Full text of "Sermo graecus quo senatus populusque Romanus magistratusque populi Romani usque ad Tiberii Caesaris aetatem in scriptis publicis usi sunt examinatur"

See other formats

Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 


It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 


We also ask that you: 


- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


- Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 


alhttb://books.;coodle.comj 


2 


* » ra — fads 
L »wEÉEECS 
" " "n" we 
"» E * 2 
M M a e P. 
"NANI " NN 
-"*x"-" 7 T. 
NENENYV — 
"o ^e 9. ww s ^w" 
L] vx 
L- 
RV * 
* '» 
* " s 
J/ Y 
— — — 
LI 8 
OL QE 
EN Dot " 
*" -. ^ PA Vw 
—— 
es os . " —8 9 
LI LI - P AE " «5 JURA LJ 
M FLUR" * " "5249 EN 
LI LN IN ELA Z2 
x AA . n ON 2 E 6 * 
- " á J^ " . — * 
ey " Pare » » an -"** — 
F M d MAMMA PS R J —* ——— — "a X^ "a" " 
, " " 2E | IESR S TPSAT, LE S 7 "^ n «s "ERSTES: 
P LI LI é L [24 LI A, LI . * 
A XX VULNERE Kun. ERERPLACA AN M 
JO P *»»» —8B saa Deut —* 
— v On rp a MD OE 
3E s 9 s "Na RM PS P M, UBL 
" NN S - "4 X DRE 5 hn MM 
e e gw 8 e. 
Ew V "s 2" s " : 
-**. "SN P!» LJ 
M p * ⸗ — 
LN J y € -". LPS 
.- " NAME. un 
"7o" "o, 
Jua [] ," 1 * 
p^. e , 4 
.* » -*-*-"* "X 
* y" M A 
. " J Pi r 
JN a ut "9 
- uM, » an 
"7" x ww 
rj |» 
"y "n y " 
-" 9 nut 
-" r —— " 
. "" $^ 
. AC UOS r —— 
* "wa" 
* "* LN 
^ S, L] 
P - — 1 
a m é LI 
a vs Porno ^" n x , 
" TAA. "Pe "EN *3 
"399 AN a *.*- 
»-- ".- 
"DU FCCr 
-*-'"» LEN. 3 
E" 
"n 8 
L LI 
"Ww usse ^ 
" eod n a 
a Li L] "e " 
A. —— 9 
v^: * MA, v L] 
- "s 
" *" 2974" * € 
"sua LE, LI 
é " * NM C " 
D ho ;" —* - 
MU oo 
,! "An . env 
E UR UA 
* !*sad AA 


Class 94/9, 3 8 


Digitized by Google 


Digitized by Google 


Digitized by Google 


Digitized by Google 


e 
^ * 
. $e - 
K LÀ 
* *. e. 2 
n . 


t . * . J 
r M ) . * *— * E , " * o. 
! 2 E : * . 


^ SERMO GRAEQUS;- 
mom 


SENATUS POPULUSQUE ROMANUS - 


MAGISTRATUSQUE POPULI ROMANI — — ER 


USQUE 


AD TIBERÜ CAESARIS AETATEM IN SCRIPTIS PUBLICIS USI SUNT 
EXAMINATUR.- 


— ** 
———— 


Ecc COMMENTATIO PHILOLOGICA 
| DE SENTENTIA AMPLISSIMI PHILOSOPHORUM ORDINIS: 


ACADEMIAE GEORGIAE AUGUBTAE 
. DIE VIIL M. JUNII A. MDOCCLXXXVII 
PRAEMIO REGIO ORNATA. 
QUAM SCRIPSIT 


PAULUS VIERECK, 
SMERECE 


-— —— — — — 
M 


. GOTTINGAE. —- 
: APUD VANDENHOECK ET RUPREOHT. 
MDCCCLEX X X VIIT, | 


Q5) 


r M. 0 TM B Sl wit e * »' 5 cl * y "edam Ut 
e - e. * * Yo * * $ hi * 
wg . ' ; " 1 ⸗ 
s SUPE - - A zx . . , 
. H E * . 9 x : * " * . 
E " - - " 
. cf ELS . . . * ; . & 
. E . . 
s : ' : T . "SE . : EN 
E * * " * ad Ld ^ . . * E *. S -* t 
- $* — ir! z . . » ⸗ -. * 
LI e: . - . . * * 
EM 203 3 e. 5. . — . * " . 
» n" . - * - * » € . E - D . 
i E .- . 7, - " nt 
ders. .^ E " *. hd — 
* x - » . à - 
. * s i . ^ * 
* : * * e H * - T - - . 
» . 
" . ! * i , , - 9 - - á T "3 E 
. * * - . . *» 
t P : * 
* . . LJ . * 
; o£ . P 
. & * . 
* 
. 


Digitized by Google 


-- 

H 

. 

. 
* 
. 
. 
. 
* 
- 
. 
M— 


^ — — 


- 
2 
. 
*. 
- 
* 
. 
^ 
, 
4 
ES 
. 
. 
- 
^ 


* a^ 


f. 


es 


. 
^ . 
4 
1 à * 
— 
— 
. 
e. - 
* 
. 
E 
. 
- 
: e 
-. 
[i *- 
. 
. 
^ . - 
M 
* 
* E " . 
; 
1 r 
" 
» 
LJ » * 


⸗ 
4 - - 
. 
24 
D 
— "lot 
», 
* 


Hapus Y 
dis: ^cissilY 
LiB AIRY 
no € 15:4 


& 
* 
Lud 
- 
- 
- 
* . 
. 
- 
LI 
- 
* 
. 
* 
. 


" 
E 
" 
. - 
. 
. * 
. 
v 
Ld L3 
4 
- 
- 
. 
, 
. 
* 
e 
A 


. 
" 
. 
-— 
⸗ 
LI 
. 
P 
" 
* * 
* 
"-— 
. 
"- 
' 
. 
. 


* D 
i 
a E 
5 ^ 
- : ! 
H 
t t oic dato 
T et Re cor £o m. ? 
* 
Bn 
. 
. 
" 
.* 8 
* 
* D 
- 
[4 
s 
Á 


-- 


* - —— — (a 3 a » , * » - A * 
F * *- M £x ] "E * vog nog m » *. Es ES - ^ ME * 3 E 
Z * * - * E * * £^ * 
- . " Li EA » * a 
7 — à . . 3 . . 2» 
s - £x [2n * * .*^ - z * - ^. s . : Y . 
r * . E * 
* * i " - * ap 
. . E ww E * | S P A *. 
E . hi 4 . — * 
» * . . 
* - 
2. J * i * » . 
. 1 . hl M r1 2.7 
* B .- . — y 
" . 3 
à T * . * - . -.* T 
* e d P à v. " : 
e . 4 * . MES * , ] 
. * . 
e - x e . . * — 
⸗ " 
* * - ^ 
. . " ; 
P 
- . . , kd . - 
" s 
* . . F A * 
, . 
e 
» 
" " * NE * 
— 
. * v . 
⸗ T 
. 
^ * e . * 
. * e. LI . * 
9 * . - S 
- . - 
atm » 
, 
i : . T 4 
. 
Lj * » * 
^ . 
T * 
r * * 
. - p 
. — — * 
Pa 
* . 
a * 
* 
* - 
. 3 * 
* ; 
" —, 
— ⸗ 
.* 
E 
- i 3 
- 
. 
* E ^ 
» 
. . 
— — 
— * 
» — — — * 
— 
— — — 
^ * 
z E - 
* . 
* 
- 
- 
* 
"d . 
. * . 
- * 
s 
. E 
——— — .— oH —————— — — - - 
. 
* 
- 
- - 
' 
- 7 
. 
— 1 
[LÀ . * 
* . 
e ^ 
^ 
5 2 . 
J * 
. .- 
* — oai 
. * . * 
€ * . $ 
f . : 
. 
—— — — 
P 
e 
T . 
. 
. 
" * 
* LÁ 
" * 
LU] 
e. 
. . * 
" - 
s. . " 
* 4— 


— — — — — 


b—. 


* * x " " 
. . * A * . 
. E * 1 M doa $ e € . 
e » . 
. $ - J . V . ^ * . 
* A d . * 2 hi 'e * S . 
- * i * 
CIN: j c — : F i 1 — 
| * S e : ^ "N 
! J v- ^ . ka 
| : 
IE * - * - » * * sd 
» — à * - 3 . 
4 * - DE E . . 
* - 
» 1 Ld . * ^ 
: . . * v 
B * 
* LI . * 
- d * n FE 
e - 
* . 
LI 
E: : . * 7m . . " 
- LI * — * — * — 
. 
*. * J * 
L7 
— ^ 7 ej e / er 4 
*. TU.» * — 
- 
. * E 
« *. 
— * *. 
* P Z 
LI 
» . - ^ 
. 
^ 
m T. . ; 
* 
. 
- 
. - -- £ 
* . 
- M : — 
- 
4 
— . 
. 
- 5, 
. r i z 
d * - * 
i [ ! : — z * 
F | 
f . : s fa , s 
n . 
[d - - - -— — ^ * * - 9 - * 
- . 
— - * 
£F 
* . ^ 
. 1 
— zd 3 
t 
- 
. * 1 
x - 
. 
4 * 
" . 
LI J 
i *. 
| L " 
| : 
| * . - 
*. 
- m , 
1 
| . 
| : 
] . 
H x . 
: 
' i - 
! 
[ 
J * 
E. tg e ; 
LJ] . - 
— em 
» 
Pd 
» * 
* 
. e. 
* 


: Dissertationem meam publici iuris facere non possum, quin Udalrico de 


Wilamowitz-Moellendorff praeceptori summe venerando, quippe cuius auspiciis | 


hic libellus conscriptus sit, maximas gratias agam: quam multa vir ille doc- 


tissimus mihi suppeditaverit, quantum me adiuverit, clarius quam ipse pro- 
nuntiare possum omnes huius dissertationis clamant plagulae; eiusdem bene- 
volentia factum est, ut Henricus Kaibel cum eximia liberalitate tituli XVII 
collationem curandam susciperet, ut. Theodorus Mommsen praeter alia animum 
.meum adverteret ad titulum X XIX: quibus viris illustrissimis hoc loco gra- 
tias refero summas. — | 

Neque minorem gratiam habeo Christiano Augusto Volquardsen prae- 
ceptori excellentissimo, qui ea, quae de temporibus decretorum apud Flavium 
Iosephum servatorum disputavi, benigne et comiter examinaverit, non mino- 
rem denique Conrado Cichorio doctori humanissimo Lipsiensi, qui priusquam 
libellus eius *Rom und Mytilene' in lucem prodiret, singulis plagulis libera- 
lissime missis in notitiam meam pertulerit titulos XXX, XXXI, XXXII. 


Scripsi Gottingae die XV. m. Il MDCCCLXXXVIIL 


. 
4 LM 
à à *, Lg 
* É z 
à . 
' * 
* is * 
————— — I" À — — - 
si * 7 7 een quet pee eogb mer. - 


» a AGREE rum ceca n 


LI 
*, — 0 m 


t — — n — 


-o- — — — E 


^ -« — — m —⏑ - 


— ^ A—— eom — 


E ssetur c indir atero P Moon oa ilii eel 


Addenda et Corrigenda. 


p. 10 ad tü. IX: Mommsen Rm. Btaatsr. II* p. 959 rectius quam Rim. Gesch. V. 


p. 924 eqs. de causa Eubuli et 'Thrypherae iudicat: non Eubulum et Thrypheram, sed Cnidio- 
:- rum m tus Augustum adiisse neque de provocatione cogitendum esse, Ceterum quae Ll e. 
scripei, non de provinciis senatoris, sed de civitatibus liberis imperii Romani intellegenda sunt. 
p. 11 ad tü. X: Mommsen Róm. Staatsr. III p. 951 titulum tribuit a. 555/,4,. quo anno 
L. Postumius consul fuit. Sed cum Graeci plerique, qui ab Antiochi partibus steterant, iam 
a. 995/51 et Aetoli a. 595/449 pacem cum Romanis fecerint, Delphos demum a. "5/4, a senstu 
Romanorum ut res ipsorum ordinaret petivisse credere non possum. Immo verisimillimum est 
etiam Delphos, ubi primum imperio et auctoritate hostium Romanorum maxime Aetolorum (ef. 
Liv. XXXVI 11, 6) liberati sunt, quod certe iam extremo &. "*/,9, factum esse nemo non con- 
cedat, legatis Romam missis hoc senatusconsultum impetravisse. ' 

p. 40 ad tit. XIX. (cf. p. ó ad tit. V): Weaddington cum tit. XIX a, *95/4 tribueret, 
vereor ne erraverit. Nam cum er tit XXX cognoverimus P. Sestium L. f; quendam etiam 
a. 31/5 in senatu fuisse, nihil iam impedit, ne tit. XIX multo post a. €*/j, conscriptum pute- 
mus. Atque re vera rem ita se habere mihi his repus videtur comprobari: primum in dt XIX 
et XX redire videntur iidem testes P. Sestius L. f. et C. Hedius C. f. Claud. Thorus, Deinde 
ex reliquiis tit. XIX. intellegimus complura decreta ex actis publicis descripta Aphrodisiensibus 
missa esse, 'lalem autem decretorum collectionem compertum habemus ab Antonio re vera 
Aphrodisiensibus missam esse inter a. *35/59— 7!9/4s (cf. tit. V 21 eqs. xagsxdAscer elg à 109 ye- 
yovórog Sustr imxoluaroc xoà ddyparoc xo) ógxíov xaà vopow dvrnmipergpira ix rd» Ódqpoetu» 
díAzur iEamocréÀos rà ávifyQguge). 'Tum videtur alter tituli XIX consul cognomine caruisse — 
nam si XXII 2 cognomen ante patris nomen additum est (le(o» Kouow KáAdow Talov wies), 
hoc a vulgari consuetudine discedit —, ita ut vix cum Waddingtonio L. Marcium L. f. Phi- 
lippum in tit. XIX nominatum fuisse existimandum sit. Nunc autem re vera solus huius aetatis 
consul, quem Lucium quendam patrem habuisse et cognomine caruisse scimus, est L. Cornifidius 
L. f. cos. & '!'/4, — On. Nerii consulis suffecti &. !!$/j patrem non novimus, de L. Ar- 


runtio L. f. cos. a&. */s$ aut &. '59/ vel idcirco non cogitaverim, quia Augusti aetate simplex 


senatusconsultum satis erat ad confirmanda Aphrodisiensium privilegia —, quo anno nihil 
obstat, ne Antonium acta illa Aphrodisiensibus misisse putemus. Quae cum ita sint, tit 
V A et XIX a. '!?/5 cos. S. Pompeio 8. f. L. Cornificio L. f. conscripti videntur, quod etíam 
inde confirmatur, quod litterarum formae tit. V et XIX, quae exstant apud Lebesium et in C. I. G., 
eaedem sunt, nisi quod O paululum in utroque differt, qua tamen re id quod explicavi in du- 
bitationem vocari posse nemo contendat. Bestat, ut addam non Hoere, quod fedi, Nonii L. f. 
Vel Asprenatis nomen ex tit. XX in tit. XIX transferre, cum propter testium ordinem iidem 
esse non possint, 

p. 46 ad tit. XXIII: C. Cichorius lapidem iterum contulit nonnullaque accuratius quam 


- r] 
* . H 
LIP Rl E E m m did [o "ET 


PE LE iT 
* 
« 
. 


VII , » 


aus quud (con dii MON 15eqa) Col A. $E: wiliculua: ont Kievd[ee- 
pivs); *. 2 cnm I certum sit, scr. [Üoxypofa. "Varro ille re vera videtur esse M. Terentius 


Verro Reatinus. Nam erravi, cum dicerem eum tribui Quirinae fuisse adscriptum. ^ Varronem 


Reatinum praedium habuisse etiam in agro Tusculano, qui situs erat in tribu Papiria (cf. Liv. 
VIII $7, I appe e a ae UR E e. 3 in es parte, quae periit, nomen tertii testis 
adlatum 


per, quod Fabricius descripsit, in lapide est «w»: scribendum igitur, quod iam suspicatus eram, 
[z95» desee Yun. mwQeyparev; e. 7 inter 46 et Aorxe» nihil excidit: [r3] igitur delendum est, os 
autem videtur esse terminatio infinitivi alicuius; e. 14 cum praescripta foederis incipiant, sine 
dubio scribendum est (Magxev vijovs, non, ut Cichorius proposuit, (Z«xíp]ow Ziiavo$, cuius con- 
sulis nomen idem iniuria in v. $ et 9 intulit (cf. uae adnotavi ad tit. 9 et XXX p.52). 
Col. B ». 15 Cichorius cum legeret AIXl, doryd[»] in dubitastionem vocare conatus est Sed 
depyí» defenditur Pol. XXI 82,2; v. 17 res; eodem modo quo v. 15. 21. 26 prominet, unde. 
apparet ab hoe verbo novum caput incipere; e. 18 Cichorius supplevit dawoo[(as iEovcía:] sed — 
malim óoue[cfíos fevAg] ^ Subiectum huius enuntiati auditur à duoc ó Mewulgrvatev (v. 15). 
Supplementa Cichorii ea de causa probari non possunt, quia &; se pro di» :e positum esse eum 
fugit; e. 27 post "Popatur Cichorius litterarum fragmenta legit, quae recte supplevit ad ] vois 
evpuayor; 10» dgpov 109 Pupalw»], nisi quod malim ev(ppagyor — 

p. 54 ad tit. XXXII: Litterarum formae tit. XXX et XXXII eaedem sunt, its ut nibil 
iam obstet, ne XXXII 1—4 finem epistulae Ceesaris, quae incipit inde a XXX 18, esse suma- 
mus. QCichorius Mitth. d. deutsch. arch. Instit. z. Athen XIII p. 64, ubi sub n. 15 tit. XX XII 
iterum edidit, sub n. 14 aliud, ut videtur, epistulae fragmentum eiusdem temporis descripsit, 
quod tamen quo pertineat dici non potest. 

p.60 adsot. 1: Etiam in tit. Boeotiae Bull. de corr. x D d p.911 v. 
53. 78 equ. articulus deest. 


"NM " 


Err&ta. 


—- 


C. Hostilius cos.- a. *!*/151 pro —— p. 21 praeser. tit. XIV scr. C. L G. II 2305; 
p.24 praeser. ti. XVI scr. Bull de co E ou DAS MEI p. 29 adn. ad v. 78 scr. 
Ios. Ant. Iud. XII 10,6; p. 4? adn, ad tit. XXVII scr. $93/55 pro EA ML pro 
$45, *!*/es pro 9/5; p. 51 praeser. tit, XXX scr. Cich. R. u. M. p. 9 eqs. 

p.95 v. 15 scr. ill£o pro illuc; p. 59 v. 1 scr. sollemni pro sollemnes; P. 61 v.19 
acr. $,v» pro óri; ibid. adnot. 1 scr. p. 66; p.69 adn. 8 scr. Xen. Anab. 71,9; 

p. 64 adnot. 1 scr, Mitth. ete. VII p.71; p.74 v. 88 scr. Eleasari pro Eleagari; p. 104 
adn. $ scr. de Aphrodisiens. (tit. XIX) a. 119/35 pro 713/,3- 


, 
i 


Introductio . . . . . 


A. Epistulae magistrstuum Romanorum . . . . 4... . . 4. en n 
fcc eM ND BE LER REUS 
C Foedera .. . . . mE RC 
Fragmenta epistularum et Mni donsu tor HE NC DE 
Addenda. —— 
Pere Il. De sermone titulorum. . . . . . . . 4. ene r4 
L De orthographa . . . . . , "NC E 
de verbis graecis 55; de verbis latinis 56; de compendili 6e. 
IL De verborum flxsione . . . . . . . . 4. - 4. rn s 
! . & 1 articulus 60; $ 2 attributum 60; $ S pronomina 61; $ 4 numerus pluralis verbi 
apud pluralem subst. neutr. gen. 62; 6$ 5 casus 62; 6$ 6 praepositiones 68; $7 
temporum usus 66; $ 8 particula d» 67; $ 9 enuntiata hypothetica 67; 8 10 enun- 
tiata finalia 67; $ 11 coniunctivus latinus 68; $ 12 infinitivus 68; $ 15 participium 
68; 8 14 verborum genus 69; $ 15 particulae 69. 
. IV. De verborum selectione e£ genere dicendi . 


Pars III. 


L DePolybo . . . . 
IL De libro I Maesibaorüm. it Iophs- 


verba latina graecis litteris scripta 70; magistratuum Romanorum denominationes 70; 
alia verba reipublicae Romanae 72; verba, quorum notio principalis mutata est 72; 
verba & posterioribus demum usurpata 74; verba cum praepositionibus copulata 74; 
epistularum formulae 74; sermo singularum epistularum 76; formulae senatusconsul- 
torum 79; temporum significationes 81; dicendi ratio sinken HoroM 81; de re- 
rum gestarum divi Augusti versione graeca 85. 


De decretis apud scriptores servatis . .——. . . . . 


89 


91 


eg ggghbr..hMi 


ö——— — —— — — 


— — — xa m w*T UB ona n — A—— iet 


Lh di EN 
LE 
* 4 


X " 


n P) 

.'1. de foederibus Iudae lonathae Simonis aetatis 93; 5. de Ios. XIII 9, 9, XIV 10, 23 
p. 99; 8. de decretis Caesaris aetatis Ios. XIV 10, 2—10 p. 96; de Ios. XIV 8, 6 p.108; 
de Ios. XIV 10, 129—921 p. 106; de senatusconsulto quod dicebatur de libera exercite- 
tione religionis 109; 4. de epistulis Ios. XIV 19, 5—5, XVI 6, 3—7 p.110; 5. de ser- 
mone decretorum Homanorum & Iosepho rels«orum 111. 


Indices e e LÁ . e e e e e e e e e b . e. e Ld e. E e e | e . e 117 


-- 


Introductio. 


Sermo graecus quo senatus populusque Romanus magistratusque populi Romani 


usque ad Tiberii Caesaris aetatem in scriptis publicis usi sint, cum mihi examinandus sit, 
breviter explicabo, quibuscum populis agentes Romani illo sermone usi sint. Ac primum 
quidem id in commercio cum Graecis esse factum certis argumentis comprobatur. Nam 
senatusconsulta et foedera in lapidibus dialecto communi Graecorum conscripta reperta sunt 
per totam Graeciam et eam partem Asiae dispersa, quam Graeci incolebant. Quae omnia 
ex una eademque officina profecta esse intellegitur ex aequabilitate formularum. Illam 
autem officinam non fuisse Graecorum inde apparet, quod non paucae ex illis formu- 
lis et multa alia plane abhorrent a sermone graeco. Vel ex iis igitur, quae attuli, 
cognoscimus illa senatusconsulta et foedera esse Romae & Romanis publice in sermo- 
nem graecum translata. Quod etiam alia re confirmatur. Livius?! enim tradit in ipso 
senatu, si cum Graecis ageretur, magistratus Romanos, quae senatui visa essent, et latine 
et graece pronuntiavisse. Quantum vero ex titulis repertis colligere possumus, Graeci 
usque ad Caesarum aetatem sola decreta graece scripta lapidibus mandare solebant?, cum 
apud Iudaeos, ut infra videbimus, iam C. Iulii Caesaris temporibus exemplaria et graeca 
et latina publice posita sint, quod posteriore aetate etiam in Graecia factum esse constat. 
Paulo aliter res se habet in epistulis magistratuum populi Romani. Eae enim omnino 
non translatae sunt ex sermone latino. Sed eas ipsas quoque & Romanis esse scriptas 
inde Pureb, quod plerumque et parum graece et nimis latine compositae sunt. Praeter 


1 Liv. XLV 29, 8: 'Paulus latine quae senatui, quae sibi ex consílii sententia visa es- 
sent, pronuntiavit; ea Cn. Octavius praetor . . . . interpretata sermone graeco referebat'; cf. 
etiam de Acilio senatore interprete Polybium apud Gell N. A. VI (VIT) 14, 9. Quin etiam 
inde a Sullana aetate Graecos sine interprete in senatu.Homano graece loeutos esse constat, cf. 
Mommsen Rüm. Steatsr. III p. 960. 

2 cui sententiae non obstat senatusconsultum de Asclepiade Polystrato Menisco factum, 


cuius exemplar latinum et graecum in Capitolio urbis Romae repertum est, cum ii ipei, ad quo- 
rum honorem factum est, id ibi ponendum curaverint. 


—— —— — -- 


4 . 
Pc» am eh m n 
——ÀÀÓÀH 2 


*w —s—— ARAS -" OUSEERB. WEN 7000€ 7 7 
"EL * » E n, 
* M n a 


x, 7 7 e 
titulos autem commemoranda sunt ea scripta Romanorum publicas, quae apud scriptores 
exstant: quae unde fluxerint, num ad verba ab illis reddita sint, suo loco explicabitur. 

Deinde breviter exponam, quomodo res re habuerit in Aegypto, Syria, Macedonia. 
Etiamsi enim ex ea setate, de qua agitur, nulla certa testimonia habemus, tamen facile 
res diiudicari poterit Neque enim quisquam ignorat sermonem publicum in illis regnis 
fuisse graecum atque decretorum a regibus Aegypti et Syriae Macedoniseque graecis lit- 
teris conscriptorum haud pauca supersunt. Quin etiam in Aegypto aetatem tulerunt duo 
decreta & Romanorum magistratibus graece scripta alterum (C. L G. III 4956) anni ***/4, 
alterum (C. L G. III 4957) anni **!/4. Quae cum ita sint, etiamsi ea, quae Polybius de 
commercio et foederibus Romanorum cum Antiocho (XXI 13 eqs 45, XVIII 47) et cum 
Philippo (XVIII 1—12) factis tradit, certo documento esse non possunt, quia foederum - 
cum illis regibus, ut infra demonstrabitur, genuina verba non servavit, sed suo ipsius 
sermone reddidit, tamen dubitari nequit, quin Romani, quando cum illis agebant, sermone 
graeco usi sint. "end — — | 

Transeamus igitur ad Iudaeorum et Phoenicum gentes. Nihil certi nobis & acrip- 
tore libri II Maccabaeorum aut & Iosepho traditum est, quo sermone foedera saeculo H 
&. Chr. inter Romanos et Iudaeos icta et Hierosolymis posita conscripta fuerint. At de- 
creta Caesaris aetate de Iudaeis facta Hierosolymis graece et latine posita esse Iosephus 
testatur. Adfert enim litteras a Caesare et Antonio ad Sidonios Tyriosque missas (Ant. 
Iud. XIV 10,2; 12,5, cf. etiam 10,3), ex quibus id facile colligere possumus. Nam si - 
Caesar et Antonius, ut illae epistulae docent, Sidonios Tyriosque decreta de Iudaeis facta 
yecpput: "Pupaixolg zs xo) 'EXAprixoig in publico ponere iubebant, pro certo habere possu- 
mus idem etiam in Iudaea esse factum. Cum igitur saec. I a. Chr. Romanorum decreta 
Hierosolymis graecis litteris posita sint, non est, cur non idem Maccabaeorum aetate fac- 
tum esse putemus, qua aetate Romani iam diu ad agendum cum ceteris populis orientis 
graeco sermone utebantur et illum sermonem etiam inter Iudaeos pervulgatum fuisse nemo 
nescit. Ex tota autem Iudaea non habemus nisi unum titulum graecum!, ut videtur, a 
Romanis scriptum, quem iam Iosephus (Ant. Iud. XV 11,5; bell. Iud. V 5, 2, VII2, 4) et Philo 
(II 577. 591 ed. Mangey) commemorant, qui titulus si non Herodis Magni, at certe prima 
imperatorum Romanorum aetate ad templum positus est. Exemplar vero huius inscrip- 
tionis latinum, quod exstitisse Iosephus et Philo auctores sunt, adhuc nondum contigit, ut 
reperiretur. Videmus igitur ex reliquiis actorum publicorum, quae pertinent ad Romano- 
rum et orientis gentium commercium, per omnes terras, in quibus inde ab Alexandri Ma- 
gni aetate Graecorum litterae et artes, Graecorum mores, Graecorum sermo florebant, 
sermonem publicum, quo usae hae gentes et inter se et cum Romanis agebant, fuisse grae- 
cum. Atque ut cum Iudaeis et Phoenicibus, ita cum minoribus gentibus Asiae barbaricis 

! 


l edid. tulum Clermont- Ganneasu Rev. archéol XXIII 1872 p.214 et 280 eqs, cf. 
Mommsen Eóm. Gesch. V p.518 adn. 1. Verba tituli sunt haec: M9éra dóAloyevt, &law0!Qsvec- 
Su) drrüg z09 wi|oh 10 fegó» 1Qugüxrov xal| szQifólov: Og Ó'Z» Ag|p98 Favrws aTnog Eo 10 diá 
10 dfaxolev|Je?v Odvarev. — 


XIII 


& Romanis semper graece actum esse exempla luculentissima sunt monumenta quae vo- 
cantur. Áncyranum et Apolloniense, quae Galli graece et latine templis divi Augusti inci- 
denda curaverunt. 

Iam nos vertamus ab ortu ad occasum solis. Polybius igitur (III 22—25) me- 
moriae tradit tria foedera a Romanis cum Carthsginiensibus saec. VI—III a. Chr. facta, 
quorum exemplaria latina se ipse transtulisse dicit. Atque etiamsi illis temporibus nemo 
cogitet Carthaginienses agendi causa cum Romanis usos esse sermone graeco, tamen Ha- 
milcaris et Hannibalis aetate nescio an aliter res se habuerit. Nam illis temporibus cum 
sermo graecus etiam Carthagine floreret, verisimile est Romanos et Carthaginienses eo 
sermone usos esse, qui cum utrisque notus esset, ad commercium inter illos populos ma- 
xime erat idoneus. Quod denique reliquam Africam, Hispaniam, Galliam, Sardiniam Cor- 
Bicam, quippe quarum condicio plane alia fuerit atque terrarum et gentium, de quibus 
iam egi, quod has attinet, quantum ex scriptis publicis Romanorum ibi servatis conclu- 
dere possumus, semper Romani ad sua decreta publice facienda usi sunt sermone latino. 

Quoniam igitur, quae et ubi sint reliquiae actorum publicorum a Romanis graece 
scriptorum breviter attigimus, iam accedamus ad ipsam quam nobis proposuimus rem. 
Atque hoc ordine res tractabo: primum qui fundamentum totius quaestionis efficiunt, ti- 
tulos commentario instructos ita describam, ut primum locum teneant epistulae, alterum . 
senatusconsulta, tertium foedera. Senatusconsultis autem plerisque et foederibus, cum ad 
verbum ex sermone latino translata sint, versiones latinas addam. Deinde ipsam de Ser- — 
^ mone institu&m quaestionem eiusque finem faciam in iudicio de rerum gestarum divi Au- 
:- gusti versione graeca. In tertia denique parte de eis actis publicis agam, quae teguntur 
apud scriptores. 


—— — TI geo — * 


^0 mutui ARR, 0,0 n 


UST. v 
* 
- 4 . ^ 
LI 8 $ 
* 

,.- t 3 D —2 - 5 T d 

E a Y * — 

— 

" 
* - 
e. - 
t . 
* 
Ld 
le 
- 
* e. 
- 
* 5 XIV : FS — . 2 
J - 
4 — d — em » 
- - 
* .- 
- 
- 
t * rA -— 
[i 
* e. 
* - 
5 -- 
A * 
t — . 
- 
- 
- 
t 
Fr: - 


Notae et compendia, quibus usus sum, cum explicatione nom egeant, breviter com- 


s memorsbo me in titulis describendis usum esse uncis his: 


quadratis ( ] circumdedi litteras, quae perierunt et quae mutandae erant, 
obliquis «  », quae perperam videbantur additae esse, 
rotundis (), quae in lapide mon exstant neque unquam scriptae fuerunt. 


Commentarii numeri versus titulorum reddunt. - 


Pars I. 
À. Epistulae magistratuum Bomanorum. 
: E 
In loco Cyretiarum antiquae urbis Thessaliae Leake titulum invenit ediditque Jour- 


nal classical XIV p.339 eqs, ex eiusdem schedis Visconti Journal des savants Sept. 1816 ' 


P.21 eqs. Boeckh C.LG. I 1770, Lebas Voyage archéol Inscr. II 1303.  Repetiverunt 
E. L. Hicks A manual of greek hist. inscr. 195, Dittenberger Syll. inscr. Graec. 202. 


Tívog Koívxriog GtQavgybg Üxavog.' Popaíov Kvgstlov | rolg reyote xol ví 
xóAs, qaíQsuv.  éxsl xol dv volg Aoixolg xciv | peveodv. xexodxousv viv va (iav sed 
vob Ó:pou toU 'Pouaíov | xooaígsct, ijv Eyopsv sig ópüg, óAo[Gzs)oóg BsBovixusDa 

6 xc | &v rote ctijß éxiOsitor xasà xàv uígog xQosctuxórso | r00 dvdótov, fva po dv 
voUtoig Iyocsw fuic xcva|AnAstv ol o0x &xb vob fleAr(GOrovu sioOóveg dva|ovodpsctes * 
Bocu yáo xovs &xols(xovvos xviosig | Eyystos xol oíixí(as bv. xc0nxovabv sig vb O- 

10 nóciv | t$ *Pouciov, [xécec O(dopsv vi ÜpsráQes xóAn, | 6xog xcl dv vosrog nd- 
«4:6 v)v xaloxaya0(uv Sucv | xal Orí csAéog dv od059»| guAegyvosio[e«) Bsfovid- 
psO[o), |-msol xAs(Grov xoiodpsvor zágiva xol guAodobíav: Ocor pév|tor pi xsxopuc- 

16 uévor siclv c&v éxificAMóvtov a)cvotg, | dàv óp&g Qi0dEooiv xol gaívevro, ebyvópove 
Aé|yovrsg, Grozatopnéver óubv ix vbv ox ino0 ysyocp|pévov —— xoíyo dixtove 
—CCEX 


UT Quinctius Flamininus cos. a 5 /9s epistulam seripeit aut a. 5S/u«, cum Athenis 
hibernaret, aut a. 59/4, cum per totum hiemis tempus Elateae versaretur (Liv. XXXIV 48, 2). 
Cyretiae enim a. 55/4 ab Aetolis Romanorum sociis vi captae foedeque direptae erant, quia 
multi illius oppidi incolae & Philippi partibus stetisse videntur, quorum bona postes & Bomanis 
publicata sunt. Quinctius vero bello ab Antiocho imminente cum lenius erga Graecos agere 
coepisset (Liv. XXXIII 27, 6), etiam civitati Cyretiarum ea bona, quae nondum aut venditione 
sut donatione alienata erant, donavit simulque mandavit, ut si cui civi iuris aliquid esset in 
bonis publicatis, ei ill& redderentur, ut se ipse iam nonnulla reddidisse dicit. 


4 óAo[cye]oc suppl Boeckh, Leake óle[xij]eec. 


* 
. - 
— — — — — — — ——— * 
——À— — — 


£o. At 5 


ZU 


Titulum inter rudera templi Bacchi in insula Teo repertum edid. Chishull Antiq. 
asiat. p. 102, Boeckh C.LG. II 3045, Lebas et Waddington Voyage archéol III 60, 
Ditt. Syll. 204. 


— n : 
Migxog ObaláQrog Mágxov GrQavgyóg xol | à:pagyos xol fj GÓvxAqrog Tw(ov 
vk fov? xol c£ | Óxjpex. zotQnwv.— Mévixxog 8 và xag 4vtiógov 09 facing | 
b áxocvaAslg xobg Sp&g xoscfsvríc, xoorsQi0slg xol| 6g óp&óv xosofistüser xil 
vio xólsog | tó vs w^jgicpa dvédoxsv xol a)r0g dxoloó09€g ros|ve« Ouiéy0n usrà 
ædone xooOvpíug: dustg 0à vóv vs Év|0ga é&xiüsbdpsÜn qiiopoóvog xol Oià v2» 
10 xooysysvn|lpévgv cór&« Oópav xcl Óià c)v óxdgrovoav xaloxo|yaO(aw xsQé cs bv 
jov Ougxosoapsv sbvóog* xol Un | piv OióAov xA:Gvov Aóyov sxoiodpsvor Gucrsiob | 
psv Tijg xQóg roög Os0)g sbos(s(ag, ndi Ky» vig oco|gdfovvo Ix tiic Gvvevrouévos 
15 $ust»y süpsveíag|Oià v«0ta xagà roO Ocupovíov: oó u)v 4A1à xcl d MA|Aev xAnó- 
vov xixtíousO«a Guuqavi) xàci ysyovévos | «)v fjustzéoev sig sb Ostov xootusav: 0i 
x«l did ve s«0|va xal di viv. xobg óuég sÜvoiev xal dià vóv 9to[uév]ov | xoscfisvssv 
20 xoívopsv silvas v9)v xóAw xol w)y zó|oav (sgdv, xaO0bg xol vüv dcrv, xol Koviov 
x«l égogo|ióygrov &xb ro0 ÓO:Xpov toO 'Poue(ov xol vd vs sig | tóv 050v tji xol. 
và sig ópüg guAávOQoxa xiQacópns0a Gvvexedtsv, Ówrgoo)vrov óubv xal * s | 
pstà saÜra v2v xgóg $udg sÜvout» . FogocOs. 


-- 


Epistula Romae scripta est a M. Valerio M. f. Meesalla praetore peregrino a. 59!/,;, 
quo anno Menippus et Hegesianax, Antiochi regis legati, Romae versabantur (Liv. XXXIV 
57, UR. Confirmatur hoc titulo Teis ius asyli à Romanis, quod etiam a multis civitatibus aliis 

sul. sius numerus lapidum eodem loco repertorum testatur. Inde quod praeter 
— tri et senatus commemorantur, intellegitur ius asyli Teis plebiscito et er senatus 
consulto concessum esse. - 


6 Boeckhii apogr. dat vzée, Lebasii xp. 7 Boeckh scripeit &x dx ex usu 
vulgari dicendi, sed cf. Pol XV 81, 8; XXIX 25, 7. 17 nee3vplay fortasse scriben- 
dum esse ci. Sauppe. Certe Valerius id scribere voluit. 


Ii. 
; € . i6 
Epistulam Heraclese ad Latmum repertam edidit ex schedis Pittakisii et. Mustoxy- 
dis qui descripsit Boeckh C.LG. II 3800, deinde Lebas et Waddington Voy. arch. III 588. 


Accuratius lapidem descripsit Falkener, cuius apographo usus W. Henzen Annali dell' in- 


stit. archeol. 1852 p. 188 eqs. denuo epistulam edidit. Repetiverunt titulum Hicks 198, 
Ditt. Syll. 209. 


[Dvatog MévAiog I'vatov vios] 6voevqyóg Oxavog ' Pouctewv [xal of | éx5 ' Póugs 
üíxa mofofs)]o 'HoaxAsoróv vi& BoviAià xol v&« On(uex | goiQew] . évf[rvyov fj]utv o£ 
zx[c]o $uóp xofcfus zo zhüe diovié[owg]| ...... ] 9099, .... 9quog, Mo- 

6 6409, Aotorsiöong, Mivng 5vógsg [xaAol | x&yaS0(], ot «ó ve [ynjge]opo: dxédoxoy. xol 
œbòrot disAéygoav áxolo[U|Oog vot]g év tG« [jw«)g/copers xc[s]e[x]eyo top évorg  oo03v 
dAAcimovi[sg O6xov|Óso] . ... «0sv& .... Ós xQbg závrag voog "Eligvag sbvóog 
Qaxeisévovg .| [fpste  pi]v oty [xa]  mxeiQasópsOe xapeysyovóro» Opt» sig cà» 
jusréo[ap | xíovia ]xoóvowxv zxostoO«t cjv ivOszyopéívge s wivog &ya000 x«oo[í | 

10 riot yu]óuevos* dvygogobtpsv 0b ópt» cv vs PlAevOsQínay, xa0ózi x«l | ſrate &2]Aesg 
xólsdiv, Ücoi Tiv vjv éxirQocx$w £Ooxav, iyovdw-[rà | xvfjue]va «à abróp xoA- 
revsobr xarà vo)g bpevéQovg vóuovg | [xal àv vo]to KAAoig xstQaoóusOn sóxonóvobvssg 
Outv &s( vivog &yato0 | [xagaív]ios yívseOm , éxoüsgónsO« dà xal rà mag Opp quA- 

.15 ávO6geozxa xal tó[c | xíoveig: x] górol Ób xsgacóus0e po8svbg As(mso0m) dy 
4íoivog &xodócs[,: | éxeocdA]xo[p]ev. 03 xQóo Ou&g Arx»ov "Ogfiov vb» éixusiqeó- 
usvov tío | [xóAsme xol] rác zó9«c, 9x[o]o uzdclg óp&g xaQsvozA$ . foo[ec9:]. 


Henzen primus vidit hanc epistulam esse Cn. Manlii Volsonis cos. a. 555/449. Post eum 
enim exercitus Romanus in Asia non fuit usque ad bellum contra Aristonicum gestum, quo 
tempore antiquiorem titulum esse scribendi ratio docet. Cn. Manlius a. 555/449 expeditione contra 
Gallos facta Ephesi hibernans permulterum civitatum legationes, inter quas etiam Heracleotarum 
fuisse collegit Henzen, cum benignis responsis laetiores etiam quam venerant dimisit (Pol XXI 
48; Liv. XXXVIII 37). Sed epistula ipsa vix dubium, quin demum s. "6/44 Apamese scripta 
sit, eum demum post pacem cum Antiocho factam res totius Asiae ordinarentur. Heraclea vero 
videtur fuisse inter eas civitates, quibus cum ab Antiocho defecissent et populum Romanorum 
secutae essent, libertas et immunitas data est (Pol XX148,2; Liv. XXXVIII 39, 7). Ceterum 
res nrbis adeo turbetas fuisse, ut Cn. Manlius curatorem oo mitteret, qui urbem et agros ab in- 
iuriis defenderet, ex v. 16 eqs. intellexit Henzen. 


. 9 Decem legatorum commemorationem fieri iam Henzen vidit, suppl. Wadd. 4 Hen- 
zen scripsit ['4fiffav]dooc, ( Mert Jonuoc, sed ut incerta omisi. Falkener post &»detc legit II 
6 Mustox. legit &AAtenovta. Boeckh scripsit - [enovdiic, xaJà xai| uir t6 Ue sese * 
Henzen, Wadd., Ditt ([exo»|ó7c ex — ev e[1doreg) woec eqs. 
VAXEYE....AEIIPOZ supplementa omni probabilitate carent. 8 xal: ——— leg. —8 
Must. om. 9 xícnu» supplevit Ditt, afo«ci» Boeckh, Wadd. *Cum vos in noctram fidem veneritis". 


Mgo»oiar 10460905 leg. Falk., sQoroia». sodio3os Mustox. 10 Leve kiere Sens Uv 
utro, Henzen; [yer )opsros, quod Wadd. et Ditt. posuerunt, nexu sententiarum refu 
detur. 12 (za x:ijpa]ra vel [16 zenp«]r scribendum esse ci. Ditt., Wadd. [zá LITE E 
sed nocypara Lye» aliam habet vim 16 Falk. legit rae: Boeckh suppl. ràſcç ntcres ). ct. 
Pol. III 67, 7; IV 17, 9. 11. Ad rem cf. Pol. XXI 48, 1. 16 Falk. legit [dnsoza-) 
xavey. 17 idem legit ómog et paulo post E£gge . . . 
——— ——— 

IV. 


Marmor a. d. 1797 inter Dymarum (Kéro '4yeíag) ruinas repertum a Hawkinsio 
et Cantabrigiam delatum edid. Dobree Classical Journal XXX p. 127 et ex Mülleri 
1 * 


( 


— — TON RUPEE VEN 


x» deo ntm 


-——— 07 079, Vilar eC dA — 
* , 


- M MS M Ew 
schedis Boeckh C. L G. I 1543, repetivit Ditt. SyIL 242. Denuo lapidem descripsit et 
edidit Hicks 202, sed iota mutum non curavit. 


* Exà 950xólov 4éevog, yoanpexdlog vt00 GvysÜ0Qíov ZroeatoxAdog. 


Kówzog défuog Koívrov Mátbipog àvOsxavog ' Popaíov Zvpal|ev totg Koyoves 
b xcl Gvvfí0gotg xol. vij xóla ya(Qnww^ có» xsgl || KuAAdviov oóvvtügov ippevicdycov 
pos xapl sóv GvvrsAs|cOévro» xag ópt»v &àduxnudrov, Ayo 0h ÓxiQ víjg dpxQess|oc 
xal pogj v&w dpi(s)ov xel v&w Óqnoc(ow yoxppdrev , bv. iys|yóvnt. &opnybo vije 
Sane cvyyóssog Zsog Tavoonéveog 6 | xol vog vópovg yodyag Oxsvavtíovg vik 
10 éxodoOs/eos vot || [4]yexotg ox ' Pouatov xoAs[s(a], xs! 6» cà xarà uépog 9uj(A]- 
9o|pev dv UMrocus pevà voO xa[o]óv[vo]s cvpfovAGOn* ixsl obv ot Qwxoe|[Ef]uevos 
ræbra igalvovró pot víjg ysoíóvug x[arac|ráosog | [xa]. vagorpfie xe[raBoAqgv] xotos- 
pevo[! vog "EAAgsw xüc]v, o9 pó|v[ov yào] tfüje xo[b]e dA4jAow[c] ««2 ov»- 
15 eAAd[y]e xel xzoe[(ag víjg xev (/||O/av], àAAà xel [z]fjg &xodsOouévgg x«zà [x]owov 
vog "EAAw[ow 4)|Asu8sQ(ug dAAósQum xol vi[c] fipevé[oe]e xoomioécsec* &y[b xa)| 
Q«ogopéveor vív x«tgyógov &An0ivàg &xoüs(teg ZO|cov nui» vb» ysyovóra doymybv 
20 [z]ó» xgazgO9fvrev xol vo| uoyoagrjoevra xl xataAó0s. vfüjg dxodoOs(ong xoAvsti|[a]e 
xoívag dvoyov sive: Oaváre. xo[o]eyógws«, ópoí(eg 9h xol| [Doo]u(oxov 'Eyscot- 
vsog t» Onpiogybv cv Gupsxodtavra | [rot]o dpxQioco: và &Qysta xoc và Óguócuxs 
yodppova, ixsl xal | (aóróg] 6poAóygssv: TiuóDsov 0à. Nixíx vu pnsrà voO Zióoov | 

25 [yeyovó]ra vopoyodpov, xsh fA«sco» igaívevo jOugxóg, S||[xéAevoa] xoodysv sig 


Q, Fabius Q. f. Maximus, qui epistulam scripsit, fortasse fuit Aemilianus cos. a. 99/1; 
sed eodem iure cogitari potest de Q. Fabio Maximo BServiliano cos. &. *!*/,9 aut de Aemiliani 
filio Q, Fabio Maximo Allobrogico cos. 955/1; aut de Q, Fabio Maximo Eburno cos. a. 5995/4, 
quem epistulae scriptorem esse Zumpt (comment. epigr. II p.167) dixit.  Sosus quidam cum 
factione sus adiuvante Phormisco demiurgo curiis et litteris. publicis Dymarum incensis rem- 
publicam a Mummio et decem legatis a. **5/,,, et 9/14, constitutam, quam timocratiam fuisse 
Paus. VII 16, 6 docet, abrogare conatus erat et novas leges cum Timo Niciae f. scri 
De qua re cum ei sag) KeAAavio» Gv»£:dgos proconsulem certiorem fecissent, Q, Fabius de Soso 
et Phormisco supplicium sumpeit et Timotheum in Italiam in exilium misit. 


6 Kwlldwor non Cyllenen terrae Eleae, sed hominis nomen esse intellexit Ditten : 
18 xo[zamav] suppl Dobr.; scripsi pro hoe verbo inusitatissimo ex usuPolybiano xo[rafloA?»]. 
Dobr. suppl. (3 xoAacrfa lori», quod Boeckh et Hicks receperunt, recte id refutavit Ditt.; 
Dee — zxac)v suppl U. de Wilamowits. 14 wg suppl. Dobr, ám Boeckh, rae 
Dobr. ci. scribendum eese rZ; xoc dAlglesg esca] evrallayfic, quod nequa- 
— — esse iam Boeckh monuit  oe[íec rác xor ddíav] suppl. Dobr. recte, iniuria 
id Ditt. reiecit. . — 16 dJàórqia scribendum esse vidit U.de Wilam., ceteri aAAoroía. Dobr. 
cum legeret El . . . suppl. ei(6xa oacyeptru», Ditt. ([yà zajoacyouérov; idem Hicks, qui in 
lapide iy legebat. Fortasse, ut monuit U. de Wilam., scribendum est i[»s« ]oacyepéror, quam- 
quam hoe verbum alibi non invenitur. yo paries exstat in epist. Aug.I1X 9. — 20 Dobr.secuti 
omnes edid. »agezojo[5)coa, sed ne hoc quidem graecum eset. 21 Oeo]utexov suppl. Boeckh 
probebilites, 


5 


'Pépqv 6oxícng, ig [bk ck voupques ros dv|[drov di ecd ixet xo dp 


gevícag v[b. rν Efvov croerq|[yOs vb Gót]ev, [pi xjeórtgov supino 
elg olsov, di[v uj) d[solebs . " 


— —⸗ re: 


26 zo dr[«vróxoc] Dobr., Boeckh, Hicks. Ditt. emendavit ro$ b(drov qvo k. 27 in 
es: CAN . . . PO EPON, Dobree suppl. ózo)c &» v — 1* soó]c elo», i 
p)». Sed Paw; d áv c. indie. fut. vix ferri potest. de Wilam. vidit fere(.) et bns[v juo 55] 
— fuisse et — [rò déE)«» eqs. 8 suppl. U. de  Wilam., Hicks legit «e» 
nlap 


V. 


Lapis & Sherardo descriptus editusque & Chishullo Antiq. Asiat. 1738 et a Boeckhio 

C. I. G. II 2737 repetitus est & Mommseno in Brunsii font. iuris ant. Rom.* p. 167 egs. 

A. 

lNMaonos Avurbvioę Mágxov víóg «óvoxoéreg Üxe«tog —8 |ypévog zb B xoi 
5 [rb y| àv] roubv évigà» ci[c]| v» Ompocímw xoa|ypdve» Sevdiseg || IDage- 
Géov xci 4poo|9sioudov Epyoveiw | BovA] Ope xelonv* | sí. EogncOs, sb àv. For: 

10 óyiívo 0k x«l | «bróg prrà toO Grga|teUparog. —ZÀov | Anumrolou [6]ufrsgog | 
15 xosoBsvvie éxuusiéGrerR xsgoovir[.]eog tv vüs xój4Aseg bpóv xoxy|párov o8- 
20 uóvov | oxécOn ixl voi; | yeyovóciv oixovo|(jsj]tactv, &AÀà xol | $u&g xagexáAsc|ev 
25 sí(g và roſß ysyo|vóvog Opstv dxixo(pavog xal Oóypo|| vog xal 5gxéov xol vó|pov &vriuxa- 
30 govu?|va ix cv Ónuociov | fAvov écxoccet|Aa. ópst» và &vzíyoo||pa. 4g! olo &xcivé-] 
85 sag rbv Zólova u&A|Àos &xsÓttdpov Solyov vs év'rotg Óx' igob | yevveexopfvoso, || & 
xcl và xaOxovtia | éxqíQuom guAév|OQozxa, Gov $ynéusvog tóv &v|)oa vüg éd 


— — — e — 


A phrodisias Cariae oppidum libertatem accipit ex actis Caesaris & M. Antonio a. !!9/,, 
simul cum iuris asyli confirmsfione, quae a Tacito (snn.III 62) commemoratur. Edicti Caesaris 
nihil superest nisi inscriptio redppara Katcugoc. Argumentum vero illius decreti et decreti 
triumvirum quo id confirnabatur (émíxQspa id in v. 3$ nominatur), in senatus consultum 
receptum est. lusiurandum et lex (cf. À v. 25), quibus foedus sanciebatur, perierunt. M. An- 
tonii epistula denique, quae $mtegra superest, scripta est inter a. Tbe T1 fs, quod inde in- 
tellegitur, quod cos.des. II et III et triumvir rei publicae constituendae nominatur, cf Momm- 
sen Róm. Stesatsr. I* p. 567. - 


Lepidis caput integrum non est. Pro Chishulli supplementis M. "44i viec abioxga- 
7&9 eqs. scripsi Mágxeg '"drmevioc Mágxov vióg a910xpdruQ, cum praenomina ea aetate, A T 
titulus conscriptus est, nondum per compendis scribi solerent et patris nomen plerumque adde 
retur. 9 U. de Wilamowitzio suadente cum et im v. 1 et in v. 2 trium fere litterarum 
spatium vacaret et in extr. v. 2 post zc (in lap. mé), quamquam Sherard illo loco hiatum 
notavit, nihil excidisse videatmr, scripsi xaà [0 y. | m») sese» —R a | eae. — Certe. 16v 
quam maxime requiritur, cf. B 4. 12 ipíweec Sherard descripsit. 165 zigoorrgxelg idem. 


- 


^ - Am 


- " ^ . 6 4 » — 
40 $uéóv celijc duety ce o6vxBogues dx) c Iyuv |. tot00ro» xoAts(sqv. | fevwv. dà. àv- 
45 víygaga | tb» ysyovórov o|pstv guAavOoóxov | và óxoysyoaupéva: | 8 óuàg fosAopes | 
50 &v voig Ónuocio:g | vote zog Opt» | yocppacuw tree | 


Tedupeve Emísugos. " 


B. 
RC ND XE ura NE ] "oT 
[07] xai ieoid ve[xév:]a dAevO cQovg — có [e] duxi | iai vel prati vate idíouc vd)v xó-] 
[Av]r3v HAaQacto» xal 49pgo8sieiéov 790156090: pics Eyy inv s((c "Pópsv «voto xevà Góypa vi] 
[xd x4Asvewv ópoAoystv: & sd viva Exo04o veigóg guAdvOoo[xa .... ... roetę &vdgsg] 
lo) &$je x&v Óguooíor xoaypázev Quevdtsog v (0(o ExixolpaviIA[agaecoo xol 499095.0:50-] 
5 [o:] xoodep£g.oav xQospsQioUsiv, Gvvszóonóev evvyoorjoovsuv, te[ Uta xdvra xiu sivo] 
[y]evécO * ópo(og vs &gfexeuv xfj 6vyxAiso sov Oguov cov IlAa[Qecéov xal ' 499005v0i£-] 
ev v)v JsvOsgíay xal ceo» &rfAsay adrotg sávrtov vv zxoey[pdrov Eysvv xaQxítscOo] 
[x«9]dxsQ xa( tig XoAits(a t6 xaAAOro Oixa(o xaAMoco vs vóuo Sicív, [vig xagà vot] 
[0spo]u v06 '"Popaíov c)». 3AsvOsoí(ev xal cv dvfAsav Eyci gíAg ve xel as[ppayog yey£é-]- 


ex aequo et bono omni liberos esse et iure iudiciisque suis civitatem Plarasensium 
et Aphrodisiensium uti neque vadimonium Romam eos ad decretum quodvis et 
iussum promittere; quaeque praemia honores beneficia .......... tres viri 
reipublicae constituendae suo decreto Plarasensibus et Aphrodisiensibus attribue- 
runt attribuerint, concesserunt concesserint, ea omnia rata esse fieri; item placere 
senatui populum Plarasensium et Aphrodisiensium libertate et immunitate ipsos 
omnium rerum uti frui, uti quae civitas optimo iure optimaque lege est, quae 
civitas & populo Romano libertatem et immunitatem habet amicaque et socia facta 


j 


51 epistula Caesaris et quae sequebantur perierunt. B Initium senatusconsulti perit  BSup- 
plendum fere est, ut etiam Mommsen scripsit xol zevzov rov nQáyuareg obrwg Idobev* ágfoxuv 
z$ ovyxaijru JlaQucslg xol '44ggodtcstic, ec Exoire l'uiog Koicug —** (cf. Jos. Ant. Iud. 
XIV 10, 10) - 1 Mommsen scripsit: [pezd raír]ju, quod lacunae spatium excedit. 
[nd z]e scripsit Boeckh. 2 Mommsen cum supplementa Chishulliana a Boeckhio fere servata 
piis dyrvgr i[logéqer vovit xa14. 1006 :10 Qóypo x]el x(tvos ópoloyiiw defendi nequeant, 
ratus hoc loco caveri, ne civis Aphrodisiensis iussu magistratus Romani Romam evocaretur et 
eius rei vadimonium f&cere cogeretur comparato loco Dionysii (XI 82) sí» lyyvgr ópoloyiite 
elg ij» avqiov jpígur (cf. etiam Jos. Ant. Jud. XVI 6, 2. 4), supplevit ea, quae scri 

$ Lecunam statuit Mommsen. 5 Supplevit Mommsen. Boeckh: za[vza. Btfuia | y Jeríc?as. 
1 Boeckh bene ci: [o]i:[w k, sed aviov; in lap. Mommsen lacunam statuit, xagní(so9us suppl. 
U. de Wilam. 8 xeí 14: Boeckh scripsit (g)r, sed pronomen relativum in fine addendum esse 
censeo secutus Mommsenum. Sed cum hic suppleverit Jou»[yowpéry, 5 wogü 1. d.), mihi videtur 
scribendum eese ide:v, (duc swogd :. d.) Nam yowpíry movet summam dubitationem , quia 
ad verbum reddita videtur locutio latina: optimo iure optimaque lege est. 9 —— ovca] 


apum — — — — — — aha cam ape 


7 


10 [vnzai 0 c5] rÁusvog G68g Mqoodírgg &v xóAet In Qncfov xal 4ooodsteido[vxotiéoero, o0ro) 
[EcvAov Z]ovo vaóvó «02 Oixoelo vtri] vs OsuoiDeiaovía, b Qixoíe xol fj Oso 1D ou pov(o 4 ol g-] 
ſdos "Eps]o(ag doxlv &y 'Eqéoc* xóxAo vs éxsí(vov toO [sqoUslts t£usvog sle(s KAG0g dccív, ob-] 
[rog ó] roxoę &6vAog Zaro xoc ve $ xóAig xol ol xoAstracot HA«Qaafov [xal ' 49900si6ide9] 
[ps9 6]vxoptv yoo(ovózvoopxov 696v xoocód ov xgbccivqiMav vo[08:u0v 400v, t«0ta] 

15 [Zzyoc v xoavóciw z9o6vrea: xagziQovrat ts xávrov xoaypávev ive[Astc 6vreg? und viva?] 
[pógov 0]i£ tiva aiv(ev ixsivov 0i0óvar usd [e])uysvaogégew ópsíAociw, [GA3 «óvol x&-] 
[e ovx ]ocg xev obsev petà vebcva 8v écvrotg xógocuv zgoOv[vas sxaoxitovratxoetódun EQotev]. 


est; quodque templum deae Veneris in civitate Plarasensium et Aphrodisiensium 
consecratum est, id sacrum esto eodem jure eademque religione, quo iure quaque 
religione templum Veneris Ephesiae est Ephesi; et in ambitu eius sacrarii sive 
templum sive lucus est, is locus B&cer esto; utique civitas et cives Plarasenses et 


— ——— o — 


Aphrodisienses, cum quibus vicis agris castellis montibus reditibus in amicitiam populi 
Romani venerunt, ea habeant possideant utantur fruantur omnium rerum immunes 
neve quod tributum ex quacumque causa illarum rerum dare inferreve debeant, sed 
ipsi omnibus in rebus secundum futuram Lid de suis reus potestatem utantur 
fruantur habeant. Censuere. 


—-— ——— om —— 


ceteri. Sed cum hic per ze novum addatur enuntiatum, ytyérgrus supplendum eese vidit U. de 
Wilamowitz. 10 (6 1e ]r£pavoc — [xa94£gurre, rovre] eqs. suppl. U. de Wilamowitz. 
Ceteri [1ó Ji] x£psvo; . . . . "Iggedecito[» &cvAoy | Fjore, quae verba lacunam non explent. 
11 r$ iure delevit Boeckh. [ 4teréps|dos *Egs]oíag suppl U. de Wilam., Boeckh: (sà 
9«|ac Epr Joſuc, Momms. — laooy 9s|ác "Ege )Joluç. 12 Momms. scripeit — quod post 
Típevoc vix ferri potest. U. de Wilam. proposuit ace. 14 ógwr Chishull, Boeckh: Momm- 
sen Rom. Staater. III p. 687, 4 vidit doc» scribendum eese. Pickius apud Bruns. 
suppl ro[$ dzpov 105 ' Popater. ftgocgA9Jer, ad sententiam quidem recte, sed iustum spatium exce- 
ditur hoc supplemento. 16 ixivo» cum gógor iungi iubet — — — 
in lap., quod iniuria mutaverunt Boeckh et Mommsen in [tj]erecgfou». 

GvvtéGpfQur. 17 Suppl. Mommsen. — "Versio latina est, Mommseni. 


VI. 


Lapidis Mylasensis fragmenta duo edid. Lebas et Waddington Voy. arch. III 441, 
Froehner Inscript. grecques du Louvre p. 157 n. 72, Ditt. Syll. 271. Lapis adhuc servatur 
in museo Parisiensi. 


Abroxgéroo — 6509 Toualov víóg Üxeróg vs tb toírov xa9s6|capévog 


Epistula ab Augusto cos. HII eà Mylasenses scripta — 133/5,, ut Wadd. coniecit, in 
insula Samo (cf. Suet, Aug. 17)  Devastationes et incendia quae commemorantur pertinere ad 


* — — o) M ⸗—— — — — 
- 


8 A] . — 


5 Molaciew Moxovos Bov|ii dipan yolosir a Eponc0s, x[a]| Ag Gv Éyor xol adcbg 0) 
psrà v(o0] | cvoesesperog byieivov: xa[i xoó]isoov uiv fàq xeot «ffe xes[acyos]|ong 
10 ópág víyge xoocexf[pesé) | pos. xal vov xageyevopéve[v s&v] | xoscfturóv O$4- 
é)[ov .. ..... 
TET g rbv xoAspíov æratoca xcl keavr[esc]ons víje xóAsog xoAio)g 
piv aiyuaAóto[vg) | &xofiaAty xoA(sag, otx ÓóAtyovs uiv govevOZ[v] | vag, vivàg 0À xal 
15 cvvxetapisyf(v)rag vij xóls[.] | tijg c&v. xoAspíov óuóvgrog o90à «&v | vobv o0) 
tOv (jgbv rÓv &yoráízo» ó|zoOropévno: óxí0ib«v O4 uoi xol xagl | vije 1609«g víjc 
20 AslegAergpévoo xol ctv | éixavAÓov» vb» diyuxexonopivov, &0rs ip| xacww óp&g Jcvx- 
xíve, dq olg xücw cvvs|[[0ov xaO0óvrag] re0va xdoug tudo xe 1d4er[roc ᷣtcovs 
&vógag ysvopév]ove ópàg xes|[ol fone PON G us 


Lebieni Parthorumque incursionem a. niu factam (v. Leb. et Wadd. 2M3—49) idem probabile 
reddidit. Lebienus enim cum Syriam et Asiam devastaret, inter alias etiam urbem Mylasensium, 
qui ab Hybres commoti resistebant (cf. Strab. XIV p. 660), magnis calamitatibus adfüxit. 

Bupplementa inde & v. 20 sunt Dittenbergeri. W " scripserat: — divpipaza] 
sabia xdewc repe xal ydQs[zog xel evvelag ova di()ovg wpác ms|xerD9éras . . . ., in quibus 
optimo lure offendit Ditt. 


P | vir. | 
Edidit titulum Ephesium, qui nunc servatur in museo Britannico, C. Curtius Her- 


mes IV p. 1965, deinde. accuratius eum descripsit Waddington Fastes des prov. Asiatiques 
p. 84 n. 52, 22 
Migxog ' Eoévyiog Ilíxge &vO[sxezog Adyss:] 
&gpevobg ysyevnuéfvov vo6 x[aAci00 xé-] 
pesog, xao Ónposíes xozacx[svii, cv] S 
'Egscíov psvakó vig dyogüg xaſt ros apt] 
b vog ysyovéva, Govteovsiro . . " 
vs upto d X06 SO DSi. 204 D 
t4À e* v9.96 


M. Herennium Picentem Curtius propter formam litterarum apicibus ornatarum intellegen- 
dum non esse censuit consulem suffectum a. !!?/,, , Sed iam August aetate in Asia maxime lit- 
terae apicibus ornari solebant, ut etiam in epistula quae antecedit Augusti factum est. ltem 
W ex scriptura Dtaꝶc colligit ilm consulem suff intellegendum eese. Curtius sup- 
pleverat J7x(sywv). "Titulus igitur ipee videtur post a. '!9/,, scriptus eese. 

l Mrs sddidit Wadd. cf. Jos. Ant. Jud. XIV 10, 16. 18. C. J. G. III 4957. 

3 Curtius scripserat :os »[viw ]|ue:og, Wadd. quod dedi. Devastatio, de qua agitur, videtur 
ad bellum Mithridaticum, cf. Wadd. ad. Leb. III 186a. 8 suppl. id 
4 idem suppl; de bus Ephesi cf. E. Curtius Gótt. Gel. Ans. 1995 P. mE 
—— U. de owits 6 Curtius descripsit: "FA koc) 


9 
K VHL —— Re ; 


Titulum in regione veteris uude fepe edid. Michel Clerc Bullet. de cor- 
resp. hellén. X p. 399. — 


llóxAwg Kogwíhog Z[xxíov &vOóxarog 'Popc(ov] 
Gve«setgryolg  Koyove[. govAj. Orge xoígns.] 


Acxæœtov sives vopíte [pig ...... ..... . eg] 

: xol vópiuóv jor, s[üg ysvopívag Óxào cbv le-] 

D ov. zoyséro» xoíosug -........ ee 2E 
yne Quacróv xsàsev [..........— . xal od-] 

0b» xàAdov volg éxwuel[ovpévotg . .... .... Dx8-] 
oovg0sto. «vb xageflód[iow .......... . 6-] 
M 
10 nO d ÉxavtRe ..... 2... ee. — 


n [Elieqyueanévov 410v 'Pew(óo[v ........ A! 


P: Gormecoe Belpio. consul fuit a. '!*/«, cf Wadd. fast. des prov. asiat. p. 92 n. 56. 
Clercium rem, de agitur, non persperisse vidit U. de Wilamowitz. Ita enim res se habet: 
Publicani quidam 3 v. 7) provocaverant pignore interposito contra — qui — 
quae intercesserant inter publicanos et 'Thystirenos, non curaverant, 

Agebatur vero de rebus sacris, quae nimio ieu vua eiiis (cf. v. 4—5, 15. 
Clerc videtur putavisse Thyetirenos se convertisse ad proconsulem, ut ditudiceret accusationes, 


quas alii ad ipsos de sententia iudicum tulissent, vero eos admonuisee, ne a iudicum 
— recederent. Supplementa pleraque sunt Clercii. 
I 'Pwuaíw» iniuria dubitavit Clerc addere; cf. I, 1II, IV. 8 ee add. U. de Wils- 


mowits. 8 suppl U. de Wilamowitz, cf. Phryn. p. 258 Lob. 9 idem 
Ls Leo» in lap. //// ees. 11 Clerc cogitat de A. Ravio Juliano, cf. C. J. G. III $548. Neque 
scribere debuit 'Paso[(ov), sed 'Paw(t)o[v]. 


E 


IX. 
Titulum Astypalaeae repertum edid. Ross Inscr. graec. ined. III n. 912, accu- 


ratius eum descripsit Dubois Bull. de corr. hell. VII p. 62 eqs. C. J. G. II 2498 refert . 


Boeckh. fragmentum quoddam epistulae Augusti ex Osanni Syll. p. 894 n. XXX, quod 
videtur initium huius tituli esse. Sed falso videtur v. 1. descriptus esse, ubi apud Boeck- 
hium legitur ó d&uog. Ceterum per errorem Boeckh dixit titulum pertinere ad a. 745/9. 


[xl 9api]ovoyoto 0à Kaigoyévsvg Arv ..,...... . - «a. 
— — 9:00 víóg Zsfacróg doxyuosbg 


Titulus quem in capite mutilatum esse ex particula dà v. 1 elucet, continet quidem 
epistulam ab Augusto cos. des. XII, trib. pot. XVIII & '*9/s ad Cnidios scriptam, sed publice 


— 


' 
Í 
| 


10 E - 


Üxe«vog vb deodíxavov dxodsÓswypivog —77 
xol dgpaQryueijg Stovdíag vb ÓxtouxciDÉxavov 
5 K»i(ov loyovc: Boviiy Open yalgevv. — ol xofc- 
Beo oubv. Alovbotog B xel ziovósiog B vo0 Aiovv- 
Gíov dvícvyor dy ' Póusrs uox xol và vrigiopa &xodóvrsg z 
x«rqyógnea» EófloUAov uiv toU '4vatavOg/Ua vsOvas- 


&rog Jfóg, Tovgfígag 0b río yuvaixbg «broU xaQoóéng 
10 xsol vo0 Savárov roß Eófloólov zo0 Xovcíxxov: &yb 
0 dieváon: xQocrátag DdAAo: ' 4owíos v&& pde gíAen- . 
vv oixsvóv tobg ivpsgouévovg vià alt(a Óià fla- 
cévov, Iyvov ODuAsivoy zby Xovcí(xxov tQstg vd- 
xvag GvveyOg ixsigAvOósa vi oix(a vi. Eüfloó- 
15 Aov xal Tovgpíoag us9' Üfosog xol vQóxer viv xoAv- 
ogxíug, vi oír 03 ovvexquyudvov xol vb» àdsÀ- 
 góv Ebffovlov, to)g 0k víüjg oixiag Ósoxóvas EOfov- 
Aov xc Tovgígav, bs obrs zonpevítovrsg xoóg 
vb» OiAslvov obre &ytigoorróusvor vatg zx909- 
20 folate &cqeAs(ag iv vià $nvtüw oix(a, vvystv d0Ovav- 
t0, xQoOrevayÓrag 6»yl zÓv oixetv oóx &xoxtst- 
»«, blę ijoog &v vi; ox ooyfjg ot[x] dd/xov xooiz0m, àA- 


positus erat. Ástypalaeae. ue enim casu quodam eo lapis delatus esse potest, cum in eodem 
E us Dé que Hebe M Astypalseenses epistulae (cf. Bull de corr. hell. VII 
p. 406—408). Attamen Rossii — qui aliquo modo rem, de qua agebatur, haud alienam 
esse & foro Astypalaeensium putavit, probari non potest. Nam Astypeslaeensium nulla fit com- 
memoratio. Res ita mihi videtur se habuisse: Eubulus et Tryphera, cum ipeis auctoribus servus 
quidam Eubulum Philini fratrem invitus interfecisset (cf. v. 12— 25), iudicium Cnidiorum, qui 
valde irati erant, effugerunt et Romam se contulerunt. Eubulus vero Trypherae maritus aut 
Romae aut priusquam eo veniret, mortuus est. Post cuius obitum Cnidiorum legati Romam 
venerunt ad accusandam Trypheram spud Augustum. Qui tamen Asinio Gallo amico — non 
l administrabat enim ille tum Asiam — mandavit quaestionem de servis zm 
instituendam et cum cognovisset Trypheram omni culpas carere, suasit Cnidiis (dAAa vv óg36 
dv pos Qoxeíts meigOus cf. v. 87), ut ipsius sententiae accommodarent suam.  Iniuria igitur Momm- 
sen (R5m. Gesch. V p. 824 eqs) contendisse videtur ex hoc titulo intellegi provocationem, quam 
in provinciis imperatoriis valuisse dicit, etiam valuisse in provinciis senatorii. Nam minime 
Eubulus et Tryphera provocaverant ad Augustum, minime ille rem diiudicavit, Neque magis 
probari potest sententia Duboisii, qui putat Eubulum et Trypheram recusavisse, ne servos ad 
quaestionem instituendam liberarent, iudices vero nescio qua de causa rem non diiudicavisse, 
sed ad Augustum detulisse. Nam prior illa res omnino non tangitur, altera dubia est, quia 
verba epistulae ultima zd i» rei; ógu[ocíoi] $udv opeAoyeiv yoáppara non obstant, ne Eu 
lum et 'Trypheram absentes damnatos eese putemus. Lapis vero nescio an Asty palaese Try- 
phera auctore positus sit, sive ipsa maritusque, priusquam Romam se conferrent, ibi diutius 
habitaverant, sive Tryphers postea domicilium suum constituit in illa insula. 
. 22 falso Dubois neonz3 d i 


bj 


l1 


A évstobms évaaxsüddavra sà xóxQua cbvbv, vbv 
0i oixívqv civ voto xavaysopívoig sits. éxóvca 

25 slrs Üxovva, «ivóg niv yàg iviuttvsv dgvospusvo[c], 
&gstvat v3» yácroav [xal] EbflovAov bxoxseostv, dixcuó- 
[:]soov àv co92vra [ro0 d]ÓeAgoD: xéíxovoa 0 óustv xol a[9-] 
[r]ée vàg évaxo(ssio* i9asuator O'üv, xàg sig vócov — 
BZüssav v)» xag Opi» dLiracíav vb» ÓovAov o[ g[ss-] 

80 yovrsg viv xq», si uj poc Ggódoa abrotg éót(avs] 
quÀsxol ysyovéva, xol xQbóg zà évavrína pusoxórvn[go:], 
p?) xaxà x&v áb(ov x&v Óówob0v xaOtt» ix" dAMo[voíav) 
olxcæv vóxrvogQ us0' Ofosog xal Bíag xolg ixsAnM[v06Q 
vOv» xol v)v xoi()v éxévrov óp6v &cgdis[av &vos-] 

86 oosvrov &yavaxtoüvtsg, &AÀA.xerà. 69 xol [Ove 3-] 
póvovro qJrvyuxórov, J0:xuxórov 0b o04»:] 
éAAà viv ógOOg Év now Qoxsivs xodijcs vic dpik m[sol vod-] 
vov yvópsye xoovoáouvrsg xol và &v rotg Onu[ocíodg] 
uv ópoAoystv yodupara. Efogocos. 


- 
- — 


B. Senatus consulta. 


Edid. titulum Lebas Voy. arch. II 852; cf. Willems Le sénat de la republ. Bom. I 
p. 248 eqs., p. 312 n. 17, 826 n. 78. Supplementa pleraque sunt mea. 


— a. 


Zxógiog Iloovóuiog Asuxlou vióg oroœrlyös 4iÀgé» vik BovAtk xol ví. Osnen zot-] - 
[oaiv ol xag op» xoscfsv]lval BosAev, G9acvxAsc, Oofaecag xsol vfjo é[ovAlug v8c] 
[xóAsog vv 4sApóv xol vijc xógag disA£ynsav] | xol xsol cíjg dAsvOsQíag xcl àvsiogo- 
e[as ....... — AE a gelo guis onn n JI PFivóoxeve obv ds0oypévor» vi. 
5 cvyxid[so . ...... -. .. vo [tQóv vo0 'xólAevog xol] | t2)» xólw vv delotv 


b 


V. 1—7 continetur epistula Spurii Postumii ad Delphos missa, inde a v. 8 
senatusconsultum. — Spurius Postumius praetor urbanus fuit & ***/,49 (cf. Liv. XXXVII 47), 
cos. a. 955/,,. "Titulus igitur sut a. "95/49 aut & 5544 scriptus est, propter longitudinem ver- 
suum scripsi in v. 1 et 8 crgargyóg, non Grgargyóg vxeroc, quamquam hoc incertum est. Certe 
hoc titulo Delphis post bellum contra Antiochum gestum libertas et immunitas, quae prius eis a 
T. Quinctio Flaminino datae et senatus consulto confirmatae erant, denuo confirmantur (cf. v. 11). 


4 suppl. U. de Wilamowits. 
2* 


Ne 
y | 13 gf. uns e 
sul cj» zéógav xol [Aufvag? xal xoosójovo iyuv 4ilpoig dv9ígovg Üv]rag xel 
xoAwssovrag «robe xc c«b:090g ............... x«l vo) [sQoU0 dxipsiov]| 
pévo(v)e, xa0bg xárQiov abvotg 3& dozfl[c] . . .. 
! 5. | | ] 
Tod fpsQóv secoá oov vovóv Ma([ov Zxógiog Ioovóptog Asvxíov vlog 0voavqybg ...... evve-] 
BovAsioaro vij GuyxAdto yoag[opóvos x«gfjonv] ........ 9/8) Jac cp c D nue DITE 
10 I'&og Arivios Tælou, TiBíso[g KAedtog] ......... eese Ey a RUE RA gos 
fQols» xa€9bg xoórego[v . . ........ eere £o emt otros xol] 
voy: Hdofsv. 2 : | 
[A " 
[4]e suos iba — | 
[4s]Ag&v 4 . P "i 
À. d. IV non. Mai. Sp. Postumius L.f.praetof /........ consuluit senatum 
Scribundo adfuerunt . . . .. ..... C. Atinius C. f£, Tiberius Claudius. ....... 
9 anus os ....€Censuere uti ante& ............ coo e e. ita etiam 
nunc. Censuere. : 
5 idem suppl, in lap. est xai z)» yeQu» xal d . . .; xaà moecódevg ipee addidi. 6 idem 
suppl et uevo(e)c v. 7 scribendum eese vidit. 8 deest loci significatio, fortasse fuit i» 


xopezíee i. 6. in curia. (cf Mommsen Ephem. epigr. I 284 et senatuscons. de nundinis saltus 
Beguensis C. L L. VIII p. 46 n. 270: ,in comitio in curia^). Ceterum commemoratione digna 
collocatio verborum: praecedit enim contra consuetudinem dies et nomini elus, qui senatum ocon- 
suluit, et verbis cwvefoviescate vij GvysÀd$ren. v. 18 e& 14 fortasse inserendi sunt in 
v. 9 vel 10, ita ut L. Furius L. f. primus vel tertius testis habendus sit. 


XI. 


Tabulam marmoream in Boeotia ad vicum Kakosi, ubi antiquae Thisbae sitae erant, 
repertam nunc in museo publico, quod vocatur centrale, Athenis servatam descripsit et 
edid. P. Foucart Archives des missions scientifiques et littéraires 1872 p. 322 eqs., deinde 
Th. Mommsen Ephem. epigr. I p. 278 eqs. Denuo recognovit lapidem Otto Lueders (v. 
Momms. Eph. ep. II p. 102 eqs.) et Joh. Schmidt Mitteil. des archaeol Instit. s. Athen 
IV p. 235 eqs., idem tertius edid. titulum Zeitschr. d. Savignystift. für Rechtsgesch. 
Romanist. Abth. II p. 116 eqs. 1881. Repetiverunt titulum Hicks n. 195, Ditt. Syll. 226, 
Mommsen asp. Bruns font. iur. ant. Rom.5 p. 152 eqs. 


Kówvog Maíviog Tísov víóg ovoavuybs vi cvyxAj|ros Gvvefovisóscto dv xopetíes 
Q. Maenius T. f. praetor senatum consuluit in comitio a. d. VIL id. Oct. | 


Titulus continet duo senatus consulta, quorum prius continetur v. 1—195, alterum 


18 
xod duse» éxrà sióvov 'Oxvopfloíev. 


5. leeagouévoixagtijoay MáviogxiAuog Mevíov vlog 'OAvs[1]v£]o, Tícog Nopfeiog Tícov vlóg. : 


Ihgl óv 6.c|[B]etc Aóyovg éxonjGavro xsgl v&v xa9' «b|[r]oóg xQ«yudrevw, olzwveg dv 
vij guAGas vij | dpevéoas Evépervev, 8xog ebrotc do969w, | [o]I và xa «órobg xodypa- 
10 -a« qunrieovias , *s9l vov|rov roO zodyuarog obrog iOobsv- 9xoc Kówrog | Maívitog 
Crgetyybg vv ix vijo GvvxAjrov | [x]évre éxordzy, of B» «bri. dx cóv Ogpoc(ov 
xoellyuldrov xal veüe i(ag xíorsog qoívevras Bioks. | 
IlgovéQos' 5idvóv 'Oxcoufigíov. 
15 Do«gopévor zx«gilocv IlóxA.g Movxiog Koívrov voc, Mdáagxos. Kiosidtog Muégxov 
víóg, Máviog Zigyiog Mavíov vlóg. | 


I. Siscórog . xtQl Ov o[ «aüvol Aóyovg dxoujcavro xsQl Moos | [en æsor —* | 


Scribundo adfuerunt M.' Acilius M.' f. Vol., T. Nuyisius. T. f. 
Quod Thisbaei verba fecerunt de rebus ad se pertinentibus, qui in amicitia 
nostra permanserunt, ut sibi darentur, quibus res ad se pertinentes exponerent, de 
ea re ita censuerunt: ut Q. Maenius praetor senatorii ordinis quinque delegaret, va 
sibi e republica fideque sua viderentur. Censuere. 
Pr. id. Oct. 

Scribundo adfuerunt P. Mucius Q. f., M. Claudius M. f., M.' — M.' f. 

L Item, quod iidem verba fecerunt de agro et portubus portoriisque et de saltibus, 


v. 14— 60, a. 594/:,, quo anno Q. Maenius, qui senatum consuluit, preter urbanus fuit (cf. Liv. 
XLIII 4, 11; 6, 10) et A. Hostilius (cf. v. 42) consul. ,Anno 59/4; legati Romani in Boeo- 
tam missi cum ae negassent cum communi concilio Boeotorum acturos esse et singulas civitates 
adiissent, cum 'T'hebanis reliquae omnes Homanorum partibus se applicuerunt praeter Haliartios, 
Coronenses , Thisbenses, qui in fide Persei regis manebant. Nam ag in spud Polybium XXVII 
$, 8 pro Ojfa; ; quod ferri non posse iam Casaübonus viderat, ex hoc senatus consulto Ofeffec 
reposuit Mommsen, monens iam Livium (XLII 46, 7) eam corruptelam in suo Polybii exemplari 
invenisse. Deinde cum -bellum exarsisset, C. Lucretius praetor Haliarto vi capta et diruta ad 
Thisbas adduxit exercitum; quibus sine certamine receptis urbem tradidit exulibus et qui Roms- 
norum partis erant, adversae factionis hominum fautorumque regis ac Macedonum familias sub 


corona vendidit. Sane haec quoque Liv. XLII 68, 12 de Thebis narrat, sed cum 'Thebanos 


sb initio belli Romanorum societatem amplexos esse constet, hie quoque illum Polybii libro men- 
doso deceptum suo iure statuit Mommsen". Ditt. His igitur rebus factis ''hisbaei &. 594/,:3e legatos 
Romam miserunt, qui de Thisbarum rebus cum senatu agerent. A. d. VII. id. Oct. & senatu 
impetraverunt, ut quinque viri sibi darentur, quibus res suas exponerent. Pr. id. Oct. senatus 
ipse de iis rebus, de quibus cum quinque illis egerant, decrevit, Ceterum in hoe altero senatus 
consulto nomen eius, qui senatum consuluit et loci significatio omisse sunt, quia verisimile est 
eundem magistratum eodem loco senatum consuluisse. Huius alterius senatus consulti discerni 
possunt septem capita, quorum primum secundum quartum quintum in complures pertes divisa sumt. 

4 Tribus nomini Acilii addita videtur, quia illo tempore duo M.' Acilii M.' f. in senatu 
fuerunt — Novimus M.' Acilium M.' f. Glabrionem cos, & 9" /,5,. Etüam Acilii Belbones ute- 
bentur M.' praenomine. 17 Verba dGaviwg; — a&roh putst Mommsen es de causa posita 
esse, quia Maenius de rebus Thisbaeorum secundo die senatum ita consuluisset, ut pergere se 


——— cMApRRLAmN, o |o 


. 14 Bog à 
vev xc xoocólov xal xsol ógov: Bà «ivóv dyd[y]óvssav , v«0ra fp&v uiv. 
20 Svexev. Eye distvos I0o|Eev. 
xs9l doy&v xol xsogl [so&y xol xQocódev, Gxog «bvol | [x]vorssoct, xsol tocrov 
v00 xodyperog oUrog Pdobsv- | oiveveg sig vi» guA(av ci)v dfpsréoav (xagsyé- 
vovro) xoó ro) 4 Diog Aoxgé|rog vb GrQaróxsÓo» xQbg v)v xóAw Gíoflag 
xoocáyx|ysv, Gxog obro, Fry óífxa s[d] Eyyuove xvorsdosiv. Bots. | - 
25 xsQi z6oagc oixiby xal vr6v Óóxagyóvrov «órolg: ob xoví| v; adtóv  yéyoves, - 
8xcog [tà] óxvróv abvotg Eysuv dEik | SOobev. - : 
IL Qocuoros xsgl bv ol «ivol Aóyovg éxowíjonvvo, Sxo[c] | o£ civópoAo o£ 01s 
ixst puydüsg Üvreg viv xoay aüvotg Oxog | veugíons dbi xol dust. xtoixbouw 
80 obro, xa0ón ivipévisav, ot||zog —R Oxog dxst xcvoixóouv * rooro 
veuoocuv* Boo|lev. — ^t 
v)» xóAÀw cveig(0o: oUx idotay. — 
IL '£eaórog xsol bv ol «órol | Aóyovg éxonoavto, zovoíov, 9 ovviQvsyxav | slg 
Grépavoy, O|xeg sig và KaxssáóAiov drépavov xavecxsvácedw vosroig, xa óc) 


quae eorum fuerant, ea per nos quidem iis habere licere censuerunt, 

de magistratibus et de delubris reditibusque eorum, ut ea ipsi obtinerent, de 
ea re ita censuerunt: qui in amicitiam nostram (venerunt), antequam C. Lu- 
eretius castra ad oppidum Thisbas admovit, ut ii decem annis proximis obti- 
nerent. Censuere. 

de agro et aedibus et bonis suis: cuiuscunque quid eorum fuit, ut sua idis 
habere iis liceret censuerunt. " 


IL ltem quod iidem verba fecerunt, ut qui transfugae ipsorum ibi exules essent, 
^ eastellum iis ut communire liceret et ibi ii habitarent, uti significaverunt , ita 
censuerunt, ut ibi habitarent et id communirepnt.  Censuere. 
oppidum communiri non censuerunt. . 


lI. Item quod iidem verba fecerunt, aurum, quod contulerant in coronam, ut in 
Capitolio coronam ponerent, iis, uti significaverunt, ut ipsis redderetur, ut eam 


diceret in actione proximo senatu coepta. Bed vix ita hoc explicari potest. Nam ut ex prae- 
scriptis non plenis et ex v. 91 alterius senatus consulti apparet, utrumque senatus consultum 
est contractumque ex actis senatus. 18 Autrwr: Mommsen attulit Strab. IX p. 411 

Cas. éníiveor Eye nt1Qudsgz ntQeoreQésv Moròov; Steph. Bys. s. v. xal ó Jua)» di si» Otofffwr, wc 
now — xal 1à im[vuov mapicriQuiv minpig, quorum utrumque locum ad Apollodori 

B.C fere aequalis commentarios ih navium catalogum redire constat. Ceterum sgecódu» hic arte 


(bia e cum Awuuérw», in v. 20 cum lid». Illa éo4 sunt Heliconis montis saltus. 


28 Bignificantur transfugae T'hisbaeorum, qui Romae exulaverant, sed iam domum 
non tota factio Romana. $1 Petiverant igitur eidem, ut urbem sibi communire liceret, 


15 
85 ivigdvisav , Üxog aürot; &xodoO3), O[xoc] voDro» rbv erípevov sig || [15] Ke- 
xstóliov xataóxsuácoOO, oÜroge &xodoDves idoLsv. : 
IV. 'Qe«v|[:]og xsgl Gv of «órol Aóyovg éxoujSavio &v99dxovg, ofcwwveg bOxsvo|v-| 
«x volg ÓmpoGíog xQéyu«ct volg jfusvíigoig xal votg éavréàw siow, |[O0x]eg 
otro: x«tÉpmvra. xsQl vtoUrov vo0 xQéyuarog, xeO0bg v» Koív|[ro] Movie 
40 6vQaryybi dx vv ÓnnoGíov xgaypávov xol vüs (día xt|| [e)reoe doxij, otros 
zojety Edotev. 
otr,veg sig Aag xóÀng dlmjA9o0«v xol obyl xQbg vb» xag jb» crQavrqQyby 
zagsydvovro, Oxosc | i3) sig db xovaxogsóovros* xsol vosrov s00 zodyuetog 
zog .4oAov | [O]ev(Atov Üxavov yodpuera &xoocstAos Eüobev, 8xcg xsol voórov 


ví d [av]oéas xQoSGÉtn, xa0bg v aürtó« dx vv Oguoc(ov — xel || 


45 [r]je idíag xíovsog qaívqros: SOobsv. | 
V. 'Qemórog xcol Óv ol «ivol Aóyovg éxoujSavro xse[l | *]Jóv dixo Bevoxiósdog 
xal Mvácidog, Üxog ix Xaixíüog àqsO0. | xcl Zapoxoíva Ziovosíou dy O- 


coronam in Capitolio ponerent, ita reddi censuerunt. 

IV. Item quod iidem verba fecerunt homines, qui adversus rempublicam nostram 
ipsorumque essent, ut ii detinerentur, de ea re, uti Q. Maenio praetori e re- 
publica fideque sua videretur, ita fieri censuerunt; 
qui in alia oppida abierunt neque ad praetorem a nobis missum adfuerunt, 
ut ne in ordinem regrederentur, de ea re ad A. Hostilium consulem litteras 
dari censuerunt, ut de ea re animadverteret, uti ipsi e re publica fideque sus 

videretur. Censuere. 

V. Item quod iidem verba fecerunt de causis Xenopithidis et Mnasidis, ut Chal- 


cide dimitterentur, et Damocrita Dionysii filia Thebis itidem, de iis ——— | 


35 Ante bellum aurum, qui cum Romanis faciebant, contulerant, sed priusquam corona dedicare- 
tur, compulsi erant. Bello finiti Romani aurum, quod publicum populi Romani factum erat 
Thisbis captis, ea condicione reddunt, ut corons nunc lovi Capitolino dedicetur. 
46 — harum mulierum obscura. Schmidt putavit eas lites cum intenderent civitati Thisbaeo- 
rum, pecunia corrupisse C. Lucretium praetorem eumque Chalcidenses Thebanosque iussisse illas 
benigne recipere. Quare senstum precibus 'Thisbaeorum morem gerere, cum mulieres Thebis et 
Chaleide expelli neque vero Thisbas redire iuberet. Sed recte monet Ditt. dgsivas esso 'abire 
sSinere', non 'abire iubere. Ante omnia secernenda sunt ea accusatio C. Lucretii (v. 50 e) 
et illae causae mulierum. Causae illae vero non sunt inter illas mulieres et 'T'hisbaeos, 
mulieres videntur & Romanis accusatae et Chalcide 'Thebisque retentae eese.  Thisbaei autem & 
senatu impetrant, ut illae mulieres ex illis oppidis dimittantur, sed 'Thisbas redire vetentur, 
nescio utrum invitis 'T'hisbaeis ipsis necne. C. Lucretius incertum an accusatione illarum mu- 
lierum impedire voluerit, ne ipsius animus venalis cognosceretur, Ceterum $doíeg illas non 
credendum est fuisse urceos aquarios, quibus mulieres argentum occuluissent, ut Schmidt explicat 
(MittheilL IV p.246), sed continebant, ut erdp»os templi Apollinis Deliaci (cf. Bull de eorr. 
hellén, VI p. 6), ut aula Plauti, urna Horatii (sst. IT 6, 10) . argentum ex usu Graecorum, cf. 
Schol, ad Aristoph. aves 602: i» edolai; yàg Ixurio ol. 9ncavgot.. 


Bév «bvé£, xsgl cosvo» cov nm &pelvai Eüobev xe Üxog sig Gíeflag 1) 
pure &&oEs».] | 
50 [2]eesrog xsQl ob ve ceg ES yvvalxag 60oíag Gv égyvole[: | s/]g sb» cvga- 
vuyb» $vevxslv slxadav, xol voírov vo0 xodyluæa ro]s borcoo⸗ ſvuævri D'atov 
ZAoxgsvíov BovisssacOv. Edobsv. | 
VL Qocorog xsQb óv o[ «órol 6kofiitc — xsol Gírov xol ü[e]|ov ícv- 
55 volo xowevíc» xQobg lwatov lIl«vdootvov ysyovívgi,  xsol vov|[rov] o0 
xodyperog, [/]d» xoizàg Anfstv BosAovrat, vosvoig xo«vàg Oo[0]|ves. SdoEsv. 
VIL '£e«órog xsgh v oí «órol Aóyovg ixowjcavro xsQl vo0 | yodupeva GSobvor 
G.ofisbdiv sig Aivo(av xol Doxíidu* zxsgl zosvov | x00 xodypavog 6.08500. xoi 
| Kogoveücw sig AiroAuv xe ODox|ja xcl édv xov sig ÜAAag xóAng fjoV- 
60 Acvtet, yedppava gxAdv|Oooxa Jobve, Hiobev. 


dimittendas esse censuerunt et ut Thisbas ne redirent. Censuere. 
item quod eas mulieres urnas cum pecunia ad praetorem 'tulisse dixerunt, de 
ea re posthac coram C. Lucretio deliberandum esse censuerunt. 

VL Item quod iidem Thisbaei significaverunt de frumento et oleo sibi societatem 
cum Gnaeo Pandosino fuisse, de ea re si iudices accipere vellent, dis iudices 
dandos esse censuerunt. 

VIL tem quod iidem verba fecerunt de litteris dandis Thisbaeis in Aetoliam et 
Phocidem, de ea re Thisbaeis et Coronaeis in Aetoliam et Phocidem et si quo 
ad alias civitates vellent; litteras benignas dandas esse censuerunt. 


e 


48 ad:d pro zà asré scriptum | eme illi pereunt Schmid sed mendose est scriptum.  fBimi- 
liter in v. $6 $xavarzía pro rà. $ztrvavila. R. Hercher apud Momxnaenum scripsit (xosd ?)«bzd, 

Ditt. recepit. Idem Ditt. corrigendum eese censet: ssgh rovrew (Eꝛiac lx TOUTU) 1009 
zóltw» àgeivas Édofev. Sod si corrigendum eeset, corrigerem xoi (rovro» rob fid yparog avrdg 
ix) rosse» zàv nóAsw» d. dd. $1 spatium postulat [4/]e, haud alienum & sermonis con- 
suetudine. Mommsen ap. Brunsium scripsit [ 299 c. 64 Ilarvdociveg i. e. ex Pandosis Brut- 


cione, ut certa pars frumenti et olei T'hisbaeorum Jessie f Ulpian Dig. 17,2; 52,2, 
Cat. de agricult. 186, 137, Poll VII 151. 65 [I]ir: in lap. xe». 58 Adfoit igitur 
etiam legatio Coronaeorum illo anno Romse, sed certe alia eique quam Liv. (XLIII 4) anno 
priore Homae fuisse docet. Iniuria Joh. Schmidt (Hermes XVI p. 155) Livium erroris convin- 
cere studet. — Versio latina. Mommseni est. | 


XII. 
Titulum edid. B. Laticheff Bull. de corr. hell VI p. 856— 87.  'Repertus est in 
marmore incisus in Thessalia haud procul a vico, qui hodie nominatur Limogardi, inter 


16 TE 3 ; — 


17 


ruinas oppidi Narthacii, de cuius situ Latich. p. 356—683 disputat. Cf. etiam Willems Le 
sénat de la rép. Rom. Append. du tome I p. 708 —714. 


. À. . 
| [Zxoera]yfovros v6v GíccaAbv Afovco[g] 
[roo . . Inoſxxou 4aQisaíov, àv dà NagOcx((ex] 
[éozóvr]ov Ko(rovog vo0 '"4uswvíe, IIoAvxA£fo[g] MI DE. 
[roo Kv]dízxov, l'Àavxéva zoo '4ysidov év[s-] 
5 [roáoy) doyux sb ysvóusvov bxb cvyx[Ad-] 
[rov xl e]roergyoD vov O:00a10v O:00a- 
[400 vro?] 89«cvpsdsog Dsoaíov. . | 
[I'é:og *Oc]t(Avog 4910v víóg Mavxtvog oroa- C. Hostilius A. f. Mancinus 


- [rgyóe v]. GvuyxAdto: ovvsfovisésaro xQo- praetor senatum consuluit pr. 
10 [séoas volvóv Kowrio» é&y xopszím*  yocqo- ^ Non. Quint. in comitio, Scri- 
[péves x]«gisav Kówvrog (Z)rerdAigvóg Koívro[v] 'bundo adfuerunt Q.Statilienus Q. 
[vfóg Koo]vgA(e, D'vatog Aordrioęs D'vatov vt- f. Corn, Cn. Lutatius On. f. A .., 
[e 4(..4»]09, .46Aog Ziuxodviog A40410v víóg Da- |. A. Sempronius A. f. Fal. Quod 
[Afogve.] TIcol 6v G5:06aA10] MesAizaustg * 49pó- '  'Thessali Melitaeenses Harmo- 
15 [fevog 4v]oévoQov, 4auxoóuazog IloA(za xenus Lysandri f, Lamproma-- 
' [xescfisv]ral Aóyovge éxonjoevro &vdgsc xa- chus Politae f. legati verba fe- 
[4ol xéya]9ol xol qíAo. xagà O*cpov xaAoO cerunt viri boni et amici populi 
[xéyo090]0 xc? píAov evppágov, dira boni et amici socii, gratiam . 
[grAdev e)uppagíe» s &vsvsóonvro, xs- amicitiam societatemquerenova- 
20 [ol zóo«s] 9quocíag xol xsogl zeoíov &p:dpov verunt, de agro publico et de. 
[sixacav], u59' To z69ac sio v) quA(av voO loco deserto dixerunt, quo cum 
[9spov x]oO 'Popatov xagsyévovro, 3y 16- . — agroin amicitiam populi Romani 
[oe» Nag9«pustg psrà. vc0ra. éavrów ddí(xeg venerant, quem agrum Nartha-- 
[éxonjocvz]o, xsol rosrov robß xQéyperog Üxec cienses postea suum iniuria fe- 


25 [vv 9ufvoi]av xoó(c)egecsiv, 8xogc robro tb xoà- cerant, de ea re uti animum ad- 


| Leon et 'Thessalus cum non sint inter strategos '"Thessslorum usque ad a. 55/5, quorum 
nomins apud Eusebium tradita sunt, cumque Livius inter praetores a. *'5/,:—5!/,4» C. Hosti- 
lium A. f. Mancinum non adferat, titulum neceese est post a. 5*'/14: compositum esse. taque 
C. Hostilius A. f. intellegendus esse videtur cos. &. 5*'/:, qui quo anno praetor fuerit, non 
constat. Sed Melitaeenses et Narthacienses cum liberi sint, titulus certe ante a. *'*/14s — 
est, intra annos fere 95/,,, et **9/,,. Egerunt Melitaeenses et Narthacienses de agro q 
publico et loco deserto, de quibus iam saepe antea certaverant. 

2 Latich. scripsit [4 )notnmov ; 86d fuisse etiam potest [y ]no(nzov, [KA]sofawev, est 
vero drQargyyóg sos xeive$ zi» Cuccaluv, ceteri GiQargyol 10$ xowov rà» NagJaxww 
4 vix Oud(szov ibi fuit, cum duae litterae videantur evanuisse. 11 emendavit U. de Wi- 
lamowitz, 18 Fortasse excidit ze post cvppayov. 21 Latich. [9:eMyqoa»], quod lacunae 
spatium excedit. Scripsi monente U. de Wilamowitzio [sIsaca»]. 


Le s di. LP 
— ES 


N | 
: 18 E * 
[yu« GAæd 'Pouat|ov? cörot àxoxcvacra0;, oUre" ^ — verterent, ut ea res a Romanis? 
[xa8 bg xoórsoo]v ixl Muós(es xol ixl GscoaAov ipsis restitueretur ita, uti prius 
J. ]e» xel ixl véw xsQl IIóAAov Mox[s-] apud Medium et apud Thessalos 
[8óvov xexoc)pévov aóvotg Jj, vabvd ve và x[oc- "m 'et apud Pyllum Macedo- 
80 [pavo xógia «brotlg 4, xsol roörov vo0 xodypa- nem iudicatum ipsis erat, eaque 
[109 . . . . . .] Inoer fpiv xod Nag89cxisoouw iudicia ipsis valerent, de ea re 
[.-..... xev]à vbv xagóvra xowy. ep ...... — EE 
I4 som 4» sesen[;] vis zóoc[; x SUR bs ] ec 
RSEN a o tóv Ójpov .8....... — 
JJJ aos doviv, &« ............ * : 
B.: 
IHINNH (Ke) xSot 6v 6so9a20l]] Et quod Thessali 
[Nag9eustg Nhxdrag T& .......... — Narthacienses Nicatas Ta .. 
[.... xoscfs]ural Aóyo[vg] éx[oejoevro xexà] ——— ....uesse. legati verba fecerunt 
[xoócexo» iv rip] cvyxAdr[ec &vóQsg xaAol] : coram senatu viri boni et ami- 
. 5 [x&y)aO0l xl qíAo« xoà Oxuo[v x«Ao0 xé&ya-] ci populi boni et amici socii 
[906 x«]h o(A[ov evppdzov vs fjueséoov, zé-] que nostri, gratiam amicitiam 
[ove 9i]Aav ov[ppag(ev vs &évevsóocvro xol] societatemque renovaverunt 
[xsol vb» xocy]pdro[» vv xa9  cbrobg O1A4-] et de rebus ad se pertinentibus 
[yocæv, xsol zógag [xcd (sov ...... ].. egerunt de agro etsacris . ... 
10 ég[n]os[cO0c;] «(. .. Msuc]e[i] fac dogyfüio Nag- — — ..... Melitaeenses . . . . .. 
eouf[(ov] iv. 9 .... 9... . ptà vo|Utyg] —.— ...... — cum eo agro 
:[4])e zóo«s sie esp y Aco[v] s[o6 &1]uov [100 ' Pm-] in amicitiam populi Romani - 
[nje£eo[v] Nag8cxistg xaoey[syovév] [x]el xsol Narthacienses venisse et de agro 
26 in lap. eet 'QN. 27 Melitaeenses igitur dicunt, ut ipsi quoque Narthacienses, se cum 


illis agris in amicitiam Romanorum venisse, agros sibi iam prius ctos esse & Medio, qui 
videtur e gente dynastarum urbis Lerissae fuisse (Diod. XIV 82 Midi» commemorat, qui 4 
$95 4. Chr. particeps fuit foederis contra Lacedaemonios), deinde & 'T'hessalis neecio quibus, 
postremo ab iis qui vocantur eí soi []vÀle» Muxedoveg; hi qui sint, incertum est. Sed de ipso 
nomine 776A3ov Latich. dubitare non debuit, cum etiam in nummis Arpinis (Mionnet Deser. d. 
mód. ant. grecques et rom. suppl. I p. 261 n. 484) et Salapinis (ibid. I p. 188 n. 8892, p. 184 
n. 888, supl 1 p. 268 n. 485) inveniatur. Ab altera parte hoc titulo docemur lapyges non, 
ut Helbig voluit (Hermes XI p. 289), nomen J/vAAov i. e. Pauli a Latinis acce sod fuisse 
illud nomen Iapygibus, qui ex Dalmatia in Italiam migraverunt, et Macedonibus commune. 
28 Letich. scripsit [esroropovpér]e», quod huie loco vix aptum, enm eo ipeo tempore, quo se- 
natus consultum factum est, 'Thessali suis legibus utantur. Mihi videtur verisimillimum nomen 
Thessalorum , qui iudicaverunt, excidisse. 88 savig : utrum » mutum in lap. fuerit necne, 
dubium eet. lacuna ibi est. Latich. 
B 4 post ceyxh$[os Latich. lacunam statuit et deinde scripsit [G»dgsc xa-], sed cum 
in v. 4 addiderim syllabam Ao;, lacuna delenda est, quia v. hic, ut ceteri, 88 litteras ita con- 
tinet. 6 xáya et ya in fine versuum adscripsi. 8 [xoi] | [ne :»» nouy]udzw|v. 18» xa3* 
a$:0v,] supplevi. 9 et 10 suppl U. de Wilamowits. 10 in lap. A . l'AZ. 


19 
víjs zg69ag xol [rov] (sov x[cl) v[olc vev)xs(xé-] — et sacris etiam ter vicisse ex le- 


15 vet xcrà vóuove vo)g Oso[s]e(A5]v, olg [vó-] - gibus Thessalorum, quibus legibus 
potg fog xà [vov] zoe&v[z]at, o|9]e v[óp]ovs Tívog etiam nunc uteréntur, quas leges 
Koíyxvtog O(za]vog &xà:v9o t[Ov] Oéxo zxQso- T. Quinctius consul e decem lega- 
[Bjevrbv yvo[n]us Sox[ev x]el x«và Qóyue torum sententia dedisset et ex se- 


| 6vyxdirov, xsoé re vos[vov] v[ov] z[o]o[7]p&- natus consulto, eisque de rebus an-. 
20 [ro]v ſret &vóveoov voi[vos 2]xi vo[o]v O[s]xao- — no antea tertio in tribus iudiciis 
[rx)o/ev vevexgxév[a]), x1 Z[a]uéov, Ko2o[p)]ev(c-] vicisse apud Samios, Colophonios, 
[ov] Meyvátov, xix or]péva. slve x«v[&] vópov[s), Magnetas, iudicata esse e legibus 
Üxog vraUra x)gux ), obrog xeOg x«l [i]AAorg — .uti haec valerent, ita uti etiam ali- 


ysyovóg coriu xtgl zosrtov vo0 xQáyperog is factum est: de ea re ita censu- 
25 oÜvoc iQobsv: zágira. guA(av Gvupay(av erunt: gratiam amicitiam societa- 
[(é]vaveóoncDa: vosroig v6 giAavOodóxog d- — tem renovare eisquebenigne respon- 
[x]oxQu8 vat, &vógag xaAo)g x&yaO9o)g xQoc- . dere, viros bonos appellare; quae 
«yogsüGoai* ÜGx xsxoiuidva iOrlv xcvà vónovg, iudicata sunt ex legibus, quas 


oUg Tívos Koíyxziog Oxavog 8Ücxsv, vara xa- — T. Quinctius consul dedit, ea uti 
. 80 dg xsxQiutéva dov(v, oÜro Goxst xógux siva, daty* — iudicata sunt, ita placet rata esse - 
vOUtÓ vs ui) siysQlo slves, ÜGa xevà vópovg xs-  oportere;idque baud facileesse,quae . 
- xoupdva doxív, kx[v]oa zxoistv* Eévid ve éxevéooic T'1- ex legibus iudicata essent, irrita 
og Ocr(luog Gvgavxybg rbv vajíav ÓoDvo, xs-  . facere; muneraque utrisque C. 


[alavon &xà e646rtQtíov vóuov íxaróv slxoct Hostilius praetor quaestorem dare 
95 [xév]re sig éxdotqv xosofitnv, oÜvo x«0bg àv iuberet HS nummum CXXVY in u- 

[«órt. éx) vov Oguocíev xocyudrov x(cvs- tramque legationem ita utiei erepu- . 

[óo vs rijg] idíag goívsvos.. BOoEsv. blica fidequesus videretur. Censuere.. 


14 in lap. K. . TH... .: x[oi] s(Qj] emendavit U. de Wilamowits. 18 De illo senatus 
consulto, ex. quo decem legati ad 'T. Quinctium in Graeciam míssi sunt, non licet :cogitare (cf. 
Liv. XXXIII 24). Attamen iniuria Latich. verba xerà doóypa Gwyxiójrow ad veraxquívas refert. 
Nam fieri vix potuit, ut iam ante hoc senatus consultum statim post Flaminini iudicium senatus 
consultum fieret (scil Melitaeensibus petentibus senatumque adeuntibus) Hoc enim si ita esset, 
Melitaeenses non iterum senatum multis annis post adiissent. Itaque iungenda sunt verba dxó 
fic 7. d. mQuof. yvoung et xa:à ÓOypo Gvyxijrow, scil ex eius senatus consulto, quo quae 
Flamininus constituerat e decem legatorum sententia, confirmata sunt (cf. Liv. XXXIV 57, 1). 

20 Tertio anno ante hoc senatus consultum iudicium factum erat a Samiis, Colophoriis, Magne- 
tibus, qui cum omnesuno eodemque anno iudicaverint, aliquo modo unum iudicium effecisse viden- 
tur. Que de causa propter vicinitatem intellego Magnetas ad Maeandrum. — Versio eet Leticheffii, 


XII. 
k Lapidis fragmentum, quod cum aliis lapidibus ad eandem rem pertinentibus parietis 
cellae in templo Minervae partem apud Prienenses efficiebat, edid. Boeckh C. J. G. II 29085 


3* 


vam uo neas tuu ue — I— 
aos 3 S *os e.» T uj . - x 
* , * 


y , " 
L] 


; : 
en E EN 


] 
20 j ^ 
" 


G, Lebas et Waddington Voy. arch. III 199, Hicks ipso lapide, qui nunc in museo Bri- 
tannico servatur, recognito Collection of anc. greek inscr. in the Brit. mus. III 1 CCCCIV. 
Cum superior et inferior margo lapidis servati sint cumque v. 11 in integro superiore 
margine eius lapidis, quo titulus qui sequitur XIV continetur, ita legatur, ut propter nexum 
sententiarum et propter lacunarum spatia apte se ad hoc fragmentum applicet, hoc senatus 
consultum antecessisse ratus in lapidum ordine ei quod sequitur, illum versum huic senatus- 
consulto addidi, cuius finem efficiebat. Hicks igitur p. 7 —3 ponere debuit iuxta 
CCCCIIIx, supra. HAOBITSCUUMAOYR I et IL. 

. qqoriv? xol m" ó» Z4- 


[uo lees , xpscfevzul Aóyovg éxoddavro Evigag xulol xil] dyaBol xol qé- 
io. ze[oà 24] 
[pov xeAo0 xol &yodo0 xol oíAov Gvppdxov vs fjpevégov, ydQusa qeAlav Gvppaz()ev vs éveve- 
óóavr0 ... ... 

VR EA RU eowlarede Vies HEUS . dàgi]odvas alg dxsivqy edv qóqav . 
SINE Eoke v PEE: — 
............. . 5009 xxl quAxvOodbsxog vs cbrolg éxoxoe- 
[099€ ........ ... PR vojecO0ra [v4 xaríysv ixs(vng Tío zóQag 
J. een n n ng n n XJexolxadiv, obrog doxet Det» alvymy* st 04 ví dovw 
eessoso ss n n n n n. 0900 Potív, oDro goívevos Ostv sliycu Elvid va exi[olg) 


Continetur hoc to senatus consultum, quod cum multis aliis titulis eodem loeo re- 


Lied cire eir ic rie anm eedig mr adip Zuma] Pes iris 


complures pertes in titulis distinguuntur, ut cetera quae Hicks 8. co explicare studet 
omittam, a Rhodiis Prienensibus adiudicatus erat (cf. Hicks inscr. im ehe Brit mus Il 1 OCOCIID). 
Quae sententia Rhodiorum, ut ex tit. qui sequitur XIV compertum habemus, rescissa est &. Cn. 


Manlio Volsone cos. & 5/49 (cf ad tit. II), qui illos agros 4. ***/, Semiis dedit. Ratio 
&utem quae inter hunc titulum et titulum XIV intercedit, videtur haec esse: Quinquaginta fere 


tribuendus est. Blaue Tani et Hiorsprenii pee breve — spatium ter de eadem re, cum in 


Versuum longitudo cognoscitur ex v. 8. Pro supplementis Hicksii restitui in v. 2, 8, 
10, 11 legitimam senatusconsultorum dicendi rationem. 1 SZ«puios hoc loco scribendum 'est, 
non Tomic, quod Hicks posuit. ir cum Prienenses senatum adiissent contra Samios, um 
illi deinde hi verba fecerunt. 6 [4 765b suppl Hicks, sed dubium est. 8 [xa9oc 
ei Pédios x exoltacw? 9 Hicks avs|(eic]. 


21 


10 fnom. eius qui senat. cons. và» cequéev éxoScelAdas xsAsí09 fog àxo vó)uov e20segvíev éxevov 
&lxoct xévvs xaO! bulacqy 
[xoecfisía» o0roc) xa0bg i» «àvot ix v[&v — xokayudreov o)vgroi. EdOotsv. 


XIV. 


Quattuor sunt lapidum Prienensium fragmenta óodani loco, quo tit. XIII, odd 
Partem edid. Chandler Syll Inscr. p. VII, deinde Boeckh C. IL. G. II 2095, omnia fragmenta 
Lebas et Waddington Voy. arch. III 195—198, repetivit Ditt. Syll. 241.  Fragmentorum 
illorum nonnullis reliquiis, quae servantur in museo Britannico, denuo recognitis edid. 
titulum Hicks Coll. of anc. gr. inscr. in the Brit. mus. III 1 CCCCV. 


4dóyua vb xopuc0l» xagà vilg Guv[xAfrov 6x5] r&v dxoctalévrov xQsofav- 
vOv $xio rbv xobg Zoau(ovg|- Zigowog Qólovwog Koívrov vlóg cr[gergybo O]mevog 
vh OvyxAdves GuvifjovArzóscro £y xopet(m xQó fps|obv xévrs sidwv defigos- 
eíov* yoagop[ivar xagjoa» Atvouog Tosuijuog Iwa(ov KapsiMam, Idiog "A4vwiog 


T'ufov | KapeAAan, Acuxios Avvios Asvxíov Ilo[AMa. x:]ol dv Zupios xoscfsvurel Tw- 


Q 


Aépayog MárQovog, iov .éovrog | &vógsc xe[Aol x]al &yaOol xel gíAo« xagà 


éxjpo[v x«Ao)] xal &yac00 xal qíAov Goupézov ve fisréQov Aóyovg ixoXsavro | xavà ^ 


xoó[oc]oxov xoóg lloww[s)co zx[sol z]óQae [xol 6píov, 6xeg óc], xa9bs I'vetoct»6 
MéávAiog xal oi OÉxa "het &iésotey | [psrà vb» xQbg "vríoyov xóAspov: sed 
zsgl bv — xosoßurel......... qgove; Avaki.. .... $ | Zqvódotog 


"Ael. . . K]vdQse xaAol xd &ya€ol id dor —— ósjuov xa]Ao0 xe &y[n600] | 


n ve ſqueréoou] | Aóyove ixode[vro xev]à xoóce[xov xo]bs Zep4ov[s] xsoi 


Ser. Fulvius Q. f. consul senatum consuluit in comitio a. d. V. id. Febr. 
Scribundo adfuerunt L. Tremelius Cn. f. Camil., C. Annius C. f. Camil., L. Annius 
L. f. Pol Quod Samii legati Telemachus Matronis f., Leon Leontis f. viri boni et 


amici populi boni et amici sociique nostri verba fecerunt coram contra Prienenses de 


agro et finibus ut sint, uti Cn. Manlius et decem legati constituerant post bellum 
contra Antiochum et quod Prienenses legati . . ... . Anaxi . .... . . . Zenodotus 
AÀP rives viri boni et amici populi boni sociique nostri verba fecerunt coram 
contra Samios de agro et de finibus ut ita sint, uti populus Rhodiorum utrisque 


Ser Fulvius Flaccus consul fuit a */9/3s. Rem, de qua agitur, exposui ad tt. XIIL 


1 Popaíwor, quod ceteri posuerunt post ew[xzinrow, spatii is orsi del. U. de eh 
2 Wadd. Z[u2AAa:»e« $]za:o 4. Sed cum tribus non addatur & miii im — 
iure Mommsen Eph. epigr. I 228 not. 2 restituit e: [goinyóc — Non o quod in v. — 


solum vaunrocç legitur. 4 Ile[AM(u) suppl. Hicks. 6 Suppl Wadd. 7 idem s nos 


8 4fo[vexcozov] Wadd. et Ditt. sine omni probabilitate. 9 xojóc: Lebasii apogr. hab. 


" 
[] 
. 
* 
— —— —À — — — — — — — 


pmÁ 


29 S * RES 

10 xógac xeà xsol 6Q(mv, 0xog oUro[c ]ow, x«O0gc 6 O5uog 6 'Podíev | ixctéoov 
9slóv[s]o» ixQevev: xsQgl vojrov voO xodypero[o &xoxoi]ijwes o0[r]og Zdopsv- jfptv 
ob ebysolg slvas dovív usva|Ostvcu, 8 6 Oijpog 6 ' Políov éxevíoov Oslóvvov xéxi[xs 
xal óo[.spov] xexóvusan vo0 p[)] vosros vi xo(pets xol vosro:g voIg Óoforg | dppet- 
voci tT[osr]e« vs cO xo(pervt xol voU(toig vog óoíosg dppévsi)v SOotsv* vosroig vs 
Lhviov sg éxáorqgv xgosofs(ay Fog | &xbó GuoveQví(ov vóucov éxevóv sixoc. [Zfoovtog 
Q)óiwog Koívtov Üxcrog vbv vapíav dxocvelAos xs[Asóog, oUrog] | xe95g Rv «)rt. 
ix [r]ó» Oguocíov xo«ypátov [xíossóg] vs (15e /díag qoívszos.] 5Ooksy. 


volentibus iudicavit, de ea re respondere ita censuere: nobis non facile est mutare, 
quod populus Rhodiorum utrisque volentibus iudicavit et conditionem posuit, ut ne 
in eo iudicio et eis finibus permanerent inque eo iudicio et eis finibus permanere 
censuerunt; eisque munus in utramque legationem ad HS nummum CXX Ser. Ful- 
vius consul quaestorem mittere iuberet, ita uti ei e repoblies fideque sua esse 
videretur. Censuere. 


10 ovre : Lebasii apogr. hab. ovre. tus. doit»: — slros per toriy correxit. 

11 uera |Siivas, 8 9 à. d. primus Hicks legit. 105 p[3] . . . dppfvwciw: Wadd. scripsit pro ze$ 
5$», quod Ditt. recte monuit ferri non posse cum propter eoniunctivum , tum propter sen- 
tentiam.  Ipee restituit [»&; sed etiam hoe nimis violenter factum est. "Verum videtur Wadd. 
vidisse cum diceret constructiones duas esse confusas: :o$ p[3] . . . lppére c& Tro vel ut i 
falso poeuit, LIT s[3) - . ipptrecw, cf. C. L G. III 4896 C 11—12 «cvpuflalres xirderveste» 
Auũc re$ p) Iyur 1a —— 18 Wadd. suppl. xilev0y xal zedtq, quod Ditt. ratus 
contra sermonis usum esse, mutavit in xelevcdzo xal mQatdre.  xcvcg vero est coniunctivus 
latinus, cf. XII B 84, imperativus autem alienus ab his decretis. »xoaty vel wgakdro delevi et 
scripsi xe[Aevoy eic] xu9eg eqs. cf. XII B 85. Sine cause Hicks ofrex omisit, 15 Leb. 
apogr. lacunas falso in Wodd., quem Hicks temere sequitur, suppl. zgayparw» ([fffürera 

gaívgras). Idokev. Ditt. 2gaypdrw» [xa z$c id(ag mic]se[ ec palrquas]. [doto. 


XV. ) 

Lapidem repertum ,é»v vé ro(gex detapsvio xspivos dvrbg voU xXxov voU '4A8 
Kofdon iv t6. vü» 4ügapvrvs(eu*" edid. G. Earinos in nonnullis ephemeridibus urbis 
Smyrnae, deinde Th. Homolle Bull. de corr. hell. II p. 128 eqs.; ex chartaceo descripto 
ad ectypum & Papadopulo Kerameo Th. Mommsen Eph. epigr. IV p. 213 eqs. Cf. etiam. 
Bull de corr. hell. IV p. 376, VI p. 374, IX p. 401. Denuo edid. tit. Willems Le sénat 
de la réóp. Rom. Append. du tome I p. 693 eqs. 


E [eto ev my ov | [xoà qusoov sor ov xaAcvótv | (Defooco/ev? dv) 
— IRIS Re praetorem a. d. III Kal. Febr.? in comitio cum consilio cognovisse 


Mommsen decretum a. fere 593/,5— 95/434 scriptum eese coniecit ex nominibus C. Sem- 
pronüi C. f. Falerna (v. 52) et M.' Lucilii M. f. Pomentina (v. 24), quae nomina in senatus 


[d . 


5b xoperío perà | [cvufovitov d)xsyvexóra Oól[ypevs cvyxAdJovs xsol z69ac, fürs 
i» ávtc]Aoy(a dori» ónpoció (veio xQbg] Ilegyapgrosg: iv v&« | |ovpfova]/o xaoijsav 

- 10 Kótvrog Kei(xé£Avog K]oí(vrov vlóg 4vajvege, Ié|[os DAdov|og DI'«e(ov víóg Me[v]g- 
ví, Má[«gxog] IloUxvog Madgxov Zxax(r)e, DI&|[.g Kojoviiog Madágxov ZexyA«sst-| 

15 [v«, Acjvxio, Mépiog  D'«(ov Mi[v)y[ví« K]ówsrog OóéApyog Madgxov | [. . . -]/e 
Asiouog "osAiog Zétvo[v| . . . .]|ve, I'tog KoiAiog I'a(ov. Mipv|[AMa, II]óxAwvg "4Afftog 
IloxAov Kvgs|(va, MájaQgxog Kooxbvrioß Modoxov | [ Tyo]gve/ve, IlóxAiog I'*octog | 

20 [IIo)xA(ov 'Agvávogs, soos 'Ags|[vijog Asuxcov (Q)gsvcsive, Iog 'Posifovog 
Tæcou Ilox[Arn, Détog. Aixiviog | l'ato(v) Tqogreva, Máagxog «DaAéQtog | MaáQxov 

25 KAevüín, Máviog Asvxé]Avog Modgxov Ilopsvssíve,- 45ó|x:og DíAtog Auxiſou Zefija- 


ve(va , I'Vio[c] | 410.09 I'a(ov Kvo[s(va], Kóivrog KAav|[Okog 4xxíov IoAAMa, A5s»uog - 


30 '4vóriog Txcou Mtv[n)vis, Zx[ópkog Kego|ví(Auog 4devxiov Zoific]re(va ,. I1óxA(4)oe 
ZkíAvog Acuxcou 'uAsogía, I'ésog | " 4vviog I'a(ov ' 49vijvono, I'évog Zepuzo[ó|v koc D'ov 
38 OaAfQva, l'vatog Oxzdwo[g | 4)]svxéov AluvAin, Mdagxog 'AxxoAi|oc Madgxov Ka- 
pia, Asvonog ' Agsívilog Zevxtov Asuovía, I'évog Noótiog | Koívtov Oosvuoía, I'ésog 
40 Nspesd|orog l'a(ov Aspervíe, 4ssoiog Kogvi4[« os Medoxov ' PogvA(a, — 
T'vatov Ago qa IlóxAwg Ho[x(Jog Iloxi(ov Toemstva, 4esiTog . —* 


— .] eo] . — 


senatus consulto de agro, qui in controversia est publicanis contra Pergamenos. : Scri- 
bundo adfuerunt Q. Caecilius Q. f. An. etc. 


consulto a. 5!5/,,4 (vel potius ers) apud Jos. Ánt. Jud. XIII 9, 2 relato redire existimavit. 
Sed nimis violenter pro 2fovxog Muriog Aovæxlov vióg Mirurà scripait Müáriog Aovxſauocç Mu quov 
vióg llepert(ra et ex lege Ritschelii de consonantium geminatione vix id potest colligi, praeser- 
tim cum Ritschl dixerit fere constantem eese geminationem consonantium inde ab a "5/4, 
Willems ex C. Coelii C. f. C. n. Caldi (v. 16) nomine probabilius mihi videtur coniecisse decre- 
tum hoe inter annos fere 5959/4 et **9/,, esse factum. Sed certi quidquam dici non potest (cf. 
Mommsen Rüm. Staatsr. III p. 967 n. 4). Agebatur autem de controversia publicanorum eontra 
Pergamenos, de qua ex consili sententia cognitum eet. Initium totius epistulae fuit fere hoc: 
Qui senatum consuluerunt Pergamenis salutem: ei [oqwc39e, «5 a» Uyes* Spas sldfves fovióps2a 
xexQixfras nom. praet. eqs. 
2 Diem suppl. Mommsen, nisi quod pro Willemsii suppl O«fooaoíw» scripsit "lareagtw». 
4 Suppl. Willema. 5 Willems: [4 ]seyruxora dé[ypa ovy xÀ5 ev (Latich. Bull de corr. hell. 
VI p. 378 dé[rpo 10 ytrópiror vr. Gvyxl;]row) xtQl yuQoc, S[r« iv dpgeJAoy(a deu», —— 
iyev] group ove. Bed ad ixiynuoxa» refertur res, de qua agitur; cognoscitur ex S. C., cf. 
XVIII 9 eqs. 80. 84. 64 65, decretum Helvii Agrippee Hermes II p. 108: ,caussa cognita 
cognovimus", deinde éqnecto[c] quid sibi velit, non video. Es de causa recessi ad Foucarti 
— IX p. 401) eupplementa dó[ y por, Geyxi$j]row et dnuociw[rasg x036) IHsoy. 6 Pro 
:£)], quod Willems scripsit, scripsi $r&; eundem secutus Foucartum, quia haec forma sermoni 
et lacunae convenit; item ——2 scripsi comparato tit. XVIII 4. Homolle dedit [dpo« Novyto. 
8 Suppl. Willems. 9 Editores Ke[x/Aueg), scripsi —— ut ^fewxéliog i. v. 24 legi- 
tur, cf. Diti. Herm, VI i 189 eqs. 10 suppl Willems p. 7 in lap. MEAIHNIA. 


21 Ceteri (O?)gersefra, correxi ('Q)gerietra. 22 in lap. eddie 29 in lap. Meis. — 


^ 
, 
. $ 
—— — — m 


— — 


24 ; x 5 
— — 


XVI. 


Apud vicum, qui hodie appellatur Léina, loco veterum Laginorum in Caria inter 
ruinas templi Hecates (Strab. XIV 2, 25) inscriptiones repertae sunt, quarum maior pars 
pertinet ad senatus consultum de Stratonicensium oppido factum. Fragmenta quaedam 
edid. Newton Halicarnassus, Cnidos and Branchidae II p. 795 (frg. E), Benndorf et Nie- : 
mann Reisen in Lykien und Karien p. 155 (frg. G et H), Lebas et Waddington III 548— 
44 (frg. incertum ab editoribus totius tituli significatum) , totum titulum Charles Diehl et 
George Cousin Bull. de corr. hell. IX p. 478 eqs. Nonnullas emendationes protulit Bases 


'"Egpnusolg égzatoÀ. xsQ. voí/rq 1886 p. 42 eqs. 


Frg. AB. [A4e*uog KogwijAuog. Mjevxtov [víóg] ZUAAag 'Exaooódttog 
ſixæréroo Zrocrovi]xdov &o[zo]voc BovAta Odo qatosiv- 


Titulus continet epistulam Sullae et senatus consultum de Btratonicensibus factum, quae 
conscripta sunt &. 59/4, quo anno Sulla solus dictator fuit. Nam anno — habuit consu- 
latus collegam Q, Metellum Pium, cf XVIII 562—058. Stratonicenses in o Mithridatico & 
Romanorum partibus non cesserant, sed fortiter contra Mithridatem pugnsverant; postremo vero 
eorum urbs & Mithridate capta multata praesidioque firmata erat (cf. Appian Mithr. 21) Sulla 
autem cum in Asiam traiecisset Mithridatis exercitibus fusis fugatisque de consilii sententia ut 
omnes, qui fidem servaverant, ita etiam Btratonicenses summis praemiis honoribusque donavit. 
Atque Btratonicenses, ut es, quae Sulla constituerat, & senatu confirmarentur, a. *'*/q legatos 
Romam miserunt e£ senatus omnia confirmavit L. Cornelio Sulla ipso pro Stratonicensibus verba 
faciente. Ceterum etiam Augusti decretum fuisse in honorem eorundem elucet e Tac. ann. III 
62, cf. Bull. de corr. hell. IX. p. 472, XI p. 152 et 162. — Benatus consultum ita compositum 
est, ut et omnis quae Stratonicenses postulaverant (v. 22— 64), uno tenore scriberentur et es 
quae senatui visa essent (v. 65— 125). Ceterum tres discessiones videntur factae esse, si credere 
— ill fdofe» ter absolute adposito (v. 70. 119. 195). Ordinem lapidum ita constituen- 

um esse puto. | | 


- 
D 


CoLIy Col IV CXV. É| 


Frg., quod editores dicebant incertum, inserui inter D et E, frg. E in infima lapidum 
serie posito. Epistula Sullae sine dubio complevit totam eolumnam IL Supplementa plurima 
sunt editorum. : . —— 

1 Felix vel 'Exaggédirog Sulla mense Nov. a. *'3/s$ nominatus est. Ad abroxQdtzwQ 
nondum 'Exagoédirog additum est, cf. v. 52. 98. 


[oóx éyvoobpev op&c] 9ià xoo[y)óvav xávra và Gíxau 
[xobo viv ipsríe]w sysp[osav sexorquósag xol dv 
6 — [xevrl xeigtt xobg $)pag x(o]rw eiixQive vsvuogxórag — - 
[fv ve v& xoóg Mi&oadd]rq» x[o]iépex xoévovg vóv dv ci 
[46í« &vO0scsapévovs xa]l dià vabra xivOUvovg xoAlodg 
[re x«l Qeivorérovg] óxio vOv fusvíQov Ónpocíov 
[xezypdsov xoo89vpó]rara d[vjedsOeyuévovug ^— — 
J. xel v[o)g xowot)g] xel vog —E 
[..-. giMag T]ve[xsv x]ooc fipüg sDvoíug vs 
[x«l z&pirog iv vosrov too xolf|uzov xaiQ6« xQóg vs - 
[ràe &KAAag üo '"4aíag xólsg xsxo]scfeuxórag xol xo[b]e | 4 
[ràg vg 'Edàddog] . . . . 4.4 4e 
Frg. Bs. Ci. PON Kog[vsjAcog Zllag ' Exugoódieog 8r cog 
15 Zxgavo[vixdov Éoyovos BovAty Oxpes xatoeuv.] 
Ilosofsveetg Op[seégog «à yevópavov óxb avyxids]ov 8óypa 
voro [cvveyóouee.] 
Aevæioß Kogsiju[ogZoAAagAevx(ov. víóg ' Exagoódivog &Gixz ése T 
evyxAdzor Gv[vsBovAsósaro xob $usQv 96 xa]ievüOv — 
20 '4xoiA(ov iv «|. xopstíe: yoapopiver xagfjcay I'diwg 
Oávwviog I'«(ov [vfóg — trib. cogn. I'|&og 
Qovüdsiog T'e([ov víóg trib. Teot &y Zoarovixe]tg ix rc 
: c«o[gccv] 


L. Cornelius Sulla Felix dictator Stratonicensium magistratibus senatui populo aa- 
lutem. Legatis vestris senatus consultum factum hoc concessi. L. Cornelius Sulla L. f. 
Felix dictator senatum consuluit a. d. VL Kal. Apr. in comitio. Scribundo adfuerunt C. 
Fannius C. f. trib cogn. C. Fundanius C. f. trib. Quod Stratonicenses Cbrysaorenses 


7 dvnrtroyutrove proposuit Bases comparato v. 84. Bed nisi forte v. 6 extr. mutilus 
est, propter hiatum scribi debet ér9«orautrove. 8 Edit: woAlosg | [xa]. piyadovg vorerpésec) 
et in v. q. s. [»goypoaiwr xoà Óuró]ra:o. Q[22]a drdeyptrowg. Bases probabilius scripsit [29ay- 
párer xoo9vpó rara. «[r]adadeyué»ovc deleto verbo éeeoryxorac. Ad lacunam U. de 
Wilamowitzio suadente scripsi [1:6 3 duroraov, ]. 10 suppl U. de Wilam. 129 ipse 
supplevi. 18 b supplevi, cf. ad v. 88. 15 Alvxlos elóc hic non additum erat, ut ex 
latitudine columnae II apparet. 15 Edit. omittunt aàgyovc. Neque vero spatium obstat, ne 
hoc addamus, quod comparatio v. 2 postulat ^v. 14— 17 continent epistulam Sullae publice 
missam cum senatus consulto. 18 .fwxíev vióg addidi, quia nomini eius, qui senatum con- 
sulit; hac aetate semper nomen patris additur; nec spatium obstare litterae in initio huius versus 
artius scriptae docent. 19 JIntervalla et litterarum magnitudinem accuratissime dimensus 
restitui a. d. VI. Kal Apr. 


- 


á 


A Y 
s 26 . 
Iluéwog'holoddovg . . . . 4. . 4 
25 'Exaszelog Ie . . . . : — 
Aiovboriog 'E[ . is ——— Myovg bxocdlenvro 
evp[póveg xl  dxolodóvg vé, Zroevovixéov: qrugícposi] 
Frg. D. [ébio0vrsg 0viidecOcs ixl cóc c)à Onuócin xody[pera vjoO Oiüpov 


[roo ' Popa(ov iv Bsivíovi xa]cacváoss slvat: 
30 [Üxoc vovcob» orípeavov xagà vig /]O(ao xólseg vij — 
'[dvaSsIvos fk xb caAdfvrov O]axosíov: — 
[Ovcíav vs dv c&i KaxeroA(o, Üxogc] xovjce: dtfk óxio vijo v[/x]nc 
[xe vüg Jyspovíag vo0 ÓXpov vob] 'Popaiev: 
[Üxeg «a vb Aovxbv Asvxíes KogvygA(onA]evxiovoltu Z0AAc? Exaqoodíces 
95  ([Suxrdrogs qaívgres Zroarovixéov] xps guAuvOoóxeog xszotjo[0]o«* 
[dxsí v« 6 8Qpog dv «ts xaiQt vijc siosiv]ug Gvvevijonssy v)» iíaev — 
[eÜvoué» cs xol xíOtwv xol giAxv] xoóg cóv Ofjuov vóv ' Popatev 
[xa] xo&trog cb» iv vij. 4aícs, 0xs. MiOo)a0droe Pv. ebs[ 4s)? 
[Geivósava. icvodvysvey, xogosí(Aseo &v]eisevéz8o * 
40 pe ce ó — — m xóh» ixji0n,] éAb» 9' — 


Paeonius Hieroclis Hecataeus P& . . . Dionysius E . . . . legati verba fecerunt congruen- 
ter et convenienter Stratonicensium consulto gratulantes, quod respublica populi Romano- 
rum in meliore statu esset, ut auream coronam civitatis suae senatui ponere liceret ta- 
lentorum CC; sacrificiumque in Capitolio ut facere liceret pro victoria et imperio populi 
Romani; utque in futurum L. Cornelio L. f. Sullae Felici dictatori videretur Stratonicen- 
sium populo benigne uti; cumque populus tempore pacis observavisset suam benevo- - 
lentiam et fidem et amicitiam erg& populum Romanorum et primus in Asia, cum Mithri- 
dates in ea? crudelissime vexaret, constituisset resistere cumque rex contra urbem pro- 
fectus esset, — vero obtinuisset . 


e. 9 — $ . ? 


) ? 


24 Possunt fuisse quinque legeti, In v. 25 et 26 supplev. edit. Ha[ievtesT et. 'E[xa- 
safov], sed ut incerta, nomina omisi. 97 dxolos9og pro ixaxoles9og scripsi ob versus 

dinem. 98 edit. [&ià sà] . 81 cf. Hultsch. Metrol d. Griech. u. Róm.* p. 129—181 
de talentis his. 84 rà Aor» idi ad versum explendum. 86 item so» et rgg eddidi. 
97 edit. ebseva» nior» s2 xa) eua». 98 edit. xossóg se. Editores sibi videbantur legere 
ebratc, sed ipsi dubitaverunt. 89 edit. dpósara. 40 edit. scripserunt [ixsí/ 3s Ó faex; 
" soli dori ed eqs, quae nullo modo propter particulam à ferri possunt. Ad rem d 


21 

Frg. quod dixærdroo: dl. . . . . .. .. ces ——— 

vocatur in- [x]el dxsl 6 Oquog [Zv xoAfnov xcigé« evvscijoussv 0ià. vlAovs] 
certum. sÜvoucv xal x(ovww] xcät Gvoupaz([ev xobg vov Of]uov vv pit 

dic xoéypera x[ovà vv xgonígedt» . . . . . .. . .. . 8 
45  xólsupov éxo[(nss x«] có» iQiov [pov] . erexdo d vec oat 
ele fatale fini na Berkga s eO xd — rs 
Frg. E. [Gixafoig vs x]el vópoig xe &iep[otg «otg iBlosg, ih iet] 


[ro ixév]o, 8xeg xodvtc, 86a vs [vngícuasa ixoí(gcev vo-] 
[rov ro) xo]iégov $vsxev, 0v xQbg Bao[.Àéa MiOQaüdeqv dvídscav] 
50  [8xog v]eOra xávta xóQia boi: 
[I1góacóv vs) Geunocóv. Kígauov zeoía [xépeg Mpédvag s9096-] 
[ovg vs cv] xóAsov, bv isxiog Kogv[sj4tog ZvAAag eàvoxodeeg) 
[ris zo rev] dgsrüo xevaloyüg vs Svexev xQocóQussv Gvveyéos-] 
[csv 8xog rjæbre adrotg Eyeev. dix]: 
56 [To (sgóv vig] 'Exdrgc dxigeveosd[vqg sel ueyíovue 9süg dx xoA-] 


TES et cum populus belli tempore observavisset usque ad finem banrisiisn. et 
fidem et societatem erga populum Romanorum. propter res ex consilio . —Ór 
bellum gessisset et suum populum . ........ regio consilio e£ etercibil- UR AE - 


e e e e e. e. e *. e e . e e [] e e e. e . . e . e. *. * e. e e e e. e e 


-— et legibus et morbus duy quibus Uobéator Miis: E — — decreta 
fecerant eius belli causa, quod contra regem Mithridsetem indixerant, ut ea omnia rata 
essent. Pedasumque Themessum Ceramum agros vicos portus vectigaliaque oppidorum, 
quorum L. Cornelius Sulla imperator eorum honoris virtutisque causa addixit concessit, 


ut ea iis habere liceret. Sacrarium Hecates deae celeberrimae et maximae et iam di- 


41 Hoe frg. hic inserui. Nem inepta illa lapidum dispositio, ex qus, ut edit. volunt, 
col II tres, col III quattuor lapides continuerit, ferri non potest, praesertim cum appareat 
Btratonicenses ipsos plura de ipsorum meritis dixisse (cf. v. 78—84 et v. 8 eqs). Verbe [x]aj 
ini 6 düuoc; optime quadrant ad ee, quae antecedunt. Bis de fide, primum in deinde in 
bello, etiam in epistula Sullae agitur. In hoc frg. agitur de fide in bello praestita. Verbe [re ) 
ri» Her per periumi sd v. 1) versus q. s. ad v. 82 et 88. Octo versus t 

42 ipse supplevi. 45 edit. ixo[Afus). . —48 edit, scripserunt [olg xeóssgor | 
—* sed cum in lep. sit in initio v, 48 1Q, id mutavi, simulque in versibus q. s. scripsi 
— zo xeJiónos et [av(desEa» | 6soc rjesma; edit.: [zovzoe|1:09 xo)À. et —** 6|xwc 
Jjavza. 51 lizdacov supplev. edit. ex Strab. XIII 1, 58 p. 611. Themessi situm non 
— Ceramus eet oppidum Cariae ad sinum maris eiusdem nominis. 65 Edit: [5 
sé Í«óv]; ze delevi propter spatium. ORAE M. 
4* 


E reet d 


28 * 
[100 vs w]aópsvor xal zog . . . . . . 
[ró vs véps]vog Üxcog xobro Rov[Aov oxdoxw '] 
[xso£ e v&» &)x[oAoA]ósr|ov «brotg iv v&« xoAépen, 8xcsc] 
Frg. OF. $ olhypeal ptros c5 Solyovi[s «6e sig Mo(ov xogsvopévac dvroAóg 
60 d&, iva goo[vrío]y xol ixi6rQog?)v xoujosgrat, 8xog «à dpqevii 
&brotg dxodoDiva poorríaG« coíg va aizualó tovg 
xopícevru, xig vs vb» [A]ous&v fva víyoct cv Gixalov: 
Üxog t5 xosc[suratg volg xagd Zzgavrovuxdow sig ' Póugv 
zx«Qsdouévoig éxvóg soU Gt(yov ol Koyovrsg GUyxAqrov Ói0bo[.»]* 
65 xsgl voórov vo) xoéypatog oUvresc idotey- xosopevcetg 
Zxoarovixdov x«và xoócozov iv vi GvyxAdtos qiiav0od- 
og éxoxQuO svo" yágrca quA(av Gvpuaz(c» &évavsóoacto:- 
roðs xoscsuróg Év[Ooa]o xaioóg xel àyaOo0g xe pílovg 
evupdxovg vs fus[vé£oo]ve xaoà Osjpov x«Ao0 xe &ya900 
70 xal gíAov evpudzov [rs $p]evégov xQoscyogst0sar* EOQobsv. 
Ileot «& &v obvo« o£ [xoscfev]ral Aóyovg dxonjocvro xcl xso[l &v] 
Aevxioc — Zóla]e — dixrdroo Aóyo[vc] 


Frg. G. . [ixonfeazo] . .. . ew PLE MEET ES 
[... xao]à cés " 46íav m v6 * Elidda [Qtaxesacgóvrov vb» cs dv]. 
T5  [rasre]go vato ixcQzsicug xosofev[vov ysyevnuévov . —— 


[ro?g] Mocrovixste vif» và guALav x[od. xíoviv xol — xode vbv]- 
lomnuo⸗ rv ' Pouatev 9ià vfAovg [v xeigd sioivgo xoAfpov) 


u cultae ....... templumque ut id sacrum esset; deque eis, quae in bello amiserant, 
ut senatus magistratui in Asiam proficiscenti mandata daret, ut consuleret et animadver- 
teret, ut manifesta ipsis restituenda curaret captivosque recuperarent deque ceteris rebus 
ut iusta consequerentur; utque legatis, qui a Stratonicensibus Romam venirent, extra or- 
dinem magistratus senatum darent: de ea re ita censuerunt: legatis Stratonicensium coram 
senatu benigne respondere, gratiam amicitiam societatem renovare, legatos viros bonos 
et amicos sociosque nostros populi boni et amici sociique nostri appellare. —Censuere. 
Quodque ii legati verba fecerunt quodque L. Cornelius Sulla Felix dictator verba fe- 
eU ov qoe» * ba ab iis qui Asiam et Graeciam provincias obtinuissent et 
qui in illis provinciis legati fuissent ............... Stratonicenses amicitiam 
et fidem et benevolentiam erga populum Romanum usque ad finem domi militiaeque 


78 Mihi videntur hoe frg. contineri verbe, quae L. Cornelius Sulla pro Stratonicensibus 
fecit. N we enim video, quid, si aliter esset, sibi velint verbe xul xeo[) àv] 4f. K. . . Aóyovc 
[iwesjearo] Fragmentum cum ab omnibus bus mutilum sit, supplementa minime certa sunt, 
74 et 76 supplevi. Fuit fere yruezór slyas Popoforg, unde pendebat xog]a eqs. 


29 


[rs 4à]el? Gvrvesnongxéves Gvoevié(soto va xoà Gíros xc psydieug) 
[d«xáv)ug và Ónuócie xodypera [00 O:pov vo) ' Popaíov) - 

80  [xgo]&uuórara oxsQnoxixivas* z[noóvrog dà «)ro0 ro0 Mi99«34-) 
[ro]ve $zig tijg psyaAopoosírvuo xoérovg tbv iv ciu ' oes xi] " 
[xoA]pugxéivei* votg *s Baouddde[g . . .. .. . . 

(Ovv)dpsoiv xs éxavdgóraza sd uas eunósus xoóg tdg — aeui 
[xe] ' EAAd0og d[v)rivsvézg 8 - 
[xsol sosvov vOv xgayuérov oÜroc IQobev: dgfoxtw eh ox] 
Frg. H. 85  [xAójre« &vdgOv icO0AGOv) Qixe(ev [xe &xo]uvnp[ovedew xoà xoo-] 
[»ost»v, 6xog 4sUxtjos KogwáAtog ZUAA«g 'Exagoódi[oc] 
[GixréroQ tbv &v]risapg(av Efvia eüvotg x«zà «b Giévo[ypua doo-) 
[vos xsvom, olg) te vóuois i0i0poto va iü(oig xoótsgov 
[éyoovro, tos)rot; zodoOoc«v: 

90 [86ovg vs vógovg «)ro]d vauoícuerá cs ixoígoe» zojrov rob [xo44-] 

[pov fvexsv v00 xQJog Mi6oa8drgv ysvopévov, tva robrolis vara] 
[xévra xógua óxáo)ymoww: Go sí vog tío vosvov dgsvifg xaxalo-]  . 
[yüje vs fSvexsv usrjà ovpuflovAlov yváóugg .nbuog ZU[A«gs «à-] 

[roxgfreog rotg «b]rotg xqooóQuGsv Guvvezóonosv [xoAst-) — 


semper? servavisse militibusque et frumento et magnis sumptibus rempublicam populi 
Romani libentissime adiuvisse cumque ipse Mithridates adesset pro magnitudine animorum 
primos in Asia bellum gessisse regisque ........ exercitibusque fortissime legatis 
ad oppida Asiae et Graeciae missis restitisse: de eis rebus ita censuerunt: placere senatui 
virorum aequorum iustorumque reminisci et consulere, ut L. Cornelius Sulla Felix dicta- 
'tor proquaestorem munus eis ex formula dare iuberet, quibusque legibus moribusque 
suis prius utebantur, iis utuntor quasque leges ei et consulta fecerunt eius belli eausa 
contra Mithridatem gesti, ut eis ea omnia rata essent; quascunque eorum honoris 
virtutisque causa de consilii sententia L. Sulla imperator m addixit Coneeant oan 


at 


717 et 78 Bupplevi. In initio v. 78 edit. deser. TE, scripsi dubitans def. Nom [eize- 
po] ibi foit? Gí:u« addidi ex Jos. Ant. Iud. XII 10, 8. 80 fortasse [iv]9upérera 
scribendum, cum duae tantum litterae videantur excidisse. 81 Bupplevi. Edit: (. . . .'. 
— xe J| od ]epsgxévas. 82 Edit addunt jyeuocw. 88 v. 88—84 et 11—18 

ex alteris supplevi. llis legationibus missis bene Stratonicenses videntur de Romanis 
mid esse. 84b hunc versum edit. post v. 72 inseruerunt, it& ut frg. G non Sullae, 
sed senatus verbe contineret, cf. ad v. 78. "85 edit: [xaAd, os» Eye a»dg&» xol» 
xal] dixatev quãc dmo]uran[evevem]. 87 arrnrapleg magistratus militaris et ex- 
traordinarius, qui vix per duos annos munus obtinebat. Itaque documento est senatus 
consultum esse ex a. 575/59. 89 1:à Aewxo», quod editores addiderunt, delevi propter versuum 
ordinem ; ope OAM. I 3 


— 


80 


95 («e xqosódovg zoo xépac Auévag ss ? soszo[ i6, Iva "n. 
[e)vorg eiv dk có)» ve Ofjuov cóv '"Popaiov . . . . 
| eror n n [xposnixóvrog ébínc vs eis[o0) ao e NP et 
Frg. K. e... s. . Téts Zrnrowwuxe0d$ 4... 2... 
éxode([sà óxdoyet]o ety: 
100 [8xe)o ve Acoxios Kogviji[og EPA Jag ' Exagoódizog Gixsér[(o, dà» ebréx] 
[payvgso:, dg «bróg «óvoxodvoo Zxoerovixsüst» xoA[vsíag] 
[x)ópae zóoae Auivag vs xQoGdQuav, rie Qudto[ i, 800g ixdovg] 
zoogSódovg ZrgcrovixsUO):w vaÀie" | 
(A£]v va Oiavdtg, xobo vradrag «dg — dg Zxo[erovixebow] 
106  xzoosóQicsv, yoépueza dxodvs(As, Tva rooodro⸗ s(dAog) 
ZitgeasovexsÜ0swv. sslbouv * 
[r jobro vs ofrivsg Ev xova dsl 4oíav ví» ce TFaadde Icoretæs] 
[é: exesére0iv, poovcíteciw 01.060(» va dpyac(av, Vv(e vebra) 
otürog yí(v[o)vres* 
Frg.L My. 110 T9 [sow víjo "E(xdvgc) 9xog )[4 &avios] 
"ivOUxazos Ücrig àv &sl 'Moílav dix[agysíav) 
Qiaxasérq, Éxuyvése, Ürwva aóvoto ü[xs)eviv, 
o£ «d vivag veÜca. Onjoxacav, of «d cwe[o D jaxesé- 
qovsu» «irá, Üva xag c«órOv dxodoDijye: dxoxeaca- 
115 eraot poovtíóm: Üva «& cote aiypaAdvovg 
&vexopícacDo, Qóvevvar* 6xlo va vv Ao)yxébv 


-wectigalia agros vicos portusque eis, ut ea eis habere liceret. . . . . . . . . . 
utque L. Cornelius Sulla Felix dictator, si ei videretur, quas ipse imperator Stratoni- 
censibus civitates vicos agros portusque addixit, cognosceret constitueret, quanta quae- 
que vectigalia Stratonicensibus penderet sique constituisset, ad eas civitates, quas Stra- 
tonicensibus addixit, epistulas mitteret, ut tantum tributum Stratonicensibus penderent; 
idque quicunque Asiam et Graeciam provincias obtinerent, consulerent operamque darent, 
ut ea ita fierent. . Sacrarium Hecates, ut esset sacrum; proconsul quicunque Asiam pro- 
vinciam obtineret, cognoscito, quae iis abessent quique ea rapuissent quique obtinerent 
ea, ut ab iis reddenda restituenda curaret, utque captivos recuperare possent deque ceteris 


99 dsedudra P»dogyu]? su pplevi. 104 Iocoj- v edit, (id]» r& proposuit U. de 
Wilamowits. 107 edit. i[s(à9eev) et in v. 111 is[£A9w), inagyeac (av) scribendum 
esso vidit Bases. Ceterum hic proconsules Asiae et Graeciae nominari videntur, quia civitates 
addictae et in Asia et in Graecia sitae erant. 


81 


zxo«ypázov vv Oixo(cov vóxodiww, o[Üj[e xa]O0bg dv » 
«rolg dx sv Ónuocí(ov xocypdv[ov xíe)cedg 
v& rijs (O(ag qoívyviu* Ioobev. | 
120 Zrépavóv xs vbv xagà vo0 Óxpgov [ríe GvyxAicex) | ; i 
àxsosaApdvoy, ob à». Auouiog [KogwiAkog ] 
ZNAag ' Exagoódivog Gixcás[oo] - - i 
(3» ves [éyoaSo6v, 0xeg &vaOstves cüvotc] ; 
[Atte Ovelav vs iv ctu Kaxezeolce à» 94-] 
[Acociv Oxeg «rolg xojce: 8f] | 
[roto vs xQoscfsuratg xagà Zxrgevovixéow sig] | 
Frg. N.. ..-  [Pópgy xagecopévosg 8do£a o)óyxigrov 
125  [oxbó v&v ágyóvrov ixtbg vo0 Gtíyov 3(0josOc.* [Idofev.] 


rebus iusta consequerentur, ita uti eis e re publica fideque sua videretur. "Censuere. 
Coronamque & populo senatui missam, ubi L. Cornelius Sulla Felix dictator censeret 
aequum, ut ponere iis liceret sacrificiumque in Capitolio si vellent, ut iis facere liceret 
legatisque, qui a Stratonicensibus Romam venirent, censuerunt senatum & magistratibus 
extra ordinem dari. Censuere. — 


- * — — — 


*- 


120 supplevi ex v. 90. 135 Formulas notissimas addidi 


XVII. 


Tabula ahenea cui senatus consultum utraque lingua incisum est, saec. XVI Romae 
reperta nunc servatur in museo Neapolitano. Primus edid. Petrus Victorius M. Tullii Cie, 
epist. Flor. 1571 p.8 et praeter alios Mommsen C.L L.I n.203, Ritschl Priscae Latin, 
monum. XXX, repetivit Mommsen apud Bruns. Font. iur. ant. Rom.* p.168. Denuo 


Kaibel, cuius collatione mihi uti licebat, tit. in Corpore Inscr. Graec. Italiae Sicil ete. 
951 edet. 


— 


'Exl óxárov Kolvrov Avtatíov Koívrov vío0 Kdáriov xe MáQxov Alp[soo 
Koívrov viov] | Mágxov víovoo 4[s)xfdov, scgavgyo0 dà xerà xóh» xe ixi sóv 
Lévov Aivxiov KogyyAto[u .. .... víot] | Zuedvva, payóg Matov. 


(Cos. Q. Lutatio Q. f. Catulo et M. Aemilio Q. f£. M. n. Lepido, praetore bae 
et inter peregrinos L. L. Cornelio, . . . f. Sisenna, mense Malo. 


Senatus consultum cos. Q, Lutatio M. Aemilio a. *'*/44 factum est. — 
nauarchos Asclepiadem Philini f. Clazomenium, Polystratum Polyard f. ; Meniscuni 
lrenaei, qui fuit Meniscus T'hargelii, f. Milesium, quos propter merita in Italico erga po- 


" Nu E : * M a e tera von Eu LO cul dE ccc cM s In ALD, S NL Cu TP ARA. WM eR PIA II WR Um oni MA IS pg e Li um S Nu co: E Qd RS 
* *» t * ^ 


" ^ 
^ N . * : * ' 
Cs M e 


82 


— 

Kówrog Aurcrioßg Koívrov vlóg Kárlog Üzxerog GvyxdXres dovsfovi[sósczo]| x95 $- 
ptoóv Svdsxa xaAavdy 'lovy(ov iv xoysvíox. | 

IQagopéves x«gücav Aebxuog OcfQiog Asuxiou víóg oyic, I'io[g . . . . 4sv-]] 

5 xiov vlog IloxiiMa, Kówrog llevAiog Tívov vig Zsgyím. —--— 

Neot bv Kówrog Aurcirioę Koíyrov víóg Káviog Üxerog Aóyovg dxownjsaro '4- 
[exAgxidà qv) | diAivov viov KAafonéviov, IloAóerQarov lloÀvdgxov vió» KaQócriov, 
Ms[»(]oxov Elggvatiov vóv ysyovóre Msvíoxov agoynAtov olóv Mis[otov] | dv. vote 
xAoíoig xoxQuysyovives *o0 xolfuov to0 'IraAixoO éd[v]eQyopfvov, tosrovg dgyecíev 
Kxavógor xol xicv)v volo ÓnuoGíog xgdyuadiw soto fusréo[ouo xagecanxé]|ves, vos- 
vovg íxvrb» xarà vb ijo Guyxlitov Óóyue sig zàg xearQí(Qag dxoA0scs BosAscOo:, 
ià» «bvb geívqgteu, Üxeg óxiQ vóv xeAóg xexoeyuévov 6x cr» x«l &vóge-]| 
ye[Ov]ndvov sig và 8snódus xodypav và dpévtQe suroloyi ebwbw yivquut sagi 
vojrov vo0 xoéypavog oUreogc dOobov: doxAgxidóg» Ou(vov vlov: KAat(opéviov,] ] 

10 Toavorocroy Iloivdgxov víó» Kuovortov, Meví(oxoy Eiguyaiov víóv Milásiov cóv ys- 
yovóra Mivíoxov, ÉvoO0sv 0b OaoynA(ov Évügag xaAoüg x«l dyaOobg xel gi[Aovg 
seo Jixyogetees* "ir ai» hqeov xal cóv Óü)uov vb» 'Pouatov — vy 


Q. Lutatius Q. f. Catulus cos. senatum consuluit a. d. XI Kal. Jun. in comitio. 

Scribundo adfuerunt L. Faberius L. f. Berg, C. . ... .. L. f. Pop, Q. Petillius 
T. f. Serg. | 
Quod Q. Lutatius Q. f. Catulus cos. verba fecit Asclepiadem Philini f. Clazome- 
nium, Polystratum. Polyarci f. Carystium, Meniscum Irenaej, Meniscus Thargelii qui fuit, 
f. Milesium in navibus adfuisse bello Italico coepto, eos operam fortem et fidelem rei- 
publicae nostrae navasse, eos se ex senatus consulto in patrias dimittere velle, si sibi 
videretur, ut pro rebus bene gestis &b eis fortiterque factis in rempublicam nostram 
honor eis haberetur: de ea re ita censuerunt: Asclepiadem Philini f. Clazomenium, Poly- 
Biratum Polyarci f. Carystium, Meniscum Irenaei f., qui fuit ante Meniscus Thargelii, Mi- 
lesium viros bonos et amicos appellare senatum populumque Romanum existimare eorum . 


pulum Romanum praestita in amicorum populi Romani formulam referendos esse senatus cen- 
suit (cf Liv. XLIV 16) Ceterum monendum litteras versionis Graecae v. 1, 2, 8, 82, 83 
maiores eese, exemplaris latini extremam partem esse servatám. 


2 Armidos in aere, sed tribuo id errori operarii, cf. Dittenb. Hermes VI p. 1865. 

7 M€ OCKON . 7 [ravcgrov;] add. Mommsen, sed Kaeibel iure monet id ne in v. 10 quidem 
additum esse. 7 'Intellegitur puto bellum vere Italicum, scilicet Marsicum a. $944, — €99/,, 
finitum civitate Italicis concessa, non Sullanum a& $!!/,— 51?/4,, quamquam hoc et ipsum cum 
propterea, quod illius pars et sequela fuit, tum propter Samnites a Sulla debellatos, recte 

ita appellari potuit et propius abest ab anno eo, quo nauarchis praemia senatus attribuit. 
Th. Mommsen. 7 àv]agyoutvow scripsi; é[E)jaoyonéroe suppl. Géóttling. 9 córó mutavit 
Géttling in «Pi[5c). 9 lFAOIIMATON post xoseley: 'vacatspatium ipso metallo 
laeso. Kaib. EL. THMOYHKAHTON 


A DONUM tX 729 . 


88 


vojrov dgyacía» xaA[)v] xal ixavdgov xal xicr)v volg Onuoöslote xoéyuacw olg 
qusréoolis ysy]ovévos, | dé. 3v. eizínv vi) cívxAqgtov xoívew, Üxogc obrtos véxva Ex- 
yovoí( vs «ir» iy zalg favrG» xarQícw AAnroóQygto xdvrov vv xQayuártowv xe 
&ve[(o]pogor óoiv* sl swsg slog[oood J]x t&v | 6xaQzóvrov cóctv sioxexoaypávos siolv 
Bstà vb voírovg tÓv Oquoc(ov xoaypérov rbv jusríoov zdQww Óguijdui, Üxcog cbr 
córolg dxodo0Gsiv dxoxevacsza0 ow sI xd vwe[c] | &yool oix(es Oxdoxovra «brty xd- 
xQcvciat perà v0 ix cvüjg xezg(0og r&v ÓnpogG(ov xQayuárov cv Bfustfoov ydQuw 
15 óguijóci, Üxcog vata xévr« «üvolg sig áxéQeuov dxoxeradra|OQq* sU vd vig xooDscpía 
xagsAjAvOsv, àg! ob ix víijo xazQí(dog «bv ÓnuoS(ov xQayuétov cbv fusríQov zdQw 
6ougocv, pj roßro vó xoüyuc cüvolg BAafisgóv yévqvas | ugOd. «& cbcoto dià 
ræœornu v)» aizíay lAucdov ógsíAqtus und4 vi. KAuccov «ücotg pavexogedscOo, xodocsuv 
df, Oeo ve xAgpovojo(t) «btolg 7) cote véxvorg «viv | xogsyévorco, Üxec vassac Ixecuw 
Óaxeréyediy xcpxsónvta( v5" 00a ta dw» ccrot víxya Sxyovos yvvetxd[c] v[s] adcóv 
xag éríógov nsvuxogsócovzu, id» ví vi xoe|Q «üro» vóxvov ixyóvov yvvciux» cs 
«ÜürOv Pvegos pavazxoQsócvru., Üxegc toírOv tvóxvev (ixyóvov) yvvoiuxb» ss abrov 


diovoía wel ofoscig (Ju), édv vs iv alg ma|voícuw xexà vo)g iM(ovg vópovg BosAevve - 


xoívsoOn, ) ixl vró» fustfoov dgzóvtov dxl'Ixaliuxtv xQuvbv, idv va dx-l xólseg 


20 dAsvOfoe[c] vov dià. véAovg | iv vía gio roß ÓO:üpov roD "Ponoíov uspsvgpxottr, ^ 


ob àv xoocigüvroa:, Üxeg ixst tb xo[.]rxforov xal voUro» vv» xocypárov yívgras- 


operam bonam et fortem et fidelem reipublicae nostrae fuisse, quam ob causam senatum 
censere, ut ii liberi posterique eorum in suis patriis vacui omnium rerum et tributorum 
immunes sint: si qua tributa ex bonis eorum exacta sunt, postquam reipublicae nostrae 
causa profecti sunt, ut ea iis reddantur restituantur, sique qui agri aedificia bona eorum 
venierunt, postquam e patria reipublicae nostrae causa profecti sunt, ut ea omnia eis in 
integrum restituantur; sique qui dies constitutus exierit, ex quo e patris reipublicae no- 
Birae causa profecti sunt, ne quid ea res eis noceat neve quid eis ob eam causam minus 
debeatur neve quid minus eis persequi exigere liceat quaeque hereditates] eis leiberisve 
eor[um obvenerunt, ut eas habeant possideant fruanturque; quaeque |ei liberi posteri 
uxoresque eorum ab altero persequentur, sive quid] ab eis leibereis postereis ux[oribusque 
eorum alii persequentur, ut eis liberis (posteris) uxoribusque | eorum ius et potestas sit, 
sique in patriis suis legibus velint iudi]eio certare seive apud magistratus [nostros 
apud Italicos iudices, sive in civitate libera aliqua earum, quae semper in amicitia populi 
Romani manseru]nt, ubei — utei ie iudicium de eis rebus fiat. Sei qua [iudicia de 


qu tut 


11 xal[j»]: in sere KAATH. 12 dvíxgogo, in aere esse testatur Kaibel 18 mec]: 
in aere TINCICI 15 dzaoxeiocia|975: ceteri l t 010, Esibel OH) le. interpunctio. 
17 rvraml(c] s(s]: in aere 'YNAIKEITI 18 ($:)) inseruit Mommsen. 


b 


84 
st viva xgetijoie | xsol. ert» éxóvzov psvà vb dx vie xaxoídog bguijsos yeyovóra dGtív, 
ræœſßræ Üxog sig &xígeiov &xoxeraóca0 s xol dE &xsQqeéov xgivsguow xavà | v vijg Gv»- 
xÀdjrov Qóyuc yévgroi et wwe zodápera a[ xólug cbrOv Ónpocía Ógs(Aocw, wj t 
elg rœbre xà yoXpesa doUvos ógsíAosuv: | Koyovcsg fjuécsQor, olruvsg Kv. xove "Ae(av 
Ebflowv uuo9ioi 13) xQocódovg "alas Exfo(xs ixi Dou, qvAdtovras, pj v& obror 
dobvat ógeíAocw *| 8xeg va Kówrog Aurdrios, Mioxog dip/Auog Üxovoi, 6 Prsgog 3) 

25 áugórsgos, dà» dor[otg g)eívoven, co[s]rove sig vó vOv gíAov Qufvayua évcvezo| ij] ves 
goovsíóeGi voóroig xe x(va(xa) guÀxobv giA(ag iv vi Kaxsrol(o. &vaOstvo, Cvoíav 
vs xojoci dto). Lv vs cürolg xe«xà vó Oidro|yua vóxov xaQoyáv vs vbv vapíav 
vóv xarà xóliww toítoig i09 00o4 éxosv[st]Aa( c& xsAedocoiw: idv vs xsol sv (O(ev 
xocypácov | xoscflsvrdg xobge cv cóyxiqrov dxoctíAlew «bro( vs xagay(vecOo: 
xQociQüvroas, Üxcg «Ürolg véxvoig ixyóvorg ve eiv[ 6v] | xosofevrato xaQ«yíveotus xcl 
áxoccdAls» và bc Üxog ve Kówrog Aurdriog, Mügxog 4ip(Aiog Üxevor 6 Pregog 1 
ápqórsQor, | dà» «brolg gaívqvos, yodupere xobg cog Koyovrag vobg jpevéQovg, otti- 

50 veg woíay Meaxsüovíay dxaQxe(ag Ouxxovérovow, | xal xgóg robe ÓÉoyovrag aürv 
&xoGvs(AloGw, v)v GóvxAqgvo» O6Àsy xol Óíxciov fystoOn,. va0ra oUro yívseOo, | 
oÜrog óg Qv» «dvotg ix t&v ónpocíav — xcorsbg v& vfjo dcug — 
^ Bolav. | 
' 4oxAgxufdov «o0 DiA(vov KAatopevíov, Hodudvesos vo) IloAvdQxov | Kaguseíou, Ms- 
víoxov cot Eigyveitou — 


eis absentibus, postquam e patria profecti sunt, facta sunt, ea uti in integrum restitu-] 
antur et de integro iudicium ex S. C. fiat. Sei quas pecunias ci[vitates eorum publice 
debeant, ne quid in eas pecunias dare debeant; magistrat]us nostri queiquomque Asiam 
Euboeam locabunt vectigalve Asiae (Euboeae imponent, curent, ne quid ei dare debeant. 
Utque Q. Lutatius, M.] Aemilius cos. a(lter) a(mbove), s(ei) e(is) v(ideretur), eos in amei- 
corum formulam referundos curarent, eis(que tabulam aheneam amicitiae in Capitolio po- 
nere sacrificiumque] facere liceret, munusque eis ex formula locum lautiaque q(uaestorem) 
urb(asnum) [e]is locare mittereq[ue iJube[rent. Sique de suis rebus legatos ad senatum | 
mittere lega[tive] veneire vellent, uti [e]is leibereis postereisque eorum legatos venire 
mittereque liceret; uteiq[ue Q. Lutatius, M. Aemilius cos. alter ambove], | sei v(ideatur) e(is), 
litteras ad magistratus nostros, quei Asiam Macedoniam provincias optinent, et ad magi- 


20 xggiqoiov n yi 24 doo glutraros: AOTCYAINHTAL, servavi aoz[olc], 


ceteri. a[9 ]z[ eic). E erii 26 dáxoc([nipa: ATIOCTOYAAI 27 ixyovosg 
7 icu in &v): Kaibel T2 €Kl'ONOIC/NCAY, Mommsen, quod dedi. 92 Nomina ab Ascle- 
Menisco, qui tabulam in. - Capitolio ponendam curaverant, ea de causa addita, 


——— —  Permultas eas litteras, quas operarius incuria falso in aere 
incidit, si facile corrigi potuerunt, non notavi . 


95 


stratus eorum mitta[nt, senatum velle et] aequom censere ea ita fieri -. i(ta) u(tei) e(is) | 
e r(e) p(ublica) f(ideque) s(ua&) v(ideatur). C(ensuere). 


XVIII 


Tabulam marmoream repertam a. 1884 inter ruinas templi Amphisrai prope vetus 
Boeotiae oppidum Oropum siti edid. primus Bases 'Eguusglg ággyauoA. 1884 p. 98 eqs. 
cf. 1886 p.46, deinde Mommsen Hermes XX p.268 eqs, idem repetivit titulum apud 
Brunsium Font. iur. ant. Rom.* p. 162 eqs. 


p" 


[Mé«ox]og Tsgívruog Madgxov víóg Obágoov 4aíxollog, I'diog Kdotog Aswdíov 
M. Terentius M. f. Varro Lucullus,-C. Cassius L. f. Longinus cos. Oropiorum magi- 


Continet tabula epistulam M. Terentii Varronis Luculli et C. Cassii Longini cos, a. 99!/ 
ad Oropios missam. LL. Cornelius Sulla enim ut videtur & 55/4, voti, quod ante pugnam 
Chaeronensem fecerat, reddendi causa aedi Ampbiarai agros undequaque pedum mille de con- . 
silii sententia concesserat et urbis agrorumque et portuum Oropi tus omnes in ludos et se- 
crifiia extra agros Hermodori Olympichi f. sacerdotis Amphiarai. Quae consilii sententia sena- ^ 
tus consulto a. **/, L. Sulla Q. Metello cos. confirmata est.  Publicani vero cum ex lege lo- 
cationis ei agri soli excepti essent, quos Sulla deis immortalibus concessit neque Ámphiaraus 
deus esset, senatum a. **"'/5,, adierunt, ut etiam agris Amphiarao consecratis ipsis frui liceret 
Atque illo anno L. Licinio M. Aurelio coe. senatus consultum factum est, ut consules de con- 
silii sententia de dei Amphiarai agris cognoscerent, sed demum anno insequenti M. Terentius 
Varro et C. Cassius Longinus de controversia inter deum Amphiarasum et publicanos ita cogno- 
verunt, ut agros reditusque Amphiarao concederent. Quod ad senatum rettulerunt, id senatus 
consulto confirmatum est deque ea re consules epistulam ad Oropios miserunt. Cuius disposi- 
tionem vereor ne Mommsen non recte intellexerit, cum diceret v. 1—16 contineri e 
v. 16—59 decretum de consilii sententia factum, v. 59—69 senatus consultum , quo 
confirmaretur. Nam totus titulus ut senatus consultum de Tiburtibus (C. L L. I 201), epistulae 
fornam habet (cf. v. 81) et continet singula acta publica ad rem, de qua agitur, pertinentia, 
sed ita ut & consulibus, qui epistulam scripserunt, excerpta sint.  Dispositio rerum vero est haec: 

v. 1—2 Cos. Oropiis salutem. 
v. 8—5 Cognovimus ex S. C. a. **9/5, facto de consilii sententia. 
I v. 6—59 Sequuntur quae de consilii sententia acta sunt. 
&a) v. 5—6 tempus et locus. 
b) v. 6—16 qui consilio adfuerunt (eodem loco in tit. XV testes adlati sunt). 
c) v. 16—29 documenta a) a legatis Oropiorum (v. 16 - 28) prolata, 
B) 4 L. Domitio Áhenobarbo pro publicanis (v. 24— 29). 
d) v. 29—934 quae cognoverunt consules. 
e) v. 86—59 acta, quibus nisi.ita cognoverunt : 
&) lex censoria (v. 86—48). 4«) de aliis imperatoribus (v. 86—88) 
Bf) de L. Cornelio Sulla (v. 88—42) 
B) decretum L. Sullae de agris Amphiarai (v. 489—951) 
y) senatus consultum, quo id confirmatur (v. 52—59) (de v. 57—859 cf. ad v. 57).. 
II v. 59—69 Senatus consultum, quo confirmatur decretum. 


5* 


en 


96 x 
víóc | 4ov)ytvos Üxero: Sooxí(ov Eorovow ovis Óxjuex za(Qstv* si Fogr00s, sb àv 
A[o]: | 6ndc siüfver BovAópsOa fuüc xevà tb víüo GuvxÀWtov ÓOóyu« vb ysvóusvovr 
Aa devxt]ov Aixivlov Madgxov 40ggMov bxdrov «ixeyvoxfvoev xiQh &vriloyiv 

5 vcóv dyà p .. . | 96e " Mpguagéan xol vi» Ónuociovt ysyovórov Éxcyvoxéver: xQà 
pide. e[Ovv] | 'Oxcopfolov dg Bacuixi] Hogxíx* iv ovvBovAes xagijóanv Máagxog 
KAesdiog Madox[ov] | voc '4ovijoons MaáoxsiAog, I'iog KAaódiog laíov víóg ' 4Q- 
»1jo0ne Dl'Aéfeo, | MáéaQxog Ictoog MadQxov  víóg IIouevr(vya, Ig Aixcvioęs Deífov | 

10 víog | «Iopsvriva, Thog Aixcvios I'uíov víóg^ ZegAevsvacg Zuxégdec, | 4sv- 
xioß OboAvexiog /svxíov vlog ' 4ovajosas, 4eíxog Acorios Asvxiou víog | II[e]xtoía, 

" I'dvog ' 4vvatos I'uíov víóg KAv(o)vopiva, Máagxog TSAMoß Maágxov víóg | KogvgA(x 
Kiuxégov», Kówrog "Atiog Madágxov víóg Kvgíva, Kówrog lloux:Mog Koív|vov víog 
'4o[v:if]osgc 'Potgog, 401og Kaoxélog 40Aov vlog «ov vlog» 'PojAa, | Kówrog 

15 Mwurixiog Koívrov vig Tyon / / / vtive Ocouos, Máagxog lloxAóuog | Modgxov vlog 
VDoceri Zxcíovag, Tívog Maísiog Tízov víóg Asuovía, Asóxiog | K[A]as0iog Acuxiov 
víóg deueovía. 
Ileg 6» * Eguódexoc 'OÀAvyzxígov víóg [sgsbg | '4vgiagdov, Soris z9óvegov oxb víjg 
OvvxAdtov Góvucyog xooogyogsupdvog dGvív, xol'Ast(Ónnog Gsod0óQov víóg (xal) 
4nuaívezog GsoriAov víóg xoscfisv|vel 'Dooxíoy Aóyovg ixoujeavro: ix(s)) iv «à víjg 


stratibus senatui populoque salutem. Si valetis, bene est. Scire vos volumus nos ex S. 
C. facto L. Licinio M. Aurelio cos. de controversiis inter deum Amphiaraum et publicanos 
factis cognovisse prid. id. Oct. in basilica Porcia. In consilio adfuerunt M. Claudius M. 
f. Arn. Marcellus, C. Claudius C. f. Arn. Glaber, M. Cassius M. f. Poment., C. Licinius 
C. f. Stell. Sacerdos, L. Voluscius L. f. Arn., L. Lartius L. f. Papiria, C. Annaeus C. f. 
Crust, M. Tullius M. f. Corn. Cicero, Q. Axius M. f. Quir., Q. Pompeius Q. f. Arn. Rufus, 
A. Cascellius A. f. Romil., Q. Minucius Q. f. Ter. Thermus, M. Publicius M. f. Hor. Seneva, 
T. Maenius T. f. Lem., L. Claudius L. f. Lem. | 

Quod Hermodorus Olympichi f. sacerdos Amphiarai, qui antea a senatu socius ap- 
pellatus est, et Alexidemus Theodori f. et Demaenetus Theotelis f. legati Oropiorum verba 
fecerunt: cum in lege locationis ei agri, quos L. Sulla deorum immortalium aedium sa- 


a) v. 60 dies et locus 

b) v. 61— 68 testes 

c) v. 689—967 consules verbe faciunt. 
d) v. 67— 69 senatus ita osse censet. 

4 i e a& "A, "Verbum, quod sequitur, imeyvwxíroas cum redeat in v. 5, aut hie aut 
illie delendum est, cf. v. 20—21. Deinde in lap. ANAM, sed M certum est. Bases proposuit 
dvà p[tcov], Mommsen ávà p[£ooc), comparato tit. IV 8, sed illud mihi videtur probabilius. Utut 
est, constructio verborum perversa. 11 in lap. 75m9fo. 14 Mommsen iniuria 7yoj»- 
xiva mutandum censet in T*omíve. 16 in lap. KAAYAIOS. Idem Hermodorus ad- 
fertur in tit. Bull. de corr. hell. X p. 458. Ad hune locum et Liv. XLIV 16, 7 Mommsen 


87 


20 uuc0 sog vóuo «bro et] [y6oe«) «b(x)sbstonudves sla(v5, 8g Mdesiog EPAAng Ostw 

. éOavérov [sQOv vspsvOv | gvAaxiüg Évexev Gvveyóousev, ÓxstetQuuévos: slG(v, vadvag 
vs tüg xQ0G,ódovg, xtol bv Kysras «b xQ&yua, 4isouog Zullag t64 O&6« ' Muquxoden 
xQo(o)eduoriGsv, Uxeog bxào vosrov r&v zo096» x9ócodov r&v Ónpocióvg ud) ceMbow: | 

26  xel x:iQl bv Asvxiog Aonérioß Jdivófaifog óxio Ónuocuovéw scixev- | dixe. dv v 
vijo uiG0 Gorg vóper «bre al z6gas óxsksionpévos sioív, | 8g desouog ZXAAag Oabv 
&Onvárov [iQ&v vipsvóv quAaxüo fvsxev | Gvvezdonsev, obve 6 " 4ugudgaog, &x ebres 
«[ zooi Gvyxeyoonuévas | Afyovzos, $:óg dar», Üxeg vaírag vàg zóQag xagxíoQsoOus 
&Efj roðs Ógpocióvag: 

90  &xb ovvBovA(ov »vóugc yvóusv áxegqvé]psta, 8 ixiyvoysv, ci Gvvxidjrot xQ909- 
«vo(Gopsv, rotto 0 x«l | sig v3v vOv Óxonpvgudrov OfAvov xavsyooíGepsv: 

xsgl zyóQag | Sooxíac, xsgl fjc &vrtAoy(a 3v xQbg voto Ónpocióvag, x«xà xà» viíjg | 

pucOóosog vónov, «Urn óxsbuonuévg dacív, Tva ui) 6 Onposió|vno edc3» nd cd 
xcvà có víjo GvuvxAdrov Óóyua ix£yvepus[v]- | 

36 dv v5 vijc uuc0 Gees vóno bxsteionpév[o]v Goxst slvat otveg: | 


ixvóg ve voUrov et «i Qóyue GuvxAxxov. «óvoxodrog «)roxo£vooég v[s] | jj£regos 


crarum tuendarum causa concessit, excepti sint eosque reditus, qua de re agitur, L. Sulla. . 


deo Amphiarao attribuerit, ut pro eis agris reditum publicano ne pendant; 
et quod L. Domitius Ahenobarbus pro publicanis dixit: cum in lege locationis el 
agri excepti sint, quos L. Sulla deorum immortalium aedium sacrarum tuendarum causa 


concessit neque Amphiaraus, cui ei agri concessi dicuntur, deus sit, ut eis agris frui liceat. 


publicanis: 
de consilii sententia sententiam pronuntiavimus, quod cognovimus, ad senatum re- 
feremus, id quod etiam in commentariorum codicem rettulimus : 


de agro Oropio, de quo controversia erat cum publicanis ex lege locationis, isex- 


ceptus est, ut ne publicanus eo fruatur; ex S. C. cognovimus. 
In lege locationis exceptum videtur esse sic: 
et extra ea quam si quid S. C. imperator imperatoresque nostri honoris deorum 


Rom. Staatsr. III p. 593, 2 adnotat: Wenn Liv. XLIV 16, 7 ebenfalls in Beziehung auf einen 
Privaten sagt: senatus in formulam sociorum eum referri iussit, so erkl&rt sich diese Ungenauig- 
keit des Ausdruckes aus der formalen Gleichbehandlung der beiden Kategorien der blossem 
amici und der socii et amici, cf. p. 652, 1. Die Besiehung der sociorum formula auf die per- 
sonelle Freundschaft ist ungenaue Uebertragung. . 24 L. Domitius Ahenobarbus consul fuit 
t 10v [se 28 Mommsen iniuria xaQxi(s09uu. Ad rem cf. Cie. de deor. nat, 8, 

, 49: 'an Amphiaraus erit deus et Trophonius? nostri quidem publicani, cum essent agri in 
— excepti lege censori&, negabant immortales esse ullos, qui aliquando homines fuis- 
sent.' 81 cf. ad v. 57. 85 in lap. éxeErQnufrgr, quod ex lapicidae errore videtur 
natum. $6 Debebat scribi dóyuan cwrxljrow, ut Bases vidit Error natus est ex com- 


1 88 ; E : 
xe aloyfje Oedvx dOavérov [s9bv vopevov «s. qvicxi)g (Évsxsv) | u«oxítso9es  SOoxav 
xetéAuxov, ixróg va vtosrov, À Acuoxioßs | Kogvifliog ZUÀlag «broxodáreo &xb Gvvfov- 

40 Mov yvépag 9e» | &Oavézrov (iQibv vsusvov x6 vexijs Fvexev xeQxítsaOos EQoxev, | 
d «vb «irb dj GóvxAqrog — , obve pacà veia Sóypent | evyxássov  Éxvgov 
é&yevifog. 

ZAsíxiog Kogvidiog ZióAAag dx sevpouMos yvóuuc yvónqv. siouxévas Qoxst. 
tfe sUxüg &xodó0scg | fvexsv v6 [sQb " Auguagáov zógav xQoor(Onus xávrg xáv- 

45 coDev xódeg | zuMovg, Iva xat aUry 7) zóoe oxágyn EcvAog: boc rog «cti 9505 ' 4p- 
guxodes | xa0ieooxévoi vig xólsog xal víjo ryóQac Auévov vs vb» 'Oooxíov | óg 
xgoSódovgo &xácag sig vobg &yóvag xal sàg Ovc(ag, dg 'Dodx | GvvrsAotow 956 
"Apqiioáot, ópo(ng 0 xcí(, Qc àv uszà cabra óxlo vüg | víxng x«l efig fysuovíag voo 

GO éjuov vo? ' Popa(ov GvvrsAlcovow, | éxvóg &yotv vov ' Eouodéógov 'OÀAvvzígov víoo 
[sodog ' 4uquagáov vo) | dà vfAovg dv vij guA(a vo) Oxjuov vo) ' Poue/ov ueusvgxóvog* 

à xeQl vos|rov vo0 xoéáyparog dóvua GuvxAWrov ixl Asvxíov ZAA« 'Excpoodítov | 
Koíyzov MetíAAov EbosfloUg óxárov éixixexvQeuévoy Óoxst sivat, | Oxso 1j GUvxAqrog 


| immortalium &ediumque sacrarum tuendarnm causa fruendum dederunt reliquerunt extraque 
ea, quae L. Cornelius Sulla imperator de consilii sententia deorum immortalium aediumque 
sacrarum tuendarum causa fruenda& dedit, quod idem senatus confirmavit neque postea S. 
C. irritum factum est. 

L. Cornelius Sulla de consilii sententia sententiam videtur dixisse: 

voti reddendi causa aedi Amphiarai agrum tribuo undequaque pedum mille, ut hic 
quoque ager sacer sit; item deo Amphiarao consecrasse urbis et agri portuumque Oropio- 
rum reditus omnes in ludos et sacrificia, quae Oropii faciunt deo Amphiarao, itemque 
etiam ea, quae posthac pro victoria atque imperio populi Romani facient extra agros Her- 
modori Olympichi f. sacerdotis Amphiarai, qui perpetuo in amicitia populi Romani mansit. 

de e& re senatus consultum L. Sulla Felice Q. Metello Pio cos. confirmatum (ratum) 


pendio 8. C. Iniuris Mommsen dóyua retinet. Nam res videtur haec: Bi quis 'senatus con- 
| sulto' imperator imperatoresque fruendum dederunt et si Cornelius Sulla imperator de consilii 
— sententia! dedit, quod idem senatus postea" B. C. confirmavit. 97 Mommsen putat pro 
r xaraleyne esse scribendum xa:eàoy5,, ita ut pro freu» positum esset Sed certe freu» ad- 
. | dendum eet et xaraloyz; est, ut Bases vidit, 'honoris. Deinde Bases :e post reueri» aut 
n hic delendum censet, aut in v. 21 et 26 addendum , quod alterum Mommsen reprobat com- 
t persta lege Iulia munie. (v. 8) 'aedium sacrazum deorum immortalium caussa aedificandarum'. 
T | Delet igitur M. in v. 40 s. Neque vero illi viderunt, v. 21— 26 non ad verbum, ut 
? v. 87 — 40, ex lege locationis sumptos esse (cf. dispositionem meam), neque cum utroque loco 
dicendi ratio constans sit, licet mutare. Ac ne xzaraley7; quidem in v. 40 addi potest,ecum sae- 
| pius formulae alicuius alterum membrum omissum sit, cf. XVI 102. 104. 112, in dipeni tit. v. 
l 


58. 94. 102, 105, cf. etiam huius tit. v. 56 et 57. 4" 4lg correctum est ex soy. 58 Be- 
ses desiderat éóypan Gerxlgiov, Sed doypa . . imixvQwpntro» lori(y idem 'est ac senatus con- 
sultum ratum est, cf. Pol. IV 24, 8 dxixvquO (onc dà ravítrgc 18e. yvolpsy. 


&oypériGEv xol sig tosvovg vobg Aóyovg* 

55  6e9« v5 9:6. |] 'Muguagdex xol c& [eg abvob dsiauog Kogvijltog. Zllag &xb 
ev(v)Bovitov | yvóugs xoocégigev Guveyógustv, :à «bcà $ Góvxlqgrog voíUrec vé 
95é« | do8ijve, GvvyoguOijve fpeeroc — ^ - 

dv véx cvpflovMo: xagijsav | of ecol o£ ip xocypérov 6upfisfovitupivov T 
zQórm | xqodpast veodaQscxcidsxdcen. 


60  Zóyu« GvvxAdrov robro ysvóusvóv | doc xQó bpiper Ósxasscà — Noev- 
Boíov iv xopst(o* | yoeagouév[es] xaoijocv. Tiros Maíviog Tirov víóg  Jspevia, |. 
Kówrog "Páyxiog Koívrov vfóg KAevó(a, Tdios Oi()efAMog Dufov | víóg Kuogíva 
Obéogov. 

æsot ó» Máagxog 4síxoAlog, I'4og KGtog | Üxoos ixwyvóvreg dxivystiey  xsol 
"Sooxíag jógag xel vóv | Ónpocuovóv 6avroóg éxeyvexéve, óGcóreg viv 'fige- 
 z(ov | zxóg«» xsbeionuévqy doxsty slve xevà vb» vio picOdcseg vópov, | p3 * 


— ——— — — 


videtur esse, quod senatus decrevit et in haec verba: 
quaeque deo Amphiarao et aedi eius L. Cornelius Sulla de consilii sententia attri- 
buit concessit, eadem senatus ei deo danda concedenda existimavit. 


In consilio adfuerunt eidem, qui in rerum consultarum tabula prima, cera qur... 
decima. 


Senatus consultum hoc factum est : a. . d. XVII. Kal. Nov. in comitio : scribundo ad- 
fuerunt T. Maenius T. f. Lem., Q. Rancius Q. f. Claud., C. Visellius C. f. Quir. Varro. 
Quod M. Lucullus C. Cassius cos. causa ias reitulerunt de agro Oropio et pu- 


— — — -o oo ec — 


. 94 xol videtur Bases iure delere. P Mc uu d C D M 
tentia factis testium nomina semper in fine addi censeret, — id verum non esse titülum XV 
docere iam dixi — hoc loco putavit significari eos testes, qui iam in v. 6 —16 adlati essent. 
Sed vix consules Oropios nota quadam, quam illi omnino intellegere non potuerunt, revocassent 
&d nomina iam supra adlata. Vix in eodem decreto eadem acta rjv :9» $b$xeurnua:iwe» düser 
(v. 81) et rà)» nQaypiéruy evpufifoviteptrov dtAiov  nominaseent. Ac ne Basi quidem 
dv 19 cvpflovilus naQi,Gav per errorem scriptum esse pro yoagopírwe xag$eav et haec verba 
pertinere &d senatus consultum v. 52—57 relatum. Quod idem Bases proposuit, fortasse verba 
ir r6 Gvuflovsi(ur ponenda esse post ususrgxórec in v. D1, mihi non magis persuasi : Nam 
verba ita transponi vix potuerunt. Restat, ut cum U. de Wilemowitzio verisimillimum csse pu- 
temus verba à» rui cepfjovÀ Lon zagncur pertinere ad Bullae consilium, quippe quod etiam in 
senatus consulto proxime praecedenti commemoretur. Ceterum, utut est, maxime supervacanea 
et otiosa sunt. Itaque j soayuátw» Ovufefoviavpdrev dtiroc videtur significare Sullae, $ re» 
bnoprnudiwv dfAto; consulum commentarios.- Ceterum déArog sive tabula, ut legitur in decreto 
proconsulis Sardiniae (Hermes II p. 102), significare debet codicem aliquem ac nescio an & prima 
eodicis tabula nomen habuerit totus codex. Of. ad rem Momms. Hermes XX p. 279 eqs. 
60 Totum senatus consultum quam maxime concisum est a consulibus Mommsen extremam 
partem decreti perturbatam dicit. 61 in lap. reagent»os; dubito num ex lapicidae mendo 
id natum sit, cum XIX 4 lapis exhibeat ygagopére» zxagécar. 62 Ovctie; sine dubio 
lapicidae errori tribuendum est. 


— 


40 | 2o 
xs» tvo)g Ónguocióvag v«0ra xapxiQsoOo:, oUvog | xag àv eórotg ix sv Óquo- . 
cí(ov xoxypdvow xícvsóg vs vio | i(ag dpaívsto, Eüotev. 


blicanis se cognovisse item Oropiorum agrum exceptum videri esse ex lege locationis, non 
placere publicanos eis frui, ita ut eis e republica fideque sua visum esset, censuerunt. 


Á - 


! | ^ XIX. 
Edid. titolum Aphrodisiensem Lebas et MASON Voy. arch. III 1627, cf. Willems 
Le sénat de 1s rép. Rom. I p. 252. 


pere Nec vío0 xel 4svxíov Magxi]ov 4evxov vloo óxdzov 


ix vv. dv[eyeyooq-) 
[pévo» iv xoeypára — x9oópuac: zx yuxvo Exro ifóóuo àóyUóo ivdro 


ral uisura-] 

(xbv Ofivo» nom. quaest. capcb]» xecà xóAw Oflvo xQdvq xb 

| fuso[6]v num. 

[ dies mensis ^ locus ] yo«gopévo«» xagfjóay» Mig- 
xog Od[aAégiog] 

5 (Mágxov vig: trib. Mseedie, Aroxios Néviog Asvxíov vióg] ObsAsíve ' Ao[ xosj)vac, 
Zsvouo[ e] 

"T A REIS E J ai lol olio "&gevreiva  BáABo[c], 
(.... rr rc nr viaos] OcllQye IlA«brog, IViog M[énjaog) 
Cn. Cornelio P. f. L. Marcio L. f. cos. ex descriptis in rerum consultarum. ceris - 
cur A EMEN E ecco 5. Quaestoribus 


i 


urbanis tabula prima. A. d. ... ete. : 


Waddington nisus cognominibus testium semper positis et. nomine P. Bestii L. f., qui a. 
€?! s C. Antonii quaestor in Italis fuit, a. ***/4$ proquaestor Macedonise, a. 5/1 trib. pleb., 
a. '*"/j. praetor, "9/4 propraetor Biciliae — alium P. Sestium L. f. huius aetatis non novimus 
— docuit certe post a. **'/4, B. C. obe factum. Cum vero tantum annis $9?/&4, €99/4,,; "19/e 
consules fuerint, quorum peter Lucii nomen habebat et a. *?*/ 4 Sestius in Macedonia fuerit, 

cogitare nos iubet Wadd. de a. **9/;« et de cons. Cn. Cornelio P. f. et L. Marcio L. f.:: nam 
post &. "10/4, non iam commemorari P. Bestium, qua de causa verisimile non est a. '!5/44 hoe 
senatus consultum 


esse 
1 Suppl Wadd., nisi quod Traiov scripsit. 2 Wadd. suppl dr[arergapputrow La 
zívax, fQuiG xtpalalo . .. «o. . 0 fuste; sed iv nívox: nQuitw cum sequatur dédro mquitq 


omni probabilitate caret, ut etiam xeealaíe-. Bupplevi ex tit. XVIII 58 — 59. 8 in lap. 
ON, [1a9&]»v suppl. et emendavit Wadd. — Deiude in lap. zusger. 4 idv 19 red sí; 'Oporolag 
suppl. Wadd. sine omni probabilitate. $ nomina snppl Willems, nisi quod Nonii Asprenatis 
praenomen et nomen patris ipse addidi ex tit. XX 6. Wadd. —— egoꝰ Aol aomrac 
ex tit XX 7 sumpsi. 6 pp. Willems, nisi quod "7fueg scripsit, cf. XX 7. 


ud da * A ?CS- "or did stib AA t0. "I t TC. -g t ow x DW, inin.d 
s y * ad E n - sott. -eQeo orm ped P$-..a Pasa d od MEET * *4 
-. e 


41 


[A4evxiov víóg . . . . . 2.55 ] HóxAog Zijevog Zsvxto[ o vig] 
[5e A ERR URINE Días. "Hiios T'aiov v)óg KA«vo(a 669og 
JJ cer SRL ec e .IlOHNOIP . . .. . . 


8 idem suppl 9 Hedii nomen supplevi ex Xxx 9. Leb. dedit Gwoec, "Wadd. Góoec, 
XX 9 exstat Guoo«. . 10 T' videtur ad Tioc sive l'utov VippHedum. : 


Edid. tit. Georgius Cousin, Gaston Deschamps Bull de corr. hellén. XI. p. 225 eqs. 
Titulus repertus est inter ruinas templi Iovis Panamarensis, qui situs est prope Stratoni- 
censium oppidum. 

4óypa. — 'Exl ovtgovuoógov ' dorsuiddQov vo 4Qrspu- 

0ógov rob lleugíAov, xa0' o. 0 ' 4Qiozs(0ov, 'HoaxAsibvog p5- 

vóg [rje[£)cm 4& sixd0og. — Aevxio Magxio KnooQívo xol DI'u(o KaAovgotn 
Oónároig xQó QusQbv Osxaoxti xcAevOO» Zsxciv[o(ov dv vO veh — 

b và vig Opovoíag* ygagopévoig xagijscv Ig KeooYvac Datov víàg 
Kovoíva, [Iló)jX[Ajog Z^jéviog Asvxiovu víóg KoAA(va, Acoxioß, Ndwviog Asv- 
xtov vlóg O[$s JAsiva " 4oxQijvac, IlóxAiog "4vtiog Toxacov vtóg K ...( 
ve, Kówrog KAoéAiog Mágxov vlóg Kovoíva, M&gxog ZegoíAug I'a(ov vt- 
0g... ... . G I'tog "Hóiog I'afov víóg KAavdí(u 690g, IIóxAwg Zu2otv(A- 

10 Aog? lIloxi(ov vefóg [Q29]evvva, Tívog '4fzísiog Tíxov víóg Dofía Tuvga- 
vóg, Màgxog ...... ees víóg IloxAuMa Il«AÀexstvog* xso[1] 
v Asóxiog Kgoogivog Üxozog Aóyovg éxonjcaso Zzodtova 
Mevízxov, ..... . " AdxoAÀov(Oov, ['4Qr)ovéev Msvávdgov, 
"AgiosóAaov "AgiozoAdov, ...... 8 . av " AquovoDsjuov, ' Excvotov ' 4yq- 
15 edvdgov--——: . . . . . . . . . . . . ovg, MvovíUg» ' Iegoxi(d-] 
ovg, degoxXM(» . . . . . . .. « . . . JoxAigw Alovvoſov 
er o nr gn s o o s. n o n n n n. sn . &GltetoDal vs xagà vijg 
[evvidaieov eo. or nr n. lg. n, n. s. n n s Dev sàg akiag víjg 
-o € 9 9 5. m] o n n n n. n n . 2. 2 |] 2] . SoUrov) xíócsog 


e. e . e LÀ LÀ . e e e e e. . e. e * e LÀ * e *Popatov 


| A. '15/49 Ventidius Parthos, qui crudelissime Asiam vexaverant, cum vicisset, hoc senatus 
consultum, quod in tempio Iovis: positum. eret, L. Marcio Censorino C. Calvisio cos. factum est. 


Supplementa sunt edi — 2 xae39? $. i, 6€ xa9' v(i09tolar). 6 pro [J7é]«(4 € 
tor posuit ["4f]s[»]oc; sed Sestii Appii praenomine nunquam usi sunt. 7 sut 
sut A[oAl](fva scribendum. 10 edit. [Oigpleiva , scripsi ['Qg Jerifra. 16 edit. erede 
xÀjv, sed incertum est. 18 (ecwrxijrow] hoe loco supplevi, edit. addidit in v. 19. 


*. 
. * : 
. 
— 


— —— 


C. Foedera. 
XXL . : 


Lapidem in insula Astypalaea repertum et anno 1797 incendio Smyrnae deletum 
€x schedis Villoisoni edid. Osann Syll Inscr. p. 888 et Boeckh C. I. G. II 2485.  Repetivit 
tit. Hicks n. 208. Cf. etiam Mommsenum apud Grimmium Hilgenfelds Zeitschr. f. wissensch. 
Theol 1874 XVII p.282 et ad C. L L. [ 2083, ad sensum supplevit et foederis verba 
edid. idem Róm. Staatsr. III 596 adn.2, postremo nonnulla contulit Cousin Bull. de corr. 
hell. X p.171. 


. XsQl roorov vo xodyparog oÜveg KOots: [xooc] 
[rbv Ogpov vóv MorvzaAcdew zdoiva guAlav Gvp-] 
[pezíxv] &vavsóoacOe* Kv&Qa xaAbv xcl &yaO0v [xagà] 
(Ócpov] xaàoO xal &yafo0 xe qí(Aov xQocayo[os0scs tod-] 
6 [ro ve] giAavOoóxog dxoxovOsjyos* BBobev. xel [Ore IIóxAc-] 
[os] "Por(uog Oxevog ydAxepa Goppegíng [rasrqg dv] 
[0] KexeroA(o. xa9gA00svot poorríon, [oUrog xa«-] 
[9]be Qv «)r6 ix cbv Ognocí(ev xoeyudrov [xícssóg]) 
[re] rę iOíag qeívqros: EIQoEsv. Or. [vs IIóxAiog 'Pozt-] 


de ea re ita censuerunt: adversus populum Astypalaeensium gratiam amicitiam s0- 
cietatem renovare: virum bonum populi boni et amici appellare eique benigne respondere. 
Censuere. et ut P. Rutilius cos. tabulam aheneam foederis eius in Capitolio clavis affi- 
gendam curaret, ita uti ei ex re publica fideque sua videretur; utque P. Rutilius cos... 


Foedus inter Romanos —— a. "*/, P. Rutilio, Cn. Manlio cos. renovatum 
est Rhodocle — nam 'Padexijc, quod nomen Villoisonus descripsit, U. de Wilamowits — 
davit, ef. Ditt. Syll. 438, 16.18. 19. — legato Romam misso. 'Tres sunt tituli partes: 
1—15 continetur senatus consultum i — v. 15— 22, quae apre solent (cf. tit. XXID, 
v. 295—44 ipsa foederis verba. A titulus dorice scriptus, e continet. Astypalaeensium 
decretum de Rhodocle legato laudando. Supplements mea, versuum longitudinem etc. 
éiind, sais apr sumt neque quidquam in kae re ni «pedem probelilitailé asesqui volui. 


2 supplevi. Momms. [xoó; zóv Sqᷓuor r&v dorenaledfev qiMar xoà Gvnuaylav], quod ex 

Jos. XIII 9, 2, ut multa alia sumpsit, dM pu qoo NAENEI cum Josepho in his rebus fides 
non habenda sit. 4 et $ supplevi ex XII B5 6 0n inserui compareto v. 9. 
6 Ante'Perfiec apogr. hab. E, Boeckh (dj, quod vix poteet. Accedit , quod /JoxA,e; re- 
uiritur. —X addidi ex v. 21. Ad rem cf. Pol. III 26, l: rneoruſru záv ovr nxor En vor 
gelxopacs: xagà róv día r0» Kamerwiiov dv m$ m» dyoqarópuv rape. 9 idobe 
absolute cum positum sit, addidi zs. | 


el 
S9 D 


48 
10 [A4]og €xerog tbv sapéav xarà vb Odveyuea [Lévy GoOves edv&] 
[x]eAsóon Ouvcíav «& dv. KaxsroMo, dàv 0419, xovjo[es abro i$ x«-] 
[rà] và» vóuov [tóv ce] ' Pófigtov xal süv' 4x(Aiov. [dvaOstvat v& &vr(yoaqoy dv] 
[r]óxo« Ónuosío [xcl ixrpavés] xooxsupév[o, ob àv o£ zxAstevos. zaga-]) 
[ec]te(zgociv [rov xoÀibv], x«l xav évwuxvrbv [dv vij dxxAqot-] | 
15 (e) évayogsi(s)o9c.* Küdoblev. 'Exl óxév[o]» IloxA(ov * Por.AM-] 
[ov] IJoxA(ov víoO xcl [Uva ov MaAMov Dvatov vloó, [0r9«vr9yo0 xe-] 
[rà] xóluw Adevxíéov ..... evíov — víob, [ixl 0) «bv téve»] . 
NTC HloxMov v9 . . i.e ee een 
ryoveis: ixl. [v1 ]esudpov 0b. Races. AUUR e de aer us NE 
20 . —— 
— — PIRA dobire: 6 óYue [r& — — zíva-] 
[xa] xexà Oóyua Gvyxiisov———— 
[T6 ÓXue rbv 'Poucíov xol) t6 O5yeo vov ' 4ocuxalaudoy — sed, 
[geAío xol cvppozín] foro xol xczà pij xol wevà 9dAaccav [sig] 
25 [rbv Gxcvc& poóvov:] xóAsuog 0à p?) doro. 6 O/uog [Ó MorvxaAaudev p3] 
(Oitéreo vo)g] xoAsuíovg xol 6xevevs(ovg [x&v ' Popatov 9ià «ij; (Gag 1ó9ag 3 fo àv]. 


— 


quaestorem ex formula munus dare ei iuberet sacrificiumque in Capitolio, ei vellet, fatere 
ei liceret ex lege Rubria Acilis, ponereque exemplar in loco publico et aperte sito, ubi 
plurimi praetereunt civium et quotannis pro contione pronuntiari Censuere. P. Rutilio 
P. f. Cn. Mallio Cn. f. cos, praetore urbano L...... L.f, peregrino ..... OPGL.Iís 


e e. LÀ e. e e e . .- . LÀ e e . LÀ e . €. e e . e. . e . e e. LÀ e e e. e. 


. . . . tabulam eius foederis dari populo Astypalaeensium ex 8. C. 

Populo Romanorum et populo Astypalaeensium pax et amicitia et socletas esto terra 
marique in omne tempus; bellum vero ne esto. Populus Astypalaeensium ne sinito transire 
hostes et inimicos Romanorum per suos agros quibusve imperst populus et senatus. Utque 


10 suppl Mommsen, nisi quod sxaQéyu» pro debvas scripsit. . 11 supplevi .. 
12 Momms. Róm. Staatsr. III. p. 915 adn. 2 dicit plebiscita in universum uno nomine significari, 
rarius, ut hic, duobus. In extr. v. dedi, quod nexus sententiarum postulat. Nam appe 
ret agi de tabulas Astypalaese ponenda. 18 supplevi, cf. Ross. Inscr. Graec. ined. III 
n. 914 i» roi; imigarvtordsoig 1óxos; et saepius alibi. zooxtpírow, quod apogr. habet mutavi 
in wogoxttpls[w]. An »Qoxupér(w), os[é] eqs.? 19 et 14 Bupplementa, quae proposui, [eb 
&v ol náticrO: vier ia rd [109» wolrov] incerts sunt. Cf. ad rem Ditt. * 238, 35 eqs. 
et Jos. Ant. Iud. XIV 12, 5 15 vxaro» hab. apogr. 16 Mommsen crgergyev. 
» Cousin nimis in litteras traditas invectus ex üt. XXII sumpeit, quae scripsit : vegr Be gr 

fa c — — ots "PadoxMow; r0 Avunuxov]. Verisimilius Hicks 

K 4dciwzalauig] àyovcw dmi [Oyratgov vo$ ... 21 apogr. habet KAIIA Tur. 
Cousin scripsit [síva)ra [eere Propter versuum ordinem xíraxa ante.xa:à dóyua posui 
28 suppl Boeckh. idem suppl. 25 supplevi, item Mommsen. 26 supplevi, 


6* 


-——  —— * 


44 
læocrij 6 Oüpog x«l $) Bovisx* Gg vs v& Oxo v ' Popatov xal votg 6xó ' Popatovg 
[r«]ocopsévorg xólapov ixipígeci, prs vote xo[Asuéoig psjsa. BxAosg] 
pifces omnæœsiv irs vevolv BonOs(vo 6 Ofjuog xal fovA:) OóX[e xovgoo] 
90.'O Oquos ó ' Popatov voog sxoAspíovg xal óxsvavt(ovg [tüje BovASg xol) 
[soo &cpov t00 ' 4ovuxeAado» 0i& cic iBíag zdoag xcl fie dv [xoa-] 
[(s5 $] àfjpog (6 ' Poua(ov pi) Oudvos ópsiléro psi &g viveg có 
àdpo) xc fovAg «óleo [r&v] ervxaladov xol rotg óx' adro)g 
va00opívoig xólipov éxupíooci párs OxA[og] pte xorpoa- sa 6: wire 
vevol fonOsiv wíre. 0ó4e xovgob: dà» O5 vig dxiplon vo Ouo 

85 ? 4ocuxalodav, 6 às)pog ' Popatov, [3 «6 Ope ' Popatov, 6 Oipog ' 4AovvxaAad-] 
[ev, dàv] xoórsQog xóAspov ixupígn, [BonOs(ve xods «rbv Ó Prsgog và £rdoo] 
[ix vov] evvOuxtv xcd óoxéov, [8 xstvos. . . . . . e... &vd] 
[pícov] rob Oxcpov x&v ' Popa(ev xcl vo0 O:cpov x&v * Aeiusiladu: 
dày -0d vio xobg saírag vàg GvvOdIxag xoi] BovAtj xoocOsives 1 


populo Romanorum et qui Romanorum dicionis sunt, bellum inferant, ne hostes neque ar- 
mis neque pecunia neque navibus adiuvato populus et senatus dolo malo. Populus Ro- 
manorum hostes et inimicos senatus et populi Astypalaeensium per suos agros et quibus 
imperat populus Romanorum ne sinere transire debeto neve ut qui populo et senatui 
Astypalaeensium et qui eorum dicionis sunt bellum inferant, neque armis neque pecunia neque 
navibus adiuvare neque dolo malo; sin autem quis inferat populo Astypalaeensium, popu- 
lus Bomanorum, populove Romanorum, populus Astypalaeensium, si prior bellum inferat, 
adiuvato contra eum alter alterum ex foedere et iure iurando, quae exstant. ... .... 
inter populum Romanorum et populum Astypalseensium; sin autem quid ad hoc foedus 


27 apogr. habet ru aut r$ foviy. Ceterum Boeckhii supplementa ea de causa pleraque 
f&lsa sunt, quia /fovAj» etiam Romanorum senatum intellexit.  Supplevi, similiter Mommsen. ^^ 
— Boeckh dg [r]e, falso, nam yes ab his titulis alienum. — Mommsen dee, fortasse recte. 
d in exemplari latino fuerit, non liquet. De 'ut' dubito. 28 apogr. Tab. lecoptrore, 
uod Boeckh ex v.88 emendavit Mommsen Rm.Btsatar. III p. 663 adn.8 incertum esse dicit, 
—— $xoríin0Jus et vsüxooc latine reddi debeant, fortasse verbo parendi. 28 pu$r pro 
| Deinde apogr. hab. zei; sov . ... 29 Boeckh ex v. 84 ante doi[o morgos] 

inservit (poire). Neque vero necesaearium est. — 80 [z5c fovidc xo/] omittit Mommsen. — 82 sine 

dubio quadratarius nonnulls omisit, quod adhuc nemo negavit. Mommsen scripsit: ó dzpec ó Pes 
peter (oix ddon duA3ei») zo$e xoliuíowg eqs. dia rac id(ag ywgac xal jv dr [xqasj 9) dquos 
xal fowvAg. $ dzpoc xal fovi3 autem est Astypelaeeensium, debet esse hoc loco Romanorum. 
Itaque hic lacunam statuo ita, ut putem quadratarium & voce dzuoc;, quae in v. 82 legitur, aber- 


ravisse ad verbum díuw, quod in v. 82b legendum est. 82 dolo, quod Mommsen ipee 


1 ue delet, per errorem a quadraterio additum est fortasse ex v. 29. Erravisse et correxisse 

um apparet ex v. 88, ubi 0sa, rojpere scripsit, tum vero dativo opus esse intelle- 
Hm ultimum verbum correxit syllaba c» addita. 88 0»Aa in lap., cf.not. ad v. 82. 
$5 suppl Mommsen. $6 idem supplevit, nisi quod à £ngec r5 érfQw ipse addidi. 
$7 [à xir] Mommsen supplevit, (drà péeor] ipee addidi. 


45 


40 dgsistv BosA[e)vcos 6 850g xo 4 Bovàisj, [/]à* 8sAdjo[q], dtforo- 8 0b àv agosbbi», | 


iv valg GvvOdpuag 1 (8) à» égi[A]ociv ix sv ovrOgxév, ixvóg Foro seca vag 


svvinjuug (xooa)peyospnéve* (dvaxitésbo 31) dvétnpa Ya uv ' Popalov iv «b. 


KeoxeteA(o vati vob 
Zhóg, 3v 8 'Moroxaladoy iv vb (sob. tfjg A0wae xal toU cn dm soos 
vé fopo [roO Aide xol] efje ' Pópng. 


communi consilio addere aut demere volent populus et senatus, si volet, liceto; quae vero 
addent in foedere quaeve dement ex foedere, praeterea? ea foederi sunto adacripta; 
 ponitor tabulas altera Romanorum in Capitolino templo Jovis, altera Astypalaeensium in 
templo Minervae et Aesculapii et iuxta aram Jovis et Romae. 


40 foviorvra, 39e14$0n apogr. bhesbet 41 (a) addidit Boeckh. 42 (neos)ytyonppéva 


ipee scripsi E suppl. 


XXII. 


Lapidem loco veteris oppidi Thyrrseorum dx edid. G. Cousin Bull. de COm.— — 


hell. X p.165 eqs. CU IUS 


Zvppayín xol ' Popatovg. 
"Exi óxátov I uíov Ko(ov KdAdov Tæcou víoo,|(A4)evxéov  zfopszíov Tvælov 
5 Aivopágofov, cevgeto|(7yo]Uvrog xevà xólw luw(ov Zevtíov Deí(ov vío0,| ixl 9 v&v 
Dévov 4svxiov DesAMov 4svxíov vlo0 xívet|[cvnp]eg(ng évsváón xesà GvyxA(rov 


Üóyua | xocofevadvrov 2ogo09fov vo9 '"Idcovog | ....... rob Mevévógov. T6 
.10 &»*jue | im "Flare [xel] ro Ope v& Gvoosi[iev | eipivg xol quite xol — 
60:9] .-. ^ ] " 


C. Coelius C. f. Celdus et L. Domitius Cn. f. Ahenobarbus eonsules fuerunt a. *9/.. 
Continentur hoc frg. praescripta foederis inter Romanos et Thyrraeos facti. Foederis ipsius 
verba inde a verbis r9 dípo incipiunt. 


XXIII. 


Edid. titulum Mytilenaeum Fabricius — d. deutsch. archaeol. Instit. z. Athen 


CR ILL x T 


B. C. hoe à My & bie eum iis D. Iunio Silano L. Licinio Murena cos. a. 
*91/ s factum est, quo auno Mytilenaei, 4l post belium Mithridaticum a Romesnis libertate pri- ' 


* , 
—— — — — — — 


c A. 
[Dougopéven zagidev —-. 4. 2 2 4 4 eee rrr rg 
s c»; 9 9 0 o9 9. ww d 09 09, o ww o o» c» ww. s» 0]9 vtóg KAo[dr0-] 
[hMyn. . e *2* . koe Obdoonvr 
(IeQh bv legatus Mytil. . éxolosfug] — — 
5  [ysvopéves | Aóyovs éxowjdeto xevrà —— vé dicm vt. MozrkAgva(ov ysvéc- 
. (8e. dAsvDagíav x«l dvdAsinv . . . 0... Jeev» xoeyudro» | 
[us uw. viera d. 2r 0. o. Xjd[r5] Aouxbv elves 
— ....7oꝛ roorov coU 
— — Hole Pres nom. cons. — alt. Jóxeros, dà» «b- 
10 (s&s goívqeve-s . . . . - . . . 0. 5 eve óg éosoxi- 
[»ve . . pr s. n — idi — 0óyu)e xsgl vosvov 


(so06 — — dv OíAre, xaÀx$R dv vd KaxsroMon ]yago(y]Ofjves xol 
(évróyongov  Oo8svc.  s&& Oper tb« Mvnuiqva(ov: ofer.) 

[ Exi Asvx(ov Auuvtov 4svxiov vío0 Movgijva Zféxuov'Iovvíov Mágxov v(]jo0 Z4A«yoO xá- 
[re», eroevuyobryrog xexà xóluw] . . . . . 


Scribundo adfuerunt . . . . . . f£. Crust. . . . . . . Varro. Quod 
leg. Myt. congruenter consulto ipsi facto verba fecit coram opio Mytilenaeorum datam 
esse libertatem et immuniteatem . . . . . . . . . . de ea re ita censuerunt: ut 
e. 2.5. 00$, eividerretuarm . . . . . . . Benatusconsultum de 


ea re factum in tabula ahenea in Capitolio incidi et — dari populo — 
Censuere. 
L. Licinio L. f. Murena, Dec. Junio M. f. Silano cos., praetore ürbabo. edo RIS 


vati erant, eam recuperaverunt opera Pope, cf. Liv. epit. 89, Plut. vit. Pomp. 43. Bupple- 
menta plurima mea sunt. 


1 in lap. KAO///////]. Bine dubio tribus Crust. ibi fuit. 2 Varro ille non est 
M. Terentius Varro Beatinus, cum ille fuerit e tribu Quirina. Potest cogitari de Terentio Varrone 
consobrino fratre Hortensii, cf. Willems p. 451, sed post a. *'f/ de eo nihil compertum ha- 
bemus. M. denique Terentius M. f. Varro Lucullus cos, a. */4 vix ultimo loco teetis nomi- 
natus esset. 5 cf. XVI 27. 6 primum , incertum eet, fortasee [19» Ógpoc(]wv s»Qayparw». 
7 [só] addid. U. de Wilamowits. 9 Uter consul nominatus fuerit, nescio, cum uterque videatur 
Romae fuisse. 12 in lap. zagax9Zres, quod Fabricius dialecto aeolica non debebat explicare. 
Conferri iubet Meister Griech. Dial. I p. 130. 14 Uterque consul nominatus erat.  Iniuria 
editor hoc, quia $»d:w» anteponi soleret in dubitationem vocavit. Nam XVIII 4.52, XIX 1 
$nd1r est. Ceterum, ut etiam ex tit, XXI et XXII elucet, tempus foederis ali- 
cuius etur semper consulum et praetorum nominibus esse destinatum. Nam etiam in foedere 
& Bp. Cassio cos. solo cum Latinis a. ?€!/,$4 icto (cf. Cic. pro Balbo 28,58, Liv. II 88,9), utriusque 
consulis nomen praescriptum fuisse iure contendit Cichorius de fast. cons. antiquiss. Leips. Stud. 
a Itaque nescio an Mommsen Ephem. epigr. I 284 eqs.  Foucart sénstusc, inéd. 
p. 22, Leti ixdsb c eei cum dicerent tit. XXI primum docu- 


417 


B. 

15 'O [éfj]uo[c 6] MuriAgvatov &grs[v xal Ovvaccc(a» v00 OXpov vo0 ' Pouaíev 3i«-] 
gviacdíro oÜreg óg Év v; x[asà vb Gvpgígor fk vo0 Odpov roO 'Pouatev] - 
vobg xoAspí(ovg to0 Odpov [o0 ' Popaítv 0ià xo0 (O/ov dygoO xal vig iB(ag 4-] - 
xixoers(ag p?) &gsifres dipog [MuriAgvaiov OiA0sty: Gg cs s& Ósuen c&] - 
* Popatov 1) xotg &oyopévoig 6x [a)vóv xoAspóoiw, 6 Ojuog 6. Muvzngvat-] 

20 cov xóàsuow xowjcct pts «rotg [yoQuyet» v; Óguocío, fovAsk ógsiMce.] 

'O às3uog ó 'Pouaíev vog xoAsp([ovg roO Odjuov vo00 Muriluvaiov 0ià toO (Oíov) 
&ygoO xal vüg ((ag ixixgers(o[c p3)) dpstiézos O1A05lv. un0Ó «i yoguysíto.] 
Gg vs vi Orjuer cb. Muviqva(eov xólsuov ixipíooci 3?) volo cvpad-] 
qoi$ x00 OXnov [(r)o0 MuvriAg[atov, 6 Óspog Óó 'Popaíev Onposí(e, BovAte] 
26  6xàog zoípc[os vjevol BogO[s(ve c&& Oxpos vbi. Mociiqvatov.] 
idv vig xQóvsQog xóleuov xo[ujow tÓ. Ódjpor vé Muriigvotov 3) vé 0$-] 


pos có 'Popa(o» ..... -—-—À 


Populus Mytilenaeorum imperium et maiestatem populi Romani .conservato ita uti ex - 


utilitate erit populi Romanorum. Hostes populi Romanorum per suum agrum et suum imperium 

ne sinito populus Mytilenaeorum transire. Utque populo Romanorum quive eorum dicionis 
sunt bellum inferant, populus Mytilenaeorum bellum facere neque eis praebere quidquam- 
publico consilio debeto. Populus Romanus hostes populi Mytilenaeorum per suum agrum 

et suum imperium ne sinito transire neve quidquam praebeto. Utque populo Mytilenaeorum 

bellum inferant sociisve populi Mytilenaeorum, populus Romanorum publico consilio armis 

pecunia navibus iuvato populum vau Si — prior bellum faciat populo Myti- 

lenaeorum populove Romanorum . . . .... S 

mentum esse senstusconsulti utriusque consulis nominibus destinati. Nem foederis verbis non 

solum consules, verum etiam praetores praeecripti sunt: ut etiam in tit. XVlI, quo continetur 

amicitia cum tribus nsuarchis facta, iure praetoris nomen adlatum est in praescriptis. . Praetores 


ita in aliis actis publicis non addit sunt. Itaque tempus senatus consulti XXI eius, qui senatum 
consuluit, nomine sive consulis alterius, sive praetoris destinatum fuisse potest. ^ 15 cf. Pol 


XXI 82, 2 — Liv. XXXVIII 11, 2. 17 did sov idíov» áypos suppl. U. de Wilamowits, 
cf. ad v. 22. 20 pir pro ayóf vel potius xe) pj. Pol XXI 82, 0 aod regni padi» 
Àzuocía fov. 22 «gov, quod Fabricius deecripserat, emendaverat iam U. de Wilamowits, 
cum Conr. Cichorius, qui lapidem denuo contulerat, liberaliter mecum communicavit, re — 
lapidem praebere scripturam dyes. ' 29 suppl Febricius (cvppa ]|ros. 
Fragmenta. 
XXIV. 


Edid. titulum in regione veteris oppidi Nysae repertum Pocockius Inscr. ant. I 2, 6 
P.18 n.5, deinde Boeckh C. L G. II 2943. Descripsi .tantum v. 15 e& 16, initium ep 
stulae Cn. Lentuli Auguris. 


48 * 


[Dpeato⸗s "AivsAog A(7 wo) &v»O9Uxe«vog Nvcatov Éoyovor s« 
9gootsug "Adorepiü[e)joog 1uusqtoíov Tlaxtüg «oyoviyiegg 


Cn. Cornelius Lentulus Augur a. "**', consul fuit et proconsul Asiae a. '59, ef. Wad- 
dington Feast des prov. Asiat. p. 101 n. 61. Pertinebet, ut ex praescriptis elucet, epistula ad 
dovl(ar» et [xcofar et drtiniay sacrorum eorumque deorum. 

1 AYTOYI apogr. Boeckh scripeit raul aet: sed bis its omissum eeset v 
persgogicum, ac ne syllabarum quidem disiunctioni illorum tem rum vulgari id conveniret. 

2 "Meupldogog apogr. —. 


XXV. E 
Olympiae in basi Victoriae a Messeniis dedicatae repertam inscriptionem ex Hirsch- 
feldii apogr. edid. Neubauer Archaeol Zeit. XXXIV 1876 p.128, cf. p. 230, XXXVI 1878 
p.104. Repetiv. tit. Ditt. Syll. 240, Hicks 200. Attuli v. 52—55. 


52 (6xó)|vegot veírgv tv zógav x«tsty[ov, Ore Assoiog] | Mópguuiog Oxcvog 3) év0v- 
zxavog [jv éxcívse vie. dxag]'geíes dyévsvo, Uxog obvo: o6ve[c xatézocu.) 


utri eum agrum obtinnissent, cum L. Mummius cos. prove cos. in illa. provincia esset, ut 
ei it& obtinerent. 


Perünet hoc frg. ex satis E" titulo sumptum ad controversiam Lacedaemoniorum et 
Messeniorum de agris quibusdam. nexu sententiarum , quem hic re longum est, is 
paret hoe senatus consultum non eese recentius a. */5/i9« — nam Q. purnius C. f, gal v. 
42 nominatur, a. *!9/,4 consul fuit, — — aliquot annis ante —, non antiquius a. has, 
quo anno L. Mummius proconsul Graeciae fuit Hoc frg. ad verbum «convenire videtur verbis 
senatus consulti.  Antecedunt verba: xa) elorg23 æoloi xazd z& | r)v bxieroAz» 109 nQotiQqpt- 


| (X) c:Qaurqyos (scil Celpurnii) xa) sxa:à ró dóypge rj; ow[yxi]irow iw "dugiàe[o . . .]- 


XXVI. 


Edid. tit. Cretensem Pashley Travels in Crete I p. 290, Boeckh C. I. G. II add. 
et corr. 2561b. Descripsi v. 560—858 et v. 78. 


&. . 
61 by soóxov ixátigor «viv viv | yógav xcl và» vijov, xsol ob [5] xo&tie dvécvo[vo, 
quemadmodum utrique ipsos agros et insulam, de qua re actum erat, 


Boeckh (cf. etiam Ditt. Hermes VI p.282) titulum anno *?*/ vel 5?'/4? scriptum pu 
tavit. In genethliaco Gottingensi 1887 p. 54 eqs. ostendi titulum sut a *'*/4s aut a. 2 
esse scriptum atque ibidem res, de quibus agitur, exposui. Ad verbum haec ex senatus con- 
sulto esse sumpta ea de cause mihi persuasi, quod Parii iudices etiam tres x«gioQiOp ove ad ver- 
bum in eodem titulo attulerunt, deinde quod Terba sso) e$ (exspectas o») jj nQütic ivteza[ vo) 
perum, graeca sunt et videntur reddere locutionem latinam *de qua re actum erat' (cf. XVIII 
229 xeQh d» Gytrus 10 mQüypa L6. qua de re agitur), tum quod tota ratio dicendi senatus consul- 
torum Romanorum est. | 


: | 49 
xœrs]Joxꝓòreg ocu ví& xQoo[ré£oes, x)o[»] 6 xóAs|pog Écvrolg fjobaro, ob xolinov 


$vsxev Z(4gowog Zolx)suog xdxsívg 4f) xoscfe(n sig Koſſem dxsord|Agoav, Oxeg 
oÜvog xoívoci «)rolg iys(v) x[azigswv va xagxiteoSat v8 dbstven. 


obtinuissent pridie priusquam bellum ipsis incepisset, cuius belli causa Servius Sulpicius 
et illa legatio Cretam missi sunt, ut ita iudicarent iis habere obtinereque fruique licere. 


: b. 
78 iva ixodiwv xcré£yocív xs xeoxitovtat vs. 


ut haberent obtinerentque fruerenturque. 


^ » 1 Boeckh r5 soe[Jsiepíes n)j[»]: in lap. »Q0 ..... e. 


" XXVII. 


Titulum Chii repertum edid. Vidua Inscr. ant. tab. 89 cf. p. 41 eqs., indeque Coraes 
Xiaxijg &ggatoAoy(ug Ay p.278, deinde Letronne Journal des savants 1828 p.476—79, 
Boeckh C. L G. II 2222, repetiv. Ditt. Syll. 276 et Hicks 206. Descripsi v. 15—18. 


* 


16 Óxog vóuoig ss xal SOscw xol Qixatoxg [yotv)]ven, & oxov, Ore vf 'Ponuatov (gs)- 


ut legibus et moribus et iure uterentur, quae habebant, cum in Romanorum amicitiam 


-— 


— 9 o c - o — — — 


: Frg. hoc adlatum est in epistula proconsulis cuiusdam Asiae. Waddington Fastes d. prov. 
Asiat. p. 108 n. 68 primus dixit titulum esse ex aetate Augusti, quippe qui in v. 18 divi f., non 
ipse divus nominaretur, et Dittenberger eum secutus est. Sed tot& ratio dicendi verborumque 
selectio et formae velut Zfoexíw (v. 12), Mi39Qidásn» (v. 14, cf. Eckhel doctr. numm. vet. p. I 
vol II p. 362) tum quod senatus consultum a. *'5/s factum Ggyaióraro» vocatur (v. 11), quod 
denique Antistius Vetus proconsul «»59 imaréGraiog (v. 4) nominatur — quales senatorum 
denominationes Mommsen Rim. Staatsr. III p. 470 et 471 adn. 2 docet inde & medio fere IL p. 
Chr. saec. usitatas es55e, quamquam ibi éixgeécraro; non adfert — haec omuia ostendunt 
Boeckhii sententiam unam veram esse, qui C. Antistium non cos. a. !9*/3, vel a. "9/4 intellegit, 
ut Waddington, sed cos. a. 5 5/4, quem 'T'acitus (ann. XVI 10, cf. XIV 22) docet Asiae *proconsu- 
lem fuisse, ut Boeckh coniecit, &. ?!*/&$.. Epistula tum scripta esset a. *!9/,4,. Nam quod Au- 
gustus divi f£, non divus nominatur, inde facile explicari potest, ut U. de Wilamowitz monuit, 
quod ipsius epistulae Augusti verba referuntur. — AE 

S. C., quod hic vix ad verbum adfertur, factum est 'fovxíe Silla rà Oi[wre]poy órtésos', 
i e. a.*'*/4. Conceditur Chiis sociis libertas. 


, 


7 


AY. — Eu 


"» 


|. 0 


Aa xgoci[A]Dov, Üva va xb py9' buwvi[o0v] | vxo óc é[o]róvrov 3] &vcagzóvcov, 
of vs xag «rotg Ovrsg "Po[pat|o]. volg Xs(ov Óxaxosoctv vóposg. 


venirent, utque sub quavis specie sint magistratuum prove magistratibus, Romanique, 
qui apud eos essent, Chiorum parerent legibus. 


16 xoocgu9or in ]ap. 17 in lap. AIXONTON. "Pu[pai|ok: in lap. PQ .... lel. 
Mostae In. Staatar. III p. 702 haec verba etiam de ——— capitali intellegenda esse suspicatur. 


Addenda. 


XXVIIL 


Titulum Prienensem inter ruinas templi Minervae repertum descripsit A. S. Murray, 
cuius apographo usus Hicks eum edidit Collect. of anc. greek inscr. in the Brit. mus. . 
III 1 CCCCXXIV b. 


; 8r s. n s n S. Xól» xolo[oxfjom . . 2... kj ww] 

[cà — Ivigea A E E xoAAà) 0b xe eópese [xoc] Gofpuava . . . . . .] 

(oe. 6xéx[oMdon . . . . . 0.52.5 Jgese ps . . 00. 5. Gxqreiü-j 
[6)9o., Q Ogopégyge dv vé (sot db ' A(9vàs ved xol — vo0 — 


5 [vog] eisols quiavbpás[ms dx (nghi, Bom 0... ls... . obs ci] 


Senatus consultum — ad bellum Ariarathis V Philopetoris, qui inde ab a.59'/,43 Cap-- 
pedociae regnum obtinebat, et Attali II regis Pergami contra Prienenses.  Orophernes enim 
Ariarathis 1V f. eum Ariarathem V e regno expulisset (Diod. XXXI 32), senstu Romanorum 
interveniente maiorem regni partem illi reddere coactus est (Appisn Syr. 47, Pol. XXXII 24). 
Bed postes Orophernes cum propter crudelitatem et avariiam omnium invidiam in se suscepisset, 
sb Ariarathe e regno expulsus est. Quo facto Arisrathes cum quadringenta talents, quae Oro- 
phernes in templo Minervae Prienensis deposuerat (Diod.ibid.) ut Prienenses sibi darent, frustra 
postulavisset, foedere cum Attalo rege facto Prienensium agros et urbem vexavit Prienenses 
autem primum Rhodios, deinde senatum Romanum e. a. "'/i adierunt, ut sibi auxilio venirent 
(Pol XXXIII 6). Senstüs, ut e titulo cognoscitur, decrevit, ut is, qui senatum consuluerat, 
litteras ad Attalum et Arierathem mitteret, ne amplius Prienenses vexarent. — Frg. a, quod 
ipsum quoque Hicks huius senatus consulti frustulum eese putat, etiamsi ad eandem rem 
temen fragmentum senatus consulti non est, quod maxime ex verbis isi ràe "Adqaga9[sc) (v. 2) 
— ea enim senatus consultorum dicendi rationi non conveniunt — et ex "Pepuatw» (v. 5) elucet. 
Titulus igitur ille ab ipeis Prienensibus videtur compoeitus esse. 

1l editor xoli[oxGv] et postea o[eAjcec] et dx[oMécac], sed requiruntur infinitivi, ut in 
v. $—4 [dngro]9us supplevi. 2 editor suppl. ex Pol. XXXIII 6. 8 editor [swol- 
Aazàa)sta. 4 formulam segl rosrov eqs. addidi. 5 (dx]o[xos97v«s] supplevi. cks 
dnoxoírae9«s ante abrot; addidit, - 


51 


óvyxAjzov obre vo0 Oxpov ixl OeRS por . . . . .. .. . . . e. 

. 06, xig tà roírOv rv xoayuáre[v 6x99... . e. Josppeva éxocre(Am xobc] 
[B)estAda " Arræadov xol BaciAéa' Aou od09, va &xéyovcva cfe sig v)» Iloqvéov yégev im-) 
(2]eopijg, oÜve xa90g dv «óréx [x vv onnooio⸗ — xcorsoog vs tijg (O(ag paívgvas.) 
[4dote».] 


6 apogr. habet emi91n : dni Sign] ci. U. de Wilamowits. 7 supplevi. — 8 [is:ó]oo- 
pc scribendum esse U. de Wilamowitz vidit; cetera ipse addidi. 


XXIX. 


Titulum antiquae Phrygiae maioris in vico, qui hodie appellatur Aresli, repertum 
descripsit et edidit W. M. Ramsay The Journal of Hellenic studies VIII 1887 p. 496. 


[. Wee wc UE C Wo cwG XO CXLONO o wo wo. 0JUENG 
(cevo . Vct Raum teo S ac . gMyévero xoó- 
[1909 . . . . . . -. . . e. — p rœoreæ xóQua pé- 
5 [v&v . . ue HT . óy pa OvvxAdjtov. 
[eol bv Kóiwsog. Défuog. —— víóg Mátbipos I')diog Aixcvvioç TloniMov 


[víóg Irae Üxeror Aóyovg éxoujocy]ro, xsgl vosvov xoéypesog o0- 

[rege 8jotsv: 8ca faciAsóg MiO9alásza])o Éyoevev 3) Ioxév vio 9) égat- 

(Aso, fv« cabra xógie pnsívu oÜro xoObg] dQogoeto sig Soxdrgv )doev, 
10 ([xsgí và vov Aouxóv iva xoí(vocw ol déxe]) xoscfisucol sig ' Ao(ev Quxfidvycag 


Titulus cuius notitiam Th. Mommseni liberalitati me debere libenter profiteor, a. [ 
conscriptus est. Nam C. Licinium P. f. neminem posse intellegi nisi Licinium Getam cos. a. 


*993/;« idem Mommsen optimo iure mihi videtur statuisse (cf. ad v. 6) "Titulus pertinet ad res' 


Phrygiae maioris ordinandas, quee terra cum olim a senatu Homano Mithridati V Euergetae 
data esset, post eius mortem a. **/,$. Mithridati VI, filio Euergetae, adempta et cum Asia pro- 


vincia coniuncta est. "Titulus continet epistulam consulum (v. 1—5) et senatus consultum (v. 


6 eqs), ut quae Mithridates V usque ad diem supremum donavisset, ea rata essent ceteraque 
decem Romanorum legati in Asiam transgressi ordinarent. 

6 Dies locus testes cum non adlati fuerint atque cum verisimile sit versum a verbis 
megi w» incepisse, necessario sumendum est nomen alterius megistratus adfuisse. ]s vero nemo 
potest fuisse nisi alter consul a. 59/4 Q, Fabius Maximus Servilianus, Eius nomine inserto 
fieri potuit, ut etiam ceteri versus explerentur. 


——— — 
X X X — ze 


Titulum Mytilenaeum edidit C. Cichorius Rom und Mytilene Leipz. 1888 p.4 eqs. 
4 * 


1 


N 
| E | 52 
(Hsol bv xQ)jofievral Mvndqvaioy Ilovéuov Asopédn[axvog |. . . .. .. . .. : -] 
xov, Zíoguog 4fiotc,'Hodógs KAfovog, dije Mésod. . . . . . . .. & woo uu] 


Koiwayógac KaAMxxov, ZoiAog 'Exvyfvovg Aóyovg éx[ovjdavro, — ydoisa . quM» — cvppa-] 
q(av dvsvtoUvro, iva ss dv Koxevolíor Ovo[(uv xowjócs dbi. 00m ve quAdvOQoxa] 
b xoótiQov | xb ví  Gvyxijtov  ovyxeyoQuu[fva  dovv, sabva dv OfAvon goAxiu) 
ytyoaupéve  xoocnAóon,. vac i: xg  vod[rov to0 —  xoiypesog otros) 


Hoe senatus consultum cum aliis inscriptionibus, inter quas tituli XXIII, XXXII 
sunt, parietem templi Aesculapii in arce Mytilenaeorum siti effecerunt, cuius lapides dubito an 
non recte Cichorius l c. p. 21 eqs. ordinaverit. Ex aequabilitate formarum litterarum et tota 
titulorum specie Cichorius collegit titulos XXTIT et X XX uno eodemque tempore (c. a. !*6/a) 
incisos esse. De rstione autem, quae inter singulos titulos intercedit, statuit haee: Tit. XXX 
continet senatus consultum post Caesaris Octaviani ex Asia reditum, qui facetus est mense Sextili 
a. !!54$, et ante id. Jan. a. '?!/s3, quo die Octavianus Augustus appellatus est, pro Mytilenaeis 
factum. Senatus consulto vero addita erat epistula Caesaris, cuius pauca tantum verba servata 
sunt (cf. v.19—14). Simul igitur cum his titulis etiam senatus consultum a. 5893/4, (tit. XXIII A) 
et foedus Romanorum cum Mytilenseis (XXIII B) incisa sunt. Quod foedus si ad tempora An- 
tiochi Magni Cichorius referendum censet (p.25 eqs), id ei concedere non poesum. Primum : 
enim non video, quomodo factum sit, ut foedus aetatis Antiochi Magni a Mytilenaeis in illa 

templi postponeretur senatus consulto a. 59*/3; deinde si in foedere illo oi eóppayos et 
5 dnixgari(e Mytilengeorum commemorantur, quod Ciíchorium commovit, ut foedus Antiochi aetati 

' tribueret, illa verba adeo id non postulant, ut obstent, ne socios Mytilenaeorum aetatis Antiochi 
Byzantium Rhodum Chium Aegyptique regem intellegamus. Neque enim unquam Romani foe- 
dere cum Mytilenaseis facto tam ampla et gravia officia suscepissent. Illi socii et illud Mytile- 
nseorum imperium eodem vulgari formularum usu adferuntur, quo in titulo XXI distinguuntur 
Asty ium idía zywQa et bg a» xqur] ó dnpoc xal jj Bovig (v. 26), quo ibidem adferuntur 
ol vxà re9, "Aforvnalauic vag00psvoi, qui quales fuerint, vix quisquam excogitare potest. ltaque 
verisimillimum est illud foedus ipsum quoque ad a. *9*/5 referendum esse. Quod si concedimus 
— cogitaveris fortasse de a, f. '**/,, — inde a. v. 14 col. A incipiunt es, quae praescribi so- 
lent foederibus, quae tum expleverint lapidem alterum i. e. versus quattuordecim, quod cum le- 
gestorum Mytilenaeorum nomina ibi adferri soleant magistratuumque potuerint (cf. XXI 16— 22, 
XXII) incredibile non est. Ab altera parte monendum est supplementa mes tituli XXIII — 
peuca vide in corrigendis post conspectum libelli — omnia retinenda mihi videri eese (cf. Cichorii 
supplementa Ll c. p. 165 eqs.). Ante omnia v. 14 quin recte expletus sit, dubitari non potest, quo 
versu eodem modo ac XXXI 2 demonstratur columnas titulorum continuisse litteras fere 66 (cf. 
ad XXX 83). XXIII B 16 eqs. Cichorii supplementa iam ea de causa vix ferri possunt, quod 
v.17, ut ex litteris :0 prominentibus apparet, novum foederis caput incipit. 


1 de Potamone Lesbonactis f. vide Cichorium p. 62 eqs. 8 de Crinagora poeta cf. 
eundem p.47 eqs.  Cichorius supplevit rag :5, sed haec enuntiatio asyndetice adiungi solet, 
ef. VI A 18, ubi :e post evuparíav giu» et Gvppag(ur coniungit (cf. Cich. p. 11). Ceterum si 
ex hoc versu Cichorius latitudinem columnae cognosci posse putavit, monendum est in toto titulo 
litteras tum artius tum satis late esse incisas. Fieri igitur potuit, ut etiam in versu hoc ex- 
tremo litterae latius a l&picida ponerentur. Qua de causa ubique legitimas formulas restitui, 
quo facto versuum longitudo etiam magis convenit versibus tit. XXIII et XXXI. 4 6ca ss 
giar9ouna supplevi. Cichorius: cae :6 ion; dor» in v. 6 addidi, 6 verha rov[ro» ro9 
mgaypero; oUroc] iustum spatium explent, si litteras tantis intervallis scriptas fuisse sumimus, 
quantis idoE: in v. 7. 


.. - 


b 00 . 88 s x ! 
&obw — zdes& — quiav — Gvppayluv — dvavi[óGa00es, EvüQag xa1o0g xàyaDoog x«l qi-] 
Aovg xQoGnyoQsUde:, iv Kaxsvolies Svcír»v sx[oWjóus «rolg disives Uca vs xoó-] 
vegov $xb cviüg GvyxAfrov quÀAdévOQoxa  Goyxsyegnuiva  dovív,  v«aUr« — dv 9044-] 


10 vei  xeÀxià yeyouupéva xoocuAboa, dtsives [iOofev, vm vs rotg  xosoflsvcatc] 


Kotóno abroxQdroQ, à» «brb. gaívqru, tóx[ov sxagoyiv vs xe (té wexà cb) 
vOv xgoyóvov E0og vapíxv quo000«i xsAsóc[qr, ovrog xo0dgc Oy cürbsr ix cov 02-] 
uodíov xQcyudárov  xíOctóg vs vüg iD(ag qoi[vsyrar. EBoLev. l'odppava Katcagog. "Hàq) 
xQótsQov  dvevUgssó por xe  Éygepa xq [rjv e)yXqyrtov? . .... .. ] 


7 Cichorius supplevit [zo9zovg a»dgec efjAewc. 8 abrol; addidi. 10 idete 
addidi, Cichorius supplevit (Ira ze rovroę ô $saro;] Kaicag asroxgdrwQ. Bed à Gsaroc ante 
KaícaQ ferri non potest, cum imagistratuum denominationes in his graecis decretis convenienter 
exemplaribus latinis semper nominibus postponantur; neque Romsni ad $sxero; articulum addi- 
dissent. Denominatio vero inusitata Kaícag e$:0x9d:99 hoc modo explicari potest. In prae 
scriptis enim senatus consulü cum omnes et plenae Caesaris adlatae fuerint d. 
postes in medio senatus consulto ipso non omnes repetitse sunt, sed satis visum est hoc altero 
loco simplicem denominationem ae$roxQdrueQ adferre. fé:0xodreQ vero hoc loco e& de causa nom 
accipio cum Cichorio pro praenomine Caeseris, quis Octavianus praenomen Im nocnini 


I4 mem pau áÀ ———— — derd, "Mao rtp mao t qo obrera i 
Lashonas di csi - Bets ] TL ( vy "ar: CT EN 


praemittere solebat (cf. tit. VI 1, IX 3, Mommsen Róm. Staatsr II. p. 768). eomme- - 


moratione dignum est Octavianum sb ipeo senatu, quem consulit, appellari im 


peratorem. 
11 extr. :ó inserui. 19 obre; addidi 18 Idete addidi 14 in insula Semo. 


legati Mitylenseorum videntur Octavianum adiisse, cf. notam ad tit. VI, Cichorium p. 37 eqs. 
Ceterum si hane Caesaris epistulam Cichorius p.24 (cf. p.90) senatus consulto insertam eeee 
dicit, monendum est finem senatus consulti nobis servatum esee in v. 18. Epistula Caeseris 
igitur senatus consulto addita est, 


XXXI. 
Titulum Mytilenseum edidit C. Cichorius Rom und Mytilene p. 42 eqs. 
. . . . .......... OL... 90 [I] Mosii[qvalov Koyova] 
' (fovit dmnuoi gatosiv* si Egons0s, xaABg àv Egov* xol [yo 0à pssà 00 oroetesp[erog] 
(6yevov* . 4r or or n e Jxagevovg Koweyóoag ——— KoAMsx[zxov) 


Henc epistulam Augus — nam eam illius principis aetatis esee ex Crinagorae et Pota- 
monis nominibus apparet — ad Mytilenaeos inter a& !?!/s$— 79/4, scriptam esse inde collegit 
Cichorius, quod Augustus in expeditione aliqua fuisset (cf. v.3 perà re$ erqanwpero;), quam 
solam Cantabricam esse posse optimo iure contendit. Mytilenaei enim cum Augusto honores de- 
erevissent (cf. Cichorium p.30 eqs.) legatos ad eum, qui illo tempore in Hispania bellum gessit, 
miserunt. Quibus benigne receptis Augustus bas litteras, per quss Mytilenaeis gratias agit, 
scripsit. 


1 de... . . . . gor videtur esse dà [ro divre)oor, inter qev et Murii[gra(wv) fortasse 
nihil excidit. 9 pro y(cwov Cichorius $yeafros scripsit, sed cf. VI 6. Post $y(awer for- 


tasse Ioripe feoffuivaxro; addendum est. 


* 


— 


. 


54 


euh eode mec ce ie cios E duos TERR Spo Stade 
S[.-....-..-...-...-^mn]eos Tigatov of xosefsural ópv cvvt- 
iota por xol và vine pv po. éxd Doxa» xol xsgl vOv viptby OisAÁTOgav 
$a $ xD . 05. n, S. Y xateoDdxapsy xol sÜyaguacsoavreg 
[rcr rrr rc n s. QGurf)vgor pavà xoAlgjo quAovuMag xol siu 
e. o. Ov xeiv £yb Ob vog ve Kvügag bxiys- 
10 [sa àà P TONES abcr xal gulosiu jog &xeüebduov füdog ve viv xóhw 
[óp&v sisQyssetw xQoaigotpos xcrd ve v0]0g x«Qóvrag xeigobg xal d» volg prrà v«0- 


s [te zoÓóvotg . . . . s. e e Je Énovápavos cj» Exyovreg ebvoiav] 
ldæreaste.. 7 ov Hovdpova ....... eq» T//[?]]] 


00» 0. 5. 5. 5.5.22.2.5.52.0e «nb» dx...99..... ovtO . . 


6 supplevi. Cichorius p. 44 eqs ante idwxar coronam auream commemoratam fuisse 
eontendit, sed illa corona mihi videtur fuisse inter eos honores, de quibus legati verba fecerunt. 

10 supplevi; pro [porto Jos Cichorius scripsit (dop£»]ox. 11 opo» ebegyemir 2900: 
qospas supplevi. videtur scribendum esse [rà» Hordpowra. 


XXXII. 
Titulum Mytilenaeum edidit C. Cichorius Rom und Mytilene p. 29. 
S. ! (Mwyumb 2... 
"$)oóv Ilosdpov —* — 


ov zgbg i[pdtg. es 
prs dpi. ss. . 


lævurix. e e e e * e 


v. 1—4 — epistulae sunt, quam Augusti esso ex Potamonis nomine verisimile 
fit, sed v. 6 —8 utrum senatus consulti an decreti Mytilenaeorum sint, diiudicari non potest. 
Cichorius supplevit [xoi] dw abrzoxQ[dreQ Kaoicuag Jeo$ vióg Aóyoeg imowjca:o] Illam epistu- 
lam autem si litterarum formis, quae spud Cichorium exstant, fidem habere possumus, non puto 
esee fragmentum epistulae illius, quae incipit inde & tit. XXX v. 18 (cf. Cich. p. 30 et notam 
meam ad XXX 14) 


Pars II. ? 
L De orthographia. 


( — — 

Si in orthographiam titulorum, de quibus agitur, ——— primum ——— 
dum est eam esse eandem, qua Graeci illa aetate usi sint, deinde ea adferenda sunt, 
quae in verbis latinis scribendis memorabilia sunt, atque si quid adhorret ab usu Grae- - 
corum aequalium, id suo loco commemorare liceat. Monumenti vero Ancyrani orthogra- 
phia, cum hic maxime investigandum sit, quae scribendi ratio valuerit aase. II et I a. 
Chr. n., nisi hic vel illic non tangetur. -  — 

Primum igitur quod priore loc dixi,. explicare liceat.  Invenimus ; saepe per s 
redditum, velut Zustv (II 14), ópstv (V A 23, IX 27), àgeiévo: (XXIII 18) legimus multaque 
alia exempla possum adferre, in quibus tamen minime constantiam in singulis titulis in- 
veniri neminem mirum habebit. Interdum etiam $ invenitur pro s — XVIIT19 éxl pro 
éxsl certe lapicidae errori tribuendum est — dxoflaAt» et dxfd:ifev VI13.17, quae scri- 
bendi ratio reddit pronuntiationem inde ab Augusti fere aetate magis magisque usitatam. 
Tum tituli nonnunquam exhibent formas verbi xot» simplici o scriptas velut I8, III 9, 
XIV 5.9. Uno loco (XVII 24) exstat etiam scriptura Ionica dor[otg], quae in titulis hic 
illuc reperiri solet'. Semper adhibetur vulgaris scriptura y(vopas, ywdoxs.?*, semper o€ 
pro cc uno loco excepto, qui exstat in epistula Augusti elegantissime scripta (IX 19), 
etiam et pro £ invenitur XVIII 28 xaox/otso9«a, usíatovog in Mon. Anc. 15, 15. et ibidem 
17, 18 legitur (féoc;*. » ante y xz et ante f x 9, ut illa aetate fieri solebat, et in verbis 
Graecis et in nominibus Romanis saepe pro y et p scriptum est, semel etymologica scri- 
ptura etiam in verbo cévu«yog usurpata est XVIII17*.  Assimilatio in fine verborum 
constanter adhibita est in tit. III, rarius in ceteris, ut VI 19, XII A 10. 21. 22, XIV 2, XVIII 
6.58, item legitur IV 23 «bp psxá&, XXI42 9p uév; XI48 iy G986v, quae omnia Graeco- 
rum consuetudini dicendi et scribendi conveniunt. Sed ut haec omnia haud ita saepe in- 


l cf. G. Meyer Griech. Grammetik p. 118. 2 cf. Blass Ueb. d. Aussprache d. Griech. 
Berlin 1882 p. 74. 8 cf. Blass p. 76 et 99 eqs. 4 cf. Bless p. 71 eqs. 


COOd o. OL a CN T S a M e ee TROC P SANE, V e RESET Ve AU | — 
. 


56 


veniuntur, ita minime crebro crasis exstat eaque tantum in verbis xe/ et «óróg cum arti- 
culo (xaAol xàyeO9o( plerumque in titulis legitur, in Antonii epistula ccór&, c«ór$). Neque 


vero aspirationis vulgaris exempla, velut &gsovráAxeusv, &g  fsov, ulla exstant in titulis, 


de quibus agitur. Semel legitur secundum scribendi consuetudinem illorum temporum 
oj0s»( (112)!. Haud ita saepe vocalis in fine verborum abicitur, velut IL 18 udAuov &v, 
nisi quod plerumque in praepositionibus praeter xeo( et xoó hoc fieri solet. » paragogi- 
cum constanter quidem positum est ante vocales, neque vero certa ratio adhibita est ' 
ante consonantes, ante quas nonagies quater additum, tricies semel omissum est. Ante 
vocales autem centies additum est. Ex hac ratione efficitur, ut supplementa Boeckhii in 
tit. XXIV (Kozovo:: qx)90[ó]1(205) "-40vsp40(e)oog) ferri non possint. «; vero adscriptum, 
cum de eius usu accuratius disserere non opus sit, satis habeo in universum statuere us- 
que ad Corinthum deletam, praeterquam quod pro ««, in qua vocalium coniunctione .; pri- 
mum evanuit, 4 ponitur, solere adscribi, deinde saepius omitti quam scribi, quamquam in 
nonnullis titulis, ot XVI, XVII, satis constanter positum est. Sed iam inde a Sullana 
aetate et maxime temporibus Augusti resurgit, sed ita ut falso addatur, velut legimus IX 4 
óxveuxcil Exazov , 16 Gvvexqypévov, 22 xoodz0x, XVIII22 xo(o)sdiguss» XXIII 18 dged- 
ve«. Idque monendum nunquam , mutum adscribi tribuum nominibus, quia hi dativi vi- 
dentur magis pro adverbiis accepti esse*. Ex tota vero bac disputatione facile intellegimus 
orthographiam in his decretis usurpatam magis eius esse, qui sermonem Graecum didice- 
rit, quam cuius patrius sermo fuerit Graecus. 

Deinde cum explicandum sit, quid in scribendis Latinis maxime commemoratione 
dignum sit, quia iam ante hos XV annos Dittenberger, quomodo nomina Romana reddi 
solerent graecis litteris praeclare exposuit (cf. Hermes VI p.129 et 281 eqs.)), breviter 
adferam primum, quae non conveniant sententiae Dittenbergeri, deinde ea, quae ille non 


: tetigit. 


Ut igitur pauca minoris momenti praemittam, si Ditt. p. 130 eqs. monuit solum 
exemplum scripturae Tifégvog ante adoptionem Tiberii per Augustum factam inveniri 
C.1.G.112948 ex a.''/4, omisit commemorare etiam in tit. X anni "*/us exstare Tiforos, 
quod sane quidem unicum exemplum est illius aetatis, sed inde fortasse natum est, quod 
homo Romanus scripturam latinam secutus est *. Iam nonnulla exempla exstant vocalis « 
pro « scriptae. In tit. enim XX 8 invenitur nomen Ke4ovsjeiog et in tit, Deli reperto le- 
gimus *Pufsjorov (Bull. de corr. hell. VI p.608)*. At in ——— nominibus Arnensis et 


l ug9 yis bod. frg. XXVII 16 positum est pro prs («x nodo wnn[ov»] 2 itaque 
reicjiendum est, qu Dittenberger Hermes VI p.136 scribendum esse putavit in tit. C. L G. I18886 
relato Magxog "zfrrtoriog Taſov vlog Quflas Osrixóg. 8 ceterum Augusti aetate videtur 
sonus vocalis latinae 1 magis ad puram vocalis i pronuntiationem inclinavisse. Illa aetate scribi 
coeptum est Kasxirofisor, Tif«gi; (utrumque in Mon. Anc), Tiffqiog. Vix verum vidit Ditt., 
cum diceret ea de causa, quia per adoptionem Tiberii nomen magis vulgatum esset, scribi coeptum 
esse pro Tifteiec TiftQvog. 4 cf. Ditt. p. 147—149 et Blass p. 88 eqs. 


"oL -———————* —— REEL URP UA ET ORER dS " ; * E E 
2 


67 


— videtur illud sg, vel ut XII18 legitur (44 . . :»)oq, inde explicandum esse, 
quod id agebatur, ut terminatio latina is acciperet etiam graecae terminationis colorem !, 
Praeterea pauca exempla adferam, quibus ostenditur t6 etiam saec. I[ et L, quod Ditt. ne- 
gaverat, reddi interdum per ov: XV 21 legimus ' Posfig«vog, at ' Póforog XXI12, Ditt. SylL 
255,28 ex a. fere '"*/4, DovsAB(rjov; item sententia eiusdem de consonanti latina v (cf. 
p.802) paululum restringenda videtur esse: primum enim v saepius omnino non redditur: 
XI4 'Oivs[ov(]e, XVIIIG0 Noevfoíov, apud Wescher et Foucart. Inscr. de Delph. 18 v. 17 
(v. Ditt. p. 305) 'Orógios. Deinde si legitur C.L A. IIL 595 Oóàsuv(e, ov pro vo positum 
est. Saepius v redditur per vocales, XIV 13 ólviog, XV 38 'Oxr£vog, VIII11 ' Pev(4)ov, 
in tit. ut videtur saec. II Mitteil. d. deutsch. arch. Instit. z. Athen VIII p. 18eqs. v. 14 Mog 
Míviog (i. e. Mevius) Madoxov ' Pogatog, Bull.d. corr. hell. VIII p.119 I'sovy KAówov, quam 
scribendi tationem iniuria Ditt. p. 306 demum Caesarum aetate irrepsisse dicit. Etiam vocalis 
o invenitur ita adhibita XX 8 Zs9o(Atog, eadem forma apud Conzium Ergebn. d. Ausgrab. 
z. Pergamon p. 76, 'Oaa[4]ovog C.I. A. 11465 ex saec. II a. Chr., 'Oddpeov Aíuyg, lacus Vadi- 
monius Pol.II 20,2, quibuscum minime confundere debuit Ditt. (Hermes XV p.158 eqs.) 
illud o in initio nominis "Oporróvge?, quod nescio an ex libyco illius hominis nomine ex- 
plicandum sit. Nonnunquam v redditur etiam per f (cf. titulos & Ditt. p. 303 adlatos et 
eiusdem SylL 255,23 ovAB[;]og, 367,86 4f(ov, 367,130 Bifi(ov). Videmus igitur quam- — 
quam usus is, quem Ditt. statuit, praevalebat, tamen omnes rationes, quibus consonang 
v reddi solebat, etiam inveniri saec. II et I à. Chr. Verbo denique tangam Kovgsive, 
quod in tit. XX pro Kvgsíva vel ut postea etiam scribebatur KowQsíiva, legitur; quae 
forma inde explicanda videtur esse, quod Romani nomen Quirini & Curensium urbe duce- 
bant. Atque si Ditt. p. 153 adn. 2 dixit Mallii et Manlii nomina eodem modo a Graecis 
reddi (MáAAiog sive MdAiog), iam tit. XIV 6 hoc refutatum est, ubi legitur MdyvAiog (cf. 
III 1), item C.L G. IL add. 1999b legitur MavA(a in titulo aetatis satis recentis. At XXI16 
re vera MaAMov videtar pro MavA(ov positum esse (cf. C.I. L.Ip. 537). 
Iam breviter accedamus ad alia: Máeoxog, MadoxsAAog legitur in tit. XI, XV, XVIII, 
in ceteris haec nomina simplicem « exhibent. Mommsen (Ephem.epigr.I1288) dixit hanc 
Scribendi rationem inde videri fluxisse, quod Marcus natum esset ex Maharcus, ut ala ex 
ahala. Sed mihi videtur vocalis a geminata explicanda esse ex analogia dialecti Oscorum, 
apud quos vocales longae, maxime a, geminari solebant?*. Adferendum etiam erit. nomen 


1 In tit Assio (Papers of the american school of classical studies at Athen I Boston * d P 
zie Inscr. of Assos n. LX X) terminatio «; servata est: onsite Obuoles l, IlonMos viis ! drij»- E 
* "£re(Aas. 2 Pol IX 32,4 eundem nominat Mewi:órgc. 8 cf. Mommsen Unterital, 
. p. 207. Ceterum Graeci & Romanis, apud-quos per Accium haec scrbendi ratio in al 
uentum temporis vulgaris fieri coepta est, illud && non videntur accepisse, sed ab Oscis ipeis. : 
am scribebatur nisi fallor iam saec. III &. Chr, priusquam Romanorum nomina in Graecia 
tur, Mdáagxoc. Legi enim in &t. Mantineensi, qui ubi editus sit me nescire quam 
maxime doleo, Mdaagxoc KtQavres; — qui , quo titulo docetur apud Polybium II 


58 


tribus Oufentinae non reddi per Oógevrs(va, sed per "'Opevrsiva XIX 6. Nam ne apud 
Romanos quidem purum u pronuntiabatur, sed magis ad of videtur sonus inclinavisse lit- 
terarum Ou, ut ex scriptura, quae interdum invenitur, Offentina colligere possumus!. Ita- 
que etiam XV21 et XX 10 scripsi 'oosyreí(ra?. Dubium mibi, ne hoc praetermittam, vi- 
detur, otrum ille ZyocvíAA:vog, qui adfertur XX 9, Sextilius fuerit an Sestuillius quidam. 
Certe si illa forma nomen Sextilii redditum esse putamus, mirum in modum v post er. 
insertum est. Fortasse nomen corruptum est. Ille JlaA4exstvog autem eiusdem tituli vix 
cum editore Pallicanus potest intellegi, sed debet esse nescio quis Pallacinus. Praeterea 
pauca de consonantibus dicam: n ante s in vocabulis latinis aut retinetur. (XV9 ' 4vuiv- 
69e, 20'4gvivenc), aut litterae, quae sequitur, assimilatur (XVIII 7. 13' 49s25jo6me, 10' 4o- 
vijccne) aut eicitur (VIL 1 Ilíxgg, XX 3.12 Koóoolvog), ut etiam in verbis latine scriptis 
fit*. Tribus Teretinae nomen graece redditum est per T'oyrs(va XV 19 (cf. C.I. G. II 
2637), XVIII 14 autem Twogvrívx, quod Mommsen mutandum censet in Tmosgríva*. Sed 
cum apud Livium* etiam Terentin& traditum sit, iam illa aetate verisimile est nomen tri- 
bus apud alios fuisse Teretinam, apud alios Terentinam. Neque quod vocalis 4 pro s 
posita est, obstat ne Tmexvríva scribamus, cum Graeci e longum esset necne tam dili- 
genter non curarent, cf. osGveQríov et c«ottQr(ov, Aoxgéviog et Aovxgi)rog. In nomine 
Ahenobarbi semel transiit r in 1 non propter errorem quadratarii, ut Mommsen ad XVIII 24 
adnotat, sed propter confusionem cum Balbi nomine factam, cf. XVIII 24 4ivófleiflog (sed 
XXII2 Aívóf«aoBog), in quo nomine apud Graecos, cum h evanesceret, pro ahe scriptum 
est a. At in Clustuminae tribus nomine antiquior forma exhibet consonantem l, recen- 
tior r, cf. XVII 11 KAv(o)ropéve, XXIII1 KAovo[zovpéva], sed XV 40 Kooccousíva*. Finem 
denique faciam in enumerandis compendiis, quae minime crebro inveniuntur: VA1 và 7 
xol [ró y) IX6 in lapide Cnidio 4f/ovéciog f i.e. ALovbolog Atovuoiou ex usu per illas 


10, 5; 41,14; 493,2 scribendum esse, quod etiam codices Polybii postulant, Mágxec, non Maeyog, 
quam Brandstseteri coniecturam Hultschius probavit. Jtem si Ditt. p. 811 eqs. scripturam 2ftésioe 
ete. putat ex comparatione adjectivi Aeexóg fluxisse, paulo aliter res mihi videtur se habere. Nam 
Graeci iam saec. IV Lucanorum nomen reddebant per zftexavoí. Itaque cum a Romanis acciperent 
nomina Lucii Lucili Luculli, e& reddebant ex analogia nominis Lucanorum vel 2ftexo*ó» per 
4fiexioc,  "fiwwxollog, ftextAieg. 1 cf. Mommsen Rom. Stsater. III p.172. 2 Wood 
Discoveries at Ephesus append. VI p. 26 legitur 'Qgerníra, at p. 86 (E p. 89 Obwgsre(va, 
ut etiam p. 44 latine scriptum est Vofentina Sed "Wood omnino non videtur intellexisse, 
cum p. 26 ad "Qgirníra aünotaret: *'Bic, for Oiegeie(rg i e. Vofentina', tribum Vofen- 
tinam esse Oufentinam. 8 cf. C.I.L. III 2 4247. 4570 Aniesis, C.LL.I 747 Clemes. 

4 cf. Mommsenum et Ritschelium de hae tribu Rhein. Mus. XII p. 467, XV p. 687, XVI 
. 9808. "Tribus videtur derivari a fluvio Terede. Locum Festi (p.868 Müller) ita reetituit 
ommsen: 'Teretina tribus a flumine Terede dicta existimatur et syllaba eius tertia mutata T 

pro D littera posita". 5 Liv. X 9, epit. X. Sed Cic. ad fam. VIIIS8,5.6; Planc. 8,91; 

16,88; 22,54 videtur Ter. sive Teretina scribendum eese. Nam in or. Planc. T'eretina, ad fam. 

VIII8,5 'Ter. traditum est. Idem apud Iosephum ubique restituendum esse codices probant. 

6 cf Mommsen Rim. Btaater. III. p. 171. 


Asiae regiones sollemnes. Nunquam autem nomina Romana, denominationes magistratuum, 
tribus aliaque compendia, quae apud Romanos saec. II et I legitima fuisse inscriptiones 
latinae docent, in titulis graecis per compendia scripta sunt. 


II. De verborum flexione. 


Priusquam ad singulas res me vertam, liceat commemorare a communi dialecto non 
deflecti, si nomina et denominationes magistratuum doricorum forma dorica redduntur!, 
si quidem eadem ratio valet in Graecorum titulis et apud acriptores*. In universum de- 
clinatio nominum convenit consuetudini saec. II et I a. Chr. velut accusativus pluralis 
nominum in sóg exeuntium terminatur in stg excepto [Me&v]e[;]]niac XIIB10 et genetivus 
eorundem et substantivorum neutrius genéris plerumque exit in 4ov (cf. VA 5 IIA«Qacéev 


xal '"4ooods.oiéov, XI18 ógfov, sed VB15 óg&v). Semper nisi vim praepositionis habet, 


ut XVII 18.14 aliisque locis, usurpatur accusativus zígua, quem ab Ionibus usitatum esse 


constat quemque Moeris dici £Alqvixéo, xdouw évrixóg adfürmat/, Sed omnes eruditi homi- . 
nes, ut Polybius alii usurpant accusativum zdo.». ltem Ionibus debentur formae éyyiov, — 
Syywta, pro quibus Attici dicere solent éyyórsQov, éyyóreva (cf. XI24 £tq Oéxa v[d] &- 


j.6:«) Neque mirum est, si legimus adverbia numeralia dexe£f, Qsxexévrs etc. et, v500a- 
Qeoxaidexécos (XVIILS59), quae formae illa aetate usitatissimae erant*. Item forma Ove 
(Mon. Anc. 11,8) per eam aetatem fere legitima erat. 

Quod verborum flexionem attinet, ante omnia commemorandae sunt formae ut — 
tur in tit. XI41 &x:j4900av, 51 sixacay (cf. XII21), quae formae non modo apud Alexan- 
drinos , ut Mommsen dicit, verum etiam in sermone vulgari Boeotiae aliarumqae regionum 
inveniuntur. Vix commemoratione dignum est, quod plusqu. act. plur. num. pers. III 
terminatur in sce» (XI19 éys[y]óvessoav Mon. Anc. 18,8. s(ocxjxsvoav), cum apud Atticos ea 


exire soleat in sccv. Postremo adferre liceat XVI89 inveniri zodeOwc«v, ut ssepius in 
titulis posterioris aetatis « eius verbi retinetur " 


1 cf nomina propria IV 8.21.28, IX 8, X 2, XI147.48, XII A15,B2 et 1IV21 dapsoerev. 
2 cf. de Pol. Kaelker Leips. Stud. III 288. Etiam Cicero i orationibus contre Verrem ha- 
bitis utitur formis doricis. 8 cf Harpoeraion et Moeris ed. Bekker p. 218. Etiam duobus 
Euripidis locis ydQsza traditum est: sed v. 61 iam diu ab Herweerdeno sanatus est et 
Helen. v. 1878 delendum esse mihi persuasit U. de Wilamowits. 4 eae formae utrum 
apud Pol tenendae sint necne, dubitatur: Kaelker p. 299 et Hultsch eas retinent, Stich Act. 
seminarii — 1881 p. 151 cum Dindorfio Polyb. praef. vol. I p. XLV ees reicien- 
das putat. 5 cf. Sturz de dial. Maced. et Alex. p.57 et Buttmann Gramm. d. neutestam. 
Sprachgebr. p. 84 eqs. 6 cf. Ditt. Syll. 288,78; 867,112.124.185.140. 7 ef. Diu. 
Syll. 126, 50. 69; 170,19 et Kuehner Griech. Grammatik $ 352, 6 adn. b. 


8g* 


-— — 


-— 


III. De syntaxeos arte. 


8 1. Articulus: In universum, qui titulos perlegerit, concedet Romanos amavisse 
omittere articulum, quod facile inde explicatur, quod sermo latinus articulo caret. Velut 
articulus sd nomina propria non additur, praeterquam quod IV 28, V A81 cum de homine 
iam commemorato agatur, recte positus est; non additur ad magistratuum Romanorum 
denominationes, &d nomina gentium (praeter IV 9 et 15), plerumque etjam regionum, ter- 
rarum, insularum, urbium, montium nomina articulo carent. Saepissime non habent arti- 
culum loca quaedam Romae, velut i» xoperzío. legitur X12, XII A10, XIV2 alibi (at XVI20 
iy vb[r xopetíe]), d BaciAuxt] ITogxía XVIII6, v KaxsroAto XXI11 (sed XVII25 d» có 
KaxstoA(e«, XI 88.85 sig vb. Kex.), idem Mon. Anc. 10,8; ibid. 10,8.18; 19,2 dy IIeAesíen, 
7,2 dv xs0(os "Agsog, quae omnia in memoriam revocant dictiones Atheniensium velut dp 
xóAs., dp. xQvravs(gn. Item omittitur saepe articulus in formulis usitatissimis , Ut xexd 
dóyua G6vvxAfrov (sed XVII8.22, XVIII8.84 xarà vb rije GvyxAfrov Oóyua), quacum re 
comparari potest, quod etiam Graeci dicere solent x«rà w*jquopa Bovii]o, deinde XVI64. 
124 edyxAgrov Odidóvor, XVI 19, XVIIS8 GvyxAdtot GvvsjovAsóGeco (8ed cf. X 9), tum pecd 
evufiovMov yyóuys XVI98, dv evvflovio« XVIII6 et in similibus formulis. Nunquam ar- 
ticulus additur in formula de foedere renovando zdQiva gquA(ev Gvppoz(ey dvavsdoncoOo, 
et in senatus consultis, quamquam saepe de certis rebus verba fiunt, tamen res sine ar- 
ticulo adferuntur, velut XVI51. Ac ne apte quidem in prooemiis epistularum cóv Oswóv 
&gzove. Bovis Odpor j«(Qnv, ut in titulis saec. I. a. Chr. constanter scriptum est, arti- - 
culus omissus est (cf. VA 5eqe, VI8, VIII2, IX 5, XVI2.15, XVIII2, XXIV 1, at in tit. I II 
II IV X et in epistulis imperatorum Romanorum Traiani, Hadriani, aliorumque semper 
adest articulus. XXIII18 exspectamus (6) Oquoß [ó Muvtiiqva(ov], XXI29 6 ó5pog xol 


- (4) Bova4 (cf. v. 32), VB10 iv (rip) xólas IÀaQ. x«l '499., XIIB27 (ro)g) &vdQag, I8 


denique exspectamus articulum iteratum c: v vs (Ü(«v xal (v?) roO OXjpov to ' Popotov 
x90«íQ86Lv. | E 

8 2. Attributum: Ac ne in attributis quidem omnia recte se habent. Nam in tit. 
XXI tum legitur ó óZuog ó ' Pouaíov (v. 27,30, 31), tum falso c& à:juo x&v ' Popecov xe 
tb Óxjuo tÓv ' dGrvxoAaiov (v. 23,88 cf. v. 82), tum 6 ószuog ' Pogaíov, in quo titulo vix 
omnia quadratario tribuere possumus, quamquam eos in his rebus multum peccavisse, ut etiam 
in codicibus Thucydidis, Xenophontis, aliorum factum est, ex Mon. Anc. et Apollon. com- 


parstione apparet. Nam cum in Mon. Anc. 3, 14 rijs [ss s]vvxAsvov xal to Ósnov cy 


-- $ ce — — o one eo m 


l etiam in Graecorum epi-tulis semper additur articulus. At similiter omissus est in 
titulis Milesiorum, cf. Ross Inscr. gr. ined. II p.28 n.121 (Meaàdgotu» . . IdeEw -agyovos ffov 
ó$uo), Mitteil. d. deutsch. arch. Instit. s. Athen I p. 847 n. 14, X p.118.120. In titulo 
Milesio à Rossio II p.27 n. 120 adlato articulus adest. ' 


61 


'"Popaíov legatur, in Mon. Apollon. rectius legitur soo Ósgov vo0 'Peuaíov. X5 exspec- 
. tamus rjv xól cjv Aipov xel v)» yóQ«v pro v. xól vcóv 4sipóv, repeti debebat ar- 
ticulus XI47 xsol cóv dixóv (x&v) Eevox(Oidog xal MvdoiJog, V D14, XVII20 dv vik qe- 
A(ci (siu) v00 O:jpov v0 ' Popa(ov, cf. IV 7, XVIII 49, VB10, ubi ponendum erat [rà 2i] 
vépusvog Osüg ' 4poodíras (20) év xóÀs, eqs. Nimis latine dicitur XIL A14 6:69a10]. MsAs- 
vouelg . . . xQsGfsveaé, cf. XIV 4, XVI22—-26. | 


$ 3. Pronomina. Romani saepius utebantur pronominibus possessivis Zgóg, jpéce- 
qoe, bpuévsgog quam genetivis pronominum personalium pov, j$uóv, ógóv; lII12 «bróv 
exstat pro ópóv «)óvóv (cf. Thuc. I 82?; Demosth. saepius, semper Pol. «óróv pro j$uóv 
vel óuv «)vóv dicit). XXI21 [r]aérge cvuppazíag, XXX 7 xsol vosrov xoypacvog legitur, 
ubi fortasse cfe et coo lapicidarum culpa omissum est, sed idem mendum ter redit in 
Mon., Anc. 8,17 [obvo]c égv0pbg, 16,17 xoà roírov zoóvov, 12,14 us éxsivov xoóvov. 
Saepe in senatus consultis, in quorum exemplaribus latinis semper positum videtur fuisse 
pronomen 'is ea id', confunduntur pronomina obrog et «jróg, velut XI28 eqs. adrotg Oxog 
veugíoot dbi xol Óxsb xavouxbdiy obvoi, v. 33 et 55 «)rotg magis apte positum esset quam 
voUtoig, cf. v. 19 et 26, item XVI91, cf.112, XVI 114 autem pro x«g «óróv recte ponendum 
erat xagà voórov, XVII24—26 denique crotę et vovro:g sine discrimine usurpantur. 
Parum graece XVIII 41 *quod idem senatus confirmavit! redditur per '8 «bó aàró £ esv- 
xAqgrog éxsxógoGsv, ubi dicendum erat 8r. 4 GóvxAqrog x«l «iv £xsxÜQoGsv, item & graeco 
sermone abhorret, quod XI48 (cf. notam ad h. 1l.) legimus, x«l 4apoxoíza 4fiovvotov dy. 
686v «)bvá. Schmidt (Mittbeil. d. deutsch. arch. Inst. z. Athen IV p.241 eqs.) recte 
explicavisse mihi videtur hoc enuntiatum quomodo natum sit: aut scribendum erat xe 
Zapoxoéza Oxog iy nf&v ps0 aut xal xsol eauoxoítag và «)vd (scil. Oxeog dgstty), 
sed utrumque mixtum est. «órd vero nullo modo graecum est, nec defenditur, ut ad 
tit. XI 86 adnotavi, verbo óxsvavrín!. Neque tamen hunc locum mutandum esse 
censeo. ltem & Graecorum sermone alienum est copulam «s inter utramque partem 
pronominis 8corig ponere, velut VB8 & ré «wwe, XVI92 8c vf vivag, 118 of vf. vise. 
Scribendum enim erat Grid vs, otrivéę vs etc. Quicunque redditur saepe per 6orig dw 
&s( XVI 111, ofruyeg &v xove &s(. 107, olriveg &v xose XVII28. Interpretes igitur per &sé 
vel ds( xovs reddere voluisse videntur vim eam, quae inest in adverbio 'cumque'; ea de 
causa etiam addiderunt particulam &v, sed re vera satis erat illud v.g pronomini 0g addere. 
Graeci enim si vim pronominis Ocrig augere volunt, scribere solent Üorig obv, Ocrig dij, 
Ocr.g Ó*j xors particula &v non addita. Parum graece VB8 scriptum est [xaO ]dsxeg xc 
vig xoAwte(a, ubi dicendum erat xol xolwsía zig... £xactog et &xfregog promiscue usurpari 
solent, si de duobus hominibus vel rebus agitur: XII B 32 £xeréoo:c de duarum legationum - 


] eodem enim modo, quo jrarxi(a, oxtrarra adverbii loco usurpatum est, et. p. 65. 


i 
: -- 


hominibus, B35 a/g éxdeeqv xscfsov de eisdem legationibus dicitur. Idem redit XIV 
10. 11. 12. . 


8 4. Notissimam legem, ex qua cum subiecto neutrius generis numeri pluralis con- 
iungitur a Graecis numerus singularis verbi, interpretes Romani interdum neglexerunt: 
XI18 à «bvóv édys[y]óveisoay, XVISO [r]a0ra. závra xógux bow, 91 [ra0va xávra x$ógie 
óxdo]yocw, 108 ?v[a vaOra] ofreg yív[o]vra: *. à; 

8 5. Casus. Graecorum lege, ex qua ad nomen aliquod patris nomen nudo gene- 
tivo additur, neglecta in titulis, de quibus agitur, tum et ad nomina Romana et ad Graeca 
semper ví(óg additur (cf. tit. XVII, XVIII), tum ad nomina sola Romana, non ad Graeca 
(cf. tit. IX, XI, XII), tum ne in Romanis quidem constantia extat (cf. tit. X, XIV, XV, XXII), 
abest vero víóg a nominibus Romanis et Graecis in tit. IV. Verborum quae contra vete- 
rum usum cum genitivo coniunguntur, commemorare liceat &xopvnguovsósu (XVIS5) no- 
tione reminiscendi. Apud Atticos enim cum accusativo coniungitur tum significans in 
memoriam revocare' (Plat.leg.2 p.672D, Aeschin. Ctes. 8 85) tum *reminisci* (Plat. Polit. 
p.268 E, ibid. 278 B, cf. etiam Dionys. II 4). Cum genitivo vero invenitur apud Iosephum 
(bell Iud.I 11, 8) et Diodorum.  Genetivus qualitatis qui dicitur ex sermone latino in 
sermonem titulorum irrepsit, velut legimus IX 4, Mon. Anc. 2,28; 3,20; 8,5 àqguagxixfje étov- 
cíag (bv). Item nudis dativis interpretes saepius abusi sunt ad ablativos latinos redden- 
dos, velut VB8 «& xoeAAMero dixaío xaAA(Gro vs vóuo dcr(v, optimo iure optimaque lege 
est; 11 [/]oro vabr& «5 Oixa(o vetri] va Osuciümuovíin, & Oixalo xol 4j Osvo[ideuso- 
víx ...] docív, esto eodem iure eademque religione, quo iure quaque religione . . . est; 
XX8 4svxío Magoxío Ko0o9íveo xcl DI'a(o KaAovgo(o óxáro:g, quam consulatus significa- 
tionem etiam interpres Mon. Anc. adhibuit (cf. 9,4 et 16,12 Zuotc aicíoig olovolg). Item 


XV 4, Mon. Anc. 5,16; 6,15; 11,4; 17,22; 18,14 S. C(o). redditum est per Óóyueti 6vv- 


xA(rov. Dativi vero velut cf dpik yvdpas (cf. IX 37), qui ism apud Iones extant, etiam æ 
Polybio (cf. IV 44, 4) usurpabantur. Parum graece XI45 legitur xsol roírov v; Oi[ev]o(os 
xgocéys, ubi exspectamus v9)» Oufvoiav xoosízs.w, ut XIIA25; quod si non defendi, at 
certe explicari potest ex analogia dictionis, qua Aristoteles utitur éxifdAAswv ci Ouvolas 
ix( vv. Cum accusativo secundum vulgarem usum posteriorum commemorare liceat 
verba xevaAcAst» (16) et xagsvoziAstv (11117) esse coniuncta, quorum hoc ab Arist. x. 


pops p. 453, a Pol. I8,1 nov.test. act. apost. 15,19 aliisque locis cum dativo coniungitur, 


sed cum accusativo ab eodem Pol. XVI 37,8, Diod. XIV 27, Plut. v. Rom. 21, illud cum ac- 
cusativo exstat apud Pol III 90, 6, XVIII 45,1, XXVII 12,2, cum genitivo apud Diod. XI . 
44, cum praepositionibus xoóg c. acc. et xexà c. gen. in libris vet. test. (Psalm 49, 21, 


1 idem de libris nov. test. statuit Buttmann Gramm. d. neutest. Sprachgebr. p. 110. BSed 
si apud Pol X124,4 legitur digyw»(Qorte — zà xíQara, exstat constructio quae dicitur xasd 
evvtéw. — Nam zd xígara accipienda pro militibus, qui in cornibus sunt (cf. Kaelker p. 264). 


Num.21,5) Ceterum secundum consuetudinem huius aetatis apud verba cum praeposi- 
tionibus copulata repeti solent praepositiones exceptis duobus locis Augusti epistularum 
VIS, IX 18. ; 

$ 6. Praepositiones: Praepositionum usus satis amplus est in titnlis, de quibus 
agitur, velut maximus est praepositionum numerus in tit. XI. Atque in universum potest 
dici rationem praepositionum adhibitarum eandem esse atque apud Polybium!, Pauca 
cum discrepent, quae separatim commemorentur explicenturque, sunt digna. Cum enim apud 
Pol accusativus praevaleat, in titulis genetivus maximum obtinet locorum numerum, 
quod facile ex cumulato usu praepositionis xsoí explicari potest. sig quod inde ab Eu- 
ripide magis magisque inveterascere et praevalere coepit, etiam in titulis, de q. a., saepe 
exstat, rarissime vero civ legitur (IX24, in epistula veterum rationem dicendi imitante, 
ter in Mon. Anc.) cuius praepositionis usum iam inde a. saec. V celeriter evanuisse Ty. 
Mommsen docuit, cum crebrius adhiberetur uerá?. Breviter autem de singulis praeposi- 
tionibus agere liceat. 

'A4vá distributive tantum ponitur (XVIII 4 &và pégog), sed ad loci significationem 
adhibetur x«vá aliaeque praepositiones (v. Krebs p. 34). 1Ioó semper pertinet ad tempus 
(cf. X8, X12.22 xoà vo0 4j), nunquam vero invenitur pro óx£o vel xsoí (v. Krebs p. 89.8). 
""xío, quod ad locum non pertinet, XVIS aliisque locis est 'pro' (6x1 rbv Ónuocímv 
xodtyuérev i.e. pro republica) saepiusque proxime accedit ad notionem praepositionis 
æsod (cf. Krebs p. 40, Tegge Quaest. de Dionys. Hal. usu praep. specimen I 1876 p.83, 
Buttmann p.288), velut XVI 116. Neque vero ózxéo pro xso( aut xsol pro ózxéo hiatus 
evitandi causa ponitur, ut apud Pol, Dionys. Hal. (cf. tit. IL6, XVI 116) Contra usum 
Graecum XVI 81 pro magnitudine animi redditum est per óxio vf peyalopgoSóvgs. 
'4xó raro ad locum pertinet, velut III2 (saepius 4x), raro ad tempus, velut XVII 15 
Mon. Anc. 7,15; 9,21 (saepius perf c. acc, ut XVIT 18.14.21). At crebrius legitur éxà 
fijo vOv Óéxa xgsa(levcbw yváóuogg (XII B17), &xó ovvfBovitov yvópos (XVIII 29. 89. 42. 58), 
quam dicendi rationem nondum Polybius, sed Dionysius demum adhibet (cf. V 60, Tegge 
p.35); pondus vel pretium significatur XIIB18, XIII8, XIV 12, XVI81 ££yix &xà GseceQvíov, 
Ctípavov &xb vuAávrov?, X1V12 etiam fog additum est ad éxó esorsgr(ov, quod apud 
scriptores non invenitur nisi ante praepositiones s/c, xso(, xoó (cf. Krebs p. 19). In adverbii vim 

/1 de praepositionum usu Polybiano praeclare egit Fr. Krebs Beitr. s. histor. 8 

d. griech. Sprache hg. von Bchans. 1. *Die Prüpositionen des Polybius! Wiürsburg 1882. 

2 cf. programmata gymnas. Francofurt. a/M. 1874, 1876, 1879. Idem statuerunt Geyer Ob- 
servat. epigr. p. 32,  Eucken Ueb. d. Sprachgebr. d. Aristot. p. 29. 8 Stich Act. semin, 
philol  Erlang.1881 p.156 exemplis ex Polybio conlatis (X X134,4, XXXII$3,8, sed XXI86,4 
abest &zxó) hanc dicendi rationem sermoni posterioruni propriam esse dicit Sed i&m ap. Xen. 
Hell. IV 2,7, Anab. I, 19 dx6 similiter usurpatum est, ap. Dem. p. 256, 26 legitur yovods artgdves 
ànà saÀdriw» éEüxoria, item in inscr, Atticis, ut C. I. A. II 117,86 ex a.a. Chr. ***/459, et in tit. 


Ilensi Archaeol Zeit XX XII p. 158 v. 82 paulo ante &. 806 scripto et in tit. Delio saec. III 
Bull de corr. hell IV p.837 n. VI20. : ; 


— P à 


EMT QE EN 


bad i * * 


2 i 
^ . eui » . 
LJ 
- , ; a 
— 
. Mc n 4 
. x À 
x * * * - 


à 


64 


abiit éxó in dictione &zxà coo fsAvíozov (I7, cf. tit. Ditt. Syll. 171,49. 50 a. fere 244 a. Chr., 

Dion. Hal. 176, VIII 49), ut ap. Pol. legitur éxà *o0 xg«rícvov (VI 56,8, VIII 19, 4). 
f Insolentius denique I[20 dictum est &gogodóygrov &xà voO0 O:dgov toO 'Poucíov. 'Txó 
c. acc. ponitur ad cáocscOe: XXI 27. 83, ut ap. Diod. II 26, 8, ut ap. Pol. IV 77, 10, 
V 19,4 sivos óxó viva, D6,16; 10,7 xoistoOo, 6g! «bróv legitnr (cf.Krebs p.50; sed XVIII 11,4 
Pol. dicit cíecscO« óxó vwi). Eleganter IX 22 óx' ógyijg dictum est, cum Polybius dicere 
soleat xev ógy:» vel similiter. JI«Qd c. accus. quod non iam invenitur apud verba veni- 
endi aliaque — nam usurpatur xQóg et s/g (v. Krebs p.55) — uno loco Mon. Anc. 8,18 
legitur xe«gà «à xátQra 395, c. gen. additum est ad verba evravracOo: (IL 14), &xodf£z:- 
c9«, (IIL14), pevaxogsdscOc: (XVII 17.18), apud passivum exstat II 4, XVI 14.120 (cf. 
Krebs p. 51), pro simplici genetivo adhibitum est xag c. gen. III8 of xag óutp xofefsis, 
cf. X1, XI41, XVI 68. Huc etiam referenda formula &vógsg xaAol xáya80l xagà d:üpov 
xxAo0 x&yaOo0, item pro simplici genetivo legitur xag c. dat. V A 49, IX 29 (cf. Krebs p. 
52 eq8). 4: locum et tempus significat: XVI 77, XVIL 19 dià vfáAovg (Pol. sig véAog, 
Attici did c£Aovg), XVI 8 0ià zxQoyóvov i. e. inde & maioribus! Ratio hac praepositione 
significatur IX 12 dià fjacdvov étscd(suv, c. accus. coniuncta habet vim causalem (1117, 
XVI 44)  Mecsá c. gen. invenitur in formulis perà GvpfovA(ov yvdópno XVI O98 cf. 
XV8, IV9, ut etiam Pol. II 11, 5 dicit pevó rijs v00 Anurcoiou yyópac. Eleganter II8  . 
psrà xáone xooOvuíag, IX 15,388 pus0' Ofosog dictum est. Cum accusativo pevá tempus 
significat. 'Ezx( ec. acc. tantum ab Augusto adhibetur ad locum significandum IX 82, .. 
ceteri usurpant síg et xoóg. Mirum in modum interpres Mon. Anc. *Romae' reddidit per . 
éxl Phbunę nescio an adductus plane diversi generis dictione, velut ó ixl vo xóAiog 6rQa- 
rnyos, quam dictionem in titulis et apud scriptores (cf. Pol. I 66, 1) usitatissimam esse notum 
est. 'Ex( c. gen. adhibetur pro *coram, apud' XII A 27 eqs, B 20.21, XVII 19, cf. Ditt. SylL 
240,21, item cum dativo in eodem tit. XII A 27, cf. Diod. XVI 98 Demosth. p. 416,28. Huc 
quoque pertinet praetoris peregrini denominatio ó ixl r&v £évov croectzyóg XVII2, XXI17, — 
XXII 5. Deinde etiam tempus significat cum genitivo magistratuum nominum coniunctum: 
ixl óxéárov ete. Rarius c. dat. coniungitur, velut IV 19 ad significandum id, quod nobis 
proposuimus, VI20, Mon. Anc. 1,4, ꝙ olg x&civ, [Ap o]Ic ad causam significandam, *quae 
cum ita se habeant. Cum verbis denique affectis 4x4 c. dat. legitur V A 18. 80. 41, XVI24. 
IlQóg cum adiectivo, ut alia omittam, adverbialiter usurpatum est IX 81 zoóg và évavtía, 
quae dictio singularis comparari potest cum dictionibus veterum scriptorum, ut Herodoti 


l Krebs negat in his verbis temporis notionem inesse et ap. Pol XII$,6 putat :à did 
1G» mQoyovqr irdofa esse ea, quae per maiores gloriose gesta sunt. At locus mihi videtur po- 
stulare, ut vertamus 'inde & maioribus. Ceterum dià xgoyóvwr item legitur C. L G. II 8047, 2; 
8050,8; 3068, 3; add. et corr. 2561 b, 22; Ditt. Syll. 215,1; Mitth. d. deutsch. arch. Inst. s. 
Athen VI p.71 v. 14. "Temporis significationem habet etiam ap. Plat. de rep. I p. 828 B, 
Tim. p. 22D. 2 Krebsio assentiri non possum, qui de temporis notione cogitat. 


xode và géywsva, ut Xenophontis xoóg xávra, ut etiam Polybius dicit xoig zdouv, sxQbg 
toóxo». Cum genetivo autem, quocum ea aetate rarissime coniunctum est!, xoóg in titulis 
d. q. &. non exstat. 'Ex, quod multo saepius usurpatur, quam éxó, desk apud: verba 
haec: evozátseOes (116, II14, cf. Pol. 114,2; 26, 9, sed III 68, 10 orox. did), xs/0260«: (II 15), 
gaívsaOa,. (X112 etc.); originem significat XI11 of dx tfje Gvvxidsov et V A89; adver- 
bialiter legitur XVIL21 é£ éxsga(ov (cf. Pol. VI 24,9; DX 81,1; Krebs p.65). Kad c.gen. 
insolentius post &yevexzstv positum est IX 82. 85, cum accusativo ssepius ad loci significa- 
tionem (XXI 24, XXII 4), saepius distributive (XIII8, XXI14) usurpatum est, IV 14.15 
habet vim separativam xev /(O(av, x«tà xowóv (Attici (ü(e, xouwvibg), saepe invenitur in for- 
mulis xecà «ó du£reypa, nonnunquam etiam genetivus hac praepositione circumscribitur, ut 
XI6.9. Eig coniungitur I9 cum xo8»[xs.v, ut etiam ab Aeschine de f.leg. $25, sed notione 
veniendi*; dictione xeracxsvd(tv sig vb Koxsvóliov (X188.94) videtur redditum esse 
"in Capitolium condere' vel 'deponere'. Nam 'in Capitolio ponere' verisimile est inter- 
pretem redditurum fuisse per d» r&v KazxsreAei dvaOstyas 5; xagstvos slg * Póugy» (XVI 69) 
sermoni Polybianae aetatis convenit (cf. Krebs p. 107), adfsrendum etiam est Qoypevitsv 
&ig tobg Aóyovyg, quod XVIII 54 legitur. Postremo addere liceat síg etiam apud homines 


poni pro xoóg, bg, éx( (v. Krebs p. 107), velut XI 50 [s/)e tbv GrQetgyóv ivsvxstv, XITB982.— 
Lévia Qobvos sig éxdotqv xosofsíav, cf. XIV 12, Mon. Anc. 8,7 dual dxidódeig obóéxovs — 


j$ecov 1$A9[o)v s[/e &vOgag pvgiádov (scrib dvóg6v puvgiddBag). IlsQí c. acc. raro 


invenitur circumscribendi causa IV 4, XII A 2, cf. C. I. G. II 2059, 2076, 2080, 2081; époí iam. 


& Thucydide it& raro usurpatur, & posterioribus nunquam (cf. Krebs p.98 et Debbert De 
praep. éso( et xsoí usu Thucyd. Kónigsb. 1880 p.29). ssoí c. dat. non invenitur (cf. Krebs 
p.101 adn.1); xee/ c. gen. saepissime legitur pro Romanorum praepositione *de' et maxime 
in senatusconsultis frequentatur ob eorum formulas et totam rationem dicendi, ita ut 
Saepe parum apte positum sit, velut X188—40. Ut alia omittam, II11 Oiexossiv con- 
iunctum est cum zeQí cvwvog secundum sermonem Polybii, cum Attici soleant dicere Guexoseiw 
tí twyog vel xagd svivog, IX 10 legitur xevnyogstv xsgí t:vog, ut apud Thuc. VIII 85,2; XI 48, 
XIL A24 cf Qicvoía, vel t3» Qiávowy xQoGézsw xsoí vvog, quarum dictionum haec apud 
Plut. v. Numae c. 14 exstat, illa omnino non graeca est. Postremo XI48 mirum in 
modum scriptum est xsgl voírov» vOv xóAsov ágpsivos idobev (cf.ad XI48) Neque vero 
de neglegentia interpretis cogitem, qui de (i. e. ex) iis civitatibus dimittere falso reddidit 
per xsol rovrov v. xóisov àgstve:, sed ex rigido formularumque pleno sermone mihi id 
videtur explicandum esse: æasot toívov vv» xóisov idoLev i. e. quod has urbes attinet, 


l1 apud. Pol ter (Krebs p.118), de Aristotele cf. Eucken l e. p.68, de Theophrasto Mtil- 
ler De Theophr. elocut. p. 22. 2 verba sunt: xaÓ?jxev sd; jpác 6 Aóyec. Apud Bynesium 
legitur ráQécas roig slg xà» dmil9Orvra xaO5xovos impr slc rv. üvequór. lxe(vov npír. 5 vix 
fuit in exemplari latino in c. aec. pro in c. abl positum 'in Capitolium pes ut CLL. I 
198, 18; 200,1.55. 74; 206, 50, cf. Gellius N. A. I. 7. 


H 


22m nU se 


» 9. 


censuere dgetver (scil. ix roUvoy vb» xólsov) 'Evw ponitur apud verba haec: xe«veyeot- 
Qu» IIL6 (sed XVIII 81 sic v), dppévew XI7 (sed XIV 11.12 dupdvew viví, ut veteres boni 
auctores dicere solent), &veOstye: XXI 42.48, quod verbum etiam cum seíg solet iungi, inso- 
lentius ad dvrácosuw V A 48 et xoocOstyc: XXI41 additum est 4v pro xoóg vel sig.  Non- 
nunquam etiam praepositione d» genetivus circumscribitur, ut IX 88. 

Accedunt ad has praepositiones adverbia, ut Zv«vr. (XI 52), quod pro Atticorum 
&vevra in libris vet. et nov. test. legitur, ut óxeve|vr(]e (XI 36 oU vweg ozeva [vrt)a . .. 
sicív quae locutio videtur nata esse ex latina *advorsum esse"), pro quo adverbio saepius 
dici solet óxevevríog vel cà Óxsvavría (Dio Cass. XL 6)'. Postremo adferre liceat XII 
B16 falso scriptum esse fog «à [vov] pro fog vo0 vOv vel fog toUrov?. 


8 7. Temporum usus. In epistula VI 5 ea scribendi ratio adhibita est, ut temporis, 
quo is, qui epistulam accepit, legeret eam, ratio habits sit: nam ibi scriptum est xcd «ó- 
*bg 0) perà roO GrgaveUperog Óóy(awov (cf.XXXI 2, sed V A9 praesens exstat óyiaíve). 
Idem videtur valere in epistula L, ex qua etiam cognoscitur perfecti usus amplissimus, ut 
etiam IV 24 legitur dpa/vevo 40uxgxdóg, V A 14 éixwussAdovava. xegoorvr[:]xóo, ubi donec 
el qoovríóag exspectamus. Sed ut alia exempla praeteream, XVI35 gxAeavOgóxog xs- 
zefjo[9]« vim praesentis habet, velut saepius etiam apud Polybium*. Nulla omnino ac- 
curata temporum distinctio invenitur in titulis, tum aoristus ponitur (IV 9 vij dxodo9s(om 
zol[séx], cf. 19), tum eadem vi perfectum (IV 15 []5jg &xods&opévge [4]AsvOscoíag), item 
IV 18 eqs. và» ysyovótra dgygyóv . . . xol vouoyoagníonven, 115 ét» Op&g Qiddtociv xel . 
gaívovra, sbyvóuove Aéyovssg.  Coniugatio periphrastics, ex qua pro simplici perfecti 
passivi forma participium perfecti passivi cum copula sive ponitur, quae scribendi ratio 
setate illa iam magis magisque apud Graecos inveterascebat, usitatior etiam est in ti- 
.tulis de quibus agitur, velut saepissime exstat in tit. XII, cf. A 29 [xexor)ufvov crote 4v, 
B 22 xex[or]uéva. salvet, 28. 80. 31 xexQisdya dorív, 24 yeyovóg devwv, XVIL 21 xoerfjoi . . . 
yeyovósa coriv, XVIII 17 xgoonyogevpévog dovív, 59 yevóusvóv dcvwv. Praeterea nonnun- 
quam studium aliquod cognoscitur perfecti historici *fui' reddendi per aoristum éyevópgv 
(cf. Mon. Anc. 2,2; 2,19; 8,22; 9,22), item XI 25 verba 'cuiuscunque quid eorum fuit 
reddita sunt per oO zoz£ v& «óvOv yéyovsv i. e. "factum est' sive simpliciter *est'. Aut 
erat scribendum 4 aut éysyóvs,, ut XI 18 *quae eorum fuerant' redditum est per à eócóv 
éysyóvsvGav, quae omnia maxime interpretationem a Romano factam redolent. 


1l eodem modo jvarva iam ab Atticis pro adverbio usurpatum est, cf. Thuc. I 29, 
III 55, Plat. Symp. p.194 B aliosque locos. 2 item legitur in tit Ephesio a. **5/g aut 
*5*/5; Leb. et Wadd. Voy. arch. III 186a níros ró» vür gogórov, quem soloecismum lapicidae 
neglegentiae tribuit Waddington. 8 V51,8, I22, 11, etiam V 81,6 perf, iam ad prae- 
sentis notionem pertinet. Itaque quod Stich p.185 V 51,93 xeyojcSas mutat in yojc3us, reicitum ' 
titulorum et scriptorum usu. 4 de libris nov. test. id testatur Buttmann p.266, 267 adn. 


67 


8 8. Particula &v. Natura titulorum efficitur, ut saepe particulam &v adhibitam in- 
veniamus et in enuntiatis relativis condicionem quandam continentibus (6erig &v, orveg 
&y, Soos Ky) et in formulis, ut oÜvog x«8bg d» cir& ix cóv ügpoc(ov xoayudtov zíGrsdg 
ve vfjo (Ó(ag gaívgre; neglegenter vero XVII[67 &» ab interprete additum est: oUzeg 
xaDóg à» .. ... ipeaívsvo, manifesto ea de causa, quod &» scripsit ex formulae, quam 
modo attuli, consuetudine verbi quod sequi debebat ratione non habits. In eodem tit. 
etiam legitur dg d» ... GvvrsAéGovouv (v. 48), quod minime Polybii loco (XXXVIII 11,7) * 
. defendi potest, cum excerptum illud de illius scriptoris sermone nihil probare possit. Qua 
de causa hanc dicendi rationem ex hominis Romani imperitia natam esse iudicabimus. 
Sed etiam particulae recte adhibitae multa exstant exempla, cf. II 18, IX 27. 28. 37. | 


$ 9. Enuntiata hypothetica. Saepe éd» usurpatum est in formulis dà» q«ívyre, 
dàv 94Aocw; XXI 40 éàv BojAovra,. et à» OsAfos. ut in titulo corruptissimo, correxi. 
XVII 22 falso et — óge(Aociw scriptum est pro dà» — ógsíAecuw, quam neglegentiam 
scribendi etiam in libris nov. test. inveniri Buttmann p. 190 eqs. testatur. Etiam optativi 
cum à» et particulae s c. ind. exempla exstant in formula sé £ogc692, sb dv iyo« XVIII 2, 
V A8, VI 4, XXXI2 (cf. Krüger Griech. Sprachl. I 54, 19, 7). Irrealis denique recte ab Augusto . 
IX 28 positus est. Inauditum vero genus dicendi invenimus in foederibus: XXI 27, cf.82, - 
XXIII 23, cf. 18 legimus pro if» te Gg vs c. coni, quod unde natum sit, vix explicari po- . 
test. Nam in exemplari latino utrum *ut' an *cum' fuerit, dubium est. Certe ad ég &v 
addendum erat, ne plane & sermone Graeco abhorreret (cf. N. T. I. Cor. 11, 84, Phil. 2, 23. 
Buttmann p. 199 eqs.). : 


8 10, Enuntiata finalia. Particularum finalium inveniuntur plerumque 8xeg, rarius 
fva, cum Polybius rarissime utatur Oxeg et 6e, plerumque fv« (cf. Kaelker p.191 eqs.). 
Cum autem enuntiatum finale negandum esset, scribebatur Oxcog uj, Tv« uj (ut ne), sed 
contra illius aetatis sermonem XVII 15. 22 particnla latina *ne' simpliciter rédditum est per 
pí Semper coniunctivus exstat in his enuntiatis, ut etiam a Polybio optativus rarissime 
positus est (v. Kaelker p.288 et de libris N. T. Buttmann p.201). Polybii consuetudinem 
secuti interpretes etiam verba censendi, dicendi, iudicandi, quae a classicis, qui dicuntur, 
auctoribus cum infinitivo solent coniungi, cum particulis &xeg vel fva iungunt. Sed alia 
res maioris momenti. In enuntistis enim, quibus sententias finalig exprimitur, non tam 
grammaticas leges secuti sunt interpretes quam constructionem verborum latinorum. Hoc 
apparet ex Mon. Anc. Ubi enim decrevit! cum inf. gerundii coniunctum est, interpres 
posuit infnitivum aor. pass. (cf. Lat. 2, 39 & Gr. 7,2; Lat. 2,45 «x Gr. 7, 10; Lat: 6, 27 zs 
Gr.18,14)'. Sed Lat.3,3 cum legeretur *ut interessent — decrevit senatus! interpres . 
Scripsit Üve« psrigeduww — é$ugícevo (Gr. 7, 16), cf. Gr. 8, 15 — Lat. 1,39; Gr. 5,17 — 

1 Gr.2,18 nimis latine dei». 9v«409as dwngglcaro » Lat. 1, 26 decrevit supplicandum eese. 

.9* 


68 
Lat 2,92. Ita etiam magna eonstructionum varietas senatus consultorum et menda sunt 
explicanda. Sed ut ad singula me vertam, Zdofs» aut cum Óxeg iungitur aut cum ?v« 
(cf. XVI 91) aut cum infinitivo. Sed summae ignorantiae est scribere Zdofev Ori . . xcAsóoq 
(XXI 9, cf. 5); xoívo, quod & Graecis semper cum infinitivo coniungitur, ut etiam in tit. 
d. q. &. fit, XVIL 12 positum est cum 6xog; duAéysoOc, et Aóyovg xoistoOo, aut iun- 
guntur contr& usum Graecorum cum infinitivo — verba facere aliquid esse — aut cum 


particula Gxeg (cf. de Pol. Kaelker p. 290, qui de latinismo Polybii cogitat), si significa- 


tur, ut aliquid fiat; ut alia omittam, velut dvroAdg didóvai, Tv« (XVI 59), breviter addere 
liceat verba consulendi et providendi in titulis plerumque cum Oxeg vel fv« coniungi, sae- 
pius vero, ubi in decretis latinis gerundium exstitisse videtur (XVI 61.114, XVII 24, XXI 
7) parum graece infinitivus post ea verba positus est!. Item IX 38 ab Augusto soovosj- 
ocœvrag cum infinidvo coniunctum est, ubi Oxeg exspectamus.  Infinitivus enim similiter 


'mon extat nisi apud Eur. Hipp. 397 et Aristoph. Nub. 976. 


8 11. Coniunctivus latinus. —Coniunctivus latinus interdum parum graece redditus 
est coniunctivo graeco. XI8eqs. enim scriptum est: sxsol v ... Aóyovg dxoujeavro... 
$xog «brotg dot, [o]Ig tà xaO" cbroog xodypera Suyásovra, ubi rectius indicativus 
futuri poneretur; XVI 100 eqs. legitur Oxog ...dxwyv&e Ovxétu[u, 00ag &xdovo] xoosódovg 
... t£Àfu, ubi aut indicativus poni debebat, ut in v. 112, aut optativus, qui tamen a ser- 
mone posteriorum alienus est. Saepius denique parum graece pro Romanorum coni. co- 
hortativo etiam in exemplari Graeco coni. positus est, particula óxeg non addita, cf. XII 
B 24 eqs. (xeAssoxg v. 34), XIII 10, XIV 13, XVII 23. 

8 12. Infinitivus. .Raro invenitur infinitivus post verba censendi et iubendi, ut 
IV25, IX 11; cf. quae 8 10 de hac re dixi. Satis frequens est usus infinitivi & praepositione 


, pendentis, velut XVII 13 perà vb vosrovg . . ógpijoot, cf. v. 14 et 21, ubi rooroug negle- 


genter omissum est; item cf. VA 22 eqs, 41, XVI 28. Ac si graece scribere voluit inter- 
pres tit. XI, scribere debebat (v. 22) xoà roO 7| vel potius xoó v00 .. . xQoscyaystv pro 
indicativo, quem posuit xoocsy«ysv*. Bis etiam ex sermone latino pron. refl. irrepsit in 
constructionem, quae vocatur accusativi cum inf: XVII 8 rosvovg éxvróv &xoAb00c, BovU- 
Ase9at, XVIII 64 eqs. &xsjvytiAav .. . éxvtobg dxsyvoxévet, quam consuetudinem etiam in 
Polybii libros ex sermone latino irrepsisse Kaelker p. 280 dicit. (cf. item Buttmann 
p. 255 eqs.). | 

8 13. Participium. Saepius neglegentius pro participio coniuncto positus est ge- 


1 XVIII 88 xaQni(:09a& Éduxav xaifismov videtur scriptum eese particula ówcg non 

, quia in exemplari latino fuit 'fruendum dederunt reliquerunt. 2 noó :0$ d ead 
verbum reddit vocabulum priusquam. 5 non obstaret, ne infinitivum scriberemus; dicitur enim 
cum eadem verborum constructione zeí» et moiv 5j (cf. Ksaelker: de hiatu in libris Diod. Sic. 
Leips. Stud. III p. 810). Similiter 5 additum est XVIIL 86 ixrog 1« sovruv 5$ ef v 1. e. extra 
ea quam si quid. 


netivus absolutus, ut 115 eqs. dà» ópàgc Oi0diociw xal peívovra: sÜyvópova Afyovtsg dzo- 
qatopévov bpóv, cf. 1122eqs.; XVIII 3 eqs. contra Graecorum dicendi leges post siddvea 
infinitivus dxsyvoxéyc: positus est pro participio, insolentius IX 25 éupévsuy cum participio 
coniunctum est — scribendum erat duapéveww vel diersist» —, insolentius. etiam partici- 
pium i» interdum omissum est, ut IX 4 óquagguxi]g Mfoveíag (bv), XVI101, àg «)vbg 
«OroxoároQ (Ov), saepe in Mon. Anc.'!. 

$ 14. Verborum genus. Secundum usum posteriorum legitur in titulis de quibus 
agitur xgscfleevv pro medio xgoeoflesesOo: (XVI 13. 88, cf. Pol. XX117,12; 24,5, sed 
apud eundem XXI 19,5 exstat medium); éxoxgioijvo:, quem aoristum passivum apud poste- 
riores usitatissimum esse pro medio &xoxoívas9et quod Attici usurpabant, nemo nescit, 
invenitur XII B27, XIV 10, XVI 67, XXI 5, IX 38 positum est xoovost»v pro eo, quod sae- 
pius usurpatur xgovostcO«a, vel xoovog9sjvet, sed eodem modo activum etiam exstat Ditt. 
Syll. 171,89. 106. Falso denique xodc«reUsu» pro medio xoAievscOce, usurpatum est X 6. 

8 15. Particulae. De particulis in epistulis usurpatis cum si de epistulis disputabo, 


agam, hic satis erit rationem habere senatus consultorum et foederum, in quibus, ut etiam — 


ex natura titulorum facile intellegitur, subtilitas ulla elegantiave quod particularum usum 
attinet non potest inveniri. Nam praeter xe/(, tí quarum haec pro Romanorum *que', 
illa pro *et' posita est, deinde praeter d£, o$04, p.904, oUvs, pira nullae inveniuntur; péy, 
obv, píyro:, ydo, wíjv aliae alienae sunt ab his decretis nec magis enuntiata vel singula 
vocabula per cs — xe coniunguntur?, .nisi quod XXI 12, si lacuna recte expleta est, ve 
xcí falso positum est. Deinde XVII 28 in verbis xol éxoctéAAsv cs particula xe( abundat. 


Parum graece XVIII 41 ad enuntiatum negativum addendum ad enuntiatum affirmativum, 


oÜrs j.e. neque usurpatum est. Scribendum erat xe/ o). Parum graece eodem modo 
XXIII 20 prs positum est pro xol pj, XXI 28 pro pagó. V B17 alia lex negationis tur- 
piter violata est; nam cum negatio antecedat, scribendum erat [O0]hà moóepía» aivíav, 
quod idem mendum ex versione exemplaris latini ad verbum facta — nam Romani ita non 
repetunt negationem — natum etiam invenitur Mon. Anc. 16,17 et iure mihi id videor in- 
tulisse in tit. XXIII 20, V B16.  Saepissime asyndeti figura in senatus consultis se- 
cundum Romanorum consuetudinem et dicendi rationem exstat, ante omnia in formulis et 
dictionibus, quae formularum rigorem, ut ita dicam, accepisse videntur, velut V B 5 xQocs- 
péQucav xooOuéQuoDO.v, GuvezóQróay GuvzaQioovduy i. e. attribuerunt attribuerint, conces- 
serunt concesserint, XVI94 xooSóQuS0sv GvvszdQuosv i.e. addixit concessit, 102 Sxuyv& 
O,atdts , cognosceret constitueret, 114 &xodo8jvos &xoxcvadvaO vos qoovrí(ar, reddenda 
restituenda curaret, cf. XVII 16. 23, XVIII 38. 56. 57. Item legimus VB 14 xokóv yeooíov 
ózgvoopérov ógív xQocódov, cum aliis locis ad ultimum vocabulum cs addi soleat, ut 

1] idem de Appiano statuit Krafft de Appiani elocut. p. 85. 2 itaque VB9 d" 


— st xal Ov[ppayog o$Ga], quod editores tituli scripserunt, ferri non potest, cf. notam ad h.l 
n OuUse pietas JV T3 epa Ps INIM UM E 


ew au -—o t X T * 


* 
* 
T * . x 
x 1 
* LI * CMÉMCERO naa 
PEN ( 


70 

VB15 [&ec]» xoerboiw zobvres xagxiQovret vs, cf. XVIL 17. 18 etc. Constanter dicitar 
qíoiva qiie» doppeyícy àvavsódacO«a:, constanter excepto XXX 4, ubi z. 9. evppazíiev 
évevsoürzo legimus, záowa quAíav óvuuag(av v& &vsvsdócavro, quae omnia accuratis- 
sime ad latinorum exemplarium sermonem formata sunt. 


* 


IV. De verborum selectione et genere dicendi. 


In hoc capite res ita dividere liceat, ut primum- ea, quae omnibus titulis communia 
sunt, adferam, altero loco vero deinceps, quae epistularum, quae senatus consultorum, 
quae foederum propria sunt. 

Verba igitur latina graecis litteris scripta cum in titulis, de quibus agitur, praeter 
nomina hominum tribuum locorum mensium et pauca alia, ut vópor i. e. nummi, es6réQrior 
Sive 696réor.os (XII B34, XIIL10, XIV 183), xaAavOat, vovot, siüvoí non exstent, Mon. Anc. 
vero hie ratio habenda non sit, statim breviter de magistratuum Romanorum denomina- 
tionibus agam, quas ex urbe Neapoli Romanos sumpsisse demonstravit Mommsen!. Sin- 
gula vero perlustremus: drgergyóg Üxerog? (I1, IIL 1, XIV 2) est consul sive pro consule, 
ecoetnyóg (II2, X 1, X11 etc) significat praetorem, de quibus notionibus ex denomina- 
tionibus praetoris maximi et praetoris profectis recte Mommsen (Ephem. epigr. I 223 eqs.) 
disputavit contras Waddingtonium (ad Leb. Voy. arch. III 588). Neque vero in omnibus 
viro doctissimo assentiri possum." Apud Ios. Ant. Iud. XIV 10, 8 enim traditum est Iov- 
Avog I'évog 6soevgybg Üxatog 'Popaí(ov ét XIV 10, 15 I'dtog Dávyiog l'e(ov víóg GrQatqyog 
Oxe«rog, quibus locis Mommsen putat denominationem e6zg«vxyoü óxérov recte se habere 


. atque illa aetate (i.e. Caesaris et Augusti) denominationes pro consule vel praetoris pro 


consule, quae illis locis Iosephi recte ponerentur, redditas esse per 6rgarmyóv Üxa«rov, 
antiquam consulum denominationem. Sed obstant multa ne hoc concedamus. Primum 
enim ex certa Romanorum terminologia pro consule in titulis semper est. &vOUx«cog, praetor 
pro consule órgergyóg évOxerog?. Itaque hae denominationes hic requiruntur. Deinde 


1 cf. Mommsen Róm. Staatsr. III p. 646 de verbis dyuaogyog et ovvxigrec: Die Erinnerung 
an die rómisch-neapolitanische Confóderation hat sich in der griechisch-rümischen Terminologie be- 
wahrt'. Cf.not.2: 'C. IL. G. II15799 (zweifellos echt); vgl .das.6491.5752. Die tibrigen Bezeich- 
nungen, wie c:Qergyóg, ayogaropoc, rau(ug sind gemein griechisch und zweifellos der zweite, wabr- 
scheinlich alle neapolitanisch'. Cf. p. 71 not. 1. 2 exempla collegit Mommsen Rom. Btaatsr. II* p. 
75, cf. quod in Genethliaco Gottingensi 1887 p. 60 certius attulisse mihi videor. Ultimum cer- 
tum exemplum denominationis erg«rgyov vx«rov. adhibitae est anni 99/44. (tit. XIV 2). 8 cf. 
tit. in insulas Delo repertos Bull. de corr. bell. VIII p. 119 (cf. XI p. 271), IX p. 879, XI p. 270 
n.94, ubi Fougéres iniuria mihi videtur dixisse hanc denominationem in sola insula Delo usi- 
tatam fuisse. Sed Phot. bibl. 229^ 18 in Memnonem Heracleotam vitium intulit, cum epistulae 
L. Scipionis eos. &. ***/9. ad Heracleotas missae initium ite referret: Sæ-aluν omarmyóc «r3v- 
zerog Pwpalwy ' HooxAtuto» 136. [/ovÀz xol 104. Órpun yatQur. — Recte U. de Wilamowits (Ind. 


71 


semper ea aetate consules appellati sunt Ox«roy quae denominstio paulatim pro 6coevgybe: 


€$xe«rog usurpari coepta est (cf. XI43 et Mommsen Ephem. epigr. I 223 eqs), semper 
praetor nominatus est drQerzyóg. "Vix igitur aetate, qu& Üx«vog et crgarwyóg ita usur- 
pabantur, praetor pro consule sibi assumpsit titulum 6rg«rgyo0 óxdrov. Tum ne unum 
titulum quidem habemus, ubi e6rQ«tyyóg Üxerog eo sensu legitur, postremo accedit, quod 
Iosephus multa peccavit in titulis ab eo relatis, accedit, quod praeter magistratuum de- 
nominationes etiam eorum ipsa nomina librarii culpa vehementissime corrupta sunt. Quae 
cum ita sint, óroQ«r9gyóg Üxarog suum locum ibi habere mihi persuadere non possum. 

: &vOUxa«vog, ut cetera brevius adferam, est pro consule (IV 8, VII 1, VIII 1, XVI 111, 
XXIV 1), &vworQatqyógc pro praetore (Mon. Anc. I 9, Ditt. Syll. 262, 8; 263,8; 292,4), sapéeug 
quaestor (XII B 33, XIV 18, XVII 26, XIX 3, XXI 10, XXX 12), ávrivapíag pro quaestore 
(XVI 87. Ditt. Syll. 263,2; 267,7). 6vQ«vnybg xcvà xólv (XXI 16, XXII 4) est praetor urba- 
nus, 6rocrugyóg ixi v» Eívov» (IV 26, XXI 17, XXII 5) praetor peregrinus, 6r9«tqyóg 
xarà mÓÀw xol ixl vv Etévov (XVII 2) praetor urbanus et inter peregrinos, item cregí«g 
xavà xóAw (XVII 26, XIX 3) quaestor urbanus. Dictator graece eodem verbo redditur duxszd- 
coo (XVI 2. 14 etc.), imperator a$roxocroo (XVI 52. 101 etc., XXX 11), xosofsvráe legatus 
(XVI 75), é*jucgzog tribunus (II 3)!, &oxrsostg pontifex maximus est (TX 2, Mon. Anc. 4,5)*. 

Difficilior erat interpretatio denominationis triumviri reipublicae constituendae. An- 
tonius cum V A 1 eqs. (cf. B3eqs.) scriberet [ràw] rothy &vdg&v tfjg vov Ógpoo(ov xo«y- 
pázov Owrdfsog, nescio an minus apte O&erdtsog posuerit, Apud Ios. XIV 12, 5 legitur 
Miügxog 'dvrdyiog eiroxoézoQ, s9.Ov &vügOy xavadtrévrov xsgl viv üguocíov xocypávov. 
Parum graece vero vel potius altero quidem loco omnino non graece interpres Mon. Anc. 
gcripsit I 12 eqs. xo] v)» v&v tQubv &vóg6v Eyos[va oy)» dixil] vía. xavaosdos vbv 0- 


schol Gotting. sem. aest. 1884 P. 15) emendavit crgargróg vxare;. Nam quod Photius v. 6 
Scipionem dicit ró» iz» Aißo Pepaíes xrgodpiror, erroris se ipse convincit v. 16 sd «s: 
di text Iónhig Kogrjlog ZSwmíw» 0 áddilgóg x«l GiQarpyóg ro9 vavnxebP, 

1 Mommsen Róm. Staatsr. III p.145: Die &lteren Griechen geben populus und plebs 
gleichmitssig wieder mit dzuog. Anm.2: 'Dies beweist die schon in einem Aktenstück vom J. 
*!/igs begegnende und bestündig festgehaltene Bezeichnung ód:5pu«ore;.  Würe man hierbei voa 
dem Vorsteher der einzelnen Tribus ausgegangen, so konnte die Analogie des attischen éjuagyec 
die Wahl des Ausdrucks bestimmen, aber da die 'Tribus qvi; heisst, müsste man dafür vielmehr 
qvÀagrog Setzen; und es ist überhaupt nicht zu bezweifeln, dass d5ueogreg allein den tribunus 
plebis wieder giebt. Das ist insofern befremdend, sls, wie Wilamowitz mir bemerkt, die Vor- 
steher des Staats bei den Griechen zwar hüußg die analoge Benennung dapiooyot führen, aber 
djpagyo. wohl nirgends anders heissen, als in dem campanischen Neapolis (C.I.L. X p.173). 
Also haben die Rómer die griechische Benennung ihres Volkstribun von den cam 
Griechen entlehnt. Wahrscheinlich aber wurde dieser-Ausdruck erst nach dem Hortensischen 
Gesetz festgestellt, als populus und plebs politisch zusammengefallen waren und die Tribune 
der letzteren so gut Gemeindeherrn genannt werden konnten wie die Consuln'. 2 Hanc de- 
nominationem pontificis maximi iam apud Polybium (XXII8,2; XXXII21,5), deinde apud 
Dionys. Halic. (A. R. 174) alios invenimus, unde Romani eam sumpsisse putendi sunt. 


^0 — — — 


- 
- 
* - 


pocíov xoaypárov sTXje[o] scil dp et 4,106q8. Qv dvigv &ysvóuqv Oquoc(ov xocy-- 
pérov xavogPweníc, ubi dicendum erat :gióv dvdQ6v Pyevóugv ixl vim rÓv O«uuosíov 
soayptvov sxevaováos. Senatus semper est, GívxAgrog!, quo vocabulo, ut Mommsen Ephem. 
epigr. I 284 docuit, comitia graece magis significantur. Haec apti vocabuli parum apta 
permutatio non tam ad infantiam scribarum referenda est, quam ad consilium eorum, qui 
Romae rebus praeerant nec sine idonea causa vij fovAág vOv Zvgaxocí(ov respondet non 
$ fovi) và» 'Popaíov, sed 4 GóyxAgrog. Consilium vero est cv»sfosA.», de quo voca- - 
bulo Mommsen (Hermes XX p. 287) dicit: Das Wort evpfojsAuov ist, wie es scheint, nicht 
eigentlich griechisch, sondern in diesem griechisch-lateinischen Curialstil gebildet, um das 
unübersetzbare consilium zu vertreten. "Vgl. Plut. Rom. 14 óvópotfoy 0b vbv 0:0» Kivcov 
slts BovAatov Üvta* xovoíAuv ydo Iv. vOv và GvpfoUAiov xcAobo:. Consultum (scil. se- 
natus) semper redditur per óóypu«, quia ut Mommsen dicit?*, censere reddi solebat per 
Ooxstv. Respublica ad verbum redditur per rèàè Ómuócia xoáynueva, uno loco inepte per, 
và xowà xodypara (Mon. Anc. 1,2). Sed satis de his rebus disputatum est. 

Deinde exempla adferam, quibus comprobatur quam maxime convenire verborum 
selectionem saec. II et I a. Chr. ita, ut primo loco ponam ea, quae alia vi atque antea 
&dhibebantur, deinde ea, quae illa demum aetate usurpari coepta sunt, postremo verba 
cum praepositionibus copulata. Sed cum multa hic illucve adlata sint, multa etiam in 
disputatione de epistulis adferenda sint, satis habeo exempla nonnulla adferre. Primum 
igitur ut supplementum meum defendam, agam de adverbiis &voOsc» XVII 10, dvéregov 
XII B 20, [/xév]o XVI 48, quae temporis notionem habent. Primitus vero iis et similibus, 
Ut ive dvetígo, notio loci fuit. Attamen iam apud Platonem leg. p.878.A &vo et &vo- 
9e» ad tempus pertinet, item p. 919 E, Resp. p. 461 C. Demosthenes etiam priora tem- 
pora nominat ro)g Évo 40óvovg. '.fvotíoo, quod apud Herodotum (1190) ad locum per- 
tinet, apud Polybium (I7, 2) temporis notionem habet. Etiam &vóregov, quod primum 
apud Polybium legitur, vim temporis habet coniunctum cum substantivo zoóvog (1 7,2; 
IV 2, 7; 50, 8 alibi), cum IIL 1, 1 (tory. 0à vadstgc &vdávegov BófAc«) magis loci notionem 
habest. Eodem modo saepissime éxdve usurpatur, quod XVI 48 addidi. Sed idem apud 
Diodorum (XVI 42,7; XVIII 49, 4 à cotg éxdvo z9óvoig) ad tempus spectat. | Kezazoo(tsuv, 
quod III 6, XVIII 31 legitur, apud Xenophontem habet notionem disponendi (Cyrop. 68, 7 5; 
85,2), sed apud Diodorum (V 5,1), in libris vet. test. (Esth. 2, 23: 3. Macc. 2, 29), 
apud Dionysium (16,1), apud Strabonem (I p.16) adhibetur de collocando in libro, de 
referundo in librum. Apud Diodorum (V 17,4) denique habet etiam notionem insumendi: 
Excvra tóv pio00v sig vara xaveydortov. | KoOxxswy slg v. legitur I 9 pro *'convenire', cum 


apud veteres significet *devenire* (Aeschyl. Choeph. 442 Kirchh.) sive *redire, pertinere ad' 


1 Mon. Ane. 1, 6 fovij, sed interpres, qui ceteris locis semper vocabulo cvrxigrog utitur, 
Tur magis cogitavisse de reddendo verbo *ordinis'. 2 cf. Bim. Staatsr. III p. 961 adn. 4. 
8 oi uir 0) ray9éritg 10910 Inoorrov , aviüg di :à. áÀAo GrQariepa avi xarcyoa Qt. 


4 aca Bras ofi REGPri n, 1 ao )-a ————— o» Antje wary sona) Ar aec mig. 3 Apr rn ra ip ron Ln meta LI. 


78 


(Thuc. I1 27, 2, II196, 8, Pol. V 44,6). Sed iam inde a stoicis, velut apud Polybium no- 
tionem eandem habet, quam xoocxs pot apud veteres (cf. Pol. III 78,8, VI 6, 7)*. 

suetudo ea, ex qua Attici ad singularem zoscfsvr)g i.e. legatus pluralem xoéoefleg (cf. 
etiam III3, IX 5) ponunt, a posterioribus ita mutata est, ut aut Polybium secuti in no- 
minativo breviorem, in genitivo et dativo longiorem formam praeferrent, velut Augustus 
IX 5 scripsit xodefieig, VI 10 xosofisvróv, aut semper in plurali formam longiorem usur- 
parent, qui usus etiam aliis titulis confirmatur inde a saec. III, cf. Ditt. Syll. 156, 21. 42; 
165, 49; 166, 2; 171,21; 181,1; 190, 8. 17; 192, 4; 200, 7; 228, 9. 10. 89 etc. ete. Inveniun- 
tur etiam verba, quorum quam primitus habebant, vis paulatim magis magisque evanuerit, 
ut adiectivum i0:0c, quod saepe simplicem pronominis reflexivi vim habet, velut in formula 
*&ta uti ei e republica fideque sus videretur' fideque sua redditur per xíorsdg «s viüo (Oíug. 
Item sine magna vi etiam XVI 30. 86. 45, Mon. Anc. 2, 3; 9, 10 positum est, sed cum maiore 
vi XVI47.88. Huc etiam referendum est adiectivum g«Adv6Qexoc, quod apud posteriores 
in universum significat "benignus'; cà g«AdvOQexac sunt beneficia humanitatis et amicitiae 
officia? (III 14, V A 36. 45, cf. Ditt. Syll. 158, 14; 166,29; 171,17. 106; 200, 60; Mitteil d. 
deutsch. arch. Instit. z. Athen VIII p. 128 v. 10 —11 ete.; Pol. 11 60,6, IV 26,8, XXIV . 
5,7, Diod. XIIL 3, 4, Dionys. Hal VI 73); dicitur etiam gq«AevOodseg dxoxouóijvas et qu-— 
A«vOodxog xsyoijóO9cs (XVI 35). Alia denique verba singularem quandam significationem 
acceperunt, ut dxoóézso09c:, quod apud veteres eum baberet notionem recipiendi, paulatim 
transiit in notionem amplexandi vel ut aliter reddam comiter recipiendi, velut V A 32 
pàáAAov áxsüstduww» interpretandum est: magis eum amplexatus sum?*. Similiter res se 
habet, quod hic statim addere liceat, in substantivo xevaAoy$*, quod XVIS53 et 92 legitur 
in formula &geríjg xeraloysjg vs Pvsxsv i.e., ut Bases cognovit?, virtutis honorisque causa 
(cf. C. L L. 1635). Keraioy igitur est honos, quam notionem etiam habet XVII 9 6zeg. 
x«taÀAoy) aóró» yévgrer, et apud Pol XXII 16,10, qui locus ex jpsis senatus consulti 
verbis sumptus est, sotg dà xQgsofsuraio .. . x«taAoydv xoistcOwc. v)» &ouólovcav, ubi 
falso Hultsch scripsit xeradoyjv. Tum XVIII 37 idem substantivum significat honorem 
deis habendum*, in titulo denique Laconico saec. I Damiadas dicitur và» peyícvew xcva- 
Aoyóü[v xQoczoioóps]vog vv vs &gyóvrtov xcl tüg xólsog'. Verba autem xeraAéysuw et 
««váAoyoc, quae ddidqoga dici possunt, primitus habebant notionem eligendi, quae paula- 


1 cf. Jerusalem Wiener Studien I p. 54 n. 5. 2 omnino neutra adiectivorum se- 
cundum posteriorum dicendi rationem saepe adbibita sunt, ut 132.6, 1122, XVIS. 60. 117, 
XVII 14 etc. Ceterum de qiAdy9Quxoc cf. Jerusalem p. 48 n. 5. 9 cf. Ilersulalem Wien. 
Stud. I p. 52. 4 cf. Mommsen Róm. Stastar- III. p. 597. 6 'Egep. dQgesol. 1886 

48. 6 Phrynich. p. 440 Lob. xaroAoy)» ob osQgaxeg AMyovon trí» »Qoc nva «ldG, oix 
Lo óc. Deinde apud Hesychium s. v. xazadoyiGO ts[2* AdrzraxolzeQgor dAÀAd €^ aldecOeisp ob 9«of. sexi- 
bendum esse xeroAoy]j cos :17 mecum communicavit U. de Wilamowits. 7 C. T. Newton 


The collect, of snc. Greek. inscr. in the Brit. Mus. II CXLIII 18. Locum debeo Wilhelmo doc- 
tori humanissimo. 


e 


b 10 


E . 
9 BRL de . ^ 


74 


tim transiit in notionem eligendi honoris causa, ita ut postremo xeraloy( pro sub- 
Stantivo honoris usurparetur. 

Verborum deinceps, quae apud posteriores demum leguntur, iam brevius exempla 
adferam. 4iAodobíe igitur (118) Polybii aetate demum usurpabatur, cum g«iódotog iam 
apud Platonem legatur (Rep. V p.480); addi possunt verba haec: dvetógogía (X 8), 
óg[,opócg] (XIV 11), éxaQgsíu i e. provincia. (XVIT75 etc.), dvógayáongua (XVII 9) pro 
évdgayab(a, quo verbo Attici utuntur, didvayua (XVII 25), óguosuóvgc (XVIII 5 etoe.). 
Accedunt adiectiva et adverbia ut dgpogo4óyzrog (II 20), quod iam in tit. saec. III inveni- 
tur (cf. Ditt. Syll. 166, 26), Óguagzixóc (IX 4), &xodexróg (XVI 99), Zvevr. (XI 52, cf. Ev. 
Luc.I8), pro quo adverbio Attici usurpant Zvevr« aliaque. Postremo adferre liceat verba 
nonnulla ut g«Aegyvosiv (112), quod verbum rarissimum est ea aetate (legitur II. Maccab. 
10,20 et postea apud Alciphr., Sext. Empir., alios), sózonccst»v (III 13), vouoyoagst» (IV 
18), quod verbum, ut etiam vopoyodgog (IV 24), iam in tit. &. 304 aut 303 &. Chr. 
occurrit (Ditt. Syll. 126, 58. 54), Zupavítswv (IV 5), sevoxogssc9« (XI 42), pro quo verbo 
Attici x«véozscOcs dicunt, cvyrgostv (XVI 86), — (XVI80), Qoyuovítsuv (XVIII 
54), xa&nAo0v (XXIT7) etc. — 

Item sermoni posteriorum convenit, cuius vestigia iam apud oratores Atticos, apud 
Aristotelem et Theophrastum inveniuntur, quod verba maxime cum praepositionibus co- 
pulata usurpari solent ita, ut plerumque unius alteriusve praepositionis vis plane evanuerit. 
Satis habeo adferre óvvrgost»v (XVI 36) pro egoetv (XVI 5) positum, »xQociosto9c, (XVI . 
89) pro simplici fosAscO« vel afgstcOGas!, item altera certe praepositio evanuit in verbis 
cvvexadtsw (1I23), daxosréAAuv (V A 28), duxexégav (XVIL17 alibique), — 
(XVIII 21), xooc«vegéos.v (XVIII 80). 

Sed cum satis de his rebus disputavisse mihi videar, iam ad ea transeamus quae 
de epistulis erunt dicenda. In quibus formulas notissimas usurpatas esse vix est cur 
dicam, velut ó sivo — vb Ostva zo(Qsw, Qeinde si Zogoc9s, sÜ dv Iyov, 6yiiveo di 
xxl «bróg perd zo0 GrQecsUperog (cf VA 8, VI4, XVIIL2, Jos. XIV 10,2; 12, 8), quam 


* formulam quantum scio primum legitur in epistula Antiochi Magni apud Josephum (Ant. Iud. 


XI3, 4): BaciAs)g 'dvríoyog Zsobi0L vds xavol zaíosuv* si 8gonc0s, sb Zy lyov* 6yistvo 
0) xel a)róg, deinde im epistulis Eumenis II et Attali II Pergamenorum regum in lapidi- 
bus servatis*, tum in epistula Ionathae ad Lacedaemonios apud Jos. XIII 5,8 s /goop4- 
voig Opt» xoà sà xovà xol «cà [Uu zoQst xarà voüy oUrog; Qv Éyoi, bg BovióusOn* dopó- 
psO9a 0b xol $ust; et similiter in litteris Eleagari ad Ptolemaeum scriptis, quae exstant 
in epistula, quae vocatur Aristeae*, ita ut a Graecis eam desumptam esse existimare de- 

l cf. Jerusslem, Wiener Btud. I p. 50. 3 cf. Archiol epigr. Mitteil aus Oestreich 
VIII p. 95 & A11 d fopwcas, «9 &» Iyo züyo 04 ey(asvov, B18 s) Eoguca:, e dr Eo rie 
vor dé xàyu, C1 [s? foooeas, e Teri , 9c lyo fovAopas, oy(asvor dà xal avsófg. 
Heavercampii editionis Iosephi tom. II p. 108 — Jos. XII 2, 5. Etiam Ditt, Syll. 156, 49; 24i, i 
epistula Epicuri (Usener — p. 154 n. 82) comperari ennt. 


76 


beamus. Usitatissimae etiam sunt formulae ivétvzó» pov of. z«g ópóp xosoBsuvrat (cf. 
III 3, IX 7; cf. Ditt. SylL 158, 4. 26. 50), qnjgucua &xéüox«v aliae, quas omnes cum apud 
Graecos saepissime exstent, nemo negabit ex Graecorum decretis et epistulis in Romano- 
rum sermonem publicum graecum fluxisse. Item yiveóoxets obv L e. *cognoscite igitur re- 
dit in titulis Magnetum saec. II a. Chr. (Mitth. d. deutsch. arch. Instit. z. Athen VI p. 
804 I2, II2) et in epistula Axiorum brevi ante a. 189 a. Chr. composita (Bull de corr. 
hell. VI p. 460 v. 10) similiterque XVIII83 legitur 6g sidévos fovAóusO9a; in fine denique 
epistularum plerumque Zgooc0s additum est (I II III IX), quod idem apud Graecos usi- 
tatissimum est, apud quos tamen etiam sórvuysirs invenitur (C.L G. II 8049, 17). Quod 
vero dicendi genus epistularum attinet, iam recte iudicavit Foucart, cum diceret ex eo 
cognosci posse à Romanis, non a Graecis eas esse conscriptas! At altera ab altera cum 
differat, de singulis agere opus est. " | 

| ] Flamininus haud ita eleganter- epistulam composuit. Nam in singulis rebus 
^ haud raro haesit et peccavit, ut ea ipsas, quae exprimere volebat, saepius obscure, saepius 
incondite et minime expedite redderet. In vocabulis et dictionibus vulgarem sermonem, 
quem etiam Polybius exhibet, reddebat: ó4osz:9óg ost prorsus, penitus, ut ap. Pol. I 10,1; 
I11,7 etc., Ditt. Syll. 255, 19, &vacsoéqsaO0n: se gerere?, oroyá(zaOc. ix vuwvog colligere - 
(cf. Pol. 114, 2; 26, 9), dxoAs(xso0«a& superesse pro Atticorum sxegietvos, etiam &xb vo0 — 
Bsiríórov posteriorum consuetudini convenit, quamquam languide dictum est of oóx éxb - 
v00 fsAr(órov sioOórsg &vacrQégpso0c:. —Dictio xoosorqxótsg vo0 ivóOótov, qua videtur 
reddere voluisse locutionem latinam praestandi honesta, comparari potest cum dictionibus 
velut xoocrdg évOóLov xol xaAsg algécscog (Ditt. Syll. 156, 3 ex saec. IIT) vel [xooéo]rasóc: 
vOv vij xóÀls. Gvuuqeoóvcov (Ditt. Syll. 200, 24, cf. 247, 7); x«vaAcAst» c.acc. iungit, usur- 
pat grAaQyvoet» verbum rarissimum, rarior est etiam consuetudo, ex qua sóyvópewv non 
de hominibus benignis, ut ap. Pol 11 57, 8 dicitur, sed id quod aequum est, significat 
(v. 15 sbyvópova Afyovrsg, cf. Dionys. Hal. VIL 36, Plut. v. Anton. c. 79, Athenaeus XIT p. 
535 E), insolentius dicit Flamininus xerà z&w» pgíoog et xeOYjxsuw sig ww. Sed idem qui ea 
Scripsit, falso Zyxgic:g usurpavit pro xoícig (v.17), i.e. probatio pro iudicium — nam 
&yxoívsw» et, Éyxovcig notionem probandi habet. Similiter. g«Aodot/(e (v. 18) suum locum 
non habet. Nam sine dubio Flaminius dicere volebat se bona Cyretiarum urbi reddere, 
quia zígur« (ita scribit pro zdguv) xal dóbe» plurimi faceret. Errore factum videtur, ut 
in extr. epist. scriberet 690« uévros ps3) xsxopicpévos sioly vv dxifaAlóvtoy «óirote, ubi 


1 cf.earchives d. missions scientif. et littér. 2. sér. VII p. 824: 'Il est curieux de com 
rer le grec employé dans les sénatusconsultes à celui de quatre lettres écrites par les 
romains à des cités grecques. On peut reconnattre dans le ton, dans 1a tournure des phrases 
ou l'emploi de quelques expressions que ces lettres n'ont pas été écrites par des Grecs 
cependant la langue n'a rien barbare" eqs. Intellegit tit, I, IT, III, IV. 2 cf. Jerusalem, 
Wiener Btud. I p. 58. : Pe 


: 10* 


76 


cum de genitivo partitivo ne cogitemus nexus sententiarum obstet, scribendum erat sà 
ixipdAAovra cbrotg. Male denique scripsit: 4£xsl .. . pavegdv. xszodjxapev ví» vs iQ(av 
xal roO Ox pov toU "Popaíov (contra leges grammaticas omisit ante vo) óOxpov articulum 
vj») x ww, ijv Izopev sig ópüg, ÓAocztoto DsfovAdusDa xol iv totg Sto idetter 
eqs. Nam praeterquam quod elegantius scripsisset gevegáv xsxodxausv jv córóg xs xal 
6 09jpog 6. 'P. Éyopsv sig ópig xQoaíosc.w, omnino intermisit ad fleflovAdusOa éxidsttos 
addere accusativum, quem requirimus — Neque ullo modo epistulam elegantiorem posse 
fieri ea re, quod genetivus absolutus (v. 15 eqs.) neglegentius positus est, quod constanter 
tempore perfecto scriptor epistulae utitur, vix est cur moneam. 

IL M. Valerii epistula si cum roultis decretis ceteris, quibus Teis ius asyli con- 
firmatur, comparatur, ab eis sive paululo magis sive minus expedite scriptae sunt, ea re 
differt, quod nonnulla insunt, quae hominem Romanum redolent. Nam etiamsi negare non 
possumus satis eleganter esse scriptum pdAwsv v vig ovoydforro eqs. eandemque elegan- 
tiam dicendi in attractione xsol vs bv dE(ov, Qugxoseoepev sóvóog cognoscimus, deinde in 
ea re, quod hic vocat so)g Pcoos, illic cb Ocuuóviov, tertio denique loco và Ostov, etsi 
postremo idem apparet ex adhibitis particulis ud» (v. 12) et o9 pv &AAA xa£ (v. 10), ta- 
men etiam idem scriptor peccavit, cum «articulum oí ante Ó:puaoyor (v. 3) omitteret et 
scriberet Méívixzog 0 ve xag '4vróyov ... &xodvadalg . . . xQsefsvrio, xooysiQuoO slg 

xmi óg ópóv, vs falso loco posito; item molestissimum est vs in v. 8 neque cuiquam pla- 
cebit particularum cumulatio in v. 17. Ante omnia vero monendum est verbum xQoripMev 
(v. 17) nullo modo recte se habere. Nam hoc verbum, quod non invenitur nisi ap. Max. 
Tyr. (Diss. 1,6), significst maiorem honorem, quem sensum ab hoc loco plane alienum 
esse apparet. Sine dubio scribere voluit Valerius xgoOvpíx».  Insolentius idem dixit 2ià 
vv jbo[pév]ov xoscfsuráv, sive legatum illum dignum esse dicere voluit sive legatum 

" jntellegere, qui postulaverat; solo huius epistulae loco invenitur audacior verborum con- 
iunctio &gogoAóygrog &xb tvo0 ÓOjuov v.'P. Ceterum verborum selectus Polybii aetati 
convenit, velut etiam tà «»jpucpa dvadi0óvos invenitur ap. Pol. XV 31, 8, XXIX 26, 7. 
. Eodem modo quo hic $ xooysyevnpuévg Qóta (5 xoóvsQov ysyevgnévg, cf. C. LG. II 8046,7) 
et 4 óxágyovsa x«Aoxaya0(a opponuntur, opponit Pol X 17, 12 vo$g sxQoyevouévovg tolg 
$záoroveow, idem Polybius etiam dicit (XXI 24, 14) disoágovy «à ovvevrópsva xoà vv 
xsot vbv dvríxatQov, ut in epistula legitur ix cüjgp G6vvavrouévgc Sustv süusvsing . .. 
x«oà v00 Ociovíov (cf. etiam Ditt. Syll. 246, 5), utque hic evpgev)s yívsrtes 4$ sig và 
Osloy xgoruMx, ita ap. Pol. II 25, 6 ol. (xxst; oóvpqevste yívovvas xoAsuíog 6xoyogstv 
xarà vóv cbroóv Gtífov. ' 

IIL Haec epistula, quae ipsa quoque accommodata est sermoni aetatis Polybii, 
erroribus et peccatis contra sermonis Graeci leges libera est. Satis habeo adferre dic- 
tiones velut o08bv JAAsíxew cxovà9g (cf. C. I. G. II 8047, 16, Ditt. Syll. 215, 4; 228, 14; 246, 
52; 247,9), «b vnjguop dxodidóvas (cf. C. L G. II 3049, 4. Ditt. Syll. 158,2; 192, T ete), 


Tt 
és vivog dyaOo0 xagaíriov yívsc9as (cf. C. L G. I1 8047, 12; 3048, 14, tit. Theesalicum 
Mitteil. d. deutsch. arch. Instit. z. Athen VIII p. 128 v. 4), «& 4v s&t s9gleperi xataxsyo- 


eopéva (C. L G. II 3047, 10. Ditt. SylL 215,28), AsíxscOe: dy zágirog &xodócss (cf. Ditt.. 


Syll 246,88 et similiter C. L G. IL 8052, 16); spud Polybium invenies locutiones easdem 
vel similes, ut zxegeyívscO«ns sig viv x(ovw (cf. Pol. III 80, 1 &xvsbv didóvos aig vij» xíoviw), 
éxivtgox)» Oidóva, (cf. Pol. XV 8,14; XVIII 39, 5 et IL 11, 8. áavsbv Oiióvas slg c3» éxv- 
vQoxQáv) &xodé;scOn, sàg xíaveig (cf. Pol. IV 17, 9. 11), sóyogosstv vivs denique invenitur 
ap. Pol. XII 18, 8 et apud posteriores, etiam C. I. G. II 3270, 22. 

IV. Q. Fabii epistula bene perlucideque disposita est participlaque et absoluta et 
coniuncta recte et elegantius hic illic posita sunt. | Kttamen accidit, ut interdum contra 
Bermonem Graecum peccaret. Nam parum graece scripsit Zeow . . . Gavdrex xo[o]e- 
469a — verbo zxe«gazooíts.v Graeci omnino non utuntur — raro etiam édggevítur» a 
Graecis iungi solet cum zesgé c. gen. (cf. N. T. act. apost. 25,15). At maxime conveniunt 
Polybii aetati dictiones o£ xegl KvAAdwio» (cf. Ditt. Syll. 248, 19; 289, 22 etc.), xa? idíav 
et xcrâ xowóv, pro quibus verborum coniunctionibus Attici dicunt (d(g et xovvóg, etiam 
xcrafoA)v xoistc0«. saepe invenitur apud Polybium,  Apüd eundem inveni post verbum 
iurandi cvvópvugs dg d c. inf fut. positum (1 72, 65 «óra evvopyiouco: xcvà xólug, dg 


d uydv xQUynv cv óxagyóvrov cbvoig), ut Fabius v. 25 dicit 6gx/ae, dg [gh ....— 
£cca[.] dxeb »ed . . . . [ps) x]oóssQov éxd[v]ew[uw], quemquam rectius pro indicativo p 


suisset infnitivum. - 


V. Antonius, quem perditae eloquentiae studuisse notum est, in epistula ad Plara- 
senses et Aphrodisienses missa verborum circuitum et continuationem satis frigidam ad- 
hibuit. Ac praeterquam quod exempli causas nimis artificiose posuisse mihl videtur verba 
&AÀà xal $jpüg xcgsxdAsOSw sig vb voD ysyovórog Ópsiv éxixo(pevog x«l Oóypevog xol óg- 
xíov x«l vópov ávruzspovnuiva dx vv Onuocíov OdAvov itxxoocttAo, óyusty «à ávr(yoaga, 
ne recte quidem verbo dwrigeowet» tribuit notionem solam exprimendi vel describendi, cum 
ceteris locis, quibus exstat, notionem respondendi sive respondendi per litteras habeat!. 
Pro oixovopéía sibi finxit oixovópguea — ab oixovopéo, ut àévógoydOnpa sb dvi)gaycOdo 
derivatum —, item éxxoiua ductum ab éxixoívew simili occasione in solo decreto Ti. 
Alexandri (C. L G. III 4957, 28 a. *!!/4) redit. Parum graeca videtur etiam dictio Jexov 
vs (sciL ZóAeva) iv volg 5x éipoO yswveoxopévorg et mirum in modum dixit iv volg 09- 
pocíorg volg x«gQ Ousiv yodupasip évrátos, ubi x *à yoéppara exspectamus. De trium- 


1 Pol VIII 18,11; 19, 8, L Maccab. 12, 18, in papyro 'T'hebano a Partheyo publicato 
Abhdig. d. Akad. d. Wiss. x. Berlin 1869 I P. 10 n. 9 v. 15, etiam spud Iosephum Ant. Ind. XIV 
10,26 ubi legitur yodupara xQóg szdg dimeoreAMdg ... —— zei; $yspóes. rre 
hoc loco plane peril occasione verbum usurpatum eese censet iniuria. Nam etiam hie notio 
respondendi in verbo inest, ut apparet ex verbis xoóg zdc iswicroldg . . . ürusigowapiva. Ce- 
terum apud Atticos verbum vim hs hel ot obloquendi (cf. Aeech. Éum. 299 Kirchh, Soph. Antig. 271 ete.). 


e" 


o 


| 78 | A ud HS 
viri reipublicae constituendae denominatione, de éxodíysc9«; etc. cum iam egerim, reli- 
quüm est, u£ nullum vestigium subtilioris cuiusdam particularum usus inveniri moneam. 


VI et IX.  Vertamus nos deinceps ad Augusti epistulas, quarum utraque elegantissime - 
scripta est. Quod maxime ex ampliore et subtili particularum usu intellegitu?, velut in 
priore epistula verbis xoAAo)óg pév (v. 12), quibus respondet rivèg 0b xo( (v. 14), alterum 
Bív 'oóx ÓA(yovg piv qovsvOcvrag' elegantissime adiectum est; item eleganter scripsit 
Augustus (VI6 eqs.) xe[l xoó]rsgov uiv $m... xoossxé[jpové) uoi (pro xoóg pf, cf. IX 14. 
éxsigAvOóva cf& oixía) xol vOv xagaysvondvov sv xotcfsvróv eqs. Eademque in adhi- 
bendis particulis subtilitate etiam in altera epistula usus est (cf. v. 8,9,25). Maxime 
vero studium veteris sermonis Atticorum cognoscitur ex hac alterá epistula non modo bene 
disposita et elegantissime scripta, verum etiam peritis sermonis Graeci quam maxime florente. 
Nam etiamsi Augustus erravit, cum dvaoxaÓdoavra tà xóxQux ctv pro s«vacxsüdoavta 
poneret (v. 23)!, etiamsi dictio quam usurpavit, dvgégsoDas vf aivía (v. 12) mixta videtur 
ex dictionibus notissimis éxig£osuv ziv v) ait(ay et ivéizsoOn, «fj ait(ot, atque in pa- 


renthesi elegantissima (v. 25) scribi. debebat pro évfuewev Oiéuswev*, cum fpuévs,v non 


soleat iungi cum participio, etiamsi deinde insolentius scripsit xQovos6«vrsg* ónoAoysty 
(cf. p. 68 $ 10 extr), etiamsi denique éEfsracía» (v. 29) pro ébéracww, quo verbo Graeci 
utuntur, scripsit et àgpeozixtje d&ove(ag sine participio &y dedit, tamen ut iam ex scriptura 
évrupoetrópevor elucet, veterem Atticorum sermonem imitatus est, quod perspicue cogno- 
scitur ex usu praepositionum, velut eleganter posuit us0' Ofosog (v. 15 et 88) et óx 
ógyije (v. 22); etiam prasepositione cóv usus est (v. 24), quae etiam in verbo copulato 
evyxezagAéytiv (VI14 o. vij xóAQ(]) propriam suam vim servavit; de dictione xoóg vd 
évavsía iam egi p.64 eqs. Ex Thuc. VIII 856,9 sumpsit xavnyogstv xeQí ttvog, verbum iubendi 
cum infiniivo, Zy»ye» recte cum parüicipio iungit. Recte usurpavit particulam à» ad ir- 
realem, qui dicitur (v. 22 et 28), scripsit elegantissime (v. 26) dixeiórsQov dv 6o0éfvra 
to0 ádsigo0 aptissimeque etiam ad infinitivum xodjoes Év addidit (v. 37). Sermonis Atti- 
corum peritiae documento sunt verba ég obrs zonuev(tovrsg ...00v8 dvrigoetrópsvos 
(v. 18 eqs.) et uj) x«rà vv Aio» sxüw ÓvioDv ...CyavaxroÜvrsg, quamquam dyavaxcety 
xcv v,voc plane insolitum est genus dicendi; eleganter scripsit (v. 15) soóxes vw) xo- 
AtoQxíag et apte paronomasia usus opposuit (v. 85 eqs.) s&v xci [O0vs uvvuovro Jrvzuxó- 
soy, JÓixqxórov dà oó0év; ex vigore ut ita dicam orationis natum est, quod post £9«- 
petov Óüà»p, perrexit xdg eig vócov Züs.cav (Thuc. 190 Gg habet) neque omnino qui eam 


l dvacxidivveus demum a Plut. v. Pyrrhi 22 (r£ n»;)) usurpatum est. 2 cf. Ditt. 
Syll. 156,24: xai 1à xQdypara xal z)p faciAetar abici; Qieptvur Aapflavovcay ixídocw, za9d- 
xee ab10) mQoatQovyras. 9 xsoerosir zoovesic9as etiam invenitur Ditt. Syll. 171,89 e. 
vaíp, ibid. 106 c. Óxwc, sweomerjOrn» Ditt. Syll. 240,81. 104; 247,19. 46. 


39: 


perlegerit negabit totam epistulam, eam mula bonis Romaal su, deginta summs 
et facili genere dicendi florere !. 

VIIL De P. Cornelii T) - 
pro xásto» ibi stare, quamquam xàsto» saec. II et, I &. Chr. usurpabatur. Ad zagefólLorv 
(v. 8) cf. Phryn. p. 238 Lob.: éJóxipov votzo* v uiv oiv Óvóperi o0 zo&vre: ol. staAaiol, 
v9 0b (paw aol yàg oUto xagafdAlopas vj] épavroD xipaljj, dyoij» ob» xáxl zosrev 


Aéysv xagafáAAouat &gyvoíp; OxtQevtto0a: vero, quod in v. 5 legitur, non exstat nisi 
apud Themistium. 


Quoniam de epistulis quae commemoratione digna erant attuli, ad senatusconsulta 
liceat transire et priore loco formulas eorum referre. 


senatum consuluit: ck cvyxAdtes Gvvifovisócaro XI 1, XII A 9, XIV2, ovvefov- 


aevocro rij Goyxlfras X9, Gvyxidíros Gvvsfovisósazo XVI 19, XVIIS?. 

 scribundo adfuerunt: ygagopéves xagijóev XI9, 14, XILA10, XIV8, XVI20, XVIIA, 
XXII, yoagopévoig xagijóxy XX 5; ygagopévov x. XVIIL61, yoepogévov zx. XIX 4, quo- 
rum utrumque lapicidae errori tribuo dubitans. 


in consilio adfuerunt: é» v& ovpfovie xagiba» XVT, XVIII 57, sine rico - 
XVIII 6. 

quod verba fecerunt; æcot bv Aóyovg éxoujcavro XI etc., XIIA 14, B3, XIII 5, 
XIV 4.7, XVI22. 71, XVII 6, XVIIL 16, XX 12, XXIX 6, XXX 3*; quod dixerunt: xegl ob s!xa- 
ce» X150, XIIA21 cf. XVIII 24; quod rettulerunt: xegl bv dxvyeiAey XVIII 63. 

quod cognovimus: 0 éxéyvope» XVIII 30. 84. 

referemus: xooc«voícous» X VIII 80. 

sententiam pronuntiare: yvóuwgv Afyuv vel &xogaíyscSe: X VIII 48. 29. 

de ea re (ita) censuerunt: æcot soórov toO xQáyuerog (oUreg) SOotev XI9. 21 etc., 
XII B24, XIV 10, XVI 65.84, XVII 9, XXI 1, XXIII 8, XXIX 7, XXX 6. 

senatui placere: doéoxsv vie GvyxlAdrvos XVIS4, VB6; senatus existimavit: $. e. 
$j1j6cro X VIIL56, decrevit 4gpícevo Mon. Anc. 2,17 etc. ; ita placet rata esse oportere oßro 
doxet xógux slvat Osty XIIB30, oUrog doxet (pœcveras) dst» sivos XIIL8. 9, in quibus dic- 
tionibus ipsa verborum collocatio nimis latinitatem redolet; xo/vswv de senatu dictum est 
XVII 12, 04Asuv. xol Oíxotov $jysto9as XVII 80. 

censuere: Zdofev XI18.24. 80, XIIB 37, XIII 11, XIV 14, XVI 70. 119. 125, XVII 81, 
XXI8.15, XXX 18. Post singula capita per se stat. 
-. €x senatusconsulto vel senatusconsulto: xevà Óóypa dvyxijrov XIIB18, XX122, xarà 
và víjg Goyxlitov Oóypa XVIL8. 22, XVIII 8. 84; Oóypat; GvyxA(jrov XV 4 et Mon. Anc. 


i deitiun Aorasd quid. da addapdis p. 55 eqs. descripsi, eadem elegantia 
florere omnes facile concedent. 2 cf. Mommsen Róm. Staatsr. III P —— ovp lovitiesJas 
ita & Graecis non usurpatur. $ o Moussa hie. Ras HEP. 


80 

ex (de) consilii sententia: dxà cvpflovA(ov — XVIII 29. 89. 42. 65, cf. XII B 11, 
pexvà. Gupflovilov yvépgce XVI99, usrà. ovufovAlov XV 8. . 

ita uti ei(s) e republica fideque sua videretur!: oÜürogc x«0g d» crt. (ebrolg) ix- 
vb» Ónpocíov xouypézov xícvsóg vs vfjg id(ug (vel xol vfjg ((ag míGrseg X118. 89. 45), 
pacvvtas (8oxij XI40), XILB 85, XIIL 11, (omissa sunt verba xíorsdg vs vfjc i0íag) XIV 14, 
XVI 117, XVII 81, XVIII 67, XX17, XXVIII 9, XXX 12. 

si (ei) videretur; si vellet vel volet: dà» (eóv&«) gaévqvos, dày 9412 XVI 100, xvi 8. 
24.29, XVI 128, XXI 11, cf. 40. 

extra ordinem senatum dare: éxróg v00 Oríyov GóyxAgro» Oi0óvos XVI 64. 125, 

coram senatu: xerà xoócoxo» iv víà GvyxAdro: XII B9, XIV 6, XVI 66. 

ex formula: x«rà v0 Oufreyua XVI S87, XVII 25, XXI 10. 

in amicorum formulam referre aliquem: sig od vov gov diivayue dvagiotiy rivck 
XVII 24*, 

munusque eis ex formula locum lautiaque quaestorem urbanum locare mittereque 


inberent: Dévid «và eivolg x«rà «b. Oidvayua sóxov xaQoydv vs vb» vapíav tbv xarà xóAw 


voUroig pio0 oo: áxoccslÀa( vs xsÀsócmo,v XVl[25eqs., XXX 11 et brevius févid «e 
Qobvos vel &xoosstAas «ov vojíay xsAsóogs XII B2, XIIL9, XIV 12, XVIS7, XXI 10. 
benigne respondere: — —XXXV XIL B 26, XIII6, XVI 66, XXIS5, 


XXVIIIS. . 


viri boni et amici pope bout et amici ot soci nostri: Kvógsc xaAol xdyaOol sol qíAot 
xcod OXpov xaAoO x&yaOo00 xc qíAov Gvuppáryov vs fusríQov vel similiter XIIA 10, B 4, 
XIII2, XIV 5.8, cf. III4; item de viros bonos et amicos appellando XIIB27, XXI 3 (ubi 
&vdgag subiectum, x«Aotg xáyaOo)g nomina praedicati sunt), XVI 68, XVII 10, XXX 7. 

gratiam amicitiam socletatemque renovare: záoita qguA(av ovupax(ey &vevsdóaacto: 
XII A 18, B7. 25, XIII 8, XVI 67, XXI2, XXX 8.7 (cf. C. ro 118046,8 vdv «s oixsióvgra xol. 
tà» quía» ÀvevsoUvro alibi). 

ut legibus et iustis et moribus suis uterentur: 8xog vóuoig vs xol EOscw xol Oixofosg 
volg id(o.g zo&vtoas vel similiter XVI 47.88, XXVII 15 5, cf. VB7, X 2 eqs. 


— cf. Liv. XX XI V67, 5 T. Quinctio mandatum, ut adhibitis iis legatorum —— au- 
peque UN quae ex dignitate atque utilitate populi Romani responderi possen 

$4 ee Btaatsr. III p. 946 adn. 1. 8 Mommsen Róm. Stastsr. III P598: Yá- | 
gentümlich ist dem Freundschaftsvertrag die Eintragung in das officielle Verzeichnis te Frouada, 
Formula heisst technisch das Verseichnis der verbtindeten Gemeinden. So werden die Worte 
des Pol. XX180,4 xol» p»ótpla» Dye» d» 7j cwuxolseíg von Liv. XXXVIII9, 10 wiederge- 
geben *urbem ne quam formulae sui iuris faceret! (&hnlich Pol. XVIII 2, 4 z Liv. "XXXII$$, 
cf. Liv. XXXIX 26,2, XXVI24,6, Velleius I188,1 formula provinciae, Plin. H. N. III 4, 87, C. 
L. 1208. Die Einseichnung erfolgte dureh den Quaestor (IL 588). dvagfgus item exstat Btrab. 
SVLN sh ne cob TIE SEV TOO. 4 Mommsen Róm. Staater. III p. 692 Anm. 1 
— huius formulae collegit. 


4 
* 


81 


in integrum restituere: sig &xégatov &xoxaQíevasDo, XVII 14. 21. 

Addere hic libet temporum significationes praeter IV 25, ubi rj vovpuvías vo0 
é&[drov pavé); ex Achaeorum temporum definitione sumptum est (cf. Ditt. ad h. L), et 
XVII 3, ubi uavóg Maíov Graecorum consuetudini nomina mensium adferendi respondet, 
imitari Romanorum modum et rationem dierum significendorum, ut etiam in libris nov. 
test. fieri Buttmann p. 133 testatur (Ev. loh. 12,1 xoó 36 fusQ6v roD xácza, cf. etiam 
Plut. mor. p. 203A, 319A). At tenendum est contra Romanorum dicendi rationem pro 
ordinali recte positum esse cardinalem numerum (cf. Theophr. ap. Stob. flor. XLIV 22!, 
Aelian. de nat. anim. V 52, XV 26), sed pro accusativis nonas, idus, kalendas exstare ge- 
. netivos, qui ex grammaticae legibus nullo modo explicari possunt Inveniuntur in tit. d. q. 
&. hi dies?: d 
X 8* i jputQÓv seG0áQov vovoóv Maov) a. d. IV. Non. Mai. 

XI2 xob $uso[O]v £xrà sidvbv 'Oxcopfio(ov, a. d. VII. id. Oct. 
X114 xooréget sióvv 'Oxcenfio(ov, pr. id. Oct. 
XII A 9* xoo[séocs vo)vóv Kowtiev, pr. non. Quint. 
XIV2 xgó fusQbv xévcs sidvibv Osfoocoíov, a. d. V. id. Febr. 
XV 2* [xoó 9usQbv sQ«)v xaAavOO» [Oesfooaoíov?], a. d. III. Kal. Febr. 
XVI19* [xoó Zuso&v ?£ xa]AcvOOv 'AxoiAov, &. d. VL Kal. Apr. 
XVII 4 xoó j$pu:Q6v Pvy0sxa xaAavOOv 'lovs(ov, a. d. XI. Kal. Iun. 
XVIII 5* xoà quàg si[Óvv) 'Oxvzoufo(ov, pr. id. Oct. 
XVIII 60* xoà 4usQibv Oexasxvà xaAcvOtv NosvfBo(ov, a. d. XVIL Kal. Nov. 
XIX 3* xoà 4uso[G)v . . . | 
XX4* xob fjpsQOv Osxaoxrb xaÀavdor Zsxrrvfo(ov, a. d. XVIIL. Kal Sept. 
His adiungi possunt ex Ios. Ant. Iud. 

XIII 9,2 xoà (2gsQOv) óxcà sid(v)b» OeBoo« vago, a. vd VIIL id. Febr. 

XIV 8,65 sidotg 4exsufo(osg, id. Dec. 

XIV 10,10 xoà (2usQ5v) xévrs siü(v)Ov O:figocv»agoíov, &. d. v. id. Febr. 

ibid. xoà (4usQbv) vobv sid(v)bv dxoiAMov, &. d. IIT. id. Apr. 

XIV 10,18.16.18* xoà (Zusoóv) ddOtsxn xaAavOOv 'Oxco(g)Bolov, a. d. XII. Kal. Oct. 

Formulas vero saepe redeuntes, ut Ovsía» xoislv iv vài Kexevol(m, ávríyQaqov 
é&vaccijóo: , Xévta sà Ó(xcia xoulv, vOv Üixa(ov vvyxévew aliasque hic praeterire placet, 
cum etiam nonnulla de senatus consultorum genere dicendi addenda sint. In universum 
dici potest minime expedite et facile currere orationem, nisi quod tota compositione et 
rerum distributione factum est, ut elegantius et copiosius senatus consulta aetatis Sullanae 
sScriberentur. Incultum vero dicendi genus facillime unde natum sit, is intelleget, qui 


1 locum Wilhelmo doctori debeo. 2 dies asterisco instructi nondum & Bardtio 
(Hermes VII p. 14 et IX p. 317 eqs.) adlaüi sunt. 


11 


il 
— 


— — 
impeditas formulas et anxiam decretorum curam et legum Romanarum noverit. Atque 
tale dicendi genus in interpretationibus graecis apparet etiam multo minus elegans factum 
esse studio omnia, maxime formulas accurate et ad verbum reddendi. Atque accedit, quod 
interpretes sermonis graeci, ut docui, haud ita periti erant. Neque vero mibi videtur 
negari posse, cum formulae latinae semper eodem modo graece redditae sint, cum per 
nonnulla saecula nonnullae eodem ineptissimo modo redditae sint, cum dictiones latinae 
diversissimis temporibus usurpatae ne in graeca quidem interpretatione differant, glossarium 
aliquod exstitisse, ex quo, qui interpretationem publice faciebant, multa sumpserunt. At- 
que hoc inde videtur certum fieri, quod sine dubio interpres rerum gestarum divi Augusti 
glossario usus est. Quod si concedimus, vix quisquam negabit etiam scriptores epistularum 
hic illic glossario usos esse, ex quo dictiones velut r9» éxicQos» 0i0óve:i, xQoíOvtacOon: 
toU évOótov multasque alias ex publico Graecorum sermone sumptas haurire potuerunt. 
Sed redeamus ad senatusconsulta, quorum genus dicendi ea re fit languidum, quod sae- 
pissime figuras, quae vocatur anticipationis usurpatur, quod enuntiata relativa anteponi 
Solent, ita ut postea pronomen demonstrativum aut substantivum addatur (cf. XI18. 
22.25, XVI104eqs.. XIIA21,B8 Aóyovg éxoujo«vro, cum praemissum sit (v. A 106, B 3) 
nulla re de qua agitur addita, repetitur per (s/x«cav] vel [0:A£y)gcav. Monstrum ut 
ita dicam, enuntiati invenies XIIA 20 eqs. xeol zóg«g xel xtol zeoíov [sixacav], uso 
4e z1ó9ac ..., TJ]y zógav ..., xs9l tosrov so0 xoáyuarog Üxcog vv Oidvowv xoó(0)9o4o0w, 
Oxeg soUro «b xoüyua abrotg &xoxavacta03 ..oUre(c 6o]..., xsgl sosrov ro0 xoáypuavog 
eqs. (cf. simile enuntiatum XIIBSeqs.). XI32 eqs. studio breviter loquendi factum est, ut 
enuntiatum xoveíoy, 0. óvvijvsyxay sig Gvíipovoy, Óxog sig xb. Kuxevóluov xevadxsvdádaciv, 
ad finem omnino non perduceretur. Nam cum pergendum fuerit Óxog roüto «)rotg &xo- 
0005 et tum demum id quod senatus censuit, sequi debuerit, statim post x«vraoxsudtcnoSiv 
quid senatui visum sit, adfertur. Kirchhoffii coniecturae, qui pro roótoig roUro scribere 
voluit et id quod senatus censuisset, putavit incipere demum & verbis 0[zog) votrov tbv 
ósípavov eqs., ea de causa assentiri non possum, quia verba xoOór, évspé&visey, ut. in v. 29, 
certe ad senatus responsum referenda sunt. Ea de causa votroig ne pro «órotg quidem per 
errorem scriptum esse potest, ut Mommsen voluit. Novum igitur documentum hoc est 
abruptae et impeditae huius senatus consulti dicendi rationis. XVI 60 eqs. bis goovríog 
inepte scriptum est, ubi alterum, quod quidem iam in exemplari latino fuit, deleri debebat, 
XVII26 «óroig et tosroig alterum brevi post alterum legimus!, deinde XVI107 (rjoUvó ses 
goovzitosiuv Ou00ív «s igyacíav, Tv[a vx0va) oUrog yí(vovre. Cum vero multa, quae ad 
rem grammaticam spectant, et formulas ineptissimas iam perstrinxerim, hic nonnulla alia 
addam, quae parum graece evaserunt ex interpretatione ad verbum facta. Nimis latine 
"ut ne in ordinem regrederentur' redditum est per Óxeg p) sig sdiuv xetexogscevta: 


— — — — 9 — — 


1 VBT7 eqs. rn» zuo» et paulo post «v109c, cf. not. ad h. 1. 


(X142 eqs.), *coronam in Capitolium condere! per sóv Gevígavov sig tb Kexstó)io» xa- 
vacxsvdtsw (XI33), 'ut de ea re animadverteret! Gxog xeol vosvov vik Oav]oíts xQosézqs 
(X143eqs.), 'animum advertere! [r3» didvor)ev xoocézew (XILA 25), quam phrasin etiam a 
Plutarcho usurpatam latinigmum esse nemo neget. Latinismus est, si "in integrum restituere' 
redditur per &/g &x£getov &xoxa9(0vac09«. (XVII 14.21), si XXIX 9 interpres *usque ad diem 
supremum"' reddidit per sig &6zérqv 9ufoav, 'operam dare, ut' per Jióóvas dQyacíav, iva 
(XVI108)*; similiterque *operam fortem et fidelem navare' nimis latine redditum est per 
dgyacíay ExavdQov xol xir?» ...xc«Qfysw (XVII 7T). XVII16 dicitur pevaxogsieoOcs do 
bonis persequendis (cf. Cic. de leg. III8, 18). Sed apud Platonem (de leg. 10 p. 904 C) 
verbum hoc significat 'proficisci aliquo', deinde usurpatur notione ulciscendi! (v. Lys. 
p. 187 A, Pol. 1158,11), sed apud eundem Polybium exstat de magistratu petendo, ambeundo 
(cf. X4,2. 9). Cum alio vero substantivo non solet iungi. Nimis latinitatem etiam re- 
dolent formulae zsol év &ysre: vb xQ&yua i.e. 'de qua re agitur' (XVIII22) et xeol 
o$ (4) xoàbig évécro[ro] i. e. *de qua re actum erat! (XXVI51), *quod idem' 8 à adcó 
(XVIII 41). Saepius etiam falso zoAiveíy pro xóA«g positum est, ut XVI101.104, cf. 94, 
VB8. Parum graece propter collocationem verborum latinorum servatam VB17 scriptum 
est xav' obSav uesà vaüra dv favrotg xígocuv 'Becundum futuram posthac de suis rebus 
potestatem'. Huc etiam artificiosa adoptionis formula potest referri, quam in tit. XVII- 
legimus Meví(óxov EiQqgvaíov sbv ytyovóra Msvíóxov 8agygAtou víóv Mus[oiov] (v. 6), 
Msvíoxoy Eigqvatou vlov Mijoiov rv yeyovóra Mevíoxoy, üvoOsy» 03  G«QyyAiov 
(v. 10). Difficilem hanc, quae exstabat in exemplari latino, adoptionis circumscriptionem 
interpres ad verbum reddidit, ubi simplici Graecorum formula x«9' víoOso(av ei uti licebat?. 
Ex interpretum neglegentia natum est, quod XI28 eqs. legimus t9» &xoe» «órotg Oxeg 
vauyíoo, dbi xal ÉxsL xavouxtoiv obrot,, ...Uxcg Éxst xatoixibóuv xo) voDro ssiy(Gmoi, ubi 
rœbèr exspectamus. Ac nescio an in decreto latino fuerit *castellum iis ut. communire 
liceret' eqs. et postea 'et id communirent'. Eodem modo XVIII 66eqs. vaüve xaozífscOat 
spectat ad verba rjv 'Jàpooxíov zóo«v. Fortasse per zóo« pluralis 'agri' redditus erat et 
interpres neglegenter 'eis fruj' neutro plur. pronominis reddidit, oblitus *eis' spectare ad 
agros sive zyóo«v. In eodem senatus consulto (v. 36) compendium S. C. falso redditum 
esse per dópua GuvxA(rov — scribendum erat dóypari GvvxAWrov — iam ad illum locum 
explicavi, item neglegenter (v. 4 eqs.) scriptum esse xeol àvtidoyibv vv dvà p .... 0st 
"ugiagáon xal sbv Üguodtovv yeyovóroy. Nam dativus 9sd« ' Aupcocio- et, genetivus 
vóv Ónuociovóv cum constructionem turbent, ferri non possunt (cf. not. ad h. 1)*. Ac- 
T 1 hic latinismus etiam nov. test. Ev. Luc. 12, 58 exstat: dóg loyacíar ángAMdg9es à 
&IOV. 2 cf. XX 2, tit. Rhodium Arch. epigr. Mitteil &. Oestr. VII p. 108 v. 4.9, p. 186 
n. 71 v. 2, tit. 'Thessal Mitteil. d. deusch. arch. Inst. VIII p. 132 v. 86. $ Beses econ- ' 
fert tit. apud Kumanudem gru. rà» qiAopu9ér 1865 "4o. 570 v. 41—42: lzairtces ros; dia 


ini mács 10i; nooyeyooppéroig (scil. zai; mooysypoappérosg sbtgyecioiz) ef 18. 1d» nóAiv xol rwv 
ldiwst)r soig lvrerevydo). adros. 


11* 


bí. 


| cedit, quod ytyovótoy, non ysyovwuóy scriptum est, quamquam participium ad femininum 


&vridoyróv referendum est!. Constructio etiam turbata est XI27eqs., ubi verba Oxog of 
ebrónoÀoL... viv xoc» aórotg Oxcg vsuy(dos MES xal Exsb xavoixdow. obroy ita. explicanda 
sunt, ut enuntiatum relativum 'qui transfugae ipsorum ...essent' stulte et falso nomina- 
tivo participii redditum esse sumamus, cum dativus ponendus et «órotg i.e. 'iis' delendum 
fuisset. Item XI36 év6Qóxovg falso positum est pro &v6gexor — nam de anticipatione, 
quae dicititur, cogitari non potest, quia certe tum scribendum erat xsgl év6Qóxeo» —. 
In exemplari latino cum *homines', quod ante enuntiatum relativum erat, pro accusativo 
accepisset cogitans de accusativo c. infinitivo, scripsit interpres &»69óxovg et postea 
Óxeog obrot xcríyovre.. Multa fortasse alia possunt adferri, sed satis habeo ea quae 
praecedunt commemoravisse. Nam unusquisque, qui senatusconsulta perlegerit, facile con- 
cedet paene omnia a Graecorum dicendi ratione recedere et maxime redolere latinitatem. 

Quod denique foedera attinet , omnia certam quandam formam et dispositionem ex- 
hibent, quae usque eo pertinet, ut eodem loco pro é£» rs perversum illud Gg re semper 
redisse videatur. Etiam in foederibus a Polybio aliisque scriptoribus relatis eadem dispo- 
sitio rerum et condicionum redit, ita ut secundum certum aliquod exemplar ea decreta 
facta esse videantur. Formularum, quae inveniuntur, adferendae sunt ró« Osjuox v8.4 ...xod 
t5. Ono 0L... slodvg xol guAix xol Gvpuazín Zoso (cf. tit. XXI23, XXIIS eqs. 
cf. Pol. XXI45.1)?*, deinde *neque armis neque pecunia neque navibus neque dolo 
malo' urs ÓxAoig wife xodpacuv aft5 vavalv ure 0óAo xovgo (XXI28. 33, cf. XXIIT25, 
Ios XII 10,6)*, tum 'addere vel tollere! xoocOstvoes 3) &qeAstv (XX189. 41, cf. Pol. XXIA5, 
27)*. Secundum usum Romanorum, apud quos 'dolus' est 'ars', dolus malus' igitur *mala 
ars' (cf. C. L L. I 198,61 *'sciens dolo malo', 205,1, 44's(ine) d(olo) m(alo), Liv. XXXVIII 
11,2 'conservato sine dolo malo, etiam in versione graeca scriptum est dóAog xovnoós, 
quamquam apud Graecos dólog semper iam malam artem significat. ^ Omnino Graeci hoc 
vocabulum in foederibus non: usurpabant, sed ponebant locutiones, velut urs véyvg pea 


puyevi puóspug* vel ixl xoxj*; invenitur etiam adverbium 4àóAog '. 


- 


l cf. Bases "Egnp. ággoiol, 1885 p. 109. 9 cf. C. L A. II1109,9 (dedog9o, tun 
Ógpws ti» pi[v eia]? xal m» Ovppay(ar ——— [re uie rd Mvriqralus (*]eoc [r)e* 


d[5por» 10]» "Ad3mvalur), 882,86, C. I. G. II 31878. 16. Athenienses dicere solent flos- 


Odlr... xal xa1à yi» xai xorà Suldrray zarvi o96re€ xaià. rÓ dou. cf. C. L A. II 17 A 49; 
52, 10. . 4 formulas apud Graecos quoque rediens in foedere Atheniensium et Lacedaemo- 
niorum (Thuc. V 28, 6), in foedere inter Hannibalem et Philippum (Pol VII9,17), cf. etiam 
C. I. G. II 2554,84 eqs. ; 2565,9; 2657,25. 6 cf. tit. Athenienses saec. V Mitteil. d. 
deutsch. archiol Instit. xz. Athen I p. 184 eqs. v. 22 eqs, Thuc. V18,4; 47,2.8; saec. IV 
Mitteil. II p. 144, 64. 6 cf. Thue. V 18,5. 7 cf. Thuc. V 18,9; 28,1; 47,8 C.LG. 
112554, 10 in tit. Cretensi legitur: gfAe& xal cvwupuywe dAldiow —2 —— xal ddélcg 
elg sé» nuvta yoórov. ; | 


85 


De rerum gestarum divi Augusti versione graeca. 


. ' Titulorum sermone perlustrato id, quod in prooemio breviter exposui, versiones 
graecas a magistratibus Romanis publice esse factas, quam maxime confirmari neminem 
jam puto negaturum. Restat vero, ut videamus, utrum rerum gestarum divi Augusti 
vel Monumenti Ancyrani, quod vocatur, versio graeca homini Romano, ut Kaibel vo- 
luit!, tribuenda sit i. e. utrum habeat eandem originem publicam, quam ceteri tituli, de 
quibus egi, an, ut Nissen adfirmavit?, debeatur homini Gallo. Nam hominem Graecum ver- 
sionem non fecisse iam demonstravit Kaibel . Sed priusquam, quid de Nisseni interprete 
Gallo iudicandum sit, exponam, breviter explicabo, quid de singulis tituli partibus sentiam. 

, Appendices latinae (6,29—43) mihi videntur factae esse ab eo, qui versionem grae- 
cam fecit, quia, ut in versione graeca, in illis ad computandum adhibentur denarii, non 
sestertii. Sed vix dubitari potest, quin haud pauca lapicida in his appendicibus peccaverit. 
Ea vero, quae intersunt inter appendicem graecam et ceteram partem versionis, vix efficere 
possunt, ut de alio interprete cogitare debeamus. Si dicitur 18,18 và» dpov vóv'Popa(ev, 
ceteris locis 4j &UvxAnrog xol ó O/juog vv 'Pouaíov, tenendum est his locis de senatu popu- 
loque Romano, illo loco de populo solo agi et omnino lapicidas in his rebus multa pec- - 
cavisse, quod ex comparatione Mon. Anc. et Apollon. intellegi iam supra docui*. Ceterum 
in tit. XXI in eadem hac re magna invenitur varietas. Deinde si 18,23 [Osovy x]jetoíov 
legitur, 10,12 vero sv xerooud(mv, nihil ea re efficitur. Nam etiam in Augusti ipsius 
verborum interpretatione talis inveniuntur, velut 1,2 tà xowdà xoéyuata, ceteris locis «à 
óquócus xodypueta legimus, item zofüu« et zoXpueza promiscue usurpantur multaque alia 
" possunt adferri. Galatas dicit Nissen appendices addidisse, ut rumorem de Augusti ava- 
ritia pervulgatum opprimerent. Quod si omnino concedere volumus eum, qui appendices 
composuit, studuisse, cur non magistratus Romani hoc modo rumorem illum opprimere co- 
nari potuerint, non video. 

Quae vero praescripta sunt, si coniecturam facere licet ex scriptura 'impensa' ab 
Augusto et in appendicibus adhibita et "impensae', ut in praescriptione legitur, certe de- 
bentur alii homini. Ac mihi quidem persuasit Mommsen (cf. p. XI editionis alterius) prae- 
scriptionem inepte ab Ancyranis expressam esse ex epistula magistratus Romani, quod ex 
verbis *exemplar subiectum' sive 'usOnmouqvevpévos óxsyodguscy' intellegi possit. Quae 
vero versioni graecae praescripta sunt, interpreti totius tituli tribuo maxime propter inepta 
illa^verba xl 'Pápmge, quae 6,5 redeunt. Si igitur Nissen contra hanc ratiocinationem 


1 apud Mommsenum: Res Gestae Divi Aug.* Berolini 1888 p. 197 eqs. 2 Rhein. 
Mus. XLI 1887 p. 481 eqs. 8 cf. p. 60. $ 2. 


ats 


—-— 


— * 


— 


86 


pugnans *exemplar subiectum" intellegendum esse "exemplar oculis subiectum' dicit, hanc 
suam sententiam exemplis ex aliis inscriptionibus sumptis confirmare debebat. Quod ei non 


contigit, Refutatur autem illa Nisseni sententia ea re, quod 'subiectum' redditum est ab - 


interprete per óxsyodgmeav. Si enim interpres *subiectum" accepisset pro *oculis subiectum", 
certe scripsisset xoóxesvos vel óxovérexva:. 

Sed alias res Nissen ad sententiam suam comprobandam adfert. Dicit enim ver- 
sionem, quae sermonis graeci leges notissimas violaverit, quae contra verborum usum tam 
saepe peccaverit, & magistratu Romano fieri non potuisse. Sed hoc diiudicandum est ex 
sermone ceterorum titulorum, qui sine dubio & Romanis scripti sunt. Ex similitudine 
quidem dictionum locutionumque nihil de hac re potest decerni, quia ceteri tituli et. Mon. 
Anc. adeo diversi generis sunt, ut non tam ex rebus recte vel falso translatis, quam ex 
multitudine mendorum et ineptiarum id solum statui possit nihil nos impedire, ne ver- 
sionem ineptam magistratui Romano tribuamus. Ac multos ex illis titulos inepte conscri- 
ptos esse plenosque latinismorum satis ostendisse mihi videor. Accedit vero, quod in illis 
titulis, cum semper eaedem res eaedemque ineptae formulae redeant, satis angusta et 
parva est copia verborum et dictionum. At Mon. Anc. multa nova insolitaque continentur 
et multae res Romanorum propriae, quas in sermonem Graecum transferre difficile erat. 
Itaque nisi forte aliis rebus impedimur, confugiamus ad illam officinam, quam tam multa 


prava protulisse non ignoramus, neque invenjiamus coniectura satis artificiosa novam Gala- 


tarum officinam, quae certamen non gloriosum iniret cum Romanis. T 


Ceterae res a Nisseno adlatae nihil valent. Gr. 13,5 in lapide est ce [4Je([a]o, 
cum exemplar latinum habeat pr[ovincijae Asiae. Secundum Nissenum Gallus omisit 
ixagzs(ug. Quid vero? Gr. 14,4 nonne eodem modo interpretis neglegentia ad I'&A«tíag 
xcl 'lexavíug non additum est Zxegzs(ug, quamquam Lat. 5,11 legitur 'provincias'? 
Gr. 18,19 autem idem interpres addidit ixe[o]ys[Te«]. Quae omnia aut interpreti aut lapi- 
cidae debentur. Ac ne in tit. XVI 59, XVII 23 quidem ab interprete Romano ad Asiae 
provinciae nomen éxegzsíx additum est (sed cf. XVI107.111, XVII 29). Sin autem Nissen 
putat Gallum facilius Gr. 14,14 XéAvfeg scribere potuisse pro Xdágvdsg quam Romanum, 
monendum est Charydes utrique pariter ignotos fuisse, Chalybes vero utrique notos per lit- 
teras tantum et fabulas. Tum nescio quomodo Nissen dicere possit loca et regiones 
urbis Romae interpreti fuisse ignota, cum 11, 8—9 pontes Mulvium et Minucium (Lat. 4,20) 
in sermonem graecum non transferret, sed circumscriberet, cum templum Martis Ultoris (Lat. 
4, 25) simpliciter redderet per v«bv "49sogc (Gr. 11,16), cum verba 'in curia Iulia" (Lat. 
6,18) redderet dv c&« fovievtgoím: (Gr. 18,8): Eodem iure addere potuit verba '[iurta 


' se)des Honoris et Virtutis' (Lat. 2, 29), 'pulvinar ad circum' (Lat. 6,33) 'trans Tiberim' 


(Lat.6,35) omissa esse in interpretatione. Ad haec omnia vertenda non opus erat urbem 


ipsam novisse. Id tantum ex rebus illis omissis apparet interpretis consilium fuisse, ut ea, 


quae Galatae vel potius provinciales Graeci utrum scirent necne, nihil attinebat, quan- 


. Interpres Romanus solus, ut Kaibel p. 197 iure dicit, memor latinae locutionis de lustro 


87 


tum fieri potuit, omitteret, velut ex appendicibus id consilium cognosci potest, ut quas 
Augustus fecerat res quibusque optime de republica meritus erat, breviter comprehensae 
eo magis et facilius perspici et cognosci possent. Quod idem videtur posse inde intellegi, 
ut de aliis rebus taceam, quod interpres Gr. 1, 20; 14,15 ; 16,12 addidit adiectivum xoAdg. 
Deinde si loco sestertium redduntur denarii, apparet id ea de causa esse factum, ut Ga- 


latae eo facilius intellegerent, quantae fuissent summae ab Augusto conlatae?. Praeterea 


mihi videtur interpres Romanus Galatis «ludos saeclares' (Lat. 4, 37) explicavisse per zàg 6sàg 
0i éxavb» itv yswvou£vag, óvopatopévag GaxxAdQsg (Gr..12, 10), item *coronam civicam' 
(Lat. 6,17) per ô dgsuvog órígevog, 6 Oidóusvog ixl cortnoía vbv xoAscóv (Gr. 17,94)*. 


condendo "lustrum feci' (Lat. 2, 3) vertere potuit per &xove(qjwmoig 6vvexAs(o9: (Gr. 4,12 eqs.). 
Interpres Romanus saliare carmen (Lat. 2,21), cum multa carmina saliaria exstare haud 
ignoraret, reddere potuit per pluralem o(- caàíov Üpvo,* — re vera Augusti nomen 
in unum carmen inclusum est —, interpres Romanus 'et imperium mihi dedit! vertere 
potuit per *ódfidovg té uo« 8ócoxsv' (Lat. 1,5 — Gr. 1,7), et censum et lustrum per unum 
vocabulum éxoreiwjoeog (cf. Lat. 2, 2 x» Gr. 4,11, L. 2,8 — Gr. 4,12, L. 2, 10 2s Gr. 5,1) 
potuit reddere, item *Lupercal per Il«vóg (soóv (Lat. 4,2 x Gr. 10,4). Accedit denique 
quod interpres publici sermonis graeci a Romanis usurpati non imperitus fuit. Senatus 
el est &UvxAgrog, consul Oxarog ac ne in ceteris quidem magistratuum Romanorum deno- 
minationibus quidquam novi aut insoliti inest, quod de alis atque Romanorum officina 
cogitare nos cogat. Barbarici etiam illi dativi, quos nominat Nissen, velut Gr. 1,5 I'e(ex 
Ilí[vo]e [.404e» "Igzíos ]x[c]ro[s]c, 16, 12 hotę aio(org odevotg non discrepant a ceterorum 
titulorum dicendi ratione. Ac ne pauci quidem illi interpretis errores ex verbis latinis male 
intellectis nati contra Kaibelii sententiam pugnant*. Si Lat. 2,12 iam' ab *exolescentia' 
disiunxit, Lat. 2,17 *quattuor' ad genetivum 'sacerdotum" rettulit, si verba "Sarmatarum, q[ui 
sunt citra flu]men Tanaim [et] ultra reg[es]' falso reddidit per Zagparóv ol éxicdds bvcsg 
roD Tevéidog xorapoU xcl o[ xíoev 0i fluAstg (Lat. 5,52 » Gr. 16,19), quis non conce- 
dat ex neglegentia interpretis id esse natum, praesertim cum tales errores etiam in ceteris 
Romanorum titulis graece scriptis inveniantur. Lat. 9,17 recte quidem Mommhmsen vidit 


— —— 


* 


1 opus non est ex hac re colligere iussu proconsulis Asiae versionem graecam esse fac- 
tam, sed verisimilius est Galatas, ut etiam infra explicabo, filium divi Augusti adiisse, ut patris 
res gestas ipsis permitteret in templis Augusti incidendas. 2 Ksibel putat ea esse sumpta 
ex glossario. Sed quamquam de his locis aliter sentio, tamen multa ex glossario sumpta esse 
recte mihi videtur Kaibel contendisse. Ad exempla ab' eo p. 199 conlata pauca addere liceat. 
Raeriora enim vocabula, ut droaAapfara» (Gr. 9,12) pro verbo iuvandi, dwsyetQriv. (Gr. 11,18) de 
aedificiis construendis (cf. Ios. Ant. Iud. X 11,9) aliaque interpres non de suo, sed ex glossario 
quodam videtur sumpeisse. 8 Guilelmo Meyero hoc debeo. 4 exempla contulit 


Mommsen p. 197. 


88 


scribendum esse 'In colonis (x coloniis) militum meorum", sed in exemplari latino, quod: 
interpres ante oculos habuit, fuit "Et colonis': Nam in versione legitur K[o]| &xo/xowg 6rQa- 
tuOorÓv duóv. Atque cum *et' legeret, *colonis' vix accipere potuit pro coloniis, sed dare- 
debebat é&xoíxo«, non &xouxítug. 

Quae cum ita sint, mittamus res gestas divi Augusti a librariis pervulgatas et ver- 
sionem graecam publico consilio & Gallo quodam factam et quamvis ineptam in templis 
divi Augusti cum exemplari latino incisam. Versio graeca cum ab homine Romano facta 
sit, verisimillimum est Galatas Tiberium imperatorem ipsum adiisse, ut sibi permitteret 
res gestas divi patris in templis eius in Galatia .aedificatis incidendas. Tiberius autem 
eorum precibus obsecutus non solum exemplar latinum, verum etiam ex consuetudine se- 
natus populique Romani versionem graecam iis mittendam curavit. .- 


Pars III. 


A 


De decretis apud scriptores servatis. 


-Fundamento eo quod opus erat posito in hac tertia opusculi parte restat, ut dica- 
mus de decretis, quae nobis cum apud Polybium tum in libro I qui vocatur Maccabaeo- 
rum et apud Iosephum servata sunt. 


- B L De Polybio 


Polybium ea, quae inde ab a. fere 55/44 narravit, plurima ex actis publicis cum 
Achaeorum aliorumque tum Romanorum, sive ea senatusconsulta sive imperatorum aut le- 
gatorum Romanorum Graecorumque relationes erant sive foedera sive alia decreta, sum- 
psisse nemo negabit. Sed quaeritur — hic enim de solis Romanorum actis publicis sermo 
erit — actorum eorum, quae pertinebant ad eos populos, quibuscum graece agebatur, 
quaeque et graece et latine conscripta erant, utrum exemplaribus latinis usus sit an grae- 
cis. Nam constat inter omnes Polybium utriusque sermonis peritum [fuisse. Si vero 
graecis usus est, pro certo adfirmare possumus, cum Romae versatus sit permultum tem- 
poris eique sine dubio tabularia Romana patuerint, versiones graecas non solum legatis 
exterorum populorum esse datas, sed etiam omnes publice positas in ipsis Romanorum 
tabulariis. Quod qua erant Romani actorum publicorum anxia cura et diligentia, per se 
verisimile esse vix est cur moneam. Atque mihi quidem persuasi et in eis quae sequuntur 
ostendere conabor Polybium saepe usum esse versionibus graecis. Nam etiamsi apparet 
senatusconsulta ea, quae nobis in lapidibus servata sunt, nihil esse nisi epitomas factas 
ex ipsis actis senatus, etiamsi nemo dubitet, quin Polybius, quae in actis legebat, in ser- 
monem suum transtulerit, tamen hic illic verba genuina epitomarum illarum, quae ipsae 

7quoque in tabulariis publicis Servabantur, a Polybio reddita sunt vel ita mutata, ut ex 
verbis decreti Romanorum graece scripti ea profecta esse satis eluceat. Velut ex formula 
qágusa quAlay Guppagícv &vavsóaact0o: eodem modo quo Iosephus! semper záo«re sustulit 


1 Iosephus semel tantum (XIV 8, 5) scripsit d»aptovpsros sàg xQovmQQyptrac nQ9c *Pe- 
pafovsg xdqisag xah z)v guia». 


12 


90 


et tum scripsit dvovsóaacOn vív vs qula» xol uppezíy (r)» xoovxdorovoav) (cf. 
XXXI14,1.8, XXXII 24,4), tum simpliciter legatos rj» cvpparícv &vavsóoacO«, dixit 
(XXIII 4,12). Illam zéQ«v« vero Romanorum nescio an reddiderit XXIV 5, 7, XXVIII . 
1,7 per «à gxldv8goxa. ltem cvypogstv XXXIL 17,2 aliisque locis ex decretis Ro- 
manorum graece scriptis sumere potuit, inde etiam sumere potuit enuntiatum fere, ut 
eivgsopévoug v)» GUyxAntov, Üv« «órolg Pysuv dii, xeO9à xol xoóvtQov (XXXI15,8). Ad 
genuinum Romanorum exemplar graece scriptum aliquo modo videntur referendae esse for- | 
mulae óg «órQ Ooxst GvpgéQsv ix víjg (O(ag xíavsog (XXVIII 1, 9), 4 0d osyxAgszog .... 
qxAovOQdxog &xixo(0n (XXIV 5, 8), zougoauévov Aóyovg x«zà xoócoxoy (XXXII 26, 1) 
aliseque. Maxime vero rem ita, ut dixi, se habere mihi videtur comprobari inde, quod 
etiam substantivum xeccAoy5 Polybius servavit loco quodam, ubi senatus de honore legatis 
tribuendo verba facit, quem honorem a senatu graece redditum esse verbo x«z«Aoy1f titulis, 
de quibus egi, demonstratur (cf. Eo XXII 16, 10)*. '. Alio vero loco Polybius hoc vocabulo 
non utitur. 

Idem, quod ex singulis dictionibus vocabulisque cognoscimus, intellegitur etiam ex 


ipsis decretis, quae Polybius nobis tradidit. Nam ut de contracto illo senatusconsulto 


XXXIII 18, 12—13 relato taceam, in quo vix quidquanr genuinum est praeter illud £óofev 
in fine additum, is, qui foedus cum Aetolis (XXI 32, 2—14) et pacem cum Antiocho (XXI 
45) comparaverit cum titulis XXI et XXIII, vir negabit Polybium graeca exemplaria de- 
scripsisse. Ut nonnulla adferam, ó ófpuoc Ó cv AivoAOyv v)v &gysyv. xcd v)» Qvvacvs(av - 
vo d:pov roO 'Popa(ov (0tapvAacotro zoolc Qólov) compares velim cum tit. XXIII 15—16; 
xcl dà» xolspéG. xQóg vwvag ' Popatot, xolsus(co xobg abrotg 6 Oíjnog ó t&v AivoAtv cum — 


-XXIII 19. 23; dày d£ v 04400: xgóg vàg GvvOsjxag dpqórsgor xod Qóypot. zoocveOivos 


) dgoigsOsjvos àx' «óróv, ievo cum XXI 39—42. Singulae. igitur dictiones conveniunt 
in universum titulis Romanorum, nisi quod ineptiae eorum, ut par erat, a Polybio corri- 
gebantur. Si Romani post ux9£ non verebantur scribere rig pro gósí(g?, si contra arti- 
culi osum peccabant*, si omnino non graece scribebant Gg vs pro df» vs*, ea omnis apud 
Polybium non inveniri eundemque etiam interdum secundum scriptorum consuetudinem 
verba, ut ei videbatur, mutavisse nemo mirabitur. Neque tamen Polybium nimis vehe- 
menter in exemplar, quod ei propositum erat, invectum esse nescio an inde colligere liceat, 
quod hiatum, quem alibi constanter evitavit, in illis decretis et in foederibus cum Cartha- 
giniensibus factis admisit, unde elucet eum collocationem verborum plerumque retinuisse. 
Item duoruni illorum foederum dispositio eadem est atque in titulis XXI et XXIII et in 
foederibus, quae omnino graece a Romanis conscripta non fuerunt, cum ,Carthaginiensibus 


(Pol 1I[22) et cum Latinis (Dion. Hal. VI 95) factis. Satis integra igitur apud Poly- 


bium exstant illa foeders*. — Quae cum ad exemplaria graece conscripta redire verisimile 


1 ef. p.78. $ cf. p.69 $ 15. $ cf p. 60 $ 1. 4 cf. p. 67 $ 9. 
D res si ita, ut dixi, se habent, monendum est Thommenum, qui quibus temporibus Polybius 


91 


reddidisse mihi videar, exemplum luculentissimum latinorum exemplarium adhibitorum est 
in tribus illis foederibus cum Carthagine factis. Nam Polybius ipse dicit se exemplaria 
latina vertisse: 8g xa9' 8cov jv Ouvexóv éxgijéovaza Ónigpqvescavssg fpsto 6xoysyoé- 
gepev^ vulixaórq yào 4j Qiagogà yéyovs víig QiaAxzov xat xagà ' Popaoig vig vov xobg 
tiv &gyaíav, Gors robg Gvvstorátovg Pv uólug dE éxiováoseg OuvxQrvsty. Neque est 
cur de eo, quod Polybius dicit, dubitemus. Simul vero haec verba certo documento sunt 
Polybium ut haec antiquissima, ita etiam acta Romanorum latine scripta suae aetatis 
quantum potuit ad libros suos scribendos adhibuisse. 


- 


Il. De libro I Maccabaeorum et Iosepho. 


Ut de decretis apud Vosephast et in E. L Maccabaeorum servatis iudicium certum 

proferre possimus, ante omnia opus est, unde illa decreta sumpta sint, statuamus. Desti- 

non' certis argumentis demonstravisse mihi videtur Iosephum ex ipso l. I Maccab. qui 
nobis servatus est, non hausisse, quod omnes fere homines docti adhuc comprobare stu- 

debant?, sed utrumque redire ad hebraicum l. I Maccab. exemplar. Neque vero Iosephum 

ipsum ex illo hebraico exemplari Sua descripsisse, sed ex anonymi cuiusdam libris, qui — 

lam Posidonio et Aristeae epistula usus esset. Ex illo hebraico igitur exemplari decretum É 
et in 1. I Maccab. 8, 28— 32 et apud Ios. Ant. Iud. XII 10, 6 servatum fluxit. 

Senatusconsulta edictaque cetera — etiam senatusconsultum XIII 9, 2 relatum, quod 

Iosephus ex anonymi illius libris ea de causa mihi non videtur sumpsisse, quod tam inepte ' 
narrationi insertum est, ut aliunde (id esset ex Nicolao Damasceno) id haustum esse verisimile 

sit — Niese? verisimillimum reddidit omnia derivata esse ex Nicolai Damasceni libris centesimo 

vicesimo tertio et centesimo vicesimo quarto* neque quidquam mibi videtur valere, quod — -' 
Mendelssohn * et Iudeich * contra Niesii sententiam proferunt. Quibus ex fontibus Iose- 

libros suos composuisset, nuper explicare studebat (Hermes XX p. 196 eqs), erravisse, cum ante 

& 9/5) Polybio actis publicis in templo Cereris servatis uti licuisse megaret. Immo permulta 

inde videtur sumpsisse. Nec obstat huic sententiae formula zosavra( rire; Gur xar foederi Ce- 

tuli et Hamilcaris (I 62, 7) praemissa, ex qua Thommen colligendum eese censet Polybio exemplar 

foederis non praesto fuisse. Nam es formula etiam foederibus praemissa est, quae sine dubio 

ex publico Romanorum tabulario Polybius sumpsit, foederibus cum Carthaginiensibus factis 


22, 4; 24,8) et foederi cum Antiocho (XXI 45, 1); pertinere vero eam apparet eo, quod Polybius 
exemp jlaria sua non ead verbum reddidit. Neminem vero puto dicturum eese Polybium I 62, 7—9, : 
- XXI 5, XXI SB2 postes demum inseruisse. 
!L v Destinon Die Quellen des Flavius Iosephus. Kiel 1882. 2 velut Bloch Die 
Quellen des Flavius Iosephus in seiner Architologie. Leips. 1879 p. 80 eqs, Bitschl, Mendels- 


sohn, Niese in libris, qui infra adferentur. 8 Hermes XI p. 466 eqs. Bemerkungen über. 
die Urkunden bei Iosephus Archaeol B. XIII, XIV, XVI, cf. p. 477 eqs. 4 nititur Niese 
in Ios. Ant. Iud. XII 8,2. 5 cf. Rhein. Mus, XXXII p. 250 eqs. 6 cf. W. Indeich 


Caesar im Orient. Leipz. 1885 p. 187. 


(-—— dia capio anar ———— Paridi CAE Pun acp dado. Noa SM d ME: ou cd ME, ID. prona adi. Lordi. nc dm IS d 
ot * * * 
. T 


— 


phum hausisse ea de causa tenendum est, quia ex hae re cognoscemus, quo consilio et 
qua ratione factum sit, ut decreta in eam formam, qua continentur apud Iosephum, redi- 
gerentur. Quorum condicio cum plane diversa sit et homines docti multum inter se . 
pugnent de singulis decretis, breviter quid ipse sentiam, exponere mihi propositum est, prae- 
sertim cum hoc etiam valeat ad iudicium de sermone decretorum instituendum. —Disputabo 
vero ita in hac priore magis historica parte, ut primo loco de decretis Iudae Ionathae Simonis 
aetate factis agam, altero de decretis, quae leguntur apud Iosephum XII[9,2 et XIV 
10,22 Hyrcani I temporum, tertio de decretis aetatis C. Iulii Caesaris XIV 10, 10 relatis - 
et de decreto XIV 8, 5, quarto denique de epistulis Antonii, Augusti aliorumque (XIV 12, 
3—96, XVI 6, 2—7). 

| Spatium autem, quod huic disputatiunculae concessum est, cum obstet, ne res 
quasi ab integro repetam, satis habeo ea, quae recte enucleaverunt viri docti, ut Ritschl 
Mendelssohn Niese Iudeich alii, breviter adferre, cetera autem accuratius examinabo, sive 
hominum illorum sententiae inter se discrepant sive ipse aliter res statuendas esse censeo 
atque illi fecerunt. 


mc d. 


Foedus primum inter Iudaeos et Romanos a Iuda Mattathiae f. factum est c. a. 
$4/1«e, cuius foederis verba servata sunt!. Renovatum deinceps est primum a Ionatha a. 
eio/ 1 (2 195/42) aut. 3/5. (x 155/545) *, deinde a Simone a. *5/39?*. De quibus foederi- 
bus Mendelssohn p.99 eqs. dubitstionem movit ab Alfredo de Gutschmid probatam *, 
quam uno verbo tangam. Negat enim de foedere aequo inter Iudaeos et Romanos facto 


-— 


posse cogitari, Quod inde verisimile reddere studet, quod Romani foedus inire non po- 
tuerunt nisi cum populo libero. Liberatos vero esse imperio Seleucidarum Iudaeos demum 
Simonis aetate. Ac re vera Romanos Iudaeis auxilio non venisse, cum a Demetrii regis 
Syriae ducibus crudelissime vexarentur. Itaque Mendelssohn nos iubet .cogitare de ami- 
citia inter Iudaeos et Romanos facta*. Sed recte quidem dicit Iosephum fraudulenter 
verba ita reddere, quasi ipse senatusconsulti tabulam aheneam. in Capitolio positam vi- 
disset * et confugiendum esse ad verbs libri I Macc., quae nihil haberent alienum à more 


1 L Macc. 8,28 —32 -— Ios. XUI 10, 6, cf. Ritschl Rhein. Mus. XXVIII p. 586 *Eine 
Berichtigung der capitolinischen Consularfasten.' 2 L Macc. 12, 1 — Ios. XIII 5, 8 — Iustin 
XXXVIS8,9, qui inepte de eo foedere disserit; c£ Ritschl Rhein. Mus. XXVIII p. 590 et Men- 
delssohn Sensti consulte Romanorum, quae sunt in losephi antiquitatibus (Acta Societ, philol. 
Lipe. ed. & Fr. Ritschelio V (1876) p.87 —288) p.102, ubi foedus circiter a. 999/59 (sm 

/144) factum esse dicit. 8 L Macc. 14, 16— 19. 24 —27; 15,15 — 24 z Ios. XIII 7, 8. 
In Ll Macc. epistula consulis L. (Celpurnii Pisonis) adlate est eiusdem anni, cf. Ritschl p 
591 eqs. et p. 595, Mendelssohn p. 107 eqs. 4 cf. Litterar. Centralblatt 1874 p. 1006. 

5 cf. Appian Celt. c. 18: ixoioévzo Q' ei '"Popalos Etvovc, ol; ddíidoca» uiv slvas ofAosg, 9 dyxa 
Ó' e9x ixi» Gg olio; ixapévus. 6 non dubitem, quin Iosepho ipsi, non eius fonti : sutatio 


93 


Romanorum, immo vero in iis inesse, 'quae vel solitarum formularum sollemnitatem re- 

ferrent'; recte quidem ex ea similitudine formularum colligit redire haec verba ad exem- 

plar huius foederis publicum: sed ei in eo decreto de sola amicitia actum esse putat, cjr 

ovpuerícy autem additamentum esse auctoris libri I. Maccab., vereor ne erraverit. Nam 

non solum substantivum cugeríx additum est, sed omnes condiciones totius foederis eo 

spectant, ut de foedere aequo, quod etiam in tit. XXI habemus, cogitare debeamus, Nam 

verba, unde rem ita esse cognoscimus, dg Zw Ó xegbg $xoyoagfj «bvotg (v. v. 25 et 27) ' 

certe interpretanda sunt: 'ubi tempus destinatum erit, ubi postulatum erit!!. Ac ne id | 

quidem dubitationem movere debet, quod et Iudae et Ionathae et Simoni foedus factum T 

vel renovatum tribuitur. Nam foedera & regibus facta ab eorum successoribus reno- 

vanda erant?*. Itaque nisi forte, ut U. de Wilamowitz me monuit, Iudaeorum ethnarchi et 

pontifices ipsi sibi ea decreta finxerunt*, Romani re vera cum Iudaeis foedus aequum fe- 

cerunt. Foederum a Ionatha et Simone renovatorum verba servata non sunt, nisi quod 

in LL Macc. c. 14 et 15, quae capita additamenta sunt plurima interpolatoris impuden- X » 

tissimi (cf. 14, 16—19. 24—261) *, tradita est epistula, quae dicitur & consule Lucio (scil. i 

Calpurnio Pisone) ad Ptolemaeum regem Aegypti missa (I. Maec. 15, 16—23). Sed genuina | 
" consulis verba apparet nos non habere. Ceterum epistula scripta est a. 5!5/16. 


- — — 9 v» ET * 
Deinde nobis agendum est de decretis apud Iosephum XIII 9, 2 et XIV 10, 22 re- - 
latis. XIIL 9, 2 igitur traditur senatusconsultum a. d. VIIL id. Febr., ut mihi videtur, . | 
circa &. ""3/,s factum, ex quo Romani cum Hyrcano I foedus renovaverunt, auxilium A UA 
vero, quod idem petivit contra Syriae regem, denegaverunt. Inde enim a Februario mense ' 
&. 99/54 Antiochus Sidetes contra Iudaeos bellum gesserat et ineunte Octobre anni inse- 
quentis *!1/,5 Hierosolymis captis Iudaeos in ditionem redegerat. Posthac senatusconsultum - 
XIII 9, 2 factum esse praeclare ostendunt verba, etiamsi vix genuina sunt, haec: xerà vov 
xólspov éxsivov et và qgisOtvra i. e. pacis condiciones (cod. Leid. et Reg. 99Aag9évza, 


foederis verborum, quae accuratius in l I. Macc. servata sunt, tribuenda sit. Nam Iosephus de- | 
creta ita etiam adfert, tanquam ipse es vidisset in Capitolio et descripsisset, quod nemo sibi 


bit. 1 cf. C.L A IL 52, 15; add. 49^, 5. 10. 19. 80, "Thuc. V 47, 8. 4 xa9ór. à» 
2nuyytAlociw, 2 cf. Mommsen Rim. Btaatsr. III p. 694 'Das mit einem Konig abge- 
schlossene Bündniss gilt sls beschránkt a&uf des Künigs Lebensseit' 8 scil quae Iudae : 


et Ionsthae aetate facta dicuntur; nam de Romanorum cum Simone foedere vix licet dubitare, 
cum praeter losephum etiam is, qui' magnam pertem c. 14 et 15 addidit ad L I. Maec, hoc. 
tradiderit et omnino verisimile sit Simonem TIudaes liberata amicitiam et societatem Romanorum 
petivisse. 4 cf. Destinon Die Quellen des Flavius Iosephus p.80 eqs. b etiam Momm- 
sen Rom. Staatsr. III p. 922 adn. 4 circa a.515/,41 senatusconsultum factum esse dicit — Mendels- 
sohnii sententia, [qui dæcivoy delendum et wggic9éra in moay961na mutandum esse censet, pro- 


bari vix potest, | | 


5 


- 


phum hausisse ea de causa tenendum est, quis ex hac re cognoBcémus, quo consilio et 
qua ratione factum sit, ut decreta in eam formam, qua continentur apud Iosephum, redi-. 
gerentur. Quorum condicio cum plane diversa sit et homines docti multum inter se 
pugnent de singulis decretis, breviter quid ipse sentiam, exponere mihi propositum est, prae- 
sertim cum hoc etiam valeat ad iudicium de sermone decretorum instituendum.  Disputabo 
vero ita in hac priore magis historica parte, ut primo loco de decretis Iudae Ionathae Simonis 
aetate factis agam, altero de decretis, quae leguntur apud Iosephum XIIL9,2 et XIV 
10, 22 Hyrcani I temporum, tertio de decretis aetatis C. Iulii Caesaris XIV 10, 10 relatis 
et de decreto XIV 8, 5, quarto denique de epistulis Antonii, Augusti aliorumque (XIV 12, 
$—5, XVI 6, 2—7). ; 

Spatium autem, quod huic disputatiunculae concessum est, cum obstet, ne res 
quasi ab integro repetam, satis habeo ea, quae recte enucleaverunt viri docti, ut Ritschl 
Mendelssohn Niese Iudeich alii, breviter adferre, cetera autem accuratius examinabo, sive 
hominum illorum sententiae inter se discrepant sive ipse aliter res statuendas esse censeo - 
atque illi fecerunt. 


1. 


Foedus primum inter Iudaeos et Romanos a luda Mattathiae f. factum est c. a. 
59/1, cuius foederis verba servata sunt!. Renoratum deinceps est primum a Ionatha a. 
$10 ei (m 5/143) aut. 52/5. (s 14€5/,4$:)?, deinde & Simone &. **/49*. De quibus foederi- 


bus Mendelssohn p.99 eqs. dubitationem movit ab Alfredo de Gutschmid probatam? : 


quam uno verbo tangam. Negat enim de foedere aequo inter Iudaeos et Romanos facto 
posse cogitari. Quod inde verisimile reddere studet, quod Romani foedus inire non po- 
tuerunt nisi cum populo libero. Liberatos vero esse imperio Seleucidarum Iudaeos demum . 
Simonis aetate. Ac re vera Romanos Iudaeis auxilio non venisse, cum a Demetrii regis 
Syriae ducibus crudelissime vexarentur. Itaque Mendelssohn nos iubet cogitare de ami- 
citia inter Iudaeos et Romanos facta*. Sed recte quidem dicit Iosephum fraudulenter 
verba ita reddere, quasi ipse senatusconsulti tabulam aheneam in Capitolio positam vi- 
disset * et confügiendum esse ad verba libri I Macc., quae nihil haberent alienum a more 


1 L Macc. 8,28 — 82 z Ios. XII 10, 6, cf. Ritschl Rhein. Mus. XXVIII p. 586 "'Eine 
Berichtigung der capitolinischen Consularfasten.' 2 I. Macc. 12, 1 2 Tos. XIII 5, 8 — Iustin 
XXXVI 9,9, qui inepte de eo foedere disserit; cf. Ritschl Rhein. Mus. XXVIII p. 590 et Men- 
delssohn Senati consults Homanorum, quae sunt in losephi antiquitatibus (Acta Societ. philol. 
Lips. ed. a Fr. Ritschelio V (1875) p.87 —288) p.102, ubi foedus circiter a. **9/)9 (zm 

/144) factum esse dicit. 98 I. Macc. 14, 16 — 19. 234 — 37; 15,15 — 24 : Ios. XIII 7, 8. 
In Ll Macc. epistula consulis L. (Celpurnii Pisonis) adlata est eiusdem anni, cf. Ritschl p. 
591 eqs. et p. 595, Mendelssohn p. 107 eqs. 4 cf. Litterar. Centralblatt 1874 p. 1005.. 

b cf. Appian Celt. c. 19: ixeioórzo d ei "Popolo: Etvove, olg ddíidoca» uir slyas gesg , dvdysmg 
Ó' oss ixj» dg olloic ixapértw. 6 non dubitem, quin Iosepho ipsi, non eius fonti mutatio 


93 


Romanorum, immo vero in iig inesse, 'quae vel solitarum formularum sollemnitatem. re- 
. ferrent'; recte quidem ex ea similitudine formularum colligit redire haec verba ad exem- 
plar huius foederis publicum: sed si in eo decreto de sola amicitia actum esse putat, cj» 
évpuezírs autem additamentum esse auctoris libri I. Maccab., vereor ne erraverit. Nam 
non solum substantivum cvppay/c additum est, sed omnes condiciones totius foederis eo 
Bpectant, ut de foedere aequo, quod etiam in tit. XXI habemus, cogitare debeamus. Nam . 
verba, unde rem ita esse cognoscimus, óc dw ó xegbg Óxoyguapf] eürolg (v. v. 25 et 27) 
certe interpretanda sunt: 'ubi tempus destinatum erit, ubi postulatum erit''. Ac ne id 
quidem dubitationem movere debet, quod et Iudae et Ionathae et Simoni foedus factum 
vel renovatum tribuitur. Nam foedera a regibus facts ab eorum successoribus reno- 
vanda erant?*. Itaque nisi forte, ut U. de Wilamowitz me monuit, Iudaeorum ethnarchi et 
pontifices ipsi sibi ea decreta finxerunt*, Romani re vera cum Iudaeis foedus aequum fe- 
cerínt. Foedernm a Ionatha et Simone renovatorum verba servata non sunt, nisi quod 
in R. L Macc. c. 14 et 15, quae capita additamenta sunt plurima interpolatoris impuden- 
üssimi (cf. 14, 16—19. 24—261) , tradita est epistula, quae dicitur & consule Lucio (scil 
Calpurnio Pisone) ad Ptolemaeum regem Aegypti missa (I. Macc. 15, 16—23). Sed genuina 
consulis verba apparet nos non habere. Ceterum epistula scripta est a. 5!5/,5. 
2. 

Deinde nobis agendum est de decretis apud Iosephum XIII 9, 2 et XIV 10, 22 re- 
latis. XIIL 9, 2 igitur traditur senatusconsultum a. d. VIIL id. Febr., ut mihi videtar, 
circa a. *!9/,3 factum *, ex quo Romani cum Hyrcano I foedus renovaverunt, auxilium 
vero, quod idem petivit contra Syriae regem, denegaverunt. Inde enim & Februario mense 
&. **/44. Antiochus Sidetes contra Iudaeos bellum gesserat et ineunte Octobre anni inse- 
quentis *!1/3, Hierosolymis captis Iudaeos in ditionem redegerat. Posthac senatusconsultum 
XIII 9, 2 factum esse praeclare ostendunt verba, etiamsi vix genuina sunt, haec: xerd càv 
zxólspov éxstvov ot và v«gucO vcra i.e. pacis condiciones (cod. Leid. et Reg. $n4A«g9évra, 


foederis verborum, quae accuratius in l L Macc. servata sunt, tribuenda sit. Nam Iosephus de- 
creta ita etiam adfert, tanquam ea vidisset in Capitolio et deecripsisset, quod nemo sibi 
bit. 1 c£.O.1.4, 1T $1, 15; add. 49*, 6. 10. 19. 80, Thuc. V 47, 9. 4 xa9órs à» 
nauyytÀÀoci, 2 cf. Mommsen Rbm. Staater. III p. 594  'Das mit einem Künig abge- 
schlossene Bündniss gilt als beschr&nkt auf des Künigs Lebensseit' 8 scil quae Iudae 
et Ionathae aetate facta dicuntur; nam de Romanorum eum Simone foedere vix licet dubitare, 
cum praeter losephum etiam is, qui: magnam partem c. 14 et 15 addidit ad 1 I. Macc, hoc 
tradiderit et omnino verisimile sit Simonem Iudaes liberata amicitiam et societatem Romanorum 
petivisse. 4 cf. Destinon Die Quellen des Flavius Iosephus p.80 eqs. Ó etiam Momm- 
sen Rom. Staatsr. III p. 922 adn. 4 circa 2.539/134 senatusconsultum factum eese dicit — Mendels- 
sohnii sententia, [qui dædvor delendum et qw«gicJíria in xoaxy96ia mutandum esse censet, pro- 
bari vix poteet. ie 


i 


— 


94 
unde Ritschl 4944a04vra coniecit). Quamquam autem iam ab hac parte Ritschelii et Men- 


delssohnii sententiae refutantur — tribuunt enim senatusconsullum a. 5/3/54, —, tamen - 


opus erit etiam accuratius eorum ratiocinationes sequi et comprobare eas ferri non posse. 

Continetur enim XIV 10, 22 in decreto Pergamenorum alterum senatusconsultum, 
quod sine dubio Hyrcani I temporibus factum est, cum in eo Antiochus quidam vexa- 
tionibus in Iudaeorum terram abstinere vetetur. Quod cum iam omnes recte cogno- 
vissent, Ritschl! et Mendelssohn? de Antiocho, ut legitur in senatusconsulto, Antiochi 
f. Cyziceno, qui inde ab a. */1; usque ad a. 5/4 Syriae praefuit, cogitari posse ne- 
gaverunt. Nam cum in senatusconsulto illo Iope ab Antiocho Cyziceno capta et tota 
Iudae& vehementissime vexata dicerentur, ex Iosephi narratione apparere nec Iopen un- 
quam in Antiochi potestate fuisse et Iudaeos adeo non oppressos esse & Syriae rege, ut 
ipsi superiores essent. Iosephi autem totam illorum temporum narrationem ostendere 


'senatusconsultum pertinere ad Antiochum Demetrii f. (f *!*/35), qui Iopen Iudaeis eri- 
puisset et Hierosolyma ipsa obsidione circumdedisset. Sed iam Gutschmid* de illo-. 


rum virorum sententia dubitans ex multis rebus probabile reddidit senatusconsulti verba 
corrigenda non esse ex Iosephi narratione, cui omnis fides deneganda esset: Iopen 
fuisse re vera in Antiochi Cyziceni potestate et Iudaeos quam maxime ab illo esse vexatos. 
Quas res etiamsi in universum recte exposuit, tamen in eo erravit, quod Iopen ab Anti- 
ocho Sidete ludaeis redditam esse negavit — quod quidem probari non posse iam Men- 
delssohn vidit —, sed illum portum occupatum fuisse a Syriae regibus inde ab Antiochi 


Sidetig setate usque ad Antiochum Cyzicenum. Iopen autem, ut infra, ubi de senatuscon- - 


culto XIV 8, 6 relato disputabo, ostendam, ab Antiocho Sidete Iudaeis redditam et denuo 
ab Antiocho Cyziceno expugnatam esse existimandum est. Ut igitur finem faciam; ve- 
risimilinum reddidit Gutschmid lopen in Antiochi Cyziceni potestate fuisse et decretum 
XIV 10, 22 ad eius aetatem referendum esse. Iam vero alia accedunt, quae Gutschmidii 
sententiam unam veram, Mendelssohnii et Ritschelii vero improbandam esse demonstrant. 

Mendelssohn enim putat senatusconsultum XIV 10,22 paulo post decretum XIII 
9, 2 factum esse, utrumque igitur a. *!1/44. Primum autem precibus Iudaeorum mense 
Februario a senatu denegatis (XIII 9, 2) vix credibile est eodem anno alteram legatio- 
nem missam esse Romam, praesertim cum ex iis, quae de prioribus legationibus tra- 
dita sunt, satis eluceat multo maiora temporis spatia legationibus Romam missis trita 
esse. Falso etiam a Mendelssohnio verba *senatum de precibus Iudaeorum acturum esse, 
Üsav áxb vbv iO(ov fj GóyxAgrog sócyoAójog intellecta sunt, cum ea its p. 135 interpreta- 
tus sit: 'Quippe commode senatus tali praesertim qualis a. **!/4s erat temporum civilium 
ratione ludaeorum legatos in opportuniora tempora reicere potuit, Oraw . . sbezoAdog, 


1 cf. Rhein. Mus. XXVIII p. 610 adn. 81. 2 p. 185 eqs. et 228 — 36. 
9 cf. Litterar. Centralblatt 1874 p. 1259 eqs. 


96 - 


pollicitus insuper curae sibi fore, ne Antiochus in posterum tantas iniurias eis inferre 
. auderet. Quid vero? Si verbis Órc» . . . . sbozoAXog non significatum esset senatum 
omnino recusare, ne se immisceret rebus Iudaeorum et Antiochi, cur non Romae manse- 
runt legati, dum dies, qui aptior esset &d agendum de eis rebus, appareret? Cur sena- 
tus legatos domum misit litteris commendaticiis datis? Senatus temporibus illis satis 
occupatus noluit vel non potuit rebus Iudaeorum consulere. Res si ita se non haberet, 
certe litteras ad Antiochum mittere potuit. Tantum temporis ei defuisse vix verisimile 
est. Cur non iidem legati mittuntur? Quo modo omnino fieri potuit, ut Hyrcanus in 
Hierosolymitarum urbe obsessus legationem Roma reversam reciperet, alteram denuo ex 
urbe Romam mitteret?  Expressis enim verbis XIII 8, 2 tradit Iosephus Antiochum Hiero- 
solyma it& circumsedisse, ut nemo ex urbe excedere posset, ut legitur ibi '4vríorog uiv 
oov robg éxoAsyOdvrag ibsiOst» dxdivev, oí Ob d» volg nsvaLO vsígedi xAcvépsvos xal 
zQocvalodgevo: vd Aug &xiüvnoxov oixtQÓc. Deinde re vera Hyrcanus usque ad Anti- 
, Ochi mortem tributa ei dedit. Si vero senatus Antiocho litteras misisset, ut omnia red- 
deret Iudaeis et Iudaeos libertate uti sineret, sane mirum esset Hyrcanum per tot annos 
Antiocho tributa dedisse auxiliaque ei misisse ad bella gerenda (cf. XIII 10, 1: *loxevós 
0) xávra vóv zoóvov éxstvov (post Antiochi mortem) é» sigijvg Ouys: xol yàg abt0g 
età. cdv ' 4vriógov csAsvri» vbv Maxidóvov &xéctq xol obre bg óx6xooc oÜrs 6g qílog - 
«rotg o0dbv Ev xagsbysv). Sub Demetrio igitur Nicatore demum Hyrcanus libertatem sibi 
vindicavit!. Quae de narratione Iosephi et pietate Antiochi Mendelssohn p. 138 eqs. dispu- 
tat, ea satis iam Gutschmid? refutavit. Nam id tantum concessit Antiochus, ut Hiero- 
solymitarum urbs praesidio libera esset. Etiam Graetz* optime exposuit pacis condiciones 
sub specie g«4íag xol Gvpueyíxo datas re vera non tam aequas fuisse, quam Mendelssohn 
putat. Quae cum ita sint, Mendelssohnii sententia abicienda est. 

Paulo aliter iudicavit Ritschl, qui, ut supra dixi, ipse quoque de Antiocho Demetrii 
f cogitandum. esse conteudit.  Existimavit enim senatusconsultum XIV 10, 22 relatum 
factum esse ante id senatusconsultum , quod nobis XIII 9, 2 servatum esset, Antiochum 
vero Romanorum mandata non curavisse. Sed cum senatusconsultum apud Ios. XIII 9, 2 
relatum initio anni *!!/,33 factum esse dicat, necesse esset senatusconsultum, quod nobis in - 
Pergamenorum decreto traditum est, factum esse iam ante a. *!!/,s. Quod mihi ea de causa 
probari non posse videtur, quod decretum factum est a Pergamenis sociis Romanorum 
(cf. xcl aórol xávra xoustv óxio "lovda(ov ocnpayo: 6vrsg ' Popa(ov xczà v0 tijg GvyxAdj- 
tov ÓOóyua óggusdáps0a, ubi Mendelssohn quidem mutandum censet cuppéyo» Óvrov 


1l cf, etiam Iustinum XXXVI 1, 10: '(An&ochus Bidetes) Iudaeos 
donieo imperio sub Demetrio patre armis se In libertatem vindicaverunt, subo ei^ Quorum vins 
tantae fuere, ut post haec nullum Macedonum regem tulerint domesticisque imperiis usi 

magnis bellis infestaverint, cf. Ios. XIII 9, 1. 2 Litterar. Centralblatt 1874 p. 1260. 
8 Geschichte der Juden II p. 60 eqs.  - 


4 
e 


-"- 


o T 7T cm TÁC 
* 


'Pouaíev). Si enim ante a. *31/5 decretum illud factum esset, sine dubio in praescriptis 
legeremus jipsius Attali nomen regis Pergamenorum. Nam Mendelssohnii sententia', ex 
qua Pergamenorum decretum a. *'*/4 tribuendum et senatusconsultum & $''/4s, ut ei vi- 
debatur, per errorem in illud decretum irrepsisse putandum est, ne mihi quidem proba- 
tur*, Ac ne tum quidem Ritschelii sententia probari potest, gi senatusconsultum XIII 9, 2 
a. */,s sive *?*/5: factum esse putamus. Nam cum a. *!1/,5— 89/14. Aristonicus bellum 
contra Romanos in antiquo Attalidarum regno gesserit, vix putare possumus Romanos illo 
tempore Iudaeorum legatos ad socios Pergamenos cum litteris commendaticiis misisse. 


Quae cum ita sint, nemo non concedet illorum virorum coniecturis reiectis verisimillimum ' 


esse senatusconsultum XIII 9, 2 relatum c. a. 5*??/4., XIV 10, 22 autem Antiochi Cyziceni 
aetate esse factum. De senatusconsulto denique XIV 8,5 servato, quod ipsum quoque 
Hyrcani I aetati tribuendum esse certis argumentis me comprobaturum esse spero, infra 
verba faciam. | 


8. 


Tertio loco de decretis aetatis Caesarianae disputandum est. Sed priusquam ad 
ipsam rem accedamus, breviter de Niesii sententia, quam mihi probari iam supra comme- 


moravi*, Iosephum decreta sua ex Nicolai Damasceni libris sumpsisse, nonnulla addenda . 


sunt. Niese demonstraverat Nicolaum Damascenum collectionem decretorum talem, qua- 
lem apud Iosephum invenimus, non modo habuisse, sed etiam publici iuris fecisse in libris 
historiarum suarum 128 et 124. Decreta vero disiungenda esse in duas partes, altera 
contineri ea, quae pertinerent ad Iudaeos Palaestinenses eorumque principes, altera 
decreta spectantia ad Iudaeos in Asia habitantes. Idem vir doctus Iosephum ipsum illa 
decreta narrationi suae inseruisse comprobavit et inde explicavit malum decretorum, qui 


apud Iosephum exstat, ordinem malamque collocationem. — Ac mihi quidem persuasit de- 


creta apud Ios. XIII 9, 2, XIV 8. 10. 12, XVI 6, 2—7 relata ex Nicolao, qui .praecipuus 


fons Iosephi librorum XIV—XVII fuit, esse sumpta. Nam ea, quae Mendelssohn* et Iu- 


deich* contra Niesium proferebant, nihili esse existimo. Mendelssohn enim putavit in 
sententia Niesii inesse, quae inter se discreparent. Nicolai libros totos cum exscripsisset 
Iosephus* et in eiusdem Nicolai libris decreta, de quibus agitur, invenisset, apparere aut 
Iosephum bonum ordinem, qui fuisset apud Nicolaum, turbavisse et inepte decreta hic illic 
inseruisse aut iam apud Nicolaum decreta incondite et sine ordine collocata fuisse: qua- 
rum sententiarum haec iure Mendelssohnio non probatur, cum nemo dubitet, quin Nicolaus 


1 cf. Mendelssohn senaticons. p. 185 eqs. 229 eqs. 2 cf. Niese Hermes XI p. 482 
sdn. 8, Gotschmid 1. c. 8 cf p.91. 4 cf. Rhein. Mus. N. F. XXXII p. 250 eqs. 
5 ef. W. Judeich Caesar im Orient, $ 27: Die cHsarischen Dekrete für die Juden.p. 187. .. 
Cr M URNA A00 AUI ento oti Hec ie eedemuun 
Quellen des Flavius Iosephus p. 91 eqs. 


97 


decreta a se collecta in narratione causae Iudaeorum Asianorum contra urbes Asiae actae . 
bene ordinasverit', illa vero ab ea re videtur diserepare, quod Iosephus ipse decreta suae 
narrationi rerum inseruisse dicitur. At fugit aliquid Mendelssohnium. Nicolaus enim decreta, 
quae collegerat, in alio nexu sententiarum attulerat, in enarrstione causae illius, quam 
Iudaei apud Agrippam contra Asiae civitates agebant. Quam causam tam copiose enarrare, 
ut Nicolaus fecerat, a Iosephi archaeologia alienum erst. Itaque Iosepho decreta in alium 
nexum rerum inserenda erant. Quae cum ita& sint, decreta quamvis bene a Nicolao ordi- 
nata tamen fieri potuit, ut & Iosepho tam male et inepte insererentur, ut re vera fae- 
tum est. 

Neque felicius Iudeich, cuius tota de decretis Caesarianis disputandi ratio, ut. verum 
fatear, placere mihi non potest, Niesii sententiam impugnavit. Nam quod dicit decreta 
XIV 8, 5 et XIV 10, 2 relata sibi videri a Iosepho ipso ex Sidoniorum tabulariis publicis 
sumpta esse, cum illa decreta integra servata essent, fragmenta vero Josephum hausisse 
ex Nicolai Damasceni libris, inane est. Praeterquam enim, quod secundum hanc rationem 
argumentandi Josephus paene omnia decreta ipse ex tabulariis publicis collegisse censendus 
esset, quod quidem nemo probabit, non licet nobis decreta apud Iosephum servata eo 
modo disiungere. Si enim eorum argumenta respicimus, nobis dicendum est omnia in - 
Nicolai collectione esse potuisse. Itaque non est, cur non omnia ex Nicolai libris sumpta — 
esse putemus. Si alia magis, alia minus integra apud Iosephum leguntur, necesse est - 
hanc diversam rationem describendi tribui Nicolao ipsi. 

His rebus explicatis primum ad singula frustula XIV 10, 2—10 servata animos 
advertamus: 

XIV 10, 2 continetur epistula Caesaris dict. II ad Sidonios sub finem mensis Junii 
&. "'/31 data. Cui epistulae additum est edictum Caesaris, quo privilegia honoresque . 
Hyrcani et Iudaeorum confirmantur. Sed huius edicti nibil ibi exstat nisi fragmentum. 
Verba enim ultima huius paragraph! zegegzsuuacíav 3) qodpeva xodrrsc0as o0 Qoxdtm, 
quae non de libertate omnium tributorum intellegenda sunt, ut infra ostendam, copiosius 
repetuntur in $ 6, 1 inde a verbis xol 8xzeg unóslg vs Üoyov ues Gvoavzybs 3) xoeofiav- 
*)e d» tolg Ogoig tOv lovóan(o» Gvvuovrg (sic Wilamowitz pro dvscd) évpgegícv noob 
orocrhrœg &bvj) (sic Mendelssohn et Wilamowitz pro d£eí(gy) «à zoxpeva vosvov sioxodvrsoDos 
j| sig xaQagsipocíav J| &AAp twv óvópav,, GAX. salvos xoavrayó05sv ávexqosdarovg. Apparet 
igitur etiam illa verba spectare non ad officis quaedam Hyrcani, sed ad privilegia. ; 

XIV 10, 8: Tæiou Kaícagog óxdávov Osüoyufva 6vyxsyoQuuíva xQooxsxoisdva doviy 
ofrog fryovr« integra verba decreti non sunt, sed Iosepho videntur tribuenda esse, quem 
. fugit Caesarem omnino non fuisse consulem, cum. privilegia, de quibus deinceps agitur, 
) Decreta quidem apud Ios. XVI 6,2.7 relate in illa collectione anni 555/44 non 


fuerunt, 
sed ex Nicolao e& sumpta esse inde apparet, quod totus liber XVI Iosephi descriptus est ex 
Nicolei libris. Itaque utut eet, etiam ea decreta Nicolaus attulerat. 


» ^. 18 


LU 


Hyreano tribueret. Tota paragraphus in duas partes potest disiungi: altera cui praescripta, 
quae modo attuli, addita sunt, de privilegiis agit, quae Hyrcano eiusque liberis data sunt, 
altera, quae sequitur nexu sententiarum plane interrupto, continet epitomen decreti alicuius, ' 
in cuius naturam accuratius inquirendum est. Mendelssohn p. 205 eqs. suspicatus erat 
hac paragrapho contineri senatusconsultum, quod factum esset a. '*9/4 legatis ab Hyrcano 
Romam missis. Iudeich vero p. 126 praepositione xoóg ante Toxavó» deleta contendit 8 3 
contineri epistulam Caesaris Romam missam, qua magistratibus Romanis mandavisset, ut 
ipsius edictum in Capitolio ponerent et legatos, quos Hyrcanus ad senatum missurus 
esset, omnibus honoribus afficiendos curarent. Sed praepositionem zoóg ante '"T'oxavóv 
deleri non est necessarium, ne id omnino ferri posse negem. Nam mea quidem sen- 
tentia nihil obstat, ne putemus honoris causa legatos ad Hyrcanum missos esse, praesertim 
cum illos legatos verisimile sit iussos esse curare senatusconsultum , de quo in hoc frag- 
mento agitur, in tribus Asiae urbibus ponendum'. Habemus vero ut quid sentiam explicem, 
in hac paragrapho fragmentum senatusconsulti, ex quo legati in orientem mittuntur, dum 
Hyrcani legati Romae versantur. Nam primum agitur de senatusconsullo quodam — 
Üóyua semper senatusconsullum est — in Capitolio et in tribus Asiae urbibus ponendo, 
deinde videtur agi de praeceptis volg x«rà xóAw cv«pícg datis — nam de quaestoribus 
Urbanis cogitandum esse censeo, quia xerà xóAw ibi legitur, quamquam verba totius enun- 
tiationis a librariis tam corrupta sunt, ut nisi violenter sanari non possint, — tum de 
legatis (scil. Hyrcani) in amicorum formulam referundis — nam id puto inesse in verbis 
elg ve vobg gíAovg &vevéyxoci, quae vix cum verbis, quae antecedunt, volg xevà xólw 
vepouo xal volg vostov $yovpévorg — haec ultima verba non intellego — arte cohaerere 


possunt —, postremo dé munere legatis illis dando. Quae omnia in epistula Caesaris -- 


Romam missa foisse nemo dicat. Accedit, quod epistulae nullum in hoc fragmento inest 
vestigium. Quod cum certum sit nos in hoc fragmento habere senatusconsultum , necesse 
est, ut ex verbis xol ££via volg xosofevrotg xcgacrsty colligamus eodem tempore legatos 
Hyrcani Romae fuisse. Nam de aliis legatis hic sermo fuisse non potest. Si igitur hoc . 
fragmentum senatusconsulti omnibus formulis sollemnibus instructi cum priore huius 
paragraphi parte coniungimus, verisimillimum fit edictum Caesaris de Iudaeis &, "*'/ay fac- 
tnm illo senatusconsulto osse confirmatum. Senatusconsultum ipsum videtur factum esse 
Sub finem eiusdem a. '"'/4, Caesare praesente an absente dici non potest, quamquam illud 
fortasse iure potest colligi-ex Iosephi verbis XIV 10, 1: Keteno 0'éAObv sig "Pópqv fcouog 
jv xsv dX "4gouxijo xolspíoov Zuxíov. xch Kdveowe: zxíppag 0 "Toxarbg xQbóg cvv 
suoexdAe BefaióoacDw, €)» xobg «abróv guA(ay xal Gvpuaz(av, quibus verbis fidem abro- 
gandam esse iniuria Niese p. 474 mihi videtur dixisse. Nam etiamsi ea legatio non comme- 
morata est in bello Iudaico, tamen temporis definitio eiusmodi est, ut Iosephum eam 


. 1 xa) ante d» zeig vae; delendum est. 


finisse vix credam. Atque omnino per se iam est verisimile Hyrcanum edicto Caesaris 
mense Iunio facto eodem anno legatos Romam misisse, ut edicti confirmationem a senatu 
impetraret. Postremo pauca addere liceat de verbis xo] Quecéypese zépqos xavtayo0 (sevceyot 
scr. Gutschmid), quae fateor me non intellegere. Nam recte antea senatusconsulturme 
redditum est per &óypa, antea iam actum est de eodem in Capitolio et in templis trium 
urbium *Asise ponendo: Ouvéypera possunt intellegi edicta Caesaris (nonne Q«dreypa dicen- 
dum erat?), sed ea iam a Caesare ipso ex Syria ad urbes Asiae missa esse docet Ios. 
XIV 10, 2. Haec verba igitur nec de edictis nec de senatusconsulto possunt intellegi. 
Qua de causa aut a Iosepho imperite et inepte conformata sunt ex Nicolai nescio quibus 
verbis aut tale aliquid inest, ut xe«rà sb Oudraypa spia. 

XIV 10, 4 iterum pertinet ad privilegia Hyrcano eiusque liberis data. Sed re vera 
nihil novi in hac partiuncula inest. Praescripta Il'éiog Kæatoco abroxodveoo Ouxtávoo Üxarog 
a Iosepho ficta sunt. Nam Oxerog-Caesar non fuit a. '*!/4, ad quem hoc fragmentum, si 
argumenti eius rationem habemus, referendum videtur. . | 

XIV 10, 5 si praescriptionem I'diog Katoeo Üxevog v0 xéuzrov sequimur, continen- 
tur constituta Caesaris cos. V i. e. a. "*/,4. Conceditur primum Iudaeis, ut muros aedi- . 
ficent Hierosolymis, deinde ut certus frumenti modus de tributo detrahatur, tum ne publi- 
canis in Iudaea esse liceat, postremo ne eadem tributa in futurum pendant. Quae omnia 
turbata maleque ordinata esse iam Mendelssohn p. 199 cognovit. Nam verba juírs góQovg — 
v0bg abrobg vsÀÓ0:» praecedere debuerunt verbis 6xeg vs 'lovda(owg ... tfje x900ódov 
xógov OxstéAovros eqs. E: 

XIV 10, 6 continentur duo fragmenta actorum publicorum *. Prior pars huius para- 
graphi pertinet, ut. ex praescriptis I'étog Kateag «üroxodre v0 Osóvsgov lavgosv elucet, ad 
edictum Caesaris a. '*!/41*. Sed quaeritur, quod argumentum sit huius pertiunculae. Si 


— — — 


1 Cumlos. XIV 8, 5 narraret iam a. '9!/,$3 Caesarem permiisse, ut Hierosolymorum muri 
reficerentur, Ritechl Rhein. Mus. XXVIII p. 600 (cf. X XIX. p. 844) et Mommsen Hermes IX. p. 285 
adn. 1l re síuxmie» mutandum censuerunt in :0 ódivrgov. Bed iure dixit Mendelssohn p. 200 
ne cos. quidem II Caesarem a. '''/j4 potuisse nominari, cum illo anno omnino non 
obtinuisset — Neque vero licere mutare verbe tradita in l'a:og "JosAteg Kaicag abioxQdreQ zal 
dggugtüc Ouidio z0 divrtQor, ut Mendelssohn ibid. proposuit, vix opus est dicere. Fortasse 
iam Nicolaus in errorem incidit, quamquam Niesee p 487 nescio an iure verba, quae tradita 
sunt, retinuerit. 2 Mendelssohn p. 197 id primus vidit. Niese p. 486 et Iudeich p. 140 
$ 6 in duas disiungendam esse negaverunt et scribi iusserunt ejrexoaiwQ dixrdsoQ 18 ríÉzng-  - ; 
iov». Tenendum vero est utrumque e& de causa mutare, quia temporis aliquem ordinem decre- 
torum ita efficere volunt. Niese rem accuratius non exposuit, ludeich vero p. 140 «causes | 
affert, quae nihili existimandae sunt. Rationem habere debuit argumenti huius paragraphi, non 
ordinis quem sibi ipse constituit temporis. 8 Mendelssohn, qui recte cognovit ab his verbis 
incipere edictum Caesaris, iniuria contendisse míhi videtur hoc edictum aliud esse atque id, cuius 
partiuneulam iam in $2 invenimus, alterum ante, alterum post Antigoni causam a ^ di Hyr- 
cano datum esse. "Vidimus enim verba ultima $ 2 copiosius in $ 6 repeti et $ 2 omnino mutilatam 


19* - 


Dr 
.* 


— — 


100 

codicum Iosephi scripturam sequimur, Caesar decrevit Óxeg raióci» (scil. "TovdaZo:) 6x3o 
tfc [soocoAvjuróv xólsog 'lóxng Ox:sbeiQovpévogo ... xal Üjya Aν tj OsvríQo ise 
vb» gógov dxodidbG, ...., xQóg voóro«g ir. xel Toxavé. xal volg víxvowg «Uro0 vàg 
Orxdvag vsÀO0iww , üg drilov» xol volg xgoyóvoig «)tOv!. Sequitur deinde locus, quem 
lam attuli, óxoc no3jslg uice Koyov eqs. Apparetigitur Iopen tum cum boc decerneretur, 
Hyrcano nondum fuisse addictam.  Expressis verbis excipitur Iope ex iis urbibus, quae et 
Romanis et Hyrcano tributa pendere iubentur. Iope vero Hyrcano data est demum a. '!*/4. 
Itaque recte se habet praescriptio, quae edictum Caesaris &. '*'/a tribuit. 

At in altera 8 6 parte nobis senatusconsultum a. ''*/4 servatum est. Senatuscon- 
sulti fragmentum id esse elucet ex verbis dg£oxe: jpiv, dodcxaw vfj Gvyxisrp, 8. "ju 
vero factum esse inde colligi potest, quod Iopé Hyrcano addicta dicitur. Eo senatus- 
consulto definiuntur tributa, quae oppida et regiones modo partae pendere debent Romanis, 
velut Hyrcanus pro lIope iubetur ve4st (ita scribendum puto pro éyss)* xav dvwvrby 


esae. Ceterum cf. etiam Niesium p. 485. Si denique Mendelssohn putavit hoc Caesaris edictum 


in senatusconsulto a. ''/4 ad verbum repetitum eese, monendum est id iam per se vir veri- 
simile esse, deinde vero nullum in Iosephi verbis vestigium inesse, ex quo id colligere possimus, 
postremo duas illas huius paragraphi partes satis violenter nexu sententiarum interrupto composi- 
tas ease. 1 Mendelssohn p.208 coniecit scribendum esse secundum Epiphanii versionem lati- 
nam — et eius sententiam unam veram eese confirmavit Mommsen Rim. Gesch. V 501 adn. 1 — 
Sæuc 151d0w $ziQ zac ltgocolvpszé» noÀueg longo) (pro "Josig) vxsEaigevspírov zov lfdópev 
frovc (zyooíc delet) eqs., et hoc modo efficit, ut de tributo Iopensium in hae paragrapho agi 
putare debeamus. Sed quid sibi volunt verbe vsig rzc "Jegecoleperéw móÀswc? — (cf. Niese p. 485 
adn. 1) Verbis ut videtur ü»wg uadrig pi: gru» eqs. (cf. legem de TThermessibus C. L L. I. 
n. 204 ne quis magistratus prove magistratu legatus ne[ive] quis alius meilites in oppidum ^ 
'T'hermesum maiorum Pisidarum .... hiemandi caussa introducito .... nisei senatus nominatim, 
utei 'TThermesum .... in hibernacula meilites deducantur, decreverit?) commoti Mommsen et 
Iudeich putaverunt libertatem omnium tributorum Iudaeis esse concessam. Sed verba ea optime 
quadrant ad id, quod de tributis pendendis dictum est. Ita enim Hyrcanus et ludaei tributa 
jubentur solvere, ut ipei ea colligant et Romanis Sidone tradant Accedit vero, quod a. '!9/, 
statuitur, Iudaei ut ne eadem tributa pendant in futurum, ex quibus verbis nemo non colligit et 
antea ludaeos tributa pependisse et postea esse pensuros. 'Tum vero quid sibi vellent tributa 
Iopensium Romanis pendenda in edicto Caesaris pro Hyrcano facto? quomodo fieri potuit, ut 
Iopenses, quamquam non fuerunt sub imperio Hyrcani, tamen pendere iuberentur tributa Hyrcano? 
Postremo vero monendum est minime tributorum, quae Romanis pendere debebat, liberam factam 
esse Iopensium urbem, cum sub Hyrcani potestatem venisset a. "9/4, sed certum quendam 
modum, quem Hyrcanus pro Iope Romanis pendere debebat, tributorum & senatu esse constitutum 
(cf. &dn. 3). 2 Niese p. 485 adn. 1 de Eye» iam dubitavit — Notio pendendi requiritur. & 
si» scribimus, babent verba esig sav:9c :5c weltwec, quo referantur, item podíov; et 9égovc, 
quorum illud sppositio est addita ad gégovc. Genetivus vero iEaywyíev pendet ab accusativo 
pediow;. Side» vel potius d» Zidu, necessario postulat, ut verbe de tributis Romanis pendendis 
intellegamus; verbis sagd 1:4» r)» yi» vepopuévo» significantur ii, & quibus Hyrcano vectigalia 
erant. Itaque etiam ab hac parte confirmatur coniectura mea et sententia, quam de 
tributis Iudaeorum explicavi Item in media paragrapho dat aute rovros se roi dixafosg mihi 
videtur delendum eese et in extr. sicayuyes; pro elouywe: scribendum esse ci. Seuppe. 


101 


(dv) Z50&wv« pod(ovg Oiepoglovg ébeioziALovo sol íáfOopiixovre xévce. Praeter alias deinde 
res multi et magni honores decernuntur Hyrcano et legatis eius. Senatusconsultum fac- 
tum est, ut ex comparatione 8 10 intellegitur; a. d. V. id. Febr. | 

XIV 10, 7 ab omnibus! dicitur esse initium senatus. consulti illius, quod modo teti- 
gimus. Eidem senatusconsulto tribuendam esse hanc paragraphum iam ex praescriptis 
cognoscitur. Sed tenendum est nomen eius, qui senatum tosxulults diem, IN, testes huic 
fragmento, quo oratio Caesaris continetur, praecessisse. 

XIV 10,8 exstat epistula, si Iosephum sequimur, Iulii Gail ergerqyo0 — 
'Popuaíov. Iure Mendelssohn secutus Ritschelium? epistulam tribuit P. Servilio P. f. Vatiae 
Isaurico, qui Asiam a. '**/4 et '**/, administrabat. Attamen a Mendelssohnio dissentio 
in eo, quod scribendum putat lIlóxAiog Zsgov(Auog Odavíag GtQavnybg Üxcrog ' Poncio. 
ZxQarqybg Üxecrog hic suum locum non habet? Cognomine Vatiae Servilium non usum 

esse docuerunt Mommsen* et Waddington*. Qua de causa Langii coniecturam recipien- 
. dam esse puto Ilóxiiog Zsgovíiog 'Iscvgixüg évOxevog.'Popa(ov, quamquam quantum - 
peccaverit Iosephus, dicere non possum. Si Mendelssohn* 'Popgaíev fraude & Iosepho 
illatum esse in verborum cohaerentiam dicit, hoc potest refutari titulis collectionis meae I, - 
IH,IV, VIL (?. Epistula haec, qua conceditur Iudaeis libera religionis exercitatio, ad — 
Parianos missa est. 

XIV 10, 10 denique continetur Senatusconsultum &. d; IIL id. Apr. a. "'*/4 factum, 
ex quo senatusconsultum a. d. V. id. Febr. eiusdem anni factum refertur in tabularium 
publicum. Omnes iustae et sollemnes formulae adsunt. Senatusconsultum ipsum satis 
integrum est, etiamsi haud pauca maxime in extr. paragrapho a Iósepho mutata esse non 
negaverim. Similem titulum descripsi supra sub numero XIX '*. 

Ut igitur hic subsistamus, continetur | 


8 2 edictumCaesarisdeHyrcanoa."*!/4: cumepistula ad Sidonios missum (edictum mutilatumest), 

8 3 senatd$consultum a. '*'/4 factum, quo confirmatur edictum 8 2, 

8 4 fragmentum edicti Caesaris &. '*'/ay facti, 

8 5 fragmentum edicti Caesaris a. "'*/4 facti, | 

8 6,1altera pars edicti Caesaris a. '*'/av facti, à ; 

8 6,2senatusconsulti de Iudaeis a. "!*/4, a. d. V. id. Febr. facti fragmentom, 

$7 fragmentum eiusdem senatusconsulti, 

8 8 epistula P. Servilii Isaurici a. '**/,, scripta, i 
8 10 senatusconsultum a. d. III. id. Apr. a. "'*/4 factum. F 


1 cf. Mendelssohn p. 332, — Iudeich p. 189. 2 cf. Rhein. Mos. XXVIII 

p. 012 eqs. XXIX p. 814 eqs. 8 cf. supra p. 70 eqs. 4 cf. C. L L. I p. 188 n. 6332. 

b ef Fastes des provinces asiatiques Paris 1972 p. 75. '6 cf. p. 216 adn. 3. 7 verba 

huius paragraphi Ofire Ourfog xol ix niv xQwre» ex titulo XVIII 59 emendanda sunt. — 
xal ix 1d» xQUrw», quae sensu carent, corrupta sunt ex sgosipars mQete. 


102 
Qui in his decretis ordo potest cognosci? Iudeich p. 125 in ordinando Iosephum 
temporis rationem babuisse coniecit: 8 2—8 continent decreta ante, $ 10 decretum post 
Caesaris mortem factum; 8 2 Caesar dict. IL $5 cos. V, $87 dict. IV, cos. V, dict. des. in 


perpetuum. Caesar imp. IT, quod in $ 6 legitur, huc non quadrat. Neque vero ibi licere 
mutare supra demonstravisse mihi videor. Nec videmus, qui fleri potuerit, ut ex multis 


ilis epistulis & Iosepho relatis, quae aute Caesaris mortem scriptae sunt, sola Servilii .- 


epistula huic temporum rationi subiungeretur. Itaque Iudeich verum mihi non videtur 
cognovisse. Neque magis placere potest Niesii sensentia. Is enim putavit 8 3—10 
effecisse unam magnam ludaeorum chartam et omnia ea frustula pertinere ad a. "'*/a. 
At quomodo in huius magnae chartae fragmenta potuit irrepere epistulaServilii? 88 et 4 
docui pertinere ad a. !7/3!, item 8 6, 1. Ac ne ex magna quidem charta illa turbatio 
decretorum, quae apud Iosephum exstat, explicari potest. Quibus de causis etiam Niesii 
sententiam improbandam esse puto. r 

Iterum ac saepius consideranti mihi verisimillimum videbatur hoc: Nicolaus Damas- 
cenus in rebus enarrandis decreta alia integra vel satis integra descripsit, aliorum non 
attulit nisi fragmenta, quin etiam saepius singulas enuntiationes ex actis publicis sumpsit 
ad confirmanda et demonstranda eas, quae dixerat. Inde possunt explicari decreta singula 
mirum in modum divulss et discerpta, quae apud Iosephum invenimus; inde potest explicari, 
quod huius decreti maior, illius minor pars nobis servata est, quod hic praescripta addita 
sunt, illic desunt vel imperite et male a Iosepho sunt ficta. Iosephus omnia, quae acta 
publica redolebant, ex enarratione Nicolai excerpsit et eodem ordine, quo excerpsit in 


, archaeologiam suam transtulit. Ita si res se habet, primum sequitur decreta, quo ordina 


apud Iosephum servata sunt, ut in universum aliquem rerum ordinem, certam quandam 
rerum dispositionem nobis praebeant et inseri possint narrationi vel orationi Nicolai arte 
inter se cohaerenti. Quam quidem narrationem restituere non possumus, sed re vera in 
decretis apud Iosephum servatis dispositio quaedam cognosci potest. 8 2, 8, 4 pertinent 
&d privilegia Hyrcano data, quin etiam edicti Caesaris in 8$ 2 adlati ea pars tantum 
adfertur, qua Hyrcani privilegia continentur. $8 5 transit ad novam condicionem Hyrcani 
et Iudaeorum a. ''?/a constitutam atque res tributariae, quae hic iam tanguntur, copiosius 
explicantur in $ 6, 1 et 2, ita tamen, ut res anni '!/4 opponantur rebus anni ''*/4 et cum 
eis comparentur. Documento vero haec omnia Caesari dictatori & Iudaeis deberi, ipsa 
dictatoris verba, quae in senatu pro Iudaeis fecit, adferuntur. Epistula Servilii Isaurici 
hoc loco videtur inserta esse & Nicolao, ut testaretur Caesarem etiam liberam religionis . 


| 1 Niese ratus fidem habendam eese praescriptionibus harum persgraphorum, in quibus 
Caesar Sauroc nominsretur, edicta Caesaris a. '?'/q in senstusconsulto a. !!9/,, esse 
dicit — Sed fac ita rem se habere. Nous Win wasoecaDo A Lu eH 6 jer i: 
bentur, denominationes magistratuum edictorum a. '?!/4; retentae essent? 


108 - 
exercitationem Iudaeis Romae habitantibus concessisse. Edictum enim Caesaris ipsum, 


quod Romae erat, cum nancisci non posset, satis habuit Servilii epistulam adferre, in qua - 


ilius edicti Caesaris commemoratio facta erat.  Senatusconsultum denique a. d. III. id. 
Apr. factum optime in fine huius disputationis esse positum vix est cur commemorem. 
Deinde si Iosephus decreta illa ex continua Nicolai narratione sumpeit, vestigia 
eius rei, qua erat Iosephus imperitia et neglegentia, cognoscere posse debemus. Huc 
multa possunt referri, velut interruptum decretum $ 2; in paragrapho, quae sequitur, post 
praescripta ficta losephus pergit 8xeg rà véxva «óvo0 — intellege Hyrcani —, in 85 
Kolóng .... Éxguv& vosrovg Scil roöß "ovda(ovg, in $ 6 forgosv, Üxeg sib sciL of 
'Tovdato, quae omnia apud Nicolaum in narratione rerum locum suum habuisse putare 
debemus. Eodem referendus eet nexus sententiarum saepius plane interruptus, velut in 
88 et $86, ubi tum £xeg, tum infinitivus positus est, singulae partes omni coniunctione 
carent. Paucis verbis Nicolaus nexum sententiarum constituere potuit, Verba Üxeg nedelg 
piss Égzov eqs. non apte posita esse in 6 6, 1 iam alii cognoverunt, in $ 5 ordo enuntia- 
torum talis est, ut eum ita fuisse in edicto genuino prorsus negandum sit. Quae res etiam 
aliud, quod maioris momenti est, nobis comprobat. Si enim ordo singulorum enuntistorum 


alius fuit atque apud Iosephum, verisimile est Nicolaum singula enuntiata er decretis 
attulisse, Iosephum vero e& composuisse et praescriptioni, sive eam ex Nicolel verbig- 
sumpsit, sive ipse sibi conformavit, subordinavisse. Quid? decretorum numerum nomne Ka 
auxerat? Eo consilio, ut nova decreta fingeret, addidit ad 8 9 et 4 praescripta ineptis- 


sima. Eo modo frustula plenorum decretorum speciem ei videbantur accipere. Nam re vera tam 
saepe de privilegiis Hyrcani in uno eodemque decreto actum esse nemo putabit. Iosephus 
quotiens apud Nicolaum Hyrcani privilegia commemorata inveniebat, Nicolai verbis I*&ov 


Kæclococ «ótoxodroQu OixzároQa Üxcvro» praemisit et ita malorem reddidit decretorum 


numerum. Ex Nicolao videtur sumpsisse praescriptiones $ 5, 6, 7. Si denique considera- 
mus Nicolaum verisimile esse non nimis decretorum verba in narratione sua pressisse, 
nobis concedendum est in frustulis, velut $ 9,1 et 4, nihil omnino inesse genuini actorum 
publicorum Romanorum. 

Demonstravisse mihi yideor in eis, quae praecedunt, legationem ab Hyrcano a. tja 
Romam missam esse ibique impetravisse senatusconsultum, quo Caesaris edictum confit- 
matum est. Ipsius eius senatusconsulti fragmentum habemus, ut supra explicavi, apud 
Iosephum XIV 10,3 servatum. Si vero eundem losephum sequimur, eodem anno '"*'/4 
etiam alterum factum est senatusconsultum , ex quo per legatos ab Hyrcano Romam 
missos foedus cum Iudaeis renovatum est. Cuius verba XIV 8,5 leguntor. Sed duss 
Hyrcani legationes sub finem a. '"'/; Romae fuisse et duo senatusconsults impetra- 
visse credi non potest!. Itaque facere non possum, quin Iosephum XIV 8, 5 anno "*'/4 


1 itaque, quae Niese p. 484 adn. 2, p. 486, 488 de XIV 8, 5 disserit, proberi »on possunt. 


: 104 


' tribuentem erroris accusem. Cum vero de hoc senatusconsulto viri docti vehementer inter 


se pugnaverint, iamiam opus erit accuratius exponere, quid mihi de tempore illius senatus- 
consulti statuendum esse videatur. Ac primum quidem, quid ex senatusconsulti forma 
colligi possit, adferam. Nomina igitur testium confirmare videntur senatusconsultum 
Caesaris aetate non esse factum. Tribus quidem, quae ad eorum nomina jam inde fere 
ab a. **/4. addi solebant'!, etiam XIV 8, 5 adsunt, absunt vero cognomina. . Quae addi . 
coepta sunt Sullana fere aetate?*. Itaque senatusconsultum, de quo agitur, certe ante 
aetatem Sullanam factum est. At cognomina dubitari potest, an per scribarum neglegen- 
tiam exciderint, quorum culpa etiam Papirii nomen caret et praenomine et patris nomine. 
Neque vero de neglegentia séribarum cogitandum esse alia re demonstratur. Duo enim 
senatores scribundo adfuerunt. "Tam parvus numerus patrum scribendo non adfuit nisi 
usque ad aetatem Sullanam, ut ex comparatione senatusconsultorum, quae nobis servata 
sunt, elucet*. Quibus de causis cum senatusconsultum Hyrcani II &etate factum esse non. 
possit,.sine dubio tribuendum est Hyrcano L Quod Mommsen* negavit ante a. "5/ 
Benatum potuisse haberi in templo quodam Concordiae, certissimis argumentis refutavit 
Ritschl, Senatus habitus est in templo Concordiae a. M. Furio Camillo a. **5/444 condito, 
quod templum inter & 7'*'/—'*54 renovatum esse inter omnes constat (cf. Ov. fast. I 
641—48). Deinde id. Dec. a. '/4 de portibus agi non potuit. Nam Iope postea de- 
mum Hyrcano reddita est (cf. Ios. XIV 10,6). Nihili est, quod Iudeich p. 192 de hac 
re adfert. Tum quidquid viri docti dixerunt*, annus '*'/à re vera non potuit nominari 


| 1 cf. titulos collectionis meae XII et XIII et inde corrige Mommsenum Hermes IX p. 286. 
2 cf. ütulos XVI et XVIL 8 testes sunt in senatusconsultis 


de Delphis (tit. X) a. 55/4 8 
de Bacchanal. (C. L L. I n. 196) a. ju . 8 
de 'Thisbaeis (tit. XI) à. *Ms« . . . 9 
. 9 s 
de Tiburtibus (C- LL. TI n. 201) s. IL 8 " 
de Nearthae. (üt. XIT) &. fere * 9/9. . . 8 / 
de Prienens. (üt. XIV) a. *934 . . . 8 
de ludseis (Ios. XIII 9, 3) c. a. *!*/s. 2 
de Stratonic. (tit XVI) a&. 9/4 . . . . 9 
de Asclepiade etc. (tit. s a, 9955, . 8 
de Oropiis (tit. XVIII) a. . 8 
senatus auctor. (Cic. ad. fam. VIILS, 5) a. 1*5 /5i 8 
senatus auctor. (Cic. ad. fam. VIII 8, 6) a. !*9/s, 7 
de Iudseis (Ios. XIV 10,10) 4. 9/4 . . . . 11 
de Aphrodisiens. (tit. XIX) & "MBs 9 o plus 10 
de Panamarens. (tit. XX) a. '!5/s, . wow 


de ludis saecular. (C. I. L. VI 877) a. ***/a . plus 5$. 
Item in senatusconsultis IL. p. Chr. saec. de nundinis saltus Beguensis a. 391/53, 
VIII n. 370) et de Cyszicenis — epigr. IIl 156) septeni testes adsunt. 4 cf. 
senum Hermes IX p.281 eqs. cf. Rhein. Mus. XXX p. 428 eqs. 6 cf. 


(C. L L. 


e 


106 


annus IX Hyrcani pontificis et ethnarchi. Nam cum Hyrcano a Gabinio sola 4 (sp&v 
ixipéAsin (cf. Ios. XIV 4, 4, 5,4, XX 10) mandata esset, annus "*'/o annus IX Hyreani pon- 


 tificis, annus I ethnarchi fuit. Omnino mihi persuadere non potni Indaeos ab a. **5/1&, ut 


Mommsen voluit, imperii Hyrcani annos computavisse.: Itaque cum iam certum videatur 
esse anno "!/4 senatusconsultum non posse tribui, videamus, quo anno revera factum ait. 

Ritschl! et Mendelssohn * dixerunt propter similitudinem, quae intercederet inter. 
hoc senatusconsultum et res quae enarrarentur in l. I. Macc. c. 14 eqs., senatusconsultum 
referendum esse ad a. *'5/,.. Neque vero quidquam certi potest colligi ex corona Roma- 
nis dono dat&, nihil ex legatorum nominibus, quae Ritschl etiam mutare coactus est* — 
Mendelssohn id evitare studebat* —, nihil denique ex epistulis ad reges et liberas civita- 
tes datis*. Nemini vero Ritschl probare potest de eadem re L. Calpurnium Pisonem con- 


sulem (cf. I. Macc. 15,16 eqs.) litteras misisse ad Ptolemaeum, de qua L. Valerius prae- - 


tor senatum consuluerat. Nam apparet si praetor legatorum Simonis causa senatum con- 
Buluit, eidem a senatu mandatum esse, ut litteras ad reges et liberas civitates daret. Pi- 
tuitam igitur Lucii consulis omittamus *.  Mendelssohnio' autem, qui hanc difficultatem 
ita tollere studebat, ut Lucium &xerov — Ox«vov falsam interpretationem vocabuli he- 
braici esse putat — L. Valerium Flaccum praetorem intellegendum esse dicat, assentiri 
non possum, quia re vera a. *!^/49 Lucius quidam consul fuit. L. Valerius Flaccus autem- 
num illo anno praetor fuerit, nescimus. Sed ea minoris momenti. Summum est, quod 


verba senatusconsulto addit& vebra éyévevo xl 'Toxevoo &ozisQéog xol dOvdQyov rovg 


ivérov uqvóg llavéíuov nullo modo possunt disiungi & senatusconsulto, quod praecedit. 
Neque licet, ut Ritschl* putabat, hanc notam referre ad ea, quae ante decretum adlatum 
narrata erant. Nam tota $5 continetur additamentum Josephi, quod aliunde sumptum 
est?. Neque licet putare cum Mendelssohnio'? hanc notam ad aliud decretum posse re- 
ferri. Nam verbis, quae sequuntur «Üg«ro dà xol xagà t00 vów '4Owvelov O:duov cipdg 
'Tox«vóg certissime demonstratur, notam ad solum decretum, quod antecedit, posse. perti- 
nere. Neque quidquam omnino in verbis inest, quod offensionem praebeat. 

Quae cum ita sint, non dubium videri potest, quin senatusconsultum XIV 8,6 rela- 
tum nono anno Hyrcani I factum sit i. e. a. *1*/3«. Quae res etiam alio argumento confirmari 
potest. Homolle?! enim, ad cuius disputationem de archontum Atheniensium chronologia 


senum Hermes LX p. 285, Mendelssohnium Rhein. Mus. XXX p. 419 eqs., Niesium Hermes XI 
p. 476 adn. 1. 1l cf. Rhein. Mus. XXVIII p. 591 eqs, XXIX p. 844. 2 cf. senati- 
consulta p.107 eqs., Rhein. Mus. XXX p. 428 eqs. 8 cf. Rhein. Mus. XXVIII p. 597 
adn. 12. 4 cf. Rhein. Mus. XXX p. 420. 5 cf. de his omnibus rebus Mommsenum 
Hermes IX p.282 eqs. 6 cf. Mommsenurs .1..e. p. 286 eqs. contra Ritschelium Bhein. Mus. 
XXX p. 484 eqs. 7 cf. senaticonsulta p. 116 eqs. 8 cf. Rhein. Mus. XXVIII p. 600 
&edn. 15. . 9 cf. Niese Hermes XI p. 476 adn. 1. .. 10. cf. senaticonsulta p. 117 adn. 3, 
Rhein. Mus. XXX p. 424. 11 Bull de corr. hell X p. 6 eqs., cf. S. Reinach Rev. archéol 
9. sér. vol II 1883 p. 99. 


(M 


* 


ma...) * 


106 2 


U. de Wilamowitz animum meum advertit, cum omnia ea de senatusconsulto XIV 8,5 iam 
scripsissem , comprobavit Agathoclem archontem, cuius anno decretum eodem Iosephi loco 
relatum factum est, magistratum suum obtinuisse c. a. !3*/19 i.e. a. u. c. **/e. Iosephus 
igitur non solum senatusconsultum XIV 8,5, sed etiam illud decretum Atheniensium per 
errorem Hyrcani II temporibus tribuit, cum ad Hyrcani I aetatem referenda essent. 

Anno igitur f. *?/,53, ut redeamus ad rem, cum Iudaei ab Antiocho Sidete in di- . 
tionem redacti essent, Hyrcanus auxilii causa legatos Romam miserat. Quorum preces 86e-  - 
natu denegatae sunt (XIII 9,2). Qua de causa Hyrcanus pacem haud ita aequam cum 
Antiocho facere coactus est et demum 'post Antiochi mortem a.*:5/, Hyrcano contigit, 
ut populum suum imperio regum Syriae liberaret simulque fines regni sui amplificaret !. 
Quod cum fecisset, in universum pacem retinuit, dum Syria bellis civilibus turbatur. Ipse 
autem hoc temporis momentum aptum putavisse videtor, quo commercium et amicitiam so- 
cietatemque cum senatu populoque Romano redintegraret. Itaque a. 75/44. legatos Romam 
misit cum scuto aureo, qui a senatu peterent epistulas ad reges civitatesque liberas ózào 
v00 vív vs xógav a):Óv xal vog Apévag àüÓslag voygdveww. xel jov à3ixstoOes. — Postu- 
larent igitur, ut senatus Hyrcano praestaret statum rerum, qui tum erat, et epistulis ad 
reges missis vicinos Iudaeorum retineret, ne eorum terram et populum aggrederentur *, 

Sed cum hic agatur de portibus, refutanda est Gutschmidii coniectura Antiochum 
Sidetem Iopen Iudaeis non reddidisse, sed illam urbem usque ad Antiochi Cyziceni aetatem 
in regum Syriae potestate fuisse. Immo ex senatusconsulto XIV 10, 22 relato Antiochum 
Cyzicenum ut multa alia, ita etiam Iopen iterum expugnavisse et praesidio firmavisse col- : 
ligere debemus?*. Foedere igitur ab Hyrcano a. *!!/4« renovato fieri potuit, ut Iudaei 
cum ab Antiocho Cyziceno opprimerentur et vexarentur, denuo a senatu Romanorum auxi- 
lium peterent et impetrarent. 

Iam nos vertamus ad decreta XIV 10, 12—21 relata, quorum pleraque eo pertinent, 
quod Iudaei cives Romani Ephesi et per totam Asiam insulasque habitantes a L. Cornelio 
Lentulo cos. a. '*/4, qui legiones duas Pompelo in Asia conscribendas curaverat*, stipen- 
diis liberati et libera potestate a Romanis donati sunt sequendi religionem suam. De quo- 
rum decretorum tempore et ratione vereor ne haud raro Mendelssohn* non recte disputa- 
verit Primum enim etiamsi recte contra Schuererum et Waddingtonium monuit XIV 10, 
18.19 decreta esse de consilii sententia facta, non senatusconsulta, tamen ut Niese* do- 
cuit, non cum Mendelssohnio in $19 xoà dd0sxa xaAavObv "Oxcoflol(ov et in 8 16 et 18 
xoà ÜexetQubv xaAavotv 'Oxcoflo(ov scribendum est, sed omnibus tribus locis una vera . 


1 ef. Ios. XIII 9, 1, Iustin. XXXVI 1, 10. 3 Nunealus videtur se de cause pelnespe 


cy nli , quod iam a Simone prius Romam missus erst 8 verba ipsa xe) ziv 
"óny * — , xe9eg idej9nca» vix spud Iosephum suum locum servaverunt. . 
& st Quas b. ; 5 ef. senaticonsulta p. 159 eqs.. 6 cf. Hermes XI p. 488 


107 


scriptura xoà Ódédsxa xeAavOOv Kowriiio» restituenda est, i e. a. d. XII. Kal. Quint. 
Unde efficitur, ut etiam argumento paragraphorum — agitur ubique de Iudaeis, qui Ephesi 
habitant, stipendio liberandis — ostenditur, unum idemque decretum exstare in 8 13, 16, 
19. Idem Niese comprobavit $ 14 non cum Mendelssohnio p.187 a. '**/a, sed anno prae- 
cedenti tribuendum esse. Deinde de tempore 8$ 15 et 18 in errorem adductus est, quod 
intellegetur ex decretis singulis perlustratis. 

XIV 10,12 exstat epistula Dolabellae a. '''/a; ad Ephesios scripta, qua conceditur - 
Iudaeis libertas stipendiorum !. 

8 18, 1 sequitur edictum L. Cornelii Lentuli quo Iudaei Ephesi habitantes — 
dio liberantur. Edictum mutilum est. Nam post nomen tribus Zafeveíve errore librarii, 
qui ab TYrog "A4px:og eqs., quae verba, ut in $ 19, post Zefevsí(v« ponenda erant, ad ini- 
tium epistulae T. Ampii aberravit, nomina ceterorum testium omissa sunt. . 

8 18, 2 continetur et & decreto, quod antecedit, disiungenda est T. Ampii epistola 
quaedam, qua nuntiatur Ephesiis omnes Asiae Iudaeos ees Romanos stipendiis liberos 
esse debere. 

$ 14 continet q*[gucopa uiv, quo ut edicto Lentuli constitutam erat, Iudaei Deli 
habitantes stipendio liberantur: 

8 15 sequitur epistula C. Fannii C. f. ad Coos missa.  Iubentur Coi tutum reddere 
reditum legatorum Iudaeorum. Mendelssohn? dicit hanc epistulam a. *!*/19 scriptam esse 
intellegendumque esse C. Fannium M. f., qui a. *'5*/49 senatum consuluisset (cf. Ios. XIII 
9, 2). Sed agitur hic de C. Fannio C. f., agitur de senatusconsultis compluribus, quam 
difficultatem vix ita tollere licet, ut Mendelssohn p. 155 fecit. Deinde de legatis, qui co- 
ram senatu aliquid petiverant, vix C. Fannius dicere potuit fosAopa: óuüg yvbvor, On 
zofefug 'Iovóc(ov pow xQocfjA0ov eqs. Compertum vero habemus C. Fannium praetorem 
fuisse in Asia a. '*5/,,*, pro certo adfirmare possumus nihil obstare, ne ab Asiae praetore 
C. Fannio senatusconsulta a Iudaeorum legatis postulata esse sumamus. Sed hoc hic mit- 
tamus. — 

.8 16 repetuntur verba edicti Lentuli. 

8 17 continetur epistula L. Antonii M. f. ad Sardianos, qua Iudaeis illius urbis 
jus congregandi propriaque iudicia conceduntur 5. 

$ 18 legitur edictum nonnullorum legatorum, per quod nuntiatur eis ipsis petenti- 
bus Cornelium Lentulum Iudaeos cives stipendiis liberavisse*. Quod edictum. non pri- - 


l1 cf. Weddington fastes des provinces Asiatiques p. 73 n. 59. 2 verbe quae hoc 

decretum sequuntur ópoia dà rores; xal Zagdiavol sagi 3 quor bius olera non cum Mendelssoh- 

nio p. 186 adn. 2 obscura esse puto, sed ita ea intellego: qg:sue tale, quale Delii de nobis fe- 

cerunt, etiam Sardianorum exstat. Ut Deliorum, ita etiam Serdianorum decretum auctoritate ma- 
Romani factum esse per se apparet. 8 cf senaticonsulta p.158 eqs. et 186. 


4 cf. Waddington fastes p. 64 n. 84. 5 cf. Mendelssohn senaticonsulta — oqs. 
et Waddington fastes p. 68 n. 88. 6 quod legati illi de Iudaeis in universum verba faciunt, 
14* 


— — a— 


— 


108 


mum locum, si temporis rationem habemus, tenet, ut Mendelssohn iure sibi videbatur con- 
tendere, sed conscriptum est post edictum Lentuli. Nam in eo ipso facile — 
edictum.$ 18 niti. - 

'8 19 iterum Lentuli edictum legitur. 

S 20 epistula magistratuum Laodicensium, ex qua ——77 Iudaeis liberam re- 
ligionis exercitationem concessam esse. 

8 21 nobis servata est P. Servilii, ut. videtur, Isaurici' epistula ad Milesios missa, 
quae ipsa quoque ad liberam religionis exercitationem pertinet. 

Sequuntur deinde decreta Pergamenorum, Halicarnassensium, Sardianorum, Ephesio- | 
rum, quae omnia excepto decreto Pergamenorum ad liberam religionis exercitationem spectant. 

Quaeritur, num etiam in his decretis eadem ratio ordinandi inveniri possit atque in 
decretis XIV 10, 2—10, de quibus supra egi. Ac mea quidem sententia inveniri potest. 
Agitur enim primum de libertate stipendiorum. Cuius rei initium fit à Dolabellae epistula, 
ut videtur nulla alia de causa — nam temporis ratio non habita est —, nisi quod Theodo- 
rus Alexandri filius etiam XIV 10, 10 commemoratus erat. Deinde ad ipsum edictum Len- 
tuli transitur aliaque decreta, quae eodem pertinent, adferuntur. Tum epistula commen- 
daticia C. Fannii sequitur, quae quo pertineat, ut iam dixi, enucleare non possumus. 8 16 


dubito an eodem modo nata sit atque $ 3, 4, 5. $17, quae ordinem interrumpere vide- 


tur, non iam pro certo adfirmari potest, qui fieri potuerit, ut hoc loco insereretur. Eo 
facilius vero cognoscimus, qua de causa in S8 19 tertium Lentuli edictum adlatum sit. 
Sine dubio adiectum erat edicto, quod continetur $ 18 et ita factum est, ut hoc loco de- 
nuo describeretur, Sequuntur deinde decreta ad liberam religionis exercitationem perti- 
nentis. In universum igitor de rerum dispositione non potest dubitari. Nam pauca es, 
quae dissentire videntur, Nicolaum causis, quas iam non possumus enucleare, commotum 
hic illic attulisse verisimile est.  Confirmatur id ea re, quod etiam in his paragraphis 
multa inveniuntur vestigia, quibus comprobatur decreta ex Nicolai narratione arte inter se 
cohaerente a losepho sumpta esse. Magis narrationis, quam decreti verba sunt, si legimus 
in 8$ 18 4eviiog 0à IfívcAog Oxarog sixs eqs., si in $ 18 et 19 legimus xol dxfAvos xo 
0ó0sxa KwvnuMov Asvxíp AfvrAo D'e(p MagxéAAo Óxévoig* xogijóev eqs. Nam decretum 
de consilii sententia factum, quale continetur $8 19, primo loco habuisse debet consulum 
nomina, altero locum, tertio diem. Item post nomina testium quae exstant verba 4xi 
toUtov 6 évzAog ibvsyxs magis eius sunt, qui narrat. Eodem referendum est, si in 


edictum Lentuli autem, quod sequitur, ad ludaeos Ephesi habitantes pertinet, id aut ita expli- 
candum erit, ut illorum virorum provinciam Ephesum non excessisse et ea de causa verbe i» 
"Egtoo omitti potuisse putemus, aut verbe i»'Epícw neglegentia losephi vel librarii omissa sunt. 
1 cf. Waddington fastes p.75, qui l'aàfac, quod spud Iosephum legitur, in Kdoxag mu- 
tandum censet cogitans de P. Bervilio "Casca. trib. pleb. a. !!*/,4, qui in pugna Philippica a Brut. 
bus stetit. Mendelssohn ills coniectura improbata p. 218,228 Obarfag scribi vult. Sed P. 

um, quem intellegit, Isaurici cognomine usum esse iam p.101 dixi. 


109 


. extr. 6 16 legimus robro éyivszo xoó Oó0sxa xaA«vitv 'Oxtofoíev, si es Terum AM 
est in $ 18, alius in $ 19, quamquam utraque idem edictum continetur. - 


Finem huius capitis faciam in disputando de senatusconsulto, quod — 


Mendelssohnium p.211 eqs. de libera religionis exercitatione Iudaeis in Asia habitantibus 
concedenda a. '*/, Caesare auctore factum est. Iam Niese cognoverat eam Mendelssohnii 
sententiam omni fundamento carere'. Quitamen cum causas sententiae suae adferre omi- 
serit, hic opus erit breviter lecos, quibus Mendelssohnii sententia nititur, perlustrare. In 
decreto igitur Pergamenorum putat ponendum fuisse illud senatusconsultum *, sed re vera 
nullum illius senatusconsoulti vestigium ibi invenitur. In decteto autem Halicarnassen 
sium (8$ 23) legimus: x«zaxoAovOo0vrsg t ÓOdueo vOv 'Pouc(ov xávre» àv0boóxe» Üvn 
sbsgyérg xol olg xsol vig ' Iovda(ov quAMag xal Gvppaz(ag xobg t)v xóAuw Kyocpsv, 8xeg 
GuvrsAÓ vea, adrolg e sig vóv Osbv (sgoxoua, xal fogrel af siOiGpévos xal cdvodo:, dÉ- 
Qoxre; fuv eqs. Ex quo loco intellegitur populum Romanum cum Iudaeis Palaestinensi- 
bus amicitiam et foedus fecisse et Iudaeis Halicarnassensibus, cum ad illam Romanorum in 
Iudaeos Palaestinenses benevolentiam provocantes liberam religionis exercitationem peti- 


vissent, eam ipsam etiam ab Halicarnassensium civitate concessam esse. De senatuscon-- 
sulto pertinente ad Iudaeos Asianos sermo non fit. Nam cum Iudaeis Asianis populus Ro- . 


manus non fecit amicitiam et foedus. Itaque sive verba Óxeog Gvvrsióvra, «irolg eqs. 
pendere putamus ab Jyg«yev, quod videtur Mendelssohn cogitavisse — si ita esset, requi- 
reremus particulam rs — sive haec verba referimus ad s/egynoeuévov Mágxov ' 4Astdy- 
ógov, quod mihi unum verum videtur esse, intellegimus quodcunque populus Romanus de- 
crevit, ad solos pertinere Iudaeos Palaestinenses. Item res se habet in decreto Sardiano- 
rum ($ 24), ubi haec legimus: éxsl ol xevowxobwrsg Sv iv vj xóAs 'lovdctos xoAIves 

.. tj» Bovidv xol rbv Ofcuov xagexdAtdav, &xoxaDustapévav «üvolg v&v vópev xol vijg 
dAsvOsQ(ug óxb vüg GvyxAdrov xol vo0 O9uov vob 'Pona(ov, Üv« x«zà cà vopdóueva BO 
cvváyovte, eqs.. Etiam hoc loco leges et libertatem ad Iudaeos Palasestinenses referenda 
esse censeo. Nam si Iudaeis Asianis vel Sardianis & senatu populoque Romano ut suis 
legibus et libertate uterentur, concessum esset, quomodo fieri potuit, ut iidem a Sardianis 
liberam religionis exercitationem peterent? Eodem modo atque in 8 23 Iudaei provoca 
verant ad benevolentiam Bomanorum erga Iudaeos Palaestinenses. Verba autem ipsa de- 
creti nimis videntur contracta esse. Sed hanc meam sententiam veram esse probatur etiam 
& 20 et $ 21. Ex illa enim cognoscimus primum Hyrcanum ad proconsulem Asiae lega- 
. tum misisse cum litteris, ut Iudaeis Asianis liceret auis moribus et legibus uti, deinde 
proconsulem Hyrcani precibus obsecutum Laodicensibus imperavisse, ut secundum Hyrcani 


litteras agerent. In $ 21 autem legitur Servilium proconsulem de suo decrevisse, ut ne 


Milesii Iudaeos suis legibus uti prohiberent. In neutro igitur decreto commemoratur 8e- | 


1l cf. Hermes XI p. 484 eqs. «cte oum Moudelisonn Phan. Mos, JURE: p. 257. 
2 cf. senaticonsulta p. 228. 


110 E 


natusconsultum. Immo intellegitur ex omnibus, quae attuli, decretis maxime benevolentia, 
buam Romani erga Iudaeos praestiterunt Palaestinenses, commotos ludaeos Asianos id 
egisse, ut ipsis quoque libera religionis exercitatio concederetur, idque egisse Hyrceno si- 
mul pro eis apud Asiae proconsulem interveniente. Quae cum ita sint, mihi ipsi quoque 
Mendelssohnii coniectura omni fundamento videtur carere. Quod quidem etiam ab altera 
parte demonstrari potest. Nam secundum $ 8 Servilius Isauricus cum Iudaeis Parianis 
liberam religionis exercitationem concederet, non provocavit ad senatusconsultum quoddam, 
sed ad solum Caesaris Qiéreypa i. e. edictum, ex quo Iudaeis Romae habitantibus, ut suis 
legibus uterentur, permissum erat. 


- 


4. 


Postremo de epistulis XIV 12, 3—5 et XVI 6, 2—7 brevius licebit disserere. 

XIV 12, 8 continetur Antonii epistula ad Hyrcanum missa, in qua cum Iudaeis vic- 
toriam de Cassio reportatam communicat et promittit se Iudaeos captivos liberandos cura- 
turum Hyrcanumque a Tyriorum vi et iniuria defensurum esse, XIV 12, 4 eiusdem epistula 
ad Tyrios, qua illi, si quid Iudaeis abstulerint, id eis reddere iubentur, XIV 12, 5 denique 
exstat altera ad Tyrios epistula, cui edictum Antonii adiectum est. Et epistula et edictum 
&d easdem res pertinent atque epistulae, quae antecedunt.  Scriptae sunt eae epistulae 
primis mensibus a. '!3/4?. 

XVI 6,2 edictum Augusti nobis servatum est pertinens ad Iudaeos provinciae 
Asiae, quibus ante omnia ut suis legibus et moribus uterentur concessum est. Quod edic- 
tum Pergami ponendum curavit Augustus?, et eo magis decretum ad Asiam provinciam 
pertinere vidit Mommsen, quod in eo nominaretur C. Marcius Censorinus?*. Qui cum circa 
&. '5/ — '9/, Asiam administraverit, illis fere annis edictum ab Augusto conscrip- 
tum est. 

$ 3 legimus epistulam Augusti ad C. Norbanum C. f. Flaccum missam*, ne Iudaei 
pecuniam Hierosolyma mittere prohiberentur. Norbanus paulo post pugnam Actiacam pro- 
consulatum Asiae provinciae videtur obtinuisse. 

8 4 continet epistulam Agrippae ad Ephesios inter a. '!!/,,—*!/,, scriptam*. 'Wad- 
dington* hanc epistulam referebat ad causam Iudaeorum a. "5/4 Sami actam. Cuius cum 
in tota epistula non fiat commemoratio, Niese eam sententiam reiciendam esse iure mihi 
videtur dixisse'. Pertinet epistula ad easdem: res, quae in $ 2 tractatae sunt. 


1 cf. Mendelssohn senaticonsulte p. 254 eqs, Niese Hermes XI p. 478 eqs. 2 cf 


Mommsen res gestae divi Aug. * p. X. adn. 1. 8 cf. eundem Mommsenum p. 174, Wadding- 
ton fastes p. 102 n. 63. 4 ee NND E M Ergo Mee Don n. $0. .5 ef. 


. Mommsen res gestae divi Aug. pi 6 cf. fastes p. 91. 7 d. Hemes XI p.450 


adn. 1. 


111 


8 5 exstat eiusdem Agrippae ad Cyrenaeos epistula eiusdem fere argumenti atque 
ea, quae praecedit. 

8$6€C. Norbeni litterae ad Sardianos missae, quibus cum eis communicatur epistola 
Augusti, quam in $ 3 legimus. 

$ 7 denique edictum ad easdem res pertinens conscriptum pro Ephesiis a C. Iulio 
Antonio, qui &. '*/, Asiam videtur administravisse!, nobis servatum est. 

' Haec decreta apparet non secundum tempora, non secundum res, quas continent, 

esse ordinata, sed secundum magistratus, qui ea scripserant. Primo loco Augusti, altero 
Agrippae, tertio Norbani et Antonii litterae positae sunt. 


b. 
De sermone decretorum Romanorum & Iosepho relatorum. 


— — 


Veram saec. II et I a. Chr. orthographiam codices quamvis corrupti interdum ser- 
vaveruni, velut in senastusconsulto XIV 8, 5 Lucii nomen recte scriptum est 4s:s»uog. Item 
XIV 10, 10; 10, 18 quamvis non constanter, 4sóxiog legitur. Rarius servatae sunt formae. 
velut JlóxA;og aliae. XIV 10,18 recte scriptum est Koocropíve, cum aliis locis t semper 
per ov redditum inveniamus. Nominum propriorum unum Dolabellae commemorabo, quod" 
plerumque recte servatum est, ZfoAofjéAAog*. Quantum efficiendum sit, ut vera saec. IL et 
I. &. Chr. orthographia restituatur, cum nondum horum Iosephi librorum Nieslanam edi- 
tionem teneamus, adfirmare non audeo. Certe Nicolaus dubitari non poterit, quin inte- 
gram decretorum. orthographiam retinuerit. 

Sed iam quae maioris momenti sunt tractemus et, comparemus foederis verba, quae 
servata sunt in Ll. L Macc. 8, 23—82 et apud Iosephum XII 10, 6. Auctor libri Macc. ex 
hebraico exemplari ad verbum sua videtur sumpsisse. losephus vero, qui ex anonymo, 
qui ipse quoque exemplari hebraico usus est, decretum descripsit, verba fontis sui — nam 
non dubito Iosepho ipsi, non illi anonymo tribuere? — mutavit et auxit, ut speciem magis 
genuini foederis nobis daret. A Iosepho puto addita esse verba Oóyua Gvyx(rov sxsgl 
cvppayíxag xal sóvoíeg efje xQóg t0 KOvog vv 'Iovda(ov ab eodem addita sunt verba, quae 
in fine legimus: dyoápg vb Oóypa óxb EbxoA(uov voO 'loévvov xeidbg xal 6x5 'Iásovog 
vo0 'EAsafégov, ixl ágywgdog ubv vo0 &Ovovg 'loóda, GtQerqyoU Zígeovog to0 d05sAgo0 
«)ro0. In universum losephi verba magis quam auctoris 1l IL. Macc., cuius ratio dicendi 
nimis hebraici exemplaris et veteris testamenti rationem dicendi redolet, accedunt ad ver- 
siones graecas a Romanis factas, quamquam exemplar suum nimis contraxit. Romani di- 
cebant x«và yijv.xol xc:à OdAcccav pro dv vj 9aAdoog xcl ixl vf E9oüo, Ó Oüpog 6 


— 


1 cf. Waddington fastes p. cu eie I IT 
8 ef Meoddatohn sena heuulis p. 96. oq 


— P Ke, MB aee ear e wor y Nos ow pnt — — * herum "oh m — "^ vo. 
"u " f - LI "LC — ME E 
* t " 


4 


— "a FILII 


112 i) Ee on - 


— *lovda(ov pro «à fO9vog v0 'Iovda(ov, éxixoavsía pro xvgis(x, Romani nec dicere solebant, 
ut in L Macc. legitur, dàv évorj, iàv cvufijj xólspog, nec ut Iosephus scripsit, dà» éxí(oct 


fwsg, 86d constanter scripserunt 2» vel potius Gg vs éxigígociv xóAsuov. Maxime in 
fine decreti inde & verbis d» 4 rx. xgóg va stg» c)» Gvupag(av O5si(jog 10 v6v ' Iovdaíov 
&Ovog xQocOsive: 7] àyelstv losephus proxime accedit ad genuina verba, qualia exempli 
causa exstant in foedere cum Astypalaeensibus facto. Hoc autem decretum ad hebraicum 


exemplar cum redeat, omnino postulari non potest, ut accuratius congruat cum genainis : 


decretis à Romanis graece Scriptis. Itaque etiam alia decreta perlustremus. 

Senatusconsultum & Iosepho XIII 9, 2 relatum antiquam formam non retinuisse cum 
Mendelssohn cognovisset, illam ipsam veram senatusconsulti formam restituere conatus 
est! Sed multa illa senatusconsulta, quae inde ab a. D. 1875 reperta sunt, iam nobis per- 
mittunt, ut accuratius quam Mendelssohn potuit, senatusconsultum restituamus. Ut vero 
facile cognoscatur, quae et quomodo Iosephus sive auctor ejus mutaverit, et Iosephi verba, 
quae apud Bekkerum* leguntur, et decreti, quale fere restituendum esse censeo, hic de- 
scribam: | | 


9 


Gésioó  Mágxov. v(óg O6rQatgyóg ovinv 


Ovviyays x90 Óxrb siü6v Oefoovegíov-ày 
xopitíg, 


' wugóvrog Aouxlou Mavvíov Aovxlou víoo 
Mevrw&! «cl D'eí(ov Zsuxoovíov Ilsvvatov: 


víoO QDoeAsovit. 


æsot àv ixoéícBsvos ZXgov 4odioéov xe I 1 


"dxoAAMbviog ' dAstdvdQov xel diódegoc ' Id- 
covog vógsg s«Aol xàyao(, xsupOévtsg óx 
óÓsuov vv 'lovüUc(ov, oV xol duAézgO€nsav 
xsgl qg«Aíag Tijg $xaQyoíong vostro xc 


cvppay(ao xobg "Popeovg xal ty 0npocíov 2a 


zocypdrov, Uxog ce 'Ióxg xal Auévec xol 
Idfjage xol xoyal xol 00agQ xóAso ubrbv 
iAAag xol yogíx xoAsptv FAafsv ' 4vtíoyog 
xagdà rb vfjo Gvyxidov Seres va0r« &xo- 
satura , 


ive ts tolg GtQeribroug volg Bacuixotg p) 


Ig Oéviog Mágxov víóg G6roetqyóg vfj 
evyxlivo GvveflovAsóGevo z90 fusQv óxtào 
s(üvbv Osfooao(ov iv xoustíp. — 
yoeqopévo xagijGuy 4eóxiog Máviiog Acv- 
«(ov vibe Ilouevsíve! , , T'aíog ai mido 
Iaíov víóg daAfgva. 

xtQl by 'lovdotos xQsefisural ZXuowv 4oci- 
Sov, '4xoAAdviog "MAsbévógov, 4ió0ogog 


'Iécovog Aóyovg éxouGavro vógsg xuAol | 


xüyaS0l xcl qí(Aor x«gà O:dpov xaAoO xáya- 
Sob xct qíAov evppdrov vs. fjustéQov, zd4- 
qva gilíav Guupag(oy vs &vevedoavero xal 
dicadynocv xiQl vv xa99 cbro)g xocypd- 
vov xigl'lóxgg xol Àuévov xeh xsQl Da- 
(gag xol xqybv xoc ÜÓcng xóAsg abróv 
KAlag xol zóQag xoAéup KAafev "Avtíoyog 
x«gà v0 ríe Gvyxidvov Oóyua, Óxog v«0t« 
závra cürotg dxodo0j| àxoxazectaDi, 


b (ve vs vofg otQetióreug volg Baciluxotg pd) 


l fortasse scribendum aut Toeperiiva sut Mergyto. 


1 cf. sensticonsulta p. 148. 


2 nam cum Niese libros, de quibus agitur, nondum 


ediderit, in Bekkeri textu nobis acquiescendum est 


ru m "rb- quam *2 ." * * — as — i & 
: — —W — o" oc PAR AL "e es^ AMA 1 gh pour 
: í : " : Lo - ó 


: ^ : 
dt] dia vie qóoa; vüjg «brbv wol v&v 5x- A à els zdoes vis eir ad ctr dg- 


xóov cótóv OigzscDo, zxóov «)ró» ÓiioryesDe, 

xel Üxeg rà xarà vb» mólapov dxstvow» w«- be decine eique VEN MR 
quo0évia 6x ' 4vtióyov xagà sb tfo Gduy- — "dvríoyog xuQà sb vfüg Goyxhjrov Oóyp« 
xÀjrov üóypa &xuge ybrqzes,  Üxeg rebræ závra Éxvge yirqve, — 


tva vs xoéofsg xippavreg áxodo0Sva( vs d l vs xQscfitvtàg xíppecuw Ücu vs óx 
æœbrotę xoujóées. tà Óóx 'dvruóyov àpeigs- — "Avriógov «brol; dgponpéva deci», Oxog 
— 9évra xel v)» zéógav Oiavuvíjsevras v)» dv ve0ra crotę éxodoD ijves zoufeociv, Dxesc cs 
v) xoléuo digbuopévqy, viv 16Qav Sivueiomeve vm dv e aoi 
QugOaopévev, 
Óxog re a)voig xoóg vs esilato xch Bd- S8 xg vs cóvotg xobg fxcilsig xol dijpoug 
pove dAsvOfoove yodupoara Obciw ai; &cgá- disv0égovs yodppaxa übew ais; écpéinay 
Aswtyp vijg &ig olxov dxavódov: -- ^/— vije &/g olxov ixavódov: 
4doLev obv xeQh vostro» t«0ra, dvaveóca-IL1xeol. sosrev v&v» xQcypdvov oüvog idotsy, 
€90c. qiAlcv xol Gopuar(x» xQóg Évógag  — xdgua quA(av  Guppay(nv  dveveóocoOet, 
dya9odg xal ixà dou xepqOévrag éya- — Évügag xaloóg xdáyaDo0g wel qiloog xagé 
900 xal gíAov, àpov xaioO xàyaOo0 xal qAov cvppéyzov 
ve $pstíoov xooGcyogsódes , 
æsoꝛL — t6» yocppéro»! àxixoívawro 2 siQí ss t&v Ogpoc(ov xo«ypácrov! BovAsé- 
BovisóoscOm,, Ürc» &xà cbv iü(owv 4j Góy- - cacOn. iüolsv, Uva» &xb sb» iüiov $ ecy- 
«Aqrog sócgyoldog Gxovódgsu» *& toO Aoi — xAxtog sbOrolíoy Gxovódca: vs v00 Aorxog 
xo) pygólv sig aüro0g áO(xnpa voío0ro ys- —— pmOle sig aüro0g dÓíxnpa voro0vo yawíoa- 
víoscO«u:, dQoUvol cs aürolg sbv Grgarquybv 8 00m, Üxeg *s Oo0fj cüvolo yodppesa ex. 
Qéviov xotpera ix vo0 ênuooiou, Üxog dv — Advboexa xoig vobg facilsig xol ÓXpovs 
sig v)» olxs(av ixavíAOouv.  Oáviog piv éAsv0doove, Üxeg ásgalbs sig và)» oixíay 
ob» obrog dxoxfuxs to)g t6» lovjc(o»  — ixcvélOoew, 
xofofsg yocpara do)g aórolg ix voDOnpo- 4 Livid «s aivolg ix vo Oquoc(ov I'hog dd- 
€íov xclOóyuga CeyxA(jrov xoig tobg Ourxdp- — 9og GrQerqybo và» sapía» Qobves xsAsóog - 
vovrag x«l &6gaÀi, seoriopiroug v9v olxcds — xb GtotsQr(ov íxazb» slxoG. xóvrs oDvog 
aagovdíav. xu0bg d» aórg ix vv Ónuoc(ov xo«ypd- 
VOY wisveóg ve vie Heg geivuras idoto». 


l pro roopparev codices AMV xoaypáoev exhibent, quam lectionem veram tudieo. Men- 
delssohn coniecit ddixgpd:w» scribendum esse. 


Pauca ad hanc restitutionem, quam minime perfectam esse non. ignoro, addenda 

sunt. Scripsi pro Mendelssohnii MdAAiog MávAiog, daAfoya pro O«Asoíva (cf. tit. XV 38). 

I 1 restitui ex titulis XII, XIII, XIV, XVI, quibus locis demonstratur me pro Io- 

sephi verbis xeugOévrsc óxb Odjpov'lIovda(o» formulam constanter usurpatam optimo iure 
15 


114 


. posuisse. Iovàatos xoecfsuro eisdem titulis defenditur. lisdem formula ydowa que 
Gvppazícy vs &vsysédayro comprobatur. 


2 &—d, ut ex eis, quae disputavi, iam potest intellegi, maxime tribuenda sunt lo- | 


sepho et eius auctori, quos ut formulas, ita etiam cetera mutavisse nemo negabit. Spe- 
clem genuini decreti dare studebam, quamquam confiteor minime omnia bene mihi videri 
restituta. Ne de singulis rebus copiosius disseram, iniuria Mendelssohn optima Palatini 
lectione did tájg zóQoag vijg aóvóv xol cv Óxnxóov abróy» reiecta Ambrosianum Vossia- 


num Leidensem secutus ge óx5xóov pro xal v&v» óxqxócov scripsit. 


In parte II 1 formulas usitatissimas restitui, deinde miram quandam confusionem, 


«uae II 2 et 8 exstat, sustuli. Ut breviter dicam, verba Oxeg dv sig v9)v oixs(ev (&oga- 


Ag) ixcvdAOoisv necessario requirunt verba yocppova xoóg vs feciAstg xol Óxpovg dAsv- 
€íoove, ut ex verbis I 3 cognoscitur Nam pecuniam dari Iudaeis, ut redire possent, hoc 
ab hoc loco plane alienum est. Nam expressis verbis antea dictum est, ut Romani litte- 
ras darent Iudaeorum legatis reditus causa. Quae cum ita sint, ryo*uoeza illa, quae Fan- 
nius Iudaeis iubetur dare, £é»i« intellegenda sunt, quae legatis nationum exterarum a Ro- 
manis dari solebant. Quam meam ratiocinationem veram esse inde elucet, quod in 
parte II apud Iosephum litterae commendaticiae omnino non commemoratae sunt. Eadem 
illa confusio etiam in verba quae sequuntur transiit Nam apparet in fine paragraphi 
post verba xal dóypa cvyxAdrov scribendum esse xal ygdupera xQóg so)g Quxxfupovrag 
xal &cqaAs) xagstopfvovo v?» olxads xagoveíev. 

Foucart! ex dictionibus yelut fovi$jv ovviyays, xa«góvrog toD Óstva pro vfj evy- 
xÀdjrp GvvesflovAsíGaro et yoagopévo xagijo«v colligendum esse putabat eum, qui senatus- 
consultum descripsisset, exemplar latinum, non graecum ante oculos habuisse. Neque vero 


singulae tantum dictiones dissentiunt a publico sermone graeco Romanorum, sed totum se- 


natusconsultum concisum contractumque et ab eo, qui descripsit, in suum sermonem 
translatum est. Itaque Foucarti explicatione opus non est. Immo nihil obstat, ne hoc 
senatusconsultum ex graeco exemplari descriptum esse putemus, quod etiam de ceteris 
decretis, quae Iosephus ex Nicolao Damasceno sumpsit, pro certo adfirmandum est. Nam 
praeterquam quod non ignoramus Nicolaum decreta collegisse ex tabulariis publicis orien- 
tis, qui decreta apud- Iosephum perlegerit, facile concedet ea ad graeca Romanorum er- 
emplaria redire. Paucis perstringam senatusconsultum XIV 10, 22 in decreto Pergameno- 
rum relatum, quod cum aliquo modo genuini senatusconsulti speciem et formam prae se 
ferre videatur, dubitari non potest, quin Pergamenis praesto fuerit. Sed nihili est ex hoc 
fragmento et ex frustulis XIV 10, 8 eqs. relatis, ut Mendelssohn p. 144 ludens, ut ipse 
concedit, fecit, imaginem veram illorum senatusconsultorum restituere. Ac ne XIV 8, 6 
quidem restituere operae pretium erit. Id tantum monendum est valde hoc senatusconsul- 


- 


l ef. Archives des missions scientifiques et littéraires 1872 p. 842. 


115 


tum contractum videri maxime in fine, quo senatus responsum continetur. Ad verbe 
decreti genuinà yQo«gonfvo sxagüc«v additum est v9 Óóyper, minime genuina verba 
sunt &vdosc &yaSol xel cópueyot, dvavsoópsvos sàg xoovxuoypévag xoos "Pouatovg záo«ag 
«xl c)» quMev, OvvOécOn, quAxv xal y£Qrvag alis, quae praetermitto. Ubique formulae 
sollemnes restituendae sunt.  Delendum est illud oj» post. idots», quod losephus ut hoc 
loco, ita etiam XIV 10, 24 addidi. — 

Iam pauca de senatusconsultis et edictis de "consilii sententia factis, quae XIV 10 
relata sunt, addenda sunt. Maxime genuinam formam servavit XIV 10, 10, quamquam in 
fine nonnulla mutata sunt, velut verba éyévtro xQb xíves sidbv Dufoovaglov iv sd vas 
rijß Ouovoíac suum locum non habent. Decretum simile esse titulo XIX collectionis meae 


iam supra commemoravi  Nonnullae genuinae dictiones senatusconsulti a. d. V. id. Febr - 
a. "*/u facti servatae sunt in 8 6, 2 quamquam multa contracta, multa aliis verbis red- 


dita esse atque in exemplari Romano factum erat, non est cur commemorem. Quod quo- 
modo factum sit, intellegi potest ex comparatione edicti L. Cornelii Lentuli, quod ter 
apud Iosephum legitur: 

XIV 10, 18. | XIV 10, 16. . .. XIV 10, 19. 


ZAsiouog 03 AévsAog Bæc- 
vog sixs* xoAízag' Popeíov 
[sod "Iovdeixà Éyovrag sel 
xoio0vrug dv 'Egfíop xQb 
t00 Bijurog dsusiücutoviag 


Asvxiog AdéysAog Üxetog 
Adyev* £oAMzag' Pope 'Iov- 
Qaíovg, ofrwwég por [sod E- 
qew xal xou» 'lovdcixà 
éy'Egéog iüóxovy, 0s0:da:- 
povíag Bysxa. áxdAvca. 


ixl voírtov Ó Aiyziog. 
doyna? diveyxs* — xoMteg- 


"Pouaíov' Iovó«íovs, oftwesg 


(soà 'lovdcixà xou» si- 
Oeciv dv 'Egécp, xob vot 
Bnnærogę Oeveidounovíag fys- 


S8ysxa Gvoeve(ag &xéAvce. 
! E xu &xíAvoa. 

Eodem modo nemo dubitabit, quin cetera edicta et décret mutata sint. Maxime 
autem tenendum est denominationibus magistratuum nullam *fidem esse habendam. XIV 
10,8.15 erg«rgyóg Üx«rog ferri non posse iam supra demonstravi. Idem C. Fannius, 
qui 8 15 ergergyóg Üx«rog nominatur, in $ 13 accipit denominationem d&vri6rQerqyo9. 
Vera autem eius denominatio videtur fuisse erQ«rgyóg dvOUxevog. LL. Antonius, qui a. 
14/5. quaestor et &. '*/4 pro quaestore fuit, tum dvrirepíag (8 18), tum évrooepíag xol 
&vr.OrQarayóg nominatur. Vix iure Cornelius Lentulus in $8 18 dv9ixcevog nominatur, cum 
&. '/4 consul fuerit (cf. 8 18 et 19). Item T. Ampius in 8 18 denominationem xoecfev- 
ToU xol &vriwGrQatoyo0, in 8 19 xoscfisvroO accipit. Minime verisimile est. C. Caesarem in 
epistula ad Sidonios (8 2) se nominavisse «óroxQdroga x«l ágzisQón, Óuxrávtoga sb Oadza- 
eo», in edicto quod iisdem diebus factum est, e$roxodroga vb QeUragov xol ágzusQéa. Sed 
satis de his rebus, quae quanta licentia Iosephus sive Nicolaus usus sit, demonstrant. Si- 
militer ut hoc addam, res se habet in nominibus magistratuum: tum Caesar appellatur 


IWiog Ioblios Katoco (5 2), tum 'IosAvog Katoco (item 82), tum I'&kog Katoco (85.6. T). 


l doyua apparet hic ferri non posse. 
| 15* 


116 " 5 

Nunquam in decreto publico fuit, quod legimus in $ 19, 6 4fvziog. Sed in his nominibus 

etiam librarios multas corrupisse, apparet ex $ 8, ubi plane intellegi non possunt verba 

*IosAtog Ic1og 6cQ«vqybg eqs. Item in $6 18 nomina legatorum librariorum din corrupta 
Sunt, multa etiam peccata sunt in testium enumeratione $ 10.19. 19. — 

Postremo ad epistulas Antonii, Augusti aliorumque nos vertamus. De uibus omni- 


bus subtilioribus quaestionibus abstineo et abstinere debeo, cum dubitari non possit, quin 


eodem modo, quo senatuscónsultorum verba, etiam earum sermo a Iosepho mutatus sit. - 
Quae sententia cum duabus epistulis C. Norbani a Iosepho et Philone adlatis! tum certo 
demonstratur optimeque illustratur epistulis eis, quae et in epistula Aristeae et apud Io- 


. sephum legimus*. Quas si quis comparaverit, facile concedet minime genuina epistularum 


verba nobis apud Iosephum esse servata. 


. l1 epistulas describere utile erit | fs c 
Ios, XVI 6, 6. Philo leg. sd Gaium ec. 40. 
Táiog Neofavó; Oidxzog —— Zae- T« Ge0£ Nogfavóg Oáxxog dv9ssazeg "Eye- 
diari» &grevos zal fecAg roíoem cfe» ucvovor yafQue 
Koicd pos Fre xeooy e ri sedstcO as Kaiodo pos —— "levdafow;, oð a» eo, 


sevc e[osc, $€os &v eo, xarà rà — ide doyate i3uspé voui(uv dvvayepivevc 

eite F9e; eweyayóri — dran xeipera dopíque, à xipmevcw elc "Iigocó- 

€ Ragosólepa* lyeaya éut», i d- lena* rovrovg osx 19640: xwàiescOas robro 

din, én Kaitag xdye ovre flou yíre- moui»* lygaga oi» épliv, T» eldgss, de rasta 
ovzes yívia9as xeledes. 

Iure míhi videtur Waddington adnotavisse comparationem harum duarum epistularum, 
quae ad eandem rem pertinerent, docere liberas nos habere exemplaris Norbani versiones. 

2 cf. Aristese epistulam editam ab Haverkampio in Jos, tomo UVU et a M. Bchmidtio 
Archiv für wissensch, Erforsch. d. alt. Test. hrsg. v. Merx tom.I p.258 eqs. Velim ibi comp&- 
res litteras Ptolemai regis ad Eleasarum (Hav. p. 107 eqs., Schmidt p. 260) cum Ios. Ant. Iud. 
XII 2, € Eins sí Pulemasum lares (Hav P. 108, Schmidt p. 261) eum Ios. XII 3, 5. 


Index titulorum 
e temporis ratione ordinatórum *. , 


Epistola T. Quinctüi ad oppidum Cyretas inter &. 668/196 — 660/194 scripta (d. D) . 
Epistula M. Valerii ad Teos a. 561/108 scripta (6t. I)... . 4. s. 
S. C. de Delphis a. 565/189 factum cum epistula Sp. Postumii praetoris (tit. Y) . ... . 
Epistula Cn. Manlii ad Heracleotas ad Latmum a. 666/188 scripta (tit. II) . . . . . 
S. C. de Thisbaeis a. 584/170 facta (tit. X) leer r 
S. C. de Prienensibus et Ariarathe et Attalo c. &. 699/156 factum (ti. XXVII) . . . . 


8. C. de Narthaciensibus et Melitaeensibus c. &. 604/160 factum (tit. XID . . . . ... 
S. C. de Lacedaemoniis et Messeniis c. a. 614/140 facti fragmentum (tit. XXV) . ..... 
8. C. de Itaniis et Hierapytniis c. a. 614/140 facti fragmentum (tit. XXVI) ... . . ... 
8. C. de Prienensibus et Samiis c. a. 618/186 factum (dt. XIIO . . . . . . . . .. 


S. C. de Prienensibus et Samiis &. 619/185 factam (tit. XIV) . . . . . . .. 

Epistula Q. Fabii Maximi ad Dymaeos a. 609/145 sut 619/143 aut 688/181 aut 6S9/116 
8. C. de oppido aliquo Phrygiae maloris a. 638/116 factum (dt. XXIX) uU E 
Foedus cum Astypalaeensibus a. 649/106 factum cum senatusconsulto praemisso (tit. XXI). 
S. C. (vel consilii sententia) de Adramyttenis c. &. 669/96 factum in epistulae forma (tit. XV) 
Foedus cum Thyrraeis a. 660/94 factum (tit. XXI . . .. . .... yy o. 
B. C, de Siratonicensibus a. 678/81 factum cum epistola Sullae dict (tt. XVI) "Aus 


8. C. de Chiis a. 674/80 facti fragmentum (tit. XXVII) . $331 3 97 COPA DS ei 
B. C. de Asclepiade Polystrato Menisco a. 676/78 factum (tit. XVII) EOS A ROC NICO, 7 
S. C. de Oropiis a. 681/78 factum in epistulae forma (t. XVII) . . . . . .. ... 
Foedus cum Mytilenseis &. 692/62 factum cum senatusconsulto praemisso (ti. XXIID . 
8. C. de Plarasensibus et Aphrodisiensibus &. 710/44 factum (tt. VB) . . . . . ... 
8. C. de Panamarensibus a. 715/89 factum (üt. XY) . . .. .. ees 


8. C. de Plarasensibus et Aphrodisiensibus a. 719/85 (cf. Add. et Corr.) factam (tit. XIX). 
Epistula M. Antonii ad Plarasenses et Aphrodisienses &. 719/85 (cf. Add. et Corr.) scripta 


ec«« S5eRBESERUDE. — 


E dts Hu sauHs- 


GE VÀ) ses oov cecs X ROUX VE E IR S Bons 6-9: Mrs dU ce 
Epistola Caesaris divi Iulii f ad Mylasenses s. 725/81 scripta (tit. VI) ru 
Edictum M. Herennii Picentis ad Ephesios post a. 710/84 scriptum (tit. VID)  RCRCEME 


— ist ut perum PIE VI (d. Add. et Gora sub not partem alteram (B) sub n. XXII; 


: 


XIVII 
XXIX 
XXX Epistula P. Cornelii Scipionis ad Thyatirenos post a. 788/16 scripta (tit. VIII) . 
XXXI 

XXIII 


. inl I Maceab. et apud Iosephum servatorum et publici Romanorum et Iudaeorum 


3 LISHTTEDHTHI Hu 


118 


É — pag. 
B. C. de Mytilenaeis inter mensem Sext. a. 725/29 et id. Ian. a. 727/27 factum cum epi- 


stola Caesaris divi £. (tit. XXX et XXXI) . . . . . 
Eplala users di f Auguil s Mytlenaso fair & TEU/RI TIME seripia (b XY 
Epistula Caesaris divi f. Augusti ad Cnidios a. 749/5 scripta (tit. IX) . .—. . . — 
Epistula Cn. Lentuli Auguris ad Nysaeos a. 768/1 scripta (tit. XXIV) . . . . . .. 


& 7 Index decretorum 
. apud Polybium servatorum. 
I Foedus cum Aetolis à. 665/189 factum (Pol. XXI 82, 3—14) . . . . ..... 
II Foedus amicitiae cum Antiocho Magno &. 566/188 factum (Pol. XXI 45) . . 
III Foedus cum Alexandro et Laodice a. 602/182 factum (Pol. XXXIII 18, 129—18) 


Index decretorum 03 


commerciL . 


Foedus Romanorum et Iudae c. &. 594/160 factum (LI. Mace. 8, 293—892 zx Ios. XII 10, 6). 
Foedus renovatur ab Ionatha c. a. 611/148 (1 Macc. 12, 1 — Ios. XIII 5,8)... ... 
Foedus renovatur a Simone &. 615/189 (I Macc. 14—15 — Ios. XIII 7, 8) . . . . . 
Epistula L. Calpurnii Pisonis cos. ad Ptolemaeum a. 615/189 scripta (1 Mace. 15, 16—23) 
Foedus primum Romanorum et Hyrcani I c. a. 622/182 factum (Ios. XIII9, 2) . . . 
Foedus tertium Romanorum et Hyrcani I c. à. 647/107 factum (1os. XIV 10,22) . . . . 
Edictum Lentuli cos. de Iudaeis Ephesiacis militia liberandis a. 706/49 factum (los. XIV 


Edictum conquisitorum de easdem re a. 706/49 factwi (1os. XIY 10, 18). 


Epistola L. Antonii ad Sardianos de ludaeorum libera religionis exercitatione a. 705/49 
scripta (Tos. XiV 10, 17) . 


Epistula Caesaris ad Sidonios missa cum edicto de Iudaeis &. 707/47 facto (los. XIV 10,9, 
£4,;1) 249 xw »vw. X» 3 v9 x 5 
8. C, qui onifimatdr edidxm Chenicis. &. 707/47 factum (los. XIV 10,8. . . . . 
Epistula P. Servilii Isaurici ad Parianos de libera Iud. religionis exercitationes inter a. 
208/46—709/45 scripta (los. XIV109,8 . .. .. .. E rr 
Epistela P. Servi Lene (? wd Miledos de eadem re iater &. 709/46 — 799/45. script 
(los. XIV 1,933)) . ... 


*- e e ^9 € . . * LÀ 01. 64 


888 


Foedus alterum Romanorum et Hyrcani I &. 628/126 factum (los. VV 8, 5) . .. .. 108 


10,18 pars pri. 16.19)... een 2... . 106. 107. 108 


... 107 
Epistula T. Ampli ad Ephesios de Iudaeis Asianis militia Hberandis a. 706/49 scripta (Ios. 
XIV 10, 18 pars posterior) . KW cw WE INDE Adis AR $o4 w-c* w* wear uw s.s, 0E. 


* " ^ ^ov eo -e ^9 9€ VW cw WO 64161107 
Epistula commendaticia C. Fannii ad Coos a. 706/49 scripta (Ios. XIV 10, 185) - «5. . 107 


. e LA e e e e. e. . LÀ e LÀ ..91. 99 


97 


101 


€ € 9 ^*^» * * eo 9*9? *v -*v ^*o ^-*o 9 9 € e e. e . e. . e 108 
8. C. pro Iudaeis a. d. V. id. Febr. 710/44 facti fragmenta (Jot. XIV 10,5. 6, 2. 7) 99. 100. 101 


EUM ái 


— — — 


* e e. e. Ld e 
LÀ e. . ., 


Index locorum memorabilium. | 


A. Beripteres. 


Aristeae epist. ed. Schmidt p. 260. 261 
Demosth. p. 2456 25 . . . . 
' Dionys Hal A. R VI 96 . . . . 
Epicurea ed. Usener p. 164 n. $3 . 


, Helena 1878 . . . 
Hesych. s. v. xemloysedusla 
losephus Ant. Iud. XI 8, 4 

XH 2, 5 

10, 6 
| .cIlH6$5,8 
7, 8 


^ o-—— —o 


923. 


10, 1 
10, 3 
10, 8 
10, 4 
10, 5 


10, 7 
10, 8 
10, 10 


. 724 
92. 111 
74. 93 

. 92 


25. 91. 98. 96. 112 
XIV 8, 6 . 96. 97. 108 eqs. 114 
10 e e 


. 97. 102. 108. 115 


. . » 97. 102. 108 
. 99. 102. 108 


99. 102, 108. 115 
10, 6 99.100. 102. 108. 115 


. 101. 102. 108. 116 


. 70, 101. 102. 110 


101. 115. 116 
10, 19 . . * e. Li . 


107 


— 


Iosephus Ant, Id, XIV 10, 18 


.1914 . ... . . 107. 
19165 . . . . . 706107 
1916 . . . . 107. 116 
30,11 .—. . v. v. 101 
1018 . . . . 106 107 
10, 19 . 106. 108. 115. 116 
10,20 . . . . 108. 109 
10,31 . . . . 108.109 
10,22 . .98. 96. 106. 114 
190328 ....... 10) 
1924 . . . . . . 109. 
199286 ...... 7"? 
19,8—5. . . . . 96. 110 

1XV163—7. . ...... 98 
62......97110 
684...... H0 
68 iw xv di 
66. .... 11.116 


8. C. ex quo 8. C, quod antecedit, in tabelaripm qusestorium refertr &. d. DIL d. Apr. &. ^ 
710/44 factum (los. XIV16,10 . eee ee ll o n lr 
Epistula Dolabellae ad Ephesios, qua ludaeis militiae vacatio et religionis libertas conace- 
ditur, &. 711/48 scripta (Ios. XIV 10, 12) - 
Epistula M. Antonii ad Hyrcanum a. 718/41 scripta (los. XIV 12,8) . . . ....... 
Epistula M. Antonii ad Tyrios pro Iudaeis a. 719/41 scripta (Ios. XIV 12,4) . . . . 
Epistula M. Antonii cum edicto pro Iudaeis facto ad Tyrios a. 718/41 missa (Ios. XIV 12,5) 
Epistula Caesaris divi Iulii f. ad Norbanum pro Iudaeis c. a. 724/80 scripta (Ios. XVI 6, 8) 
Epistula Norbani ad Sardianos de Caesaris edicto c. 2. 724/80 scripta (Ios. XVI 6,6). . 
Epistula M. Agrippae ad Ephesios pro Iudaeis inter a. 781/28—741/18 scripta (Tos. XVI 6, 4) 
Epistula M. Agrippse ad Cyrenaeos pro Iudaeis inter a. 781/28—741/18 scripta (Ios. XVI 6, 5) 
Epistula luli Antonii ad Ephesios pro Iudaeis &. 750/4 scripts (Ios. XVI 6, 7) 
Edictum Angusti pro Iudaeis c. a. 765/2—756/8 factum (los. XYYI 63 . .. .... 


» ». 111 


.. 106. 107. 115. 126 


67......97.1H 
Livius XLII 46, 7; 69, 12 . . .. . . . 18 


l I Maccab. 8, 29—83 


XLIII 4, 11 e. . . . e e . e. e. e 16 


e 7 2. . 99. 111 
cem cEMNS los vou 9o» o xx» 


14—165 e LJ * €* . * €. € 92. 98 
Moeris (ed. Bekker Harpocr. et Moeris) p. 318 59 


—— 
v. 


— ⸗ 


Es nie doof redes 

XX 1610... .. e. 

XZXid4 14 49 99 x X3 

XXIV5,.8. ... m es 

XYVHE58..... cnn 

IXVIDG $9. v9 oo s 
XXXI 14, 1. $153. satus! mg 

XXXIL 17,3; 24, 426,1... . . 

XXXI 18, 193—158 
Xenph Amb. 11,9 .. . . .-. . . 
Hie 1127 .... . . 


e LÀ e e . . * e 


88522555585 


"2e s ů———— ——— — SP ce me LED 
- x es . 9» 
* " * 


. . 
-— 9 . 
. . . : . . 


B. Titali 
: praeter 608, quos ipse edidi, 


Archaeol. epigr. Mittell. aus Ocstr. VIII p. 96 
dapes pice mpere ta 158:*..82 |... . 
"E" . VIb490v.10 . . . 
Collect. 'of anc, Greek inscr. in the Brit. 
mus D CXLIL 38... .. . 
C. I. A. H 117, 86 
C. L fi. M 4956. 4962 . . . . . . E" 
» s» » li 8986 
Ditt. Syll. 156, 49; 947, 42 
Lebas et Waddingt. Voy. archéol III 186 a 
MitteiL des deutschen arch. Instit. zu Athen 
VI p.804 11,13 ........ 976 
Mon. Ancyr. (et Apollon. 60. 62. 68. 65. 66. 67.- 
71. 85 eqs. 
Revue archéol XXIII p. 214. 2800 . . - - XII 
Wood Discoveries at Ephesus app. VI p. 26. 
86. 44 


us 


e e e. e e e. e. e * e e . * B8 
* 


Index rerum et verborum memorabilium. 


dyavexrüv xev vog... . . 05.178 


adoptionis formula 
d» c. ind. fo. . . 4... . . 01 
dvadidóres yjgeeua . . . .  —.  . . 706 
drvecxidd»rveus pro seraeuddyvsps . . . . . 78 
dvaeipégesóans . . . 2... . T6 
évngerd», describere . ... ..... 7l 
demig . . . . e 66 
dwjibeew,?» . . . . .. . -. 69 
ixí pretom et pondus significat inde a IV. saec. 63 
duodiytebus . ... . 4.  . . 78 
énexabietasDes ei; éxigmer, restituere in inte- 
gruB . .. - o c 81. 88 
ádnelise-eBe) — zxeQuivee . . . . . . . . 1b 


doyuoeée, pontifex maximus e * o e 5» 0$ 
está pro sd abed . e * * o6 * $6 0» e o 


dgeivas 


yoepeuireus zaggenv , scribendo adfuerunt . . 79 
glossarium . e e. e e . v. e e e e. e 83. 87 


düsec: $ ww» óneurgudtuo düsc . . . . . 89 
4 evufiBeviavnire zQeypésuv disc . 89 
díuegyec, trib. pleb. . . e» » 9 9 eo «.. 71 
didvova: sio darvoles (sv Kiávevavy) noociyow 
se weg . . e o e o en 83. 88 


&xenyauevtée | oe e, 


e. e. e e . . L4 e e e . e e e 16 


VWieyua, formula . . . e * o e e e e 
I MARLIN C ox odenie 


— e 9o 9 e o e * o9 e 
sidvel, idus LR: € d - * sw v€ .» 9 e 
elnacar * e 9 0*9 0e» e 9 * 9 e 0$ 4 
lait si tekem Uu v, extraqué s qum ai quià 


lupivar pro &epiver C. ptt... . 
bem... ee rns 


. LÀ e 


ivrécono jr u$ . . . . e. . 08. 


lvpiqiebeas vip alin... . . . . .. 
&trecia pro ilésetg . .. ... 7. 
indo, abteh . ,. . e e 
ni "Peluyc pro dv "Pelprg C NE 
éinixgpepa . 4 o o o n o o f| 
legy«ciar didéóvas fva, operam dare ut ,. . . 


, Agyecia» Inavdoov xal ser» znaoéiysw, operam 


fortem et fidelea navare . . . . . .. 
sic leyérgv SpiQar, usque ad diem supremum . 
édyrdiMEM. 4 2 2 279 vow o9 X. 3 .*r* 
dye iv vei; yewoeseni»rteet . . .. s 
ro C rx 
Fepad PES 04 0. 9 ow o9 o» o v s 


nnl SORTE DOE QR IT UC € RR TIT 
xzelarydel, kalendae . .. . ... e 


zeta10069e69as slc .só[w , redire in ordinem . 
xeruexesod(Uno eripaver si; só Kansnilev — . 65. 
xemyeogéMe . . 2. c o o o oco c f| 
xePjzare cs sqesjuue 2.2... . s 
sioyogeDas -c yojeDBas . . . . . . . .. 
meuuS . ....... ^^ c.n lr. 


4Aob:eg . . . . .. c rr. 


AMéeagxec , Madgxslleg etc. e e 9 e 9 0e e 
qurosepesesDas * *« e 9 60 9 e 96 e e$ * e 
Miheg . .. 


. . e LJ e * e LÀ e * e 


— — — — — — EE m 


3 


puits pro usdé et xal e$ . . . . . . . 56. 69 


Ab9pddtyg . . ... .. 2... 


vwemi, DOn38 . . . "ee e rn 


. eiedpupa pro olvevepníia . . . 


ce s83825828833 3 g23088 823223233838832 


. 
. : 
v Qo CO wu u'E emn. — 
* * ^» * 


ripe, mmm... ..c.c.eee. 


- 


^ 


deeywdis  ........ 
Uuettryt rn 
S$qxitnw ig? $ c. ind. fat. ,. ... 


Helexéveg. .. ... c e o f£ 
zegeBébe . . . . .. . 2. 9» 
zeoeyeoine wwà Sevdiuwe . . . e| 
sse de dynus 1) spiyua, do qua ro agitur . 
sapi el d spdbe ieieram, de qua ro actum era 
48. 
TET RA 
zelméerv pro meLwéebe ....... 
o€ypuera và Kyuócus, sd sowd, respublica. 
zolefec, nosefoewmd . 9 e. 
zeciemebes 798 iv/óftoo . . . . . . . . 765. 
zoevetie €. inf. . . . . . . . . . . 08. 
zoes(dü»es lb» u$... 2 2. 
zpenuie pro zoePupéa ,. . . o e c 
xo9 se; $, priusquam . . . . o e o n 
Héleg.. .. eee e c n 


"Pedenlàjg . . . 4 4 «oco c 


eseséQqnos sive euesionos, sesterti . . . . 
senatorum appellationes. . «. « . « «e» 
Jaewüheg . . .. e ic 
emydiiobm . . ee n n 
erpamyéc Suec, com] .. . e 
poesi giéosn 
eiyxiques, senatus 
ééyciqer dices Maii sel. epe, vnitun duse 
extra ordinem . . . . . 4.4 ev 
evpfevitsesbes sip ovyxijews, senatum consulere 


e ** 9 9? 4 9 0e 


evufedher, consilium . . . . . . . .. 


Tpeb e. -. 9. 9 « 9» * * $9 9*5 
16 T 


i 


e? 
72 


78 


23398 J2ddg53 5 


* 
4 


ets 


ua 


s. 


^a 


E 


» 
-* 


^ 


— — — 


— — 


Digitized by Google 


Digitized by Google 


EOD 


TUI Vlll | il ; Ii 
2044 099 905 440
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Sermo graecus quo senatus populusque Romanus magistratusque populi Romani usque ad Tiberii Caesaris aetatem in scriptis publicis usi sunt examinatur"

See other formats
