag moo-
yee>kuwaas oon u Waxyoonay,ee War-
sada kuwa Cilmiga leh Haddaydaan
wax Ogayn.

8. Kamaanaan Dhigin (Nabiyada) Ja-
sad (Muqaal) oon Cunayn Cunno raa-
na ahayn kuwo Waara.

9. Markaasna waxaan u Rumeynay
Yaboohii waana Korrinay iyagii iyo
Ciddaan Doonovwaxaana Halaagnay
Xadgudbayaasha.

s »' *-s s •'*■*

436

Suurat Al-Anbiyaa'

juz< 17 tmmm

10. Waxaan idiin soo Dejinay Kitaab
Sharaftiinnu ku Sugantahayee Miyey-
daan Kasayn.

1 1 . Badanaana intaan Halaagnay Ma-
gaalo Dulmi Badan (Dadkeedu) oon
Ahaysiinay Gadaasheed Qoom kale.

12. Markay kaseen Cadaabkanaga
yey ahaayeen kuwo ka Carari.

13. Ha Cararina kuna noqda wixii
laydiinku Raaxeeyey iyo Guryihiinna
waxay u Dhawdahay in wax laydin
warsadee.

14. Waxay Dhaheen Halaaganagee
waxaan nahay Daalimiin.

15. Saasna kuma tagin Qayladoodu
intaan ka yeello, wax la Shafay oo
Bakhtiya.

.C»\ * - * - 1 1 - i \ * ii-i-.

iy\£^\*\^\>\^*A \lk

Illeen wuxuu u waxyooday Nabiyo Badan oo Rag ah oon Malaa'ig ahayn, wuxuuna faray Dadka
Cilmiga iyo Aqoonta leh, Nabiyaduna waxbay Cuni Jireen ee ma ahayn Muuqaal aan wax Cunin, wayna
Dhinteen,

Eebana wuxuu u Rumeeyey Yaboohiisii wuuna koriyey Cidduu Doono, wuxuuna Halaagi Xadgud-
bayaasha, Quraankuna waa Sharafta Mu'miniinta Ciddii dulmi fashana waa la Halaagi Waxaana lagu
Badali Dad kale. Markay Dhibaatada Arkaanna way Carari, waxaana loo Dhihi ha Cararina ee
Raaxadiinna ku Noqda iyo Guryihiinna waxbaa laydin Warsane, wayna Shaleytoon intay ka noqdaan
Wax Ebar ah oo bakhti ah. Al-Anbiyaa' (7- 15).

16. Maanaan Abuurin Samooyinka
iyo Dhulka iyo waxa u Dhaxeeya Ana-
goo Ciyaari.

17. Haddaan Doono Madadaallo
inaan yeelano waxaan ka yeelan lahayn
Agtanada haddaan Falayno.

18. Xaqaanse ku Gannaa Baadilka oo
Tirtira markaasuu tagaa, waxaa idiinku
Sugnaaday Halaag waxaad Shee-
gaysaan.

1 9. Ilaahay waxaa u sugnaaday waxa
Samooyinka ku sugan iyo Dhulka, ku-
wa Eebe Agtiisa ahna Iskama Kibri-
yaan Cibaadadiisa kamana daalaan.

\' '%'*<"' ' &H' l"

lu\Ul3Ui

»0>

437

Suurat AJ-Anbiyaa'

j uz < 17 sm&m

3ig&tf&

20. wayna Nasahaan Habeen iyo
Dharaarba kamana Noogaan.

21. Mise waxay yeesheen (Gaaladii)
Ilaahyaal Dhulka Xaggiisa oo wax soo
Nooleeya.

22. Hadday Yihiin dhexdooda (Sa-
mada iyo Dhulka) Ilaahyo way Fasaadi
Lahaayeen, waxaa ka Nasahan Eebaha
Carshiga leh waxay ku Tilmaami.

23. Lama warsanayo wuxuu Falo Iya-
gase waa la Warsan.

iff* < *-*'<*' \*\\' \A\< * *'*

***,.. .r.

Ilaaheen waa ka Dheeryahay Ciyaar iyo Xumaanba, Cirka, Dhulka iyo Khalqiga kalana wuxuu u
Abuuray Xaq iyo in Cid walba laga Abaal mariyo waxay kasbato. Malaa'igtuna iskama Waynayso
Cibaadada Eebe, kamana Daalaan Habeen iyo Dharaar Nasihidiisa, wax isaga ka soo hadhay oo Ilaah
ah oo wax nooleeyana ma jiro. Hadday Cirka iyo dhulka Joogaan Ilaahyo way Fasaadi lahaayeen oo
Xumaan lahaayeen, maxaa yeelay midba waxbuu Doonilahaa Markaasuu amarku iska hor imaan
lahaa, Saas darteed Ilaaheennu waa kali, Wahellauma Baahna, Xumaanna waa ka Fogyahay, Sharafna
isagaa iska leh, wuxuu doonana wuu falaa, Cid warsanna ma jirto. Ruuxii Caqli Darro iyo Islawayni aan
meel jirin udiidana waa Jaahil aan wax ogayn Lana kulmi Abaalkiisa.
Saas darteed waa in si dhab ah loo Caabudo Eebe kaliya. Al-Anbiyaa' (16-23).

24. Mise waxay Yeesheen Eebe ka so-
kow Ilaahyo, waxaa d Dhahdaa keena
Xujadiinna, kani waa (quraanka) shee-
gi waxa ila jooga iyo sheegiddii kuwii
iga horreeyey, Badidoodse ma oga Xa-
qa wayna ka Jeedsan.

25. Rasuulkaan hortaa dirayba wa-
xaan u waxyoonay ilaah aan Ani ahayn
ma jiro ee I caabuda.

26. waxay dhaheen Gaaladii wuxuu
Yeeshay (Eebaha) Raxmaana II-
mo,waa ka Nasahanyahay, waase Ad-
doomo (Malaa'igtu) la Sharrifo.

27. kagama hor maraan Hadal iya-
guna Amarkiisay ku Camalfalaan.

28. wuxuu ogyahay waxa hortooda
iyo Gadaashooda ah umana shafeecaan
Ciduu ka raalliyahay mooyee iyaguna
Cabsidiisay la Baqaan.

29. ruuxii dhaha oo ka mid ah Ma-
laa'igta anaa Ilaah ah Eebe ka so-

ISP >^Zj^*--*i*Zs* \

>^- s'»*

438

Suurat Al-Anbiyaa'

juz< 17 mmm

?$i~£&

kow,kaas waxaannu ku Abaal marin
Jahannamo, saasaana ku Abaal marin-
naa Daalimiinta.

Eebe waa kali wax ka soo hadhay oo Ilaah ahna ma jiro, saasaana ku qoran Quraanka iyo Kutubtii ka
Horraysayba, Rasuul kastana wuxuu Eebe u waxyooday in Ilaahay kali yahay lana Caabudo.
Malaa'igtuna Ilmo ma aha Eebe waase addoomo sharaf leh, oon Eebe Caasiyayn, uuna ogyahay waxay
fali iyo xaalkoodaba, waxay u shafeecina ma jiro Cid Eebe ka raalli noqday mooyee'isaga unbayna ka
yaabaan, kana Cabsadaan, Ciddii Ilaahnimo sheegatana Eebe ka sokow wuxuu Ilaahay ku abaal marin
Naarta Jahannamo, saasuuna ku abaalmariyaa Daalimiinta, saas darteed Eebeha Xaqa ah wax Dila, wax
Nooleeya; wax Arzuqa, Roobka keena, sharciga soo dajiya, Loo wada baahanyahay ka kaaftooma
Dadka waa uun Ilaaheenna Awoodda leh. Al-Anbiyaa' (24-29).

30. miyeyna arkayn kuwii Gaaloobay
in Samooyinka iyo dhulku ahaayeen
kuwo isku dhaggan oona kala Bixinay,
kana yeelay Biyaha wax kasta oo Nool
ee miyeyna Rumaynayn.

31. waxaana yeellay Dhulka Sugayaal
(buuro) inayna la iilanin Dadka, wa-
xaana yeellay Dhexdeeda Karimo
Waddooyin ah, inay ku Toosaan.

32. waxaana ka yeelay Samada
Saanqaaf ilaashan iyaguna Calaamoo-
yinkeeda way ka jeedsan.

33. Eebe waa kan Abuuray Ha-
beenka, Maalinta, Qorraxda iyo da-
yaxa mid kastana Falag buu Dhexdab-
baalan.

34. maanan yeelin Dadka ka hor-
reeyey kuwo waara ee haddaad dhi-
mato ma iyagaa waari (Gaaladu).

35. Naf kastaa waxay dhadhamin
Geeri waxaana idinku Imtixaami Shar
iyo Khayr Ibtilo darteed, xagganagaana
laydiin soo Celin.

■ Ss ^ »*• .X »s T>/ k * '* s s **

Ilaahay wuxuu ka warrami awooddiisa weyn iyo in Cirka, Dhulka, ahaayeen kuwo isku dhaggan
Eebaana ka keenay Roobka iyo dooga, wax kastoo Noolna Biyo ka ahaaday, Dhulkana Buura yeelay si
dhulka loogu Sugo'looguna Taago, cirkana ka yeelay Saanqaaf Ilaashan, Habeenka, dharaarta, Qorrax-
da iyo Dayaxana Falagooda iyo Meejooda u Sahlay. Tan kale cid waari oo Dad ah ma jirto, ee Ruux
walba wuu dhiman, waxaase loo baahanyahay Carnal Fiican ee ma haboona in Geerida cidda Wanaagga
fali la Jeclaado.

Rasuulkuna (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Wax walba waxaa laga
Abuuray Biyo. Waxaa sheegay Imaam Axmed.

Ibnu Cabaasna wuxuu yidhi : Waxaa laysku Imtixaami Shar, Dhibaato, Barwaaqo, Caafimaad, Cudur,
Hodan, Saboolnimo, Xalaal, Xaaraan, Dhaaco, Macsiyo, Hanuun iyo baadi. Al-Anbiyaa' (30-35).

439

Suurat Al-Anbiyaa'

juz 4 17 i%g&gm

+Mhm

36. markay ku arkaan kuwii Gaaloo-
bay waxay kaa yeeshaan jeesjees iyagoo
dhihi ma kanaa kan sheegi Ilaahyi-
hiinna iyagoo ka gaaloobi xusidda
Eebaha Raxmaana.

37. waxaa laga abuuray Dadka Deg
deg, waxaana idin tusin Aayaadkayga
ee ha degdegina.

38. waxay dhihi waa goorma Yaboo-
hii (Cadaabku) haddaad run shee-
gaysaan.

39. hadday ogyihiin kuwii Gaaloobay
markaan laga reebeyn Wajiyadooda
Naarta iyo Dhabarkooda oon loona
gargaarayn (ma degdegsadeen).

40. waxayse ugu imaan (naartu) si ka-
da ah wayna wareerin mana karayaan
Celinteeda lamana Sugo.

41. waxaa lagu jees jeesay Rasuullo
kaa horreeyey waxaana ku dhacay ku-
wii ku jees jeesay oo Gaalada ah waxay
ku jees jeesi jireen.

42. waxaad dhahdaa yaa idinka Ilaa-
lin Habeen iyo Dharaarba Eebaha Rax-
maana waxayse iyagu ka jeedsan Xu-
sidda Eebahood.

43. ma waxaa u sugnaaday Ilaahyo
naga celin ma karaan (waxay caabudi)
Gargaarka Naftooda nalagamana Ma-
gan galiyo.

^ ^ >' * ~> *C\'

rf^< > \' > **S\'\''' ^ > t ^ "' S'

\1S*j*)1j Z ^<«*"

Ma habboona in Cid Xaqa u yeedhi lagu jees jeeso, isagoo xaqa la diidi'Dabeecadda Dadkana waxaa ka
mid ah inay Dag dagaan oo wax dheeraystaan'waxaase imaan Maalin Gaalo wax cadaab ka baajin jirin,
cadaabna ugu imaan kado, oyna arki Cidhibta xumaanta, wax Eebe Dadka ka ilaalinna ma jiro Habeen
iyo Maalin midna wax Eebe ka soo hadhay oo wax reebina ma jiro, maxaayeelay iyagaaba naftooda wax u
tarin, qudradiisa hadalkana wuxuu ku uruursanyahay Awoodda Eebe, Tabar yari iyo Baahida Dadka.
Al-Anbiyaa' (36-43).

44. Saas ma aha ee waxaan u Raa-
xaynay kuwaas iyo Aabayaalkood In-
tuu ku Dheeraado Cimrigu, Miyeyna
Arkayn Inaannu ku imanayno Dhulka
Anagoo Nusqaamin (Guusha 1s-
laamka) Miyagaa Adag.

.-r'<t-r \' •> ^v

&S&\ffity&l*

440

Suurat Al-Anbiyaa'

juz< 17 smm

4&e>$jl8&

45. Waxaad Dhahdaa waxaa uun aan
idiinku Digi Waxyiga Mana Maqlo
Dhagoole Dhawaaqa marka loo Digi.

46. Hadduu Taabto wax Yar oo Ca-
daabka Eebahaa ah waxay Odhan
Halaagganagee Anagaa Daalimiin ah,.

47. Waxaannu u Dejinaynaa Mii-
saanka Caadilka ah Maalinta Qiyaame
lagamana Dulmiyo Naf waxba, haba
ahaado wax la eg Xabbad Khardal ah
(wax yar) ee waan siinaynaa, anna-
gaana ugu Filan Xisaabiye.

48. Dhab ahaan yaan u Siinay (Nabi)

Muuse iyo (Nabi) Haaruun kala Bixiye
(Tawreed) iyo Nuur iyo Waanada ku-
wo Dhawrsada.

49. Oo ah kuwa ka Cabsada Eeba-
hood iyagoo kali ah iyagoo Saacadda
(Qiyaame) ka Cabsan.

50. Kan (Quraankuna) waa Quraan la
Barakeeyey oon Soo Dejinay ee midin-
kaa Diidi Isaga.

*-iy^fJ OVjA » ojjJ-*) &>y Ujj w- Judy

Gaalada waxaa Xumaanta ku Qaaday ku Raaxaysiga Adduunka, waase inay ku Waano Qaataan
Faafidda Islaamka iyo Guusha. Waxaase Jirta inaan Cid Dhuntay Hanuunin karin, Markuuse Taabto
Ciqaab Yar Yey Calaalacalaan oo dhawaaqaan, Eebaase Miisaan Caddaalada Joojin Maalinta Qiyaa-
me, Cid la Dulminna ma jirto, Eebahaana ku Filan Xisaab. Nabi Muuse iyo Nabi Haaruunna wuxuu
Siiyey Eebe Kitaabkii Tawreed, oy ku Hanuuniyeen kuwa Eebe ka yaaba, Quraankuna waa Kitaab la
Barakeeyey Cidii Diida Umbaase Khasaartay oo dhuntay Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Laba Kalimo oo u fudud Carrabka kuna Cuius Miisaanka Eebana
Jecelyahay waa : waxaa Nasahan oo Mahadsan Eebaha Wayn. Waxaa Wariyey Bukhaari iyo Muslim. Al-
Anbiyaa' (44-50).

5 1 . Dhab ahaan waxaan u Siinay Nabi
Ibraahim Hanuunkiisa mar hore ana-
gaana Ogayn.

52. Markuu ku Yidhi Aabihiis iyo
Qoomkiisii waa maxay Sawiradan aad
ku kor Negidihiin (Caabudaysaan).

53. waxay Dheheen waxaan Hellay
Aabayaalkanno oo Caabudi.

54. Wuxuu yidhi (Nabi) Ibraahim wa-
xaad ku Sugantihiin idinka iyo

&^\l£fc\%j£\j\i

^=>j ijA+jjCAjza Jul J 15

441

Suurat AJ-Anbiyaa'

juz* 17 mmm

\m>

Aabayaalkiin Baadi Cad.

55. Waxay Dheheen ma waxaad Noo-
la Timid Xaq Mise Adigu waxaad ka
mid Tahay kuwa Ciyaari.

56. Wuxuuna Yidhi Eebihiin waa Ee-
baha Samooyinka iyo Dhulka ee ah
Kan Abuuray Aniguna Arrintaas yaan
ahay kuwa ka Marag Kici.

57. Eebaan ku Dhaartaye waan Dha-
gri Sanamyadiinna ka Dib markaad
Jeedsataan Idinkoo Tagi.

58. Wuxuuna ka Yeelay Bur-
bur, Koodii waynaa mooye inay Xag-
giisa u Noqdaan (Inuu Jajabiyey Isa-
gu).

59. waxay Dheheen yaa ku falay Sidan
Ilaahyadanadii Kaasi waa Daalime.

60. Waxayna Dheheen Waxaan
Maqallay Wiil Sheegi lana Dhaho
Ibraahim.

61. Waxay Dheheen keena dadka
Indhihiisa inay ku Marag Furaan.

Nabi Ibraahim Eebaa Hanuuniyey Mar hore, wuxuuna ka reebay Qoomkiisii iyo Aabihiisba waxay
Caabudayeen ee Eebe ka Soo Hadhay, wayse ku Madax Adaygeen Inkastoos u Caddeeyey Kalinimada
Eebe iyo Awooddiisa, markuu ka Daalayna wuxuu Jajabiyey Waxay Caabudayeen Kii u Weynaa
Mooyee inay u noqdaan isaga, markay is warsadeen Cidda Saas yeeshayna waxay isu Sheegeen inuu
Ibraahim yahay, waxayna horkeeneen Dadkii si loo Arko oo loogu marag Furo. Al-Anbiyaa' (51-61).

62. waxay Dheheen Gaaladii Maadaa
ku Falay Sidan Ilaahyadannada Ibraa-
himow.

63. Wuxuu Yidhi waxaa Falay Kooda
Weyn ee Kana,Waydiiya Hadday Had-
li.

64. Markaasay u Noqdeen Naftooda
waxayna Isu Dhaheen war Idinkaa
Daalimiina.

65. Markaasaa Loogadiyey Madax-

442

Suurat Al-Anbiyaa'

juz 4 17 mmam

ooda (waxayna Dhaheen) Dhabbaad u
Ogtahay inayna kuwani Hadlayn.

66. Wuxuu Yidhi ma waxaad Caabu-
daysaan Eebe ka Sokow waxaan Idin
Anfacayn waxba idinna Dhibayn.

67. Ufbaa laydin Yidhi Idinka iyo
Waxaad Caabudaysaan Eebe ka So-
kow Miyeydaan wax kaseyn.

68. Waxay Dhaheen Guba una Gar-
gaara Ilaahyadiinna Haddaad wax Fa-
lay saan.

69. Waxan Nidhi Naaray u Noqo Qa-
bow iyo Nabadgalyo Ibraahim.

70. Waxay la Dooneen Dhagar wa-
xaana ka yeellay kuwo Khasaaray.

> t ' Xl'-V

Nabi Ibraahim markuu ka Garhelay Gaaladii Hadal Cadna ku Yidhi yey Goosteen inay Gubaan oo
Dab ku Tuuraan, Taasina waa Caadada Jaahiliinta in marka laga Gar helo Mu'miniinta ku Jeedsadaan
Xumaanna u Maamulaan, Eebaase ka Nabadgaliyey Dhagartii,kana Koriyey Dabkii, Gaaladii iyo
Waxay Caabudayeenna Khasaare ku Dambaysiiyey, Wuxuuna Xusay Nabi Ibraahim Eebe markii lagu
Tuuray Dabka. Ibnu Cabbaas Wuxu Yidhi :«Waxaa i kaafiya Eebe Isagaana u Fiican Wakiil» Waxaa
yidhi Nabi Ibraahim markii Dabka lagu Tuuray, Nabiga Muxamed anna Eebe ha Nabadgaliyee Markii
lagu Yidhi Dadkiibaa Idiin Kulmay, Waxaa wariyey Bukhaari.

Taasina waxay ku tusin in Xaqu Sarrayn Guulaysanna markii si Dhab ah Eebe loogu Xidhnaado lana
Caabudo. Al-Anbiyaa' (62-70).

71. Waannu u Korinay (Nabi) Ibraa-
him iyo Nabi Luudh Dhulkii aan u
Barakaynay Caalamka (Shaam).

72. Waxaan Siinay Isxaaq iyo Yac-
quub oo Siyaada ah, waxaana ka Yeel-
lay Dhammaan kuwo Suubban.

73. Waxaana ka yeellay Imaamyo ku
Hanuuniya Amarkanaga, waxaana u
waxyoonay Falidda Khayrka, Oogidda
Salaadda iyo Bixinta Sakada waxayna
ahaayeen kuwo Na caabuda.

74. (Nabi) Luudhna waxaan Siinay
Xukun iyo Cilmi, waxaana ka Korinay
Magaalaadii ahayd mid Fasha Xumo
waxay ahaayeen Qoom Xun oo Faasi-
qiina.

443

Suurat Al-Anbiyaa'

juz* 17 mzmm

75. Waxaana Galinay Naxariis-
tanada,wuxuuna ka mid ahaa kuwa
Suuban.

76. (Nabi) Nuuxna waa Korinay,
markuu Dhawaaqay mar hore, waana
ajiibnay, waana ka Korinay isaga iyo
Ehelkiisaba Murugadii Waynayd.

77. Waana uga Gargaaray Qoomkii
Beeniyey Aayaadkanaga, waxayna
ahaayeen Qoom Xun waana
Maanshaynay Dhammaantood.

Aayadahanna waxay ka warrami Qaar ka mid ah Nabiyadii Sida Nabi Ibraahim, Luudh, Isxaaq,
Yacquub iyo Nuux, iyo sida Eebe uga Koriyey Qoomamkoodii Daalimiinta ahaa ee Xaqa ka Jeedsaday
kana Madax Adaygay, Cidhibtii Fiicnaydna waxay u Hadhay Nabiyadii iyo Mu'miniintii Xaqa ku
Raacday, Khasaare iyo Halaagna wuxuu u Oambeeyey Gaaladii Xaqa Diiday. Warka Nabiyadaasna
meelo Badan oo Quraanka ah Yuu Faah Faahsanyahay, Waxaase Muhiim ah in lagu Waano Qaato
Xaqana la Raaco. Al-Anbiyaa' (71-77).

78. Xusuuso (Nabi) Daawuud iyo
(Nabi) Suleymaan markay Xuku-
mayeen Beerta markuu Daaqay Adhi
Qoom (Dad) waxaana ahayn kuwa
Xukunkooda u Maraga (Arka).

79. Waxaana Fahansiinay Sulay-
maan, Dhammaanna waxaan Siinay
Xukun iyo Cilmi, waxaana u Sakhirray
Daawuud Buuraha iyagoo la Tas-
biixsan iyo Shimbiraha, waana Fallaa
«karraa».

80. Waxaana Barray Daawuud
Samaynta Duruucda inay Idinka
Dhawrto Dagaalkiina, ee ma Tihiin ku-
wo Mahadin.

81. Suleymaanna waxaan u Sakhirray
Dabaysha iyadoo Daran oo ku Socota
Amarkiisa Xaggii Dhulkii ahaa kaan
Barakaynay Dhexdiisa, waxaana Na-
hay Kuwo wax walba Og.

82. Shaydaamadana, waxaan uga
Sakhirray Kuwo u Dhumban (Badda),

444

Suurat Al-Anbiyaa'

juz' I? mmm

una Fala Carnal aan kaas ahayn Ana- ^

gaana Ilaalinna. ^

Sidoo kale Nabi Daawuud iyo Wiilkiisii Nabi Sulaymaan Iyagana Quraanku Meeluu kaga Hadlay, Mid
walbana Wuxuu Eebe Siiyey Xukun iyo Cilmi, waxaana loo Sahlay Daawuud, Buuraha, Shimbiraha iyo
Sameynta Qalabka Dagaalka, Sidoo kale waxaa loo Fududeeyey Nabi Suleymaan Dabaysha oo ku
Sucon Amarkiisa iyo Shayaadiinta kuwo ka Shaqeeya Bad iyo Shaqa kalaba. Nabiguna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Garsoorayaashu waa Seddex, Mid Jannaduu Gali,
La ban a Naarta, Midka Xaqa yaqaan oo Xukuma Jannaduu Gali, Mid Jaahilnimo wax ku Xukuma
Naartuu Gali, Mid Xaqa Yaqaan oo Xukuma wax ka Duwanna Naartuu Gali. Taasina waxay ku Tusin
Ahmiyadda Cadaaladda iyo in Dadku ku Qaybsami, ama Janno ama Naar. Al-Anbiyaa' (78-82).

83. (Xusuuso) Ayuubna markuu u
Dhawaaqay Eebihiis (Isagoo Dhihi)
Aniga waxaa I taabtay Dhib Adiguna
waxaad Tahay Naxariis Badane.

84. Waana Ajiibnay Waxaana ka
Faydnay waxa Haya oo Dhiba, wa-
xaana Siinay Ehelkiisii iyo wax la mid
ah Naxariis Xagganaga ah Darteed iyo
Waanada Caalamka.

85. Xusuuso Ismaaciil, Idiriis, Dulkifli
Dhammaan waxay ka mid ahaayeen
kuwa Samra.

86. Waxaana Dhex galinay Naxariis
tanada waxayna ka Mid ahaayeen ku-
wa Suuban.

87. Nabi Yuunus (Xusuuso) markuu
Tagay isagoo Cadhaysan una Maleeyey
Inaanaan Cidhiidhyayn korkiisa oo uu
ku Dhawaaqay Mugdiyada Dhex-
dooda Ilaah aan Adi Ahayn ma Jiro
Nasahnaantaada Anigu waxaan ka
Mid ahaa kuwa Daalimiinta ah.

88. Waana Ajiibnay kana Korinay
Murugtii, Saasaana u Korinaa Mu'mi-
niinta.

89. Zakariyana (Xusuuso) markuu u
Dhawaaqay Eebihiis isagoo leh Eebow
hayga Tagin Anoo Kali ah Adaa u
Khayrroon Cid wax Dhaxashee «u
hadhee».

90. Waana Ajiibnay waxaana Siinay
Yaxye waxaana u Hagaajinay Hawee-

445

Suurat Al-Anbiyaa'

juz- 17 %&m&

%mm

naydiisii, waxayna ahaayeen kuwo u
Deg dega Khayraadka oo Na barya
iyagoo Rajayn oo Cabsan waxayna
ahaayeen kuwa Noo Khushuuca.

Aayadahan waxay ka Warrami Xaalkii Nabiyadaas iyo sida Eebe U Ajiibay Dhammaantood ugana
Koriyey Dhibkii,Saasaana Eebe u Aqbalaa Baryada Dadka Dhibban ee Wanwanaagsan, waxaana Shardi
ah in si Dhab ah loo Caabudo Eebe Looguna Hogaansamo Xaqana la raaco Xumaanna laga Fogaado.
Al-Anbiyaa' (83-90).

91 . Tiina (Xusuuso) Dhawrtay Xubin-
teedaa waa (maryama) oon ku Afuuf-
nay Dhexdeeda Ruuxdanadii kana
yeellay iyada iyo Wiilkeeda Calaa-
madda Caalamka.

92. Tani waa Diintiinii waana Diin
kaliya Aniguna waxaan Ahay Eebihiin
ee I caabuda.

93. waxayse isku Khilaafeen Amar-
koodii Dhexdooda Dhammaanna
Xagaygaa loo soo Celin.

94. Ruuxii Fala Wanaag isagoo
Mu'min ah lagama Qariyo Camalkiisa
Anaguna waan u Qoraynaa.

95. Waxaa ka Reebban Magaalo aan
Halaagnay inay soo Noqoto « Soo bixin
ka hor».

96. Inta laga Furi soo (Dayn) Yaajuuj
iyo Maajuuj iyaguna Jaho Sarreysa
Dhaammanteed yey ka soo Deg degi.

97. Waxaa Dhawaaday Yaboohii Xa-
qa Ahaa waxaana soo bixi inay-
taagnaan Indhaha kuwa Gaaloobay
(Iyagoo Dhihi) Halaaganagee waxaan
kaga Sugnayn Halmaansho kan Wa-
xaanse ahayn Daalimiin.

Maryam Bintu Cimraanna wax badan yuu Quraanku ka warramay Sharafteedii iyo Sida Eebe u Dhaw-
ray ugana yeelay Iyada iyo Wiilkeedii Aayad iyo Calaamad Caalamka. Eebana waa Kah wuxuuna
Mutaa in Isaga uun La Caabudo, Dadkiise way kala tageen oo lskhilaafeen. Rasuuulkuna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi: annagu Nabiyada hadaan nahay Diintanadu waa
mid (kaliya). Taasoo Macnaheedu yahay in waxyaabaha Waaweyn Diinuhu Iskaga mid Yihiin. Eebaase
loo Noqon Cid walbana ka Abaal marin waxay kasbatay, cid la Halaagayna Adduunka uma Soo
noqoto inta Dadka laga soo Bixin oo Qiyaame la Gaadhi oo ay ka soo Bixi yaajuuj iyo maajuuj oo
Waqtigu ka Dhawaado, markaasoo Kuwa Gaaloobay ay Indha Taagi Iyagoo Sheegi Inay Halaagsa-
meen Daalimiinna Ahaayeen 'Halmaanshana kaga Sugnaayeen Qiyaamada, waxse ma taro Calaacal
Waqtigaas ee waxaa wax Tari Wanaaggii la Hormarsaday. Al-Anbiyaa' (91-97).

446

Suurat Al-Anbiyaa'

juz' 17 mmm

98. Idinka iyo waxaad Caabudaysaan
oo Eebe ka Soo hadhay waxay Noqon
Shidaalka Jahannamo idinkuna waad
ku Arooraysaan.

99. Hadday Yihiin kuwaasu Ilaahyo
kuma Arooreen,Dhamaanna way ku
Waari.

100. waxay ku Yeelan Dhexdeeda
Qaylo^waxna Dhexdeeda kuma Maq-
laan.

101. kuway u Hor martay Xagganaga
Wanaag kuwaasu Xaggeeda waa laga
Fogayn.

102. mana Maqlaan Shanqadhteeda
iyaguna waxay Doonto Naftoodu yey
ku Waari.

103. mana Walbahaariyo Argagaxii
Waynaa,waxayna kula kulmi Ma-
laa'igtu kani waa Maalintiinnii ah Tii
laydiin Yaboohay.

104. waana Maalintaan u Duubayno
Samada Sida loo Duubo Warqadaha
Kitaabka, Sidaan ku Billownay Abuu-
riddii hore Yaana ku soo Celinaynaa,
waa Yabooh korkanaga ah,annagaana
Falna saas.

105. Dhab ahaan waxaan ugu Qorray
Zabuur Sheegid ka Dib (Luuxul Max-
fuudka) Dhulka waxaa Dhaxli
Addoomadayda Suuban.

106. kan Gaadhsiin baa ugu Sugan
CiddiiCaabudi (Eebe).

107. kumana aanaan Dirin Naxariista
Caalamka adoo ah Mooyee.

~7,- - .^-'^' -

<^^2^id\iZ.j^j

Ciddii wax Eebe ka soo hadhay Caabudda iyo cidday Caabudeenba oo ka Raalli ah waxay noqon
Shidaalka Naarta, Ciddii Wanaag ugu hor maray Eebe waa laga Fogayn, mana maqlo shanqadheeda,
wuxuu Doonana jannaduu ka helaa, mana ka Naxo Argagaxa Qiyaamada, Malaa'igtaana u bishaa-
rayn, waana Maalinta Cirka la Duubi'Dhulka Jannada iyo kan Adduunba waxaa u Hadhi Mu'miniinta
Suubban, Quraankuna waa Gaadhsiin" Rasuulkuna waa naxariista Caalamka, Rasuulkuna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa yeelee) wuxuu yidhi : Layma Bixinin anoo wax Lacnada ee waxaa uun lay
bixiyey Anoo Naxariis ah, Muslim. (Muslim). Al-Anbiyaa' (98- 107).

447

Suurat Al-Anbiyaa'

juz* 17 mmm

+Mhi'$&

1 08. Waxaad Dhahdaa waxaa uun lay
Waxyooday Aniga in Ilaaheennu Ilaah
kaliya yahay ee Idinku Muslimiin ma
Tihun (Ma Hogaansameysaan).

109. Haddayse Jeedsadaan waxaad
Dhahdaa waxaan idin Ogaysiiyey si Si-
man (Cad) Colnimo Man a Ogi inay
Dhawdahay ama Fogtahay waxa lay-
diin Yaboohay.

1 10. Eebe wuxuu Ogyahay waxa lala
Qaylyo oo Hadala wuxuuna Ogyahay
waxaad Qarinaysaan.

111. Mana Ogi waxay u Dhawdahay
inay Fidmo idiintahay iyo Raaxo Tan
iyo Muddo.

112. Wuxuu yidhi (Nabigu) Eebow ku
kala Xukun (Dhexdanada) Xaq, Eeba-
hanana waa Raxmaan ee Looga Kaal-
mo waydiisto waxaad Sheegaysaan.

»*> * 'kX"A

^^jS^\<^^^\^j^\

Eebe waa Kali,Isagayna waajibtahay in Loo Hogaansamo, Ciddiise Jeedsata ha Ogaato si Cad inay
Eebe iyo Rasuulkiisa la Colloowday,Kolleyna waa kii Gaalo la Ciqaabo ama ha Dhawaato ama ha Dib
Dhacdo Muddee, Eebana waa Ogyahay wax kasta ama Ha la Muujiyo ama Ha la Qarsadee, Dib u
Dhigidda Ciqaabtuna waxaa Suurowda inay tahay Imtixaam iyo u Raaxayn Muddo.
Eebana isagaa ah Xaakimka Caadilka ah, Sharcigiisaana Caadil ah, Isagaana looga Kaalmo waydiistaa
Dhibaatada iyo waxay Gaaladu Sheegi oo Xumaan ah. Nabiga iyo Nabiyadii kalaba Nabadgalyo Eebe
korkooda ha yeelee waxay Dhihi jireen Eebow Cadaalo nagu kala Xukun Anaga iyo Qoomkanaga. Al-
Anbiyaa' ( 1 08- 1 1 2).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid gaaraba Na-
xariista.

1. Dadaw ka Dhawrsada Eebihiin
Maxaayeelay Gilgilashada Saacadda
(Qiyaame) waa wax wayn (Daran).

2. Waana Maalintaad Arkaysaan Iya-
dooy Halmaami Mid wax Nuujisa

448

Suurat Al-Xajj

juz* 17 mmm

Dhammaanteed waxay Nuujinaysay,
ooy Dejin (Tuuri) mid Kastoo Uur leh
Uurkeeda,waxaadna Arkaysaa Dad-
koo Waalan, mana aha kuwo (dhab) u
Waalan ee Cadaabka Eebaa Daran.

3. Dadka waxaa ka mid ah Ruux ku
Murmi Eebe Cilmi la'aan oo raaci
Shaydaan kastoo Madax Adag.

4. Waxa loo Qoray (Shaydaan) Ruu-
xii Talada u Dhiibta (Raaca) inuu
Baadiyeeyo kuna Toosiyo Cadaabka

L$J^J>*->-o\ j J^==* £-?*h ^+***>\

Suurraddan waxaa lagu Magacaabaa Suuradda Xajka, Maxaayeelay waxay ka Warrantay Xajka iyo
waxa la Xidhiidha, waxayna ku Billaabatay Shiddada Qiyaamada iyo inay Dadku ka Dhawrsadaan
Dhibaatadaas, waxaana looga Dhawrsan Carnal Fiican, Dadkuna Maalintaas waxay la Kulmi Arrin
wayn inta laga Moodo inay Waalanyihiin iyagoon Waallayn ee waa uun Dhibka, wixii lima ah oo
Lanuujinhaya ama Uurka ku jirayna la Tuuro, Tan kale ma Haboona in Cilmi Darro lagu Doodo Eebe
iyo Diinta, lana Raaco Shaydaan wax Dhumiya,Naartana u Hogaamiya.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Waxaa laydin Soo kulmin
Qiyaamada idinkoo Kaba La' oo Qaawan, oon Gudnayn, Caa'isha waxay Tidhi : Rasuulka Eebow
Ragga iyo Haweenku mays Dhawri! Markaasuu Yidhi : Nabigu Caa'ishoy Xaalku waa ka Daranyahay
in waxaasi Shuqliyo. Taasina waxay ku Tusin Dhibaatada Qiyaamada. Al-Xajj (1-4).

5. Dadow haddaad Tihiin kuwo Sha-
kisan soo Bixinta Annagaa idinka Abuu-
ray Cairo, Haddana, Dhibic Haddana
Calaqo'Haddana Goosin la Abuuray
iyo Midaan la Abuurin si aan idiinku
Caddayno (Qudrada Eebe) waxaana ku
sugnaa Makaanka waxaan Doono Tan
iyo Muddo Magacaaban, markaasaan
idin soo Bixinaynaa Idinkoo Yar, mar-
kaas inaad Gaadhaan Xooggiinna : wa-
xaa idinka mid ah Cid la oofsan (Dhi-
man) waxaana idinka mid ah kuwo loo
celin Cimri Liita (Gabow) si ayna u Ga-
ranin intay wax Yaqiineen ka dib wax-
ba, waxaad Arkaysaa Dhulkoo Abaar
(Dhimaad) ah markaan ku soo Dejinno
Korkeeda Biyana way Gilgilataa way-
na Kortaa, waxayna soo Bixisaa Nooc
kastoo Quruxsan.

6. Taasna waxaa ugu Wacan in Eebe
uun Xaq yahay uuna Nooleeyo waxa
Dhintay iyo inuu wax walba Karo,

7. Iyo in Saacadda Qiyaame iman
Shaki la'aan,Eebana wuxuu soo Bixin

449

Suurat Al-Xajj

juz< I? mzmm

waxa Qubuuraha ku Sugan.

Dadka kuma haboona inay diidaan soo Bixinta Maxaayeelay waxay soo mareen Abuurid kala Duwan
Laga bilaabo Dhibic Ilaa intay ka Gaboobaan, Arrintaasuna ugu filan Waano, waxaa kaloo Waano ugu
Filan Roobka iyo Dooguu soo Bixiyo Abaar ka Dib, Taasina waxay Sugi Awoodda Eebe iyo Xaqnima-
diisa iyo in Qiyaamadu Imaan Shaki la'aan iyo Eebe inuu soo Bixin waxa Dhintay. Rasuulkuna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Abuuridda Midkiin waxaa lagu Kulmiyaa Uurka
Hooyadii Afartan Dhibic, markaas Xinjir in la Mid ah, haddana Goosin Sidoo kale, markaas Malag loo
Bixiyaa waxaana la Faraa Afar Kalimo waxaana la Qoraa Rizqigiisa, Camalkiisa, Ajashiisa Xuman iyo
Liibaan, markaasaa lagu Afuufaa Ruuxda. Waxaa wariyey Bukhaari iyo Muslim.
Taasina waxay ku Tusin in Dadaal Fiican la dadaalo iyadoo la Ogyahay in Eebe wax walba Oaddaray. Al-
Xajj (5-7).

f > <' * *' 4"? . \ '*

8. Dadka waxaa ka mid ah mid ku
Doodi Eebe Cilmi La'aan iyo Hanuun
La'aan iyo Kitaab wax Nuurin la'aan -
tiis.

9. oo Dadbi Luqunta (Iskibrin) inuu
ka Dhumiyo Jidka Eebe>wuxuu Mudan
Adduunyada Dulli waxaana Dhad-
hansiin Maalinta Qiyaame Cadaab wax
Guba.

1 0. Taasna waa waxay Hor marsatay
Gacmahaagu,Eebana ma aha Dulmi-
yaha Addoomada.

11. Waxaa ka mid ah Dadka mid u
Caabudi (Eebe) Dhinac (Shaki) Had-
duu soo Gaadho Khayra Xasi-
li,Hadduu soo Gaadho Imtixaan
(Dhibna) u Gadooma Wajigiisa (Gaa-
looba) wuxuu Khasaariyey Adduun iyo
Aakhiraba Kaasina waa Khasaaraha
Cad uun.

12. Wuxuu Caabudi (Baryina) Eebe
ka Sokow waxaan Dhibayn Anfa-
caynna Kaasina waa uun Baadida Fog.

1 3. Wuxuu Caabudi wax Dhibkiisu ka
Dhawyahay Nacfigiisu, isagaa u Xun
Sokeeye una Xun la noolaadi.

Waxaa ka mid ah Dadka kuwo ku Murmi llaahay Cilmi iyo Hanuun iyo Kitaab Cad La'aantiis, ee Kibir
iyo Iska weyni uun la Jooga, inay Dadka Xaqa ka Leexiyaan, kuwaasuna waxay mudan Dulli Adduun iyo
cadaab Aakhiro, lamana Dulmiyin ee waa waxay hor marsatay Gacantiisu, waxaa kaloo ka mid ah kuwa
Eebe u Caabudi dhinac oo Hadduu Khayr Helana Xasila, Haddii Dhib ku Yimaadana Gaalooba,
Kaasina waa mid iska Khasaariyey Adduun iyo Aakhiraba, waana Khasaaraha Dhabta ah, wuxuuna
Caabudi Eebe ka Sokow waxaan waxba Tarayn, dhibkiisuna ku Dhawyahay Nacfigiisa,kaasaana u Xun
Sokeeye iyo Cashiir. Ibnu Cabbaas wuxuu Sheegay in Baadiyihii Carbeed markay Khayr Helaanna Dhihi
Jireen waa Diin Fiican marka Dhib ku Yimaaddana Dhihi Jireen waa Diin Xun Markaasaa Eebe soo
Dejiyey Aayadahan,Diintuna waa uun Xaq, ama Barwaaqo ha timaaddo ama Dhib ha yimaadee. Al-Xajj
(8-13).

p cfe^-' i-A** ^^ rJL' 4 -*}^-) ^y?

450

Suurat Al-Xajj

juz 4 17 mmm

14. Ilaahay wuxuu Galiyaa kuwa
Rumeeyey (Xaqa) oo Falay Carnal Fii-
can Jannooyin ay Socoto Dhexdeeda
Wabiyaal, Eebana wuxuu Falaa wuxuu
Doono.

15. Ciddii u Malayn Inuusan u Gar-
gaarayn Eebe Nabigiisa Adduun iyo

Aakhiraba ha u Fidiyo Xadhig Xagga
Samada hana isku Gooyo (Marjiyo)
hana dayo inay Dhagartiisu Tegsiiso
waxa Cadho Galin.

16. Saasaana kuugu soo Dejinay Aa-
yaad Cad Eebana wuxuu Hanuuniyaa
Cidduu Doono.

1 7. Kuwa Rumeeyey (Xaqa) iyo Ku-
wa Yuhuudoobay iyo Saabi'inta
(Xiddigaha Caabuda) iyo Nasaarada
iyo Majuusiga iyo Mushrikiinta Eebaa
kala bixin Dhexdooda Maalinta Qi-
yaame, Eebana wax kasta wuu Arkaa.

18. Miyaadan Arkayn inay Eebe u Su-
juudi waxa Samooyinka iyo Dhulka iyo
Qorraxda iyo Dayaxa iyo Xidigaha iyo
Buuraha iyo Geedaha iyo Xayawaanka
iyo Waxbadan oo Dadka ah, wax ba-
danna waxaa ku sugnaaday Korkooda
Cadaab, Ruuxuu Ihaaneeyo Eebana
ma laha wax Sharrifi, Eebana wuxuu
Falaa wuxuu Doono.

£ * S "* " '

Ciddii Wanaag fasha waxaa lagu Abaal marin Wanaag, Ciddiise u malayn Nabiga inaan Eebe u Gargaa-
rayn Adduun iyo Aakhiraba hadduu Doono Cadho ha u Dhinto Bal inay wax u tarto, Eebana Quraan
Cad yuu soo Dejiyey,Eebaana Hanuuniya Cidduu Doono, Dhammaanna Muslim iyo Gaalo Eebaa kala
Bixin Qiyaamada, wax kastana Ilaahay Buu u Sujuudaa, oo u Khushuucaa una Hogaansamaa, Sujuud-
duna ma aha Tan Dadkoo kale ee wax kasta wuxuu u sujuudaa si ku Habboon, waxaana Sugnaatay in
Shaydaanku Qoomamayn markuu Galo Naarta,Mu'miniintuna Jannada oo Sheegi inuu Khasaaray
markuu Diiday Sujuudda. Waxayna ku Tusin in Ciddii Sujuudi wayda ay Raacday Sheydaan kana
Leexatay Jidka Toosan. Al-Xajj (14-18).

19. Labadani waa Doodayaal, wa-
xayna ku Doodeen Eebahood, kuwa
Gaaloobay waxaa loo Goyn Maryo
Naar ah waxaana Lagu Shubi Kor-
kooda Biyo Kulul.

451

Suurat Al-Xajj

juz< 17 m&m's

20. Waxaana lagu Gubaa (Lagu
Dhalaaliyaa) waxa Caloosha ku Jira
iyo Jidhka (Haraga).

2 1 . waxay Mudan Budhadh Bir ah.

22. Markastooy Doonaan inay ka Ba-
xaan Xaggeeda Walbahaar Dartiis waa
lagu Celiyaa Dhexdeeda (waxaana la
Dhahaa) Dhadhamiya Cadaabka Gu-
bidda.

23. Eebana wuxuu Galiyaa kuwa
Rumeeyey (Xaqa) oo Fala Carnal Fii-
can Jannooyin ay Dureeri Dhexdeeda
Wabiyaal, waxaana, Loogu Xidhaa
Dhexdeeda Jinjimo Dahab ah iyo
Jawhar, Dharkooduna Dhexdeeda waa
Xariir.

24. Waxaana lagu Hanuuniyey Wan-
aagga Hadalka waxaana lagu Hanuu-
niyey Jidka la Mahdiyo.

25. kuwa Gaaloobay oo ka Celiya Jid-
ka Eebe iyo Masaajidka Xurmaysan ee
looga Yeelay Dadka Sinnaan mid ku
Nagi iyo mid Meel ka yimidba ciddii la
Doonta Dhexdiisa Leexin Dulmi ah
(Xumaan) waxaannu Dhadhansiin Ca-
daab Daran.

Kuwa Xaqa ku socda iyo kuwa Gaalaada ah waa labo Kooxood oo ku Doodi Eebe,markaasaa Eebe
Gaalana si darran u Ciqaabi, Mu'miniintana Janno iyo Wanaag ku Abaal marin,maxaayeelay Wanaag-
baa Eebe ku toosiyey, Ciddiise Gaalowda oo ka Celisa Dadka Jidka Eebe iyo Masaajidka Xurmaysan ee
Eebe u Simay Mu'miniinta iyo Ciddii wax Qallooca iyo Dulmi kula Timaadda Dhexdiisa wuxuu ku Abaal
marin Cadaab Daran.

Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi.Dulmigaas waa inaad ku Bannaysataa Xaramka wax lagaa Reebay oo
Xumaan ah ama Dil Xaq Darro. Ciddii Saas Fashana waxay Mudan Cadaab Daran. Al-Xajj (19-25).

26. (Xusuuso) markaan u Muujinay
Nabi Ibraahim Meeja Baytka (Kacba-
da) Annagoo ku Dhihi Ha la Wadaajin
Eebe (Cibaadada) waxba,u Daahirina
Gurigayga kuwa Dhawaafi iyo kuwa
Taagan iyo kuwa ku Rukuucsan ee Su-
juudsan.

> -it

! ^yr^^ t^=^\)^1^^}^j

452

Suurat AJ-Xajj

juz' i7 mm$m

27. Ogaysiina Dadka Xajka ha kuu
Yimaaddeen iyagoo Lugayn iyo mid
Bog Dheer Dhammaanteed oo ka iman
Jaha kasta oo Dheer.

28. inay Joogaan (u yimaadaan)
Nacfigooda Dartiis, oy xusaan Magaca
Eebe Maalmo la Yaqaan,waxa Eebe ku
Arzaaqay oo ah Xayawaanka nicmoo-
layda, ka Cuna Xaggeeda Quudiyana
kan Dhibaataysan ee Faqiirka ah.

29. markaas ha Dhammeeyeen
basaastooda,hana Oofryeen nador-
kooda,hana Dhawaafeen Baydka Hor-
reeyey.

waxaa Eebe Tusiyey-Nabi Ibraahim Kacbada wuuna Dhisay isagoo Faray inuu Gaalimada ka nadiifiyo,
dadkana Xajka ugu yeedho, si ay meel kasta uga yimaaddaan, una Helaan Nacfi Adduun iyo mid
Aakhiraba, una Xusaan Eebe, Hadiyo Xoola ahna ugu Gawracaan waxna ka Cunaan kana Quudiyaan
Masaakiinta iyo kuwa Dhibaataysan, Basaastana iska Bi'iyaan Oofiyaanna nadarka, Dhawaafaanna
Baydka horreeyey. Saasaad u Aragtaa in si Daran loo Yimaaddo Maka Xaj iyo Cumro,loogana helaa
Wanaag iyo Khayr Adduun iyo Aakhiraba, waana Masaajid Sharaf leh oy Kacbadu ku Taal oy Waajibna
tahay in la Weyneeyo, waxaana sugnaatay in Nabigu (Naxariis iyo nabadgalyo Eebbe korkiisa ha yeelee)
La warsaday Masaajidkee u Horreeyey Uuna Yidhi (Masaajidka Xurmaysan) lana yidhi Yaa ku Xigay
Yidhina (Baytul maqdis),imisaa u Dhaxaysay markii la Yidhina uu Yidhi Afartan Sano. Kacbaduna waa
Tan ula Jeedsadaan Muslimiintu Salaadda kuna Tusin Midnimada iyo Sinaanta iyo Isu naxariisashada,
waana Sharafta Islaamka iyo Muuqiisa. Al-Xajj (26-29).

30. Waa Saas, Ruuxii Wayneeya wu-
xuu Reebay Eebe Saasaa u Khayrroon
Eebihiis Agtiisa, waxaana laydiin ban-
neeyey Nicmoolayda waxa Laydinku
akhriyo Mooyee,ee ka Dheeraada Xu-
maanta ah Sanamyada kana Dhee-
raada Hadalka Beenta ah.

31. Idinkoo u Toosan Eebe oon
Mushrikiin ahayn, Ruuxii u Shariig
yeela Eebe wuxuu la mid yahay mid ka
Soo Dhacay Samada oy Dafi Shimbirtu
ama ay ku Tuuri Dabaysho Meel Dheer
oo halaag ah.

32. waa Saas Ruuxii wayneeya Ama-
rada Eebe (Sharcigiisa) taasi waa
dhawrsashada Quluubta.

33. waxaa idiinku Sugnaaday (hadi-
yada) Nacfi Tan iyo Muddo> Markaas

^ji^S^ot

U->6s3AWb 3jCA^y*J<-Ai <jftJy^J^4U *LL>-

i^fx^o

453

Suurat Al-Xajj

juz 4 17 %£&$m

waxay ku Dhammaan Baydka Hor-
reeyey.

34. Ummad kasta waxaan u yeellay
Cibaado (Ciid) inay ku Xusaan Eebe
wuxuu ku Arzaaqay oo Xayawaanka
Nicmoolayda ahjlaahiinna waa Ilaah
kaliya ee u Hogaansama una Bishaaree,
kuwa Xasilloon (ee Cabsada) ee ah.

35. Kuwa marka la Xuso Eebe ay
Cabsato Quluubtoodu,kuna Samra wa-
xa ku Dhaca ee Ooga Salaadda>waxaan
ku Arzaaqnayna wax ka Bixiya.

i ^ r Li\^Zi\ J[Q^jJ

Saan soo Sheegnay Suuraddan waxay ka wan-ami Camalka Xajka, halkanna wuxuu Eebe Fan in la
Dhawro Sharcigiisa, lagana Dheeraado Gaalnimada iyo Beenta, Illeen Ciddii Eebe wax la Caabudda waa
midday ku Dhacday khasaare waxayna kale oy ka wan-ami Aayaduhu Hadyada la Gawrici Xajka iyo
Habkeeda iyo in Eebe kaliya la Caabudo Loona Hogaansamo Sharcigiisa, kuwaas saas Falana waa kuwa
Qalbigoodu Cabsado oo Samra, oo Salaadda Ooga, Zakadana Bixiya, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabad-
galyo Eebe Korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi : Maraga Beenta ah wuxuu la Sinnaaday Eebe wax lala
Caabudo, wuxuuna Akhriyey Aayadda. Taasina waxay ku tusin Xumaanta Beenta iyo inay Khatartahay
inay kala mid Noqotay Gaalimada. Al-Xajj (30-35).

36. Loogga (Hadyada) waxaan idiin-
ka Yeellay Sharciga Calaamooyinka
Eebe waxaana idiinku Sugan Dhex-
deeda Khayr ee ku Xusa Magaca Eebe
Korkeeda iyadoo Jilib Xidhan, markay
U dhacdo Dhinacna wax kaCuna,kana
Quudiya kan Dhawrsoon iyo kan War-
sanba, Saasaana idiinka Fududaynaa,
inaad Mahdisaan.

37. Ma gaadho Eebe Hilibkeedu iyo
Dhiiggeedu waxaase Gaadha ka
Dhawrsoonidiinna,Saasaana Eebe
idiinku Fududeeyaa inaad ku Waynay-
saan wuxuu idinku Hanuuniyey una
Bishaaree kuwa Wanaagga Fala.

38. Eebana wuu Daafacaa kuwa
Rumeeyey (Xaqa) Eebana ma Jecla mid
kastoo Khayaamo Badan oo Gaalimo
Badan.

39. waxaa loo Idmay kuwa lala
Dagaallami (inay Dagaallamaan)

W°l

^-*$x&.

"'* * • > a •y*'\ ^ *' y> ' \ ' \

454

Suurat Al-Xajj

juz 4 17 mm$)&

maxaayeelay waa la Dulmiyey Eebena
Gargaarkooda wuu Karaa.

40. waana kuwa laga Bixiyey Gurya-
hoodii xaq Darro iyo Inay Dheheen
Eebahanno waa Ilaahay, haddayna Ji-
rin ku Daaficidda Eebe Dadka Qaar-
kood Qaar waxaa la Dumin lahaa
Macaabidda Yuhuud, iyo Biyac
Kaniisadaha, iyo Kaniisadda Dad kale,
iyo Masaajidda lagu Xuso Dhexdeeda
magaca Eebe wax badan, wuuna u Gar-
gaari Eeebe Cidii u Gargaarta (Diin-
tiisa) Eebana waa Xoog Badane Ad-
kaada.

Xoolaha Eebaa Noogu Nicmeeyey, Cunno, Cabbid, Rarasho, Korid iyo waxyaalo kale, Hadyana Xajkaa
loogu,Qalaa waxaana wax laga siiyaa kuwa Baahan, Ilaahayna Dan kama leh Hilibkeeda iyo Dhiigeeda
ee Wuxuu ka AbaalmariyaaWanaagga, Eebaana Daafaca Mu'miniinta Dhabta ah Loona Idmay inay
Dagaallamaan, Illeen waa la dulmiyey oo Xaq Darro looga soo Bixiyey Guryahoodiiye, Haddaan Eebe
Mu'miniinta ku Daaficin Gaaladana waxaa la Dumin lahaa Meelaha lagu Caabudo Eebe. Al-Xajj (36-
40).

41. waana kuwa Haddaan Makanino
Dhulka Ooga Salaadda oo Bixiya Za-
kada oo Fara Wanaagga oo ka Reeba
Xumaanta, Eebaana iskale Cidhibta
Arrimaha.

42. Hadday ku Beeniyaan waxaa Bee-
niyey Hortood Qoomkii (Nabi) Nuux
iyo Caad iyo Thamuud.

43. iyo Qoomkii (Nabi) Ibraahim iyo
Qoomkii (Nabi) Luudh.

44. iyo Ehelkii Madyan, waana la Bee-
niyey (Nabi) Muuse, waana Sugay Gaa-
lada markaasaan Qabtay ee see noqday
Ciqaabkii.

45. maxay Badantahay Magaalo aan
Halaagnay iyadoo Gardaran iyaduna u
Dhacday Darbiyadeedii iyo Ceel la
Halleeyey iyo Daar wayn (markii la
Halaagay Dadkii).

46. Miyeyna ku Soconin Dhulka oy u
Ahaato Quluub ay wax ku Kasaan ama

455

Suurat Al-Xajj

juz' I? mzmm

Dhago oy wax ku Maqlaan, Indha
Beelka Dhabta ahna waa Indho Beelka
Quluubta ku Sugan Laabta.

$^wa3U2 £

Kuwa Eebe u Yaboohay una Gargaaro waa kuwa Niyeysan Hadduu Eebe makaniyo Dhulka ku Maamuli
Diinta Eebe iyo Sharcigiisa, 00 Dhawri Salaadda, Zakada Wanaag Faridda, Xumaan ka Reebidda, iyo
Khayroo Dhan. Kuwaan Saas ahaynse siday ku Mudan Gargaar Eebe, Ciddiise Beenisa Nabiga iyo
Xaqa, waxay la mid Noqon kuwii hore ee Beeniyey lana Ciqaabay, Imisaana la Halaagay Magaalo
Kibirtay oy Guryihii, Ceelashii iyo Meel kastaba Cidlowday, wayna Arki Kartaa Ciddii marta Dhulka.
Indha la'aanta Dhabta ahna waa Tan Qalbiga mar Haddaan Xaqa, Hanuunka iyo Nuurka Eebe lagu
garanayn. Al-Xajj (41 -46).

~£Sj>iJA *&jX*^j<£>\j

?'\\\ ^ '\"\ > •i*

*'%S. s »>

0*c4*xmUiS.u\%£3

47. waxay Dedejisan Cadaab mana
Baajinaayo Eebe Yaboohiisa, Maalin
Eebe Agtiisana waxay la mid tahay kun
Sano 00 waxaad Tirinaysaan.

48. Badanaa Magaalo aan u Sugnay*
iyadoo Daalimad ah,Markaas aan
Qabtay Xaggayga Umbaana loo A-
haan.

49. waxaad Dhahdaa Dadow waxaan
uun Anigu idiin ahay Dige Cad.

50. kuwa Rumeeyey (Xaqa) 00 falay
Carnal Fiican waxay mudan Dambi
Dhaaf iyo Rizqi Sharaf leh (Janno).

51. kuwa u Socda (Xumaanta) Aa-
yaadkanaga iyo (isku dayi) inay na
daaliyaan kuwaasu waa Ehelka Ja-
xiimo.

Mana Habboona in la soo Dedejisto Ciqaabta Eebe iyo Cadaabkiisa, ILLeen Eebe ma Baajiyo Yaboohii-
see, Maalintuna Eebe agtiisa waxay la mid tahay Kun sano 00 waxa la Tiriyo ah. waxaana sugnaaday in
Nabigu Yidhi : (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Waxay Gali Fuqarada Muslimiintu
Janada ka Hor kuwa Xoolaha leh Maalin Nuskeed Shan Boqol 00 Sano cid kastoo la halaagana Eebe
umbay la Kulmi 00 Abaal marin. Nabiguna waa u Digaha Dadka, Ciddii wanaag Fashana waxay mudan
Dambi Dhaaf iyo Rizqi Sharafleh, kuwa Xaqa ka hor imaanna waa Ehelka Naarta. mana Sinna Xumaan-
le iyo Sama fale xaqa Raaca 00 wanaag u horseeda. Al-Xajj (47-51).
* uKaadinnay.

52. Rasuulkastoon Dirray ama Nabi
Hortaa, markuu wax Akhrin waxbuu
ku Tuuraa Shaydaanku Akhris-
kiisa,markaasuu Baabi'yaa Eebe wu-
xuu Tuuri Shaydaanku wuxuuna Sugaa
Aayaadkiisa, Eebana waa Ogaade Fal-
san.

f ^

456

Suurat Al-Xajj

juz 4 17 mmm

53. si uu uga yeelo waxa Shaydaanku
Tuuri Fidmo kuwa Quluubtoodu Bug-
to ee ka Ingagan Quluubta Daali-
miintuna waxay ku Suganyihiin Khi-
laaf(Baadi)Fog.

54. inay Ogaadaan kuwa Cilmiga la
siiyey «Mu'miniintu» inuu yahay Xaq
Eebe ka yimid (Quraanka) oy Rumee-
yaan,oy u Khushuucdo Dartiis
Quluubtoodu'Eebana wuu ku ha-
nuunin kuwa Rumeeyey (xaqa) Jid
Toosan.

55. kana tagaan kuwa gaaloobay Sha-
ki intay ugu Timaaddo Saacaddu Kado
ama u yimaaddo cadaab Maalin daran.

56. Xukunka Maalintaas Eebaa iska
leh,wuuna kala Xukmin Dhexdooda,
kuwa Rumeeyey (Xaqa) oo falay Ca-
rnal Fiican waxay Gali Janada Na-
ciimo.

57. kuwa Gaaloobay oo beeniyey
Aayaadkanagana kuwaas waxaa u Sug-
naaday Cadaab wax Dulleeya.

Qisada kutubta Qaarkeed qorto oo ku Saabsan in Shaydaan Nabiga wax ugu Tuuray intuu Sanamyada
Sheego ma aha wax Sugan,waana ka Dhawrsanyahay Nabigu Arrintaas, Hase yeeshee Gaaladaa Shay-
daan Moodsiiyey Arrintaas, Eebana Xumaanta wuu Tiraa Xaqana wuu Sugaa, si Cidduu Dhuminna u
Muuqato Tii Toosnaanna u Muuqato,iyo inay Mu'miniintu ogaadaan Xaqa, Jidka ku Toosan, Gaalana
Xumaan Madayso intay uga Timaaddo Saacadda ama Ciqaabdaran, Xukunka Qiyaamadana Eebaa iska
leh, isagaana kala Xukumi Dhexdooda, kuwa Fiicanna Jannuu Gahn kuwa Xunna Naar Daran, Nabigu-
na waa ka fogyahay inuu Shaydaan u soo Dhawaado. Al-Xajj (52-57).

58. kuwa ku Hijrooday Jidka Eebe
Haddana la Dilo ama dhinta wuxuu ku
Arzaaqi kuwaas Eebe Rizqi Wanaag-
san, Eebana waa ku Khayrroon yahay
Rizqigiisu.

59. wuxuuna Galin Meel ay ka Raalli
Noqon (Janno) Eebana waa Oge Dul-
badan.

60. waa saas,Ruuxii Ciqaaba inta la
Ciqaabay oo kale Markaas la garda-

^^J^^L^Jib&j^Jifo $

457

Suurat Al-Xajj

juz* 17 mmm

raysto wuu u Gargaari Eebe, Eebana
waa Cafiye Dhaafa.

61. waxaana ugu wacan in Eebe Ga-
liyo Habeenka Maalinta Galiyana
Maalinta Habeenka, Eebana waa Maq-
le Arka.

62. waxana ugu Wacan Taas in Eebe
Xaq (Sugan) yahay, waxay Caabudi oo
ka soo Hadhayna Baadil yahay, Eebana
yahay Sarreeye Weyn.

AW \<^\j&\ A-ir^-J $-J&<J t >&- >

Ciddii dar Eebe u Hijroota oo Jahaad lagu Dilo ama iska Dhimata wuxuu Eebe ku Arzaqaa Rizqi
Wanaagsan oo ah inuu Galiyo Janno ay ka Raalli noqon. Tan kale Ciddii la Dulmiyo lana Gardaraysto
Xaq darro wuu u Gargaari Eebe hadduu Gargaar Muto oo toosanyahay Xaqana ku Joogo, Wuxuu yidhi :
Shaxbiil Binu Samdha : Waxaa Dheeraaday Nagaadiganagii Dhulka Ruum markaasuu na maray Sal-
maan (AJ Faarisi) wuxuuna yidhi waxaan maqlay Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkii-
sa ha yeelee) oo leh: Ruuxii Dhinta isagoo Muraabid ah (Gaalada Dhulka ka Dhawri) waxaa u Socon Ajir
la Mid ah kaa soo kale, Rizqina waa la siin waxaana laga nabad galin kuwa wax Fidmeeya. Habeenka iyo
Maalintana Eebaa iska leh Maamulkooda, waana Eebaha Xaqa ah, waxa la Caabudo ee ka soo hadhayna
Baadil yahay waana Sarreeyaha wayn, waana in Eebahaas si Dhab ah loo Caabudo Xagga Caqiidada,
Xukunka, Akhlaaqda, Macaamilada, wax walbana lagu Dhaqo Sharcigiisa xaqa ah, ee Caadilka ah. Al-
Xajj (58-62).

63. Miyeydaan Ogayn in Eebe ka soo
Dejiyo Samada Biyo oo ahaado Dhul-
ku Cagaar, Eebana waa Oge Xeel
Dheer.

64. Waxaa u Sugnaaday Eebe waxa
Samaawaadka ku Sugan iyo waxa
Dhulka ku Suga, Eebana waa Hodan
Mahadsan.

65. Miyeydaan ogayn in Eebe idiin
Sakhiray waxa ku sugan Dhulka iyo
Markabka Socda Badda Dhexdeeda
Amarka Eebe, wuxuuna ka Hayaa Sa-
mada inay ku dhacdo Dhulka Idinka
Eebe mooyee, Eebana Dadka waa u
Naxariis badane.

f^L» < > \\'*< ^ St ^-*

66. Eebana waa kan idin Nooleeya,
Haddana idin Dila haddana idin Noo-
leeya Dadkuna waa Diidmo badane
(Nicmada Eebe).

458

Suurat Al-Xajj

juz 4 17 %mm

67. Ummad kasta waxaan u yeellay
Hab Cibaado oy ku Cibaadaysan ee
yeyna kugula Doodin Amarka (Xaqa)
uguna yeedh Xagga Eebahaa Adigu
waxaad ku Sugantahay Hanuun Too-
sane.

68. Hadday kula Doodaan waxaad
dhahdaa Eebaa Og waxaad Falaysaan.

69. Eebana wuu kala Xugmin Dhexd-
ooda Maalinta Qiyaame waxay isku
Khilaaf^anaayeen.

Waxaa ku Tusin Qudrada Eebe iyo Awooddiisa Roobka Doogga soo Bixin, Dhulkana Cagaara oo
Qurxiya, iyo Awooddiisa cirka iyo Dhulka iyo Hodanimadiisa. waxaa kale oo Tusin Ilaahnimadiisa
Sakhiridda waxa Dhulka ku sugan iyo Doonta ku Socota Badda Amarka Eebe iyo inuu Cirka ka hayo
inuu ku Dhaco Dhulka'waana u Naxariistaha Dadka, waana kan wax Nooleeya waxna Dila, hadana
Nooleyn,Dadse waa Gaalimo Badane, Ummad kastana Eebe wuxuu u yeelay Cibaado ay Gudato ee yaan
Xaqa lagugala Murmin, uguna yeedh Xaqa waxaad ku sugantahay Jid toosane, hadday kula Murmaanna
Eebaa Og waxay fali isagaana kala Xukumi Dhexdooda Qiyaamada waxay isku Diidanyihiin. Saas
darteed waa inaad Xaqa ku Toosnaato oon lagaa Leexin war Dad iyo Dhagartiisna maqlin si u kuugu
Gargaaro Eebe una Liibaantid. Al-Xajj (63-69).

70. Miyaadan Ogayn in Eebe Ogya-
hay waxa ku Sugan Samada iyo Dhul-
ka, Arrintaasna waxay ku Sugantahay
Kitaab, Arrintaasuna Eebe waa u Fu-
dudahay.

71. Waxay Caabudi Eebe ka sokow
Wuxuusan u soo Dejini Xujo oyna u
Lahayn cilmi, umana Sugna Daali-
miinta Gargaare.

72. Marka lagu Akhriyo korkooda
Aayaadkanaga oo Cad cad waxaad ka
Garataa Wajiyada kuwa Gaaloobay
Diido.waxayna u Dhawyihiin inay ku
Boodaan (Dhibaan) kuwa ku Akhrin
Aayaadkanaga, waxaad Dhahdaa
Maydiinka Warramaa wax ka Shar ba-
dan Taas, waa Naar u Darbay Eebe
kuwa Gaaloobay, I yadaana u Xun Meel
Loo Ahaado.

73. Dadow waxaa layeelay Tusaale ee
Dhagaysta, kuwaad Baryeysaan
(Caabudaysaan) Eebe ka Sokow ma

* '•■ %■*'

"»7

Qp j^rfyjA C%A&$\ajAg ^Aj^iJ-A \*j

> *' '*S'>

's '*> s s

459

Suurat Al-Xajj

juz* 17 mmm

Abuuraan Daqsi haba u Kulmeene,
Hadduu ka Qaato Daqsi waxna kama
Ceshadaan waxaa Tabar yar kan wax
Dooni iyo kan la Dooni.

74. Mayna Waynayn Eebe Mudnida
Weynidiisa, Eebana waa Xoog Badane
Adkaada.

Eebana waa Ogyahay waxa Cirka iyo Dhulka ku Sugan,wax walbana Kitaabay ku Suganyihiin,Eebana
waa u Fududahay Xaalkaasu, mana Habboona in la Caabudo wax Eebe ka soo Hadhay oon waxba
ahayn, wax Eebe wax uga Tarina ma jiro Daalimiinta, marka Xaq Diidayaasha lagu Akhriyo Aayaadka
Eebe oo Cad Cad waxaad Aragtaa Wajiga Gaalada oo Diidan oo u Dhaw inay ku Boodaan Cidda Akhrin
Aayaadka Eebe, waxaase Shar ku dhanyahay Naarta Eebe u Darbay kuwa Gaaloobay Iyadaana u Xun
meel loo Ahaado, waxay Caabudi oo Eebe ka soo hadhayna ma Karaan Abuur Daqsi hadday kulmaan,
hadduu wax ka qaatana kama Dhacsan karaan, Kan caabudi iyo Kan la Caabudiba waa Tabar yar
Yihiin, mana waynayn Gaaladu Eebe M udnaantiisa, waana Xoog badane Adkaada, cid la mid ah ama ka
Dulmi badan oo ka Xun ma Jirto Cid Caabudday wax Eebe ka soo Hadhay. Al-Xajj (70-74).

75. Eebe wuxuu ka Doortaa Ma-
laa'igta Rasuullo Dadkana (Rasuullo)
Eebana waa Maqle Arka.

&5&a$&Zejg£ZgS

76. Wuxuuna Ogyahay waxa Hor-
tooda ah iyo waxa gadaashooda ah
Xagga Eebaana loo Celin Umuuraha.

77. kuwa (Xaqa) Rumeeyow Rukuuca
oo Sujuuda oo Caabuda Eebihiin Fa-
lana Khayrka waxaad u Dhawdihiin
inaad Liibaantaane.

78. kuna Dadaala dar Eebe Dadaal
Dhab ah, Isagaana idin Doortay, mana
yeelin Diinta Dhib, waa Milladdii
Aabihiin Ibraahim, isagaana (Eebe)
Idiinku Magacaabay Muslimiin horay
iyo Quraankan si Rasuulku marag kor-
kiinna ugu Noqdo, idinkuna aad Ma-
rag u ahaataan Dadka, ee Ooga Salaad-
da oo Bixiya Zakada oo Qabsada Eebe
isagaa Gargaarihiina ah isagaana u Fii-

*<t< \" »

l\m<<

j^S\^^^^\%^kl^s^y

' ^j>y^£^=A^

Suurat Al-Mu'minuun

juz' is mmm

®mm

can Sayid isagaana u Fiican Gargaare.

(8^E&£3££

Eebe isagaa Og Meejuu wax ka Diri iyo Cidduu Diri iyo Cidda loo Diriba, Siduu wax walba u Ogyahay.
Tan kale wuxuu Fan Eebe in Salaadda la Oogo Eebana si Dhab ah loo Caabudo, Khayrkana la Falo si
loo Liibaano, Dar Eebana loo Jahaado, Illeen Naahaybaa Dooray Ummaddan Muxamadiyadee,
Dhibna ma Yeelin Diintii, waxay waafaqsantahay Diintii Nabi Ibraahim, Ilaahaybaana Muslimiin nagu
Magacaabay mar hore, iyo Quraankaba.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Marag Buu noo yahay Ummadduna waa
Maragga Dadka kale, waase in Salaadda la Oogo, Zakadana la Bixiyo, lana Qabsado Xadhigga
Eebe,llleen isagaa Sayidkeena iyo Gargaaraheenna ah una Wanaagsan gargaaree, waana Kaas Islaam-
ka Toosan oo Wanaag, Islaanimo, Xumaan ka tagid iyo Samo fal ah, Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabad-
galyo Eebbe korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi : Ruuxii u Yeedha Yeedhid Jaahiliyo wuxuu Dhex fadhiisan
Jahannamo, Markaasuu Nin Yidhi Rasuulka Eebow Haba Soomo oo Tukado? Markaasuu Yidhi Haba
soomo oo Tukado'u Yeedha Eebaha oo ah inuu idinku Magacaabay Muslimiin Addoomada Eebow.
Al-Xajj (75-78).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo Mid Gaaraba Naxa-
riista.

1. Waxaa Dhab ahaan u Liibaanay
Mu'miniinta.

2. Ah kuwa Salaaddooda ku Khu-
shuuca.

3. Oo ah kuwa Hadalka Macno Darro
ka Jeedsada.

4. Oo ah kuwa Fala Zakada « bixiya ».

5. Oo ah kuwa Furuujtooda Ilaaliya.

6. Haweenkooda iyo waxay Hanatay
Gacantoodu mooyee, laguma Dagaalo
Taas.

7. Ruuxiise Doona waxaas wax ka
Soo Hadhay kuwaasu waa Xad Gud-
bayaal.

8. Waa kuwa Ammaanadooda iyo
Ballankooda Dhawra.

9. waana kuwa Salaadda Ilaaliya.

*»j?*

».%•>' Af-

461

Suurat Al-Mu'minuun

juz' i8 &mm

®mt&

10. Kuwaasu waa kuwa Dhaxli.

11. oo ah kuwa Dhaxli Firdowsa way-
na ku Dhexwaari.

Suuraddan waxaa lagu Magacaabaa Suuratul Mu'minuun, waxayna ku Billaabatay Liibaanta
Mu'miniinta ku Khushuuca Salaadda, oo Macna la'aantahadal ah-ka Jeedsada, oo Zakada Fala, oo iska
Dhawra waxaan Eebe u Xalaalayn, oo Amaanada iyo Ballankooda ilaaliya, Salaaddana ilaaliya, kuwaa-
suna waa uun kuwa Dhaxli Janada Fardowsa kuna Waari Dhexdeeda. Wana Taas Tilmaanta Dhabta ah
ee Ruuxa Mu'minka ah ee Mudan Liibaan iyo Jannada Eebe, waana Liibaan Aan wax lamid ah jirin.
Caa'isha Eebe ha ka raalli Noqdee waxaa la warsaday Dabeecaddii Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) waxayna Tidhi : Dabeecaddiisu waxay ahayd Quraanka, waxayna Akhriday
billowga Suuraddan tan iyo Aayadda Sagaalaad. Mana Qarsoona Wanaagga Salaadda, Bixinta Zakada,
ka Jeedsashada Hadal M acno Darro, ka Fogaanshaha Zinada, Ilaalinta Ammaanada iyo Ballanka iyo
Wanaagga ku Dadaalka. AJ-Mu'minuun (1-11).

12. Waxaan ka Abuuray Dadka wax
laga soo Soocay Dhoobo.

13. Markaasaan ka Yeellay Dhibic ku
Jirta meel Sugan.

14. Markaasaan ka Abuuray Dhi-
bicdii Calaqo kana Abuuray Calaqadii
Goosin, kana Abuuray Goosintii Lafo
oon Huwinnay Lafihii Hilib Mar-
kaasaan ka ahaysiinay Khalqi kale, wa-
xaa Khayr Badnaaday Eebaha Abuur-
kiisu Fiicanyahay.

15. Markaas Idinku Arrintaas ka Dib
waad Dhimanaysaan.

16. Markaas Maalinta Qiyaame Lay-
din soo Bixin.

17. Waxaana ku Abuuray Korkiinna
Toddobo Samo mana nihin mid Khal-
qiga Halmaansan.

^ ^i*l£&* <#S^*ffi^*fc- *-&

^^^j>]j^^^^^f

ct^ffic^fcj

Aayadahanna waxay Caddayn Dadka Asalkiisa iyo Sida Eebe u Abuuray una soo Mareen Abuur kala
Duwan, waxaana wayn oo Ammaan Muta Xumaanna ka Dheer Ilaaheenna Wanaajiya Abuurka, Mar-
kaas ka Dibna wuu Dilaa,wuxuuna soo Bixiyaa Maalinta Qiyaame, waana kan ahaysiiyey Korkooda
Toddobo Samo oon Halmaansaneyn Khalqiga. Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) wuxuu Yidhi : Eebe wuxuu ka Abuuray (Nabi) Aadam ka Soo qaad Dhulkoo Dhan,waxayna
ahaadeen Carruurtiisu sida Dhulka, Mid Cas, mid Cad mid Madow iyo mid u Dhexeeya iyo mid Fiican
iyo mid Xun iyo mid u Dhexeeya. Al-Mu'minuun (12-17).

18. Waxaan ka soo Dejinay Samada
Biyo Qiyaasan, waxaana Dejinay dhul-
ka inaan la Tagnana waan karraa.

462

Suurat Al-Mu'minuun

juz' i8 tmmm

mmm

19. Waxaana idinku Ahaysiinnay Bee-
ro Timir ah iyo Cinabyo oo Dhexdeeda
Khudaar Bad an i ku sugantahay ood
wax ka Cuntaan.

20. Iyo Geed ka Baxa Dhuur Siina oo
soo saarta Subag iyo Koosaar kuwa
Cuni.

21. Waxaa idiinku Sugnaaday Xoo-
laha Waano* waxaana idinka Waraa-
binnaa waxa Caloosheeda ku Sugan
waxaana idinku Sugan Manfaco ba-
dan, Xaggeedaadna wax ka Cuntaan.

22. Korkeeda iyo Markabka Korkiisa
yaana laydinku Xambaaraa.

23. Waxaan u Dirray (Nabi) Nuux
Qoomkiisii wuxuuna Yidhi Qoom-
kayow Caabuda Eebe idiinma sugnaa-
nin Ilaah ka soo Hadhaycmiyeydaan
dhawrsanayn.

24. Waxayna Dheheen Madaxdii
Gaalowday oo Qoomkiisa ahaa kanu
ma aha waxaan Dad idin la midah
ahayn, wuxuuna doonayaa inuu idinka
Fadilmo>Hadduu Doono Eebe wuxuu
soo Dejinlahaa Malaa'ig, manaan ka
Maqlin Arrintan Aabayaalkanagii Ho-
reeyey.

25. Ma aha waxaan Nin Waalan
ahayn ee Suga Tan iyo Muddo, Gee-
rida.

b*if\ y "%'

k *»^y^v£^\$>^

U ij&fj^fj^j

\^JC*>te*-

Waxaa Awoodda Eebe iyo Qudradiisa ka mid ah Roobka uu Samada ka keeno markaas Dhulka ku
Kaydiyo Hadduu Doono uu kaxayn karo, kuna soo Bixiyo Beero wax laga Cuno, sida Geedka Subagga
leh ee Siina oo kale, Xoolahana Eebaa inoogu Nicmeeyey, Aayadaha kalena waxay ka warrami Nabi
Nuux iyo Qoomkiisii, iyo Siday u Beeniyeen, wax badan yuuna Quraanku ka Qisooday waxaase Muhiim
ah in laga Leexdo Jidka kuwa Xun lana Raaco Xaqa iyo Wanaagga. Al-Mu'minuun (18-25).

26. Wuxuu yidhi Eebow iiga Gargaar
Beenintooda.

27. Waxaana u waxyoonay ku Samee
Doon Ilaalintanada iyo Waxyiganaga,

'•^-^-J3 L^bcdWU^W^[lX-^^lj

463

Suurat Al-Mu'minuun

juz' is cmam

<%mm

markuu yimaado Amarkanagu oo Bur-
qado Tanuurku,Gali Doonta Nooc
kastaba Labo Labo iyo Ehelkaaga Cid-
dii Hadal u Hor maray (Halaag) moo-
yee oo ka mid ah Haygulana Hadlin
(Xaalka) kuwa Dulmiga falay iyaga
waa la Maanshayne.

28. Markaad ICorto Adiga iyo inta ku-
la Jirta Doonta waxaad Dhahdaan Ma-
had Eebaa iska leh ah kan iga koriyey
Qoomka Daalimiinta ah.

29. Waxaadna Dhahdaa Eebow I daji
Guri la Barakeeyey Adaa u Khayrroon
Dejiyee.

30. Arrintaasna waxaa ku Sugan Aa-
yaad waxaana nahay kuwo wax Im-
tixaama.

\"*

S'S W

!P^^^ti4^^^J(i4A4^^^^

t'*z

Wuxuuna ku Dhammaaday Xaalkii kuwaas in Biyo lagu Halaagay, Eebana koriyey Nabi Nuux iyo Intii
Rumaysay, taasina waa Sunada Eebe iyo Imtixaamkiisa, Qisaduna waxay aad ugu Faah Faahsantahay
Suuradda Huud, waxayna ku Tusin Lagdanka Xaqa iyo Xumaanta'Tan iyo Waqtigii Nabi Nuux iyo
inaan la waayeyn Xaqdiidayaal Xumaanta Jecel oo Wanaagga Neceb, waxaase Hadhi Wanaagga iyo
Khayrka'Waxaana Tagi Xumaanta iyo Gaalimada iyo Kibirka. Al-Mu'minuun (26-30).

31. Markaasaan ahaysiinay Gadaa-
shood Qarni kale.

32. Waxaana u Dirray Dhexdooda
Rasuul ka mid ah Caabuda Eebe idiin-
ma sugna Ilaah Eebe ka soo Hadhay ee
Miyeydaan Dhawrsanayn.

33. waxay Dheheen Madaxdii Qoom-
kiisa ee ah kuwii Gaaloobay oo Bee-
niyey la Kulanka Aakhiro oon ugu
Raaxaynay Nolosha Dhaw, kani ma
aha waxaan Dad idinla mid ahayn Cu-
nina waxaad Cunaysaan,Cabbina wa-
xaad Cabbaysaan.

34. Haddaad Adeecdaan Dad
mid ah idinku waa Khasaarteen.

idila

35. ma wuxuu idiin Yaboohi Mar-
kaad Dhimataan ood Noqotaan Cairo
iyo Lafo in laydin soo Bixin.

^*^ " < \'f< ' •'? \\' *z*

464

Suurat Al-Mu'minuun

juz< is mmm

®m&

36. Waa Fogtahay oo Fogtahay waxa
laydinku Goodin.

37. Ma aha waxaan Noloshanada
Adduunyo ahayn, waanu Dhiman
(Qaar) oonnu Noolaan (Qaar) kuwa la
soo Bixinna ma Nihin.

38. Mana aha waxaan Nin ku Been
Abuurtay Eebe ahayn, mana nihin ku-
wo u Rumeyn.

39. Wuxuuna yidhi Eebow iiga Gar-
gaar Beenintooda.

40. Wuxuu yidhi Eebe Mudda Yar ka
Dib yey ahaan kuwo Nidaamooda*.

41. Waxaana ku Qabatay si Xaq ah
Qaylo waxaana ka yeellay Daadxoor ee
Fagaansho Haw Sugnaado Daa-
limiinta.

Nabi Nuux Gadaashiis wuxuu Eebe Diray Rasuullo kale, waxaana beeniyey qoomkoodii iyagoo Sheegi
inay la mid yihiin una Noolyihiin siday u Nool yihiin, oy Diideenna soo Bixinta iyo Qiyaamada, Nabigu-
na ay Xumaan ku Sheegeen'wuxuuse Beryaye Eebe' waxaana ku Dhacay Gaaladii Halaag, taasina waa
Abaalka Gaalada Xaqa Diida ee Daalimiinta ah, oo ku Dambayn Qoomamo iyo Khasaare. AJ-
Mu'minuun (31-41).
* Shallaaya (dib u eegaha).

42. Markaasaan Ahaysiinay Gadaa-
shood Quruumo kale.

43. Kamana hor marto Ummadi
Ajasheeda (Waqtigeeda) kamana Dib
marto.

44. Markaasaan Diray Rasuullada-
nadii oo Israacsan markastooy Ummad
u Yimaaddo Rasuulkoodu waybee-
niyaan, waxaana Raacsiinay Qaarkood
Qaar (Halaag) waxaana ka yeelay Shee-
ko Fogaanshaana u Sugnaaday Qoo-
maan (Xaqa) Rumeyn.

45. Markaasaan la Diray (Nabi)
Muuse iyo Walaalkiis Haaruun Aayad-
kanagii iyo Xujo Cad.

\ <^>>ixJjL^lfU-l ^jA&^yJjfc*

5P &j&y£5tyu^<i*j>*j

465

Suurat Al-Mu'minuun

Juz 4 18 i£@B)'M

%mm

46. Xagga Fircoon iyo Jameecadiisii
(yaana u dirray) wayna is kibriyeen
waxayna ahaayeen Qoom is korray-
siiya.

47. waxayna dheheen ma waxaanu u
rumayn Labo mux oo nala mid ah
Qoomkooduna anaga na Caabudo.

48. Wayna Beeniyeen waxayna Noq-
deen kuwo la Halaagay.

49. Waxaana Siinay (Nabi) Muuse
Kitaabka inay Hanuunaan.

50. Waxaana ka yeellay ina Mar-
yamna iyo Hooyadiis Aayad waxaana

u Dunnay Meel sare oo Sugnaansho iyo
Biyo Socda leh.

Markaas ka Dibna waxaa Yimid Quruumo kale, oo midna ayna ka hor mari karin kana dib mari karin
Waqtigeeda, waxaana loo soo Diray Rasuulllo si is raacsan,oo mar kasta la beenin jiray, waase laCiqaa-
bay Beeniyayaashii, markaasaa Eebe Diray Nabi Muuse iyo Haaruun'wixii Dhexmaray isaga iyo Fir-
coonna wax badan yuu Quraanku ka warramay waase in lawaano Qaato.
Sidoo kale Nabi Ciise iyo Hooyadiisna waa in lagu Waano qaato. Al-Mu'minuun (42-50).

51. Rasuullow ka Cuna Xalaa-
sha,Falana Wanaag,Anigu waxaad
Falaysan waan Ogahaye.

52. Tanna waa Umaddiinii (Diinta)
umad (Diin) kaliya anna waxaan ahay
Eebihiin ee iga Dhawrsada.

53. Waxayse u kala Goosteen Amar-
kooda Dhexdooda Kooxo,Xisbi kas-
tana waxa Agtooda ah yey ku Farax-
sanyihiin.

54. ee Isagaga Tag Halmaanshahooda
Dhexdiisa Tan iyo Muddo.

55. ma waxay u Malayn waxaannu
Siin oo Xoolo iyo Caruur ah.

56. Inaanu u soo Hormarinay Khay-
raad wax ma Oga.

57. kuwa uun Ka Cabsada Eebahood
ka Yaabid.

: £f*V&h\

466

Suurat Al-Mu'minuun

Juz' 18 &&&

®m&

58. kuwa uun Aayaadka Eebahood
Rumeeya.

59. kuwa uun Eebahood aan la Wa-
daajinin.

60. kuwa Bixin waxa la Siiyay Iya-
dooy ka Cabsan Quluubtoodu inay
Xagga Eebe u Noqon.

6 1 . Kuwaasaa u deg degi Khayraadka
una Hormarinay.

%$ o&Si pit; c^li >Jb yjl\j

Eebe wuxuu Faray Nabiyada Inay Cunaan Xalaasha Wanaagna Falaan, wayna Fuliyeen wixii la Faray,
Tan kale Xaqu waa mid'Eebana waa Mid kaliya'mana Haboona in la kala Tago ama lays Khilaafo, mana
aha Xoolaha iyo Caruurta la Siin Gaalada Khayr loo soo Dedejiyey, ee kuwa Eebe ka Yaaba, ee Rumeeya
Aayaadkiisa een u Shariig yeelin, ee wax Bixiya iyagoo ka Cabsan Inay Eebe u Noqon Kuwaasaa
Khayrka loo soo Dedejin'una hor mara.Caa'isha Eebe ha ka Raalli Noqdee, waxay warsatay Nabiga
(Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) in kuwa Cabsan Ay Yihiin: kuwa Xada, Sinaysta, oo
Khamro Cabba, wuxuuna yidhi : Ma aha Kuwaas, ee waa kuwa Tukada, Sooma oo Zadaqaysta,
Haddana Cabsan (Imaam Axmed). Al-Mu'minuun (51-61).

62. kuma Mashaqayno Naf waxayna
karin,Agtanadana waxaa ah Kitaab ku
Hadli Xaq, lamana Dulmiyo Iyagana.

63. waxayse kaga Sugantahay Qu-
luubtoodu Halmaansho Xagga Kaa-
s,waxayna Leeyihiin Camallo Kaas ka
Duwan (oo Xun) oy iyagu u Carnal Fa-
ll.

64. Markaanse ku Qabanno Ku-
wooda Nicmaysan Cadaab Markaasay
Qaylyaan.

65. (Waxaana la Dhihi) ha Qaylyina
Maanta Jdinku Xagganaga Laydiin ka-
ma Gargaaree.

yy*s '*> y »"£*>,

Tp >l^^Iil jl«J Jj \*f?Jo>\> Jii.1 1 3l^5>-

\^M^^0'^-i

66. Waxay ahayd Aayaadkeygii Tii la-
gu Akhriyo Korkiinna waxaadse ahay-
deen kuwa Cidhibtiinna Dib ugu noqda
(Xaqa Diida).

^SiA fa^&3 Szk^ JJijU oJdJj

67. Idinkoo isku Kibrin Quraanka
(ama Kacbada iyo Nabiga) Caway-
simina idinkoo Hadal Xun.

467

Suurat Al-Mu'minuun

Juz* 18 £~€S!P

m$m

68. Miyeyna Fiirinin Quraanka,mise
waxaa u Yimid Waxaan U imaanin
Aabayaalkoodii hore.

69. Mise waxayna Aqoonin Ra-
suulkooda oo ay Diidi.

70. Mise waxay Dhihi waa Waalan-
yahay, wuxuuse Ula Yimid Xaq Badan-
koodse Xaqay Nici.

Aayadahanna wuxuu Eebe ku Sheegay inuusan Cidna'ku Mashaqayn waxayna karin, Eeba Agtiisana
yahay Kitaab Xaq ku hadli'Cid la Dulminna ayna jirin, Gaaladuse way Halmaansanyihiin Xaalkaas,
waxayna leeyihiin Shaqooyin kale, markase kuwooda Raaxaysan Kado Lagu qabto markaasay Eebe u
Qaylyaan, mase Habboona inay Qaylyaan'llleen horay Xaqa u diideene, una Gaaloobeene, Isla wayni iyo
Kibirna ku Darsadeene, Miyeynase Fiirinin Quraanka, mise waxaa u Yimid waxaan u Imaan Aabayaal-
koodii Hore, Miyeynase Aqoonin Rasuulkooda oo Saasay ku Diidi, Mise Waalli bay ku Sheegi, Dhabtuse
waa inuu Xaq ula Yimid'iyana ay Xaqa Diidi. Jacfar iyo Abuu sufyaana waa kuwii u Caddeeyey Najaashi
iyo Hiriqle inay Yaqaanaan Nabiga Runtiisa, Ammaanadiisa iyo Nasabkiisaba. Taasina waxay ku Tusin
in Cidda Xaqa u Yeedhi tahay mid lagu Yaqaan Sharaf iyo Amaano. Al-Mu'minuun (62-70).

71 . Hadduu Raaco Xaqu Hawadooda
waxaa Fasaadi Lahaa Samooyinka iyo
Dhulka iyo waxa u Dhaxeeya, wa-
xaanse Siinay Quraanka wayse ka Jeed-
san quraanka.

72. Mise waxaad warsan Kharaj (u
Juuro) Ajirka Eebahaabaa Khayr
Roon,waana kan u Khayr Badan Ar-
zaaqe.

73. Adiguna waxaad ugu Yeedhi Jid
Toosan.

74. Kuwa aan Rumeyn Aakhirona
Jidka way ka lilan.

%^'>-

£aj*

*j>\
&>.">'

75. Haddaan u Naxariisanno oon ka
Faydno waxa haya oo Dhib ah waxay
ku Madax Taagi Xumaantooda iyagoo
ku Indho la\

76. Waxaannu ku Qabanay Ca-
daab umana ayan Hogaansamin
«Dulloobin» Eebahood umana Khu-
shuucin.

^y\yb^\&<^\Jd\jpf'> \>-\jjSj

Oil Q>€/^ a -i^*J

468

Suurat Al-Mu'minuun

Juz' 18 ^1S3P

®m&

11. Markaan ku Furro Korkooda Ca-
daab Daran markaasay Quustaan.

Quraanka iyo Xaqa Eebaa soo Dejiyey, mana raacayo Hawadooda iyo Siday Rabaan ee wuxuu ku Socon
Jidka Toosan ee Habboon, haddii kale waxaa Fasaadi Cirka, Dhulka iyo waxa ku Dhex sugan, Wuxuuna
Eebe soo Dejiyey Quraan Sharaf leh oy Gaaladuna ka Jeedsan, Nabiguna wax Ujuura ah ma warsado,
Illeen Ajriga Eebaa Khayr Roone, wuxuuse Nabigu ugu Yeedhi Jidka Toosan, kuwaan Rumayn
Aakhirana Jidka way ka Leexdaan, hadduu Eebe u Naxariisto oo ka Faydo Dhibna waxay ku Sii Madax
Taagaan Xumaanta, Eebana wuu Imtixaamaa mase u Khushuucaan inta ay ka Arkaan Albaab Cadaab
Daran oy Markaas Quustaan'Saasuuna Quraanku iyo Nabigu ugu Yeedhi Xaqa iyo Jidka Toosan'Dadka
Qaarkiina u Diidi. siduu Nabigu Yidhi : (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Xadiith
Macnihiisu yahay: Waxaan Idin hayaa Guntiga oo Dabka Idin ka Celin'ldinkuna isku Tuuraysaan
Waxayna u Dhawdahay inaan idin sii Daayo, waxaana layga Celin Doonaa Dad markaan Dhaho Eebow
waa umadayda yaa la Dhihi ma Ogid waxay Sameeyeen Gadaashaa, Dib bay U noqdeen, (Gaaloobeen)
waana taas Dib u noqoshada Dhabta ah. Al-Mu'minuun (71-77).

78. Eebe waa kan idiin Yeelay Maqal-
ka, iyo Araga iyo Quluubta wax Yar
baadna ku Shugriyeysaan (Eebe).

79. Eebe waa Kan idinka Abuuray
Dhulka Xagiisaana laydiin soo Celina.

80. Eebe waa Kan wax Noolee-
ya,waxna Dila wuxuuna Leeyahay
Iskhilaafka (Kala Duwanaanta) Ha-
beenka iyo Maalinta ee Miyeydaan
Wax kasayn.

81. Waxayse Dheheen wax la mid ah
waxay Dhaheen kuwii hore (Gaaladii).

82. Waxay Dheheen Ma Markaan
Dhimanno oon Noqonno Carro iyo
Lafo Miyaa Anaga nala soo Bixin.

83. Waa Naloo Yaboohay Aaba-
yaalkanno kan (Soo Bixinta) horay ma-
na aha kani waxaaan warkii hore
ahayn.

84. Waxaad Dhahdaa yaa leh Dhulka
iyo waxa ku sugan haddaad wax Ogti-
hiin.

85. Waxay Odhan Eebe, waxaad
Dhahdaa Miyeydaan wax Xusuu-
sanayn.

U^o]j3^Ui*bjoLj^bj£jju!

469

Suurat Al-Mu'minuun

juz' i8 mmm

t&mm

86. Dheh waayo Eebaha Samooyinka
Todobada ah iyo Eebaha Carshiga
Wayn.

87. Waxay Odhan Eebe, Dheh Miyey-
daan Dhawrsanayn.

88. Dheh Yey yaddiisa* ku Jirtaa
Xukunka wax kasta, oo wax Magan
Gahya, isna aan wax laga Magan gali-
nayn, Haddaad wax Ogtihiin.

89. Waxay Odhan Eebe, Dheh Xaggee
Laydiin Sixri.

90. Waxaanse Siinay Xaq waana Bee-
naalayaal.

♦r > < ^ •*

[AAj •/'--•'*

*'*'*%

Eebaa Dadka ugu Nicmeeyey Maqalka, Aragga, Caqliga iyo Nicmooyinka kale si ay ugu Mahdiyaan,
Wanaagana ugu Dhaqmaan, Isagaana Abuura, oo Dila oo Noolayn, wax walbana Awoodiisa ku Jiraa,
Dadkana soo Kulmin, Xukunka Dhulka, Cirka, Carshiga, wax kasta iyo Magan Galintaba isagaa leh,
wax Dhibi ama wax u Tara ama Magan galinna ma Jiro, Sidaasayna Waajib u Tahay in si Dhab ah loo
Caabudo looguna Dhaqmo Sharcigiisa iyo quraankiisa. Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi : Xaalka Eebe waa ka wayn yahay Sidaas'Carshigiisu wuxuu ku Yahay
Sidaas, wuxuu Ishaaray Gacantiisa sida Qubad. Al-Mu'minuun (78-90).

* gacantiisa (dib u eegaha).

91. Ma yeelan Eebe Ilmo,mana aha
Miciisa Ilaah (kale) Illeen markaas wuu
la Tagi lahaa Ilaah walba wuxuu Abuu-
ray,wuxuuna ka Kormari lahaa (Ad-
kaan lahaa) Qaarkood Qaar, waxaa ka
Nasahan Eebe waxay ku Tilmaami.

92. Waa Ogaha waxa Maqan iyo wa-
xa Jooga,wuuna ka Sarreeyaa waxay la
Wadaajin.

93. Waxaad Dhahdaa Eebow Had-
daad i Tusiso waxa Looyaboohay.

94. Eebow hayga Yeelin Qoomka
Daalimiinta ah.

95. Annaguna inaan ku Tusinno wa-
xaan u Yaboohnay waan Karraa.

96. ee Raaci (Dhaafso) Tan Wanaag-
san Midda Xun Anagaa og Waxay Til-
maamiye (Sheegi).

•> ^mTI' K

, 4y,

tf£h y^ *' -V "^1*1 * * i-

j&fe&^O

ir*\ y^ ' I

470

Suurat Al-Mu'minuun

juz' i8 immm

®mm

97. Waxaadna Dhahdaa Eebow wa-
xaan kaa Magangalay Waswaaska Sha-
yaadiinta.

98. Waxaana kaa Magan Gali Eebow
inay ii Yimaadaan Shayaadiintu.

99. Markuu u Yimaaddo Midkood
(Gaalada) Mawdku wuxuu Dhihi Ee-
bow I celiya.

100. Waxaan u Dhawahay inaan Falo
Wanaage waxaan ka Tagay, saas ma
aha ee waa Hadal uu iska Yidhi Gadaa-
shoodana waxaa ah Barzakh,tan iyo
Maalinta la Soo Bixin.

Eebe Ilmo ma leh Umana Baahna, Ilaah kalena lama Jiro oo Mid Walba wuxuu Qaadan lahaa wuxuu
Abuuray, Midbaana midka kale ka Sarreyn lahaa, waana ka Nazahanyahay Eebe waxaas, wax walbana
waa Ogyahay, Eebana waa karaa Ciqaabtooda, waana in Eebe la Warsado inuusan Daalimiinta kala mid
Dhigin Siduu Nabiga Faray, Xumaantana waa in Wanaag Lagu Badalaa, Shaydaankana Eebe laga
Magan Galo, si aan marka la Dhiman Loo Calaa Calin Celinna loo Warsanin Si Carnal Fiican loo Falo.
Al-Mu'minuun (91-100).

101 . Marka la Afuufo Suurka ma Jiro
Nasab Dhexdooda Maalintaas,waxna
isma Warsadaan.

102. Ciddayse Cuslaato Miisaankiisu
(Wanaagga) kuwaasi waa kuwa uun
Liibaanay.

103. Ciddayse Fududaato Miisaan-
kiisu kuwaasi waa kuwa Khasaariyey
Naftooda Jahannamayna ku Waari.

1 04. Waxaana Gubi Wajigooda Naar-
ta iyagoo Waji diiran.

105. (Waxaa lagu Dhihi) Miyeyna
ahayn Aayaadkanagu kuwa lagu Akh-
riyo Korkiinna ood Beenin Jirteen.

106. Waxay Dhahaan Eebow waxaa
naga Adkaatay Xumaantanadii, wa-
xaana ahayn Qaar Dhunsan.

107. Eebow naga Bixi Xaggeeda Had-
daan u Noqonana Anagaa Daalimiin
ah.

^t ^ \ r"' <y

471

Suurat Al-Mu'minuun

juz' i8 iZm@B

mmm,

108. Wuxuu Dhahaa Eebe ku Fogaa-
da Dhexdeeda Idinkoo (Dullaysan) ha-
na Ila Hadlina.

109. Waxaa Jirtay in Koox ka mid ah
Addoomadayda ay Dhahaan Eebow
waan Rumaynay Xaqa ee noo Dhaaf
noona Naxariiso Adaa Naxariiste u
Khayr Roone.

1 10. Waxaadse ka Yeelateen Jees jees
intay idinka Halmaansiiyaan Xuskayga
ood kuna Qoslayseen.

111. Waan ka Abaal marinay Maanta
Samirkoodii Dartiis, iyaga unbaana
Liibaanay.

\^ojyLM\pJ>

Qiyaamada, Miisaanka, Janada, Naarta iyo Abaal marintaba wax badan yuu Quraanku soo Cel
Celiyey'waxaase loo Baahan yahay Waano Qaadasho.

Waxbana uma Taro Gaalo Calaacal Maalintaa mar Hadday Beenin Jireen Quraanka'kuna Jees jeesi
Jireeo Mu'miniinta, kuna Qosli Jireen, Kuwaasoo Wanaag lagu Abaal Marin Maalintaas Liibaanina.
Waxayna Caddayn Aayaddu Inaan Nasab iyo Qaraabo wax tarayn Qiyaamada ee Wanaag iyo Xaq
Rumayn uun wax Tari iyo toosni Dhab ah. Al-Mu'minuun (101-1 1 1).

112. Wuxuuna Dhihi Eebe imisa Sa-
naad ku Nagaateen Dhulka.

113. Waxayna Odhan waxaan ku Na-
gaanay Maalin ama Maalin Qaarkeed,
warsada kuwa wax tiriya«Malaa'igta».

114. Wuxuu Yidhi Maydaan Nagaa-
nin wax Yar Mooyee Haddaad wax
Ogtihiin.

115. ma Waxaad u Malayseen inaan
Idiin Abuuray Ciyaar oon idinka Xag-
ganaga loo soo Celinayn.

116. Waxaa Sarreeya Eebaha Xaa-
kimka Xaqa ah llaah aan isaga ahayna
ma jiro Waana Eebaha Carshiga
Sharafta leh.

117. Ciddii Caabudda Eebe la Jirkiisa
llaah kale oon Xujo lahayn Xisaabtiisu
waa uun Eebe Agtiisa, mana Liibaanto
Gaalo.

'SS > *y SS

472

Suurat An-Nuur

juz* i8 tmmm

jz^m

118. Waxaad Dhahdaa Eebow Dhaaf
oo Naxariiso adaa Naxariiste u Khayr
Roone.

Gaalada Xisaabtu way ka Lumi Qiyaamada, mana Gartaan intay Adduunka ku Noolaayeen, waxayse
Sheegi inay Maalin ama Maalin Badhkeed ku Noolaayeen Iyagooy la Yaraatay dhibka Dartiis, Wax yar
bayse ku Noolaayeen hadday Garan, Dadkana Ciyaar looma Abuurin, Waxaana Sarreeya Eebaha
Xaakimka Xaqa ah, ee Carshiga Sharafta leh iska leh, Ciddii Caabuda oo Xumaan iyo Gaalimo ku
Raacda wax kale Eebe la Jirkiisa Eebaa Xisaabin'Gaalana ma Liibaanaan, Dambi Dhaaf iyo Naxariisna
Eebaa leh oo hanta. Al-Mu'minuun (1 12-1 18).

Magaca Eebe Yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Naxa-
riista.

1 . (Tani) waa Suurad aan Soo Dejinay
oo Faralnay (wax ku Caddaynay) kuna
soo Dejinay Dhexdeeda Aayaad Cad
Cad inaad wax Xusuusataan (waano
qaada Taan)

2. Zaaniyadda (Haween) iyo Zaaniga
(Ragga) Garaaca mid kastoo ka mid ah
Boqol Garaac yeyna Idiin Qabanin Xa-
gooda Naxariis Diinta Eebe Dhex-
deeda Haddaad Tihiin kuwa Rumeeyey
Eebe iyo Maalinta Dambe (Qiyaa-
mada) nana Joogo Garaacooda Koox
ka Mid ah Mu'miniinta.

3. Zaani ma Guursado waxaan Zaani -
yad ahayn, ama Gaal, Zaaniyadna ma
Guursato waxaan Zaani ahayn ama
Gaal, waana laga Reebay Arrintaas
Mu'miniinta.

4. Kuwa (Zino) ku Gana (Sheega)
Haweenka Dhawrsoon oon Afar Ma-
rag ah keenin Garaaca Siddeetan
Garaacood,hana ka Aqbalina Marag
Waligood,kuwaasina waa uun Faa-
siqiin.

v#M,

473

Suurat An-Nuur

juz' i8 %mw

5. Marka laga Reebo kuwa Toobad
Keena intaas ka Dib oo Wanaa-
jiya,Eebana waa (Dambi) Dhaafe Na-
xariista.

Suuraddan waa Suurad wayn, wax badanna ka waranta Aadaabta lslaamka, oyna Haboontahay in la
Fahmo, waxayna ku Billaabatay in Eebe soo Dejiyey kuna Cadeeyay Aayaad, waxaa ku Xiga Ciddii Zino
la Timaadda Rag iyo Haweenba oon horay wax u Guursan in lala Dhaco Boqol Ulood, oon loona Nixin,
Maragna loo Yeelo, iyo in Dadka Xun Xun Iyagu isku Haboonyihiin oo Zaani iyo Gaal uu Guursan mid
la Mid ah' lagan a Reebay Mu'miniinta,Gaalada Kitaabka leh waa laga Hadlay Wayna Bannaanyihiin
guurka Haweenkoodu, Tan kale Ciddii Qadafta Ruux Dhawrsoon kuna Sheegta Zino Afar Marag la'aan
waa In lala Dhaco Siddeetan Ulood 'lagana Aqbalin Marag Waligiis'Ciddii Toobad keenta oo Wanaagsa-
naata Mooyee, waxayna ku Tusin Xumida Zinada, Dhawridda Sharafta Muslimka iyo Wanaagga Diinta
lslaamka. An-Nuur (1-5).

6. Kuwa Qadfa (Zino ku Sheega)
Haweenkooda oon Marag aan Naf-
tooda ahayn Lahayn midkood Marag-
giisu waa inuu ku Marag Kaco Dhaarta
Afar Dhaarood Eebe inuu Run Sheegi

7. Tan Shanaad waa inuu ku Dhaarto
in Lacanadda Eebe ku Dhacdo hadduu
Beenaale yahay.

8. Waxaa Ka rida Iyadana Ciqaabta
inay ku Dhaarato Afar Dhaarood inuu
Beenaale yahay.

9. Tan Shanaadna waxay ku Dhaaran
in Cadhada Eebe ku Dhacdo hadduu
Run Sheegi.

10. Hadduuna Jirin Fadliga Eebe iyo
Naxariistiisa Korkiinna oosan ahayn
Toobad Aqbal Badane Falsan « Waxaa
Beenaalaha ku Dhici lahaa Cadaab Da-
ran ».

Sidoo kale Ninkii Haweenaydiisa Zino ku Sheega waxaa Garaacidda ka Reebi inuu shan Goor Eebe ku
Dhaarto inuu Run Sheegi, iyana waxay Dhaaran Shan jeer inuu Been Sheegi, ka dibna way kala Furmi,
waxaana loo Yaqaanaa Licaan. Diinta Islaamkuna waa diin Sharaf iyo Naxariis, Doonina mayso inay
Cidaan wax ku Caddayn Ceebayso, hase yeeshee uma Dul Qaadato waxa Sharafta Dhaawaca'sida ku
Sheega Zinada iyo wax la Mid ah, Mase Fududa in Dadka lagu Sheego waxaan jirin oon Caddayn, waxaa
Xadiith ku sugnaatay : Seddex Eebaa ka Xarrimay Jannada, Midka Khayaamada Sameeya, Kan Caasiya
Waalidka, iyo kan Ehelkiisa ku Suga Xumaanta. Tan kale ma Banaana in Been lagu Dhaarto'waxayna ka
mid tahay waxyaalaha Dadka Naarta Galiya, Saas darteed Zino Hawdhawaan, Cidna Zino ha ku Sheegin
Adoon Hubin, Dhabtana Indhaha ka Qabsan, Xuduuda Diinta iyo lslaamka Ilaahi, Wanaaga ku Dadaal,
Xumaanna ka Dadaal. An-Nuur (6-10).

474

Suurat An-Nuur

Juz' 18 %$&}B

i&^m

11. Kuwa la Yimid Been Abuurka
(Qadafka Caasho) waa Koox Idinka
mid ah, How Malaynina inay Shar Idiin
tahay, waxayse idiin tahay Khayr,Qof
kasta oo ka Mid ahna waxaa u Sug-
naaday wuxuu kasban oo Dambi ah
midka Qaatay Waynanka Arintana oo
ka mid ah wuxuu Mudan Cadaab weyn
(Ibnu Salool).

12. Maxaydaan Markaad Maqasheen
Xaalka (Qadafka) ayna ugu malayn
Mu'miniinta ragga iyo Haween Naf-
tooda Khayr, oyna u Dhihin Kaasi waa
Been Abuur Cad.

13. Mayse u Keenaan Korkiisa Afar
Marag,Haddayna keenin Marag ku-
waasu Eebe Agtiisa waxay ku Yihiin
Beenaalayaal.

14. Hadduuse Jirin Fadliga Eebe ee
Korkiinna iyo Naxariistiisa Adduun
iyo Aakhiraba waxaa Idin Taaban la-
haa waxaad Dhexgasheen Dartiis Ca-
daab weyn.

1 5 . Markaad kula kulmaysaan Qadaf-
ka Carrabkiinna oo ku Dhahaysaan
Afkiinna waxaydaan Ogayn, una
Malaynaysaan wax Fudud Isagoo Eebe
Agtiisa ku wayn.

]^i ^li^^CxI A^a* d&i \jX>ri*&\

» ».'*

5p*y?^

\J£>

Aayadahan waxay soo Degeen markay Munaafiqiintu Isku Dayeen inay Dhaawacaan Sharafta Sayido
Caa'isha Bintu Abii Bakar, ahaydna Haweeneeydii Nabiga (Naxariis iyo NabadgaJyo Eebe korkiisa ha
yeelee) Waxaana Arrintaas Hogaaminayay Munaafiqii Waynaa Cabdullaahi Binu Ubayi Binu Salool,
Haseyeeshee wuu ku Khasaaray Adduun iyo Aakhiraba, Eebaana ku soo Dejiyey Quraan ka Ban yeeli
Caa'isha waxaa soo kale, Mu'miniintuna fan inay ka Fogaadaan Maqalka Beentaas oo kale, Wanaagana
ku Dadaalaan. An-Nuur (11-15).

16. Markaad Maqasheen Maad
Dhahdaan Nooma Habboona Inaan
ku Haddallo kan, Eebaa Nasahan ee
kan (Qadafka) waa Been Abuur wayn.

17. wuu idinka Waanin Eebe inaad u
Noqotaan Isagoo kale Waligeed Had-
daad Tihiin Mu'miniin.

>V&

475

Suurat An-Nuur

Juz' 18 ^ISHP

^UJI%£

18. Wuxuuna idiin Caddayn Eebe Aa-
yaadkiisa, Eebana waa Oge Falsan.

19. Kuwa Jecel inay ku Faafto Xu-
maantu KuwaRumeeyey(Xaqa)waxaa
u SugnaadayCadaabdaran Adduun iyo
Aakhiraba, Eebena waa Ogyahay idin-
kuna ma Ogidin.

20. Hadduuna jirin Fadliga Eebe ee
Korkiina iyo Naxariistiisa iyo in Eebe
yahay Naxariis badane Ilaaliya, (Wa-
xaa ahaan lahaa wax kale).

2 1 . Kuwa (Xaqa) Rumeeyow ha Raa-
cina Tallaabooyinka (camalka) Shay-
daanka Ciddii Raacda Tallaabooyinka
Shaydaanka Isagu wuxuu Faraa Xu-
maanta iyo waxa la Naco, Hadduusan
jirin Fadliga Eebe ee Korkiinna iyo
Naxariistiisa ma Daahirineen Ruux
idinka Mid ah Waligeed,Laakiin Eebaa
Daahiriya Cidduu Doono, Eebana waa
Maqle Og.

,'.'{~'y »'•" ~>s A' ''\\ *'^A'

Kuma Haboona Mu'miniintu inay Waxaa soo kale ku Hadlaan, ee waa inay Dhahaan Eebaa Nasahane
waa been Abuurasho Wayn, waana inay Qaataan waanada Eebe. Tan kale kuwa Jecel inay Xumaantu ku
Faafto Mu'miniinta waa kuwo Ciqaab Mudan Adduun iyo Aakhiraba, waana in Laga Fogaado lagana
Digtoonaado Shaydaan iyo Jidkiisa, Illeen Xumaan umbuu Fariye.

Caalamkuna wuxuu ku Dhisanyahay Fadliga Eebe iyo Naxariistiisa Cid Wanaagsanaana ma jiro Naxa-
riista Eebe la'aanteed. Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi:
Ruuxu Wuxuu ku Hadlaa Kalimo Cadho Eebe ah oosan Ogayn intay Gaadhi Uguna Hooban Naarta
Darteed wax ka Fog Cirka iyo Dhulka Dhexdooda. (Waa Saxiis). An-Nuur (16-21).

22. Yeyna ku Dhaaranin kuwa Fad-
liga (Dheeraadka) leh iyo Hodanimada
inayan wax siinayn Qaraabada, Masaa-
kiinta iyo kuwa ku Hijrooda Jidka
Eebe, hana iska Cafiyaan hana Saa-
maxeen, miyeydaan Jeclayn inuu idiin
Dhaafo Eebe, Ilaahayna waa Dhaafe
Naxariista.

23. Kuwa Gana «Qadfa» Haweenka
Dhawrsoon ee Halmaansan (Xu-
maanta) ee Mu'minaadka ah waa La
Lacnaday Adduun iyo Aakhiraba, wa-
xayna Mudan Cadaab Weyn.

~> \

'fJf$&fl&0~%Qji\$J

476

Suurat An-Nuur

juz* i8 tmrnm

&$m

24. Maalinta Ay ku Marag-kici
Carrabadoodu, Gacmahoodu, iyo
Lugahoodu waxay Camalfaleen.

25. Maalintaas wuxuu u oofin Eebe
Abaal Marintooda Sugan,waxayna
Ogaan in Eebe Yahay Xaqa Cad (Su-
gan).

26. Haweenka iyo Hadalka Xunba
wuxuu u Sugnaaday Nimanka Xun,
kuwa Xunna waxay u sugnaadeen ku-
wa Xun, Kuwa Wanaagsanna waxay u
sugnaadeen Kuwa Wanaagsan, ku-
waasna (Caa'isha iyo Ehelkeedu) waa
Ka Ban (Dheeryihiin) waxay Sheegi,
waxayna Mudan Dambi Dhaaf iyo Riz-
qi Sharaf leh (Janno).

Waxaa Jiray Nin Sayid Abuu Bakar Qaraabo u ahaa lana Noolaa oo wax yar ku Hadlay Arrintii
Caa'isha, Markaas Abuu Bakar Eryay kana Joojiyey Kaalmadii, markaas Eebe ku Yar Canaantay Abuu
Bakar Xaalkaas, markaas uu soo Celiyey. Aayadaha kalana waxay ka Warrami in Haweenka Sharafta leh
ee Dhawrsoon ee Xaqa Raacay kuwa Ceebeeya ay la Kulmi Lacnad iyo Cadaab wayn Aakhiro iyo
Addunba oy kuna Marag furi Xubnahoodu'Lana Abaal Marin ayna Ogaan in Eebe Xaq Sugan Yahay,
Illeen Xumaan Waxaa Muta kuwa Xun, Samaanna Waxaa Muta Kuwa Fiican.

Caa'ishana waa ka Bari Kana Fog waxay ku Sheegeen 'waxayna Mudan kuwaas la Dhibay Dambi Dhaaf
iyo Janno, Saasuuna Eebe ugu Bari yeelay Caa'isha Aayadahan, Ciqaabna ugu Xukumay Munaafiqiintii
ka Qayb Gashay Arrintaas, Taasina waxay Muujin in Eebe u Gargaari Addoomadiisa Dhawrsoon ee
Suuban. An-Nuur (22-26).

<j£\> Aft* '\''> S'C~\

27. Kuwa (Xaqa) Rumeeyow ha Ga-
lina Guryo aan Kuwiinna ahayn Intaad
ka Idam Warsataan kana Salaantaan
Ehelkooda, Saasaana idiin Khayr
Roon si aad u Xusuusataan.

28. Haddaydaan ka Helin Dhexdeeda
Ruuxna ha Galina inta Laydinka
Idmi, Haddii laydindhaho Noqdana
Noqda, Saasaa idiin Wanaagsan, Ee-
bana Waxaad Falaysaan wuu Ogya-
hay.

29. Ma aha Korkiinna Dhib (Dambi)
Inaad Gashaan Guryo aan la Dega-
nayn oo Dan (Anfaco) idiinku Jirto,
Eebe wuxuu Ogyahay waxaad Muuji-
naysaan iyo waxaad Qarinaysaan.

30. Waxaad ku Dhahdaa Mu'miniinta
Ha Laabeen Indhahooda (Daymada

tf^t ^ >?*.' *^T^T -^l*,-" 'Z^^' »1 "

J&&i»

417

Suurat An-Nuur

juz* is &mm

Reeba) hana ka Dhawreen Furuuj-
tooda (Zinada) saasaa u Wanaagsan,
Eebana wuu Ogyahay waxay Sameyn.

36!(i

Aayadahani waxay ku Tusin Wanaagga iyo Aadaabta Diinta Islaamka, oo ah in la Dhawro Guryaha
Dadka, oon Lana Galin Idan iyo Salaan La'aan, Wanaagguna waa saas, Haddaan Dad Joogin Lama
Galo intaad Idam ka Hesho, Haddii Noqda laydin Dhahana Noqda Saasaa Idiin fiicane, Haddayse
Guryuhu Yihiin kuwa aan Dad kale Deganayn ee ah kuwa Dadka u dhexeeya Galidoodu.
Dambi kaama saarra Haddaad Gashid. Eebana waa Ogyahay waxa La Muujin iyo waxa la Qarinba,
wuuna ka AbaaJ Marin. Waa in Mu'miniintu ka Dhawraan Indhahooda Dayidda Xaaraanta ah, taasoo
ah Daymada Haweenkood Daydo, iyo in layska Ilaaliyo Zinada iyo Xumaanta'Illeen Eebe waa Ogyahay
waxa Lasamayne. Wataas Sharafta Islaamku iyo Nadaafadiisa iyo Aadaabtiisa, waxaana Meelo Badan
ku sugnaaday Xaaraanimada Iska Galidda ama Fiirinta Guryaha Dadka, iyo Daawashada Haween-
ka'Fiirintooda iyo inay Tahay Leeb Ibliis iyo Billowga Xumaanta, Taasina waxay Waran ku Tahay kuwa
iska Gala Guryaha Dadka Idam la'aan iyo Kuwa Iska Daawada Jidhka Haweenka. An-Nuur (27-30).

3 1 . Waxaad ku Dhahdaa (Haweenka)
Mu'minaadka ah, (Xaqa Rumeeyey)
Ha Laabeen Indhahooda hana Dhaw-
reen Farjigooda Muujininna Qurux-
dooda wax Muuqda Mooye, Hana ku
Dadeen Hagoogtooda dhuuntoo-
da,yayna u Muujin Quruxdooda Ra-
gooda Mooyee, iyo Aabayoowgood iyo
Ninkooda Aabihiis, iyo Wiilashooda
iyo Wiilasha Nimankooda iyo Walaa-
lahood iyo Wiilasha Walaalahood, iyo
Wiilasho (Gabdhahay) Walaalaha yi-
hiin, iyo Haweenkooda (Muslimka ah)
ama waxay Hanato Midigtoodu
(Gacantoodu) ama kuwa Raaca een
Dan Lahayn (Hawood u Lahayn) oo
Ragga aha ama Caruurta aan Fiir-
sanayn Cawrada Haweenka, Yeyna
kuna Garaacin Lugahooda (Dhulka) in
la Ogaado waxay Qarin oo Qurux-
dooda ah, una Toobad keena (U Noq-
da) Xagga Eebe Dhammaan Mu'mi-
niineey waxaad u Dhawdihiin Inaad
Liibaantaane.

Aayaddan waxay soo Degtay Mar Haweenku Iska Soo Galeen Guriga Haweeneey la Dhihi Jiray Asma
Binti Mirthad iyagoo Banaan Laabta oyna Tidhi Xumaa Sidan, Waana Amar Eebe uu Faraayo Haween-
ka Muslimka ah Inay Falaan si ay uga Soocmaan Siday Jaahiliintu Falayeen oo ah Isqaawin iyo Muujinta
Jidhka, waxayna Fari Aayadu inay Isdhawraan isna Asturaan Oyna isu Muujinnin Ragga Marka Laga
Reebo Kuwa Aayadduu Taxday ee ah Nimanka iyo Qaraabada aan Guursankarin, iyo kuwaan Haween-
ka Danka Lahayn iyo Wiilasha Yar Yareen wax Eegayn iyo Haweenka Muslimka ah, waxa la Sheegina
waa waxa Cawrada iyo Jidhka Hoose ka Soo Hadhay'Illeen Kaasi waa Ceebe. Miyeyse Habboontahay in
Lays Qaawiyo oo LaguNoqdo Jaahiliyadii Hore wax ka Daran, iyadoo Cilmi La Sheegan, Wataas
Aadaabta Islaamka'waana inay Is Dhawraan oo Is Ilaaliyaan Mu'miniintu Rag iyo Haween-
ba'Sharaftooda iyo Indhahooda iyo JIdhkoodana Xafitaan si ay u Helaan Naxariista Eebe iyo Wanaag-
giisa. An-Nuur (31).

lep3

478

Suurat An-Nuur

Juz< 18 %&£§&

&m&

32. U Guuriya Xaaslaawaha Idinka
Mid ah iyo Kuwa Suuban oo Addoo-
madiinna ah (Rag iyo Haweenba) had-
day Sabool Yihiin wuxuu ka Hodmin
Eebe Fadligiisa, Eebana waa Waasac
(Fadligiisu) Waana Oge.

33. Hase Dhawrsadeen Kuwaan He-
layn (awood) Guur inta Eebe kaga
Hodmin Fadligiisa, kuwa Dooni Inay
Isfurtaan oo Hanatay Gacantiinnu
Kitaabeeya (Ka Ogolaada) Haddaad
ku Ogtihiin Khayr, wax ka Siiyana
Xoolaha Eebe ee uu Idin Siiyey, nana
ku Qasbina Gabdhihiinna (aad Hana-
taan) Zino Hadday Doonaan Dhawr-
sooni Idinkoo Dooni Sadka Nolosha
Adduunyada, Ciddii Qasabta Eebe
Qasabkaas ka Dib waa Dambi Dhaafe
Naxariista.

34. Waxaan idiin soo Dejinay Aayaad
Cad Cad iyo Tusaale Kuwii Tagay ee
Idinka Horreeyey iyo Waanada kuwa
Dhawrsada.

<_$^a5&* 4U»^jo ^AA\j>Pkj d^£===^Aj^

Diinta Islaamku waa Diin Naxariis iyo Isu Kaalmayn, sida ka Muuqata Aayaddan Eebe ku Fan In Loo
Guuriyo Dadka Guri la'aanta ah Rag iyo Haweenba, lana Kaalmeeyo Dadka Dooni Inay ka hoos baxaan
Gacanta iyo inay Is Dhawrto Ciddaan Karin Kharashka Guur inta Eebe ka Deeqi'iyo Inaan la Farm
Haweenka iyo Gabdhaha Gacantooda ku Hoos jira Xumaan iyo Zino, Isagoo la Dooni dhalanteed
Adduun, Eebase waa Dambi Dhaafe Ciddii u Toobad keenta, wuxuuna inoo Soo Dejiyay Aayaad Cad
cad iyo Tusaale Dadkii hore iyo Waanada Ciddii Dhawrsata Taasina waxay ku Tusin in islaamku yahay
Diin Caddaalad, Isu Kaalmayn, Nadaafo, Sharaf iyo Dhawrsooni, Islaamkuna Markuu u Yeedhi in La
Xoreeyo Dadka Gacan ku Hoos jira oo ah Ruux Maxaad maleyn Kuwa Gaalada ah ee Addoonsada
Dad'Haddana Qaylyi ama Islaamka Xoraynta Fan wax Ka Sheegi, waa Doqomo Indha la', oon Fiki-
rayn, waxaase ka sii Xun kuwa u Durbaantumi Kuwaas.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Dhallin yarooy Ciddii
Karta Kharash Guurka ha Guursato, Isaga Isha Laabid badane oo Farjiga Dhawrid Badane, Ciddaan
Karinna waxaa Saaraan Soon si uu u fududeeyo Himada. inse laga Tago Guurka isagoo la dano
Sheegan, haddana wax la qasto oo la Meeraysto Taasi Islaamku ma Ogala mana banaana. An-Nuur (32-
34).

35. Eebe waa Nuuriyaha Samooyinka
iyo Dhulka,Nuurkiisu wuxuu la mid
yahay Daaqad Misbaax ku Jiro Mis-
baaxuna ku Jiro Dhalo, Dhaladana aad
Mooddo Xiddig Ifl lagana Huriyey
Geed la Barakeeyay oo ah Zaytuun (Sa-
liidd leh) oon bari iyo Galbeed midna

479

Suurat An-Nuur

Juz' 18 ^12),^

-&I!lj&

ahayn, waxayna u Dhawdahay Salii-
deedu inay iska Ifto Yuuna Taaba-
ninba Dabe, waa Nuur lagu kordhiyay
Nuur, wuxuuna ku Hanuuniyaa Eebe
Nuurkiisa Cidduu Doono, wuxuuna u
Yeelaa Eebe Dadka Tusaale, Eebana
wax kasta waa Ogyahay.

36. (Kaasoo ah) Guryo (Masaajidda)
uu idmay Eebe in la Koryeelo Laguna
Xuso Dhexdeeda Magaciisa, waxaana
ugu Tasbiixsada Dhexdeeda Aroor iyo
Galabba.

37. Rag ayna ka Shuqlinayn Ganacsi
iyo Gadasho Xuska Eebe, Oogidda Sa-
laadda iyo Bixinta Zakada kana Cab-
san Maalin oy Gagadoomi Dhexdeeda
Quluubta iyo Aragguba.

38. Inuu ka Abaal Mariyo Eebe Wa-
naagay Faleen una Kordhiyo Fadli-
giisa, Eebana wuu Arzuqaa Cidduu
Doono Xisaab la'aan.

Nuurka Eebe Waynaaye yey la Ifaan Samooyinka iyo dhulka, wuxuuna ku Hanuuniyaa Nuurkaas
Cidduu Doono, Waana Tusaale Eebe Qadaray. Xadiithna waxaa ku sugnaaday: Waxaan Magan gali
Nuurka Wajigaaga oy u Iftay Mogdiyadu (Eebow). Masaajidda Eebe ee uu Idmay in La Sharrifo oo la
Koryeelana lagu Xuso Magaciisa Waqti kasta waxaa ku Dadaala Dad ayna ka Shuqlinin Xusidda Eebe,
Salaadda, iyo Zakada Ganacsi iyo Gadasho Midna, iyagoo ka Cabsan Maalin Qalbiga iyo Aragu
Gagadoomo^ Qiyaamada r iyagoo Rajayn in Eebe Wanaag ku abaal mariyo, Masaajidda Xaalkooduna
waa Waynyahay waana Meelaha Nuurka Islaamku ka Billowday'Eebana Ugu Jecelyahay, waana in la
Dhiso, Lana Camiro, waxna lagu Barto Cibaadada kale ka Sokow, waxaana ku soo Arooray Fadliga
Cidda Dhista ama Camirta ama u Dadaasha Wanaagyo Badan, waxaana ka Mid ah: Ruuxii Dhisa
Masaajid Isagoo Dar Eebe u dhisi Wuxuu Eebe Uga Dhisaa Janada Isagoo Kale. Caa'ishana Waxay
Tidhi: Wuxuu Na faray Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) in Laga Dhiso
Masaajidda Xaafadaha lana Nadiifiyo, lana Udgiyo. An-Nuur (35-38).

39. Kuwii Gaaloobay Camalkoodu
wuxuu la Midyahay Dhalanteed Dhul
Siman (Ka Muuqda) oos u Malayn kan
Oomani biyo Markuu Yimaadana
uuna ka Helayn waxba, oo uu ka heli
Eebe (Abaal marintiisa) Agtiisa una
Oofiyey Xisaabtiisa, Eebana way Deg
degtaa Xisaabtiisu.

40. Ama wuxuu la Midyahay Mug-
diyo Bad Dhexdeed ah oos Dabooli Hir

v -->r>

>*i'>'\s' *':''>' s*i""

480

Suurat An-Nuur

juz- is tgmm

jznm

Korkiisana yahay Hir, Korkiisana Ta-
hay Daruur, waa Mugdiyo Qaarkood
Qaar ka Sarreeyo Hadduu Bixiyo
Gacantiisana uma Dhawa inuu Arko,
Ruuxaan Eebe u yeelin Nuur malaha
Nuur.

41. Miyaadan Ogayn in Eebe u
Tasbiixsado waxa ku Sugan Samoo-
yinka iyo Dhulka iyo Shimbiraha oo
(Fidsan) Safan mid kasta wuu Ogyahay
Salaaddiisa iyo Tasbiixdiisa, Eebana
waa Ogyahay waxay Fali.

42. Eebe waxaa u Sugnaaday Xu-
kunka Samooyinka iyo dhulka Xagga
Eebaana loo Ahaan.

<.*< x'> "V '\ S » X" J". *» *'

. -Iff- rr*\\ • ' >'\>"> ''&''-&

j£$z > 'X\ *\ li^ 4 *- *lh" "*tf *«> * '

Markay Aayadaha Hore Ka warrameen Nuurka Eebe iyo limaanka iyo Jidka Wanaagga ee uu ku
Hanuuniyey Mu'miniinta, iyo Masaajidda, iyo in kuwayna Shuqlinin Adduunyadu ay ku cibaadaystaan
Sharifaanna yaa Halkan lagu Sheegay in Camalka Gaaladu la Midyahay Dhalanteed ooman Biyo
Mooday meel Cidla'ah oo Oomana ah, Markuu Dhintana uu La kulmi Eebe una Oofin Abaalkiisa,
IUeen Mugdiyo Baadiyuu ku Sugnaaye, Nuurna Eebe uma yeeline, Eebana Kuwaas waa ka
Kaaftoonyahay'Illeen waxaa Wayneeya oo Caabuda waxa Cirka iyo dhulka ku Sugan, Xaataa Shinbira-
ha Duuli, Hawada Sare, Isagoo Eebe wax walba og, wax walbana Xaggiisa u Ahaan, waxaa Sugnaaday in
Yuhuud lagu Dhihi Qiyaamada Maxaad Caabudayseen oy Dhihi, Waxaan Caabudaynay Cuzayr Ibnu
Ilaah, markaasaa lagu Dhihi Beenbaad Sheegteen, Eebe Ilmo ma Yeelanin, ee Maxaad Rabtaan,
waxayna Odhan Eebow waannu Oonaye ee Na Waraabi Markaasaa la Dhihi Miyeydaan Arkayn,
Naartaana ugu Muuqata Dhalanteed oo Qaarkood Qaar Buuran Markaasay Isku Tuurayaan. Eebaan ka
Magan gallay, Halkaasayna Jiraan Liibaan iyo Khasaare, Liibaanta Mu'miniinta iyo Khasaaraha
Gaalada, Waana Arrin Mudan u Darbasho. An-Nuur (39-42).

43. Miyeydaan Arkayn in Eebe Ke-
xeeyo Daruuro Markaas Isudumo Ka-
na Yeelo Mid is dulSaaran ood aragto
Roobkoo ka Soo Bixi Dhexdiisa wu-
xuuna ka soo Dejiyaa (Eebe) Samada
Buuro Qabow ah (Thalaj) wuxuuna
Gaadhsiiyaa Ciddim Doono, wuxuuna
u Dhawyahay Nuurka Hilaaciisu inuu
la Tago Aragga.

44. Wuu Gagadiyaa Eebe Habeenka
iyo Dharaarta, Arrintaasna waano
Qaadasho yaa ugu Sugan kuwa Aragga
leh (Caqliga leh).

45. Eebaa ka Abuuray wax Kastoo
socda (oo nool) Biyo waxaana ka Mid

LtrJ .'.^TiT jli

<\,ji IjsjA <*&> l}o\JL$ [y JJ \ 411^4^

481

Suurat An-Nuur

Juz' 18 t%@@{Y3

&$m

ah mid ku Socda Calooshiisa, waxaana
ka mid ah mid ku Socda Labo Lugood,
Waxaana ka mid ah mid ku Socda
Afar, wuxuu Abuuraa Eebe wuxuu
Doono, Eebana wax kasta waa Karaa.

46. Waxaan soo Dejinay Aayaad Cad
Cad, Eebana wuxuu ku Hanuuniyaa
Cidduu Doono Jid Toosan.

Roobku wuxuu ku jiraa Awoodda Eebe, Isagaana Kulmiya Daruuraha kana Keena Roobka Meejuu
Doonana ku Da'siiya, Habeenka iyo Maalintana Eebaa ku Tasarrufa inay ku Waana Qaataan kuwa Wax
Garadka ah, wax kasta oo Nafley ahna oo Socda Eebaa Biyo ka Abuuray, mid Bog ku Socda, mid Labo
ku Socda iyo Mid Afar ku Socdaba, wuxuu Doonana wuu Abuuraa, wax walbana waa Karaa, wuxuuna
Soo Dejiyay Aayaad Cad Cad, Cidduu doonana wuxuu ku Toosiyaa Jidka Toosan. Taasina waxay Sugi
In Eebe wax walba Ogyahay'Awoodana Leeyahay, Biyahana laga Abuuray Naflayda, kalana Duway
Socodkooda iyo Abuurkooda, wuxuu Doona uu Abuuri, waxayna Aamusiin Gaalada, Mulxidiinta,
Jaahiliinta iyo Kuwa Rumeeya oo Raaca Kuwaas. An-Nuur (43-46).

47. Waxay Dhihi (Munaafiqiintu)
Waxaan rumeeynay Eebe iyo Rasuulka
waana Adeecnay markaasaa waxaa
Jeedsada Kooxo ka Mid ah Intaas ka
Dib, Kuwaasi ma aha Mu'miniin.

48. Marka Loogu Yeedho Eebe iyo
Rasuulkiisa inuu kala Xukumo Dhex-
dooda waxaa soo Baxa Koox ka Mid
ah oo Jeedsan.

49. Hadduu Xaqu iyaga U sugnaado
way u Yimaadaan iyagoo Adeeci.

U&&&ffi*6^&$>

50. Ma Qalbigay ka Bukaan mise way
Shakiyeen mise waxay ka Cabsan in Ee-
be ku Jawr falo iyo Rasuulkiisu, saas
ma aha ee kuwaasu waa kuwo Daa-
limiin ah.

<ZJ$\{^$$!&Z'ri&

51. Mu'minka Hadalkiisu marka loo-
gu yeedho Eebe iyo Rasuulkiisu inuu
kala Xukumo Dhexdooda waa uun
Inay Dhahaan waan Maqallay Waana
Adeecnay Kuwaasuna waa uun kuwa
Liibaanay.

482

Suurat An-Nuur

juz< i8 tmmrn

^&m

52. Ciddii Adeecda Eebe iyo Rasuul-
kiisa oo Cabsata kana Dhawrsata Ku-
waasi waa uun kuwa Liibaanay.

Munaafiqiintu Had iyo Jeer waa Col kugu Dhex jira iyo Dhiqle Muslimiinta Xasilka u diida, Afkana
waxay ka Sheegaan inay Xaqa Rumeeyeen, haddana way ka Jeedsan Xaqa, marka loogu yeedho in Xaqa
lagu kala Xukumo way Jeedsan, Hadday u Fili in Iyaga loo Xukumina way Yimaadaan iyagoo Rumeysan
oo Maqli Taasna waxaa ugu Wacan inay Qalbiga ka bukaan shakina kaga Jiro Caddaaladda Eebe iyo
Rasuulkiisa waana Daalimiin, Mu'miniintuse way Maqli oy Adeeci marka loogu Yeedho Xukunka Eebe
iyo Rasuulkiisa, waana kuwa Liibaanay ee Adeecay Eebe iyo Rasuulka, Eebana ka Cabsada kana
Dhawrsada, wana kaas Xumida Diidada Sharciga Eebe iyo u hogaansankiisa, wax Xukunka Eebe la mid
ah ama ku Dhawna ma Jiro, waana in Lagu Dhaqmo. An-Nuur (47-52).

53. Waxay ugu Dhaarteen Eebe
(Munaafiqiinta) Dhaar Daran inay u
Baxaan (Jahaad) waxaad Dhahdaa ha
Dhaaranina Addeecid la Yaqaan (ha
Ahaado Xaalkiinnu) Eebana waa
Ogyahay waxaad Falaysaan.

54. Waxaad Dhahdaa Addeeca Eebe
oo Addeeca Rasuulka Haddaad
Jeedsataanna waxaa uun Korkiisa ah
(Nabiga) waxa la Saaray (la Faray)
idinkana waxa Korkiinna ah waxa lay-
din Saaray (Xaq raacid) haddaad
Addeecdaan (Nabiga) waad Hanuu-
naysaan, Rasuulkana ma Saarra wa-
xaan Gaadhsiin Cad ahayn.

55. Wuxuu u Yaboohay Eebe kuwa
Rumeeyay Xaqa oo Carnal Fiican Fa-
lay inuu u Reebo Dhulka siduu ugu
Reebay kuwii ka Horreeyay,wuxuuna
Makanin Diintooda uu uga Raalli
Noqday wuxuuna ugu Badali Cabsi-
dooda ka Dib Nabadgalyo, wayna I ca-
budi Ilamana Wadaajiyaan waxba,

i^i^fi^^^^i^C^jftitj£i

483

Suurat An-Nuur

juz' is emmm

^mm

Ciddii Gaalowda intaas Ka Dibna ku-
waasu waa uun Faasiqiin.

! 5^^^<i^w^^-lX

Munaafiqiin wax badan yey Been ku Dhaartaan, waxaase u Wanaagsan Raacid Xaq iyo Addeecid, Cid
walbana waxaa laga Rabaa waxa la Saaray, Aayadda kale waxay ka Hadli in Eebe u Yaboohay
Mu'miniinta inay Dhulka U Hadhi oy Xukumi Hadday Xaqa Rumeeyaan, Wanaagna Falaan, Markaa-
suu Makanin Diintooda uu ka Raalli Noqday Cabsidana Ammaan Ugu Badali, Eebe kaliyana Ay
Caabudi, Wuuna L) Rumoobay Mu'miniintii Hore Yabooha Eebe, markay Xaqa Raaceen oo Sharciga
Eebe Isku Dhaqeen, Ciddii Saas Fashana wuu u Gargaari Eebe Waqti kasta. Waxaa laga Wariyey Cadi
Binu Xaatim inuu Nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa hayeelee) U yimid uuna ku Yidhi : Ma
taqaan Xiiro, oo yidhi ma aqaan waanse maqlay, oo Nabigu Yidhi «Eebaan ku Dhaartaye wuu
Taamyeeli Eebe Diintan inta Haweenaydu ka Baxdo Xiiro oy ka Dhawaafto Baydka lyagoon Cidna
Hoos Galin, waxaana la Furan Kinsiga Kisre Binu-Hurmus markaasaan Idhi Kisre Binu Hurmus
markaasuu yidhi Haa Kisre Binu Hurmus wuxuu Yidhi Cadi wataas Haweenaydu iska Dhawaafi Baydka
lyadooXiira ka Soo Tagtay Nabadgalyo, waxaana n ka Mid ahaa Dadkii wax ka Furtay Kansigii Kisre
Binu Hurmus'Wallee Tii Seddexaad ee Nabigu Sheegayna waa la Heli. Waxaa kale oo sugnaaday: Ugu
Bishaaree Umaddan Sharaf, Sarreyn, Diin, Gargaar iyo Makanid Dhulka, Markay Toosaan. An-Nuur
(53-55).

56. Ooga Salaadda, Bixiya Zakada oo
Addeeca Rasuulka waxaad Mudan-
tihiin in laydiin Naxariistee.

57. Hana Umalayn Kuwa Gaaloobay
inay ku Daalin (Eebe) Dhulka, Gurya-
hooduna Waa Naar waxaana u Xun
Meel Loo Ahaado (Naar).

58. Kuwa Xaqa Rumeeyow Haydin
Idan Warsadeen kuway Hanatay
Gacantiinnu, iyo Kuwaan Qaan Gaad-
hin oo Idinka Mid ah Saddex Jeer,
Salaadda Subax ka Hor iyo Markaad
iska Dhigtaan Dharka Duhurkii, iyo
Salaadda Cishaha ka Dib, waa Seddex
Waqti oo Cawro ah«la Nasto», ma aha
Korkiinna iyo korkooda midna Dhib
«ma Saarra» intaas ka Dib, way idin
kor Socdaan (Shaqeeyaan) Qaarkiinna
Qaarbuu ka Ahaaday, saasuuna idiin-
ku Caddayn Eebe Aayaadkiisa Eebana
waa Oge Falsan.

59. markay Carruurtiinnu Qaan-
gaadhana haydin Idan warsadeen siday
idiin Idamwarsadeen kuwii ka Horree-
yay, saasuuna idiinku Caddayn Eebe
Aayaadkiisa, Eebana waa Oge Falsan.

Jj-^J 1 1>*^L? \£y ^ \y *j *>wJ'^*-^'_

- *'*> •>

484

Suurat An-Nuur

juz' i8 emmm

60. Kuwa ka Fadhiistay (Ka quustay
dhalmada) oo Haweenka ah oon guur
Rajaynayn Korkooda Dhib (Dambi)
ma Saarra inay iska Dhigaan Dhar-
kooda (Iska Fududeeyaan) iyagoon
ismuujinayn Qurux, Inay Dhawr-
sadaan yaase u Khayr Roon Eebana
waa Maqle Og.

U-dO Ofz?i^(S^ *^^c£-*£j*^J

Oogidda Salaadda, Bixinta Zakada, iyo Addeecidda Rasuulka waa Sababaha Naxariista, wax Eebe
Daalinna ma Jiro, Gaalana wuxuu ku AbaaJ Marin Naar. Aayadaha kale waxay ka warrami in Guryaha
Galiddooda la Dhawro Gaar ahaan Saddex Waqti oo cid kasta laga rabo inay idan warsadaan, Xataa
Dadka Gacantooda ku Hoos Nool, Carruurtuna mar hadday Qaangaadho waa inay Idam warsadaan.
Haweenka Duqoobayna Hadday Dharka iska Fududeeyaan wax ma saarra haddayna Cawro Faydayn
ama Isqurxinayn, waxaase Fiican Is Asturka. An-Nuur (56-60).

61. Ma Saarra Indhoole Dhib, Lu-
goolana Dhib ma Saarra, Mid Bukana
Dhib Ma Saarra, Naftiinnana Dhib ma
Saarra Inaad wax ka Cuntaan Guryi-
hiinna ama Guryaha Aabayaalkiin,
ama Guryaha Hooyooyinkiin, ama
Guryaha Walaalihiin, ama Guryaha
Walaashiin, ama Guryaha Adeeradiin,
ama Guryaha Eeddooyinkiin, ama
Guryaha Abtiyadiin, ama Guryaha
habaryarihiin, ama Guryahaad Hana-
taan Furihiisa, ama Guryaha Saaxii-
bahiin, Dhibna Idinma Saarra Inaad
wax Cuntaan Idinkoo Kooxa ah ama
kala Tagsan, markaad Gashaan Gur-
yana Salaama Naftiinna, Salaan ka
Ahaatay Eebe Xagiisa oo la Bara-
keeyey oo Fiican, Saasuuna idiinku
Caddayn Eebe Aayaadka Inaad wax
kastaan.

62. Mu'miniintu Waa Uun kuwa Ru-
meeyey Eebe iyo Rasuulkiisa,markay la
Joogaan Amar kulmiyey Dartiis aan
Tagin intay ka Idan Warsadaan, kuwa
Idan warsada kuwaasu waa kuwa
Rumeeyey Eebe iyo Rasuulkiisa, ee

^l^* >»'* c ^ VluyOjl

^ LjL«l> *£—=&£

485

Suurat An-Nuur

juz< i8 mm&

s^m

hadday kuu Idan warsadaan Dana-
hooda Qaarkood u Idan Ciddaad
Doonto oo ka Mid ah una Dambi
Dhaafwarso Eebe, Ilaahay waa Dambi
Dhaafe Naxariistee.

Aayadahanna waxay ka Warrami Aadaabo Kale iyo inay Bannaantahay in wax lala Cuno Dadka Naafada
ah iyo kuwa buka, waxna lagu Cuno Guryaha Qaraabada iyo Saaxiibada iyo Kuwaad Hanataan Fura-
hoodaba, sidoo kale in Koox Koox wax loo Cuno ama kali kali iyo in laysa Salaamo marka la Gali
Guryaha, waxaa soo Dhanna waa wax Eebe u Caddayn si ay u Ogaadaan, Taasina waxay ku Tusin sida
Diinta lslaamku wax walba oo Dani ku Jirto u Caddaysay, Aayadda kalana waxay Caddayn inay
Ahaayeen Mu'miniintii Dhabta ahaa kuwaan ka Tagin Kulanka Nabiga lyagoon Idan warsan, Nabiguna
wuu idmi Jiray Cidday la Noqoto, Taasina waxay Muujin in laga Murgo Danaha Muslimiinta oon lana
Ganta Furin ee la Dhawro isku Xidhnaantooda iyo Danahooda. An-Nuur (61-62).

63. Ha ka Yeelina u Yeedhidda Ra-
suulka sida U Yeedhidda Qaarkiin
qaar, Eebe wuu ogyahay kuwa Dusi
iyagoo Gabban,(Fadhiga Nabiga) ha ka
Digtoonaadeen kuwa Khilaafi Amarka
Nabiga inay ku Dhacdo Fidmo (Masii-
bo) ama ku Dhoco Cadaab Daran.

64. Eebaa iska Leh waxa ku Sugan
Samooyinka iyo Dhulka,waana Ogya-
hay Waxaad ku Sugantihiin, iyo Maa-
linta loo Celin Xaggiisa,oo uga Warami
waxay Carnal faleen, Eebana wax kasta
waa Ogyahay.

Ibnu Cabbaas wuxuu Sheegay in Asaxaabtii ay nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
ugu Yeedhi Jireen si Caadi ah oo Magaciisa ah markaasaa Eeba faray inay Qadariyaan oo ugu Yeedhaan
si Haybad leh, Eebana waa Ogyahay Munaafiqiinta ka Dusi Jiray Fadhiga Nabiga, Dadkuna haka
Digtoonaadeen Khilaafka Amarka Nabiga, Taasoo Fidmo iyo dhib ka Dhalan ama Cadaab Daran,
Eebana waxaa u Sugnaaday Xukunka iyo Awoodda Khalqiga,wuuna Ogyahay waxay ku sugnaan
Adduun iyo Aakhiraba, wuuna Abaal marin.

Aayadduna waxay uga Digi Dadka Khilaafka Nabiga iyo inaan lala Imaan wuxuusan Idmin. Nabiguna
(Naxariisiyo Nabadgalyo Eebe Korkiisaha yeelee) Wuxuu Yidhi :Ruuxii fala Carnal aanahaynAmarkanaga
waa lagu Celin.

Suuraddanna waa Suurad wayn oo ka Warranta Aadaab Wayn,sida llaalinta Carrabka,iska Ilaalinta
Zinada, Dhawridda Sharafta Muslimiinta iyo Dadka, Dhawridda Galidda Guryaha Dadka, Isa Salaa-
midda, Indha Laabashada Ragga iyo Haweenka, Is asturidda Haweenka iyo Ilaalintooda Sharaftooda,
Qiimaha Islaamka iyo Iimaanka, Awoodda Eebe, Caddaaladda iyo Raacidda Xaqa, in Muslimiinta
Toosan U hadhi Dhulka, Dhawridda Danaha iyo Fadhiga Muslimiinta, Ixtiraamka Nabiga iyo Raacidda
Amarkiisa. Saas Darteed Yey Cumar binu Khadhaab iyo Caa'ishaba U Fari jireen Muslimiinta inay
Haweenkooda Baraan Suuraddan, Suuratu NUUR. An-Nuur (63-64).

Suurat Al-Furqaan

juz< i8 &mmm

amm

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Na-
xariista.

1. Waxaa Khayr Batay (oo wayn)
Eebaha ku soo Dejiyey Quraanka
Addoonkiisii (Nabiga) inuu u ahaado
Caalamka u Dige.

2. Eebaha uu u Sugnaaday Xukunka
Samooyinka iyo Dhulka^Yeelaninna
Ilmo una Sugnaanin Shariig (la Wa-
daage) Xukunka,Abuurayna wax kas-
ta, oo u ahaysiiyey si Qiyaasan.

3 . Waxay ka Yeesheen Eebe ka Sokow
Ilaahyo oon Abuurayn waxba Iyagana
la Abuuri una hananayn Naftooda
Dhib iyo Nacfi (Midna) oonan hana-
nayn Geeri iyo Nolol iyo soo Bixin
(midna).

4. Waxay Dheheen Gaaladii kani
(quraanku) ma aha waxaan Been
Abuur ahayn, uu la Yimid, Uguna
Kaalmeeyeen Qoom kale, waxay la
Yimaadeen Dulmi iyo Been (Daran).

5. Waxay Dheheen waa Warkii Dad-
kii Hore oos ka Qoray Iyadaana loo
Yeedhiyaa Aroor iyo Galabba.

6. Waxaad Dhahdaa waxaa soo Deji-
yey Eebaha Og waxa ku Qarsoon
Samooyinka iyo Dhulka Waana Dam-
bi Dhaafe Naxariista.

i)fc)Wj>

5#L$J

»"** .

Waxaa Ammaan Mudan Eebaha ku Soo Dejiyey Quraanka kala Bixiyey Xaqa iyo Baadilka Addoonkiisii
Muxamed ahaa waana wax Eebe ku Tilmaamo Dadka waxa u wayn, si uu Caalamka Ugu Digo Dham-
maantii, waxayna ku Tusin Caalaminimada Diinta lslaamka, Xukunkana Eebaa Iska leh, Ilmo iyo
Shariigna ma leh, wax walbana isagaa Abuuray, Cid wax Abuuri karta oo Eebe ka soo Hadhayna ma
Jirto, ama Hanta Dhib, Nacfi, Geeri, Nolol, iyo soo bixin midna.

Quraankuna waa Dhab Sugan oo Eebe soo Dejiyey, wax Nabigu la Imaan karana ma aha, Ciddii warkaas
Sheegtana waa Mid Beenalay ah ee halla Yimaadeen wax la mid ah intay Isu Tagaan, Dhabtuna waa inay
Beenaalayaal Caqli daran Yihiin, Warkooduna wax u Dhimimaayo Xaqnimada Quraanka, Sharaftiisa
iyo Caalaminimadiisa, siduu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u Yidhi : Waxaa
Laydiray Dadka Dhamaantiis. Saas Darteed waa inay ku Eegaan II Xaq ah. Al-Furqaan (1-6).

487

Suurat Al-Furqaan

juz< i8 emmm

vmm

7. Waxay dheheen Gaaladii Muxuu
leeyahay Rasuulkani oos u Cuni Cunto
una Socon Suuqa, maa loo Soo Dejiyo
Malag oo ahaado mid la Diga.

8. Ama maa loo Tuuro (Dejiyo) Kansi
ama u ahaato Beer uu wax ka Cuno Xa-
geeda, waxayna Dheheen Daalimiintu
ma Raacaysaan waxaan Nin Sixran
ahayn.

9. Bal day siday kuugu Yeeleen Tu-
saale oy u Dhumeen una Karin (Qaa-
didda) Jidka (Xaqa).

10. Waxaa Khayr Badan Eebaha
Hadduu Doono kuu Yeeli wax ka
Khayrroon Taas, Jannooyinna (Kuu
yeeli) oy Socoto Dhexdeeda Wabiyaal
Kuuna Yeeli Daaro (Janno).

1 1 . Waxay se Beeniyeen Saacadda (Qi-
yaame) waxaana u Darabnay Ciddii
Beenisa Saacadda Naarta Saciira.

12. Markay ka Aragto Meel Fog wa-
xay ka Maqlaan Cadho iyo Guux.

13. Marka lagu Tuuro Dhexdeeda

Meel Cidhiidhi ah Iyagoo isku Xidhan
waxay u Yeedhaan Halaag, iyo (Kha-
saare).

14. (Waxaana la Dhihi) Howyeedha-
nina Maanta Halaag Kaliya ee u Yeed-
ha Halaag Badan.

Gaalada iyo Xaq diidayaashu si Xun bay wax u Qiyaasaan una Qiimeeyaan, waxaana ka mid ah inay
Sheegeen in Nabigu wax Cuni, oo Suuqa Socon, iyo Maxaa Malag loola soo Diri waayey, ama Xoolo
Badan loo Siin Waayey, Taasina waxay ku Tusin inay 11 Xoola Jacayl ku Dayi wax walba, maxaase
Xoolo Qiima leeyihiin Haddaan Xaqa Loogu Gargaarin, ama lagu Bixin, waase karaa Eebe inuu Siiyo
Nabiga wax ka Wanaagsan waxaas, wuxuuna Siiyey, Nabinimo, Quraan uu ku Soo Dejiyey, iyo Wanaag
Aakhiro, Maxayse Gaalo Fali markay la Kulmaan Naar Daran oo Guuxi, waa uun Calaacal iyo Oohin,
waxaana Sugnaatay in Qof loo Jiidi Naarta oy u soo Ciyi sida Baqal Shaciir loo soo Fidiyey, una soo
Gunuunici, isagoon jirin Ruuxaan Cabsanayn. Al-Furqaan (7-14).

488

Suurat Al-Furqaan

juz* is emmiM

m»\m

15. Waxaad Dhahdaa Ma Taasaa
Khayrroon mise Jannada Waaridda ee
ah Middii loo Yaboohay kuwa Dhawr-
sada, waxayna u Ahaatay Kuwaas
(Dhawrsada) Abaal Marin iyo No-
qosho.

16. Waxayna ka Helayaan Dhexdeeda
waxay Doonaan wayna ku Waari,
Arrintaasuna waa Yabooh Isasaaray
Eebahaa oo Sugan.

17. Xusuusta Maalintaan Kul-
minayno Gaalada iyo waxay Caabudi
oo Eebe ka soo Hadhay oos ku Dhihi
Ma idinkaa Dhumiyey Addoomaday-
daas, Mise Iyagaa ka Dhumay Jidka.

18. Waxayna Odhon Waad Nasa-
hantahay Naguma Habboona Inaan
Yeelanno Adi ka Sokow Awliyo (Gar-
gaare), waadse u Raaxaysay iyaga iyo
Aabayaalkood Intay ka Halmaamaan
Waxyiga, waxayna Noqdeen kuwa Ha-
laagsamay.

19. Way Idinku Beeniyeen waxaad
Sheegaysaan mana Kartaan Furasho
iyo Gargaar midna,Ciddii wax Dulmida
oo Idinka midah Waxaannu Dhadhan-
siin Cadaab Wayn.

<^ v <> •IS »' V' Y ^ O
t'Ss i ^ 9> Y\ *\ 9> \' *%>' '

5p L\^^L^lJ^*o^|^===^

Masinna Wanaagga Eebe U darbay Mu'miniinta, iyo Ciqaabta Gaalada, Kuwaasoo ay Isdiidi waxay
Caabudi Jireen Eebe ka Sokow, Taasina waxay ku tusin in Saaxiibnimo iyo Isku Xidhnaankasta oon
Xaqa Ahayn ay u Dambayn kala Tag iyo Colnimo iyo in Cibaado ka soo hadhay Tan Eebe ay Tahay
Khasaare, iyo Wadda kasta oon Ahayn Midda Eebe ee Islaamka ah ay Tahay Dhumid iyo Lugooyo. Al-
Furqaan (15-19).

20. Manaan Dirin Rasuul kaa Ho-
reeyey oon Cunayn Cunnada Soco-
naynna Suuqa, waxaana uga Yeellay
Qaarkiin Qaarka kale Fidmo (Ibtilo) ee
ma Samraysaan, Eebahaana waa Arke.

489

Suurat Al-Furqaan

juz' 19 tmmm

mmm

21. Waxay Dheheen Kuwaan Ra-
jaynayn la kulankanaga maxaa naloo-
gu soo Dejinwaayey Malaa'ig, ama
maan Aragno Eebahanno, way Iski-
briyeen (isula waynaadeen) Naftooda
wayna Madax Adaygeen Madax
Adayg Wayn.

22. Maalintay Arki Malaa'igta (Gee-
rida) ma Bishaaraystaan Maalintaas
Dambiila Yaashu, waxayna Odhan Xi-
jaab oodan iyo Reebnaan yaa ah (Wa-
naag iyo Isla kulan majiro).

23. Waannu u soo Hormarinay waxay
Faleen oo Carnal ah Waxaana ka yee-
lay Dhalanteed la Firdhiyey.

24. Ehelu Jannaha yaa Maalintaas
Khayr Roon Sugnaansho iyo Wanaag
badan Qayluushi (Hurdo).

\~'

• >^V^ * S'^*is ^^,» ^"^" ss 9 *

.-C-r^ .£*-

Rasuulladii kama Reebnayn inay wax Cunaan, Suuqana Socdaan,Dadkana waa Laysku Ibtileeyey
Eebana waa Arkaa, Gaalana Xaq uma Leh inay Codsadaan in Malaa'ig lagu soo Dejiyo, ama Codsadaan
inay Eebe Arkaan, Taasi waa Isla wayni iyo Kibir aan Meel haysan, Maalintay Malaa'ig Arkaanna
Bishaaro ma Arkaan ee waa Balaayo iyo CalaaCal, Calaa Calna wanaag Aakhiro kuma Helaan, Ileen
Rumaynbaa u Shardi ah, waxaaseWanaag iyo Khayr ku Bishaaraysan Maalintaa Mu'miniinta, wana
Kaas kala Tagga aan kulan iyo Dhawaansho ka Dambeyn.

Xadiith Qudsi ah wuxuu Eebe ku Yidhi Nabiga Waan ku Imtixaami, kuguna lntixaami. (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). Al-Furqaan (20-24).

25. Xusuuso Maalintay Samadu la
Dillaaci Daruuraha, lana soo Dejin
Malaa'igta soo Dejin.

26. Xukunka Maalintaas ee Xaqa ah
waxaa iska leh Eebaha Raxmaana,
Waana Maalin Gaalada ku Daran.

27. Xusuusana Maalin tuu Qaniini
Daalimku Gacantiisa (Faraha) Isagoo
Dhihi Shalleytee maan Yeesho la Jirka
Rasuulka Jid (maan Rumeeyo).

28. Halaag iyo Shalleytee Maxaan he-
bel Saaxiib uga Yeeshay.

29. Wuxuu iga Leexiyey Quraanka in-
tuu ii yimid ka Dib, Shaydaanna Dad-
ka Wuxuu u Yahay Dayace (Meel Xun
kaga tage).

-%SL\j& &&$$$&

490

Suurat Al-Furqaan

juz< 19 tmmm

amm

30. Wuxuu Yidhi Rasuulkuna Eebow
Qoomkaygii waxay ka Yeesheen
Quraankan mid laga Tagay (Ma Maq-
laan).

31. Saasaan ugu Yeellay Nabi kasta
Col Dambiilayaal ah, Eebana ku Filan
Hanuuniye iyo Gargaare.

Sida wax badan Sugnaatay Maalinta Qiyaame waxaa Dhici Doorsoon iyo Waxyaalo waa Wayn, Xukun-
ka Dhabta ahna Eebaa leh Maalintaas waana Maalin ku Cuius Gaalada, oyna Qoomamo Faraha la
Qaniini, oyna Shallaayi Rumayn la'aanta Rasuulka,oyna Shallaytoon Saaxiibkii Xumaa ee Xaqa ka
Leexiyey ey Yeesheen, waxaana Sugan in Shaydaan Yahay Meel Xun Joojiyaha Dadka. Nabiguna wuxuu
u Cabtay Eebe markay Gaaladii Beeniyeen kana Tageen Quraanka, waxse ku Gaar ah Nabiga ma aha ee
Nabi kasta wuxuu Lahaa Col Gaala ah, ka Tagidda Quraankana; Waa in La beeniyo, oo la Diido, amaan
lagu Dhaqmin oon la Raacin, oon la Akhriyin, oon la Fiir Fiirinin, ama La halmaamo oon Loo Aabo
Yeelin, Dhammaannn waa Halaag iyo Khasaare.

Aayaduhuna waxay Sugi waynida Quraanka, Xukunka Sugan ee Eebe, Dhibka ku Dhici Gaalo Maalin-
taas, Calaa calka iyo Shallaytada Gaalada, Xumida Saaxiibka Xun, Shaydaan inuu Dadka Dhibi,
Dhibaatada ka tagidda Quraanka iyo ku Carnal la'aantiisa, in Gaalo Col u Tahay Xaqa iyo Diinta
Islaamka, waxaana ku Habboon Cidda Caqliga leh inay Wanaagna Hor marsataa'Xumaantana ka
Dheeraato, Quraanka iyo Nabigana si Dhab ah u Raacdo una Rumayso, si ay u Liibaanto. Al-Furqaan
(25-31).

32. Waxay Dheheen kuwii gaaloobay
maa lagu Soo Dejiyo Nabiga Quraanka
Mar kaliya (Isagoo dhan) saasaan
Yeellay, inaan ku Sugno Qalbi-
gaaga, waana kugu Akhriyeynaa Akh-
rin (Fiican).

33. Wixii Tusaale ah oy Kuula Yimaa-
daanna waxaannu Kuugula imaan Xaq
iyo Fasiraadda u Fiican.

Cp^^^l^.^%%

34. Kuwa lagu soo Kulmin Waji-
gooda (Naarta) Jahannamo kuwaasu
waa kuwa u Xun meel uguna D humid
Badan Jid.

35. Waxaana Siinay Nabi Muuse
Kitaabkii Waxaana ka Yeellay la Jir-
kiisa Walaalkiis Haaruun Wasiir.

V^l^\(i^GiCjLiiJ

491

Suurat Al-Furqaan

juz^ 19 tmmm

mmm

36. Waxaana Nidhi Aada Qoomkii
beeniyey Aayaadkanaga Waana baa-
bi'inay (Halaagnay) baabi'in, (Ha-
laagnay).

Waxay Sheegeen Gaaladii oy Quraanka ku Ceebiyeen, maxaa Loogu soo Dejin waayay Nabiga Quraanka
Dhammaantiis Mar qudha, Taasina waa Xujo Xun, Wuxuuna Eebe ugu Soo Dejiyey Quraanka Aayad
Aayad iyo Suurad Suurad Xigmo Darteed Sida: Sugidda Qalbiga Nabiga iyo Xoojintiisa, u Jawaabidda
Gaalada,Fudaydinta Akhriskiisa iyo Xifdigiisa, la Socodka Dhacdada iyo waxyaalaha Soo Cusboonaan.
Gaalana muxuu War u Tari, mar hadday Gali Jahannamo oo u Xun meel loo Hoydo, Nabi Muuse iyo wuxuu
Fircoon kala Kulmayna wax badan yuu Quraanku ka Warramay. Ibnu Cabaas wuxuu Yidhi : Quraanka Hal
mar yaa lagu Soo Dejiyey Samada Dhaw Habeenka LaylaTul Qadarka ah, Markaas ka dib Loo Soo dejiyey
Labaatan Sano, Sida Aayaddu Sheegtay. Al-Furqaan (32-36).

37. (Xusuuso) Qoomkii Nabi Nuu-
x,MarkayBeeniyeen Rasuulladii Yaan
Maan-Sheynay Ugana Yeellay Dadka
Calaamad, Waxaana u Darabnay
Daalimiinta Cadaab Daran.

38. Caadna waan Halaagnay iyo Tha-
muud, iyo Rasi (Ceelkii) Ehelkiisii, iyo
Quruumo lntaas u Dhaxeeyey oo Ba-
dan.

39. Dhammaan waxaan u Yeellay Tu-
saale Dhamma anna. waan Halaagnay
Halaag.

40. Way Tageen Gaaladu Magaaladii
lagu soo Daadiyey Roob Xun (Dhagax
Cadaab) Miyeyna Arkeyn,waxayse
Ahaayeen kuwaan Rajaynayn (ka yaa-
bayn) soo kulmin.

41. Hadday ku Arkaan Gaaladu wa-
xay kaa yeeshaan Jees Jees, iyagoo
(Dhihi) ma kanaa kan Eebe Soo Bi-
xiyey Isagoo Rasuul ah.

42. Wuxuu U dhawaaday inuu Naga
dhumiyo Ilaahyadanada Haddaanaan
ku Samrin, (ku adkaysan) waxay
Ogaadaan Markay Arkaan Cadaabka
Cidda Dhunsan.

(^V 1 J^itf J^=>IJ g>» pj

.'•l' £ > s**' '** •">' S*'' "£> '

o>JL»> - — \yj \%\c> \S/^> ^^>\ Yp

Wax badan Yuu quraanku ka Warramay Nabiyadii hore iyo Qoomkoodii, waxaase loo baahanyahay in
lagu waano qaato, Gaaladii Makaadna way ku Jees Jeesi Jireen Nabiga iyagoo diidan Rasuulnimadiisa'kuna
Madax adaygi Gaalnimadooda iyo Ilaahyadooda Baadilka ah.

Taasina waa Shaqada XaqDiidayaasha ka Hor Jeedsada Xaqa iyo Dadkiisa iyagoo Dhibi oo Ceebeeyn,
waxaase Guusha Hela Xaqa inta ku Socota, Day Nabigii iyo Asaxaabtiisii. Al-Furqaan (37-42).

492

Suurat Al-Furqaan

juz' 19 mmm

amm

43. Ka Warran Ruux ka Yeeshay Ilaa-
hiisa Hawadiisa (Suu Jecelyahay) Ma
adaa Wakiil (Ilaaliye) ka Noqon.

44. Mise waxaad u Malayn in Badan-
kood wax Maqli ama wax kasi, ma aha
waxaan Xoolo oo kale ahayn, Iyagaa-
base ka Sii Dhunsan.

45. Miyeydaan Ogayn sida Eebe u
Fidiyo hadhka,hadduu Doonana wu-

xuu ka Yeeli lahaa Mid Xasillan (Taa-
gan) markaasaan ugu Yeellay Qorrax-
da korkiisa Daliil (Xujo).

46. Markaasaan u Sooqabanaa Xag-
ganaga Qabasho Yar.

47. Eebe waa kan Idinka Yeelay
Habeenka Astur, Hurdadana Raaxo,
kana yeelay Maalinta soo Kulan
(Dhaqdhaqaaq).

48. Eebe (Sarreeye) waa kan u Dira
Dabaysha Bishaaro Darteed Naxa-
riistiisa (Roobka) Hortiisa, Waxaana
ka soo Dejinay Samada Biyo wax
Daahiriya.

49. Inaan ku Nooleyno Magaalo
Dhimatay oon kuna Waraabino wa-
xaan Abuuray,Xoolo iyo Dad Badan.

50. Waana ku kala Duwnay «Badi-
nay» Dhexdooda, inay Xusuustaan,
Wuuna Diiday Dadka Badidiis waxaan
GaaJnimo Badan ahayn.

oP^j c-JiJi *±>y*y jl^ij \xJ£* o**i*ty

Cid Dhuntay oo Hawadeeda Raacday,Nabiga wax kama Saarra, llleen waa Xoolahoo kalee, Tan kale
waxaa Ka Mid ah Aayaadka Eebe; Fidinta Hooska, Qorraxda, Habeenka, Maalinta, iyo Roobka Dhulka
Nooleeya, Hase Yeeshee Dadka Badidiis Waxay Doorteen Gaalnimo, waxyaalahaas la soo Sheegayna
waxay inoogu Yeedhi Rumaynta Eebe iyo Raacidda Sharcigiisa, iyo u Hogaansan Dhab ah iyo Rumayn
Sugan. Al-Furqaan (43-50).

51. Haddaan Doonno waxaan ka Bi-
xin Lahayn Magaalo Kasta Dige (Na-

{/d'iJ} $k=*j(£j &£_&

493

Suurat Al-Furqaan

juz 4 19 tmmm

omm?

52. ee ha Adeecin Gaalada kulana Ja-
haad Quraanka Jahaad Weyn.

53. Eebe wuu isku daraa Labada Ba-
doodKaasi waa Macaan Daran, kaas-
na waa Khadhaadh Daran (Afku Dii-
do) yeelayna Dhexdooda Soohdin iyo
Xaajis Awdan.

54. Eebana waa kan ka Abuuray
Biyaha Dad kana Yeelay Qaraabo iyo
Soddognimo, Eebahaana wuu karaa
(Wuxuu Doono).

55. Waxayna Caabudi Gaaladu Eebe
ka Sokow waxaan Anfacayn Dhibayna
Gaalna wuxuu ahaaday mid ka soo hor
Jeeda Eebihiis.

56. Maa naan kuu Dirin inaad Bishaa-
reeye Dige ah (Noqoto Mooyee).

57. Waxaad Dhahdaa Idinkama war-
sado (Xaqa Gaadhsiintiisa) UJuuro
Ruuxiise dooni inuu ka Yeesho Eebi-
hiis Xaggiisa Waddo (Khayr ha falo).

» '> » ?'

i>*>

Ilaahbaa Awoodda leh, hadduu Doonana wuxuu u Diri lahaa Magaalo kasta Nabi, Waxayse keentay
Xigmadiisu inuu Nabiga u Diro Dadkoo Dhan, Farayna inuusan Maqlin Warka Gaalada kulana Jahaa-
do Quraanka iyo Gaadhsiintiisa Xaqa, Waana Eebaha ahaysiiyey Badaha, kana yeelay kuwa kala Duwan
kalana Jooga, Biyahana ka Abuuray Dad, kana Yeelay qaraabo iyo Raxim, Saas Darteedna ayna
Habboonayn in wax lala Caabudo Eebe, Gaalase waxay Noqdeen kuwa Shaydaan u Kaalmaystay ka Soo
Hor Jeedka Eebe, Nabiguse waa Bishaareeye Digi, wax Ujuuro ahna kama Doono Gaadhsiinta Xaqa.
Saciid Binu Jubayr wuxuu Yidhi : Gaal wuxuu Noqday u Kaalmeeyaha Shaydaanka Colnimada iyo
Gaalimada. Zayd Binu Aslama wuxuu Yidhi : Wuxuu Noqday Xidhiidhiyaha Shaydaanka. Al-Furqaan
(51-57).

58. Talo Saaro Eebaha Nool een Dhi-
manayn una Tasbiixso adoo Mahdin,
Eebaana ku Filan Dambiga Addooma-
diisa Ogaanshihiisa.

59. Waana Eebaha ku Abuuray
Samooyinka iyo Dhulka iyo Waxa u
Dhexeeya Lix Maalmood, kuna Ista-
wooday Carshiga (Si u Cunanta), ee
Warso Cid wax Og.

494

Suurat AJ-Furqaan

juz 4 19 tmmrn

umm

60. Marka la Dhaho u Sujuuda (Eeba-
ha) Raxmaan ah waxay Dhahaan Mu-
xuu Yahay Raxmaan, ma waxaan u
Sujuudeynaa waxaad na Faray-
so>wuxuuna u Kordhiyey Carar.

6 1 . Waxaa Khayr Badnaaday Eebaha
Yeela Samada Burjiyo Yeelayna Dhex-
deeda Siraaj (Qorrax) iyo dayax ifi.

62. Eebana waa Ilaah uga Yeelay
Habeenka iyo Maalinta Isbaddel Ciddii
Doonta inuu wax Xusuusto ama Doo-
no inuu Mahdiyo.

s "*.*'"/''» s '4.*'' 'it's' <>*s>s

Wuxuu Eebe Faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Dadka kalana waa la
Mide inuu Eebe Talo Saarto Markuu Raaco wuxuu Eebe faray Samayntiisa, llleen Talo Saarashadu ma
aha Seexo ama Shaqada ka Fadhiiso, ee waa in lala Yimaado Asbaabta intaas ka Dibna Eebe la Talo
Saarto. llleen Isagaa Nool oon Dhimanayne, oo Awoodda leh, Mudana Mahad, Waynayn, Cibaado
iyo Baryaba, Mana Haboona in layska Kibriyo Sujuuddiisa iyo Cibaadadiisa,Miyuuna Mudanin Waxaas
Eebaha Cirka Yeelay Burjiyo, Qorrax iyo Dayax, yeelayna Habeen iyo Dharaar Isbadala, oos ku waano
qaato Ciddii wax Xusuusan ama Waanaqaadan.

Gaaladii Qureesheed way Diidi Jireen Magaca Eebe, ee Raxmaana waxayna Dhihi jireen waa Maxay
Raxmaan Markaasaa Eebe ku Ceebiyey Arrintaas. Al-Furqaan (58-62).

63. Addoomada Eebaha Raxmaana
waa kuwa u Socda Dhulka Xasillooni,
markay la Hadlaan (Af Xumeeyaan)
Jaahilliinna Yidhaahda Nabadgalyo.

64. ee ah Kuwa ku Barya (Habeenkii)
Jyagoo u Sujuudi oo u Istaagi (Ci-
baado) Eebe.

65. ee Ah kuwa Dhihi Ilaahow naga Iil
Cadaabka Jahannamo, Cadaabkeedu
waa joogtee.

66. Iyaduna waxay u Xuntahay ku
Sugnaansho iyo ku Nagaadi.

67. Ee ah kuwa Markay wax Bixiyaan
aan Xad gudbin Cidhiidhyinna, oo in-
taas Dhexdeeda ku Toosnaada.

68. Ee ah kuwaan Caabudayn Eebe
La Jirkiisa Ilaah kale, oona Dilayn Naf-
tuu Eebe Xarrimay Dilkeeda Xaq
Mooyee oon Zinaysanayn, Ciddii Saas
fashana waxay la Kulmi Dambi.

£&li&h^&£ty>

^ l*i'< 'fas'S-' ^ \"" "

495

Suurat Al-Furqaan

juz 4 19 tmmm

vmm

69. Waxaana loo Laab laabi Cad-
aabka Maalinta Qiyaame wuuna ku
Waari Dhexdiisa Isagoo Dullaysan.

70. Ciddii Toobad keenta oo Ru-
maysa oo Fasha Carnal Fiican Mooyee,
oo kuwaas waxaa loogu Badali
Xumaantooda Wanaag, Eebana waa
Dambi Dhaafe Naxariista.

7 1 . Ruuxii Toobad keena oo Fala Wa-
naag wuxuu u Noqon Eebe Noqosho.

Isla wayni Islaamku ma Ogala, wuxuuna Fan in Jaahiliinta warkooda layska Dhaafo, Eebana la Caabu-
do, lagana Magan galo Naarta, oon Nafaqadana lagu Xadgudbin layskuna Cidhiidhyin ee la Dhexd-
hexeeysto, Gaalimana layska Jiro, iyo Dil Naf la Reebay oo Xaq Darro, Zinana Laga Fogaado, waxyaa-
lahaasna waa waxa Laab Laaba Cadaabka, Ciddiise Toobadkeenta Eebe wuu ka Aqbali, Xumaantana
Wuxuu ugu Badali Wanaag, Tilmaamahaasna waxaa ku Sifooba Mu'miniinta Fiicfiican.
Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi : Eebe haw Shariig yeelina,
Naf Xaq Darrana Ha dilina, Hana Zinaysanina, Hana Xadina. Waxaa Sheegay Salamo Binu Qays. Al-
Furqaan (63-71).

72. (Kuwa Fiican) waa kuwaan Fu-
rayn Been, Markay Maqlaan Hadal
Xunna Mara iyagoo Wanaagsan (Ka
Jeedsada).

73. Waana kuwa marka lagu Waaniyo
Aayaadka Eebahooda aaan Dhicin
Dhago iyo Indho La'aan.

74. waana kuwa Dhihi Eebow nagasii
(naga tusi) Haweenkanaga iyo Caruur-
tanada wax Ishu ku Qabowsato, noo-
gana yeel kuwa Dhawrsada Imaam.

75. Kuwaas waxaa lagu Abaal marin
Fooqa (Janno) Samirkoodii Dartiis wa-
xayna kula Kulmi dhexdeeda Salaan
iyo soo Dhawayn.

76. Wayna ku waari Dhexdeeda wa-
xaana u Wanaagsan Janada ku Sug-
naan iyo Nagaadiba.

^K\+ '["* '*'\^ - ^&£'

11. Waxaadna Dhahdaa Idiinma
Aabo Yeeleen Eebahay Haddaydaan

^%>V&Q^£$

496

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 mmm

wmm

Baryeyn (Illeen) waad beeniseen (Xa-
qee) wuxuuna ahaan mid idin Laasima
Beeninta « Ciqaabta ».

Waxaa ka mid ah Tilmaanta Addoomaha Eebe inay Yihiin kuwaan Joogsan meel Gaalnimo, oon Furinna
Been iyo Xumaan, kana Jeedsada waxa Macno Darro, Kasa oo Fahma Aayaadka Eebe een Garasho
la'aan iyo Indho La'aan la Joogin, waana kuwa Ehelkooda Wanaaga La Jeclaada iyo Eebe ka Yaabid,
111 een haddii kale wax kuuma Taraan.kuwaa Toosnaan ee Eebe warsan inuu ka Yeelo Imaamyo lagu
Daydo oo Suubban, kuwaas Jannaa lagu Abaal marin Samirkooda dartiis, waxayna la Kulmi Salaan iyo
Soo Dhawayn, iyo ku Sugnaan Meel Fiican, Eebana Ciduu u aaba Yeeli ama Danayn ma jirto Hadday-
Qa Caabudin ooyan Baryin, Gaalana Hadday Xaqa Beeniyaan waxaa Haleeli Ciqaabtiisa.
Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha Yeelee) Wuxuu Yidhi : Maydiinka warramaa ka U
wayn Dambi Saddex Goor, waxayna Dhaheen haa, wuxuuna Yidhi: Gaalnimo, Caaqwaalid, iyo Hadalka
Beenta ah iyo Maragga Beenta ah, wuuna Cel celiyey Intaan ka Dhahno Muu Aamuso. (Sixiix). Al-
Furqaan (72-77).

"^3

Suurat Ash-Shucaraa'

wss^

Magaca Eebe Yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Na-

xariista.

1. Waxay ku Tusin Mucjisada Qu-
raanka sida soo Hor martay.

2. Taasi waa Aayadihii Kitaabka Cad.

3. Waxaadna u Dhawdahay Nabiyow
inaad Halaagto Naftaada Haddayna
Rumayn Xaqa.

4. Haddaan Doono Waxaan kaga soo
Dejinaynaa Korkooda Samada Aayad
oy Noqoto Luquntoodu Miday u Khu-
shuucdo.

5. Waxkasta oo Quraana oo Uga Yi-
maadda Xagga Eebaha Raxmaana oo
soo Darriyo (Cusboonaada) waxay
ahaan kuwo ka Jeedsada.

6. Waxayna Beeniyeen (Xaqa) wa-
xaase u Imaan Warka waxay ku Jees
Jeesayeen.

, ^-

cikj 4jU ^IP \,J* *£*> Ojd \£>o\

497

Suurat Ash-Shucaraa'

juz' 19 tmmm

3M&

?*?&>$&

^HJII^

7. Miyeyna Arkayn Dhulka Inaan ka
soo Bixinno Nooc kasta oo Fiican.

8. Taasna waxaa ku sugan Aayad
Badankooduna ma aha Mid Rumeyn
(Xaqa).

9. Eebahaana Waa Adkaade Na-
xariista.

Aayaduhu waxay Xoojin oo Calool Adkayn Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee) iyo
in Eebe Awoodda Leeyahay oo wuxuu Doono ku soo Dejin karo, waxayse ka Caada Yeesheen Gaaladu
inay Xaqa Beeniyaan, wayse Ogaan Cidhibta Arrintaas.

Ciddiise waano Qaadan ha Daydo iyo waxa Eebe ka soo Bixiyo oo ah Wax lagu Waano Qaato. Shacbi
Wuxuu Yidhi: Dadka waxaa laga Abuuray Dhulka Ciddii Jannada Gashana waa mid Fiican, Kii Naarta
Galana waa Mid Xun. Ash-Shucaraa' (1-9).

10. (Xusuuso) markuu ugu Yeedhay
Eebahaa (Nabi) Muuse inuu Aado
Qoomka Daalimiinta ah.

1 1 . Qoomka Fircoon, Maydhawr-
sadaan.

12. Wuxuu Yidhi (Nabi) Muuse Ee-
bow waxaan ka Cabsan inay I beeni-
yaan.

13. Ooy Cidhiidhyanto Laabtaydu
Siina Daysmin Carrabkaygu ee Dir la
Jirkayga Haaruun.

14. Waxayna igu Leeyihiin Dambi
(Godob) waxaana ka Cabsan inay I di-
laan.

15. Wuxuu Yidhi Ilaahay saas ma aha
ee La aada Aayaadkanaga, Anagaa
Idinla Jirra Maqlina.

16. ee u Taga Fircoon una Dhaha
Annagu waxaan Nahay Rasuulka Ee-
baha Caalamka.

1 7. Ee Dir « u Ogolow» Banii Israa'iil
la jirkannaga.

18. Wuxuu Yidhi (Fircoon) Mi-
yaanaan kugu Barbaarinin Dhex-
danada Adoo Yar oodan ku Nagaanin
Dhexdanada Cimrigaaga Sanooyin.

03 jyJl^Wji\^igl^^ci)j;^lj jjj

M <>J^«! \ Ci; J>-»; l^i *^as w£^k u

Suurat Ash-Shucaraa'

juz< 19 mmm

$%m&

19. Ood Fashay Arrintaad Fashay
Adoo Diidan (Sama Falkii).

20. Wuxuu Yidhi (Nabi) Muuse waan
Falay Anoon Wax kasayn.

21. Waana Idinka Cararay Markaan
Idinka Cabsaday Markaasuu Eebe I sii-
yey Nabinimo, Igana Yeelay kuwa La
Diray (Rasuul).

22. Taasise ma Nicma aad igu Mannay-
sanbaa Haddaad Addoonsatay Banii
Israa'iil.

Waxbadan yuu Eebe ka Warramay Siduu u Diray Nabi Muuse iyo siduu u Beeniyey Fircoon iyo wixii
Dhexmaray, iyo Say u Doodeen, Dood Xaq iyo Run ah oo Nabi Muuse iyo Dood Kibir iyo Been ah oo
Fircoon, waxaase hadhay Xaqii, waxaana Tegay oo Halaagsamay Xumaantii iyo Isla waynidii, waana
Sidaa Waligeed Xaqa iyo Baadilka iyo Kibirka. Ash-Shucaraa' (10-22).

23. Fircoon wuxuu Yidhi waa maxay
Eebaha Caalamka.

24. Wuxuu Yidhi (Nabi) Muuse waa
Eebaha Samooyinka iyo Waxa u
Dhaxeeya haddaad wax Yaqiin-
sanaysaan (Rumaynaysaan).

25. Wuxuu ku Yidhi (Fircoon) kuwii
Gaararkiisa ahaa War ma Maqlaysaan.

26. Wuxuu Yidhi Nabi Muuse waa
Eebihiin iyo Eebaha Aabayaalkiinii
Hore.

27. Wuxuu Yidhi Fircoon Ra-
suulkiinna laydiin soo diray waa Waa-
lanyahay.

28. Wuxuu Yidhi Nabi Muuse waa
Eebaha Bari iyo Galbeed iyo Waxa u
Dhaxeeya Haddaad wax kasaysaan.

29. Wuxuu Yidhi Fircoon haddaad
Yeelato Ilaah iga soo Hadhay waxaan
kaa Yeeli kuwa Xabbisan.

30. Wuxuu Yidhi Nabi Muuse Had-
daan kuula Imaaddo wax Cadna.

*0 / i^l **jJ$C)\

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 tmmm

3SPM

31. Wuxuu Yidhi Fircoon la Imow
Haddaad Run Sheegi.

\gbj&xjA\<

'Olz^olijld

Wali waxaa Socda Dooddii Xaqa iyo Baadhilka,Xaquu u Yeedhi Nabi Muuse Amar Eebe iyo Baadhil uu
Hogaamin Fircoon Waswaasin Shaydaan iyo kibir iyo Isla waynaan wax ka Jirin, sidaasayna Had iyo Jeer
u Loolamaan Xaqa iyo Baadhilku, waxaase la rabaa Mu'minka dhabta ah inuu ku Sugnaado Xaqa uguna
Yeedho Dadka si Cad oon Qallooc, Caytan iyo Af lagaado Lahayn, Bal day Hadalka Nabi Muuse iyo
Fircoon Hadalkiisa, waa Waano, Is farid iyo Run Nabi Muuse, iyo Af Xumo iyo Caytan Fircoon Faafin,
Taasina waxay wax Tusaalayn kuwa Xaqa fari oo Wanaagga U Yeedhi. Ash-Shucaraa' (23-31).

32. Markaasuu Tuuray Nabi Muuse
Ushiisii waxayna Noqotay Mas Muuq-
da.

33. Wuxuuna Siibay Gacantiisa wa-
xayna ahaatay mid u Cad Dadka Dayi.

34. Wuxuu ku yidhi (Fircoon) kuwii
Gaararkiisa ahaa kani waa Sixirre Xeel
Dheer.

35. Doonina Inuu Idinkaga Bixiyo
Dhulkiinna Sixirkiisa ee Maxaad
Faraysaan.

36. Waxay Dheheen Dib u Dhig Isaga
iyo Walaalkiis (Xaalkooda) una Dir
Magaalooyinka kuwo soo Kulmiya.

37. Ha kuu Keeneen Sixirre kasta oo
Xeel Dheer.

38. Waxaana Loo kulmiyey Saaxi-
riintii Imaatin Maalin la Yaqaan.

39. Waxaana Loo Yidhi Dadkii ma
Kulmaysaan.

40. Inaan Raacno Saaxiriinta Hadday
Adkaadaan.

Nabi Muuse wuxuu Eebe ku Xoojiyey Mucjisado, sida Usha, Gacanta Nuuri, iyo kuwo kale, Fircoonse
wuu ka Madax adaygay, oo Diiday xaqa, Isagoo u Tusin Qoomkiisii in (Nabi) Muuse Xumaan iyo
Dhulkoos ka Bixiyo Wado, isuna Ekeysiiyey inuu ku Xidhanyahay Hadalkooda iyo Ra'yigooda, oyna
wax Faraan si uu ugu Tallaabsado Maslaxadooda, Iyaguna waxay kula arrimiyeen in Xaalka Dib Loo
Dhigo, Dadna loo diro Magaalooyinka si ay u Soo kulmiyaan kuwa Sixirka aad u Yaqaan, waana la soo
Kulmiyey Saaxiriintii, Dadkiina way soo Kulmeen si ay u Raacaan Saaxiriinta Hadday Adkaadaan.
Maxaase Dhacay, waa waxay ka Warrami Aayadaha Soo socda, kana warrameen kuwo Badan.
Fircoon Warkiisu waa Badanyahay, waxaase la Yaab leh inuu Noqdo mid Xaqa Ilaalin oo Maslaxadda
Dadkiisa Dhowri, kuna Xidhan Hadalkooda iyo Amarkooda, Dhabse ma aha Taasi. Ash-Shucaraa' (32-
40).

500

Suurat Ash-Shucaraa'

juz' 19 mmm

3§2JI%£

41. Markay Yimaaddeen Saaxiriintii
waxay ku Dheheen Fircoon Ujuuro ma
Leenahay haddaan Adkaanno.

42. Wuxuuna Yidhi haa Waxaadna
Noqonaysaan kuwa ii dhow.

43. Wuxuu ku Yidhi (Nabi) Muuse
Tuura waxaad Tuuraysaan.

44. Waxayna Tuureen Xadhkahoodii
iyo Ulahoodii waxayna Dheheen Sha-
rafta Fircoon yaan ku dhaarannaye
Anagaa adkaan.

45. Markaasuu Tuuray (Nabi) Muuse
Ushiisii waxayna Ahaatay mid Gurata
waxay Dhoodhoobeen.

46. waxaana la Riday Saaxiriintii Su-
juud Darteed.

47. Waxayna Dheheen waxaan
Rumaynay Eebaha Caalamka.

48. Eebaha (Nabi) Muuse iyo (Nabi)
Haaruun.

^iiSM^^^>}^{^^^

r>»'

©<lA±i!^

gy Sv%S\>J fcf ^

o^^^\U]^2^^rt-iJ\s

Saaxiriintii Markay ka Yimaaddeen Masar Jahooyinkeeda iyagoo ah kuwo ugu Sixir badan, ahna Dad
Badan yey Wayddiisteen Fircoon Abaal Gud hadday Adkaadaan, wuuna u Ballan qaaday inuu Abaal
Mariyo, wuxuuna ugu Deeqay inay Noqdaan kuwa u Dhow ee Agtiisa Jooga, wayna Tuureen waxay soo
Dhoodhoobeen oo Sixir ah, iyagoo ku Dhaartay Fircoon inay Adkaan, wayse Beenowday Dhaartii,
waxaana Cuntay waxay wateen Ushii Nabi Muuse, Markaasay Garteen inay Xumaan ku Socdeen, wayna
Toobad keeneen, iyagoo Rumeeyey Eebe iyo Xaqay la Yimaadeen Nabi Muuse iyo Nabi Haaruun.
Saasuuna u Sarreeyey Xaqii Una Buray Sixirkoodii Loogana Adkaaday Fircoon iyo Colkiisii. Xujada
Cad ee Xaqaba way Jabisaa Xumaanta iyo Baadhilka had iyo Jeer. Ka Dhawrsasho iyo Sharaf iyo ku
Dhaarashana waynaa Muta Eebe Sarreeye. Ash-Shucaraa' (41-48).

49. Wuxuu yidhi Fircoon Miyaad
Rumeyseen Muuse ka Hor Idankayga,
Isagu waa kan idiinku wayn ee idin Ba-
ray Sixirka waadse Ogaan doontaan,
waxaana u Goyn Gacmahiinna iyo Lu-
gahiinna Isdhaaf, waana idin Wadhi
Dhammaantiin.

50. Waxayna dhaheen Dhib ma leh
annagu Xagga Eebahannaan u Noqo-
naynaa.

&&<%&jj^y\}&

501

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 mmm

~ j jI54'

51. waxaana Dalbaynaa (Dam-
caynaa) inuu noo Dhaafo Eebahanno
Gafafkanaga Inaan Noqonay kuwii
ugu Hor Rumeeyey (Xaqa).

52. Waxaan u waxyoonay Nabi Muu-
se Guuri Addoomadayda waa Laydin
Raaciye.

53. Markaasuu u Diray Fircoon
Magaalooyinka kuwo Soo kulmiya.

54. Isagoo dhihi Kuwaasu «Banii
Israa'iil» waa Koox Yar.

55. Wayna Na cadho Galiyeen.

56. Waxaana nahay kuwo Had iyo
Jeer Digtoon.

57. Waxaana ka Bixinnay Beero iyo
(Biyo) ilo.

58. Iyo Kanziyo iyo Nagaadi Fiican.

59. Waxaana Dhaxalsiinay Banii Is-
raa'iil.

Xaqiibaa Cadaaday, Fircoonse waa inuu Qariyo Jabkiisa, wuxuuna isku Rogay Colkuu soo Doortay
kuna Tuhmay inay Shirqoolayaan, oy Muuse wax la Hayeen, wuuna Hadiday inuu Layn, waxbase kama
tarin, Illeen Xaqay Rumeeyeene, Eebana wuxuu Faray Nabi Muuse inuu la Guuro lnta Rumaysay,
Fircoonna waa Raacay Isagoo soo Kulmiyey Colkiisii, Marna Hadidi Muuse iyo Intii Rumaysay, Mana
Faa'iidin, Waxayse ku Dhammaatay in la Halaago Siday Aayaduhu Sheegi. Ash-Shucaraa' (49-59).

60. Markaasay Raaceen (ka daba
Duuleen) Qorrax soo Bixii.

61. Markay isu Muuqdeen Labadii
Kooxood waxay Dheheen Asaxaabtii
Nabi Muuse Inaga waa Layna Ha-
leelay.

62. Wuxuuna Yidhi (Nabi) Muuse
Saas ma aha ee Eebahaybaa Ila jira
wuuna i Toosin.

63. Waxaana u Waxyoonay (Nabi)
Muuse ku Garaac Ushaada Badda
wayna kala Jeexantay Baddii wuxuuna
Noqday Jeex kasta Buur wayn oo kale.

IL ' 'Jl v » rtft .. ^6 ^A A.m^i \3

502

Suurat Ash-Shucaraa'

juz< 19 mmm

mmm

64. Waana ku soo Dhawaynay Hal-
kaas kuwii kale (Colkii Fircoon).

65. Waxaana Korinay (Nabi) Muuse
iyo Intii la Jirtay Dhammaan.

66. Ka dibna waxaan Maanshaynay
Kuwii kale.

67. Arrintaasna waxaa ku Sugan
Aayad Mana aha Badankood kuwo
Rumeeyn.

68. Eebahaana waa Adkaade Naxa-
riista,

Waxay Sheegeen Fasirayaashu in Fircoon la Baxay Col wayn oo ka Kooban Madaxdii iyo Askartii.
Aayaduhuna waxay noo Sheegeen in markay isku Dhawaadeen Labadii Col oy ku Calaa caleen Dad ka
Mid ah Qoomkii Nabi Muuse in la Haleelay, wuxuuse ku Kalsoonaa Ilaahiis inuu Toosin, wuxuuna U
waxyooday inuu Badda Garaaco, oyna kala Jeexantay, Fircoon iyo Colkiisina lagu soo Dhaweeyey, lana
Koriyey (Nabi) Muuse iyo Intii la jirtay, lana Halaagay oo Lamaansheeyey Fircoon iyo Colkiisii, Taasina
waa Calaamad lagu Waano Qaato.

Wuxuu wariyey Ibnu Abii Xaatim in Markuu Nabi Muuse Gaadhay Badda ku Baryey Eebe : Ilaaha ahaa
wax kasta Hortiis oo ahaysiiyey wax kastoow, oo ahaan wax kasta Gadaashiisow, Nooyeel Faraj.
Markaasuu Eebe u Waxyooday Garaac Badda, Wana Taas ku Xidhnaanta Eebe iyo Rumayntiisu. Ash-
Shucaraa' (60-68).

69. Ku Akhri Korkooda Warkii Nabi
Ibraahim.

70. Markuu ku Yidhi Aabihiis iyo
Qoomkiisii maxaad Caabudaysaan.

71. Waxay Dheheen waxaannu Caa-
budi Sanamyo oonu ahaan kuwo ku
Nagaada.

72. Wuxuu Yidhi (Nabi Ibraahim)
Maydin Maqlayaan markaad Baryey-
saan.

73. Mase idin Anfaci ama idin Dhibi.

74. Waxay Dheheen waxaan Hellay
Aabayaalkanno oo Sidaas Fali.

75. Wuxuu Yidhi Bal Warrama wa-
xaad Caabudaysaan.

76. Idinka iyo Aabayaalkiinii Hor-
reeyey.

503

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 emmm

wmm

77. Hadday Iyagu Col ii Yihiin Ee-
baha Caalamka Mooyee.

Aayadahani waxay ka warrami Addoonkii Eebe iyo Rasuulkiisii ahaa Imaamka kuwa Toosan Nabi
Ibraahim, wuxuuna Eebbe Faray Rasuulkiisa Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) inuu ku Akhriyo Umaddiisa inay ku Daydaan, Kali Yeelidda Cibaadada, Tala Saarashada Eebe,
ka fogaanshaha Gaalimada, Illeen Eebaa siiyey Hanuun iyo Wanaag uu ku Diray waxay Caabudi Jireen
Qoomkiisii, Isagoo u Sheegay inayan wax Tarayn Cibaado waxaan ku Maqlayn, waxna Anfacayn,
waxaase wax la Caabudo oo laysku halleeyo ah Eebaha Caalamka ee Awoodda leh, Tan kale Walaalni-
madu waa Tan Jimaanka iyo Islaanimada, wixii ka Soo Hadhayse waa Col aan Heshiis lahayn. Ash-
Shucaraa' (69-77).

78. Ee Eebaha I Abuuray ee ah kan I
Hanuunin.

79. Kan I Quudin ee I Waraabin.

80. Markaan Bukoodana Isagaa I
Caafiya.

8 1 . Waana kan I dili Ina Noolayn.

82. Ee ah kaan Damci inuu Ii Dhaafo
Gafafkayga Maalinta Abaal marinta.

83. Eebow i Sii Xikmo (Nabinimo)
lna Haleeshii kuwa Suuban.

84. Iina Yeel Sheegid Run ah (Fiican)
kuwa Dambe.

85. Igana yeel kuwa Dhaxli Janada
Naciimo.

86. Una Dambi Dhaaf Aabahay wu-
xuu ka Mid ahaa kuwa Dhumaye.

87. Hana i Dullayn Maalinta la Soo
Bixin (Dadka).

88. Maalintayna wax Anfacayn Xoo-
lo iyo Ilmo midna.

89. Ruux ula Yimaadda Eebe Qalbi
Fayow Mooyee (Iimaan).

Eebaa wax Abuura, waxna Hanuuniya, waxna Quudiya, oo Waraabiya, Isagaana wax Caafiya, waxna
Dila, waxna Nooleeya, Dambigana u Dhaafa Mu'miniinta, Saas Darteed Yuu Nabi Ibraahim u Warsa-
day inuu Xikmo oo ah Cilmi, Nabinimo iyo Wanaag siiyo. Dadkii Fiicnaana Raaciyo'Ammaan iyo
Qaddarina Ugu yeelo Dadka Dambe, kana Yeelo kuwa Dhaxli Jannada, una Dambi Dhaafo Aabihiis
Illeen wuxuu ka Mid ahaa kuwa Dhumaye, waxayna ahayd intayna u Cadaan, iyo lnuusan Dullayn
Maalinta Dadka la soo Bixin, oon Xoolo iyo Caruur wax tarayn, ee Carnal Fiican iyo Qalbi Nabadgalay
kaliya wax tari.

Siciid Binu Musayib wuxuu Yidhi : Qalbiga Nabadgalay waa kan Fayow, waana Qalbiga Mu'minka.
Illeen Qalbiga Gaalka iyo Munaafaqu waa Bukaaye. Waana Taas ku Xidhnida Eebe iyo Aqoonsigiisu.
Ash-Shucaraa' (78-89).

504

Suurat Ash-Shucaraa'

juz< 19 tmmm

$%m&

90. Waana loo Dhawayn Jannada ku-
wa Dhawrsada (Mu'miniinta Dhabta
ah).

91 . Waana Loo Muujin Jaxiimo kuwa
Baadiyoobay.

92. Waxaana Lagu Dhihi Aaway wa-
xaad Caabudayseen.

93. Oo Eebe ka soo Hadhay Maydiin
Gargaarayaan ama Gargaarsanayaan.

94. Waana lagu Hambooriyey (Tuuri)
Dhexdeeda iyaga iyo kuwa Baadi-
yoobay.

95. Iyo Junuudda (Askarta) Ibliis
Dhamaan.

96. Waxayna odhan iyagoo Dhex-
deeda ku doodi.

97. Eebaan ku Dhaaranaye waxaan
ku Sugnayn Baadi Cad.

98. Markaan Idilla Sinay Eebaha
Caalamka.

99. Wax na Dhumiyey oon Dambiila
Yaasha ahayn ma Jiro.

100. Mana Lihin wax Noo Shafeeca.

G3 cA^ili» Cjt U 1*3

101. Iyo Saaxiib Dhaw.

102. Ee haddaan Noqonno oon
Ahaanno Mu'miniin.

103. Taas waxaa ku Sugan Calaamad
Badankoodna ma Rumeeyo (Xaqa).

104. Eebahaana waa Adkaade Na-
xariista.

Qiyaamada Xaalkeedu waa Daranyahay sida Wax Badan Quraanku ka Warramay Jahannamana
waxaa loo soo Dhawayn Ibliis Gaalo iyo Inta Raacdayna Naartaana lagu Tuuri, oyna ku Murmi Dhex-
deeda iyagoo Calaacali oo Qiran Xumaantii iyo Dambigii, wax U gargaari iyo wax u Shafeecina ma jiro,
Waqtigaas oo kalena Calaacal wax ma Taro ee waxaa wax Tara Iimaan iyo Wanaag nor marsasho. Ash-
Shucaraa' (90-104).

505

Suurat Ash-Shucaraa'

juz i 19 tmmm

wmm

105. Waxay Beeniyeen Qoomkii (Na-
bi) Nuux Rasuulladii.

106. Markuu ku Yidhi Walaalkood
Nuux Miyeydaan Dhawrsanayn.

107. Anigu waxaan idiin ahay Rasuul
Aamin ah.

108. Ee ka Dhawrsada Eebe ina
Adeeca.

109. Idinkana Warsanmaayo (Xaqa)
Ujuuro, Ajrigayga Eebaha Caalam-
kaan ka Sugi.

110. Ee Eebe ka Dhawrsada ina
Adeeca.

111. Waxay Dheheen ma waxaanu ku
Rumayn adooy ku Raaceen kuwa
Dullaysan (Xun Xun).

112. Wuxuu Yidhi Maxaan ka Oga-
hay Waxay Fali.

113. Xisaabtooda Eebe unbaa leh
haddaad wax Garanaysaan.

1 14. Anuguna ma Eryayo Mu'mi-
niinta.

115. Waxaan u Dige Cad ahayna ma
ihi.

s^>A

\l$£?\^^i$§£+

Qisada Nabi Nuux horaan u soo Sheegnay wayna Tmaandoontaa,waxyaalahase ay halkan Taabatay
waxaa ka Mid ah Caqli Xumida Gaalada iyo inay Dadka ku Qiimeeyaan Xoolaha iyo Muuqaalka, tan
kale in Xaqa loo Simanyahay Cid Gaar loogu Dhaqaalayna ayna jirin, Ajriga iyo Abaal Marinta Xaq u
Yeedhayaashana Eebaa leh, Illeen Abaal Marin Adduun wax kuuma Tartee, Taasna waxay ku Tusin in
Ciddii wax Ban Dadka oo Xaqa Tusi Looga baahanyahay inay Dhawraan Caddaaladda iyo ku Xidh-
naanta Eebe. Ash-Shucaraa' (105-115).

116. Waxay Dheheen Haddaadan
Joogin Nuuxow Waxaad Noqon kuwa
la Dhagaxyeeyo.

117. Wuxuuna yidhi Eebow Qoom-
kaygii waa I beeniyeen.

118. Ee Nakala Xukun Dhexdanada,
ina kori Ani iyo Inta ila jirta ee Mu'mi-
niinta ah.

506

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 tmmm

WM&

1 19. Waxaannu ku Korinay Isaga iyo
intii la Jirtay Doontii Buuxday.

120. Ka Dibna waxaan Maanshaynay
kuwii Hadhay (Gaaladii).

121. Taasna waxaa ku Sugan Ca-
laamad mana aha Badankoodu kuwo
Rumayn.

122. Eebahaana waa Adkaade Na-
xariista.

Markuu Nabi Nuux u Yeedhay Qoomkiisii Habeen iyo Dharaarba,Muddo Dheerna la Noolaa Diideenna
Xaqii Yey Goosteen Caadadii Xumayd ee Xaqdiidayaasha oo ah inay la Dagaalamaan Nabigaas Wa-
naagga Fan, Waxayna ku Hadideen inay Dhagax la Dhici Hadduusan Joogin, Joojinna Xaq u Ycedhid-
da, Eebaase kala Xukumay oo Koriyey Nuux iyo Nlu'miniintii la Jirtay, Halaagayna Gaaladii Xaqa
Diiday, Taasna Eebaa u Yaboohay kuwa Xaqa ku Taagan inuu u Gargaaro markay Run Sheegaan oo
Fuliyaan Sharciga Eebe kuna Dhaqmaan. Ash-Shucaraa' (1 16-122).

123. Waxay Beeniyeen Caad Ra-
suulladii.

124. Markuu ku Yidhi Walaalkood
Huud Miyeydaan Dhawrsanayn.

125. Anigu waxaan idiin ahay Rasuul
Aamin ah.

126. Ee ka Dhawrsada Eebe Ina A-
deeca.

127. Idinkamana Warsanaayo Xaqa
ujuuro, Ajrigaygana Eebaha Caalam-
kaan ka Sugi.

128. Miyaad ka Dhisaysaan Meel Sa-
re oo Dhan Calaamad (Daar) Idinkoo
Ciyaari.

129. Ood Yeelanaysaan Masaanic
(Dhismo) inaad Waartaan Darteed.

130. Haddaad wax Qabataan Ci-
qaabtaan una Ciqaabaysaan si Daran.

131. ee Eebe ka Dhawrsada Ina A-
deeca.

132. Kana Dhawrsada Eebaha idin
Siiyey waxaad Ogtihiin.

1 33. Wuxuu idin Siiyey Xoolo iyo Ca-
ruur.

E9 o^*^\yj&\\jsL&

(p o^C>i-feiUj^\J

-t t'*~

\ lAHJ^-*)'

LJi!

507

Suurat Ash-Shucaraa'

juz' 19 immm

imim

fp ^Jte£j> m ^lAj* j^d^oU-l^l

1 34. Iyo Beero iyo Ilo.

135. Waxaana Idiinka Digi Cadaab
Maalin Wayn.

Ree Caad wax Badan Yuu Quraanku ka Warramay, waxaase Mudan in laysku Baraarujiyo siday wax u
Dhisan jireen Kibir, Isla wayni iyo Waarid Darteed, maxayse u Tartay, waxba, waxaa la Sheegay in
Markuu Arkay Abuu dardaa waxay Muslimiintu ka Dhiseen Qoodha inuu ka istaagay Masaajidka, kuna
dhawaaqay Ree Dimishiqow markay ku soo kulmeenna uu Eebe ammaanay oos Yidhi: Miyeydaan
Xishoonayn, waxaad kulminaysaan waxaydaan Cunayn, waxaad Dhisaysaan waxaydaan Dagayn,
waxaadna Doonaysaan waxaydaan Gaadhayn, waxaa Idinka horeeyey Caad oo Hanatay Cadan iyo
Cummaan Dhexdeeda ee Yaa Dhaxalkoodii iga Siin Labo Dirham. Ash-Shucaraa' (123-135).

1 36. Waxay Dheheen waxaa Isu kaan-
na Mid ah Waanisayaa ama Maadan
Waanininaa.

137. Kanna ma aha waxaan Da-
beecaddii «Diintii» Dadkii hore ahayn.

138. Nalamana Cadaabayo.

139. Wayna Beeniyeen, Markasaan
Halaagnay. Taasina waxaa ku Sugan
Calaamad, mana aha Badankoodu ku-
wo Rumayn.

140. Eebahaana waa Adkaade Na-
xariista.

141. Waxay Beenisay Thamuud Ra-
suulladii.

142. Markuu ku Yidhi Walaalkood
(Nabi) Saalax Miyaydaan Dhawr-
sanayn.

143. Waxaan idiin ahay Rasuul Aa-
min ah.

144. ee ka Dhawrsada Eebe ina A-
deeca.

145. Idinkamana Warsanaayo Xaqa
ujuuro, Ajrigayga Eebaha Caalamkaan
ka Sugi.

Markay Qoomkii Nabi Huud ka Madax adaygeen Xaqii ooy isugu mid Noqotay waano iyo La'aanteed,

Diideenna wax u Sheeggii, Sheegteenna inaan la Cadaabayn Yaa Eebe Halaagay, Taasina waa Abaalka

Xaqdiidayaasha.

Sidoo kale waxaa Eebe u Diray Thamuud Nabi Saalax, wuxuuna la maray Waddaday la Mareen Nabiya-

dii kale, wuxuu Xaalku ku Dambeeyeyna Wuu Imaan, waxaadse Moodaa in Gaaladu Ceel kaliya ka

Cabbeen, waa Ceelka Xumaanta. Ash-Shucaraa' (136-145).

508

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 zmmm

%mm<

®^%&£&j$\

moj^jc^j

146. Ma waxaa Laydinkaga Tagi Hal-
kan idinkoo Aamina.

147. Oo ku Sugan Basaatiin iyo Ilo
(Socda).

148. Iyo Beero iyo Timir Fiideedu Bi-
sayl Tahay.

149. Ood ka Qoranaysaan Buuraha
Guryo idinkoo Kibirsan.

150. Ee Eebe ka Dhawrsada ina A-
deeca.

151. Hana Adeecina «Maqlina» A-
marka Xadgudbayaasha.

152. ah kuwa Fasaadiya Dhulka oon
Hagaajinayn.

153. Waxay Dheheen waxaad uun ka
mid Tahay kuwa la Sixray.

154. Mana Tihid waxaan Dad nala
mid ah ahayn ee noo keen Aayad Had-
daad run Sheegi.

155. Wuxuu Yidhi Tani waa Hal,
Maalinbay Cabbi idinkuna Maalin-
baad Cabbaysaan la Yaqaan.

156. Ee ha ku Taabanina Xumaan,
oos idin qabto Cadaab Maalin wayn.

157. Wayse Dileen waxayna ahaadeen
kuwo Qoomameeya.

158. Waxaana Qabtay Cadaab Taas-
na waxaa ku Sugan Calaa-
mad,Badankoodna ma aha kuwo Ru-
mayn (Xaqa).

159. Eebahaana waa Adkaade Na-
xariista.

Cid Ladnaan iyo Kibir ku Waari ma jirto, Qoomkii Nabi Saalaxna markay Xaqii ka Madax adaygeen oo
Beeniyeen Nabigii oy Dileen Hashii Calaamadda u ahayd Yaa Eebe Halaagay oo Ciqaabay, Adduunyana
waa Beer Cagaaran oo Maruun Ingagi, waxaase Habboon in Si Fiican loogu Dhaqmo Xaqa. Ash-
Shucaraa' (146-159).

5p dy^^yjJ^^ojA^jy^\

^ c^3\&&3&ffi

160. Waxay Beeniyeen Qoomkii (Na-
bi) Luudh Rasuuladii.

|p S\C^fy ^c-3ST

509

Suurat Ash-Shucaraa'

juz' 19 tmmm

WS8&

161. Markuu ku Yidhi Walaalkood
Luudh Miyeydaan Dhawrsanayn.

162. Waxaan idiin ahay Rasuul Aa-
minee.

163. ee ka Dhawrsada Eebe ina A-
deeca.

164. Idinkama Warsanaayo Xaqa
Ujuuro, Ajrigayga Eebaha Caa-
lamkaan ka Sugi.

165. Ma waxaad u Tagaysaan Ragga
Caalamka.

166. Ood ka Tagaysaan waxa Eebe
idiin Abuuray oo Haweenkiina ah, wa-
xaadse Tihiin Kuwo Xadgudba.

167. Waxay Dheheen haddaadan Joo-
gin Luudhow Waxaad Noqon kuwa la
Bixiyo.

168. Wuxuu Yidhi (Luudh) Anigu
Camalkiinna waan la Cadhaysnahay.

1 69. Eebow iga Kori iyo Ehelkaygaba
waxay Falayaan.

170. Waana korinay Isaga iyo Ehel-
kiisiiba Dhammaan.

171. Habar ku Hadhay Mooyee (Ha-
weeneydiisii).

172. Markaasaan Halaagnay Intii ka-
le.

173. Waxaa ku soo Daynay (Roob
Dhagax Naara) waxaana u Xun Roob-
ka kuwa Loo digay.

174. Taasna waxaa ku Sugan Ca-
laamad, Badankoodna ma aha kuwo
Rumayn.

175. Eebahaana waa Adkaade Na-
xariista.

Qoomkii Nabi Luudh waxay ku Caan ahaayeen wax Sheegiddiisa laga Xishoodo oo ah inay Ragga Aadi
jireen Haweenka ka Sokow, waana Caado Xun oo Ciqaab Mudata, waxaana Loo Ciqaabay si Daran, Cid
kasta oo waxyaalahaas oo kale ku Kacdana waa Cid Dullaysan oo Wasakhawday, waxayna Dharbaaxo
ku tahay kuwa Buka ee Dabaalan waxaas. Ash-Shucaraa' (160-175).

<.%■?> 'It'u '£'*

^irt?!#J»>&&

510

Suurat Ash-Shucaraa'

juz* 19 mmm

wmm

176. Waxay Beeniyeen Kayntii Ehel-
keedii Rasuulladii.

177. Markuu ku Yidhi Nabi Shucayb
Miyeydaan Dhawrsanayn.

178. Waxaan idiin ahay Rasuul Aa-
minee.

179. ee ka Dhawrsada Eebe ina A-
deeca.

180. Idinkama Warsanaayo Xaqa
Ujuuro, Ajrigayga Eebaha Caa-
lamkaan ka Sugi.

181. Oofiya (Dhammaystira) Bee-
gidda hana ka mid Noqonina kuwa
Nusqaamiya.

182. Una Miisama Cadaalad Toosan.

183. Hana ka Nusqaaminina Dadka
waxooda hana Xumaynina Dhulka
Idinkoo Fasaadin.

184. Kana Dhawrsada Eebaha idin
Abuuray iyo Khalqigii Horreeyey.

<s£$*» %$ >^ >/< -,

> \'\''i\\>J?&

Qoomkii Nabi Shucayb oo Dhulka Madyan Daganaa waxay Beeniyeen Xaqii, waxayna ku Caan Baxeen
inay Nusqaamiyaan Miisaanka iyo Suuskaba, Dadkana Saas uga Nusqaamiyaan Xaqooda, wuxuuna
Nabi Shucayb isku Dayey inuu ka Reebo Arrintaas, Dhulkana Ayan Fasaadin, wayse ka Madax aday-
geen Xaalkaas sida ka Muuqata Aayadaha soo Socda. Waxaana Dhab ah in Cunnada oo Dadka lagu
Khayaamo Lagana Nusqaamiyo ay Tahay Arrin Xun oo Ciqaab iyo Halaag Mudan, Yaase Garansiin
kuwa ku Dhaqma Xaalkaas Eebe Mooyee, Ciddii Caqlilehse waa inay ka Joogtaa ka Hore Maalinta
Dadku u Istaagi Ilaaha Caalamka. Ash-Shucaraa' (176-184).

1 85. Waxay Dheheen waxaad uun Ta-
hay kuwa la Sixray.

186. Mana Tihid waxaan Dad nala
mid ah ahayn, waxaana kuu Malay-
naynaa kuwa Beenaalayaasha ah.

187. ee Nagu soo Rid Goosimo Sa-
mada ka mid ah haddaad Run sheegi.

188. Wuxuu Yidhi Eebahay baa og
waxaad Falaysaan.

189. Wayna Beeniyeen waxaana Qab-

Jr^*« ' * ^">S\^ ■■'''Si i ■>!

511

Suurat Ash-Shucaraa'

juz 4 19 tmmm

mm&

tay Cadaab Maalintii Hadhka, waana
Cadaab Maalin Wayn.

1 90. Arrintaasna waxaa ku Sugan Ca-
laamad mana aha Badankoodu mid
Rumayn.

191. Eebahaana waa Adkaade Na-
xariista.

Waxay kuwanna ku Jawaabeen Jawaabtii kuwii ka Horeeyey oo kale, waxayna ku Sheegeen Sixir, wayna
Beeniyeen, waxay warsadeen in Cirka Goosino Cadaaba looga soo Rido, Eebase waa ogyahay waxay
Fali'waxaana qabtay Cadaab Hadheeyey oo Wayn.

Ibnu Cabbaas wuxuu Yidhi: Wuxuu Ilaahay ku soo Daayey Onkod iyo Kulayl Daran oo ku Dhajiyey
Neefta, markaasay ka Baxeen Guryaha iyagoo u Carari Dibadda, Markaasaa Eebe Daruur ka Hadhaysa
Qorraxda ku soo Daayey markay ku soo Kulmeenna uu Eebe ku soo Daayey Naar Gubtay.
Ciqaabta Eebana kama Fogo Daalimiinta Xaq Diidayaasha ah. Ash-Shucaraa* (185-191).

192. Quraankuna waa soo Dejin Eba-
ha Caalamka.

193. Waxaa kula soo degan Ruux Aa-
min ah (Jibriil).

194. Qalbigaaga inaad ahaato kuwa
ku Diga.

195. AfCarabiahooCad.

196. Quraankuna wuxuu ku Sugnaa
Kutubtii hore.

197. Miyeyna Calaamad ugu Fillayn
inuu Yaqaanno Culimadii Banii Is-
raa'iil.

198. Haddaan ku soo Dejino Qu-
raankan Cajamiga Qaarkiis.

199. oo uu ku Akhriyo Korkooda
mayna Rumeeyeen.

200. Saasaan u Galinay Diidada Qu-
luubta Dambiilayaasha.

201 . Mana Rumaynayaan Xaqa Intay
ka Arkaan Cadaab Daran.

202. Oos ugu Yimaaddo Cadaabku
Kado Iyagoon Ogayn.

203. Oy Dhahaan ma nala Sugi.

^Sr x-> S^ * ">

|<JJ O^ii^^Jjb \JyLA

512

Suurat Ash-Shucaraa 1

juz' 19 tmmm

r ^\\m

204. Ma Cadaabkanagay Dadajisan.

£0

Aayadahan Eebe wuxuu ku Tilmaamay Quraanka inuu yahay soo Dejin Eebe, oo Jibriil u soo Dhiibay,
kuna Soo Dejiyey Qalbiga Nabiga, Luuqadda Carabiga ahna ku soo Dejiyey, Kutubihii Horana lagu
Caddeeyey, Culimadii Banii-lsraa'iilla ay Ogaayeen. Dambiilayaashuse ay Beeniyeen, ayna saas ahaa-
daan intay ka arkaan Cadaab Daran, uguna Yimaadda Kado, iyagoon Ogayn Oy Markaas Calaacalaan,
Yidhaahdaanna Maa nala Sugo, waxayse Dedejisanayeen Cadaabka. Sufyaan wuxuu Yidhi : Waxyi
Dhammaantii wuxuu ku Dagayey Carabi ee waxaa Tarjumayey Nabiyada. Ash-Shucaraa' (192-204).

205. Ka Warraan Haddaan u Raa-
xayno Sanooyin.

206. Markaas uu u Yimaaddo wixii
loogu Goodinaayey.

207. Muxuu uga Tari Xaggooda wixii
loogu Raaxeeyey.

208. Magaalo aan Halaagno oon loo
Diginna ma Jirto.

209. Waano Darteed, mana nihin
Daalimiin.

210. Kumana soo Degto Quraanka
Shayaadiintu.

211. Kumana Habboona mana Ka-
raan.

212. Shayaadiintu Maqalka waa ka
Fogyihiin.

213. Ee ha Caabudin (Baryin) Eebe
Miciisa Ilaah kale ood Noqoto kuwa la
Cadaabo.

214. Una Dig Qaraabadaada Kuu sii
Dhaw.

215. Una Raarici Gar abkaaga (U Na-
xariiso) Ciddii ku Raacda oo Mu'mi-
niinta ah.

216. Hadday ku Caasiyaanna waxaad
Dhahdaa anigu Bari baan ka ahay wa-
xaad Falaysaan.

Raaxo Adduunna wax ma tarto markay Ciqaabtu Timaaddo, waxaa Sugnaaday in la keeni Qiyaamada
Gaalka oo Naarta la Tiimbin Markaas la Dhihi Khayr Waligaa ma Aragtay, Nicmo Waligaa ma Aragtay,
oo u Dhihi Wallahi Maya, La Keenina kii ugu dhibaato Badnaa Adduunka oo la Taabsiin Janada
Markaas la Dhihi ma Aragtay Xumaan Waligaa oos Dhihi Waligay Maya, Nabiga iyo Quraanka Shay-
daan uma soo Dhawaado, lamana soo Degin, waase ka Fogyihiin'Cibaadana Eebe Kaliyaa Muta,
Eebana wuxuu Faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu marka Hore U digo
Qaraabada Illeen haddii kale See Dadka kale Wax u Rumayn, wuuna Yeelay Nabigu Sidaas, Tan kale
wuxuu Eebe Faray inuu u Naxariisto Mu'miniinta Islaamkuna waa Diin Isu naxariisasho. Ash-Shucaraa'
(205-216).

513

Suurat Ash-Shucaraa'

juz' 19 tmmm

wx$&

217. Talo Saaro Eebaha Adkaada ee
Naxariista.

218. Ee ku Arka Markaad Kici.

219. Iyo Lagagadoonkaaga kuwa Tu-
kan.

220. Eebana waa Maqle Og.

221. Ma idiinka Warramaa Ruuxay
ku soo Degi Shayaadiintu.

222. Waxay ku soo Degi Beenaale
Dambi Badan oo Dhan.

223. Waxayna Xadi Maqalka Ba-
dankoodna waa Beenaalayaal.

224. Gabayaana waxaa Raaca kuwa
Baadida ah.

225. Miyaadan Arkin in Iyagu Tog
kasta (Xumaan) ay ku Dhex Wareer-
sanyihiin.

226. Oyna Sheegi waxayna Falayn.

227. Kuwa Xaqa Rumeeyey Mooyee
oo Carnal Fiican Fala oo Xusa Eebe
wax Badan, oo Gargaarta Dulmi ka
Dib, waxayna Ogaan doonaan kuwii
Dulmi Falay soo Noqoshaday soo
Noqdaan (Qiyaamada).

>.?? >^

Waa in La talo Saarto Eebaha Adkaada ee Naxarista, ee ku Arka Markaad Istaagi iyo Gagadoonkaaga
kuwa Tukan ee Maqli ee Og. Shaydaanna wuxuu ku soo Degaa Been badane, Dambi badan, Heesta iyo
Gabayga oo Waqtiga kaa Dhumiyana waa Caayanyihiin, waxaana Raaca Heesaaga kuwa iska Baadida
ah, waxaana ka mid ah Caadada Heesaaga iyo Gabayaaga inay ku Wareeraan oo Dhexgalaan wax kasta,
ooy Sheegaanna waxayna Falin, marka Iaga Reebo kuwa xaqa Rumeeyey ee Wanaagga Fala oo Gargaar-
ta intii la Dulmiyey, Daalimna wuxuu Ogaan markuu Eebe u Noqdo, Gabayguna markuu Bato oo wax
walba la Sheego, oon runta laga Sheegin, oo lagu Caayo Cidaan Mudan, laguna Amaano cidaan mudan
waa Aafo iyo Balaayo Ruuxa ka Buuxda lslaamkuna ma Ogola, Siduu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo
Eebe korkiisa ha yeelee) u yidhi : in Laabta Midkiin Malaxu Dhaamiso yaa ka Khayroon inuu Gabay ka
Buuxsamo (Imaam Axmed) Hadduuse yahay mid xaqa loogu Hiillin, wanaaggana Fari, Xumaantana
Reebi kaasi ma Cayna mana Xuma. Ash-Shucaraa' (217-227).

514

Suurat An-Naml

juz' 19 tmmm

t<m\m

-)UW

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Na-
xariista.

1. (Xarafka hore Isagoo kale waan
soo Maray) Inuu ku Tusin Mucjisada
Quraanka, Taasi Waa Aayaadka Qu-
raanka iyo Kitaabka Cad.

2. Waana Hanuunka iyo Bishaarada
Mu'miniinta.

3. Ee ah kuwa Ooga Salaadda oo Gu-
ta Zakada oo Aakhiro Yaqiinin.

4. Kuwaanse Rumayn Aakhiro wa-
xaan u Qurxinay Camalkooda waana
ku Indho la'Yihiin (Wareersanyihiin).

5. Kuwaasi waa Kuwuu u Sugnaaday
Cadaab Xun Aakharana Iyaga unbaa
Khasaaray.

6. Adiguna Nabiyow waxaad kala
Kulmi Quraanka Ilaaha Falka San ee
Og Agtiisa.

Suuraddu waxay ka wan-ami in Quraanka Kariimka ah Hanuun iyo Bishaaro u Yahay Mu'miniinta Xaqa
Rumaysan ee Salaadda si Fiican u Guta, Zakadana Bixiya, Aakharana Yaqiinsan, kuwaanse Rumaynin
Aakharo waxaa loo Qurxiyey Camalkooda Xun Oyna ku Dhex Wareersanyihiin, waana kuwa Cadaab
Xun u Sugnaaday oo Khasaaray Aakharo Illeen weybeeniyeene. Dhabtuna waa in Quraanku ka soo
Degay Ilaaha Xakiimka ah ee wax walba Og Xaggiisa'Warkiisuna waa Run Cad. Xukunkiisuna waa
Caddaalad Dhammaystiran. Waxaase loo Baahanyahay Rumayn, ku Dhaqan, ugu Yeedhid iyo Dhaw-
rid. An-Naml (1-6).

I L^^\^^jc£^\k1^\<.iJ& JLU

* " a -'

7. Xusuuso Markuu ku Yidhi Nabi
Muuse Ehelkiisa Anugu waxaan Arkaa
Iftiin waxaan Idiinka Keeni Xaggiisa
War Ama Waxaan Idiinka Keeni Dhu-
xul Daba inaad Kulaashaan.

8. Markuu Yimid waxaa Loogu Dha-
waaqay Waa la Barakeeyey Cidda

'. >ft- >.-

^J^O^j^^O^%^Ji^y^^l^

515

Suurat An-Naml

juz 4 19 tmmm

tmm

Dabka la Joogta iyo kuwa Gaararkiisa
ah, waxaana Nasahan Ilaaha Caa-
lamka.

9. Muusow Anugu waxaan ahay Ilaa-
ha Adkaada ee Falka San.

10. Ee Tuur Ushaada, Markuu Arkay
Iyadoo Gilgilan Sida Maska wuu Jeed-
saday Isagoo Carari, Mana soo Noqon,
Muusow ha Cabsanin, kuma Cabsa-
daan Agtayda Rasuulladuye.

11. Ciddiise Dulmi Fasha markaas
Wanaag ku Baddasha Xumaan ka Dib
Anugu waxaan ahay Dambi Dhaafe
Naxariista.

Qisada Nabi Muuse iyo sida Ilaaheen ula Hadlay Meelo Badan yaa lagu sheegay, waxayna ku Tusin in
Uaahay Cidduu Doono oo Rasuuladiisii ka mid ahaa la Hadli Jiray, Tan kale waxay ku Tusin in Nabiya-
da Ceeb ku ahayn Cabsida Caadiga ah, wax Sharaftooda wax u Dhimana ayna ahayn. Tan kale waxay ku
Tusin Awoodda Eebe iyo inuu wuxuu Doono Fali Karo.

Rasuulkuna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi : Ilaahay Ma Seexdo
kumana Habboona (Waa ka Dheeryahay) inuu Seexdo, Wuxuu Hoos u Dhigaa ama Koryeelo (Qaybta)
waxaa u Kor Noqda Xaggiisa Camalka Habeenka Maalinta ka hor, iyo kan Maalinta Habeenka ka Hor.
Waxaa wariyey (Ibnu Abii Xaatim). An-Naml (7-11).

12. Gali Gacantaada Jeebkaaga wa-
xay soo Bixi Iyadoo Cad Xumaan
La'aan (Waxayna ka mid yihiin) Sagaal
Calaamo oo Fircoon iyo Qoomkiisa
loo Muujiyey, waxayna ahaayeen
Qoom Faasiqiina.

1 3. Markay u Timid Calaamaddannadii
Iyadoo Cad waxay Dheheen Kani waa
Sixir Cad.

14. Wayna Diideen Iyagooy Yaqiin-
satay Naftoodu Dulmi iyo Isla Sarreeyn
Darteed, ee Day Siday ahaatay Cidhib-
tii Mufsidiinta (Xumo Wadayaasha).

'pr*

Mucjisooyinka iyo Calaamadaha la Siiyey Nabi Muuse waxay ahaayeen Sagaal Oy ka Mid ahaayeen
Usha iyo Gacantu Siday Suurad kale Sheegtay. si Fircoon iyo Qoomkiisa Falka Xumaa loogu wax Tuso,
wayse Beeniyeen Xaqii Iyagoo Hoosta ka Og Runta, si ay Madaxnimada iyo Isla Waynida ugu Mitidaan,
maxaase ka Dambeeyey oon Halaag iyo Khasaare ahayn, wax badanna waxaa la soo Sheegay in Dad
Badan ay Diideen Xaqa iyagoo Garan Ilaalin iyo Dhawrid Maslaxo Gaara, Taasoo ah Madaxtinimo,
Xoolo, iyo Isla Wayni Micno Darro. Ciddii Caqli lehna waa Xaal ay Waajibtahay inuu ku Waano Qaato.
An-Naml (12-14).

516

Suurat An-Naml

juz' 19 tmmm

tmm

15. Waxaan siinay Daawuud iyo Su-
laymaan Cilmi, waxayna Dheeheen
Mahad Ilaahbaa iska leh ee ah kan Na-
ga Fadilay wax badan oo Addooma-
diisa Mu'miniinta ah.

16. Wuxuuna Dhaxlay Sulaymaan
Daawuud, wuxuuna yidhi Dadow wa-
xaa nala Baray Codka Shimbiraha, wa-
xaana nala siiyey wax kasta (oo Xukun
ah) kaasina waa Fadliga Cad.

17. Waxaa Loo kulmiyey Sulaymaan
Junuudiisii oo Jinni, Insi iyo Shimbiro
leh, iyagoo iscelcelin.

18. Markay Yimaaddeen Togii Qud-
haanjadana oy tidhi Qudhaanjo
Qudhaanjooy Gala Guryihiinna Yeyna
idin Jajabin Sulaymaan iyo Junuudiisu
Iyagoo idin Ogayn.

19. Markaasuu Muusooday Isagoo
ku Qosli Hadalkeeda wuxuuna yidhi
Eebow I waafaji inaan ku Mahdiyo
Nicmadaad ugu Nicmaysay Ani iyo
Waalidkay iyo Inaan Falo Wanaag
Aad ka Raali tahay ina Gali Naxariis-
taada Addoomadaada Suuban Dhex-
dooda.

'^^»&:b*J&& tA^A«£JM

wf* Iff »»''S\>\ ' *>'

^^xZ&a jG4

Wuxuu Eebbe Sheegi wuxuu ugu Nicmeeyey Nabi Daawuud iyo Wiilkiisii Nabi Sulaymaan oo Nic-
mooyin ah Adduun iyo Aakhiroba, iyo in Nabi Sulaymaan loo Sakhiray Jinni, Insi iyo Shimbirahaba,
Barayna Hadalka Shimbiraha intuu ka Kaso Afkooda, Sidoo kale Codka Qudhaanjadii Uga digtay
Saaxiibadeed Jajabinta Nabi Sulaymaan iyo Colkiisoon Ogayn.

uuna Qoslay kuna Mahdiyey Eebbe,Warsadayna Wanaag isaga iyo Waalidiintiis,wanakaas wanaaggu in
marka Eebe khayr ku siiyo Mahadiyo, wanaagna la falo, Xumaanta iyo Kibirkana layska Jiro oo laga
Fogaado. An-Naml (15-19).

20. Wuxuu Fiirfiiriyey Shimbirihii
(Sulaymaan) Wuxuuna Yidhi Maxaan
la Arki La'ahay Hud-Hudkii Mise ku-
wa Maqan buu ka Midyahay.

21. Waxaan Cadaabi Cadaab Daran
ama waan Gawrici ama wuxuu iikeeni
Xujo Cad.

22. Markaasuu Muddo Yar Maqnaa
Markaasu Yidhi (Markuu Yimid) wa-

517

Suurat An-Naml

juz 4 19 tmmm

tm\m

xaan Ogaaday waxaadan Ogaanin,
waxaana kaaga keenay ReeSaba War
Yaqiina.

23. Waxaan Helay Haweeney Xu-
kumaysa lana Siiyey wax kasta (oo Xu-
kun ah) waxayna Leedahay Carshi
Wayn.

24. Waxaan Helay Iyada iyo Qoom-
keedii oo u Sujuudi Qorraxda Eebe ka
Sokow wuxuuna U qurxiyey Shaydaan
Camalkooda wuxuuna ka Leexiyey Jid-
ka Mana Hanuunsana.

25. May u Sujuudaan Ilaaha soo Bi-
xiya waxa ku Qarsoon Samooyinka iyo
Dhulka oo Og waxaad Qarinaysaan iyo
waxaad Muujinaysaan.

26. Ilaahay Isaga Mooye Ilaah kale
ma jiro, waana Eebaha Carshiga Wayn.

^^(♦f^^'J/^-VjJi

Awoodda Eebaa iska leh, ha siiyo Nabi Sulaymaan Xukun Laakiin waxaa ka Qarsoomi kara wax
Xayawaan Yari Ogaan karo sida Hud-Hudka'kaasoo uga warramay Ree Saba iyo Xukunkooda iyo
waxay Caabudaan, Taasina La Yaab malaha mar Hadday wax walba ku Xidhanyihiin Awoodda Eebaha
wax walba Koobay, ee lsaga uun Ilaah ah, ee Carshiga wayn Leh, Shaydaanbaase Dad Dhumiyey oo u
Harag Lulay oo Xumaanta u Qurxiyey, waana Colka Dadka oon Mama ka Nasanayn Dhumintooda.
Tan kale waxay ku Tusin Wanaagga Makhluuqa Qaarkiis sida Hud-Hudkaas Eebe iyo Cibaadadiisa u
Yeedhay, Saas Darteed Yuu Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa he yeelee) u Reebay Dilidda
Qudhaanjada, Shimbiraha, Hud-Hudka iyo Suradka.
Waxaa Wariyey (Imaam Axmed). An-Naml (20-26).

27. Wuxuuna Yidhi Waannu Eegi
inaad Run Sheegi iyo inaad ka mid Ta-
hay Beenaalayaasha.

28. La Tag Warqaddaaydan kuna
Tuur Xaggooda kana Durug Xaggoo-
da,markaas Fiiri waxay soo Celiyaan.

29. Waxayna Tidhi Madaxeey waxaa
La ii soo tuuray Warqad Sharaf leh.

30. (Kuna Qoran) Waxay ka Timid
Sulaymaan waxayna ku Billaabatay
Magaca Eebaha Naxariis Guud iyo
Mid Gaaraba Naxariista.

31. Ee Hayska Kay waynaynina iina
Imaadda Idinkoo Muslimiina.

&&Vcx^f^Z%y& & $

518

Suurat An-Naml

juz 4 19 mmm

amm

32. Waxayna Tidhi Madaxeey ii
Ishaara Amarkayga ma Ihi Mid Goysa
Amar Intaad ka Joogtaan.

33. Waxayna Dhaheen Annagu wa-
xaan Nahay kuwo Xoog badan oo
Geesinimo Badan, amarkase adaa leh
ee Fiiri Waxaad Fari.

34. Waxay Tidhi Xaakimyadu Had-
day Magaalo ku Galaan (Xoog) way
Fasaadiyaan waxayna ka yeelaan Ehel-
keeda Sharafta leh kuwo Dullaysan
Saasayna Falaan.

35. Waxaanse u Diri Hadyad wa-
xaana Eegi waxay La soo Noqdaan ku-
wa la Diray.

Markay u Tagtay Warqadduu waday Hud-Hud oo Faraysay Islaanimo, yey la Tashatay Haweenaydii
Madaxdeedii, markayse Ismuujiyeen inay Xoog Leeyihiin yey iyadu u Soo jeedisay Dagaal la'aan inay
Hadyad u Dirto Eegtana Jawaabta 'waxayna ahayd Haweenay Caqli Badan oo Waayo Arag ah.
Qataade Wuxuu Yidhi: Yaa ka Caqli Badan Islaanimadeedii iyo Gaalimadeediiba. Maxayse tari Isla
wayni iyo Kibir iyo Dagaal Jacayl, waxba, waxaase Fiican Kaadsiinyo, Xaq raacid iyo Islaanimo iyo in
Xaqa loo Yeedho Had iyo Jeer. An-Naml (27-35).

^\ ' > \'">\f> •" t£'\ \'<

36. Markay soo Gaadhay Hadyaddii
(Nabi) Sulaymaan Yuu Yidhi ma wa-
xaad ii Kordhinaysaa Xoolo^ wuxuu I
siiyey Eebe yaa ka khayr Roon wuxuu
idin siiyey Jdinkaase ku Farxi Hadya-
diinna.

37. Ee U celi Waxaana ula Imaa-
naynaa Junuud (Col) ayna Awoodayn
waxaana ka Bixinaynaa Magaalada
Iyagoo Dullaysan oo Ihaanaysan.

38. Wuxuuna Yidhi Qoomow Yaa ii
Keena Carshigeeda (Kursigeeda) ka
hor Imaatinkooda Iyagoo Muslim ah.

39. Wuxuuna yidhi Mid Xoog badan
oo Jin ah anaa kuu Keeni Intaadan ka
Kicin Fadhigaada, waxaana ahay Xoog
badane Aamina.

40. Wuxuuse yidhi kay Agtiisa ahayd
Ogaanshaha Kitaabka Anaa kuu keeni
Ishaada Laabideeda horteed (Ilbi-
dhiqsi) Markuu ku Arkay Agtiisa Isa-

519

Suurat An- Nam!

juz' 19 i%*mm

mmm-

CSJ

goo ku Sugan wuxuu Yidhi Kani waa
Fadliga Eebahay inuu Imtixaamo
inaan ku Mahdiyo iyo Inaan ka
Gaaloobo, Ciddii ku Mahadisa wuxuu
uun u Mahdiyey Naftiisa Ciddii
Gaalowdana Eebahay waa ka Kaaf-
toonyahay waana Sharafbadanyahay.

Wuu Diiday Nabi Sulaymaan Hadyadii, wuxuuna ugu Goodiyey inuu ku Duulo, wuxuuna ka Codsaday
Colkiisa in loo Keeno Kursigeedii ka hor Imaatinkeeda lyadoo Muslim ah, Mid Xoog badanaa Yaana
Yaboohay inuu Keeno intuusan fadhiga ka Kicin, waxaase ka Dhakhso badnaaday kan ku Keeni
ILbidhiqsi, Markii loo Keenay Kursigana wuxuu ku Mahadiyey Eebe'uuna Yaqiinsaday inay Imtixaan
tahay Inuu ku Mahadiyo iyo Inkale, wanaTaas Akhlaaqda Dadka Wanaagsan oo ah Inay ogyhiin in
Nicmadu Imtixaan tahay in la Mahadiyo iyo in kale, oyna ahayn Faan, Isla wayni iyo Durbaan Tun.
Mahadda Ilaahay iyo ku Xidhnaantiisana waa Hubka Mu'miniinta.
Diidada iyo Isla Waynidana waa Caadada Gaalada. An-Naml 36-40).

41. Wuxuuna Yidhi Dooriya Kursi-
geeda inay Garato iyo Inay Noqoto Ci-
daan Garanayn.

42. Markay Timid waxaa lagu Yidhi
ma sidanaa Kursigaagu, waxayna Tidhi
waxaad Mooddaa Isagii (Wuxuuna
yidhi) waxaa nala Siiyey Horteed Cilmi
waxaana nahay Muslimiin.

43. Waxaana (Xaqa) ka Reebay Wa-
xay Caabudaysay oo Eebe ka soo Had-
hay, waxayna ka mid ahayd Qoom
Gaala ah.

44. Waxaa lagu Yidhi Gal Daarta
Markay Aragtayna waxay U Malaysay
Mawjad (Biya ah) waxayna ka Fayda-
tay Dhudhumadeeda, wuxuuna ku yid-
hi waa Daar Salaax Sugan oo Quruu-
rado ah, waxayna Tidhi Eebow anigu
waxaan Dulmiyey Naftayda, waxaana
u Islaamay la Jirka Sulaymaan Ilaahay
Dartiis ee Eebaha Caalamka ah.

\s» >-<b

Markii loo Keenay Kursigeedii yuu Faray Nabi Sulaymaan in la Dooriyo Tilmaamihiisa Qaarkood inuu
Imtixaamo inay Garato keedii inuu Yahay iyo in kale, markayse timid oo la warsaday inuu keedii yahay
waxay Sheegtay in Isagii la Moodo, waxaana Xaqa U Diidanaa waxay Caabudaysay ee Ilaahay ka soo
Hadhay, oy kuna Dhexnoolayd Qoom Gaalo ah, Markii la soo Dhaweeyey oy Aragtay Daar lala Yaabo
iyo Xukunka Eebe Siiyey Nabi Sulaymaan yey Qirtay Islaamka ooy u Hogaansantay Ilaaha, Caalamka.
Taasina waxay ku Tusin in Madaxda Muslimiinta laga Rabo inay Dadka Xaqa ugu Yeedhaan Siduu
Falay Nabi Sulaymaan, oos Fali Jiray Nabigeenii-Muxamad ahaa (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) sidoo kale waxaa loo Baahan yahay in'Xaqa la Raaco si Kastoos Yahay iyo Hawl
kastoos hayo, iyo wax kastoos yahay, Illeen xaqaa Horeeyey, Mudanna in La Raaco, oo la Rumeeyo. An-
Naml (41-44).

520

Suurat An-Naml

juz 4 19 tmmm

tm\m

45. Waxaan u Dirray Ree Thamuud
Walaalkood Saalax inay Eebe Caabu-
daan Markaasay soo Bexeen iyagoo
Labo Kooxooda oo Doodi.

46. Wuxuuna Yidhi Qoomkayow ma-
xaad u Dedejisanaysaan Xumaan Wa-
naag ka Hor, Maadse Dambi Dhaaf
Warsataan Eebe inuu idiin Naxariisto.

47. Waxayna Dheheen waan ku Baa-
saysanay Adiga iyo Inta kula Jirta, wu-
xuuna ku Yidhi Baaskiinnu wuxuu Ji-
raa Eebe Agtiisa, waxaadse Tihiin
Qoom la Fidneeyey.

48. Waxaana Magaalada ku Sugnaa
Sagaal Qof oo Fasaadin Dhulka
Hagaajinayna.

49. Waxayna Dheheen isku Dhaarta
Eebe inaan mirro isaga iyo Ehelkiisaba
Markaas aan ku Dhahno Qaraabadiisa
Maanaan Joogin Meejuu ku Ha-
laagmay Ehelkiisu waxaana Sheegay-
naa Run.

Qisada Ree Thamuud wax Badan Buu Quraanku ka Warramay waxayse Aayadahani Sheegeen inay
Qaybsameen, Sharaysteenna Nabigii iyo Intii la Jirtay, oyna Magaaladaas ku noolaayeen Sagaal Qof oo
Qasayaal Dhagarta iyo Xumaanta Maleega, waxayna Isku Dhaarsadeen inay Dilaan Saalax iyo Ehelkiisa
Goor Habeena uguna Dhaartaan Dadkiisa Inay Joogin Meejii Lagu Dilay. Taasina waxay ku Tusin
Dhibaatada iyo Balaayada inay u Horseedaan had iyo Jeer, oyna Waajib tahay in laga Digtoonaado
Xumaan wadayaasha, Maxayse ku Dambeeyeen, waa waxay Aayadaha Soo Socda inooga wan-ami. An-
Naml (45-49).

50. Way Dhagreen Dhagar Anana
waan Abaal marinay lyagoon Ogayn.

51. ee Day Siday Noqotay Cidhibtii
Dhagartooda Anagaa Halaagnay Iya-
gii iyo Qoomkoodiiba Dhammaan.

52. Taasina wa Guryaahoodii oo Cid-
la ah Dulankoodii Dartiis, Arrintaasna
Calaamad yaa ugu Sugan Qoomkii wax
Ogaan.

>> T\j 9 *

0£*J

aj\i

'»f»>^,..' »> ^.^

521

Suurat An-Naml

juz< 20 mm

tmm

53. Waxaana Korinay kuwii Ru-
meeyey oo Dhawrsanayey.

Xumaan bay ka Shaqeeyeen wayna la Rogmatay oo waxaa ku Dhacay Halaag iyo Khasaare, waxaana
Cidloobay Guryahoodii Dulankoodii Dartiis, waana Arrin ay ku waano iyo Wacdi Qaadato Ciddii wax
kasi, waxaana la Koriyey Saalax iyo Qoomkiisii xaqa ku Taagnaa, Taasina waa Sunnada iyo Caadada
Eebe inuu Halaago Daahmiinta, Koriyana Mu'miniinta, Laga Yaabaa in Dulmigu Muddo Joogo Laakiin
ma Waaro, Saas Darteed yey Waajib tahay in lagu Waano Qaato Qisooyinka Quraanka ee la soo
Celceliyey wax Bad an. An-Naml (50-53).

54. (Nabi) Ludh (Xusuuso) markuu
ku Yidhi Qoomkiisii ma waxaad la
Imanaysaan Xumaan Idinkoo Arko.

55. Idinku ma Raggaad u Tagaysaan
Doonid darteed Haweenka ka sokow,
waxaadse Tihiin Qoom Jaahiliina.

56. Mana Noqonin Jawaabtii Qoom-
kiisa waxaan ahayn ka Bixiya Luudh
iyo Ehelkiisa Magaaladiinna waa Dad
Isdaahirine.

57. Waana Korinay Isagii iyo Ehel-
kiisii Haweenaydiisii mooyee, waxaan
ku Qaddarray (ka dhignay) kuwa Ha-
laagsami.

58. Waxaana ku soo Daadinay kor-
kooda Roob (Dhagax Naara) waxaana
Xumaaday Roobka kuwa Loo Digay.

^J\^\l3,Jj

Alli^^^S^i jC^J\ 6yt3p$3o\

ft\ ^ V* -**-** tr

Qoomkii Nabi Luudh waxay ku Magaca Bixiyeen inay Ragga wax ka Dayan Jireen intay Haween
Guursan lahaayeen, taasina waa Arrin Ceeb ku ah Binii Aadamka, kuna tusin Jaahilnimo iyo Fasaad
intay ka Eryaan Nabi Luudh iyo Intii Rumaysay Iyagoo ku Caayi inay Nadiif Yihiin, waxaase la Yaab ah
inay Nadiifi Ceeb ku Ahayd Qomkaa Agtooda kuna tahay Had iyo Jeer kuwa Xun Xun, Eebese waa
Koriyey Luudh iyo Mu'miniinta, oo Halaagay Gaaladii oo Haweeneydiisii ku Jirto, waana wax lagu
Waano qaato. An-Naml (54-58).

59. Waxaad Dhahdaa mahad Eebaa
iska leh Nabadgalyana ha Ahaato
Addoomadiis uu Doortay Korkooda,
ma Eebaa Khayr roon mise waxay la
Wadaajin.

60. Ma Eebaha Abuuray Samooyinka
iyo Dhulka oo idiinka soo Dejiyey

T'£f^ i >»

i^\&s\*&&fati&i$

G3 <^Jir2Mj*-4M*-

^&%3'M>2&Zti<&$

522

Suurat An-Naml

Juz' 20

mss\m

Samada Biyo oon ku soo Bixinay Beero
Qurux Badan (Miyaa Khayrroon mise
waxaad Caabudaysaan) ma kari kar-
taan inaad Soo bixisaan Geedkeeda,
ma Ilaah kalaa jira Eebe Miciis, waase
Qoom (xaqa) ka Leexaan.

61 . Mise (waxaa Khayr roon) Eebaha
ka Yeelay Dhulka Sugnaan,oo U yee-
lay wabiyo.buuro oo u Yeelay Badaha
Dhexdooda Soohdin, ma Ilaah kalaa
Jira Eebe Miciisa, Badankooduse wax
ma Oga.

Wuxuu Eebe Faray Nabiga (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu Yidhaahdo Mahad
Eebaa iska leh, Nabadgalyona ha ahaato Addoomada Eebe Doortay korkooda, Taasoo ah inay Xumaan
iyo Qas ka Nabadgalaan, Tan kale waxaa Wanaag badan Eebaha Abuuray Cirka iyo Dhulka oo Roobka
keena Kuna soo Bixiya Doog iyo Beero aan Cid kale soo Bixin, karin, oo Dhulka ka Yeelay meel lagu
Sugnaado, yeelayna Dhexdiisa Wabiyo iyo buuro, Badahana kala dhawra, Isagaana ah Ilaaha Xaqa, wax
la mid ah ama Mudan in lala Caabudana ma jiro, wuxuuna Mudanyahay Waynayn iyo Caabudid. An-
Naml (59-61).

62. Mise Eebaha Aqbala ka Dhibban
markuu Baryo oo Fayda Xumaanta
(Dhibka) idinkana Yeeli kuwa Dhulka
u Hadhi (Iska Baddala), ma Ilaah kalaa
Jira Eebe Miciisa,Yaraa Intaad wax
Xusuusanay saan .

63. Mise Eebaha idin Toosiya Mug-
diyada Barriga (Dhulka) iyo Badda
Dhexdeeda, oo ah kan Dira Dabaylaha
oo Bishaarayn Naxariista Eebe (Roob-
ka) hortiisa, ma Ilaah kalaa Jira Eebe
Miciisa, Eebaa ka Sarreeya waxay la
Wadaajin.

64. Mise Eebaha Billaaba Khalqiga
(Abuurkiisa) Haddana soo Celin, oo ah
kan Idinka Arzaaqa Samada iyo Dhul-
kaba, ma Ilaah (kalaa) Jira Eebe Micii-
sa, waxaad Dhahdaa Keena Xuja-
diinna Haddaad Run Sheegaysaan.

Ilaahaybaa Ajiiba kan Dhibban Dadkana kala Badala in la Xusana Mudan, Sidoo kale Isagaa Toosiya

Mugdiyada Mudanna inaan Cid kale lala Caabudin, Billaabana Abuuridda'Soona Celiya Dadka, Arzaa-

qana Dadka.

Nabigana (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu Yidhi : Markii la Warsaday Maxaad

u Yeedhi, waxaan u Yeedhi Eebaha Hadduu ku Taabto Dhib ood barido kaa Fayda, kan Baadida kuu

soo Celiya, kan Abaartu markay ku Hesho kaa Bixiya. waxaa wariyey (Imaam Axmed).

Saasay Xaq u tahay in lagu Dhaqmo Sharcigiisa, loona Hogaansamo. An-Naml (62-64).

523

Suurat An-Naml

Juz 4 20

tsmm

65. Waxaad Dhahdaa ma Oga waxa
Samooyinka iyo Dhulka ku Sugan wa-
xa Maqan Eebe mooyee, mana Oga
Goorta la Soo Bixin.

66. Wuxuuse Gaadhay Cilmigoodu
Aakhiro (Buuxsami) waxayse kaga
Suganyihiin Xageeda Shaki, wayna ka
Indho La'yihiin Xaggeeda.

67. Waxay Dheheen kuwii Gaaloobay
Markaan Noqonno Cairo Anaga iyo
Aabayaalkanno miyaa nala soo Bixin.

68. Waa Naloo Yaboohay Kan (soo Bi-
xin ta) Anaga iyo Aabayaalkanno mar
hore, kanna ma aha waxaan Warkii
Dadkii hore ahayn.

69. Waxaad Dhahdaa ku Socda Dhul-
ka oo Daya siday Noqotay Cidhibtii
Dambiilayaasha.

70. Hana u Murgin Korkooda.hana
ka Cidhiidhyamin waxay Dhagri.

Wax Maqan Cid og oon Eebe ahayn ma Jiro, mar Dadka la soo Bixin Cid og oon Ilaahay ahayna ma Jiro,
Maxayse Tari wax Ogaan marka Aakhiro la tago, Addunkay ku Wanaagsantahay inaad Xaqa Ogaatid,
oodan ka Indho La'aan, Diididda soo Bixinta, Xaqiridda Xaqa iyo Cidda u Yeedhina waa Caadada
Gaalada Xaq diidayaasha ah, Hase Socdeen Dhulka oo ha ku Waano Qaateen siday Noqotay Cidhibtii
Dambiilayaasha.

Waxaana Eebe Faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa hayeelee) lnuusan ka Murugoonin
Cidhiidhina is Galinin, Taasina waxay Waano Guud u Tahay iyo wax ku Qaadasho kuwa Xaqa u Yeedhe
Goor kasta. An-Naml (65-70).

71. Waxayna Odhan waa Goorma
Yaboohaasi Haddaad Run shee-
gaysaan.

72. Waxaad Dhahdaa waxaa Suu-
rowda inay Dhawdahay waxaad Dede-
jisanaysaan Qaarkeed.

73. Eebahaana waa Fadli Siiyaha
Dadka, Laakiin Badankoodu kuma
Mahdiyaan.

74. Eebahaana wuxuu Ogyahay Wa-
xay Qarin Laabahoodu iyo waxay
Muujin.

524

Suurat An-Naml

Juz' 20

mmm

75. Waxa ku Maqan Samada iyo
Dhulkana waxay ku Suganyihiin Ki-
taab Cad.

76. Quraankanna wuxuu ka Qisoon
(Warrami) Banii Israa'iil wixii Badnaa
ay isku Khilaafeen.

77. Quraankuna waa Hanuun
Naxariista Mu'miniinta.

iyo

78. Eebahaana wuxuu ku kala Xu-
kumi Dhexdooda Xukunkiisa waa Ad-
kaade Og.

Gaaladu Had iyo Jeer waxay Dedejistaan Ciqaabta iyo Qiyaamada, wax kastase waxay leeyihiin Waqti
iyo Muddo, Eebana waa u Nicmeeyaha Dadka Laakiin Badankoodu Kuma Mahdiyaan, waana Ogaha
waxa Laabta ku Jira iyo waxa la muujinba, Cirka iyo Dhulka waxa ku maqanna waxay ku Suganyihiin
Kitaab Cad oo Koobay. Quraankuna wax Badan yuu ka Warramay siday Isu Khilaafeen Banii Israa'iil,
waana Hanuunka iyo Naxariista Mu'miniinta, Eebaana kala Xukumi Dadka Xukun Caadil ah, isagoon
wax la a wood ahna jirin, wax kastana og. oyna waajib tahay in loo Noqdo, loo Hogaansamo, Dhabna loo
Caabudo. An-Naml (71-78).

79. ee Talo Saaro Eebe Adugu waxaad
ku Sugantahay Xaq Cade.

80. Adugu wax ma Maqashiisid kuwa
Dhintay mana Maqashiisid Dha-
goolaha Dhawaaq markay Jeedsadaan
iyagoo sii Socda.

81. Mana Tihid mid ka Toosin kara
Indhoolaha Baadidiisa, waxna ma
maqashiin kartid Ruux Rumeeyey
Aayaadkanaga oo Muslima mooyee.

82. Markuu ku Dhaco Korkooda
Qawlkii (Ciqaabtii) waxaan u soo Bi-
xinnaa Daabbaddii Dhulka oo la Hadli
Dadkuna waxay ahaayeen kuwaan
Yaqiinsanayn Aayaadkanaga.

83. Xusuuso Maalintaan ka soo Kul-
minayno Ummad kasta Koox ka mid
ah kuwii Beeniyey Aayadkanaga iya-
goo is Cidhiidhyi.

84. Markay Yimaaddaanna wuxuu ku
Dhahaa Miyaad Beeniseen Aayaad-
kaygii idinkoon koobin Ogaansho,
Maxaadse Fali Jirteen.

s Ji. x* " ' ' • >X" ' ' *~"

525

Suurat An-Naml

juz< 20 $mm

mmm

85. Waxaa ku Dhacay Qawlkii (Ci-
qaabtii) Dulmigooda Dartiis mana
Hadlayaan.

86. Miyeyna Arkayn inaan uga Yeel-
lay Habeenka inay ku Xasilaan, Maa-
lintana Arag, Arrintaasna Calaamoo-
yin yaa ugu Sugan Ciddi Rumayn (Xa-
qa).

Waana Inay Ilaahay Talo Saarato Cidda Xaqa ku Toosan oo ah inay waxa la Faray Falaan, ka Dibna
Eebe ku Kalsoonaadaan, cid Xaqa ka Dhaga la'na oo ka Indho la'na Ruux Hanuunin kara oo Ilaahay
ahayn Ma jiro.

Markay Qiyaamadu Imaanna waxaa soo Bixi Daabad la Hadli Dadka, waxaa loo soo kulmin Ummad
kasta Kooxihii Beenin Jiray Xaqa, laguna Canaanan inay xaqa beeniyeen Iyagoon Koobin Cilmigiisa,
waxaana ku Dhici Ciqaab Dulmigooda Dartiis. Habeenka iyo Maalintana Waano ugu Filan Ciddii
Rumeyn. Qiyaamadana waxaa ka Horeeya To ban Calaamo Sida Sugan. An-Naml (79-86).

87. Xusuuso Maalinta la Afuufi Suur-
ka oos Argagixi waxa ku Sugan Sa-
mooyinka iyo Dhulka Cidduu Eebe
Doono Mooyee, Dhammaanna way u
Imaan Eebe Iyagoo Dullaysan.

88. Waxaadna Arkaysaa Buurihii ood
u Malayn inay ingagantahay (Suganta-
hay) iyadoo u Socota sida Daruuraha,
waase Sancada Eebaha Sugay wax kas-
ta, Eebana waa Ogaha waxaad Falay-
saaan.

89. Ciddii la Timaadda Wanaag wu-
xuu Mudan wax ka Khayr roon Arga-
gaxa Maalintaasna Iyagu way Aamin
Noqon.

90. Ciddiise la Timaadda Xumaan
waxaa Loogu Tuuri Wajiga Naarta,
miyaa Laydinka Abaal Mariyaa wa-
xaad Falayseen Mooyee.

\oy~*\*X££

.'.■? ~^

Eebe wuxuu ka Warrami in Suurka la Afuufi oos Dhiman Ruux kasta waxa Eebe Reebo mooyee,
Doorsoon Badanna Dhici, Sida Buuraha, Dhulka, iyo Dadkuba, Ilaaheense waa kan Sugay Abuurka
wax kasta, wax Walbana Og, Wanaaggana Wanaag ku Abaal mariya iyo wax ka sii fiican, Xumaantana
Naar ku Abaal mariya isagoon Dulmiyeyn, Qiyaamaduna waa Maalin wayn oo Quraanku wax Badan ka
Digay, oyna Habboontahay in loo Darbado, loona Shaqaysto, kaasoo ah Wanaag falid, Xumaan ka
Fogaansho iyo Xaq Raacid, waana Maalinta Carruurta Cirroole ka Yeeli, Cidna kale wax u Tarayn, in
Eebe Doono Mooyee. An-Naml (87-90).

526

Suurat An-Naml

juz' 20 $mm

tm\m

91. Waxaa uun Lay Faray inaan Caa-
budo Eebaha Baladkan (Maka) ee ah
kan Xarrimay oo wax kastana iska leh,
waxaana lay Faray inaan ahaado
Muslimiinta.

92. iyo Inaan Akhriyo Quraanka
Ruuxiise Hanuuna wuxuu uun u
Hanuunay Naftiisa, Ruuxiise Dhuma
waxaad dhahdaa Anugu waxaan uun
ahay kuwa Diga.

93. Waxaadna dhahdaa Mahad Ee-
baa iska leh wuxuu idin tusin Aayaad-
kiisa oo Aqoonsanaysaan, mana aha
Eebaha mid Halmaansan waxaad Fa-
lay saan.

^iij^ujc^^jisr^

US}

Eebe wuxuu Faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu Caabudo Ilaaha
Magaalada Barakaysan ee Maka, ee Xurmeeyey, iyo inuu u Hogaansamo, Quraankana Akhriyo, Illeen
Ciddii Hanuunta wuxuu uun wax u Taray Naftiisa, tii Dhuntana waxay uun Dhibtay Nafteeda.
Nabigana Waxaa uun Saaran u Digid iyo Gaadhsiin Xaqa, Mahadna Eebaa iska leh, Dadkana Tusin
doona Aayaadkiisa si ay Xujadu u Qabato,wax U u ka Halmaansanyahay waxay Falina ma jirto,Magaalo
walba Eebaa iska leh ee waxaa Maka loo Sheegay Sharafteeda. Waxaana Sugnaatay in la Reebay Goynta
Geedaheeda, Dilidda Ugaadheeda, iyo Qaadidda Baadideeda, Cidaan Yaahdinayn. Si kastood tahayna
Eebe waa ku Ogyahay.

Cumar Binu CabdiCasiis wuxuu Yidhi : Eebe ma Halmaamo xataa Boodhka Dabayshu ku Kiciso Goma-
daha Dadka. An-Naml (91-93).

Magaca Eebe yaan ku Billaabaynaa ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Na-
xariista.

1. Wuxuu ku Tusin Mucjisada Qu-
raanka.

2. Taasina waa Aayaadka Kitaabka
(Quraanka) ee Cad.

3. Waxaannu kugu Akhrin Korkaaga
Warkii (Nabi) Muuse iyo Fircoon si
Xaq ah Qoomkii Rumayn.

527

Suurat Al-Qasas

juz' 20 %m%

&g%i\'g&

4. Fircoon wuu Isku Kibriyey Dhulka
(Masar) wuxuuna ka Yeelay Ehelkiisii
Kooxo, Isagoo Yaraysan (Dullayn)
Koox ka Mid ah Gawricina Wiilashoo-
da oo Dayn Haweenkooda wuxuuna ka
mid ahaa kuwa wax Fasaadiya.

5. Waxaanu u Dooni inaan ku
Mannaysanno (Waxsiinno)kuwii lagu
Dullaysanayay Dhulka kana yeello
Imaamyo, kana Yeello kuwa Dhaxli
Dhulka.

6. Oon Makansiinno Dhulka, Tu-
sinana Fircoon iyo Haamaan iyo
Januuddooda waxay ka Digtoo-
naayeen (Halaagooda).

Suuraddan waxay si Gooni ah uga Warrantay wixii Dhexmaray Nabi Muuse iyo Daalimkii Fircoon ahaa,
ee Isku Kibriyey kalana Qaybiyey Dadkii, Wiilashana Laayey Gabdhahana Shaqo u Reebtay, hase
yeeshee wuxuu Eebe Qaddaray in kuwii la Dullaysan jiray oo Xaqa Rumeeyey ay Dhulka u Hadhaan,
Madaxna Noqdaan, Fircoon iyo Gacanyarihiisii u Dhaga Nuglaa ee Haamaan iyo Colkiisiina la Tusiyo
waxay ka Cabsanayeen oo ah in Xukunka laga Qaado. Qudrada Eebe iyo Awooddiisa iyo wuxuu
Xukumana wax Qiyaasi ama Ogaan ma Jiro. Al-Qasas (1-6).

7. Waxaan u Waxyoonay ku (Ilhaa-
maynay) Muuse Hooyadiis Nuuji, mar-
kaad u Cabsatana ku Tuur Hirka (Bad-
da) hana Cabsan hana Murugoon ana-
gaa kugu soo Celine kana Yeeli kuwa la
Diro (Rasuul).

8. Waxaana Qaatay Fircoon Dadkiisii
Isagoo u Noqon doona Col iyoWalba-
haar, Fircoon iyo Haamaan iyo
Colkoodiina waxay Ahaayeen kuwo
Gefay.

9. Waxayna Tidhi Haweenaydii Fir-
coon waa Raaxada Ishayda iyo taada
ee ha Dilina, waxay u Dhawdahay inuu
ina Anfaco ama aan ka yeelanno Wiile,
mana Oga Iyagu (Dhabta).

Waa la Dhalay Nabi Muuse, Hooyadiina way u Cabsatay, waxaana Eebe ku Ilhaameeyey inay Badda ku
Tuurto isagoo Weel ku Jira, wuxuuna Ilaahay ku Tuuray Qalbigeeda inayan Cabsanin, Murginna,
Maxaa yeelay wuu ku soo Celin, kana Yeeli Rasuul, waxaase Helay Fircoon Colkiisii Isagoo ku Noqon
doona Naxdin iyo Col, Haweenaydii Fircoon markay Aragtay yey ku Tidhi Fircoon ha dilina waa
Nuurka iyo Raxada Indhaheennee waxayna u Dhawdahay inuu ina Anfaco ama aan Wiil ka Dhigannee,
mana oga wuxuu Xaalku ku Dambayn. Waxaa la Sheegay in Fircoon Yidhi : Aduu kuu yahay Raaxada
Indhaha Anise iima aha, waxayna Noqotay Sidii. Al-Qasas (7-9).

528

Suurat Al-Qasas

juz 4 20 $mm

£&%$[$&

10. Wuxuu Ahaaday Qalbigii Muuse
Hooyadiis mid Madhan waxayna u
Dhawaatay inay Muujiso Haddaanaan
Adkaynin Qalbigeeda inay ahaato
Mu'miniinta.

11. Waxayna ku Tidhi Walaashiis
Raac, waxayna ka eegaysay Dhinac
Fog, iyagoon ogayn.

12. Waxaana ka Reebnay Korkiisa
Nuugmada Horay, waxayna Tidhi
Gabadhii Maydin Tusiyaa Qoys idiin
Dhaqaalayn una Samo Fali.

13. Waxaana ku soo Celinay Hooya-
diis, si ay u Raaxaysato Isheedu una
Murgin, Ogaatana in Yabooha Eebe
Yahay Xaq Laakiin Dadka Badankiisu
ma Oga.

Way Walbahaartay Nabi Muuse Hooyadiis markii la Helay Wiilkeedii, waxayna u Dhawaatay inay
Sheegto ee Eebaa Adkeeyey Qalbigeeda, kana Yeelay Mu'minad, waxayna Fartay Gabadh Walaashiis ah
inay Dabo socoto kana Fiiriso meel Durugsan si ay ula Socoto Xaalka iyagoon Ogayn, wuuse Diiday
Nuugmadii Haween kale Illeen Ilaahbaa horay u Qaddaraye, waxayna U sheegtay Gabadhii inay
Hayso Qoys Dhaqaalayn, saasna Eebe ugu soo Celiyey Nabi Muuse Hooyadiis in Isheedu Qabowdo,
oyna Nixin, Ogaatana in Yabooha Eebe Xaq Yahay, Dadka Badankiise Ogayn.

Waxaa Xadiith ah: Ruuxii Shaqayn oo Khayr ula Jeeda Shaqada wuxuu la mid yahay Nabi Muuse
Hooyadiis Wiilkeediina way Nuujisay ujuurana way ka Qaadatay. Al-Qasas (10-13).

14. Markuu Gaadhay (Nabi) muuse
Xooggiisa oo Ekaaday Yaan siinay Xig-
mo iyo Cilmi, Saasaana ku aba! Ma-
rinaa Sama Falayaasha.

1 5. Wuxuuna Galay Magaaladii Waq-
ti aan Dadkeedu ogayn, wuxuuna He-
lay Labo Nin oo Dagaallami, oo Kaasi
Yahay Qaraabadiisa kaasna Yahay
Colkiisa, waxaana u Kaalmo warsaday
kii Qaraabadiisa ahaa Colkiisa (Kor-
kiisa) wuuna Feedhay Muuse wuuna
Dilay* wuxuuna Yidhi waa Carnal
Shaydaanjsaguna waa Col Baadiyeeya
oo Cad.

\j^j}J>^*^\+^j^\jis\^lkX^J

529

Suurat Al-Qasas

juz' 20 $mm

tsms\'%&

16. Wuxuu Yidhi Eebow Anigu wa-
xaan Dulmiyey Naftayda ee ii Dambi
Dhaaf wuuna u Dambi Dhaafay Illeen
Ilaahay waa Dambi Dhaafe Na-
xariistee.

17. Wuxuuna Yidhi Eebow Nic-
madaad ii Nicmaysay Darteed Yaanan
Noqonin mid u Kaalmeeya Dam-
biilayaasha.

►*-> - ^ ^ "

A^**-^^/'^ ^ »^

Wuu Waynaaday Nabi Muuse Markaasuu Eebe u Waxyooday Illeen wuxuu ahaa Sama Falee, markuu
Galay Magaaladii Manaf Iyadooy Tahay Waqti aan la Ogayn, yuu Arkay Labo Nin oo Midna yahay
Qoomkiisii midna Colkiisii oo Dagaalami, markuu ka Hiil doonayna wuxuu Feedhay kii Colka ahaa
wuuna Dilay, Hase yeeshee wuu Qoomameeyey oo Shallaayey Illeen lama Farine, wuuna Toobakeenay,
Eebana waa ka Aqbalay Illeen waa Toobad Aqbalee. Al-Qasas (14-17).

18. Wuxuu ku Waabariistay Ma-
gaaladii Isagoo Cabsan oo Sugi (Dhib)
Markasuu ku soo Baxay kii Gargaarka
Warsaday Shalay oo Qaylyi, wuxuuna
ku yidhi Muuse Adugu waxaad tahay
baadi cad.

19. Markuu Doonay inuu Qabto
(Wax yeelo) kii Colka u ahaana wuxuu
yidhi (kii loo gargaarayey) Muusow ma
waxaad dooni inaad I disho Sidaad u
Dishay Naf (Kale) Shalay, ma Doo-
naysid waxaan Jabbaar (Kibir badane)

ahayn Dhulka ku Noqoto, mana Doo-
naysid inaad Noqoto kuwa wax Wa-
naajiya.

JLdL^^J^b^LjLkiO^bW 111*

E3 lA*cL^I^o£o j,'

20. Waxaana ka Yimid Magaalada
Xageeda Fog Nin Ordi oo leh Muusow,
Qoomku waxay ku Tashanayaan inay
ku Dilaan ee Bax Anuguna waan kuu
Naseexayne.

Aayaduhu waxay InoogaWarrami in Nabi Muuse markuu dilay Ninkay Colka ahaayeen uu ahaaday mid
Cabsan oo wax Yeello ka Yaabi, wuxuuna Haddana Mar Labaad la Kulmay kuu Shalay u Hiiliyey oo
Haddana mid kale la Diriri, markuu ku Sheegay Doqonimo oo doonay inuu Qabto kay Colka ahaayeen-
na, wuxuu Faaflyey in Nabi Muuse Shalay Nin Dilay Maantana dooni inuu wax Dilo, Dhulkana Xumaan
ku Faafiyo, Qoomkiina waxay ku tashadeen in la Dilo Nabi Muuse, waxaase u soo Digay Nin Naasix u
ah. Al-Qasas (18-20).

530

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 ^Pl

<8S3t3&

21. Wuuna ka Baxay (Magaaladii)
Isagoo Cabsan oo Filan (waxyeello)
wuxuuna yidhi Eebow iga Kori Qoom-
ka Daalimiinta ah.

22. Markuu U jahaystay madyan
Xaggeedana wuxuu yidhi wuxuu u
Dhawyahay Eebahay inuu igu (Hanuu-
niyo) jidka Toosan.

23. Markuu Gaadhay Biyaha Mad-
yanna wuxuu ka Helay Ummad Dad
ahoo Waraabinaysa wuxuuna ka helay
Sokodooda Labo Haweena oo Reebi
(Adhigooda) wuxuuna yidhi muxuu
Xaalkiinu yahay, waxayna Dheheen
Ma Waraabinno intay ka Fulaan Xoo-
la jirku,Aabbahanana waa Oday
Wayn.

24. Markaasuu u Waraabiyey wu-
xuuna u Jeedsaday Xagga Hooska wu-
xuuna Yidhi Eebow waxaad ii soo De-
jiso (Isiiso) oo Khayra waan u Baah-
nahay.

markay ku Tashadeen Qoomkii inay Dilaan Nabi Muuse Yuu Baxay oo ka Tegay Masar Isagoo in la
Haleelo ka Cabsan, oo Eebe Baryi inuu ka Koriyo Daalimiinta, wuxuuna Aaday Xagga Madyan Isagoo
Eebe ka baryi ku Toosin Jidka Toosan, Markuu Gaadhay Biyahii Madyanna wuxuu la kulmay Dad
Cabbi iyo Gabdho Celin Xoolahooda, markuu Warsadayna oy u Sheegeen in Aabbahood Yahay Oday
Wayn, oyna Cabbin inta Dadku ka Cabbo, wuuse u Waraabiyey oo Hoos Fadhiistay isagoo Eebe Baryi,
waana kaas lmtixaanku, waxayna la mid tahay Hijradii Nabiga Nabadgalyo korkooda Eebe ha yeelee
Madiino ku aaday, waxayna ku Tusin Adkaysiga iyo ku Sugnaanta Xaqa iyo Eebe ku Xidhnaanta, iyo in
Ilaahay u Gargaari Ciddii Xaqa u Gargaarta kuna Adkaata, Xaq oon muuqan oon Dadku ku Dhaq-
maynna ma aha wax Habboon. Al-Qasas (21-24).

25. Markaasay u Timid Gabdhihii
Middood Iyadoo Xishoon waxayna ku
Tidhi Aabahay wuu kuu Yeedhi inuu
kaa Abaal Mariyo Ujuuradii
Waraabintaada Annaga, markuu u Yi-
mid oos Uga Warramay Qisadii yuu ku
yidhi ha Cabsan Waad ka Kortay
Qoomkii Daalimiinta ahaa.

26. Waxayna Tidhi Middood Aabbow
noo Ijaar, Illeen waxaa u Khayr roon
Cid la Ijaarto Mid Xoog Badan oo Aa-
min ah.

^ > It?* <tr^ -^•^ *r '

531

Suurat Al-Qasas

Juz' 20

&&&[%%.

27. Wuxuuna ku Yidhi Anugu wa-
xaan dooni inaan kuu Guuriyo Laba-
daydan Gabdhood Middood inaan ku
Ijaarto Siddeed Sano Haddaad Dham-
mayso Tobankana waa Adiga Agtaa-
da, mana Doonayo inaan ku Dhibo wa-
xaana igu Ogaan Hadduu Eebe Doono
kuwa Wanaagsan.

28. Wuxuuna Yidhi Kaasi waa Ballan
Dhexdeenna ah, Labada muddo Kaan
Dhammaystana dhib iguma aha, Eeba-
na waxaan Sheegayno waa u Wakiil.

Markay Gabdhihii u Warrameen Aabbahood yuu Middood u soo Diray, waxayna ugu Timid lyadoo
Xishoon oon Hadalka Badinayn Isqaawinayna Bixid iyo Galid badanna ahayn siduu Sayid Cumar
Yidhi, waxayna u Sheegtay inuu Aabbaheed u Yeedhi si uu Uga AbaaJ mariyo Waraabintiisii, markuu u
Yimidna oos uga Warramay Xaalkiisa wuu Xasiliyey oo u Sheegay inuuSan ka Cabsan Daalimiinta kana
Nabad galay, Markay Gabdhaha middood u Ishaartay inuu u Ijaaro lyadoo ku Sheegi Xoog iyo Aaminni-
mo yuu u Guuriyey Middood kugulana ballamay inuu Siddeed Sano ama Toban Hadduu Doono U
Ijaarraado,Saasayna ku Heshiiyeen,waxayna Tusin Wanaagga Taakulaynta Dadka Tabarta yar iyo Eebe
ku Xidhnaanta, Tan kale Xishood iyo Sharafta Wanaaggiisa, iyo inuu Xoogga iyo Aaminaadda lagu
Doorto Cidda Shaqayn, Uguurinta Ninka Wanaagsan ee Sharafta iyo Diinta leh, iyo Shaqada Xalaasha
ah inay Sharaftahay, Si kasta ha u Adkaatee.

Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu Yidhi: Nabi Muuse wuxuu u
Ijaaray Naftiisa Isdhawrid iyo Calooshiisa. AJ-Qasas (25-28).

29. Markuu Dhammeeyey (Nabi)
Muuse Muddadii oo la Tegay Ehelkiisii
wuxuu ku Arkay Dhinaca Dhuur Dab,
wuxuuna ku Yidhi Ehelkiisii Suga wa-
xaan Arkaa Dabe waxaan u Dhawahay
inaan Idiinka Keeno War ama Dhuxul
Daba inaad Kulaashaan.

30. Markuu Yimidna waxaaa Looga
Dhawaaqay Togga Dhiniciisa Midig,
Meejii Barakaysnayd oo Geedka (Isa-
goo la Yidhi) Anugu Ilaahay Baan ahay
Eebaha Caalamka ah.

31. Ee Tuur Ushaada Markuu Arkay
iyadoo Gilgilanna ood Mooddo Mas
wuu Jeedsaday Isagoo Carari, mana
soo Jeedsan, (waxaana lagu Yidhi)
Muusow soo Qaabil (soo Noqo), hana

yJ^^ &\'*X$ ^Isillli^

532

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 <^s

fi£S)l&£

Aaminbaad tahay

Cabsan Adugu
(waad nabadgali).

32. Gali Gacantaada Jeebkaaga wa-
xay so Bixi Iyadoo Cad Xumaan (cu-
dur) La'aan, Iskuna Dhaji Garabkaaga
Argagaxa Dartiis taasina waa Xujooyin
Eebe ka ahaatay oo Fircoon iyo Qoom-
kiisa (Loo diray) waana Qoom Faa-
siqiina.

Wuu Dhammaystay Nabi Muuse Muddadii wuxuuna la Tagay Ehelkii, wuxuuna Arkay [ftiin markuu
Tagayna waa loo waxyooday, waxaana Muuqatay Calaamaddii Usha iyo Gacanta, Cabsidiina waxay ku
Rogmatay Fircoon iyo Colkiisii, Ileen Faasiqiin bay ahaayeene, saasayna Qisadu ku Socotaa inta laga
Halaagi Fircoon iyo Colkiisa. Al-Qasas (29-32).

33. Wuxuu Yidhi Eebow waxaan ka
Dilay Naf waxaana ka Cabsan inay I
dilaan.

34. Walaalkay Haaruunbaana iga Fa-
siixsan Carrabka (Hadalka), ee Ila Dir
Xoojin ha ii Rumeeyee, waxaan ka
Cabsan inay I beeniyaan.

35. Wuxuu yidhi (Eebe) waannu ku
Xoojin Cududdaada Walaalkaa wa-
xaana idiin yeeli Xujo Idimana
Gaadhayaan (Dhibkiinna) aayaad-
kanaga Dartood, Idinka iyo Inta idin
Raacday yaana Adkaan.

36. Markuu Ula Yimid muuse Aa-
yaadkanaga oo Cad Cad waxay Dhe-
heen kani waa Sixir la Abuurtay mana
Aanaan ku maqal kan (oo kale)
Aabbayaalkannagii horreeyey.

37. Wuxuuna yidhi Nabi Muuse Ee-
bahaybaa og Cidda kala Timid Ha-
nuun Agtiisa iyo Cidday u ahaan
Cidhibta dambe Illeen ma Liibaano
daalime.

o L-fe L-i (H-** cJ^i cij.s-L> <J S

&^mjX& bl^J^ ^va3»yb s^jJjLJb ^Ij

\y U C*l^o U*iA±-> ^Ifj* f%-* * W- £^

Nabi Muuse wuxuu u Cawday Eebe isagoo Sheegi inuu naf ka Dilay, kana Yaabi inay Dilaan, Haaruunna
ka Fasiixsanyahay oos Eebe ka Dalbi inuu ku Xoojiyo oo la Diro, Eebaa Ajiibay oo lala Diray Xujona
Yeelay, uguna Bishaareeyey inay Dhibayn, oyna iyagu Adkaan, Gaalo Waa Caadadeede way Beeniyeen
Xaqii waxayna ku Sheegeen Sixir, Eebaase og Cidda Hanuun la Timid iyo Tan Guulaysan, Gaalase ma
Liibaanto, waxay Dheheen Dadkii hore Qaarkood,Cid Walaal uga wax tar badan Nabi Muuse ma jirto
Eebuu Baryey inuu Haaruun Nabi laga Yeelo waana ka Aqbalay. Al-Qasas (33-37).

533

Suurat Al-Qasas

Juz' 20

fi£2*)li£~-

38. Wuxuu Yidhi Fircoon Madaxeey
Idiinma Ogi Eebe Iga soo Hadhay ee ii
Huri Haamaanow Dhoobada iina Yeel
Daar (dheer) inaan Daalacdo Ilaaha
Muuse waxaan u Malayn inuu Bee-
naale yahaye.

39. Waxay Isku Kibriyeen isaga iyo
Colkiisiiba Dhulka Xaq Darro wa-
xayna u Maleeyeen inaan Xagganaga
loo soo Celinayn.

40. Waana Qabanay Isaga iyo Col-
kiisii waxaana ku Tuuray Badda ee Day
Siday Noqotay Cidhibtii Daalimiinta.

41. waxaana ka Yeellay Madax ugu
Yeedha Naarta,Maalinta Qiyaamana
looma Gargaaro.

42. Waxaana Raacinay Adduunyadan
Lacnad,Maalinta Qiyaamana waxay
noqon kuwa la dheereeyey (La ha-
laagay).

43. Waxaan Siinay (Nabi) Muuse Ki-
taabka ka Dib Intaan halaagnay
Quruumihii hore, Isagoo Aragti u ah
Dadka iyo Hanuun iyo Naxariis inay
Xusuustaan Darteed.

\0 dji£j^p-4Xj0 4+j>^>j<JJjbj

Fircoon Jaahilnimadiisa iyo Isla waynidiisa wuxuu Sheegtay Ilaahnimo, isagoo Fan in loo Dhiso Guri
wayn si uu ugu Khaldo inuu Eebe Daydayey soona waayey, dhabtii wuu is kibriyey, maxaase ka raacay
isaga iyo Qoomkiisii, Muxuuse Ilaahnimo U Sheegan waayey markii la Maansheeyey ee uu Cabaadayey,
waana la Nacladay Adduun iyo Aakhiraba lana Dulleeyay. Kitaabkii Tawreed ee Nabi Muuse la Siiyeyna
wuxuu ahaa Waano, hanuun, iyo Naxariis haddii Dhabtiisii lagu Dhaqmo. Al-Qasas (38-43).

44. Maadan ahayn Dhinaca Galbeed
ee Buurta markaan Siinaynay Muuse
Amarka «Nabinimada» mana aadan
ahayn Kuwii Joogay.

45. Laakiin waxaan ahaysiinay
Quruumo waxaana ku dheeraaday
Cimrigii, mana aadan ahayn mid ku na-
gaa Ehelkii Madyan Adoo ku Akhrin
Korkooda Aayaadkanaga Laakiin ana-
gaa ku Dirray.

^J4&&&js?\

534

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 <^!Pl

(1&SJI&&

46. Mana aadan ahayn Dhinicii
(Buurta) Dhuur markaan u Dhawaaq-
nay Laakiin waa naxariista Eebahaa
Inaad u Digto qoom uusan u Imaan Di-
ge kaa Horreeyey inayWaantoobaan.

47. Hadday markay ku Dhacdo Mu-
siibo (Dhib) waxay hormarsadeen
Gacmahoodu Darteed oo Markaas ay
Dhahaan Eebow Maxaad noogu soo
Diri wayday Rasuul oo Raacno
Aayaadkaaga Noqonnana Mu'mi-
niinta « waa la Ciqaabi lahaa».

Aayado Badan Yuu Eebe ku Caddeeyey inuusan Nabigu Joogin markay wax ka Dhaceen Ummadihii
hore, sida warkii Maryan, Halaaggii Qoomkii Nabi Nuux, Nabi Yuusuf iyo Walaalihii iyo Nabi Muuse
iyo Fircoon iyo Wixii la mid ah, ee Eebe wuxuu ku Ogaysiiyey Waxyi, Nabiguna ma Joogin Dhuurkii
Eebe Nabi Muuse kula Hadlay, iyo Madyan ee waxaa ka soo Wareegtay Sanooyin iyo Quruumo, waxaase
Eebe siiyey Nabiga Naxariis iyo waxyi si uu ugu Digo Qoom Jaahiliin ah oo Haddii la Cadaabana ku
Calaacali maxaa Rasuul na loogu soo Diri Waayey aan Raacno oon Rumeyno.

Taasina waxay Muujin Xaqnimada Quraanka iyo inuu Yahay soo Dejin Eebaha wax walba og. Al-Qasas
(44-47).

48. Markuu uga yimid Xaqii Xagga-
naga yey Dheheen maa la Siiyo wixii la
Siiyey (Nabi) Muuse oo kale, miyeyna
ka Gaaloobin wixii la Siiyey Muuse
Horay, oyna Dhihin waa Labo Sixir oo
Iskaalmaystay waxayna dheheen Anna-
gu Dhammaan waan ka Gaalownay.

49. Waxaad Dhahdaa ka Keena Ki-
taab Xagga Eebe ka Hanuun badan
Labadooda aan raacnee haddaad Run
Sheegaysaan.

50. Haddayna ku Ajiibin (Maqlin)
Ogow inay uun Raacayaan Hawadoo-
da, wax ka Dhumid badanna ma jirto
cid Raacday Hawadeeda Hanuun Eebe
La'aantiis, Eebana ma Hanuuniyo
Qoom Daalimiin ah.

535

Suurat Al-Qasas

juz* 20 $mm

&&*i\ L $&

51. Dhab ahaanbaan ugu Xid-
hiidhinay (ugu Caddayn) Hadalka inay
Waantoobaan.

^Z^&ft&Zxb ♦

Gaaladu War iyo Madax Adayg kama Daalaan, mar waxay ku Calaacali maa naloo soo Diro Dige,
markuu Nabigu (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Xaq ula Yimidna waxay Dheheen maa
wixii Nabi Muuse la Siiyey oo kale la Siiyo, Dhabtuna waa inay ka Gaaloobeen wixii Nabi Muuse la
Siiyey, oy kuna Sheegeen [saga Iyo Quraanka Sixir Iskaalmaysan, waxaase lagu Aamusiiyey laguna
Xujeeyey inay Keenaan Kitaab ka Fiican hadday Run Sheegi, haddii kalese waa Daalimiin Hawadooda
Raacay xaq la'aan, wax badanna Eebe wuu u Caddeeyey Dadka Xaqa bal inay waano Qaataan.
Cigrime Wuxuu yidhi: Labo Sixir waxay ula Jeedaan Tawreed iyo Injiil. Al-Qasas (48-51).

52. Kuwaannu Siinay Kitaabka Hor-
tiis way Rumayn isaga.

53. Marka lagu Akhriyo Korkoodana
waxay Dhahaan waan Rumaynay
Quraanku inuu Xaq Eebaheen ka Yi-
mid yahay Annaguna waxaan ahayn
hortiis Muslimiin.

54. Kuwaas waxaa la Siiyey Ajri-
gooda Labo mar Samirkoodii Dartiis,
waxayna Raaciyaan Xumaanta Wa-
naag waxaan ku Arzuqnayna waxbay
ka Bixiyaan.

&J{£<Q\£l**&\+\yb if^tiik^

EJ Dull* ^&*<Jl " ^1
1&\ / *-■ >9 >'-''\'* "-'* i\i-' "\\

55. Markay Maqlaan hadal Macno
Darrana way ka Jeedsadaan waxayna
Dhahaan Annagu Camalkanaga yaan
leenahay idinna Camalkiinna Waad
Salaamantihiin ma Rabno Jaahiliin
(Waddadooda).

jb+^Jtf^

56. Adugu ma Hanuunisid Ciddaad
Jeceshahay laakiin Eebaa Hanuuniya
Cidduu Doono Isagaana Og kuwa Ha-
nuunsan.

57. Waxay Dheheen Gaaladii (Ma-
kaad) Haddaan Raacno Hanuunka wa-
xaa Nalaga Dafi Dhulkannaga, Miyaa-
naan Siinin Xaram Aamina oo la Kee-

536

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 £g§H$l

&&%S\M

no Midhaha wax Kasta quudin Dar-
teed oo Xagganaga ah, Laakiin Badan -
kood ma Oga.

Aayadahan waxay ku soo Degeen kuwii Rumeeyey oo Ehelu Kitaabka ahaa, inay Rumeeyeen Xaqa,
Muslimna ahaayeen, Ajirkana loo laab laabi, Xumaanta iyo Warka Jaahiliintana ay ka Jeedsan jireen.
Aayadaha kalana waxay ku soo Degeen Xaalkii Abuudaalib Nabiga Adeerkiis markuu Nabigu ka
Quustay, in Eebe uun Hanuuniyo Cidduu Doono ee Cid kale wax Qabankarin, tan kalana waxay ka
Warrami sida Eebe ugu Nicmeeyey Ree Makaad iyo Siday Xaqa u Diidi, Bukhaari iyo Muslim waxay
Sheegeen in Markuu Sakaraadku Qabtay Abuudaalib Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebekorkiisa ha
yeelee)ku Yidhi:

Adeer Ashahaado aan Eebe Agtiisa kuugu Xujestee, Markaasuu Yidhi : Wuu Cabsaday lay Dhihi Maayo,
Markaasuu Dhintay. Al-Qasas (52-57).

58. Badanaa intaan Halaagnay Ma-
gaalo ku Kibirtay Nolasheeda waana
Taas Guryahoodii lamana Degin
Gadaashood wax yar mooyee, Ana-
gaana ah kuwo Dhaxla (Hadha).

59. Mana aha Eebahaa mid Halaaga
Magaalo intuu uga Bixiyo Tan Hooya-
da u ah «Caasimadda» Rasuul ku
Akhriya Korkooda Aayaadkanaga ma-
na nihin kuwo Halaaga Magaalo aan
Ehelkeedu Daalimiin ahayn.

60. Wixii Laydin Siiyey oo Wax ah
waa uun Raaxada Nolasha Dhaw iyo
Quruxdeeda waxase Eebe Agtiisa ah
yaa Khayr Roon oo Hadhid badan ee
Miyeydaan wax Kasayn.

61. Ruuxaan u Yaboohnay Yabooh
Fiican oo La Kulmi ma la Midbaa
Ruuxaan ugu Raaxaynay Nolosha
Dhaw markaas noqon Maalinta Qiyaa-
me kuwa la Soo Joojin (La Cadaabi).

t-s>' *'.**

Wax badan yuu Eebe halaagay Magaalo ku Kibirtay Nolasheeda, markaas aan la Degin Guryahoodii
iyaga kadib wax yar mooyee, Eebe umbaana u Hadhay, Lamana Halaago umad inta looga Diro Rasuul
magaaladooda Weyn, Sidii Maka, kuna Akhriyo Quraanka, Halaaguna wuxuu ku Dhacaa Markay
Dulmi Falaan.

Wax kasta oo Addunyo wax laysku Siiyana waa uun Nolol Dhaw oo Tagi, waxaase Khary roon oo
Hadhid badan Wanaagga Eebe Agtiisa ah, waana in wax la kasaa oo Lawaano Qaato. Mana sinna Ruux
Wanaag loo Yaboohay oo la kulmi, iyo mid wax yar loo Raaxeeyey oo Noqon Qiyaamada kuwa loo soo
Taago Ciqaabta. Ujeedaduna waa in Kibir iyo Isla waynida Macno Darro layska jiro, Raaxada Adduun-
na lagu Kadsoomin ee si Fiican iyo Sharaf iyo Eebe ka yaabid lagu Noolaado, Illeen Adduun iyo Aakhiro
waxay isu yihiin Far Bad lagaliyey oo kalee Siduu Nabigu Yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa
hayeelee), Al-Qasas (58-61).

537

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 $gg

fe^ns^

62. Xusuuso Maalinta Eebe u Yeedhi
Gaalada oo ku Dhihi Aaway kuwaad
ila Wadaajiseen ah kuwaad Sheega-
nayseen (Caabudayseen).

63. Kuwii waxay Dheheen uu ku Sug-
naaday Hadalkii Eebe (Ciqaabtii) Ee-
bow kuwaasu waa kuwaan Baadi-
yeynay, waana Baadiyeynay sidaan u
Baadiyoownay waana isagakaa Bari-
yeelay mana ahayn kuwo Anaga Na
caabuda.

64. Waxaana loo Odhan Uyeedha
Shurukadiinna markaasay u Yeedhaan
mase Ajiibaan (Maqlaan) waxayna ar-
kaan Cadaabka Markaasay Qooma-
moodaan Hadday Hanuunilahaayeen.

65. Xusuuso Maalintaan u Yeed-
hayno Gaalada oos ku Odhan Eebe
Maxaad ugu Jawaabteen Rasuulladii.

66. Markaasay ku Indho Beeshay kor-
kooda Xujadii (Waayeen Xujo) Maa-
lintaas, waxna Isma Warsadaan.

67. Ruuxiise Toobadkeena oo Ru-
meeya oo Fala Carnal Fiican wuxuu u
Dhawyahay inuu Noqdo kuwa Lii-
baanay.

^JbS \Ji5v ll^ ^l^^\\X^\ yti\

'■'-<$&&

Maalinta Qiyaamana wuu soo kulmin Eebe Waydiinna waxay Caabudi Jireen, waxayna Qiran in Qaar-
kood Qaar Baadiyeeyey, wayna iska Fogayn inay Caabudi jireen, markay u Yimaaddaanna Ma Maqlaan,
waxayna Qoomamoodaan HanuunLa'aantii. markii la Warsado waxay Rasuuladii Qaabileenna waxba
way Sheegi waayi, waxna isma Warsadaan. Cidiise Toobadkeenta oo Wanaag Fasha wuxuu u Dhawya-
hay in Loo Naxariisto.. Al-Qasas (62-67).

68. Eebahaa wuxuu Abuuraa wuxuu
Doono oo Doorto, Doorasho ma Leh
Iyagu (Dadku) waa ka Nasahanyahay
Eebe waana ka Sarreeyaa waxay la Wa-
daajin.

69. Eebahaana waa Ogyahay waxay
qarin Laabtoodu iyo waxay Muujinba.

^ii^'-

538

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 ZgM^

tlggjAl$&

70. Eebana waa Ilaaha isaga mooyee
aan Ilaah kale Jirin, Mahad buu mutaa
Adduun iyo Aakhiraba, Xukunkana
isagaa iska leh Xaggiisaana loo Noqon.

71. Waxaad Dhahdaa bal Warrama
Hadduu ka Yeelo Eebe Korkiinna Ha-
been Joogta ah tan iyo Qiyaamada waa
Kee Eebaha ka soo Hadhay Ilaahay ee
idiin keeni Nuur miyaydaan wax Maq-
layn.

72. Waxaadna Dhahdaa bal Warrama
Hadduu ka Yeelo Eebe Korkiinna
Maalin Joogta ah tan iyo Qiyaamada
waa kee Eebaha ka soo Hadhay Ilaahay
ee idiin keeni Habeen aad ku Xasishaan
Dhexdiisa miyeydaan wax arkayn.

73. Naxariistiisa waxaa ka mid ah
inuu idiin yeelay Habeen iyo Dha-
raarba inaad Xasishaan dhexdiisa
Dalabtaanna Fadligiisa iyo inaad ku
Shugridaan.

C \ K "' ^tl " - ' '-\\ " /III*"

Eebaa wax Abuura waxna Doorta, Dadse wax ma doortaan, Eebana Xumaan wuu ka Nasahan Yahay,
Waxa la Qarin iyo waxa la Muujinna waa Ogyahay, Eebe Mooyee Ilaah ma jiro, Mahad iyo Xukunna
isagaa iska leh Adduun iyo Aakhiraba. waana Eebaha Habeen iyo Maalin inoo Yeelay een midna Joogto
ka Yeelin, Laakiin Naxariis Darteed yuu Habeenka iyo Dharaarta inoogu yeelay si loo Xasilo loona
Shaqeeyo waxaa wax mudan Mahad Eebe, iyo Cibaadadiisa. Al-Qasas (68-73).

74. Xusuuso Maalintaan u Yeed-
hayno Gaalada oo Eebe odhana Aaway
Shurakadaydii ah kuwaad Sheega-
nayseen,

75. Waxaana ka soo Siibnaa ummad
kasta Markhaati waxaana ku nidhi kee-
na Xujadiinna waxayna Ogaadaan in
Xaqa Eebe Leeyahay waxaana ka Dhu-
may Xagooda waxay Been Abuuran Ji-
reen.

76. Qaaruunna wuxuu ka mid ahaa
qoomkii (Nabi) muuse^wuuna ku Kib-
ray Korkooda, waxaana Siinay wax
Furayaalkiisu ku Culustahay Koox
Xoog badan,markay ku Dheheen

539

Suurat Al-Qasas

Juz' 20 %

&%$%&

qoomkiisii ha Farxin (Kibrin) Eebe ma
Jecla kuwa Farxa « Kibree».

77. Kuna doon waxa Eebe ku siiyey
Guriga Aakhiro hana Halmaamin
qaybtaada Adduunka Samana Fal sida
Eebe kuugu Samo Falay hana La doo-
nin Fasaad Dhulka,Eebe ma Jecla
Fasaadiyaashee.

$ iy^34^^^jj

Haddana Mar kalaa loo Dhawaaqi iyagoo la Warsan waxay Caabudi Jireen, Umad walbana waxaa laga
soo Saari Marag oo Rasuul ah, waxaana la warsan inay keenaan Xujo waxayna Yaqiinsadeen in Xaqu
Eebe u Sugnaaday, waxaana ka Dhumay Beentay Abuuran Jireen. qaaruunna wuxuu ka mid ahaa
qoomkii Nabi Muuse wuuse ku Kibray, isagoo lahaa Xoolo Badan oo Furayaashiisu Culaysiso Koox
Xoog Badan, waxayna Saaxiibadiis ugu Naseexeeyeen inuusan Kibrin oon Faraxu ku Xambaarin lsla
wayni, waxa Eebe Siiyeyna uu ku Doono Aakhiro, uusan Halmaaminna Nasiibkiisa Adduunka, wanaa-
gna falo sida Eebe ugu Wanaag falay, Xumaan iyo Fasaadna uusan Dhulka la doonin, [lleen Eebe ma
Jecla Xumaan wadayaasha iyo kuwa wax Fasaadiyee.

Faraxana lama Diidana Hadduuna Fudayd iyo Xumaan kugu Xambaarayn ee waxaa uun la Rabaa
Wanaag iyo Eebe ku Xidhnaan. Al-Qasas (74-77).

78. Wuxuuna Yidhi waxaa uun La ii
siiyey Xoolaha Ogaanshahayga,
Miyuusan ogayn in Eebe Halaagay
Hortiis Quruumihii kuwo ka daran
Xaggiisa Xoogga kana Badan Kulan,
lamana Warsado Dambigooda Dam-
biilayaasha.

79. Markaasuu u soo Baxay Qoom-
kiisii isagoo Xarragoon waxayna Dhe-
heen kuwa Dooni Nolosha Dhaw Shal-
laytee Hadaan leenahay waxa la siiyey
Qaaruun oo kale waa Nasiib wayn.

80. Waxayna Dheheen kuwii la Siiyey
Cilmiga Magaciinba'ee Abaal marinta
Eebaa u Khayr roon Ciddii Rumaysa
oo Fasha Carnal fiican lamana Waafaj-
iyo hadalkaas Saabiriinta Mooyee.

81. Markaasaan la Goynay Isagii iyo
Xoolihiisiiba Dhulka mana Helin Koox
uga Gargaarta Eebe ka Sokow, mana
Noqonin mid Gargaarta.

82. Waxayna ahaadeen kuwii Doo-
nayey Meejiisa Shalay inay Dhahaan

&<£>££$

540

Suurat Al-Qasas

Juz' 20

&£g)l|g~

waa Yaabe Illeen Eebaa u Waasiciyey
Rizqiga Cidduu Doono oo Addoo-
madiisa ah kuna Cidhiidhya, Had-
duusan Eebe Nagu Galladaysan wuxuu
nala Goynlahaa (Dhulka) waa Yaab
ma Liibaanto Gaalo.

Muxuuse ku Jawaabay markii la Waaniyey, wuxuu Sheegay in Xoolaha loo Siiyey Cilmigiisa iyo Wanaa-
giisa, Laakiin ha Ogaado in Eebe Halaagay hortiis Qarniyo ka Xoog badan kana Xoolo iyo Dad badan,
Dambiilana lama [dan warsado, wuuse soo baxay Isagoo Xarragoon, markaasay Jeclaadeen kuwii Ad-
duunka Doonayey inay isagoo kale Noqdaan, kuwiise Cilmiga lahaa waxay Dheheen Magaciisba' ee
Wanaagga Eebe yaa u Fiican Ciddii Sama Fasha, Dhulkaase lala Gooyey Qaaruun iyo Guryihiisiiba wax
u gargaarana ma helin'isna isuma Gargaarin, markaasay kuwii Jeclaa wixiisoo kale Shalay Dheheen Yaab
weeyee Illeen Rizqiga wuxuu ku Jiraa Awoodda Eebe'Waasicin iyo Cidhiidhiba, waxayna Sheegeen in
Haddaan Eebe u Naxariisan lala Goynlahaa dhulka, waxayna Ogaadeen Inayna Gaalo Liibaanayn.
Wana kaas Cidhibta Kibirka iyo Xoolaha sida Xun loogu Dhaqmo. Xooluhuse waa Wanaag Haddii Eebe
laga yaabo oo lagu Samo Falo. Al-Qasas (78-82).

83. Taasi waa Daartii Aakhiro wa-
xaana u Yeelay kuwaan Doonayn isla
Sarraynta (Kibirka) Dhulka iyo Fa-
saad, cidhibta (Fiicanna) waxaa leh ku-
wa Dhawrsada.

84. Ciddii la Timaadda Wanaag wu-
xuu Mudan wax ka Khayr roon Cid-
diise la Timaadda Xumaan lagama
Abaal mariyo kuwa Xumaanta Sa-
meeya, waxaan waxay faleen ahayn.

85. Eebaha kugu Faral yeelay Qu-
raanka wuxuu kuu soo Celin Meejii
Ballanka (Qiyaamada ama Maka), wa-
xaad Dhahdaa Eebahaybaa og ruuxii la
Yimid Hanuun iyo kan ku Sugan Baadi
Cad.

86. Mana Aadan ahayn mid Rajayn in
lagugu soo dejiyo Kitaabka, Hasayee-
shee waa Naxariista Eebahaa ee ha
Noqonin mid u Kaalmeeya Gaalada.

87. Yeyna kaa leexin Aayaadka Eebe
intii lagugu soo Dejiyey ka Dib uguna
Yeedh Xagga Eebahaa, hana ka mid
noqonin Mushrikiinta.

o».

\ »

541

Suurat AJ-Cankabuut

juz* 20 $m)&

88. Hana Caabudin Eebe la Jirkiisa
Ilaah kale Eebbe mooyee Ilaah (kalana)
ma Jiro, wax kasta wuu Halaagsami
(Tagi) Eebe mooyee Xukunkana Isagaa
iska leh,Xaggiisaana laydiin Celin.

Aayadahanna waxay Sheegi in Daarta Aakhiro loo Yeelay kuwaan Iskibrin islana Waynayn, Xumaanna
Dhulka Ku'marin, Cidhibta Fiicanna waxaa Mudan kuwa Dhawrsada, Wanaagana Mid ka Fiican yaa
lagu Abaal mariyaa, Xumaantana waxaa uun lagu AbaaJ Mariyaa waxay Fali Jireen.
Eebana wuxuu Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) U Yaboohay Wanaag iyo inuu
meel Fiican u soo Celin ama Janada ha ahaato ama Mako ha ahaatee, Eebaana og Cidda Hanuunsan iyo
Tan Baadida ah, Nabiguna ma Rajaynayn waxyi Intaan lagu soo Dejinin Quraanka. Gaalana wax loo
Kaalmeeyo ma aha, iyo inay kaa leexiyaan Aayaadka Eebe inta lagugu soo Dejiyey, Gaalana wax laga
mid Noqdo ma aha, Eebaana Xaq ah oo Xagiisa loo noqon, Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa hayeelee) wuxuu yidhi : Hadalka ugu Runsan ee Shaacir yidhi waa Hadalkii Labiid ; wax kasta oo
Ilaahay ka soo Hadhay way tagi. Suuradduna waxay soo Socoto oy marba hab u warantana waxay ku
Dhamaatay: Inaan la Kibrin, Wanaagga la Falo, Eebe u soo Celin Nabiga Meel uu Jecelyahay, inaan
Gaalo loo Kaalmayn, lana mid noqon, Eebe kaliyana4a Caabudo, wixii ka soo hadhayna Tagi, xukunku-
na isaga u ahaan, loona noqon isaga. Al-Qasas (83-88).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. waxay ku tusin mucjisada Qu-
raanka (sida la soo sheegay.

2. ma wuxuu u maleeyey Dadku in
loogaga tagi inay dhahaan waan
rumeynay oon la imtixaamayn.

3. dhab ahaan yaan u imtixaanay ku-
wii ka horreeyay,Eebana wuu muujin
kuwii run sheegay>wuxuuna muujin ku-
wa beenlowga ah.

4. mise waxay u maleeyeen kuwii xu-
maanta samaynayey inay naga dhee-
reyn (carari) waxaa xun waxay xukumi.

5. ruuxii rajayn (ka cabsan) la kulanka
Eebe. Ajashii Eebe (uu qadaray) way
imaan, Eebana waa maqle oge ah.

\~J\

542

Suurat Al-Cankabuut

juz 4 20 m$B

6. ruuxii dadaala wuxuu uun u da-
daalay naftiisa, Eebana waa ka kaaf-
toon yahay caalamka.

7. kuwa (xaqa) rumeeyey camal-
fiicanna falay waxaan asturaynaa
xumaantooda, waxaana ka abaal-
marinaynaa kii u fiicnaa ay camalfali
jireen.

4Mo\z *-Jd JL^lafl UJls JL^w o^J

Adduunku waa guri imtixaan iyo shaqo, mana suurowdo in cidna lagu dhaafo inuu sheegto wanaag iyo
xaqrumeyn imtixaan la'aan, taasina waa sunnada Eebe oo kuwii horaba wuu imtixaanay, wuuna muujin
ciddii run sheegi iyo tii beensheegiba, cid ka fakanna majirto.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) : Dadka waxaa ugu daran
imtixaan Anbiyada, kuwa suubbaan iyo midba midkuu ka fii canyahay, ruuxana waa la imtixaami inta
Diintiisu, tahay hadday Diintiisu adagtahay imtixaamkaa lagu badiyaa. Waa saxiix.
wuxuu Eebe qadarana wuu imaan e waa in wanaagga lagu dadaalo, illeen cid walba waxaa laga abaalma-
rin waxay latimaade xumaan iyo samaanba.

Xasan Albisri wuxuu yidhi : Ruuxu mujaahid buu noqon karaa isagoon maalinna Seef wax ku dhufanin. Al-
Cankabuut (1-7).

8. waxaan u dardaaaranay Dadka
Labadiisii Waalid wanaagfalkooda,
hadday kugula dadaalaan inaad
ila wadaajiso waxaadan cilmi u lahayn
(Gaalowdo) ha ku adeecin, xaggayga
unbaa laydiin soo celin, waxaana idiin-
ka warrami (abaalna marin) waxaad
camalfali jirteen.

9. kuwiise (xaqa) rumeeyey ca-
malfiicanna falay waxaan dhexga-
linaynaa kuwa suuban (Janada).

10. Dadka waxaa ka mid ah mux dhi-
hi waxaan rumeynay Eebe>markii lagu
dhibo Eebe dartiisna kayeela imti-
xaamka Dadka (dhibkooda) cadaabka
Eebe oo kale, hadday timaado Guul
xagga Eebe ka ahaatay waxay dhahaan
anagu waan idin lajiraa, Eebe miyuusan
ahayn kan og waxa laabta Dadka ku
jira.

03 OjU-iO^jS L*j^SJbld/tSsjt>r^ {jl

o-*?j\ p^-** U v-s > b^ l)yi} ^-M?J tAr^

11. dhab ahaan yuu u muujin Eebe
kuwa xaqa rumeeyey>dhab ahaanna
wuxuu u muujin kuwa munaaflqiinta
ah.

yj» \* ^jj^ W^Jlillj

543

Suurat Al-Cankabuut

Juz< 20 $m)&

&&Q\%&

1 2. waxay ku dhaheen kuwii galoobay
kuwii xaqa rumeeyey raaca wadda-
dannada aan xambaarro gafaf-
kiinecmana aha kuwo xambaari waxa
gafafkooda ah,ee waa beenaalayaal.

13. waxayse dhab ahaan u xambaari
culaysyaalkooda iyo culaysyo Culay-
syadoodii la jira, waxaana dhab ahaan
loo warsan maalinta Qiyaame waxay
been abuuran jireen.

Waalidkaa isagaa sabab u ahaa jiritaankaaga Eebe ka sokow, wuuna kugu dhibtooday siduu kuu korin
lahaa, abaalkiisuna waa wanaag iyo samo fal hadduusan Gaalnimo ku farin oon lagu adeeceyn'illeen
Eebaa loo noqone, ciddii wanaagfashana kuwa wanaagsan yuu janada lagali. Eebana wax ka qarsoon
majiro wuuna ogyahay kuwa markii ladhibana Diinta ka taga'markii guul la helana ku soo dhawaada,
wuxuuna ogyahay Mu'minka dhabta ah iyo Munaafaqaba. Cid cid kale Dambi ka xambaarina majirto ee
wuxuu xambaari mux walba dambigiisii iyo kii dhumintiisa. Waxaa sugnaaday ruuxii hanuun uguyeedha
wuxuu mudan ajriga kuwa uu u yeedhay oo kale ee raacay tan iyo qiyaamada isagoon iyana waxba laga
nusqaaminayn ajrigooda, ruuxii u yeedha baadina, waxaa korkiisa ah dambiga Kuwii ku raacay tan iyo
Qiyaamada isagoon laga nusqaaminayn iyana dambigoodii waxba. Waa Saxiix. Al-Cankabuut (8- 1 3).

14. dhab ahaan baan ugu dirray (Na-
bi) Nuux Qoomkiisii, wuxuuna ku
dhexnagaaday Kun sano oo kontan
la' waxaana qabtay dhuufaankii (Ha-
laagii Biyaha) iyagoo daalimiin ah.

15. waana korinay Nuux iyo Dadkii
Doonta, waxaana ka yeellay aayad (uu
ku waantoomo) Caalamku.

16. (Nabi) Ibraahimna (waan diray)
wuxuuna ku yidhi qoomkiisii Caabuda
Eebe kana dhawrsada saasaa idiin
khayrbadane haddaad wax ogtihiin.

17. waxaad uun caabudaysaan Eebe
ka sokow Sanamyo>waxaadna abuu-
raysaan been, kuwaad caabudaysaan
Eebe ka sokow idiinma hantaan wax
rizqi ah ee ka dalba Eebe agtiisa rizqi-
ga,Caabudana kuna mahdiya xaggiisaa
laydiin celine.

18. haddaad Beenisaan (Xaqa) waxaa
beeniyey Umado idinka horreeyey

/ > , /< y

^4* **& <y\y-j Ul*3\ j^j
y ^jlv y*i\ >>*i "-tit-.*, - "m^

oyL>\j -Oil L?-^' ^tyvj \3 *ij*-+£/)j
H ^ >\"- 9> >> x» y S\»< " y s As>

544

Suurat Al-Cankabuut

Juz 4 20 £g§Pl

Rasuulkana ma saarra waxaan gaadh-
siin cad ahayn.

i vi^^V^^li^C

Meelo badan yuu Eebe ku soo celceliyey qisada Nabiyada iyo Dadkii loo diray si loogu waano qaato,
halkanna waxay aayaduhu caddayn in Nabi Nuux ku dhexnoolaa qoomkiisii muddadaas dheer xaqana
ugu yeedhayey Beeniyeenna lana halaagay isaga iyo intii Doonta ku la jirtay mooyee.
Sidoo kale Nabi Ibraahim isna Eebaa u diray Qoomkiisii 'wuxuuna ugu yeedhay inay Eebe kaliya Caabu-
daan Rizqigana ka doonaan kuna mahdiyaan waxa isaga ka soo hadhayna ay iskaga tagaan, ciddii xaqa
beenisana waxay la mid noqon kuwii horay xaqa u beeniyey ee lahalaagay. Nabigana waxaa uun korkiisa
ah caddayn ta xaqa iyo ugu yeedhidiisa. Al-Cankabuut (14-18).

19. miyeyna arkayn sidaEebe u billaa-
bay (Abuuridda) Khalqiga una soo ce-
lin, arrintaasna Eebe waa u fududahay.

20. waxaad dhahdaa socda Dhulka oo
daya sida Eebe u billaabay khalqiga,
hadana Eebe u ahaysiin abuuridda
dambe (Soo bixinta), Eebana wax wal-
ba wuu karaa.

21. wuxuu cadaabaa cidduu doo-
no wuxuuna u naxariistaa cidduu doo-
no,xaggiisaana laydiin celin.

22. idinkuna ma tihidin kuwa Eebe ku
daaliya Dhulka iyo Samada midna wax
Eebe ka soohadhay oo idiin sokeeya ah
ama idiin gargaarina ma jiro.

23. kuwii ka gaaloobay aayaadka Ee-
be iyo la kulankiisa kuwaasi waxay ka
quusteen naxariistayda waxaana ku-
waas u sugnaaday Cadaab daran.

24. Jawaabtii Qoomkiisuna waxaan
ahayn Dila ama Guba ma ahayn, mar-
kaasaa Eebe ka koriyey Dabkii, arrin-
taasna waano yaa ugu sugan Ciddii wax
rumeyn.

^, ^ > -> <-. est

25. wuxuuna ku yidhi (Nabi Ibraa-
him) waxaad yeelateen Eebe ka sokow
Sanamyaal Jacayl dhexdiinna ah dartiis
Nolosha adduunyo,Maalinta Qi-
yaamese wuu diidi qaarkiin qaarka kale

545

Suurat Al-Cankabuut

Juz 4 20 ^2§H$l

Lacanadina qaarkiin qaarka kale>Hoy-
giinuna waa Naarta wax idiin gar-
gaarina idiin ma sugnaan.

Ruuxii Caqli leh waa inuu fikiraa sida Eebe wax u abuuray iyo siduu u karo inuu u soo celiyo una
fududahay, Dhulkana waa in lamaraa si loo arko abuurka Eebe iyo qudradiisa. Caabudid, Naxariis,
Gargaar iyo Awooddana Eebaa iska leh, ee waa in la rumeeyaa aayaadkiisa iyo lakulankiisa si loo helo
naxariistiisa, Cadaabkiisana looga koro. Bal day Nabi Ibraahim siday ugu jawaabeen qoomkiisii oy
dheheen dila Dabna ay ku tuureen'markuu ugu yeedhay Cibaadada Eebe iyo inay katagaan Sanamyada
ay isku jecelyihiin nolosha adduunyo, hadhow Qiyaamadase ay kala carari qaarna qaar Nacladi wax u
gargaarina ayna helayn. Waana taas sida dhabta ah oo ah in inta xumaanta isku jeclaata nolosha
adduunyo is nici doonaan Maalinta Qiyaame. Al-Cankabuut (19-25).

26. waxaa rumeeyey Nabi Ibraahim
(Nabi) Luudh wuxuuna yidhi Nabi
Ibraahim waxaan u hijroon Eebehay il-
leen waa adkaade falsane.

27. waxaana siinay isxaaq iyo yac-
quub waxaana yeelay faraciisii Nabi-
nimo iyo Kitaab (loo soodajiyey) wa-
xaana siiney ajrigiisii adduunyada
dhexdeeda aakhirana wuxuu ka mid
noqon kuwa suuban.

28 . « Nabi » Luudhna « xusuuso » mar-
kuu ku yidhi qoomkiisii waxaad lati-
maadeen xumaan aan cidna idiinka-
hormarin adduunyada.

29. idinku ma waxaad u tagaysaan
Ragga ood goynaysaan Jidka Kulana
imaanaysaan Naadigiina wax la naco,
mana noqonin qoomkiisii jawaabtoodii
inay dhahaan noo keen cadaabka Eebe
hadaad ka Mid tahay runlayaasha rao-
oyee.

30. wuxuuna yidhi Eebow iiga gargaar
qoomka wax fasaadiya.

31. markay ulatimid fariintanadii
(Malaa'igtii) Nabi Ibraahim bishaaro
waxay dhaheen anagu waxaan halaa-
gaynaa ehelka magaaladan, ehelkeedu
waa daalimiine.

546

Suurat Al-Cankabuut

juz< 20 $mB

32. (wuxuu yidhi Nabi Ibraahim) wa-
xaa ku sugan Luudh, waxay dhaheen
anagaa og cidda dhexdeeda ah waanu
korinaynaa Luudh iyo ehelkiisa
Haweenaydiisa mooyee oo noqon ku-
wa halaaggu ku hadhi.

Qisada Nabi Luudh iyo Qoomkiisa wax badan bay ku soo noqnoqotay Quraanka. waxayna samayn
jireen xumaan laga xishoodo iyo akhlaaq xun.

Tan kale waxay ku tusin aayaduhu Hijradii Nabi Ibraahim iyo sidii Eebe u barakeeyey Faraciisa iyo
naxariis badnidiisii, iyo inaan Nafna naf kale Dambigeeda qaadayn sidii Haweeneydii Nabi Luudhba.
Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) : Waxay tuuri jireen Dadka
Wadada mari'kuna jees jeesi jireen wana kaas waxa la noco ay la imaan jireen. Imaam Axmed iyo kuwa
kaleba yaa wariyey. Al-Cankabuut (26-32).

33. markay Rasuuladanadii (Ma-
laa'igtii) u timid Luudh wuu ka tii-
raanyooday wuuna la cidhiidhya-
may waxayna ku dhaheen ha cab-
san hana tiiraanyoon waanu ku korin
adiga iyo ehelkaagabee Hawee-
naydaada mooyee oo noqon kuwa
lahalaagi.

34. waxaanu ku soo dajin magaalada
Dadkeeda Dhagaxyo (Naareed) oo Sa-
mada ka yimid faasiqnimadooda dar-
teed.

35. waxaanu kaga tagnay magaaladaa
calaamad u muuqata Qoomkii wax ka-
si.

36. ree Madyanna (waxaanu u diray)
Walaalkood (Nabi) Shucayb wuxuuna
ku yidhi Qoomkayow Caabuda
Eebcrajeeyana (ka yaaba) Maalintii
dambaysay hana la soconina dhulka fa-
saadin.

37. markaasay beeniyeen waxaana
qabtay Gariir (iyo Qaylo) waxayna
noqdeen kuwo Lawyaha u dhaca.

38. Caad iyo Thamuudna (waan ha-
laagnay), «halaagooduna» wuxuu
idiinka muuqdaa Guryahoodii, wu-
xuuna u qurxiyey Shaydaan Camal-

')iyo Uj«.11JJ^

: ^ „'*' ^. .-r*

^aJA, iil» ail* L$I*LJ==>p jLoJJ

547

Suurat Al-Cankabuut

juz< 20 $mB

koodi,wuxuuna kaleexiyey Jidka wa-
xayna ahaayeen kuwo wax arka (haday
waantoobi).

Martidoo la sharifo waa dabeecad flican oo Islaanimo, sidoo kale iyana waxaa flican isu bishaaraynta iyo
Cabsida iyo Murugta oo dadka laga fududeeyo, markaas ka dib waxay aayaduhu ka warameen Qoomkii
Nabi Luudh, Shuceyb, iyo ree Caad iyo thamuud iyo waxay ku dambeeyeen iyo waxay la yimaadeen oo
xumaan ah. Waxaana warkooda lagu faahfaahiyey meela kale, waxaase loobaahanyahay uun in laga
dheeraado Jidkoodii xumaa wanaaggana lagu dadaalo. Al-Cankabuut (33-38).

39. Qaaruun, Fircoon iyo Haamaana
(waa lahalaagay), dhab ahaanna wu-
xuu ugula yimid (Nabi) Muuse xujoo-
yin wayna isku kibriyeen dhulka^mana
aha kuwo naga dheereyn (carari) kara.

40. dhammaantood waxaan u qa-
banay dambigooda, waxaa ka mid ah
mid aan ku diray Dabayl Dhagax
wadata, waxaa ka mid ah miday qaba-
tay Qaylo, waxaa ka mid ah midaan la
goynay Dhulka, waxaa ka mid ah mi-
daan maanshaynay, Eebana ma aha kii
dulmiya hasayeeshee iyagaa naftooda
dulmiyey.

41. kuwii yeeshay Eebe kasokow
Awliyo (sokeeye u gargaara) waxay la-
mid yihiin Caaro yeelatay Guri wa-
xaana ugu xun Guri' Guri Caaro had-
day wax ogyihiin.

42. Eebe waa ogyahay waxay bar-
yayaan (Caabudayaan) oo isaga kasoo
hadhay, Eebana waa adkaade falsan.

43. taasina waa tusaale aannu u
yeelayno Dadka 'wax kasi oon ahayn
kuwa wax yaqaanna ma jiro.

0<&^\j&Z

0^££)y<£=^

^=^^^Ty^

lj^A\\^£&j

Eebe dulmilowga wuu sugaa markuuse qabto ma fakiyo'siduu ku falay dulmiilayaashii xaqa iyo Nabiya-
da beeniyey islana weynaaday sidii Qaaruun, Fircoon, iyo Haamaan iyo Qoomkii Nabi Luudh, Nabi
Nuux iyo Nabi Saalix iyo wixii lamidah dhammaantood'waanalahalaagay dambigooda dartiis'waxayna
kutusin in xumaan cidhibteedtahay Halaag'Eebana Cidna ma dulmiyo iyagaase is dulmiya Dadku.
Ruuxiise waxaan Eebe ahayn Caabuda wuxuu la mid yahay Caaro Guri dhoob dhoobtay oon waxba u
tarayn, Eebaase ah wax lacaabudo awoodna leh'waxaase arrintaas kasi kuwa Caqliga iyo Cilmiga leh.
Waxaa laga wariyey Camar Binu Murrata inuu yidhi : Markaan maro aayad Kitaabka Eebe ka midah
oonan Garanayn way iwalbahaarisaa illeen Eebaa yidhi (ma kasaan kuwa Cilmiga leh mooyee).
Waxaa wariyey Ibnu Abii Xaatim. Al-Cankabuut (39-43).

548

Suurat Al-Cankabuut

juz< 21 <mmm

44. Eebaa u abuuray Samooyinka iyo
Dhulka si xaq ah, arrintaasna Calaa-
maa ugu sugan Mu'miniinta.

45. Akhri (Nabiyow) waxa luguu wax-
yoon oo Kitaabka ah oog Salaaddana
maxaayeelaySalaaddu waxay ka reebtaa
(Dadka) Xumaanta iyo waxa la noco,
xusidda Eebaana weyn, Eebana waa
ogyahay waxaad sanceyneysaan.

46. hakula murmina ehelu Kitaabka
wax fiican mooyee,marka lagareebo
kuwa dulmiga fala oo ka mid
ah,waxaadna dhahdaan waxaan
rumeynay wixii nalagu soo dajiyey iyo
wixii laydinku soo dajiyey Ilaahanno
iyo ilaahiinna waa mid annaguna isa-
gaan u hogaansanay.

47. saasaanu kuugu soodajiney Ki-
taabka, kuwa la siiyey Kitaabkana way
rumeeyaan, kuwaasna waxaa ka mid ah
kuwo rumeyn (ree Makaad), mana dii-
do aayaadkanaga Gaalmooyee.

-V. x„ >^ .^ xxG > »> •

48. matihid mid wax akhriya Qu-
raanka ka hor kumana aadan dhigi jirin
Midigtaada markaas ay shakiyaan ku-
wa baadhilka (xumaanta) ku socda.

49. waase aayaad cad cad kuna sugan
laabta kuwa cilmiga la siiyey, wax diidi
aayaadkanaga oon daalimiinta ahayna
ma jiro.

>> . » '--o

Cirka iyo dhulka waxaa ku sugan aayado wax lagu qaato, ruuxa Mu'minka anna waxaa laga rabaa inuu
akhriyo Quraanka'Salaadana oogo'illeen waxa xunbay reebtaaye'Xusidda Eebana u dadaalo.
Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee): ruuxayna Salaadiisu ka
reebin xumaanta iyo waxa la naco Salaadu uma jirto. (Ibnu Abii Xaatim). Tan kale waa in si fiican Dadka
Xaqa loogu yeedho oon muran lahayn, hasa yeeshee ciddii madax adkaata waa in loola maro sida ku
haboon'illeen Ilaaheen waa mid kaliya isagaana u hogaansanahaye, Quraankana isagaa soo dajiyey cid
aan Gaal Ahayna madiido. Nabiguna wax ma akhrin jirin mana Qori jirin Quraanka ka hor, illeen way
shakin lahaayeen xumaanlowguye. Al-Cankabuut (44-49).

549

Suurat Al-Cankabuut

juz' 2i mmm

50. waxay dhaheen gaaladii (Makaad)
maxaa loogu dajinwaayey korkiisa
aayado xagga Eebe ka yimid, waxaad
dhahdaa aayaadku waxaa uun ay ka yi-
maadaan Eebe agtiisa aniguse waxaan
uun ahay udige muuqda.

51. miyuusanse ku fileyn inaan kugu
soo dajinay Kitaabka (Quraanka) oo
lagu akhriyo korkaaga, arrintaasna na-
xariis iyo waano yaa ugu sugan qoom-
kii rumeyn (xaqa).

52. waxaad dhahdaa waxaa ku filan
dhexdeenna Eebe markhaati ahaan wu-
xuuna ogyahay waxa ku sugan samoo-
yinka iyo Dhulka, kuwa rumeeyey bad-
hil kana gaaloobay Eebe kuwaasi iyaga
uunbaa khasaaray.

53. waxay kaa dadajisan Cadaab,had-
daynajirin muddo magacaaban waxaa
u imaan lahaa Cadaabka, wuxuuna ugu
imaanlahaa kado iyagoon ogayn.

54. waxay kaa dadajisan Ca-
daab>Naarta Jahannamana waxay koo-
bi gaalada.

55. maalinta (Qiyaamada) waxaa da-
booli Gaalada Cadaab korkooda iyo
Lugahooda hoostoodaba, wuxuuna ku
dhihi Eebe dhadhamiya waxaad
Camalfalijirteen.

*-<

Gaaladii ree Makaad aadbay Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u dhibeen uguna
madax adkaadeen, waxayna warsadeen Mucjisooyiin Gaar ah oo say rabaan ah, waxaase ku filan ruuxii
xaqa raba Quraanka naxariista iyo hanuunka ah, marag iyo gargaarana Eebaa ku filan, kuwa khasaaray-
se waa kuwa rumeeyey xumaan xaqana beeniyey,Cadaabna wax la dadajisto ma aha'illeen wax walba
mudduu leeyahaye, waxaase imaan Maalin Cadaabku dhan walba gaalada ka koobi si xunna ay u
dulloobi. Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee): Nabi kasta waxaa
la siiyey waxaan isagoo kale Dad rumeynin (horey) waxaase laysiiyey waxyi Eebe ii waxyooday'waxaana
rajayn inaan ahaado midka kuwa raacay ugu badanyihiin. Al-Cankabuut (50-55).

56. addoomadayda rumeeyow Dhul-
kaygu waa waasac ee Aniga uun i caa-
buda.

550

Suurat Al-Cankabuut

juz< 21 mmm

57. Nafkastaa waxay dhadhamin
Geerida xaggaygaana laydiin soo celin
markaas.

58. kuwa (xaqa) rumeeyey Ca-
malfiicanna falay waxaanu ka dajin
Jannada Qolol ay dureri dhexdeeda
wabiyaal ayna ku waari dhexdeeda, wa-
xaana ugu wanaagsan ujuurada kuwa
shaqeeyey (Jannada).

59. ee ah kuwa samray Eebahoodna
tala saarta.

60. badanaa dhul socod aan xam-
baaran karin rizqigeeda ee Eebe arzuqo
iyada iyo idinkaba. Eebana waa maqle
oge ah.

61. haddaad waydiiso Gaalada yaa
abuuray samooyinka iyo dhulka oo
sakhiray Qoraxda iyo Daya-
xa, waxay odhanIlaahay,ee xagee loo iili
Gaalada.

$^y3\£y£%

62. Eebaa u waasiciya rizqiga ruuxuu
doono oo addoomihiisa ah,kuna cid-
hiidhya (kuu doono), Eebana wax wal-
ba waa ogyahay.

63. haddaad waydiiso Gaalada yaa ka
soo dajiya Samada Biyo oo ku nooleeya
dhulka intuu dhintay (abaaroobay) ka-
dib waxay odhan Ilaahay, waxaad
dhahdaa mahad Eebaa iska leh, badan-
kooduse wax ma kasayaan.

Eebaheen wuxuu u sheegay addoomadiisa rumeeyey in dhulkiisu waasac yahay mee] kastana ay ku

caabudaan illeen naf walba way dhimane'xagga Eebaana loo celine, kuwa xaqa rumeeyey oo Carnal fiican

falay waxaa ladajin janno ay ku waaraan illeen dar Eebey u Samreen wayna tala saarteen.

Eebaana wax kasta quudiya oo maqla oo og. Rasuulkuna wuxuu yidhi : (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe

korkiisa ha yeelee): Dhulku waa dhuJ Eebe, addoomuhuna waa addoomo Eebe ee meejaad khayr ka

heshaba ku nagow. Imaam Axmed.

Waxayna ku tusin in Dhulka Muslimiintu Dhulkaliya yahay 'xaqna kuwada leeyihiin Gaaladiina haddii la

warsado Eebaha Cirka, Dhulka, Qoraxda, Dayaxa oo Cirka Biya ka keena waxna arzuqa waxay qiri inuu

Eebe yahay 'gardarrayse u dhumeen'dhabtuna waa in cid kasta rumeysantahay awoodda Eebe ee waxay u

beenin xaqana uga leexan dangaar ahaaneed iyo yaan lagu xisaabin. Al-Cankabuut (56-63).

551

Suurat Al-Cankabuut

juz' 21 mtmm

64. mana aha noloshan adduunyo Ci-
yaar iyo dheeldheel mooyee, Daarta
aakhiraana meel nololeed ah hadday
wax ogyihiin Dadku.

65. markay koraan Doonta waxay
baryaan Eebe iyagoo u kaliyeeli Cibaa-
dada,markuu u koriyo (oo geeyo)
Barrigana (Dhulkana) markaasay u
shariigyeelaan (wax la caabudaan).

66. si ay uga gaaloobaan waxaan sii-
nay uguna raaxaystaan, wayse ogaan
doonaan (Cidhibteeda).

67. miyeyna arkeyn Gaaladii (Quree-
sheed) inaan yeeley (dajiney) Xaram aa-
min ah oo ladafayo Dadka dhinacya-
dooda ah, mabaadilbay rumeyn oo
nicmada Eebay ka gaaloobi.

68. Cidna kama dulmi badna ruux ku
been abuurtay Eebe korkiisa ama been-
iyey xaqa markuu u yimid, miyeyna
ahayn Jahannamo Hoyga Gaalada.

69. kuwa ku jahaaday Dartanno
waxaanu ku hanuunin Jidkanaga, Ee-
bana wuxuu la jiraa kuwa wanaagga fa-
la.

fi&\ 'Y :>** f.\''Y\ 1, •>, ''{•'{<

| > 1'>> »>*^ S'\\' >\ * ' ' '. -\\'

Nolosha adduunyo waa uun ciyaar oo kale'raaxadeeduna waa uun muddo yar aakharaase nolaldhab ahi
jirtaa'waase inaan laysku halmaamin adduunka aakhirana lagajeedsanin, shaqada Xalaasha ahse waa
waajib leyska abaalmarin.

Waxaa ka mid ah caadada dadka in markay dhib lakulmaan sida markay Badda ku safraan ama meelaha
kalaba ay Eebe Isudulleeyaan'markuu dhibkii ka saarana ay kuwo badan Gaaloobaan kana jeedsadaan.
Waxaa kale oo Eebe ku manaystay kuwii ree Makaad inuu dajiyey Xaram aamin ah oo Dadka gaarar-
kooda anna la waxyeeleeyo, mase haboona iney xumaan rumeeyaan xaqana ka gaaloobaan. Cid ka dulmi
badanna ma jirto ruux ku been abuurtay Eebe ama xaqa beeniyey'Jahannamana waa xerada Gaalada.
Kuwase u jahaada dar Eebe wuu hanuunin Eebe una gargaari. taasina waxay ku tusin ahmiyada Jahaad-
ka iyo sharaftiisa. Al-Cankabuut (64-69).

552

Suurat Ar-Ruum

juz< 21 m$mm

te&y%&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba
naxariista.

1 . waxay ku tusin mucjisada Quraan-
ka (sidii soo hormartay).

2. waxaa lagaga adkaaday Ruum.

3. Dhulkii dhawaa, intii laga adkaad-
ay ka dibna way adkaan.

4. dhawr sano dhexdeed,amarkana
Eebaa iska leh horey iyo diba, Maalin-
taasayna ku farxi Mu'miniintu.

5. Gargaarka Eebe, wuxuuna u gar-
gaari cidduu doono, waana adkaade
naxariista ah.

*,-/A\'lr>X'<'s . Z't-'tt *•

y^&yjz&

li-^if

6. waa yabooha Eebe, mana baajiyo
Eebe yaboohiisa, laakiin Dadka badan-
kiisu ma oga.

7. waxay yaqaanaan Dadku muu-
qaalka nolosha adduunyo Aakhirose
way halmaansanyihiin (ka jaahil yi-
hiin).

8. miyeyna ka fikirin naftooda Inuu-
san Eebe Samaawaadka iyo Dhulka iyo
waxa u dhaxeeya u abuurin waxaan xaq
iyo muddo magacaaban ahayn, wax ba-
dan oo dadka ka mid ahna waxay ka
Gaaloobi la kulanka Eebahood.

Suuraddan waxay soo dagtay markay is laayeen ree Ruum oo ehelu Kitaab ahaa iyo ree Funis oo Majuusi
(Diinlaawe) ahaa'markaasna laga adkaaday ree ruum, kadibna Gaaladii farxeen oo dheheen waxaanu ka
adkaan Muslimiinta, laakiin sida Eebe sheegay Ruumbaa adkaatay muddo yar ka dib, si Mu'miniintu
ugu faraxdo gargaarka Eebe'iyo cidduu wax u yabooho uusan ka baajineynin, Gaalase waxay awoodoo-
dii isugu geeyeen nolosha adduun Aakhirana way ka jeed sadeen, mana fikirin inaan Eebe ciyaar u
abuurin Khalqigiisa,

Calaa Binu Subayr wuxuu ka wariyey Aabihiis inuu yidhi : Waxaan arkay Faarisoo Ruum ka adkaatay
iyo Ruumoo Faaris ka adkaatay, ka dibna waxaan arkay Muslimiintoo ka adkaatay Faaris iyo Ruumba
dhammaanna waxay ahaayeen Dhawr iyo toban Sano dhexdeed. Ibnu Kathiir. Ar-Ruum ( 1-8).

553

Suurat Ar-Ruum

juz< 21 wmm

U&Sib±

9. miyeyna ku soconin Dhulka oy ee-
gan siday ahaatay cidhibtii kuwii ka
horreeyey (Gaaladii Makaad) waxay
ahaayeen kuwo ka daran iyaga kana
xoog badan, Dhulkana waybeerteen
wayna Dhiseen Dhulka intay dhiseen
wax ka badan. waxayna ula timid
Rasuulladoodii Xujooyin,Eebana ma
aha mid wax dulmiya, laakiin iyagaa
naftooda dulmiyey.

10. markaasay noqotay cidhibtii ku-
wii xumaanta falay, xumaan iyo
(Jahannamo) beenintay aayadaha Eebe
beeniyeen darteed, waxayna ahaayeen
kuwo aayadaha ku jees jeesa.

11. Eebaa billaabay (Abuurka) Khal-
qiga isagaana soo celin,xaggiisaana
laydiin celin.

12. Maalintay kici Saacaddu (Qi-
yaamadu) way aamusi dambiilayaashu
(ooy quusan).

Up oy^y^^i^^rt^^^ £>**&-)

13. ugumana sugnaanin kuway Eebe
lawadajiyeen (Cibaadada) Shafee-
co waxayna noqon kuwo diida Shura-
kadoodii.

14. Maalintay kici Saacadu waa maa-
lin ay kala tagi Dadku.

15. kuwa rumeeyey (xaqa) oo ca-
malfiican falay Beer Janno yaa lagu
faraxgaliyaa.

16. kuwa Gaaloobayse oo beeniyey
aayaadkanaga iyo lakulanka aakhiro
kuwaas waxaa lagu kulmin Cadaabka.,

b^*^ j^^gir* ot <^V o^i fJ

Aayadahan wuxuu Eebe ku hanuunin in Dadku dhulka ku socdaan'si ay u arkaan Qudrada Eebe iyo
awoodiisa'iyo inay arkaan raadkii ummadihii hore ee la abaalmariyey markay xaqii beeniyeen iyo in
ciddii xumaan fasha Cidhibteedu noqon in xumaan lagu abaalmariyo. Tan kale waxay Dadku noqon
maalintaas qiyaame Laba kooxood, xaq raacayaal Janno gali'iyo xaq diidayaal Naar u dheelman.
Qataadana wuxuu yidhi: Wallee waa kala tag aan kulan ka dambayn. Ar-Ruum (9-16).

554

Suurat Ar-Ruum

Juz' 21

te£l\'z&

1 7. Eebaa nasahan (Ceeb ka fog) mar-
kaad galabaysanaysaan iyo markaad
waabariisanaysaan.

18. mahadna isagaa ku leh Samoo-
yinka iyo Dhulka dhexdooda iyo
Habeenkii iyo Duhurkiiba.

19. kana soobixiya wax nool wax
dhintay wax dhintayna wax nool,noo-
leeyana Dhulka intuu dhintay ka dib,
saasaana laydiin soo bixin.

20. waxaana ka mid ah Calaa-
mooyinkiisa inuu idinka abuuray Car-
ro markaasaad noqoteen Dad
dhaqdhaqaaqi (Faafi).

21. waxaa ka mid ah Calaamoo-
yinkiisa inuu idiinka abuuray naftiina
Haween si aad isugu xasishaan, yee-
layna dhexdiina isjacayl iyo naxariis,
taasina waxaa ugu sugan Calaamad
qoomkii fikiri.

I oy>t^^cf^j<

tfh^ >»-.-*'/; 'Air*

03 o^^^^^^c^ j<i^i<jc4

aayadahan waxay inagu hanuunin inaan Eebe u tasbiixsano xumaantana ka nasahno wakhti walba'illeen
isagaana awood leh oo wax walba abuuraye'Dadkana soo bixin doonee, waxaana ka mid ah aayaadka
Jiritaanka Eebe iyo Awoodiisa ku tusin inuu dadka Cairo ka abuuray, Rag iyo Haweenna ka dhigay Si
ay isuguursadaan oo isula nagaadaan iyaga oo naxariis iyo jacayl dhexyaallo.

Rasuulkuna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe kirkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Eebe wuxuu ka abuuray
Aadam Dhulka oodhan wax ka mid ah, markaasuu noqday Bini aadamkii sida dhulka, waxaa ka mid ah
mid cad, mid Cas, mid Madow iyo mid u dhaxeeya, iyo mid xun iyo mid fiican iyo mid fudud, iyo mid
adag iyo mid udhaxeeya. Waxaa wariyey Axmed iyo kuwo kale. Ar-Ruum (17-21).

22. Waxaa ka mid ah Aayaadka ku
tusin (Qudrada) Eebe samooyinka uu
abuuray iyo Dhulka iyo kala duwa-
naanta Afkiina (Luuqada) iyo
midabkiinaba, taasina calaamad yaa
ugu sugan kuwa Cilmiga leh.

<-i2lii-\j cfcj* ]3 > » '"" * ' (5^*- «-*~i' t-iitU

23. waxaa ka mid ah Aayadka ku tu-
sin (Qudrada) Eebe Hurdadiina
Habeenkii iyo Maalintii iyo doonidiina
Fadliga Eebe, taasna calaamad yaa ugu
sugan kuwa wax maqli.

555

Suurat Ar-Ruum

juz' 21 mmm

i£py%&

24. waxaa ka mid ah Aayaadka ku tu-
sin (qudra) Eebe Hillaaca uu idin tusi-
yo, Cabsi iyo Doonid darteed, iyo Sa-
mada uu idiinka soo dajiyo Biyo, kuna
nooleeyo Dhulka intuu dhintay ka dib,
taasina Calaamado yaa ugu sugan ku-
wa wax kasi.

25. waxaa ka mid ah Aayaadka ku tu-
sin (qudrada) Eebe inay Samada iyo
Dhulku ku taaganyihiin amarka Eebe,
markuu Dhulka idiinka yeedhana
(soobixinta) aad durba soo baxdaan.

Wali waxay ka warrami aayaadku awoodda Eebe iyo siduu u abuuray Cirka iyo Dhulka'iyo siduu u kala
duway Hadalka iyo Midabka binii aadamka'iyo siduu ugu sahlay hurdada si loogu nasto, ka dibna
Khayrka Eebe loo dalbo'waxyaalahaasna Calaamad yaa ugu sugan ciddii wax garan ama maqli, sidaas oo
kale waa kan Eebe Dadka tusiyo Hillaaca Cirkana Roob ka keena Dhulkana ku nooleeya'amarkiisuuna
Cirka iyo dhulka ku taaganyihiin, Dadkana ka soo bixin doona Dhulka Qiyaame darteed. Ar-Ruum (22-
25).

26. Eebaa iska leh waxa Samooyinka
iyo Dhulkaba ku sugan, isagayna u
khushuucaan (u hogaansamaan).

27. Eebe waa kan billaabay abuurka
Khalqiga, hadana soo celin wayna u
fududahay arrintaasu, Eebaana sifo sa-
re ku muta Samooyinka iyo Dhulka,
waana adkaade falsan.

28. Eebe wuxuu idiin yeeley tusaale
naftiina ah, waxaad hanataan miyey

idinlawadaagaan wax laydinku arzu-
qay, ood si isku mid ah u maamu-
laysaan, ugana cabsanaysaan sidaad
isaga cabsataan, saasuuna u caddayn
aayaadka ciddii wax kasi.

pSJ Jjk pSC-J^l If^KJ^ ^33 sir^

29. haseyeeshee waxay raaceen kuwii
dulmilowga ahaa Hawadooda iyagoon

556

Suurat Ar-Ruum

juz< 21 m$mm

te&Si&

wax ogayn, yaa hanuunin kara ruux Ee-
be dhumid u qadaray, wax u gar-
gaarana lahayn.

Wax walba awooda Eebe yey ku jirtaa, ama cir ha ku noolaado ama Dhule, wax walbana Eebaa abuu-
ray usoona celin si fudud, amaan iyo sharaf sarana Eebaa mudan, awood iyo Xigmadna isagaa leh, wax
maamulkiisa la wadaagana ma jiro, ruuxiise aqoon la'aan hawadiisa iska raaca oo dulmi fala yaa tusin oo
u gargaari Eebe ka sokow. Abuu Hureera waxaa laga wariyey in Rasuulku Yidhi : (Naxariis iyo Nabadga-
lyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebe wuxuu yidhi : Waxaa i beeniyey ina Aadam umana haboona, wuuna
i caayey umana haboona... Ar-Ruum (26-29).

30. ee Wajigaaga u jeedi Diinta adoo
toosan (Diintu) waa abuuridda Eebe ee
Dadka uu ku abuuray, wax badali kara
abuurka Eebena ma jiro, saasina waa
Diinta toosan laakiin dadka badidiis
ma oga.

31. idinkoo Eebe u noqon, kana yaa-
ba, Salaadana ooga, Galadana ha ka
mid noqonina.

32. ee Diintooda ku kala tagay noq-
dayna kooxo.Xisbi walba uu ku farxi
waxa agtiisa ah.

33. hadduu Dadka taabto dhib waxay
baryaan Eebahood iyagoo u noqon,
markuuse dhadhansiiyo naxariis qayb
iyaga ka mid ah waxay wax lawadaa-
jiyaan Eebahood.

34. si ay uga gaaloobaan waxaan sii-
nney, iska raaxaysta, waadna ogaan-
doontaan Cidhibta raaxadaasi.

35. mise waxaan ku soo dejiney xujo,
oo ku hadli waxay Eebe la wadaajin.

• m jytl^Q

J&^yt* LiL. JLflll^ LJji^l

Diinta Islaamku waa Diin xaq ah, waana Diin waafaqsan abuuridda Dadka iyo waxa wanaag ah ee ay
dooni'wax ka hor imaan karaana ama badali karaana ma jiro' waxayna fari Eebe adeecid, sida Salaadda,
Zakada iyo isku duubni iyo midnimo, iyo in Diintoo lagu kalatago ay gaalimo tahay, had iyo jeerna waa
in Eebe la xusuusnaado, dhib iyo barwaaqaba si aan nicmadiisa looga gaaloobin xujo la'aan, ruuxii
gaalimo ku raaxaystana wuxuu la kulmi Ciqaab xun. Ar-Ruum (30-35).

557

Suurat Ar-Ruum

juz< 21 $mmm

u£Sii£

36. haddaan dhadhansiino dadka na-
xariis way ku farxi « kibraan » hadduu
dhibku dhacana waxay hor marsadeen
darteed way quustaan.

37. miyeyna arkayn in Eebe u waa-
siciyo rizqiga cidduudoono, kuna cid-
hiidhyo (Cidduu doono) arrintaasna
Calaamooyinbaa ugu sugan kuwa ru-
meyn (Xaqa).

38. ee Qaraabada sii xaqeeda iyo Mis-
kiinka iyo Musaafurka, saasaa u khay-
roon kuwa dooni Wajiga Eebe, (u
dhawaanshahiisa) kuwaasina waa ku-
wa liibaanay.

39. waxaad bixisaan oo Ribo ah si aad
uga badsataan xoolaha dadka ma bad-
naado Eebe agtiisa, wixiise aad bixisaan
oo Zako (xalaal ah) idinkoo ku dooni
Wajiga Eebe kuwaas waa loo laablaabi.

Sida mararbadan soo martay waa in Eebe had iyo jeer lagu xidhnaado lana xuso dhib iyo barwaaqaba,
aan lana kibrin lana Quusan illeen saasi waa xigmad Eebe, Qaraabada, Masaakiinta, Musaafuriinta iyo
Dadka goomoon oodhanna loogu samo falo'Eebe dartiis Si loo Liibaano, Ribada'Damaca xoolaha
Dadka iyo xoola jacaylka darana layska jiro, lana sadaqaysto xoolo xalaal ah'si Eebe agtiisa loogu
Liibaano. Ar-Ruum (36-39).

40. Eebe waa kan idin abuuray Ha-
dana idin arzaaqay hadana idin Dili,
hadana idin soo noolayn, majiraa
shurakadiina mid fali sidaas wax ka
mid ah,Eebaa ka nasahana kana saree-
ya waxay la wadaajin.

4 1 . xumaanbaa ka daahirtay Barri iyo
Badba, waxay kasbatay Gacmo Dad
dardiis,si Eebe u dhadhansiiyo waxay
camalfaleen qaarkiis, inay noqdaan.

42. waxaad dhahdaa ku socda Dhulka
fiiriyana siday noqotay cidhibtii kuwii
hore, wuxuu ahaa badankoodu
Mushrikiin.

<£$*'/ ~***K~ S'O^". ' '\\

558

Suurat Ar-Ruum

Juz' 21

wmm

v£PS%&

43. ee Wajigaaga Diinta toosani (Is-
laamka) u jeedi,maalin aan la celin ka-
rin ka hor, Eebe xaggiisana ka
iman,Maalintaas Dadku way kala tagi.

44. ruuxii Gaalooba isagay (dhibi)
Gaalimadiisu, ruuxii carnal wanaagsan
fala Naftiisa yuu u goglay.

45. si Eebe u abaalmariyo kuwa
rumeeyey xaqa oo carnal wanaagsan fa-
lay fadligiisa,Eebana ma jecla Gaalo.

Eebe isagaa wax abuuray, oo arzuqa,Dili,soona noolayn,Xumaanna waa ka fogyahay'Dambiga iyo
Macaasidu waxay sababaan xumaanta dhulka iyo fasaadkiisa'dadkuna way dhadhamin xumaanta
Gacmahoodu kasbadeen, waase in la fikiro dhulkana la maro, Diinta toosan ee Islaamka ee xaqa ahna
lagu toosnaado, Qiyaame iyo xisaab iyo kalatagid ka hor, si xumaanlowgana xumaantiisa looga abaalma-
riyo, wanaaglowgana samihiisa laga abaalmariyo'Eebana ma jeclo Gaal iyo Xuma fale, wuxuuse jecelya-
hay Mu'miniinta xaqa raacda, Waxaa sugnaaday in dadka, dhulka geedaha iyo Xooluhuba ka ista-
reexaan Geerida kuwa xun xun. Ar-Ruum (40-45).

46. Calaamaadka Eebe ku tusin wa-
xaa ka mid ah inuu dabaylaha diro iya-
goo ku bishaarayn (Roob) iyo in Eebe
idin dhadhansiiyo naxariistiisa iyo in
doontu ku socoto amarkiisa iyo inaad
dalabtaan fadligiisa, markaas aad Eebe
ku mahdisaan.

47. waxaan dhab ahaan ugu diray hor-
taa Rasuulo qoomkoodii,waxayna
ulayimaadeen xujooyin waana ka aar-
sanay kuwii dambi Falay,waxaana
korkanaga ah u gargaarka Mu'mi-
niinta.

48. Eebe waa kan diray Dabaylaha
oo markaas kicisa Daruuro kuna fidiya
Samada,siduu doono kana yeela Goo-
simo aad aragtid Roobka oo ka soobixi
dhexdeeda, markaasuu Eebe Roobka
siiyaa Ciduu doono oo adoomadiisa ka
mid ahna markaasay bishaaraystaan.

49. waxayna ahaayeen soo dajinta
Roobka ka hor kuwo Quusan.

559

Suurat Ar-Ruum

juz< 21 tmmm

&&i\'%&

50. ee day naxariista Eebe raadkeeda
sida Eebcugu nooleeyo dhulka intuu
dhintay ka dib Eebaha wuxuu noolee-
yaa wixii dhintay wax walbana waa ar-
kaa.

Roobka iyo naxariista Eebaa keena, si uu ugu nooleeyo addoomadiisa iyo Dhulka ay ku noolyihiin
korkiisa'waana kan rasuullo badan u diray Umadihii hore iyagoo xaq wata kuwii beeniyeyna looga
aarsaday, Eebe waa u gargaare Mu'miniinta Xaqa ah,keenida Roobka lagu farxina waxay ku tusin
awoodda Eebe iyo inuu wax walba karo. Ar-Ruum (46-50).

5 1 . haddaan ku diro Dabaylo (daran)
Beertooda ay arkaan iyadoo doorsoon,
waxay markaas ka dib noqdaan kuwo
Gaalooba.

52. adigu wax ma maqashiin kartid
kuwo dhintay, Mid dhagala' oo jeedsa-
dayna wax ma maqashiin kartid.

53. ruux Indha la'na baadi kama ha-
nuunin kartid, ma maqashiinkartid (xa-
qa) ruuxaan rumeynin Aayaadkanaga
oo muslimiin ahayn.

54. Eebe waa kan idin ka abuuray Ta-
baryare, hadana idinka yeelay Tabar-
yare ka dib xoog, hadana xoog dabadi
idinka yeelay Tabaryari iyo Ga-
bow> wuxuu doono yuu abuuraa,waana
wax walba oge, wax walba kare (oo uu
doono).

y **- ft xY\". ' • > tf ' ' \V

Dabayshu waa qayb ka mid ah khalqiga Eebe, waxna Eebe waa ku anfacaa, marmarna waxay dhibtaa si
loogu edbiyo kuwa leexday, inse la gaaloobo ma aha hadday dhibaato keento, xaqdiidana Eebe uunbaa
hanuuninkara ama musliminkara, illeen Eebaa dadka mariya marxalado kala duwan, sida tabarya-
rida'xoogga Duqnimada iyo Geeridaba, maxaayeeley ogaansho iyo awoodba isagay ku dhamaadaan. Ar-
Ruum (51-54).

55. maalinta Qiyaamadu kacdo wa-
xay ku dhaartaan dambiilayaashu ina-
yan nagaanin Saacad mooyee, saasaana
(xaqa) looga leexiyey.

560

Suurat Ar-Ruum

juz< 21 mmm

^s*&

56. kuwii waxay dheheen cilmiga iyo
Iimaanka la siiyey waad ku nagaateen
Qadarka Eebe tan iyo maalinta soobi-
xinta, kanna waa maalintii soobixinta,
laakiin waxaad ahaydeen kuwo aan
ogayn.

57. Maanta (Qiyaamada) ma anfacdo
kuwii dulmiga falay cudur daar iyo too-
bad keen.

58. dhab ahaanbaan ugu caddaynay
Dadka Quraankan dhexdiisa tusaale

kasta, haddaadna ula timaado aayad
waxay dhihi kuwii Gaaloobay waxaan
baadhil (xumaan) ahayn kuma sugni-
din.

59. saasaa Eebe u daboolaa Quluubta
kuwan wax ogayn (wax anfaca).

60. ee samir yabooha Eebe waa xaqe,
yeyna ku fududayn kuwaan yaqiin-
sanayn (Xaqa).

Saacadda Qiyaame waa arrin daran oo culus'Gaalada dambiilayaasha ahna waqtigu wuu ka qa-
smi'waxayna ku dhaaran dhibaatada darteed inayan adduunkii ku nagaanin Saacad wax ka badan'taasna
waxay ku tusin inaan nicmada adduun iyo noloshiisa wax u tarayn ruuxii dhuma, Mu'miniintase waa u
xisaabanyahay waqtigu 'calaacalna wax mataro Qiyaame, illeen quraankaa Eebe wax walba ku cad-
deeyaye'madax adayg iyo xaqdiidna waa dabeecadda Gaalada, ee xaqa ku samra una adkaysta.
Gaalana yeyna idin dhumin. Ar-Ruum (55-60).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. waxay ku tusin mucjisada Qu-
raanka (sida soo hormartay).

2. tan waa aayaadka Kitaabka (Qu-
raanka) xigmada leh.

#>9UL

j&\J^\LL\*&

561

Suurat Luqmaan

juz 4 21 m&B

&&$%&

3. waana hanuunka iyo naxariista
samafalayaasha.

4. kuwa salaadda ooga, Zakadana bi-
xiya, iyagoo aakhiro yaqiinsan.

5. kuwaasi waxay ku suganyihiin ha-
nuun Eebe, kuwaasina waa kuwa lii-
baanay.

6. Dadka waxaa ka mid ah kuwo ga-
dan hadal wax shuqliya si uu uga dhu-
miyo (Dadka) Jidka Eebe iyagoon wax
ogayn, Jidka Eebena ku Jees jeesa,
kuwaasi waxay mudan Cadaab Du-
lleeya.

7. marka lagu akhriyo aayaadkanaga
wuu jeedsadaa isagoo iskibrin, sidii isa-
goon maqal, oo dhagihiisu culusyi-
hiin,ugu bishaaree Cadaab daran.

)•»*" S*' '*■%■ '*\'s s *s •' "+ *Yy

Macnaha aayadahan oo kale waxaa ka hadasha Suuratul baqara oo ah in Quraanku hanuun iyo naxariis
u yahay Sama falayaasha, Wanaagga falay oo shareecada raacay'Salaaddana oogay'Zakadana bixi-
yey'Aakhirana yiqiinsaday, kuwaasna waxaa u dambeeyn liibaan, kuwaas ka leexday Jidka too-
san'hadalada wax shuqliyana soo gata, xaqana ku jees jeesa, marka Quraanka lagu akhriyana Jeedsada
oo is kibriya sidii isaga oon maqal oo Dhaga la'waxay mudan kuwaasu Cadaab wax Dulleeya oo Daran.
Cabdullaahi Ibnu Mascuud wuxuu yidhi : Eebaha isaga mooyee aan Ilaah kale jirin baan ku dhaaran
hadalka wax shuqliya waa heesta.
Xasan Bisrina saasoo kaluu yidhi waa heesta iyo Durbaanka. Luqmaan (1-7).

8. kuwa rumeeyey (xaqa) carnal wa-
naagsanna falay waxay mudan Janatu
Naciima.

s ./ »ff> //}>'

9. iyagoo ku waari dhexdeeda waana
yabooh Eebe oo xaq ah,Eebana waa
adkaade falsan.

10. isagaa abuuray Samooyinka Tiir
aad aragtaan la'aantiis, dhulkana wu-
xuu ku tuuray Buuro (suga) inayan
dhaqdhaqaaqin, wuxuuna ku fidiyey
dhexdiisa daabad kasta, Samadana wa-
xaan ka soo dejinay Biyo>waxaana ku
soo bixiney nooc kasta oo quruxsan.

562

Suurat Luqmaan

juz< 21 w$mm

&&$$&?

1 1 . kaasi waa abuurkii Eebe>ee i tusiya
waxay abuureen kuwa ka soo hadhay
Eebe, saas ma aha ? ee dulmi falayaashu
waxay ku suganyihiin baadi Cad.

Kuwa liibaanay Aakhiro waxaa ka mid ah kuwa Eebe iyo RasuuJadiisa rumeeyey, Carnal lada Wanaagsan
ee shareecada waafaqsanna la yimaada, markaasuu Eebe ku baraarujiyey Qudradiisa siduu Cirka u
koryeelay Tiir aan aragno la'aantiis, Dhulkana uu Buuro ugu sugay'wax kasta oo noola ugu beeray oo
Dhulka ku socda, Cirkana Biyo wax walba ku bixiyo ka soo dajiyey, waana kaas abuurka Eebe ee maxay
abuureen wax yaalaha kale ee la caabudo Eebe ka sokow, ma jiro waxay abuureen ee ka Caabudi yaa
baadil Cad ku sugan. Luqmaan (8-1 1).

12. dhab ahaan ayaan luqmaan u sii-
nay Xigmad iyo inuu Eebe ku mahdiyo,
ruuxii mahdiya wuxuu uun u mahdiyey
naftiisa, ruuxii Gaaloobana Eebe waa
ka kaaftoonyahay waana amaanan-
yahay.

13. (xusuuso) markuu ku yidhi Luq-
maan Wiilkiisa isagoo waanin Wiilka-
yow Eebe hawshariigyeelin, shirkigu
waa dulmi weyne.

14. waxaan u dardaaranay dadka
labadiisii Waalid, way sidday Hooyadiis
iyadoo tabaryar tabar yari kalana ku
sugan, Gudhidiisuna waa Labo sano ee
ku mahadi ani iyo Labadaadii
Waalid,xagaygaana loo ahaan.

15. hadday kugula dadaalaan (La-
bada waalid) inaad ii shariig yeesho (ila
wadaajiso) waxaadan aqoon u lahayn
ha ku adeecin kulana noolow adduun-
ka si fiican, raacna Jidka kuwa ii noq-
da, xagayga yaa laydiin soo celin wa-
xaana idiinka warami waxaad camalfali
jirteen.

>& \ ajI^ alal>i o^i 1 ^i*kx>

Luqmaan wuxuu ahaa Nin suuban oo umadihii hore ka mid ah'Eebana siiyey Cilmi naafic ah 'iyo Caqli
toosan'Eebana ku mahdin jiray, Wiilkiisana wuxuu u dardaarmay dardaaran kii u fiicnaa oo ah inuu
Eebe kaliya caabudo, labada waalidna wanaag u falo'Gaar ahaan Hooyada u soomartay dhib daran uur
iyo Nuujinba, waxaa kaloos u dardaarmay in gaalimadu tahay dulmiga ugu wayn.
Mahadda Eebe iyo kan labada Waalid, xumaantoon lagu adeecin iyo gaalimada, in wanaag lagula
noolaado'Eebe Jidkiisana lagu toosnaado'loona toobadkeeno'dhammaan waa waxyaalaha lays faray.
Macaad Binu Jabal yaa istaagay isagoo khudbad akhrin wuxuuna ku mahdiyey Eebe oo amaanay
markaasuu ku yidhi : Anigu waxaan ahay Rasuulkii Eebe miduu ugu soo diray xaggiina inaad Eebe
caabudaan, waxna la wadaajinin, inaad i adeecdaan idinka hagranmahayo khayre, xagga Eebaa loo
ahaane Janno ama Naare, waa nagaadi aan geedi lahayn, iyo waarid aan geeri lahayn.
Waxaa wariyey Ibnu abii xaatim. Luqmaan (12-15).

563

Suurat Luqmaan

juz' 21 mmm

&&$%£&

16. Wiilkayow hadday xumaantu ta-
hay Xabbad Khardal ah oo kale (wax
yar) oo sallax dhexdii ku sugnaato ama
samooyinka dhexdooda ama Dhulka
dhexdiisa wuu keeni Eebe, Eebana waa
oge xeeldheer.

17. Wiilkayow oog Salaadda,oo far
waanaagga oo reeb waxa lanaco kuna
Samir waxa ku gaadha,arrintaasu wa-
xay ka midtahay umuuraha wa-
naagsane.

18. hana ka jeedin Wajiga dadka hana
ugu socon dhulka kibir, Eebana ma jeo
la mid kastoo isla weyn oo faanbadane.

19. socodkaagana ku dhexdhe-
xayso,hoosna u dhig Codkaaga, Cod
waxaa ugu xun Codka Dameerahee.

20. miyeydaan arkayn in Eebe idiin
sakhiray waxa Samooyinka iyo Dhulka
ku sugan oo idin huwiyey Nicmadiisa
mid muuqata iyo mid qarsoonba, Dad-
kana waxaa ka mid ah kuwo Eebe ku
murmi Cilmi iyo hanuun iyo Kitaab
nuuriya la'aantiis.

2 1 . marka loodhaho raaca waxa Eebe
soo dajiyeyna waxay dhahaan wa-
xaannu raaci waxaan ka helay
Aabayaalkanno,haduu Shaydaan ugu
yeedho Cadaabka Saciirana (miyey
raaci).

b\£==>$j\ b*LL A^li j£^U

Wax kastoo ruuxu falo haba yaraadee Eebe waa ogyahay meelkaste ha ku jiree, Dhagax, Cir ama Dhulba.
Salaadda oo la oogo, wanaaggoo la faro dadka, xumaanta oo laga reebo, dhibka oo loo adkeysto, Dadkoo
si fiican loo qaabilo, Dhulkoo si fiican loogusocdo, Codkoo hoos loo dhigo iyo kibirkoo laga tagana waa
wanaagga Diinta Islaamku farayso Luqmaanna Wiilkiisa u dardaarmey.

Eebana wuu u nicmeeyey Dadka, mana haboona muran xaq darro iyo raacid dad kale oo dhunsanaa iyo
yeedhida shaydaan. Eebana wuu muujin wax kastoo lafalo meel kastoo lagu falo Nabigaa yidhi macna-
haas oo kale. Luqmaan (16-21).

22. ruuxii u jeediya Wajigiisa xagga
Eebe isagoo samo fali wuxuu qabsaday
guntin (Ballan adag), xagga Eebaana
Cihdhibta arrimuhu u noqon.

> y *' ,, »>

O^^j^Uj.y^t^piHky'j

»\Jlas

564

Suurat Luqmaan

juz' 21 w$mm

61213 j$~-

23. Ciddiise Gaalowda yuuna ku
walbahaar galin Gaalimadiisu, xagga-
nagay u soo noqon waxaana uga
warramaynaa waxay camalfali jireen,il-
leen Eebaa og waxa laabta ku sugane.

24. waannu u raaxayn wax yar,mar-
kaasaannu u dhibaatayn (u iili) Cadaab
adag.

25. haddaad waydiisid yaa abuuray
samooyinka iyo dhulka waxay odhan
ilaahay, waxaad dhahdaa mahad Ee-
baa iska leh, badankoodse ma oga.

26. Eebaa iska leh waxa samooyinka
iyo Dhulka ku sugan, Eebana waa ho-
dan amaanan.

-.< \*»i

Cidii Eebe u hogaansanta wuxuu farayna yeesha oo wanaagsanaata wuxuu ku liibaani Ballan adag iyo
Qabsasho Xadhiga Eebe, ruuxiise gaalooba isaga unbaa isdhibay, Eebana wuu sugi mudo yar wuxuuna
ku abaal marin cadaab adag.

Inkastoy Gaaladu Eebe diidi xagga daahirka hadana way ogyihiin in isagu abuuray Cirka iyo dhulka.
Mahadna Eebaa iska leh iyo xukunka Cirka iyo Dhulka waana hodan ammaan mutay. Luqmaan (22-26).

27. hadday waxa dhulka ku sugan oo
geeda ah Qalimo noqdaan Badduna
khadayso oo gadaasheeda Todobo ba-
dood yihiin madhamaateen Kali-
mooyinka Eebe, Eebana waa adkaade
falsan.

28. abuurkiinna iyo soobixintiinu ma
aha sida Nafkaliya mooyee (Fuday-
dka), Eebana waa maqle arke ah.

29. miyeydaan ogayn in Eebe Ha-
beenka dhex galiyo Maalinta, Maalin-
tana dhexgaliyo Habeenka sakhirayna
Qoraxda iyo Dayaxa mid, kastana uu u
socdo muddo magacaaban, Eebana
waxaad Camalfalaysaan waa ogyahay.

30. Taasna wa in Eebe xaq ya-
hay waxay caabudi ee ka soohadhayna
baadil yahay iyo in Eebe yahay Sar-
reeye wayn.

565

Suurat Luqmaan

juz< 21 w$\Mm

$&^v£»

3 1 . miyeydaan ogayn in Doontu dhex-
socoto Badda Nicmada Eebe darteed si
uu idiin tusiyo aayaadkiisa, arrintaasna
aayaadbaa ugu sugan Samirbadane
shugri badan oo dhan.

32. marka hirku daboolo dadka oo
Hoos la moodo waxay baryaan Eebe
iyagoo u kali yeeli Diinta (Cibaa-
dada) markuu u koriyo xagga Barri -
gana waxaa ka mid noqon Dadka mid
dhexdhexeysan, mana diido aayaad-
kanaga mid khaa'in ah oo gaalimo ba-
dan mooyee.

Cilmiga Ilaahay waa waasac, Hadii Geedaha qalin lagadhigo'Badahana Anqaas ma dhamaado Cilmigii-
su, Eebana waa u fududahay abuuridda iyo soo bixintuba, waana Eebaha Nusqaamiya Habeenka iyo
Dharaartana'sakhirayna Qoraxda iyo Dayaxaba inta mudadoodii laga gaadhi. Waana Eebaha xaqa ah
waxa ka soohadhay ee la caabudana wax ka jirin ee sarreeye weyn ah'Dadkana u sahlay Markabka Badda
dhexsocda'si ay ugu mahdiyaan Nicmadiisa, markey Badda marina Eebey Baryaan Gaaladu'Markey
nabadgalaanna way jeedsadaan.

Rasuulkuna wuxuu yidhi: (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebow ma kooobna amaan-
taadu Ee waa saad adigu isu amaantay. Luqmaan (27-32).

» 'Zt >'< "\i \ K »>, *'\'*'\<' "\\>'\

33. Dadow ka dhawrsada Eebihiin oo
ka Cabsada Maalin uusan ka abaal-
marinayn Waalid Ilmihiisa, Ilmuhuna
Waalidka waxba, yabooha Eebana waa
Xaq, ee yeyna idinku dhagrin nolosha
adduunyo, yuuna idinku dhagrin Eebe
dhagar badane (shaydaan).

34. Eebe agtiisuu yahay ogaanshaha
Saacadda (Qiyaame) iyo Roob di'iddu,
wuxuuna ogyahay waxa makaanka
(lima galeenka) ku sugan, nafna ma
oga waxay mudan Barri, Nafna ma oga
Dhulkay ku dhiman, Eebaa og xeelna
dheer.

^0 c&^pti&J&<&

^?f * ' \" U \^ *\S\ ' \'y\*"

Dhab ahaan nolosha adduun waa dhalanteed, ruuxu suudoono ha ugu raaxaystee, Cidii Caqli lehna waa

inay Camalfashaa ayna Dhagraminna'maxaayeeley waxaa imaan Maalin Cidna Cid kale ayan wax u

tarayn'xataa labada is dhashayba ha ahaatee.

Qiyaamadu markey dhici, Roobku markuu di'i iyo waxa uurka ku jiraba Eebaa og, Nafna ma oga waxay

mudan Barri iyo Halkey ku dhiman midna'Eebe unbaa og.

Rasuulkuna (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Shan ilaahay unbaa og

Saacadda Qiyaame, Roob kolkuu imaan, Waxa uurka ku jira, Nafi waxay mudan wakhtiga soosocda iyo

nafi meeley ku dhiman.

Waxaa wariyey Bukhaari iyo Axmed. Waxa kalase ee lasheeg sheego waa male iyo war. Cilmiga dhabta

ahse Eebe agtiisuu jiraa. Luqmaan (33-34).

566

Suurat As-Sajdah

juz< 21 mmm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

1. waxay ku tusin mucjisada Qu-
raanka

2. soo dajinta Quraanka shaki kuma
jiro, wuxuuna ka soodagay Eebaha
Caalamka xaggiisa.

3. mise waxay dhihi waxaa been
abuurtay (Nabiga) saas ma aha ee waa
xaq Quraanku Eebahaa xaggiisa ka yi-
mid si aad ugu digtid qoom uusan u
imaanin dige kaa horeeya, si ay u
hanuunaan,

4. Eebe waa kan ku abuuray Samoo-
yinka, iyo Dhulka iyo waxa u dhaxeeya
Lix maalmood dhexdeed, markaasna
ku istawooday* Carshiga «si u
cunanta»idiinmana sugnaanin Eebe ka
sokow wali (gargaare) iyo shafeece mid-
na, ee miyeydaan wax xusuusanayn.

5. amarka Eebaa ka maamula Sa-
mada xagga Dhulka markaasaa amar-
kaasi xagga Eebe u koraa Maalin
qadarkeedu yahay Kun sano oo
waxaad tirinaysaana.

6. kaasina waa Eebaha og wax maqan
iyo waxa joogaba, ee adkaada ee Naxa-
riista.

, ^-

x s ysx" ' Alt' "'~\'\"\' ?u>*\

s'> '*■?"<

' ,* z\**' y

i^\< **K\C *." '.'& »\' - ' ' </ ' " -

3 X^jS$*^&r^&*<2$

Eebe wuxuu halkan kusheegay inuu Quraanku ka soo dagay xagga Eebe 'wax shaki'ahna ku jirin, wax
Nabiga Muxamed ah Jeebkiisa kala yimidna ahayn, si loogu digo Dad jaahiliin ah oon hadda kar hor wax
u diga helin, waxaa kalooy aayaduhu caddayn inuu ilaahay ku abuuray wax walba Lix Maalmood, wax
Eebe ka soo hadhay oo wax anfici karaana uusanjirin Idam Eebe la'aantiis, wax walbana isagaa maamula,
wax walbana waa ogyahay. As-Sajdah (1-6).
* Ku ekaansho u qalanta annagoo siigeeyno in Alle Carshigiisa ka sarreeyo sida ku soo noqnoqotay

quraanka tilmaamaha Alle waa isku mid isku waddana mari, qaarna ha awilin qaarna ha siigin (dib u

eegaha).

567

Suurat As-Sajdah

juz< 21 m$mm

ffi&\%&

7. Eebaa wanaajiyey abuuridda wax
kasta, wuxuuna ka billaabay abuuridda
Dadka Dhoobo, (Nabigii Aadam
ahaa).

8. markaas kayeelay faraciisii mid ka
soo taxma Biyo tabaryar.

9. markaas ekeeyey oo ruuxdiisa ku
afuufay idiinna yeelay maqal, Aragyaal
iyo quluuba, waxyar baadse Eebe ku
mahdisaan.

10. waxay dhaheen Gaaladii ma mar-
kaan ku dhexluno dhulka (geeri-
yoonno) yaa abuurid cusub nala abuu-
ri, saas ma aha ee iyagu la kulanka
Eebahood bay ka gaaloobeen.

1 1 . waxaad dhahdaa waxaa idin oof-
san (dili) Malaga mowdka laydiin
wakiishay markaasaa xagga Eebihiin
laydiin celin.

12. haddaad arki lahayd marka dam-
biilayaashu madaxa hoos u dhigi
(qiyaamada) Eebahood agtiisa (iyagoo
dhihi) Eebahanow waan aragnay waa-
na maqalay ee naceli si aan camalfiican
u fallo waan yaqiininaye (waxaad arki
lahayd wax yaableh).

13. haddaan doono waxaan siin la-

hayn (ku toosin lahayn) Nafkasta
hanuunkeeda hase yeeshee waxaa hor-
maray Hadalkaygii in laga buuxin
Jahannamo Jinni iyo Insi dhammaan.

14. ee dhadhamiya halmaanshihiinii
la kulanka Maalintiinnan (qiyaame)
annaguna waan idinka tagaynaa(maan-
ta) ee dhadhamiya cadaabka waaridda
camalkiinii dartiis.

wax walba Eebaa abuuray'wanaajiyeyna abuurkiisa, Nabi Aadamna dhoobo ka abuuray Faraciisana
Biyo ka ahaysiiyay, ruux, Maqal, Arag iyo caqlina u yeelay, laakiin Dadku waxyar bay Eebe ku mah-
diyaan. Gaaladuna waxayba diidi soobixinta iyo la kulanka Eebahood, waxaase dhab ah inay dhiman
Eebana ay u noqon Maalinta qiyaame'iyagoo dullaysan oo madaxa raaricin'oo xumaan oo idil qirsan,
Eebaha ay warsan in adduunkii dib loogu celiyo si ay camalfiican ufalaan, hasayeeshee calaacal wax uma
taro maalintaas'cadaab iyo dulli joogta ah yayna lakulmi. Mujaahid wuxuu yidhi: Malakumowd waxaa
lookoobay dhulka oo looga dhigay weel oo kale uu wax ka qaadan markuu rabo. As-Sajdah (7-14).

^^ -s* ^,*r - \sit'^ */<'

568

Suurat As-Sajdah

juz' 21 m$$m

~$mm

15. waxaa uun rumayn aayaadkanaga
kuwa marka lagu waaniyo aayadaha
sujuud la dhaca kuna tasbiixsada ma-
hadda Eebahood iyagoon is kibrinayn
(isla waynayn).

16. waxayna ka dheeraataa dhi-
nacyadoodu jiifka iyagoo baryi Eeba-
hood cabsi iyo rajaynba waxaan ku
arzuqnayna wax ka bixiya.

1 7. ma oga Nafu waxa loo qariyay ku-
waas oo indho ku qaboowsadaan abaal
marin waxay camalfalayeen dartiis.

1 8. ruux Mu'min ah mala midbaa mid
faasiq ah, ma eka.

19. kuwa rumeeyay (xaqa) oo carnal
fiican falay waxay mudan Jannooyinka
Ma'wa martiqaad waxay carnal fala-
yeen dartiis.

20. kuwase faasiqoobay waxay ku ho-
yan Naar, markay doonaan inay ka
baxaanna waa lagu celin dhexdee-
da waxaana lagu dhihi dhadhamiya
Cadaabka Naartii aad beenin jirteen.

21. waxaana dhadhansiinaynaa ca-
daab hoose cadaab wayn kasokow inay
noqdaan darteed.

22. yaa ka dulmi badan ruux lagu
waaniyay aayaadka Eebihiis oo ka
jeedsaday xaggeeda, anaguna dambii-
layaasha waan ka aarsanaynaa.

Habeenka oo lacibaadaysto waxay sabab u noqotaa galidda Jannada Eebe, iyadoo Eebe laga cabsan lana

rajayn'Xoolahana wax laga bixiyo, kuwaasun wax waynbuu Eebe u darbay. Abuuhurayre waxaa laga

wariyay in Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) yidhi: Eebe wuxuu yidhi:

Addoomadayda wanaagsan waxaan u darbay waxaan [li arkin'Dhagna Maqlin'kuna soo dhicin qalbi

Dad. Wuxuuna akhriyay aayadan.

« waxaa sheegay Bukhaari iyo Muslim iyo kuwo kale. » Mana sinna Mu'min wanaagsan iyo Faasiq leexday ,

Mu'minku Jannuu gali'Faasiqana waxaa lagu abaalmarin Naar, waxaana loo soo hormariyaa ciqaabo

yar yar ka hor mid wayn bal inay noqdaan. dhabtuna waa inaan cidna ka dulmi bednayn mux Quraanka

lagu waaniyay oo ka jeedsaday'wuxuuna la mid noqon dambiilayaasha Eebe ka aarsado.

Qataade wuxuu yidhi : Iska jira ka jeedsashada xuska Eebe, ruuxii ka jeedsada xuskiisa wuxuu kadsoomay

kadsoomidda uwayn' wuxuuna is waysiiyay iswaysiin daran. As-Sajdah (15-22).

569

Suurat As-Sajdah

juz< 21 mtmm

&&$*&

23. dhab ahaanbaan u siinay Nabi
Muuse Kitaabkii (Tawreed) ee hasha-
kiyin lakulankiisa waxaana ka yeelay
Kitaabkaas hanuunka Banii Israa'iil.

24. waxaana ka yeelay qaarka mid ah
imaamyo ku hanuuniya amarkanaga
markay samreen, waxayna ahaayeen
kuwa aayaadkanaga yaqiiniya.

25. Eebahaabaana kala bixin dhex-
dooda Maalinta Qiyaame waxay ahaa-
yeen kuwo isku diidan.

26. miyayna ku hanuunin kuwaasi in-
taan halaagnay hortood oo quruun ah
oy socon guryahoodii, taasina waxaa
ku sugan calaamado ee miyayna wax
maqlaynin.

27. miyeyna arkeyn inaan u soo ka-
xayno Biyaha Dhul abaar ah oon mar-
kaas ku soobixino Beero ay wax ka
cunaan Xoolahooda iyo Naftoodu-
ba miyeyna wax arkaynin.

28. waxay dhihi waa goorma kala xu-
kunku haddaad run sheegaysaan.

29. waxaad dhahdaa maalinta kala
xukunka Gaalada ma anfaco limaan-
koodu lamana sugo.

30. Ee isaga jeedso oo sug iyana ha
sugeene.

Eebe wuxu sheegay inuu diray Nabi Muuse oo siiyay Kitaabkii Tawreed, Nabigana wuxuu faray inuusan

shakiyin lakulankiisa, Kitaabkaasuna wuxuu hanuun u ahaa Bini israa'iil oo qaar kamid ah Imaamyo

laga dhigay markay toosnaadeen. Eebaana Dadka kala bixin qiyaamada waxay isku diidanaayeen

adduunka, Dadkuna waa inay ku waana qaataan umadihii ka horeeyey ee la halaagay iyo sida Eebe

u nooleeyo dhul dhintay oo abaaroobay uguna soo bixiyo Cunno lagu noolaado.Tan kale ma habboona in

ladadajisto imaatinka Saacadda Qiyaame'Illeen markay timaado Gaal wax uma taro rumayne, waxayna

ku dhamaatay Suuradu in lala sugo gaalada abaalkooda.

Sufyaan wuxuu yidhi: Saasay noqdeen kuwaasi. Kumana haboona mux inuu noqdo Imaam lagu daydo

intuusan adduunyada iska qabanin.

Mar la waydiiyay Sufyaan hadalkii Sayid Cali : Samirku limaanka wuxuu u yahay sida Madaxu Jidhka

uyahay wuxuu yidhi : Markay qabsadeen amarka Madixiisii yey noqdeen Madax. As-Sajdah (23-30).

570

Suurat Al-Axzaab

juz 4 21 wmm

&&&\i&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba Naxa-
riista.

1 . Nabiyow ka dhawrso (ka yaab) Ee-
be hana adeecin Gaalada iyo Munaa-
fiqiinta, Eebana waa oge falsan.

2. Raacna waxa lagaaga waxyoon
xagga Eebahaa, Eebana waxaad carnal
falaysaan waa ogyahay.

3. Talana Saaro Eebe, Eebaana ku-
filan wakiile.

4. Mayeelin Eebe Laba qalbi Ruux
Laabtiis, mana yeelin Haweenkiina aad
dihaaraysaanna (ku dhaaranaysaana)
Hooyooyinkiin oo kale, mana yeelin
kuwaad sheegateenna Caruurtiinna oo
kale, taasi waa hadalka afkiinna uun
Eebana wuxuu sheegi xaqa,isagaana ku
hanuuniya Jidka (toosan).

5. Ugu yeedha kuwaas Aabayaal-
kood saasaa ku cadaalo badan Eebe
agtiise-»hadaydaan aqoonin aaba-
yaalkoodna waa walaalihiinna Diinta
iyo Sokeeyihiinna, Korkiinana dhib ma
saara waxaad ku gaftaan,hasayeeshee
waxay u kasto Quluubtiinu (yaa laydin
waydiin) Eebana waa dambi dhaafe
Naxariista.

Suuraddan waxaa lagu magacaabaa Suuratu Axsaab, Eebana wuxuu Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) u dardaarmay Cabsida Eebe iyo inuusan Adeecin Gaalada iyo
Munaafiqiinta, raacana waxa Eebe U waxyooday, talana saarto Eebe isagaa ku filan wixii loo talo
saartee. Waxaana jirta inaan Laabu Laba qalbi lahayn. Haweenka lagu sheego inay Hooyo lamid yihiinna
Hooya ma noqdaan, Caruurtaad sheegataan idinkood dhalinna Ilmihiinii dhabta ahaa ma aha'ee waa in
Aabahood loogu yeedho, Hadaydaan aqoonna waa walaalihiina Diinta Islaamka. Gafna Eebe Dadka
uma qabto waxaase loo qabtaa wuxuu qalbigoodu u kaso. Nabigana (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee) Wuxuu yidhi : Eebe sarreeye wuxuu umadda ka saamaxay gafka, Halmaanka iyo waxa
laguqasbo.
Waxaa wariyey Bukhaari. Al-Axzaab (1-5).

571

Suurat Al-Axzaab

juz' 21 mmm

Vy?

6. Nabigaa uga Roon (Turid badan)
Mu'miniinta Naftooda, haweenkiisuna
waa Hooyooyinkood, Qaraabaduna
iyagaa qaarkoood qaarka kale kaga
Mudan Kitaabka Eebe, Mu'miniinta
(kale) iyo Muhaajiriinta,inaad wanaag
u fashaan gargaarayaashiina mooyee,
Xukunkaasna wuxuu ku Qoran yahay
Kitaabka.

7. «Xusuuso» markaan ka qaadnay
Nabiyada ballankoodii iyo adiga iyo
Nuux, Ibraahim, Muuse iyo Ciise Ibnu
Maryam, oo ka qaadnay Ballan adag.

8. si Eebe u warsado kuwa Run-
layaasha ah Runtooda, Gaaladana
wuxuu u darbay Cadaab daran.

9. Kuwa (xaqa) rumeeyow xusuusta
Eebe siduu idiinku Nicmeeyey, markay
Junuud (Askar) idiin timid markaas
oon ku diray Dabayl iyadoy aydaan ar-
kayn, Eebana waxaad Carnal falaysaan
waa arkaa.

10. xusuusta markay idinkaga yimaa-
deen Kor iyo hoosba, Indhuhuna Ii-
sheen Quluubtuna dhuunta gaad-
hay Eebana aad u maleyseen malooyin.

Nabiga rumeyntiisa iyo adeeciddiisa yaa Mu'miniinta uga xaq badan Naftooda. Haweenka Nabigana
waa Hooyooyinka Mu'miniinta'Qaraabaduna waxay mudan tahay dhawrid. Eebe waxaa kale oo inoo
cadeeyey inuu ballan adag ka qaaday Nabiyadii si ay xaqa u gutaan'siiba Nabi Muxamad, Nuux,
Ibraahim, Muuse iyo Ciise, si ruuxa runlaha ah Khayr loogu abaalmariyo loona warsado, Gaaladana loo
Ciqaabo, Eebana Mu'miniintii ree Madiino ee Nabigu la noolaa wuxuu xusuusiyey Dagalkii Xisbiyadu ay
dhan kastaba kaga yimaadeen Madiino oo aad loo cabsaday'Indhuhuna taagmeen'Wadnuhuna Dhuunta
yimid, Eebana shar laga malaystay markaas Dabayl iyo Col aan la arkayn Gaaladii Eebe ku diray
Mu'miniintiina ugargaaray. Al-Axzaab (6-10).

11. Halkaasaa lagu imtixaamay
Mu'miniinta Gilgilid daranna lagu gil
gilay.

^ri^yji^

572

Suurat Al-Axzaab

juz< 21 wmm

&&H\i&

12. Markey Munaafiqiintu lahaayeen
iyo kuwa Quluubta ka buka Eebe iyo
Rasuulkiisu waxaan dhagar ahayn noo-
ma yaboohin.

13. markay qayb ka mid ah lahayd ree
Madiinow meel aad kunagaataan
(goobta) dagaalka ma jirto, ee noqda
(xagga Madiino) koox iyaga ka mid
ahna waxay idan warsan nabiga iyagoo
dhihi Guryihiibaa naga dayacnaa,
mana dayacna ee waxaan carar ahayn
ma rabaan.

14. Haddii loogu soo galo Magaalada
dhan kasto, markaas la warsado Gaal-
nimo way la imaan lahaayeen, waxaan
wax yar ahaynse kuma dhexnagaadeen.

15. Horay waxay ugu ballantameen
inayan cararin, Ballanka Eebana waa
lays warsan.

16. waxaad dhahdaa carar aad geeri
ka carartaan ama dil wax idiinma taro
wax yar waxaan ahayna laydiin ku
raaxeyn maaayo (adduunka).

17. dheh yaa idinka ilaalin Eebe had-
duu dhib idiin la doono, ama naxariis,
wax Eebe ka soo hadhay oo sokeeya
ama gargaare ahna heli meysaan.

'* »":

<^yJ \<^L>lj^jjo\Jl£ \ p>o^J J5

Sida dhabta ahna waa la imtixaanay Mu'miniinta kuwii Niyadda ka bukayna waxay muujiyeen in Eebe
[yo Rasuulkiisu Khiyaameen, waxayna ka codsadeen Saaxiibadood inay Goobta Dagaalka iskaga
baxaan kuna noqdaan Magaalada Madiino oo Muslimiintu daafacayeen, qaar ka mid ahna Nabigay
fasax warsadeen iyagoo sheegi in Guryuhu ka dayacanyihiin, dhab ahaanna waxay dooni Carar, haddii
loo soo galo oo Gaalooba ladhahana way ogolaan, maxayse nolo! adduun taraysaa yaase Eebe ka celin
ciddii burisa ballaankiisa, Carar miyaase wax tari Ciddeese Eebe ka sokow Khayr iyo Dhib karta, yaase
gargaare ah Eebe mooyee. Al-Axzaab (11-17).

18. Dhab ahaan yaa Eebe u ogyahay
kuwa reebayaalka ah (ku cabsiinta da-
gaalka) oo idinka mid ah iyo kuwa ku
dhaha Walaalahooda (munaafiqiinta
ah) noo imaadda Dagaalkana ma ta-
gaan wax yar mooyee.

573

Suurat Al-Axzaab

Juz' 21 jg£S!!

$5&l$&

19. way idinkala bakhayli (wanaaga)
marka cabsi timaadna waxaad arki iya-
goo ku soo eegi indhahooduna wareegi
sida mid Geeri hayso, marka cabsidu
tagtana waxay idiinkugu Dhibaan Car-
rabo afbadan, isagoo idinkala bakhayli
khayrka, kuwaasi ma rumeynin (xaqa)
waana Hoobiyey Eebe camalkooda
arrintaasuna waa u fududahay Eebe.

20. waxay malayn inayan tagayn
Xisbiyadu (colalka) waxayna Jecel-
yihiin in marka Cololku yimaadaan ay
baadiyaha jiraan ay warkiina warsa-
daan, hadday idiin joogaana ma dagaa-
lameen wax yar mooyee.

Jahaadka iyo Difaaca Dalka Islaamka waa Jid adag'mana aha in Dadka la reebo oo cabsi galin iyo
Waswaas iyo Balaayo iyo Baasbaa dhacay lagula dhex jiro Muslimiinta'sidii Munaafiqiintii Khayrka la
necbayd Mu'miniinta ee Fulayaasha ahaa, indhaha Galka ka rogi jiray sida mux Sakaraad hayo.
marka Nabadda ahna Xan iyo Dhib u la jooga Mu'miniinta, jeclaana in marka Magaalada Madiino iyo
Dhulka Islaamka la soo weerari ay baadiyo ku maqnaadaan waydii'ayaana warka Muslimiinta'hadday
joogaanna wax matareen. Al-Axzaab (18-20).

2 1 . waxaa idinku sugan Rasuulka Ee-
be Kudayasho wanaagsan, ruuxii ra-
jayn Eebe iyo Maalinta Aakhiro, Ee-
bana xusa in Badan.

22. markay Mu'miniintu arkeen Xis-
biyadii (colkii) waxay dhaheen kan waa
wixii Eebe iyo Rasuulkiisu noogu
yabooheen, runbuu sheegay Eebe iyo
Rasuulkiisu, waxaan Iimaan iyo
Hogaansan ahaytia uma siyaadinin.

23. Mu'miniinta waxaa ka mid ah Rag
ka rumeeyey waxay Eebe kula ballan-
tameen, waxaana ka mid ah mid Gutay
Ballankii (Ajashiisii) waxaana ka mid
ah mid sugi mana ayna badalin.

24. in Eebe ka abaalmariyo Runlow-
yaasha Runtooda, oo cadaabana
Munaafiqiinta, hadduu doono, ama ka

574

Suurat Al-Axzaab

juz' 21 mmm

i&^m

toobad aqbalo, Eebana waa dambi-
dhaaf badane Naxariista.

|U— o^j^yLC-

Waxaa ku waajib ah ruuxa Mu'minka ah inuu ku daydo Rasuulka Eebe Hadalka, Ficilka, Akhlaaqda iyo
wax kasta oo wanaag ah, sida samirka, Adkeysiga Jahaadka iyo wixii la mid ah, waxayna calaamo u tahay
Eebe ka yaabid iyo darbasho Maalinta Qiyaame' ruuxa Mu'minka dhabta ahna waa inuu Rumeeyaa
yabooha Eebe iyo Rasuulkiisa, sida caadada Mu'miniinta waa inay oofiyaan Ballan qaadka Eebe xaataa
in xaqa Difaaciisa lagu dhinto'siday faleen Asaxaabtii Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha
yeelee) si Eebe mux walba u abaal mariyo. Al-Axzaab (21-24).

25. Eebe wuxuu ku celiyey kuwii Gaa-
loobay cadhadoodii, wax khayr ahna
mayna gaadhin, Eebaana ka kaafiyey
Mu'miniinta Dagaal, Eebana waa
xoogbadane adkaada.

26. kuwii u kaalmeeyey ehlu Kitaabka
ahaana wuxuu ka soo dajiyey (ka soo
saaray) Dhufaysyadoodii, wuxuuna ku
tuuray Quluubtooda argagax, koox ka
mid ah waad dilaysaan, Kooxna waa
Qafaalanaysaan.

27. wuxuuna idin dhaxalsiiyey Dhul-
koodii Guryahoodii iyo xoolahoodii,
iyo Dhul aydaan hadda ka hor ku joog-
san, Eebana wax kasta (oo uu doono)
wuu karaa.

y^^^t^gi^^

Eebe wuxuu ka warramay in cadawgii isu soo bahaystay baabi'inta Rasuulka iyo Mu'mi-
niinta'Magaalada Madiinana hareereeyey ay hongoobeen'lana noqdeen cadhadii iyagoon wax gaysan,
Mu'miniintiina Eebe ka kaafiyey Dagaal, iyo inuu Yuhuudii ku balan furtay Nabiga iyo Asxaabtiisana
laga saaray Dhufaysyadoodii wax la laayay iyo wax la qafaashayna laga dhigay, Dhulkay dulmiga la
joogeenna loo soo celiyey Mu'miniinta, Ballan jabinta iyo Khiyaamadana waa shaqada Yuhuudda,
waxaana Yuhuud xukun caadil ah ku xukumay Sacad Binu Macaad. Al-Axzaab (25-27).

28. Nabiyow ku dheh Haweenkaaga
haddaad tihiin kuwo dooni Nolosha
adduunyo iyo Quruxdeeda kaalaya
waan idin gacan marin si quruxsanna
idiinsiideyne.

29. Haddaadse tihiin kuwo dooni
Eebe iyo Rasuulkiisa iyo Daartii
Aakhiro Eebe wuxuu u darbay
Haweenka wanaagga fala oo idinka
mid ah ajir wayn.

575

Suurat Al-Axzaab

juz< 22 mmm

£E

30. Haweenka Nabigow tiinii la ti-
maadda xumaan cad waxaa loo laa-
laabi cadaabka arrintaasna waa u fudu-
dahay Eebe.

31. Tiise adeecda Eebe iyo Ra-
suulkiisa oo carnal fiican fasha waxaan
siinaynaa Labo ajir, waxaana u dar-
baynaa Rizqi wanaagsan.

Aayadahan waxay waanin Haweenkii Nabiga illeen waa banii aadmiye'wuxuuna Eebe kala doorgaliyey
inay dhalanteedka adduunka iyo quruxdiisa iyo Eebe iyo Rasuulkiisa iyo Daar aakhiro kala doortaan, oo
hadday adduunyo rabaan uu Nabigu si quruxsan u siidayn, hadday wanaag falaana Eebe si fiican ku
abaalmarin, tii iyaga ka mid ah oo xumaan cad la timaadana (Eebe waa ka koriyey) si daran loo ciqaabi,
tiise Eebe iyo Rasuulkiisa adeecda carnal fiicanna fasha Eebe siin ajir badan iyo Khayr. Al-Axzaab (28-
31).

32. Haweenka Nabigow ma tihidiin
sida Haweenka kale haddaadse dhowr-
sataan hadalka ha nuglaynina oo uu
damco midka qalbiga ka buka,hadal
wanaagsanna ku hadla.

33. kuna sugnaada Guryihiinna,hana
u wareegaysanina (idinko isfaydi) sidii
jaahiliyadii horraysay, Salaadana ooga,
Sakadana bixiya, Eebe iyo Rasuul-
kiisana adeeca, Eebe wuxuu uun dooni
inuu xumaanta idinkatagsiiyo (fo-
geeyo) dambiga, Ehelubaytkow idinna
daahiryeelo.

34. xusuustana waxa lagu akhrin Gur-
yihiin oo aayaadka Eebe ah iyo Sunada
(Nabiga^Eebana waa wax walba oge
Xeeldheer.

35. Raga Muslimiinta ah iyo Ha-
weenka Muslimaadka ah, Ragga
Mu'miniinta ah iyo Haweenka Mu'mi-
naadka ah, Ragga Eebe adeeca iyo
Haweenka adeeca, Ragga Runlowga ah
iyo Haweenka Runloowga ah, Ragga
Samra iyo Haweenka Samra, Ragga u
khushuuca Eebe iyo Haweenka u khu-
shuuca, Ragga Sadaqaysta iyo Ha-
weenka Sadaqaysta, Ragga Sooma iyo
Haweenka Sooma, Ragga isdhawra iyo

^ki? >"'&''"&' » " 7- • 3?

-^J *■ u£>=^L^.<4<i^

576

Suurat Al-Axzaab

juz< 22 mmm

&&&\v&

Haweenka isdhawra, iyo Ragga im-
badan Eebe xusa iyo Haweenka inba-
dan xusa, wuxuu Eebe u darbay Dambi
dhaaf iyo ajir weyn.

llJ^V

*~!Jt

Aayadahan waxay si gaar ah u guubaabin una Hanuunin Haweenkii Nabiga ee Joogay Guriga daahirka
ah si Haweenka kale ee Muslimiinta ah ugu daydaan'waxaana loo sheegay inayan la mid ahayn Haween-
ka kale, kana fogaadaan wareeg iyo hadal nugul oo kuwa jirran waxgaliya ee ay hadal wanaagsan ku
hadlaan'ayna isasturaan ooyan noqon sidii Jaahiliyadii hore. Nasiib darro waxaa dhacday Jaahiliyad ka
daran tii hore oo qaawisay Haweenkii kana dhigtay badeeco la gado, Jidhkooda ka ganacsada,taasina
waxay khatar ku tahay nolasha bini aadmiga, Salaad, Sako, Eebe iyo Rasuulkiisa adeecidna laga helo Si
Eebe xumaanta uga dheereeyo iyagoo xusuusan Nicmada Eebe Iyo Nabinimada Guryahooda ku suga-
n iyo Quraanka lagu akhrin'Eebana wuxuu ku abaal marin ajir wayn Muslimiinta, Mu'miniinta dhawrsa-
dayaashaah, Rumeeyayaasha, Samirlowyaasha, kuwa khushuuca, kuwa Sadaqaysta, kuwa Sooma, kuwa
isdhawra iyo kuwa badiya xuska Eebe. Al-Axzaab (32-35).

36. kuma haboona (umana banaana)
nin Mu'min ah iyo Haweenay
Mu'minad ah Marka Eebe iyo RasuuJ-
kiisu wax xukumayaan Inay khiyaar u
yeeshaan amarkooda, ruuxiise caasiya
Eebe iyo Rasuulkiisa wuxuu dhumay
dhumid Cad.

37. (xusuuso) markaad ku lahayd kii
Eebe u Nicmeeyey, adna aad u nic-
maysay (Zayd BinuXaarithah) hayso
Haweenaydaada Eebana ka yaab,
Naftaadana aad ku Qarinaysay wax
Eebe Muujin, ood kana cabsanaysid
Dadka (xishoonaysid) Eebaana u muta
in laga cabsado (lagana xishoodo) mar-
kuu Zayd dantiisii ka dhamaaystayna
(isfureenna) aan kuu guurinay si ayan
wax dhib ah u ahaanin Mu'miniinta
(hadday guursadaan) Haweenka ay fu-
reen kuway Wiilal ka dhigteen (iyagoo
dhalin) amarka Eebana waa kii la Fu-
liyo.

Aayadda hore waxay caddayn inaan ruuxna u bannaanayn inuu khilaafo waxa Eebe iyo Rasuulkiisu fareen
oo xukun ah wax khiyaar iyo door doorasha ahna ayan xaq u lahayn'ruuxii amarka Eebe iyo Rasuulkiisa
Caasiya oo khilaafana waa ruuxdhumay oo Jidka xaqaha ka leexday, aayadaha kale waxay ka qisoon in
asaxaabi la dhihi jiray Zayd oo Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ka wiil yeeshay
waqti hore uu guursaday Haweenay la dhihi Jiray Saynab, isna neceen muddo ka dib, markaas uu Nabiga
Kala tashaday, Nabiguna faray inuu haysto Xaaskiisa Eebana ka yaabo, haseyeeshee Eebaa Nabiga ku
yar canaantay maxaayeelay Eebaa Nabiga tusiyey inuu guursan markay is furaan, si uu caadadii Jaahi-
liyadda u buriyo, Aayaddana kuma sugno wax warka lagu badiyo'Eebana wuxuu doono yuu xukumaa oo
falaa, waxaana waajib ah inaan rumeyno.

Caa'isha waxaa laga wariyey (Eebe haka raalli noqdee) Inay tidhi : Hadduu Nabigu (Naxariis iyo nabad-
galyo Eebe korkiisa ha yeelee)
Wax loo waxyooday qarin wuxuu qarin lahaa aayaddan. Al-Axzaab (36-37).

577

Suurat Al-Axzaab

Juz' 22

\%&

38. Nabiga korkiisa dhib ma aha waxa
Eebe u Banneeyey, waana Jidkii Eebe ee
Dadkii tagay ee hore amarka Eebana
waa qadar Xukuman.

39. (waxaa amaan mudan) kuwa gaa-
dhsiiya (Dadka) Fariimaha Eebe kana
cabsada Eebe, oon kana cabsan Axad
ka soo hadhay, Eebaana ku filan,
Xisaabiye (Kaalmayn).

40. ma aha (Nabiga) Muxamad ah aa-
baha Ruux ragiina ka mid ah, laakiin
waa Rasuulkii Eebe iyo Khatimidii
Nabiyada, Eebana wax walba waa
ogyahay.

41. kuwa xaqa rumeeyow xusa Eebe
wax badan.

42. weyneeyana Aroortii iyo Galabtii.

43. Eebana waa kan idiin naxariista
Malaa'igtiisuna idiin ducayso, si uu
idiin ka bixiyo Mugdiyaasha idiin kuna
bixiyo Nuurka, waana kan u Naxariista
Mu'miniinta.

44. Bariidadoodu Maalintay Eebe la
kulmi waa Salaan, wuxuuna u darbay
ajir weyn.

<*.^

MU-ip ^£> j£o J&\o\) o-^V^ 1>j^j *&

MP ^**ir i^U-* -^i> rtlL-»*^ilj (ypj^'s*

Wax Eebe xalaaleeyey Nabiga wax kama saarra'illeen amarka isagaa iska leh, hor iyo Dibee, waxaana
amaan mudan kuwa fariinta xaqa ah ee Eebe gaadhsiiya Dadka'kana yaaba Eebe kaliya wax ka soo
hadhayna aan ka cabsanayn 'Eebana ku filan wakiil gargaarah oo xisaabiya, tan kale waxay sheegi
Aayadda Afartanaad inuusan Nabigu Aabo u ahayn Ragga ee u yahay Rasuulkii Eebe ee lagu khatimay
Nabiyada, Eebana wax walba waa daalacdaa, waase in xuska Eebe la badiyaa Wakhti kasta, si Eebe
noogu naxariisto Malaa'igtuna noogu ducayso, Nuurna u helo mugdigana uga baxno, Maalintaan
lakulanana uu inoo naxariisto Nabad galyo iyo Ajir wayna inoo siiyo. Al-Axzaab (38-44).

45. Nabiyow waxaanu kudirray adoo
marag ah, oo bishaarayn oo digi.

46. oo Dadka Eebe ugu yeedhi Idan-
kiisa, oo siraad if! ah.

47. ee u bishaaree Mu'miniinta inay
xaga Eebe ku leeyihiin fadli (dheeraad)
weyn.

578

Suurat Al-Axzaab

juz' 22 wmm

if*

48. hana,adeecin Gaalada iyo Munaa-
fiqiinta,dhibkooda iska gudub (hana u
aabayeelin) Eebana talo Saaro isagaa
ku filan wakiile.

Eebeheen wuxuu u diray Dadka dhammaantiis Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa
Eebe ha yeelee) isagoo marag ah oo ubishaarayn Mu'miniinta una digi gaalada, xaqana Dadka ugu
yeedhi'Isagoo Nuur cad oon mugdi ku jirin ah, Eebana wuxuu faray inuu u sheego Mu'miniinta wanaaga
Eebe u darbay iyo inuusan gaalada iyo Munaafiqiinta warkooda uusan adeecin isagana jeedsado, Eebana
talo saarto'illeen isagaa ku filan talo saarashee.

Cadha Binuu Yasaar waxaa laga wariyey inuu yidhi : Waxaan la kulmay Cabdullaahi Binu Camar Binu
Caas, waxaana idhi Iiga warran tilmaanta Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee)
Tawreed dhexdeeda'wuxuuna yidhi Eebaan ku dhaartaye wuxuu ku tilmaamanyahay Tawreed Tilmaami-
hiisa Quraanka qaarkood. [bnu Cabaas wuxuu yidhi : Markay soo dagtay aayadda (Nabiyoow anagaa ku
diray adoo marag ah..) oo uu ahaa Nabiguna kii faray Cali iyo Macaad (Eebe ha raalli noqdee) inay
aadaan Yaman yaa wuxuu ku yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee): Taga Bishaa-
reeyana'hana eryina, Fududeeyana'hana adkeynina'waxaa laygu soo dajiyay (Aayadane).
Waxaa wariyey Ibnu Abiixaatim iyo Dhabaraani. Al-Axzaab (45-48).

49. Kuwa (xaqa) rumeeyow hadaad
guursataan Haween Mu'minaad ah
markaas aad furtaan taabasho hor-
teed, wax cidda ah kuma lihidin kor-
kooda oy tirsan,ee gacan mariya una
siidaaya si quruxsan.

50. Nabiyow waxaan kuu banaynay
Haweenkaaga aad siisay meherkoodii
iyo waxaad hanatay (Xagga gaalada)
ooEebe kugu soo celiyey,iyoGabdhaha
Adeerkaa, Gabdhaha Eedadaa, Gab-
dhaha Abtiyadaa, Gabdhaha Habar-
yarahaa oo kula soo hijrooday, iyo Ha-
weenay Mu'minaad ah hadday Naftee-
da Nabi u hibayso, hadduu doono inuu
guursado Nabigu,iyadoo gaar kugu ta-
hay Mu'miniinta ka sokow, waan ogna-
hay waxaan ku faralyeelay Mu'mi-
niinta xagga Haweenkooda, iyo waxa
gacantoodu hanato, si aan korkaaga
dhib u ahaan, Eebana waa dambi dhaa-
fe Naxariista.

&■&&:

Aayadahan waxay warrami xagga Guurka iyo Furidda'iyo inaan Haweenay la furay taabasho horteed wax
cidda ah korkeeda ahayn, tan kale waxay caddayn waxyaalaha guurka ku saabsan oo Eebe u banneeyey
Nabiga (Naxariis iyoNabadaglyo korkiisa Eebe hayeelee) iyo Mu'mininiintaba'wax Nabiga ku Gaar ah iyo
wax guud ahaaneedba, iyo meherku yahay lagama maarmaan, siduu Nabigu yidhi: (Naxariis iyo Nabad-
galyo korkiisa Eebe ha yeelee) dayday Kaatun Bir ahna ha ahaatee (Meher) kuwana wuxuu isugu
guuriyey inuu Quraanka baro, taasina waa xurmeynta Haweenka iyo qaddarintooda. Al-Axzaab (49-50).

579

Suurat Al-Axzaab

juz' 22 mmm

®&m&

51. Waad dib dhigi taad doon-
tcwaadna soo dhaweyn taad doonto
oo ka mid ah kuwaad ka fogaatay dhib-
na korkaaga ma aha.
saasaana u dhaw inay indhahoodu
qabowsadaan ooyan murugoon oy raa-
li ku noqdaan waxaad siisay dha-
maantood, Eebana waa ogyahay waxa
Quhmbtiina ku sugan, Eebana waa oge
Dulqaad leh.

52. kuuma banaana Nabiyow Ha-
weenka (kale) mar dambe iyo inaad
Haween kale ku badasho si kasta ood
ula yaabto Quruxdooda waxaad hana-
to mooyee (oo Gaalo laga helo) Eebana
wax walba waa ilaaliye.

Aayadahan waxay ka warrami Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) iyo Haweenkii-
sii, iyo inay Nabiga u banaanayd inuu siduu rabo ulanoolaado Haweenkiisa, si iyaguna ayna u murgin,
una raalli noqdaan, Eebana wuu daalacan waxa Quluubta ku sugan. wuxuuna Eebe ku abaalmariyey
Haweenkii Nabiga inayna Nabiga u bannaanayn Guur Haween kale, iyo inuu furo Haweenkiisa oo kuwo
kale ku badalo, maxaayeelay Imtixaanbay soo mareen kana gudbeen'waxayna noqdeen Hooyooyinkii
Mu'miniinta, saasna waxaa qaba Ibnu Cabaas, Mujaahid, Daxaak, Qataade Xasan, Ibnu Jariir iyo
Culimo kale oo badan. Al-Axzaab (51-52).

Qj^^StoigSiLsJ

53. kuwa (xaqa) rumeeyow ha galina
Guryaha Nabiga in cunno leydiinku
Idmo (yeedho) mooyee idinkoon su-
gayn Bislaadkiisa,hasayeeshee marka
laydiin yeedho gala, markaad cun-
taanaa socda hanasugina sheeko, Illeen
taasi waxay dhibi Nabigee wuuna idin-
ka xishoone Eebese xaqa kama xi-
shoodo, haddaad wax warsataanHa-
weenka (Nabigana) ka warsada Xijaab
gadaashiis. saasaa u daahirnimo badan
(ufiican) Quluubtiina iyo Quluub-
toodaba, xaqna uma lihidin inaad dhib-
taan Rasuulka Eebe ama aad Guur-
sataan Haweenkiisa Gadaashiis
waligeed,arrintaasuna way ku wayn ta-
hay Eebe agtiisa.

54. Haddaad muujisaan wax ama qa-
risaan Eebe waa wax kaste oge.

0£-&$&

580

Suurat Al-Axzaab

juz' 22 mmm

55. Korkooda (Haweenka) dhib kama
Saarra Aabayaalkood, Wiilashooda,
Walaalahood, WiilashaWalaalahood,
Wiilasha Walaashood, Haweenkooda
(Mu'miniinta ah) iyo waxay hanatay
Gacmahoodu, kana dhawrasada Eebe,
Eebe wax kaste wuxuu u yahay Ma-
rage.

Mahaboona in guriga Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Lays ka galo Idan la'aan
iyo isagoon cunto laysugu yeedhin, aadaabtuna waa in marka marti qaadku dhamaado loo fududeeyo
Dadka Guriga een sheeko la wadin'Gaarahaan waxaa lagu sii adkeeyey Guryihii Nabiga ee waxyigu ku
soo dagayay, Nabiguna uu ka xishoonayay bixinta, Eebese xaqa kama xishoodo, waxaana Asluub fiican
ah in marka Haweenka la warsan alaab iyo wax lamid ah laga warsado meel asturan gadaasheed iyo
xushmad sidii Haweenkii Nabiga Eebe kucaddeeyey'saasaanaqalbiga uroon, mana banaana in Rasuulka
Eebe la dhibo ama Haweenkiisii La guursado Gadaashiis, maxaayeelay waa arrin ku wayn Eebe agtiisa,
Eebana wax kasta waa ogyahay, hasa yeeshee Haweenka Dhib kama Saarra ragga aan ubanaanayn
inay guursadaan sida Aabbe, Wiilkeeda, Walaalkeed, iyo wixii lamid ah sidoo kale Haweenka
Mu'miniinta ah ee sharafta leh.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi : Haddii la iigu yeedho
Cudud waan ajiibi, haddii la iihadiyeeyo Mijinna waan aqbali, ee markaad faaruqdaan wixii laydiin ku
yeedhay ka fududeeya Qoyska Guriga leh una kala taga Dhulka. wataas asluubta iyo sharafta Islaamku.
Al-Axzaab (53-55).

56. Eebe iyo Malaa'igtiisu waxay ku
sallin (amaani) Nabiga, ee kuwa (xaqa)
rumeeyow ku Salliya korkiisa oo sa-
laama Salaan.

57. kuwa dhiba Eebe iyo Rasuulkiisa
wuu lacnaday Eebe Adduun iyo
Aakhiroba,wuxuuna u darbay cadaab
wax dulleeya.

58. Kuwa ku dhiba Mu'miniita Rag
iyo Haweenba waxayan kasbanin
waxay xambaarteen Been abuurasho
iyo Dambi cad.

59. Nabiyow ku dheh Haweenkaaga
iyo Gabdhahaada iyo Haweenka
Mu'miniinta isku dada Shuka-
diinna, taasaa idiinku dhaw in lay-
din aqoonsado oon laydin dhibine, Ee-
bana waa dambi dhaafe Naxariista ah.

60. haddayna ka jooginMunaafiqiintu
iyo kuwa qalbiga ka buka iyo kuwa Gil-
gili (Beenta ku faafin) madiino waanu
kugu diri kulamana Darsayaan wax yar
mooyee.

581

Suurat Al-Axzaab

Juz' 22

UJ&

61. Waana la lacnaday meelkastooy
joogaanba hana la qabto oo la diloDil-

mo.

62. waana sunadii Eebe dadkii horee
tagay wax badalina uma heshid Sunada
Eebe.

Salliga Eebe waa amaan iyo Naxariis, kan Ma'laa'igtuna Waa duco iyo Dambi dhaaf sida Dadka,
aayadduna wuxuu ku faray Eebe Dadka inay ku Salliyaan Nabiga. Salaada dhexdeeda'iyo markii la
xuso'iyo khudbadahana waaba waajib Salligu. Fadli bad an baa n a ku soo arooray xaalkeeda oo ka
midyahay in Nabigu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee): Kan iigu mudan Dadka
Maalinta Qiyaame waa kan ugu badan salligayga.

Aayadaha kalana waxay cadayn in kuwa Eebe hadal xun ku dhiba iyo Rasuulkiisa xaqana ka
leexda'Mu'miniintana dhiba Dambi la'aan ay mudan Lacanad adduun iyo mid aakhiraba, ay xambaarsa-
deen abuurasho iyo dambi. Haweenkii Nabiga iyo Gabdhihiisii iyo Haweenka Mu'miniinta oo dhan
waxaa la faray inay is asturaan, si loo aqoonsado inay sharafleeyihiin oon loo dhibin,
Mana haboona waana Munaafiqnimo lacanad lagu muto iyo qabasho iyo Dilba in lala dhex ordo
Magaalooy inka Muslimka wax m uslimka dhibi oo war been ah iyo Dacaayad ah, wataas akhlaaqda islaamku
iyo Dhaqankiisu Dhabta ah. Al-Axzaab (56-62).

63. Dadku waxay ku warsan Nabiyow
Saacadda (Qiyaame) waxaad dhahdaa
Cilmigeedu wuxuu jiraa Eebe agtiis,
miyaadse ogtahay inay suuroowdo inay
Saacaddu dhawdahay.

64. Eebe wuxuu Lacnaday Gaa-
lada wuxuuna u darbay (Naarta) Sa-
ciiro.

65. Iyagoo ku waari dhexdeeda wali-
good oon helaynna Sokeeye iyo gar-
gaare midna,

66. Maalinta lagu gagadin Wajigooda
Naarta waxay dhihi waan halaag-
sanaye haddaan Adeecno Eebe oon
Adeecno Rasuulkii.

67. Waxayna dhihi Eebow waxaan
Adeecnay Madaxdannadii iyo kuwii
noowaaweynaa waxayna naga dhumi-
yeen Jidkii.

582

Suurat Al-Axzaab

Juz' 22

l$&lli$&

68. Ee Eebow Sii kuwaas Laban laab
Cadaab Lacanadwayna Lacnad.

> U*J » Cut s^^^f^t" '*-H->

Sida Aaayado badanba sheegeen Saacadda Qiyaame markey dhici Eebe unbaa og, inay dhawdahayna
waa suurowdaa,waana sugantahayalleen wixii kugu soosocdaba waa dhawyahaye, waxaase loo baaha-
nyahay in loo darbado'Macnase kuma jiro in la warsado goortay imaan. Gaalana Eebe wuu lacnaday
Ciqaab daranna wuu u darbay iyagoo kuwaari waligood, waxayna ku calaacali inay Khasaareen markay
Maqleen warkii Madaxdoodii Jidka xaqa ah ka leexisay'iyagoo warsan Eebe in kuwaas Lacnadi ku
dhacdo Cadaabkana loo laab laabo. Taasina waxay ku tusin Xumaanta Saaxiibkaqalloocsan iyo war xun
oo la maqlo inay Sabab u tahay Ciqaab daran iyo Halaag ee waa in laga digtoonaado, wanaagana laysku
raaco laguna Saaxiibo, Xumaantana laga tago lays kuna maqlin'laguna Saaxiibin'illeen waa lugoooyee. Al-
Axzaab (63-68).

69. Kuwa (xaqa) rumeeyow hano-
qonina sidii kuwii dhibay (Nabi) Muu-
se oo Eebe ka bariyeelay waxay (ku)
sheegeen, Eebe agtiisana wuxuu ku lee-
yahay Waji (Sharaf).

70. kuwa (xaqa) rumeeyoow ka
dhawrsada Eebe hadal toosanna ku ha-
dla.

71. Haydiin wanaajiyo Camal-
kiinna hana idiin dhaafo Dambigiinee,
Ruuxii Adeeca Eebe iyo Rasuulkiisa
wuxuu u liibaanay dhab ahaan Liibaan
weyn.

72. Annagaa u bandhignay Am-
maanadda (Cibaadada) Samooyinka,
Dhulka iyo Buuraha wayna diideen
inay Xambaaraan wayna ka Cabsadeen
xaggeeda, waxaase xambaaray
Dadka wuxuuna noqday Dulmi ba-
dane Jahli badan.

73. Si Eebe u cadaabo Munaafiqiinta
Rag iyo Haweenba iyo Mushrikiinta
(Gaalada) Rag iyo Haweenba,uu kana
toobad aqbalo Mu'miniita Rag iyo

583

Suurat Saba'

juz' 22 mmm

2 J *—-y' : Qyy?

Haweenba, Eebana waa dambidhaafe
Naxariista.

-^>by^

Waxaa haboon inaan dhibaa la noqonin sidii Gaaladii Dhibtay Nabi Muuse Markuu xishood iyo Sharaf

kula dhexnoolaa, Eebana ka fogeeyey Kana Ban yeelay waxay ku sheegeen, Sharafna Eebe agtiisa ugu

yeelay. Waana in Eebe laga yaabo hadal run ah oo xaq ahna lagu hadlo si Eebe Dambigeenna u dhaafo,

markaan adeecno Eebe iyo Rasuulkiisana aan u liibaano Liibaan wayn.

Ibnu Cabaas wuxuu yidhi: Ruuxii Jecel inuu noqdo kan ugu sharaf badan Eebe Haka yaabo. Hadalka

toosanna waa runta iyo xaqa. Eebana wuxuu u bandhigay Cirka, Dhulka iyo Buurahaba inay qaadaan

Ammaano'taasoo ah Cibaadada iyo waxa lays faray iyo waxa layska reebay'wayse ka cudur daarteen kana

Cabsadeen, waxaase xambaaray Dad oo Dulmi iyo Jahli ku dheehan si Munaaflqiinta iyo Gaalada loo

cadaabo'Mu'miniintana looga toobad aqbalo'looguna dambi dhaafo.

Rasuulkuna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebekorkiisa ha yeelee) wuxuu yidhi: Afar Haddaad haysato wax

kaama taaro wixii kaataga oo adduun ah, Ilaalinta amaanada, Runta Sheekada, Fiicnida Dabeecada iyo

Xalaal nimada cunnada.

« Waxaa wariyey Imaam Axmed. » AJ-Axzaab (69-73).

MagacaEebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1. mahad Eebaa iska leh ay awood-
diisa kujiraan waxa samooyinka iyo
dhulka ku sugan, mahadna isagaa muta
aakharo iyo aduunba, waana falsame
xeel dheer (waxwalba oge).

2. wuxuuna ogyahay waxa dhulka gali
iyo waxa ka soobixi iyo waxa ka soo-
dagi samada iyo waxa u kori, waana
naxariiste dambidhaafa ah.

3. kuwii gaaloobay waxay dhaheen
nooma imaaneyso saacadda (Qiyaa-
me), waxaad dhahdaa saas ma aha ee
Eebahay baan ku dhaartey way idiin
imaan, Eebahay waa wax maqan oge,
wax darro la egna kagama qarsoona
samooyinka iyo dhulka dhexdooda iyo
wax waxaas ka yar iyo wax ka weyn
midna, wax walbana kitaab cad bey ku
suganyihiin.

584

Suurat Saba'

juz' 22 mmm

tli^vu'jyj**

4. Si Eebe u abaal mariyo kuwa ru-
meeyey (xaqa) oo carnal fiican Falay
kuwaasna waxay mudan dambi dhaaf
iyo risqi wanaagsan.

5. Kuwa u socda iney aayaadkanaga
(kaleexdaan)iyagoo u maleyn iney daa-
lin (Eebe) kuwaasi waxay mudan ca-
daab daran oo xun.

6. Waxey arki kuwii cilmiga la sii-
yeyna (mu'miniinta ) in waxa laga soo
dajiyey xagga Eebe xaq yahey kuna
hanuunin jidka Eebaha adkaada ee la
mahdiyo.

Aayadahanu waxay caddeyn in Eebaha cirka iyo dhulka waxa ku sugan xukuma ee maamula oo aakharo
iyo aduunba iska leh ay mahadi u sugnaatey, wax kasta oo aduunka ka dhicina uu ogyahey, gaaladuse
waxey diidi saacadda qiyaame iyo xaqa, wuuse keeni Eebaha wax walba og si uu u abaal mariyo kuwa
wanaaga faley iyo gaaladaba mid walba camalkiis, kuwa xaqa rumeeyeyse oo cilmiga la siiyey waxey
ogyihiin in quraanku xaq yahey 'kuna hanuuniyo wadada Eebe ee toosan. Saba' (1-6).

7. Waxey dhaheen kuwii gaaaloobey
maydin tusinaanin idiin kawarramiin
marka laydinkala geeyo (jidhkiina)
kala gayn dhamaanteed in abuur cusub
leydin abuuri.

8. Ma Eebuu ku been abuuran mase
wuu waalanyahay, saas ma aha ee ku-
waan rumeynin aakhiro waxay ku sug-
naan cadaab iyo baadi fog.

9. Miyeyna arkaynin waxa hortooda
ah iyo waxa gadaashooda ah oo samo
iyo dhul ah hadaan doono waxaanu la
goyn dhulka, mise waxaan ku soo
rideynaa goosimo samada kamid
ah arintaasna aayadbaa ugu sugan
adoonkastoo towbadkeen badan.

10. Dhab ahaanbaan u siinay Nabi
Daawuud fadli (dheeraad) xaganaga
ah, waxaana nidhi buurahoow la celce-
liya tasbiixda,shimbirahoowna (la
celceliya tasbiixda,) waxaana u jilciney
birta.

jjjj-U Q\j^£i\j£Z

585

Suurat Saba'

juz' 22 mmm

.Ls^f'J^j*^

1 1 . Waxaana ku nidhi ka samee di-
ricyada (dharka dagaalka) sugna tixid-
deeda wanaagna fala, waxaad faleey-
saana waan arkaa.

*J>W

| _jy^oj^^\^o\\e^\^

Gaaladu had iyo jeer waxay diidaan xaqa kana jeedsadaan, mar waxay inkiraan qiyaamada marna waxay
nabiga ku sheegaan been abuurte ama waalli, waxaase jirta iney baadi ku suganyihiin, meyse ku waana
qaataan cirka iyo dhulka dhan walba ka jira, haduu Eebe doonana uu dhulka la goyn karo ama cirka ku
soo ridi karo, ka dib wuxuu Eebe ka waramay nabi Daawuud si loogu waano qaaato iyo in buuraha iyo
shimbiruhu la tasbiixsanjireen, Birtanan loo jilciyey si uu uga sameeyo dharka dagaalka, Eebana farey
inuu wanaagsameeyo, illeen Eebe wax walba waa arkaaye. Saba' (7-11).

12. Nabi suleymaanna waxaan u Sa-
khirray dabeysha,kallahaadeedu waa
bil,carraabaheeduna waa bil, waxaan u
dureeriney il Nuxaas ah (maar) Jini-
gana waxaa ka mid ah kuwo ku hor
shaqeeya idanka Eebe.ruuxii ka mid ah
oo ka iilata amarkanaga waxaan
dhadhansiineeynaa cadaabka saciiro.

V^'o^pr^ £/i<yj*&j ^ii^-r*-^^

13. Waxay u sameyn suleymaan
wuxuu doono oo mixraabyo (Fooqaq)
iyo suurooyin, iyo xeedhooyin dar oo
kale ah, iyo dharyo sugan, waxaana ku
nidhi fala ehelka Daawuudow mahad-
naq, waxaana yar adoomadayda shu-
griga badan.

j£^&£^^j(£S

14. Markaan geerida ku xukunay
Nabi suleymaan wax tusiyey geeridiisa
ma jiro oon ahayn aboorka cunay us-
hiisa, markuu dhacay yaa waxaa u
cadaaday jinigii hadey waxa maqan
ogyihiin ineyna ku nagaadeen cadaab
wax duleeya (shaqadiisa darteed).

markuu Eebe sheegay qisadii Nabi Daawuud iyo waxa Eebe siiyey wuxuu raaciyey qisadii wiilkiisa Nabi
suleymaan ahaa iyo in Eebe u sakhiray dabeysha oo orod dheer kallahaad iyo carraababa mid walbana ay
ku goyn in bil loo socdo'maartana loojilciyey, jinigana ku shaqayn jiray, amarka Eebe iyagoo usameyn
guryo iyo sawirro iyo weelal iyo daryo waawayn, farayna Daawuud iyo ehelkiisa iney Eebe ku mah-
diyaan, in kastoo dad mahad naqaa yaryahay, Jiniguna inkastoo uu sheeganayey inuu ogyahay waxa
maqan hadana waxaa ka qarsoomay geeridii Nabi suleymaan oo sidiibay shaqada ugu jireen, ilaa ushii uu
ku tiirsanaa aboor cuno oo dhaco, haday waxa maqan ogyihiin ma ayna wadeen shaqadaas adag,
waxaana inagu waajib ah inaan rumeyno qisadaas Nabiyada sida quraanku inoo sheegay. Saba' (12-14).

586

Suurat Saba'

juz' 22 mm)&

M^-y^'lilyy?

1 5. Guryihii reer sabaad waxaa ku su-
gnayd calaamo Beeraana ka xigay xag-
ga midig iyo xagga bidixba, waxaana
Eebe ku yidhi cuna risqiga Eebihiin
kuna mahadiya, waa balad wanaagsan
iyo Eebe dambi dhaafbadane.

16. Wayse jeedsadeen, waxaana ku di-
ray daad daran, waxaana ku badaley
labadoodii beerood beero kale oo gee-
do khadhaadh iyo qoryo iyo sidri yar
ah.

17. Sidaasaana ku abaalmarinay gaal-
nimadoodii darteed, abaalmarin xunna
waxaan abaal marinaa kuwa gaalni-
mada badan.

18. Waxaana yeeley dhexdooda iyo
magaalooyinkii barakeysnaa (Yaman
iyo Qudus) magaalooyin muuqdo wa-
xaana qadaray socodkooda,waxaana
ku nidhi ku socda dhexdeeda habeen
iyo maalinba idinkoo aamin ah.

1 9. Waxayse dhaheen Eebow noo kala
fogee socodka ? wayna dulmiyeen
naftooda,waxaana ka yeelay wax lagu
sheekeysto.

waana kala goyney>sidaasna waxaa ugu
sugan calaamo ruux kastoo Samir-
badanoo Mahadin badan.

<1a^^olU>- ^uU^^S^***^ ^1 ? ...jqdJu1

A-C~Jb\ \jAj0j \l)\JLui\ Ob J^l^)lyU3

Saba waxay aheyd dowlad ka dhisneyd Yaman oo Eebe nimco siiyey dadkeeda'uuna faray inay cunaan
nimcada Eebe kuna mahdiyaan, caabudaana, weyse inkireen oo xaqa ka jeedsadeen, markaasaa Eebe ku
ciqaabay inuu ku siidaayo daad daran oo maansheeyey biyo xidheenka ma'ribna kharibey'markaasey u
kala tageen aduunka'beerahoodii fiicnaana lagu badalay geedo khadhaadh oo xun.
Kibirkoodii dartiis yaana saas loogu abaalmariyey, tan kale markii Eebe ugu nicmeeyey magaalooyin is
haya oy ku nastaan safarkooda xagga shaam yey warsadeen in loo kala fogeeyo, markaas Eebe kala diray
kana yeeley wax lagu sheekeysto. Saba' (15-19).

20. Dhab ahaan waxaa ku rumoobey
gaalada korkooda Ibliis Malihii-
sii,wayna raaceen wax yar oo ka mid ah
oo mu'min ah mooyee.

21. Mu'miniinta awood kuma laha
ibliis wax kalana uma aanaan yeelin
inay kala muuqato ruuxa rumeeyey
Aakhiro iyo kan ka shakisan xaggeeda.
Eebahaana wax walba waa ilaaliye.

587

Suurat Saba'

Juz' 22

«rsi<'*»'jy>**'

22. Waxaad dhahdaa u yeedha ku-
waad sheegateenEebe ka sokow (iney
ilaahyihiin) kuma hantaan darro
wax la eg samooyinka iyo dhulka mid-
na, wax wadaag ahna «shirkadna»
kumaleh dhexdooda Eebe wax u
kaalmeeyana kuma laha khalqiga.

23. Kumana anfacdo shafeeco Eebe
agtiisa,ruuxuusan idmin. Markase laga
faydo argagaxa quluubtooda waxay
dhihi muxuuyidhi Eebihiin,markaasey
dhihi kuwa shafeeci wuxuu yidhi xaq
waana Eebaha sarreeya. ee weyn.

Ibliis lacanadi ha ku dhacdo wuxuu ku dhaartey inuu galaafan waxbadan oo dadka ka mid ah,waxaana
raacay wax badan, mu'miniinse awood kuma leh inuu duufsado Eebana wax walba waa awoodaa ee
waxuu saas ufalay imtixaan iyo inay kala muuqdaan mu'miniinta iyo gaaladu.

Wax cirka ama dhulka maamulkooda Eebe la wadaagana ma jiro wax Shafeecina ma jiro idanka Eebe
La'aantiis. Eebana had iyo jeer xaqa iyo runta yuu sheegaa, waxaana sugnaaday in Eebe u dhihi Rasuulka
naxariis iyo nabad galyo korkiisa hayeelee, qiyaamada madaxa kor u qaad oo dheh waa lagu maqliye oo
warso waa lagu siine oo shafeec waa lagaa shafeeco aqbalaye. Saba' (20-23).

24. Waxaad dhahdaa yaa idinka ar-
saaqa samooyinka iyo dhulka, waxaad
dhahdaa Eebe,anaga iyo idinka mid un-
baa hanuunsan ama baadicad ku su-
gan.

25. Waxaad dhahdaa laydin warsan
mahayo waxaan dambaabney anagana
nalama warsado waxaad camalfa-
leysaan.

26. Waxaad dhahdaa waxaa ina kul-
min Eebaheen, markaasuu ina kala xu-
kumin si xaqa ah.

waana caadil wax walba og.

27. waxaad dhahdaa i tusiya kuwaad
Eebe haleeshiiseen oo shurako ah (wax
la wadaago) saas ma aha ee Eebe waa
adkaade falsan.

&^^\&^%$

&y^&}&i&

g3 jJ*^>A\jir-jd\ 4U\y>

Eebaa dadka iyo khalqiga kalaba ka arsaaqa cirka iyo dhulka, gaaladii horana haddii la warsado saasey
ku jawaabi jireen, ileen waxkale oo roobkeena ama doog soo bixiya majiraane. Xaquna waa mid kaliya,
dambi ruux faleyna cid kale lama warsado'Eebana wuxuu kulmin dadka maalinta qiyaamaha'wuxuuna u
kala xukumi si cadaalad ah, wax Eebenimada la wadaagana ma jiro, waxay gaaladu caabudi oo Eebe ka
soo hadhayna dhammaan waa wax kama jiraan been been ah. Saba' (24-27).

588

Suurat Saba'

juz' 22 mmm

J»siJwJ£ < 5j-w«

28. Kuu maanaan dirin waxaan dad-
koo dhan ahayaadoo u bishaaraynaya
Mu'miniinta, una digi gaalada, laakiin
dadka badidiisu ma oga.

29. Waxayna dhihi waa goorma
yaboohaasi (soobixinta) hadaad run
sheegaysaan.

30. Waxaad dhahdaa waxaa idiin
sugnaaday Waqti aydaan saacad ka dib
dhacaynin kana hor dhacaynin.

3 1 . Waxay dheheenna kuwii galoobay
rumeynmayno quraankan iyo kuwii ka
horreeyey midn a, hadaad arki lahayd
daalimiinta oo taagan Eebe agtiisa
(qiyaamada) oo qaarkood qaarka kale
hadal u celin ooy ku dhihi kuwii raa-
ciyadda ahaa kuwii madaxda ahaa ee
isla wayna, hadaydaan jirin waxaan a-
haan laheyn Mu'miniin. (waxaad arki
laheyd arin weyn oo lala yaabo).

Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu Eebe u diray dhamaan
khalqiga'si uu ugu bishaareeyo uguna digo, inkasta oo gaaladu diideen. Waxaana sugnaatay in Rasuulku
(Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) yidhi : (Waxaa la iibixiyey Madow iyo casaanba)
« Bukhaari iyi Muslim yaa Jaabir binu Cabdullaahi ka wariyey. » Qiyaamada waqti bay leedahay ayna ka
dib dhacayn kana hormarayn, Quraanka iyo kutubtii ka horraysayna Gaaladii way diideen oo beeniyeen,
muxuuse utari calaacal markay Qiyaamda tagaan Eebe agtiisa ooy doodaan Raaciye iyo Madaxba. Saba 1
(28-31).

32. Kuwii iskibriyey (Madaxdii)
waxay ku dhaheen kuwii tabarta yaraa
(Raaciyaddii) ma anagaa idinka celinay
hanuunka markuu idiinyimid saas ma
ah ee idinkaa danbiilayaal ahaa.

t >>/+'

M <W

33. Kuwii tabarta yaraa (raaciyaddii)
waxay ku dhaheen kuwii iskibriyay
(Madaxdii) saas ma aha ee waxaa
hanuunka naga celiyay dhagartii Ha-
been iyo Maalinba markaad nafa-
rayseen inaan Eebe ka gaalowno una
yeelo shariigyo, Waxay qarsadeen qoo-
mamo markay arkeen cadaabka,
Waxaana yeelay kuwii gaaloobay

> •> •f-'

589

Suurat Saba'

juz' 22 mmm

i^^*> i ^^

luquntooda Biro Naar ah. Miyaa laga
abaalmarinin gaaladu waxay carnal fa-
leen mooyee.

Sida aayado badanba caddeeyeen Maalinta Qiyaamo Nafwalba waxay iska fogeyn Danbiga Ruuxakale,
aayadahanna waxay cadayn in Maalinta Qiyaame ay doodi dhexmari Madaxdii iyo kuway xukumi jireen
ee xaqa ka leexday'oo raaciyaddii ay eersan Madaxdii markey arkaan dhibaatada Qiyaamaha iyo Cadi-
baada daran'iyago sheegi hadayna Madaxdaas baasi jirin ooynan Xaqa ka leexinin inay toosnaanla-
haayeen, haseyeeshee waxay ugu jawaabeen kuwii madaxda ahaa ineyna dhuminin iyagu ee ay ahaayeen
kuwo iskood u xun, dharaartaana way qoomamoodeen markay arkeen Cadaabka loo darbay, maxayse
anfici qoomamo markaas oo kale, taasina waxay kadigi inaan Xumaan iyo Eebe Caasi laguraacin laguna
adeecin Cidna. Saba' (32-33).

34. Magaalo kasta oo aan dige (Nabi)
u dirro waxay dhahaan kuwoodii loo
nicmeeyay anagu waxa laydiinku soo
diray waan ka gaalownay.

35. Waxayna dhaheen anagaa xoolo
iyo Caruurba idinka badan,nalamana
cadaabayo.

36. Waxaad dhahdaa Eebehay wuxuu
u fidiyaa rizqiga ruuxuu doono,wuuna
ku cidhiidhiyaa ruuxuu doono, laakiin
dadka badankiisu ma oga.

37. Ma aha xoolahiinnu iyo ca-
ruurtiinnu kuwii noo kiin dhaweeya,
hase yeeshee ruuxii rumeeya (xaqa) oo
carnal fiican fala, kuwaas waxaa u
sugnaaday abaalmarin labalaab ah
camalkooda dartiis, waxayna ku aamin
noqdaan qawlado janno.

Aayadahan ookale waa ku badanyihiin Quraanka Nabigaana lagu calooladkayn, waxaana caado ah in
dadku markay dhargaan ay kibraan xaqana diidaan 'kuwuuse Eebe doono wuu ka sooreebaa, Carruur iyo
Xoolana wax lagu faano ma aha'maxaayeeley kuma tusiso Jeclaanta Eebe'cadaabna kaafuranmayse,
Risqiguna Eebe awoodiisa yuu ku jiraa, ciduu doonana waa u waasicin, ciduu doonana wuu ku cidhiid-
hye, imtixaan dartiis'waxaase Eebe loogu dhawaadaa rumayn xaqa iyo carnal fiican, kuwa saas falana
waxay ku aamin noqon Jannada Eebe qawladaheeda, waxase muhimka ah waa in la ogaado inuusan
ahayn qiimuhu xoolobadan, caruur, Madaxtinimo iyo hodantinimo addun ee sharaf iyo wanaag waa
xaqoo lagu tooso iyo wanaag Jacayl. Saba'(34-37).

38. Kuwa u socda ka (reebidda)
aayaadkanaga iyagoo isleh Eebe daa-
liya, kuwaas waxaa lagu kulmin ca-
daab.

^^^l^^^^^^^y^JJ^j

>x->

!^/^cJjiJ\4

590

Suurat Saba'

juz' 22 mmw$

yi^y jC ^y^

39. Waxaad dhahdaa Eebehay wuxuu
risqiga u fidiyaa cidduu doono oo
addoomadiisa ka mid ah, kuu doonana
wuu ku cidhiidhyaa, waxaad bixisaan
oo kastana Eebaa idiin bedeli,Eebena
isagaa u khayroon wax wax arsaaqa.

40. Xusuuso maalinta uu Eebe kulmin
dhamaan gaalada, markaas uu ku od-
han malaa'igtiisa kuwani ma idinkay
idin caabudi jireen.

41 . Markaas ay dhihi adaa ceeb ka fog
Eebow, adaa gargaarahanaga ah iyaga
ka sokay, waxayse caabudi jireen Jinni
badidoodna isagay rumaysnaayeen.

42. Maantase «Qiyaamada» uma ha-
nato qaarkiin qaarkakale nacfi iyo dhib
midna.

waxaana ku dhahaynaa kuwii dulmi fa-
lay dhadhamiya cadaabka naartaad
beeninayseen.

Diinta Eebe waa xaq waafaqsan abuuridda dadka wanaagsan, ciddiise isku dayda inay la
dagaalanto'dadkana ka celiso isagaa lugooyo ku dhici'kuna dambayn Cadaab iyo halaag, tan kale ruux
kasta oo Eebe risqi badan siiyay ama ku cidhiidhyay oo wax bixiya Eebe wuu u badali oo wax khayrleh
yuu u daba marin. Eebe kaliya yaana muta cibaado'maalinta Qiyaamana waxa la soo kulmin Caabudihii
iyo la caabudihii Eebe ka soo hadhay'waxna isuma tarayaan' Naarbaana lagu abaal marin, kuwaan in la
caabudo Raalli ka ahaynse kuma jiraan. Saba' (38-42).

><~a±^j$2 %^{j*j>ZjLAi\ lj»j,<UjJjLiJ

43. Marka lagu akhriyo korkooda
aayaadkanaga waxay dhahayaan kani
ma aha mid dooni inuu idinka iilo
waxay Aabbayowgiin caabudijireen
mooyee, waxayna dheheen kan (qu-
raanku) ma aha waxaan beena-
buurasho ahayn, waxayna dhaheen ku-
wii Gaaloobay Xaqu markuu u yimid
kani waxaan sixir muuqda ahayn ma
aha.

44. Ma aanaan siinin Kutubo ay
akhriyaan, umana aanaan dirin xa-
gooda dige kaa horreeyay (Carabta).

45. Waxay beeniyeen (xaqa) kuwii ka
horreeeyayna,mana gaadhin(kuwii Na-
biga beeniyay) Toban meelood meel

591

Suurat Saba'

juz' 22 mmiB

i^^f^^y^

waxaan siinay kuwaas, waxayna bee-
niyeen Rasuuladaydii, Sayse noqotay
ciqaabtaydii (aan ciqaabay kuwaas
xaqa beeniyay).

Eebe wuxuu ka warrami gaaladii iyo siday ciqaab daran u muteen markay beeniyeen xaqii Nabiga loo soo
dhiibay, ayna afxumeeyeen Nabigii (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) kuna sheegeen
inuu ka leexin waxay Aabayoowgood caabudi jireen, ayna ku sheegeen been abuur iyo sixir, taasna waa
caadada jaahiliinta aan fikiraynin, Xaqana aan dhab u eegaynin, waxayna ahaayeen intaan Nabiga loo
dirin kuwo jeclaa in wax u diga loo soo diro'maxaayeelay kitaab iyo Nabi midna horay uma lahayn,
waxaase roonayd inay kuwaano qaataan gaaladii ka horeeysay ee xaqa beeniyey kana xoogbadnaa iyaga
Eebana ciqaabay. Saba' (43-45).

46. Waxaad dhahdaa Nabiyow mid
kaliya yaan idinku waanin inaad u
jahaysataan Eebe laba labo iyo mid mid
markaasna aad fikirtaan inaan saa-
xiibkiin « Nabiga muxamed ah» uusan
waaJlayn, uudigihiinna cadaab daran
hortiisna uu yahay,

47. Waxaad dhahdaa Nabiyow idiin-
ma warsanin ujuuro idinkaase iskaleh
(hadii laydin warsado)>Ujuuradayda
Eebe unbaa isiin, wax walbana Eebe
wuu daalacan.

48. Waxaad dhahdaa Eebehay xaquu
soo dajiyaan (Xumaanta ku baaa-
bi'iyaa) waana wax maqan oge badane.

49. Waxaad dhahdaa xaqii waa yimid,
baadhilna waa tirtirmay,

^a <&\yyi> jl X^-^J. r*>J^ L^IJ 5 ♦
<<&$, < ,<' » "s*s >y\» /<>> s> ,

^^jS^U^jS^^^

50. Waxaad dhahdaa haddaandhumo
waxaan uun u dhumay naftayda, ha-
daan hanuunana waa wixii Eebe ii wax-
yooday, sababtiisa Eebe waa maqli
dhawe.

Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee), wuxuu Eebe faray inuu gaalada ku yiraahdo
waxaan idiinku waanin inaad labo labo iyo mid mid u fikirtaan si aad u ogaataan inuusan Nabigu
waallayn ee u ka digi cadaab daran, wax xoolo iyo ujuura ahna uusan warsanaynin, ee ujuuradiisu Eebe
xagiisa tahay'illeen Eebaa wax walba u marag ah oo daalacane'xaqana Eebaa ku baabi'iya xumaanta iyo
baadhilka, Nabiguna ma dhunsana, haddiibase la qadaro inuu dhunsan yahay isagay dhibi, hadduu xaq
ku taaganyahay waana dhabtee waana waxyiga iyo mahada Eebee maxay gaalo samayn'Eebena wuu
maqli dhawyahayna. Saba' (46-50).

592

Suurat Saba'

juz' 22 m*m)&

.Ufci^VU'^)^*)

51. Hadaad arki lahayd Nabiyow
markay argagaxaan gaaladu oo meeley
u cararaan jirin oo meel dhaw laga qab-
to, (waxaad arki lahayd arrin wayn).

52. Waxay dhihi markaas waxaan
rumaynay (xaqa) xagay uga ahaan inay
meel fog wax ku qaataan (rumayn).

53. Dhab ahaanna waa iyagii uga gaa-
loobay xaqa, horay ay ka tuurayeen
waxay an ogayn meeJ fog.

54. Waana la kala ooday iyaga iyo
waxay doonayeen sidii lagu falay kuwii
la midka ahaa ee ka horeeyay, waxayna
ahaayeen kuwo shaki daran ku sugan.

WJucc

U&-V

ill

Qiyaamadu waa maalin daran, oo dhib iyo shiddo badan lagana argagaxo, markase gaalada si kada ah
loo qabto, waqti wax la rumeeyana dhamaaday oo fogaaday illeen aduun kiibay ahayde, iyana waa kuwii
adduunka ku gaaloobay ee xaqa beeniyey ee jaahilnimo iyo waxwalba oo xumaan ah ku sheegay waxay
jeclaayeenna la kala dheereeyo oo lakala awdo sidii lagu falay kuwii la midka ahaa ee ka horreeyey illeen
xaqay shakiyeene, muxuu tari calaacal iyo catow, ruuxii aqli lehse waa inuu xaqa si fiican ugu taagnaado,
si uu u nabadgalo. qataade wuxuu yidhi iska jira shaki illeen ruuxii shaki ku dhinta waa lagu soo bixin,
ruuxi yaqiin ku dhinta waa lagu soo bixine.Saba' (51-54).

Suurat Faadhir

1^^ mJm M M^^

"^0

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa
naxariis guud iyo mid gaaraba Na;
riista.

ee
axa-

1. Mahad Eebaha billaabay «a-
buuray » samooyinka iyo dhulka yaaleh
kana yeelay Malaa'igta farriinwade^oo
garbolabo labo ah iyo saddex saddex iyo
afar afar ah leh, wuuna siyaadiyaa Eebe
abuuriduu doono, Eebana wax walba
uu doono wuu karaa.

2. Wixii Eebe dadka ugu nicmeeyo oo
naxariis ah wax celin karaa majiro,
wuxuu celiyaana wax siidayn kara ma
jiro dabadiis, waana adkaade falsan.

\S-

l$j &*^^'<^jy>^^y&\<r^£

<t y

0^?

593

Suurat Faadhir

juz< 22 %m®m

3. Dadow xusuusnaada nicmada Eebe
ee korkiina ah, abuure kale ma jiraa oo
Eebe ka soo hadhay oo idinka arsuqi
samada iyo dhulka, Eebe mooyee ilaah
kale majiro ee xaggee laydiin ka iili xa-
qa.

Eebaha cirka iyo dhulka abuuray ee malaa'igta diray waxwalbana kara yaa mahad mudan 'khayrkuu
keenana wax celin kara majiro, wuxuu reebana wax keenikaraa ma jiro, dadkana waxaa waajib ku ah
inay xusuustaan Nicmada Eebe iyo inaan Eebe mooyeen cid kale wax ka arsuqaynin cirka iyo dhulka.
Ibnu cabaas (Eebe isaga iyo Aabihiisba ha ka raali noqdee) wuxuu yidhi ma aqoonin macnaha faadhir
intaan uga imaado Laba nin oo ka mid ah baadiyaha Carbeed oo ku doodi ceel oo mid kood ku yidhi kii
kale Anaa fadhiray (Bilaabayqodidda). Faadhir (1-3).

4. Hadday ku beeniyaan waxaa dhab
ahaan loo beeniyay rasuulladii kaa hor-
reeyay, Eeba xagiisaana loo celin
umuuraha.

5. Dadaw yabooha Eebe waa xaq ee
yayna idindhagrin nolasha aduun-
yo>yuuna idinkudhagrin Eebe ku dha-
gris badane (shaydaan).

6. Shaydaanku waa colkiin ee idinna
col ka yeesha, wuxuuna idiin ku yeedhi
uun xisbigiisa si ay asaxaabta Naaarta
saciiro u noqdaan.

7. Kuwii gaaloobay waxay mudan ca-
daab daran, kuwii xaqa rumeeyay oo
carnal fiican falayna waxay mudan
dambi dhaaf iyo ajri wayn.

8. Ruuxse loo qurxiyay camalkiisa
xun oo u arkay inuu fiican yahay (ma
lamid baa kaan saas falin), Eebe cidduu
doono yuu dhumiyaa Ruuxuu doo-
nana wuu Hanuuniyaa ee yeyna Naf-
taadu ku tagin walbahaarkooda, Eebe
waa ogyahay waxay samayne.

'oyf^ r&is*> y& <y>~4&\ -k>j ajp* W ^ ^tvk

Eebaheen had iyo jeer wuxuu calool adkayn jiray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha
yeelee) wuxuuna xusuusin jiray Nabiyadii hore iyo waxay kala kulmeen gaaladii oo dhib iyo beenin ah, tan
kale wuxuu Eebe yabooho wuu dhici'mana haboona in lagu kadsoomo aduunyo, shaydaan kugu kadiyo,
illeen waa colka bini aadamkee'wuxuuna dooni inaad ka mid noqotid xisbigiisa si aad saciiro ula gashid,
Xumaanle iyo Wanaaglena ma sina, mana aha in xumaantu kula qurux sanaato, kulana fiicnaato, waase
in Eebe Hanuun la warsado xumaantana laga leexdo, Nabiguna waxba kama saarna cidii iska dhunta oo
shaydaan adeecda. Faadhir (4-8).

594

Suurat Faadhir

juz 4 22 mmm

9. Eebe waa kan diray dabaysha oy
kiciso daruuro markaasaan u kaxayn
magaalo dhimatay (abaarowday) mar-
kaasaan ku noolaynay roobkaas dhul-
ka intuu dhintay ka dib, saas weeye soo
bixintiina.

10. Ruuxii dooni sharaf Eebaa iska
lehsharaf dhammaanteed,xagiisayna u
koraan kalimooyinka fiican, camalka
suubanna wuu kor yeelaa, kuwa xu-
maanta ku dhagra (maamula) waxay
mudan cadaab daran,dhagarta
kuwaasna way uun halaagi.

11. Eebe waa kan idinka abuuray
Carro>hadana dhibicmarkaas Lab iyo
dhadig, haweenayna wax uurka kuma
qaado mana dajiso ogaansho Eebe
mooyee, ruuxii cimri dheer iyo ruuxii
cimri gaabanba waxay ku sugan yihiin
kitaabka Eebcwaana u fudud yahay.

ra ^^i>^io[L^4^»

Roobka Eebaa keena siduu dabaysha roobka hor socotaba u keeno, roobkaasoo uu ku nooleeyo magaalo
abaarowday 'doogna ka soo baxo sidasaana loo soo bixin dadka qiyaamada, sharaf iyo cisiba Eebaa iska
leh dhamaanted, wanaaguna Eebuu u koraa, sida uu u kor yeelo camallada fiican, xumaan iyo dhagarna
saaxiibkeeda unbay dishaa oy halaagi, Eebana waa kan dadka carro ka abuuray (Aabahood Aadan)
hadana candhuuf ka abuuray, kana dhiga Rag iyo Haween wax kastana waa ogyahay Eebe, uur hawee-
nay, dhalidda cimri ga dheer, kan gaaban, wax walbana Eebe waa u fudud yahay, xasan basri wuxuu
yidhi: Hadal lama aqbalo carnal la'aan tiis. Faadhir (9-1 1).

12. Ma eka labada badood taasi waa
macaantahay si daran,taasina waa dha-
naan daran mid kastana waxaad ka
cunaysaan hilib cusub, waxaadna kala
baxdaan Macdan aad xidhataan,
waxaadna arkaysaan doonta oo jiidhi si
aad u dalabtaan fadliga Eebe iyo inaad
ku mahadisaan.

13. Habeenka yuu Eebe dhexgaliyaa
maalinta Maalintana wuxuu dhex-
galiyaa Habeenka, Qoraxda iyo daya-
xana wuu sakhiray mid kastana wuxuu
ku socdaa muddo magacaaban, saas
waxa falana waa Eebihiin, isagaana xu-

l^£

595

Suurat Faadhir

juz< 22 mmm

kunka iska leh, waxaadse baryeysaan
(caabudaysaan) oo Eebe ka soo hadhay
ma hantaan xuub laf timireed.

14. Hadaad u yeedhataana idin ma
maqlaan, haday idinbase maqlaan wax
idiima taraan,Qiyaamadana way
diidigaalnimadooda,cid wax og. sidaa-
na wax kuugu warrama ma jiro.

Wabiyada iyo Badaha Eebaa dureeriya qaarna macaaneeya qaar kalana kharaareeya, cunno iyo Kalluuna
mid kasta ku beeray'si hilib nadiif ah loogu cuno'jowharna loogala baxo, doonyuhuna u dhex mus-
hiixaan, si ay khayraadka Eebe u raadsadaan, looguna mahdiyo'Habeenka, Maalinta, Qoraxda, iyo
Dayaxaba Eebaa sakhiray'si ay ushaqeeyaan tan iyo mudadii loo qabtay'xukunka caalamka iyo awoodii-
sana Eebaa iska leh'wax la wadaaga oo wax laga baryi ama wax maqli ama wax ajiibana ma jiro, sida
Eebaha wax walba og wax kuugu cadeeyana ma jiro. Faadhir (12-14).

15. Dadow idinka unbaa fuqara ah (u
baahan) Eebe, Eebena waa hodan
amaanan.

16. Hadduu doono wuu idin dhamayn
wuxuuna keeni kuwo cusub.

1 7. Arrintaasna wax Eebe ku cuius ma
aha.

18. Nafna naf kale dambigeed ma
qaado, haddii looguyeedho Naf cu-
lusoo dambaabtay inay xambaarto
(danbi naf kale) lagama xambaaro wax-
ba haba noqoto qaraabanee, waxaad
uun u digi kuwa ka yaabi Eebe iyagoo
maqan,oo ooga salaadda,ruuxii isdaa-
hiriyana wuxuu uun isudaahiriyay naf-
tiisa, xaga Eebe unbaana loo ahaan
(geeri dabadeed).

t' *t

u. Ayiu u f*fO ^^' J y~^ i^ -J-^r* ***"i
|3 J^aJS^\^\j^^r^H

Eebe waa hodan 'waana ka kaaftoomaa adoomadiisa, iyaguse waa fuqoro u baahan Eebe had iyo jeerba,
wuxuuna karaa Eebe inuu halaago ciddii uu doono 'kuna bedalo cid kale, wax Eebe dhib ku ahna ma aha,
tan kale nafu nafkale danbigeed ma qaaddo, ee naf walba waxay kasbatay uunbaa horyala, qaraabonima-
na danbi lays kagama qaado, waxayse waanadu anfacdaa kuwa Eebe ka yaaba iyagoon arkayn, oo
salaadda u dadaala, oo xumaan iska daahiriya, dadkuna xagga Eebe unbuu u ahaan, Cigrime wuxuu
yidhi : maalinta Qiyaame darisku dariskuu ku dhagi, qaraabaduna way isku dhagi'ruuxna ruuxa kale wax
uma taro Eebe idamkii mooyee. Faadhir (15-18).

Suurat Faadhir

Juz 4 22

1 9. Ma Eka indhoole iyo wax arke.

20. Mana eka mugdiyo iyo iftiin.

2 1 . Mana eka hoos iyo kulayl.

22. Mana eka kuwa nool iyo kuwo
dhintay, Eebana wuxuu wax maqa-
shiiyaa cidduu doono, mase maqashiin
kartid cid qubuur ku sugan (gaaladuna
waa wax dhintay oo kale).

23. Waxaan u dige ahayn ma tihid.

24. Annagaa kugu dirray xaq adoo
bishaarayn oo digi, umadaan udige loo
dirinna ma jirto.

25. Haday gaaladu ku beeniyaan
waxaa wax beeniyay kuwii ka ho-
rreeyay, waxay ula timid rasuuladoodii
xujooyin iyo kutub (waano) oo xukun
leh.

26. Markaasaan qabtay kuwii gaa-
loobay, sayse noqotay ciqaabtaydii
(aan ciqaabay kuwaas).

■JI.J

**-f " .s

Eebeheen sarreeye wuxuu inoogu caddeeyay tusaale inayna ekeyn indhoole iyo wax arke, Mugdi iyo
Nuur, Ruux dhintay iyo ruux nool. Saasoo kale ma sinna mu'miniinta iyo gaaladu, Eebena cidduu doono
oo xaqa jecel yuu wax maqashiiyaa, gaalase quluubtoodu dhimatay wax lama maqashiin karo'Nabigana
waa uun dige sidii Rasuuladii ka horeeyay ee la beeniyay, Eebena umad qudha kuma dayn jaahilnimo ee
cidkasta waxaa loo diray wax u diga oo xaqa u cadeeya oo kutub waano iyo wanaagleh loo soo dhiibay
kuwii beeniyayna waa la halligay. Faadhir (19-26).

27. Miyaadan arkayn in Eebe ka soo
dajiyay Samada biyo markaasna aan
ku soo bixinaa Midho ay kala duwan-
yihiin midabkoodu, Buurahana waxaa
ka mid ah wadooyin cad cad, iyo kuwo
guduud ah oo midabo kala duwan leh
iyo kuwo madow daran ah.

28. Dadka iyo dhulsocotada iyo xoo-
lahaba waxaa ka mid ah midabo kala
duwan saas oo kale.

597

Suurat Faadhir

juz' 22 mmm

29. Kuwa akhriya kitaabka Eebe oo
salaadda ooga oo wax ka nafaqeeya (ka
bixiya) waxaan ku arsaaqnay qarsoodi
iyo caddaanba waxay rajayn tijaaro
(ganacsi) aan baaraynin.

30. Si Eebe ugu oofiyo ajrigooda ugu-
na siyaadiyo fadligiisa, illeen Eebe waa
dambi dhaafe tnahad badane.

Eebe sarreeye wuxuu ku baraarujin qudradiisa iyo waynida awoodiisa uu abuurayna waxyaalo ku kala
duwan midabka sida midhaha oo hadana ku soo baxay Biyo kaliya, sido kale buuraha kala duwan, iyo
dadka, xoolaha iyo naflayda kalaba, waxaana arintaas u dhug yeelan oo ku waano qaadan culimada Eebe
ka cabsada, waxaa kale oo Eebe ka waramay in adoomadiisa rumeeyay ay yihiin kuwa akhriya kitaabka
Eebe (quraanka) kuna camalfala wuxuu fari'salaadana ooga waxna bixiya hoos iyo korba, waxayna rajayn
kuwaasi ganacsi khayr leh oon baaraynin, Eebana wuxuu u oofin ajrigooda 'wuxuuna u kordhin fadligiisa.
Qataade wuxuu yidhi: Mudharif wuxuu ahaa Eebe ha u naxariistee markuu akhriyo aayadan kii dhaha:
aayadani waa aayada qurraada. Faadhir (27-30).

31. Kaan kuu waxyoonay ee Qu-
raanka ah unbaa xaq ah wixii ka horree-
yayna u rumayn Eebana addoomadiisa
waa ogyahay, arkaana.

32. Markaasaan dhaxalsiinay kitaab-
ka kuwaan dooranay oo addoo-
madanada ka mid ah, waxaase ka mid
ah mid dulmiyay naftiisa, iyo mid dhex-
dhexaystay, iyo mid ku hanuunay
khayrka idanka Eebe,arrintaasna waa
fadli weyn.

33. Jannada cadnin yeyna gali iyagoo
loogu xidhi dhexdeeda asaawir (wax
lagu xarragoodo) oo dahab iyo Jaw-
harba leh, dhar kooduna dhexdeeda
waa xariir.

34. Waxayna dhihi waxaa mahad leh
Eebaha naga tagsiiyay walbahaarka, il-
leen Eebeheen waa danbi dhaaf badane
mahad badane.

35. Eebihii nadajiyay guri nagaadi
fadligiisa dartiis (janno) nagumana

,>» '» 'it >» • '"Vwl 9 * 9 '

598

Suurat Faadhir

Juz' 22

taabto dhexdeeda
taabto daal.

dhib, nagumana

&_jyu LJm ' . . . .♦> j^j^KyaAfA

Quraanka Eebaa u waxyooday Nabiga Maxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)
waana xaq sugan oo u rumayn wixii xaqa ahaa ee ka horreeyay,waxaana dhaxal u helay kitaabkaas
addoomada Eebe kooda yardambaabay, kooda dhexdhaxaystay iyo kooda khayrka ku hanuunay,
arrintaasuna waa deeq Eebe oo wayn, waxayna gali dhamaantood Jannooyin lagu nagaado ooy ku dhex
xidhan dhar sharaf leh ooy Eebe ku mahdin, walbahaama uu ka dheereeyay dajiyayna guri aan dhib iyo
daal midna lahayn (jannada), Dhabaraani wuxuu wariyay ibnu Cumar inuu yidhi Rasuulkii Eebe Naxa-
riis iyo Nabadgalyo Eebe Korkiisa ha yeelee: Ruuxa ashahaata kuma cidloobo geerida, Qabriga iyo
soobixinta midna. Faadhir (31-35).

36. Kuwii gaaloobay waxay mudan
naarta Jahannamo, laguma xukumo
geeri oy dhintaan, lagamana fududeeyo
Cadaabkeeda, saasaana ku abaal ma-
rinaa mid kastoo gaalimo badan.

37. Waxay ku qaylyi dhexdeeda Ee-
boownagabixi aan carnal fiican ookaan
sameynjirray ka duwan fallee, miyaa-
naan idin cimri siin muddo uu wax ku
xusuusto ruuxii wax xusuusan oosan
idiin imaanin dige (Nabiga) ee dha-
dhamiya gaaloy (ciqaabta) uma sug-
naanin daalimiin gargaaree.

38. Eebe wuxuu ogyahay waxa ku
maqan samooyinka iyo dhulka, wu-
xuuna ogyahay waxa laabta (Qalbiga)
ku sugan.

39. Eebe waa kan idinka dhigay kuwo
dhulka iska badala, ruuxii gaaloobase
gaalnimadiisu isagaydhibi, Gaaladana
uma kordhiso gaalimadoodu Ee-
bahood agtiisa cadho mooyee, umana
kordhiso gaalada gaalnimadu khasaaro
mooyee.

^ >^ *& *<

Ujj^, jli> Li-^1 Li; \^ofy£^Z*j

Had iyo jeer Quraanku wuxuu isla xidhiidhiyaa xaalka kuwa wanaagga fala iyo kuwa xumaanta sameeya,
iyo waxa mid kasta loo darbay, aayadahanna waxaysheegi inay gaalo usugnaatay Naar ayan ka dhima-
nayn lagana fududaynayn, waana abaalka gaalimabadane o dhan, qaylo iyo Eeboow Naarta naga bixi
aan wanaag falee wax matarto markaas oo kale, maxaa yeelay cimri wax lagu xusuusto waa la siiyay
udigana wuu u yimid, Eebana wax walba waa ogyahay isagaana dhulka ku kala badala dadka, gaalimo
iyo Xumaanna waxaan cadho Eebe iyo khasaare ahayn ma kordhiso, wuxuu yidhi Rasuulkuna (Naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebe waa u dhameeyay cudurdaar ruuxuu dib udhigay intuu ka
gaadho lixdan sano. Waxaa wariyay Bukhaari. Faadhir (36-39).

599

Suurat Faadhir

juz' 22 mmm

40. Ka warrama shariigyada aad
baryeysaan ood (caabudaysaan) Eebe
ka sokow, i tusiya waxay abuureen-
dhulka, ama wadaag ah oy ku leeyihiin
samooyinka, mise waxaan siinay Ki-
taab oo ay xujeeysan, saas ma aha ee
gaalada qaarkood qaar uma yabooho
waaxaan Dhagar ahayn.

41. Eebaa ka haya Samooyinka iyo
dhulka inay gilgishaan (oo tagaan), ha-
day gilgishaana waxaan Eebe ahayn
oo qaban ma jiro, Eebena waa dul-
badane dhaafid badan.

42. Waxay ugu dhaarteen Eebe dhaar
adag hadduu uyimaado udige inay noq-
daan kuwa ka hanuunsan (ka toosan)
umadaha kale,, markuu uyimid digi-
hiina uma siyaadinin waxaan carar
ahayn.

43. isku kibrin dhulka iyo dhagar xun
darteed, dhagarna xumaan waxaan
ahayn ehelkiisa kuma dhaco ee miyaad
sugaysaan waxaan wadadii kuwii hore
ahayn,manahelaysid sunnada Eebe wax
badala,ma helaysid sunnada Eebe wax
wareejiya.

Gaaladu ma keeni karaan wax xujo ah oo kutusin toosnida waxay caabudi oo Eebe ka soo hadhay, waxay
sheegi ama caabudina waa been aan wax ka jirin'waxaase xaqah Eebaha cirka iyo dhulka haya sugayna,
gaaladii qureesheedana in kastooy ku dhaaran jireen in hadii Nabi loo soo diro ay rumayn'hadana
markuu Nabigu xaqa ula yimid way beeniyeen isla wayni iyo dhagar darteed'dhagarna ruuxeeday
halaagtaa, taasina waa jidka Eebe iyo sunnadiisa waxbadali kara ama leexin karana majiro.
waxaa sugnaatay in Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisaha yeelee) uu yidhi: Eebe
sareeye ma seexdo mana haboona inuu seexdo, qaybna wuu ridaa midna wuu koryeelaa, waxaana
u kora camalka Habeenka Maalinta ka hor, ka Maalintiina Habeenka ka hor, waxaana ku
xijaaban Nuur (Bukhaari iyo Muslim). Faadhir (40-43).

44. Miyeyna ku soconin dhulka ooyna
dayeeynin siday noqotay cidhibtii ku-
wii ka horreeyey gaaladii Makaad,
waxay ahaayeen kuwo ka xoogbadan,

600

Suurat Yaasiin

juz' 22 mmm

txi*&

Eebana wax ku cajisiya (daaliya) ma
jiro Samooyinka iyo dhulka dhexdooda
midna, waana oge wax walba kara.

45. Hadduu Eebe u qaban dadka
waxay kasbadeen (oo xumaan ah) ka-
gama tageen dhulka korkiisa wax-
socda, laakiin wuxuu dib ugu dhigi tan
iyo muddo magacaaban, marka aja-
shoodu (Geeridoodu) timaadana Eebe
addoomadiisa wuu arkaa.

Waxaa haboon in lagu waano qaato maridda dhulka, si loo ogaaado kuwii beeniyay Nabiyada iyo xaqii
iyo siduu Eebe ku falay, cidhibtoodiina noqotay halaag'iyagoo xoog, xoolo, Caruur iyo tiraba is
bidayay, waxaasina wax ugama tarin cadaabkii Eebe iyo ciqaabtiisii midna, Eebana waa dulbada-
ne'haduu sida loo dambaabi wax u ciqaabana waxba kuma reebeen dhulka korkiisa 'wuxuuse la sugi
xisaabta iyo abaal marinta muddo iyo maalinta Qiyaamcee ruux walba Lakulmi abaalkiisa wax Eebe
ka qarsoonna uusan jirin. Faadhir (44-45).

Suurat Yaasiin

V^i?/^

fe?M

"^3

Magaca Eebe yaan kuy billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1. (Waxay ku tusin mucjisada Qu-
raanka).

2. Quraanka xigmada leh yaan ku
dhaartaye.

3. Nabiyoow waxaad ka mid tahay
kuwa la diray (Rasuulada).

4. Jid toosanna waad ku sugan tahay.

5. Quraankuna waa soo dajinta Ee-
baha adkaada ee naxariista,

6. inaad ugu digto qoom aan loo digin
Aabayaalkood oo halmaansan.

■ *.. < »>< ~>*r>.'

pSjUi^^^CU^Jii \z\a£j±3

601

Suurat Yaasiin

Juz' 22

t*iz&?

7. Dhab ahaanna waxaa ugu waajibay
badankoodo (ciqaab) mana rumeeyaan
xaqa.

oj^>y^ Xa

T^-jS

Eebe wuxuu ku dhaartay Quraanka xakiimka ah in Nabiga laga soodiray xagga Eebe'loona wax
yooday xaqa, jidtoosana uu ku sugan yahay, si Quraanka Eebe ku soo dajiyay uu u gaadhsiiyo dadka
iyo gaaladii aan wax xaqa usheega loo bixinin dhawaanahan, badankoodna halaagsameen Naaruna u
waajibtay'kuna dhiman gaalnimo'Eebana ma dhuminin ee iyagaa madax adaygay'xaqana diiday.
Ibnu xayaan wuxuu ka wariyay Jundub Binu cabdullaahi in Rasuulkii Eebe yidhi (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe kor kiisa ha yeelee):Ruuxii akhriya yaasiin Habeen Eebe dartiis waa loo dambi
dhaafi.

Markalana wuxuu yidhi Nabigu : Waxaan jeclaan lahaa inay ahaato qalbiga ruuxkasta oo ummadayda
ah. waxaa wariyay Bazaar. Yaasiin (1-7).

8. Annagaa yeelay cunahooda Bir wa-
xayna qaban tan iyo gadhka Ma-
daxayna kor u taagi (dhibaato darteed).

9. Waxaana yeelay hortooda jidaar
gadaashoodana jidaar waana indha ti-
ray waxna ma arkaan.

10. waxaa isku mid ah hadaad u digto
iyo hadaadan udigin (mama) ma
rumeeyaan.

1 1 . Waxaad un u digi (ooy anfici di-
gidu) Ruxii raaca Quraanka oo Eebe ka
yaaba isagoon arkayn, uguna bishaaree
dambi dhaaf iyo ajir wanaagsan.

12. Annaagaa nooleyna wixii dhin-
tay> waana qornaa waxay hor marsa-
deen iyo raaadkoodiiba, wax walbana
waxaan ku koobnay Kitaab muuqda.

Xaq diidayaashu ma doonayaan hanuunka Eebe, waxayna la mid yihiin mux luquntiisa iyo gacmihiisa
laysku xidhay oo madaxa kor u taagi, amadarbi lagu dayray, ama indhihiisa la daboolay, haddii wax
loosheego iyo haddii kalana waa isku mid oo xaqa ma rabaan, waanadana waxaa ku intifaaci ruuxii
Quraanka raaci oo Eebe ka yaabi, wuxuuna Eebe ugu bishaareeyay kuwaas dambidhaaf iyo ajri wayn,
maxaa yeelay Eebaha awooda leh yey ka yaabeen iyagoon arkeynin, Eebahaas waxna nooleeya wax
kastana Kitaab ku kulmiya.

Nabiguna wuxuu yidhi: ibnu aadanku hadduu dhinto wuu go'aa camalkiisu saddex mooyee: Cilmi lagu
intifaaco, Ilmo fiican oo uduceeya, iyo Sadaqo socota gadaashiis. waxaa wariyay Muslim.
Yaasiin (8-12).

13. Uga yeel tusaale asaxaabtii
magaaladii markay uyimaadeen
Rasuulladii (loo soo diray).

602

Suurat Yaasiin

juz' 22 mmw$

txii&i?

14. Markaan u diray xagooda labo,
ooy beeniyeen, markaas aan ku xoo-
jinay mid saddexaad, oy dhaheen idin-
kaa naloo kiin soo diray.

15. Waxayna dhaheen (gaaladii) idin-
ku ma tihidiin waxaan bashar (dad)
nala mid ah ahayn, Eebaha Raxmaan
ahna waxba ma soo dajinin, idinkuna
waxaan been ahayn masheegaysaan.

16. waxay dhaheen (Rasuuladii)
Eebahannaa og in naloo kiin soodiray.

17. Korkannagana ma aha waxaan
gaadhsiin cad ahayn.

18. Waxay dhaheen (gaaladii) waan
idin baasaysannay, haddaydaan joogin
waan idin dhagaxyeynaynaa, waxaana
xagganaga idinka taaban cadaab da-
ran.

19. Waxay dhaheen Rasuulladii baas-
kiinu wuu idinla joogi,haddii laydin
waaniyo (Miyuubaasku idinlajiri ) wa-
xaadse tihiin qoon xadgudbay,

Gaaladii Nabiga beenisay wax badan yuu Eebe tusaale u sameeyay, halkanna wuxuu ka qisooday
magaalo umadihii hore ah oo Eebe u soo diray Rasuulo laba ah, markii la beeniyeyna mid saddexaad lagu
xoojiyay, hase yeeshee ay wada beeniyeen iyagoo sheegay inaan Eebe wax ku soo dajinin, Rasuuladuna ay
ku dhaheen Eebaa og in naloo kiin soo diray waxaana digniin iyo gaadhsiin cad ahayna nama saara, Ibnu
cabaas wuxuu sheegay inay ahayd Magaaladaasu Andhaakiya oo gaal xukumi jiray. Yaasiin (13-19).

20. Waxaa ka yimid Magaalada dhan-
keeda fog nin dagdagi (ordi) wuxuuna
ku yidhi qoomkayow raaca rasuullada.

21. Raaca cid aan idin warsanayn
ujuuro, oo hanuunsan.

22. Maxaanan u caabudaynin Eebihii
i abuuray xaggisana laydiin celin.

23. Miyaan ka yeelan wax ka soo had-
hay ilaahyo hadduu Eebaha Raxmaan
ah dhib ila doono ayan wax iitareyn
shafeecadoodu waxba, ayana i ko-
rinayn.

<J ^ oJ^^J Lz4jj.5 Oi-^*-

603

Suurat Yaasiin

juz' 23 rnmmm

txiz&?

24. Markaas waxaan ku sugnaan baa-
di muuqata (cad).

25. Anigu waxaan rumeyay Eebe-
hiin ee maqla.

26. Waxaa lagu yidhi gal jannada wu-
xuuna yidhi shallaytadaydee qoom-
kaygii muu ogaado.

27. Waxa Eebe iigu dambi dhaafay ii-
gana yeelay kuwo la karaameeyey.

28. Kuma aanaan dajinin qoomkiisii
gadaashiis Januud samada ka timid,
mana aanaan ku soo dajinin.

29. Waxaan qaylo Kaliya ahayna la-
guma halaagin oo markaas ay bakh-
tiyeen (halaagsameen).

Had iyo jeer markii la arko dad xun waxaa la arkaa oo kale dad wanaagsan sida ninka xaqa rumeeyay ee
aayadahani ka warrami iskuna dayay inuu hanuuniyo qoomkiisii,isagoo usheegi in Eebe kaliya muto in
lacaabudo, waxa ka soo hadhayna ayna wax la caabudo ahayn iyo kuwo wax tari midna, markuu xaalkii
ku adkeeyayna ay dileen, markaas Eebe Janno ugu abaalguday, isna markaas uu bishaaraystay isagoo
dhihi may ogaadaan qoomkaygii sida Eebe ii wanaajiyay iigana mid dhigay kuwa lasharifay, kadibna
xaalkii wuxuu ku dambeeyay in lahalaagay gaaladii. taasina waa abaalka xaqdiidayaasha.
Qataade wuxuu yidhi: Halla kulmin mu'min adoon u nasteexaynaynin oo Khayaani. Yaasiin (20-29).

30. Nidaamo (Qoomamo) yaa u sug-
naatay addoomada Rasuulkii u yimaa-
daba waxay ahaadaan kuwo ku jees jee-
sa.

3 1 . Miyayna arkeyn intaan halaagnay
hortood quruumo, aan xagooda usoo
noqonayn.

32. Dhammaanna waxaa lagu soo
kulmin agtannada.

>"*x'Si» ' tV't

M air^{£Jii~r:

o\j

33. Waxaa calaamo u ah dhulka dhin-
ta (abaarooba) 00 noolayno kana soo
bixino midho ay wax ka cunaan.

34. Waxaana yeellay dhexdeeda beero
Timir iyo Cinabyo ah, waxaana ka
dillaacinay dhexdeeda ilo (Biyo ah).

604

Suurat Yaasiin

juz< 23 tmmm

££%&

35. Si ay u cunaan midhihiisa iyo
waxay carnal faleen gacmahoodu,
miyeyna mahdinaynin Eebe.

36. Waxaana nasahana Eebaha abuu-
ray noocyada dhamaanteed oo ah waxa
dhulku soo dhaliyo iyo naftoodaba iyo
wax ayna ogayn.

> **>' .^JL

Dadka waxaa ku badan kuwo khasaaray oo xumaan iyo xaq beenin ku madax taaga Eebana in kastoo
uu dul badan yahay hadana daalimiinta wuu halaagaa, isagoo mux walba la hor gayn Eebihiis, cidii
waantoobina waxaa waano ugu filan dhulka abaarooba ee Eebe roobka ku shubo ka dibna midho,
Doog iyo khayr badan ka soobaxo, waxaana xumaan ka fog Eebaha abuuray noocyada dhamaan-
tood. Yaasiin (30-36).

37. Waxaaa dadka calaamo ugu filan
habeenkaan Maalinta ka soo siibno, oo
markaas ay mugdi galaan Dadkii.

38 . Qor raxduna waxay ku orodaa mee-
lay leedahay, taasina waaqadaraadda
Eebaha adkaada ee waxwalba og.

39. Dayaxana waxaan uqadaray
(uyeelay) meelo uu ku hoydo intuu ka
noqdo sida laan gabowday oo kale.

40. Qorraxdana uma suurowdo inay
haleesho Dayaxa Habeenkana uma
suuroowdo inuu maalinta ka hormaro,
mid kastana falagiisuu dhex dabaalan.

41. Waxaa calaamo ugu filan dadka
inaan ku xambaaray aabayalkood
Doontii buuxday.

42. Waxaana uga abuuraynaa iyada
oo kale waxay Koraan.

43. Hadaan doonana waan maan-
sheynaa wax u gargaarana mahelaan la-
mana koriyo.

44. Naxariis Eebe iyo uraaxayn tan
iyo wakhti mooyee.

Runtu waa in habeenka, Maalinta, Qoraxda, dayaxa iyo khalqiga kalaba yihiin calaamooyinka ku tusin
jirida Eebe iyo awoodiisa, mid walbana wuxuu u shaqeeyaa sidii Eebe ugu talo galay, mid kan kale dhaafi
ama haleelina Ma jiro, wuxuuna mid walbana dhex dabaalan falagiisa, waxaa kale oo calaama u ah Eebe
awoodiisa siduu Badda usakhiray si doomuhu iyo maraakiibtu udhex socdaan, haduu Eebe doonana uu
karo inuu maasheeyo kuna dajiyo badda, hasa yeeshee wax walba wakhti buu u yeelay. Ibnu cabaas
wuxuu yidhi: falagu waa sida dhar tolaha. Mujaahidna wuxuu yidhi: falagu waa sida dhagaxashiidka
ama dhar tolaha. Yaasiin (37-44).

605

Suurat Yaasiin

juz* 23 mmmm

&i%&

45. Marka gaalada lagu dhaho ka
dhowrsada waxa hortiina ah iyo waxa
gadaashiina ah waxaad udhawdihiin in
laydiin naxariistee (ma maqlaan).

46. Aayad kasta oo u timaada oo ka
mid ah aayaadka Eebahood way ka
jeedsadaan.

47. Marka lagu dhaho bixiya waxa
Eebe idinku arzuqay wax ka mid ah
waxay ku dhahaan kuwa gaaloobay ku-
wii rumeeyay ma waxaan quudinaynaa
cid hadduu doono Eebe uu quudin la-
haa, waxaan baadi cad ahayna kuma
sugnidin.

48. Waxay odhan gaaladu waa goor-
ma (waqtiguu dhici) yaboohaas (Qiyaa-
madu) hadaad run sheegaysaan.

49. Ma sugaayaan (gaaladu) hal qaylo
mooyee oo qabanaysa iyagoo doodi.

50. Mana karaan dardaaran ehelkoo-
diina uma soo noqdaan.

Ruuxa caqliga leh waa inuu udar bado in laga abaalmarin wax kastoo uu layimaado, hase yeeshee gaalada
caqliga daran iyo wixii lamid ahba waxba uma aabayeelaan 'marka arintaas la farana dhag jalaq uma
siiyaan, waxkastoo xaqahna way ka jeedsadaan, waxa Eebe ugu nicmeeyayna way ku bakhaylaan,
waxayna ku jawaabaan xumaan, jeedsi iyo qiyaamo inkir, maxayse fali markay hal qaylo oo halaagta
iyo geeridu utimaado iyagoo muran iyo dood ku jira, oo markaas aan dardaaran iyo ku noqosho
guri midna u suuroobaynin. Yaasiin (45-50).

5 1 . Suurkaa la afuufi markaasaa dad-
ku qubuurahooda xagga Eebahood uga
soo dagdagi.

52. Iyagooydhihi gaaladu waan kha-
saarnaye yaa naga soobixiyey mee-
shaan jiifnay (qabrigii) taasina waa
wixii Eebaha Raxmaan ah yaboohay
Rasuulladuna ku run sheegeen.

53. Waxaan qaylo kaliyo ahayn ma
aha, maarkaasaa dhamaantood agta-
nada lagu soo kulmin.

^ ^ \^~>'\\ s<"" >C'<>\\

606

Suurat Yaasiin

juz' 23 vmmm

fe?IS~

54. Maantana (qiyaamada) lagama
dulmiyo nafna waxba, laydiin kana
abaalmarin maayo waxaad carnal
falayseen mooyeen.

55. Asaxaabta Jannada (ehelkeeda)
Maantaa waxay ku shuqloonyihiin
Nicmo iyo farax.

56. Iyaga iyo haweenkooduba waxay
ku sugnaan hadh, waxayna ku dangiig-
sanaan sariiro (sare).

57. Waxayna dhexdeeda ka heli faaki-
had, waxayna heli waxay dalbaan.

58. salaan Eebaha Naxariista xagiisa
ka timidna way heli.

^jy^-zj £L-i «JLaj *-Ui3 j &i b

Qiyaamadu waa xaq sugan, wayna imaan, Dadkuna qubuurahay ka soo bixi, iyadow kuwa xun xun dhihi
shaleytee yaa naga soobixiyey qabrigii aanjiifnay, waxaana loogu jawaabi waa waqtigii Eebe yaboohay
Rasuuladuna ku run sheegeen, soo kulmintuna Eebe kuma cusla ee hal qaylo oo malag ku qaylyo yaa ku
filan, Eebana cidna madulmiyo, ruux walbana waxaa laga abaal marin wuxuu carnal fashay, ehelo
jannahana waxay ku nasan maalintaas Hoos, Sariiro iyo cunno raaxa leh, xagga Eebana waxaa uga iman
salaan nabad galyo.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo NabadgalyoEebe korkiisa hayeelee) Ma jiraa cid u xanjeeran
Jannada, Jannadu khatar ma leh, Eebaha Kacbadee nuurbaa kuligeed ka ifi, reyxaantuna way gilgilan,
Guryana way kadhisanyihiin waxaa wariyey Ibnu Maajah. Yaasiin (51-58).

59. Soocma maanta dan-
biilayaalyahow (gaalada).

60. Miyaanan idinkula ballamin Bani
aadamow inaydaan caabudin Shay-
daan, illeen col muuqda yuu idiin ya-
hay.

6 1 . Ood ani i caabudaan, taasina waa
wadada toosan.

62. Dhab ahaan wuxuu udhumiyay
(Shaydaan) xaggiina dad badan,
miyaydaan wax kasaynin.

63. Tanina waa jahannamadii lay-
diinku yaboohay.

64. Ee gala Maanta gaalimadinii dar-
teed.

IjJLju

GO qyjjo \y_y^> pis I

& <£>l' a

i/&J3JS\^aJ£\\j$^

607

Suurat Yaasiin

juz' 23 mmm

ijriS^

65. Maanta waxan daboolaynaa af-
kooda, waxaana nala hadli gacma-
hooda waxaana ku marag furi luga-
hooda waxay kasban jireen.

66. Haddaan doono waan indha ti-
raynaa oo markaas ay udag dagaan wa-
dada, sayse u arki.

67. Hadaan doonana waan doo-
rinaynaa, mana karayaan tagid iyo soo
noqosho midna.

68. Ruuxaan cimri siinno waxaannu
ku gadin abuuridda (waannu tabar ya-
rayn) ee miyaydaan wax kasayn.

Maalinta qiyaame waa la kala bixi, Gaaladana meel gaar ah yaa looga sooci mu'miniinta, dadkana wuxuu
Eebe warsan inay ballanqaadeen in Eebe la caabudo shaydaana laga digtoonaado, illeen waa colka
waxbadan dhumiyee, Gaalana waxay gali Naarta Jahanamo iyagoo la aamusiiyay oo gacmahoodu iyo
lugahoodu hadli, Eebana hadduu dono dadka wuu indha tin, hadduu doonana wuu doorin iyagoo sii
noqod iyo soo noqod karayn.

Abu'hurayre waxaa laga wariyay in Rasuulkii Eebe yidhi (Naxariis iyo NabadgalayoEebe korkiisa ha
yeelee) Markay Maalinta qiyaame tahay Eebe wuxuu amraa Jahanamo waxaana ka soo baxa cuno
madow oo dhihi: Dambiila yaashow soocma Maanta, waana la kala bixi isagoo la gurguuran. Waxaa
sheegay Ibnu Jariir. Yaasiin (59-68).

69. Maanaan barin Nabiga shicirka,
Kumana haboona, waxaan (barna) un
waano iyo Quraan cad.

70. Si uu ugu digo ruuxii nool (xaqa
raaci) cadaabna ugu sugnaado Gaa-
lada.

71. Miyeyna arkaynin inaan uga
abuuray waxaan sameynay xoolo ay
hantaan.

72. OOn u laylinay, ooy waxna kaKo-
raan waxna ka cunaan.

73. Waxaana ugu sugan manfacado
iyo cabid ee miyayna mahdinaynin Ee-
be.

74. Waxay ka yeesheen Eebe ka soke
ilaahyaal inay u gargaaraan.

, ^ f X | ' ' S 9 ~ S. I ^ "\S \s s

loy^

<^j\J^Aj*j£

'sjj^^xzi i^y^^dj^ot^^^j

Suurat Yaasiin

juz< 23 gsmm

&2SS-

karaan gargaarkoo-
uyihiin Junuud (askar)

75. Mana
da waxayna
kulmisan.

76. Ee yeyna ku walbahaar galinin
hadalkoodu annagaa og waxay qarsan
iyo waxay muujinbee.

Nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe kor kiisa hayeelee) Eebe waa ka fogeeyey inuu baro shicir iyo
Gabay,ee wuxuu Eebe ku soo dajiyay Quraan xaqah,si loogu digo ciddii qalbigeedu noolyahay,Gaaladana
uu xujo ugu noqdo. Eebana Nicmooyin badan yuu ugu nicmeeyey dadka'Sida Xoolaha oo una laylyay si
loogunacriyo,haseyeesheedadkabadankiisEebckumamahdinineewaxayyeesheenIlaahyaalayagtuban
yihiin oon waxba u tarayn, yaynase ku walbahaar galinin Eebe waa og yahay sirtooda iyo caddaankoodee .
Rasuulku wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa hayee lee) inuu ka buuxsamo bagga mid
kiinmalaxyaakakhayrooninuukabuuxsamogabay(xun).waxaasheegayImaamAxmed.Yaasiin(69-76).

77. Miyuusan arag dadku (oo ogayn)
Inaan ka abuuray dhibic, markaas uu
noqday dood badane cad.

78. Wuxuuna noo yeelay tusaa-
le wuuna halmaamay abuurkiisa
wuxuuna yidhi yaa noolayn lafo baali-
yoobay.

79. Waxaad dhahdaa waxaa noolayn
Eebihii ahaysiiyay markii hora-
ba,abuur walbana waa ogyahay.

80. Eebaha idiinka yeelay geedka ca-
gaaran dab, oo markaas aad hursataan.

81. Eebaha abuuray Samooyinka iyo
dhulka miyuusan karin inuu abuuro
isagoo kale, waa karaa, waana abuur
badane ogaansho badan.

82. Amarka Eebena markuu wax inuu
abuuro doono waa inuu ku yidhaahdo
uun ahaw oo uu ahaado.

83. Waxaa nasahan (xumaan ka fog)
Eebaha awooddiisu ku jirto xukunka
wax kasta,xaggiisana laydiinsoo celin.

{£} ojJ^y 4Lj* >-o 1 b Is

*-<i^Lr OysJU <l0 JL-j (S JJ «^l*tl— *s

iO'J

^oy^O^ij

Aayadahanu waxay soo dageen markuu gaal la dhihi jiray Ubayi binu khalaf uu u yimid Nabiga (naxariis
iyo Nabadgalyo Eebe hayeelee) isagoo wata lafo duqoobay intuu burburiyayna o dabaysha raaciyay
yidhi : Ma waxaadsheegi in tan Eebe soo noolayn, markaasuu Nabigu ku yidhi : Haa wuu kudili Eebe
hadana ku soo noolayn Naartana ku galin. Eebaha dadka dhibic ka abuuray ee Geedaha dabka ka
ahaysiiyay wax walbana abuuray, Cirka iyo dhulkuna awoodiisa ku jiraan markuu doonana kudhihi
waxaas ahaw markiibana ahaada miyaan karin inuu soo celiyo mar labaad dadka ama ka daali Eebana
wuu ka sareeyaa oo ka nasahanyahay xumaan'xaggiisaana dhamaan loo noqon ka dibna uu abaal
marin cid walba. Yaasiin (77-83).

Suurat As-Saaffaat

juz 4 23 %&mm

filsliSJiS^

E#^ "^^^7

"^1

Suurat As-Saaffaat

mmm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1. (Waxaan ku dhaartay) malaa'igta
safan.

2. Iyo tan kaxaysa daruuraha.

3. Iyo tan akhrida Quraanka.

4. Ee ilaahiin waa mid (qudha).

5. Waa Eebaha samooyinka iyo dhul-
ka iyo waxa udhaxeeya, iyo Eebaha
qorrax ka soo bixidda.

6. Annagaa ku qurxinay Samada
dhaw quruxda xidiga ah.

7. Iyo ka dhowrid shaydaan kastoo
madax adag.

8. Mana dhagaystaan jameecada sare,
(Malaa'igta) waxaana laga soo tuuraa
dhan kasta.

9. lyagoo la eryi oo cadaab joogta ah
usugnaaday.

10. Marka laga reebo mid mid dafa ha-
dalka oo uu raaco danab ifi.

9- \'»\\'*>\'r > *

®^^\^J^il^\s^^l\

Waxay ku billaabatay suuradu inuu Eebe ku dhaartay Malaa'igta inuu kali yahay iyo samada iyo
dhulka iyo wax walba awoodiisa ku jiraan, iyo inuu cirka ku qurxiyay xidigo kana reebay shaydaanka
inuu u dhawaado ama waxka dhagaysto, Qataade wuxuu yidhi: — Xiddigaha: waxaa loo abuuray
saddex: Shayadiinta oo lagu gano, nuur lagu tooso (oo lagu garto jahooyinka) iyo Quruxda samada
dhaw. As-Saaffaat (1-10).

1 1 . Waydii gaalada ma iyagaa ku da-
ran abuuridda mise waxaan abuuray,
annagaa ka abuurray dhoobo dhagta.

610

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 %mmm

&$&}$}&

^uojj>uSj:

»&

MJ^Jo^j^yililj

iy°A

,^!3i>ta)j

12. Waxaadse la yaabtay (beenin-
tooda) iyaguna wayjees jeesi.

13. Marka la waaniyana ma waan-
toobaan.

14. Hadday calaamo arkaana way ku
jeesjeesaan.

15. Waxayna dhahaan kani waxaan
sixir cad ahayn ma aha.

16. Waxayna dhahaan ma markaan
dhimanno oon carro noqono iyo lafo
yaa nala soo bixin.

17. Ama aabayaalkannagii hore (iya-
gana malasoocelin).

18. Waxaad dhahdaa haa waalaydin
soo celin idinkoo waliba dullaysan.

19. Xaaladduna waa uun qaylo kaliya
markaas, waxaa soo bixi dadkii oo wax
eegi.

20. Waxayna dhihi gaaladii ha-
laagganagee kan waa maalintii abaal-
marinta.

21. Waxaana lagu dhihi kani waa
maalintii kala bixinta ee aad beenin-
jirteen.

22. Kulmiya kuwii daalimiinta ahaa
iyo wixii la mid ahaa iyo waxay
caabudijireen.

23. Oo Eebe ka soo hadhay, tusiyana
jidka Jaxiimo.

24. Joojiyana waxbaa la waydiine.

25. (Waxaana lagu dhihi) Maxaad lee-
dihiin oydaan isugu gargaaraynin.

26. Saas ma aha ee maanta way isdhii-
been.

Eebe kor ahaaye wuxuu faray Nabiga (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) inuu gaalada
soo bixinta diidan warsado ma iyagaa ka daran khalqiga kale, waxayse ku jawaabeen dafiraad iyo jees jees
iyo xumaan,waase la soobixin qiyaamada iyagoo dulaysan, oo calaacali, waxaase loo sheegi inay tahay
maalintii abaalmarinta iyo wax la warsan lana tusi jidka naarta jaxiimo, isagoo is dhiibi Maalintaas,
Cumar Binu Khadhaab wuxuu sheegay : In saaniga lala kulmin saaniga, kan ribadana kan ribada, kan
khamridana kan khamrida. As-Saaffaat (1 1-26).

611

Suurat As-Saaffaat

juz< 23 ^mssm

&$&&*&?

27. Wuxuu qaabilay qaarkood qaarki
kale iyago wax iswarsan.

28. Waxayna dhaheen kuwii wax-
raacay (raaciyadii) waxaad ahaydeen
kuwo nooga yimaadda xagga midig
(wanaaga).

29. Waxay dhaheen madaxdii ma aha
ee idinkaan mu'miniin ahayn.

30. Wax xoog ah oon idin ku lahayn
ma jirin waxaadse ahaydeen qoom xad
gudbey.

31. Markaasuu nagu waajibay (nagu
rumoobey) hadalkii Eebe (ciqaab) wa-
xaana dhadhaminaynaa (cadaabka).

32. Markaasaan idin dhuminay anna-
guna waan dhunsanayn.

33. lyagu maalintaas cadaabkay wa-
daagi.

34. Annaguna saasaan kufallaa
dam biilayaasha.

35. Waxayna ahaayeen marka lagu
dhaho Eebe mooyee ilaah kale majiro
kuwa iskibriya.

36. Oo dhaha ma waxaan uga ta-
gaynaa ilaahyadannada gabayaa waa-
lan.

37. Saas ma aha ee wuxuu la yimid
(Nabigu) xaq wuuna rumeeyey Rasuu-
lladii (Eebe soodiray).

|p o^jfjj Ej[G54^^v>^

\U&^%&£$&

Aayadahan wuxuu Eebe kusheegay in maalinta Qiyaamaha gaaladu qaarkood qaarka kale dagaali sida
madaxda iyo kuwii xumaanta ku raacay, ugu dambeyntana waa in dhamaantood baadi ahaayeen cadaab-
kana ay ku kulmi mar haday xumaanta ku kulmi jireen, maxaayeelay waxay iska waynaynjireen marka
lagu dhaho Eebe mooyee ilaah kale majiro, iyo inay Nabiga xumaan iyo waalli ku sheegaan isagoo xaq iyo
rumaynta Rasuuladii Eebe layimid, taasuna waxay muujini in xumaanta iyo fasaadka oo laysku raaco ay
sababin calaacal ciqaab Aakhiro. ee waa in wanaaga laysfraa xumaan tana laysaga digo. As-Saaffaat (27-
37).

38. Idinku (gaaloy) waxaaad dha-
dhamisaan cadaabka daran (wax
xanuujiya).

612

Suurat As-Saaffaat

juz 4 23 %mmm

&Jsli3JiS~

39. Waxaan camalkiina ahayna lay-
dinkama abaalmariyo.

40. Addoomada Eebe ee niyada san
(xumaan ma arkaan).

41. Waxayna mudan kuwaasi risqi
layaqaanno (Janno).

42. Faakihadna way heli, iyagoo lagu
sharfi.

43. Jannooyinka Naciima.

44. Waxayna ku sugnaan sariiro iya-
goo is qaabili.

45. Waxaana lala kor socon weel laga
soo buuxiyay il (Janno).

46. Taasoo cad oo u macaan kuwa
cabi.

47. Mana laha caqli qaadid iyo waalli
midna (Khamrada Jannada).

48. Agtoodana waxaa ahaan ha ween
dhoowrsoon oo indha waaweyn.

49. Ood moodo ukun la dhowray.

©O^JAill^bC^^i

Xumaanle waa laga abaal marin xumaantiisa, isagoon ladulmiyayn, addoomada Eebe ee suubanse
waxay heli janno, Nicmo, Sharaf iyo nolal wanaagsan, waxaana u adeegi wiilal darban, waxaana loo
darbi wax wanaagsan ooy cabaan ooy kamidtahay khamri Janno oo xalaal ah oon madax xanuun iyo
waalli midna lahayn, waxaana loo dhamayn wanaag.

Ibnu Cabaas wuxuu yidhi : Khamrada aduunka waxaa kusugan afar arimood : Waalli, Madax xanuun,
Mantag iyo kaadi (badan). Tan aakhirase waa ka duwantahay sida aayada badan sheegeen iyo hadalka
Nabigu. As-Saaffaat (38-49).

50. Wuxuuna qaabilay qaarkood
qaarka kale (ehelo Jannaha) iyagoo
wax iswaydiin.

5 1 . Wuxuuna dhihi mid hadlay oo ka
mid ah waxaan kulahaa (adduunkii)
saaxiib.

52. Dhihi jiray adigu mawaxaad ka
mid tahay kuwa rumeeyay (soobixinta).

53. Ma markaan dhimano oon carro
noqono iyo lafo yaa nala abaalmarin.

fop O^UlJ t> J U'k£j C]/ \£j llL I j «J

613

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 &mmm

*$&}$£&

54. Wuxuuna dhihi mayla dayeey-
saan.

55. Markaasu dayaa kuna arkaa ja-
xiima dhexdeeda.

56. Wuxuuna dhahaa Eebaan ku-
dhaartayee waxaad udhaweyd inaad
ihalaagto (idhumiso).

57. Haddayna Nicmada Eebe jirinna
waxaan ahaan lahaa kuwa lagu soo kul-
miyay (naarta).

58. (Waxayna dhahaan ehelu jan-
nuhu) miyeynaandhimaneynin*.

59. Geerideenii hore mooyee laynama
cadaabayn**

60. Taasina waa uun liibaanta wayn.

61. Ee taasoo kale ha faleen kuwa ca-
rnal fali.

Waxaa horey loo soo sheegay inay ehelu naarku (Eebe hanaga dheereeyee) is qaabili iyagoo calaacali oo is
canaanan madax iyo raaciyadba, iyagoo isu dhihi adaa ii lahaa iyo adaa idhumiyay. Halkanna waxaa
lagusheegay Ehelu jannaha iyo inay isqaabili iyagoo ka sheekaysan saaxiibadoodii adduunka ee xumaa
iyo sida Eebe uga koriyay uguna nicmeeyay, taasoo ayan ka dhimanayn.

Xasan Albisri wuxuu yidhi : waxay ogaadeen (ehelu jannuhu) in nicmo kasta geeri goyso, markaasay
dheheen: (Miyaynaan dhimanayn). As-Saaffaat (50-61).

* Ma nihin kuwo dhiman miyaa ! ?

* * geeridii hore mooyee, mana layna cadaabayo ! (dib u eegaha).

^J^LjA^j &jf\ LiyJi

^A^U^^^ciM

62. Mataasaa marti qaad u fiican
(Jannada) mise geedii zaquum
(xumeyd).

63. Annagaa uga yeelay fitno (im-
tixaan) daalimiinta.

64. Waana geed kasoobaxda gunta
jaxiimo.

65. Midhaheeduna waxaad moodaa
madaxyo shaydaan.

66. Iyaguna (ehelu naarku) waxbay ka
cunaan, waxayne ka buuxiyaan ca-
loosha.

67. Waxayna kalooy mudan dheehid
biyo kulayl daran.

614

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 mmmm

&0&)i&?

68. Markaas waxay ku noqon ja-
xiimo.

69. Waxay heleen aabayaalkood oo
baadi ah.

70. Iyaguna raadkoodii bay ku dag
dagi.

7 1 . Waxaa dhab ahaan u dhumay hor-
tood badi kuwii hore.

72. Waxaanaudiraydhexdooda udiga-
yaal.

73. Ee eeg siday noqotay cidhibtii ku-
wii loo digay.

74. Hasa yeeshee addoomadii Eebe ee
niyada samaa (cadaab ma arkaan).

Eebe (weynaaye) markuu soo sheegay ehelujannaha iyo wuxuu ku abaalmariyay yuu raaciyay Geed xun
oo Iagu margado laguna quudiyo ehelu naarka, taasoo lagu fidmeeyay intay aduunka joogeen. Sida
gaalkii Abujahal oo yidhi markuu maqlay geedaas: mawaxaan Timir iyo Burcad aan cunno ahaynbaa
mase aha siduu sheegayee waa geed daran oo madax shaydaanleh kana soo baxda Jaxiima salkeeda, ehelu
naarkana isku cuno iyada iyo biyo kulayl badan hooygooduna waa Jaxiimo, maxaa yeelay Aabayaalkood
oo dhunsan yey heleen kuna raaceen xumaanta, iyaga kahorna waxaa dhumay kuwii horeeyey badidood
inkastoo loo diray udige waana laciqaabay.

Ibnu Cabaasna wuxuu yidhi : haddii in yar oo geed kaas ah lagu dheeho Badaha adduunyada waxay ka
fasaadin lahayd dadka dhulka jooga nolashooda, ee waa sidee ruuxay cunna utahay. Waxaa sheegay
Tarmidi. As-Saaffaat (62-74).

75. Waxaa dhabahaan noogudha-
waaqay (beryey) Nabi nuux, Cid wax
ajiibana (maqlana) annagaa u fiican.

76. Waxaana Ka korinay isaga iyo
ehelkiisiiba shidadii waynayd (maan-
shayntii).

77. Waxaana ka yeelay faraciisii kuwa
soo hadhay uun.

78. Waxaana ugu reebnay kuwo dam-
beeya (amaan ah).

79. NabadGalyo Nuux korkiisa
adduunyada ha udhex ahaato.

80. Saasaana ku
samafalayaalka.

abaal marinaa

615

Suurat As-Saaffaat Juz' 23 $~^$P SUtSUM

81. Wuxuuna ka midyahay addoo- ^^ 9> **^ ^ ^
madannada rumeeyay (xaqa). I^^^J^jli^,^

82. Markaasaan maanshaynay kuwii

'ZSAc*

oz,. iviaiKaasaan iiiaaiisiiayiiay kuwu ffr?\< ■<Mr-^r*

kale, ^^r^ il ^y

83. Waxaa kamid ah gargaa- ^ „ ^ /; ^,
rayaashiisa (Jidkiisaqaaday) Nabi l^->^K<S*^o^
Ibraahin.

84. Markuu ula yimid Eebihiis qalbi ^ ^ .^ ^^ ^ ,
fayow (xaq rumeeyey). ^^^y^'^j; • A

85. Markuuu ku yidhi Aabihiis iyo ^r ^/:,v -^ v/1i-*i
qoomkiisii maxaad caabudaysaan. ^ojo^bW^j^ Jla 4

86. Ma been abuurasho yaad ilaahyo **H '*'*(' > ^ '\m^*1
Eebe ka soo hadhay u dooranaysaan. ^ oj-by^o^ ^)>^

87. Maxaadse ka maleysaneysaan Ee- ^ - -r-rr — ^tvr

Qisada nabi nuux iyo qoomkiisii iyo sida Eebe u koriyay isaga iyo intii raacday, una halaagay gaaladii
beenisay wax badan bey quraanka ku soo aroortay, sidoo kale Nabi Ibraahimkii wadadii xaqa ahayd.
Ku raacayna isna waxbadan yaa quraanku ka waramay, iyo sida Eebe qalbigiisa u wanaajiyay xaqana u
raaciyey, iyo wixii dhex maray isaga iyo Aabihiis iyo qoomkiisii 00 dhib iyo xaq usheeg ah, maxaase Eebe
laga malaysan haddii xumaan lagu madax adkaado iyo gaalimo, Xasan Albasari wuxuu yidhi : Qalbiga
fayow waa kan ka nabadgalay gaalimo. As-Saaffaat (75-87).

88. Markaasuu eegay Nabi Ibraahim ^ &&\\VS&'&
xiddigaha. h$?sj*J ^tr^tr**

89. Wuxuuna yidhi waan bukaa. C^x^JlJuI

90. Markaasay katageen kana jeed- f^Syj&il^ld""
sadeen. ^ "> J ^ 3

91 . Markaasuu aaday Ilaahyaalkoodii ^^ AM'nj \ \\" - 'w ~V ('-
(sanamyadii) wuxuuna ku yidhi miyey- ^ojb Is aUto(^>u;£/
daan (wax) cunayn.

92. Maxaad leedihiin oydaan la had- ^ r > , - < %-<,

33o>aJ^V>JU

laynin.

93. Markaasuu ku foorariyay midigta fiuOX^^pU

00 ku earaacav. ^~ -- > • rl-^Gr

00 ku garaacay.

94. W
xaggiis
biyay).

94. Wayna soo qaabileeen gaaladii t ^ .^.^

xaggiisa iyagoo dag dagi. (markuu jaja- ©4^^)'S0^

616

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 mmmm

£xilsU2JJiSS»

95. Wuxuuna ku yidhi ma waxaad
caabudaysaan waxaad qoraysaan
(sameyseen).

96. Eebaana idin abuuray idinka iyo
waxaad camalfalaysaan.

97. Waxayna dhaheen u dhisa meel
(dab lagushido) kuna tuura Jaxiimo
(dabka).

98. Waxay la dooneen dhagar iya-
gaana ka yeellay kuwo hooseeya (laga
adkaaday).

GM n -1^ U oj XUi \ J li

Aayadahan waxay ka warami Nabi Ibraahim iyo qoomkiisii sida suurada kalaba loogaga hadlay hadana
wuxuu usheegay inuu jirranyahay marey rabeen inay baxaan si uu u jajabiyo sanamyadooda, wuuna
burburiyay intuu la hadlay kuna yidhi wax macuneysaan, gaaladii markay arkeen way cadhoodeen meel
dab lagushido yeyna usameeyeen Nabi Ibraahim, wayna ku tuureen, Eebaase ka badbaadiyay, dhagar-
toodiina ka yeelay baaba,dullina ku danbeysiiyay,
Qataado wuxuu yidhi: Xiddiguu dayey, waa cirkuu dayey isagoo flkiri. As-Saaffaat (88-98).

99. Wuxuu yidhi anigu waxaan aadi
Eebahay (hijro) wuuna i toosin.

100. Eebow wax iga sii kuwa suuban
(ilmo).

101. Waxaana ugu bishaaraynay wiil
dabeeco san.

102. Markuu ku gaadhay agtiisa so-
cod wuxuu ku yidhi Nabi Ibraahim
wiilkayow waxaan ku arkay hurdada
anoo ku gawrici ee eeg waxaad fali,
wuxuuna yidhi aabow samee waxa lagu
faray waxaad heli hadduu Eebe doono
inaan kamidnoqdo kuwa samree.

103. Markay hogaansameen oos u
lagday wajiga.

104. Yaan udhawaaqnay Ib-
raahim ow.

1 05. Dhab ahaan baad ugu rumeysay
riyadii, sasaana ku abaalmarinaa
samafalayaasha.

106. Taasina waa imtixaan muuqda
(oo weyn).

fvpj^JJJ ,5JJj UJLTal Ills
CEP J*-t*tf. ^i^ "^t-^j

617

Suurat As-Saaffaat

j UZ ' 23 wmw$

&%&>]$&

107. Waxaana ku furanay loog weyn
(wan).

108. Waxaana ugaga tagnay (ugu-
reebnay) kuwa dambe.

109. Nabadgalyo (salaan) Nabi Ibraa-
him korkiisa ha ahaato.

110. Saasaana ku abaal marinaa
samofalayaasha.

111. Wuxuu ka mid ahaa
doomadanada mu'miniinta ah.

ad-

112. Waxaan ugu bishaaraynay
Isxaaq oo Nabi suuban ah.

1 1 3. Waana barakaynay Ibraahim iyo
Isxaaqba, waxaana ka mid ah fara-
cooda mid samafala iyo mid naftiisa si
cad u dulmiya.

^3 0\^-c>tJ^Jr*

'jC^y^ \ bjl^£.^4j|

Ep ^^^il^aJl 0*&* S>^» \rt^j^J

^4_„.,fl'j J lk> J-*^

Nabi Ibraahim (Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) markii Eebe u gargaaray yuu hijrooday, Eebana
wuxuu ka baryey inuusiiyo Ilmo fiican, markaasaa Eebe siiyey Ismaaciil kuna imtixaanay inuu
gawraco,hadana furtay markay udarbadeen fulinta amarkii Eebe, magacfiicanna ugu reebey Eebe aduun-
ka, hadana uu ugu bishaareeyay Isxaaq oo suuban.

Ibnu Cabaas waxaa laga wariyey : Kanlafurtay waa Nabi Ismaaciil, yuhuudina waxay sheegtay inuu
isxaaqyahay, wayna beensheegeen. As-Saaffaat (99- J 13).

114. Dhab ahaan yaan ugu ma-
nnaysanay (ugunicmeeynay)Nabi M uu-
se iyo NabiHaaruun (Nabinimo).

115. Waana ka korinay iyaga iyo
Qoomkooda dhibaatadii waynayd.

116. Waana u gargaaray * waxayna
noqdeen kuwo adkaaday (sareeyey).

117. waxaana siinay Kitaabkii cad-
daa.

1 18. Waxaana ku hanuuninay Jidka
toosan.

119. Waxaana ugu dhaafnay dadka
dambe, (amaan ah).

120. Nabadgalyo ha ahaato Nabi
Muuse iyo Nabi Haaruun korkooda.

618

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 tmmm

(MM&

121. Saasaan ku abaalmarinaa kuwa
wanaagga fala,

122. Waxayna ka midyihiin addoo-
madanada mu'miniinta ah.

Nabi Muuse iyo walaalkiis Nabi Haaruun meelo badanbay quraanka kaga soo arooreen, iyo waxay kala
kulmeen Fircoon iyo Qoomkiisii iyo Baniisraa'iil markii danbe iyo inuu eebe ka koriyay iyaga iyo
qoomkoodii dhibaatadii waynayd oo ahayd maansheyntii Fircoon iyo colkiisii'Eebena Kitaab cad siiyay,
jidka wanaagsanna ku toosiyay'sharaf iyo magacfiicanna ureebay, waxayna kutusin arrinkaasu in Eebe
la jiro oo gargaar iyo sharaf udambaysiin ciddii xaqa iyo runta kudadaasha,

Dhabari wuxuu yidhi : jidka toosani waa diinta islaamka'waana diinta Eebe ee uu Nabiyada ku bixiyay.
As-Saaffaat (114-122).

123. Ilyaasna Wuxuu ka mid ahaa
Rasuullada.

124. Markuu ku yidhi qoomkiisii
miyeydaan dhawrsaneyn (Eebe kayaa-
bayn).

125. Mawaxaad baryeysaan Bacli (Sa-
nam) ood ka tagaysaan Eebaha abuur-
ka wanaajiya.

1 26. Ee ah Eebihiina iyo Eebaha aaba-
yaalkiinii hore.

127. Markaasay beeniyeen, waxaana
loo soo kulmin (Cadaab).

128. Laakiin adoomada Eebe ee ni-
yada san (waxay lakulmi khayr).

129. Waxaana ugu reebnay dadka
danbe (amaan ah).

130. Nabadgalyo ha ahaato Ilyaas
korkiisa.

131. Saasaana ku abaalmarinaa kuwa
sama fala.

132. Wuxuuna ka midyahay adoo-
madanada mu'miniinta ah.

Ilyaas wuxuu ka mid ahaa Nabiyada Eebe, wuxuuna Eebe u diray Bini israa'iil oo caabudi jiray sanam la
dhihi jiray Bacli, wuxuuna ugu yeedhay cibaadada Eebe, iyo inay katagaan cibaadada waxa ka soo
hadhay si darana wuu u waaniyay, wuxuuna Eebe ku abaalmariyey inuu ka yeelay addoomadiisa toosan
ee wanaaga Fala'magac fiicanna wuu ugu reebey dadka.

Taasina waxay ku tusin inuu xaqa iyo cidda ku socotaayi wanaagga iyo cidhibta fiican ku danbeyn.
Inkastoo baadilku muddooyin laga yaabo inuu muuqdo oo darraado. As-Saaffaat (123-132).

619

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 &§mm

mmm

133. Nabi luudhna wuxuu ka mid
ahaa rasuulada (la diray).

134. Xus markaan korinay isaga iyo
ehelkiisaba dhamaan.

135. marka laga reebo Cajuuso
(haweeneydiisii) oo ku hadhay halaaga.

136. Ka dibna waxaan halaagnay intii
kale.

137. Idinkuna (reer makaad) waxaad
martaan dhulkoodii waabariga.

138. Iyo Habeenkaba ee miyeydaan
wax kasaynin.

139. Nabi Yuunusna wuxuu ka mid
ahaa Rasuu lladii (ladiray).

140. Xus markuu kudhuuntay (kuca-
raray) Doontii buuxday.

141. Oo uu qoriritay noqdayna mid
laga reeyey. (Baddana lagu tuuray).

142. Kalluunna liqay isagoo lada-
gaalay.

143. Hadduusan noqonin kuwa Eebe
u tasbiixsada (xusa).

144. Wuxuu kunagaan lahaa ca-
looshiisa tan iyo maalinta lasoo bixin
dadka.

145. Waxaana kutuuray banaan cidla
ah isagoo buka.

146. Waxaana ka soo bixinay korkiisa
Geedka yaqdhiinka ah (hadhayn dar-
teed).

147. Waxaana u diray Boqolkun oo
dad ah ama ka badan.

148. Wayna rumeeyeen, waxaana
uraaxaynay (sugnay) tan iyo mudo.

Nabi Luudh iyo Nabi Yuunus iyo Nabiyadii kaleba iyo Qoomamkoodii waxay kudambeeyeen iyo sida

Eebe kukala maamulay Quraankaa tilmaamay, waxaase muhim ah in xumaanta laga dheeraado, wanaag-

gana lagu dadaalo, tan kale waa in la ogaado in Eebe wax walba karo farajkiisuna dhawyahay ducadana

aqbalo,

Qisadiisuna waxay ahayd inuu dar Eebe uga tagay ugana cadhooday qoomkiisii markaas Eebe imtixaa-

nay. Rasuulkuna wuxuu yidhi : Cidna uma haboona inay dhahdo anaa ka khayrbadan Yuunus Bini

mataa. (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkooda ha yeelee). As-Saaffaat (133-148).

620

Suurat As-Saaffaat

juz' 23 mmmm

&MJ&\$M'

™&rW

149. Waydii gaalada, in Eebahaa gab-
dho yeeshay iyaguna Wiilal.

150. Mise waxaan abuuray malaa'igta f
oo dhadig iyaguna ay Joogeen. ^

151. Taasi waa been abuurashadoodii
ay dhahayeen.

152. Eeba waa dhalay waana beenaa-
layaal.

1 53. Ma wuxuu ka doortay gabdho wi-
lasha.

154. Maxaa idiinku wacan ood sidaas
u xukumaysaan.

155. Miyeeydaan wax xusuusaneyn.

156. Mise waxaa idiin sugnaatay xujo
cad.

1 57. Keena Kitaabkiinna (cadayn) ha-
daad runlayaaltihiin.

158. Waxay yeeleen gaaladu Eebe iyo
Jinniga dhexdooda (qaraabo) nasab,
Jinniguna dhabahaanbuu u ogyahay in
gaalada lakeeni (qiyaamada).

159. Eebaa kanasahan (kadheer)
waxay ku tilmaamayaan.

1 60. Laakiin adoomada Eebe ee niya-
da suubiyey (Waa ka fogyihiin xu-
maan).

Gaaladu had iyo jeer waa af xunyihiin iyagoo doqonimana kudarsaday, halkanna waxay Eebe (sareeye)
kusheegeen in malaa'igtu gabdho utahay, taasina waa beentoodii'ee Eebe ma yeelanin Ilmo wiil iyo
gabadh midna, illeen umabaahnee, wax xuja ah ooy gaaladu haysana majiro, Eebana waa kadheeryahay
xumaan. Mujaahid wuxuu sheegay in gaaladu dhaheen : Malaa'igtu waa gabdho Eebe sareeye, markaa-
suu abubakar yidhi yaa hooyo u ah markaasaydhaheen : Haweenjinni. (Eebaa ka dheer waxay ku
sheegeen). As-Saaffaat (149-160).

£J~\ c^Sc> Jiilj C—i ^^^j » ^i\r*^-j

161. Jdinka iyo waxaad caabudaysaan
(gaalooy)

162. Waxaa ka fidmaysaan (dhu-
misaan) Eebe.

163. Marka laga reebo kuwagali ja-
xiimo.

^ojj£Xaj:

Ep UjfilAJ *££>jZ& U

&o**l\

621

Suurat As-Saaffaat

juz< 23 mm&m

mm&

164. Ruuxkastoo nagamid ah (ma-
laa t igta)wuxuuleeyahay meel lagu ya-
qaan.

165. Waanasafannahay(cibaadodar-
teed).

tasbiixsanaa (qa-

166. Waana
darinEebe).

167. Waxayna ahaayeen gaaladu ku-
wii dhaha.

168. Hadduu yahay agtanada xuskii
(warkii) kuwii hore (Kitaab).

169. Waxaan noqonlahayn ad-
doomaha Eebe ee suuban.

1 70. Wayse ka gaaloobeen Kitaabkii
(quraanka) wayna ogaandoonaan
(waxa ku dhaca).

i$}&\&:Hfx>j

0dj&\^£\j

moj^\j£%6

0&&)y?dL

OlJ

m ^j¥&1?^jcjzo\J

^ owiiimiSiit^

^0 O^JL^^S^-^^VjyiXd

Gaalo iyo waxay caabudi oo baadil ah midna makaro inay waxdhumiyaan marka lagareebo kuwa
wanaaga kaleexda ee xumaanta faraha lagala, ehelu naarna noqda Malaa'igta Eebana xumaan waa
kafogtahay, midwalbana shaqo iyo meel lagu ogyahay yuuleeyahay, waxayna usafanyihiin cibaadada
Eebe iyo wayneyntiisa.

gaaladii qureesheedna waxay ahaayeen intaan quraanku soodagin kuwa jeclaa inay helaan Kitaab uga
warama umadihii hore, wayse kagaaloobeen markuu uyimid, wayna ogaandoonaan cidhibteeda, waxaana
lamid noqon iyaga cidkastoon Quraanka iyo xaqa uu sheegi raacin rumaynina. Nabiguna (Naxariis iyo
Nabadgalyo Eebe korkiisa hayeelee) wuxuu yidhi: Waxaa laynagaga fadilay dadka Saddex: Malaa'igta
sideeda oon usafano (Salaada) dhulkoo masjid inoo ah, iyo Carrada oo daahir inoo ah. Waxaa sheegay
Muslim. As-Saaffaat (16M70).

171. Dhab ahaanbuu ugu hormaray
yaboohannagii adoomahannagii aan
diray (Rasuuladii).

1 72. In iyaga uun loo gargaari.

173. Iyo in junuudanada (xaqa raa-
cay) ay adkaan (Guuleysan),

174. Ee kajeedso xagooda tan iyo
muddo.

175. Fiirina iyaguna wayfiirin doo-
naane (waxa kudhaca).

1 76. Macadaabkanagay (Gaaladu)
dadajisan.

622

Suurat As-Saaffaat

Juz' 23

mmm

&mim

111. Markuu ku dago cadaabku
ardaagooda waxaa xumaan subaxa
kuwa loodigay.

178. Ee kajeedso xagooda tan iyo
muddo.

179. Fiirina iyaguna wayfii-
rindoonaane (waxa kudhaca).

180. Waxaana kanasahan Eebahaaga
sharafta leh waxay kutilmaamaan gaa-
ladu (oo xun).

181. Nabadgalyana ha ahaato Rasuu-
ladii korkooda.

182. Mahadna waxaa iskaleh Eebaha
(Barbaariyaha) Caalamka ah.

Eebe wuxuu ballan kuqaaday inuu ugargaaro adoomadiisa suuban markaay si fiican uraacaan sharcigiisa
iyo wadadiisa toosan, fuliyaana amarkiisa siduu Nabiyadii iyo intii raacdayba ugu gargaaray. Tankale
ciqaabta Eebe wax ladadajisto ma aha ee hasugeen xaqdiidayaashu waxay kalakulmaan xumaanta iyo
dulmiga. Eebana waa kadheeryahay ceeb, wuxuuna mutaa mahad iyo wayneyn. Anas waxaa laga wariyey
in Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeeiee) yidhi maalintii khaybar : Hadaan
dagno ardaa qoom waxaa xumaada subaxa kuwa loo digay. Waxaa sheegay Bukhaari iyo Muslim. As-
Saaffaat (171-182).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1 . Xarafka hore wuxuu kutusin muc-
jisada (Quraanka).Quraanka sharafta
leh yaan kudhaaranay (waalaydin soo
bixin).

2. Kuwii gaaloobayna waxay kusu-
ganyihiin isla wayni iyo khilaaf (xaq-
diido)

3. Imisaan halaagnay hortood qarni
ay markaas dhawaaqeen waqti aan
dhawaaq waxba tareynin.

pj&k}^*^

u>°

^oii^^ji^^jjij.

623

Suurat Saad

juz* 23 ggmwm

4. Waxayna layaabeen gaaladii inuu
uyimaado dige ka mid ah waxayna dha-
heen gaaladii kani waa sixirroow bee-
naale ah.

5. Ma wuxuu ka dhigay ilaahyadii
ilaah kaliya,arrintaasi waa wax lala yaa-
bo.

6. Wuu kala tagay shirkii (madaxdii)
kamidka ahayd, waxayna isu dhahen
war socda oo ku samra (kusugnaada)
Ilaahyaalkiina, arrintani waa wax lay-
nala dooni.

7. Manaan kumaqlin tanoo kale diin-
tii kale (Nasraaniyada) arintan Eebe
kaliya waa wax la been abuurtay.

8. Ma quraankaalagudajiyeyisagoo
na dhexjooga (anagaa ka mudan)
waxayse kaga sugan yihiin Quraan-
kayga shaki walina mayan dhadhamin
Cadaabkayga.

fb £il^»£u£

&.&-•"*■

Eebe wuxuu ku dhaartay inay gaalada makaad kusugnaayeen khilaaf iyo kibir, iyadoo jirto inuu kuwo
badan oo hortood gaaloobay Eebe halaagay, calaacalna wax mataro marka ruuxa xaqa diido oo ku
tilmaamo cidda u yeedhi sixir iyo been iyo xumaan, mase wax lala yaabaa inuu Eebe kaliyahay'maxayse
tari xumaan lagu madax adeygo iyo waxyaalo kale oo lacaabudo'iyo isla weynaan oon qiimo lahayn. Saad
(1-8).

9. Ma agtaadaa khasnadaha na-
xariista Eebehaaga adkaada ee bixinta
badan (khayrka) yahay.

10. Mise waxaa u sugnaaday xukunka
Samooyinka iyo dhulka iyo waxa u
dhaxeeya, ha u koreen sallaanno xagga
(samada).

11. Junuuda (Colka) halkaas joo-

gaana (Gaalada) waa xisbiyo la jabin
(laga adkaan).

12. Waxaa beeniyey xaqan iyaga ka
hor qoomkii (Nabi) Nuux iyo (reer)
caad iyo Fircoonkii tiirarka lahaa.

03 <J^^j^\'!^ m ^j^^^^s^

624

Suurat Saad

juz' 23 <m@im

m$&

13. Iyo Reer Thamuud iyo qoomkii
(Nabi) Luudh iyo Asaxaabtii kaynta
(Qoomkii) Nabi Shucayb, kuwaas waa
xisbiyadii (Xaqa beeniyey).

14. Midaan Rasuullada beenin majiro,
markaasay ciqaabtaydii ku dhacday.

15. Kuwaasuna (Gaaladii Makaad)
ma sugayaan waxaan hal qaylo ahayn,
mana laha cilmi iyo sugid midna.

16. Waxayna dhaheen Gaaladii Ee-
bow noo dadaji qaybtanada (Ciqaab-
tanada) Maalinta xisaabta ka hor, (Qi-
yaamada).

Khayr iyo wanaag Eebe agtiisa yey yaallaan, cid wax ka og ama ku tasarufi karta Naxariista Eebe oon
isaga ahayn ma jirto, xukunka Cirka iyo dhulka iyo waxa khalqi ah ee u dhaxeeyana Eebaa iska leh, si
kastoo Gaalo isugu daydo inay ogaato waxa Eebe u qarsoonna uma suurowdo'ee jabaa udanbeyn sidii
Gaaladii horeba loo halaagay, ciqaab soo dadajinna wax Eebe lawarsado ma aha maxaayeeley dhab
ahaanbuu mux walba ula kulmi wuxuu camalfalay, Ibnu Jariir wuxuu yidhi : Waxay warsadeen in
Aduunka loogu soo dadajiyo waxay mutaan Khayr iyo sharba. Saad (9-16).

17. Ku samir (u adkayso) waxay
sheegi xusuusana addoonkaygii
Daa'uud ahaa ee xoogga lahaa, wu-
xuuna ahaa noqosho (Toobad keen)
badane.

18. Annagaa u sakhirray (u fudu-
daynay) Buuraha, wayna la tasbiix-
sadaan Galab iyo Subaxba.

19. Shimbirahana waa loo kulmiyey,
dhamaantoodna waxay u noqdaan
(Adeecaan) Eebe.

fzH ».\.\ >,t K - - ^ AW.

5J s->y ■>£$> "ojy^- jy^\j

20. Waana adkaynay xukunkiisa
(Daa'uud) waxaana siiney xigmad
(Nabinimo) iyo fahmo iyo hadal cad-
dayn (iyo garsoorid).

21. Ma ku soo gaadhay warkii kuwii
doodayey, markey Mixraabka ugu soo
dheceen.

625

Suurat Saad

juz< 23 &mmm

22. una soo galeen Daa'uud oo mar-
kaas uu ka argagaxay, ayna ku dhaheen
ha cabsan, waxaan nahay doodayaal
qaarkanno qaarkakale dulmiyey, ee si
xaq ah noo kala xukun, hana joowr-
falin, naguna hanuuni jidka toosan (xa-
qa).

Eebe wuxuu faray Nabigu inuu ku samro una adkeysto dhibka Gaalada iyo xaqdiidnimadooda, markaa-
suu hadana xusuusiyey qisadii Nabi Daa'uud iyo siduu ugu dadaalijiray toobadda iyo cibaadada Eebe,
looguna sakhirey Buuraha iyo Shimbiraha ayna Eebe la xusi jireen, xukun adag iyo Xigmo iyo dood kala
gayna Eebe siiyey, laguna imtixaamay Caddaaladda iyo Garsooridda, xadiith saxiix ahna waxaa ku
sugnaa inuu Nabigu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) Salaad wuxuu Eebe ujeclaa
Salaadii Daa'uud, Soonna wuxuu Eebe ujeclaa Soonkii Daa'uud, wuxuuna seexan jiray habeen badhka,
wuxuu kici jiray seddex meelood meel hadana wuxuu seexan jiray sudus, wuxuuna soomi jiray Maalin,
maalinna wuu afuri jiray mana carari jirin. Saad (1 7-22).

23. (Waxayna dheheen) kani waa
walaalkay wuxuuna leeyahay sagaal
iyo sagaashan Ido ah, anna waxaan lee-
yahay mid kaliya,wuxuuna sheegtay
inaan siiyo hadalkiina wuu igaga
adkaaday.

24. Wuxuuna yidhi « Daa'uud » wuu
kugu dulmiyey warsashada Laxdaada
(inuu ku biiriyo) Idihiisa, in badan oo
ka mid ah kuwa wax isku darsadana
qaarkood waxay ku xadgudbaan (dul-
miyaan) qaarka kale, marka laga reebo
kuwa xaqa rumeeyey ee camalka
wanaagsan falay>wayna yaryihiin ku-
waasi, Daa'uudna wuxuu umaleeyey
inaan ibtileynay wuxuuna ka dam-
bidhaaf dalbay Eebihiis, rukuuc
(sujuudbuuna) la dhacay wuuna noq-
day.

25. Markaasaan u dambi dhaafnay,
agtanada wuxuu ku leeyahay dha-
waansho iyo noqosho fiican (darajo sa-
re).

*& ^ j^j %*^ S&j v^4^ * lr-^j

^y \» jc^al cAj <i^3,al \jjjii3

Qisadan ah inuu Eebe imtixaamey Nabi Daa'uud iyo doodayaasha u yimid waxaa fiican in loo rumeeyo
sida quraanku u sheegay lagana dheeraado waxyaalo kale oo taaban sharafta nabiga'Quraankana aan
waafaqsaneyn'waxa muuqda waa inay doodayaal ugu yimaadeen Daa'uud si kada ah'kana codsadeen
inuu cadaalad ku xukumo, wixii ka dhacayna Eebe ka saamaxay xaga xukunka doodayaasha'waxaana
cid walba looga baahanyahay toobadkeen iyo Eebe ku xidhnaan haday Nabiyaduba saas yihiin. Saad (23-
25).

626

Suurat Saad

juz< 23 gsm\m

&#$&

26. (Eebe wuxuu yidhi): Daa'uudow
annagaa kaa yeelley khaliifka dhulka ee
dadka kukala xukun xaqa hana raacin
hawada (xun) oo kolkaas uu kaa dhu-
miyo jidka Eebe kuwa ka dhuma jidka
Eebe waxaa u sugnaaday cadaabdaran
halmaankoodii Maalinta xisaabta
(Qiyaamada) darteed.

27. Maanaan u abuurin Samada iyo
Dhulka iyo waxa u dhaxeeya dana laan
(Ciyaar).

taasina waa siday maleeyeen kuwii
Gaaloobay halaaguna wuxuu ugu
sugnaaday kuwii Gaaloobey Naar.

28. Miyaan ka yeeleynaa kuwii xaqa
rumeeyey oo carnal fiican falay sida
kuwa hallayn dhulka, mise waxaan kala
mid dhigaynaa kuwa dhowrsada kuwa
xun oo kale (Gaalada).

29. (Quraanku) waa kitaab aan kugu
soo dajinay oo barakeysan, si ay u fii-
riyaan dadku aayaadkiisa iyo inay
waantoobaan kuwa caqliga leh,

Eebe wuxuu faray Nabi Daa'uud inuu dadka cadaalad ku xukumo mar haduu ka dhigay khaliifka
Dhulka oosan raacin hawada Naftiisa markaasna uu dhumo, ciddii Jidka Eebe ka dhuntana waxay
mudan Cadaabdaran Maalinta soobixinta ay halmaameen darteed, Cirka iyo Dhulka iyo waxa u
dhaxeeya Eebe wuxuu u abuuray xigmad iyo Cid walba in lagu abaal mariyo wuxuu kasbaday, saasuuna
usoo dajiyey kitaab barakeysan, si loogu waano qaato loona faro, Eebana isku mid kamadhigo Muslim
toosan iyo Daalim xun, Xasan Albasri wuxuu yidhi : Eebaan ku dhaartaye Mayna Fiirinin xuruuftoo la
xafido iyo xuduudiisana la dayaco, lana dhaho Quraankaan akhriyey isaguna ka muuqan khuluq iyo
Carnal. Saad (26-29).

30. Waxaan siinnay Nabi Daa'uud
(wiilkiisii) Suleymaan ahaaa wuxuuna
ahaa addeec (Eebe) oo fiican toobad
keen badan.

31. Xusuuso marka loo bandhigay
Casarkii Fardo oradbadan oo fric-
fiican.

32. Oo markaas uu yidhi ma waxaan
ka jeclaan xusidda Eebe xoolo, inta Qo-
rraxdu ka dhacdo.

l4$ : -^"K-..^.-r>-

**§?■ ~> ' (^^ >^- w -£ 5-

627

Suurat Saad

juz< 23 %mmm

33. ii soo celiya wuxuuna bilaabay
inuu ka taabto Dhudhumada iyo Lu-
qunta (uu gawraco sadaqo darteed).

34. Dhabahaan yaan u fidmeynay
(imtixaanay) Nabi Suleymaan, waxaa-
na ku tuuray kursigiisii jasad mar-
kaasuu toobad keeney.

35. Wuxuuna yidhi Eebow ii dambi
dhaaf ina sii xukun aan ku habooneyn
cid igadambeeysa adaa bixin badane
ahe.

36. Waxaana u sakhirrey dabeysha
iyadoo ku socota amarkiisa iyadoo ji-
licsan meeshuu doono.

37. Shayaadiinta (Waxaan usakhirey)
mid wax dhisid iyo mid dhunbasho ba-
danba.

38. Iyo kuwo kale oo ku xidhxidhan
silsilado.,

39. (Waxaan ku nidhi) tan waa siis-
mada ee bixi ama hayso xisaab la 'aan.

40. Wuxuuna ku leeyahay agtanada
dhawaansho iyo noqosho fiican.

OC^^^i\^*jh£j*?.rJ)\d k^

$3 «^L^^cd^]31 t ^\i\jJl^c.\ jc*

jiS cr^jd^) t Jce,il(Sl>

Nabi Suleeymaan wuxuu ka dambeeyey oo dhaxlay Nabi Daa'uud wuxuuna ahaa Nabi suuban'Eebana
wuxuu u sakhirrey makhluuqyadiisa, wuuna imtixaanay wuuna ku guuleystey imtixaankii'wuxuuna Eebe
siiyey xukun aan cidkale oo ka dambeeysa la siin, wax kasta oo qisa ah oo taaban sharaf Nabinimada oo
lagu shakiyana waa wax kama jiraan Fardahana wuxuu u gawracaysadaqo markey ka shuqliyeen
dhaacadii. Saad (30-40).

41. Xusuuso addoonkeygii Ayuub
ahaa markuu u dhawaaqay (baryey)
Eebihiis isagoo dhihi wuxuu itaabsiiyey
shaydaan dhib iyo Cadaab.

42. Waxaana ku nidhi ku garaac Lug-
taada (dhulka) waxaana ku nidhi kani
waa Biyo meydhi ah qabowna lana cab-
bo.

43. Waxaana siinnay Caruurtiisii iyo
kuwo kale oo lamid ah naxariis xagga-
naga ka ahaatay iyo xusuus kuwa caqli-
ga leh.

> ,1

628

Suurat Saad

juz< 23 mmmm

&9Z&

44. Kuna qabo gacantaada xidhmo
laamo ah kuna garaac hana jabinin
dhaarta waxaana ku ognahay inuu ya-
hay samre addoon fiican ah toobad-
keenna badan.

45. Xusuuso addoomadannadii (Nabi)
Ibraahim iyo Nabi Isxaaq iyo Nabi
Yacquub ee ku xoog badnaa cibaadada
kuna aragdheeraa (xaqa).

46. Anagaa u dooranay xusidda aa-
khiro.

47. Waxayna ka yihiin agtanada kuwo
la doortay oo wanaagsan.

48. Xusuusana Nabi Ismaaciil, Alya-
sac iyo Dul kifli dhamaanna waxay
ahaayeen kuwo wanaagsan.

^--m

Nabi Ayuub Eebe wuu imtixaamay, Eebena waa ka fayday kurbadii markuu si dhab ah u baryey,
cidkastoo Eebe si toosan iyo xaq ah ugu xidhnaatana Eebe wuu aqbali ducadiisa, sidoo kale waxaa Eebe
doortey Nabi Ibraahim iyo Nabi Isxaaq, Nabi Yacquub, Nabi Ismaaciil, Yasac iyo Dulkifli dhamaan
waxay ahaayeen ikhyaar la doortey, waana in wanaagga iyo adkeysiga lagaga daydaa, Xaq ana iyo
Quraankana la raaco. Saad (41-48).

49. Waxaas la soo sheegey waa xu-
suus, kuwa dhowrsadana waxaa u sug-
naaday noqosho fiican.

50. Janada cadninoo loo furay albaa-
bada yey mudan.

51. Waxayna ku dangiigsan dhex-
deeda (sariiro) waxayna u yeedhaan
faakihad badan iyo Cabbid.

52. Waxaana agtooda ahaan Haween
indhahoodu ku koobanyahay Ragooda
(dhowrsoon) oo Isla eg.

53. Kaas waxaa leydiin yaboohay
Maalinta Xisaabta (qiyaamada).

54. Kaasuna waa Rizqigannaga mana
dhamaado.

55. Xaalku waa sidaas, Gaalana
waxaa u sugnaadey noqosho xun.

629

Suurat Saad

juz 4 23 %mmm

&e%&

56. Jahannamo yeyna gali iyadaana u
xun Gogol.

57. Kaas waa Cadaab, ee dha-
dhamiya, isagoo ah Biyo kulul iyo
Dhaacaanka ehelu Naarka.

58. Iyo mid kale oo Cadaab ah oo
noocya ah.

59. Malaa'igtuna waxay dhihi kani
waa koox idinla gali Cadaab-
ka waxayna ku dhihi ha soo dhawaani-
na, waxayna galaan Naarta.

Aayadaha hore waxay ka warami ehelu Jannaha iyo sida Eebe ugu Nimceeyey, oo waxkastoo khayr ah u
helayaan, sidoo kale waxay ka warami Ayadaha kale xaalka ehelu Naarka iyo sida loo dulleyn, iyo waxay
isu odhan iyo Cadaabka kala duwan oy lakulmi, Nabiguna wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee): Haddii Wadaan Qasaaq ah adduunka lagu daadiyo, adduunyadu way uri
laheyd, waxaa wariyey Tirmadi iyo Axmed. Saad (49-59).

60. Waxay ku dhaheen kuwii raacay
kuwii madaxda ahaa ha soo dha-
waanina (wanaag halla kulmina) idin-
kaa na soo galiyey Cadaabkan isagaana
uxun meel lagu nagaado.

61. Waxayna dheheen kuwii wax raa-
cay Eebow ruuxii nasoo galiyey
Cadaabkan u siyaadi laban laab Naar-
ta.

62. Waxayna dhaheen (Madaxdii)
Gaalada maxaan la arkiweyney rag aan
ku tirinay kuwo xun xun,

63. Ma waxaan ka yeelanay (adduun-
kii) Jees jees mise waxaa ka iishey xag-
gooda Araggii.

jix^ Gi ij^ j^^^X^^iy^ jlijj is

©ipl

^p^^^ii 'ivr^c^bf k/^p^j^ii

64. Kaasina (doodaas) waa xaq sugan
oo ah dooda ehelu naarka.

65. Waxaad dhahdaa Nabiyow wa-
xaan uun ahay dige, Eebe aan Eebe
ahayna ma jiro ee kaliga ah awoodana
badnaa.

» • >Y\"\"k \i

35^!i ? 9'4ii%)l^3^& Uilji

630

Suurat Saad

juz< 23 gg$mm

&e%&

66. Ee ah Eebaha samooyinka iyo
dhulka iyo waxa udhaxeeyaba,ahna
adkaade dambidhaaf badan.

f^pi^ii) !>i^l ^ ^^^jJfJ^^J^ \dj

Aayadaha hore waxay ku xidhanyihiin kuwii ka horeeyey ee ku saabsanaa muranka iyo calaacalka ehelu
Naarka Maalinta Qiyaame iyo sidey kuwii xumaanta wax kuraacay iyo kuway raaceenba isu dagaalayaan
midba midka kale, iyo iney gafsanaayeen markey ku jees jeesayeen adduunkii mu'miniita sida Bilaal,
Suhayb, Camaar iyo wixii la mid ahaa.

Aayadaha dambana waxay ka warami awoodda Eebe iyo kalinimadiisa iyo in isagu koonka leeyahey,
Nabiguna udigaha Caalamka yahay. Saad (60-66).

67. Waxaad dhahdaa Nabiyow
Quraanku waa war weyn.

68. Ood idinku ka jeedsaneysaan.

69. mana ogayn shirka sare (malaa'ig-
tu) markey doodayaan (Haddaan
waxyi jirin)

70. waxaa uun leywaxyoodey inaan
ahay dige muuqda.

71. Xusuuso markuu Eebe ku yidhi
malaa'igta anigu waxaan ka abuuri
dadka (Aadam) Dhoobo.

72. Ee markaan ekeeyo oon ku afuufo
Ruuxdeyda ugu dhaca sujuud (salaan).

73. Wayna sujuudey malaa'igtii
dhamaantood oo idil.

74. Ibliis mooyee oo is kibriyey kana
mid noqday gaalada.

75. Eebe wuxuu yidhi Ibliisow maxaa
kaa reebay inaad u sujuuddo kaan ku
abuuray yaddayda ma iskibrisey mise
waxaad ka mid noqotay kuwa islasar-
reeya.

76. Wuxuuna yidhi anaa ka kheyroon
isaga (aadam), waxaad iga abuurtey
naar isagana waxaad ka abuurtey
dhoobo.

77. Eebe wuxuu ku yidhi iiga bax sa-
madeyda, waxaad tahay mid la dhee-
reeyeye.

&J£i[ $$ij$jk&0$&

6P U!^c£ ,4 ~^*l? Jic£{j£&* m ^LA^lilJld

M ^r; <£U Id IfU £^ld J Id

631

Suurat Saad

juz' 23 tmmwm

&em

i<*

78. Korkaagana ha ahaato lacanade
tan iyo maalinta abaalmarinta.

(?P^ U£^)Z£^ ^olj

Quraanku waa war weyn gaaladuna waa ka jeedsadeen'Nabiguna(naxaris iyo nabadgalyi korkiisa Eebe
hayeelee) waa uun dige cad oo waxyi Eebe wax lagu ogeysiiyey. Waxaa kale ooy aayaduhu ka warameen
Nabi aadam (nabadgagalyo korkiisa ha ahaatee) iyo Ibliis sida meelo badan Quraanku kusheegey, taasoo
ah inuu Ibliis is kibriyey'xaqana diiday amarkii Eebana ka madax adaygay'waxaana lagu abaal mariyey
in naxariistii Eebe laga dheereeyey'Eebena u cadhooday cid kastoo raacda oo xaqa iska weyneysana
waxay mudan wuxuu mutay Ibliis. Saad (67-78).

79. Wuxuu yidhi (ibliis) Eebow i sug
tan iyo maalinta la soo bixin dadka.

80. Eebe wuxuu yidhi waxaad ka
midtahay kuwa la sugi.

81. Tan iyo maalinta waqtiga laya-
qaan ah.

82. Wuxuuna yidhi waxaan ku dhaar-
tey sharaftaadee waan baadiyeyn
dhamaantood.

83. marka laga reebo addoomadaada
suuban.

84. Eebe wuxuu yidhi dhabtaan ku-
sifoobaa, dhabtaana uhadlaa.

85. Waxaana ku dhaaran inaan ka-
buuxiyo Jahannamo adiga iyo inta
kuraacda oo ka midah dadka dha-
maan.

86. Waxaad dhahdaa Nabiyow idin
kama warsanaayo xaqa ujuuro, mana
ihi kuwa is dhiba (isku dhibawaxaan la
farin).

87. Waxyiguna waxaan waanada caa-
lamka ahayn ma aha.

88. Dhab ahaanna waxaad u ogaan
doontaan warkiisa muddo ka dib.

'-^■&M

Xigmo Eebe ogyahay yuu u ogolaaday codsigii Ibliis oo ahaa in cimriga loo dheereeyo. Wuxuuna ku
dhaartey colkaas inuu dadka dhumiyo marka laga reebo kuwa wanaagsan. Eebena wuxuu ku ballan
qaaday inuu cadaabo Ibliis iyo inta raacdaba. Tan kale ma aha mana haboona iney noqoto diintu wax
ujuuro iyo cunno lagu warsado, lana sheegto waxaanan aheyn,ama leysku dhibo waxaan lagu farin.
Quraankuna waa waanada iyo naxariista adduunka oo dhan, ayna waajib tahay in la raaco laguna
dhaqmo, haddii kale waxaa dhabahaan loo ogaan warkiisa. Saad (79-88).

632

Suurat Az-Zumar

juz' 23 mmmm

"^3

Suurat Az-Zumar

i^iS&

^?l

Magaca Eebe yaana ku billabeynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1. Soo dajinta Kitaabka (Quraanka)
wuxuu ka ahaadey xagga Eebaha ad-
kaada ee falka san.

2. Annagaana kuugu soo dajinay Na-
biyow Kitaabka si xaq ah, ee caabud
Eebe adoo u kali yeeli Diinta.

3. Diinta khaaliska ahna waxay u
sugnaatey Eebe, kuwa ka yeesha Eebe
ka sokow awliyo waxay odhan uma
caabudno inay Eebe noo dhaweeyaan
mooyee dhawaansho, Eebaana kala xu-
kumi dadka dhexdooda waxay isku dii-
daan, Eebana ma hanuuniyo Been ba-
dane gaalnimobadan.

4. Hadduu doono Eebe inuu yeesho
ilmo wuxuu ka dooran lahaa wuxuu
abuuro wuxuu doono>waa naza-
hanyahey, waana Eebaha kalida ah ee
awoodda badan.

5. Isagaa abuuray samooyinka iyo
dhulkaba si dhab ah, wuxuuna Ha-
beenka ku daboolaa Maalinta, Maalin-
tana ku daboolaa Habeenka, wuxuuu-
na sakhirayQorraxda iyo Dayaxa, mid
walbana wuxuu ku socdaa muddo
magacaaban, Eebana waa adkaade
dambi dhaafbadan.

^^'j^^ot v^\k>

^U^£t>JU

^ji^ij^lia^,^

S4^

Eebe wuxuu ka waramey sida meelo badan aan ku soo marray sharafta Quraanka iyo weynidiisaba,
maxaayeeley waxaa soo dajiyey ooku hadley Eebaha weyn ee xigmada badan, sidaas daraadeed yey
waajib tahay in la raaco Quraankaas Eebana si dhab ah loo caabudo, ciddii caabudda wax isaga ka soo
hadhayna waxay la kulmi khasaare iyo qoomamo, maxaayeeley Eebe waxaa loogu dhawaadaa CamaJ
fiican, man a liibaano beenaale iyo gaal midna. Eebana waa ka kaaftoonyahay inuu yeesho ilmo, hadduu
doonana waxuuu ka yeelan lahaa wuxuu rabo, waase ka nasahanyahay umana baahna'maxaayeeley waa
Eebaha awooda leh ee abuuray Cirka, Dhulka, habeenka, Maalinta, Qoraxda iyo dayaxaba dhammaan-
toodna u sakhirey sidii loo abuurey. Az-Zumar (1-5).

633

Suurat Az-Zumar

juz' 23 mmm

6. Wuxuu idinka abuurey naf kaliya
(Nabi aadam) markaasuu Eebe ka yee-
ley (ka abuurey) xagga aadam hawee-
neydiisi (Xaawo) wuxuuna Eebe idiin
soo dajiyey xoolaha siddeed nooc oo ka
mid ah, wuxuuna idinku abuurey uurka
hooyadin abuurid ka dambeyso abuu-
rid saddex mugdi dhexdooda saasna
waxaa yeela Eebaha idin barbaariya,
isagaana iska leh xukunka,Eebe
mooyee ilaah kale majiro, ee xaggee
laydiinka iili (Xaqa).

7. Haddaad gaalowdaan dadow Eebe
waa idinka kaaftoomey, ugamana raalli
aha addoomadiisa gaalnimo, hadaad
ku mahdisaanna wuu idin ka raalli no-
qon, nafna naf kale danbigeeda ma
qaaddo,waxaana leydiin celin Eebihiin
xaggiisa, wuxuuna idiin ka warrami
waxaad carnal fasheen,wuuna ogyahey
waxa laabta (qalbiga) ku sugan.

8. Markuu dadka taabto dhib wuxuu
baryaa Eebihiis isagoo u noqon, mar-
kuuse Nicmo siiyo wuu illoobaa wuxuu
baryey horey, wuxuuna u yeelaa Eebe
shariigyo si uu uga baadiyeeyo (kaasi)
jidka Eebe, waxaad dhahdaa ku raa-
xaysogaalnimadaada wax yar waxaad
ka mid tahay ehelu naarke.

Wuxuu Eebe halkan ku taxay nicmooyin badan oos u nicmeeyey addoomadiisa 'taasoo ah abuuriddiisa
Xoolaha uu inoo abuurey, uurka hooyoo inagu nooleeyey inaguna abuuray mugdiyo saddex ah dhex-
dood, hadduu dadkoo dhan gaaloobana Eebe wax ma yeeleyso, mana rabo gaalimo'mahadoodana wuu
jeceJyahay nafna mid kale dambigeed ma qaado, xagga Eebaana loo noqon'ruux walbana wuxuu uga
warrami wuxuu carnal faley'illeen waxwalba waa ogyahaye'mana haboona in dhibkana Eebe la xusuus-
to ladnaantana la halmaamo loona yeelo shariigyo 'cidda saas yeeshana waxyarbey aduunka ku raaxaysan
Naarna way gali. Az-Zumar (6-8).

9. Ruux tukan oo Eebe adeece saaca-
daha habeenka isagoo sujuudsan oo
taagan kana digtoon aakhiro quudar-
reynayana naxariista Eebihiis (Ma la
midbaa cidaan saas faleynin).
waxaad dhahdaa Nabiyow ma egyihiin
kuwa wax yaqaanna iyo kuwaan wax
aqoonin, waxaa uun waantoomi kuwa
caqliga leh.

634

Suurat Az-Zumar

juz* 23 wm&m

10. Waxaad dhahdaa Nabiyow
addoomadeyda xaqa rumeeyow ka
dhowrsada Eebihiin, ciddii wanaag
fashana addooomadeyda waxaa
usugnaadey wanaag, dhulka Eebena
waa waasac (ee ku caabuda) waxaa uun
loo oofiyaa (dhameyaa) kuwa samra
ajrigooda xisaab la'aan.

1 1 . Waxaad dhahdaa Nabiyow waxaa
lay faray inaan caabudo Eebe anoo u
kali yeeli diinta.

12. Waxaana ley faray inaan noqdo
kan ugu horreeya muslimiinta.

Dhab ahaan ma sinna mana eka mux Eebe kayaaba kuna dadaala khayrka iyo wanaagga iyo mid
xumaanta qasta oon cabsida Eebeba xusuusan, sideyna u ekeyn mux cilmi wax anfaca oos Eebe ugu
dhawaado yaqaan mid jaahil ah oon wax aqoon iskana dhaga la'sidookale ma eka mux caqli badan oo
Eebe iyo abaalmarintiisa xusuusan iyo midaan xilba iskasaarin. Eebana wuxuu faray addoomadiisa inay
ka dhawrsadaan, wanaagna falaan si ay wanaagga uhelaan, samirkooda ajirkiisana xisaab la'aan loogu
oofiyo'caabudidana loo kali yeelo Eebe isagoo lagu dayan (Nabiga naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe
ha yeelee) madaxda iyo hanuunka u ahaa umadda'Imaam Awsaci wuxuu yidhi : Kuwa samra ajriga looma
miisaamo loomana miiso ee waa loo daraa. Az-Zumar (9-12).

|§J CfJOZi^J oy\o%Cjj<yj

13. waxaad dhahdaa Nabiyoow anigu
waxaan ka cabsan hadaan caasiyo Ee-
bahay cadaab maalin weyn.

14. Waxaad dhahdaa Eebe uun baan
caabudi anoo ukaliyeeli Diintayda.

1 5. Ee caabuda Gaaloy waxaad doon-
taan Eebe ka sokow, waxaadna dhah-
daa kuwa khasaaray waa kuwa kha-
saariyey Naftooda. iyo Ehelkoodii
Maalinta Qiyaame, taasina waa kha-
saaraha cad.

16. Korkooda waxaa ah lakabyo
Naar ah, hoostoodana waxaa ah la-
kabyo Naar ah, kaasina waa waxa Eebe
ku cabsi galiyo (ugu digo) addoo-
madiisa ee addoomadeydoow iga
dhawrsada.

17. Kuwa ka fogaaday inay caa-
budaan shaydaan (iyo xuma fare) oo
Eebe u noqday waxaa usugnaaday
Bishaaro ee u bishaaree addoo-
madayda.

6p £^$£^^<jji^^ol^ wo;Js

***** *1\S \' A >**\*Zt t t

< \\'"*\'\\?»

635

Suurat Az-Zumar

juz< 23 trnmm

18. Ee ah kuwa dhageysta hadalka oo
raaca kiisa fiican, kuwaasna waa kuwa
Eebe hanuuniyey, kuwaasna iyaga uun-
baa ah kuwa caqliga leh.

Hadduu Eebe faray Nabiga (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) inuusan Eebe khilaafin
cibaadadana ukali yeelo waxay kutusin inuu dadka kalena ka daranyahay, Jidkuna waa cadyahay
cidwalbana way aragtaa, waxaase khasaara dhab ah ku dhacday kuwa ay kala tagaan isna waayaan
Ehelkoodii maalinta qiyaame Naarna galaan, waana khasaare mid la mid ah uusan jirin'mar haday
Naaru kor iyo hoosba ka koobtay, kuwa mu'miniinta dhabta ah ee caqliga badan Bishaarada muta waa
kuwaan raacin caabudinna wax Eebe ka soohadhay oo shaydaan kasta ah iyo wax kastoon xaq ahayn,
Aayadduna waxay ka digi in xumaanleysku raaco.

Ibnu Cabaas waxaa laga wariyey kuwaasi waa kuwa markey maqlaan xumaan iyo samaan ka warrama
samaanta'kana taga xumaanta oon ka sheekeeynin. Az-Zumar (13-18).

19. Ruuxay u waajibtay ereyga ca-
daab ma adaaNabiyoow ka korin cid
Naar gali.

20. kuwa ka dhawrsaday Eebahoodse
waxay mudan Qawlado (Janno) oo
qawlada kale ka korreeyaan sifricanna
(udhisan),waxaana dhexsocda Wa-
biyaalkii,waana yabooh Eebcmana
baajiyo Eebe yaboohissa.

21. Miyaadan arkeyn in Eebe ka soo-
dajiyey samada biyo oo markaas uu ga-
lin dhulka iyagoo ka soo burqan dhul-
ka, markaasnaEebe ku soo bixinBeer
midabkeedu kala duwanyahay mar-
kaas ka dibna uu ingagi ood arki isagoo
cawlan,kadibna kayeeli bur bur, arrin-
taasna waxay xusuus u tahaykuwa caq-
liga leh.

22. Ruux Eebe uwaasiciyey Laabtiisa
Islaamka oo nuurka Eebe ku sugan ma
lamidbaa (mid la daboolay) halaag
wuxuu u sugnaaday kuwey ka ingagtay
quluubtoodu xuska Eebe (Quraanka)
kuwaasina waa kuwa baadi cad kusu-
gan.

Nabiga (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu Eebe faray inuu dadka xaqa gaadhsiiyo,
korkiisase ma saara inuu xoog wax ku hanuuniyo ama cid naaru u waajibtay koriyo, kuwa Eebe ka
dhawrsadase waxay mudan wanaag iyo darajooyin Janno, Eebana ma baajiyo yaboohiisa. Awoodda
Eebana waxaa kutusin siduu Roobka u keeno cunanna ugu soobixiyo, arintaasina waa waxay ku waana
qaataan kuwa caqliga badan. Ruuxii Eebe hanuuniyana oo qalbiga uwaasiciyo la mid ma aha mid
dhumay. Ibnu Kathiir wuxuu yidhi waxaa liibaanay Ruuxii xaalkiisu wanaag ku dhamaado. Az-Zumar
(19-22).

^VUj^^idj^a^

Op a^\±i>^S^y\^\^ * Jiff: j*

636

Suurat Az-Zumar

juz' 23 mmmm

23. Eebaa soo dejiyey kan ugu fiican
hadal, kitaabuu soo dajiyey isu eg. oo
soo noqnoqda, ay lana qaman-
dhacyooto Jidhka kuwa ka yaaba
Eebahood, markaasay la jilci jidh-
koodu iyo quluubtoodu xusuusta Eebe,
arrintaasuna waa hanuunka Eebe uu ku
hanuuniyo cidduu doono, ruuxuu Eebe
dhumiyana ma jiro cid hanuunin.

24. Ma ruux wajigiisa kaga gabada ca-
daab xun maalinta qiyaame mala mid-
baa mid aan saas ahayn, waxaana loo
yidhaa daalimiinta dhadhamiya
waxaad kasban Jirteen, (abaalkiisii).

25. Waxaa beeniyey (xaqa) kuwii ka
horreeyey(gaaladan)wuxuuna uga yi-
mid cadaabku meelayn kasayn.

26. Markaasuu Eebe dhadhansiiyay
dulli nolasha adduunyo, cadaabka
aakhiraana weyn hadday wax garan.

§o'

>td'- >

&&\fS*£%J^J3j

'o^\y%$J\'{f$\

Eebaa soo dajiyey Quraan ugu fiican uguna Runbadan hadal isagoo isu eg soona noqnoqda 'akhriskiisana
mu'miniintu lacabsato, kuna faraxdo, hanuunkuna wuxuu ku jiraa awoodda Eebe ee weyn, waase in xaqa
lagu dadaalo mana sinna ruux cadaabka waji waji ugu dhici iyo mid Janada ku dhexmushaaxi. cidwalbana
waxay la kulmi waxay hormarsatay, daalimiintuna waxay mudan cadaab daran, Gaaladuna ama ha
horeeyo ama ha dambeeyee waxaa caadadooda ka mid ah xaq diidiyo madax adeyg xun, miyeyse ka
nabadgali ciqaabta Eebe taasoo uga imaan meeleyn filayn iyo duli adduun iyo aakhiroba, Ibnu Cabbaas
wuxuu yidhi : Gaalada waxaa lala aadi Naarta iyagoo Gacmuhu xidh xidhanyihiin markaasaa lagu tuuri
Naarta wax naartu taabatana waxaa ugu horeeyn wajigooda. Az-Zumar (23-26).

27. Dhabbaan ugu caddayney dadka
Quraanka tusaale kasta inay waan-
toobaan,

28. Waana Quraan carabi ku (qoran)
oon qallooclahayn may dhawrsadaan.

29. Eebe wuxuu qadaray tusaale nin
dad wadaagaan iskuna khilaafsan iyo
mid usugnaada ruux si gaar ah ma egyi-
hiin tusaale ahaan. mahad Eebaa iska
leh dadka badidiisna ma oga.

30. Adigu waad dhiman iyaguna
(Gaaladu) way dhiman.

637

Suurat Az-Zumar

Juz' 24

31. Markaas maalinta qiyaame
waxaad ku doodaysaan Eebihiin agtii-
sa.

32. Yaa ka dulmi badan Rimx ku been
abuurtey Eebe korkiisa oo beeniyey
runta (Xaqa) markuu uyimid, miyeyna
ahayn Jahannamo Guriga Gaalada.

33. Kii la yimid Runta iyo kii ru-
meeyey waa dhawrsadeen.

34. Waxayna ku leeyihiin Eebe agtiisa
waxay doonaan taasina waa abaal-
marinta kuwa wanaagga fala.

35. Si Eebe uga asturo wixii xumaa oy
carnal faleen, kuna abaal mariyo ajirkii
ugu flicnaa waxay falayeen.

^j+

i£JS 3 pf?j -C^ ^J>J «-L^i U *j*

Quraankan wax badan baa lagu soo eel celiyay cadaymo iyo tusaalooyin badan si loogu waantoomo,
isagoo ah Quraan fasiix ah Carabina ku qoran'mana sinna wax dad isdiidan ka dhaxeeya iyo wax cid kali
ah ugaar ah, saasayna u ekeyn mu'min iyo Gaal iyo camalkooda'xaalkuna wuxuu ku dhamaan in la
dhiman muslim iyo Gaalba'markaas lagu doodi Eebe agtiisa, wax la dulmi ahna ma jiro cid Eebe ku been
abuuratay xaqa uyimidna beenisay waxayna ku hoyan Naarta Jahannamo. Kiise xaqa la yimid oo ah
Nabiga iyo Nabiyadii kale iyo kuwii rumeeyeyba waa kuwo Eebe ka yaaba xumaantana ka dhawrsada
waxayna mudan wanaag iyo sharaf, Rasuulkuna wuxuu yidhi : (naxariis iyo nabadgalyo Korkiisa Eebe ha
yeelee) waxaa la kicin Qiyaamada madaxdoodii oo khaa'in ah waxaana la doodi dadkiisii wayna ka
guuleysan markaasaa lagu odhan waxaad awdaa dhan ka mid ah dhinacyada Jahannamo (Naarta gal)
waxaa wariyey Bazaar. Az-Zumar (27-35).

36. Miyuusan ahayn Eebe kufillaha
addoonkiisa waxay kugu cabsi galin
waxa Eebe ka soo hadhay (ay caabudi)
ruux Eebe dhumiyeyna ma laha cid ha-
nuunin.

37. Cid Eebe hanuuniyeyna ma jiro
wax dhumin, Eebana miyuusan ahayn
adkaade aarsada.

38. Hadaad warsato Gaalada yaa
abuuray Cirka iyo Dhulka waxay od-
han Eebe, waxaad dhahdaa bal ka war-
rama waxaad caabudaysaan Eebe ka

638

Suurat Az-Zumar

Juz' 24

m%&

sokow hadduu ila doono Eebe dhib
miyey yihiin kuwa fayda dhibka ama
hadduu ila doono naxariis ma joojin
karaan naxariistiisa, waxaad dhahdaa
waxaa i kaafiya Eebe ee korkiisa ha tala
saarteen kuwa tala saaran.

39. Waxaad dhahdaa qoomkayoow
sidaadtihiin u camalfala anna waan ca-
rnal faliye waadna ogaandoontaan.

40. Ruuxu u yimaado cadaab dulleeya
oo ku dago korkiisa cadaab joogta ah.

J \ jj==»£j jib ii I ^1>-Ji

* *s y *)

<J xx -> » .'.' *y '

£ -£»

ty ^"^

.IJ^Alb

Eebaha awoodda leh waa ku filanyahay addoomadiisa mana aha in dadka lagu cabsigaliyo waxa ka
soohadhay, hanuun iyo dhumidba waa awood Eebe'wuxuu doono yuuna falaa cidduu doonana wuu ka
aarsadaa, Gaalana waa ogyihiin in Cirka iyo Dhulkaba Eebe abuuray'wax dhib ah iyo wax wanaag ahna
cid aan Eebe ahayn ma awoodo isagaana kaafiya dadka ee isaga uun ha la talo saarto, Nabiga iyo inta
raacday waxay qaadi wadada xaqa ah ee toosan, Gaalana waxay u leexatey meel xun'cid walbana saas ha
ahaato waxaa la ogaan doonaa cidduu haleelo cadaab joogta ah oo wax dulleeya. Tirmidi wuxuu wariyay :
Waxaa liibaaney mux lagu hanuuniyey [slaamka, noloshiisuna ahaatey cunno maalmeed'kuna qancay.
Az-Zumar (36-40).

41. Annagaa kugu soodajinay Kitaab-
ka (Quraanka) Dadka dartiis si dhab
ah, ruuxii hanuunana wuxuu anfici naf-
tiisa, kii dhumana wuxuu dhibi naftiisa,
adiguna Nabiyow kama tihid wakiil.

42. Eebaa oofsada nafta markay dhi-
man iyo tii aan dhimanin ee
hurudday,wuxuuna hayn tuu geerida
ku xukumay wuxuuna siideyn tii kale
tan iyo muddo magacaaban, arrin-
taasna aayaad (Calaamooyin) yaa ugu
sugan ciddii fikireysa.

43. Mise waxay ka yeesheen Eebe wax
ka soohadhay shafeecayaal, waxaad
dhahdaa (oo ma kayeelanyesaan) xaa-
taa haddayna wax hananayn waxna ka-
sayn.

44. Waxaad dhahdaa Eebaa iska leh
shafeeco oo dhan, waxaana u su-
gnaaday xukunka Cirka iyo Dhulka
xaggiisaana leydiin celin.

^^$^\£j&\j

639

Suurat Az-Zumar

Juz' 24

45. Marka la xuso Eebe kaliya waxaa
diidda qalbiyada kuwaan rumeynin
aakhiro markii la xuso waxa Eebe ka
soo hadhayna markaasay bishaa-
reystaan farxaan.

^Ic-^OjU-^Ujl^^i^j j b£j

-^*AbJz4JJ.>e£

Quraanka Eebaa xaq ku soo dajiyey si loogu dhaqmo, xagga rumeynta ku dhaqanka, iskuxukunka iyo
raaciddiisa si dhab ah, Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) cidna kuma qasbo
xaqa ee wuxuu u caddeeyay dhabta, cidii markaas dhunta ama hanuunta waa isaga iyo dantiis, Nabiguna
wakiil kama aha, awoodana Eebaa iska leh'nafta dadkana waa midka midna dili markuu doono midna
fasixi sida marka la hurdo'waana arrin ciddii caqli leh ay ku waano qaadato, tan kale shafeecada Eebaa
iska leh illeen isagaa xukuma Cirka iyo Dhulkaba leh'cid uusan fasixinna ma shafeecdo, ee waa in isaga la
weydiistaa si dhab ahna loo caabudo mana aha in marka Eebe kaliya la xuso la dido' marka waxyaalo kale
lala xusana la farxo sida Gaaladii. Xusid Eebaa mudan. Az-Zumar (41-45).

46. Waxaad dhahdaa Nabiyow Ee-
bow adaa abuuray Cirka iyo dhulka
ogna waxa maqan iyo waxa jooga>a-
daase kala bixin addoomadaada dhex-
dooda waxay isku Khilaafsanyihiin.

47. Hadday kuwii dulmiga falay waxa
dhulka ku sugan dhamaantii iyo wax la
mid ah leeyihiin way iskaga furan
lahaayeen Cadaabka Maalinta Qiyaa-
maha, waxaana uga muuqday xagga
Eebe Waxayn maleeysanaynin.

48. Waxaana u muuqday xumaantay
kasbadeen, waxaana ku dhacay waxay
kujeesjeesijireen.

49. Markuu dhibtaabto dadku wuu
na baryayaa, markaanse siino Nicmo
wuxuu dhahaa waxaa la i siiyey waan
mutaa, saas ma aha ee waannu imti-
xaami mase oga badankood.

50. Waxaa saas yidhi kuwii ka ho-
reeyey waxna uma tarin waxay kasba-
deen.

51. Waxaana ku dhacay xumaantay
kasbadeen, kuwii dulmifalay oo ka mid
ahaa kuwaas waxaa ku dhici xu-
maantey kasbadeen, namana daa-
liyaan.

ET ^-to^ii;

ZjiA llsI^JLi^ oyl'U ISj6

640

Suurat Az-Zumar

juz' 24 tm\M$m

52. Miyeyna ogayn inuu Eebe u waa-
siciyo Rizqiga cidduu doono kuna
cidhiidhyo (cidduu doono) arrintaasna
waxaa ugu sugan aayad ciddii wax ru-
meyn.

5p ^J^^^^^^^^^i^-^o

Eebaa wax kasta aheysiiyey awoodana leh, kala bixin Dadka Qiiyaamada'maalintaas oo Gaaladu isku
furan lahaayeen wax kasta haddii la siiyo, waxaana ku dhici waxayna maleysanayn iyadoo lagu abaalma-
rin kibirkoodii iyo jees jees koodii'mana haboona in marka dhib kugu dhacana aad Eebe baridid, markuu
khayr ku siiyana aad dhahdaa waan mutaa, sidii gaaladii hore oon waxba utarin waxay
kasbanayeen' waxaana dhab ah in cidwalba la abaal marin ama ha horeeyo ama ha dambeeyee, Eebaana
nolasha waasiciya ama ku cidhiidhya'xigmad darteed, si ciddii xaqa rumeysay ugu waano qaadato,
Qurdhubi wuxuu yidhi : Waxaa loo xusay kuwa xaqa rumeeyey waxay ogyihiin inuu waasicinta Rizqiga
ay tahay imtixaan lagana yaabo cidhiidhintiisu inay wayneyn tahay. Az-Zumar (46-52).

53. Waxaad dhahdaa Nabiyow ad-
doomadayda ku xad gudbay Naftoo-
dow ha ka quusanina naxariista Eebe,
Eebaa dhaafa danbiyada dhamaan-
toode, waana dambi dhaafbadane
naxariis badane.

54. U noqda Eebihiin una ho-
gaansama ka hor cadaab idiin ku
yimaaddoon laydiinkana gargaarayn.

55. Raaca kan wanaagsan ee lay-
diinka soo dajiyey Eebe xaggiisa, ka
hor cadaab idinku yimaadda kado,
idinkoon ogayn.

56. Ama odhan nafu shaleyte waxaan
ku gaboodfalay cibaadada Eebe
waxaana ahaa kuwa jees jeesa.

57. Ama ayan odhan haddii Eebe
ihanuuniyo waxaan noqon lahaa kuwa
dhawrsada.

58. Ama ayan odhan markay aragto
cadaabka hadday noqosho iisugnaan
laheyd waxaan ahaan lahaa kuwa samo
fala.

59. Saas ma ah ee waxaa kuu yimid
aayaadkaygii waadna beenisay waadna

c^^=^^ jla i&i^^jj 4>*$

*-f?0 -AX3 <J$^>)«- <it frU- -A3^

641

Suurat Az-Zumar

juz' 24 wm$m

"mm

iswaynaysay waxaadna ka mid noqotay
gaalada.

Dadku way gafayaan had iyo jeer Eebana vvuxuu ugu bishaareeyay addoomadiisa Mu'miniinta ah inayna
ka quusan naxariistiisa waa dambi dhaafee'lopna noqdo Eebe'loona hogaansamo Geeri iyo Qiyaame ka
hor. taasoon calaacal iyo catow iyo iceliya aan wax tarayn, maxaa yeelay xaqu waa cadyahay cidii isla
waynaata oo xaqa diidana waxay ka mid noqon gaalada xaqdiidayaasha ah, aayadahanna waa yeedhid
iyo digniinta dadka oo dhan, Ibnu Cabaas wuxuu yidhi: Ruuxii ka quusiya addoomaha Eebe toobadda
tan ka dib wuxuu diiday Kitaabka Eebe. Az-Zumar (53-59).

60. Maalinta qiyaamana waxaad ar-
keysaa kuwii ku been abuurtay Eebe
korkiisa oo wajiyadoodu madowyahay,
miyayna Jahannamo dhexdeedu ahayn
hoyga kuwa is kibriya.

61. Wuuna koriyaa Eebe kuwa
dhawrsaday liibaantooda darteed,
mana taabto xumaanu mana muru-
goodaan.

62. Eebana waa abuuraha wax kaste,
waana wax walba wakiilkiisa, «maa-
mulaha ».

63. Isagaana iska leh xukunka Sa-
mooyinka iyo Dhulkaba, kuwa ka gaa-
loobay aayaadka Eebana waa kuwa
khasaaray.

64. Waxaad dhahdaa ma wax-
kasoohadhayEebaad i faraysaan inaan
caabudo jaahiliinyahay.

65. Waxaa dhab ahaan loogu wax-
yoodayadiga iyo kuwii kaahorreeyeyba
Nabiyow haddaad wax la wadaajisa
(Eebe) waxaa buri camalkaaga, wa-
xaadna ka mid noqon kuwa khasaaray.

66. ee Eebe uun caabud noqona kuwa
ku mahdiya.

*&& )£&<&$<££ ^^%yj

'&<~*

Oly^Afr^AjprJ

CfJ^^^^jS^^S.

67. Mayna waynaynin gaaladii Eebe
waynaantiisa dhabta ah, isagoo dhulka
dhamaantiis kujiro xukunkiisa Maa-
linta qiyaame Samooyinkuna ku duu-
ban yihiin Yamiintiisa* Eebaa ka na-

642

Suurat Az-Zumar

juz' 24 $mmm

sahankanasarreeya waxay la wadaa-
jiyeen.

^£j^\^^Joj>£*>

Qiyaamadu waa dhab, cidwalbana waxaa laga abaalmarin camalkeeda, waxaana loo qaybsami mid farxa
oo bishaaraysta iyo mid naxa oo dullooba, Eebaana xukunka iyo awoodda iska leh maalintaas, mana
haboona in lala wadaajiyo cibaadadiisa cid kale, ciddii wax la wadaajisana camalkeedu wuu buri, xumaan-
na ka sarreeya iyo wax lala wadaajiyaba.

Ibnu Cabaas wuxuu yidhi : Gaaladu ma waynayn Eebe mudnaantiisa, ruxii rumeeya in Eebe wax walba
karo wuu wayneeyay waynidiisa dhabta ah, ruuxaan rumeyninna ma waynayn. Az-Zumar (60-67).

* Midigtiisa waana mid u qalanta, hana awilin. (dib u eegaha).

68. Waxaa la afuufi suurka (Buunka
qiyaame) waxaana suuxi (Dhiman)
waxa samooyinka iyo dhulka ku sugan,
cidduu Eebe doona mooyee, mar-
kaasaa la afuufi mid kale waxaana soo
bixi dadkii iyagoo taagan oo sugi (xu-
kunka Eebe).

69. Wuxuuna la ifi dhulku nuurka
Eebihiis waxaana la soo dajin (dha-
wayn) Kitaabkii (Camalka) waxaana la
keeni Nabiyadii iyo maraggii (Ma-
laa'igta), waxaana lagu kala xukumi
dhexdooda xaq lamana dulmiyo.

70. Waxaana loo oofin (dhameyn)
nafkastaa waxay camalfashay, Eebana
waa ogyahay waxay camalfalayaan.

71. Waxaana loo kaxeyn kuwii gaa-
loobay xagga jahannamo iyagoo kooxo
ah markay yimaadaan Naartana waxaa
la furaaa Albaabadeeda waxayna
udhahaan adeegaheedu miyeyna idiin
imaanin Rasuullo idinka mid ah oo
idinku akhriya aayaadka Eebihiin
idiinkana diga lakulanka Maalintiinan.
waxayna dhihi way nooyimaadeen wa-
xaase ku rumoobay Gaalada kalimadii
Cadaabka (ee Eebe).

\UL^

72. Waxaana lagu dhihi gala albaa-
bada Jahannamo idinkoo ku waari

^JL^^JjJ^j^^^y) \y±-*\ J^s

643

Suurat Az-Zumar

Juz' 24

dhexdeeda iyadaana u xun meelay ku
hoydaan kuwa is kibriya.

Sidoo kale qiyaamadu waa xaq sugan'waxaana Dadka ku dhici qaylo ay cidkasta la suuxi lana
dhiman'intuu Eebe doono mooyee, kadibna la afuufi Suurka Qiyaame, dadkuna soo bixi'Eebahoodna
hor istaagi, dhulkuna la ifi nuurka Eebe, lana keeni Kitaabkii camalka, Nabiyadii iyo
markhaatiyadii'caddaaladna Eebe ku kala xugmin isagoon cidna dulmiyeyn, Nafwalbana waxaa lagu
abaal marin waxay carnal fashay isagoo Eebe dhab u ogyahay, Gaaladana waxaa loo kaxayn xagga
naarta jahannamo iyagoo kooxa ah, Malaa'igtuna ay warsan in Rasuullo loo soo diray ku akhrida xaqa
ugana digta qiyaamada, way qiran gaaladii arrintaas waxaase u waajibtay ciqaabdaran, waxaana la fan
inay galaan Jahannamo oo markaas la furay Albaabadeeda wayna ku waari'waana hoyga kuwa iskibriya.
Abuu hureeyre waxaa laga wariyey in Nabigu yidhi: Labada afuufo waxaa u dhaxeyn afartan, Abuu
hureyre wuxuu yidhi : ma ogi afartankaas. Az-Zumar (68-72).

73. Waxaana loo wadi kuwii ka
dhawrsaday Eebahood xagga jannada
iyagoo kooxa ah markay yimaadaan
jannadana iyadoo la furay albaaba-
deeda (marhore) waxay ku dhihi
adeegaheedu nabadgalyo korkiina ha
ahaato, waad wanaagsanaateen
(liibaanteen) ee gala janada idinkoo ku

74. Waxayna dhihi mahad waxaa iska
leh Eebaha noo rumeeyey yaboohiisa,
nana dhaxalsiiyay dhulka (janada)
waxaana ka dagnaa janada meeshaan
doonno waxaana wanaag badan ajriga
kuwii carnal falay.

75. Waxaad arkaysaa malaa'igtoo ku
wareegsan gaararka carshiga kuna tas-
biixsan mahadda Eebahood, waana la
kala xukumi dadkii dhexdooda si xaq
ah, waxaana la dhihi mahad Eebaa iska
leh ee ah Eebaha caalamka.

s is

<Jri c**^. <s&* ?£-> ?Kof«^

Mu'miniinta waxaa loo wadi xagga janada iyagoo wafdi ah, iyadoo loo sii furi'malaa'igtuna soo dhaweyn
oo salaami'kuna dhihi waad liibaanteene janadana gala idinkoo ku waari, waxayna ku mahdiyaan
Eebahoode, illeen wuxuu galiyey janno ay ka dagi meeshay rabaane' malaa'igtuna waxay ku meeraysan
gaararka Carshiga, xaalkuna wuxuu ku dhamaan in dadka caddaaladlagu kala xukumo iyo in awood iyo
mahadi usugnaatay Eebaha caalamka. Maxaa ka wayn maalintaas, maxaase ka farax iyo liibaanbadan
Mu'miniinta. kana khasaare iyo qoomamo badan gaalada, kana awood iyo caddaalad badan Eebaha
xakamka caadilka ah.

Macaad waxaa laga wariyey in Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee) yidhi : Furaha
jannadu waa Eebe mooyee Ilaah kale majiro (Ashahaadada). Waxaa sheegay Muslim. Az-Zumar (73-75).

644

Suurat Ghaafir

juz' 24 %®mm

z^izg,

ffi

Suurat Ghaafir

"^n

j&[

tnagaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1. (waxay ku tusin mucjisada qu-
raanka sidii soo hor martay).

2. Soo dajinta Kitaabka (quraanka)
waxay ka ahaatay Eebaha adkaada ee
wax walba og.

3. Ee dhaafa danbiga aqbalana too-
badda, ayna darantahay ciqaabtiisu, ee
nicmada badanleh, Eebe aan ilaahay
ahayna ma jiro, xaggiisaana loo noqon.

4. FCuma doodo aayaadka Eebe kuwa
gaaloobey mooyee, ee yeyna kugu
dhagrin gagadoonkooda adduunka.

5. waxaa beeniyay hortood qoomkii
(Nabi) Nuux iyo xisbiyadii ka dam-
beeyey, waxayna doontay ummad kas-
taa rasuulkoodii inay qabato (oy di-
laan) waxayna ku doodeen baadil (xu-
maan) inay xaqa ku tirtiraan, mar-
kaasaan qabtay ee waa sidee ciqaab-
teydii.

6. Saasayna ugu sugnaatay kalimadii
Eebe « ciqaabtiisu » kuwii gaaloobay,
waana inay yihiin naarta ehelkeeda.

■*»j?-

6l Gl<ii>6^ " >S '1

Quraanka Eebaa soo dajiyey, waana adkaade wax walba oge, dambi dhaafe, toobad aqbale, ciqaab
darane, iyo khayrbadane xagiisa loo noqon, quraanka oo la beeniyana oo si xun loogu doodo waa
caadada gaalada, adduunka oolagu hormarana kuma tusiso jeclaansho Eebe, ee ha ku kadsoomin
socsocodka gaalada (xaqdiidayaasha) Gaalana waa isku fikrad laga soo bilaabo Nabi Nuux'waxayna
dooni inay dilaan Nabiyada iyo dadka wanaagga fari, xaqana xumaan ku qariyaan'waxaase daran
ciqaabta Eebe uu ku abaal marin naar ruuxii xaqa ku qariya xumaan, Eebe iyo Rasuulkiisuna waa ka
bari. Ghaafir (1-6).

645

Suurat Ghaafir

juz' 24 m*\jmm

7. Kuwa (Malaa'igta) xambaarsan
carshiga iyo kuwa gaararkiisa ah waxay
ku tasbiixsan kuna Mahadin Eebehood
wayna rumeysanyihiin, waxayna u
dambi dhaaf warsan kuwa rumeeyey
iyagoo dhihi Eebahanow waxaad ugu
waasac noqon wax kasta naxariis iyo
ogaanshee u dambidhaaf kuwa toobad-
keena ee raaca jidkaaga kana dhawr ca-
daabka jaxiimo.

8. Eebow gali kuwaas jannada cadni
ee ah taad u yaboohday iyaga iyo ruuxii
suubanaada oo ah Aabayaalkood,
Haweenkooda iyo Caruurtooda, adi-
gaa ah adkaade falsane.

9. Kana dhawr xumaanta (Ciqaabta)
ruuxaad ka dhawrto xumaanta maalin-
taas waad u naxariisatay taasina waa
liibaanta wayn.

[imaanku waa wax wayn oo qiimobadan maxaayeelay Malaa'igta Eebe ee xambaarsan Carshiga iyo kuwa
gaararjooga waxay uducayn una dambidhaaf warsan Mu'miniinta jidka Eebe ku toosan iyo ehelkooda,
iyagoo u warsan Eebe inuu janno galiyo ciqaabna ka dhawro, taasna waxay ku tusin qaraabo nimada ugu
fiican inaytahay tan iimaanka ee isku xidhay Cirka iyo Dhulka, wuxuuna ka sarreeyaa wax kastoo wax
isku xidha, saasaana looga baahanyahay Mu'miniinta inay isu jeclaadaan isuguna duceeyaan. Waxaana
sugnaatay haduu Muslim uduceeyo walaalkiisa muslimka ah isagoo ka maqan Malaa'igtu waxay dhah-
daa aamiin adna waxaa kuu sugnaatay wax la mid ah. Waxaa wariyey Muslim. Ghaafir (7-9).

10. Kuwa gaaloobay waxaa loogu
dhawaaqaa (qiyaamada) cadhada Ee-
baa ka wayn cadhadaad naftiina uca-
dhootaan, maxaayeelay waxaa lay-
diinku yeedhi Jiray Iimaanka markaa-
saad gaaloobayseen.

1 1 . Waxay dhihi Eebow waxaad na di-
shay laba jeer waxaadna na noolaysay
laba jeer waana qiranay dambiganagii
ee ma suuroowdaa jid naarta looga ba-
xo.

12. Arrintaas waxaa ugu wacan in mar-
ka loo yeedho Eebe kaliya aad gaa-
loowdaan, haddii wax lala wadaajiyana
aad rumeysaan xukunka dhamaan-
tiisna Eebaa iska leh ee sarreeya
waynna.

^\'ij^<^j^\j^<^^\l > [

<L>y&*\

jSS\'^S\

646

Suurat Ghaafir

juz' 24 vmmm

13. Eebe waa kan idin tusiya aayaad-
kiisa idiinkana soodajiya Samada Rizqi
(Roob) mana xusuusto mux Eebe uno-
qon mooyee.

14. Ee bari (Caabud) Eebe adoo ukali
yeeli cibaadada haba naceen gaaladuye.

CJJ&'A dA^£ ait \y>"Ji

Cadhada Eebe iyo ciqaabtiisa yaa ka wayn kana cuius ucadhoonsho naf markay meelxun kuu horseedo

xaqana kaa leexiso, calaacal iyo catoowna wax mataro Qiyaamada iyo dambi la qirto midna, marhadaad

aduunkii ku dhunto.

mana haboona xaqna ma aha in marka Eebe kaliya la xuso la gaaloobo xaqana la diido'marka wax kale

lala caabudana la rumeeyo, arintaas xukunkeedana Eebaha wayn baa maamuli, ee ah kan tusiya dadka

aayaadkiisa'cirkana Roob uga keena, xaqna aytahay in loo toobadkeeno lana caabudo isagoo loo kali

yeeli Diinta iyo cibaadada, haba naceen oo diideen gaaladuye.

Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu yidhi : Barya Eebe sareeye idinkoo

yaqiinsan ijaabo, ogaadana in Eebe sareeye uusan ajiibayn duco qalbi halmaansan oo shuqloon, waxaa-

wariyay Ibnu Abii xaatim. Ghaafir (10-14).

15. Eebe waa kan ay sarrayso dara-
jadiisu (waxna koryeela) carshigana is-
ka leh, kuna soo dajiya waxyigiisa (iyo
jibriil) oo ah amarkiisa cidduu doono
oo adoomadiisa ah, si uu uga digo maa-
linta kulanka (Qiyaamada).

16. Maalintay usoo muuqan (usoo bi-
xi) Eebe waxba kama qarsoona kor-
kiisa, wuxuuna dhihi Eebe yaa xukunka
iska leh maanta, markaasuu dhihi
Eebaha kalida ah ee awooda badan.

17. Maanta (Qiyaamada) waxaa laga
abaalmarin nafkastaa waxay kasbatay,
dulmina majiro Maanta, Eebana wey
dag dag badantahay xisaabtiisu.

18. Uga dig Nabiyow dadka Maalinta
dhaw (Qiyaamada) markuu wadnuhu
imaan dhuunta (Cabsi darteed) iyagoo
naxsan daalimiinna uma sugnaan so-
keeye iyo mid u shafeecoo la maqlo.

19. Eebe waa ogyahay khayaanada
indhaha iyo waxay qarin laabtu.

^Llii^^l^i^T^^

^y p ^

647

Suurat Ghaafir

Juz' 24

20. Eebe wuxuu xukumaa xaqa, wa-
xay caabudina oo Eeba ka sokeeya
waxba ma xukumaan, Eebana waa
maqle arka ah.

Eebaa sharaf leh'cidduu doonana sharrifa, waxyigiisana kusoo dajiyay addoomaduu doortay ee Nabiya-
da ahaa, si ay dadka ugu digaan.

xukunka adduunka iyo aakhiraba Eebaa iska leh wax ka qarsoonna majiro Cidna ma dulmiyo, xisaabtii-
suna waa darantahay, dadkana waxaa looga digayaa maalinta qiyaame ee dhaw, illeen wixii imaanba waa
dhawyahaye, waana maalin cabsi badan wadnuhuna dhuunta imaan, cidna wax isu tarayn, Eebana wax
walba daalacan'xaqana xukumi, waxa la caabudo ee ka soo hadhayna ayan waxba qabaneyn.
Xadiith Alqudsi waxaa ku sugnaaday in Eebe yidhi : addoomadaydoow waan kareebay dulmiga naftayda
waxaana ka yeelay dhexdiinna mid reeban ee hays dulmiyina... waxaaa wariyay Muslim. Ghaafir (15-20).

21. Miyayna ku soconin Dhulka oo-
yan fiirinin siday noqotay cidhibtii ku-
wii ka horreeyey (Gaaladan) waxay
ahaayeen kuwa ka xoogbadan kana
camiraadbadan dhulka, markaasuu
qabtay Eebe danbigooda dartiis umana
sugnaan waxa Eebe ka soo hadhay wax
daafaca.

22. Waxaana saas ugu wacan inay
ahayd xujooyin, oy ka gaaloobeen mar-
kaas Eebe qabtay maxaa yeelay waa
xoogbadane ay darantahay ciqaabtiisu.

23. Dhab ahaan yaan (Nabi) Muuse
ugu dirray isagoo wata aayaadkanaga
iyo xujo cad.

24. Xagga Fircoon, Haamaan iyo
Qaaruun waxayna dheheen waa sixir-
roow beenaala ah.

25. Markuu ugala yimid xaqa agta-
nada waxay dheheen dila Wiilasha ku-
wa rumeeyey, daayana Haweenka
(Gabdhaha) dhagarta gaaladuna ma
aha waxaan khasaare ahayn.

26. Wuxuu yidhi Fircoon, i daaya aan
dilo Muusee hana uyeedho Eebihiisa,
waxaan ka cabsan inuu idinka badalo
Diinta ama uu ka muujiyo dhulka fa-
saad.

,UU)\

^iLL-j L^liSlL &y LL-3 ' JJ^j

648

Suurat Ghaafir

Juz' 24

27. Wuxuuna yidhi (Nabi) Muuse wa-
xaan ka magangalay Eebahay iyo Eebi-
hiin mid kasta oo is kibriya (isla wayn)
oon rumayn Maalinta xisaabta qiyaa-
mada.

,l^Ll

5H^.a^

c£

Dhulka waa in lagu waano qaato lana eego dadkii horee daganaa iyo sida Eebe u halaagay iyagoo
xoogbadnaa, markey beeniyeen Rasuuladoodii Eebana si daran ayuu u ciqaabay, tan kale qisada Nabi-
Muuse wax badan yey quraanka ku soo aroortay, halkanna Fircoon, Haamaan iyo Qaaruun waxay
beeniyeen xaqii'waxayna is fareen in lalaayo wiilasha kuwa rumeeyey Muuse'Haweenkana daayaan,
waxay dhagraan gaalana waa uun khasaare, tan kale Fircoon wuxuu codsaday in la daayo si uu u dilo
Muuse isaga oo sheegi inuu badali diinta'dhulkana fasaadin, taasina waa caadada xumaan iyo shar Ka
taliyayasha inay wanaagga iyo dadkiisa ceebeeyaan'lana dagaalamaan.

Nabi Muusana wuxuu magan galay Eebe kibir badane dhamaantiis oo beeniyey xisaabinta «qiyaame».
Ghaafir (21-27).

28. Wuxuu yidhi nin M u'min ah oo ka
mid ah dadka Fircoon oo qarinaayay
limaankiisa, ma waxaad udilaysaan in
uu yidhi Eebahay waa Alle, isagoo
idiinkala yimid xujooyin xagga Eebi-
hiin hadduu beenaale yahayna isagay
dhibi beentiisu, hadduu runle yahayna
waxaa idin ku dhici wuxuu idiin ku
yaboohay qaarkiis, Eebana ma hanuu-
niyo danbi badane been badan.

29. Qoomkayoow idinkaa iska leh xu-
kunka maanta una adag dhulka, yaase
nooga gargaari cadaabka Eebe hadduu
inoo yimaado> fircoon wuxuu yidhi idin
kula talin maayo waxaan ahayn ra'yi-
gayga (waxa ii muuqda) idinkumana
hanuuniyo waxaan ahayn waddada xa-
qa ah.

30. Wuxuu yidhi kii rumeeyey (Xaqa)
qoomkayoow waxaan idiin ka cabsan
sidii maalintii xisbiyadii.

31. Sidii Qoomkii Nabi Nuux iyo ree
caad iyo thamuud iyo kuwii ka dam-
beeyey, Eebana ma aha mid la doona-
dulmi addoomada.

32. Qoomkayow waxaan idinka cab-
san maalinta isu yeedhidda (Qi-
yaamada).

- ^I-J <^vJ bt s^y \ (^ * W- -^J *$
by^u^^bl^o^^[^^J^b^

£^btb$)jif+i) ^j&y^y^^oZ*

j^^bt^bt f^ ^ ^5^* b^y fy~

649

Suurat Ghaafir

juz< 24 mmm

33. Maalintaad jeedsandoontaan idin-
koo carari,idiinna sugnayn wax Eebe
idinka ilaaliya, ruux Eebe dhumiyeyna
malaha « ma jiro » wax hanuunin.

Cid fiican oo xumaanta reebta wanaagana farta lama waayo, waxaana ka mid ah Mu'minkaas fircoon
ehelkiisa ka mid ahaa, ee qariyay iimaankiisa'kuna yidhi mawaxaad dileysaan nin yidhi Eebahay waa alle,
oo xujooyin idiinla yimid, hadduu beenaale yahay isagay dhibi, hadduu runle yahayna waxaa idinku dhici
wuxuu Sheegi qaarkiis, maantana idinkaa dhulka xukuma oo kamuuqda, haddiise dhib Eebe yimaad-
do yaa inaga korin, fircoonse nin xunbuu ahaa wuxuuna ku yidhi qoomkiisii arrini waa taan anigu sheego
oon rayiyeeyo'waxaan wanaag ahayna idin tusinmaayo, laakiin ma dhabaa'xumaantuu tusiyay una
hogaamiyay miyaan loo halaagin'sidii kuwii ka horeeyey'taasna waxay ka digi xumaan wade warkiisa.
Ghaafir (28-33).

34. Waxaa dhab ahaan idiin kula yi-
mid xujooyin marhore (Nabi) Yuusuf,
kamana aydaan tagin shaki wuxuu
idiin la yimid markuu dhintayna wa-
xaad dhahdeen ma soobixinaayo Eebe
gadaashiis Rasuul, saasuuna udhu-
miyaa Eebe Ruux xad gudba oo shaki
badan.

35. Kuwa kudoodaya aayaadkanaga
xujo utimid la'aanteed waxaa ku way-
naatay cadho Eebe agtiisa iyo kuwa
rumeeyay, saasuuna u daabacaa Eebe
qalbi kastoo is kibriya oo daalim ah.

36. Wuxuu yidhi fircoon Haa-
maanoow ii dhis Daar (Sare) si aan ugu
gaadho wadooyinka.

37. Wadooyinka Samooyinka mar-
kaas aandaalacdo Ilaaha Muuse anigu
waxaan u malayn beenaalee, saasaana
loogu qurxiyay fircoon camalkiisa xun
loogana leexiyay jidka, dhagarta
fircoonna , ma aha waxaan khasaare
ahayn.

38. Wuxuu yidhi kii rumeeyay (Xaqa)
qoomkayoow i raaca waxaan idinku
hanuunin jidka fiicane.

i" r> " *f "\s - ' \ '* ^ -If

650

Suurat Ghaafir

Juz' 24

2j£J5~<

39. Qoomkayoow nolashan ad-
duunyo ee dhaw waa uun raaxo (yar)
aakharaase guri nagaadi ah.

40. Ruuxii carnal xun sameeya laguma
abaalmariyo wax lamid ah mooyee,
Ruuxiise carnal fiican fala Lab iyo
Dhaddigba isagoo rumaysan kuwaasi
waxay gali Jannada,waana lagu arzuqi
dhexdeeda xisaab la'aan.

Qisada Nabi Yuusuf waxay ku faahfaahsantahay suuradda magaciisa xambaarsan, tan kale in gadaas-
hiis Nabi lasoo diri ciddii diiday waa cid dhunsan, isla wayne, dulmibadane, Xaqdiide iyo xumaan ku
murme dhamaantood Eebe waa u cadhoodaa iyo Mu'miniintuba,Xaqana ma arko kaasoo kale, waxaa
iyana wax lala yaabo ah doqonimadii fircoon iyo isla waynidiisii intuu ka doonay in loo dhiso Guri dheer
oo uu Dadka ku tusiyo inuu Ilaahay daydayi, taasina waa waallidiisii iyo camalkiisii xumaa ee waxbadan
Quraanku ka warramay.

masimanyihiin kaas iyo kan jidka fiican Dadka ku toosiyay, ugana digay xumaanta adduunyo, iyadoo
cidwalba la abaalmarin Rag iyo Haweenba. Ghaafir (34-40).

41. Qoomkayoow maxaa ugu wacan
inaan idiinku yeedho korid idinna iigu
yeedhaan Naar.

42. Iiguna yeedhaan inaan ka gaa-
loobo Eebe lana wadaajiyo (Cibaa-
dada) waxaanan oqoon ulahayn,ani-
guna waxaan idiin ku yeedhi xagga
Eebaha adkaada ee dambidhaafa.

43. Waxaan shaki lahayn in waxaad
iigu yeedhaysaan xaggiisa uusan lahayn
Nacfi (iyo wax ajiiba) adduun iyo
aakhiraba, waxaana laynoo celin xagga
Eebe kuwa xadgudbana iyaga uunbaa
ah asaxaabta (Ehelka) naarta.

44. Waadna xusuusan doontaan wa-
xaan idin kuleeyahay, waxaana u band-
higay amarkayga xagga Eebe, illeen Ee-
baa arka addoomadee.

45. Markaasaa Eebe ka dhawray
Mu'minkaas xumaantay ku dhag-
reen,waxaana ku dhacay (ku dagay)
Fircoon iyo ehelkiisii cadaab xun.

46. Naarbaana loo bandhigaa aroortii
iyo galabtiiba, Maalintay kacayso

(^J&Slc£y£j

! >> ^ . yS.S >*i> s 'S'

>*<.'•"*?* S' y>\* i^Vf" ^ > ^»> >.*♦?

651

Suurat Ghaafir

Juz' 24

Saacaduna (Qiyaamada waxaa ladhihi)
galiya fircoon iyo ehelkiisa kan ugu da-
ran cadaab.

.i!^ilS1^>^Ji;'5Ls1^iiJi

Ninkaasu Wuxuu u jeediyey Qoomkiisii hadallo iyo waano Qiimo badan, wuxuuna u sheegay inmi
wanaag iyo nabadgaJyo ugu yeedhi iyana Naar iyo gaalnimo aan wax khayr iyo nacfi ah lahayn iyo
caabudid Ilaahyo baas, wuxuuna cadeeyey in xadgudbayaal abaalkooduyahay Naar'ayna xusuusan
doonaan waxa wanaagsan ee uu sheegi'amarkiisuna uu Eebe u bandhigi isagoo arka addooma-
diisa'Eebana waa ka nabadgaliyey dhagartii Fircoon'isagana waxaa ku dagay xumaantay maleegeen,
Qabriga iyo Qiyaamadana waa lagu cadaabi iyaga iyo wixii wadadooda qaada. Ghaafir (41-46).

47. Xusuuso waqtigay ku doodi ehelu
Naarku Naarta dhexdeeda ooy ku od-
han kuwii (raaciyada ahaa) kuwii (ma-
daxda ahaa) ee isla weynaa idinkaan
idin raacaynay ee wax manooga taray-
saan qayb naarta ka mid ah.

48. waxay dheheen kuwii iskibriyey
dhamaanteen waxaan ahaanaynaa
naarta dhexdeeda, Eebana waa kala xu-
kumay addoomadiisa dhexdooda.

49 . Waxayna ku dhaheen kuwa naarta
kusugan adeegaha jahannamo noo bar-
ya Eebihiin inuu naga fududeeyo maa-
lin cadaabka.

50. Waxay dheheen adeegayaashii mi-
yeyna ahayn inay idiinla timid Rasuu-
ladii xujooyin, waxay dhaheen way
noola timid, waxayna dhaheen barya
idinku marka Eebe, baryada gaaladana
ma aha waxaan baadi iyo khasaare
ahayn.

51. Annagaa u gargaari Rasuu-
ladanada iyo kuwa rumeeyey xaqa
nolosha adduun iyo maalinta ay kici
maragyadu.

52. Maalintayna anfacayn daalimiinta
cudur daarkoodu,ayna u sugnaan Nac-
lad iyo Guri xun (Naar).

f^. ,4tfj.^j- **<'£' A\i>>\^

Dood iyo muran iyo calaacal ehelunaarna wax mataro, waxayna sheegi aayadani inay murmi madaxdii
xumayd iyo shacabkii xumaanta ku raacay'dhamaanna ay naarta gali, wax uga maciini cadaabkana ayna
heleyn. Eebana ugargaari Rasuladiisa iyo kuwa xaqa ku raacay. saasdarteed waa in wanaagga laysku
raacaa iyo Eebe udhawaanshaha, oonse laysku raacin layskuna taageerin Gaalnimada iyo xumaanta, si
aan Qiyaamada loo dullobin. Ghaafir (47-52).

652

Suurat Ghaafir

Juz' 24

OJ&.

'mm

53. Dhab ahaan yaan u siinay Nabi
Muuse hanuun (Nabinimo) una
dhaxalsiinayna Bani Israa'iil Kitaabka
(Tawreed).

54. Hanuun iyo waano isagoo u ah
kuwa caqliga leh.

55. Ee samir Nabiyow yabooha Eebe
waa dhabe, dambi dhaafna waydiiso
kuna tasbiixso adoo ku dheehan
mahadda Eebahaa Galab iyo Aroorba.

56. Kuwa ku murmi aayaadka Eebe
xujo la'aan u timid laabtooda ma aha
waxaan kibir ayna gaadhayn ahayn, ee
ka magan gala Eebe isagaa wax maqla
waxna arkee.

57. Abuuridda cirka iyo Dhulka yaa
kawayn abuuridda Dadka (sida u muu-
qata) laakiin Dadka badidiis ma oga.

58. Ma eka indhoole iyo arke iyo ku-
wa rumeeyey (Xaqa) camalfiicanna fa-
lay iyo xumaanloow, wax yar baadse
xusuusanaysaan.

59. Saacadda (Qiyaame) way iman
shaki la'aan laakiin Dadka badidiis ma
rumeynayaan.

^Jijyj i& -^-$-1 ^ isy H^* ~&j
fop *l£^^\^g^\^>.

»< r* . £ .

* > • i^a^-I 1 r> *^ -f

Wax badan yaa qisada Nabi Muuse iyo Nabiyada Kalaba lagu soo celceliyey Quraanka. si Nabigu u
weheshado una xusuusto sidii loo dhibay Eebana ugu gargaaray, waxaana Eebe u dardaarmay Nabiga
inuu siibadiyo cibaadada Eebe iyo ku Xidhnaantiisa, kuwa ku murmi xaqa xuja la'aan waxaa qalbiigooda
galay isla weyni aan meeljirin, Eebahaase abuuray Cirka iyo Dhulka miyaa ka caajisi soo celintooda iyo
wuxuu rabo inuu abuuro, ma sinna ruux hanuunsan iyo mid dhunsan, mana sinna Mu'min camalfalay iyo
xumaanloow, mase xusuusan yihiin dadku saacadda Qiyaame'waa dhab inaan Mu'min baarri ah iyo Gaal
xun sinnayn laakiin Dadku saas ma garanayaan. Ghaafir (53-59).

60. Wuxuu yidhi Eebehiin i barya aan
idiin ajiibee, (aqbalee) kuwa iska wey-
neeya cibaadadayda waxay gali doo-
naan naarta jahannamoayagoo dulley-
san.

C3 ^L^z^^'p^^^J^^r^

653

Suurat Ghaafir

Juz' 24

61. Eebe waa kan idiin yeeley ha-
beenka inaad xasiloonaataan dhex-
diisa, maalintana (Ifid) arag,Eebana
waa kan wax ku galladaysta dadkajaa-
kiin dadka badankiisu kuma mah-
diyaan.

62. Kaasi waa allihiin,Eebana idiin ah
wax walbana abuuro, Eebe mooyee mid
kale ma jiro ee xagee xaqa laydiinka iili.

63. Saas ookale yaa loo iilay kuwii
aayaadka Eebe diidi jiray.

64. Eebe waa kan idiinka yeelay Dhul-
ka meel sugnaansho, Cirkana dhismo
oo idin sawiray wanaajiyayna Suurad-
diina oo idinku Arzaaqay wax wanaag-
san kaasi waaEebihiin waxaana sarree-
ya oo nasahan Eebaha Caalamka Eebi-
hiisa ah,

65. Eebaha nool,Eebe aan isaga
ahaynna ma jiro ee barya (caabudana)
idinkoo u kaliyeeli Diinta,mahadna wa-
xaa iska leh Eebaha Caalamka.

<U3

MOjJ^c^.

Nabigu wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) baryadu waa cibaado. wuxuuna
akhriyey aayaddan.saasdarteed waa in uun Eebe la baryaa lana caabudaa, ciddii iska kibrisana waxay gali
iyadoo duleysan Naarta, maxaa yeeley wa kan noogu nicmeeyey habeenka iyo Maalintaba, wax walbana
abuuray'Dhulkana inoogayeeley wax lagusugnaado Cirkana dhismo, oo ina sawiray'Qurxiyayna Suura-
deenna'wax wanaagsan oo xalaal ahna inagu arzaaqay 'kaasi waa Eebeheen wuxuuna inaga mudanya-
hay Mahad, Baryo, Cibaado iyo Wayneyn. Ghaafir (60-65).

66. Waxaad dhahdaa Nabiyow waxaa
layga reebay inaan caabudo waxaad
baryeysaan Eebe ka sokow markay
iigayimaadeen xujooyin xagga Eeba-
hay, waxaana lay faray inaan uhogaan-
samo Eebaha Caalamka.

67. Eebe waa kan idinka abuuray Car-
rada Hadana Dhibic, haddana Calaqo
markaas idin soo bixiyey idinkoo ilma
ah, hadana aad gaadhaan xoogiina,
haddana aad noqotaan Odayo waxaase

654

Suurat Ghaafir

juz< 24 mmm

idinka mid ah cid la oofsado (Dhimata)
intaas ka hor, iyo inaad gaadhaan waq-
ti magacaaban waxaad udhawdihiin
inaad wax kastaan.

68. Eebe waa kan wax nooleeya wax-
na dila markuu doono inuu xukumo
amarna wuxuu uun dhahaa ahaw wuu-
na ahaadaa.

69. Ka warrankuwa ku murmi aa-
yaadka Eebe xaggee looga iili xaqa.

70. Kuwa beeniyay Kitaabka «Qu-
raanka» iyo waxaan la soo dirray
Rasuulladanada way ogaandoonaan,
cidhibtooda.

71. Marka Katiinado layeelo Luqun-
tooda Silsiladdana lagu jiido.

72. Kulayl haddana «Naar» lagu jii-
do.

73. Markaas lagu dhaho aaway wa-
xaad la wadaajiseen cibaadada.

^ ^ a ^ ,> -*.\

74. Eebe ka sokoow, waxayna odhan
waa naga Dhumeen (waynay),mase aa-
naan ahayn kuwo Wax ucaabuday ho-
ray, saasuuna Eebe udhumiyaa Gaa-
lada.

75. Taasina waa waxaad ugu farxi jir-
teen Xumaanta dhulka dhexdiisa xaq
daro iyo Waxaad la kibri jirteen.

76. Eegala irdahajahannamo idinkoo
ku Waari waxaana u xun meeluu ku
hoydo isla wayne Naarta Jahanamo.

Eebe wuxuu dadka ku adkeeyay inay isaga uun caabudaan, una hogaansamaan'Nabiguna Waa ka
fogyahay inuu ujeedsado waxaan Eebe ahayn ee waa guubaabo dadka.

Awooddana Eebaa iska leh,dadkana abuuray dilina doona,ciddii xaq darro ku muranta oo kibirta oo
caabudda Eebe ka sokow wax kale ama xumaan ku adeecda Wuxuu galinaarta'isagoo dulaysan oo
xidhxidhan. Ghaafir (66-76).

655

Suurat Ghaafir

Juz' 24

li^igd

77. Samir (adkayso) nabiyow ya-
booha Eebe waa xaqe, haddaanu kutu-
sinno waxa (guusha) aannu Kuu ya-
boohi qaarkeed (intaad nooshahay waa
Wanaaga)'amaan ku oofsanno (intaas
Ka hor) Xaganagaa loo soo celin (gaa-
ladaas).

78. Waxan dirray rasuullo adiga hor-
taa Waxaa ka mid ah kuwo aan kaaga
qisoonay iyo kuwo aanaan kaaga
qisoonin,rasuulna aayad (mucjisad) ah
idiin Lama imaan karo Eebe la'aantiis
hadduuse yimaado amarka Eebe
(cadaabkiisu) waxaa la Xukumi xaq
waxaana ku khasaaray halkaas kuwa
Xumaanlowga ah.

79. Eebe waa kan idiin yeelay Nic-
moolayda (xoolaha) inaad waxna ka
fuushaan waxna ka cunt aan.

80. Waxaana idinka sugnaaday dhex-
deeda Nacfi iyo inaad ku gaadhaan
danihiina Laabta idinkaga jira, kor-
keeda iyo doonta Ayaana la idinku
xambaaraa.

8 1 . Wuxuuna idin tusiyaa aayaadkiisa
ee teed aayaadka Eebe diidaysaan.

^~ ^^ >,^ */<'**' **v ^<. * ,p

Samirka iyo Adkaysigu wax badanbaa quraanka lagu sheegay, Eebana wuxuu nabiga u yaboohay inuu
abaal marin gaaladii xaqa diiday,ama adduun iyo Nolosha nabiga ama aakhiro.tan kale wuxuu Eebe inoo
sheegay in rasuuladii uu diray qaarna ka qisooday kuwo kalana uu ka aamusay, wax mucjisad la imaan-
kara idan Eebe la'aantiina ma jiro, markase amarka Eebe yimaado dad waa lakala xaaqi'xumaanlowna
halkaasuu ku khasaaray, Eebena waa kan inoogu nicmeeyey xoolaha 'doony aha iyo gaadiidka kale ee la
raaco, si danaha loo gaadho, Wuxuuna ina tusiyaa aayaadkiisa'mana haboona in la diido aayaadkaas.
saasdarteed waa in Eebe nicmadiisa la aqoonsado'laguna mahadiyo'wanaagana loogu kaalmaysto.
Ghaafir (77-81).

82. miyayna ku soconin dhulka oo ay
fiiriyaan Siday noqotay cidhibtii kuwii
ka horreeyay»waxay ahaayeen kuwo ka
badan kana xoog badan iyo camiridda
dhulka, waxna uma tarin waxay kas-
badeen.

656

Suurat Ghaafir

Juz' 24

83. markay ula yimaadeen ra-
suuladoodii xujooyin waxay ku farxeen
gaaladii waxa agtooda ah oo cilmi ah,
waxaana ku dagay waxay ku jees-jeesi
jireen (abaalkiisii).

84. markay arkaan cadaabkanaga
waxay dhahaan waxaan rumaynay
Eebe kaliya waana diidnay waxaan Ee-
be la wadaajin jirray.

85. Mana aha kuu anfici iimaankoodu
markay Arkaan cadaabkanaga, waa
sunnada (dariiqada) Eebe ee u horaysay
adoomadiisa, waxaana ku khasaaray
halkaas gaalada.

^P^JOt^*^' 1 ^1^ b*(*^

till Lib

Aayadahan waxay ka warrami in ay haboontahay in dhulka lamaro laguna Waano qaato sida Eebe ku
falay kuwii xooga badnaa ee dhulka camiray ee horreeyey, waxna uusan utarin waxay kasbadeen, markay
rasuuladii u Yimaadeen iyagoo mucjisad watana ay diideen kuna farxeen waxay haystaan oo cilmi ah,
ciqaabna markaas ku dhacday. markayse gaaladu iyo xumaanlawgu arkaan dhabta yay qaylyaan diidaa-
na waxaycaabudi jireen'ama ku dhaqmi jireen, markaasoo kalase rumayni wax ma tarto waana jidka
Eebe ee horreeyay, waxaana halkaas qiyaamada ku khasaari gaalo, xadiithna waxaa ku sugnaaday in
(Eebe aqbalo tawbadda adoonka intaan sakaraadku u imaan)
Khasaaraha dhabta ahna waa kan qiyaame. Ghaafir (82-85).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxay ku tusin mucjisada Qu-
raanka sida soo hormartay.

2. Quraanka waa soo dajinta Eebe na-
xariista guud iyo mid gaaraba naxariista,

3. Waana Kitaab loo caddeeyey aa-
yaadkiisa isagoo Quraan carabi ku qo-
ran ah ciddii wax gar an.

4. Waana bishaareeye u dige ah, waa-
se ka jeedsadeen badankoodu waxna
ma maqlayaan.

^j^d^CJtdtJ^

/Jjji^i

657

Suurat Fussilat

Juz< 24 9PJ3g$P

5. Waxayna dheheen quluubtanadu
waxay kaga sugantahay dabool waxaad
noogu yeedhi, dhagahanagana waxaa
kaga jira culeys, dhexdanada iyo adi-
gana waxaa ah xijaab, ee carnal fal ana-
na waancamalfaleynaaye.

6. Waxaad dhahdaa Nabiyow anigu
waxaan uun ahay bashar (Dad)
idinkookale ah, waxaana la iiwax-
yooday in Eebehenno yahay Eebe ka-
liya, ee u toosnaada xaggiisa, kana
dambidhaaf waydiista, halaagna wu-
xuu u sugnaaday mushrikiinta.

7. Kuwaan bixinin zakada
aakhiro kuwa ka gaaloobey.

ahna

8. Kuwa xaqa rumeeyeyse oo camal-
fiican falay waxaa usugnaaday ajri aan
guraynin.

Quraanka oo aayadihiisa cadcadyihiin Eebaa u soodajiyey isagoo carabi ah ciddii garan, Bishaareeye diga
ah, Dadka badidiise waa ka jeedsadeen, mana maqlaan 'waxayna sheegteen inay qalbiga ka daboolanyi-
hiin, Dhagahana ka culusyihiin'xaqana xijaab ka xigo, Nabiguse waa bashar waxaana loo waxyooday in
Eebe kaliya Ilaahyahay, lana toosnaado'dambi dhaafna la warsado 'waxaana halaagsamay gaaladaan
Zakada bixinin aakhirana diiday,
waxaase ajri aan go'ayn mudan kuwa xaq rumayn iyo carnal fiican isku daray. Fussilat (1-8).

9. Waxaad dhahdaa Nabiyow idinku
ma waxaad ka gaaloobaysaan kan (Ee-
baha) ku abuuray Dhulka laba maal-
mood, ood uyeelaysaan kuwo la mid
ah, kaasi waa Eebaha Caalamka.

10. Wuxuuna yeelay Dhulka dhex-
diisa Buuro wuuna barakeeyey dhex-
diisa una qadaray (u qiyaasay)
Cunnadiisa afar maalmood iyadooy
usimantahay dadka weydiin.

11. Markaasuu Eebe u istawooday
(qasday) Cirka oo qiiq ah kuna yidhi
Cirka iyo Dhulka ahaada idinkoo
adeecsan ama la ikraahi (laqasbi)
waxayna dheheen waan nimid anagoo
adeecsan.

658

Suurat Fussilat

juz' 24 w$m$)&

udi!££i£~>

12. Wuxuuna Eebe ka abuuray Cirka
Todobo Samo laba maalmood
wuxuuna faray Samo kasta amar-
keedii,waxaana ku qurxinay Cirka
dhaw Misbaaxyo, waana ilaalinay, taa-
sina waa qadaridda (maamulka) Ee-
baha adkaada ee wax og.

ra ^JQ \y^ \ju£ ^tyi \£JL^j

Mahaboona in laga gaaloobo Eebaha wax walba abuuray sida Dhulka, Cirka iyo wax kasta, mana
haboona in looyeelo waxlamid ah oo lalo caabudo, illeen isagaa inoo barakeeyey dhulka iyo Cirka, kana
yeelay wadada noolaanshaha, mid kasta udarbay wax looga baahanyahay, aayadahan iyo kuwa kalee ka
warrami abuurka Cirka iyo Dhulka wax isdiidaya ama iska hor iman ma aha, Ibnu Cabaas waxaa laga
wariyey inuu Eebe Dhulka ku abuuray Laba maalmood, markaas Cirka abuuray, markaas dhulka fidiyey
fidinteeduna waa inuu ka soo bixiyey Biyo, Carro, yeeleyna Buuro, Bacaad iyo Tuurar'waxayna noqotay
muddadu lix bari ah. saas darteed wax iska hor imaan iyo wax isburin midna kuma jiro, kaasaana Eebaha
xaqa ah'ayna waajibtay in si dhab ah loo caabudo'sharcigiisana loo raaco'loona gaadhsiiyo Caalamka si
haboon. Fussilat (9-12).

ytj ZytJijSU

13. Hadday ka jeedsadeen Gaaladu
(xaqa) waxaad ku dhahdaa Nabiyow
waxaan idiinka digi cadaab daran oo
lamid ah kii Reer Caad iyo Thamuud.

14. Markay ugaga timid Rasuuladii
hor iyo gadaalba, iyagoo ku leh ha
caabudina waxaan Eebe ahyn, ayna ku
dhaheen hadduu doono Eebeheen wu-
xuu soo dajinlahaa Malaa'ig, anaguna
waxa laydiin soo diray waan ka gaa-
loownay.

15. Ree Caad iyagu way isku kibri-
yeen Dhulka xaq darro, waxayna dhe-
heen yaa naga xoog badan, miyeyna
arag Eebaha abuuray inuu ka xoogba-
danyahay waxayna ahaayeen kuwo
aayaadkanaga diidan.

1 6. Waxaana ku dirray korkooda Da-
bayl qaylo daran Todobo Maalmood
oo uxun (iyaga) si aan u dhandhansiino
cadaabka dulliga Nolosha adduun,

cadaabka aakhiraana ka sii dulli badan
loomana gargaaro.

Wuxuu Eebe faray Nabiga (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) inuu haday Gaaladu ka
jeedsadaan xaqa uu uga digo ciqaab daran oo lamid ah tii Caad iyo Thamuud, markay Rasuuladoodii
fareen inay Eebe kaliya cabudaan'ayna diideen iskibriyeenna xumaan darteed. markaas Caad Eebe ku
halaagay Dabeyl daran ayna dhadhamiyeen Cadaabkii dulliga iyadoo aakhiro Cadaabkeedana u dhee-
ryahay, aayaduhuna waxay cadayn ku sugnaanta xaqa, in Eebe ciqaabi xaqdiide, in Rasuuladii u wada
yeedhi jireen cibaadada Eebe kaliya'in xoogga iyo Quwada Eebe wax walba ka darantahay, waajibna
tahay in laga dhawrsado. Fussilat (13-16).

659

Suurat Fussilat

Juz' 24

17. Ree thamuud waxaantusinay xa-
qa, waxayna ka jeclaadeen indho la'aan
(baadi) hanuunkii, waxaana qabtay
qaylo cadaab wax dulleeya, waxay
kasbanayeen darteed.

18. Waxaana korinay kuwii rumeeyey
(xaqa) oo dhawrsan jiray.

19. (u sheeg gaalada) Maalinta lagu
kulmin colka Eebe naarta iyagoo is cid-
hiidhyi.

20. Markay yimaaddaana uu ku ma-
ragfuro korkooda, maqalkooda, ara-
goodu, iyo haragoodu (jidhkoodu)
waxay falijireen.

5pQ>~

1^ oyL^je\yDl^^3pi*-^

21. ayna ku dhahaan korkooda (Jidh-
kooda) maxaad noogu marag kacdeen,
ayna ku dhahaan waxaa naga hadliyey
Eebaha ka hadliya wax kasta, isagaana
idin abuuray markii hore xagiisana lay-
diin celin.

- / 'ti ^

}j-*

22. Mana aydaan ahayn kuwa iska
astura inay ku maragkacaan jidhkiinu,
araggiinu iyo haraggiinu, inuusan Eebe
ogayn wax badan ood falaysaan.

23. kaasina waa malihiinii aad u
malayseen Eebihiin isagaana idin
halaagay, waxaadna ahaateen kuwo
khasaaray.

£0 0>^J-i t V*-*>t-*v^v3

24. haday samraanna naarbay ku ho-
yan hadday cudur daar dalbaana la-
gama aqbalo.

Thamuudna wax badan buu Quraanku ka waramey xaalkooda iyo siday xaqa u beeniyeen iyo sidii loo
halaagay, gaalana Eebe dhamaan wuu kulmin wuxuuna ku uruurin naarta, waana in la ogaado inuu
jidhkaagu kugu maragfuri 'waana waajib in xumaanta laga fogaado si ayan kuugu marag furin xubnahaa-
gu, wax walbana Eebaa ka hadliya. ciddii malaysa inaan Eebe ogayn wuxuu fali ama uusan koobin wax
walba waa cid khasaartay. Fussilat (17-24).

660

Suurat Fussilat

juz< 24 ?jmmm

25. Waxaan u darabnay Gaalada saa-
xiibo u qurxiya waxa ka horeeya, iyo
waxa ka dambeeya, waxaana ku xuku-
naatay hadalkii Eebe isagoo umada ka-
le ku dhex sugan (oo la cadaabi) oo ka
horeeyey Jinni iyo Insina leh waxayna
ahaayeen kuwo khasaaray.

26. Waxay dhaheen kuwii Gaaloobay
ha maqlina Quraanka kuna qaylya
(marka la akhrin) waxaad u dhawdihiin
inaad adkaataane.

27. Waxaan dhadhansiinaynaa kuwii
Gaaloobay Cadaab daran, waxaana ka
abaalmarinaynaa kii ugu xumaa waxay
carnal falayeen.

28. Kaasi waa abaalmarinta colka Ee-
be, waxayna gali Naar iyadoo u noqon
Guri waarid, iyagoo laga abaal marin
aayaadkanaga aydiideen.

29. Waxay dheheen kuwii Gaaloobay
Eebow na tusi labadaas nadhumiyey oo
Jinni iyo Insi ah aan yeelo Gomada-
hanaga hoostoodee si ay u noqdaan ku-
wo ku hooseeya (Naarta).

f*4-t^ ij» c*l»- As ^* 1 c| Jjil \
\j \ A> Ai b\ A£ \xJ^ djti \ &j£&

Eebe isagaa awooda leh'wuxuu doonana fali'Gaaladana markey Jidka wanaaga ka leexdeen yuu Eebe ku
lamaaneeyeyey mid kasta Shaydaan u qurxiya xumaanta, halmaansiiyana wanaagga, illeen ciqaabaa u
waajibtay, wayna khasaareen, waxayna ahaayeen kuwo Quraanka ku ciyaara kuna qaylya waqtiga la
akhrin'si ay u waswaasiyaan 'waxaana lagu abaalmarin cadaab daran, waxaana laga abaalmarin camal-
koodii xumaa, waana abaalka colka Eebe saasi 'waxayna kuwaari Naar daran iyagoo Eebe warsan inuu
tusiyo kuwii dhumiyey Jinni iyo Insiba si ay ugu istaagaan Naarta dhexdeeda una yeelaan Cagahooda
hoostooda. maxayse tari taasi mar haday Naar galeen, Xadiithna waxaa ku sugnaaday: in Ruux kastoo
Gardarro loo dilo waxaa qeyb ku yeelan ina Nabi Aadamkii dilka billaabay. Fussilat (25-29).

30. kuwa yidhi Eebahanno waa Al-
le hadana toosnaaday waxaa ku soo
dagta Malaa'igta (markey dhiman iya-
doo ku dhihi) ha cabsanina hana muru-
goonina,kuna bishaareysta Jannadii lay-
diin yaboohay.

31. anagaa sokeeye idiin ah nolosha
adduunyo iyo aakhiraba, waxaana
idiinsugnaaday dhexdeeda waxay
doonto Naftiinnu waxaadna ka heley-
saan waxaad dalabtaan.

661

Suurat Fussilat

juz' 24 wm$m

32. Waana martiqaadka Eebaha dam-
bi dhaafa ee Naxariista.

33. Yaa ka fiican hadal ruux ugu yeed-
hay (Dadka) Eebe xagiisa, oo camal-
fiican sameeyey, oo dhaha anigu wa-
xaan ka mid ahay Muslimiinta.

34. Mana eka Wanaag iyo Xumaan,
reebna oo (bixi) arrinta fiican markaas
waxaa soobixi in midkii col idin dhex-
yiil uu noqon sokeeye iyo saaxiib.

35. Lalamana kulmiyo arrintaas kuwii
samrey mooyee, lalamana kulmiyo mid
nasiib weyn leh mooyee.

Sufyaan Binu Cabdullaahi waxaa laga wariyey inuu yidhi : Rasuulkii Eebow iisheeg arrin aan isku
ilaaliyo, Rasuulkuna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe hayeelee) wuxuu yidhi : (Dheh Eebahay waa
Alle kuna toosnoow'waxaan idhi maxaad iigu cabsi badantahay, markaasuu qabtay caaradda carabkiisa,
oo yidhi : Kan) waxaa wariyey Tirmid, Axmed iyo Ibnu maajah. waxayna ku tusin wanaagga toosnaanta
iyo in Eebe dartiis loogu yeedho Dadka, laguna faano Islaamnimada een laga xishoon, Xumaan iyo
Wanaagna ma sina ee had iyo jeer wanaagga ku dhaqan ha ku jeclaado xaataa midka colka kula ahe,
waxaa saas yeeli ruux fiican oo ehelu khayr ah, had iyo jeerna Eebe ka magangala shaydaan iyo
was waaskiisa'waana kaas Islaamka toosana ee Xaqa ah ee haboon. Fussilat (30-35).

36. Hadduu ku waswaasiyo shaydaan
xaggiisa waswaasiye ka magangal Eebe
isagaa wax maqla waxna oge.

37. Aayaadka Eebe (jiridiisa iyo qud-
radiisa) waxaa ka mid ah Habeenka,
Maalinta, Qorraxda iyo Dayaxa, ha u
sujuudina Qorraxda iyo Dayaxa ee u
sujuuda Eebaha abuuray haddaad ti-
hiin kuwo (dhab) u caabudi.

38. Haday iska kibriyaan (cibaadada)
kuwa Eebahaa agtiisa ah way u tasbiix-
sadaan Habeen iyo Dharaarba kana
noogin.

39. Aayaadka Eebe waxaa ka mid ah
inaad aragtidDhulkoo dulleysan (abaar
ah) markaan ku soo dajinno Biyaha uu
gilgisho soona kor noqdo, midka
nooleeyey wuxuu nooleyn wixii dhintay
wax walbana wuu karaa.

><y^bj

662

Suurat Fussilat

juz' 24 tmm$B

L~*\ t "^*5nid.

40. Kuwa iilaya aayaadkanaga na-
gama qarsoona, ruux lagu tuuray
Naarta miyaa khayrroon mise mid isa-
goo aamin ah imaan QiyaamadaJ ala
waxaad doontaan, Eebe waxaad faley-
saan waa arkaa.

41. Kuwa ka gaaloobay Quraanka
markuu u yimid (waa la abaal tnarin)
waana Kitaab qaali ah.

42. Mana timaado xumaan hortiisa
iyo gadaashiisa, (waa dhawran yahay)
waana soo dajinta Eebaha falka san ee
lamahdiyo.

43. Lagumana dhaho waxaan ahayn
waxii lagu yidhi Rasuuladii ka
horreeyey, Eebahaana waadambi dhaafe
ciqaab daran.

JfJ^^iU-^X* 4j Jb CAfOj J^r^ ^S^y

T. x " A '> -

had iyo Jeer Shaydaanku wuxuu u darbanyahay inuu dadka waswoosiyo xaqana ka leexiyo waxaase
lagaga nabad gali karaa isagoo Eebe la Magan galo'laguna Xidhnaado'illeen waa Maqle oge.
Eebe Calaamaadka awoodda iyo jiridiisa waxaa ka mid ah abuurkiisa, sida Habeenka Maalinta, Qoraxda
iyo Dayaxa, wax sujuud mudan oo Eebe ahayn ma jiro, ciddii isla waynaata oo cibaadada diida waxba
Eebe ugama baahna'waxaa Malaa'igita Eebe Qadasi Habeen iyo Dharaar si joogta ahoon daal lahayn.
ciddii soo bixin diidana ha eegto Roobka iyo dhulka, ciddiise leexisa Quraanka oo ku ciyaarta mac-
nihiisa iyo Fasirkiisa iyo si kasta'Eebe kama qarsoona' wuuna abaalmarin, cid Naar lagu tuurayna la mid
ma aha mid Kanabadgashay Qiyaamada, Kitaabka quraanka ahna waa Kitaab qaali ah oo xumaan ka
dheer'ciddii diida ama ku dhaqmi wayda Eebaa abaalmarin, Gaalana inayhadal xun ku dhahaan Ra-
suulada caaday u tahay waase laga abaalmarin. Fussilat (36-43).

44. Hadaan kayeelo « Kitaabka » Qu-
raanka Cajami ah waxay dhihi lahaa-
yeen maxaa loo caddayn waayey
Aayaadkiisa, ma (quraan) Cajami ah
iyo Nabi (Carabi ah) waxaad dhahdaa
isagu kuwa rumeeyey wuxuu u yahay
Haanuun iyo Caafimaad, kuwa aan
rumeynina dhagahooda waxaa ah cu-
lays, waana ka indha la' yihiin ku-
waasna waxaa looga yeedhi meel fog.

45. Dhab ahaanbaan u siinay Nabi
Muuse Kitaabka waana laysku khilaa-
fay, haddayan jirin kalimo ka hor-
martay Eebahaa waa lakala xukmin-
lahaa dhexdooda waxayna ku suganyi-
hiin gaaladu shaki daran.

<^ir^i

u&^tiy^j

663

Suurat Fussilat

juz' 25 mmmM

46. Ruuxii camalfiican fala wuxuu u
falay Naftiisa, Ruuxii xumaan fala wu-
xuu dhibay Naftiisa, Eebaheenna ma
aha dulmiyaha Addoomada.

47. Xagiisaana loo celiyaa ogida Saa-
cadda (Qiyaame) midhana kama soo-
baxaan Sabuulkooda, mana uuroobo
Dhadig mana dhalo ogaanshaha Eebe
la'aantiiis, Maalintuu ku dhihi away
kuwaad ila wadaajiseenna waxay dhihi
waxaan ku ogaysiinnay Nagamidma aha
Ruux marag furi arintaas.

48. Waxaa ka dhumey waxay ahaa-

yeen kuwo (baryo) caabuda horey, wa-
xayna yaqiinsadeen inuusan u sugnaan
gargaare.

Eebe wuxuu ku soo diraa Nabi walba Afka dadka uu ka dhexbixiyey'Nabigana wuxuu Eebe ku soo diray
Af Carabi'isagoo Caalamka Dhamaan loo diray. mana haboona inafkale lagu diro, Quraankuna waa
wanaagga ciddii rumeysa iyo xujada cidda diida, oo baadi ku fogaata, qisada Nabi Muusana wax
badanbaa Quraanka lagu soo celceliyaa si loo eego arrintaas, wanaagu wuu ku anfci. xumaantuna adi
uunbey ku dhibi'Eebana wax ma dulmo, wax walbana waa ogyahay. wixii ka soo hadhay oo la caabudona
waa been aan waxkajirin. Fussilat (44-48).

49. Dadku kama daalo baryada
khayrka, hadduu taabto sharra wuu
quusasha badanyahay.

50. Haddaan dhadhansiinno naxariis
xagganaga ka timid dhib taabtay kadib,
wuxuu dhahaa kan anaa iska leh mana
u maleeynaayo inay Saacadda (qi-
yaame) kici,haddii layceliyo Eebahayna
waxaan ku leeyahay agtiisa wanaag,
dhab ahaan baan ugu warrameynaa
kuwii Gaaloobey waxay carnal faleen,
waxaana dhabahaan u dhadhan-
siinaynaa Cadaab daran.

51. Markaan unicmeyno Dadka wuu
jeedsadaa oo is dadbaa (daacadduu ka
tagaa) markuu taabto dhibna wuxuu
soo baxaa isagoo baryo badan.

r S-'-.'l' >c-rs*. .

' ' * y "*' '' y' ' £ f * ""> ^ '. ' ' ' <* "

7 s - *

/ 7f <s ' 9 ^*^'f y \ '

±4^j

3 Jfif $^*j&y&\<^\*\j

664

Suurat Ash-Shuuraa

juz' 25 mmzm

^m\m

52. Waxaad ku dhahdaa bal ka-
warrama hadduu Quraankani xaga Ee-
be ka yimid markaas aad ka Gaaloow-
daan yaa ka baadi badan Ruux Gaal-
nimo iyo khilaaf fog ku sugan.

53. Waxaanu ka tusin aayaadkanaga
jahooyinka iyo Naftooda intey uga
caddaato inuu Quraanku xaq yahay,
miyuuna ku filleyn Eebe inuu waxkaste
ogyahay.

54. Waxayna Gaaladu kaga su-
ganyihiin shaki lakulanka Eebe, Eeba-
na waxkasta wuu koobay.

4* 9 S / ,*»'"£**

Baryada Eebe iyo rajeyntiisa yaa sharafleh oo fiican, mase haboona in waqtiga dhibkana labaryo waqtiga
ladnaantana la halmaamo oo la inkiro lana Gaaloobo xaqana lagajeedsado, iyadoo la sheegan in
wanaag u jiro Eebe agtiisa, mase aha saas, maxayse gaalo heli oo wanaag ah haday beeniyaan Quraanka
xaqa ah ee Eebe xagiisa ka yimid, yaase ka Gaalnimo badan cidda saas fasha, xaqnimada Quraankana
waxaa laga tusin Dadka Jahooyinka iyo Naftooda, waxaana maalin kasta soo bixi xaqnimada Quraanka
iyo [slaamka, Eebaana marag ku filan'ciddii shakida lakulankiisana way halaagsami illeen Eebe wax
walba wuu koobaye. Fussilat (49-54).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba Na-
xariista.

1. Waxay ku tusin mucjisada Qu-
raanka.

2. Sidoo kale.

3. Sida waxyiga laguugu soodajiyey
Nabiyoow yaa Nabiyadii horana loogu
waxyooday,waxaana waxyooda Eeba-
ha adkaada ee falka san.

4. Waxaa u sugnaaday waxa Samada
iyo Dhulka ku sugan, Eebana waa sar-
reeyaha weyn.

>fS0&\

Suurat Ash-Shuuraa

juz- 25 mmm

mnm

5. Waxay u dhawdahay Samooyinku
inay ku dildillaacaan korkooda,
Malaa'igtuna waxay ku tasbiixsan
mahadda Eebahood, waxayna u dam-
bidhaaf warsan kuwadhulka ku sugan
(Dadka) Eebana waa dambidhaafe
Naxariista.

6. Kuwa yeeshay Eebe ka sokoow ow-
liyo Eebe waa ogyahay korkooda (wuu
daalacay) adiguna kama tihid wakiil.

7. (Sidaan ugu waxyoonay Nabiyadii
hore) yaan adigana Nabiyoow kuugu
waxyoonay Quraan Carabi ah saad ugu
digtid Ree Makaad iyo wax ka haree-
reeya (dadka kale) ugana digtid maa-
linta kulanka (Qiyaamada) shaki male
Maalintaas, kooxi Jannay gali kooxna
Jaxiimo.

8. Hadduu doono Eebe wuxuu ka yee-
li lahaa dadka umad kaliya, laakiin wu-
xuu galiyaa cidduu doono naxariistiisa,
daalimiintuna ma helaan sokeeye iyo
Gargaare midna.

(y-Qr^C.^ ^i-l r**^ <^y^-**J' jdo

Siduu Eebe ugu waxyooday Nabiyadii hore yuu ugu waxyooday Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo
Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) Caa'isha waxay sheegtay inay aragtay Nabiga oo waxyi ku soodagi
Maalin Qaboow oo hadana dhididka daadan wajigiisa, tan kale qudro iyo a wood Eebaa iska leh, Samada
iyo M alaa'igtuna way waynaysaa, Quraankuna wuxuu u digi caalamka oo dhan, si uu wanaaga ugu
hogaamiyo, hadduu doono isagaa midayn kara Eebe. Ash-Shuuraa (1-8).

9. Mise waxay yeesheen Gaaladii Eebe
ka sokow awliyo (ay caabudaan) Eebe
umbaa wali ah, isagaana nooleeya wixii
dhintay, isagaana wax walba kara.

10. Waxaad isku khilaaftaan oo shay
ah Eebaa leh xukunkiisa (loo celin)
kaasina waa Eebaha i barbaariya,
isagaana tala saartaa, xaggiisaana u no-
qon.

1 1 . Isagaa abuuray Samooyinka iyo
dhulka idiinkana yeelay naftiinna
noocyo (Lab iyo Dhaddig) xoolahana
idiinka yeelay Noocyo, wuuna idin
abuuraa wax la mid ahna ma jiro, waa-
na maqle arka.

&<' '* ' '- *"Xi

*»/^.

Suurat Ash-Shuuraa

juz^ 25 mmzm

tg&m

12. Isagaa iska leh xukunka Sa-
mooyinka iyo Dhulka, wuuna u fldiyaa
Rizqiga ruuxuu doono, wuxuuna ku
cidhiidhyaa Cidduu doono, wax wal-
bana waa ogyahay.

5p o!p ^L^cl^^J^J^iS^

13. Wuxuuna idiin jideeyey xagga
Diinta wuxuu u dardaarmay (Nabi)
Nuux iyo kaan kuu Waxyoonay adiga
iyo waxaan u dardaaranay (Nabi)Ibra-
ahiim (Nabi) Muuse iyo (Nabi) Ciise
inay oogaan Diinta aydaan kuna kala
tagin dhexdiisa, waxaa ku waynaaday
Gaalada waxaad ugu yeedhi, Eebaa u
doorta xaggiisa Cidduu doono una
hanuuniya xaggiisa cidduu hanuunin.

14. Mana kala tagin markuu u yimid
cilmigu ka dib mooyee, dulmi iyo xasad
dartiis, hadayana jirin kalimo Eebahaa
ka hormartay oo tan iyo muddo
magacaaban (in lasugo) waxaa lakala
xukmin lahaa dhexdooda, kuwii la
dhaxalsiiyey Kitaabka kadib waxay ku
suganyihiin shaki daran.

<L^^ ^13 J^j '2&&4&1

,W'->t \\>>A'

^4<^L- ^ p-A Juo o^

Eebaa wali u ah Mu'miniinta, wax walbana kara, wixii laysku khilaafana loo celin, lana tala saartaa,
loona noqdaa, Samadana abuuray'noocyana idinka abuuray, wax la midana jirin, xukunka Samada iyo
Dhulkana iska leh, Rizqigana waasiciya ama cidhiidhya, inoona jideeyey diin xaq ah oo ah tii Nabiyadii
hore la faray oo kale, oo ah in diinta si fiican loogu dhaqmo oon lagu kala tagin, Gaalase way diiday xaqii
xasad dartiis'wayna kala tageen Eebe umbaase awood leh. Ash-Shuuraa (9-14).

15. Waxaas dartiis ugu yeedh Dadka,
utoosnawna sidii lagu faray, hana raa-
cin hawadooda, waxaadna dhahdaa
waxaan rumeeyey waxa Eebe soo daji-
yey oo Kitaab ah, waxaana lay faray
inaan u caddaalo falo dhexdiina, Ee-
bana waa Rabbiganno iyo Rabbigiin,
waxaa noo sugnaaday waxaan carnal
fallo, idinkana waxaa idiinsugnaaday
waxaad carnal fashaan, doodina inama
dhextaallo Eebaa kulmin dhexdeena
xaggiisaana loo ahaan.

^ij^-C*)

' - - * \' * *

667

Suurat Ash-Shuuraa

juz' 25 mmm

m®\%&

16. Kuwa ku doodaya Eebe inta la
ajiibay kadib xujadoodu waa baadil Ee-
be agtiisa, korkoodana cadhaa ah, wa-
xaana usugnaaday Cadaab daran,

17. Eebe waa kan u dajiyey Kitaabka
si xaq ah iyo miisaan, (caddaalada) ma-
na ogid waxay mudantahay in saa-
cadda (Qiyaame) dhawdahay.

18. Waxaa dadajista saacadda ku-
waan rumeynin iyada, kuwa rumee-
yayna way ka cabsadaan xaggeeda wa-
xayna ogyihiin inay xaq tahay kuwa ku
murmi saacaddana waxay ku suganyi-
hiin baadi cad.

Aayadda hore waxay kulmisatay toban eray oo mid walba kan kale ka gaaryahay oo wada amar iyo
reebid iyo toosin ah, waxaana la mid ah aayatulkursi, waxaana ka mid ah waxyaalaha u waaweyn : Eeboo
Dadka loogu yeedho, in la toosnaado, inaan hawada Gaalada la raacin, in Dadka caddaalad lagu
maamulo in la ogaado in Eebe Ilaah u yahay Dadkoo dhan, inaan wax qarsoon jirin diinta Islaamka ah, in
cid walba camalkeeda masuul ka tahay, in Eebe loo noqon. Bal day weynanka aayadda, tan kale Eeboo
lagu doodo inta xaqu caddaaday waa wax kama jiraan iyo ciqaab Eebe, illeen Eebaa soo dajiyey Quraan
iyo caddaaladda'Qiyaamadu goortay dhicina oge, waana doqonnimo iyo baadinimo in la soo dedejisto,
waxaase habboon in laga cabsado loona darbado sida Mu'miniinta shakigeeduna waa dood fog. Ash-
Shuuraa (15-18).

19. Eebe waa u naxariisbadanaha ad-
doomadiisa wuxuuna arzuqaa cidduu
doono, waana xoogbadane adkaade ah.

20. Ruuxii dooni camalka aakhiro
waan u siyadinaa camalkiisa, Ruuxiise
ah mid dooni carnal adduunyo waan ka
siinaa xaggeeda, kumana leh aakhiro
wax nasiib ah.

21. Mise waxay leeyihiin Gaaladu
shurako Eebe oo u Jideeyey diin iyo
(xukun) aan Eebe idmin haddayna jirin
kalimadda kala bixinta (qiyaamada)
waa la kala xukumi lahaa dhexdooda,
daalimiintana waxaa u sugnaaday ca-
daab daran.

*'*t >'<\*~

668

Suurat Ash-Shuuraa

juz< 25 mmzm

m&m

22. Waxaad arkeysaa daalimiinta oo
ka cabsan waxay kasbadeen, wuuna ku
dhici korkooda, kuwa rumeeyey xaqse
oo camalfiican falay waxay gali Beero
Janno, waxayna ku leeyihiin waxay
doonaan Eebe agtiisa, taasina waa fadli
weyn.

Xadiith waxaa ah, ugu bishaaree umadan sharaf, sareyn iyo gargaar iyo Dhulkoo la makaniyo, ruuxii
carnal aakhiro u fala aduunyo darteed aakhiro kuma laha nasiib, Eebana waa naxariiste, cidwalbana
waxay mudan waxay carnal fashay, waxaan diin ahayn oon Eebe idminna ciddii diin iyo sharci ka dhigata
iyo tan ku raacdaba waa cid halaagsantay oo daalim ah, cadaabna u sugnaaday, qiyaamadana ka cabsan
waxayfaleen iyo waxa ku dhici 'Mu'miniintuna waxay gab' Beer Janne'waxayna ka heli Eebe agtiisa waxay
doonaan' waana fadhi wayn. Ash-Shuuraa (19-22).

f^zA^\ ^ol* v*-k<M*\ JP(S^3\ £>jj*i }\

23. kaasi waa midka ugu bishaareyn
Eebe addoomihiisa ah kuwa rumeeyey
(xaqa) carnal fiicanna falay, waxaadna
dhahdaa Nabiyoow maydin warsa-
naayo ujuuro xaqa gaadhsiintiisa oon
ahayn jacayl qaraabanimo, ruuxii kas-
bada wanaagna waxaannu u siyaadin
wanaag, Eebana waa dambidhaafe
mahdiyo.

24. mise waxay dhihi wuxuu ku been
abuurtay Eebe, hadduu doono Eebe
wuxuu dabooli lahaa qalbigaaga, wu-
xuuna tiraa Eebe xumaanta xaqana wu-
xuu ku sugaa kalimadiisa (quraanka)
Eebana waa ogyahay waxa laabta
kusugan.

25. Eebana waa kan aqbala toobada
addoomadiisa, kana dhaafa xumaanta
ogna Waxaad falaysaan.

26. Ee(Eebana) wuxuu ajiibaa kuwa
rumeeyey xaqa oo carnal fiican falay
wuxuuna u siyaadiyaa fadligiisa, gaa-
lana waxaa usugnaaday cadaab daran.

Eebe waxbadanbuu ubishaareeyey addoomadiisa suuban. Diinta iyo xaqa gaadhsiintiisuna ma aha wax
ujuuro lagu xidho, ciddii wanaag fashana Eebe waa usiyaadiyaa, Quraankuna waa xaq Eebe ka soo
dagay'mana aha wax Nabigu iskala yimid siday gaaladu sheegeen, Eebana waa toobad aqbale'xumaan
astura ah'oo ajiiba maqlana Mu'miniinta. Rasuulkuna (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiiisa ha yeelee)
wuxuu yidhi : Eebe waa uga farax badanyahay toobadda addoonkiisa Ruux gaadiidkii uu sahayda ku
watay meel cid la ah kaga luntay, markaas seexday markuu ka quustay, kadibna arkay Gaadiidkiisii oo
agtaagan oo markaas qabtay Faruur xidhkeedii..
Waxaa wariyey Muslim. Ash-Shuuraa (23-26).

*^t <* -5 \\ ^ & \' >'\ £ -

\>.*" \' "'-'*' tit' Z' fa'*'

4$\ ^- * ^Tti'' f\~" \'* '\\'

Suurat Ash-Shuuraa

juz< 25 <mmm

W8M&

27. Hadduu Eebe ufidiyo (waasiciyo)
rizqiga addoomadiisa waxay ku kibri
lahaayeen dhulka wuxuuse u soodajin
qadarkuu doono, Eebana addooma-
diisa wuu ogyahay uu arkaa.

28. Eebana waa kan soo dajiya Roob-
ka intay quustaan kadib fidiyana
naxariistiisa, waana Eebaha waliga ah
(gargaare) ee la mahdiyo.

29. Calaamooyinkiisa waxaa ka mid
ah Abuuridda Samooyinka iyo Dhulka
iyo wuxuu ku fidiyay (ku abuuray)
dhexdooda oo socda, Eebana inuu soo
kulmiyo dhammaantood markuu doo-
no wuu karaa.

30. Wixii idinku dhaca oo musiiba ah
(dhib ah) waa waxay kasbadeen
Gacmihiinnu,wuxuuna idinka cafiyaa
(Eebe) wax badan.

31. Mana tihidin kuwo Eebe ku daa-
liya dhulka dhexdiisa,idiimana sugnaa-
nin isaga ka sokoow Wali iyo Gargaare
midna.

U>-*a 4,_ .v. .<a* {ja ^ — - ^L^>\ \aj

Dadka dabeecadiisa waxaa ka mid ah in markuu ladanyahay uu kibro islana waynaado marka laga reebo
kuwa wanaagsan ee dhab urumeeyey xaqa.

Qataadana wuxuu yidhi: waxaa la dhihi jiray noloJ waxaa ufiican taan kuna shuqlinin kuna kibrinin.
Hasa ahaatee xigmadda Eebe waxay keentay in cid walba loo Arzuqu sida Eeba doono illeen isagaa wax
walba oge addoomadiisana yaqaanee.

Roobkana Eebaa keena quusasho kadib, Cirka, dhulka iyo waxa ku dhexnoolla Eebaa abuuray'karana
inuu soo kulmiyo Qiyaamada markuu doono, wixii dhib ah oo Dadka ku dhacana waa waxay isu
sababeen ooy kasbadeen, waxbadanna Eebaaba ka cafiya, waxdaaliya ama cajis galiyana ma jiro gargaa-
re aan isaga ahayna ma jiro Daxaak wuxuu yidhi : Ma ogin Ruux xifdiyey Quraanka oo halmaamay
dambimooyee wuxuuna yidhi masiibadee ka wayn halmaanka Quraanka. Ash-Shuuraa (27-31).

32. Calaamooyinka Eebe waxaa ka
mid ah Maraakiibta (socota) Badda
iyadood moodo buuro.

33. Hadduu doono (Eebe) wuxuu xa-
siliyaa (joojiyaa) Dabaysha markaasay
fadhiistaan Biyaha korkooda, taasina
waxaa ugu sugan calaamo ruux kastoo
samir iyo mahad badan.

^hj&i ^f^&J^ &}+{}*}

670

Suurat Ash-Shuuraa

juz< 25 mmm

mim

34. Hadduu doonana (Eebe) wuu ha-
laagaa Doomaha waxay kasbadeen
darteed wax badanna wuu ka cafiyaa.

35. Waxayna ogaan kuwa ku murmi
aayaadkanaga inuusan u sugnaanin
meeley magan galaan.

36. Wixii laydiin siiyo oo wax ah waa
uun nolasha dhaw raaxadeeda waxa
Eebe agtiisa ah yaase u khayrbadan una
hadhid badan kuwa rumeeyey (xaqa)
Eebehoodna tala saarta.

Jiridda Eebe iyo awoodiisa wuxuu shakin ma aha mux caqli iyo maskax leh, balday maraakiibta iyo
Doomaha iyo say u socdaan mawjada Badda si loogu nacfiyo, hadduu doonana Eebe wuu maansheeyaa
oo halaagaa ama dhaqaaqa u diidaa xumaantooda darteed, illeen wuu ogyahay wax walbe, kamana
qarsoona kuwa ugu murma aayaadkiisa madax adayg wax gargaare ahna ma helaan markuu ciqaabo,
adduunyaduna wax loo lexdo oo loo go'o ma aha illeen waxa Eebe agtiisa ah oo wanaag ah iyo tala
saarashadiisa yaa u khayr badan kuwa xaqa rumeeyey. Ash-Shuuraa (32-36).

37. kuwaasi waa kuwa ka fogaada
dambiga waaweyn iyo xumaan-
ta, mar key cadhoodaanna u Cafiya (u
dhaafa).

38. Waana kuwa ajiibay (maqlay)
Eebahood oogayna Salaadda amar-
kooduna tashi yahay dhexdooda wa-
xaan ku arzaaqnayna wax ka bixiya.

39. Waana kuwa marka gardarro (iyo
dulmi) ku dhaco gargaarta (iska celiya).

40. Xumaan abaalkeeduna waa ku
abaal marin mid lamid ah Ruuxiise iska
cafiya oo wanaajiya ajrigiisa Eebaa siin,
Eebana ma jecla daalimiinta.

41. Ruuxiigargaarta inta la dulmi yey
ka dib kuwaas korkooda wax masaar-
ro (jkl lagumaleh).

42. Waxaase dhib saaranyahay uun
(jid laguleeyahay) kuwa dulmiya Dad-
ka kuna kibra Dhulka xaq daro, ku-
waas waxaa u sugnaaday cadaabdaran.

dffidfiyZjS&&

'A***

0'jj£&$^j^j^

671

Suurat Ash-Shuuraa

juz 4 25 mmm

t&mm

43. Ruuxii samra oo iska cafiya taasi
waa arrin loo qasdo (la jecelyahay).

£$ jyi^j^ly^ <%^<i>JJ

Xukunka Muslimiintu waa wada tashi, iskaalmeyn iyo isjacayl, saasayna fan diinta islaamku, maxaa
yeelay waxay dhab u rumeeyeen Eebe iyo sharcigiisa'Salaadana way oogeen wayna is taakuleeyaan
xumaantana way ka indho laabaan, dulmi iyo gardarro iyo weynina agtooda ma taalo, cidiise dulmida oo
ku xadgudubta way ujawaabaan'hadday cafiyaanna way fiicantahay'illeen ciddii dulmi badan unbaa
qalloocan oo jid darane.

Nabiguna wuxuu yidhi : (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa hayeelee) Labada is cayda waa waxay
dheheen, midka bilaabay (yaa xumaanta leh) hadduusan xad gudbin kan la dulmiyey. waxaa kaloo
sugnaatay in Nabigu yidhi Saamaxaadda Ruuxa wuxuu Eebe ugu siyaadiya sharaf. Ash-Shuuraa (37-43).

44. Ruxii Eebe dhumiyo ma helo so-
keeye gadaashiis, waxaadna arkeysaa
daalimiintu markey arkaan cadaabka
iyagoo leh ma suuroobi karaa waddo
(hab) loogu noqdo adduunkii.

45. Waxaadna arkeysaa iyagoo loo
bandhigi Naarta, oo la khushuucsan
dulli, kana dayi wax si Qarsoon, waxay-
na dhaheen kuwii rumeeyey (xaqa) ku-
wa khasaaray waa kuwa khasaariyey
naftooda iyo ehelkooda Maalinta Qi-
yaame, daalimiintuna waxay gali ca-
daabjoogta ah.

46. Umana sugnaan awliyo (sokeeye)
ugargaara Eebe ka sokoow ruux Eebe
qaddaray dhumidiisana jid uma
sugnaanin(uu ku tooso).

47. Ajiiba (maqla) Eebihiin ka hor
imaatin maalin aan laga celinkarin Ee-
be, idiinmana sugnaanayo wax la
magangalo, Maalintaas, idiinmana sug-
na gargaare.

48. Haday jeedsadaan kuuma aanaan
dirin inaad ilaaliso korkooda,korkaaga
ma aha waxaan gaadhsiin ahayn, mar-
kaan dhadhansiino Dadkana naxariis
way farxaan « si kibir ah », hadday ku
dhacdo xumaan waxay Gacmahoodu
hor marsadeen darteed dadkii aadbuu u
Gaaloobaa.

r>~

Awoodda Eebaa leh ciddii hanuun ka doontana wuu toosiyaa'kii dhumana wuu halaagi, daalimiintuna
waxay la kulmi Qiyaamada dulli iyo cadaab daran, iyo khasaare dhab ah, gargaaraa ma helaan Eebe ka
soo hadhay, waase in Eebe la maqlo Qiyaame ka hor, illeen wax celin iyo gargaare midna ma jiree, Nabiga
waxaa uun saaran gaadhsiin, mase aha ilaaliye iyo qasbe, had iyo jeerna khayr iyo sharba wa in Eebe la
aqoonsado, loona hogaansamo. Ash-Shuuraa (44-48).

672

Suurat Ash-Shuuraa

Juz' 25

mnm

49. Eebaa iska leh xukunka Sa-
mooyinka iyo Dhulka, wuxuuna abuu-
raa wuxuu doono, wuxuu siiyaa cidduu
doono gabdho, cidna wuxuu siiyaa Wii-
lal.

50. Ama wuu isku lamaaneeyaa Wiilal
iyo Gabdho, ruuxuu doonana wuxuu
ka yeelaa Mandhaleys Eebaana wax og,
karana.

51. Uma suurawdo Dad inuu Eebe la
hadlo waxyi mooyee, ama kala hadlo
xijaab gadaashiis, ama uu u soo diro
farriin (Malag), oo markaas ugu wax-
yooda idamka Eebe wuxuu doono, Ee-
bana waa sarreeye falsan.

52. Saasaannu kuugu waxyoonay no-
lol amarkanaga ah (Quraanka) maadan
aqoonin Kitaab wuxuu yahay iyo Ii-
maan midna, laakiin waxaan ka yeellay
Nuur aannu ku hanuunino ciddaan
doono oo addoomadanada ka mid ah,
adiguna Nabiyoow waxaad ku ha-
nuunin jidka toosan.

53. Jidka Eebaha iska leh xukunka
waxa Samooyinka iyo Dhulka ku su-
gan xagga Eebeyna u ahaan umuuruhu.

Awoodda cirka iyo Dhulka Eebaa iska leh, sida aayado badan Sheegcen, wuxuu rabo yuuna abuuraa,
labada mux ee isqabtana hadduu doono gabdhuu ka beeraa ama Wiilal, ama labadaba, hadduu doonana
madhalays buu ka dhigaa, taasina waxay muujin inayan labada isqabta midna masuul ka ahayn gabadh
ahaanshaha ilmaha ama Wiil noqoshadiisa. Eebana waxa walba waa ogyahay waana karaa, isagaana og
maslaxada iyo Ilmaha uu rabo inuu adduunka u soo bixiyo, Nabiyadiina isagaa u waxyooday siduu
Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) ugu waxyooday nolal uusan
aqoonin hadda ka hor, Eebaase kuhanuuniya addoomadiisa jidka toosan cidduu doono, illeen isagaa wax
walba hantiya xaggiisana loo celin umuuraha. Ash-Shuuraa (49-53).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1 . Mucjisada Quraankay ku tusin.

'^-

Vr~

673

Suurat Az-Zukhruf

juz' 25 mmm

mrm

2. Waxaan ku dhaartay Kitaabka
(Quraanka) cade (muuqda) ee.

0^'!^

3. annagaa ka yeelley Quraan Carabi
ku soo dagay, inaad kastaan darteed.

4. Wuxuuna ku suganyahay Kitaabka
asalkiisa (Looxul maxfuudka) agtiisa,
waana sarreeyaa Quraanku falna san-
yahay.

5. Ma waxaan Quraanka idiinka
haysanaynaa (daysanaynaa) inaad ti-
hiin qoom ku xadgudbay xumaanta.

6. Badanaa intaan udiray Nabi kuwii
hore.

7. Nabi uma yimaado Gaaladii hadii
kale way ku jees jeesi jireen.

8. Waxaana halaagnay kuwo ka xoog-
badan qabasho waxaana tagay (hor
maray) tusaalihii kuwii horreeyey (ee
halaaga ahaa).

Quraanka Eebaa soodajiyey isagoo carabi ah, sharafna leh looxul-maxfuudkana ku qoran, Eebena uma
daayo waxyiga iyo xaqa beenin darteed' maxaayeelay umadihii horaba waxbadanbaa loo diray Nabiyo
udiga ayna ku jees jeesi jireen, Eebana waxbadan oo ka mid ah yuu halaagay kuwaasoo ka xoogbadnaa
gaaladii ree Makaad. Qataade wuxuu yidhi : Eebaan ku dhaartee haddii la koryeelo Quraankan markey
diideen kuwii horreeyey ee umaddan way halaagsami lahaayeen, hase yeeshee Eebe sarreeye wuu ku
celceliyey wuuna u naxariistay, wuxuuna ugu yeedhay Ilaa labaatan sano iyo intii Eebe doono. Az-
Zukhruf (1-8).

9. Haddaad warsato Gaalada yaa
abuuray Samooyinka iyo dhulka waxay
odhan waxaa abuuray Eebaha adkaada
ee wax walba og.

10. WaanaEebaha idiin kayeeley dhul-
ka gogol idiinkana yeeleydhexdiisaWa-
dooyin si aad ugu hanuuntaan (toos-
taan).

11. Waana Eebaha ka soo dajiyey Sa-
mada Biyo qadaran oon ku noolayno
Magaalo dhimatay, saasaana leydiin
soobixin.

t'".*'

£J*&jjj>/£> £jA\cL>* 4>^5

674

Suurat Az-Zukhruf

juz' 25 mmm

12. Waana Eebaha abuuray noocyada
dhamaantood idiinkana yeeley
Maraakiibta iyo Xoolaha waxaad kor-
taan.

13. Inaad ku ekaataan dhabarkeeda
markaas aad xusuusataan Nicmada
Eebihiin markaad ku ekaataan ood
dhahdaan waxaa nasahan Eebaha
noosahley tan mana nihin kuwo kara
leyligeeda.

14. Anaguna xagga Eebahanno yaan-
nu u gadoomeynaa.

Ciddii caqli leh oon dangaara lahayn waxay qiri jiridda iyo awoodda Eebe, Illeen isagaa abuuray Cirka,
Dhulka iyo wax kastaba.

Gaaladii Ree Makaadna saasay qirsanaayeen in kastooy Caabudi jireen Eebe wax kasoohadhay, waxaase
Caabudid dhabah mudan Eebaha Dhulka goglay'Wadooyinkana ka bixiyay'Cirkana Biyo ka
keenay'iyagoo qadaran oo qiyaasan si loogu nooleeyo dhul abaaroobay iyo wax dhibaataysan. waana
Eebaha sahlay Maraakiibta iyo Xoolaha si loogu nacfiyo loona mahdiyo Eebe, Illeen isagaa u leylyey
Dadkee. Nabiguna (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Markuu koro Gaadiid wuxuu ku
mahdin jiray Eebaha u jilciyey ee loo noqon xagiisa. Az-Zukhruf (9-14).

15. Waxay uga yeeleen Eebe ad-
doomadiisa qayb, Dadkuna waa gaa-
loow badane cad.

16. Miyuu ka yeeshay Eebe wuxuu
abuuray qaarkood Gabdho, oo idiin
doorey Wiilal.

17. Marka loogu bishaareeyo mid-
kood wuxuuEebaha Raxmaana uga
yeeley tusaale, wuxuu noqdaa wajigiisu
mid madow oo walbahaarsan.

18. Ma Eebey u yeeleen wax ku bar-
baara isqurxin, oon doodna caddayn
karin.

19. Waxay ka yeeleen Malaa'igta ah
addoomada Eebaha Raxmaan ah
dhadig, miyey joogeen abuurkoodii,
waan qoreynaa maragooda waana la
warsan (waxaas).

^r -Xi^-i» ^-^i--' p-4&- )}X+2*'

675

Suurat Az-Zukhruf

juz< 25 mmm

20. Waxay dhaheen hadduu doono
Eebaha Raxmaan ah maanaan caabud-
neen waxkale ugumana sugnaanin wax
cilmi ah ariintaas, waxaan beensheega-
yaaJ ahayna ma aha.

Khalqiga dhamaantiis Eebaa leh'wax lawadaagana ma jiro, Malaa'igtuna ma aha Gabdho Eebe iyo
dhadig midna ee waa addoomo Eebe oo wanaagsan, Gaaladuna waxay sheegi waa uun been cad iyo
xumaan, waxayna sameeyeen gafaf badan, sida inay Eebe Ilmo u sheegeen, inay Malaa'igta Gabdho Eebe
ku sheegeen, inay caabudaan waxaan xujo laheyn, inay sheegteen in Eebe u qaddaray, iyo waxyaale kale
oo Jaahilnimo ah. Az-Zukhruf (1 5-20).

21. Mise waxaan siinay FCitaab ka
horreyey (quraanka) oy haystaan isa-
gaas.

22. Waxaybase dhaheen waxaan hel-
lay Abbayowganoo jid ku socda ana-
guna iyaga raadkoodii yaan ku
hanuunsanahay.

23. Waa saasoo kale umaanaandirin
Magaalo hortaa u dige haddii kale wa-
xay dhihi Jireen kuwa raaxaystay ana-
gu waxaan hellay Aabbayoowganoo jid
ku sugan anaguna raadkooda yaan ku
dayanaynaa.

24. Waxaad dhahdaa (ma waxaad
raacaysaan waxaas) haddaan idiinla
imaado wax ka hanuunsan waxaad ka
hesheen Aabayaalkiin (oo ku sugan)
waxay dhihi annagu waxa laydiin ku
soo diray waannu ka Gaalownay.

25. Markaasaan ka aarsanay>bal day
siday noqotay cidhibtii beeniyayaasha
(xaqa).

Gaaladu wax xujo ah iyo wax Kitaab ah uma haystaan xaqa beenintiisa, ee waxaa jira inay Aabbayaal-
kood oo wax ku sugnaa iyana ay ku raaceen.

waa caadada Gaalada arrintaasu ayna iska dhaxlaan. waamid haboon inaad Aabbahaa iyo ciddii fiicanba
wanaagga ku raacdid, laakiin ma haboona in cidna xumaanta lagu raaco, ee waa in wanaagga uun la
fiirsado lana raaco, haddii kale aargudashada Eebe yaa daran, xaqa uun ku faan laakiin Aabbe ha ku
faanin. Az-Zukhruf (21-25).

676

Suurat Az-Zukhruf

juz< 25 mmm

(mm

26. Xusa Markuu ku yidhi (nabi)
Ibraahim Aabihiis iyo Qoomkiisii ani-
gu waxaan bari ka ahay waxaad caabu-
daysaan.

27. Waxaanse caabudi Eebaha I abuu-
ray isagaana i hanuunin.

28. Wuxuuna kayeelay Kalimada
(tawxiidka) tii ku baaqi ah Faraca
Ibraahiim si ay xaqa ugu noqdaan.

29. Saas ma aha ee waan u raaxeeyey
kuwaas iyo Aabbayaalkood intuu uga
yimaado xaqu iyo Rasuul cad (oo
muuqda).

30. Markuu u yimid xaqii waxay dha-
heen kan waa sixir annaguna waannu ka
Gaalownay.

31. Waxay dhaheen gaaladii maxaa
loogu dajin waayey Quraankan mid ka
mid ah labada Magaalo ee weyn.

32. Miyagaa qaybin Naxariista Ee-
bahaa anagaa u qaybina dhexdeeda
rizqigooda nolosha adduunyo waana
ka kor yeelay qaarkood qaarka kale
darajooyin, si leysugu shaqeeyo, Naxa-
riista Eebahaa yaa ka khayrbadan wa-
xay kulmin.

-^i^J ^&J>$&lj

*> .TV *.' *>

t t

Gaal iyo Mu'min xidhiidh kama dhaxeeyo, sidii Nabi Ibraahim iyo Aabihiis iyo Qoomkiisii. mana
haboona in Nicmada Eebe lagu kibro, ama khayrkiisa la doono in lagu tasarrufo. Eebaa wax
bixiya'rizqiga iyo wanaaggana qaybiya, cidduu rabana siiya. Az-Zukhruf (26-32).

33. Hadduusan Dadku noqoneyn
umad kaliya (Gaalimada) waxaan uga
yeelilahayn kuwa ka Gaalooba Eebe
guryahooda Saanqaaf Fidlo ah iyo
Sallaano Fidla ah, oy ku koraan.

34. Guryahoodana waxaan uga yeeli
lahayn Albaabyo iyo Sariiro ay ku
dangiigsadaan oo fidla ah.

677

Suurat Az-Zukhruf

Juz' 25

mmm

msm

35. lyo Dahab, waxaas dha-
maantiisana waxaan raaxada nolasha
dhaw ahayn ma aha, aakhiraase u ah
Eebe agtiisa kuwa dhawrsada.

36. Ruuxii ka jeedsada «aragbeela»
xuska Eebahaa Raxmaan ah (Quraan-
ka) waxaannu la xidhiidhinaa shaydaan
oo saaxiib u noqon.

37. Shayaadiintuna waxay ka leexin
Jidka (xaqa) waxayna isu maleyn inay
hanuunsanyihiin (toosan yihiin).

38. Markuu nooyimaaddo (Gaalku
Qiyaamada) waxuu ku dhahaa (Shay-
daanku) shaleytee mey dhexdeenna
ahaato «wax la mid ah» fogaanshaha
qorrax ka soobax iyo u dhaca, adaana
u xun Saaxiib.

G9 UkH^ 0**-£ UPj*^ ^ "^*J

Xadiith waxaa ku sugnaaday: hadday adduunyadu u miisaamanto Eebe agtiisa garab kaneeco kama

waraabiyeen Gaal kabbo Biyo ah waligeed, waxaa wariyey Tirmidi.

Ujeedaduna ma aha inaan la shaqeysan, shaqada xalaasha ah waa waajib, mase haboona in adduunyo uun

loo go'o, oo si waalli ah loo dabo ordo.

sidaad aragtid ayaamahan, waxaase jirta Aakhiro oo kahyr ku dhanyahay, ciddii ka indha beesha

Quraanka iyo xaqana waxaa lagu diri shaydaan una noqon saaxiib kana Jeexin xaqa, isagoo umaleyn inuu

toosanyahay markeyse Qiyaamada tagaan wuu calaacali Gaalku' wuxuuna ku sheegi shaydaanka inuu

yahay saaxiib kan ugu xun. Az-Zukhruf (33-38).

39. Wax idiinma tarayso Maanta had-
daad dulmi fasheen inaad cadaab
wadaagtaan (ku kulantaan).

40. Ma adaa wax maqashiin kara wax
ma maqle, ma adaase hanuunin Kara
(toosin kara) wax ma arke iyo cid ku
sugan baadi cad.

4 1 . Haddaan kulatagno adiga ku (oof-
sano) anaga uunbaa ka aarsan Gaa-
lada.

42. Haddaan ku tusino waxaan u
yaboohnayoo cadaab ah, waanukarraa
korkooda.

43. Ee qabso waxa laguu waxyooday
Nabiyow waxaad ku sugantahay Jid
toosan.

678

Suurat Az-Zukhruf

juz' 25 wm*m

44. Quraankuna sharaf buu u yahay
adiga iyo qoomkaagaba, waana leydin
warsan doonaa.

45. Warso kuwaan dirray ee kaa ho-
reeyey oo Rasuuladanada ka mid ahaa
inaan yeellay Eebaha Raxmaana Kaso-
koow Ilaahyaal la caabudo.

Cid dhuntay oo dulmiila ah ciduna ma toosin karto,sidaan mux Dhagala'na wax loo maqashiinkarin, mid
indhola'na wax loo tusin karin, Eebana wuxuu ballanqaaday inuu ka aarsado Gaaladii Nabiga beenisay
ee dhibtay, waxaase waajib ah in Quraanka si dhab ah loo qabsado'Illeen sharafta iyo cisiga Muslimiinta
yaa iska lehe. waana la warsandoonaa. waxa Eebe ka soo hadhay oo la caabudana ma jiro. Az-Zukhruf
(39-45).

46. Dhab ahaan yaan ugu dirray Nabi
Muuse isagoo wata aayaadkanaga xag-
ga Fircoon iyo Jamaacadiisa, wuxuu
yidhi anigu waxaan ahay Rasuulkii
Eebaha Caalamka.

47. Markuu ulayimid aayaadkanaga
waxay noqdeen kuwo ku qosla.

48. Ma tusino aayad haddii kale wey
ka weyntahay walaasheed (tan kale)
waxaana ku qabanay cadaab inay noq-
daan darteed.

49. Waxay dhaheen kan Saaxirka
(Caalimka) ahaw (Muuse) noo bari
Eebahaa wuxuu kugula ballantamay
anagu waan hanuuneynaaye.

50. Markaan ka faydnay xaggooda
cadaabkii waxay soo bexeen kuwo buri-
ya (ballankii).

Qisada Nabi Muuse iyo Nabiyada kale qaarkoodba wax badanbay ku soo aroortay Quraanka, waxaase
muhiim ah inlagu waano qaato lagana fogaado falalka xun xun. xaqa ku jees jeeska ballan burintana
layska jiro. waxaana haboon in la toosnaado inta la dhumi ama xumaan la fali. Eebe hanna waa fajiyo
wanaagga. Az-Zukhruf (46-50).

51. Wuu u dhawaaqay Fircoon
Qoomkiisii wuxuu yidhi miyuusan ii
sugnaan xukunka Masar, iyo Wabi-
yadan socota hoostayda, miyeydaan
wax arkaynin.

'"SSI

679

Suurat Az-Zukhruf

juz' 25 msmm

m®&

52. Saw anagu kama khayroonin kan
dulleysan een karayn waxcaddayn (Na-
bi Muuse).

53. Maxaa loogu soo tuuriwaayey Ji-
jimooyin Dahab ah, ama maxay ula
imaan wayday Malaa'ig israac raacsan.

i£^1cJbi<>* 't>j^^',j$H$&

54. Wuxuu fudaydsaday (Fircoon)
qoomkiisii wayna adeeceen waxayna
ahaayeen Qoom faasiqiin ah.

55. Markey nacadha galiyeenna waan
ka aarsanay xaggooda, waana
maanshaynay dhamaan.

56. Waxaan ka yeeley waano iyo tu-
saale Dadka dambe.

Fircoonkii Masar aadbuu u inkiray'xaqana u diiday'sida waxbadan Quraanku ka warramay'waxaase
dhab ah inaan ku jees jeeska samo falayaasha iyo wanaag u yeedhayaasha wax wanaag ah lagala kulmey-
nin ee khasaare iyo halaag uun lagala kulmi. tan kale Qiimuhu ma aha in Xoolo iyo dahab uun lagu
siiyo'siduu mooday Fircoon iyo waxa la midka ahna la noqonin. waana inaan xumaanta laysku
raacin'haddii kale waxaa la noqon Dad xun oo duleysan, mutana ciqaabta Eebe iyo inay u noqdaan
tusaale kuwa kale. Az-Zukhruf (51-56).

57. Markaan uga yeellay ina maryama
(Ciise) tusaale, markaasay qoomkaagu
Nabiyow ka jeedsadaan.

58. Waxayna dheheen ma Ilaah-
yadanaa khayr roon mise isaga, mayna
kuugu qadarin tusaale muran mooyee,
waana qoom dood badan.

59. Wax kale ma aha Ciise ee waa uun
addoon aan u Nicmaynay ugana yeel-
lay tusaale ree Bani Israa'iil.

60. Haddaan doono waxaan idiinka
yeelilahayn Malaa'ig badalkiina Dhul-
ka u hadha.

61. Nabi Ciisana waa calaamadda

Saacadda (Qiyaame) ee ha shakiyina,
ina raaca kaasaa ah jidka toosane.

Suurat Az-Zukhruf

juz' 25 mmm

62. Yuuna idinka leexinin Shaydaan
(Jidka) wuxuu idiin yahay Col cade.

Nabi Ciise waa Nabi ay rumaysanyihiin Muslimiintu xaqnimadiisa sida Nabiyada kaleba Dhammaan-
tood (Eebe nabadgalyo korkooda hayeelee). waana mucjisooyinka Eebe iyo calaamada saacadda
Qiyaame'hase yeeshee muran iyo shaydaan adeecid waxaan halaag ahayn ma tarto. Jidka toosanse waa in
laraaco xaqa uu u soodhiibay Eebe Nabiga Muxamed ah (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa
hayeelee).

Abii Umaamo waxaa laga wariyey in Rasuulkii Eebe ku soo baxay dad ku murmi Quraanka oo uu u
cadhooday si daran wajigiisuna casaaday, markaas yidhi : Ha kugaraacina Kitaabka Eebe qaarkiis
qaarka kale, Ciddii dhumaysana waxaa lasiiyaa muran un. Az-Zukhruf (57-62).

63. Markuu ulayimid Ciise xujooyin
wuxuu ku yidhi waxaan idiin la imid
xikmad iyo inaan idiin cadeeyo waxaad
isku diidantihiin qaarkiis ee ka dhawr-
sada Eebe ina adeeca.

64. Eebe isagaa ah Eebahay iyo Ee-
bihiinba ee caabuda taasaa ah jidka
toosane.

65. Wayse is khilaafeen Xisbiyadii
dhexdooda halaagna wuxuu u sugnaa-
day kuwii dulmi falay Cadaab Maalin
daran xageed.

66. Miyey sugi (Gaaladaasi) waxaan
saacadda (qiyaame) ahayn inay ugu ti-
maado si kado ah iyagoon ogayn.

xJ^Js J Id c-iLJ ^.C^¥t *M*b
* **~\< %%" *"■> ^i'\

Nabi Ciise markii Eebe ku soo dajiyey Kitaabka Injiil ah siiyayna xujooyin cad yey beeniyeen Gaaladii
isna khilaafeen. waxaana u sugnaaday Gaaladaas Cadaab daran'wax uga gargaarina ma jiro, ee hasugeen
Qiyaamada kadadaugu imaan iyagoon ogayn. Az-Zukhruf (63-66).

67. Saaxiibadu Maalinta Qiyaame
qaarkood qaarka (kale) waa u col kuwa
dhawrsaday mooyee (Mu'miniinta).

68. (Waxaana loo odhon) addoo-
madaydoow korkiina cabsi ma aha
Maanta mana murugoonaysaan.

69. Waana kuwa rumeeyey Aayaad-
kanaga oo ahaa Muslimiinta.

^U C« <^J.~* \j\ ^ s^ \ '-ffi ; \j^Xl{_* it \

681

Suurat Az-Zukhruf

juz< 25 mmm

70. (Waxaana lagu dhihi) gala Janada
idinkiyo Haweenkiinna (iyo kuwa idin
la midka ah) idinkoo laydiin Nicmee-
yey (laydin kana farxin).

71. Waxaana lala korsocon Weelal
(Saxamo) Dahab ah iyo Koo-
babwaxayna ka heli (Jannada) dhex-
deeda waxay doonto Naftu kuna
raaxaystaan Indhuhu idinkoo dhex-
deeda ku waari.

72. Taasina waa janadii aad ku dha-
xasheen waxaad camalfalayseen.

73. Waxaadna ku leedihiin dhexdeeda
Faakiho badan ood xaggeeda wax ka
cuntaan.

G9oJ£tf

i *. 1 * A*S A. ^V A I ._• *S

Saaxiibnimadu waxay qiima leedahay markey ku dhisantahay Islaamnimo, wanaag is farid, Xumaan iska
reebid iyo dar Eebe'taasaana wax anfacda adduun iyo Aakhiraba, marse haday tahay xumaan ku saaxiib
iyo adduunyo darteed waa khasaare labada Daaroobda'iyo kala carar markay dhibaato timaado.
Addoomada Eebe ee wanaagsanna waxay mudan khayr Janno. waxbadanna wuxuu Quraanku ka warra-
may wanaagga Janada loodarbey, iyagoo ku waari iyaga iyo Ehelkoodii wanaagsanaa. Rasuulkuna
wuxuu yidhi: Haday labo nin isu jeclaadaan dar Eebe oo midkood Ban jiro Midna Gelbeed wuu kulmin
dhexdooda Maalinta Qiyaame isagoo dhihi waaka kaad ujeclaatay dartay.

Ibnu Cabaas iyo Mujaahidna waxay dhaheen : waxay noqon saaxiibnimo kasta Maalinta Qiyaame Col
kuwa dhawrsada mooyee. Az-Zukhruf (67-73).

74. Dambiilayaashu waxay gali ca-
daabka jahanamo iyagoo ku waari.

75. Lagamana fudaydiyo dhexdii-
seyna ku quustaan (aamusaanna).

76. Manaan dulmiyin hasa yeeshee
iyagaa dulmiilayaal ahaa.

77. Waxayna u dhawaaqi Maalig
(Malaga Naarta) iyagoo dhihi Eebahaa
ha nadilo markaasuu dhahaa idinku
waad kuwaaraysaan (naarta).

78. Dhab ahaanbaan idiin la nimid
xaq hasa yeeshee badankiin xaquu na-
cay.

79. Ma waxbayse gooyeen Gaaladu
oo amar ah (dhibka Nabiga) anaguna
waxbaan goynaynaa (ciqaabtooda).

$&£&£3&'&l$S,J& s j3

fo$£j£ty$ty&?

682

Suurat Az-Zukhruf

juz< 25 wmsm

mm&

80. Mise waxay umaleeyeen inaanaan
maqlayn qarsoodigooda iyo muujin-
toodaba, saas ma ah ee Mala'igtanadaa
agtooda wax ku qoro.

{k^sbfe^VWSJPrf

rr-

^JGliJJ

Eebe wuxuu ka abaal marin cidkastaa waxay kasbatay, Dambiila yaashana wuxuu galin Naar joogta ah
ooy ku dhex quusan, mana uusan dulmiyin ee iyagaa is dulmiyey, waxna uma tarto geeri la doono iyo
calaacal marhaday xaqii diideen Naarna lagu xukumay, dhagar iyo khayaamana wax matarto ee waxay
dhibtaa saaxiib keed, Illeen Eebe waa wax walba oge, Malaa'igtiisuna waxay qortaa wax kastee.
Mujaahid wuxuu yidhi : Waxay dooneen Gaaladii dhagar shar markaasaa Eebe ku abaal mariyey. Az-
Zukhruf (74-80).

8 1 . Waxaad dhahdaa Nabiyow haddii
Eebaha Raxmaan ah usugnaado Ilmo
anaa u hor caabudilahaa.

82. Waxaa ka nasahan Eebaha Sa-
mooyinka iyo Dhulka ee Eebaha Car-
shiga ah waxay ku tilmaamaan.

83. Ee katag ha dhunbadeen (xu-
maanta) hana ciyaareen intay kala kul-
maan maalintoodii loo yaboohaye.

84. Eebe waa macbuudka Samada iyo
macbuudka Dhulka, waana falsame
wax og.

85. Waxaana barako badnaaday
(sarreeyeyna) Eebaha iska leh xukunka
Samooyinka iyo dhulka iyo waxa u
dhaxeeya,agtiisaana ah ogaanshaha
Saacadda (Qiyaame) xaggiisaana lay-
diin celin.

86. Mana hantaan kuway caabudeen
Eebe ka sokow wax shafeeca ah hasa-
yeeshee ciddii xaqa qirta iyagoo og
(waxbay ushafeeci idanka Eebe ka dib).

87. Haddaad warsato Gaalada yaa
abuuray waxay dhihi Eebe ee xaggee
loo iili.

88. Nabiguna wuxuu yidhi: Eeboow
kuwani waa qoom aan rumaynayn (xa-
qa).

\£1 oyL^ol^c

683

Suurat Ad-Dukhaan

juz< 25 mmzm

mmm

89. Iska saamax waxaadna dhahdaa
Nabadgalyo, way ogaandoonaan (wa-
xa ku dhacee).

Eebe sarreeye Ilmo ma leh'illeen uma baahnee, waana ka fogyahay ceeb iyo Xumaan oo dhan, waana
Ilaaha xaqa ah ee Cirka iyo Dhulka iyo waxa u dhaxeeyaba, xukunkoodana isagaa iska leh ogna waqtiga
qiyaamada,xagiisaana loo noqon, wax shafeeca hanta oo Eebe ka soo hadhayna ma jiro, cid xaqa raacda
oo Eebe idmo mooyee. Gaaladuna waa qirsanyihiin in Eebe abuuray ee waxay u diidi isla wayni, Doqoni-
mo iyo inay xumaanta iska dabaashaan xisaab la'aan ee ha sugeen tan iyo abaalmarinta.
Sudi wuxuu yidhi: Macnuhu waxaa weeye hadduu Eebe Ilmo leeyahay Anaa u horrumeyn lahaa inuu
Ilmo leeyahay, hasa yeeshee Ilmo ma leh. Az-Zukhruf (81-89).

Suurat Ad-Dukhaan

mmm

J&l

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1 . Waannu sheegnay iyadoo kale.

2. Waxaan ku dhaartay Kitaabka Ca-
de (Quraanka).

3. Anagaa dejinay Quraanka Habeen
barakeysan (Layletulqadar) anagaana
wax u digi.

4. Habeenkaasaana la kala bixiyaa
amar kastoo xigmo leh.

5. Waana amar agtanada ka ahaaday,
anagaana wax dirra (Rasuulo).

6. Naxariis ka ahaatey xagga Ee-
bahaa, Eebaana wax maqle ah wax og.

7. Waana Eebaha samooyiinka iyo
Dhulka iyo waxa u dhaxeeya haddaad
yaqiinsanaysaan.

8. Ilaahay mooyee Eebe kalana ma ji-
ro, isagaa wax nooleeya waxna dila,

684

Suurat Ad-Dukhaan

juz' 25 mmm

mmm

waana Eebihiina iyo
Aabbayaalkiinii horreeyey.

Eebaha

<<jij"i\pp\-^

Eebe sarreeye wuxuu ku dhaartay inuu soo dajiyay Kitaabka Quraanka ah Habeen barakeysan oo wax
kasto lakalo bixiyo, waana habeenka laylatulqaddarka ee bisha Soon ku jirta ee Quraanka la soodajiyey
siday aayado kale cadeeyeen, saasaana sugan cidda tidhi waa Shan iyo Tobanka bisha Shacbaan wax xujo
ah oo cad ma hayso.

Eebana waa naxariiste, Maqle, oge oo xukunka caalamka iska leh, wax nooleeya waxna dila'waana
Eebaha Khalqiga dhamaan hor iyo dibba, ee waa in laga yaabo Eebe si dhab ah. Ad-Dukhaan (1-8).

9. Waxayse ku suganyihiin shaki way-
na ciyaari.

10. Ee sug Maalinta uu ku imaan Cir-
ku qiiq muuqda (isagoo ku dheehan).

11. Oo dabooli Dadka kaasina waa
cadaab daran.

12. Waxayna dheheen Eebow naga
fayd cadaabka waxaan nahay Mu'mi-
niine.

13. Goormey waantoobi isagoos u yi-
mid Rasuul cad « muuqda ».

14. Markaasay ka, jeedsadeen Nabiga
waxayna dheheen waa waxlabare waa-
lan.

15. Anagu waxaan idiinka faydaynaa
cadaabka wax yar idinkuna waxaad ku
noqonaysaan xumaanta.

16. Maalintaan qabanayno qaba-
shada wayn (Qiyaamada) (ama Badar)
waanu aarsan.

Ojo^^^i v l jufi \yJ&i\

Nabigu wuxuu yidhi : (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebihiin wuxuu idiinka digay
Saddex : Qiiq u qabta Mu'minka sida hargab Gaalkana qabta intuu meel walba ka baxo, iyo Daabad iyo
Dajaal, waxaa wariyey Ibnu Jariir iyo Dhabraani. Madax adayg iyo Gaalimana wax ma taraan illeen
Eebaa ka aarsan gaalo iyo xaq diidayaasha ku tilmaami Nabigu inuu waalanyahay'kuwaasi wax yar ha
sugeen. Ad-Dukhaan (9-16).

1 7. Dhab ahaanbaan Imtixaanay hor-
tood qoomkii Fircoon, waxaana u yi-
mid Rasuul sharaf leh.

-£ -rw ^ " •. ^*< • frit'? -<v .A.

» >.

\f^=>Oy*j

685

Suurat Ad-Dukhaan

juz< 25 mmm

mmm

18. Isagoo dhihi iidhiiba addoomada
Eebe (ama maqalka) waxaan idiin ahay
Rasuul aamin ah.

19. Hana iska wayneynina Eebe wa-
xaan idiin la imid xujo cade.

20. Waxaana ka magangalay Eebahay
iyo Eebihiin inaad idhagaxyeysaan.

21. Ee hadaydaan i rumeyn iga fo-
gaada (idaaya).

22. wuxuuna u qaylyey Eebihiis in ku-
waasu yihiin Qoom dambiila yaal ah.

23. guuri addoomadayda Habeenimo,
waa laydin raaciye.

24. kana tag badda iyadoo xasilloon
oo furan iyagu waa col la maanshayne.

|§l <^o^^ Js5)*oi^l &]£*>*c&

waxbadan yuu Quraanku ka warramay Fircoon iyo Qoomkiisii iyo Nabi Muuse,iyo wixii isku qabsaday,
waxay ku dambaysay oo ah xaqii oo kor maray, iyo Gaaladii oo la halaagay, waxaase loo baahanyahay
uun in lagu waano qaato, lagana leexdo Jidka Gaalada. Ad-Dukhaan (17-24).

25. imisey ka tageen Beero iyo Ilo.

26. iyo Tallaal iyo meel sharaf leh.

27. iyo Nicmooyin ay ku raaxay-
sanayeen.

28. xaalkuna waa saas, waxaana
dhaxalsiinay qoom kale.

29. uma ooyin samada iyo Dhulku
korkooda, lamana sugin.

30. waana ka korinay ree Bani Israa'iil
cadaab wax dulleeya.

31. (Fircoombaan ka korinay) wu-
xuuna ahaa isla weyne xadgud-
bayaasha ka mid ah.

32. waxaana ka dooranay (dadkii
waqtigoodii) anagoo og.

ftp C£*M<^$^^(^^M>

686

Suurat Ad-Dukhaan

juz' 25 mmm

mmm

33. waxaana siinay aayado imtixaan
cad kusuganyahay.

tpj^p^^te,,^:;

raaxo aduunyo iyo ku Nicmeysigeedu wax matarto haday ciqaab iyo halaag ka dambeyni, taasoo ah
Nicmadoo laga wareejiyo iyo Cidhib xun sidii fircoon iyo qoomkiisii lagu falay Cir iyo Dhul midna ma
xusuusan umana ooyin, Nicmadana waxaa lagu dhawraa mahad Eebe iyo toosnaan.
Mujaahid iyo Sufyaan waxaa laga wariyay in Cirka iyo Dhulku u ooyi Mu'minka Afartan Maalmood
(markuu dhinto). Ad-Dukhaan- (25-33).

34. kuwaasi (Gaaladu) waxay dhihi.

35. arrintu ma aha geerida hore moo-
yee, mana nihin kuwo la soobixin.

36. noo keena aabayowgano haddaad
run sheegaysaan.

37. miyagaa khayr roon mise qoomkii
Tubac iyo kuwii ka horreeyey waan ha-
laagnay waxayna ahaayeen dam-
biilayaal.

38. Samooyinka iyo Dhulka iyo waxa
u dhaxeeya umaanaan abuurin ciyaar.

39. mana aanaan u abuurin wax aan
xaq ahayn hasa yeeshee badankood ma
oga.

40. maalinta kala bixinta yaa ballan u
ah dhamaan.

41. waana Maalintaan Qaraabanimo
waxba laysugu tarayn laysuna gar-
gaarayn.

42. cid Eebe u naxariisto mooyee, il-
leen waa adkaade naxariistee.

cid diida oo isla wayn iyo cid kalaba Eebe wuu dili wuuna soo nooleyn'dhabtuna waa saas, Eebana wuxuu
u abuuray Cirka iyo dhulka iyo waxa udhaxeeyaba Xaq iyo in lays abaal mariyo, arrintana Maalintaas
Eebaa iska leh'wax isu gargaari ama wax isu tarina ma jiro'cid Eebe u naxariisto mooyee.
waana arin ay waajibtahay in aad loo eego looguna darbado. Ad-Dukhaan (34-42).

43. Geedka Zaquumka ah.

44. waa cunnada dambi badanaha.

(J) ^\} lit

687

Suurat Ad-Dukhaan

juz* 25 mmzm

mmm

45. waana Laami oo kale kuna kari
Caloosha.

46. sida Xamiimka (Kulayl daran) oo
kale.

47. (waxaana lagu dhihi) qabta Gaal-
ka una Jiida Jaxiimo dhexdeeda.

48. markaas ku shuba Madaxiisa kor-
kiisa cadaab kulul.

49. (waxaana lagu dhihi) dhadhami
(Cadaabka ) waxaad tahay adkaade
sharaflehe.

50. kaasina waa kaad ahaydeen kuwo
shakiya (Cadaabka).

51. kuwa dhawrsadana waxay ku-
sugnaan meel aamin ah.

52. Jannooyin iyo Ilo (yey kusug-
naan).

53. waxayna xidhan Xariir jilicsan iyo
mid adag (oo dhalaali) wayna is qaabili.

54. saasoo kale waxaa usugnaaday
Ha ween Indho waaweyn.

55. waxayna uyeedhan Janada dhex-
deeda Khudaar kasta iyagoo aamin ah.

56. mana ku dhadhamiyaan Jannada
dhexdeeda Geeri, Geeridii hore mooye
wuxuuna ka dhawray (Eebe) Cadaabka
Jaxiimo.

57. waana fadliga Eebahaa, taasina
waa liibaanta wayn.

58. waxaan ugu fududaynay Qu-
raanka Carrabkaaga inay waan-
toobaan.

59. ee sug iyaguna way sugiye.

•r> *s

\j*-~*>i\^j\j&

[4 >'*\

4 >.'

>-*•-$ >?.\ • ,--fr

1 Oj&^^l^J

Rasuulku wuxuu yidhi: (Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisaEebe ha yeelee) Waxaa lagu odhan Ehelu
Jannaha waxaa idiin sugnaaday inaad caafimaadsanaataan oydaan Bukoonin waligiin, iyo inaad Noolaa-
taan oydaan dhimanin waligiin, iyo inaad Nicmeysataan oydaan rafaadin waligiin, iyo inaad
Da'yaraataan oydaan gaboobin waligiin. Waxaa wariyay Muslim.

Dhabtuna waa inay arrintaasu tahay Liibaanta wayn ee Gaalo ha sugto dulli iyo Ciqaab'Mu'miniintuna
sharaf iyo wanaag. Ad-Dukhaan (43-59).

Suurat Al-Jaathiyah

Juz' 25

mmm

&Mm>

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1 . waa soo hormaray macnaheedu.

2. soo dajinta Kitaabka (Quraanka)
ah wuxuu ka ahaaday Eebaha adkaada
iyo falka san.

3. Samooyinka iyo Dhulka dhex-
diisana aayadbaa ugu sugan Mu'mi-
niinta.

4. abuurkiinna iyo waxa Eebe ku fidin
«abuuri» Dhulka oo wax socda ah
aayaadbaa ugu sugan ciddii wax ya-
qiinsan.

5. iskhilaafka Habeenka iyo Maalinta
iyo waxa Eebe ka soodajiyey Samada
oo Rizqi ah oo ku nooleeyo Dhulka in-
tuu dhintay ka dib iyo gagadoonka
Dabaylaha waxaa ugu sugan aayaad
ciddii wax kasi.

. '< / i / •"•* '.~\j\ i^*V-T«»

Quraanka sharafta leh Eebaa soodajiyay, Samada, Dhulka wax kasta ee Eebe ku fidiyay Dhulka, Ha-
beenka, Maalinta, Roobka iyo gagadoonka Dabaylaha waxay aayaad iyo Calaamo ugu sugantahay
Mu'miniinta xaqa yaqiinsan ee waxkasi, waana in la raaco amarka Eeba'ahaysiiyey waxyaalahaa'laguna
dhaqmo kitaabkiisa, Rumeyn, xukun, akhlaaq, Mucaamalo iyo wax kastoo tallaaba ah. Al-Jaathiyah (1-
5).

6. taasi waa aayaadka Eebe aan ku
akhriyeyno korkaaga si xaq ah, ee ha-
dalkay Eebe ka dib iyo aayaadkiisa ru-
mayn.

7. halaagna wuxuu u sugnaaday bee-
naale dambi badan dhammaantiis.

689

Suurat Al-Jaathiyah

juz' 25 <mmm

&mm

8. oo maqli aayaadka Eebe oo la akh-
rin haddana daa'ima gaalnimo, isagoo
iskibrin sidii isagoon maqlin, ugu
bishaaree cadaab daran.

9. tnarkuu ogaado aayaadkanaga wax
ka mid ah wuxuu ka yeeshaa jees-
jees,kuwaasina waxaa u sugnaaday ca-
daab wax dulleeya.

10. waxaa koobi «kana dambeysa»
Naarta Jahannamo, waxna uma taro
waxay kasbadeen, iyo waxay ka yee-
sheen Eebe ka sokow owliyo, waxayna
mudan Cadaab wayn.

1 1 . Quraankani waa hanuun, kuwii ka
gaaloobay aayaadka Eebehoodna wa-
xaa u sugnaaday Cadaab xumaan da-
ran.

c^l JCji* ^jObb]j>>6 C/M\j «^JUb ixa

Cid Quraanka rumeyn wayday wax xaq ah oo kale ma rumeyso, Been badane, Dambi badane maqla
Quraankoo la akhrin markaas iskibriya xumaanna ku madaxtaagi, kuna jeesjeesi Quraanka waxaa
usugnaaday Cadaab daran oo wax dulleeya, wax Eebe ka sokeeya oo wax u tarina ma jiro, ee xaqa cad
uun ha la raaco isagaa waxtaree. Al-Jaathiyah (6-1 1).

12. Eebe waa kan idiinfududeeyey
Badda say ugu socoto Doonnidu«iyo
Markabku» dhexdiisa amarka Eebe,
iyo inaad gaadhaan Fadligiisa iyo
inaad ku mahadisaan.

\j*a^ {}•)}&£)

13. wuxuu idiin fududeeyey waxa ku
sugan samooyinka iyo Dhulka Dham-
maan xagiisay ka ahaadeen, arrin-
taasna waxa ugu sugan aayaad ciddii
fikiri.

14. waxaad u dhahdaa kuwa ru-
meeyey u dhaafa kuwaan ka yaabayn
ciqaabta Eebe si uu uga abaal mariyo
qoom waxay kasbadeen.

15. ruuxii carnal fiicanfala Naftiisuu u
falay, ruuxii Xumaan sameeyana wa-

690

Suurat Al-Jaathiyah

juz' 25 mtmm

&Wi&

xay uun dhibi Naftiisa markaas xagga
Eebe uunbaa laydiin celin.

''•-ST- Mr*

waxkasta Eebaa abuuray isagaana sakhiray, sida Badda, Markabka, waxa Samada ku sugan iyo waxa
Dhulka ku sugan 'dhammaana xagga Eebe yey ka ahaadeen, oo ma jiro wax la wadaagta Eebe
Maamulka'waxaa uun la dhexdabaalan Nicmada Eebe iyo Khalqigiisa, waase in la fikiro, Carnal wanaag-
sanna lala yimaaddo, xumaantana laga fogaado, mana haboona in Nicmada Eebe iyo Fadligiisa lagu
kibro laysna weyneeyo adoon waxba ahayn'kuna turrayn, oo miskiin ah. Al-Jaathiyah (12-15).

1 6. dhab ahaanbaan u siinay ree Binii
Israa'iil Kitaabka iyo Xukun iyo Nabi-
nimo, waxaana ku arzuqnay wax
wanaagsan, waxaana ka fadillay
Caalamkii (markaas).

17. waxaana siinay xujooyin ka mid
ah amai\ ismana khilaafin, inta cilmi u
yimid ka dib mooyee,waxayna u diideen
Xasad iyo Dulmi,dhexdooda ah,Eebah-
aanawuu kala xukumi dhexdooda Ma-
alinta Qiyaame waxay isku khilaafsan-
yihiin.

18. waxaana ku yeel lay waddo amarka
Diinta ah, Ee raac, hana raacin hawada
kuwaan wax ogayn.

19. iyagu kaagama taraan Eebe xagii-
sa waxba, Daalimiintana qaarkood wu-
xuu u yahay sokeeye qaarka kale, Ee-
bana waa u wali kuwa dhawrsada.

20. kaasi waa (Quraanku) waa aragti
(Nuurka) Dadka iyo hanuun iyo Na-
xariis ciddii waxyaqiinsan.

tf^t ' 'u'Xi <' * T^o '.\\\'* >'Z<"

u^^obl^^^^Uj^b^yprl

Bini Israa'iil wuxuu Eebe siiyay waqtiyadii hore Kitaabo iyo in Nabiyo laga bixiyo, waxayse ku jawaabeen
is khilaaf iyo xaq diido xasad iyo isla wayni darteed, taasina ma aha waxay ku faani karaan Gaalada
Yuhuud'maxaayeeley Nabiyadu waxay ahaayeen Muslimiin, waxaan isaga ahayn wax mataro.
saas darteed yuu Eebe u faray Nabiga inuu ku toosnaado waddada xaqa ah iyo Shareecada Islaamka,
oosan maqlin warka kuwaan wax ogayn, oon waxna utarayn 'sokeeye dadna wax ma tarto ee waxaa
waxtari gargaarka iyo xaq raacidda Eebe. Al-Jaathiyah (16-20).

2 1 . mise waxay umaleeyeen kuwii kas-
baday xumaanta inaan kayeeleyno ku-
wa xaqa rumeeyey ee carnal flican falay
oo kale, nolol iyo geeriba, waxaa xun
waxay xukumi.

691

Suurat AJ-Jaathiyah

juz< 25 <mmm

&Wi&

22. Eebaa u abuuray samooyinka iyo
Dhulka, xaq iyo in laga abaalmariyo
Naf walba waxay kasbatay, lamana
dulmiyo.

23. ka waran mux ka yeeshay ilaahiisa
hawadiisa, oo Eebe dhumiyey isagoo
cilmi leh, oo daboolay maqalkiisa iyo
qalbigiisa, yelayna aragiisa dabool, yaa
hanuunin Eebe kadib, miyaydaan wax
xusuusanayn.

24. waxay dheheen Gaaladii wax kale
ma jiro ee waa uun nolashanada dhaw,
waana dhimaneynaa qaarna noo-
laan,waxaan waqtiga ahayna nama di-
lo, wax ogaansho ahna uma leh arrin-
taas waxaan male ahayna kuma soc-
daan.

25. marka lagu akhriyo korkooda
aayaadkanaga oo cad cad wax xuja ah
ma helaan oon ahayn noo keena aabba-
yowganno haddaad run sheegaysaan.

26. waxaad dhahdaa Eebaa idin noo-
leeya idina dili, idinna kulmin Maalinta
Qiyaame shakina ma leh, laakiin Dad-
ka badankiis ma oga.

<" T' •-"J 'fry'*"* 40 J^* 2"" •> .£* >

samafale iyo xumaanfale isku mid Eebe kama dhigo Nolol iyo Geeri midna, Eebana wuxuu u abuuray
Samada iyo Dhulka xaq iyo inuu abaalmariyo naf walba 'cid ha wadeeda raacday oo dhuntay iyadoo cilmi
oo Dhago, Qalbi, iyo a rag beelay cidna ma hanuuniso, Gaalada caqliga xun oo lagu magacaabi jiray
Dahriyiin haddana lagu magacaabo Shuuciyiin waxay sheegeen in waqtigu uun Dili, waxse ma oga ee
Eebaa waxdila'waxna nooleeya'Qiyaamaana la hor tagi'cidwalbana abaal marin. AJ-Jaathiyah (21-26).

27. Eebaa iska leh xukunka sa-
mooyinka iyo Dhulka, Maalintay kac-
do Saacadda Qiyaame maalintaasay
Khasaari xumaanlowgu.

28. waxaadna arki umad kas-
too Lawyaha ku fadhida Qiyaamada,
Umad kastana waxaa loogu yeedhi
Kitaabkii «camalkeeda» Maalintaas
waxaa laydiinka abaalmarin waxaad
camalfaleyseen.

692

Suurat Al-Jaathiyah

juz 4 25 mmzm

%mm

29. kani waa Kitaabkanagii wuxuuna
ku hadli xaq korkiina, annaguna waan
qoraynay waxaad carnal falaysaan.

30. kuwa xaqa rumeeyey oo carnal fli-
can falay wuxuu galin Eebohood
Naxariistiisa, taasina waa liibaan wayn.

31. kuwa Gaaloobayse waxaa lagu
dhihi miyeyna ahayn aayaadkeyga ku-
wa korkiina lagu akhriyo ood iskib-
riseen noqoteen qoom dambi falayaal
ah.

32. marka la dhaho yabooha Eebe
waa xaq, Saacadda (Qiyaamana)shaki
ma leh, waxaad dhahdaan ma naqaan
Saacadda (qiyaame) waannu uun ma-
layn mase yaqiinsanin.

Xukunka Samada iyo Dhulka iyo Khalqiga dhammaantiis Eebaa iska leh, Maalinta Qiyaamana waxaa
khasaari Xumaanloow, cidwalbana waxaa la arki iyadoo ku fadhida Jilbaha, oo qaadan Kitaabkii
camalkeeda, Nabigu wuxuu yidhi: (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee)« waxaad Moodaa
inaan arko idinkoo Jilbaha ku fadhiya Taag ka sokeeya Jahannamo». Kitaabka Eebena xaqbuu ku hadli,
kuwa fiicanna Naxariista Eebey heli iyo Liibaantiisa, kuwa xunna waxay mudan abaalmarin daran,
maxaa yeeley way iskibriyeen xaqiina waybeeniyeen waxna ma rumeynin. Al-Jaathiyah (27-32).

33. waxaa u muuqan Gaalada xu-
maantay camalfaleen (Ciqaabteedi)
waxaana koobi waxay ku jees jeesi ji-
reen (ciqaabtiisii).

34. waxaana loo dhihi Maanta (Qi-
yaamada) waannu idinka tagi (idinko
cadaaban) sidaad u halmaanteen la ku-
lanka Maalintiinan, Hooygiinuna waa
Naar wax idiin gargaarana ma jiro.

35. Arrintaasna waxaa ugu wacan
inaad ka yeelateen aayaadka Eebe Jees
jees, idinna dhagartay nolosha dhaw (ee
adduun) Maanta Qiyaamada lagama
bixiyo Naarta, cudurdaarna lama war-
sado.

36. mahad Eebaa iskaleh Eebaha Sa-
mooyinka iyo Dhulka, Eebaha caalam-
kana ah.

693

Suurat Al-Axqaaf

juz' 26 mmmm

0&bU£&

37. waxaana u sugnaatay waynida Sa-
mooyinka iyo Dhulka dhexdiisa,
waana adkaade falsan.

Xumaanta ciqaabteeda waa la arki'maalinta abaalmarintana waxaa lagagatagi xumaanle oo dhan Naar
daran siduu u halmaamay xaqa, gargaarna ma helo, illeen addunyaa waashaye, lagamana saaro
naarta'cudurdaarna lama warsado, Mahad, weyni, xukun iyo tasarrufna waxaa iska leh maalintaas
qiyaame iyo had iyo jeerba Eebaha caalamk ee waxwalba ahaysiiyey'una ahaandoono. waxaa sugnaatay
in Eebe ku dhihi addoomadiisa qaar (qiyaamada) miyaan kuu guurinin, miyaanaan ku sharfin, miyaa-
naan kuu sahlin waxaad korto sida Fardaha iyo Geela, miyaanaan madax kaa dhigin adoon
xukumin wuxuuna dhahaa dhab ahaan waadyeeshay, wuxuuna dhahaa Eebe mawaxaad u malaysay
inaadan nala kulmiheyn, wuxuuna dhahaa maya, markaasuu Eebe dhahaa maanta waxaa lagugu dayn
sidaad ii halmaantay. Al-Jaathiyah (33-37).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guild iyo Mid gaaraba
naxariista.

1. Waxay ku Tusin mucjisada Qu-
raanka ee wayn, Eebaa ogna waa la
dhahaa.

2. Kitaabka (Quraanka) ah wuxuu ka
soo dagay Eebaha adkaada ee falka san
xaggiisa.

3. Samaawaadka iyo dhulka iyo waxa
u dhexeeyana waxaan xaq iyo muddo
magacaaban ahayn uma aannaan
abuurin, kuwii gaaloobayna wixii loo-
gu digay (ee quraanka) ah way ka jeed-
sadeen.

4. Waxaad Dhahdaa nabiyoow bal ka
warrama waxaad caabudaysaan ee Ee-
be ka soo hadhay ina tusiya waxay ku
abuureen dhulka, ama shirkad ah oy ku
leeyihiin Samaawaadka, ii keena (oo i
tusiya) Kitaab Quraanka, ka horreyay,
ama wax raad cilmi ah, haddaad run
sheegeeysaan.

5. Wax ka dulmi badan ma jiro ruux
baryi Eebe ka sokow waxaan ajiibeynin

o*J

694

Suurat Al-Axqaaf

juz< 26 mmmm

$$&$&

(maqleyn) tan iyo qiyaama-
da,baryadoodana halmaansan (ogyn).

6. Marka dadka la soo kulmiyana u
noqondoona kuwii caabudi jiray col,
Inay caabudi jireenna dafiri.

Quraanka Eebeheenna wayn yaa soo dajiyay, cirka, Dhulka iyo Khalqiga kale ee badanba Eebaa abuu-
ray, Si Ruux walba looga abaal mariyo wuxuu carnal falay muddaduu noolaa, wax Eebe la wadaaga
milkigiisa iyo awoodiisana ma jiro, wax in lala caabuda ama lala baryana ma bannaana'xaqna ma aha,
Ruuxa waxaan Eebe ahayn caabuda ama baryana maalinta qiyaame ee kulanko wax uma taro'wuuna
dafiraa. Al-Axqaaf ( 1 -6).

7. Marka gaalada lagu dul akhriyo
aayaadkannaga (quraanka) oo cad wa-
xay dhahaan kuwa gaalada ah markuu
u yimid xaqu kani waa sixir cad.

8. Waxay dhihi waa been uu abuurtay
(Nabigu), Waxaad dhahdaa haddaan
been abuurto waxba iigama taraysaan
Eebe xaggiisa, isagaana og waxaad
dhumbanaysaan, (oo been ah) Eebaana
marag ugu filan dhexdeenna, waana
dambi dhaafe naxariista ah.

9. Waxaad dhahdaa ma ihi bidci ka
gaar ah Rasuullada, mana ogi waxa la-
gu fali aniga iyo idinka, waxaan uun
raaci waxa lay waxyoodo (ee quraanka
ah) waxaana ahay u dige cad (oo muuq-
da).

10. Waxaad Dhahdaa bal ii warrama
hadduu Quraanku Eebe ka soo dagay
ood ka gaalowdaan oo uu ka marag fu-
ro marag ree Baniiisraaiil ah isaga oo
kale (xaqnimada iyo runta) oo uu
rumeeyay idinkuna aad is kibriseen,
Eebana ma hanuuniyo kuwa dulmi-
lowga ah,

Quraanku waa xaq sugan oo Eebe u soo dhiibay'malaku-jibriil, kuna'soo dajiyay Nabiga Muxammad ah
(naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee). mana aha wararkii dadkii hore oo la soo uruuriyay'si-
day gaalada xaq diidayaasha ah sheegteen, Sixirna ma aha iyo wax la been abuurtay, Nabiguna jeebkiisa
kama keenin'siduu Eebaba aayada badan ku caddeeyay, maragna waxaa ugu filan Nabiga Eebaha wayn
ee naxariista badan, Nabiguna wax gaar ah oo hor leh oon toosnayn lama imaanin, ee wuxuu raaci wixii
Eebe u waxyooday,

Waxaa Quraanka u marag furay oo rumeeyay culimo ka mid ah ree Banii-israaiil, Siday u rumeeyeen
Kitaab-koodii, inkastood idinku ka gaalowdeen isna kibriseen. Al-Axqaaf (7-10).

hi 9 '

695

Suurat Al-Axqaaf

juz* 26 m&mm

$$&]}£&

1 1 . Gaaladii waxay dheheen hadduu
Quraanku khayr yahay noogama hor-
mareen rumayntiisa, iyagoon hanuun-
sanayn gaaladu yay haddana dhihi kan
(Quraanka ah) waa beenihii hore.

12. Quraanka waxaa ka horreeyay ki-
taabkii (Nabi) Muuse, isagoo ah
hanuuniye iyo naxariis, kanna waa ki-
taab u rumayn (xaqa). Af carabina ku
soo dagay, si uu ugu digo kuwa dulmiga
falay, uguna bishaareeyo kuwa
wanaagga falay.

13. kuwa yidhi Eebahanno waa Alle
haddana toosnaaday cabsi iyo murugi
midna ma arkaan.

14. Kuwaasna waa ehlu-Janno wayna
ku waari dhexdeeda, abaalmarin
camalkoodii (wanaagsanaa) darteed.

'-*u . " t>'f >1

Xaqa rumayntiisa ruuxna gaar uma aha, ee ciddii Eebe waafajiyo oo hanuunka doonta yaa hanuuna, Sida
ay gaaladu dheheenna xaalku ma aha oo ah in Ruuxa xoolaha badan ama madaxda ah uu ku xaq-
leeyahay inuu wax walba ugu horreeyo, xataa hanuunkaba.

Quraankuna ma aha kii ugu horreeyay kutubta Eebe ee waxaa hortiisa ahaa Tawreeddii Nabi-muuse ee
wanaagsanayd, iyo kutubihii kale ee Eebe, Quraankuna wuxuu ku soo dagay luqada carabiga ah si uu ugu
digo kuwa leexday, uguna bishaareeyo kuwa wanaagga fala, ruuxiise Eebe Aqoonsada haddana toosnaa-
da cabsi iyo murugo midna ma qabato Maalinta Qiyaame, Jannana wuu gali isagoo ku waari camalkiisa
wanaagsan dartiis. Al-Axqaaf (1 1-14).

15. Dadka waxaan u dardaarannay
labadiisii Waalid inuu u wanaag falo,
Hooyadiis uurkay ku sidday iyadoo
dhibban wayna dhashay iyadoo dhib-
ban, uurkiisa iyo gudhintiisuna waa
Soddon bilood, markuu ilmihii tabar
yeesho oo Afartan gaadho yuu (kan fii-
can) dhahaa eebow igu toosi inaan ku-
gu mahadiyo nicmadaada aad iigu nic-
maysay Aniga iyo waaliddiintay,iguna
toosi inaan carnal fiican ood ka raalli
tahay falo, iina wanaaji faracayga, waa-
na kuu toobadkeenaye, waxaana ka
mid ahay muslimiinta.

Suurat Al-Axqaaf

juz< 26 mmmm

$$k\$&

16. Kuwaasi waa kuwaannu ka aq-
balayno camalkoodii fiicnaa,kana
dhaafayno koodii xumaa, waxayna no-
qon ehelu-Janno Eebana wuxuu u
yaboohay yabooh run ah.

5p oj^jJi^l^if jJL^lfj^J

Waalidka xaqiisu aad buu u waynyahay, Eebana in badan yuu quraanka ku soo celceliyay'sida Aayada-
han oo kale, meelo badanna wuxuu Eebe la xidhiidhiyay cibaadadiisa, Si gaar ahna wuxuu u xusay
Hooyada, maxaa yeelay waxay la kulantaa dhib badan'xagga uurka iyo xagga dhalmada iyo nuujintaba,
Saas daraadeed ilmaha wanaagsan wuu u sama falaa, isagoo Eebe warsan inuu waafajiyo mahaddiisa,
siduu ugu sama falay isaga iyo waalidkiisba, una fududeeyo inuu carnal flican falo, Faraciisana u suubiyo,
Ruuxa saas yeelana waa midka Eebe wanaagga ka aqbalo, xumaantana ka dhaafo Janno iyo wanaagna
ku abaal mariya. Al-Axqaaf (15-16).

17. Waxaa jira mid ku dhihi labadiisii
waalid Ufbaa la idin yidhi ee ma wa-
xaad ii yaboohaysaan in la i soo bixin
iyadoo dadkii horaba tagay, Labada
waalidna ay Eebe uga baryi (hanuun),
iyagoo ku dhihi magacaa ba' ; ee rumee,
ballanqaadka Eebana waa xaqe, oo
markaas ku dhihi waxaasi waa beentii
dadkii hore.

18. Kuwaasi waa kuwa caddibaadi u
sugnaatay* iyagoo ka mid noqon kuwii
horay u tagey oo Jinni iyo Insiba leh,
waxayna ahaayeen kuwa khasaaray.

19. Cid walba waxay mudan waxay
carnal fashay Eebana wuu u oofin
camalkooda iyagoon la dulmiyaynin.

Waalidka xaqiisa waxaa sheegay Aayado badan, waxaana inoo soo hor maray ilmihii baarriga u ahaa
Waalidkii xaalkiisa, Aayadahanna waxay caddayn xumaanta caaqnimada iyo caasiyidda Waalidka, iyo
in Ruuxii Waalidkiis caasiya'xumaan, Eeba khilaafid, qiyaamo inkirid iyo baadinnimoba uu u dhawya-
hay, kuwa saas yeelana'waa kuwa naartu u waajibtay oo khasaarana ku dhacay, illeen Ruux walba Eebe
wuxuu ka abaal marin wuxuu carnal falay wanaag iyo xumaaanba. Al-Axqaaf (1 7-19).

20. (Xusuuso) maalinta kuwii gaa-
loobay loo bandhigi Naarta,iyagoo la-
gu dhihi waxaad wanaaggiinii ku
dhamaysateen noloshiinnii dhawayd,
waadna ku raaxaysateen, maantase wa-
xaa laydinku abaal marin caddibaad
dulli ah, iskibrintiinnii aad xaq darro
isula weeyneeydeen iyo faasiqni-
madiinna darteed.

697

Suurat Al-Axqaaf

juz' 26 $mmm

n%&

21. Xusuuso Ree caad walaalkood
(Nabi huud) markuu u digay qoomkii-
sii iyagoo daggan Axqaaf, iyagoo
Rasuullo wax u diga ka horreeyeen ka-
na dambeeyeen, isagoo ku dhihi Eebe
mooyee wax kale ha caabudina, wa-
xaan idiinka yaabi caddibaad maalin
wayn.

22. Waxay ku dheheen ma waxaad
noola timid inaad naga iisho Ilaahya-
dannada, noo keen waxaad noogu
goodiyayso haddaad run sheegeyso,

23. Wuxuuna ku yidhi Eebaa ku cilmi
leh (goorta caddibaaddiinna) ee anugu
waxaan idin gaadhsiin waxa layfaray
inaan gaadhsiiyo, waxaanse idinku ar-
kaa kuwa jaahiliin ah.

Raaxo Adduun oo caddibaadi ka dambayso wax ma tarto, Ruuxiise gaalnimo'kibir iyo xaq diidnimo ku
Kaca waxaa lagu abaal-marin Aakhiro caddibaad.

Aayadaha kale waxay ka qisoon qoom la dhihi jiray Ree Caad oo loo diray Nabi Huud, beeniyeenna
markuu xaqa ugu yeedhay iyo in Eebe kaliya ay caabudaan'kana digtoonaadaan caddibaad daran, wayse
madax adaygeen'waxayna u caddeeyeen inayan mama ilaahyaalkooda ka tagaynin'ee wuxuu keeni ha
keeno, Eebaase wax walba og awoodna leh, hadalladaas oo kalana waxaa ku hadla jaahiliinta isla wayn.
Al-Axqaaf (20-23).

24. Markay Gaaladii Reer caad ar-
keen caddibaaddii (Sida daruur) oo
Toggooda soo qaabishay waxay > dhe-
heen waa Daruur nawaraabinaysa, Ma
aha ee waa waxaad dadajisanayseen
inuu yimaaddo oo caddibaad ah, waa-
na dabayl caddibaad darani ku jirto.

25. Wax kasta oy martana way bur-
burin amarka Eebe dartiis, markaasay
ahaadeen kuwa aan la arkaynin Guryo-
hoodii mooyee, saasaana ku abaal
marinnaa kuwa dambiilayaasha ah.

26. Waxaan makaninnay (siinnay)
Ree caad wax aannaan idin maka-
ninnin, waxaana u yeellay maqal, arag
iyo Quluub, waxbase uma tarin
Maqalkoodii,Araggoodii iyo Quluub-
toodii, Maxaayeelay Waxay diidayeen

¥$&<£&%

tfl

Cp^J^^^<^>Mi-

I4J Uu^4^/»Ss^S3o^l C a* $& * jJAj
1 " *£' m Ax?\' m *> 'Act*

Suurat Al-Axqaaf

juz< 26 %mm\m

*$&$&

\2i&

Aayaadka Eebe, waxaana ku dhacay
(oo koobay) caddibaadii ay ku jees-
jeesayeen.

Gaaladii Ree Caad way kibreen waxayna beeniyeen Nabigii Eebe ee Huud ahaa, Markaasaa Eebe ku
halaagay Caddibaad Dabayleed oo Naari ku dhexjirto, iyagoo Roob mooday Dabayshaasoo baabi'isay
halaagtayna, saas oo kalana waxaa mudan Ciddii isla waynaata'oo Gaalawda dhammaanteed, cid
dhuntayna maqal, Arag iyo Qalbi wax uma taro, saas daraadeed waa in lagu waana qaato Qisadan,
Eebana lagu xidhnaado illeen xoog iyo quwad cidna agtiisa wax uma tartee. Al-Axqaaf (24-26).

27. Waxaan halaagnay wixii gaa-
rarkiinna ahaa oo Magaalooyin ah,
xujooyinkana waan caddaynay si dad-
ku Eebe ugu noqdo.

28. Maxay ugu gargaariwaayeen ku-
way ilaahyaal ay u dhawaadaan ka
dhigteen Eebe ka sokow, way ka dhu-
meen, taasina waa beentoodii iyo war
abuurashadoodii.

29. Xusuuso markaan kuu soo iilnay
koox Jinni ah oo Quraanka dhagaysan,
markay yimaadeen (meeja lagu akhri-
yina) ay isu dheheen dhagaysta, markii
la dhammeeyayna ay ciddoodii ku noq-
deen iyagoo u digi.

30. Oo ku dhihi qoomkannow waxaan
maqallay Kitaab (Quraan) la soo daji-
yay (Nabi) Muuse ka dib oo rumayn
Kitaabihii ka horreeyey, kuna hanuunin
xaq iyo waddada toosan.

** ■* * f *^i < ."?' * ^ ^

31. Qoomkannow ajiiba (raaca)
uyeedhaha xaqa Eebe, rumeeyana,
dambigiinna Eebe ha dhaafechana
idinka koriyo caddibaad darane ;

<&* »T i<' * * ¥ *' ^ *>> "

yi. Ruuxaan ajiibin (raacin) uyeed-
haha Eebe kuma daaliyo Eebe dhulka
dhexdiisa (kama cararo) wax Eebe ka
soo hadhay oo u gargaarina ma jiro,

Suurat Al-Axqaaf

juz< 26 mmmm

\%&

kuwaas «aan maqlaynin yeedhidda
Eebana» waa kuwa baadi cad ku sugan.

Mt^j£u?ci

Labada Aayadood ee hore waxay ka warrami sida Eebe u halaagay gaaladii kibirtay ee
Maka agdagnayd, ilaahyadoodii Eebe ka soo hadhayna ayna wax u tarin, Ilaahayna saasuu u karaa inuu
xaq diidayaashu u halaago.

Aayadaha kale waxay ka qisoon in Nabiga Muxammad ah (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha
yeelee) Loodiray Jinni iyo insiba'ayna koox Jinni ah maqashay isagoo Quraanka akhrin dhagaysteenna
rumeeyeenna, Al-Axqaaf (27-32).

33. Miyeeyna ogayn Eebaha abuuray
Samaawaadka iyo dhulka aan kana
noogin abuurkooda inuu karo inuu soo
nooleeyo wixii dhintay, saas ma aha ee
Eebe wax walba oo uu doono wuu ka-
raa.

34. Maalinta kuwii gaaloobay loo
bandhigi Naarta waxaa lagu odhan Mi-
yuuna xaq ahayn kan (caddibaadda ah)
markaasay dhahaan Eebaan ku
dhaarannaye waa xaq, Eebe wuxuu ku
dhahaa dhadhamiya caddibaadda
Gaalnimadiinna darteed.

35. Usamir siday u samreen kuwii sug-
naanta iyo niyadda u saaxiibka ahaa ee
rasuullada ahaa, hana ku dagdagin in la
caddibo waxay la midnoqon markay
arkaan waxa loogu goodiyay ineeyan
ku nagaanin Adduunka Saacad maalin
ah waxaan ahayn, Quraankuna waa
gaadhsiin,kuwa faasiqiinta ah umbaa-
na la halaagaa.

Ilaaheen isagaa wax walba abuuray, wax daaliya ama cajis galiyana ma jiro, soo bixinta dadkuna way u
fududdahay, Maalinta gaalada Naarta la horkeenana waxay qiran xumaantoodii ay ku faleen Adduunka,
waxaana lagu abaalmarin caddibaad, waxaase laga rabaa Ruuxa Muslimka ah sabir, adkaysi iyo xaq ku
sugnaansho, sida Eebe faray Rasuulladiisuna ahaayeen, Quraankuna waa digniin Eebe iyo war cad iyo
gaadhsiin caalamka oo dhan, lnkastoo Ruuxu ku raaxaysto Adduunyada ama ku raagaba waxay la mid
noqon isagoon ku nagaanin mudda yar mooyeene, Al-Axqaaf (33-35).

700

Suurat Muxammad

juz' 26 mmmm

l£&%&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . kuwii Gaaloobay oo jidka Eebana
ka leexiyay Dadka Eebe waa buriyay
camalkooda.

2. kuwa rumeeyay xaqase oo carnal
fiican falay oo rumeeyay Quraanka la-
gu soo dajiyay (Nabiga) Muxammad
ah ee xaqa ah Eebe wuu asturi xumaan-
tooda, xaalkoodana wuu wanaajin.

3. saasna waxaa ugu wacan in kuwa
Gaaloobayna ay raaceen Baadhil, ku-
wa rumeeyayna ay raaceen xaqa Eebe,
saasuuna Eebe u yeelaa tusaale.

4. Haddaad kula kulantaan Gaalada
Dagaal Luqunta ka garaaca, markaad
sugtaanna ku adkeeya xidhidda, mar-
kaas ama iska siidaaya ama haysfur-
teen, inta Dagaalku ka xasili, xaalku
waa saas, hadduu Eebe doonana wuu
ka aarsankaraa, hase yeeshee wuxuu
saas u falay inuu qaarkiin qaarka kale
ku imtixaano, kuwa Jidka Eebe lagu di-
lana Camalkooda Eebe ma halleeyo.

5. Eebana wuu toosin oo hanuunin
kuwaas, wuuna wanaajin xaalkooda.

6. Wuxuuna galin Janno (uu baray) u
caddeeyay.

*>> > ^*Vrr. V \1>'\i' "".\ >"?' ?si» ?/v

Gaaladii Nabiga ka Gaalowday xaqana dadka u diidday camlkoodu wuu buri, sida kuwa Nabiga ru-
meeya Carnal fiicanna fala Dambigooda loo dhaafo, Maxaa yeelay isku mid ma noqon karaan Ruux xaqa
raacay oo dadka faray iyo mid Gaaloobay Dadkana xaqa ka reebay,Tan kale wuxuu Eebe farayaa
mu'miniinta inay ku Jihaadaan Jidka Eebe, Gaaladana isaga caabbiyaan si daran, Jahaadkuna waa
imtixaan Eeba,Ciddii ku dhimatana waa ehlu-Janno hadii kalana waxay heli Guul iyo Sharaf, saas
daraaddeed yaa Ciddii Jahaadka ka tagta Dulli iyo Gumaysi u dulfuulaa. Muxammad (1-6).

7. Kuwa xaqa rumeeyow haddaad u
gargaartaan Eebe (Diintiisa) isna wuu
idiin gargaari,Gommadihiinnana wuu
sugi (Geesinnimo).

701

Suurat Muxammad

juz' 26 msrnrn

t£&£&

8. Kuwa Gaaloobayse Halaag iyo
(hoos u dhac) yaa u sugnaaday,
Camalkoodiina Eebe wuu halleeyay.

9. Saas waxaa ugu wacan inay neceen
waxa Eebe soo dajiyay oo xaqa ah,
markaasuu hoobiyay Camalkoodii.

10. Miyayna ku soconin dhulka oo
markaas ay arkaan siday noqotay
Cidhibtii kuwii Gaaloobay ee Ree Ma-
ka ka horreeyay, Eebaa halaagay,
Gaaladana waxaa u sugnaaday saasoo
kale halaag.

1 1 . Saas waxaa ugu wacan in Eebe ya-
hay gargaaraha Mu'miniinta, Gaala-
duna ayna gargaare lahayn.

12. Eebe wuxuu galin Mu'miniinta
Camalka fiicanna falay Jannooyin ay
dureeri dhexdeeda Wabiyaal, kuwa
Gaaloobayna way raaxaysan (Adduun-
ka) una cuni sida xooluhu wax u cu-
naan, Naarna waa Gurigay ku hoyan.

3&S& &£&&/&&

Eebe Dadka gargaar ugama baahna ee imtixaan dartiis yuu ufalay saas, Ciddiise Diinta Eebe
difaacda wuu u gargaaraa, Gaaladana dulli iyo halaag yaa u dambayn, Maxaa yeelay waa xaq diidayaal,
waana Ruuxu dhulka inuu maraa kuna waana-qaato wixii dhacay, Tan kale waa in Mu'miniintu
rumeeyaan in Eebe u gargaari hadday la yimaaddaan niyad san, midnimo, toosni iyo xaq daaficid,
Taasina waxay ka muuqataa siduu Eebe ugargaaray Nabigii (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha
yeelee) iyo asxaabtiisii, mudda yar kadibna diinta islaamku meel walba ku faaftay kana talisay, intaas
waxaa u dheer Jannada Aakharo, Maxayse tari in sida xoolaha wax loo cuno mar hadday naaru Ka
dambayso. Muxammad (7-12).

1 3. Imisay jirtay Magaalo ka xoog ba-
dan Magaaladaadan ku bixisay (Maka)
aanna hallignay* gargaarana aan helin.

14. Ruux xaqa cad ee Eebe ku sugan
ma la midbaa Ruux loo qurxiyay
Camalkiisa xun oo haddana waxa naf-
tiisu jeceshahay (ee xun) raaca.

15. Tilmaanta Jannada loogu ya-
boohay mu'miniinta waa in Wabiyaal
biya ah oon doorsoomaynin dhexdeeda
yihiin, iyo Wabiyaal Caano ah oon iya-
na dhadhankoodu doorsoomaynin, iyo

702

Suurat Muxammad

juz< 26 mmmm

l£&$&

Wabiyaal Khamro (xalaal ah) oo u ma-
caan dadka cabbi, iyo Wabiyaal Malab
ah oo la sifeeyay, waxayna Jannada ku
leeyihiin nooc kasta ooMidho ah, iyo
dambidhaafka Eebe.
Ma la midbaa Ruux Narta ku waari la-
gana waraabin Biyo kulayl daran oo
Xiidmahooda gooya.

16. Waxaa ka mid ah Gaalada kuwo
ku dhagaysan (Nabiyow), Markay
agtaada ka baxaanna ku dhihi kuwa
Cilmiga leh (Asxaabta) Muxuu lahaa
dhawaan, kuwaasi waa kuwa Eebe
daabacay Quluubtooda, waxay naf-
toodu jeclaydna ( oo xunna) raacay.

Xoog Eebaa iska leh, xaq diide kastana Eebe wax kuma aha inuu halligo sidii kuwii horeba uu ku falay,
Xaq iyo baadilna isku mid ma aha, Jannada Eebe u darbay Mu'miniinta ee wanaaggu ku dhanyahay iyo
naar daranna ma sinna, Eebeheenna dadka ma dulmiyo ee Ruux walba wuxuu falo yuu ka abaal mariyaa,
Samaan iyo xumaanba, Quraanka iyo xaqa oo lagu jeesjeeso waa ficilka Gaalada iyo xumaanloowga ee
waa in layska jiraa. Muxammad (13-16).

17. Kuwa hanuunay (Eebe) wuxuu u
siyaadiyaa hanuun, wuxuuna waafa-
jiyaa (Eebe) kayaabiddiisa.

18. Gaaladu ma waxay sugi in Qi-
yaamadu kado ugu timaaddo, waxaase
yimidba Calaamooyinkeedii, ee sidee-
bay xusuus ugu sugnaan hadday Qiyaa-
madu timaaddo.

19. Ogow (kuna sugnow Nabiyow)
inaan Eebe mooyeen Ilaah kale jirin,
una dambi dhaaf waydii naftaada iyo
mu'miniinta Rag iyo Haweenba, Eeba-
na waa ogyahay dhaqdhqaaqiinna iyo
nagaadigiinnaba.

20. Waxay kuwa xaqa rumeeyay dha-
haan Maa la soo dejiyo Suurad,markii-
se la soodajiyo Suurad sugan Dagaal-
kana (Jahaadkana) lagu sheego waxaad
arkaysaa kuwa quluubta ka buka oo ku
soo fiirin (Nabiyow) sida Ruux saka-
raad hayo oo kale, halaag bayna-
mutaan kuwaasi.

M j*£>Ja> p4~-»*3 <S~UbjP> -513 b ^a« <-$j

*U- JLA5 4Zjo p^b<jWLJ» 1 \Gj}J&jyt*
Ci M\cJj JllS)\ 4&£a> +<»&. *j_y"

703

Suurat Muxammad

juz 4 26 vmaww

(mm

2 1 . Daacadnimo iyo hadal wanaagsan
yaa u khayr roonaan lahayd, markase
xaalku dhaboobo (Jahaad la galo) ha-
day Eebe u runsheegaan yaa u khayr
badan.

Ruuxii xaqa raaciddisa iyo Jidka Eebe ku dadaala Eebe wuxuu ku abaai mariyaa inuu u siyaadiyo
hanuun, wuxuuna waafajiyaa wanaag iyo Eebe ka yaabid, Ciddii caqli iehna waa inay waqtiga ka
faa'iidaysataa, maxaa yeelay Qiyaamadu waxay ku imaan kado, markay timaadana Cidna calaacal iyo
catow wax uma tarto, mar haddii fursadu dhaafto, waana in Eebe si dhab ah loo qiraa laguna sugnaado
arrintaas, Dambi dhaafna had iyo jeer la waydiistaa, Jidkiisana lagu toosnaadaa laguna jihaadaa, Hadal
wanaagsan, Niya adag, daacadnimo iyo Eebe rumayn dhab ahna lagu dadaalo. Muxammad (17-21).

22. Amaad mudantihiin haddaad xa-
qa (Jahaadka) ka jeedsataan inaad
fasaadisaan dhulka, Qaraabadiinnana
goysaan.

23. Kuwaasi waa kuwa Eebe lac-
naday, dhagaha iyo Indhahana tiray.

24. Miyayna Quraanka u fiirsanin (si
dhab ah) mise Quluubtoodaa da-
boolan.

25. Kuwa riddoobay (gaalnimo ku
noqday) inta xaqu iyo hanuunku u
caddaaday ka dib shaydaanbaa u qur-
xiyay, yididiilo (been ahna) uguna
yaboohay.

26. Saas waxaa ugu wacan iney kuwa
riddoobay ku dheheen kuwa xaqa
nacay waxaan idinku (waafaqaynaa)
adeecaynaa amarka qaarkiis (colni-
mada Nabiga), Eebana waa ogyahay
waxay qarsan.

27. Ee say noqon markay nafta ka
qaadayso Malaa'igtu iyadoo ka garaaci
Wajiga iyo gadaashaba.

28. Saas waxaa ugu wacan inay raa-
ceen kuwaasi wax Eebe ka cadhoodo,

^_S A^J \j^J jU U £joja

704

Suurat Muxammad

Juz 4 26

SSSI&

neceenna raalli ahaanshihiisa, markaa-
suu buriyay camalkoodii.

3>A±]y&) \y*j±=*J

Xaqa iyo wanaagga iyo Jihaadka oo laga jeedsado waxay sabab u noqotaa halaag iyo d hi baa to, fasaadin-
ta dhulka iyo Qaraabada oo la gooyo, kuwa saa falana waa kuwa lacnadda Eebe ku dhacdo, maqal iyo
aragna aan lahayn, maxaa yeelay ma aha kuwo quraanka fiiriya, Arrintaasuna ciqaab adduun yay
Leedahay Aakhira ka hor, Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) Wuxuu yidhi
(Dambi ka dhaw in Eebe Ciqaabta u soo dadajiyo isagoo tii Aakhirana u dheertahay ma jiro dulmi iyo
qaraaba goys). (Waxaa wariyay Imaam Axmad binu xambal).

Kuwaase xaqa ka riddooba waa kuwa shaydaan ka adkaaday, xaq diidayaalna ah, Eebana kama qarsoo-
na xaalkoodu, waana kuwa si daran nafta looga qaadi, illeen waxay raaceen wax Eebe cadha galiya wa-
naaggana way oeceene. Muxammad (22-28).

29. Kuwii Qalbiga ka bukay ma wa-
xay u maleeyeen inaan Eebe soo muuji-
nayn xumaanta (iyo xasadka) Qalbiga
kaga jira.

30. Haddaan doonno waan ku tusin
karnaa kuwaas, waxaadna ku aqoon-
san Calaamad, waxaad kaloo ku
oqoonsan hadalka leexsan, Eebana waa
ogyahay camalkooda.

31. waannu idin imtixaanaynaa in-
taan ka muujinno kuwiinna Jahaadi iyo
kuwa samra, waana imtixaanaynaa
Xaalkiinna.

32. Kuwa gaaloobay ee Jidka Eebe ka
leexiya dadka Raasuulkana khilaafa
(lana collooba) inta xaqu u caddaaday
ka dib waxba Eebe kama dhimayaan
Camalkoodana wuu burrin.

33. Kuwa xaqa rumeeyow Eebe adee-
ca, Rasuukiisana adeeca, Camal-
kiinnana hayska burrin ina.

34. Kuwa gaaloobay oo Jidka Eebe ka
leexiyay dadka kadibna dhinta iyagoo
gaala ah Eebe uma Dambi dhaafo.

'JH^ l^J

.*7V

t>/^^, ^ "\ >* "\ >'.'& fay

Waxa Qalbiga ku jira Eebe waa ogyahay samaan iyo xumaanba, hadduu doonana wuu muujin karaa
xaalka munaafiqiinta, waxaa ka mid ah calaamooyinkooda diin iyo muslim ceeb ka sheeg iyo Carrab
leexsan, Adduunkuna waa Guri imtixaan say u kala muuqdaan Run-lowga, Jahaadaha, Samirlaha iyo
kuwa xunxun, Ruuxiise gaalooba oo xaqa dadka ka reeba Rasuulkana la collooba isagoo xaqu u cadya-
hay, muxuu Eebe u dhimi isagaa la kulmi xumaantiisee, Cid xumaan fashay gaalnimana ku dhimatay
(Eebaan ka magan galaynayee) Eebe uma Dambi dhaafo umana naxariisto. Muxammad (29-34).

705

Suurat Muxammad

juz' 26 $mmm

ix&m

35. Ha tabar darraanina mu'mi-
niintaay ood markaa heshiis u yeed-
haanjdinkaaba ka sarreeyee Eebana
idinla jiraaye, Camalkiinnana ma
nusqaaminaayee.

36. Nolosha Adduunyo waa uun ci-
yaar iyo dheeldheel, haddaadse xaqa
rumaysaan ood dhawrsataan wuxuu
idin siin (Eebe) abaalkiinna, xoolihiin-
nana idin waydiisan maayo.

37. Hadduu idin waydiiyo (Eebe) xoo-
lihiinna (dhammaan) idinkuna celce-
liyo waad bakhayloobaysaan,waxaana
soobixi colnimadiinna.

38. Kuwaas xaqa rumeeyow waxaa
laydiinku yeedhi inaad jidka Eebe wax
ku bixisaan, waxaase idinka mid ah ku-
wo ku bakhayli, Ruuxiise bakhayla wu-
xuu uun kala bakhaylay Naftiisa Eeba-
na waa hodon, idinkuna waxaad tihiin
fuqaro, haddaad xaqa ka jeedsataanse
wuxuu Eebe idinku baddali kuwa kale
oon idin lamid noqonayn.

? ><^ f> „> ,»*<'» 'T,''Af> -~rf,^-s,

Mu'miniintu waa inay xoog yeeshaan, tabaryarina ka digtoonaadaan, si ayan gaalada ugu hoos noolaan-
nin, xaqoodana loo duudsiyin, maxaa yeelay iyagaaba Eebe la jiraa, hadday dhintaanna waa
Jannchadday noolaadaanna waa guul iyo sarrayn, Adduunkuna waa dhalanteed ee waa in Ruuxa
caqliga leh uu ku maraa wanaag iyo Eebe ka cabsi, isagoo Waajibkiisana Gudanaya, waa in Jidka Eebana
xoolaha lugu bixiyaa, bakhaylnimadana layska jiraa illeen Naftaada umbay dhibiye, Eebase waa hodon
dadkaase u baahan had iyo jeere, Ciddiise iskibrisa oo xaqa ka jeedsata wuxuu Eebe awoodaa inuu ku
baddalo mid ka khayr badan kana wanaagsan. Muxammad (35-38).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis Guud iyo mid Gaaraba
naxariista.

1 . Annagaa ku siinnay fatxi (gargaar)
cad Nabiyow.

5^V$^U

I LjlJU!»<2A) l^citii

706

Suurat Al-Fatx

juz< 26 vmmm

i%&

2. Si Eebe kuugu dhaafo waxaad hor-
marsatay iyo wixii dib maray oo gaf ah,
Nicmadiisana kuugu taam yeelo, Jidka
toosanna kuugu hanuuniyo,

3. Kuuna gargaaro Eebe Gargaar
wayn.

4. Eebe waa kan ku dajiyay xa-
silloonida Quluubta mu'miniinta si ay Ii-
maan ugu siyaadsadaan Iimaankoodii,
Eebaana iska leh Samaawaadka iyo
dhulka Junuudda ku sugan, Eebana
waa wax walba oge falsan.

5. si uu u galiyo mu'miniinta rag iyo
haweenba Jannooyin ay dureereyso
dhexdeeda Wabiyaal iyagoo ku waari,
Dambigoodana wuu asturi, arrintaa-
suna Eeba agtiisa waxay ku tahay Lii-
baan wayn.

Suuraddan wanaagsani waxay ku soo dagtay markay Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha
yeelee) iyo asaxaabtiisii ka soo laabteen heshiiskii Xudeybiya, oo gaaladii Qureysheed u diideen Nabiga
iyo asaxaabtiisa inay cumraystaan, fareenna inay Madiina ku noqdaan, shuruudo adagna la
dhigteen Inkastooy xagga daahirka aadmooddo tabar-yari muslimiinta,haddana waxaa ka dambeeyay
khayr badan iyo fatxi, waxayna caddayn in Eebe Naasir iyo gargaare u yahay mu'miniinta, Waxaa kale oy
ku tusin in jidka toosan lagu sugnaado,Xoogna Eebaa iska leh,Cirka iyo Dhulkuna awooddiisay ku hoos
jiraan'Liibaanta kama dambaysta ahse waa saamaxaad Eebe oo la helo iyo Jannadiisa siduu Mu'miniinta
u ballanqaaday. Al-Fatx (1-5).

6. iyo inuu caddibo munaafiqiinta
Rag iyo Haweenba, iyo mushrikiinta
(gaalada) rag iyo haweenba, Eebana u
maleeyey mala xun, xumaantu korkoo-
da ha ku wareegto, Eebana Ha u
cadhoodo, hana lacnado, hana u darbo
Naarta Jahannamo,meel loo ahaadana
iyadaa u xun.

7. Eebaa iska leh Junuudda ku sugan
Samaawaadka iyo Dhulka, Eebana
waa adkaade falsan.

8. Annagaa ku dirray Nabiyow adi-
goo marag ah,Bishaareeye Digena ah.

9. Si aad dadow Eebe u rumaysaan iyo
Rasuulkiisa uguna gargaartaan,una
waynaysaan, Eebana ugu tasbiixsataan
Aroor iyo Galabba.

Qp UJNtf-l)^ 4No*J

6jj-dj>j ojjj^j *.£y"JJ *H 4? [y~&l

707

Suurat Al-Fatx

juz 4 26 mmmm

C)y^\^i^\^J#XrS^\&J*^^

{jAJ ^-J»i ^ clbs^Ji i

EllUi^

J^fF'^

V^'fej

^ji

10. Kuwa Nabiyow kula ballamaya
waxay la ballamayaan uun Eebe, bal-
lanna ka qaadeen, Ruuxiise burriya
Naftiisa umbuu ku buriyay, Ruuxii
oofiyana wuxuu Eebe kula ballamay
wuxuu siin Ajri wayn.

Eebe wuxuu ugu goodiyay Munaafiqiinta iyo Mushrikiintaba Caddibaad daran, maxaa yeelay way ka
gaaloobeen waxayna u maleeyeen male xun, Ciddii saas yeeshana Eebe wuu dullayn wuuna u cadhoon oo
lacnadi, wuxuuna ku abaalmarin Naarta Jahannamo (Eebe ha naga koriyee), Eebaana iska leh cirka iyo
dhulka waxa ku sugan, Nabiga Muxammad ahna (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee)
Eebaa soo diray si uu marag, bishaareeye Dige iyo gaadhsiiye ugu noqdo Caalamka, Dadkana waxaa ku
waajib ah dhammaantood inay rumeeyaan'wayneeyaanna una gargaaraan, Eebana had iyo jeer, Habeen
iyo dharaar ku xidhnaadaan kana dhawrsadaan. Al-Fatx (6-10).

1 1 . Waxay kugu dhihi kuwii kaddib
maray (Jahaadka) ee Ree-Baadiyaha
(carbeed ahaa), waxaa na shuqliyay
xoolahannagii, iyo ahalkannagii, ee Ee-
be noo dambi dhaaf waydii, Carrab-
kooda yay ka dhihi waxaan qalbigooda
jirin, waxaad ku dhahdaa yaa Eebe wax
idiinka hanankara hadduu dhib idinla
doono, ama gargaar idinla doono Saas
ma aha, ee Eebe waa ogyahay waxaad
carnal falaysaan.

12. Waxaadse u malayseen inayan Ra-
suulka iyo Mu'miniinta u soo noqon-
naynin ehelkooda waligood, saasaana
loogu qurxiyay qalbigiinna, waxaadna
ahaateen kuwo halaagsamay.

13. Ruuxaan Eebe rumayn iyo Ra-
suulkiisa waxaan Gaalo u darabnay
Naarta Saciiro.

14. Eebaa iska leh xukunka waxa Sa-
maawaadka iyo Dhulka ku sugan,
wuxuuna u dambi dhaafi cidduu doo-
no, wuxuu caddibi cidduu doono, waa-
na dambi dhaafe naxariiste ah.

L3£j * «->\^ * S* ^yu^S\ <jft ^yCl*

i J^^O^LjoUj

Ma habboona in waqtiga Muslimiintu Dagaal iyo Jihaad ku jirto uu Ruuxna Cudur daar la'an iska
fadhiisto, isagoo ku marmarsoon in xoolihiisii iyo ehelkiisii shuqliyeen, siday faleen carabtii reer baadiya-
ha ahayd, oy haddana dambi dhaaf waydiistaan, arrintaasu waa carrab iyo qalbi is khilaafsan, Eebe
umbaana dhib iyo dheefba hanta wax walbana og, mana aha in Rasuulka iyo mu'miniinta loo maleeyo
xumaan iyo inay jabi ooyan guulaysanaynin iyagoo fayowna u soo noqonaynin ehelkoodii,
Eebe iyo Rasuulkiisa ciddaan rumaynin wuxuu Eebe u Darbay Naarta Saciira, Cirka iyo dhulka xukun-
kooda Eebaa iska leh, Ruuxuu doonana wuu u dambi dhaafaa, kuu doonana wuu caddibaa waana dambi
dhaafe naxariista ah. Al-Fatx (1 1-14).

708

Suurat Al-Fatx

juz 4 26 mm$m

§&aii&

15. Waxay idinku odhan kuwii dib
maray markaad qaniimo aaddaan si
aad u soo qaadataan nadaaya aan idin
raacnee, iyagoo dooni inay baddalaan
hadalka Eebe, waxaad dhahdaa naraaci
maysaan Eebaana sidaa yidhi mar
hore>waxayse dhihi waad na xasday-
saan, waase kuwo aan wax kasaynin in
yar mooyeen.

1 6. Waxaad ku dhahdaa Nabiyow ku-
wa dib maray ee Ree baadiyaha ah wa-
xaa laydinku yeedhi kuwa xoog badan
oo daran inaad la dagaallantaan intay
ka islaamaan, haddaadse addeecdaan
wuxuu Eebe idin siin ajri fiican, had-
daadse jeedsataan saad horayba ugu
jeedsateen wuu idin caddibi caddibaad
daran.

17. Ruux Indha la' korkiisa dhib (Ja-
haad) ma saarra iyo ka naafada ah iyo
kan buka, Ruuxiise Eebe addeeca iyo
Rasuulkiisa wuxuu galin Jannooyin ay
dhexdureeri Wabiyaal, Ruuxiise jeed-
sada wuu caddibi caddibaad daran.

J&2^\&1^$£3\$&^

>'\' **\'s

&&fe&

^ lljjD JC JQ jJo S^J*

Saas oo kale mahabboona in marka muslimiintu dagaal iyo duullaan ku jirto laga fadhiisto, marka xoolo
iyo Qaniimo gaalada laga helana la doono in wax laga helo, saas waa inayan muslimiintu oggolaanin,
Maxaa yeelay Eebe kama raalli aha, inkastooy dhihi waad na xasdaysaan, maxaayeelay waa wax ma
gartayaal, waase in la imtixaano kuwaas'lana faro inay la dagaallamaan kuwa daran oo xoog badan intay
ka islaamaan, Hadday saas yeelaan wanaag buu Eebe siin, haddayse Jeedsadaan siday horayba ugu
jeedsadeen wuu caddibi, Ruuxna Eebe kuma kallifo wuxuusan karin, Saas daraadeed Indhoole, Naafo, iyo
Ruux buka midna dhib-dagaal ma saarra. Al-Fatx (15-17).

18. Eebe wuu ka raalli noqday mu'mi-
niinta markay kugula ballantamayeen
Nabiyow Geedka hoostiisa, Eebana
waa ogaaday waxa Quluubtooda ku
sugan,wuxuuna ku dajiyay xasillooni,
wuxuuna ku abaal marin fatxi (nasri)
dhaw.

19. Iyo Qaniimooyin badan oy qaa-
dandoonaan, Eebana waa adkaade fal-
san.

20. Eebana wuxuu idiin yaboohay Qa-
niimooyin badan ood Qaadanaysaan,

709

Suurat Al-Fatx

juz< 26 mmmm

®mm

Tanna wuu idiin hormariyay, (waa
Qaniimadii khaybar), wuuna idinka
reebay Gacmaha dadka (gaalada) si ay
ugu noqoto mu'miniinta calaamo
(Runta Nabiga) idiinkuna hanuuniyo
jidka toosan.

21. Waxaa kale oo uu idiin dadajiyay
Qaniimo kale oydaan awooddeen,Eeba-
na wax walba waa karaa.

22. Hadday idinla diriraan kuwa gaa-
loobay way carari (oy jabi) sokeeye iyo
gargaarna heli maayaan.

23. Saasna waa waddadii Eebe ee u
horreysay ummadihii tagay, wax bad-
dali karana ma jiro.

Xaqa kuwa ku ballantama Eebe waa ka raalli noqdaa, sida Asaxaabtii Nabiga, (Naxariis iyo nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee) markay kula ballantameen Xudaybiya 00 Maka u dhaw, wanaag iyo xasillonina
ku abaal mariyay, Ruuxii mu'min ah 00 laga helo saasna Eebe wuxuu ku abaal marin gargaar iyo nasri iyo
qaniimooyin, maxaa yeelay isagaa awood leh, Eebana waa u oofiyay bailankii mu'miniinta 00 waa kii
magaalada Maka ee barakaysan u soo celiyay mu'miniintii, Waxaana Sunnada Eebe ka mid ah in dadka
xaqa ku toosan ee mu'miniinta ah ay adkaadaan, waana xaq aan la baddali karin, waase kuwee kuwaas
Eebe ugargaari, waa kuwa dhab-ahaan Xaqa u rumeeyay una raacay. Al-Fatx (18-23).

24. Eebe waa kan idin kala reebay
«idinna kala ilaaliyay» gaaladii mar-
kaad maka gudeheeda joogteen intuu
idin makaniyay korkooda kaddib, Ee-
bana waa arkaa waxaad carnal falay-
saan.

25. Gaaladii makaad waa kuwii ma-
saajidka xurmaysan idinka reebay iya-
dooy hadyadii darbantahay inay-
gaadho halkii lagu xalaalaynlahaa,
haddaynan jirin Rag iyo Haween
mu'miniin ah (00 la nool) idinna ay-
daanogayn markaaad baabi k neeysaan
ayna mashaqo idin haleesho (Eebe waa
idiin fasixi lahaa).

Si uu u galiyo naxariistiisa cidduu doo-

no (yuu saas u yeelay), Hadday mu'mi-
niintu ka soocmi lahaayeen gaalada
wuxuu Eebe caddibi lahaa gaalada
caddibaad daran.

710

Suurat Al-Fatx

juz 4 26 mmmm

wm^m

26. Xusuusta marka Eebe yeelay ku-
wii gaaloobay Quluubtooda islawayni
iyo cadho, sidii isla waynidii iyo cadha-
dii jaahiliinta oo Eebe ku dajiyay
xasilloonidiisii Rasuulkiisa korkiisa iyo
mu'miniinta, waafajiyayna kalimada
dhawrsashada (Ashahaadada iyo bal-
lan ku sugnaanshaha), iyagaana ugu
mudan kalimadaas ehelna u ah, Eebana
wax walba waa ogyahay.

Eebaa awood leh, markuu doonana wuu kala baajiyaa dagaalka mu'miniinta iyo gaalada, xigmo darteed,
sidii uu ku falay Nabigii (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) iyo asaxaabtiisii iyo gaaladii ree
makaad ee ahaa kuwii ka celiyay inay Maka galaan, si ay u cumraystaan, Eebe wuu dhawraa mu'miniinta,
wuuna u naxariistaa, isla wayni iyo jaahilnimana wax ma tarto ee wanaag, Eebe ka yaabid, xasillooni iyo
Iimaanbaa wax tara waana jidka mu'miniinta. Al-Fatx (24-26).

27. Eebe waa u rumeeyay Rasuulka
riyadiisii si dhab ah, ahaydna in mu'mi-
niintu gali Masjidka xurmaysan had-
duu Eebe doono, iyagoo aamin ah oo
Timaha xiiri ama gaabin (Xajka iyo
Cumrada ka dib) iyagoon cidna ka
cabsanaynin, wuxuuna Eebe ogyahay
waxaydaan ogayn, markaasuu yeelay
galitaanka Maka ka soke Fatxi
(Xudaybiya).

28. Eebe waa kan la diray Rasuulkiisa
hanuun iyo diin xaq ah, si uu uga sare
mariyo Diimaha oo dhan, Eebaana ma-
rag ku filan.

29. Muxammad waa Rasuulkii Eebe,
kuwa la jirana waa ku daranyihiin
gaalada,dhexdoodana way isu naxa-
riistaan, waxaad arkaysaa iyagoo
rukuucsan oo sujuudsan oo dalbi Deeq-
da Eebe iyo raalli ahaanshihiisa,
Calaamadooduna wajigooday ka
muuqataa, Sujuudda raadkeeda dar-
teed, saasaana lagu tilmaamay
Tawreed,Tilmaantooda injiilna waxay
lamid yihiin Beer soo bixisay fiidda oo
xoogaysatay oo si fiican u istaag-
tay layaabna galisay beertaha, si uu Ee-
be ugu Cadho galiyo gaalada, Eebe wu-
xuu u yaboohay kuwa xaqa rumeeyay

<3?A t Of f J &X^ \j , Ay*) jl$ <1£-A \>A
y^ai OyC^i} *Xo*^m Ujj *-$!>_/ fV-f^M *+*\)

> * . »>xS x* ' " ' 4i' *

^^y^JfJ^L^^yJy^J^^jA

711

Suurat Al-Xujuraat

juz< 26 mmmm

vmm

carnal wanaagsanna falay oo mu'mi-
niinta ka mid ah dambi dhaaf iyo ajri
wayn.

Gp \j^Jia£>\j->^J 'bjJ^Ar^jCJ^^aiS

Riyada Nabiyadu waa xaq, Markuu Rasuulkuna arkay isaga iyo asaxaabta oo dawaafi Kacbada haddana
laga soo celiyay inuu maka galo yaa dad waydiiyeen xaalkaas, markaasaa Eebe caddeeyay inay xaq
noqon'wayna rumoowday Ru'yadii, Nabigii iyo asaxaabtiina waa galeen iyagoo aamin ah'wayna dawaa-
feen sidii Eebe ugu yaboohay, Tan kale waa in mu'miniintu isu naxariistaan dhexdooda, waase inay ku
darraadaan iskana celiyaan gaalada'sida Eebe tilmaamay, Nabiguna wuxuu yidhi Mu'miniinta is jacayl-
koodu iyo naxariistoodu waxay la mid tahay jidh kaliya oo hadduu qaar jirrado qaarka kale la xanuunsan
lanasoojeedi.

Rasuulka muxammad ah iyo asaxaabtiisa Kutubihii hore waa lagu tilmaamay wanaaggooda iyo is-
jacaylkooda iyo geesinnimadoodaba iyagoo lagu shabbahay Beer soo kacaysa, ee waa in raadkoodii la
raacaa wanaaggoodiina lagu daydaa. Al-Fatx (27-29).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Kuwa xaqarumeeyow ha ku dag-
dagina Eebe iyo Rasuulkiisa hortiisa
(waxayan fasixin), Eebana ka dhawr-
sada illeen wax walba wuu maqli wuu-
na ogyahaye.

2. Kuwa xaqa rumeeyow ha ka kor-
yeelina codkiinna codka Nabiga, hana
kula jahrina (qaylyina) hadal sida qaar-
kiin qaar ugula jahro (qaylyo) si aan
camalkiinnu u burin idinkoon ogayn.

3. kuwa codkooda hoos u dhiga Ra-
suulka agtiisa kuwaasi waa kuwo Eebe
imtixaanay quluubtooda dhawrsasho
darteed, waxayna mudanyihiin dambi
dhaaf iyo ajri wayn.

#i*M,

1jj-^(J^» ^3 s y^\ lj«3yjl \j^* I *• OtAJ I y;UJ

4. kuwa kaaga dhawaaqi qolalka ga-
daashooda badankoodu wax ma ka-
sayaan.

712

Suurat Al-Xujuraat

juz* 26 $mmm

&mm

5. Hadday samraan intaad uga soo
bixi yaa u khayr badnaan lahayda,
Eebana waa dambi dhaafe naxariista,

J^]j^o^^l^J^^\juy^^^j

-i»\<_>*S'

Ruuxa mu'minka xaqa ah waa inuu Eebe u hoggaansamo iyo rasuulkiisa, waxaan Eebe iyo Rasuulkiisu
bannaynna (xalaalaynin) lagu deg degin waana in si adab iyo xushmad ah loo qaddariyaa Nabiga, si
fiic anna looga asluubsadaa Eebe Quraankiisa iyo Nabiga Qoowlkiisa,

Aayadahanna dhamaan waxay mu'miniinta ku hanuunin waynaynta Eebe iyo tixgalinta Nabiga iyo
addeeciddooda, si loogu liibaano Adduunka iyo Aakhiraba. Al-Xujuraat (1-5).

6. Kuwa xaqa rumeeyow hadduu
idiinla yimaaddo faasiq war, hubsada, si
aydaan dad u dhibin ogaansho la'aan,
markaasna aad shallaydaan waxaad fa-
sheen.

7. Ogaadana in Rasuulkii Eebe idin
dhexjoogo, hadduu idinku addeeco
waxyaala badanna aad dhibboo-
naysaan, wuxuuse Eebe idinla jeclaa-
day Iimaan, una qurxiyay quluub-
tiinna, wuxuuna idinla nacay gaalnimo,
faasiqnimo iyo caasinnimo, kuwaasina
waa kuwa hanuunsan.

8. Waa fadliga (siinta) Eebe iyo na-
xariistiisa, Eebana wax walba waa
ogyahay, waana falsame.

9. Hadday Laba qolo oo mu'miniinta
ah dagaallamaan heshiisiiya dhex-
dooda, hadday midu ku xadgudubto
tan kale la dirira tan xadgudubtay intay
amarka Eebe uga noqoto (xaqa aqoon-
sato), Hadday u noqotana si caddaalad
ah u wanaajiya dhexdooda una gar-
soora, Eebe wuxuu jecelyahay kuwa
garsooree.

10. Mu'miniintu waa uun walaala, ee
wanaajiya walaalihiin dhexdooda,

(yil^» Q.^y^y 'Xr$yj& hj^x^i

HcA^Jlj

Eebana ka dhawrsada, waxaad u
dhawdihiin inuu idiin naxariistee.

Ruuxa mu'minka ah waa inuusan maqlin kutidhi kuteen iyo sheeko, si uusan Dad kale meel ugaga dhicin,
markaasna nidaamo iyo shallayto ugu dambayn, waase in wax la hubsadaa, Kitaabka Eebe iyo Sunnada
Nabigana la raaco'lana toosnaado oo xumaanta iyo gaalnimada laga fogaado, si mu'min dhab ah loo
noqdo, dadka mu'miniinta ahna waa walaalo, waana inay is jeclaadaan isna gargaaraan, siduu Nabigu
(Naxariis iyo nabadgalyo korkiis Eebe ha yelee) yidhi: «Muslimku waa walaalka muslimka'yuuna
dulmiyin'yuunana dhiibin»,cidda gardaranna la qabto wanaaganna mu'miniinta dhexdooda la yeelo
illeen waa walaalee. Al-Xujuraat (6-10).

713

Suurat Al-Xujuraat

juz' 26 msmm

1 1 . Kuwa xaqa rumeeyow yuuna ya-
sin Ragna Rag (kale) waxay u dhaw-
dahay inuu ka khayr badanyahaye,
Haweenna yayna haween yasin waxay
u dhawyihiin inay ka khayr badan yi-
hiine, hana ceebeynina Naftiinna, hana
isugu dhawaaqina naanays xun, waxaa
xun magaca faasiqnimada iimaan ka-
dib, Ciddaan tawbad keeninna waa
daalimiin.

12. Kuwa xaqa rumeeyow ka dhawr-
sada wax badan oo mala ah, maxaa
yeelay malaha qaarkiis waa dambi, ha-
na is jaasuusina, qaarkiinna qaar yuu-
san xamanin, miyuu jecelyahay
midkiinna inuu cuno Hilibka walaalkiis
oo mayd ah, waad necebtihiin arrintaa,
Eebana ka dhawrsada waa tooba aq ba-
le naxariistee.

13. Dadow waxaan idinka abuurray
lab iyo dhaddig, waxaana idinka yeel-
lay shucuub iyo qabiilooyin si aad isu
aqoonsataan, Ruuxase ugu sharaf ba-
dan Eebe agtiisa waa ka idiinku dhawr-
sasho badan, Eebana wax walba waa
ogyahay,

Aayadahani waa Aayado la yaab leh, oo mu'miniinta ku toosin kuna hanuunin waddada wanaagsan,
ugana digi jidka xun sida xaqiraadda yasidda,Naanays xun isugu yeedhidda, is ceebeynta, tuhunka,
malaha badan'iyo isjaasuusidda, dhammaan waxyaalahaasuna waa wax ku xun diinta Islaamka, Ruuxa
mu'minka xaqa ahna waa inuu ka fogaadaa dhibka walaalihiisa Muslimka iyo Xumayntiisa siduu
Nabigu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) « Ruuxa muslinka ah waa ka xaaraan
muslimka, Xoolihiisa, Sharaftiisa iyo dhiiggiisaba, waxaana shar ugu filan Ruux inuu xaqiro walaalkiisa
Muslimka ah». waxaa wariyay Abuu Daawuud iyo Tirmidi. Al-Xujuraat (11-13).

69 J^"f^ A»y (^-^'

14. Waxay dheheen ree baadiyihii car-
beed waan rumaynay (xaqa), waxaad
ku dhahdaa maydaan rumaynin, laa-
kiin dhaha waan hoggansannay,
Iimaankuna wali Quluubtiinna ma ga-
lin, haddaadse adeecdaan Eebe iyo
Rasuulkiisa kama nusqaamiyo camal-
kiinna waxba, Eebana waa dambi
dhaafe naxariista.

15. Kuwa mu'miniinta ah waa kuwa
uun rumeeyay Eebe iyo Rasuulkiisa

714

Suurat Al-Xujuraat

juz< 26 mmmm

vmm

oon shakiyin, kuna Jahaada Xoola-
hooda iyo naftooda jidka Eebe dartiis,
kuwaasi waa kuwa runlowga ah.

16. Waxaad dhahdaa ma Eebbaad

usheegeysaan diintiinna isagoo og waxa
Samaawaadka iyo Dhulkaba ku sugan,
Eebana wax walba waa ogyahay.

17. Waxay kugu mannaysan inay Is-
laameen, waxaad dhahdaa haygu
mannaysanina Islaamkiinna Eebaa
manna idinku leh inuu idinku hanuu-
niyay Iimaanka haddaad run shee-
geysaan.

18. Eebe waa ogyahay waxa Sa-
maawaadka ku maqan iyo dhulkaba,
Eebana waa arkaa waxaad carnal fa-
laysaan.

Xaq rumaynta iyo Eebe aqoontu ma aha

wax Ruux walba iska sheegan, ee waxay u baahantahay carnal fal iyo Iimaan dhab ah, waana inaan la
noqonin kuwo daahirka ka muslin ah hoostana aan Iimaanku qalbigooda galin, sida kuwa Aayaddu
sheegeyso. Mu'minka runta ah waa ka Xaqa si dhab ah u rumeeyay shakina galin, Xoolihiisa iyo Naftiisa-
na Jidka Eebe ugu Jihaada, cid walbana Eebe waa ogyahay wuxuu yahay umana baahna in looga warramo,
illeen isagaa wax walba oge, Islaamnimadana cidna ha ku mannaysan adaaba Eebe kuu sama falaye
markuu kugu hanuuniyay Jidka toosan, isagaana manno kugu leh. Siduu Nabigu yidhi (Naxariis iyo
nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) Ansaareey miyaanan idin helin idinkoo baadi ah oo Eebe igu kiin
hanuuniyay iyo idinkoo kala tagsan oo Eebe igu kiin kulmiyay, ood caydh ahaydeen oo Eebe igu kiin
hodmiyay, markuu hadal dhahaba waxay dhahayeen Eebe iyo Rasuulkiisa yaa manno leh. Al-Xujuraat
(14-18).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay Quraanka
sharafta leh (in dadka la soo bixin).

2. Waxayse La yaabeen inuu u yimid
dige ka mid ah oy markaas dheheen
gaaladii kan waa wax la yaab leh.

s»*w,

f^k £ ' $■ «£ ' ' y > <X»*» <* '■*

715

Suurat Qaaf

juz' 26 mmmm

*^&]£&»

3. Ma markaan dhimanno oon carro
noqonno yaa nala soo celin, taas waa
soo celin fog.

4. Waan ognahay waxa dhulku ka
cunay jidhkooda, agtannadana waxaa
yaallaa Kitaab koobay wax walba,oo
ilaashan.

5. Waxaybase beeniyeen xaqii markuu
u yimid, waxayna ku suganyihiin xaal
qasan.

6. Miyayna eegin Samada korkooda
ah sidaan u dhisnay una qurxinay ayna
duleella u lahayn.

7. Dhulkana waan waasicinnay wa-
xaana ku sugnay Buuro, waxaana ka
soo bixinnay dhexdiisa nooc kasta oo
quruxsan.

8. Inay aragti iyo waano u noqoto
Ruux kasta oo Addoon Eebe oo toobad
keen badan ah.

'C\<' '*>" .'Vm ^-^t^Y'-

lip ^r? jyjjfe fe^vb

Suuraddani waa suurad la yaab leh oo kulmisay abuuridda Khalqiga, soo bixinta, Xisaabta, Jannada,
Naarta, wanaag marinta, ciqaaabta rajo galinta iyo cabsi galintaba. Eebana wuxuu quraanka ugu
dhaartay in waxa Suuraddu sheegeyso xaqyahay, Eebana wax kama cajiso, soo bixinta dadka iyo kulmin-
ta xubnohoodiina awood buu u leeyahay, maxaayeelay wax walba waa ogyahay, waana kan inoogu
nimceeyay Cirka korkeenna ah ee Quruxda badan iyo Dhulka uu inoo waasiciyay ee aan ku dul noollahay
wax kasta oo wanaagsanna inooga soo bixiyay, si ay waano, Eebe aqoonsi iyo toobad keen innoogu
noqoto, waana arrin Eebe lugu mahadiyaa. Qaaf (1-8).

9. Waxaan ka soo dajinnay samada
Biyo barakaysan oon ku soo bixinnay
Beero iyo Midho la goosta,

10. Iyo timir dheer oo fidsan oo leh
flido wax ka soo dhashaan oo is dul
saaran.

11. Si Addoommada Eebe loogu ir-
saaqo, Biyahaana waxaan ku noolay-
nay Magaalo dhimatay, saasayna soo
bixintu tahay.

12. Kuwa Reer Makaad hortooda wa-
xaa xaqii beeniyay Qoomkii (Nabi)
Nuux iyo Rasi dadkeedii iyo thamuud.

716

Suurat Qaaf

juz' 26 vsmi&w

<^i5~-

13. lyo Ree Caad iyo Fircoon iyo (Na-
bi) Luudh walaalihiis (qoomkiisii).

14. Iyo kayntii dadkeedii (Nabi Shu-
cayb qoomkiisii) iyo Qoomkii Tubbac,
dhammaantood waxay beeniyeen
Rasuulladdi,waxaana ku dhacay wixii
Eebe ugu goodiyay (ciqaabtii).

15. Ma waxaan ka noognay abuu-
riddii hore, waxayse shakisan yihiin
abuuridda cusub (soo bixinta).

Uaaheen Nicmadiisu waa badantahay, waxaana ka mid ah Roobka uu ku soo bixiyo Cunnada kala
duwan, si khalqiga Eebe ugu noolaadaan, una nooleeyo Magaalo abaarowday oo dhimatay, si ay daliil
ugu noqoto dadka soobixinta Qiyaame, maxaayeelay kama darra abuuriddii hore siduu Eebe ku yidhi
hadalkiisa Qudsiga ah, « waxay dhihi banii-aadamku iima soo celinayo Eebe siduu igu billaabay'Abuurka
horana iigama fududa soo celinta».Xaqdiidayaashu ma aha wax cusub iyo wax ku gaar ah kuwii Nabiga
beeniyay, ee waxaa Nabiyadoodii iyo Rasuulladoodii beeniyay gaalo badan oo hore, waxaase ku
dhacday halaag, waxaana dhulkii u hadhay xaqii Eebe ee Nabiyadu u yeedhayeen. Qaaf (9-15).

16. Dhab ahaan yaan u abuurray In-
saanka (dadka) waana ognahay waxay
naftiisu ku waswaasin Annagaana uga
dhaw xididka dhuunta.

17. Markay kulmi malaa'igta ilaa-
linaysa oo Midigta iyo bidixda ka
fadhida.

18. Wax kastoo lugu hadlo waxaa la
jooga Raqiib iyo Catiid (oo qori).

19. Waxaa u yimid sakaraadkii gee-
rida si dhab ah wanataas geeridaad ka
cararaysay.

20. Suurkii (Qiyaamana) waa la afuufi
waana Maalin laysu yaboohay (oo su-
gan).

2 1 . Naf walba way iman iyadoo malag
hoggaamin midna ku marag furi.

22. Waxaana loo odhan waad hal-
maansanaydeen ariintan (Qiyaamada)
waxaana kaafaydnay daboolkii arag-
gaaguna Maanta waa xoog badan yahay .

23. Malaggii la xidhiidhayna wuxuu
dhihi waa kan waana dar ban yahay, (kii
layxilsaaray).

717

Suurat Qaaf

juz 4 26 mmmm

24. Markaasaa lugu dhihi ku tuura
Naarta Jahannamo Gaalnimo badane
madax adag dhammaantiis.

25. Oo khayrka reebidbadan gar-
darraaloowna ah shakiilowna ah.

26. Ee Eebe miciisa Ilaah kale yeelay,
ku tuura caddibaad daran.

03 ^j^JL£j^$£

><^ a- *■ * " \£_

JbiSJij jSTtJ ^(^jXS^\^\ £&r<J$\

Dadka Eebaa abuuray, Malaa'igna wuu u diray wax kastoo la camal-falana way qoraysaa Eebana waa
ogyahay, Dadkana waxaa ka dambeeya sakaraadka Geerida, Suurka Qiyaamaha iyo xisaab, saa darteed
waa in loo darbadaa siduu Nabigu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee): Seed u
raaxaysan isagoo malaggii suurka Afka uu saaray Wajigana uu leexiyay uuna sugi in la idmo, markaasay
dheheen Rasuulkii Eebow seen dhahnaa, markaasuu yidhi dhaha: Eebaa kaafiyahannaga ah Wakiilna
isagaa u wanaagsan. Qaaf ( 16-26).

27. Saaxiibkiisii (shaydaankiisii) wu-
xuu dhihi Eeboow anigu ma dhu-
minnin laakiin isagaaa baadi fog ku
sugnaa.

28. Eebe wuxuu dhihi ha ku murmina
agtayda waan idiin hormariyay gooddi-

gii-

29. Hadalla agtayda laguma baddalo,
mana dulmiyo addoomada.

30. Xusuusta Maalinta u dhahayno
Naarta Jahannama Ma buuxsantay, oo
markaa ay dhihi wax ma la ii siyaadin.

31. Jannadiina loo soo dhaweeyo ku-
wii dhawrsaday iyadoon ka fogayn.

32. Waxaasina waa wixii loo ya-
boohay Ruux kasta oo tawbadkeen ba-
dan oo dhawrid badan (ballaanka).

33. Ruuxii Eebaha Raxmaan ah ka
yaaba isagoon arkaynin, oo la yimaada
Qalbi toobadkeen badan.

34. Waxaa lugu dhihi ku gala Jannada
Nabadgalyo waana Maalintii waa-
riddee.

35. Jannada waxay ka heliwaxay doo-
naan, agtannadana waxaa ah siyaado.

<J&$*^ v*^ \&y ^<s*h&

$Jffi'^>2Q&'J

L> C j3j^j6jitS\;Ji

718

Suurat Qaaf

juz' 26 $mt$m

36. Imisa Qarniyaan halaagnay Reer
Makaad ka hor oo kana xoogbadan
iyagoo dhulka ku gagaddoomay, meel
Eebe looga cararana ma jirto.

37. Waxaasina waa waanada ruuxii
qalbi leh ama wax dhagaysan isagoo
Qalbigiisujoogo.

%$f ***:- \* M y^j rj

Saaxiibka xun wuu ku luggooyn, wuuna ku dhumin, marka dhib kugu dhacana wuu kaa tagi kaana carari
sida shaydaanka, Eebana wax walba waa ogyahay muranna agtiisa ma yaall o, maxaayeelay horuuba wax
walba u caddeeyay cidnana ma dulmiyo, Naarta Jahannamana (Eebe ha naga koriyee) waxay codsan in
loo kordhiyo ehelkeeda, Jannadana waxaa loo soo dhaweyn kuwii Eebohood dhabnimo uga
yaabay'xumaantana ka dhawrsaday, Ruuxii Eebe oqoon ah'toobadna keena waxaa lagu abaal marin
Janno wax walba uu ka heli. ee waa in lagu waana qaato ummadihii hore iyo waxay ku dambeeyeen,
xumaantana laga fogaado illeen Eebe wax ka fakan kara ma jiree. Qaaf (27-37).

38. Dhabahaan annagaa Samaawaad-
ka iyo Dhulka iyo waxa u dhaxeeya ku
abuurray lix maalmood, wax daal ahna
nama taabanin.

39. Ku samir (Nabiyow) waxay shee-
gayaan, Eebana u tasbiixso adigoo ku
mahadin qorrax soo bax ka hor iyo
dhicidda ka hor.

40. Habeenkana qaar u tasbiixso iyo
sujuudda dabadeed.

41. Dhagayso Maalinta uu ka dha-
waaqi mid dhawaaqa meel dhaw.

42. Waa ay maqli qaylada oo dhab ah,
waana Maalinta soo bixidda.

43. Annagaa waxna noolaynna waxna
dilla, xaggannagaana loo soo ahaan.

44. Maalinta Dhulku ka dillaaci iya-
goo dagdagi,taasina waa soo kulmin
noo fudud.

45. Annagaa og waxay dhihi, aduguna
matihid mid xoogi korkooda, ee ku
waani Quraanka Ruuxii Eebe
waciidkiisa (goodigiisa) ka yaabi.

%£j T>Jj^~ 'f-£ ^t^ &** > ^^ io>**-J> p>

Cirka iyo dhulka iyo waxa khalqi ah ee ku dhexnoolba Eebaa abuuray, wax daaliyana ma jiro, waxaase
loo baahanyahay ku xidhnida Eebe adkaysi iyo cibaadadiisa oo la badiyo habeen iyo dharaarba,
maxaayeelay waxaa imaan maalin dadka la kulmin oo qayla daran ka kor dhawaaqi, Qubuurahana ay si
dagdag ah uga soo bixi, Nabiguna wuxuu yidhi (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) : Anaa
ugu horrayn Ruux dhulku ka dillaaco). waxaa wariyay Muslim.

Eebaana wax nooleeya waxna dila, dadkuna isagay u ahaan'wax walbana waa u fududyahay, waase
indadka la waaniyo si quruxsanna wax loogu sheego, illeen xoog wax kuma hanuunee, hallawna wax ma
taree. Qaaf (38-45).

719

Suurat Ad-Daariyaat

juz 4 26 mmmm

®mm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay dabaysha
(Carrada kicisa).

2. Iyo daruurta xambaarta culayska
(Roobka).

3. iyo doonnida sida fudud u socota.

4. Iyo Malaa'igta amarka qaybisa.

5. Ee dadow waxa laydiinku goodin
waa run.

6. Abaalmarintuna waa sugantahay.

7. Samada yuu Eebe ku dhaartay ee
quruxda iyo waddooyinka leh.

8. Ee dadow waxaad ku sugantihiin
hadal is khilaafsan.

9. Iimaankana waxaa laga iilaa ruux
dhumay.

10. Waxaana la nacladay Beena-
layaasha.

11. Ee ah kuwa xumaantooda (baa-
dinimadooda) ku dhexhilmaansan.

abaal-

12. waxay waydiin goorta
marinta (qiyaamada).

1 3. Waana maalinta naarta lagu gubi.

14. Laguna dhihi dhadhamiya cad-
dibaaddii aad dadajisanayseen.

S!j>jiCJj;UlVj

iy>

Sida Aayado badan sheegeen Eebe wuxuu ku dhaartaa wax badan oo khalqigiisa ka mid ah, xaqna wuu u
leeyahay, waxayna ku tusin adkaynta waxa la sheegi, sida Qiyaamada 'xisaabta iyo abaal-marinta.
Jidka toosanna waxaa ka leexda kuwa xaqa isu diida ee beenaalayaasha ahxumaantana dhex-
dabbaasha'Qiyaamada iyo soo bixintana si xun u waydiiya'waxaase lagu abaal-marin naar daran, saas
daraadeed waxaa waajib ah in Jidka toosan la qaado ee Jannada aadaya, jidka xunna laga leexdo ee Jahan-
nama u baxa. Ad-Daariyaat (1-14).

720

Suurat Ad-Daariyaat

juz' 26 mmmm

osmm

15. Kuwa dhawrsaday waxay ku sug-
naan Jannooyin iyo Ilo.

16. Iyagoo qaadan waxa Eebe siiyay,
maxaayeelay waxay ahaayeen horay
kuwo wanaag fala.

17. Waxayna ahaayeen kuwo wax yar
Habeenkii seexda.

18. Waagana way dambi dhaaf way-
diisanayeen.

19. Xoolohoodana xaq bay ku leeyi-
hiin kuwa waydiista iyo kadhi-
baataysan.

20. Dhulkana waxaa ugu sugan ca-
laamooyin kuwa wax yaqiinin.

21. Naftiinna miyaydaan arkaynin
(waana qaadasho).

22. Samada yuuna jiraa risqigiinnu
iyo waxa laydiin yaboohi.

23. Ebaha Cirka iyo dhulka yaan ku
dhaarannaye waxa quraanku sheegi
waa suganyahay sida hadalkiinna oo
kale.

Sama fale Eebe wuxuu ku abaal-mariyaa wanaag iyo Janno, waxaana ka mid ah kuwa habeenkii Cibaa-
daysta dadkoo hurda'siduu Nabigu yidhi (naxariis iyo nabadgalyo Eebe Korkiisa hayeelee)«Dadow wax
quudiya, Qaraabadana xidhiidhiya, Salaantana faafiya, habeenkiina tukada dadkoo hurda Jannada aad
ku gasheen nabadgalyee».

Iyo kuwa aroorta Eebe dambi dhaaf warsada, xoolohoodana xaq ka bixiya, kuna waana qaata dhulka iyo
naftoodaba, sida oo kale Cirka siduu Eebe u habeeyay. saa daraadeed waa in Eebe laga yaabo wuxuu
ballanqaadayna la rumeeyo llJeen waa dhab sida hadalkoodee. Ad-Daariyaat (15-23).

~6j

24. Ma ku soo gaadhay warkii mar-
tidii (Nabi) Ibraahiim ee sharafta la-
hayd.

25. Markay salaameenna, isna uu sa-
laantii ka celiyey kuna yidhi waxaad ti-
hiin kuwo aan la oqoonnin.

26. Markaasu aaday ehelkiisii lana yi-
mid Dibi shilis (una gawracay).

27. Una soo dhaweeyay isagoo ku leh
maxaad u cuni waydeen.

721

Suurat Ad-Daariyaat

juz' 27 mmm

osmm

28. Wuxuuna naftiisa ka kasay cabsi
xaggooda ah, waxayna ku dheheen ha
cabsanin, waxayna ugu bishaareeyeen
wiil cilmi yeelan,

29. Markaasay soo qaabishay ha-
weenaydiisii iyadoo ku qaylyi wajigana
garaaci Ma Habar mandhalays ah (yaa
wax dhali).

30. waxayna ku dheheen xaalku waa
saas, Eebahaaga falkasan ee waxwalba
og yaa yidhi.

31. (Nabi Ibraahim) wuxuu ku yidhi
xaalkiinnu see yahay kuwayohow la
soo diray.

32. Waxayna dheheen waxaa lanoo
soo diray qoon dambiilayaal ah.

33. Si aan ugu soo dirro korkooda
dhagaxyo dhoobo (kulul).

34. Oo Eebe agtiisa loogu ca-
laameeyay kuwa xadgudbay.

35. Markaasaan ka bixinnay kuwii
mu'miniinta ahaa oo ku dhexjiray.

36. kamana aannaan helin waxaan
halguri oo muslin ah ahayn.

37. Waxaana kaga tagnay dhexdeeda
calaamad (ay ku waana qaataan) kuwa
ka cabsan caddibaad daran.

•jLh-^i><-«^ IP t^iL^^Jli-jU

\»-'?>\

^U^if$$^ffiffi

*£'» - » H' 1 Jis

Qisada Nabi Ibraahim iyo martidiisa waxay kaloo ku soo aroortay suuradda huud iyo alxijr, marti-
soorka iyo is xurmayntuna waa dabeecad wanaagsan oo diinta islaamku farayso sida qisadana ka
muuqata. waxaa kale oo Aayaduhu caddeeyeen in Eebe awooddiisu baaxad-wayntahay, oo cid duq ah iyo
midaan dhali jirinba carruur ka beero, taasina waa naxariista Eebe iyo deeqdiisa, Tan kale waa in Eebe la
oqoonsado luguna waana qaato tusaalooyinkiisa si uu inooga nabadgaliyo caddibaad daran. Ad-
Daariyaat (24-37).

38. (Nabi) Muusana calaamo lagu
waana qaatuu ahaa markaan u dirray
Fircoon isagoo wata xujo cad.

39. Wuuna jeedsaday isagoo la jira
colkiisii, wuxuuna ku yidhi waa Saaxir
ama waa waalanyahay.

<^»> 9 'A<> S '\\-' X> >V-1

722

Suurat Ad-Daariyaat

juz' 27 mmsm

ty&mm

40. Markaasaan qabannay (ciqaab-
nay) isaga iyo Askartiisiiba, waxaana
ku tuurray Badda isagoo la dagaalay.

4 1 . Ree Caadna (calaamo lagu waana
qaato yaa ku sugan) markaan ku dirray
dabayl wax halaagta.

42. Wax kasta oy martana ka dhigi
wax tirtiran.

43. Ree Thamuudna (Calaamo lagu
waana qaato yaa ku sugan) markii lagu
yidhi raaxaysta ilaa waqti.

44. Waxayna iska kibriyeen amarkii
Eebe, waxaana qabtay Qaylo daran
iyagoo eegi.

45. Mana ayna karin kicid,isumana
ayna gargaarin.

46. (Nabi) Nuux qoomkiisiina waa
horreeyeen, waxayna ahaayeen kuwo
faasiqiin ah,

4 \ji^ j^Q^l^^tli

Aayadahani waxay ka qisoon ummadihii hore ee beeniyay Nabiyadoodii iyo Rasuulladoodii iyo sida
Eebe u halligay markay xaqa diideen, waana wax lagu waana qaato lagana fogaado camalkoodii oo kale,.
Waxay kaloo Aayaduhu caddayn in la ciqaabi dulmiile oo dhan, sida loo ciqaabay Fircoon iyo wixii la
mid ahaa.
Waxaase taas u sii dheer caddibaaddii Aakhiro ee wayneyd. Ad-Daariyaat (38-46).

47. Samada annagaa u dhisnay si
xoog ah, waana waasicinnay.

48. Dhulkana waan gogollay cid wax
gogoshana annagaa u fiican (Eebe).

49. Waxwalbana waxaan ka abuurray
laba nooc, si aad ugu waana qaadataan.

50. Ee Eebe u carara (toobad keena),
waxaana idiin ahay dige cade (muuq-
da).

51. Hana yeelina Eebe miciisa ilaah
kale, waxaan idiin ahay dige cade;.

723

Suurat Ad-Daariyaat

juz' 27 mmm

&&$m

52. Xaalku waa saas, Gaaladii Ree-
Makaad ka horreysayna markastoo
Rasuul uyimaado waxay dhihi jireen
waa Saaxir ama waa waalanyahay.

])tfl^V^Otv$\3fc<k&

53. Miyay isu dardaarmeen arrintaas,
waase qoom xadgudbay.

54. Ee Nabiyow iskaga jeedso xag-
gooda, ma tihid mid la dagaaliye (Eebe
agtiisa).

55. Ee wax waani, waanaduna waxay
anflci mu'minintee.

Cirka iyo Dhulkuba waxay ku ahaadeen amarka Eebe'isagaana abuurkooda hagaajiyay, wax-walbana
Eebe wuxuu ka abuuray lammaane (lab iyo dhaddig) sida uu u abuuray laba kala gaddisan, Bad Barri,
macaan khadhaadh Habeen Dharaar Lab iyo Dhaddig iyo wixii la mid ah, wuxuuna u abuuray inuu ku
intifaaco Dadku'kuna waana qaato darteed, oo ay Eebe xaggiisa u jeedsadaan, taasoo ah daacadiisa, iyo
in isagoo kaliya la caabudo lagana fogaado falkii iyo hadalkii xumaa; ee kuwii hore ee xumaa. Ad-
Daariyaat (47-55).

56. Jinni iyo Insi waxaan Cibaadada-
yda ahayn uma abuurin,

57. Kamana doonaayo Risqi, iyo inay
i quudiyaan.

58. Illeen Eebe umbaa ah arsuqe
xoogbadane.

59. Kuwii dulmiilowga ahaa waxaa u
sugnaaday. Qayb (ciqaab ah) oo la mid
ah tii saaxiibbadoodii (ka horreeyey) ee
ha dadajisanin.

60. Halaag wuxuu usugnaaday kuwii
gaaloobay maalintoodii (Qiyaame) ee
loogu yaboohay.

Aayadahan waxay caddayn in Eebe u abuuray addoomadiisa inay caabudaan kaliya, ee uusan uga
baahnayn wanaag iyo quud midna, «Cibaadaduna» waa sida ashahaadada, salaadda, Sakada, Soonka,
Xajka, Jahaadka, Ammaanada, Runta, Deeqsinnimada iyo ku dhaqanka siday diintu farayso liibaanna
lagu gaadho. Aakharo iyo Adduunba. Eebana wuxuu ku yidhi hadalkiisii quduska ahaa: (Ibnu Aada-
mow cibaadadayda u kali noqo laabtaada aan ka buuxiyo hodontinnimee'faqrigana aan kaa awdee,
Haddaadan sidaa falin laabtaada waxaan ka buuxin shuquFFaqrigana kaa awdimaayo) Waxaa wariyay
Imaamu Axmad iyo Tirmidi iyo Ibnu Maajah.

Waana in la ogaado in dulmiilowgu uu man waddadii kuwii ka horreeyay ee Daalimiinta ahaa, Halaag
iyo Balaayana waxay u sugnaan maalinta Qiyaame Gaalo. Ad-Daariyaat (56-60).

724

Suurat Adh-Dhuur

juz' 27 mm&B

m\m

K. Suurat Adh-Dhuur J^

i*»

"^0

^?1

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1 . (Eebe wuxuu ku dhaartay) Dhuu-
risiina.

2. Iyo Kitaabka la dhigay,

3. Oo ku qoran warqado la fidiyay.

4. Iyo Gurigii cammirraa (Beytul-
macmuur).

5. IYo saanqaafka la koryeelay (cir-
ka).

6. Iyo Baddii la kululeeyay.

7. Ee caddibaadda Eebe waa wax dhi-
ci (sugan)

8. wax celinna ma jiro.

9. Waxay dhici caddibaaddaas Maa-
linta Samadu wareegi.

10. Buuruhuna socon.

11. Halaagna waxaa iska leh maa-
lintaas kuwa xaqa beeniyay.

12. Ee ah kuwa tiimbashada xu-
maanta ku dhex ciyaari.

13. Maalinta Naarta xoog loogu tuu-
rina (waxaa lagu dhihi).

14. Waatan Naartii aad beenin jirteen.

15. Ma sixirbaa, mase waxbaydaan
arkayn.

725

Suurat Adh-Dhuur

Juz' 27 WfflSBM

m\m

16. Gala, ama samra ama ha samrine,
waa isugu kiin mid, waxaa uun laydin-
ka abaalmarin waxaad carnal falayseen.

Eebe wuxuu ku dhaaran makhluuqaadkiisa ku tusin qudradiisa, sida Buurta Dhuuri-Siina ; Kitaabka la
dhawray, Quraanka, Beytul-macmuur, Cirka dhulka, badda iyo wixii la mid ah, intaas, oo dhanna
waxaa lagu xoojin in ciqaabta Eebe oo xumaanlowga u darbay sugantahay, wax reebina uusan jirin,
Maalinta qiyaamana xaq diidayaasha lagu abaal marin ciqaab daran, maxaayeelay waxayku madax
adkaadeen oo dabbaasheen Wabigii xumaanta, Eebana ma dulmiyine iyagaa is dulmiyay. Adh-Dhuur (1-
16).

17. Kuwa Eebe ka dhawrsaday waxay
gali Jannooyin iyo Nicmo.

18. Iyaga oo ku raaxaysan waxa Eebe
siiyay, Eebohoodna wuxuu ka dhawray
caddibaadda Jaxiiimo.

19. (Waxaana lagu dhihi) cuna oo
cabba idinkoo shifaysan camalkiinnii
dartiis.

20. Idinkoo ku dangiiga Sariiro la sa-
fay, waxaanna (Eebe) u guurin Haween
Janno(Xuuralcayn).

21. Kuwa xaqa rumeeyay ee ca-
ruurtooduna limaanka ku raacday
waxaannu haleeshiin carruurtooda
(Darajada iyo naxariista), camalkoo-
dana waxba kama nusqaaminayno,
Ruuxwalbana wuxuu kasbaday yuu u
rahmanaan « u xidhnaani ».

22. waxaannu u badinnay faakiho iyo
Hilib oo ah waxay jecelyihiin.

23. Waxayna isku siin Jannada dhex-
deeda (iyagoo sheekeysan) Weel (Ma-
caan) kabuuxo, oon hadal xun iyo dam-
bi midna lahayn.

24. Waxaana u adeegi wiilal aad moo-
do Jawhar la dhawray.

-<3cAJJJ-JW

|9 ^*»tS!jl^3^«J J ll-M^i Ojfy^»_

&J>y*?j4

Kuwa Eebba caabuda xumaantana ka dhawrsada wuxuu Eebbe ku abaal-marin Janno iyo wanaag, iyaga
iyo carruurtoodii xaqa rumeeyayba'siduu ka wariyay Dhabaraani Ibna-Cabbaas (wuxuu yidhi waxaan u
malayn nabigu «naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebbe ha yeelee» inuu yidhi (Marka Ruuxu Jannada
galo yuu warsadaa labadiisii waalid iyo haweenaydiisii iyo camiurtiisii markaasaa la dhihi ma ayan
gaadhin darajadaada, markaasuu dhihi'Eebbow waxaan u camalfalay naftayda iyo tooda, markaasaa la
fan in la haleeshiiyo).

Carnal cid fashayna lagama nusqaamiyo, waxay ehlu jannuhu doonaanna waxay ka heli dhexdeeda,
muran, hadal xun iyo dambina ma yaallo Jannada dhexdeeda, Ee waa uun wanaag nicmo iyo raaxo. Adh-
Dhuur ( 1 7-24).

726

Suurat Adh-Dhuur

juz' 27 &@msp

j$$m

25. Qaarkood (ehlu-Jannaha) yaa
qaarka kale qaabila iyagoo wax is way-
diin.

26. Waxayna isu dheheen waxaan
ahayn horay Adduunkii kuwo ehel-
koodii dhexdiisa ku cabsada.

27. Eebaase nagu mannaystay (dambi
dhaaf), wuxuuna naga dhawray caddi-
baadda Samuumka (Jahannama).

28. Waxaan ahayn horay kuwo barya
Eebe, Ilaahayna waa Baarri naxariista.

29. Ee waani (Nabiyow dadka), nic-
mada darteed ma tihid wax sheege iyo
waalane midnee.

30. Mise waxay dhihi waa gabayaa ee
aan la sugno Geerida.

3 1 . Waxaad dhahdaa suga anna waan
idin la sugiye.

32. Mise caqligooda (xun) yaa saas fa-
ray, ma aha ee waa Qoom xadgudbay.

33. Mise waxaydhihi isagaa abuurtay
(Quraanka) waxba ma ay an rumeynin.

34. Ha la yimaadeen hadal la mid ah
hadday Run sheegi.

Ep oj&^fe^^feY,

fp jo^ilulti^il^iji^iii

> :\f r > r-

Ehlu-Jannaha Eebaa u nicmeeyay, waxayna ku kulmi Jannada dhexdeeda iyagoo is warsan dhibaatadii
adduunka iyo say Eebe uga cabsanjireen iyo siduu ugu naxariistay wanaagna ugu mannaystay, maxaayee-
lay Ilaahay waa samafale, tan kale Nabigu (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) waa
Raxmad Eebe soo diray, Jirro, waalli, iyo wax xumaan ahna ma qabo, Quraankuna waa kalaamkii Eebe,
Haddii kale ha keeneen gaaladu iyo beenaalayaashu wax Hadalkii la mid ah ama ku soo dhaw, lagama
yaabo taasna waligeed. Adh-Dhuur (25-34).

35. Mise waxaa la abuuray abuure
la'aan,mise iyagaa abuuray (naftooda).

36. Mise iyagaa Samaawaadka iyo
Dhulka abuuray. saas ma aha ee wax
ma ayan yaqiininin.

37. Mise agtoodaa khayraadka Eebe
yaallaa, Mise iyagaa xisaabin dadka.

727

Suurat Adh-Dhuur

juz' 27 mmm

38. Mise waxay leeyihiin Sallaan ay
wax ku Dhageeystaan, ha la yimaado
kooda wax dhaagaystay xujo cad.

39. Mise Eebaa Gabdho u sugnaaday
idinkana wiilal.

40. Mise waxaad warsan Nabiyow
ujuuro, oo markaas ku cuslaatay.

41. Mise waxa maqanbaa agtooda ah
oo ay qoraan.

42. Mise Dhagar Bay Rabaan, kuwa
gaaloobay iyagaa dhakran.

43. Mise Ilaah Eebe ka soo hadhay
leeyihiin, Eebaa ka fog waxay la wadaa-
jiyeen « Uaah-nimada ».

M OyP^* p*<r*j* '>-^e f I

Aayadahan waxay waran dilaa ah ku yihiin dhuunta gaalada, mulxidiinta ah iyo diinlaawayaasha diidi oo
inkiri Illaaheenna wayn ee sharafta leh ee abuuray Caalamka iyo wax kasta, kuwaas doqommada ah ee
isla waynida ku darsaday waxay inkiri Naaheen iyo abuurkiisa, Aayaduhuna waxay la hadli ciddii wax yar
oo fikir ah ama caqli ah ku jirto, maxaa yeelay khalqiga, dadleh Cir leh ee dhul leh, ee Bad leh, ee Xiddigo
leh ee xayawaan leh waxayna ka baxsanayn Saddex xaalo midkood,

1. Inay iska abuurmeen khaaliq abuuray la'aan.

2. Inay iyagu is abuureen Naftooda.

3. Iyo in cid kale abuurtay oo ahaysiisay, tan hore iyo tan labaadba waa wax kama jiraan, Cid is
abuurtayna ma jirto, mid iska abuurantayna ma jirto, wixii wax garad ahna ama caqli lehna saasuu
rumaynsanyahay, waxaa soo hadhay, tan sadexaad oo ah in cid wax abuurtay jirto oo makhluuqaadka
ka duwan'waana arrin dhab ah waana Ilaaheenna Caalamka ahaysiiyay xaggiisana u ahaan'awoodna
ku dhammaato, Mu'miniintuna ay rumasanyihiin wanaagna ku abaalmarin.

Bukhaari iyo Muslim waxay ka wariyeen Jubayr Binu Mudhcim inuu yidhi: Waxaan maqlay nabiga oo
makhrib akhrin (Suuradda) Dhuur markuu gaadhay Aayaddan (Mise waxaa la abuuray Abuure la'aan):
Qalbigaygu wuxuu u dhawaaday inuu duulo. Adh-Dhuur (35-43).

44. Hadday arkaan goosin ka mid ah
Samada oo soo dhacaysa waxay odhan
waa Daruuro is dulsaaran (madax
adayg dartiis).

45. Ee iskaga tag Nabiyow intay kala
kulmaan maalinta dhexdeeda lagu
halaagi doono.

46. Maalinta ayan dhagartoodu wax u
taraynin wax u gargaarana uusan jirin.

47. Kuwa xad gudbay waxaa u sug-
naaday caddibaad ka sokaysa (Qiyaa-
mada), laakiin badankoodu ma oga.

728

Suurat An-Najm

juz 4 27 m&ssm

&mm

48. Ee ku samir xukunka Eebahaa
(Nabiyow) annagaa ku ilaalinaynee,
kuna; tasbiixso oo ku mahadi Eebahaa
markaad kici.

49. Habeenka qaarkiisna tuko, iyo
marka xiddiguhu jeedsadaan.

±3t - ' / <£ s / 5--

Madaxadayggu gaalo wax u tarimahayo marka ciqaabta Eebe timaaddo, khiyaamo, dhagar iyo xumaanna
Eebe wax kama dhibto, ee waxay wax yeeli cidda la timid uun, Adduunkana Eebe waa karaa inuu ku
ciqaabo xumaanlowga (sida dhacda in badan). Aakhirana waa u dheertahay ciqaabteedii, waxaase Eebe
Nabiga (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) faray ummaddiisuna waa la mide inuusan u
walbahaarin xumaanlowga ee uu xaqa tusaa'kuna samraa'kaddibna wax kama dhibayso ciddii dhunta,
maxaayeelay Eebaa awoodda leh, waana in tasbiixda Eebe'mahaddiisa, Salaadda iyo ka yaabiddiisana la
badiyo si kastoo la yahayba. Adh-Dhuur (44-49).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis Guud iyo mid gaaraba
Naxariista:

1. Wuxuu ku dhaartay (Eebe) Xid-
diggu markuu hoobto.

2. Ee saaxiibkiin (Nabigu) ma dhu-
min,xaqana kama leexan.

3. Kumana hadlo hawadiisa.

4. quraankuna waxaan waxyi Eebe
ahayn ma aha.

5. Waxaana wax baray (oo xagga Ee-
be ka soo gaadhsiiyay) ku xoog wayn,
(Malaku Jibriil).

6. Ee caafimaad iyo quwaba leh,
abuuriddiisuna egtahay.

7. Wuxuu joogayjihadii sare (Jibriil).

8. Kaddibna u soo dhawaaday kuna
soo hoobtay (Nabiga).

9. Intuu uga jirsado Qaanso (xad-
higgeed) ama ka dhaw.

■>:?> < >:•

[jp <iy) 1 Jb Ai»,^U

729

Suurat An-Najm

juz 4 27 msessm

tmm

10. Wuxuuna Eebe u waxyooday Ad-
doonkiisa (Nabiga) wuxuu u wax-
yooday.

0J&4&&&&

Eebe wuxuu ku dhaartaa wuxuu doono oo khalqigiisa ka mid ah, Addoomadiisuna kuma dhaartaan
waxaan isaga ahayn, siduu sheegay Sheekh Shacbi. Eebana wuxuu halkan ku dhaartay Xiddiggu markuu
hooban, in Nabigu toosanyahay, xaqna ku hadlo wuxuu sheegina uu yahay wax Eebe ku soo dajiyay
uguna soo dhiibay malaku Jibriil, Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) had iyo jeer
marka waxyi soo dagi wuxuu la kulmi jiray Malaku Jibriil, taasina waxay tummaato ku tahay gaalada iyo
xaq diidayaasha diidi xaqnimada Quraanka.

Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu yidhi : « Anugu kuma hadlo waxaan
xaq ahayn. » Waxaa wariyay Imaam Axmad binu xambal. An-Najm (1-10).

1 1 . Qalbiguna Ma beeniyo wuxuu ar-
kay (Nabigu).

12. Ee ma idinkaa ka murmi «kana
doodi» wuxuu arkay.

1 3. Dhabnimuu Nabigu u arkay Jibriil
mar kale.

14. Sidratul-Muntaha agteeda.

15. Agteedana waxaa ah Janna-
tul-ma'waa.

16. (Wuxuu arkay) waqtiguu da-
boolayay Sidrada wax daboola.

1 7. Aragguna kama iilan wuxuu arkay
(Nabigu) mana xadgudbin.

18. Dhabnimo yuuna u arkay (Nabi-
gu) Aayado Eebe oo waawayn.

1 9. Ka warrama (Sanamyada) Laata
iyo Cuza.

20. Iya Manaatadii saddexaad ee kale.

21. Idinku ma waxaad leedihiin Lab
Eebana Dhaddigga.

22. Taasi waa qayb dulan ah.

23. Sanammaduna magacyo aad ma-
gacowdeen idinka iyo Aabayawgiin
mooyeen wax kale ma aha, wax xuja
ahna Eebe uma soo dajinin, waxaan

730

Suurat An-Najm

juz 4 27 mmm

mala ahaynna ma raacayaan iyo waxa
naftoodu doonto, xagga Eebana waxaa
uga yimid hanuun.

>-?.

^^j1\^jc^^Cj^^^l^\

Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu arkay Malaku-Jibriil oo soo gaadhsii-
nayay waxyiga Eebe marar badan, sidaan (horayba u soo sheegnay) shakina kuma jiro siduu Nabigu
Jibriil u arkay, sida oo kale wuxuu arkay Nabigu Aayadi waawayn oo Eebe, maxayse Sanamyo ama wax
ha garteen ama yay wax garannine la caabudo ama la raaco tari, waa uun halaag iyo luggooyo, illeen
Xagga Ilaaheenbaa inooga yimid Nuur iyo hanuun ay waajib tahay in la raaco. An-Najm (1 1-23).

O^l^jp

;-*:'.

!pdj%t$\&

24. Mise dadka waxaa u sugnaaday
waxay yididiishaan.

25. Aakhiro iyo Adduunba Eebaa is-
ka leh.

26. Badanaa Malag Samada ku sugan
oon shafeecadiisu waxba anfacaynin in
Eebe idmo mooyee, Cidduu la doono
oo ka raalli noqdo.

27. Kuwa aan rumaynin Aakhiro wa-
xay Malaai'gta ku magacaabi magac
dhaddig.

28. Wax cilmi ahna uma laha, ee wa-
xay raaci mala uun, malana xaqa wax
kama taro.

29. Ee iskaga jeedso (nabiyow) Ruux
ka tagay xuskayga (Quraanka) oon
doonin waxaan nolosha Adduunka
ahayn.

30. Kaasina waa garaadkooda aqoo-
need intuu gaadhay, Eebana waa ogya-
hay cidda ka dhuntay jidkiisa, waana
ogyahay cidda hanuunsan.

Ruuxna siduu doona uun xaalku ma noqdo, ee waa sida amarka Eebe ku fulo, maxaayeelay Aakharo iyo
Adduunba Eebaa iska leh, xataa Malaa'igtu waxaan Eebe fasixin ma samayn karto'cidna uma shafeeci
karto'idanka Eeba mooyee.

Eebana siduu meelo badan oo Quraanka ah ku sheegay uma baahna ehel iyo carruur midna, maxaayeelay
khalqiga dhammaantiisba isagaa iska leh, markaas maxay gaaladu u sheegi in malaa'igtu gabdho Eebe
yihiin, wax ma oga ee waxay ku socdaan male, muxuuse tari male.

Nabiguna (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) wuxuu ku yidhi hadalkiisii saxiixa ahaa (Iska
jira malaha, maluhu waa ka u Been-san hadale).

Eebana wuxuu Nabiga faray inuusan ku daba luggu'in kuwa xaqa ka jeedsaday ee cilmigoodii ku koobtay
Adduunyo ladaba ordaa uun,. waxaa la Wariyay Caa'isha Hooyadii Mu'miniinta ahayd, «Eebe ha ka
raalli noqdee» inay tidhi : Rasuulkii Eebe wuxuu yidhi (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) :
Adduunku waa guriga Ruuxaan guri lahayn, iyo Xoolaha Ruuxaan Xoola lahayn, waxaana wax u kulmis-
ta Ruuxaan Caqli lahayn). waxaa sheegay Imaam Axmad iyo labadii sheekh. (Bukhaari iyo Muslim). An-
Najm (24-30).

»J^^l^^J^c^dycyc^J^

mcx

731

Suurat An-Najm

juz* 27 mmm

31. Samaawaadka iyo Dhulka waxa
ku sugan Eebaa iska leh, si uu uga
abaalmariyo kuwa xumaanta falay
camalkoodii, ugana abaalmariyo kuwii
wanaagga falay wanaag.

32. Waana kuwa ka fogaada dambiga
waawayn iyo xumaanta, wax yaryar
mooyeen, Eebana waa waasac
dambidhaafkiisu, wuuna idin ogyahay
markuu idinka abuuray Dhulka iyo
markaad ku asturantihiin uurka hooya-
diin, ee Naftiinna ha ammaanina Eebaa
og cidda dhawrsashada badane.

33. Ka warrama midka xaqa ka jeed-
saday.

34. Oo wax yar bixiyay inta kalana
reebtay.

35. Ma agtiisaa cilmiga maqan yaallaa
oo wuu arkaa.

Mar hadduu Eebe cirka, Dhulka, iyo tnakhJuuqaadka dhammaantiisba leeyahay, uuna cidwalba ka abaal
marin falkeeda uuna addoomihiisa ka saamixi gafafka yaryar, oo naxariistiisu waasac tahay, waxwalbana
ogyahay marka Ruuxa la abuuro iyo goorkastaba, soo ma wanaagsana in wanaagga lagu dadaalo,
xumaanta, islawaynida, iyo naftii ammaankana laga fogaado.

Maxammad binu camar ibnu-Cadhaa'a wuxuu yidhi, (waxaan ku magacaabay gabadh tay ah: Barrata,
markaasay igu tidhi Saynab binti Abii Salamata: Rasuulkii Eebe wuxuu reebay magacan, adna waxaad
ku magacawday Barrata, markaasuu Rasuulkii Eebe (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee)
yidhi: (Naftiinna ha ammaanina Ilaahay waa ogyahay Cidda baarriga ah oo idin ka mid ah) markaasay
dheheen maxaan ku magacawnaa? wuxuuna yidhi: ku magacaaba Saynab. waxaa wariyay Muslim,
wuxuuna Nabigu reebay inaan dadka ammaanta lagu badinnin, ee khayrka iyo wanaagga uun ha la
badsado iyagaa ammaan ugu filane. An-Najm (31-35).

36. Miyaan looga warramin (dadka)
wixii ku yiillay Kitaabkii (Nabi Muu-
se).

37. Iyo kii (Nabi Ibraahimkii) ee oofi-
yay (wixii lafaray).

38. Inaan nafna dambi naf kale qaa-
daynin.

39. Ruuxna wuxuusan camalfalin
heleeynin.

40. Camalkiisana la arki doono.

" te'y s^^^^^^i (^ }

732

Suurat An-Najm

juz 4 27 mmm

41. Ka dibna looga abaalmarin doono
si buuxda.

42. Eebaa xaggiisana loo ahaan.

43. Eebe waakan wax ka qosliya kana
oohiya.

44. Isagaana wax dila waxna noo-
leeya.

45. Isagaana abuuray labada nooc ee
ah lab iyo dhaddigba.

46. Kana ahaysiiyay dhibic soo bax-
day.

47. Isagaana ahaysiin soo celinta kale.

48. Eebe isagaa wax Hodmiya isa-
gaana wax faqiiriya.

49. Waana Eebaha xiddigga Shicra.

Aayadahani waxay caddayn sida Aayado badan oo kalaba in Naf walba laga abaal-marin waxay carnal

fasho, Nafna naf kale dambigeed ayna qaadaynin, Ruux walbana uu arki camalkiisa, xaalkuna wuxuu ku

dhammaan Eebe xaggiisa,

Camar binu maymuun waxaa laga wariyay inuu yidhi : waxaa na dhexistaagay Macaad binu Jabal

wuxuuna yidhi : Ree Awdoow waxaan ahay farriintii Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa

Eebe ha yeelee) idiin soo diray, waadna ogtihiin in Eebe loo ahaan, ama Janno ama Naar. waxaa wariyay

Ibnu Abii Xaatim.

Eebana waa ka qosliyaha, ka oohiyaha, dilaha, nooleeyaha, abuuraha, soo celiyaha, Hodmiyaha, faqii-

riyaha, iyo Eeba-ha Makhluuqaadka dhammaantood, ee waa in Ruux walba uu u darbadaa inuu la

kulmi camalkiisa, macaan iyo khadhaadhba. An-Najm (36-49).

50. Eebe isagaa halaagay Caadkii ho-
re.

5 1 . Iyo Thamuudba waxna kama ree-
bin.

52. (Nabi Nuux) Qoomkiisiina horuu
(uhalaagay), waxayna ahaayeen kuwa
dulmi badan oo xadgudub badan.

53. Qoomkii (Nabi Luudhna) wuu ri-
day (Eebe).

54. Wuxuuna ku daboolay wuxuu ku
daboolay (oo caddibaad ah).

55. Teebaadse nicmooyinka Eebe sha-
kinaysaan (kana doodaysaan) dadow.

733

Suurat An-Najm

juz 1 27 mmsm

&mm

56. Kan (Nabiga iyo Quraankuba)
waa dige ka mid ah u digayaashii hore.

57. Wayna dhawaatay Saacaddi Qi-
yaame.

58. Wax Eebe ka soo hadhay oo ogna
ma jiro (markay dhici).

59. Ma quraankanaad la yaaban-
tihiin.

60. Ood qoslaysaan (idinkoo beenin)
oydaanna ooyeynin (cabsi darteed).

6 1 . Idinkoo waliba hilmaansan (islana
wayn).

62. Ee dadow Eebe u sujuuda caa-
budana.

0d^iS£iui

>*-

'}" <*'*

Eebe awooddiisa yaa wax walba ku jiraa, hadduu doonana wuu halaagaa Cidduu doono sida kuwaas
Quraanku in badan ka warramay oo kale, maxaayeelay way kibreen'Nicmada Eebana way beeniyeen iyo
xaqaba, saas daraadeed waa in Eebe laga yaabo, Qiyaamadana loo darbado, Quraankana la rumeeyo,
kibir, isla wayni iyo qosol xaq ku beeninna la iska jiro, Sujuudda Eebe iyo cibaadadiisana la badiyaa, iyo
xumaantaada oo laga ooyaa. Ibni Cabbaas wuxuu yidhi: waxaa Sujuuday Nabiga (naxariis iyo nabad
galyo Eebe korkiisa ha yeelee) (markuu akhriyay)« An-Najm » waxaana la sujuuday Muslimiintii, Mushri-
kiintii, Jinni iyo insiba.
waxaa wariyay Bukhaari. An-Najm (50-62).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1 . Waxaa dhawaatay Saacaddii (Qi-
yaame), dayixiina wuu dillaacay.

2. Hadday Gaaladu arkaan Aayad
way ka jeedsadaan waxayna dhahaan
waa Sixir daran.

iJWrfUL

734

Suurat AJ-Qamar

juz' 27 m&sssm

bm\m

3. Way beeniyeen (Nabiga iyo xaqa)
waxayna raaceen Hawadooda, amar
kastana wuxuu leeyahay meel uu ku
sugnaado.

4. Waxaana ugu yimid dhab ahaan
warar ku dheehan waano.

5. Waana Xigmad xeel dheer, ma-
xaysa tari udigidi.

6. Ee iskaga jeedso (sugna) Maalinta
mid dhawaaqaa uu ugu yeedhi wax da-
ran.

7. Aragooduna wuu dullaysnaan, wa-
xayna ka soo bixi Qubuurahooda iya-
good moodid Ayax faafay.

8. Iyagoo u dagdagi dhawaaqaha xag-
giisa, waxayna dhihi Gaaladu kani waa
Maalin daran.

QJ jjjl J^l^4J^4*-£====L»-

>>~ •>■>' &f\>

$j^fj)^ojyp^\ojto fc^di<Jft*^$-*

Calaamooyinka Qiyaamada waxaa ka mid ah soo bixintii (Nabiga) (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa
Eebe ha yeelee).

Gaaladuna wax kastoo ku tusin xaqnimada (Nabiga) « oy arkaanba way beeninayeen, iyagoo sixir iyo
xumaanba ku sheegi, wax walbase meel uu ku dhammaaduu leeyahay, waase in la waana qaato lana raaco
xigmada Quraanku sheegi inta ka horraysa Qiyaamada iyo abaal-marinta loona darbado Maalintaas
wayn.

Waxaa laga wariyay Khaalid binu Cumayr inuu yidhi : waxaa khudbad noo akhriyay Rasuulkii Eebe
Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee » Eebuuna ku mahadiyay kor ahaaye'wuuna ammaanay
waxuuna yidhi (intaa ka dib Adduunyadii waxay ogaysiisay goyn'wayna jeedsatay, kamana hadhin wax
yar oo la mid ah weel wax ku hadhay oo Ruuxu qaadanayo, waadna ka guuraysaan xaggeeda una
guuraysaan Daar aan tagaynin, ee ka guura idinkoo wata camalkiinna khayrka badan, waxaa naloo
sheegay in dhagax lagu tuuray salka Jahannamo uuna sii socon Toddobaatan Sano isagoon salka
gaadhin, Wallahi in la buuxin'Ma la yaabteen? Wallaahi waxaa naloo sheegay in Jannada labadeeda
Albaab loo socdo Afartan Sano, waxaana iman Maalin ay cidhiidhi la buuxdo. Waxaa wariyay Imaam
Axmad Binu Xambal. Al-Qamar (1-8).

9. Waxaa beeniyay (xaqa) iyaga hor-
tood (Nabi) Nuux Qoomkiisii, waxay
beeniyeen Addonkanagii, waxayna
dheheen wuu waalanyahay. waana la
guulguulay , « oo la canaantay ».

10. Eebuuna tuugay inuu
yaryahay oo u gargaaro.

tabar-

1 1 . Markaasaan ku furay Albaabbada
Samada (Cirka) Biyo badanna ka kee-
nay.

735

Suurat Al-Qamar

Juz< 27 WSSSIM

b£M%&

12. Dhulkana Eebaa ka dillaaciyay
ilo, wayna kulmeen biyihii amar la qa-
daray dartiis.

13. Waxaanna ku xambaaray Nabi
Nuux (Doon) Looxyo iyo Musbaarro
leh.

14. Kuna socota ilaalintanada si loo
abaalmariyo cidda Gaalowday.

15. Waxaan uga tagnay (yuu Eebe yi-
dhi) Calaamad (lagu waantoobo) ee ma
jirtaa cid wacdoomi (oo wax xusuusan).

16. Seese yahay Caddib Eebe iyo
digiddiisu.

1 7. Waan fududaynnay Quraanka xu-
suus darteed ee ma jirtaa cid wacdoomi.

Qisada (Nabi) Nuux iyo qoomkiisii wax badanbuu Quraanku sheegay, si loogu waana qaato'falkoodii
xumaana looga leexdo, samaantana la falo, Quraanka Eebe fududeeyayna la raaco'laguna dhaqmo
wanaaguu u yeedhi. Ibnu-Cabbaas wuxuu yidhi : Haddaan Eebe u sahlin Quraanka Carrabka Aadamiga
Ruux khalqiga ka mid ah ma kareen inuu ku hadlo kalaamka Eebe. Al-Qamar (9-17).

1 8 . Caadna way beenisay (xaqii), seese
noqotay caddibaaddii Eebe iyo u digid-
diisii.

19. Waxaan ku dirray korkooda da-
bayl qabaw daran Maalin baasaysan
dhexdeed oo Joogta ah.

20. Oo dadka siibaysa sida Timir gun-
teedii la rujiyay.

21 . Seese ahaa caddibaaddii Eebe iyo
u digiddiisii.

22. Waxaan ufududaynay Quraanka
xusuus darteed ee ma jirtaa cid ku wac-
doomi.

23. Waxaa beenisay (xaqii) loogu di-
gay Thamuud.

24. Waxayna dheheen ma Ruux dad
ah oo naga mid ah yaan raacaynaa,
markaas waxaan ku sugannahay baadi
iyo dhibaato.

ifi\ '. i ,^-v ~\~><& '('6* •'

736

Suurat Al-Qamar

juz 4 27 dPj&agp

m\m

25. Ma isagoo na dhexjoogaa waxyi
lagu soo dajiyay, saas ma aha ee waa
beenbadane kibirlow ah.

26. Way ogaan doonaan barri cidda
beenbadane kibirlow ah.

27. Hashii Annagaa soo bixinnay
Jirrabkooda dartiis, Ee sug kuna samir.

28. Una warran in biyuhu yihiin qayb
(iyaga iyo Hasha), cidbana maalin gaa-
ra leedahay.

29. Waxay u dhawaaqeeen saa-
xiibkood hashiina wuu dilay.

30. Seese ahaa caddibaaddii Eebe iyo
u digiddiisii.

31. Dhawaaq kaliyaan ku siidaynay,
waxayna la mid noqdeen jabad bur-
buray.

;UW

'O'jVf^J

s. SS " ' "S »> ,,

32. Quraankana waan u fududaynay
xusuus darteed ee ma jirtaa cid ku wac-
doomi.

Qisooyinkan iyana saasoo kale yuu Quraanku meela badan ugu sheegay, Murtiduse waa in wanaag la
raaco, xumaanta iyo madax adayggana laga leexdo iyo ma ruux banii Aadam ah yaa na hanuunin, xaqa
umbaa wax la raaca ah. Al-Qamar (18-32).

33. Way beeniyeen Qoomkii (Nabi-
Luudh) u digiddii.

34. Waxaana ku dirray korkooda Da-
bayl Dhagaxyo wadata, waxaanse ka
nabadgalinnay (Luudh) ehelkiisii (ru-
meeyay) goor Aroor ah.

35. Nicmad xaggannaga ka timid dar-
teed, saasaana u abaalmarinnaa ciddii
mahadisa (Eebe).

36. Nabi-Luudh wuxuu uga digay
qoomkiisii qabashadannada (daran),
wayse shakiyeen digiddaas.

737

Suurat Al-Qamar

Juz' 27

vmm

37. Waxayna dooneen martidiisii
(inay xumeeyaan) markaasaan indhaha
tirray, waxaana lagu yidhi dhadhamiya
caddibaadda Eebe iyo digiddiisa.

38 . Waxaa ku waabariistay caddibaad
sugan.

39. Waxaana lagu yidhi dhadhamiya
caddibaadda Eebe iyo digiddiisa.

40. Waan fududaynay Quraanka xu-
suus darteed ee ma jirtaa cid wacdoomi.

41. Fircoon iyo ehelkiisii waxaa uyi-
mid digid.

42. Wayna beeniyeen Aayaad-
kannagii dhammaanteed, markaasaan
u qabannay si xoog iyo awood leh.

^ V' \<'

Sidoo kale Qoomkii Nabi-Luudh iyo falkoodii xumaa, iyo Fircoon iyo islawaynankiisii wax badanbay
Quraanka ku soo arooreen, mana qarsoona waxay ku dambeeyeen, xumaanlowna saas ha fisho. Al-
Qamar (33-42).

43. Ma Gaaladiinnan baa ka khayr
badan kuwaas mase dambi la'aanbaa
idiin ku sugan Kutubta.

44. Mase waxay dhihi koox guulaysan
yaanahay.

45. Waa la jabin kooxda, Dabadayna
jeedin.

46. Saacadda (Qiyaame) yaa ballan u
ah, Saacadduna iyadaa daran oo kha-
dhaadh.

47. Kuwa dambiilayaasha ah baadi
iyo fogaansho yay ku suganyihiin.

48. (Waxaana lagu dhihi) Maalinta
Naarta WajiWaji loogu ridi dha-
dhamiya taabashada Saqara.

49. Wax kasta waxaan ku abuurray
qadar.

50. Amarkannaguna ma aha mid
mooyeen sida Ilbidhiqsi.

^%y^"%1y \'>y >»y\\>'*>y

^p_ / *-^ ( JlUi? (3 ay«j>tJ \ o\

738

Suurat Al-Qamar

juz< 27 mmm

hmym

51. Dhab ahaan baan u halaagnay
kuwa idin la mid ah, ee wax waantoobi
ma jiraa.

52. Wax kastoo dadku falo wuxuu ku
suganyahay Kutubta.

53. Wax kastoo yar ama waynna waa
qoranyahay.

54. Kuwa dhawrsadana waxay gali
Jannooyin iyo wabiyaal.

55. Meel la fadhiisto oo xaq ah oo
Eebaha awoodda leh agtiisa ah (yaa u
sugnaatay).

j^^l^l^.1%

Gaaladii rccr Makaad iyo xaq diidayaashuba kama wanaagsana Gaaladii hore ee la halaagay, Ruux iyaga
ka mid ah oo xumaan la'aan Eebe u ballanqaadayna ma jiro, xoog ku faanna qiimo ma leh, immisaa
jabtay cid is bidaysay tiro iyo tayaba, xusuuso Maalintii Badar ee MusUmiinta iyo Gaaladu kulmeen iyo
Maalmihii ka dambeeyayba, waxayna ku tusin xaqnimada quraanka iyo siduu Eebe ballankiisii u oo-
fiyay, waxaase Gaalo jab Adduun u sii dheer caddibaadda Qiyaame iyo Naarta Saqara.
Eebeheenna wax walbaba qadarbuu ku ahaysiiyay, wax ku culusna ma jiro, wax walbana Kitaab-buu ku
yaallaa, kuwa dhawrsadana wuxuu ku abaalmarin Janno iyo sharaf, iyo meel la fadhiisto meeja u fiican.
Waxaa laga wariyay Cabdullaahi binu Cumar in Rasuulkii Eebe yidhi (naxariis iyo nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee)(Limmad la arko waxay leedahay Majuusi, Majuusiga Ummaddaydu waa kuwa dhihi
Qadar ma jiro, Hadday bukoodaan ha booqannina, hadday dhintaanna ha u tagina). waxaa wariyay
I ma am Axmad Binu xambal.

Hadalkii Nabiga ee saxiixa ahaana waa: (Eebe kaalmayso hana cajisin, haddii wax kugu dhaco dheh waa
qadar Eebe wuxuu doonayna wuu falay, Hadhihin haddaan falilahaa sidaas waxay noqonlahayd sidaas,
qoomammo waxay furtaa fal shaydaan). Al-Qamar (43-55).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
Naxariis Guud iyo Mid Gaaraba Naxa-
riista :

1 . (Eebaha) Raxmaan ah.

2. Wuxuu baray (Nabiga iyo dadka
kalaba) Quraanka.

3. Dadkana wuu abuuray.

4. Wuxuuna baray dadka (Hadalka).

£>Vi*M.

0&$

QoLJl4^Jb

739

Suurat Ar-Raxmaan

juz 4 27 m&sss^

cmm

5. Qorraxda iyo dayaxuna waxay ku
socdaan xisaab.

6. Xiddigga iyo Geedkuba way Su-
juudaan (Eebe Dartiis).

7. Samadana Eebaa koryeelay, Gar-
soorna wuu dajiyay.

8. Si aydaan uga gudbin Caddaa-
ladda.

9. Miisaanka ku hagaajiya Caddaa-
lad, hana nusqaamininna.

10. Dhulkana Eebe wuxuu u dajiyay
khalqiga.

1 1 . Dhexdiisa waxaa ah Faakihad
(khudaar) iyo Timir Fiido leh.

1 2. Xubuubna (midho) ball leh iyo ud-
goona wuu abuuray.

13. Nicmooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan (lnsi iyo Jinniyow).

14. Dadka Eebaa ka abuuray dhoobo
Jilay oo kale ah.

1 5. Jaankana wuxuu ka abuuray olol-
ka Naarta.

16. Nicmooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

|l o£^i^J£fo<iU

Eebe wuxuu ku billaabay Magaciisa Raxmaan ah, iyo Nicmooyin badan oos ugu nicmeeyay khalqigiisa,
sida Quraanka uu baray Addoomadiisa, Abuuridda, hadalka, Qorraxda, Dayaxa, Xiddigaha, Geedaha,
Cirka, Dhulka iyo Caddaaladda uu soodajiyay, Saas daraadeed yuu ku soo celceliyay Suuraddan u
digidda beeninta Nicmooyinkiisa.

Jaabir waxaa laga wariyay Eebe ha ka raalli noqdee inuu yidhi: Waxaa u Soo baxay Rasuulkii Eebe
Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee Asaxaabtiisii, wuxuuna ku akhriyay Suuratu-Rraxmaan
billawgeeda ilaa dhammaadkeeda, markaasay aamuseen wuxuuna yidhi: (Waxaan ku akhriyay Suurad-
dan Jinniga Habeenkii Jinniga, iyagaana idinka flicnaa Raddinta (Jawaab), markastoon imaaddo hadal-
ka Eebe Sarreeye : (Nicmooyinka Eebe teebaad beeninaysaan) waxay dhahaan : Mid Nicmadaada ka mid
ahna Eebahannow beeninmayno Adaana mahad iska leh). waxaa wariyay Tirmidi. Ar-Raxmaan (1-16).

17. Ilaaheen waa Eebaha Labada
Qorrax ka soo bax iyo Labada Qorrax
u dhac.

^1 uV/**' s^ju^r-^' *~D

740

Suurat Ar-Raxmaan

juz' 27 ^mmmB

o&m

18. Nicmooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

19. Eebe waan kan Labada Badood
dariseeyey iyagoo kulmi.

20. Dhexdoodana yeelay soohdin
(kala reebta) iskumana xadgudbaan.

21. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

22. Waxaa lagala baxaa Baddaas
Lu'Lu 4 iyo Murjaan (Jawhar).

23. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

24. Eebe waxaa u sugnaaday Doo-
maha socda Badda oo Buuro la mid ah.

25. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

26. Dhammaan waxa (Dhulka) kor-
kiisa ah wuu tagi.

27. Waxaase hadhi Eebaha wayn ee
sharafta leh.

28. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

ff| ^C^ii^^iu

|3 uV J^lisSj £f CiU

x^'^jli^p

fpokl^yj

G3^

Qorraxdu halkay ka soo muuqato, ama ku qarsoonto, badaha aan isku khaldamaynin Jowharta lagala
soo baxo, Doomuhuna dhex sabbeeyaan iyo khalqiga intiisa kalaba Eebaa iska leh, isagaana maamula,
wax kasta oo Dhulka ku dul-noolna wuu tagi oo dhiman, wax Eeba ka soo hadhay oo joogi ama baaqi
ahaanna ma jiro, saa darteed. waa in la hormarsadaa carnal wax tara maalinta aan Naf kale wax taraynin
in Eebe doono mooyeen. Ar-Raxmaan (17-28).

29. Waxaa Eebe wax waydiista Sa-
mada iyo Dhulka waxa ku sugan, goor-
walbana wuxuu maamuli arrin.

30. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

31. Waana idin xisaabin si dhab ah
Insi iyo Jinniyow.

32. Nimcooyinka Eebana teebaad
beeninaysaan.

Qp o^jy>sJiJd?5l £ v>^cj<y'4j!i

I oLjSSLSvJjfcit-a

741

Suurat Ar-Raxmaan

juz' 27 w^sssm

&&m

33. Jinni iyo Insiyow haddaad kartaan
inaad ka baxdaan Samada Jahooyin-
kooda iyo Dhulka ka baxa, kamana
bixikartaan xujo la'aan.

34. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

35. Eebe (hadduu doono) wuxuu idin-
ku diri Olol Naar ah, iyo Maar (la dha-
laaliyay) umana gargaarsanaysaan.

36. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

37. Markay Samadu dillaacdo oy no-
qoto ubax guduudan oo subag la mid
ah (dhalaasho) markaas dadkaa la
abaalmarin).

38. Nimcooyika Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

39. Maalintaas Ruux la warsan
dambigiisa Insi iyo Jinniba ma jiro.

40. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

m^<->.

*£tej^j*j

M J.

i;«jj^iU

^Jt^«-<i^

Cidwalba way ubaahantahay Ilaaheed, cir iyo Dhul iyo meel kastaba ha joogtee, Eebana isagaa goor
walba maamula khalqigiisa, isagaana xisaabin Qiyaamada, wax awood ah ama xoog ah oo ilaahay lagaga
hortagaana ma jiro, iyo wax ka carari kara midna, xumaanlowgana wuxuu ku abaal-marin xumaan, wax
gargaara ahna ma helo maalinta xisaabta iyo Qiyaamaha, Eebana wax kama qarsoona cidna wax ma
warsado Maalinta abaal-marinta. Ar-Raxmaan (29-40).

41. Dambiilayaasha waxaa lagu
aqoonsan astaamahooda, waxaana la
qaban Foodda iyo gommadaha (Naar-
taana lagu tuuri).

42. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan,

43. Tani waa Jahannamadii ay bee-
niyeen Dambiilayaashu (yaa lagu dhi-

hi).

44. Waxay ku meereysan Jahannamo
iyo biyo kulayl daran dhexdooda.

742

Suurat Ar-Raxmaan Juz' 27 W$3®&8& &$}%&

45. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni- C&oC^I^'^C^ti
naysaan. ^ > * - >

46. Ruuxii ka yaaba Eebe hor istaag- fntstf' :"\-' '-\' *'\'

ansa wiiyiiii miinan I am lannn ^^ ^ '

giisa wuxuu mudan Laba Janno

47. Nimcooyinka Eebe teebaad beeni- BpoCj^L^^CiU
naysaan.

48. Jannooyinkaas oo midabyo leh GpofiT£\ji
(iyo Laamo).

49. Nicmooyinka Eebe teebaad beeni- (f&oCSl^ #CjS
naysaan. ^--- > - >

51. Nimcooyinka Eebe teebaad bee- (^ oG&l^ #Citi
ninaysaan. ^ " " ' > " " *

52. Waxaa laga helaa nooc kasta oo ^oC^^^^Ci

Faakiha ah (Khudaar ah). ^^ ^>^^^

53. Nimcooyinka Eebe teebaad bee- ^ . (/"ftrJ^' "v\ '- u

ninaysaan. %^9-^ >->* *s> >

Sama falaha iyo xumaan faluhu iskuma qasna Eeba agtiisa, waxaana dambiilaha lagu aqoonsan calaa-
mooyinkiisa, ciqaab iyo Naarta Jahannama oo lagu tuurana wuu la kulmi, taasoo uu dhexmeereysan,
lamana dulmiyin ee isagaa xaqa beeniyay, Ruuxiise ka yaaba Eebe la kulankiisa iyo xisaabtiisa waxaa
lagu abaalmarin Janno wanaag ku dhanyahay, Nicmooyinka Eebeheen waa in lagu mahadnaqo khayrka-
na loogu kaalmaysto. Ar-Raxmaan (41-53).

54. Waxay ku dangiigsan (ehlu Jan- ^j^\1> a ^&^^&&£&
nuhu) Gogol ay tahay hoosteedo istab- ' ^ ^ .^..7^
raq (xariir) Midhaha Jannooyinku waa ^p o^o^^^^j
u dhawyihiin.

55. Nicmooyinka EebeTeebaad bee- C^oC^i^^C/cti
ninaysaan. ^ '" '- * ' >

56. Jannooyinka iyo Firaashka waxaa • *<„< »-\'n f 'A -~£\\*' '""• '
ku sugan Haween Indha waawayn oo j^^o^^c^t^^^h^ ^^r^i>tf^
dhawrsoon oosan taabanin horay Insi tsirX^'

iyo Jinni midna.

57. Nicmooyinka Eebe teebaad bee- (fo ftSl32jtffoti
ninaysaan. ^ - " > "

58. Waxaad moodaa Haweenkaas ^\t ^^*^ t WY^^
Yaaquut iyo Murjaan (Jawhar midab Cpo^JlJ^o/Ularls
leh).

743

Suurat Ar-Raxmaan

juz' 27 wmm

59. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

60. Wanaag abaalkiisu soo wanaag
ma aha.

61. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

rVt^\*C$\^

Adduunku waa Guri shaqo, Aakhirana waa Guriga abaal-marinta, Suuraddanna wax badan yuu Ilaa-
heen kaga warramay jannada iyo tilmaameheeda, iyo wanaaggeeda, iyo in ehlu Jannuhu ku noolaan
khayr iyo Nicmo, iyo wax kasta oo wanaag ah, Eebaana ku abaal mariyay Nicmadaas, maxaa yeelay
wanaag abaalkiisu waa wanaag.

Anas Binu Maalik waxaa laga wariyay inuu yidhi : Rasuulka Eebe yaa akhriyay Naxariis iyo Nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee : (Wanaag Abaalkiisu soo wanaag ma aha) wuxuuna yidhi : « Ma ogtihiin wuxuu
Eebihiin yidhi ?» waxay dheheen : Eebe iyo Rasuulkiisaa og, wuxuu yidhi : « wuxuu leeyahay Ruuxaan ugu
Nicmeeyay Eebe aqoonsi abaalkiisu waa Janno». waxaa shegay Bagawi. Ar-Raxmaan (54-61).

62. Waxay heli Labadaas Janno ka so-
kow kuwa kale.

63. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

64. Waana Laba Jannoo madow (ca-
gaaran).

65. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

66. Waxaa dhexdeeda ah Laba ilood
oo burqan.

67. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

68. Dhexdooda waxaa ah Faakihad
(khudrad) iyo Timir iyo Rummaan.

m b\^$S(&>?jcJd

y^Oll* LfcJU

Ej" <^bi- Uo> <j\^£' U-^3

69. Nicmooyinka Eebe teebaad beeni-
naysaan.

70. Dhexdooda waxaa ah Haween
khayr leh oo Quruxsan.

71. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

72. Waa Haween Indhacad oo Gu-
rigoodajooga.

M oC^oLSij 3 ^ <i^

744

Suurat Ar-Raxmaan

juz* 27 mmm

G&m

73. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

74. Waa Haween uusan horay u taa-
banin Insi iyo Jinni midna.

75. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ainaysaan.

76. Waxayna ehlu-Jannuhu ku dan-
giigsan Barkimo cagaaran iyo Gogol
Quruxsan,

77. Nicmooyinka Eebe teebaad bee-
ninaysaan.

78. Waxaa barakadiisu badnaatay
Magaca Eebaha wayn ee shrafta leh.

Saasoo kale waxay Aayadahani ka qisoon Jannada iyo ehelkeeda iyo waxa wanaag ah ee Eebe ku
dhammeeyay, waxayna Suuraddu ku soo uruursatay markay wax badan soo Celcelisay Nicmada Ilaahay
iyo inaan la beeninin waynida Ilaaheen iyo sharaftiisa, waxaana waajib ah in si dhab ah loo qaddariyo
loona caabudo, maxaa yeelay waa Ilaaha Adduunkiyo Aakhiraba, Ee mu'miniinta u naxariista,
Dambiila-yaashana ka aarsada.

Waxaa la waydiiyay Xasanul-Basri hadalka Eebe Sarreeye (Gogol quruxsan) Wuxuuna yidhi: Waa
Gogosha ehlu-Jannaha ee Aabihiin waayee doona. Ar-Raxmaan (62-78).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1 . Markay Qiyaamadu dhacdo.

2. Dhiciddaas wax beenin ma jiro
(markay arkaan).

3. Waana(mid) hoos u dhigakoru
dhiga ah.

4. Marka la gilgilo Dhulka gilgilid.

5. Buurahana la ridqo.

6. Oy noqoto boodh Firdhisan.

»>^ 'f ^

745

Suurat Al-Waaqicah

juz' 27 gpj&agp

&mm>

7. Ood ahaataan Saddex nooc, (mar-
kaasaa dadka la soo bixin).

8. Kuwa midigta mari (waa Eh-
lu-Jannehee), ma taqaan kuwa midigta
mari.

9. Iyo kuwa bidixda mari (waa ehlu-
Naarkee) ma taqaan kuwa Bidixda ma-
ri.

10. Iyo kuwii aad u hormaray.

1 1 . Waa kuwa Eebe dhaweeyay.

12. Waxayna gali Jannooyin Nicma
leh.

13. Waana Koox ka mid ah kuwii
hore.

14. Iyo wax yar oo ka mid ah kuwii
dambeeyay.

1 5. Sariiro Dahab laga sameeyay yay-
na ku sugnaan.

16. Oy kuna dangiigsan korkeeda iya-
goo is qaabili.

S" <',/ ^,i >K*

ftJ^Vfe*&

^ U$\&&>

Maalinta Qiyaame waa magacyo badantahay, waynideeda iyo dhibkeeda darteed, dhab-ahaanbayna u
iman markaasay cid walba rumayn, maxayse tari rumayni waqtigaas, waxaana dhaca Maalintaas dad kor
loo qaado oo la sharrifo iyo mid hoos loo dhigo oo la dulleeyo, dadkuna wuxuu noqon Saddex Qaybood,
kuwa aad u hormaray iyo kuwo Kitaabkooda Midigta ka qaadan, iyo kuwo xud oo Jidka Jahannama
Qaadi, saas darteed yey waajib tahay inuu u darbado Ruux walba Maalintaas, kana fiirsado Kooxduu
noqon isagoo Eeba ku xidhan.

Cusmaan Binu Suraaqa wuxuu sheegay : In Saacadda Qiyaame hoos Ugu dhigi Naarta Cadowga Eebe,
Jannaduna kor ugu qaadi Awliyadiisa. Al-Waaqicah (1- 16).

1 7. Waxaa la dhex wareegi wiilal waa-
ri.

18. Koobab iyo kildhiyo iyo weel uu
ka buuxo macaan socda.

19. Madax xanuun iyo caqlitagid mid-
na ma leh.

20. Faakihaday «khudaartay» doo-
naanna way heli.

■"■5*^» ', > A.

>> ><*

23 ^j^jj^cXSa

746

Suurat Al-Waaqicah

Juz' 27 ^HSISJB

%wm

21. lyo Hilib Shimbir oo kay rabaan
ah.

22. Iyo Haween Janno oo Indha cad-
cad.

23. Ood mooddo Jawhar la ilaaliyay.

24. Waana abaalmarin waxay Camal-
fali jireen (oo wanaag ahaa).

25. Kumana maqlaan Jannada hadal
micno darra iyo dambi midna.

26. Waxayse ku Maqli Salaan (dhex-
dooda ah).

Waxaas wanaag iyo Janno ah waxaa Eebe u darbay Koox ka mid ah ehlu-Jannaha oo ah kuwo ku
hormaray wanaagga iyo khayrka, waxayna muujin Arrintaasu inayan darajada Jannadu isku mid ahayn,
inkastoy mid waliba ku filantahay ehelkeeda. Nicmada Aakhiro iyo cabbitaankeedu midna xanuun iyo
madax xanuun ma leh.

Ibnu-Cabbaas waxaa laga wariyay inuu yidhi : Khamrada (Adduunka) afar arrimoodbay leedahay
« Waalli, Madax xanuun, Man tag iyo Kaadi». Al-Waaqicah (17-26).

27. Kuwa Midigta mari, Ma taqaan
kuwa midigta.

28. Waxay heli Geedka Sidriga ah oon
Qodax lahayn.

29. Iyo Geedka Dhalxiga ah oo
buuxa.

30. Iyo Hoos joogta ah.

31. Iyo Biyo socda (goor walba).

32. Iyo Faakiha badan.

33. Oon la goynaynin lana reebaynin.

34. Iyo Gogol la koryeelay.

35. Annagaa ahaysiin (Da'yarayn Ha-
weenka Jannada).

36. Kana dhigi kuwa aan la taaban.

37. Oy is jecelyihiin (Raggooda)
simanna.

747

Suurat Al-Waaqicah

juz< 27 m$mm

&w\m

38. Kuwa Midigta yaa muta (arrin-
taas).

39. Waana Koox kuwii hore ka mid
ah.

40. Iyo Koox kuwa dambe ka mid ah.

^oyJ\^^i

Kuwa Midigta mari oo Jannada aadi, ama Kitaabkooda Midigta laga siin waa Kooxda Labaad ee
Suuraddani ka warrami, waxaana ka horreeyay saabiqiintii, siduuna Eebe khayr badan iyo Janno ugu
abaal-marin kuwii hormaray yuu ugu yaboohay wanaag kuwii Midigtana, maxaa yeelay khayrka iyo
Naxariista Eebe waa badantahay wuxuuna ku shubaa cidduu doono, Carnal wanaagsan iyo shaqase Waa
laga maarmaan Ruuxii Caqli leh. Al-Waaqicah (27-40).

41. Kuwa Bidixda mari, ma taqaan
kuwa Bidixda.

42. Waxay ku sugnaan Naar daran
iyo Biyo kulayl badan.

43. Iyo hoos madow oo wax guba.

44. Aan qaboobayn aragna fricnayn.

45. Waxay ahaayeen arrintaas ka hor
kuwo ku raaxaysta (Xumaanta).

46. Waxayna Daa'imi jireen dambi
wayn.

47. Waxayna dhihi jireen ma markaan
dhimanno oon Lafo iyo Carro noqon-
naa lana soo bixin.

48. Ama Aabayaalkannagii hor-
reeyay.

49. Waxaad dhahdaa kuwii horreeyay
iyo kuwii dambeeyayba.

50. Waxaa loo soo kulmin Maalin la
yaqaan (Qiyaamo).

51. Markaas Baadiyaalyahow Bee-
niyayaasha ah.

52. Waxaad wax ka cunaysaan Geed
xun.

53. Aad kana buuxinaysaan Ca-
loosha.

69 J^X^^^AO^i

748

Suurat Al-Waaqicah

juz' 27 mww>

&m$&

54. Waxaadna ku cabbaysaan Biyo
kulayl badan.

55. Waxaadna u cabbaysaan sida Geel
aad u ooman.

56. Kaasina waa waxa lagu soori
(Gaalada) Maalinta abaalmarinta
(Qiyamada).

r /»i« -j ill . _,. -M-:l t\

cjjJ»pj5J2*>»Jc*

Kuwanna waa Qaybtii Saddexaad ee Suuraddu sheegtay, Labadii horana waxay ahaayeen ehlu Janno,
kuwan Bidixda marayna waxay noqdeen ehlu-Naar. Eebana cidna ma duimiyo, hase yeeshee wuxuu ka
abaal-mariyaa camalkiisa uun maxaa yeelay xumaan badane, xad-gudba, soobixinta beeniyay oo Jidka
xun raacay la mid ma aha sama fale, Eebe addeece iyo Jid wanaagsan qaade.

Ibnu-Cabbaas wuxuu yidhi : Dambiga wayni waa Gaalnimo, Mujaahid iyo Cikrima-na saasaa laga
sheegay. Al-Waaqicah (41-56).

57. (Eebe wuxuu yidhi) Annagaa idin
abuurraye maxaad la rumaynwaydeen
(soo bixinta).

58. Ka warrama Dhibicda aad tuu-
raysan « Manida».

59. Ma idinkaa abuura mase Annagaa
abuurra,

60. Annagaa idinku eheynay Geerida,
Ruux naga fakanna ma jiro.

61. Inaan idinku baddallo kuwo idin
la mid ah oon idinka ahaysiinno waxay-
daan aqoon.

62. Dhabahaanbaad u ogtihiin abuu-
riddii hore, ee maad wax xusuusataan.

63. Ka warrama waxaad beereysaan.

64. Ma idinkaa soo dhaliya mase
Annagaa soo dhalinna.

65. Haddaan doonno waxaan ka dhi-
gaynaa burbur (aan wax tarin) mar-
kaasaad yaabaysaan (murugoo-
naysaan).

66. (Idinkoo dhihi) Waa nala khasaa-
riyay.

67. Mase waa nala hoojiyay.

749

Suurat Al-Waaqicah

Juz' 27 WSSSS^

&w\m

68. Ka warrama Biyahaad cabbay-
saan.

69. Ma idinkaa ka soo dajiyay Da-
ruurta mase annakaa soo dajinnay.

70. Haddaan doonno waxaan ka yee-
laynaa khadhaadh (aan la hollin karin)
ee maad ku mahadisaan (Eebe).

71. Ka warrama Dabkaad Madagta
ka shiddaan.

72. Ma idinkaa ahaysiiyay Geedkeeda
mase annagaa ahaysiinnay.

73. Annagaa ka dhignay Dabka waa-
no iyo nacfiga kuwa Safarka ah (iyo
cidlada).

74. Ee waynee oo u Tasbiixso Magaca
Eebaha wayn.

^i^Sf>Cdi^iXSii

Aayadahan waxay ka warrami Awoodda Eebe iyo Nicmooyinkiisa uu Dadka ugu Nicmeeyay, sida
abuuridda Cunnada uu Dhulka ka soo bixiyo, Biyaha macaan oos Cirka inooga keeno'iyo Geedaha uu
Dabka ku Abuuray si looga shito iyo khayrkiisa kale ee badanba, HadaJ iyo dhammaanna Eebe mahad,
ammaan iyo Addeecidbuu mutaa si loogu liibaano naxariistiisa waasaca ah.

Waxaa la wariyay «in Muslimiintu Saddex wadaagaan: Dabka, Daaqa iyo Biyaha » Waxaa wariyay
Axmad iyo Abuu-Daawuud. Al-Waaqicah (57-74).

75. (Eebe wuxuu yidhi) Waxaan ku
dhaartay halkay Xiddiguhu ku dha-
caan (ku qarsoomaan).

76. Waana dhaar wayn haddaad og-
tihiine.

77. Quraanku waa shay sharaf leh.

78. Wuxuuna ku suganyahay Kitaab
la dhawray.

79. Mana taabto Ruuxaan Daahir
ahayn.

80. Waxaana soo dajiyay Eebaha
Caalamka.

81. Ee ma Quraankan yaad bee-
ninaysaan.

750

Suurat Al-Waaqicah

Juz' 27 m&ssM

%mm

82. Ood ka yeeleysaan (mahaddii)
Risqigiinna beenin (Xaqa).

83. Maxaydaan markay Naftudhuun-
ta gaadho.

84. Idinkuna aad fiirinaysaan (Ruuxa
dhiman).

85. Annaguna aan idiinka dhaw-
nahay, Laakiinse aydaan arkaynin.

86. Haddaad tihiin kuwa aan la soo
bixinaynin.

87. Maad Nafta ku celisaan, haddaad
Run sheegaysaan.

88. Hadduu ka mid yahay (Ruuxa
dhiman) kuwa Eebe dhaweeyay.

89. Wuxuu heli naxariis iyo farax iyo-
Jannada Naciima.

90. Hadduu yahay kuwa Midigta ma-
rina.

91. N abadgalyaa u sugnaatay (iyo wa-
naag).

92. Hadduu yahay kuwa xaqa bee-
niyay ee dhumayna.

93. Wuxuu heli martiqaad iyo ku-
laylbadan.

94. Iyo galidda Naarta Jaxiimo.

95. Waxaas (la soo sheegay) waa run
dhab ah.

96. Ee u tasbiixso Magaca Eebaha
wayn.

Eebe wuxuu ku dhaartay Xiddigaha iyo halkay ku qarsoomaan'waana dhaarwayne in Quraanku sharaf
leeyahay, dhawrsoonna yahay, Ruuxaan nadiif ahaynna u habboonayn inuu taabto, xagga Eebana ka soo
dagay, wax la beeniyo iyo wax la dafirana uusan ahayn, Eebahaas wayn ee awoodda leh isagaa wax dila
wuxuu doonana wax baajin kara ma jiro, Dadkuna siday Suuraddu horayba u sheegtay waa Saddex
qaybood, Laba ehlu Janna ah oo liibaanay iyo mid khasaaray.

Cuqba Binu Caamir Wuxuu yidhi : Markay ku soo dagtay Rasuulka Eebe Naxariis iyo Nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee (U tasbiixso magaca Eebahaaga wayn) wuxuu yidhi: «Yeela Rukuucdiinna»,
markay soo dagtay: (U tasbiixso magaca Rabbigaaga sare) Wuxuu yidhi Rasuulkii Eebe «Yeela
Sujuudiinna» Waxaa wariyay Axmad, Abuudaawud iyo Ibnu-Maajah. Bukhaarina wuxuu ka wariyay
Abii-Hurayre inuu yidhi, Rasuulkii Eebe wuxuu yidhi : « Laba Kalimo oo Carrabka ku fudud miisaanka-
na ku cuius Eebaha Raxmaanahna Jecelyahay waa : Eebaa Ceeb ka dheer'mahadna leh, waxaa Ceeb ka
dheer Eebaha wayn ». Al-Waaqicah (75-96).

%cA\^\l^^V^opj

751

Suurat Al-Xadiid

juz< 27 mmm

Mmm

Suurat Al-Xadiid

M»

M cj^g

/^^

^t f i < 'fa' '* '

^^r^

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
naxariis guud iyo mid Gaaraba naxa-
riista.

1 . Waxaa Eebe sharrifa (oo wayneeya)
waxa ku sugan Samaawaadka iyo
Dhulka, Eebana waa adkaade falsan.

2. Waxaa Eebe u sugnaaday xukunka
samaawaadka iyo Dhulka. isagaa waxa
nooleeeya waxna dila, waxwalbana
wuu karaa.

3. Eebe waa kan horreeyay, waana
kan dambayn, waana kan muuqda
(khalqigiisa) awgiis waana kan (In-
dhaha) ka qarsoon waxwalbana og.

4. Eebe waa kan ku abuuray Sa-
maawaadka iyo Dhulka Lix Maalmood
qaddarkood, markaasna Carshiga ku
ekaaday (si u cunnanta) wuxuuna ogya-
hay waxa Dhulka gali iyo waxa ka soo
bixi, waxa Samada ka soo dagi iyo
waxa u kori, Eebana waa idinla joogaa
meelkastood ku sugantihiinba*,
waxaad carnal falaysaanna Eebe waa
arkaa.

5. Eebaa iska leh xukunka Samada iyo
dhulka, xaggiisaana loo celin ummuu-
raha.

6. Eebe waa kan habeenka iyo dha-
raarta is dhex galiya (kala badiya) waxa
laabta ku jirana waa ogyahay.

Eebe wuxuu mutaa sharrifaad iyo waynayn, maxaayeelay isagaa ahaysiiyay khalqiga, wax walbana
maamula, waana kan horreeyay dambaynna, xukunka iyo awoodda Caalamkuna maamulkiisa ku hoosji-
ro, wax ka qarsoon na ma jiro, tasarrufkana isagaa iska leh, haddaadan adugu arkinna isagaa ku arka,
Rasuulkii Eebana Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa ha yeelee wuxuu yidhi: «Iimaan waxaa ugu fiican
inaad ogaato in Eebe kula joogo sidaad tahayba». Al-Xaadiid (1-6).

* La joogid ogaal iyo awood iyo kaalmo iyo ka warqab Sida ay ku Fasireen culumadii asaxaabta iyo intii
wanaag ku raacday mana aha Ilaahbaa naftiisii ku dhexjira meel kasta, waana ka hufanyahay sidaas, ee
Alle waa ka sarreeyaa khalqigiisa. (dib u eegaha)).

> >

p ^JL^J^U^ybJ

752

Suurat Al-Xadiid

juz< 27 mmm

&mm

1. Rumeeya Eebe iyo Rasuulkiisa, bi-
xiyana waxa ka mid ah wuxuu idiinka
dhigay wakiillo (maamulkiisa) kuwa
rumeeyay Eebe oo idinka mid ah waxna
bixiyay waxay Mudan ajir wayn.

8. Maxaad leedihiin ood la rumayn
waydeen Eebe, isagoo Rasuulkuna
idiinku yeedhi inaad rumaysaan Eebi-
hiin, isagoo Eebe ballan idinka qaaday
haddaad mu'miniin tihiin.

9. Eebe waa kan soo dajiyay Aayaad
cadcad si uu idiinka bixiyo mugdi-
ga,Nuurna idiinku bixiyo, Eebana waa
idiin naxariis badanyahay.

10. Maxaad leedihiin ood wax ugu bi-
xinwaydeen Jidka Eebe isagoo Sa-
maawaadka iyo Dhulka dhaxalkooda
iska leeyahay, masinna Ruux wax
bixiyay Maka furashadeedii ka hor oo
Jahaaday, kuwaasaa ka Ajri wayn ku-
wii bixiyay oo dagaalamay ka dib,
dhammaantoodna Eebe wuxuu u ya-
boohay wanaag, Eebana waa ogyahay
waxaad carnal falaysaan.

1 1 . Waa kuma kan Eebe amaah wa-
naagsan amaahin (wax bixin) oo mar-
kaas uu u laablaabo,Ajri wanaagsanna
hela.

>^ i -- *-" ^ >

» ^ ?"* x S ' t- ■*/ SIS' s 9 y ' £ 'J. *^^

> ' "l s '"* ' ' ' s *^~

ft* » r»*\ >\>

Rumaynta xaqa iyo daa'imkiisuba waa waajib, saasoo kale Jidka Eebe oo wax lugu bixiyo iyo Jahaadkuba
iyana waa wajib, maxaayeelay Cirka, Dhulka iyo waxa ku suganba oy xooiuhu ka mid yihiin Eebaa iska
leh, ee dadka waxaa loo siiyay inay wanaag ku falaan'xumaantana ka reebaan.

Cabdullaahi binu Shakhiir waxaa laga wariyay inuu yidhi: waxaan u imid Rasuulkii Eebe Naxariis iyo
nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee isagoo leh: « waxaa idin shuqliyay wax badsasho, Ibnu aadam wuxuu
dhihi: Xoolahaygii, oo miyaad ku leedahay xoolahaaga waxaad cunto ood dhammaysato'ama aad
xidhato oo Duugayso'ama aad sadaqaysato ood hormarSato mooyee? wixii intaas ka soo hadhay waad
ka tagi ood u dhaafi Dad». waxaa wariyay Muslim iyo Imaamu Axmad.

Markaas waa inaan xaqa rumaynaa waxna bixinnaa illeen Rasuulkii iyo Quraanka yaa wanaag inoogu
yeedhiye, wax bixinta iyo Jahaadka iyo camalkuna isku mid ma aha, ee waa kala tagsanyihiin marka la
eego waqtiga iyo dhibaatada, inkastoo guud ahaan ay wanaag tahay'saas daraadeed yaa looga baahanya-
hay Ruuxa mu'minka ah: rumayn xaqa, wax bixin, Jahaad iyo carnal fiican oo wax tara Labada
Daaroodba. Al-Xadiid (7-1 1).

753

Suurat AJ-Xadiid

juz< 27 mmm

wm&

12. (Xusuusta) Maalinta aad arki
Mu'miniinta Rag iyo Haweenba iyagoo
nuurkoodu socda hortooda iyo Midig-
tooda, waxaana lagu dhihi bishaaraysta
Maanta, waa Jannooyin Ay dureeri
dhexdooda Wabiyaal iyagoo ku waari
dhexdeeda, taasina waa liibaan wayn.

13. waa Maalinta Munaafiqiintu Rag
iyo Haweenba ay ku dhihi kuwa xaqa
rumeeyay na suga aan ka Dhuxul qaa-
danno Nuurkiinnee, waxaana lagu dhi-
hi ku noqda gadaashiinna,waydiistana
Nuur, markaasaa layeelaa dhexdooda
Darbi xaggiisa gudahana Naxariis ta-
hay, xaggiisa dibaddana Caddibaad ta-
hay.

14. Way u dhawaaqi Mu'muniinta
iyagoo leh miyaannaan idinla jirin,
Mu'miniintuna waxay ku dhihi haa
(waad nala jirteen) laakiin waxaad
balayseen Naftiinna,xumaanna waad la
sugteen (Nabiga Iyo Mu'miniinta),
waadna shakideen waxaana idinku ka-
disay yididiilo (been ah) Inta amarka
Eebe ka yimaaddo (Geerida) waxaana
Eebe idinku kadsiiyay Kadiye (Shay-
daan).

1 5. Maanta (Qiyaamada) laydin kama
aqbalo is furasho idinka iyo kuwa Gaa-
loobay midna, Hoygiinnuna waa Naar
waadna mudataan, meel loo hoydana
iyadaa u xun.

• *S\ \t* \*\ * *'" ' *' f*\ > ^Tw

Maalintaa waxaa la arki Mu'miniinta Rag iyo Haweenba oo Nuur hor socdo looguna bishaarayn
wanaag, Munaafiqiintuse waa ka duwantahay'waxayna la kulmi murug iyo xumaan, waxayna ka codsan
Mu'miniinta inay sugaan Nuurkana wax ka siiyaan, hasayeeshee Daarta Aakhiro Nuur laguma qaato,
waxaase lagu kasbadaa Adduunka, Ruuxse baloobay, oo xaqa shakiyay, oo Yididiila been ah iyo
Shaydaan ku kadiyay intuu ka dhinto miyaa xoolo isku furasho iyo calaacal wax u tari Maalinta
Qiyaame.

Ibnu-Cabbaas waxaa laga wariyay inuu yidhi : Rasuulkii Eebe wuxuu yidhi Naxariis iyo Nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee: «Eeba sarreeye wuxuu Dadka ugu yeedhaa Maalinta Qiyaame magacyadooda
isagoo asturi Addoomadiisa, markase Jidka (Siraad) la joogo Eebe sarreye wuxuu siin Ruux kastoo
Mu'min ah iyo Ruux kastoo Munaafiq ahba Nuur, markay Jidka marayaan Yaa Eebe ka qaadaa Nuurka
Munaafiqa, markaasay dhahaan Munaafiqiintu: nasuga aan Nuurkiinna ka dhuxulqaadannee,
Mu'miniintuna waxay dhihi : Eebahannow noo taam yeel Nuurkannaga, Markaasaan Ruuxna Ruux kale
Xusuusanaynin». Waxaa wariyay Dhabaraani. Al-Xadiid (12-15).

754

Suurat Al-Xadiid

juz< 27 mmm

WM&

16. Miyayan u dhawaanin kuwa xaqa
rumeeyay inay u khushuucdo quluub-
toodu xusidda Eebe (Quraanka) iyo
waxa xaqa ah ee dagi, oyna la mid no-
qonin kuwii Kitaabka la siiyay horay
(Yahuud iyo Nasaaro) oo muddadu ku
dheeraatay, markaas ay ingagtay
Quluubtoodu, wax badan oo ka mid
ahna waa Faasiqiin (ka baxay Xerada).

17. Ogaada in Eebe nooleeyo Dhulka
dhimasho ka dib, wuuna idiin cad-
deeyay Aayaadka si aad wax u kastaan.

18. Ragga wax Sadaqaysta iyo Ha-
weenka wax Sadaqaysta oo Eebana
Amaah wanaagsan Amaahiya (waa
Sadaqada) waa loo laablaabi, waxayna
leeyihiin Ajri sharaf leh.

19. Kuwa rumeeyay Eebe iyo Ra-
suulkiisa kuwaasu waa Runba-
danayaal, Shuhadaduna Eebe agtiisa
ajri iyo Nuur bay ku mudan kuwase
Gaaloobay beeniyayna Aayaad-
kannaga kuwaasi waa ehelka Naarta
Jaxiimo.

£s s* .S ^s

Ma habboona in Ruuxa Mu'minka ah waqtigu la dheeraado, Qalbigiisuna halmaamo xusidda Eebe iyo

Quraankiisa, waxaase habboon inuu Eebe ku xidhnaado oosan la mid noqonnin Gaalada Qalbigoodu

ingagay ee Faasiqiinta ah, isagoo xusuusan Nicmooyinka Eebe waxna bixin si uu uga helo Eebe agtiisa

ajri wayn, dhabtuna Waxay tahay kuwa Eebe rumeeya iyo Rasuulkiisa inay yihiin runlow-yaal, Shahiidka

xaqa ku dhintayna isagoo Gaalada la Jahaadi xuquuq-diisana difaaci, wuxuu ka mudan Eebe Agtiisa

Sharaf, Ajri, iyo Nuur.

Gaalase iyo kuwa beeniya xaqaba waxay mudan Naarta Jaxiima.

Bukhaari iyo Muslim waxaa ku sugnaaday : « Shuhadada Arwaaxdoodu waxay ku sugantahay Shimbir

cagaaran oo Jannada ka daaqi meejey doonto cunaheed. Al-Xadiid ( 16-19).

20. Ogaada in nolosha Adduunyadu
tahay ciyaar iyo dheeldheel iyo isqurxin
iyo isufaan dhexdiinna ah iyo badsi
Xoolo iyo Carruur, sida Roobi isjec-
laysiiyey beertaha wuxuu soo bixiyo,
markaasna ingaga ood arki isaga oo
doorsoomay noqonna burbur, Aakhi-
rana waxaa jira caddibaad daran iyo
dambidhaaf xagga Eebe ka iman iyo

» 4 » *<' s. fa -'p'\ > > >S''Si {<\ •>

755

Suurat Al-Xadiid

juz< 27 mmm

!mm

raalli ahaansho, nolosha Adduunyana
waa raaxo lugu kadsoomi.

21. U orotama Dambidhaafka Eebe
iyo Janno balladhkeedu yahay bal-
ladhka Samada iyo dhulka oo kale, loo-
na darbay kuwa rumeeyay Eebe iyo
Rasuulkiisa, Arrintaasuna waa samafal
Eebana wuxuu siin Ruuxuu doono, Ee-
bana Fadligiisu waa wayn yahay.

22. Wixii dhib ah oo Dhulka ka dha-
ca ama naftiinna ku dhaca wuxuu ku
sugnaaday Kitaab Abuuriddiisa ka
hor, arrintaasuna waa u fududdahay
Eebe.

23. Si aydaan ugu murugoonin wixii
idinka taga aydaan uguna farxin wuxuu
idin siiyo , Eebe ma jecla Ruux kasta oo
isla wayn oo faanbadan.

24. Oo ah kuwa bakhayli dadkana
fari bakhaylnimo, Ruuxii jeedsadana
Eebe waa ka hodon mahadsan.

if£\ * A'kI <f^> ^i* \< *\'" "

Eebe wuxuu diray Rasuullo'wuxuuna la soo dajiyay kutub iyo Xujooyin si Caddaalad loogu dhaqmo,

Birta iyo Hubkana Eebaa abuuray si cidda xaqa diida loogu celiyo looguna nacfiyo, Nabiyada uu Eebe

soo dirayna sida Nuux iyo Ibraahiim faracyadoodii yuu raaciyay, siduu Ciisaba Injiil u Siiyay, kuwii

raacay ee xaqa ku toosnaana naxariis dhexdooda u yeelay hasa yeeshee ay isku adkeeyeen'waxyaalo

cusubna la yimaadeen'xaqiina ayna dhawrin'badankooduna Faasiqiin noqday.

Nabiguna wuxuu yidhi (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee): «Nabi kasta wuxuu leeyahay

Ruhbaaniyo Ruhbaaniyadda Ummadanna waa Jahaad Jidka Eebe waynaaye». waxaa wariyay Ibnu Abii

Xaatim.

Saas daraadeed waa in Eebe laga yaabaa'Rasuulkiisana la raacaa'si uu inoo siiyo Ajri laab-laaban, Nuur

ina hoggaamiya, dambi-dhaaf iyo Naxariis, lana ogaado inaan Gaalo Samafalka Eebe ku tasarrufaynin ee

Eebu uun Awood leeyahay, Ciddu doonana Khayr ku ku shubaa. Al-Xadiid (20-24).

25. Dhab ahaan baan ula dirray Ra-
suulladannadii xujooyin, waxaana u
soo dajinnay Kutub iyo Caddaalad, si
dadku ugu tooso Caddaalad, waxaana
soo dajinnay birta iyadoo Shiddo ku
dheehantahay iyo nacfi dadka iyo in
Eebe muujiyo Cidda u gargaari isaga
(Diinta) iyo Rasuulladiisa iyagoon
arkaynin, Eebana waa Xoog badane
Adkaade ah.

756

Suurat Al-Xadiid

juz' 27 mmm

M&m

26. Dhab ahaan baan u dirray (nabi)
Nuux iyo (nabi) Ibraahim, waxaana
yeellay faracooda Nabinnimo iyo Ki-
taabbo loo soo dajiyay, waxaana ka
mid ah kuwa hanuunay,waxbadan oo
ka mid ahna waa Faasiqiin.

27. Markaasaan raacinnay Raad-
koodii Rasuulladanadii, waxaana raa-
cinnay Ciise Binu maryama, waxaana
siinnay Injiil, waxaana yeellay Quluub-
ta kuwii raacay isudanqasho iyo naxa-
riis iyo Ruhbaaniyad (Adduun ka jeed-
si) ay iyagu billawdeen oonaan ku faral
yeelin,doonidda raalli ahaanshaha Eebe
dartiis yayna u faleen,mase ayna ilaa-
linin ilaalin xaq ah, waxaana siinnay
kuwii rumeeyay oo ka mid ah ajri-
goodii, wax badan oo ka mid ahna waa
faasiqiin.

<*' <' .

28. Kuwa xaqa rumeeyow Eeba ka
dhawrsada,rumeeyana Rasuulkii-
sa haydin siiyo laab laab naxariiseede,
hana idiin yeelo Nuur aad ku soco-
taane, hana idiin dambidhaafee, Eeba-
na waa dambidhaafe naxariista ah.

^J^J. [&} *J*$ \yS\ [yJ* \ * {jjft [^\li

<£§*» <, »>< y*'?' '*s"\ •. *." ' * *'

29. Inay ogaadaan ehlukitaabku
inayan karin inay hantaan Fadliga
Eebe,fadliga Eebana awooddiisu uu ku
jiraa, wuxuuna siin Ruuxuu doono, Ee-
bana waa kan Fadliga wayn leh.

Adduun iyo Akharaba Eebaa abuuray iskana leh, waana in Adduunka la camalfalaa si Aakhara loo
nicmoobo,hasa yeeshee waa inaan Adduunka uun loo gu'in,illeen dhab-ahaantii wuxuu la mid yahay dhul
waraabay 00 doog quruxsan ka soo dhashay'mudda ka dibna dabayshu marto 00 ingaga kalana burbu-
ra, waxaabase intaa u sii dheer inay tahay Ciyaar iyo dhalanteed ayan habboonayn in lagu kadsoomo.
Rasuulkuna wuxuu yidhi naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee: «U1 meel la dhigto 00
Jannada ah yaa ka khayrroon Addunyada iyo waxa ku sugan, akhriya: (nolosha Adduunyo ma aha
waxaan raaxo lagu kadsoomo ahayn). waxaa Wariyey Ibnu-Jariir wuxuuna ku suganyahay Saxiix.
Saas daraadeed waa in la ogaado in Eebe agtiisa wanaag iyo awoodiba taallo, wixii Shar ahna loo
adkaysto, Khayrkana aan lala boodboodin.

Cikrima wuxuu yidhi: «Ruxaan farxaynin ama murugoonaynin ma jiro, ee faraxa mahad ka dhiga
murugtana sabir». Al-Xadiid (25-29).

757

Suurat Al-Mujaadalah

Juz' 28 W$MW

$m\m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa Ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1 . Eebe wuxuu maqlay Haweenaydii
hadalkeeda Nabiga kula doodaysay
xaalkii ninkeeda, oo Eebe u shee-
ganaysay « dhibaatadeeda », Eebana
wuu maqlayey doodooda, maxaayeelay
Ilaahay waa ka wax walba maqle arka.

2. Kuwa haweenkooda kala mid dhi-
ga hooyadood oo kale haweenkoodu
ma aha hooyadood,hooyo waa midda
wax dhashay, kuwaasina waxay ku
hadlayaan hadal xun iyo been Ilaa-
hayna waa Saamax badane Dhaafid ba-
dane.

3. Kuwa haweenkooda kala mid dhigi
hooyadood haddana ku noqon «ha-
weenkii» waxaa ku waajib ah qoor
xoraynteed intayan istaaban, Arrin-
taasi waa waanojlaahayna waxa dad-
ku carnal fali waa ogyahay.

4. Ruuxaan helin qoor uu xoreeyo wu-
xuu soomi Laba Bilood oo israacsan in-
tayan istaaban, ciddiise aan karin soon-
ka wuxuu quudin Lixdan miskiin,ar-
rintu waa saas si aad Eebe u rumaysaan
iyo Rasuulkiisa,taasina waa xuduuddii
Ilaahay Gaalase waxaa u sugnaaday
Cadaab kulul.

Aayadahanu waxay ku soo degeen haweenay la dhihi jiray Khawlo iyi ninkeedii Aws binu Saamit oo ku
yidhi: waxaad igala mid tahay hooyaday oo kale, markaasay Nabiga (naxariis iyo Nabad gelyo korkiisa
Eebe ha yeelee) u timid iyadoo sheegan inay caruur badan leedahay ay doonaysana in ninkeedii lagu
celiyo, saasna ay Nabiga hadalka isku celceliyeen.

Ilaahay waa maqlaa waana ajiibaa ducada qofka dhiban sida haweenaydaas quraanku ku soo degay.
Dhaartaas la soo sheegay waa mid Jaahiliintii ku dhaaran jireen Muslimiintana way ka reeban tahay
waxaana ka waajibi Kafaara Gud. Caa'isha waxay tidhi:Mahad Eebaa iska leh wax walbana maqla,
waxaa timid Haweeneydaas doodaysay Anoo Guriga dhinac ka mid ah jooga, markaasaa Eebe soo
dajiyey aayadda. Waxaa wariyey Bukhaari. Al-Mujaadalah (1-4).

758

Suurat Al-Mujaadalah

juz* 28 mmm

$m\m

5. Kuwa Eebe iyo Rasuulkiisa khi-
laafaya waxay mudan yihiin halaag si-
dii loo halaagay kuwii ka horree-
yey,Eebana wuxuu soo dajiyey Aayado
cad cad Gaalana waxaa u sugnaaday
cadaab wax ihaaneeya.

6. Maaalinbuuna ihaanayn Ilaahay
uu soo bixin dhammaantood,ugana
warrami waxay carnal faleen,Eebana
waa koobay iyana waa hilmaa-
meen Ilahayna wax kasta wuu daalacan
(arkaa).

7. Ma ogtahay in Ilaahay ogyahay
Cirka iyo Dhulka waxa ku jira, Sed-
dexdii faqiba Ilaahay baa afreeya,
Shantana Ilaahay baa Lixeeya; waxa
ka yar iyo waxa ka badanba Ilaaa-
haybaa la jooga meeshay ahaadaanba,
wuxuuna uga warrami waxay carnal fa-
leen Maalinta Qiyaamo Ilaahayna wax
walba waa ogyahay.

8. Miyaadan ogayn kuwa laga reebay
faqa xun oo haddana ku noqon waxa
laga reebay, kuna faqi dambi iyo ca-
dawnimo iyo caasinnimada Rasuulka,
markay Nabiga u yimaadaanna ku sa-
laamaya waxaan Eebe ku salaamin oo
hoos u dhihi maa Eebe nagu cadaabo
waxaan ku hadlayno waxaa ku filan
Jahannamo oo ay galayaan waana Guri
xun.

9. Kuwa rumeeyayow markaad
faqaysaan ha ku faqina dambi,colnimo
iyo caasinnimada Rasuulka ee ku faqa
wanaag dhawrsani, Eebana ka yaaba
isagaa la isu soo kulmine.

10. Faqa xun Shaydaan buu ka-
yimaaddaa suu u walbahaar geliyo
kuwa xaqa rumeeyay,waxbase kama
dhibo idan Ilaahay Mooyee, Ilaahay

759

Suurat Al-Mujaadalah

j UZ ' 28 mmm

m&m

uun ha tala saarteen kuwa xaqa ru-
meeyey.

@oAP~#£

Eebe iyo Rasuulkiisa ciddii la colloowda halaag baa udambayn iyo cadaab daran,maxaayeelay Eebe wax
walba waa ogyahay, waana in wanaag lagu faqo een xumaan iyo colnimo lagu faqin, maxaayeelay ruux
kasta Eebeheen waa la joogaa waana daalacan'isagaana loo noqon'cid kastana wuxuu ka abaal marin
waxay kasbatay Nabiguna wuxuu yidhi (naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) hadday idin
Salaamaan Ehelu Kitaabka (Gaaladu) dhaha korkiinna ha ahaato (waa saxiix). Al-Mujaadalah (5-10).

1 1 . Kuwa xaqa rumeeyayow haddii la
idin dhaho isu waasiciya fadhiga;
isuwaasiciya Ilaahay wanaagga ha idiin
waasiciyee, marka la idin yiraahdo Ji-
haadka iyo Khayrka u degdegana; u
degdega Ilaahay wuu koryeelayaa
kuwa xaqa rumeeya kuwa cilmiga lehna
darajooyin yuu koryeelayaa Eebana
waxa la carnal fali waa ogyahay.

12. Kuwa xaqa rumeeyayow markaad
Nabiga qaabilaysan hormariya Sada-
qo,saasaa idiin khayr badan idiina
nadiifsan, haddaydaan helaynin Eebe
waa dambi dhaaf badane Naxariis ba-
dane.

13. Ma waxaad ka cabsateen inaad
hormarsataan Sadaqooyin markaad

Nabiga la kulmaysaan; haddaydaan
saas falin Eebe waa idin ka toobada
aqbalaye ee Salaadda ooga Sakadana
bixiya Ilaahaay iyo Rasuulkiisana
adeeca, Eebana waa ogyahay waxaad
carnal falaysaan.

9 '.»>.'.*&{.

Dadka xaqa rumeeyey waa inay Ilaahay iyo Nabigiisaba (Naxariis iyo nabad gelyaba korkiisa Eeba ha
yeelee) ay maqlaan, dhexdoodana isu naxariistaan'Jihaadka iyo Khayrkana u degdegaan waxbarashada,
Salaadda, SakadaiyoSadaqadana aykudadaalaansiuuEebeabaalgudfiicanusiiyo. Al-Mujaadalah (1 1-13).

14. Ma ogtahay kuwii ka sokeeye
dhigtay kuwa Eebe u cadhoo-
day kuwaasi idin ka mid ma aha iyaga-
na ka mid ma aha (waa munaafiqiinta)
waxayna ku dhaaran been iyagoo og.

760

Suurat Al-Mujaadalah

juz' 28 m%mm

mm&

15. Eebe wuxuu u darbay kuwaas ca-
daab daran maxaa yeelay wax xun bay
falayeen.

16. Dhaartoodii bay gaashaan ka
dhigteen dadkana xaqiibay ka leexiyeen
waxayna mudan yihiin cadaab wax
ihaaneeya.

17. Xoolahooda iyo Caruurtoodu
wax ugama taraan Eebe xaggiisa,waana
kuwa ehelu Naar ah wayna ku waari.

18. Maalinta Eebe soo bixiyo dham-
maantood way u dhaaran Eebe siday
idinka idiinku dhaartaan iyagoo u ma-
layn inay wax (xuja ah) haystaan waase
kuwo beenaalayaal ah.

19. Waxaa ka qaalib noqday Shay-
daan oo hilmaansiiyey xusidda
Eebckuwaasi waa Xisbiga shay-
daanka, Xisbiga shaydaankuna waa
kuwa khasaaray.

Munaafiqiintu waa colka kuwa xaqa rumeeyey' waxayna had iyo jeer xiriir la yeeshaan Gaalada kale
ayagoon Labada qolo midna ka tirsanayn'kuwaasna Eebe wuxuu ugu gooddiyey ciqaab daran'waana
beenaala yaal Xisbiga shaydaanka ka mid ah'Naar iyo Khasaarana way la kulmi doonaan. Al-
Mujaadalah (1 4- 1 9).

20. Kuwa Ilaahay iyo Rasuulkiisa
khilaafaya waxay ka mid noqon kuwa
dullooba.

21. Eebe wuxuu xugmiyey inuu ad-
kaado isaga iyo Rasuulkiisa, maxaa
yeelay waa xoog badane adkaade ah.

22. Ma helaysid dad Ilaahay ru-
meeyey iyo Maalintii dambeeysay oo
haddana jecel mux Ilaahay iyo Rasuul-
kiisa khilaafaya haba ahaadeen
Aabayowgood, Caruurtooda, Walaa-
lahood ama Qaraabadooda, kuwaas
(aan jeclaanin) waa kuwo qalbigooda
iimaanka lagu dhigay Eebena ku xoo-
jiyey gargaarkiisa,wuxuuna gelin

JojJ i V \ £j&&j\ /<Aj^jj4x\ Jjj li <jL&\d[

761

Suurat Al-Xashr

Juz' 28 W$$}3

tmm

Jannooyin Wabiyaal dhex socdaan ay
kuna waari, kuwaas Ilaahay baa ka
raalli noqday iyana way ka raalli noq-
deen waana Xisbiga Ilaahay; Xisbiga
Ilaahayna waa kuwa Liibaanay.

^^t^ > fKi** *i ' T < i lot

Eebe wuxuu ballan qaaday in dadka xaqa ku taagani adkaadaan markay wixii Eebe faray yeelaan,

xaqdiidayaashuna ay dulloobaan.

Jacaylka iyo Walaalnimaduna waa inay ahaato xaqa dartiis ee ayan noqonin sukeeynnimo qaraabo,

kuwa ku walaalooba Eeba dartiina waa Xisbiga Ilaahay ee liibaanu u dambayn.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebow ha ugu yeelin Faajir

iyo Faasiq Gacan iyo Nicmo agtayda. Al-Mujaadalah (20-22).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxa-
riista.

1 . Waxaa Eebe nasaha (sharifa) waxa
Cirka iyo Dhulka ku dhexnool, waana
xoog badane Falsan.

2. Eebe waa kan ka bixiyey kuwii gaa-
loobay ee ahlu Kitaabka ahaa
« Yuhuud»Guryahoodii kulmintii hore,
idinkoon u malaynin inay bixi iyana
waxay u maleeyeen in Guryahoodu wax
ka celin, markaasaa Eebe uga yimid
meel ayan filayn, qalbigoodana wuxuu
ku tuuray cabsi, guryahooda waxay ku
kharribeen (ku halleeyeen) gacma-
hooda iyo gacmaha kuwa rumeeyey, ee
dadka Caqliga leh ha waano qaato.

3. Haddaan Eebe xukumin inay ba-
xaan waxaa lagu caddibi lahaa
Adduunka,Aakhirana waxaa u sug-
naaday cadaab naareed.

4. Maxaa yeelay Ilaahay iyo Rasuul-
kiisa yey khilaafeen, ruuxii Eebe khi-
laafana Ciqaabtiisu waa darantahay.

#>m

4il«4 &&j*Ay*Sj ^ [y Ll j%^\ JUS

762

Suurat Al-Xashr

juz i 28 mmm

5. Wixii aad gooysaan oo geed ah (ee
Cadawga) ama aad daysaan iyadoo ku
taagan Salkeeda waa idinka Eebe iyo
inuu dulleeyo Faasiqiinta.

0CM^\^J^j^\q^ QJA&

Yuhuuddii Magaalada Madiino Joogtay yaa Nabiga (naxariis iyo Nabad gelyo korkiisa Eebe hayeelee)
khiyaantay, hase ahaatee waxaa u dambeeyey dulli iyo Ciqaab illeen Ilaahay iyo Rasuulkiisa yey la
Colloobeen sida caadada Yuhuudduba tahay had iyo jeer, waana in lagu waano qaato Xaalkaas Jidka
toosanna la qaadaa. Al-Xashr (1-5).

6. Wixii Xoola ah ee Ilaahay Nabiga
uga soo celiyo Gaalada isagoon Fardo
iyo awr lagu dagaallamin waxaa amar-
kiisa leh Nabiga Eebana Cidduu doono
yuu ku diraa Rasuulkiisa, wax walbana
Eebe waa karaa.

7. Wixii Xoola aha ee Ilaahay ku soo
celiyo ee uga yimaadda Degmooyinka
Yuhuudda Rasuulkiisa; waxaa leh
Ilaahay, Rasuulka, Qaraabada,
Agoonta, Masaakiinta iyo Musaa-
firiinta « socdaalka » si ayan u noqon
wax ku wareegaysta kuwa Hodanka ah
dhexdooda wuxuu Rasuulku dadka
siiyo ama faro waa inay qaataan,
wuxuu ka reebana waa inay ka reeb-
maan, Eebana waa in laga dhawrsado,
maxaa yeelay Ciqaabtiisu waa daran-
tahay.

8. Waxaa Xoolahaas wax ku leh kuwa
Saboolka ah ee ka soo hijrooday gur-
yahoodii iyo Xoolahoodii dar Eebe iyo
gargaarka Ilaahay iyo Rasuulkiisa,
waana kuwa ku run sheegay iimaan-
kooda.

b}^\^^^J^i^o^^j

Xoolaha Gaalada si dagaal la'aan ah uga yimaadda waxaa loo yaqaan «Feey» waxaana lagu bixin
Jidadka khayrka ah ee Aayaddu tilmaantay, Dadka xaqa rumeeyeyna waxaa ku waajib ah inay maqlaan
hadalka Rasuulka «Muxamed» ah (naxariis iyo nabad gelyaba Eebe korkiisa ha yeelee) waana in Ciqaab-
ta Eebe laga dhawrsadaa. Al-Xashr (6-8).

9. Kuwii Madiino deganaa ee Xaqa
rumeeyey waxay jecel yihiin dadka u
soo hijroon (u soo qixi) wax nec-
baansho ahna Laabta uma geliyaan

Sj£j^o*&^[>j\&J+y?Cj$\j

(^j^J^i^Vj^i^ii^:

763

Suurat Al-Xashr

Juz' 28 w$$a$

lj&

dadkaas waxay siin,waxayna Naftooda
ka hormariyaan (ay uga doori) dadkaas
inkastaba iyagu gaajo hahaysee, ruuxii
laga dhawro bakhaylnimada Naftiisa
waa mid Liibaanay.

10. Kuwa imaan Asxaabta Nabiga ka
dib waxay Eebe weydiisan inuu u dam-
bi dhaafo iyaga iyo Walaalahooda
iimaanka uga hormaray uusan qalbi-
goodana xiqdi yeelin kuwa rumeeyey
Eebena waa naxariis badane.

(^^^>^>j£4>^

{^xJLZirj

i^L-ai-,

'm*

'&&

Ansaartii Nabiga (naxariis iyo nabad gelyo korkiisa Eebe ha yeelee) waxay ahaayeen duuJ la yaab leh,
siday u jeclaayeen una taakuleeyeen Muslimiintii soo hijrootay ee Maka ka soo qaxay Eebe dartiis,
iyagana Naftooda uga doori jireen (Eebe ha ka raalli noqdee) kuwa xaqa rumeeyey ee dib ka imaan waa
inay jeclaadaan Muslimiinta ka horreysay uguna duceeyaan dambi dhaaf iyo Khayr illeen dadaal badan
bay Islaamka u sameeyeene.

Nabigu wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Dulmi iska jira waa mugdiga
Qiyaame. Bakhaylnimana iska jira iyadaa halaagtay kuwii idinka horeeyeye. Waxaa wariyey Muslim. Al-
Xashr(9-10).

11. Ma ogtahay in kuwii Mu-
naafiqiinta ahaa ay ku dhihi kuwii gaa-
loobay ee Yuhuudda ahaa haddii lay-
din bixiyo waan idinla jiraynaa Cid aan
idiin maqlaynana ma jirto waligeed,
haddii laydinla dagaallamana waan
idiin gargaaraynaa, Ilaahayna waa ogy-
ahay inay Beenaalayaal yihiin.

12. Haddii la bixiyo Yuhuudda lama
baxaayaan haddii lala dagaallamana
uma gargaarayaan hadday isku dayaan
inay u gargaaraanna way carari loo-
mana gargaarayo.

1 3. Mu'miniinta yey uga cabsi badan
yihiin Yuhuuddu Ilaahay, maxaa yee-
lay waa dad aan wax gar ad ahayn.

A*.

»<^ J fain*?*

*^<Jtp5h

%&*

14. Kuwa xaqa rumeeyeyna lama da-
gaallami karaan «dhufaysyo iyo Gi-

daaro dhexdood mooyee» dhibka
dhexdooda ahna waa daranyahay

764

Suurat Al-Xashr

juz< 28 wmm

tm&

quluubtooduna waa kala tagsan tahay,
maxaa yeelay waa dad aan wax kasayn.

j»+>

Munaafiq had iyo jeer wuxuu la joogaa dhibka Muslimiinta, Munaafiqiintii Madiino joogayna waxay
gacan siin jireen Yuhuudda oo ay ka dhigan jireen sukeeye Labada qolobana waxay ahaayeen, yihiinna
had iyo jeer Colka Diinta Islaamka waana laga adkaan haddii dad toosan oo xaqa rumeeyey la helo,
maxaa yeelay waa wax ma garad. Al-Xashr (1 1-14).

15. Waxay la mid yihiin gaaladii dha-
waa ee ka horreeyey ee dhadhamiyey
cidhibtii camalkooda, Cadaab daranna
u sugnaaday.

16. Waxay la midyihiin Shaydaan waa
ka dadka gaalow ku dhaha, markay
gaaloobaanna ku yidhaah bari baan
kaa ahay (waxba isuguma keen jiraan)
oo sheegta inuu Ilaahay ka yaabi.

1 7. Markaasay Labadooduba Cidhib-
toodu noqon naar ay ku waaraan,
daalimiintana saasaa lagu abaal ma-
riyaa.

18. Kuwa xaqa rumeeyey waa inay
Eebe ka dhawrsadaan, Nafwalbana
waa inay eegtaa waxay u hormarsatay
barri (qiyaamaha) Eebena ha laga yaa-
bo illeen wax walba waa ogyahaye.

Kibir iyo islaweyni wax matarto'aaway kuwii iskibriyey ee beeniyey Nabiyadii ka horreeysay Nabi
(Muxamed) (naxariis iyo nabad gelyo korkiisa Eebe hayeelee), gaaladuna waxbay dhumiyaan sida
Shaydaanka, Cidii wax dhumisa iyo midda la dhumiyaba waxay Cidhibtoodu noqon Khasaare iyo Naar.
Al-Xashr (15-18).

19. Kuwa xaqa rumeeyey waa inayan
noqon sidii kuwii Eebe hilmaamay, isna
markaas uu hilmaansiiyey naftooda
waana kuwo faasiqiin ah (xaqa ka leex-
day).

20. Ma eka Ahlu naarka iyo Ahlu Jan-
naha, Ahlu Jannuhu waa kuwa lii—
baanay.

11 & ^

3u 4ii i^-ioul b \j>y^tj

765

Suurat Al-Xashr

juz 4 28 mmm

mm?

21. Haddii quraankan Eebe Buur ku
dejiyo (kula hadlo) waxaad arki lahayd
Buurtii oo khushuucsan oo dillaaci cab-
si Eebe darteed,saasaaEebe mataallo
ugu sheegaa dadka inay fikiraan dar-
teed.

22. Eebe mooyee Ilaah kale ma jiro,
waxa maqan iyo waxa joogaba waa
ogyahay, waana kan naxariis guud iyo
mid gaaraba naxariista.

23. Ilaahay isaga mooyee Eebe kale
ma jiro, waa Xaakim Daahir ah,
nabadgeliye, rumeeye, wax walbana
ilaaliye xoog iyo weynaan isagaa leh,
waana ka nasahanyahay waxay Cibaa-
dada la wadaajinayaan.

24. Eebe waa kan wax abuura ee ahay-
siiya sawirana, Magacyo fiicanna wuu
leeyahay waxaana Eebe u tasbiixsada
(weyneeya) waxa Cirka iyo dhulka ku
sugan, waana adkaade falsame.

£m.

*j>*>

sit

y >s

Ruuxa xaqa rumeeyey waa inuu had iyo jeer Eebe xusaa kuna xirraadaa, si aan Eebe Naftiisa u hilmaan-
siin, Jidka fiicanna waa inuu qaadaa illeen Janno iyo naar ma sinnee, quraankan sharafta lehna waa inuu
rumeeyaa kuna dhaqmaa, Ilaaha awoodda leh ee isaga mooyee Ilaah kale uusan jirinna waa inuu Caabu-
daa o rumeeyaa. Al-Xashr (19-24).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Kuwa xaqa rumeeyow ha ka dhi-
ganina colka Eebe iyo Colkiina (Gaa-
lada) sokeeye aad jacayl u gudbinay-
saan, iyagoo ka gaaloobay xaqa idiin
yimid, oo haddana bixiya Rasuulka iyo
Muuminiinta inaad Eebe rumeeyseen

;_)\-&\£^

766

Suurat Al-Mumtaxinah

juz' 28 mmm

vy^+U&X?

darteed Jidka Ilaahayna ku dagaallan-
teen raalli ahaanshaha Eebe idinkoo ra-
bo, kuwaas ood u qarisaan jacayl, Ilaa-
hayna waa ogyahay waxaad qarinay-
saan iyo waxaad muujinaysaanba,
Ruuxii saas yeelana Jidka xaqa ah wuu
ka dhumay.

2. hadday idin helaan (Gaaladu) wa-
xay idiin noqon Col gacmaha iyo
Carabkana xumaanbay idiinku
taagi waxayna jecel yihiin inaad gaa-
lowdaan.

3. Qaraabada iyo Caruurtu waxba
idiin ma taraan Maalinta qiyaa-
me waana laydin kala kaxayn, Ilaahay-
na waa arkaa waxaad Carnal falaysaan.

^h i <\\ 7'" 1 X "-^ ^ >\<"' ""*> \^\\<"

Colka Eebe iyo Colkaaga inaad Saaxiib ka dhigataa ma habboona, Gaaladuna waxay Muslimiinta kula
colloobeen waa Diinta Islaamka ah kaliya, ruuxii Muslim sheegan oo Gaalo Cadaw ah jacayl u qariyana
waa ruux dhumay oo leexday, Gaaladana Sukeeyannimo ma leh ee waa in saa lala socdaa.
Aayaduhuna waxay soo dageen mar nabigu (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) uu u
darbaday in Mako la soo furo markaas Nin gaadhsiiyey ree Makaad arrintaas. Al-Mumtaxinah (1-3).

4. Kuwa xaqa rumeeyey waa inay ku
daydaan Nabi Ibraahim iyo kuwii la ji-
ray waa kuwii iska bari yeelay Gaaladii
Qoonkoodii ahayd (ay isla noolaayeen)
iyo waxay Caabudayeen ee Eebe ka soo
hadhay oy Colnimo u muujiyeen ilaa ay
Eebe kaliya ka rumeeyaan, laakiin Na-
bi Ibraahim wuxuu u dambi dhaaf
weydiiyey Aabihiis, isagoon waxba u
hanankarin (intaan laga reebin Arrin-
taas). Eebe yeynnu talo saaran, isagaan
u toobad keenaynaa, isagaana loo no-
qon (Aakhiro).

*- \ t^

5. Eebow hannagu fidnaynin kuwa
Gaaloobay, noona dambi dhaaf illeen
waxaad tahay adkaade (Casiis) Falsan.

6. Haku daydo dadkaas dayasho wa-
naagsan ruuxii dooni Ilaahay Maalinta

767

Suurat Al-Mumtaxinah

juz* 28 mmm

Aakhiro, ciddiise ka jeedsata xaqa Eebe
waa ka kaaftoon yahay waana ammaa-
nanyahay.

$l^a^5i%'fe;^^5

Ruuxa fiican ee Sharafta leh ee Eebe ka yaaba waxa wanaagsanna sameeya, xumaantana ka fogaada waa
in lagu daydo sida kan xunba looga fogaado.

Eebana waa in lagu xidhnaado loona toobad keeno, isagaa loo noqon Gaaladana waa inaan la jeclaanin
lagana digtoonaadaa. Al-Mumtaxinah (4-6).

7. Wuxuu Eebe u dhawyahay inuu
yeelo jacayl Mu'miniinta iyo kuway la
colloobeen ee Gaalada Qureesheed ah
dhexdooda, maxaa yeelay Eebe wax
walba waa karaa waana dambi dhaaf
badane naxariis badane ah.

8. Eebe kama reebayo kuwa xaqa ru-
meeyey inay u samo iyo Caddaalad fa-
laan kuwa aan Diinta kula dagaallamin
Guryahoodana ka bixinin, maxaa yee-
lay Eebe waa jecel yahay kuwa Caadi-
liinta ah (Garsoor).

9. Eebe wuxuu ka reebi kuwa xaqa
rumeeyey inay ka sokeeye yeeshaan oo
xidhiidhiyaan kuwa Diinta kula dagaa-
llamay ee Guryahoodii ka bixiyey
gacanna ku siiyey in guryaha laga bixi-
yo, dadkii kuwaas sokeeye ka dhigtaa
wa kuwa daalimiin ah.

Eebeheen isagaa awood leh'Cidduu doonana wuu hanuuniyaa, waxaana dhacay in dad Gaaladii Qurees-
heed ka mid ah [slaameen 'wanaag iyo Walaalnnimana dhexmartay Muslimiintii kale, waase inaan Gaal
kula dagaallamay wanaag loo samaynin, kuwase aan CoJ Muslimiinta la noqonin Gaaladana aan gacan
ku siinin dhibka Muslimiinta ma reebana in wanaag loo falo, taasina waxay ina tusin inaan kala garanno
Colkeenna iyo Saaxiibkeenna.

Xigmo waxaa ku sugnaaday kaad jeclaan tartiib u jeclow inaad nacdaa laga yaabaa kaad nicbaanna
tartiib u nac inaad jeclaataa laga yaabaa Maaline. Al-Mumtaxinah (7-9).

10. Kuwa xaqa rumeeyow hadday
idiin yimaaddaan Haween Mu'miniin
ah oo Gaalada ka soo Hijrooday (ka
soo tegay) Imtixaana (inay ka dhabta-
hay iyo in kale) Eebaa og Iimaankooda,
haddaad ogaataan inay xaqa (dhabni-
mo) u rumeeyeen waa inaydaan Gaala-
da u celinin, maxaa yeelay Xalaal isuma

¥J$**>

^^^i-^rj^^^^^l^^^^^

768

Suurat Al-Mumtaxinah

juz' 28 %msmm

v3- ; = > t^mi^ ,

aha Meherkiina ha u celiyeen Gaalada,
inaad isguursataanna waxba kuma jiro
haddaad Meher siinaysaan, Haweenka
Gaalooba Nikaax isuguma kiin xirna ee
ha haysanina, weydiista waxaad Me-
her u bixiseen Gaaladuna ha weydiisato
waxay Meher u bixiyeen, xaaladaasina
waa xukunka Eebe uu dhexdiina
xukumayJlaahayna waa ogyahay (wa-
xa la Carnal falo) waana Falsame.

1 1 . Hadday u tagaan kuwa Ha-
weenkiina ka mid ah Gaalada (Gaa-
loobaan) markaas ka dib la qanii-
maysto hala siiyo kuwii Haweenkoodu
tageen waxay ku masruufeen oo kale,
Ilaaha aad rumaysantihiinna ka dha-
wrsada.

'r-Wi&S&i

Gaaladu waa inayan Muslimiinta awood ku yeelanin, saas daraadeed hadday soo islaamto haweenay
Ninkeedu Gaal yahay looma celiyo'maxaa yeelay xalaal isuma aha, waase in la Imtixaamo si runta loo
ogaado, markaas ka dib hadday nin Muslim ah guursato dhib kuma jiro iyadoo laysu celin wixii kharash
ahaa, taasuna waxay ku tusin inay waajib tahay dhawritaanka Sharafta Islaamka iyo ruuxa Muslimka ah,
waxaa kale ooy ina tusin Caddaaladda Islaamka xataa Mucaamilada Gaalada. Al-Mumtaxinah (10- 1 1 ).

12. Nabiyow hadday kuu yimaaddaan
haween xaqa rumeeyey si ay kuugula
ballantamaan inay Eebe kaliya caabu-
daan,waxna xadin, sinaysanna,
Caruurtoodana dilin, been abuurna
ayan la imaan,wax wanaag ah oo la
farayna ayan Nabiga ku caasiyin la
ballantan una dambi dhaaf weydii Eebe
waa dambi dhaafe naxariiste ahe.

13. Kuwa xaqa rumeeyow haka so-
keeye dhiganina kuwa Eebe u carooday
oo aakhirana ka quustay (waa
Gaaloodhane) sida Gaaladu uga quu-
satay kuwii dhintay.

Jl^GfV^f K^\J^i Jk J~fSc> ill

Ruuxii xaqa rumeeyey oo la ballantama Madaxda Muslimka ah kuna ballan qaadi inuu xumaanta ka
dheeraado wanaagna la yimaada waa in lala ballantamaa, sida Eebaba faray Nabiga (naxariis iyo nabad
gelyi Eebe korkiisa ha yeelee) inuu haweenka Muslimka ah ka oggolaado ballan qaadka, tan kale waa
inaan gaalo Eebe u carooday oo Aakhiro iyo Maalinta abaal marinta ka quustay sokeeye iyo qaraabo
laga dhiganin, illeen waxaa lugu walaaloobaa Caqiidada Islaamkee. Al-Mumtaxinah (12-13).

769

Suurat As-Saff

juz< 28 mmm

fiSSsllj

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxaa Ilaahay nasaha (weyneeya)
waxa Cirka iyo Dhulka ku sugan,
Eebana waa adkaade falsan.

2. dadka xaqa rumeeyayow tnaxaad u
sheegaysaan wax aydaan falaynin.

3. Waxaa Cadho weyn Eebe agtiisa ku
ah inaad sheegtaan wax aydaan falay-
nin.

4. Eebe wuxuu jecel yahay kuwa ku
dagaallama Jidkiisa (Jihaadka) iyagoo
Saf ah oo aad mooddo dhismo laysku
dhejiyey (midnimadooda).

^^^TA\A I'&a

-4L^4 > ^-^^^^^

Samaawaatka iyo Dhulkaba wax ku sugan Ilaaheen baa abuuray, isagayna ka amar qaataan wayna u
khushuucaan, maxaa yeelay isagaa awood leh, kuwa Mu'miniinta ahna waa inay wax dhab ah qabtaan oo
khayr ah ee ayan sheeganin wax ayan falin, maxaa yeelay taas Eebe ma jecla'waana in Jidka xaqa ah lagu
Jihaado si isku duubni ah, si gargaarka Eebe iyo nasrigiisa loo helo.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Calaamada Munaafiqu waa
Saddex : Hadduu ballamo wuu baajiyaa, Hadduu sheekeeyana wuu Been sheegaa, Haddii la aaminana
wuu khayaamaa. Waa saxiix. As-Saff (1-4).

5. Xusuusta markii (Nabi) Muuse ku
yidhi dadkiisii maxaad ii dhibaysaan
idinkoo og inaan Rasuul Eebe idiin
ahay, markay xaqii ka iisheen yaa Ee-
bana sii iilay qalbigoodajlaahayna ma
hanuuniyo kuwa faasiqiinta ah.

6. xusuusta marka (nabi) Ciise ibnu
Maryama ku yidhi Banii Israa'iil wa-
xaan ahay Rasuul Eebe idiin soo diray
oo rumayn Kitaabkii Tawraad ee

770

Suurat As-Saff

Juz' 28 W%%&

8M\%&

horreeyey, kuna bishaarayn Rasuul
gadaashayda imaan oo Magaciisuna
yahay «Axmed», markuu xuja cad ula
yimidna waxay dheheen kani waa sixir
cad.

ijl ^ci^D^i^d* jJa xi!c-^j^o^4^

Muslimiintu waxay rumayn Nabiyadii iyo Rusushii Eebe khalqiga u soo diray oo dhan'iyagoon kala
qaadaynin'siday u rumeeyeen Kutubta Eebe ee saxa ah, waxayna Aayadahanu ina tusin in xaqu mid
kaliya yahay, hase-yeeshee Gaaladu ay kala qaybiyaan si ay qaar u beeniyaan, waxaa kale oo ku cad
Aayadahan in Nabi Ciise ku bishaareeyey soo bixitaanka Nabi Muxamed (naxariis iyo nabad gelyo
korkiisa Eebe ha yeelee), taasina waxay xuja ku tahay gaalada Nabiga beenin. As-Saff (5-6).

7. yaa ka dulmi badan mux ku been
abuurtay Ilaahay isagoo loogu yeedhi
lslaamka, Eebe ma hanuuniyo dadka
daalimiinta ah.

8. Waxay doonayaan (Gaaladu) inay
Nuurka (xaqa) Eebe ku bakhtiiyaan
Afkooda Eebena wuu taam yeeli
nuurkiisa haba naceen Gaaladuye.

9. Eebe waa kan diray Rasuulkiisa isa-
goo hanuun wada iyo Diin xaq ah si uu
(Eebe) Diimaha oo dhan uga sare mari-
yo haba naceen M ushrikiintuye (Gaa-
ladu).

<_ojy Jsaawj p4**jP \<WJJ yawjiLM^
^-V »>r-" '/<' "*s * *"

Lyo;

Xaqoo la diidaa waa dulmi iyo gardarro, mana aha in ruuxii xaqa loogu yeedho ka abaal daro oo diiddo
beenin kala soo horjeedsado, hasa ahaatee wuxuu Eebe ballan qaaday in xaqu sare maro gaar ahaan
hanuunkii uu dunida u soo saaray isagoo u soo dhiibay Rasuulkiisii Maxamed ahaa (naxariis iyo nabad-
gelyo Eebe korkiisa ha yeelee), ruuxa Caqliga lehna waxaa ku waajib ah in marka xaq iyo wanaag loogu
yeero uu raacaa oo aqbalaa. As-Saff (7-9).

10. Kuwa xaqa rumeeyow ma idin tu-
siyaa ganacsi idinka koriya Cadaab da-
ran.

1 1 . Waxaad rumaynaysaa Ilaahay iyo
Rasuulkiisa waxaadna ku dagaa-
lamaysaan Jidkiisa xaqa ah Xoolihiina
iyo Naftiina idinkoo u huri, saasaana
idiin khayr roon haddaad tihiin kuwo
wax og.

12. Markaas Eebe dambigiinuu dhaafi
wuxuuna idin gelin Jannooyin ay dhex

>s >

771

Suurat As-Saff

Juz' 28 %%$$$}'&

(&53bi&~>

socdaan Webiyaal iyo Guryo wanaag-
san oo ku dhexyaalla Jannada Cadnin
(nagaanshaha), taasina waa liibaan
weyn.

13. Arrin kale ood jeceshihiinna (wuu
idiin siin) waa gargaarka Eebe iyo fatxi
(guul) dhaw^kuwa xaqa rumeeyeyna u
bishaaree.

14. dadka xaqa rumeeyow noqda gar-
gaarayaasha Eebe sidii kuwii Nabi Cii-
se ibnu Maryama Saaxiibadiis ahaa
(Xawaariyintii) ee uu ku yidhi yaa Eebe
iila gargaara,markaas ay dheheen
annagaa ah gargaarayaashii Eebe, ka
dib ay xaqa rumaysay koox Banii Is-
raa'iil ka mid ah,kooxna ay ka gaalaw-
day; Eebena ayiday (xoojiyey) kuwii
xaqa rumeeyey (kana adkaadeen
Cadawgoodii) oo iyagu ka muuqdeen
(ka taliyeen) dhulkii.

\ J • • .'f-^Tt- "('. *\>\' $>£

Aayadahan waxay caddayn in Ganacsiga ugu khayr badani ee dambiga lagu dhaafo Jannana lagu galo uu
yahay Eebe iyo Rasuulkiisa oo la rumeeyo iyo Jidkiisa oo lagu dagaallamo Xoola iyo Nafba'si loo daafaco
xaqa loona helo nasri iyo Guul, lana noqdo sidii xawaariyiintii (Saaxiibadii) Nabi Ciise, Dhulkana loo
hadho isagoo khayr lagu maamuli. As-Saff (10- 14).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Waxaa Eebe nasihi (weynayn) waxa
samooyinka iyo Dhulka ku sugan, Ilaa-
hay waa xaakin Xumaan ka daahirane
ah aadkade falsame ah.

2. Eebe waa kan u soo bixiyey kuwaan
wax aqoon Rasuul ka mid ah oo ku
akhriya korkooda Aayaadkiisa
«quraankana» bara iyo Sunnada

5^>«-

772

Suurat Al-Jumucah

Juz' 28 WtiMW

%mm

(Nabiga) waxayna horey u ahaayeen
kuwo baadi cad ku sugan.

3. (Waxaa kale oo Eebe Nabigu u di-
ray) kuwo kale oon weli la kulmin ku-
waas, Eebena waa Adkaade falsame ah.

4. Arrintaasuna (Islaamka iyo Nabiga
la soo diray) waa deeq Ilaah,wuxuuna
siin ruuxuu doono Eebana waa deeq
iyo fadli weyne.

0^i^Jf}S^ot'^o\j

Waxaa Ilaahay u khushuuca waxa uu ku abuuray Cirka iyo Dhulka'illeen isagaa awood leh, waana kan
addoomadiisa wanaaga u falay ee u soo diray Rasuul bani Aadan ah, si uu u hanuuniyo waxna u baro,
kuwa jooga iyo kuwa imaanba.

Xaalkaasna waa Xaal weyn oo khayr ah Cidduu doono yuuna siiyaa, illeen waa deeq badanee. Al-
Jumucah (1-4).

5. Kuwii la faray inay Kilaabka Taw-
reed (ilaaliyaan) kuna Carnal falaan
(waa Yuhuudda) haddana aan ku ca-
rnal falin, waxay la mid yihiin
Dameerxambaarsan Kutub badan,
waxaana xun masalka kuwaas beeniyey
Aayadaha Eebe, Ilaahayna ma hanuu-
niyo kuwo daalimiin ah.

6. Waxaad dhahdaa (Nabiga) kuwa
Yuhuuda ahow haddaad sheegaleen
inaad tihiin Awliyo Eebe dadka kale ka
sokow, geeri jeclaada haddaad run
sheegaysaan.

7. Geerina ma jeclaanayaan weligood

waxay hormarsadeen (oo gaf ah) dar-
tiis, Eebana waa ogyahay kuwa
daalimiinta ah.

8. Waxaad ku dhahdaa geerida aad ka
cararaysaan way idinla kulmi, markaa-
saa laydiin celin Ilaah og waxa maqan
iyo wax joogaba, markaasuu idinka
warrami (idinka jaasin) waxaad carnal
falayseen.

>'-.<•>■* ^ **>' *-\\ '- ^u-i 7-

S-4-*^ W^" tiltij **jj£*£===Z^u*

Waana in Quraanka lagu Carnal falaa lana raacaa'si aan loola mid noqonin Yuhuuddii dayacday Kitaab-
kii Tawreed, markaas Eebe ku maslay Dameer Kutub lagu raray, jeclaanshaha Ilaahayna wuxuu ku
xidhanyahay sida loo caabudo iyo sida loo falo wuxuu ku faray ee ma aha sheegasho inuu ku jecel yahay
sida Yuhuuddu fasho, saas daraadeed waa in Eebe si dhab ah loo Caabudaa illeen isagaa loo noqone. Al-
Jumucah (5-8).

773

Suurat Al-Jumucah

Juz' 28 W^BW

%mm

9. Kuwa xaqa rumeeyow marka lay-
sugu yeedho Salaadda Maalinta Jimca-
ha ah aada xusidda Eebe,wax gadasha-
dana ka taga, saasaa idiin khayr roon
haddaad tihiin kuwo wax og.

10. Markase Salaadda la dhammeeyo
Dhulka ku kala faafa, dalbana(doona)
khayrka Eebe, Ilaahayna xusa in badan
waxaad u dhawdihiin inaad liibaan-
taan.

11. Markay arkaan tijaaro (Ganacsi)
ama Ciyaar (wax lagu shuqloomo) way
aadaan,waxayna kaa tagaan Nabiyow
adoo taagan (Khudbo akhrin) waxaad
dhahdaa waxa Eebe agtiisa ah yaa ka
khayr badan Ciyaar iyo Ganacsiba,
Ilaahay waa kan ugu khayr badan inta
wax arsaaqda.

aS/

>^r

Salaaddu waa Tiirka Labaad ee Diinta Islaamka, dadaalkeeduna waa Waajib Cuius ama tan Jumcada ha
ahaato ruuxay ku waajibtay ama tan kalee Caadiga ah ha noqotee, waana inaan laga shuqloomin mar
hadduu waqtigeedu galo, iyadoo waajib tahay in shaqada iyo kasabka Xalaasha ah lagu dadaalo,
Aayadda kow iyo Tobnaadna waxay ku soo degtay mar Nabigu (naxariis iyo nabad gelyo korkiisa Eebe
ha yeelee) uu khudbo Jimco akhrinaayey oo Safar badeeca wada soo galay Madiino, markaas dad
Asxaabtii ka mid ah aadeen, sida Eebe sheegay khayrka agtiisa ah yaa ka wanaagsan Ciyaar iyo
Ganacsiba.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Ruuxii hadla Maalinta
Jumcada Imaamkoo Khudbada akhrin wuxuu la midyahay Dameer Kutub xambaarsan. Ruuxii ku dhaha
aamusna Jumco uma jirto. waxaa wariyey Imaam Axmad. Al-Jumucah (9-1 1).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Markay kuu yimaadaan (Nabiyow)
munaafiqiintu waxay dhihi waxaan ma-
rag ka nahay inaad tahay Rasuul Eebe,
Ilaahayna waa ogyahay inaad tahay,
rasuulkiisii Eebana wuxuu marag ka
yahay inay Munaafiqiintu beenaa-
layaal yihiin (xaga niyada).

774

Suurat Al-Munaafiquun

juz 4 28 vmtmm

2. Dhaartooda (beenta ah) yey ka
dhigteen gaashaan,dadkane waxay ka
iileen Jidkii Eebe,waxay samayna aad
buu u xunyahay.

3. Saas waxaa ugu wacan inay (xaga
muuqa) rumeeyeen haddana (hoosta)
ka gaaloobeen, Quluubtoodana waa la
daabacay (la daboolay) wax xaq ahna
ma kasayaan.

4. Haddaad aragto Munaafiqiinta
waad la yaabi Jidhkooda, muuqooda,
hadday hadlaanna waad dhagaysan
hadalkooda, waxaadse moodaa dogob-
yo la tiirtiiriyey, qayladii yeedhabana
way ka cabsadaan, waa Col kuwaa-
si,Eebena ha lacnado ee xagee loo duuf-
san.

Suuraddani waxay ka sheekayn Munaafiqiinta iyo Xumaatadooda, maxaayeelay xaga muuqaalka waxay
sheegan inay xaqa rumeeyeen 'xaga hoosana waxay Islaamka ula joogaan Colnimo iyo xumaan, kuwaasi
waa Ahlu Naaree yeyna kugu khaldin bidhaanta iyo Afka macaan ee suntu ka hoosayso. Al-
Munaafiquun (1-4).

5. Marka lagu dhaho Munaafiqiinta
kaalaya ha idiin dambi dhaaf weydiiye
Rasuulka Eebe waxay ruxaan Madaxa
(diido darteed) waxaad aragtaa iyagoo
jeedsan oo iskibrin.

6. Waa isku mid haddaad u dambi
dhaaf weydiisid (Nabiyow) iyo haddii
kale, marnaba Eebe u dambi dhaafi
mahayo, maxaa yeelay Eebe ma hanuu-
niyo dad Faasiqiin ah.

7. Waa kuwa dhihi (Munaafiqiintu)
ha quudinina kuwa Rasuulka la jooga
inlay ka kala tagaan, Eebaa iska leh
khasnadaha Samaawaatka iyo Dhulka,
haseyeeshee Munaafiqiintu ma fahan-
sana.

8. Munaafiqiintu waa kuwa dhihi
haddaan Madiino u noqonno waa in
kuwa tabarta lihi ka bixiyaan Magaala-
da kuwa dullaysan, tabar iyo Sharaf
Eebaa iska leh Rasuulkiisa iyo Mu'mi-
niinta, haseyeeshee Munaafiqiintu ma
oga.

- re* 4A*>\ c -< re S\ • 1' *x^

^^ < > - * x v1 -" - • '>\i *f\ ' A ft'
d^^ ^t^ JiC^; c^ojyt

775

Suurat Al-Munaafiquun

juz' 28 %mmm

9. Kuwa xaqa rumeeyow yaanay idin
ka shuqlinin Xoolihiinnu iyo Caruur-
tiinnu xuska Eebe (daacaddiisa) Ciddii
saas fashaana waa mid khasaartay.

1 0. Bixiyana wax ka mid ah waxa Ee-
be idinku arsuqay geerida horteeda oo
markaas uu yiraahdo (ruuxaan wax
baxsan) Eebow maad muddo dhow dib
ii dhigtid oon sadaqaysto kuwa
suubanna aan ka mid noqdee.

1 1 . Naf malageed galayna Eebe dib
uma dhigo, Ilaahayna waa ogyahay wa-
xaad Carnal falaysaan.

Isla waynidu waa xuntahay, mana aha in ruux Caqli lihi diido in wanaaga loogu yeedho, haseyeeshee
arrinta Ilaahay baa maamula risqigana isagaa bixiya ee ma aha siday Munaafiqiintu moodeen, tan kale
waa inaan Xoolaha iyo Caruurtu sabab u noqonin Eebe ka fogaansho, illeen waa khasaare saasiye, waana
in wax la baxsadaa geeri ka hor si dadka suuban looga mid noqdo oon hadhowna loo calaacalin, ileen naf
malageed galay Eebe ma sugee.

Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi : Ruuxii leh Xoola gaadhsiiya Xajka Baydka Eebe ama Zaku ku waajibtoo
falin wuxuu Eebe warsan markuu dhiman in loo celiyo adduunkii. Al-Munaafiquun (5-1 1).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxaa Eebe nasaha (weyneeya)
waxa Samaawaatka (Cirka) iyo Dhulka
ku sugan awood iyo mahadbana Eebaa
iska leh, wax walbana isagaa kara.

2. Eebe waa kan idin abuuray qaar-
kiinna gaaluu noqday,qaarkiinna
Mu'miniin, Eebana waxaad Carnal
falaysan waa arkaa.

3. Samaawaatka (Cirka) iyo Dhul-
kaba wuxuu Eebe u abuuray si xaq ah,
wuuna idin sawiray Eebe , dadoow
suuraddiinana wuu wanaajiyey, isagaa-
na loo noqon (Aakhiro).

#>m

ciliil U J$ji \ SCj oy * »•! \ (j&&r*~**

'* ' > *"" W\

i^O _A**? 6_yLfcjo Uj <U1 \j

776

Suurat At-Taghaabun

Juz' 28 W&&SS&

mmm

4. Wuxuu ogyahay waxa samaa-
waatka (Cirka) iyo Dhulka ku sugan,
wuxuuna ogyahay waxaad qarinaysaan
iyo waxaad muujinaysaan, Eebana waa
ogyahay waxa laabta (Qalbiga) ku jira.

> >•■

Eebe waxaa u khushuuca una hogaansama awooddiisa waxa ku sugan Cirka iyo Dhulka sida Aayado
badan sheegeen, isagaana mahad iyo qudradba iska leh, Bani Aadamkana isagaa abuuray Jidkana tusiyey
samaan iyo xumaanba, abuurka Eebana Ciyaar ma aha ee waa xigmo iyo lmtixaan, waxa dadku Camai
falana waa ogyahay dhamaantiis, saas daraadeed waa in niyada iyo qalbigaba la daahiriyo 'Eebana la
weeyneeyo illeen isagaa awood leh loona noqone. At-Taghaabun (1-4).

5. Miyuuna idin soo gaarin warkii ku-
wii gaaloobay ee horreeyey, waxay
dhadhamiyeen xumaantii camalkoodii,
waxaana u sugnaaday caddibaad da-
ran.

6. Arrintaas waxaa ugu wacan in Ra-
suullo ula yimaadeen xujooyin ayna
dheheen (Gaaladii) ma dadbaa na
hanuunin ayna gaaloobeen oo jeedsa-
deen,iskana deeqtoonaysiiyeen
(weynaysiiyeen) Eebe, Eebana waa
midka hodanka ah lana mahadiyo.

7. Waxay sheegeen kuwii gaaloobay
inaan la soo bixinaynin, waxaad dhah-
daa saas ma aha,Eebaa wuxuu ku
dhaartay in la idin soo bixin laydinkana
warrami waxaad carnal fasheen, taasina
waa u fududahay Eebe.

8. Ee rumeeya Eebe iyo Rasuulkiisa
iyo nuurka Eebe soo dejiyey (Quraan-
ka) Eebana waxaad carnal falaysaan
waa ogyahay.

>'//$ ?L*\>"

9. Maalinta qiyaamada ee Ilaahay
idin soo kulmin waa maalin kado, ruu-
xiise Ilaah rumeeya carnal wanaag-
sanna fala Eebe xumaantiisa (dambi-
giisa) wuu asturi, wuxuuna galin Jan-
nooyin ay dhex dureeraan Wabiyaal
way kuna waaraan waligood, taasina
waa liibaan weyn.

^%$\d#ZtKz

777

Suurat At-Taghaabun

juz 4 28 mmm

&m\m

10. kuwa gaaloobayse beeniyeyna Aa-
yaadka Eebe waa kuwa Ahlu Naar ah
waxayna ku waari dhexdeeda, meel loo
ahaadana iyadaa u xun.

c^jIl^il^

Warkii Ummadii hore waxaa looga danleeyahay in lagu waano qaato lagana leexdo Jidkoodii xumaa ee
xaq diidka iyo Madax adaygga ahaa, lana rumeeyo quraanka Nuurka Eebe ah iyo xaqoo dhan si Eebe
Maalinta qiyaame ee kulminta naxariis iyo Jannooyin inoo siiyo loona gaadho liibaan Eebe, lagana
nabad galo naar daran oo loo darbay xaq diidayaasha.

Muqaatilna wuxuu yidhi: Majiro khasaare ka weyn in kuwaasina Janada galaan kuwaasina lalo aado
Naarta. At-Taghaabun (5-10).

11. Wixii Musiiba ah (dhib ah) oo
dhaca waa idinka Eebe, ruuxiise Eebe
rumeeya waxaa hanuuni (oo xasili)
qalbigiisa, Eebana wax walba waa
ogyahay.

12. Eebe adeeca Rasuulkiisana adee-
ca, haddaadse jeedsataan(xaqa dii-
daan) waxaa Rasuulka saaran uun inuu
si cad wax u gaarsiiyo.

13. Eebe mooyee Ilaah kale ma jiro,
isaga uunna ha tala saarteen Mu'mi-
niintu.

> r>rr

14. Kuwa xaqa rumeeyow Ha-
weenkiinna iyo Caruurtiina waxaa ka
mid ah kuwo Col idiin ah ee ka digtoo-
naada, haddaadse iska cafidaan
saamaxdaanna Eebe waa dambi dhaafe
naxariiste ah.

1 5. Xoolihiinnu iyo Caruurtiinnu waa
uun fidno (ibtilo) Eebe agtiisaase ajir
weyn (ku sugan yahay).

^* ' "*+ » ^-" •~>s v ' ^ ""'Sty '

Wax walba idinka Ilaah yuu ku dhacaa, ruuxiise Eebe rumeeya waxaa hanuuni oo toosi xasilina Qalbigii-
sa, saas daraadeed waa in Eebe iyo Rasuulkiisa Muxamad ah (naxariis iyo nabad gelyo Eebe korkiisa ha
yeelee) la adeeco waana in Eebe lagu xidhnaado lana tala saarto wax kastoo xaqa kaa leexin ama kaa
shuqlinna laga digtoonaado, maxaayeelay Eebaa wax loo dhawaada ah.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Ilmuhu waa midhaha
qalbiga, wayna ku fulayeeyaan, kuna Bakhaylsiyaan, kuna walbahaariyaan. At-Taghaabun (11-15).

778

Suurat Adh-Dhalaaq

juz< 28 mm&

@m\m

16. Eebe ka dhawrsada intaad kar-
taan, maqla oo adeecana (weyneeya),
waxna baxsada, ruuxii laga dhawro
bakhaylnimada naftiisa waa liibaanay.

17. haddaad Eebe amaah fiican
amaahsataan (wax sadaqaysataan) Ee-
be waa idiin laab laabi, dambigiinana
wuu dhaafi, Eebana waa kan la maha-
diyo ee dusha san.

1 8. waxa maqan iyo waxa joogaba Ee-
be waa ogyahay waana adkaade Fal-
san.

Diinta Islaamku ma aha wax lagu dhaqmi waayi oo adag, ee waa fududahay, Eebana dadka wuxuu ka
rabaa intay karaan uun inay ka yaabaan, waana in xaqa laysku maqlaa layskuna adeecaa. waxna la
baxsadaa bakhaylnimada iyo xoola jacaylka daranna laga fogaadaa, si Eebaha wax walba og inoogu abaal
mariyo wanaag iyo khayr.

waxaa sugnaaday: Haddaan wax idin faro la imaada waxaad kartaan, haddaan idinka reebana ka
reebtoonaada. Waa Saxiix. At-Taghaabun (16-18).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Nabiyow haddaad haweenka fu-
raysaan Cidada ku fura (daahir aan la
taaban) Cidadana tiriya, Eebana ka
dhawrsada, hana ka bixinina Gurya-
hooda (ay joogeen marka la furayey)
iyana yeyna ka bixin (yeyan ka tagin)
inay xumaan cad la yimaadaan moo-
yee, taasi waa xuduudii Eebe, ruuxii ka
tallaaba xuduuda Eebena naftiisuu
dulmiyey, ma ogidin, wuxuu Eebe u
dhawyahay inuu ka dib xaal keeno, (ja-
cayl isku noqosho).

2. Markay Cidada dhamaadkeeda (ku
dhawaadaan) si fiican u haysta, ama si
fiican u faaruqa, dad caadiliina oo idin

E ^f> » ",r-^-"-^-. < x< " -r Ism

779

Suurat Adh-Dhalaaq

Juz' 28 W$8&W

mmm

ka mid ahna marag uga dhiga, mara-
gana ha u guteen Eebe dartiis, xaalkaasi
waa wacdi ruuxii rumayn Eebe iyo
Maalintii dambaysay « qiyaa-
mada» ruuxii Eebe ka dhawrsadana
wuxuu u furi faraj.

3. Wuxuuna ka irsaaqi meel uusan ka
filanayn, ruuxii Eebe tala saartana waa
ku filan yahay, Eebana amarkiisu waa
fuli, (waxna kama fakado) wax wal-
bana Eebe wuxuu u yeelay waqti sugan
(oo go'an).

Isfuriddu waa xaal Diinta lslaamku ayan jeclayn, maxaayeelay waxaa ku dumi guri iyo qoys, haseyeeshee

markay lagama maarmaan noqoto waa bannaantahay, waase inaan lagu xadgudbin haweeynayda la furi,

waqti fiicanna la furaa gurigana laga saarin intay cidada ku jirto, waxaaba laga yaabaa inay isku noqdaan,

waana in wanaag lagu wada noolaado, ama wanaag loo kala tago, Eebana laga yaabo, Taladana loo

dhiibto illeen wax walba isagaa awoodee si uu faraj inoogu furo.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Ruuxii badiya Dambi dhaaf

warsi wuxuu uga yeelaa Eebe murug walba faraj, Cidhiidhi walbana ka bixid, wuxuuna ka arzaaqaa

Meeluusan ka filayn.

Waxaa wariyey Imaam Axmed. Adh-Dhalaaq (1-3).

4. Haweenkiinna Caadada ka quustay
haddaad shakidaan Cidadoodu waa
seddex bilood, kuwaan Caada lahayn
waa sidaas oo kale, Haweenka uurka
leh cidadoodu waa inay umulaan (dha-
laan), ruuxii Eebe ka dhawrsadana wu-
xuu u fududayn amarkiisa.

5. Kaasi waa amarkii Eebe uu idiin
soo dejiyey, ruuxii Eebe ka dhawr-
sadana xumaantiisuu asturaa ajir-
kiisana wuu weyneeyaa.

6. dejiya Haweenkaas (cidada ku jira)
meelahaad dagan tihiin eed heli kar-
taan, hana dhibina si aad u ciriiridaan,
hadday uur leeyihiinna nafaqeeya
(masruufa) intay ka umulaan (kadha-
laan), hadday ilmaha nuujiyaanna siiya
ujuuro,wanaagna is fara, haddii laysku
qabto nuujintana mid kale ayaa nuujin.

780

Suurat Adh-Dhalaaq

juz< 28 %mmm

@m\m

7. Haka nafaqeeyo (masruufo) midka
awood xoola leh awooddiisa, kan wax
yarna haka nafaqeeyo waxa Eebe siiyey
(ee uu karo), Eebana kuma masha-
qeeyo naf wuxuusan siinin, Eebana wu-
xuu yeeli cidhiidhi dabadiis fudayd (fa-
raj).

Diintu waxay u timid inay dadka u caddayso Arrimahooda, saas daraadeed aayadahanu waxay ka
warrami cidada Haweenka la furo, taas oo ah in haweenayda aan caada lahayn ay saddax Bilood tirsan tan
uurka lehna markay umusho, xaalkaasna waa arrin Eebe soo dejiyey, tan kale waa in hooy loo yeelaa
intay cidada ku jirto, lana masruufo, ruux walbana awooddiisa uu ka masruufo, illeen Eebe dadka kuma
kallifo (mashaqeeyo ) waxayna awoodine, Ciddii Ilaahay ka yaabta kuna xidhnaatana Eebe faraj yuu u
furi xaalkiisana wuu fududayn.

waxaana soo sheegnay in Cidhiidhi kasta Eebe ka yeelo faraj sida Imaam Axmed wariyey. Adh-Dhalaaq
(4-7).

8. Maxay badan tahay Magaalo Caa-
siday amarka Eebe iyo Rusushiisa,
markaas Eebe xisaabay xisaab daran
caddibaad adagna caddibay.

9. oo dhadhamisay Cidhibtii xaalkaa
xumaantiisa, cidhibteediina ku
dambaysay khasaare.

10. Eebe wuxuu u darbay kuwaas
Caddibaad daran, ee Eebe ka dhawr-
sada kuwa Caqliga lahaw rumeeye-
yowna, Ilaahay wuxuu idiin soo dejiyey
Quraane.

,^x.^.^< **'.'** &»' »" -'*'- - fat

11. Rasuulna wuu idiin soo di-
ray kaasoo idiin akhriya Aayaadka Ee-
be ee cad cad si uu kuwa Mu'miniinta
ah carnal wanaagsanna falay uga bixiyo
mugdiga Nuurkana ugu bixiyo, ruuxii
Eebe rumeeya carnal wanaagsanna fala
wuxuu gelin Jannooyin ay dureerayso
dhexdeeda Wabiyaal wayna ku waari
waligood, Eebe waa wanaajiyey ku-
waas risqigooda.

^fly^A^r JbUj>JJ^ l*S&£o*J

12. Eebe waa kan abuuray Todobo
Samo Dhulkana kala mid dhi-
gay, amarka Eebena wuxuu ku soo de-
gaa dhexdooda, si aad u ogaataan in

781

Suurat At-Taxriim

juz^ 28 ymsm

mm&

Eebe wax walba karo wax walbana
koobay.

Kibir iyo isla weynan, madax adayg iyo xaqoo laga horjeedsado waxay cidhibtiisu noqotaa halaag iyo
caddibaad daran, siday la kulmeen Gaaladii saas falay ee horreeyey, haseyeeshee dadka xaqa rumeeyey ee
Caqliga leh waa inay aad ugu waana qaataan kuwaas, Eebana ka dhawrsadaan, illeen waa ka quraanka u
soo dejiyey'Rasuulna u soo direy, mugdigana ka saaray'nuuma u bixiyee, si markaas wanaag iyo Janno
loogu abaal mariyo, maxaa yeelay Eebe waa kan awoodda leh'wax walbana abuuray wax walbana
Cilmigiisu koobay.

Ruuxii dulmiya taako Dhul ah waxaa Madaxa loogaliyaa Todobada Dhul. Waa Saxiix. Adh-Dhalaaq (8-
12).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Nibiyow maxaad u xarrimi wax Ee-
be kuu xalaaleeyey si aad u raalli geliso
Haweenkaaga, Eebe waa dambi dhaafe
naxariista ah.

2. Eebe waa idiin caddeeyey waxa
dhaartiinnu ku xalaaloobi, Eebena waa
gargaarihiinna, waana wax walba oge
falsan.

3. Ma xusuusan Waqtigii Nabigu ku
qarsaday Haweenkiisa Qaarkood ha-
dal, markaas ay ka warrantay xaalkii,
Eebana uu Nabiga u daahiriyey, mar-
kaas Nabigu uu ogeysiiyey qaarkiis
(haweenaydii) qaarna uu ka dhaafay,
markuu u warramay ay tiri yaa kuu
sheegay xaalkan kuna yiri: waxaa ii
warramay Eebaha wax walba oge ah ee
yaqaana.

4. Haddaad Eebe u noqotaan in-
kastoo qalbigiinnu iishay (Eebe wuu
idiin dhaafi) haddaadse isu kaalmay-
sataan Nabiga (dhibkiisa) waxaa u gar-
gaari Eebe, Jibriil iyo kuwa suuban ee
Mu'miniinta ah Malaa'igta (kalana)
markaas ka dib yey xoojin.

dvjrtuv

-£*-

It's*' *' *s C V"' ^ "?"- C 2*"< rtf -• y " "

K^YjSg,

p^li^Jl^

^^k 9- \' '\s'* '*' -C- *"\'\\'

782

Suurat At-Taxriim

juz' 28 wmm

$$&

5. Wuxuu Eebe u dhawyahay in Na-
bigu hadduu idin furo (Haweenka
Nabiga qaarkood) idiinkuna beddelo
kuwa idinka khayr roon oo ah Musli-
miin, Mu'miniin ah adeeca Eebe, Too-
bad keena, Eeba caabuda,Soomana,
kuwa horay loo guursaday iyo kuwo
aan hadda ka hor la guursanba leh.

Aayadahanu waxay ku soo degeen mar uu Nabigu (naxariis iyo Nabad gelyo korkiis Eebe ha yeelee)
Caano ama Malab uu ka soo dhadhamiyey Guri haweenaydiis, markaas uu kuwa kale qalbigoodu wax
galay, Eebana isagaa wax Xalaaleeya waxna xarrima, saas daraadeed yuu nabiga ugu jeediyey arrintaas,
tan kale waa inaan la isku kaalmaysan dhib iyo wax yeello ee laysu kaalmaystaa wanaag iyo sama fal,
Eebana waa gargaaraha Rasuulkiisa iyo Mu'miniinta.
Masruuqna wuxuu yidhi: Nabiga waxaa la faray inuu Dhaartii ka kafaaroguto. At-Taxriim (1-5).

6. Kuwa xaqa rumeeyow ka dhawra
Naftiina iyo ehelkiinna naar lagu shido
dad iyo dhagax ay kana (shaqeeyaan)
malaa'ig adag oo daran oon Eebe ku
caasiyeyn wuxuu faro,falana wixii la
amro.

7. Kuwa Gaaloobow ha cudur daa-
ranina maanta (Qiyaamada) waxaa
laydinka abaal marin uun waxaad ca-
rnal fali jirteen.

8. Kuwa xaqa rumeeyow u too bad
keena Eebe toobad san, wuxuu Eebe u
dhawyahay inuu asturo xumaantiina,
idin geliyana Jannooyin ay dureerayso
dhexdooda Wabiyaal, Maalinta uusan
Eebe hoojinayn Nabiga iyo kuwa la
jooga,nuurkooduna wuxuu socon hor-
tooda iyo midigtooda iyagoo dhihi Ee-
bow noo taam yeel Nuurkanaga noona
dambi dhaaf adaa wax walba karee.

9. Nabiyow la jihaad gaalada iyo Mu-
naafiqiinta kuna adkow, hoygooduna

783

Suurat At-Taxriim

juz' 28 <mm&

UJ8£

waa Jahannamo meel loo ahaadana
iyadaa u xune.

Dadka xaqa rumeeyey waa inay Ehelkooda khayrka faraan si ay uga nabad galaan naar dadka iyo
dhagaxa lagu huriyo, Malaa'ig daranna oo amarka Ebe fulisana ay ka shaqayso, si ayna u noqonin sida
kuwa xaq diidka ah ee loo dhihi ha cudur daaranina maanta, waana in Eebe toobad dhab ah loogu toobad
keeno si uu wanaag iyo dambi dhaaf noogu abaal mariyo maalinta Nabiga iyo intii raacday Eebe u sama
fali illeen wax walba isagaa karee, Gaalada iyo Munaafiqiintana waa in lala jahaado si Jidka toosan loo
tusiyo.

Rasuulkana (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa Ha yeelee) waxaa la warsaday Tawbadda Nasuuxa
ah (Toosan) wuxuuna yidhi : Waa in laqoomameeyo Dambiga Markuu kaa dhaco, ood markaas Eebe
dambidhaaf warsato, oodan una noqonin. At-Taxriim (6-9).

10. Eebe wuxuu tusaale uga dhigay ku-
wa Gaaloobay Haweenaydii Nabi
Nuux iyo Nabi Luudh, waxaa qabay
Laba Addoon oo Eebe oo suusuuban,
markaasay khiyaameen Nabiyadaas
waxbana ugama ayan tarin Eebe agtiis
waxaana loo dhihi Labadaas haweenay
la gala naarta kuwa gelaya.

1 1 . Waxaa kale oo Eebe Tusaale uga
dhigay kuwa rumeeyey Haweenaydii
Fircoon markay tidhi Eebbow Guri
agtaada iiga dhis jannada dhexdeeda,
igana nabad geli Fircoon iyo Camalk-
iisa,igana nabad geli dadkaas daalimi -
inta ah.

12. Maryama bintu cimraanna xu-
suusta ee isdhawrtay, markaas malagu
jeebka ka afuufay, rumaysayna Shar-
ciga Eebe iyo Kutubtiisaba,kana mid
noqotay kuwa Eebe adeeca.

Ruux xumaanlaw ah wax uma tarto la nooli dad fiican hadduusan wax qaadanaynin'sida haweenkii Nabi
Nuux iyo Nabi Luudh iyo wixii la mid ahaa

Sidoo kale ruxii wanaagsan xumaan qof kale wax ma yeesho hadduusan ka raalli ahayn sida haweenaydii
fircoon, Maryama Bintu Cimraan oo Nabi Ciise Hooyadiis ahayd Xaalkeeduna la yaabuu lahaa waxayse
ku tusin in Eebaha Bini aadamka abuuray uu siduu rabo wax u falo saasna waa in la rumeeyo.
Nabiguna wuuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) waxaa kaamil noqday Ragga
waxbadan, Haweense waxaa ka kaamil noqday Aasiyadii Fircoon, Maryama Bintu Cimraan, iyo Khadii-
jo Biintu khuweylid, Fadliga Caa'isho ee Haweenkana waa sida thariidka iyo cunada kale. (Bukhaari iyo
Muslim). At-Taxriim (10-12).

784

Suurat Al-Mulk

juz' 29 $m®m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Waxaa barako badnaaday (oo wey-
naaday) Eebaha Xukunku awooddiisa
ku jiro ee wax walbana kara.

2. Eebaha abuuray geeri iyo nololba,
si uu dadow idiin imtixaamo kiinna Ca-
rnal fiican, Eebana waa adkaade
dambidhaafe ah.

3. Eebe waa midka abuuray Toddobo
Samo oo isdul saaran kuna arki maysid
abuurka Eebaha Raxmaanka ah kala
tagsani, bal daymada celi inaad aragto
wax dillaac ah.

4. Haddana celi daymada waxaa kugu
soo noqon aragga oo dhiban daallanna.

5. Eebe wuxuu ku qurxiyey Samada
dhow Nalal (Xiddigaha) wuxuuna ka
dhigay Xiddigahaas kuwo lagu gano
Shayaadiinta, Wuxuuna Eebe u diyaa-
riyay kuwaas Naarta Saciiro.

tew.

^t^ C < *!><">'' > |f>Ti' ' Zf'i"'

Eebe khayrkiisu waa badan yahay wax walbana awooddiisay ku hoos jiraan wuxuu doonana wuu karaa,
dadkana waxaa loo abuuray in la imtixaano kooda Carnal Aakhiro iyo kan aduunkaba wanaajiya, Eebe
abuuriddiisa uu Cirka abuurayna wax dhaliil ah loo heli maayo sida Khalqigiisa kalaba, Xiddigahana
Eebaa abuuray iyagoo Nalal u ah Cirka'Shayaadiintana lagu eryo, Eebaha awooddaas leh waa in la
Caabudo'Jidka uu farayna lagu socdaa.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) Eebe wuxuu ku dulleeyey
Banii aadamka Geeri, wuxuuna ka yeelay adduunka Guri nolol iyo Geeri, kana yeelay Aakhirana Guri
abaalmarin iyo Waarid. Waxaa wariyey Ibnu Abii Xaatim. Al-Mulk (1-5).

6. Kuwa ka gaaloobay Eebahood wa-
xaa u sugnaaday Caddibaadda
Jahannamo,meel loo ahaadana iyadaa
u xun.

^jjL^lJ^JpI^V^^^U^^^J

785

Suurat Al-Mulk

juz 4 29 m$mm

7. Marka Gaalada lagu tuuro Naarta
waxay ka maqli Cod xun oo daran iya-
doo karaysa.

8. waxay u dhawdahay inay Cadha
daraadeed La kala dillaacdo, marka
Koox (Gaala ah) Lagu ridaba waxaa
warsada Malaa'igta Naarta ka shaqey-
sa iyagoo ku dhihi miyuusan idiin
imaanin wax idiin diga.

9. Waxayna ugu jawaabi waa noo yi-
mid wax noo diga waanse beeninay,
annagoo Leh ma soo dejinin Eebe wax-
ba, idinkuna waxaad ku sugan tihiiri
baadi weyn.

10. Gaaladii waxay dhaheeri haddaari
wax maqlaynno ama aan wax kasayno
Naarta Saciiro ehelkeeda ma aanaan
noqoneen.

11. Waxay qirteen (Gaaladu) dam-
bigoodii waxaana u sugnaatay fogaan-
sho Naarta Saciiro ehelkeeda.

*&k iu S •Vat**'-* *' I*'-"?:

Xaq diidayaashu waxay geli Naar daran oo karaysay qaylana leh, Malaa'igtuna si canaan iyo guulguul ah
yey u warsataa in Rasuul u diga loo soo diray iyo in kale, iyaguna way qirtaan in Rasuul loo soo diray ayse
beeniyeen xaqiina diideen, wayna calaacaleen iyagoo leh haddaan wax kasayno Naar ma aanan galleen,
saas daraadeed waa in Eebe laga yaabo laguna waano qaato Arrintaas.
Waxaa sugnaaday: Dadka lama halaago intay Naftoodu ka garaabaan. Al-Mulk (6-1 1).

12. Kuwa Eebe ka yaaba iyagoon la
arkaynin (Eebe mooyee) waxaa u
sugnaaday dambi dhaaf iyo ajri weyn.

1 3. Ama hadalka hoos u dhiga dadow
ama kor u qaada Eebe waa ogyahay
waxa laabta ku jira.

14. Ma waxaan wax ogeyn Eebaha
wax walba abuuray ee wax walba
daalacan.

15. Eebe waa kan Dhulka ka dhigay
mid laylyan ee ku socda Waddooyin-
kiisa kana Cuna Quudkiisa Eebaana
Dadka loo soo kulmin (Qiyaamada).

786

Suurat Al-Mulk

Juz' 29

16. Miyaad ka aamin noqoteen Ee-
baha Sare inuu Dhulka idin la gooyo,
ayna idinla dhaqdhaqaaqdo.

17. Miyaadse ka aamin noqoteen Ee-
baha Sare inuu Dhagaxyo Naar ah
idinku soo daadiyo, waad ogaan doon-
taan digniinta Eebe Cidhibteeda.

18. Waxaa Eebe beeniyey Gaaladii
(reer Makaad) ka horreeyey, sidayse
ahayd Ciqaabti Eebe.

f«l ^ s** £li

Dadka Eebe Dhabnima u rumeeyey way Caabudi kana dhoowrsan xumaanta iyagoon arkaynin ama dad

ha la joogeen ama keli ha ahaadeene.

Eebana wuxuu ku abaaJ marin dambi dhaafkiisa, Eebaha wax walba og ee Dhulka laylyey ee Qiyaamada

loo soo kulmi miyaa Ciqaabtiisa Cidna ka aamin noqon kartaa, dadka xun iyo Gaaladaba waxa u caada

ah inay Eebe beeniyaan, waxaase ku dhici Ciqaabta Eebe, waxaana ka nabad geli ruuxii Waddada Eebe

qaada.

Toddobada Eebe hadheeyo Maalinta Qiyaame waxaa ka mid ah kuwa Eebe kayaaba iyo kuwa Xusuus-

ta iyagoo kali ah Indhahooduna Ilmeeyaan. (Waa Saxiix). Al-Mulk (12-18).

19. Miyeyna dadku arkaynin Shim-
birka korkooda ah marna baalka fidin
marna laabi wax haya oon Eebaha
Raxmaan ahayna uusan jirin, Eebana
wax walba wuu arkaa.

20. Waa kuma Gargaaraha Eebaha
Raxmaan ah ka soo hadhay ee u gaar-
gaari Gaalada, Gaaladu waxay ku su-
gan yihiin kadsoomid.

21 . Waa kuma kan wax quudiya had-
dii Eebe haysto Risqigiisa, Gaaladu wa-
xay ku Madax adaygeen isla weyni iyo
Xaq diidnimo.

22. Midkee wanaagsan Ruux Wajiga
ku socda iyo mid si toosan oo siman
Wadda Toosan ugu socda.

23. Dheh Nabiyow Eebe waa midka
Dadkow idin ahaysiiyey, Maqal iyo
Arag iyo Caqlina idiin yeelay, wax yar
baadse Eebe ku shukridaan.

787

Suurat Al-Mulk

juz' 29 $mm@i

24. Dheh Eebe waa midka dadkow
Dhulka idinku beeray isagaana (Qiyaa-
mada) loo soo kulmin doonaa Dadka.

Eebe awooddisa yaa wax walba ka sarreysa, Gargaare, Quudiye, Abuure iyo wax walba ogaadana waa
isaga, maalinta Qiyaamana waa la hor imaan, Ruux walbana wuxuu ku Abaal Marin Camalkiisa.
Nabiguna wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiis ha yeelee) markii la warsaday sidee Dadka
loogu soo kulmin Wajigooda:
Eebaha ku socodsiiyey Lugahooda wuxuu karaa inuu kusocodsiiyo Wajigooda. Al-Mulk (19-24).

25. Waxay dhihi Gaaladu waa goor-
ma Waqtiguu dhici waxa naloogu
gooddin haddaad run sheegaysaan.

26. Dheh Eebaa og goortaas, wa-
xaanse ahay Anigu u dige Cad (muuq-
da).

27. Markaysa Gaaladu Naarta oo u
dhow arkaan waxaa xumaan oo door-
soomi Wajiga Gaalada, waxaana lagu
dhihi waaka Cadibaaddii aad doonay-
seen (dedejisanayseen).

28. Dheh balse ka warrama haddii Ee-
be aniga (Nabiga) iyo inta ila jirta uu
halligo ama u naxariisto yaa Gaalo ka
korin Caddibaad daran.

29. Dheh Eebe waa Raxmaan waana
rumaynay, waana Tala saaranay,
waadse ogaan doontaan (Gaalooy)
Cidda Baadi Cad ku sugan.

■" ' "• ' *i s '%.+ *' '£""'''■ * »> +s J*- *■*

30. Dheh balse Warrama hadday
Biyuhu Dhulka ku gudhaan yaa idin
siin Biya durduri (ma jiro Eebe waxaan
ahayn).

Dadka xun had iyo jeer aad uma fikiraan saas daraadeed waxay ku hadlaan gafaf iyo Xujooyin Qiimo
daran, Nabiguna(Naxariis iyo Nabad gelyo Eebe korkiisa ha yeelee) Shaqadiisu waa inuu dadka wanaag
ugu yeedho, xumaantana uga digo, wax walbase Eebaa kara oo og, markase uu Gaalada haleelo Caddi-
baad daran yey ogaan doonaan dhabta iyo xaqiiqada'gargaarka kuwa xaqa rumeeyey iyo Imtixaankoo-
daba Eebaa leh, Gaalana Caddibaad kama baajinayso'ee waa in Eebaha Raxmaan ee awoodda leh ee
dadka quudiya isaga uun la Caabudaa lagana yaabaa. Al-Mulk (25-30).

788

Suurat Al-Qalam

juz 4 29 mmm

tM\m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Eebe wuxuu ku dhaartay Qalinka
iyo waxa Malaa'igtu qorayso (Camalka
dadka).

2. Ee Nabiyow Nicmada Eebe darteed
lama waallid.

3. Waxaana kuu sugnaaday Ajri aan
go'ayn.

4. Waxaana kuu sugnaaday dabeeco
(fiican) oo weyn.

5. Waad arki doontaa nabiyow Gaa-
laduna way arki doonaan.

6. kiinna waalan (ama la caddibo).

7. Eeba waa ogyahay Cidda ka dhun-
ta Jidkiisa, waana ogyahay Cidda
hanuunsan.

8. Ee Nabiyow ha maqlin xaq bee-
niyayaasha (Warkooda).

9. Waxay jecel yihiin inaad u iila-
to iyana kuu soo iishaan.

10. Ha maqlin dhaar badane dham-
maantiis oo dullaysan.

11. oo Xanlow ah, isku diraa ah.

12. Khayrka iyo Xoolahana reebta,
gardarrow iyo dambiile ah.

13. Xumaantana ku madax adag isku
dhejisna ah (xumaanlow ah).

14. inuu Xoolo iyo Wiilal uu leeyahay
darteed (yuu saas u falay).

P^V^J^v;

Suurat Al-Qalam

juz< 29 %mmm

L$$\'i&

15. Marka Quraankannaga lagu akhri-
yana wuxuu dhahaa waa dadkii hore
warkoodii.

16. wuxuuse Eebe ka calaamayn San-
qaroorka.

Eebe Nabiga wuxuu ugu nicmeeye Ajri weligii socda'iyo Akhlaaq wanaagsan, dadkuna iskuma qasna
Eebe agtiisa'cidwalba mid toosan iyo mid dhunsan, weligaana ha maqlin warka ruuxa xanllowga
ah'beenllowga ah'isku diraaga ah'xumaan jecaylka ah

Nabigana (Naxariis iyo NabadgaJyo Eebe korkiisa ha yeelee) waxay ahayd Dabeecadiisu quraanka siday
Caa'isha sheegtay. Wuxuuna yidhi: Janada ma galo Namiimiye. Al-Qalam (1-16).

17. Eebe wuu Imtixaanay Gaaladii
(Reer Makaad) sidii loo imtixanay ku-
wii beerta markay ku dhaarten inay
Aroortii goostaan.

18. Iyagoon dhihin haddii Eebe idmo.

19. Waxaase Beertii xagaa Eebe uga
yimid Amar iyagoo hurda.

20. Waxayna noqotay wax la shafay
oo kale.

2 1 . wayna isu dhawaaqeen Subaxdii.

22. iyagoo leh kallaha oo beerta goos-
ta.

23. wayna tageen iyagoo Codka hoos
u dhigi.

24. inaan Beerta maanta Miskiin soo
gelin.

25. Wayna kallaheen iyagoo diidan
(in Miskiin u soo galo).

26. Markii ay arkeen Beertii siday ta-
hay yey isu dhaheen waan soo dhunnay.

27. haddana way isgarteen waxayna
dhaheen ma ehee waa la ina hoojiyey.

28. Markaas kii u fiicnaa yiri: mi-
yaana idin dhihin war Eebe weyneeya.

29. Markaasay dheheen Eebaa wey-
n,waan xad gudubnay.

63oJu1jY

l*J

s y * " >■'•>'

790

Suurat Al-Qalam

Juz 4 29

tmm

30. Markaasaa qaarba qaar ku jeed-
saday iyagoo is dagaali.

31. Waxayna dheheen Magacaana
ba'ye waan xad gudubnay.

32. Eebe wuxuu u dhow yahay inuu
noogu beddelo mid ka fiican isagaan
Khayr ka rajaynaynaa eh.

33. Caddibaaddu waa saas Caddi-
baadda Aakharaase ka weyn haddii ay
wax ogyihiin.

5p ^6i>^j<ii^i^^^^-^^ ls^

^t.^Tf^

^P^^i^^J^^

Adduunku waa Imtixaan, waase in Ruuxu ka faa'iidaysto Imtixaanka oo isa saxaa hadduu qalloocsan

yahay, sidaa Reer Maka ahaayeen iyo wixii la mid ah, Qisadanna wa Qiso weyn oo Xikmo iyo waano ku

jirto, saas daraadeed waa inaan Ruuxna isla weynaanin, wanaag inuusan samayn ku dhaaranin, Masaa-

kiinta iyo dadka tabarta daranna gooynin, haddii kale ha sugo Caddibaadda adduunka iyo mid

Aakhiraba.

dambiguba Rizqiga yuu Dadka hoojiyaa siduu Nabigu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa

hayeelee). Al-Qalam (17-33).

34. Kuwa Eebe ka dhowrsada waxay
Eeba agtiisa ku leeyihiin «Jannada
Naciima».

35. Ma Muslimiinta yaanu kala mid
dhigaynaa Dambiilayaasha.

36. Seed u dhihi kartaan saas.

37. Mise Gaalooy waxaa idiin sug-
naaday Kitaab aad akhrisataan.

38. oo Waxaad doontaanba aad ka
helaysaan.

39. Mise ballan adag yaad naga qaa-
deen tan iyo Maalinta Qiyaame oo wa-
xaad rabtaaan aad xukumaysaan.

40. Weydii (Nabiyow) Gaalada Cidda
damiinka ugu ah Xaalkaas.

41 . mise dad la wadaaga Arrintaas yey
leeyihiin, ha keeneen kuwaas hadday
run sheegi.

42. Maalinta dhudhunka la fay-
di doono Gaaladana loogu yeedhi doo-
no inay sujuudaan ma karayaan Su-
juud.

fobj&3&£&

ggo

^3<4% >i? >4^

791

Suurat Al-Qalam

juz' 29 tmmm

~i&

43. Indhaha Gaaladu Maalintaas waa
dullaysan tahay waxaana ka muuqda
Walbahaar iyo qoomamo, waxayna
ahaayeen (Adduunka) kuwa loogu yee-
ray Sujuud iyagoo nabad qaba.

sjixZj i J \oy>J* \y d jaj 4b (H**/ ~Ar*v **~*>-

Eebe Cid walba wuu abaal mariyaa, Muslim iyo Gaal, wanaag fale iyo xumaan falana isku mid kama
dhigo, Gaalana wax Xuja ah uma haysato xumaantooda, Maalinta Qiyaamana dadka xun Eebe wuu
imtixaani wuxuuna fari inay Sujuudaan, hase yeeshee ma karayaan, maxaayeelay adduunkii yeyan sujuudi
jirin iyagoo nabad qaba, dulli iyo qoomamo yaana ka muuqan Maalintaas. Al-Qalam (34-43).

44. Isu kaana daa aniga iyo kuwa bee-
niyey Quraanka waana sasabi iyagoon
ogeyn.

45. Waana sugi tan iyo muddo, Maa-
mulka Eebana waa xoog badan yahay.

46. Nabiyow ma waxaad weydiisatay
Gaalada Ujuuro oo markaas Cuslee-

yey.

47. Mise waxa maqan yaa aktooda
yaal ooy wax ka qori.

48. Ku samir Xukunka Eebe hana no-
qonin sidii Saaxiibkii Xuudka (Ma-
llayga Yuunus) markuu naadiyey Eebi-
hiis isaga oo walbahaarsan.

49. Haddaan naxariista Eebe haleelin
waxaa lagu tuuri lahaa Cidlo (bannaan)
isagoo la dagaalay.

50. Waxaase doortay Eebihiis wu-
xuuna ka dhigay kuwa wanaagsan.

51. Waxay u dhow yihiin kuwii gaa-
loobay inay daymada kugu lagdaan
markay maqlaan Qur'aanka waxayna
dhihi waa waalan yahay (Nabigu).

52. Quraanka iyo Nabiguna waa uun
waanada Caalamka.

fa* \?'" y '

Amarka Eebaa iska leh, Ruux walbana suu doono yuu ku maamulaa, Quraankana isagaa soo dejiyey,
Nabiguna ujuuro kama rabin Cidna, waxaana had iyo jeer Eebe fari jiray xaq sheegid iyo adkaysi iyo
dulqaad, Qur'aankuna waa raxmaddii Eebe Nabiga u soo dhiibay'mana habboona in Cidda akhriyi la
guul guulo oo xumaan lagu tilmaamo, maxaa yeelay waa waanada Adduunka dhammaan.
Nabiguna wuxuu yidhi (Naxariis iyo Nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee): Eebe wuu u sugi Daalimka
markuu qabtana ma fakiyo. Al-Qalam (44-52).

792

Suurat Al-Xaaqqah

juz' 29 mmm

$mm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis Guud iyo mid gaaraba
naxariista.

1. Maalinta Xaaqo (Qiyaamadu waa
wax sugan).

2. Xaaqo maxay tahay.

3. inaadan aqoon ma laga yaabaa xaa-
qada.

4. Waxa beeniyeen Reer « Thamuud »
iyo « Caadba» Qiyaamada.

5. Thamuudse waxaa lagu halligay
Qaylo daran.

6. Caadna waxaa lagu halligay Da-
bayl daran oo qabow.

7. oo lagu diray korkooda Toddoba
habeen iyo Siddeed Maalmood oo
israacsan, waxaadna arkaysaa iyagoo
daadsan ood mooddo jirrid Timir (do-
gob dhacay).

8. wax ka hadhay miyaad aragtaa.

9. Fircoon iyo kuwii ka horreeyeyna
waa jireen iyo kuwii gafsanaa ee la daba
geddiyey (Nabi Luudh Qoomkiisi).

V J>

QaTctfU

)£*Vj*^Jj&

mj g^l^o^ujii^iii <j*j dyi£*£j

10. Waxay Caasiyeen rusushii Eeba-
hood Markaasuu si daran u qabtay,.

11. Markay Biyihii xad dhaafeen
(Waqtigii Nabi Nuux) waxaan idinku
xambaarnay (Awoow yaalkiin) Doon-
tii.

®&&4%&yff\\£&&l

793

Suurat Al-Xaaqqah

juz< 29 mmm

12. si aan uga yeelno waano ay una
xafiddo dhag wax maqasha.

Qiyaamadu waa xaq sugan, Ciddii Xoog isbiddana oo xaqa iyo Qiyaamada beenisana Eebaa ka awood
badan, sida Aayadahani noo Caddeeyeen, sida Qoonkii Nabi Saalax, Nabi Huud, Nabi Luud, Nabi Nuux
iyo Fircoon iyo kuwii ka horreeyey. waana in lagu waana qaato Arrintaas, xumaanta xaq diidnimada iyo
Kibirkana la iska jiro waa sababaha halaagee.

Rasuulkuna wuxuu yidhi (Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee) : Waxaa laygu gargaaray
(Dabaysha) Saba, ree Caadna waxaa lagu halaagay (Dabaysha Dabuur). Al-Xaaqqah (1-12).

13. Marka Suurka la afuufo hal mar.

14. Dhulka iyo Buurahana la xam-
baaro oo la burburiyo hal mar.

15. Maalintaasay Qiyaamadu dha-
caysaa.

16. Samaduna Maalintaas way dil-
laaci wayna tabar yaraan.

17. Malaa'igtuna Cirka gaararkiisa
yey ahaan Maalintaas, Carshiga Eeba-
na waxaa dadka korkiisa ku xambaari
Maalintaas Siddeed Malag.

1 8 . Maalintaasaa dadka loo soo band-
higi Eebe wax xagooda kaga qarsoonna
ma jiro.

19. Ruuxiise Kitaabkiisa midigta laga
siiyo wuxuu dhihi (farax daraadiis)
akhriya Kitaabkayga.

20. Waxaan yaqiinsanaa (Adduunka)
inaan la kulmi Xisaabtayda.

h*^S^^^jC4^^^^v^

Qp i^Le JL^

oy*j<- :

21. wuxuu ruuxaasi ku noolaan nolol
laga raalli yahay.

22. Wuxuuna geli « Janno » sarreeysa.

23. Midhaheeduna u dhaw yihiin
(Ruuxa guran).

794

Suurat Al-Xaaqqah

juz< 29 &mM

$mm

24. Waxaana lagu dhihi Cuna oo Ca-
ba idinkoo shifaysan Camalkaad hor
marsateen ayaamihii tegay daraadiis
(Adduunkii).

Eebe isagaa awoodda leh abuurayna Dunida, wuxuuna dadka u darbay maalinta Qiyaame oo Ruux

walba laga Abaal marin Camalkiisii, waa Maalinta Dhulka, Buuraha iyo Cirkuba doorsoomi oo burburi,

wax Eebe ka qarsoomi ama ka fakanna uusan jirin, dadka wanaagsanna waxaa lagu abaal marin wanaag,

Janno, Farax iyo Bishaaro ku noolaansho.

Cumar Binu Khadhaabna wuxuu yidhi: Xisaabiya Naftiina intaan la xisaabinin Miisaamana intaan la

miisaamin iyadaa idiin ka fudud Xisaabta Bariye.

isuna Qurxiya Bandhiga wayn. Al-Xaaqqah (13-24).

25. Ruuxiise Kitaabkiisa laga siiyo Bi-
dixda wuxuu dhahayaa Magacayba'ee
maan la i siinin Kitaabkayga.

26. Xisaabtaydana maanan ogaanin.

27. Magaacayba'ee maxaan u soo
noolaaday.

28. Xoolahaygi wax iima tarin.

29. Waxaa lumay awooddaydii (iyo
xujadaydii).

30. Waxaa loo odhan qabta oo Gac-
mihiisa iyo luquntiisa isku xira.

3 1 . Naarta Jahannamada geliya.

32. Markaas geliya Silsilad Tod-
dobaatan dhudhun ah.

33. maxaayeelay wuxuu ahaa kaan ru-
maynin Eebaha weyn.

34. aana fari jirin in Masaakiinta wax
la siiyo.

35. Maanta (Qiyaamada) kuma leh
Saaxiib.

36. Cunnana kuma leh aan ahayn
dhaacaanka « Ehlu Naarka ».

37. Cunnadaasna ma cuno kuwa ga-
fay waxaan ahayn (Gaalada).

38. Waxaan ku dhaaran waxaad arag-
taan (Makhluuqaad ah).

Gp ^uL^-U jSljJj

Myi^j^

fry jJbJ\4*\iO*J> *0& >^i

795

Suurat AJ-Xaaqqah

juz< 29 %mmm

39. iyo waxaydaan arkayninba.

40. ee Qur'aanku waa hadalkii Eebe
uu u soo dhiibay Rasuul Sharaf leh.

4 1 . Hadal gabayaana ma aha, wax yar
yaadse rumaynaysaan (Xaqa).

42. Hadal wax sheegana ma aha wax
yar yaadse waantoomaysaan.

43. (Qur'aanku) wuxuu ka soo degay
Eebaha Caalamka.

GpcLg^jVlij

Xaqdiidayaasha waxaa lagu abaal marin maalinta qiyaame xumaantay kasbadeen, waxaana laga siin
Kitaabkooda xagga bidix, markaasay Calaacali, waxaana la gelin Naar daran oo Cunno iyo Cabid Xun
Mooye Wax kale lahayn. Qur'aankuna waa hadalkii Eebe, Rasuul sharaf leh yaana Eebe ku soo dejiyey,
xumaanta iyo Ceebaha ay Gaaladu ku sheegeenna waa ka fog yahay, waana digniin iyo raxmadda
Caalamka. Al-Xaaqqah (25-43).

44. Hadduu nagu been abuurto (Nabi
Muxamed).

45. Waxaannu ku qaban gacan adag.

46. Waxaannu gooynaynaa Xididka
Wadnaha.

47. Ruux idinka mid ah oo naga ce-
linnna ma jiro.

48. Qur'aankuna waa waanada kuwa
Eeba ka dhawrsada.

49. Waxaan ognahay inay idin ka mid
yihiin kuwa beenin (Qur'aanka).

50. Qur'aanku waa qoomamada Gaa-
lada (Maalinta Qiyaame).

5 1 . Qur'aanka waa run dhab ah.

52. Ee Nabiyow u tasbiixso Magaca
Eebe ee weyn.

yy OrbJSJ>^olilil fy j

Qur'aanku waa hadalkii Eebe Nabiga Muxamad ah (Naxariis iyo Nabad gelyo korkiisa Eeba ha yeelee)
uu ku soo dejiyey, Malaku Jibriilla soo gaarsiiyey, mana siyaadin karo Qur'aankuna waa waanada
Mu'miniinta iyo kuwa xumaanta ka dhawrsada, waana xujo iyo qoomamada Gaalada, waana xaq sugan.
Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi : Watiinku waa taxanaha Qalbiga waana Xididkuu ku xidhanyahay. Al-
Xaaqqah (44-52).

796

Suurat Ai-Macaarij

juz< 29 m\mm

%mm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta

1. Midbaa wuxuu Eebe warsaday in
Caddibaad ku dhacda Gaalada (loo
soo dedejiyo).

2. Caddibaadaasna wax Gaaalada ka
Celin ma jiro.

3. Waxayna ka imaan Caddibaaddaasu
Eebaha sarraynta iyo Sharafta u Saaxii-
ba.

4. Ee Malaa'igta kale iyo Jibriilba u
koraan Maalin qaddarkeedu dhan ya-
hay Konton Kun oo Sano.

5. Ee Nabiyow Samir Samir wa-
naagsan.

6. Gaaladu waxay Caddibaadda u ar-
kaan inay fogtahay.

7. Annaguna waxaan u aragnaa inay
dhawdahay.

8. Caddibaaddaasu waxay dhici Maa-
linta Cirku noqon bir la dhalaaliyey oo
kale.

9. Buuruhuna ay noqon Suuf la tifay
oo kale.

10. Sokeeyana uusan sokeeye wax
warsanaynin.

1 1 . Wayna is arkayaan, dambiiluhuna
wuxuu jeclaan inuu iskaga furto
Maalintaas Caddibaadeeda Caruurtii-
sa.

12. HaweenaydiisaAValaalkiis.

iy ^^yU^JjL-jL-
\^A 4^u» CJU I j)U^ j o j I Jj^t

*Xt$r\.

tSj^rij^jj

¥^\ 1 9 >\x/*X" \i> */£ ""

3 <^-d Is j CU o JSj

797

Suurat Al-Macaarij

juz 4 29 m#mm

SM\'z&

13. iyo qaraabadiisii soo dhawaynayey.

14. iyo waxa Dhulka ku sugan dham-
maan markaa uu nabad galo.

Ma habboona in Caddibaad iyo halaag Eeba la weydiisto, maxaa yeelay Eebe isagaa awoodda leh,
Cidduu doona ayuuna Ciqaabaa, markay Ciqaabtiisu timaaddana wax celin ma jiro.
Qiyaamada shiddadeena wax walba wuu la doorsoomaa qaraabanimana ma jirto, wuxuuna jeclaan
dambiiluhu inuu isku furto Qaraabadiisa Xoolihiisa Dhulka waxa jooga oo dhan markaana uu nabad
galo, lagamase aqbalo. AJ-Macaarij (1-14).

15. Saas ma aha ee waxaa jirta Naar
kulul (oo ay geli).

16. Waxayna siibi Galka (Madaxa iyo
Jirka).

17. Waxayna u dhawaaqi dadka jeed-
saday xaqana diiday.

18. Xoolahana kulmiyey oo hayey
(oon xaqa ku bixinin).

19. Dadka waa la abuuray iyaga oo
Naf jaclaysi badan.

20. Haddii dhib taabto wuu arga-
gaxaa.

2 1 . Hadduu khayr helana wuu reebaa.

22. Marka laga reebo Muslimiinta tu-
kata.

23. Ee ah kuwa Salaaddooda daa'ima.

24. Kuwa Xoolahoodana xaq la og-
yahay ka bixiya.

25. Siiyana kuwa baryootama iyo ku-
waan wax haysan.

26. Kuwa rumeeya Maalinta Qiyaame
(ee Abaal marinta).

27. Kuwa ka Cabsaday, Caddibaadda
Eebahood.

28. Maxaa yeelay Caddibaadda Eebe
wax ka Aamin ah ma jiro.

£jl> j£S^V^i$

rf^Tt *»t' *^ '' ^ - ^ •* ^ .If''

798

Suurat Al-Macaarij

juz' 29 mmm

§M#m

» s *' \'o

(&&&JP

,»>»,* < -r v -

29. Kuwa ka ilaaliya Xubinta (dhal-
maha) sino.

30. Waxa ka soo haray Xaaskooda
ama ay hanteen, taasna laguma dagaa-
lo.

3 1 . Ruuxiise doona wax gudubsan ku-
waa waa mid xad gudbay.

32. Kuwa waxa lagu aaminay iyo Bal-
lankaba ilaaliya.

33. Kuwa maraggooda si fiican u fu-
ray.

34. Kuwa Salaaddooda xafida (dha-
wra).

35. Kuwaasi waxay geli Jannooyin la-
gu Sharrifo.

Eebe wuxuu u darbay Xaq diidayaasha Naar daran oo jirka gubta, una yeedhi kii xaqa ka jeedsaday intuu
adduunka joogay, waxaa kale oo ay Aayaduhu sheegi in dadka dabeecaddiisu ay tahay in markadhibaato
heshana uu argagaxo markuu nicmo helana uu xaqa diido haseyeeshee kuwa mu'miniinta ah ee Salaadda
tukada Xoolahoodana xaqa ka bixiya Qiyaamadana rumeeya Caddibaadna ka Cabsada, Farjigooda
xumaanta ka ilaaliya iyagu wey nabad geli waxaana lagu sharrifi Jannada Eebe, maxaa yeelay waa kuwo
ballan Ilaahay oofiyey. Al-Macaarij (15-35).

36. Maxaa u sugnaaday Gaalada oo
ay xagga Nabiga u deg degi (iyagoo
beenin).

37. Iyagoo midigta Nabiga iyo Bi-
dixdiisaba Koox Koox u jooga.

38. Ma wuxuu damci Ruux kasta oo
ka mid ah in la geliyo Jannnatu Nacii-
ma.

39. Saas ma aha ee waxaan ka abuuray
waxay ogyihiin.

40. Waxaan ku dhaaran Qorrax ka
soo baxyada iyo Qorrax u dhacyada ee
waan karraa.

41. Inaan ku baddallo kuwa ka khayr
badan, nagamana dheerayn karaan.

^^ci^i^iy G

799

Suurat Nuux

juz 4 29 %m®m

42. Ee iska dhaaf ha dhumbadeen eh
(xumaanta) hana Ciyaareen intay kala
kulmaan Maalintoodii Qiyaame ee loo-
gu gooddiyey.

43. Maalinta ay ka soo bixi Qu-
buuraha iyagoo deg degi ood mooddo
inay u laxaadsan Calaamo loo taagay
(xaggooda).

44. Aragooduna waa dullaysan yahay
Maalintaas, waxaana ka muuqda oo
dabooli dulli, Maalintaasuna waa
Maalintii loogu yaboohay (Abaal
marinteeda).

Waxaa jirtay in xaqdiidayaashii Ree Makaad ay Nabiga ku soo ururi jireen, iyagoo Koox Koox ah oo
haddidaad iyo beenin ku dheehan, haddana damci inay wanaag iyo khayr helaan, waxaase wanaag hela
Ciddii kasbata, Eebana wuu karaa inuu halaago kuwa dambiilayaasha kuna baddalo kuwa ka khayr
badan, hase Ciyaaro oo dambi ha falo ciddii doonta waxay uun la kulmi doontaa Maalinta Abaal marinta
ee Dadka la soo bixin Dambiilana Dulli ka muuqdo, waa Maalinta Qiyaame. Al-Macaarij (36-44).

dfr^-^ft^iii? .2L\?'X'\tZ -ir?

& m '\\ 'w'M- •>>.'•'• / vm- '*<*.

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta

1. Annagaa Nabi Nuux u dirray
Qoomkiisii si uu ugu digo Caddibaadda
horteed.

2. Wuxuuna ku yidhi Qoomkayow
waxaan idiin ahay dige Cad « oo muuq-
da^

3. ee Eebe Caabuda kana dhawr-
sada'anigana i adeeca.

4. Wuu idiin dambi dhaafi wuuna idin
dib dhigi ilaa muddo Magacaaban,
marka Eebe la yimaaddo ajasha wax
dib u dhigi ma jiro haddaad wax ogti-
hiin.

800

Suurat Nuux

juz' 29 m$mm

5. Nabi Nuux wuxuu yiri Eebbow
waan u yeeray Qoomkaygii Habeen iyo
dharaar.

6. Yeedhiddayduna uma siyaadinin
waxaan carar ahayn.

7. Markasta oo aan u yeedhana si aad
ugu dambi dhaafto waxay farahooda
yeelaan dhagahooda, maryahoodana
way isku dadaan, wayna ku Madax
adaygaan xumaanta wayna is weynee-
yaan.

8. si kor ah yaan ugu yeedhay, «dadka
dhexdiisa ».

9. Waana u qaylyey,hoosna waan ugu
yeeray.

10. Waxaana ku idhi Eebihiin dambi
dhaaf weydiista waa dambi dhaaf ba-
danee.

1 1 . Cirkana Roob badan ha idinka
keenee.

> »s '+,»/: > '„■* *'>

12. Hana idiin kordhiyo Xoolo iyo
Wiilal iyo Beero hana idiin yeelo Wabi
yaal.

13. Maxaad leedihiin ood weynida Ee-
be uga cabsoon weydeen.

14. Isagoo idin abuuray idinkoo soo
maray Xaalado kala duwan.

m^\

■*j

Nabi Nuux wuxuu Eebe u diray Qoomkiisii si uu ugu digo haseyeeshee waa beeniyeen in kasta oo uu si
walba ugu yeedhay, habeen iyo dharaar, kor iyo hoos, waxayna ahaayeen kuwa madax adag sida quraan-
ku meela badan ku sheegay, dhagahayna furaysteen,dharkoodii bay isku duuduubeen si ayan xaqa u
maqal, inkasta oo Nabigu ugu yeedhay xaqa, Nuux (1-14).

15. Miyaydaan arkaynin sida Eebe u
Abuuray toddoba Samo oo isdul-
saaran.

16. Dayaxana uga yeelay Dhexdooda
Nuur, qorraxdana ka yeelay siraad.

0&±> y£l^ '^%\&kJ$\£$\

^^-tr*^^J^jWd>tri^^J*^

801

Suurat Nuux

juz< 29 mmm

17. Eebe waa Kan idinka soo Bixiyay
Dhulka.

18. Haddana idinku Celin doona
Dhexdiisa idinkana soo bixindoona.

19. Eebe waa kan Idiinka yeelay
Dhulka gogol.

20. Si aad ugu socotaan Dhexdiisa
waddooyin waawayn.

waa in dadku Eebe ka yaabo, Eegana siduu u abuuray cirkana dayax nuurahayo iyo qorrax ifaysana ugu
yeelay, dadkana dhulka ka soo bixiyay kuna celin doona markay dhintaan'kana soo bixindoona waqtiga
abaalmarinta, dhulkana Gogol uga dhigay, waddooyinna uga jeexay ay danahooda ku qabsadaan,
Eebaha saas ah yay waajib tahay in kaligii la caabudojuguna mahadiyo. Nuux (15-20).

2 1 . (Nabi) Nuux wuxuu yidhi Eebow
way I caasiyeen waxayna Raaceen ku-
wo aan xoolohoodu iyo Carrurtoodu
waxaan khasaara ahayn u kordhi-
naynin.

22. Dhagar waynna way Dhakreen.

23. Waxay isu Dheheen ha ka tagina
Ilaahyaalkiinna, hana ka Tagina wuddi
iyo suwaac iyo yaguuth, iyo Yacuuq iyo
Nasri.

24. Waxayna Dhumiyeen dad Ba-
dan ee Eebow ha u kordhinnin Daali-
miinta waxaan baadi ahayn.

25. Gafkoodii Dartiis yaa loo Maan-
sheeyay Naarna Loo Galiyey, mana
helayaan Eebe ka soke gargaare,

26. Nuux wuxuu yidhi Eebow ha kaga
tagin Dhulka korkiisa Gaalada Ruxna.

27. Maxaayeelay Hadaad kaga tagto
waxay Dhumin Addoomahaaga, mana
dhalayaan waxaan gaal xun ahayn.

28. Eeboow u dambi Dhaaf Aniga iyo
waalidiintay iyo ruuxii gala gurigeyga

802

Suurat Al-Jinn

juz' 29 vmmB

isagoo Mu'min ah Rag iyo haweenba,
hana u kordhinnin Daalimiinta waxaan
halaag ahayn.

Qoomkii nabi Nuux way beeniyeen xaqii, wayna caasiyeen, waxayna warkiisa raaceen madaxdoodii xuma
taliska ahayd,, waxayna isfareen inayna ka tagin caabudidii ilaahyaalkoodii, dad badanna way dhu-
miyeen, dambigoodii dartiis yaana biyo loogu halaagay naarna loo galiyay'gargaare Eebe ka soo hadhay-
na ma ayna helin, markaas nabi Nuux wuu habaaray Eebana waa ka aqbalay, maxaa yeelay waxaan
xumaan iyo fasaad ahayn ma ayna falayn, mu'miniintana wuu u duceeyay iyo intii raacdayba rag iyo
ha ween, gaalana halaag yuu Eebe u warsaday. Nabiguna wuxuu yidhi (ha la saaxiibin waxaan mu'min
ahayn, quudkaagana yuusan cunin ruuxaan Eebe ka cabsade ahayn). Imaam Axmad-Baa Abii Saciid ka
wariyay. Nuux (2 1-28).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Waxaad Dhahdaa (Nabiyow) wa-
xaa lay waxyooday inay Dhagaysteen
Koox Jinni ah (Quraanka) Dheheen
waxaan maqallay quraan layaab leh.

2. Oo ku harmunin xaqa waana Ru-
maynay waxaan Eebe cibaada la
wadaajinhaynana ma jiro.

3. Waxaana Sarreeya sharafta Eebe-
heen, mana yeelan haweenay iyo ilmo
midna.

4. Waxay Ahaayeen kuwannagii xu-
maa inay ku dhahaan hadallo xadgu-
dub ah Eebe.

5. Waxaana u Malaynaynay inuusan
insi iyo Jinni Midna Eebe ku been-
sheegaynin.

6. Waxayna ahaayeen kuwo insiga ka
mid ah inay Magangalaan kuwo Jinni-
ga ka mida markaasna u kordhiyeen ki-
bir (iyo xad Gudub).

803

Suurat Al-Jinn

juz 4 29 m&mm

7. Waxayna jinnigu u maleeyeen si-
daad u malayseen inaan Eebe soo
Bixinhaynin Ruuxna.

Suuraddani waxay ka sheekayn khalqiga ka mida makhluuqaadka Eebe oo ah jinniga, mu'min iyo
Gaalbana leh, waxaana jirtay inay koox ka mid ihi dhagaysteen akhriska Nabiga, waana in la nimeeyo
jiritaankooda, wax micna ah kuma jiro in la yidhaahdo ma aragno, maxaaayeelay imisaa wax aan la
arkayn jira, ka warran naftaada iyo caqligaaga iyo dareenkaaga. Al-Jinn (1-7).

8. Waxaan Doonnay samada waxaa-
na hellay iyadoo ka buuxda Ilaalin da-
ran iyo danabyo.

9. Waxaana ahayn kuwo Fadhiista
xageeda meelo si aan wax uga dhagay-
sanno Ruuxiise Dhagaysta hadda wu-
xuu heli danabyo darban « la kulmi ».

10. Mana ogin inay tahay shar lala
Doonay dadka Dhulka ku nool ama
Eebohood la Doonay hanuun (iyo
khayr).

1 1 . Waxaa naga mid ah kuwo suuban
iyo kuwo kaleba, waxaan nahay kooxa
kala duwan.

12. Waxaanna Ognahay Inaannaan
Eebe ku daalinkarin Dhulka Dhexdiisa,
kuna Daalinhaynin Cararid.

13. Markaan Maqallay hanuunkana
waan Rumaynay, Ruuxii rumeeya
Eebihiisana kama yaabo Nusqaan iyo
Dulmi Midna.

14. Waxaa naga mida Muslimiin iyo
Kuwo xadgudbay, Ruuxiise islaama
waa mid ku dadaalay hanuun.

15. Kuwiise xadgudbay waxay ahaan
Qoryaha Jahannamo.

16. Hadday ku toosaan Dadku jidka
(wanaagsan) waxaaan ka waraabin-
lahayn biyo badan.

*' r **":** ,-^^ ">ru^» ^i-u't"

53 liiS^LlI^^i^^

804

Suurat Al-Jinn

juz' 29 mmm

*mm

17. lmtixaan Dartiis, Ruuxii ka Jeed-
sada Xusidda Eebihiis wuxuu galin ca-
daab daran.

■&U*

Cirka Eebbaa ilaaliyay, wax yeello iyo xumaanna looma gaysankaro, waxaana jirtay in Jinnigu isku dayi
jiray inuu dhagaysto'hase ahaa-tee markii Quraanka xaqa ahu soo dagay yaa Eebe ka ilaa-liyay,
Jinnigana saan soo sheegnay kuwo wanaagsan iyo kuwo xumba way leeyihiin, kuwooda wanaagsanna
waxay qirteen inaan Eebe la daalin karin'xaqayna raaceen, kooda xunna uu noqon qoryaha Jahannama,
dadkuna hadday toosnaadaan Eebbe wuu u nicmayn, haday jeedsadaanna wuu caddibi. Al-Jinn (8-17).

18. Masaajidda Eebaa iska leh ee ha
kula baryina«caabudina»Eebe Cid ka-
le.

19. Markuu istaagay Addoonkii Eebe
(Nabigu) isagoo Caabudi Eebe waxay
Jinnigu u dhawaadeen inay korkiisa is
dulfuulaan.

20. Waxaad Dhahdaa Nabiyow wa-
xaan uun Caabudi Eebahay lana
wadaajinmahayo cidna.

21. Waxaad dhahdaa idiin ma hanto
shar iyo khayr midna.

22. Waxaad Dhahdaa cidna igama
korinayso Eebe, mana helayo isaga ka
sakow Magangalyo.

23. Hase yeeshee waxaan hantaa
Gaadhsiinta xaqa Eebe iyo Farriimi-
hiisa, Ruuxiise Eebe Caasiya iyo
Rasuulkiisa waxaa u sugnaaday Naarta
Jahannama isagoo ku waari Dhex-
deeda.

24. Markay Gaaladu Arkaan waxa
loo yaboohi waxay ogaan cidda
Gargaarihiisu tabaryaryahay tirana
yaryahay.

25. Waxaad Dhahdaa ma ogi inuu
Dhawyahay waxa la idiinku Gooddin
ama Eebahay waqti u yeeli.

26. Eebaa og waxa Maqan, umana
muujiyo waxaa maqan Ruuxna.

<^%&Q^rt^

805

Suurat Al-Muzzammil

juz< 29 wmm

$3%\'$&

27. Marka laga Reebo ciduu ka raalli
Noqday oo Rasuulah, Isagoo hor iyo
gadaalba ka ilaalin.

28. Si Eebe u muujiyo inay Gaadh-
siiyeen Farriimihii Eebohood, Eebana
waa koobay waxa Agtooda ah wayna u
tirakoobanyihiin wax walba.

cat

*<j£lP(j

A-Xfr*^,

Masaajidda Eebaa iska leh,laguna caabudaa,waase inaan cid kale lugu baryin luguna caabudin, Eebana
wuxuu faray Nabiga inuu u sheego dadka inuu Eebe kaliya caabudi, shar iyo khayrna uusan hanannin,
wax Eebe ka soo hadhay oo uu magangalina uusan jirin, hasayeeshee uu hanto xaqa iyo farriinta Eebe oo
uu dadka gaadhsiiyo, ruuxiise Eebe iyo Rasuulka caasiya wuxuu gali Naar, gargaarana ma helo, waxa
maqanna Eebe umbaa og inuu dhawyahay iyo in kale 'iyo goortuu iman, hasayeeshee Eebe Rasuulladiisa
uu ka raalli noqday umbuu waxyi wax ku ogaysiiyaa'isagoo ilaalin si ay u gaadhsiiyaan farriinta Eebo-
hood, Eebana wax walba wuu koobay. Qataada wuxuu yidhi yuhuud iyo nasaara waxay ahaayeen kuwii
Eebe wax la wadaajiya, markaasaa Eebe faray Nabiga in Eebe kaliya la caabudo. Al-Jinn (18-28).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta

1 . (Nabiga) lsduuduubayow.

2. Istaag habeenka (Tuko) wax yar
Mooyee.

3. Nuskiisa tuko ama ka nusqaami
wax yar.

4. Ama ka badi, Quraanka u akhri si
fiican.

5. Annagaa Kugu Dajin Hadal Cuius
(wayne).

6. Habeenka Saacadihiisa (oo la tuka-
do) yaa ku daran khushuucda Aadna u
toosan.

7. Maalintii waxaa kuu sugnaaday
shaqa Dheer.

Suural Al-Muzzammil

juz< 29 mwm

zmm

8. Magaca Eebana xus cibaadadiisana
ugo\

9. Qorrax ka soobax iyo u Dhacba Ee-
baa iska leh, isaga Mooyee ilaah kalena
ma jiro ee ka yeelo wakiil (la cuskado).

10. Kuna Samir waxay sheegi gaa-
ladu, si Quruxsanna uga hijroo (iskaga
tag).

11. Isu kaanna daa aniga iyo kuwa
Beeniyay xaqa ee Nicmaysan wax yar-
na Sug.

12. Agtannada waxaa ah caddibaad
iyo Naarta Jaxiimo.

13. Iyo cunno lagu Margado iyo Ca-
daab daran.

14. (waxay ku dhici Arrintaasu) Maa-
linta Dhulka iyo Buuruhu Gilgilan,
Buuruhuna ay noqon Tamuux socda*.

Nabiga «Naxariis iyo Nabad galyo Eebe korkiisa ha yeelee» wuxuu Eebe faray inuu xaqa Gaadhsiiyo
dadka, cibaadadana badiyo gaar ahaan habeenkii wuxuuna ku mannaystay inuu ku dajiyay Quraan
Sharaf leh, wuxuuna faray inuu badiyo xuska Eebe iyo cibaadadiisa, tnaxaa yeelay adduunka Eebaa iska
leh'ilaahaan isaga ahaynna ma jiro, waxaa kaloos faray inuu Eebe tala saarto'dhibkana u adkays-
to'gaaladana ka hijroodo isuna daayo iyaga iyo Eebe wax yarna sugo, tnaxaa yeelay Eebe agtiisa yaa ca-
daab iyo ciqaab u taalla gaalada maalinta qiyaame. Al-Muzzammil (1-14).

* bacaad daadanaya oon Lugta celinayn (dib u eegaha).

15. Annagaa idiin dirray Rasuul mar-
khaati ah, sidaan ugu dirray fircoonba
Rasuul.

16. Fircoonna wuu Caasiyay Ra-
suulkii (Nabi Muuse).

Firconna waxaan ku Qabannay qaba-
sha Daran.

17. Ee seebaad Gaalooy uga dhawr-
sanaysaan Caddibaaddda Maalinta
qiyaame ee carruurta Cirroole ka Yeeli
Haddaad Gaalawdaan.

18. Samaduna Maalintaas Darteed ay
la Dildillaaci Ballanqaadka Eebana
waa wax Dhici.

Et Lu^j oUJ y \ S^ryy fj& o\pj&->

\ 2yd>j*>b J&j jb. t^lflix* £LjJ \

807

Suurat Al-M uzzammil

juz< 29 wmm

ffiSlIM

19. Aayadahani Waa waano, Ee Ruu-
xii Doona Eeba xaggiisa jid ha uga yee-
sho.

Diridda rasuulku ma aha wax gaar ku ahayd nabiga, ee waxaa jiray in Eebe diray nabiyo iyo rasuullo
badan sidii nabi Muusihii fircoon loo diray oo is kibriyay oo Beeniyay'Eebana ciqaab daran ciqaabay,
ruuxii wax Garad ahse waa inuu waano qaato una darbado maalinta qiyaame ee dhibka badan, Eebe
Xaggiisana jid fiican uga samaysto. Al-Muzzammil (15-19).

20. Eebahaa wuxuu ogyahay Nabi-
yow inaad tukatid wax ka yar habeenka
saddex Meelood laba iyo Badhkiis iyo
saddex meelood meel, iyo in koox ka
mida kuwa kula jira ay tukato, Eebana
waa u qadaranyahay Habeenka iyo
Maalintuba, wuxuuna Ogyahay inay-
daan Koobi karin, wuuna Jdinka too-
bad Aqbalay ee Akhriya wixii idiin
Fududaada oo quraan ah, wuxuu Eebe
ogyahay inay idin ka mid Noqon kuwa
Buka iyo kuwo safri iyagoo dooni
Khayrka Eebe iyo kuwo u dagaallami
Jidka Eebe ee akhriya wixii idiin
Fududaada oo Quraan ah, Salaaddana
ooga Zakadana Bixiya Eebana wax
wanaagsan daynsada Waxaad Naftiin-
na u hormarsataan oo Khayr ahna wa-
xaad ka ogaandoontaan kana Heley-
saan Eeba Agtiisa Isagoo khayr ah iyo
Ajri wayn, ee Eebe Dambi dhaaf
waydiista waa Dambi Dhaafe Naxa-
riiste.

\a\* ", '->>*V \"' '\\' ~t'. Ti" K\i'

Eebe waa ogyahay camalkeenna iyo dhaqdhaqaaqeenna habeen iyo dharaarba, waxaana laga rabaa
ruuxa mu'minka ah inuu Eebe ku Xidhnaado oo toobad keeno, quraankana akhriyo, camalkiisuna
noqdo mid habaysan oon ahayn mashaqo iyo dhibaato, illeen waxaa lagu shuqloomi karaa, jirro iyo
tijaaro xalaal ah, waase in Eebe si joogta ah loo caabudo, salaadda, Zakada iyo khayrkana la hormarsadaa
si wanaag, ajri iyo dambi dhaaf Eebe agtiisa looga helaa. Al-Muzzammil (20).

Suurat Al-Muddaththir

juz' 29 wmm

Jmm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. (Nabiga) Isdadayow.

2. Istaag oo dig.

3. Eebahaana waynee.

4. Dharkaagana daahiri.

5. Xumaantana ka hijroo (iyo Sa-
namyada).

6. Hana ku mannaysan Adoo Bad-
san(waxaad Bixisay).

7. Eebahaa Dartiisna u Samir.

8. Marka Suurka (qiyaame) la Afuu-
fo.

9. Maalintaasu waa maalin ku Daran.

10. Gaalada oon u Fududayn.

11. Isukaanna daa Aniga iyo kaan
Abuuray isaga oo kaligiisa.

12. Una yeelay Xoolo Badan.

13. Iyo Wilaal Jooga oo « Darban ».

14. Aan una waasiciyay Risqiga.

15. Oo haddana sii damci inaan u Ba-
diyo.

1 6. Saas ma aha, ee kaas wuxuu diiday
Aayaadkannaga.

17. Waxaana ku kallifi (Ku Dhibi)
Cadaab daran.

** '*~.

idlUi

1&\i£\&%&V$?

Waxaa sugnaatay in rasuulku (Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) markuu waxyigu ku
billawday uu is daday isagoo naxsan,markaas Eebe faray inuu kaco dadkana u digo, Eebana wayneeyo
nadaafadana ku dadaalo, Xumaantana ka fogaado, wuxuu bixiyana uusan sheegsheegin, dar Eebana u
samro, mu'minka dhabta ahna saasaa laga rabaa, markase qiyaamadu timaaddo gaalo waxay la kulmi
dhib iyo halaag, mana habboona in Eebihii ku abuuray ee kuu nicmeeyay eed waliba ka doonayso
kordhin aad ka gaalawdid xaqiisana ka madax adaygtid, sida gaalka aayaduhu tilmaameen. Al-
Muddaththir ( 1 - 1 7).

Suurat Al-Muddaththir

juz' 29 mmm

Jm-m

1 8. Gaalkaasu wuu Fikiray waxbuuna
Goostay.

19. Waxaana loo Lacnaday Siduu wax
u goostay.

20. Haddana waxaa loo Lacnaday si-
duu wax u goostay.

21. Kadib wuxuu Eegay (si uu Qu-
raanka u wax yeeleeyo).

22. Wuuna Waji Macbuusay oo U-
ruuriyay.

23. Markaasuu jeedsaday oo is Kib-
riyay.

24. Isagoo Dhihi quraankani ma aha
waxaan sixir la soo Guuriyay ahayn.

25. quraankani ma aha waxaan hadal
Bashar ahayn.

26. waxaannu galin kaas (Naarta) sa-
qara.

27. Ma taqaannaa Naarta Saqara.

28. Hilib iyo laf midna ma Reebto.

29. waxayna Doorisaa jidhka (oy
Gubtaa).

30. waxaana kor jooga (ka shaqeeya)
sagaal iyo toban malag (ama saf).

fSjJUj^sA,*^

ilJlL-^ " r

IjJsJjSji^

Xaqoo la raaco yaa haboon, Ruuxiise ka Horyimaada oo Xumaan iyo dhagar maamula wuxuu la kulmi
dhibaato iyo guul darro, sidii ku dhacday gaalkii waliid binu muqiira ahaa ee dulloobay laguna dilay
dagaalkii waynaa ee badar, Eebana wuxuu ugu goodiyay kaas iyo wixii camalkiisa fala naar daran oo laf
iyo lud midna aan reebaynin, malaa'igtuna waa junuudda Eebe ee naarta ka shaqaysa si loo ciqqaabo
dambiilayaasha, Eebe ha naga kuriyee. Al-Muddaththir (18-30).

31 . Ugama Aannaan yeelin naarta ku-
wa ka shaqeeya malaa'ig, tirana uma
aannaan yeelin inay Gaaladu ku
fidnoobaan Mooyeen, iyo inay yaqiin
sadaan kuwa Kitaabka la siiyay, iyo
inay kordhistaan kuwii xaqa Rumeeyay
limaan, ayna shakiyinna kuwii Kitaab-

^^iiSJ \ \J>j\ cf. jJ \ QfjlJ bjSju^S kj&l \

810

Suurat Al-Muddaththir

juz' 29 m#mm

3mm

ka la siiyay iyo Mu'miniintu, iyo inay
Dhahaan kuwa Qalbiga ka buka iyo
Gaaladu Eebe muxuu uga Jeedaa
Tusaalahan, saasaa Eebe u dhumiyaa
Ruuxuu Doono, una Hanuuniyaa Ruu-
xuu Doono, wax og junuuda Eebe oon
isaga Ahaynna ma jiro, waxan la soo
Sheegayna ma aha waano Dadka Moo-
yee.

32. Waxaa sugan dayaxa ku Dhaar-
taye.

33. Iyo Habeenku Markuu Jeedsado.

34. Iyo Subaxu markuu iftiimo.

35. Ee Naarta Saqara waa wax-
yaalaha waawayn Midkood (Balaa-
yooyinka).

36. Waana Digniinta Dadka.

37. Ruuxii Doona inuu Hormaro, iyo
Ruuxii Doona inuu dib u dhaco, (waa
Loodigay).

Eebe wuxuu doonuu faiaa, naarta cidda ka shaqaynna wuxuu ka dhigay malaa'ig, si ciddii doontana ay u
hanuunto'ciddii doontana u dhunto, junuudda Eebeheen iyo ciidammadiisana isaga umbaa og, aayadaha
la soo sheegayna waa digniinta dadka, Eebana wuxuu ku dhaartay dayaxa, habeenku markuu jeedsado,
subaxu markuu Iftiimo in Naarta Saqara ay ka midtahay Balaayooyinka waawayn iyo digniinta
dadka 'ruuxii doona inuu hormaro iyo kii doona inuu dib u dhacaba. Kitaabu-Baxar waxaa lagu sheegay
in horumarka iyo dibu dhaca loola jeedo khayrkoo lagu hormaro iyo isagoo laga dib Dhaco. Ibnu
cabbaasna wuxuu yidhi Ruuxii doona ha raaco daacada Eebe, kii doonana ha ka dib dhaco. Al-
Muddaththir (3 1 -37).

H$3

^ 'A"5t''""\y X' '\

38. Naf walba waxay u xidhantahay
waxay Carnal fashay.

39. Hase yeeshee kuwa Midigta mari
(Ehlu khayrka).

40. Waxay gali Jannooyin, waxayna
iswaydiin.

41 . Dambiilayaasha.

42. Iyagoo ku dhihi Maxaa idin Ga-
liyay Naarta saqara.

43. Waxayna ugu Jawaabi ka mid
ma'aannaan ahayn kuwa Tukada.

..>->.

811

Suurat Al-Muddaththir

juz' 29 wmm&

44. Mana aannaan ahayn kuwa Quu-
diya Miskiinka.

45. Waxaana ahayn kuwa la dhum-
bada kuwa xumaanta Dhumban.

46. Waxaana ahayn kuwa beeniya
Maalinta Abaalmarinta (Qiyaamada).

47. Ilaa ay Dhabtu Nooga Timaado
(Geeridu).

48. Ma anfacayso kuwaas Shafeecada
kuwa Shafeeca.

49. Maxaase u sugnaaday oy waanada
uga Jeedsadaan.

50. ood u moodaa Dameero Diday.

51 . oo ka Cararay libaax.

52. Haddana wuxuu dooni midkasta
oo ka mida warqado Qoran (kitaab).

53. Saas ma aha Ee kama yaabayaan
Aakhiro.

54. Waxaa sugan in Quraanku waana
yahay.

55. Ruuxii Doona yaana waantoobi.

56. Mana Waantoobayaan in Eebe
Doona Mooyee, Eebana wuxuu mutaa
in laga Dhawrsado, wuxuuna Ehel u
yahay inuu Dambi Dhaafo.

^asfe. ^ ^-- »-» 4 .*> y <s

'. -,£»>> ->'

i^r*-*

^ £Jf^ol ^j 3

Naf walba waxaa laga abaal marin waxay kasbatay, khayr iyo sharba, hase yeeshee ehlu jannuhu waxay
waydiin ehlu naarka waxa naarta galiyay, waxayna ugu jawaabi : inayna tukan jirin, miskiinna quudin
jirin, xumaantana tiimban jireen, qiyaamadan beenin jireen inta dhabtu uga timaaddo, kuwaas shafeeco
wax uma tarto, maxaayeelay Xaqay ka jeedsadeen iyagood mooddo dameero bahal ka cararay,
haddana midkastoo ka mida gaalada wuxuu dooni in warqad qoran samada looga soo dajiyo, dhaba-
haantuse waa inayna aakhiro ka yaabaynin, Quraankuna waana yahay, ruuxii doonana waantoobi,
awoodana Eebaha in laga cabsado muta dambi dhaafna ehel u ah yaa iska leh. Al-Muddaththir (38-56).

mil

Suurat Al-Qiyaamah

&@sm

Ev ^r5f?V

812

Suurat A]-Qiyaamah

juz' 29 m^mm

fe^tSHi^

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxaan ku dhaaran maalinta qi-
yaame.

2. Waxaan ku dhaaran (oo kale) nafta
Dagaasha (Saaxiibkeed)(Ee waa la idin
soo bixin).

3. Ma wuxuu u maleeyay Dadku inaa-
naan kulminhaynin lafihiisa.

4. Saas ma aha ee waan karraa inaan
sinno (soona Celinno) Farihiisa.

5. Wuxuuse Dooni Dadku inay ka
Gaaloobaan waxa ka horreeya.

6. Wuxuu waydiin waa Goorma Maa-
linta Qiyaame.

7. Markase Araggu Wareero (Taag-
mo).

8. Dayuxuna Madoobaado.

9. Lana Kulmiyo Qorraxd iyo Da-
yaxa.

10. Wuxuu Dhihi Dadku Maalintaas
xagee loo cararaa.

1 1 . Saas ma aha ee ma jiro wax la ma-
gan Galo (Eebe Mooyee).

12. Xagga Eebahaa yaana Maalintaas
loo ahaan.

WU^^^TJ^J JJ

^^ajt^jGljl^

Suuraddan waxaa lagu nagacaabaa suuratul-qiyaame, waxayna ka warrami Qiyaamada iyo sida Eebe
dadka u soo kulmin, iyo madax adayga gaalada iyo siday u beenin abaalmarinta, maxayse u tari waxaa
iman maalin araggu taagmi, dayuxuna madoobaan, qorraxdana uu la kulmi, dadkuna ay odhan iyagoo
calaacali xaggee loo cararaa maanta, dhabtuse waxaan Eebe ahayn oo lamagan galo ma jiro maalintaas
xaggiisaana loo ahaan. Al-Qiyaamah (1-12).

13. Waxaa looga warrami dadka
Maalintaas wuxuu hormarsaday iyo
wuxuu Dibmarsaday.

813

Suurat Al-Qiyaamah

juz' 29 m^mB

&&&\m

14. Ruux walbana Naftiisa isagaa ku
maragfuri.

15. Si kasta Hadduu u cudurdaartana
(wax uma tarto).

16. Ha Dhaqaajinin Nabiyow Car-
rabka inaad Quraanka ku Dagdagto
(Akhriskiisa).

17. Annagaa Laabtaada ku kulmin
kuuna Akhriyi.

18. Ee Markaan akhrino Raac Akh-
riskiisa.

19. Annagaana isasaarray Cadaayn-
tiisa.

20. saas ma aha Ee waxaad Jeceshihiin
Dadow tan soo Dagdagaysa (Adduun-
yada).

21 . Waxaadna ka tagaysaan aakhiro.

22. Wajiyaal Maalintaasway ifi.

23. Eebeheedna way Eegi.

24. Wajiyaalna Maalintaas way ka-
duudsami.

25. Waxayna hubtaa in lugu fali Ba-
laayo.

Eebe wax ka qarsoon ma jiro, cidwalbana wuxuu uga warrami wuxuu falay, ruux walbana isagaa naftiisa
ku marag furi, wax cudurdaarana lagama aqbalo, Eebana wuxuu faray Nabigiisa inuusan ku dagdagin
akhriska quraanka marka waxyigu ku dagayo, maxaa yeelay Eebaa ballan qaaday inuu Quraanka
kulmiyo Nabigana u akhriyo una cadeeyo, waxaase dhaba in dadku ka jeclaaday aakhiraadiise adduunyo
(inta Eeba doona mooyee), Maalinta Qiyaamana waxaa loo qaybsami cid faraxsan oo Eeba arki, iyo cid
naxsan oo balaayo sugi.(Xasan Al-Bisri wuxuu yidhi Ilaahay bay fiirin, wayna mudataa inay ifto iyadoo
Eebafiirin). Al-Qiyaamah (13-25).

26. Saas ma aha ee markay naftu
gaadho Dhuunta (Waqtiga Geerida).

27. Oo la Dhoho yaa ku tufi.

28. Oo uu Yaqiinsado inuu Dhiman.

814

Suurat Al-Qiyaamah

juz' 29 wmM&

jj^tuilj^

29. Oo labada Dhudhun isku mar-
maan (sakaraad Dartiis).

30. Eebahaa Xaggiisaa la aadi.

31. Mase Rumaynin Gaalku Xaqa
mana tukannin.

32. Laakiin wuu Beeniyay wuuna
Jeedsaday.

33. Wuxuuna aaday Ehelkiisii isagoo
kibirsan.

34. Halaag Buuse Mutaa.

35. Haddana Halaagbuu Mutaa.

36. Ma wuxuu u maleeyay Dadku in
looga tagi Bilaash (Dan la'aan).

37. Miyuusan ahayn Dhibic mani ah
oo la Dhibciyo.

38. Markaas Noqota xinjir oo Eebe
Abuuro Ekeeyana.

39. Kana yeelo Labadii Nooc lab iyo
Dhaddig.

40. Eebaha Saas kara miyuusan
Awoodin inuu soo Nooleeyo wixii
Dhintay.

06#j*J&j^MS$

Geeridu waa xaq, waase arrin daran, wuxuuna Eebe innooga warramay Sakaraadka iyo dhibaatadiisa,
iyo inaan qaraabo iyo cidna wax u tari karayn Eeba xaggiisana loo ahaan, taasoy waajibtahay in loo
darbado, mase habboona in la maro waddadii Abii-jahal iyo wixii la mid ahaa, een xaqa rumaynin
cibaadana falin, balse beeniyay kana jeedsaday kibir iyo islawaynina ehelkiisa ugu dhexnoo-
laa'halaagbuuse mutaa. miyuusanse Dadku ogayn in waajib laga rabo iyo xaqoo la raaco'iyagoo xusuusan
waxa Eebe ka abuuray iyo siduu u ekeeyay Rag iyo Haweenna ka dhigay, taasoo ku tusin awoodda
Eebe iyo inuu soo kulmin wixii dhintay si uu u abaal mariyo dhammaantood. Al-Qiyaamah (26-40).

815

Suurat Al-Insaan

juz< 29 mmm

<m\m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Dhab ahaan waxaa dadka soo ma-
ray waqti wax la sheego uusan ahayn
(uusan jirin).

2. Annagaa ka abuurray dadka dhibic
isku Dheehan, Imtixaan Dartiis, wa-
xaana ka yeellay wax maqle wax arka
ah.

3. Annagaa Dadka tusinnay Jidka,
waxayna Noqdeen mid Shukriya
(mahadiya) iyo mid Gaalnimo Badan.

4. Annagaa u darabnay Gaalada silsi-
lado iyo katinado iyo naarta Saciira.

5. kuwa Baarriyiinta ah waxay ka cab-
bi weel Buuxa oo lagu Dheehay kaa-
fuur.

6. Waa il ay ka Cabbaan Addoomada
Eebe, ayna ujiidaan say Doonaan,

7. Wayna oofiyaan Nadarka, wa-
xayna ka yaabi maalin sharkeedu fidi
(qiyaamada).

8. Waxayna Quudiyaan iyagoo jecel
miskiinka Agoonka iyo kan xabbisan
(Dhibban).

9. Iyagoo Dhihi waxaan idiin quu-
dinnay dar Eebe, mana idinka
doonaynno Abaalmarin iyo Mahadnaq
Midna.

car

f '&

ij\-vA> buv*.

lol

?j&%&%Atf&^l&\\

Eebaa jiray isagoon wax kale joogin, isagaana hadhi markii la tago, waxaana dadka soomaray waqti ayna
waxba ahayn, Eebaase abuuray si loo imtixaano kooda fiican iyo kan kale, jidka iyo wanaaggana wuu u
caddeeyay, gaaladana caddibaadbaa u sugnaatay, Mu'miniinta Eebba adeecda ee ballankiisa oofisa,
Qiyaamadana ka yaabta, masaakiinta, agoonta iyo dadka dhibbanna quudiya dar Eebe dartiis wuxuu u
darbay Janno iyo wanaag. Qataada wuxuu yidhi sharku wuu fidi maalintaas Wallaahiye intuu cirka iyo
dhulka ka gaadho. Al-Insaan (1-9).

10. Waxaan ka Yaabaynaa Eeba-
hanno Maalin (wajigu) doorsoomi oo
Daran.

0\jM&^£&J^&£1

816

Suurat Al-Insaan

juz' 29 mmm

\$&

11. Eebana waa ka Dhawray sharka
Maalintaas, wuxuuna siiyay nuur iyo
Farax.

12. Wuxuuna ku abaal Mariyay Sa-
mirkooda Dartiis janno iyo Xariir.

13. Waxayna ku Dangiigsan Sariiro
Sare, iyagoon ku arkayn qorrax iyo
Dhaxan midna.

14. Waxaana u dhaw hooskajannada,
waxaana loo soo Raariciyay Midhe-
heeda.

15. Waxaalala kor socon weelal Fid-
la ah iyo Koobab Quruurado ah.

16. Quruuradahaas oo fidla ah si fii-
canna u Qiyaasan.

17. Waxaana laga Waraabiyaa Ehlu
jannaha Sharaab macaan oo lugu
Dheehay sinjibiil.

18. Waana il lugu Magacaabo Sal-
sabiil (ay ka cabbi).

19. Waxaana u adeegi wiilal waari,
Haddaad Aragtana aad u malayn Jaw-
har la saydhay.

^*^r l/ » 'S ' 9 ' »> '* x 'If <S *"£ fit }■)■ '"

^iL^-^ri^^^Oj j\& o^j^^^yap i

Eebe ciddii ka yaabta wuxuu ku abaal marin sharkoos ka dhawro iyo janno uu siiyo, iyagoon wax xun la
kulmayn ay una shaqayn adeegayaal waari oo wiilal wanaagsan u shaqayn, iyagoo loo dhammeeyay
nicmooyinka Eebe aayadaha ku tilmaamay oy waajib tahay ruuxii caqli leh inuu higsado una darbado.
Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi : Adduunyada waxa lagu sheegahayo iyo jannada waxaa kulmiya magaca. Al-
Insaan (10-19).

20. Haddaad Aragto halkaas waxaad
arki nicmo iyo sharaf wayn.

21. Dharkooduna (Ehlu Jannaha)
waa xariir Jilicsan oo cagaaran iyo Xa-
riir adagba, waxaana loo xidhi fidlo
Gacmaha la Gashado, Eebana wuxuu
ka waraabiyaa sharaab nadiifah.

22. Kaasi waa Abaalmarintiinii Fal-
kiiniina wuxuu Noqday mid la Maha-
diyay.

ifoV *'Lf\"> -**">i -"l^k-

817

Suurat Al-Insaan

juz 4 29 m#mm

m$m

23. Annagaa Quraanka Nabiyow ku-
gu soo Dajinnay.

24. Ee ku Samir Xukunka Eebe, hana
Maqlin Dambiile iyo Gaalnima Badane
(warkiis).

25. Xus magaca Eebe subax iyo Ga-
labba.

26. Habeenkana Eebe u sujuud, una
tasbiixso Habeenkii (u tuko) waqti
Dheer.

27. Kuwaasi waxay JeceJyihiin tan soo
Dagdagaysa (Adduunyada) waxay ka-
ga Tagayaan Gadaashoodana Maalin
Cuius (Qiaamada).

28. Annagaa Abuurray Dadka, Ad-
kaynayna xubnohooda, Haddaan
Doonnana waxaan ku Baddalaynaa
kuwa la mid ah.

29. Suuraddani waa waano, Ee Ruuxii
Doona ha ka yeesho Eebe Xaggiisa
waddo.

30. Waxna ma dooni kartaan in Eebe
doona mooyee, Eebana waa wax walba
oge falsan.

31. Wuxuu galiyaa naxariistiisa ruu-
xuu doono, daalimiintana wuxuu u dar-
bay cadaab daran.

Jannada waxaa ku sugan waxaan ilu arag isagoo kale dhagna maqal qalbina ku soo dhici karin, waase in
Eebaha Quraanka soo dajiyay la adeeco, dhibkana loo adkaysto, xumaanle warkiisana aan la maqal,
adduunyana aan aakhara laga doorannin, si aan Naxariista Eebe u hello. Al-Insaan (20-31).

■Js

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Waxaan ku dhaartay Dabaysha wa-
naaga lala Diro.

#>m

818

Suurat Al-Mursalaat

juz' 29 mmm

m^*&

2. iyo Dabaysha sida daran u dhabata.

3. Iyo Dabaysha roobka kicisa.

4. Iyo malaa'igta Xaqa iyo Baadilka
kala Bixisa.

5. iyo malaa'igta waxyiga soo Dajisa.

6. Si Dadka loo waaniyo looguna di-

7. Ee waxa dadow Eebe ku Yaboohay
wuu dhici.

8. Markase xiddiguhu Nuurku ka ta-
go.

9. Oo samadu Dildillaacdo.

10. Oo Buuraha la Rujiyo.

11. Oo Rasuulladii la kulmiyo (iyo
Dadkoodii).

12. Maalin wayn oo loo Qabtay Dar-
teed.

13. In dadka la kala Bixiyo Dartiis.

14. Maalinta kala Bixinta ma Ta-
qaannaa.

15. Halaag wuxuu u sugnaaday Maa-
lintaas kuwa xaqa Beeniyay.

t>>>£»i

Eebe wuxuu rabuu ku dhaartaa oo ka mid ah Khalqigiisa, halkanna wuxuu ku dhaartay shan arrimood in
waxa lugu dhaaran ay shakila'aan tahay inuu dhici, kaasoo ah abaal-marinta qiyaame, waxaana ka
horrayn waxyaalo waawayn sida xiddigahoo madoobaada, Cirkoo duleeshama iyo Buurahoo burbura,
maalintaasna waxaa la kulmin rasuulladii iyo ummadohoodii.

Mujaahidna wuxuu Yidhi: waa maalinta la soo kulmin Rasuullada si ay ugu marag kacaan
ummadohoodii. Al-Mursalaat (1-15).

16. Miyaannaan Halaagin Umma-
dihii hore.

17. Haddana Aannaan Raacinhaynin
kuwii Dambe.

^oOjVidj^it

Suurat Al-Mursalaat

juz 4 29 tmmB

^^>wg&

18. Saasaana ku Falaynaa Dam-
biilayaasha.

19. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniya.

20. Miyaannaan Idinka Abuurin biyo
tabar yar.

2 1 . Markaasna yeellay meel ilaashan.

22. Tan iyo Muddo la yaqaanno.

23. Annagaa wax Qaddarray, wax
Qaddarana u Fiican.

24. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniya.

25. Miyaanaan ka yeelin Dhulka
kafaalaqaade.

26. Nolol iyo Geeriba.

27. Waxaana yeellay Dhulka Dhex-
diisa buuro sugan oo waawayn, wa-
xaana idinka Waraabinnay biyo ma-
caan.

28. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniyay.

Eebe wuxuu inooga digay wixii ku dhacay ummadihii hore, isagoo ina xusuusin waxa laynaga abuuray iyo
siduu noo abuuray, iyo siduu dhulka inoogu sahlay looguna dulnoolaan'looguna dhiman, buurana ugu
sugay biyo macaanna inooga waraabiyay.

Culimada Quraanka fasirtayna waxay dheheen: Eebe wuxuu ku celceliyay suuraddan (Halaag wuxuu u
sugnaaday kuwa xaqa beeniyay) Toban jeer si loo badiyo doonidda iyo cabsida. Al-Mursalaat (16-28).

29. Aada gaalooy cadaabkii xaggiisa
aad Beenin Jirteen.

30. Aada hoos (Qiiqa naarta) oo sad-
dex madax ah.

31. Oon hoosinayn, ololla (Kulaylna)
wax ka tarayn.

32. Waxayna Naartu tuuri Dhimbilo
daran ood Mooddo daar.

33. Ama aad Mooddo geel madaw ah.

%»?* »AS *-.tf

820

Suurat Al-Mursalaat

juz< 29 $mmm

^sm^

34. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniyay.

35. Taasina waa maalin aynan had-
laynin Dadku.

36. Lamana idmo si Ay u cudur-
daartaan.

37. Halaagna wuxuu u sugnaaday
maalintaas kuwa xaqa Beeniyay.

38. Maalintan waa maalintii kala Bi-
xinta, Waana idin kulminnay idinka iyo
kuwii Horreeyayba.

39. Ee Haddaad wax Dhagrikartaan i
Dhagra.

40. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniyay.

p^iSdU^j^j

Eebe cidna ma dulmiyo Qiyaamana waxaa lagu abaalmarin xaq-diidayaasha caddibaad daran, iyadoon
cidna hadli karin ruux Eebe idma mooyeen, iyadoo dadkoo dhan la kulmin.

Dhabarina wuxuu yidhi : hooska naartu kulaylkeedana kama hadheeyo, ololkeedana kama dugsiiyo. Al-
Mursalaat (29-40).

41. Kuwa Eebe ka Dhawrsada waxay
ku sugnaan hoos iyo ilo ;

42. (Waxayna Cuni) khudaartay Doo-
naan.

43. Waxaana Lagu dhihi Cuna oo
cabba Idinkoo shifaysan Camalkiinnii
Dartiis.

44. Sasaana ku abaalMarinaynaa ku-
wa wanaagga fala.

45. Halaagna wuxuu u Sugnaaday ku-
wa xaqa Beeniya.

46. (Gaalada waxaa lagu Dhihi) Cuna
oo Raaxaysta wax yar, waxaad tihiin
Dambiilayaale ;

47. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniyay.

48. Markii la yidhaahdo Gaalada
tukada ma tukadaan.

821

Suurat An-Naba'

juz' 30 sssirji

ISJlJlS^

49. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa xaqa Beeniya.

50. Hadalkeebay Quraanka Dabadiis
Rumaynhayaan.

KtV» <jfa

top

V~*V >*-*> *> C-iJU-^

iLi

Ruux walba wuxuu la kulmi wuxuu hormarsaday, wuxuuna goosan midhuhuu abuurtay, Mu'miniintuna
waxay ku sugnaan Maalintaas Qiyaame hoos, iyo biyo dureeri, iyo nicmo badan, siday gaaladuba ugu
sugantahay Naar daran iyo oon iyo kadeedba, maxaa yeelay wanaagoodii adduunyadii bay ku soo
hormarsadeen, waxaase la yaable oo iswaydiis leh ruuxii Quraankan rumaynwaaya waxa kalees rumayn.
Muqaatil wuxuu sheegay : inay ku soo dagtay aayadda (Haddii loo yidhaahdo tukada ma tukadaan) Ree-
Thaqiif, oo Nabiga ka codsaday in salaadda laga daayo, Nabiguna uu diiday naxariis iyo nabadgalyo Eebe
korkiisa ha yeelee oo uu yidhi : Khayr ma leh diin aan salaad lahayn. taasina waxay ku tusin Salaadda iyo
Islaamnimadu inay isku xidhanyihiin. Al-Mursalaat (41-50).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Maxay iska waydiinayaan (Gaa-
ladu).

2. Warkii waynaa xaggiisa (Qi-
yaamada ama Quraanka).

3. Ay isku diiddanaayeen.

4. Saas ma aha ee way ogaan donaan.

5. Haddana way ogaandoonaan (wa-
xa ku dhaca).

6. Miyaannaan Dhulka gogol ka yee-
lin.

7. Buurahana Rukummo (ka yeelin).

8. Miyannaan idinka Abuurina Nooc-
yo.

9. Miyaannaan Hurdada Raaxo idiin-
ka dhigin.

10. Miyaannaan Habeenka asturaa)
idiinka dhigin.

fSoy*-!—^/^

822

Suurat An-Naba' Juz' 30 &W& \&N'%&

11. Miyaannaan Maalinta waqti sha- i?H\S\"'i"SiU'T"'
qo ldnnka dhigin. ^^-^-j^ ^*^

12. Korkiinna miyaannaan ka dhisin tfzh/^ * i'"" ^-- r •<"
Tooddoba xoog leh. ^ - • r -^ - •-*

13. Miyaannaan dhexdeeda yeelin Si- ApV^Ki" rp^
raad aad u ifi (Qorraxda). Q^W^jWr-U-w

Aayadahani waxay caddayn canaanta ku dhici kuwa Quraanka, Qiyaamda iyo Xaqa shakiya, Eebana
wuu u goodiyay, maxaa yeelay Nicmooyinkiisa yay u jeedaan, sida Dhulka, Buuraha, Abuurka, Hurdada
raaxada ah, Habeenka, Maalinta'Cirka iyo Iftiinka Eebe inoo yeelay, Eebaha ahaysiiyay Waxyaalahaas
iyo Nicmooyin kale oo badanba ma mudna in laga Gaaloobo, ee wuxuu mudanyahay rumayn iyo
addeecid. An-Naba' (1-13).

14. Waxaan idiinka soodajinnay da- ^\r\^^ - *>\\' x'W
ruuraha biyo badan. ^W*vUo>^o?Uji\j

15. Si aan ugu soo bixinno Midho iyo /^rY"Y^ ' *>\
Daaq. V ^^7>^pi

16. Iyo Beero kulansan (badan). t&fiWKi^'"

17. Maalinta kalabuxu waxay lee- i£%/ ' ' f •'•""*

dahay waqti go'an. ^l^o&JJl^l

18. Waana Maalinta Suurka la afuufi ^/'T^^r > * >->..-
ood u imanaysaan Kooxo. C^VjJ&b^ta^iJLJ jf^fj*

19. Samadana waa la furi waxayna i^rY'l^i^T^tf ' '"
yeelan Albaabo. ^ " -* - "

20. Buurahana waa la kaxayn wa- ifaf\" "& Vff '*>'
xayna noqon Dhalanteed. GJVV^Bsj Jl^seA-o

b 1^ Cj DO J Ust-I i_ ijyn j

21. Naarta Jahannamana waxay u >^rV * *'!•£-" -.
darbantahay. W^^^ro\

22. (Gaalada) Xadgudbay meelay u /^.v \'(\
noqdaan. ^Ll^O^

23. Waxayna ku nagaan Dhexdeeda fr\(v 9 \\'- ' * >1
Sanooyin. UpV^^ ^o^

24. Mana ku dhadhamiyaan dhex- ifi\*". " **' ' .' y - y .' '
deeda qabaw (ama Hurdo) ama cabbid C^Lr^j^^Ojb^
midna.

25. Waxaan ahayn biyo kulul iyo (f^UlU'll "S\
Dharaanka fehln NaarkaV ^^ -* -^ t

Dhacaanka (ehlu Naarka).

26. Waxaana lagu abaalmariyay si d^llljj*

waafaqsan Camalkoodii. ^

823

Suurat An-Naba 1

juz' 30 om^

27. Waxayna ahaayeen kuwa aan ka
yaabaynin xisaab.

£\Z*:C)Jrsy \j^=>pl

Deeqda Eebe waxay mudantahay in lugu mahadiyo, maxaa yeelay waxaa dambeeya Qiyaame, Xisaab,

Abaalmarin iyo Ciqaab kuwa xadgudba een Eebe ka yaabin, waxayna ku waari Naar daran oon wax

wanaaagsan oo la cabbo iyo Hurdo iyo Raaxo midna lahayn, Eebana cidna ma dulmiyo, ee iyagaa is

dulmiyay.

Qataada wuxuu yidhi : (Nagaanshaha Sanooyinka) waa waxaan dhammaanhaynin, markuu mid tagaba

midbaa iman. An-Naba' (14-27).

28. Waxayna beeniyeen Aayaadkan-
naga.

29. Wax walbana waxaan ku koobnay
Kitaab.

30. Ee dhadhamiya Caddibaad Gaa-
looy waxaan caddibaad ahayn idiin
kordhinmaynee.

31. Kuwa Eebe ka dhawrsada waxay
leeyihiin liibaan.

32. Beero iyo Cinabyana way heli.

33. Waxayna Guursan Haween da'yar
oo isle eg.

34. Waxayna heli Cabbid wanaagsan.

35. Jannada kuma dhexmaqlaan ha-
dal macna la'aan ah iyo is beenin mid-
na.

36. Waa abaalmarin Eebe uu siiyay oo
ku filan.

37. Eebaha Samada iyo Dhulka iyo
waxa u dhexeeya waa Allaha Raxmaan
ah, Hadal wax ku soocelinna ma jiro
(Qiyaamada).

38. Maalinta Jibriil iyo Malaa'igtu Saf
istaagi wax hadli ma jiro Ruux Eebe
idmo mooyee oo Hadal xaq ah ku had-
la.

39. Maalintaasi waa sugantahay ee
Ruuxii doona Eebe xaggiisa meeluu ku
noqdo ha ka samaysto.

^ £&<,£j £\,[j£\ 'XL <>-* tP^fj^vilk

824

Suurat An-Naazicaat

Juz' 30 m$&

&&}$?$&

40. Waxaannu idiinka digaynaa Cad-
dibaad dhaw Maalinta uu arki Ruux
walba waxay Gacmihiisu hor mar-
sadeen, Gaalkuna uu dhihi Shallay-
tadaydee maan Carro noqdo.

*J-J \_^> sj ^-r^J* v\ J£<~£^ij Jbl \1\

Eebe wuxuu ku dhaartay Malaa'igta siduu wax badan khalqigiisa ugu dhaartay in Qiyaamadu tahay wax
sugan ruuxii rumeeyana ee xaqa raaca uu ugu abaaJ-mariyo Janno iyo wanaag.

Maalinta Qiyaame iyo dhibaatadeedana waa in Ruuxii Caqli leh u darbadaa, illeen waa Maalin xaq ah,
ruux walbana wuu arki wuxuu hor marsaday, calaacalna uusan wax taraynin ee carnal wax taro. An-
Naba' (28-40).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay Malaa'igta
Nafta si daran uga siibta (gaalada).

2. Iyo tan si fudud uga qaadda
(mu'miniinta).

3. Iyo Malaa'igta Hawada Dab-
baalata (si amar fulin).

4. Iyo tan u orotanta wanaagga.

5. Iyo kuwa Maamula amarka (Eebe).

6. Maalinta ay gilgilan afuufka (hore).

7. Oyna raaci tii dam be (waa su-
gantahay).

8. Qalbiyaduna Maalintaa way cab-
san.

9. Araggeeduna wuu dullaysnaan.

10. Waxayna dhihi (Gaaladu) Ma
raadkiibaa naloo celin (Adduunkii).

11. Markaan noqonno Lafo duu-
goobay.

12. Waxay dheheen taasi waa no-
qosho khasaara ah.

W^M

kDCki^

825

Suurat An-Naazicaat

Juz< 30 &>»

&m&

1 3. Waa uun Hal Qaylo kaliya.

14. Dadkuna markaas ay Dhulka kor
iman.

Eebe wuxuu ku dhaartay Malaaigta siduu wax badan khalqigiisa ugu dhaartay in Qiyaamadu wax sugan
tahay dhibaatana leedahay Eebe Cid uu ka koriyo mooyee, Dadkana waa la soo kulmin si loo abaal-
mariyo, Eebaha abuuriddoodii karayna kama daalo inuu soo bixiyo wayna u fududdahay.
Tirmidi wuxuu wariyay: in Rasuulkii Eebe Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa ha yeelee markuu tago
Habeenka Daloolkiis wuu istaagi jiray, wuxuuna dhihi jiray: «Dadoow xusa Eebe Afuufiddii hore timid
tii dambena way raaci, Geerina timid iyo wixii ku dhex sugan». An-Naazicaat (1-14).

15. Ma ku soo gaadhay warkii (Nabi)
Muuse.

16. Markii Eebe uga yeedhay Toggii
barakaysnaa ee Dhuwa.

17. Kuna yidhi u tag Fircoon wuu
xadgudbaye.

18. Oo ku dheh ma rabtaa inaad daa-
hir noqotid.

19. Oon Eebe Jidkiisa kugu ha-
nuuniyo kana yaabtid.

20. Wuxuuna tusiyay (Nabi- Muuse)
Aayad wayn.

21. Wuuse beeniyay oo caasiyay (Fir-
coon).

22. Wuuna jeedsaday isagoo xumaan
la socda.

23. Wuxuuna kulmiyay (Askartii) una
Qaylyay.

24. Isagoo dhihi waxaan ahay Ee-
bihiinna sare.

25. Markaasaa Eebe Ciqaabay Aakhi-
ro iyo Adduunba.

26. Arrintaasna waano yaa ugu sugan
Ruuxii Eebe ka yaabi.

Nabi Muuse wuxuu Eebe faray inuu Dadkii Masar dagganaa Xaqa ugu yeedho hase yeeshee Fircoon oo
xukunka haystay yaa ka hor joogsaday, uguna yeedhay inay isaga addeecaan, mar hadduu awoodda sare
isagu leeyahay, ugu dambayntiise Fircoon iyo colkiisiiba waa la halaagay waxaana dhulkii u hadhay
Nabi-Muuse iyo intii la jirtay ee xaqa rumaysay, taasina waxay ku tusin in xumaantu tagi xaquna hadhi.
An-Naazicaat (15-26).

\ /,y '' \ ' ' • "

826

Suurat An-Naazicaat

juz< 30 <mm

&&$}%&

27. Ma idinkaa daran abuuridda mase
Samada Eebaa dhisay.

28. Korna yeelay jurmigeeda ekee-
yayna.

29. Habeenkeedana madoobeeyay
Maalinteedana soo bixiyay (Ifiyay).

30. Dhulkana markaas ka dib fidiyay.

31. Biyahiisa iyo Daaqiisana soo bi-
xiyay.

32. Buurahana sugay.

33. Si aad idinka iyo Xoolihiinnu ugu
nacfidaan.

34. Markay timaaddo Musiibadii
waynayd (qiyaamadu).

35. Maalintaas Dadku way xusuusan
waxay faleen.

36. Naarta Jaxiimana waxaa loo muu-
jin Ruuxii Arki.

37. Ruuxiise xadgudba.

38. Nolosha Adduunyana doorta.

39. Wuxuu ku dheelman Naarta Ja-
xiimo.

40. Ruuxiise ka yaaba la kulanka Ee-
be Naftana ka reeba Hawada (xun).

41 . Wuxuu u dheelman Janno.

ftp ^l^iyyS l££

42. Waxay ku waydiin Saacadda
(Qiyaamaha) markay sugnaan.

43. Maxaa ku ogaysiiyay waqtigeeda.

44. Eebe umbuu ku dhammaan o-
gaansheheedu.

45. Adugu waxaad tahay uun u di-
gaha Ruuxii ka yaabi.

fp l^JLi^ j JO Cil T2i

827

Suurat Cabasa

Juz' 30 ®g$l$l

b^W

46. Waxay la mid noqon Maiintay ar-
kaan (Qiyaamada) iyagon nagaanin
Galab iyo Barqin mooyeen (Ad-
duunka).

(p$%^$£} ^j^&pZ

Isagoo Eebe u nicmeeyay yaa haddana Dadku xaqa beenin iyo Qiyaamadaba, markase dhabtu timaaddo
Eebana la hor yimaaddo waxaa la kala aadi Laba Waddo, Jaxiima iyo Janno, Qiyaamadu markay dhicina
Eebaa ku cilmi leh. mase aha wax la dadajisto, waxaase wax tari in wanaag la hormarsado, raaxa Adduun
iyo ku raagiddiisuba waa wax yar. Qataada wuxuu yidhi : Addunyadu way la yaraan Dadka markay
Aakharo arkaan. An-Naazicaat (27-46).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Wajiguu u uruuriyay oo jeedsaday
(Nabigu).

2. Inuu u yimid kii Indhaha la'aa.

3. Miyaad ogtahay inay u dhawdahay
inuu hanuuno oo Daahir noqdo.

4. Ama uu xusuusto oy xusuustu an-
facdo.

5. Ruuxiise is deeqtoonaysiiya (islana
waynaada).

6. Ma ; Adaa u bambixi.

7. Maxaa kaa saaran hadduusan ha-
nuunin.

8. Ruuxiise kuu yimaadda isagoo dag-
dagi.

9. Oo Eeba ka yaabi.

10. Miyaad ka shuqloomi.

11. Saas ma; aha ee Aayadahani waa
waano.

828

Suurat Cabasa

Juz< 30 ®»

6§?j8~

12. Ruuxii doonana wuu ku waana
qaadan.

M,/p3*U»J>

Suuraddani waxay ku soo dagtay mar Nabigu (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) uu ku
shuqloonaa qaar ka mid ah Gaaiadii Qureesheed ee Makaad si uu ugu sharxo Diinta Islaamka
ah'markaasaa waxaa u yimid Nin Indha la'aa la dhihi jirayna Cabdullaahi Ibnu Ummi Maktuum,
wuxuuna ku celceliyay Nabiga Hadalka, Hase yeeshee Nabigu wuxuu waii ku shuqloonaa hanuuninta
Gaaladaas, Markaasaa Eebe Suuraddan soo dajiyay, Nabiguna had iyo jeer wuxuu soo dhaweenjiray
Saxaabigaa la soo sheegay isagoo dhihi jiray: Soo dhawow Kii Eebe Igu dagaalayow, taasina waxay ku
tusin Caddaaladda iyo sinnaanta islaamka, Eebana cidduu doono wuu hanuunin. Cabasa (1-12).

13. Waxay ku sugantahay (waanadu)
KutubSharafleh.

14. Oo la kor yeelay lana Daahiriyay.

15. Oy Gacanta ku hayaan Malaa'ig
(wax qorta).

16. Sharafna leh oo baarri ah.

1 7. Gaalo halla lacnado Gaalnima ba-
danaa.

18. Muxuu Eebe ka abuuray kuwaas.

19. Dhibicbuu ka abuuray wuuna
ekeeyay.

20. Jidkana wuu u fudaydiyay.

21. Markaasuu dilaa Qabrina ku As-
turaa.

22. Markuu doonana wuu soo bixin.

23. Saas ma; aha (ee Dadku) wixii la
far ay ma yeelin.

Kutubta Eebe iyo Waxyigiisaba waxaa maamula Malaa'ig sharaf leh oo daahir ah, Gaalase ma oggolaato

xaqa'Kibir iyo isla wayni dartiis,iyagoo garan waxa Eebe Dadkaka abuuray iyo siduuugusama falay,

Dadse ma falin wixii Eebe fara y. Ibnu Cabbaas wuxuu yidhi : Jidkaa loo sahlay waa ka soo bixiddi uurka

Hooyo, Cikrimana saasuu Qabaa iyo Ibnu-Jariir.

Labada Jid yaa loo kala caddeeyayna waa la dhahaa.

Mujaahidna wuxuu yidhi: Ruuxna ma wada falo wixii Eeba wada faray. Cabasa (13-23).

24. Dadku ha fiiriyo Cuntadiisa.

25. Inaan Roob ku soo shubno.

829

Suurat Cabasa

juz' 30 <s®m

6s?is~

26. Dhulkana markaas aanjeexno.

27. Kana soo bixinno Midho.

28. Jyo cinab iyo Daaqa (Xoolaha).

29. Iyo Zeytuun iyo Timir.

30. Iyo Beero waawayn.

31 . Iyo Faakiho (khudaar) iyo Daaq.

32. Si aad ugu intifaacdaan idinka iyo
xoolihiinnu.

33. Markay Qayladii darrayd ti-
maaddo (Suurka).

34. Waa maalinta Ruuxu ka carari
Walaalkiis.

35. Iyo Hooyadiis Iyo Aabihiis.

36. Iyo Haweeneydiisii iyo Car-
ruurtiisii.

37. Ruux walbana Maalintaas waxaa
shuqlin xaalkiisa.

38. Wajiyaal Maalintaas way Nuuri
(Farxi).

39. Wayna Qosli oy bishaaraysan.

40. Wajiyaalna Maalintaas waxaa ka
muuqan Dulli.

41. Waxaana dabooli Madow (iyo
naxdin).

42. Kuwaasina waa Gaalada Faa-
siqiinta ah (aadna u xun).

Ep ul£» ^j 1 1 \^juuM 'A

^AiJ^JUi>;l£.\i(i

A&?X\*/'~'

Eebe wuu u nicmeeyay Dadka, Cirka iyo Dhulkana khayraad-buu uga soo saaray si ay ugu nacfiyaan
uguna mahadiyaan, maxaa yeelay waxaa iman Maalin daran oo Ruuxba Ruux ka carari dhibaato darteed
kolay tahay Qaraabadii, Dadku Labuu noqon, mid farxoo bishaaraysta camalkiisii fiicnaa dartiis, iyo
mid dullaysan oo naxsan waana Gaalada xad-gudubtay.

Sawda Haweenaydii Nabiga aha yd waxaa laga wariyay inay tidhi : Rasuulkii Eebe wuxuu yidhi Naxariis
iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee: « Dadka waxaa la soo bixin iyagoo Kaba la; oo qaawan oon
Gudnayn Dhididkuna xakameeyay gaadhayna dhagaha»markaasaan idhi : Alia Cawradaay qaar qaar ma
dayi? markaasuu yidhi: Dadka waa la shuqliyay (Ruux walba Xaalkiisaa ku fillaan). Cabasa (24-42).

830

Suurat At-Takwiir

Juz' 30 $£$S

? ^m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Marka qorraxda la duubo (Qi-
yaamada).

2. Xiddiguhuna daataan (iyagoo Ma-
dow).

3. Buurahana la kexeeyo (La rujiyo).

4. Geelii rimmanaana la halleeyo.

5. Dugaaggana la kulmiyo (Qisaas
darteed).

6. Badahana la kululeeyo.

7. Naf walbana Jidhkeedii lagu lam-
maaneeyo.

8. Gabdhihii la xabaalnololiyayna la
warsado.

9. Maxaa dambi ah oo loo dilay.

10. Kutubta (camalkana) la fidiyo.

1 1 . Samadana la rujiyo.

12. Naarta Jaxiimana la huriyo.

13. Jannadana la dhaweeyo.

14. Waxay ogaan nafu waxay carnal
fashay.

W^^

0<1^j\1J\\\j

&\ z' * -f >-5 tfiCi "

Eebe isagaa wax walba abuuray,wuxuu doonana wuu falaa,Qiyaamadu markay imaanna wuxuu muujin
calaamooyiin iyadoo Ruux walba Eebe tusin wuxuu Adduunka ku camal-falay, kana abaaJ-marin Khayr
iyo sharba.

Abuu hurayra wuxuu ka wariyay Nabiga « Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee»: Qorraxda
iyo Dayaxa waa la duubi Maalinta Qiyaame. At-Takwiir (1-14).

831

Suurat At-Takwiir

Juz' 30 &W&

15. Waxaan ku dhaartay « buu Eebe
yidhi » Xiddigaha Qarsooma (Maalin-
tii).

16. Ee socda iftiinka Qorraxdana ku
qarsooma.

1 7. Iyo Habeenku markuu jeedsado.

18. Iyo subaxu markuu soo qaabilo.

19. Ee Quraanku waa hadalka Eebe,
Soona raray Malag sharaf lah.

20. Xoogna leh Eeba agtiisana Daraja
ku leh.

21 . Laguna addeeco halkaas aaminna
ah.

22. Saaxiibkiinna (Nabiguna) ma aha
ku waalan.

23. Horaybuuna ugu arkay Jibriil Ja-
hadii Caddayd (Bariga Maka).

24. Nabiguna ma aha Ruux lugu sha-
kiyo waxa Maqan.

25. Quraankuna ma aha hadal shay-
daan la fogeeyay.

26. Ee xaggeed Gaalooy aadaysaan.

27. Quraankuna waxaan waanada
caalamka ahayn ma aha (waa waano).

28. Ruuxii doona inuu toosnaado
(yuuna u yahay).

29. Waxna ma dooni kartaan in Ee-
baha Caalamku doona mooyee.

pL^S^rSk

Xiddigaha iyo khalqiga kalaba dhammaantiis Eebaa abuuray, wuxuuna Eebe ugu dhaartay Qiimohooda
iyo say wax la yaab leh u yihiin, Quraankuna waa hadalkii Eebe ee u malaku Jibriil u soo dhiibay si uu
Nabiga Muxammad ah Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee u gaadhsiiyo, isna Caalamka u
gudbiyo, waxaana lagu yaqaan Nabiga Ammaano, Run, Caqli iyo gaadhsiin xaqa Sida Nabiyada kaleba.
Markay soo dagtay Aayaddan : (Ruuxiinnii doona inuu toosnaado) yuu Abuu Jahal yidhi: Amarka
annigaa iska leh, haddaan doonno waan toosnaanhaynaa, haddaan doonnana ma toosnaanhayno,
markaasaa Eebe soo dajiyay korahaaye (wax ma dooni kartaan in Eebaha Caalmaku doono mooyeen).
At-Takwiir (15-29).

832

Suurat Al-Infidhaar

Juz' 30 ®W&

^Mm

W/T y^fff

Suurat Al-Infidhaar

Mlj&

15V J^i^V

^/n

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Markay Samadu dildillaacdo.

2. Xiddiguhuna daataan.

3. Badahana laysku furo.

4. Xabaalahana la soo bixiyo (Dadkii).

5. Waxay ogaan nafu waxay hor mar-
satay iyo waxay dibmarisay.

6. Dadow maxaa kugu kadiyay Ee-
bahaaga sharafta leh.

7. Ee kii ku abuuray ah kuna ekee-
yay kuna simay.

8. Siduu doonana kuu sameeyey.

9. Saas ma aha ee waxaad beeni-
naysaan abaal marinta.

10. Malaa'ig baana idin ilaalinaysa.

11. Oo sharaf leh waxna qori.

12. Ogna waxaad falaysaan.

13. Kuwa wanaagsani waxay gali Na-
ciima.

14. Kuwa xun Xunna waxay gali Ja-
xiimo.

^jJ?.Jf&$\%

15. Wayna ku guban Maalinta abaal-
marinta.

16. Kamana maqnaadaan Naarta.

833

Suurat Al-Mudhaffifiin

Juz' 30 $?>l|li^

QdU^lzb?

17. Maalinta abaalmarinta ma ta-
qaannaa.

18. Haddana ma taqaannaa Maalinta
abaalmarinta.

19. Waa Maalinta ayna u hanannin
Nafna Naf kale waxba, Amarkana
Maalintaas waxaa iska leh Eebe.

| <juS \ pJ>U ibp\ lij

Marka Qiyaamadu dhici waxaa iman doorsoon iyo is baddallo badan, Ruux walbana wuxuu ogaan
dhabta, saa daraadeed mar haddii Eebe Dadka kulmin, abuurkoodiina wanaajiyay, Caqlina siiyay,
Malaa'igna u soo diray og wuxuu fali, Jidkuna Laba yahay, Janniyo Naar, Ruuxna Ruux kale wax u
taraynin idan Eebe la'aantiis, amarkana dhammaan Eebe iska leeyahay miyayna habboonayn Eebe
aqoonsi, wanaag falid, Xumaan ka tagid iyo u darbasho Maalintaas.

Cadullaahi Ibnu Cumar wuxuu ka wariyay Nabiga: «Ruuxii ku farxi inuu Qiyaamaha dhab u arko ha
akhriyo (Marka Qorraxda la duubo), (Marka Samadu dildillacdo) iyo (marka Samadu jeexjeexanto). Al-
Infidhaar(l-19).

Suurat Al-Mudhaffifiin

&m\$&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Wuxuu Halaag u sugnaaday kuwa
xaqa nusqaamiya.

2. Waa kuwa markay miisina oofsada
(dhammaystirta).

3. Markay u miisi ama u miisaamina
ka nusqaamiya.

4. Miyayna u malaynaynin kuwaasi in
loo soo bixin.

5. Maalin wayn darteed (Qiyaamada).

6. Maalinta Dadku u istaagi Eebaha
Caalamka.

7. Saas ma aha ee Camalka kuwa xun
wuxuu ku Qoranyahay Sijiin.

8. Ma taqaannaa Sijiin.

SJVMUL

834

Suurat Al-Mudhaffifiin

Juz' 30 &W&

^AaiSUjgd

9. Waa Kitaab calaamaysan.

10. Halaagna wuxuu u sugnaaday
Maalintaas kuwa beeniya (xaqa).

11. Ee ah kuwa beeniya Maalinta
abaal marinta.

12. Waxaana beeniya xaqa mid xad
gudba oo dambiila ah.

13. Marka Quraanka lagu akhriyana
yidhaahda waa warkii Dadkii hore.

^}iVj^ di&(>&$\\

Ganacsiga iyo wax kala gadashadu waa xalaal bannaan haddii Jidkeeda la mariyo, waana xaaraan xun

haddii la leexiyo oo Dadka lagu boobo, Ruuxiise Eebe ka yaabi iyo hor istaaggiisa Maalinta Qiyaame waa

inuu iska Jiraa Ganacsi xun, illeen Eebe Caddibaad daran yuu ugu gooddiyay kuwaase.

Nabiguna wuxuu yidhi Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee: « Maalinta Dadku u istaagi

waynanka Eebaha Caalamka Maalinta Qiyaame, Dhididkuna Dadkuu xakamayn ilaa uu ka gaadho

Dhagahooda».

Waxaa wariyay Imaamu Axmad binu xambal. Al-Mudhaffifiin (1-13).

14. Saas ma aha ee waxaa fuulay Qal-
bigooda (mirdhiyay) waxay kasban-
jireen oo Dambi ah.

15. Waxaa sugan in Eebohood Maa-
lintaas (Qiyaame) laga xijaabi.

16. Markaasna ay gali Jaxiimo.

17. Waxaana loo odhan tani waa
Naartaad ku beeninayseen Adduunka.

18. Saas xaalku ma aha ee Kitaabka
iyo Camalka Dadka Wanaagsan wu-
xuu ku Qoranyahay Cilliyiin.

19. Cilliyiin ma taqaannaa.

20. Waa Kitaab la Calaameeyay (oo
Dadka fiican magaciisa lagu qoro .

21. Waxaana Gacanta ku haya Ma-
laa'ig Eebe u dhaw.

22. Kuwa wanaagsan waxay gali Na-
ciima (Janno).

E9 Oy*&y JLf*\ Uj

%»* »-

23. (Maalinta Qiyaamana) Sariiro yay
ku dangiigsanaan oy wax ka daawan.

f$^j^.^T#l>

835

Suurat Al-Mudhaffifiin

Juz' 30 &WM

&£*^i&

24. Wajigooda yaanad ka garan Nic-
mada.

25. Waxaana laga waraabin cabbid la
dhawray (oo macaan).

26. Waxaana lagu khatimaa Miski iyo
udgoon, ee Arrintaas ha u tartameen
Tartamayaashu.

27. Waxaana lagu dheehi Cabbitaan
sare.

28. Waa II ay ka cabbaan kuwa Eebe u
dhaw.

P3 Oj— il^J ^o^ ^* data <J J ^LL«,^Ul^>r
fSJ <^j>ya^J I If? v>/^ Lie-

Dambigu wuxuu halleeyaa quluubta Dadka, wuxuuna sabab u noqdaa Eebe oo iska xijaaba Ruuxaas,
sidaa oo kale wuxuu u hoggaamiyaa Dadka Naarta iyo Caddibaad

Dadkase Eeba addeeca waxay ku raaxaysan Janno iyo cabbid macaan oo xalaal ah iyo aragga Eebahood,
waana xaal loo orotamo loona dadaalo. Al-Mudhaffifiin (14-28).

29. Kuwii Dambaabay (Gaaloobay)
waxay ahaayeen kuwa ku qosla kuwii
xaqa rumeeyay.

30. Haday maraanna way xaqirijireen.

31. Markay Guryahoodii u noq-
daanna (gaaladu) waxay noqonjireen
iyagoo isla Wayn (oo raaxaysan)

32. Markay arkaan Mu'miniintana
waxay dhahaan kuwaasi waa dhunsan-
yihiin.

33. Loomana dirin inay ilaaliyaan
Mu'miniinta.

34. Maalinta (qiyaame) kuwa ru-
meeyay xaqa waxay ku qosli gaalada.

35. Sariiro korkood yayna wax ka
daawan.

36. Miyaan laga abaalmarinnin Gaa-
lada waxay falayeen. (waa laga
abaalmariyay).

\p\+U$^ffi£$<&ffii

'ffi^fy$&\\'*£

frpSjJU-J 3j^O0^(^jU^]j

ftp oy^A> jlioO \^\j^\*CfJ& UJJ b

Isla waynida iyo kibirka iyo Dadka xaqa rumeeyay oo la xaqiro lana liido waxay dhaxalsiin dulli
caddibaad Aakhiro iyo Adduunba, waana shaqada iyo falka kuwa xunxun een Caqliga lahayn.
Eeg waxay ku dambeeyeen Ree-Caad, Fircoon, Qoomkii Nabi Nuux, Qureeshtii ree Makaad iyo cid kasta
oo isla waynaatay xadna-gudubtay, saa darteed waa in laga digtoonaado falalkaas oo kale, wanaaggana
la raaco, illeen waa layska abaal-marin wixii la falaye. Al-Mudhaffifiin (29-36).

836

Suurat Al-Inshiqaaq

Juz' 30 ®8JU$l

&&$\i&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Marka Samadu jeexjeexanto (qi-
yaamada).

2. Oy Eebe Addeecdo waana xaq ad-
deeciddiisunee.

3. Marka dhulka la fidiyo (qiyaa-
mada).

4. Oo uu soo tuuro waxa ku hoos jira,
kana madhnaado.

5. Oos Eeba Addeeco waana xaq ad-
deeciddaasina.

(wuxuu la kulmi Ruuxwalba Camalkii-
sa).

6. Dadow waxaad u dhibboon ood u
camalfali xagga Eebe, waadna la kulmi.

7. Ruuxiise Kitaabkiisa (fiican) Mi-
digta laga siiyo (waa mu'minkee).

8. Waxaa la xisaabin xisaab fudud.

9. Wuxuuna ku noqon Ciddiisii (Jan-
nada joogtay) isagoo faraxsan.

10. Ruuxiise Kitaabkiisa laga siiyo
gadaashiisa (waa Dadka xune).

GJ^-JaiLi

Qci^iit^iiii

^Sfe. - <;> >,£ f s

1 1 . Wuxuu u yeedhan Halaag.

12. Wuxuuna gali Naarta Saciira.

13. Maxaa yeelay Markuu dadkiisii
dhexjoogay yuu kibirsanaa (Adduun-
kii).

\&$&Z^x$&l

837

Suurat Al-Inshiqaaq

Juz' 30 SSSUgtl

&&®\£&

14. Wuxuuna malaynhayay inuusan
Eebe u soo noqonaynin (qiyaame).

1 5. Saas ma ahee Eebe waa arkaa.

Qudrada Eebe iyo Awooddiisu wax walba waa ka sarraysaa, maxaa yeelay isagaa waxwalba ahaysiiyay,

wax awooddiisa ka baxsanna ma jiro, Laba Waddo umbaana jira, Ruux walbana wuxuu qaadi Tuu u

camal-falo.

Rasuulka Eebana Naxariis iyo nabadgalyana korkiisa Eebe ha yeelee wuxuu yidhi:Idinku Waxaad

Falaysaan Camallo aan la Aqoonin, Waxayna U Dhawdahay Inuu U SooNoqdo Kii Maqnaa Reerkiisii

oo uu Farxo Ama Naxo. Waxaa wariyay Dhabaraani. Al-Inshiqaaq (1-15).

16. Waxaan ku dhaartay «buu yidhi
Eebe» Midabka Qorrax dhaca.

1 7. Iyo Habeenka iyo wuxuu qariyay.

18. Iyo Dayaxa markuu Nuurku buux
Samo.

19. Ee Dadkow waxaad koraysaan
xaalado kala duwan.

20. Dadka maxaa u sugnaaday oy la
rumaynwaayeen (xaqa).

21. Marka Quraanka lagu akhriyana
ayna u sujuudaynin.

22. Saas ma ahee kuwa Gaaloobay
waxay beenin (xaqa).

23. Eebana waa ogyahay waxay qar-
san.

24. Ugu bishaaree caddibaad daran.

25. Hase yeeshee kuwa rumeeyay xa-
qa camalfiicanna falay waxay mudan
Ajri aan go'aynin.

53 >a

o^j^ios

Eebe wuxuu ku dhaartay in dadku mari xaalado kala duwan, sida yarida, Duqnimada, Caafimaadka,
Cudurka, Hodontinimada, Saboolnimada iyo Geerida iyo Nolosha, haddana saas Dadku isagoo arka
yuu xaqa beenin oo leexan, Ruuxiise Carnal fiican la yimaadda lagama nusqaamiyo ee wuu la kulmi
isagoo dhan, Dadkuna shaqay ku dhibboon, waxaana la huraynin la kulanka Eebe. Al-Inshiqaaq (16-25).

838

Suurat Al-Buruuj

juz' 30 $mm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Eebe wuxuu ku dhaartay Samada
Xiddigaha leh (iyo jidadkooda).

2. Iyo Maalinta laysu yaboohay (qi-
yaamada).

3. Iyo Dadka joogsan Maalintaas iyo
waxyaalaha iman Maalintaas.

4. Ee Lacnadi ha ku dhacdo kuwii
Godka lahaa (Mu'miniinta lagu cad-
dibo).

5. Ee ahaa Naar olal (iyo shidaal) leh.

6. Gaaladiina ay korfadhiyeen God-
ka.

7. iyagoo daawan waxa lagu fali
Mu'miniinta « oo Jirrabaad ah».

8. Waxay ku neceen Dadkaasna ma
jiro oon ahayn inay rumeeyeen Eebaha
adkaada ee la mahadiyo.

9. Ee leh Samada iyo Dhulka xu-
kunkooda, Eebana wax walba wuu u
jeedaa.

10. Kuwa Mu'miniinta Rag iyo Ha-
weenba jirraba haddana aan tawbad-
keenin waxay mudan Caddibaadda
Jahannamo iyo caddibaad gubi.

Suuraddani waa Suurad wayn oo la yaableh'kana qisoon inay jirtay in nin xun oo Gaal ah xukumi jiray
dad, haseyeeshee Dadkii qaarkiis ay xaqa rumeeyeen, markaas uu faray ciidammadiisii in God Dab lagu
shido, Ruuxii Diinta ka bixi waayana lagu tuuro, isaga iyo Colkiisiina ay daawanayeen, hase-yeeshee
Mu'miniintii xaqiibay ku sugnaa-deen si kastoo loo caddibay, taasina waxay ku tusin ku sugnaanta xaqa
iyo adkaysiga si kastoo dhib kuu soo qaabilo. Al-Buruuj (1-10).

839

Suurat Al-Buruuj

Juz' 30 ®W&

11. Kuwa xaqa rumeeyey Camal-
flicanna falay waxay mudan Jannooyin
ay dureeri dhexdeeda Wabiyaal, taa-
sina waa liibaan wayn.

/.'•> "•>'>'' fj"i

12. Qabashada Eebana (Ciqaabtiisu)
way darantahay.

(pj-jSkfCjJLCSl

13. Eebe isagaa khalqiga ahaysiiyay
soona celin.

14. Waana dambidhaaf badane jecel
(kuwa addeeca).

15. Carshiga sharafta lahna isagaa is-
ka leh.

16. Wuuna falaa wuxuu doono.

©ij>53&

17. Ma ku soo gaadhay warkii Ju-
nuuddii (Gaaladii).

18. Fircoon iyo Thamuud.

19. Hase yeeshee kuwii Gaaloobay
waxay ku suganyihiin beenin (xaqa).

20. Eebana waa koobay (kamana bax-
sadaan).

&£\

p^^jj^j

2 1 . Waase Quraan sharaf leh.

22. Oo ku Qoran Ioox la dhawray
(looxulmaxfuudka).

Kuwa xaqa rumeeyay oo Carnal fiican fala Janno iyo wanaagbaa u dambeeya waana liibaan wayn,
Eebana wuxuu doonuu sameeyaa, waana awood waynyahay, Gaaladii iyo xaq-diidayaashiina waa kii
ciqaabay, Waxay Gaaladu beeninna waa uun Quraan sharaf leh oo la dhawray.

Xasan Albisri wuxuu yidhi: Quraanka sharafta leh wuxuu ku suganyahay Eeba Agtiisa Looxul-
maxfuudka, wuxuuna ka soo dajin wuxuu doono, kuna dajin cidduu doono oo khalqigiisa ah. Al-Buruuj
(11-22).

840

Suurat Adh-Dhaariq

juz' 30 m$B

&Mi&

h^ "\jS^

Suurat Adh-Dhaariq

>^l

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1. Eebe wuxuu ku dhaartay Samada
iyo Xiddigga guura.

2. Ma taqaan Xiddigga guura.

3. Waa Xiddig ifa.

4. Ee Nafwalba waxaa kor jooga ilaa-
liye (Malag).

5. Ee Dadku ha dayo waxa laga abuu-
ray.

6. Waxaa laga abuuray Biyo booda.

7. Kana soobaxa Dhabar iyo laab
dhexdood.

8. Eebana waa karaa soo celinta Dad-
ka (qiyaamada).

9. Maalinta la imtixaani waxa (Laab-
ta) ku qarsoon.

10. Dadkuna Xoog ma leh (Maa-
lintaas) iyo wax u gargaaara midna.

11. Eebana wuxuu ku dhaartay Sa-
mada Roobka leh.

12. Iyo Dhulka jeexma (waxna ka soo
baxo).

13. Ee Quraanku waa hadal wax kala
bixiya (wanaagga iyo Xumaanta).

14. Ciyaarra ma aha (ee waa dhab).

15. Gaaladu waxbay dhakri.

n£\» & " r *-.

qp^pik-r

841

Suurat Al-Aclaa

Juz' 30 &W&

\&£

16. Annaguna waannu kaydi (Abaal-
marin).

17. Ee u sug Gaalada wax yar.

Naf walba waxaa ilaaliya Malag'waana la xisaabin doonaa Maalinta wixii qarsoonaa la faydi, ee waa in
Qalbiga, Niyada, iyo Camalkaba la wanaajiyaa, xumaan, dhagar iyo khiyaamana laga fogaado, illeen
Eebe Cidna kama fakatee. Adh-Dhaariq (1-17).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waynee Magaca Eebe ee Sarreeya.

2. Eebaha abuuray khalqiga ekee-
yayna.

3. Eebaha wax walba qaddaray Jid-
kana tusiyey.

4. Eebaha soo bixiya Daaqa.

5. Kana dhiga markaas ka dib caws
ingagagan oo Madow.

6. Waxaan kuu akhriyaynaa Qu-
raanka halmaaminamaysid.

7. Wuxuu Eebe doono mooyee, Ee-
bana waa ogyahay waxa muuqda iyo
waxa qarsoonba.

8. Waxaana kuu fududaynhaynaa
Waddo fiican.

9. Ee wax waani (Nabiyow) markay
wax tari waanadu.

10. Waxaa waantoobi Ruuxa Eebe ka
yaabee.

dK$%

<t*~

842

Suurat Al-Aclaa

Juz' 30 ®W&

\%&

11. Waxaana ka fogaan waanada
Ruuxa xune.

12. Ee ah mid gali Naar wayn.

13. Oon kuna dhimanayn dhexdeeda
kuna noolaanayn.

14. Waxaana liibaanay Ruuxii Daahir
noqda.

15. magaca Eebana Xusa, Salaaddana
tukada.

16. Saas ma'aha ee Dadku wuxuu
doortay nolosha Adduunyo ee dhaw.

17. Aakhiraase khayr badan baaqina
ah (hadhi).

18. Arrintaasuna waxay ku sugan-
tahay Kutubtii hore.

1 9. Kutubtii (Nabi) Ibraahim iyo (Na-
bi) Muuse.

•* S 4 »>

Eebaa sharaf badan, Magaciisuna sidoo kale waa sharaf badanyahay, wax walbana isagaa qadaray,
Jidkana isagaa kala caddeeyay, Ruuxii fiicanna tan sanbuu qaadi, Ruuxii xunna tan daran bu qaadi,
wuxuuna ku noolaan maddisha ma noolayso, Liibaan waxaa leh Ruuxii Mu'min noqda xuska Eebe iyo
Salaaddiisana badiya, nolosha Adduunyana ayna khaldin, illeen Aakharaa fiicane, Waxaa la soo shee-
gayna waxay ku sugnayd Kutubihii hore, Sida: kii Nabi Ibraahim iyo Nabi Muuse.
Saxiixu Muslim waxaa ku sugnaaday : « Eebe wuu qaddaray maamulka khalqiga Abuuridda Samaawaad-
ka iyo dhulka ka hore Konton Kun oo Sano, Carshigiisuna wuxuu aha Biyaha korkooda». Al-Aclaa (1-
19).

Suurat Al-Ghaashiyah

wm%&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Ma ku soo gaadhay Qiyaamada
warkeedii.

v^u^

£p Alidilld-ji-iitjljfc

843

Suurat Al-Ghaashiyah

juz' 30 om^

fe§4l3ij5£

2. Wajiyaal Maalintaas way dul-
laysnaan.

3. Waxayna qaban Shaqo dhib ah.

4. Waxayna gali Naar kulul.

5. Waxaana laga waraabin il kulayl
daran.

6. Wax cunto ahna kama helaan oon
ahayn cunno xun (oo wax dhibta).

7. Taasoon waxna cayilinhaynin Gaa-
jana wax ka taraynin.

8. Wajiyaalna maalintaas way Nic-
maysnaan (Waa mu'miniinta).

9. Waxayna ka raalli noqotay camal-
keedii.

\j*yy*>c?££

)&&$lr&P>o4

> * > M^ > » > s

10. Janno sarana way gali.

1 1 . Kumana maqasho Jannada hadal
macna darro.

12. Waxaana ah dhexdeeda il socota.

fij^i

13. iyo Sariiro la koryeelay.

14. Iyo koobab la hor dhigay (ehlu
Jannaha).

1 5. Iyo Barkimooyin la safay.

1 6. Iyo gogol la fidiyay.

Qiyaamada iyo sida Dadku u Qaybsami laba waddana u kala qaadi, iyo Jannada iyo wanaaggeeda, iyo
Naarta iyo xumaanteeda, wax badanbuu Quraanku ka hadlay, waxaase loo baahanyahay uun in loo
darbado, wanaaggana la falo,xumaantana laga tago.

Rasuulkii Eebana wuxuu yidhi: Naxariis iyo nabadgalyana korkiisa Eeba ha yeelee: «war majiraa Ruux
u tafa xaydan jannada, jannadu khatar ma lehee, Eebaha kacbadaan ku dhaartaye waa Nuur ifi, odgoon
gilgilan, sar la qurxiyay, wabi socda, midho bisil, haweeney wanaagsan oo quruxsan, labbis badan, iyo
nagaadi waligeed ah oo daar Nabad-Gashay, iyo faakihad iyo khudaar iyo farax iyo nicmo, meel sare oo
quruxsan » markaasay dheheen : haa Rasuulki Eebow annagaa u tafaxaydan, markaasuu yidhi : « Dhaha :
Hadduu Eebe Doono» markaasay qoomkii dheheen hadduu Eebe doono. Waxaa wariyay Ibnu Maajah.
Al-Ghaashiyah (1-16).

844

Suurat Al-Ghaashiyah

Juz' 30 ®WM

^SiSIJlS^

1 7. Miyayna fiirinaynin sida Geela loo
abuuray.

18. lyo sida Samada loo koryeelay.

19. Iyo sida Buuraha loo taagay,

20. Iyo sida dhulka loo fidiyay.

21. Ee Waani dadka waxaad tahay
waaniyee (Nabiyow).

22. Mana tihid mid xoog ku leh (qa-
sab).

23. Hase yeeshee Ruuxii xaqa kajeed-
sada oo Gaalooba (ku soo celi xaqa).

24. Eebana wuu caddibi Caddibaadda
u wayn.

25. Xagganagayna u soo noqon
(khalqigu).

26. Annagaana xisaabin.

->JUu3

£vf f^L--*^rU^J^'Oi^

^(n?

I^O^f

Waa in la fiiriyaa khalqiga Eebe laguna waana qaataa, Sida Cirka, Dhulka, Buuraha, Geela iyo Makhluu-
qaadka kalaba, Diinta Islaamkuna ma'aha qasab iyo dirqi ee waa uun waano, hase yeeshee Ruuxii xad-
gudba oo fasahaad la socda waa la qaban, isagooy u dambayso tii Aakhirana, Hadalla wuxuu ku
dhanyahay in Eeba loo noqon uuna xisaabin.

Waxaa laga wariyay Abuu umaame inuu maray Khaalid Bini Yaziid Binu Macaawiye, markaasuu
waydiiyay Kalimadii ugu jilicsanayd ees ka maqlay Rasuulkii-Rasuuli Eebe Naxariis iyo Nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee, wuxuuna yidhi : waxaan Rasuulkii Eebe Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa ha
yeelee : Maqlay isagoo leh : « Dhammaantiin Jannadaad Galaysaan Ruux Eeba Ka Carara Mooyeen Sida
Neef Geela Ehelkiisa Uga Cararo». waxaa wariya-y lmaamu Axmad. Al-Ghaashiyah (17-26).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Eebe wuxuu ku dhaartay Waa-
bariga.

sl^i:

845

Suurat AJ-Fajr

Juz' 30 Q8WM

2. Iyo Habeennada Tobanka ah (Ar-
rafo).

3. Iyo Tirada siman iyo tan is dheer.

4. Iyo Habeenku markuu tagayo.

5. Miyayna arrintaasu ahayn wax loo-
gu dhaarto Qof caqli leh.

6. Ma ku soo Gaadhay sida Eebahaa
ku falay Caad.

7. Ee ahaa Irama xooggana lahaa.

8. Wax la mid ahna aan lugu abuurin
dhulka.

9. Iyo Thamuud-kii ahaa dhagaxa ku-
wa ku jarjara Waadiga.

10. Iyo Fircoonkii dhakawyada lahaa.

1 1 . kuwiina ahaa ku xadgudbay dhul-
ka.

1 2. Kuna badiyay dhexdiisa fasaadka.

13. Markaasaana Eeba ku shubay
Caddibaad daran.

14. Maxaayeelay Eebe waa u dar-
banyahay (abaalmarinta).

f^\j^\\^u^^

Eebe wuxuu abaal-mariyay halaagayna kuwii Xaq-diidayaasha ahaa Nabiyadana beeniyay, isna biday
xoog iyo tabar, Ruux kastoo is kibriyana oo xumaan iyo fasaad dhulka ku sameeyana wuxuu la kulmi
waxay la kulmeen, wuxuuna ka cabbi weelkay ka cabbeen, taasina waa Sunnada Eebe wax baddalina ma
jiro. Al-Fajr(l-I4).

15. Marka Eebe Dadka imtixaano
xoolana ugu nicmeeyo wuxuu dhihi
(kan xun) waa la i sharrifay (isagoo faa-
ni).

m&£\<L

<^>

16. Haddiise Eebe imtixaano oo Xoo-
laha ku yareeyo wuxuu dhihi Eebaa i
dulleeyay.

846

Suurat Al-Fajr

Juz' 30 ®S*H$l

17. Saas ma aha ee waxaydaan dha-
qaalaynayn Agoonka.

18. Mana fartaan in masaakiinta wax
la siiyo.

19. Waxaadna aad u cuntaan dhaxal
xaq darro.

20. Xoolahana waxaad u jeceshihiin si
daran.

21. Saas ma aha ee marka dhulka la
burburiyo.

22. Eebe iyo Malaguna la yimaaddo
amarkiisa Malaa'igtoo safari.

23. Naarta Jahannamana Maalintaas
la keeno, Dadku waxay xusuusan wa-
xay faleen, Maxayse xusuusi tari.

24. Waxay dhihi shallaytee maan wa-
naag hormarsado.

25. Maalintaas sida Eebe wax ruux u
Cadaabi ma jiro.

26. Wax sida Eebe wax u xidhina ma
jiro.

27. Naftase xaqa rumaysay ee Xa-
sillooneey.

28. U noqo Eebahaa adoo raalli ah la-
gana raalli noqday.

29. dhexgalna Addoomadayda (wa-
naagsan).

30. Galna Jannadayda.

>'sK' '*' ~?s

sgsz. "S* *'*'<> '"'v

Xoola badnida iyo Saboolnimaduba waa imtixaan Eebe, mana aha Jacayl Eebe iyo nebcaansho midna,

Saas daraaddeed waa in wax bixinta lays faro, lana dhaqaaleeyo Agoonta iyo Masaakiinta, Booli

cuniddana la-yska jiro.

Nabiguna wuxuu yidhi «Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee: «Guriga ugu khayrbadan

Muslimiinta wa Guriga Agoon loogu sama falo, Guriga ugu sharbadan muslimiintana waa Guri Agoon

lagu xumeeyo ». Waxaa laga wariyay Cabdullaahi Ibnu Mubaarak.

Saa daraadeed waa in wanaag la hor marsadaa si raalli aha-anshaha Eebe iyo Jannadiisa loo helo'iyo Naf

xasilloon, illen Qiyaame iyo xisaabbaa dambaysee. Al-Fajr (15-30).

847

Suurat Al-Balad

juz' 30 om^

$&)%&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Eebe wuxuu ku dhaaran Ma-
gaalada « Makaad ee Sharrifan ».

2. Ood Nabiyow daggantahay dhex-
deeda.

3. Iyo Nabi Aadam iyo carruurtiisa
«Dadka».

4. Ee Eebe Dadka wuu Abuuray iya-
goo dhib iyo shaqo (Adduunka kala
kulmi).

5. Ma waxayse u maleeyeen inaan cid-
na awood ku lahayn (dadku).

6. Dadka (Gaalada) waxay odhan wa-
xaan bixiyey xoolo badan (si xaqa loo
horjoogsado).

7. Ma wuxuu u maleeyay (xaq dii-
duhu) inaan cidna arkaynin.

8. Miyaannaan u yeelin Laba ind-
hood.

9. Iyo Carrab iyo Laba bishimood.

10. Oo miyaannaan u caddaynin La-
bada Jid (khayrka iyo sharka).

i -Aj&A^-)

a3^^^g& 13

Magaalada Maka yuu Eebe ku dhaartay, maxaayeelay waa Magaalo barakaysan'Quraankana lagu soo
dajiyay, Nabigana laga bixiyay, Kacbaduna ku taallo, Saas darteed waa in la wayneeyo, Addunkuna waa
halgan iyo dhib, waase in xaqa la raacaa loona adkaystaa'bixinta xooluhuna waa inay ahaataa dar Eebe,
maxaayeelay? Eebe wuxuu inagu galladaystay nicmooyin badan, sida: Indhaha, Caqliga, Afka, Carrab-
ka, iyo bishimaha, si aad wanaag ugu hadashid, waddadana Eebe waa ina tusiyay, si aan Jidka wanaagga
u qaadno kan xunna uga leexanno.

Nabiguna wuxuu yidhi Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee: « Baladkan Ebe Wuu Xaaraam
Yeelay Maalintuu Abuuray Samaawaadka iyo Dhulka, Waana Xaaraam Sida Eebe U Xarrimay Ilaa
Qiyaamada, Geedkiisa Lama Rujiyo, waxaase la Iibanneeyay Saacad Maalin ka mid ah, Iyaduna waxay
ku noqotay Xaaraamnimadeedii Shalay oo kale, ha Gaadhsiiyo Midka jooga kan Maqan». Waxaa
wariyay Muslim iyo bukhaari iyo Kutubta Sunnada ee kale. Al-Balad (1-10).

Suurat AJ-Balad

Juz' 30 ®WM

wliy?

11. Ee Dadku muu jiidho Jiirta.

12. Ma taqaannaa Jiirta.

13. Waa qoor la xoreeyo.

14. Iyo cunno la siiyo maalin gaajo.

1 5. Agoon kuu dhaw.

16. Ama Miskiin Dhulka ku dhagay
(dhibaato darteed).

17. Markaas la noqdo kuwa Ru-
meeyay xaqa, isuna dardaarma Samir-
ka, isuna dardaarma naxariista.

18. Kuwaasina waa kuwa Midigta
mari.

19. Kuwaka Gaaloobayse Aayaad-
kannaga waa kuwa jidka xun mari.

20. Waxaana lagu dabooli Naar.

Qiimaha noloshu waa in Ruuxu halgamo xaqana raaco, dhibka halgankaasna u adkaysto, Dadka
goommoonna wax ku taro, Gaar ahaan Agoonta iyo Masaakiinta, si markaas Ruuxu ugu mid noqdo
kuwa sama falay ee samirka iyo naxariista is fara, Jidka wanaagsanna qaada xumaanna ka taga.
Rasuulkuna wuxuu yidhi « Naxariis iyo nabadgalyo Eebe korkiisa ha yeelee: « Ruuxaan U Naxarriisanin
Kaannaga yar Oqoonsanninna xaqa ka wayn, naga mid ma aha». Waxaa wariyay Abuu Daawuud. Al-
Balad(ll-20).

Suurat Ash-Shams

tiS&IJS*

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay Qorraxda
iyo Barqinkeeda.

2. Iyo Dayuxu markuu Qorraxda raa-
co.

;)\-&\^

849

Suurat Ash-Shams

Juz< 30 SSiHgi

&&}$&

3. Iyo Maalintu markay iflso.

4. Iyo Habeenku markuu daboolo
(madoobaado).

5. Iyo Samada iyo say u dhisantahay.

6. Iyo Dhulka iyo suu u fidsanyahay.

7. Iyo Nafta iyo sida Eebe u ekeeyay.

8. Una tusiyay Jidka xun iyo ka Eebe
kayaabiddaba.

9. Ee waxaa liibaanay Ruxii Naftiisa
Daahiriya.

10. Waxaana khasaaray Ruuxii Naf-
tiisa xumaan dhex galiya.

1 1 . Thamuud waxay beeniyeen (xaqii)
kibir dartiiis.

12. Marku tagay koodii xumaa (si uu
hasha u dilo).

13. Oo Rasuulkii Eebana ku yidhi, is-
ka daaya Hasha Eebe iyo Cabbideeda.

14. Wayna beeniyeen Rasuulkii Ha-
shiina way Dileen markaasaa Eebe si
daran u caddibay Dambigooda dartiis.

15. Isagoon Eebe ka yaabaynin cidhib
(iyo wax yeello).

\ \^Ljuji^A^\^JhA^\ Oyj*jpA J lis

Eebe wuxuu ku dhaartay Todobo Arrimood oo Suuraddan ka mid ah, in Ruuxii xaqa ku toosnaada uu
liibaani, kii Jidka xun qaadana uu khasaari, isla waynida Dambiga, iyo xaq-diidnimaduna sabab u
noqoto Halaag iyo ciqaab.

Rasuulkuna wuxuu yidhi «naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee»: « Ruux kasto oo la dhalo
waxaa lagu dhalaa Fidrada (Islaamka). waxaa kale oo uu dhihi jiray isagoo sujuudsan: «Eebow sii
Naftayda Cabsideeda, Daahirna yeel'adaa u khayr badan ku wax Daahiriyee, Adigaa wali u Ah Sayidkee-
dana ah». Waxaa wariyay Imaam Axmed. Ash-Shams (1-15).

Suurat Al-Layl

"^l

j&i

850

Suurat AJ-Layl

Juz' 30 ®WB

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay Habeenku
markuu wax qariyo.

2. Iyo markay Maalintu Muuqato (if-
to).

3. Iyo Abuuridda Dadka Lab iyo
dhaddigba.

4. In Camalkiinnu (dadow) kala du-
wanyahay.

5. Ruuxiise bixiya (xuquuqda) Eebana
ka dhawrsada.

6. Rumeeyana tii wanaaga badnayd
(ciwal).

7. Waxaannu u fududaynaa wa-
naagga (iyo Jidka fiican).

8. Ruuxiise ku bakhayla Xoolaha isna
deeqtoonaysiiya « iskibriya ».

9. Beeniyana Tii wanaaga badnayd
(ciwal).

10. Waxaan u fududaynaa Jidka xun.

1 1 . Xoolihiisuna wax uma taraan
markuu halaagsamo.

12. Annagaa wax hanuuninna.

13. Aakhariyo Addunbana Annagaa
iska leh.

14. Waxaana idiinka digaynaa Naar
kulayl daran.

15. Oosan galaynin Ruux xun moo-
yeen.

16. Oo xaqa beeniyay jeedsadayna.

17. Waxaana ka fogaada (galidda
naarta) Ruuxii Eeba ka dhawrsada.

&&W

->—

Q^ ^~J-\<~> -A?

851

Suurat Ad-Duxaa

Juz' 30

$BHi&

18. Ee bixiya Xoolihiisa si uu u daa-
hirnoqdo.

19. Ruux wax ugu nicmeeyayna oo
abaalmarinna ma uusanjirin.

20. Ee Wuxuu u bixin dar Eebaha sar-
reeya.

21. Wuuna raalli noqondoonaa Ruu-
xaasi.

KJ £$j£.A+jo o*,a X^ JU^f Uj

Eebe wuxuu ku dhaartay in camalka Dadku kala duwanyahay, Ruuxii toosana Jidka wanaagsan loo
fududayn, kii beeniya oo qalloocdana Jid xun uu qaadi, Aakhariyo Addunna Eebaa iska leh, ee waa in
laga digtoonaado xumaanta, wanaagga iyo dar Eebe wax u bixintana lugu dadaalo.
Jaabir Bini Cabdiillaahi waxaa Laga wariyay inuu Yidhi: Rasuulkii Eebow ma waxaan u Camal-
Falaynaa Amar la Dhammeeyay mise Amar Aannu Cosboonayn? Markaasuu Yidhi: «Amar la
Dhammeeyay» markaasuu yidhi Suraaqo: Camalku maxaa weeye marka? Rasuulkii Eebe Naxariis iyo
nabadgalyo korkiisa Eebe «ha yeelee» markaas wuxuu yidhi: « Ruuxii Camal-Faliba waxaa loo Fudu-
dayn camalkiisa». Waxaa wariyay Muslim. Al-Layl (1-21).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay Barqinka.

2. Iyo Habeenku markuu xasilo
(Madoobaado).

3. Inaan Eebe kaa tagin Nabiyow
kuuna cadhoonin.

4. Aakharana kaaga khayr badan Ad-
duunka.

5. Eebaana ku siindoona (wanaag)
waadna raalli noqon.

6. Miyuusan ku helin Eebahaa Adi-
goo Agoon ah oosan ku dhawaynin.

7. Miyuunase ku helin Adigoo baadi
ah oosan ku hanuuninin.

852

Suurat Ash-Sharx

Juz' 30 ®WB

8. Miyuunase ku helin Adigoo caydhi
ah oosna ku hodminin (kuu waxyoo-
nin).

9. Ee Agoonta ha xoogin (hana dhi-
bin).

10. Ka wax su'aalina ha canaanan.

11. Nicmada Eebahaana ka sheekee
(ku mahadi).

Suuraddani waa Suurad wayn, sida suuradaha Quraanka ee kalaba, waxayna ku soo dagtay mar Nabigu
(naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee) Xanuunsaday Gaaladuna dheheen Maxammad shay-
daankiisii wuu ka tagay iyagoo ula jeeda Malaku-Jibriil oo waxyiga dib ula yar dhacay, Eebana wuxuu
Suuradda ku sheegay nicmooyin uu Nabiga siiyay, iyo Agoonka inaan la dhibin,kuwa dhibaataysanna ee
wax warsanna aan la canaanan, Nicmada Eebana lagu mahadiyo.

Rasuulkuna wuxu yidhi Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee : « Hodontinnimadu ma aha
xoolo Badni, Laakin Hodontinnimadu waa Hodonnimada Nafta ». Waxaa wariyay Bukhaari iyo Muslim.
Ad-Duxaa(l-ll).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Miyaannaan kuu waasicinin Laab-
ta (kuu nuurinin).

2. Oonnaan kaa dajinin culayskii.

3. dhabarka kaa cusleeyay.

4. Miyaannaan kor yeelin magacaaga
(xusiddaada).

5. Cidhiidhina waxaa ku dhaw fudayd
(faraj).

6. Cidhiidhina waxaa ku dhaw fu-
dayd.

7. Ee markaad Salaadda dhammayso
isku dhib (Samo fal).

Jc-^AJteC^sb^

853

Suurat At-Tiin

juz< 30 $m\B

&$s~i&

8. Eebana (Khayr) ka rajee.

Eebe wuxuu Nabiga (naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee) ku mannaystay wanaag badan,
sida Laabta oo loo Nuuray, Culayska oo laga dajiyay, iyo Magaciisa oo la kor yeelay, wuxuuna Eebe
sheegay in cidhiidhi kasta faraj ku dhawyahay, wuxuuna faray in ducada iyo khayrkana lagu dadaalo,
Eebana wanaag laga rajeeyo.

Qataada waxaa laga wariyay in loo sheegay in Rasuulkii Eebe,«Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa ha
yeelee » Asaxaabtiisii ugu bishaareeyay Aayaddan yidhina: «Hal cidhiidhi kama adkaado laba fudayd».
Waxaa wariyay Ibnu Jariir. Ash-Sharx (1-8).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Eebe wuxuu ku dhaartay Tiinka iyo
Zeytuunka.

2. Iyo Dhuuri Siina.

3. Iyo Magaaladan Aaminka ah (Ma-
ka).

4. Ee waxaana ku abuurray Dadka
Muuqaal toosan.

5. Kaddibna waxaan u celinaynaa
hoos (gabow dartiis).

6. Hase yeeshee kuwa rumeeyey xaqa
camalwanaagsanna falay, waxay mu-
dan Ajri aan go'aynin.

7. Ee Maxaa Gaalada u sababay bee-
ninta Qiyaamada intaas ka dib.

8. Miyuusan Eebe ahayn kan ugu xu-
kun wanaagsan. (Eebaa xukun wanag-
san).

Suuraddani waxay ka Warrami sida Eebe u Abuuray Dadka, una Wanaajiyey Abuurkiisa, hadana ugu

Celin Gabow iyo Tabar yari Ciddii Cimrida, Eebana wuxuu ku Abaal marin kuwa Wanaagga Falay

Wanaag iyo Ajiraan Dhamaanayn, Eebana waa kan Xukunkiisu Caadilka iyo Xaqa yahay uguna

Fiicanyahay.

Abuu Hureere waxaa laga wariyey : Hadduu mid idinka mid ah Akhriyo Suuraddan iyo Dhamaadkeeda

ha yiraahdo :

waxaan ka mid ahay kuwa Marag Furi. At-Tiin (I -8).

854

Suurat Al-Calaq

juz' 30 $®m

§&$\m

1 |«W £W

Suurat Al-Calaq

8S»l&

^^|S>K ill

\2l

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Wax ku akhri Nabiyow Magaca Ee-
be ee abuuray (khalqiga).

2. Dadkanaka abuuray Calaq*.

3. Akhri Eebena waa kan Sharafta le-
he.

4. Ee Dadka baray sida Qalinka wax
loogu qoro.

5. Dadkana baray waxayna aqoonin.

6. Saas ma aha ee Dadku (Gaaladu)
waa gudbeen.

7. Markuu isku ogaaday Hodontin-
nimo.

8. Eebahaa xaggiisaase loo noqon.

9. Ka warrama midka ka reebaya.

10. Addoon (Eebe) oo tukan Sa-
laadda.

11. Bal ka warrama hadduu ka laga
reebi hanuunsanyahay (waa Nabiga).

12. Ama uu fari Eeba ka yaabid.

13. Balse ka warrama hadduu midka
wax ka reebi uu beeniyay (xaqa) kana
jeedsaday (waa AbuuJahal iyo wixii la
mid ahe).

14. Miyuusan ogayn in Eebe arko.

15. Saas ma aha ee hadduusan joogin
waxaarmu qaban Foodda.

16. Food beenaleey ah gafna badan.

B3 AibU-* J&<U*>U

7 jr ^ *, ;-z^

855

Suurat Al-Qadr

Juz' 30 ®»

iiSilM

1 7. Ha u yeedho gargaarihiisa.

18. Waxaannu u yeedhi Malaa'ig da-
rane.

19. Saas ma aha ee warkiisa ha maq- ^
lin Sujuudna una dhawow (Eebe).

Suuraddani waa Suuraddii Quraanka u soo hor dagtay, waxayna ka billaabatay faridda wax barashada
iyo Qalinka, taasoo ku tusin sida Diinta Islaamku ugu horrayso wax barashada iyo la dagaallanka
Jahliga, waxaa kalooy ku tusin xumaanta isla waynida iyo Dadka oo xaqa laga reebo, iyo inaan la maqlin
xumaanle warkiis ee Eebe lagu xidhnaado illeen isagaa xoog iyo awoodba leh.

Abuu-Hurayra waxa laga wariyay in Rasuulkii Eebe « Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee»
yidhi: «Addoonku wuxuu Eebihiis ugu dhawyahay markuu sujuudsanyahay ee badiya Ducada. Waxaa
wariyay Muslim. Al-Calaq (1-19).

* Wax yar oo ku dhaga darbiga riximka (dib u eegaha).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta:

1 . Annagaa soo dajinnay Quraanka
Habeenka LaylatulQadarka ah (sharaf-

ta leh).

2. Ma taqaanna LaylatulQadarka.

3. Waa Habeen ka khayr badan Kun
Bilood (oo kale).

4. Waxaana soo daga Malaa'igta (ka-
le) iyo Malaku Jibriil habeenkaas idan-
ka Eebe dartiis iyo amarkiisa.

5. Waana Habeen nabadgalyo inta
waagu ka baryi.

#>m

Wuxuu Eebe innoogu sheegay Suuraddan inuu Quraanka sharafta leh soo dajiyay Habeenkaa wanaagsan
ee ka khayr badan kun bilood, waxaana la sheegay in Habeenkaasi ku jiro Bisha barakaysan ee Soon.
Saas daraadded mar hadduu yahay Habeen Sharaf leh Malaa'igtuna soo dagi Habeen nabadgalyana
yahay, waa in lagu dadaalaa sidii loo helilahaa wanaaggana la badiyo'xumaantana la yareeyo.
Abuhurayra waxaa laga wariyay in Rasuulkii Eebe « Naxariis iyo Nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee»
inuu yidhi: «Ruuxii Istaaga Laylatu-Qadarka«Salaad» Rumayn iyo ajri doonid darteed waa loo Dhaa-
faa wixii hormary oo dambigiisa ah» Waxaa wariyay Bukhaari iyo Muslim. Al-Qadr (1-5).

856

Suurat Al-Bayyinah

Juz' 30 &W&

#%M&

Suurat Al-Bayyinah JT

&m\'i&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Ma aha Kuwii Gaaloobay ee ahaa
ehlu kitaabka (Yahuud iyo Nasaara)
iyo Gaaladii kuwo ka taga (xumaanta)
intuu uga yimaaddo wax cad (xuja ah).

2. Oo ah Rasuul Eebe oo akhriyi Ku-
tub daahir ah.

3. Oo xukun fiicani ku yaal.

4. Mana kala tagin Gaalada ehlu Ki-
taabka ah intuu uga yimaaddo xaq cad
(xasad dartiis).

5. Dadkana waxaan Eebe caabu-
diddiisa ahayn lama farm iyagoo u kali
yeeli Eebe Diinta,toosanna,Salaaddana
oogi Zakadana bixin, Saasina waa diin-
ta toosan.

6. Kuwa Gaaloobay oo ehlu Kitaabka
ah iyo Gaaladii waxay gali Naarta
Jahannama ayna ku waari dhexdeeda,
kuwaasina waa kuwa ugu sharbadan
khalqiga.

7. Kuwa rumeeyayse xaqa Camal-
fiicanna falay kuwaasi waa kuwa ugu
khayr badan khalqiga.

■v>;ul

jjo ^y[ilJj£J \ lyjl^alljybl^j

8. Abaalkooda ay Eebe agtiisa ku lee-
yihiin waa Jannooyin Nagaadi,
dhexdeedana ay dureeri Wabiyaal ay
kuna waari dhexdeeda waligood, Eebaa
ka raalli noqday iyana way ka raali

857

Suurat Az-Zalzalah

Juz' 30 QMB

noqdeen, arrintaasna waxay u sug-
naatay Ruuxii Eeba ka yaaba.

$^j^6~^>

Suuraddu waxay Sheegi Xumaanta gaalada iyo inay Nabiga, Quraanka iyo xaqaba diidi xasad, kibir iyo
xaq diidnimo, hase-yeeshee Diintu iyo wanaaggeeduba waa cadyihiin sida Maalintoo kale, Dadkuna waa
Laba,Mu'min khayr badan oo Janna gali, iyo Gaal shar badan iyo xumaan oo Naar gali (Eeba ha naga
koriyee).

Nabiguna wuxuu yidhi « Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yelee»« Yahuudi waxay u kala Tagtay
kow iyo Toddobaatan Qaybood, nasaarana waxay u kala Tageen laba iyo Toddobaatan qaybood,
ummaddanna waxay u kala tagi saddex iyo Toddobaatan qaybood, Dhammaanna naartay gali mid
mooyeene» Waxay dheheen :Waa tee Rasuulkii Eebow? Wuxuu Yidhi :« Waa tan ku socota saan Nahay
ani iyo Asxaabtayda». Al-Bayyinah (1-8).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariiss guud iyo mid gaaraba
naxariista.

1 . Marka DHulka la gilgilo.

2. Dhulkuna soo bixiyo culayskiisii
(wixii ku aasnaa).

3. Dadkuna (Gaaladuna) dhahaan
maxay leedahay.

4. Maalintaas waxay ka sheekayn
warkeeda.

5. Maxaayeelay Eebaa u waxyooday.

6. Maalintaas Dadku way soo bixi
iyagoo kala tagsan (xagga Diinta iyo
Camalkaba) si ay u arkaaan camal-
kooda.

7. Ruuxiise wax yaroo khayr a fala
wuu arki.

8. Kiise wax yar oo shar ah fala wuu
arki.

Qiyaamadu waa xaq sugan si Ruux walba looga abaal mariyo Camalkiisa, khayr Ruuxii fala wuu la
kulmi, xumaan yar Ruuxii sameeyana wuu arki, Ruux walbana suu ka Diin yeesho yaa lugu abaal marin.
Abuu-Hurayra waxaa laga wariyay inuu yidhi: Rasuulkii Eebe «naxariis iyo nabadgalyo korkiisa
Eebe ha yeelee» yaa akhriyay Aayaddan : (Maalintaas waxay ka sheekayn warkeeda) Wuxuuna
yidhi: « Ma ogtihiin warkeeda?) waxay dheheen Eebe iyo Rasuulkiisaa og, wuxuu yidhi: «Warkeedu
waa inay ku marag kacdo Addoon kastaba wuxuu ku carnal falay kor-keeda, iyadoo dhihi : wuxuu
carnal falay sidaa iyo sidaa, Maalin hebla iyo Maalin hebla,warkeedu wakaas». Waxaa wariyay Axmad
iyo Tirmidi iyo Nasaai; Az-Zalzalah (1-8).

i^j d\ JoVl v^>t>

858

Suurat Al-Caadiyaat

Juz' 30 ®W&

£&&tyi&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Eebe wuxuu ku dhaartay Fardaha
Jahaadka u orda iyagoo qaylyi.

2. iyo kuwa dabka Qoobkooda ku ifi-
ya (guuraha).

3. Iyo kuwa Cadawga weerara Subax-
dii.

4. Ee Boodhka kiciya.

5. Cadawgana dhexgala.

6. Ee Dadku Eebohood waa diideen.

7. Arrintaasna Dadku wuu ogyahay.

8. Dadkuna Xoola jacaylka waa ku
daranyahay.

9. Miyuuna ogayn Marka Xabaalaha
waxa ku jira la soo bixiyo.

10. Laabaha waxa ku qarsoonna la
muujiyo.

11. In Eebohood Maalintaas ogya-
hay.

JJV^UL

M) Ui^OjjiJlb

Jahaadka Gaaladu waa Arrin wayn oo waajib ah, kaasoo ah in loo darbado wax kasta oo qalab ah,
qiimaha arrintaasna waxaa ku tusin in Eebe ku dhaartay.

waxaa kale oy Suuraddu ina tusin Madax adaygga Dadka iyo Xoola jacaylkiisa, marse haddii Qiyaame la
iman, Qalbiga wixii ku qarsoonaana la muujin Eebana wax walba ogyahay, soo in loo darbado khayrkana
la badiyo ma haboona. Al-Caadiyaat (1-11).

859

Suurat Al-Qaaricah

Juz' 30 ®$|It$l

m$\m

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Qaaricada (qalbiga garaacda).

2. Qaarica maxay tahay.

3. Mase taqaannaa Qaarico.

4. Waa Maalinta Dadku noqon sida
Baalallay.

5. Buuruhuna ay noqon sida Suuf kala
firdhay.

6. Ruuxiise miisaankiisa (fiican) cus-
laado.

7. Wuxuu ku noolaan nolol raalli ah.

8. Ruuxiise uu fududaado Mii-
saankiisa (fiican).

9. Wuxuu u hoydaa (Naarta) Haa-
wiya.

10. Ma taqaannaa Haawiya.

1 1 . Waa Naar kulayl daran.

Maalinta Qiyaame Magacya badan bay leedahay, waxayna ku tusin waynideeda siduu yidhi Sayid Cali
Binu Abii Daalib: Magacyada badan waxay ku tusin waynida ka leh. waana Maalin Miisaan Caddaalad
la taagi, Ruux walbana uu la kulmi wuxuu hormarsaday, oo ah abaal-marin Janno wanaagsan, ama Naar
kulayl badan.

Rasuulkii Eebana wuxuu yidhi naxariis iyo nabadgalyo korkiisaEebe ha yeelee: «Naartiibaa u dacw-
ootay Eebeheed iyadoo leh : Eebow qaarkaybaa qaar cunay, markaasuu u idmay Laba neefsasho, mid
qabowga ah iyo mid kulaylka ah, waana Qabowga u daran eed heshaan xagaagii, iyo kulaylka u da-
ran eed heshaan Jiilaalkii ». waxaa wariyay Bukhaari iyo Muslim. Al-Qaaricah (1-11).

Suurat At-Takaathur

Juz' 30 &W&

$mm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Waxaa idin shuqliyay Dadow wax
badsasho (iyo isu faanid),

2. Intaad Xabaalaha ka tagtaan (dhi-
mataan).

3. Saas ma aha ee waad ogaan-
doontaan.

4. Haddana saas ma ehee waad ogaan-
doontaan (Faanka cidhibtiisa).

5. Haddaad dhab ahaan wax u ogtihiin
(waad dayn lahaydeen xumaanta).

6. Dhab ahaan baad u arkaysaan
(Naarta) Jaxiima,

7. Ka dibna waxaad u arkaysaan
Naartaas si yaqiin ah.

8. Waxaana laydin warsan Maa-
lintaas Nicmadii.

{^ y\J^^JJ^■

frl£)

'>s *'Z>

*-*£? * <^^JtcM^^

Faan iyo isla wayni wax qiima ah ma leh, waxaana lagala kulmaa cidhibxumo iyo khasaare, marse hadii la
dhiman dhab-ahaanna wax loo arki doono, Nicmadii Addunyana lays waydiindoono waa in wanaag la
hormarsadaa, Xoolo iyo Dad isugu faanna laga tagaa, Xooluhu maxay tari haddaan wanaag loo
hormarsanin.

Rasuulkii Eebana wuxuu yidhi « naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee»: Maydka waxaa raaca
saddex, laba way soonoqon midna wuu la jiraa : Waxaa raaci Ehelkiisa, maalkiisa iyo camalkiisa, waxaa
soo noqon Ehelkiisii iyo maalkiisii, waxaana ku hadhi camalkiisii. Waxaa wariyay Bukhaari, Muslim iyo
Tirmidi. At-Takaathur (1-8).

861

Suurat Al-Casr Suurat Al-Humazah Juz' 30 $33|ll$l

*M$& &*&%&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Eebe wuxuu ku dhaartay Waqtiga
Casarka ah.

2. In Dadku khasaaro ku suganyahay.

3. Marka laga reebo kuwa rumeeyay
xaqa ee Carnal fiican fala, isuna
dardaarma xaqa, isuna dardaarma
Samirka.

!>*>!yj^

Suuraddani waa Suurad gaaban, haseyeeshee aad u wayn, waxayna caddaysay in Dadku khasaaray wixii

ka soo hadhay kuwa xaqa rumeeyay carnal wanaagsanna la yimidvwanaaggana is faray,Samirkana isu

dardaarmay.

Dhabaraani wuxuu ka wariyay Cubaydullaahi Binu Xafse inuu yidhi : Laba ruux oo asxaabtii rasuulka ka

mid ah waxay ahaayeen hadday kulmaan inaynan kala tagin isagoon midkood akhriyin suuraddan ilaa

dhammadkeeda'markaasay isa salaami jireen.

Imaamu Shaaficina wuxuu Yidhi Eeba ha ka raalii noqdee : Dadku Hadday Suuraddan Fiiriyaan way u

waasac noqon lahayd (ku fillaan lahayd). Al-Casr (1-3).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Halaag Wuxuu u Sugnaaday xanle
wax ceebeeya oo Dhan,

2. Oo Xoolaha kulmiya (xaqana ku
bixinin).

3. Ma wuxuu u malayn in xoolihiisu
waarin.

4. Saas ma aha ee waxaa lagu tuuri
(Naarta) Xudhama.

5. Ma taqaannaa Xudhama.

6. Waa Naarta Eebe ee la huriyay.

"> ■? > i #».

862

Suurat Al-Fiil

Juz' 30 ££$l$l

t&£&\$&

7. Gubaysana Quluubta (Kulayl dar-
tiis).

8. Waana lagu dabooli Naartaas Gaa-
lada.

9. Tiirar la fidiyay yayna ahaan dhex-
deeda.

Xanta, Dadkoo la xaqiro oo la yaso, Xoolahoo la kulmiyo oon xaqa lagu bixinin waa arrimo xun Ruuxii
ku kacana sabab ugu noqota Naar galiddeed, saa daraaddeed waa in layska jiraa xumaanaha la soo
sheegay, illeen xan wax kuuma qabato, Xoolana kuma waariyaan. Al-Humazah (1-9).

Suurat Al-Fiil

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Ma Ogtahay sida Eeba ku falay asa-
xaabtii Maroodiga « Colkii ».

2. Miyaan Eebe ka yeelin dhagar-
toodii wax dhumay.

3. Oosan ku dirin korkooda Shimbiro
kooxa ah.

4. Kuna tuuraysa Dhagaxyo la ku-
luleeyay.

5. Markaas Eebe ka yeelay Bal la daa-
qay sidiis.

^A^

—*

^ 1 \'\?A » S\' '\' A'

Suuraddani waxay ka warrami Arrin dhacday Nabiga dhalashaddiisii wax yar ka hor, (naxariis iyo
nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee) oo ah in Gaal Xabashi ah Yaman ka soo duulay si uu u soo dumiyo
kacbada Sharafta leh, markuu Maka ku soo dhawyahayna Eebe ku sii daayay Shimbiro Dhagaxyo ku
tuuri Colkiina saa ku jabay, kacbadiina nabadgashay. Arrintaasu la yaab ma leh, Maxaa yelay Eebe
isagaa awood leh, immisayse dhacday wax shimbiro ka yar intay wax halaageen. Al-Fiil (I -5).

863

Suurat Quraysh Suurat Al-Maacuun Juz' 30 S$8|ll$l

^lilli^ &&*&

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Caadaysigii Qureesheed.

2. Ay ka caadayeesheen Safarka Xa-
gaaga iyo Jiilaalka darteed.

3. Ha u caabudeen Eebeha Beydkan
(Kacbada).

4. Eebahii ka quudiyay gaajo, kana
aamingaliyay cabsi.

Hi j^ , V_y\N

^f^J^ut

Eebe isagaa abuuray Dadka isagaana quudiya, halkanna wuxuu ku mannaystay oo xusuusiyay Quraysh-
tii Ree Makaad siduu Eebe ugu nicmeeyay, taasoo ah inuu kulmiyay, baahina ka quudiyay, cabsina ka
nabadgaliyay, si ay Eebe ugu mahad-naqaanna ay waajibtahay inay caabudaan, Ruuxii Eebe u nic-
meeyana Shukrigeedaa ku waajib ah.

Rasuulkii Eebana « Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee» wuxuu akhriyay Suuraddan
markaasuu yidhi: magaciin Ba'qureysheey caabuda Eebaha Beydkan idinka quudiyay gaajo idinkana
aamin yeelay cabsi. Quraysh (1-4).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Ka warrama kan beenin AbaaJ-
marinta (Qiyaamada).

2. Kaas xooga Agoonta (xaqeeda).

3. Aan kuna boorrinaynin quudinta
miskiinka.

Suurat Al-Kawthar

Juz' 30 ®WB

4. Waxaa halaag u sugnaaday kuwa
tukan (waa Munaafiqiinta).

5. Ee haddana halmaansan Salaad-
dooda.

6. Dadkana is tusiya.

7. Una diida alaabta (Laysugu kaal-
meeyo).

Abaalmarinta oo la beeniyo, Agoontoo la dhibo, Masaakiintoon wax lagu sadaqaysanin, Salaaddoo
layska hilmaamo, Dadkoo laystustusiyo iyo weelasha iyo kaalmadoo la ceshado waa arrimo xun xun oyna
wanaagsanayn in loo dhawaado.

Rasuulkii Eebana wuxuu yidhi «naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee: «Ruuxii dadka
maqashiiya » camalkiisa Eebana wuxuu maqashiiyaa khalqigiisa'wuuna xaqiraa wuuna yareeyaa» Waxaa
wariyay Imaam Axmad. Al-Maacuun (1-7).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Annagaa ku siinnay Nabiyow Waa-
di Janno (iyo khayr badan).

2. Ee u tuko Eebahaa dartiis, waxna u
gawrac.

3. Ruuxii ku necebna waa mid cidhib
beelay.

3£M

Eebe wuxuu ugu nicmeeyay Nabigiisa Muxammad «ah Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha
yeelee » Waadi Janno, wuxuuna Faray in shukri dartiis uu u tukado Salaaddana Daa'imo, waxna gawraco,
wuxuuna u sheegay in Ruuxii la collooba uu Cidhib-beeli.

Ibnu-Cumar wuxuu yidhi : waxaa Eebe Nabiga siiyay Wabi ku yaal Jannada oo Labadiisa dhinac Dahab
iyo Fiddo yihiin, oo Jowhar daadin, Biyihiisuna ka cadyihiin Caano, kana macaanyihiin Malab. Waxaa
wariyay Tirmidi. Al-Kawthar (1-3).

865

Suurat Al-Kaafiruun Suurat An-Nasr Juz' 30 $SSII$l

m\m w>mm

Suurat Al-Kaafiruun JT

mmm 2

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Waxaad dhahdaa, Gaalooy.

2. Ma caabudayo waxaad caabu-
daysaan.

3. Idinna ma caabudaysaan Eebahaan
caabudi.

4. Mana caabudin waxaad caabud-
deen,

5. Idinkuna (hadda) ma caabuday-
saan Eebahaan caabudi.

6. Idinkana Diintiinna yaad leedihiin,
Anna Diintaydaan leeyahay.

Suuraddani waxay soo dagtay markii Gaaladii Quraysheed ay Nabiga waydiisteen inuu Ilaahyadooda
(Sanamyadooda) Sano caabudo, iyana Ilaahiisa ay Sano caabudaan, markaasaa Eebe soo dajiyay Suu-
raddan, maxaa yeelay Ilaahay wax ka soo hadhay oo la caabudo ama laga Eeba yeesho ma aha isku soo
dhawaansho, ee waxaa isku soo dhawaansha ah xumaantoo laga tago, iyo wanaaggoo la raaco, waxayna
ku tusin Suuraddu inaan Ruuxna Qasab lagu islaaminin.

Rasuulkii Eebana wuxuu ahaa « naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eebe ha yeelee» markuu seexanayo kii
akhriya Suuraddan ilaa uu ka dhammeeyo. Waxaa wariyay Dhabaraani. Al-Kaafiruun (1-6).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1 . Markuu yimaaddo gargaarkii Eebe
iyo Fatxiga (Furashada maka).

> * 'Ai' *?>

3 r£ aJ \ j 4jl> \j~ »^a> XL-jwI ^}

Suurat Ai-Masad

Juz' 30 ®W&

3UIS&

2. Ood aragtid Dadkoo Diinta Eebe u
soo gali Kooxo.

3. U tasbiixso Eebe adoo ku mahadin
Dambidhaafna waydiiso illen waa
dambidhaaf badanee.

QLS^O\^-o

Suuraddani waxay soo dagtay Ayaamihii u dambeeyay ee noloshii Nabiga Naxariis iyo Nabadgalyo
korkiisa Eebe ha yeelee, isagoo Eebe fari in Marka Magaalada barakaysan ee Maka la soo celiyo
Dadkuna Islaannimada koox koox u galaan inuu Nabigu cibaadada Eebe badiyo kana toobad dalbo.
Waxayna ku tusin Suuraddu Nicmadoo lagu shukriyo, iyo in Eebe Diintiisa u Gargaari, waxaa kaloy ku
Tusisay Ajashii Nabiga nabadgalyiyo naxariis korkiisa Eebe ha yeelee.

Nin Daris u ahaa Jaabir Bini Cabdillaahi yaa wuxuu yidhi :Waxaan ka soo galay Safar markaasuu ii yimid
Jaabir bini Cabdillaahi ina Salaamay, Markaasaan ugu sheekeeyay suu Dadku u kala tagay iyo waxay la
yimaadeen Markaasuu Jaabir ooyay, isagoo leh: Waxaan Rasuulkii Eebe ka maqlay Naxariis iyo Nabad-
galyo korkiisa ha yeelee isagoo leh (dadku waxay ku galeen diinta Eebe kooxo, waxayna uga bixi doonaan
kooxo). Waxaa wariyay Imaam Axmad. An-Nasr (1-3).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxaa khasaaray Gacmihii A-
buulahab,halaagmayna.

2. Waxna uma tarin Xoolihiisii iyo
wuxuu kasbadayna.

3. Wuxuuna gali Naar Olal leh.

4. Haweenaydiisii Qoryaha xambaari
jirtayna (waxay gali Naar).

5. Luqunteedana waxaa la yeeli Xad-
hig Liif ah.

\&\Jb\

5? s-^J v-^1 dp ^ c^d

Qv^ d>\ !s Ijlj^Xj.

1F*\ X \\-\\<>y >>\'»i'

Suuraddani waxay soo dagtay nabigu Naxariis iyo nabadgalyo korkiisa Eeba ha yeelee mar uu koray
goorSubax ah Buurta SafaDadkan u yeedhay kuna yidhi :haddaan col idin sooweerari idiin sheego ma
i rumaysanaysaan, markaasay dheheen waannu ku rumaysan runna waannu kugu naqaannaa,markaa-
suu yidhi : Haddaba waxaan idiinka digi caddibaadda Eebe, Abuu lahabbaa markaa yidhi: Khasaare ha
kugu dhecee ma waxaasaad noogu yeedhay?. waxayna ku tusin Suuradduu inaan Qaraabannimo iyo
Xoolo, iyo carruur midna wax taraynin hadduu ruux dhumo xaqana ka leexdo, sida Abii-lahab iyo
haweenaydiisii xumaanta ku taageertay. Al-Masad (1-5).

867

Suurat Al-Ikhlaas Suurat Al-Falaq Juz' 30 QSI0i&

(mn& tsgmm

amm

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxaad dhahdaa (Nabiyow) Eebe
waa Kali (wehelna ma leh).

2. Waana Sayid (deeqtoon).

3. Eebe wax ma dhalin, isna lama dha-
lin.

4. Wax la mid ahna ma jiro.

WUL

i^> »>

9 Uip;j^s,u

Suuraddani waa Suurad gaaban, hasa yeeshee waa Suurad aad iyo aad u wayn, waxayna soo dagtay
markay Gaaladii Qureesheed Nabiga ku dheheen Eebahaaga noo tilmaan, wuxuuna Eebeheen ku cad-
deeyay Suuraddan inuu Kali yahay, Maxaa yeelay? wehel uma baahna, inuu Sayid kaaf-
toonyahay'Dadkuna u baahanyihiin, inuusan wax dhalin siday Gaalada qaarkood sheegtay, Wax la mid
ahna uusan Jirin.

Bukhaari wuxuu wariyey inaan Eebbe Cidna uga adkaysin badnayn dhibuu maqlay, ilmay u sheegeen
isna wuu arsuqaa oo caafiyaa.

Hadalkii Eebe ee Qudsiga ahaa waxaa ku sugnaaday: Ibnu aadam wuu i beeniyey kumana haboona,
wuuna i caayey kumana haboona, beenintiisu waa inuu yidhi iima soo celiyo siduu igu billaabay, bilawgu-
na iigama fududa soo celinta, caydiisuna waa inuu yidhi : Eebe ilmuu yeeshay, anna waxaan ahay keli
Sayid ah, mana dhalin laymana dhalin wax ila mid ahna ma jiro.
Waxaa wariyey Bukhaari. Al-Ikhlaas (1 -4).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
naxariis guud iyo mid gaaraba naxariis-
ta.

1. Waxaad dhahdaa (Nabiyow) wa-
xaan ka magangalay Eebeha Subaxa
(abuuray).

2. Wixii shar leh sharkiisa.

3. Iyo Habeenka sharkiisa markuu
madoobaado.

Suurat An-Naas

Juz' 30 S£$l§i

i$iMb?

4. Iyo sharka Sixirrowga wax ku tufa
guntimaha.

5. Iyo sharka Xaasidka wax Xasda.

0^\^^£&\^

*y<

Suuraddani waxay Caddayn ku Xidhnaanta Eebe iyo ka magangalkiisa wixii wax dhiba sida Sixirka,

Xaasidka iyo wax kastoo xun.

Caa'isha waxaa laga wariyey in Rasuulkii Eebe (Naxariis iyo Nabad gelyo korkiisa Eebbe ha yeelee)

markuu xanuunsado uu isku akhrin jiray Mucawadataynka (Labada magangelyo) iskuna tufi jiray,

markuu xanuunku ku darraadayna aan ku akhrin jiray magangalyooyinka Gacantiisana jidhkiisa ku

masixi jiray Barako darteed.

Waxaa sheegay Bukhaari, Imaamu maalik, Abuu Daa'uud iyo Nasaa'i. Al-Falaq (1-5).

Magaca Eebe yaan ku billaabaynaa ee
Naxariis guud iyo mid gaaraba
Naxariista.

1. Waxaad dhahdaa «Nabiyow» wa-
xaan ka magangeley Eebaha dadka
barbaariya.

2. Ee dadka xukuma.

A< i^tf * " * > t 1-

3^1^

3. Ee ah Ilaaha dadka.

4. Sharka « iyo xumaanta » waswaasiyaha
qarsoon.

5. Ee waswaasiya laabta «Qalbiga»
dadka.

6. «Kuwaas wax waswaasinaya» oo
ahjinni iyo insiba.

'US

^ cr^il^h^

Sidaa oo kale waxay suuraddan sheegi in Eebaha awoodda leh laga magan galo xumaanta iyo sharka
kuwa wax dhibay waxna waswaasinaya, xumaanloowgana ah, ama jinni ha ahaadeen ama insi ha ahaadee-
ne. Waxaa dhab ah in had iyo jeer ay jiraan dhibayaal warxumatashiila, dadka ka qasa diintiisa, aakhara-
diisa, iyo noloshiisaba. Hadaba waa in kuwaas Eebbe laga hoos galaa, lagana digtoonaadaa.
Abuu darri waxa laga wariyay inuu yidhi : « Waxaan u imid Rasuulkii Eebe « Naxariis iyo nabad gelyo
korkiisa Eebbe ha yeelee » oo masjidka jooga markaasaan fariistay wuxuuna yidhi » Abuu dar ma
tukatay? waxaan idhi maya, wuxuu yidhi istaag oo tuko, wuxuu yidhi waan istaagay oo waan tukaday,
waana fariistay, markaasuu yidhi ». Abudar ka magan gal Eebe sharka shayaadiinta insiga iyo jinniga.
Markaasuu yidhi waxaan idhi: Rassuulki Eebbow Insigu ma shayaadiin buu leeyahay? markaasuu yidhi:
« Haa». waxaa wariyay lmaam Axmad iyo Ibnu Maajah. An-Naas (1-6).

869

^ 3\£p ^p ^jill ^ ^ ^LII^p ^IwUp jl ^p ^Idl

^J\ j* <J£ j> ji\j C^U j> Jujj v_JU* jl j> J^Ipj OUp

iijxSlj Sp^Jl Jl ^up aDI ^>j jUp jj j\£p jLil^Jl SjLJLsLI l^
^JL>i-^alij 4 4-jJwdl J^ft^ 4-U>- ciJJl <Ji_>wailj 4 i-£*j f LJlj

. U^i JfcLJl iuJl iu\c*^ vJi^-LaU
^jjU c-~~s>- <Jp la j.^ll ^LAp dj^ If <U~> Si^ OJbi-lj

Jl-^ni <~ j^jJii r u>u ijiyLi j^^ Jp jgjii ^ur j

Lj^pj c ^^-J^LiJl f^^ (( j^v' 5-J^U$ ^liT J ^,jU v^~~>-

^ L^pLjIj j&J\ ol^-lj Oy^Liil 4-JI^-l JJIjl OLj Jl^-Ij

^ * * $
fLV>0 ^j-*)\ iJs>U)) ^ . ^^^LLJI Ia%& i*iJl J^p» c^liT

4 J^jdl JL-^ £-~JJ « jLJl j^ » j . Lpyij ^>L^Jl

^^1 l^LJL>- <j a_^>J3I A-^^i \J l^L^^pj 4jjij jLj Ju>-lj
{S ^\ <JL*il a_i^5IU ^^o- <Jp <3jJj!l oJLA jujl>*J I^jl-ap

,1p *^jjJ-|^ a-aa!I v-^S" ^v* 1 Q**,h\yj oIa>«^JI jU jl>-!«
^ — *, o. ^„rtU J^.U J 4 — Jl ^JJ ,1 l^ ^ J J>">U
: i_j^fl jj—Jl <j »ijl_jJt o!jlj»wJI} tJ-( »)j*~i S-jWl »Jbr«-Jl

. &Lill dlyl j^ ^^kta ^aigfT c-i^uj W^'r^J
S^Ljj Jp Jju 5JLp ^?y Jy (o) jjJ£~l\ jLLfii\ *-Vj

Ujju vjjl Jy ( o ) (%JUJt JJgu.il ^flJ( £~&JJ

>» #»^

<£-<£•& : y 1 c U5jN %^>j VoU) Jp Jju iJ^>
^y ^wu! U5j c-~3j %^j Jal~j 1^1 J iSj>^A Ujbu ^Jl

^j>- c£ ( <iy (*) (Siai OjJj) SfcA** *l> ^Ij £*&JJ

APyL d~j£ ^4^ ^ J*? <-?r^ ^-^ o^5L- Jp Joj
JiJ : yi c ^tT UUol jlill J J^l f Uol Jp ji

cT^" Cr 4 S-^ or^ p*JJ y* V> OUUI *p,i ^ ^Ji, yk •&
J 5 Si4t ^ > >^ 1 0l — a*' <J* J^" 5 J*^' ^J^'j

% x '

^ '< !« *_»Uail J iUi ,1^" J-^J S-jL^I oU&l «J>j^»-

• tgrf . ijliltryi t J-Jl J* N jjJil J>>l Jp jkJl

J dAJi, ^1 iUJL J — k3l 01 Jo Ji iUJl c^ c*-- 11

. UJOu

i- 4 ljyJ\ J JjVI kiJLlT jOp Jp

iVl

*'»* r/'>

. U^-ljl J Lib J^jjj 4 jj-Jl JJIjl J

c c

C^y J* ^ ^^ ^ ( it ) *-*^ °^ Jb c-^jj

*^^" >'»*i"' A'*" * -*^ - >*" * l" ^&< -* ?^" •'o * > ^

^ ( o ) j^Ji <4^» Ja^P' *J^» ^Ji*)' t^jj

S^b Vj*^ J»C&I OS} . *Ul Jl cjJ^I ilUlj 4 5^1 Jl
. j^UJI j£jtJl Jl Jop ^Uall J viJLli ^-*; Ui fr l^

S^lill OjJl Jjj ^| ^T J> Sj^TJULI UofcM ^j
r V — cS-Vl ^ &-^$&fe$&<> : JU- AJy ^

ii>l 01 Jl SjLiI i^ij jkJl Jbji j^T (ociJlJl ^ y^)

• (jWt J / dUD ^ 01 > ^) iw, j&^M

ol U&i jiajw J j?f}\ Jij}-\ <3ji gfuJi kJ>f ^jj

J-^ J" ^^^ oiLJl r

. o>^Ul 5,^-w <^ob jJ¥ <ty

*UI JLr^ £* 4 JjSfl *UI Jp o^LJl VAp £^ jJlJij 4 ^jill

JwJl eip- £*>jj c jV^ 1 J* 3J^-xU JbJLiJl iv>U j^ iJli)!
OjJb ijy~j AiSL- l^ C-^-wJl <Jp il^JlU <^ l£|£ ¥ *L* ^y*

: "**> >- ^yj * 4 ^!

^JUJI ^yUl) j>w* *U JT J^aj *-^Ip ^P Lai>- jl SOpUilj

UTL- f l IS>^ IgliU jisl ^ *U! d jt* j^U jSL- lil Ul

. ouru ^*if. *>y t uijx. j*»/y *u» ou

II ,*Cd$> i&-*ff<LZK& t <<&)&> : Jl~- <J> yi

. 44^*1^1^ t ^ jCJT

: oL-pJ

1 J bjj* 4

lJlI^ ^> Jail ^ ^1 ijy** J ~ 0)

. wV>-ij £**?y <J ^j-sa^*j 0>*^y*

£^i : U*jl>-!

: Ol— p-j Aft^Jl £_->ljll al* J ^r^^ jj£j

. l^jg : U^jUj i ^Ua)1

sj**^- o\ $

^ j^ ^ j 4 ^ ,; ^ ^ — ^ ^ ~ (T)

. Uij

**• t 1 — gi^

: l—^JUj c i_^L- *LJt oLJl 1^ju»I

• ^>^ J* «~*^

. a^U ^Ul c-jii Ju^Jl JU J U!

01 ^rj OUiMl 5;^ J ^ SLiL ^>Ji_i!jj-(r)

. Ui^ UJ

**• c I $i-^>-

: L^jUj c 3>Al UJNI oLol : U*jl^1

. aj^L- ^1 Jp j*J\

. oJNl J>Ji>^ J*^)l Jl>- J U

^UJI r l X\ \m/1 ^Ip ^p ^^L c~* JUL" ^Jl a-^N

1 dJL-fcj

.« jl^l **-jj JL.Nl j^ )) ^-JlI <uiaJ J

J^k jiljA* ^^aiJ- C,JaJ!> 3jai\ l^ U^ ^1 £->!jty c ^

by^^j^u^S s^^c^AjJ^ : yi c ^3*^01 (JlJ^JI <Ji&

y,^t^yr: > * ^ -^ l ^

/^n^r^ii: <:j>;

II £* : j* ' 0*>!> c£>— !)»j*r jJ^M ciijJl WA*

| o^ : > c J? » O^T ^ jJULl ^1 i^p

<k~

1 'Jvj&s&Z^olj£yi& SJLZZ

1 -**)&$&

I i£>3> % *^ <• £$ ^-^ ^ f j-^- 1 <-MjN ^^

1 . ^^^^Vjj^^U^ift £i

Oyw^ll 0->-l Jp o^j lit vl--^ cJu^il JJUj i-*^P

A A

J^l^vi^ : yi c y-Nl Jp ol^II ^ N

|| • LAf&i vi-Ub a^5 «*J.j^

<mw^]mB&

■^

&£lt

«?

V>j£\

At 1

ibUii

'££*

VoY

JoX^S

■<L

A!Y

&-#\

'£Z

VOA

Sbfcs£l

\£

Air

i^^lill

«1^

vnr

^J^I

<£

Ato

^J>£}1

K±>'S*

s\\

"\.

ii>jili

'<£*

AiA

j^Jl

<&*+*

vJ^all

jMmJi

4^J^

VVY

iLii^J

■<£

J-lJlt

<*S**

Q^«»L2l(

A«Y

<>_£jl

*****

vvn

c/lbcH

4l£

A«r

s>-iJ»

K****

vvi

<35LJat

A«i

os_at

'£>Z*

VAY

-n

i&^a»

Aoo

6^U

VAo

wiJKU

*£

A«n

jjCiJi

■<£

VA^

-\a

JL^Ji

£UI

AoV

i^'i.H

■<£

v\r

AiiU4

CJ-i

AoA

ajJ>

viv

V-

gliil'

\..

OK-A^Jl

<x.

A»«

4iC

An*

>.\

ii^LjaJ*

A«r

6— ajJ»

fcC

AnN

jL£2»t

■<c

J-J-^

■<£

A1Y

_,— pakft

■<c

-4^U»

iiC

Anr

sj-; -Ml

■<£

A>r

;i£_ai>

«k

Anr

>.o

Js-4jJ»

«£££

oL^iV'

«=C

Ani

o^3

A^A

OMT.J1I

«=c

\.v

Cj^ldH

■<£

AYY

C_jJ1

■<£

An«

\.A

-4ja»

■<£

AYo

ol£>L3

■<£

Ann

\*\

Q^<J\

AYA

J^LTfr

******

Ann

\\.

J^^iJt

■<£

^r^J>

' *+

Anv

\^ \

A^r^h

■<£

Arr

jLWih

AnA

u*Li^»

■<£

Art

cJ 4 j^**"

'<£

AnA

N\r

c£^

„ *+

Arv

^Uii^l

4lU

An^

\Ni

o*l^2J»

C^AAS^

Tusmada Magacda Suuradaha iyo Caddeeynta,

ran Makkaad iyo Tan Madiinaad

J- Magaca Suuradda

Tirada

Bogga

Magaca Suuradda

Tirada

Bogga

> r Ar-Raxmaan

739

Madiinaad

Al-Buruuj

839

Makkaad !>

S Al-Waaqicah

745

Makkaad

Adh-Dhaariq

841

Makkaad

Al-Xadiid

752

Madiinaad

Al-Aclaa

842

Makkaad !

i Al-Mujaadalah

758

Madiinaad

Al-Ghaashiyah

843

Makkaad 1

Al-Xashr

762

Madiinaad

Al-Fajr

845

Makkaad

j Al-Mumtaxinah

766

Madiinaad

Al-Balad

848

Makkaad

As-Saff

770

Madiinaad

Ash-Shams

849

Makkaad

t Al-Jumucah

772

Madiinaad

Al-Layl

851

Makkaad

I Al-Munaafiquun

774

Madiinaad

Ad-Duxaa

852

Makkaad

J At-Taghaabun

776

Madiinaad

Ash-Sharx

853

Makkaad j

a Adh-Dhalaaq

779

Madiinaad

At-Tiin

854

Makkaad

At-Taxriim

782

Madiinaad

Al-Calaq

855

Makkaad J

Al-Mulk

785

Makkaad

Al-Qadr

856

Makkaad

Al-Qalam

789

Makkaad

Al-Bayyinah

857

Madiinaad

Al-Xaaqqah

793

Makkaad

Az-Zalzalah

858

Madiinaad I

Al-Macaarij

797

Makkaad

Al-Caadiyaat

100

859

Makkaad

Nuux

800

Makkaad

Al-Qaaricah

101

860

Makkaad

Al-Jinn

803

Makkaad

At-Takaathur

102

861

Makkaad

I Al-Muzzammil

806

Makkaad

Al-Casr

103

862

Makkaad

Al-Muddaththir

809

Makkaad

Al-Humazah

104

862

Makkaad "

Al-Qiyaamah

813

Makkaad

Al-Fiil

105

863

Makkaad t

Al-Insaan

816

Madiinaad

Quraysh

106

864

Makkaad !

j Al-Mursalaat

818

Makkaad

Al-Maacuun

107

864

Makkaad

An-Naba'

822

Makkaad

Al-Kawthar

108

865

Makkaad [

j An-Naazicaat

825

Makkaad

Al-Kaafiruun

109

866

Makkaad

Cabasa

828

Makkaad

An-Nasr

110

866

Madiinaad !

At-Takwiir

831

Makkaad

Al-Masad

867

Makkaad j

Al-Infidhaar

833

Makkaad

Al-Ikhlaas

112

868

Makkaad

Al-Mudhaffifiin

834

Makkaad

Al-Falaq

113

868

Makkaad 1

f Al-Inshiqaaq

837

M akkaad

An-Naas

114

869

Makkaad j

Tusmada Magacda Suuradaha iyo Caddeeynta,
Tan Makkaad iyo Tan Madiinaad

Magaca Suuradda

Tirada

Bogga

Magaca Suuradda

Tirada

Bogga

Al-Faatixah

1/3

Makkaad

Al-Qasas

527

Makkaad 1

Al-Baqarah

2/4

Madiinaad

Al-Cankabuut

542

Makkaad 1

Aali-Cimraan

Madiinaad

Ar-Ruum

553

Makkaad 1

An-Nisaa'

Madiinaad

Luqmaan

561

Makkaad

Al-Maa'idah

133

Madiinaad

As-Sajdah

567

Makkaad

Al-Ancaam

162

Makkaad

AJ-Axzaab

571

Madiinaad 1

Al-Acraaf

195

Makkaad

Saba'

584

Makkaad 1

Al-Anfaal

231

Madiinaad

Faadhir

593

Makkaad

At-Tawbah

244

Madiinaad

Yaasiin

601

Makkaad 1

Yuunus

271

Makkaad

As-Saaffaat

610

Makkaad 1

Huud

290

Makkaad

Saad

623

Makkaad

Yuusuf

310

Makkaad

Az-Zumar

633

Makkaad

Ar-Racd

329

Madiinaad

Ghaafir

645

Makkaad

Ibraahiim

338

Makkaad

Fussilat

657

Makkaad

Al-Xijr

348

Makkaad

Ash-Shuuraa

665

Makkaad

An-Naxl

357

Makkaad

Az-Zukhruf

673

Makkaad

Al-Israa'

377

Makkaad

Ad-Dukhaan

684

Makkaad

Al-Kahf

395

Makkaad

AJ-Jaathiyah

689

Makkaad

Maryam

411

Makkaad

Al-Axqaaf

694

Makkaad

Dhaahaa

422

Makkaad

Muxammad

701

Madiinaad 1

Al-Anbiyaa'

435

Makkaad

Al-Fatx

706

Madiinaad I

Al-Xajj

448

Madiinaad

Al-Xujuraat

712

Madiinaad 1

Al-Mifminuun

461

Makkaad

Qaaf

715

Makkaad

An-Nuur

473

Madiinaad

Ad-Daariyaat

720

Makkaad

Al-Furqaan

487

Makkaad

Adh-Dhuur

725

Makkaad

Ash-Shucaraa 1

497

Makkaad

An-Najm

729

Makkaad

An-Naml

515

Makkaad

Al-Qamar

734

Makkaad 1

Xuquuqda Daabicidda Waa Dhoowrantahay
Ee Uu Leeyahay Wadajirka Adeegaha
Labada Xaram Ee Sharafka Badan Boqor
Fahad Ee Daabacaadda Jaamaca Sharafta Badan

S.B. 3561 - Al-Madiinah Al-Munawarah

(♦i) (O (it j €•••)

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "KUR'AN----PRIJEVOD NA PREKO 40 JEZIKA"

See other formats