Kuns en Kultuur Graad 8
By:
Siyavula Uploaders
Kuns en Kultuur Graad 8
By:
Siyavula Uploaders
Online:
< http://cnx.Org/content/colll045/l.l/ >
CONNEXIONS
Rice University, Houston, Texas
This selection and arrangement of content as a collection is copyrighted by Siyavula Uploaders. It is licensed under
the Creative Commons Attribution 3.0 license (http://creativecommons.Org/licenses/by/3.0/).
Collection structure revised: September 12, 2009
PDF generated: February 6, 2011
For copyright and attribution information for the modules contained in this collection, see p. 76.
Table of Contents
1 Kwartaal 1
1.1 Kleursimboliek 1
1.2 Musiek beeld emosie uit 5
1.3 Werkswinkelmetode 10
1.4 Positiewe en negatiewe gevoelens 12
2 Kwartaal 2
2.1 Rockmusiek 15
2.2 Stereotipering en diskriminasie 21
2.3 Dans en gestremdheid 23
2.4 Vooroordeel en stereotipering in die massa-media 29
3 Kwartaal 3
3.1 Dans met die fokus op gestremdes 35
3.2 Visuele kuns in die identifisering van die skending van menseregte 38
3.3 Polifonie in Afrika-musiek 45
3.4 Om menseregte na te vors 51
4 Kwartaal 4
4.1 Om 'n opwarmingsroetine te skep 55
4.2 Jazz-dans 59
4.3 'n Definisie van populere kultuur 70
Attributions 76
IV
Chapter 1
Kwartaal 1
1.1 Kleursimboliek 1
1.1.1 KUNS EN KULTUUR
1.1.2 Graad 8
1.1.3 PERSOONLIKE EN SOSIALE VAARDIGHEDE
1.1.4 Module 1
1.1.5 Kleursimboliek
VISUELE KUNSTE
Inleidende aktiwiteit (groepwerk)
Kleursimboliek (voorbeeld: Zoeloe Liefdesbrief)
Kleur het 'n menigte simboliese betekenisse. Verskeie kultuurgroepe heg verskillende waardes aan onder-
skeie kleure. So het daar baie jare gelede 'n vorm van kommunikasie ontstaan wat berus het op spesifieke
kleurwaardes, m.a.w. amper 'n soort kleurwoordeboek. Vanaf 'n Portugese handelstasie in Delagoabaai (Port
Elizabeth) is glaskrale na die eertydse Zoeloeland versprei en later deur Europese handelaars wat daar gaan
bly het. Wanneer jong Zoeloemans die huis verlaat het om op verafgelee plase of dorpe te gaan werk, moes
hulle geliefdes tuis noodgedwonge 'n sisteem van simboliese kleurwaardes ontwikkel om te kon kommunikeer
aangesien hulle geen kennis van briefskryf gehad het nie. So het die Zoeloe Liefdesbrief ontstaan. Eers is die
verskillende kleure krale slegs aanmekaar geryg om 'n lang string te vorm en is dan van bo na onder 'gelees'.
Maar later het die string 'n dekoratiewe vierkant geword en moes dit van buite af na binne 'gelees' word.
Vandaar dus die 'woordeboek', elke kleur met 'n ander betekenis. Hierdie betekenisse het van area tot
area verskil, maar was oor die algemeen baie dieselfde.
Van die bekendste en algemeenste betekenisse (sien voorbeeld op volgende bladsy):
• ROOI: intense liefde ('my heart bleeds for you')
• SWART: smart/ eensaamheid/ teleurstelling ('my heart has become as black as the rafters of the
roof, as I hear you have another maiden')
• GROEN: jaloesie/ siek van liefde ('I have become as thin as a blade of new grass from pining for you')
• DEURSIGTIG: twyfel/ onsekerheid ('you are like the grasshopper, springing from bush to bush')
• BLOU: hoop/ kalmte/ trou ('if I were a dove, I would fly the endless skies to you')
• WIT: reinheid/ trou/ vrede/ ware liefde
Voorbeeld van 'n Zoeloe Liefdesbrief:
lr This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25019/l.l/>.
CHAPTER 1. KWARTAAL 1
DEURSIGTIG
GROEN
BLOU
VV^^P R0CI
■ /\J- ■
K p'' m / , 'M DEURSIGTIG
Figure 1.1
Kyk na die Zoeloe Liefdesbrief hierbo, asook die Zoeloe verklarings van die kleure en bespreek dit in jou
groep. Besluit in die groep wat die brief probeer oorvertel. Onthou om dit van buite na binne te lees!
Deel julle storie met die res van die klas.
LU3.7
Table 1.1
Tuiswerkopdrag
Hieronder volg 'n voorbeeld van so 'n kleurwaarde-tabel. Gaan hoor by mense of familielede in jou eie
gemeenskap of omgewing watter waardes hulle aan hierdie kleure koppel en som dit in die onderstaande tabel
op:
LU 3.2
Table 1.2
KLEUR
POSITIEWE WAARDE
NEGATIEWE WAARDE
Swart
Blou
Groen
Wit
Rooi
Table 1.3
Aktiwiteit 1 (individueel)
Naamontwerp
• Neem jou voornaam en kies 'n lettertipe (tipografie) daarvoor om by jou persoonlikheid te pas.
• Kyk eers na die verskillende maniere waarop die letter L op die volgende bladsy geskryf is. Eksperi-
menteer dan met 'n paar lettertipes voordat jy op 'n spesifieke een besluit. Sorg dat die lettertipe by
jou persoonlikheid pas!
Figure 1.2
Vrolik
Figure 1.3
Formeel
Figure 1.4
CHAPTER 1. KWARTAAL 1
Hartseer
Figure 1.5
Prettig
Figure 1.6
Gespanne
• Gebruik die lettertipe wat jy gekies het om jou hele naam mee te skryf.
• Gebruik nou oliepastelle om kleur in die naamontwerp te bring. Maak ook gebruik van toonwaardes
(lig en donker) en teksture om die letters interessanter te maak. Die kleure wat gebruik word vir die
naamontwerp, moet ook volgens jou persoonlikheid gekies word. Ons noem dit arbitrere kleurge-
bruik, m.a.w. waar kleur volgens emosionele waarde gekies en gebruik word. So hoef die son dus nie
geel te wees nie, maar kan bloupers wees om byvoorbeeld 'n somber bui oor te dra.
LU3.7
Table 1.4
1.1.6 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU3
deelname en samewerkingDie leerder is in staat om persoonlike en sosiale vaardighede te toon deur
individueel en in groepe aan kuns- en kultuuraktiwiteite deel te neem.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
ALGEMEENtov 3.1 - 3.3 hieronder, die volgende toon:
3.1 entrepreneursvaardighede deur saam te werk om kunswerke te bemark beoefen;
3.2 tydsduur en selfdissipline toepas om by sperdatums te hou;
3.3 opleiding en loopbane op die gebied van kuns en kultuur (gebaseer op navorsing en terreinbesoeke)
verken en bespreek;
3.4 werk saam met:3.4.1 interdissiplinere aanbiedings te organiseer en doeltreffende organisasievermoens
en -vaardighede rondom beplanning, bestuur en bemarking te toon;
3.4.2 take en verantwoordelikhede doeltreffend te deel, bv. deur verskillende rolle in groepprojekte te
speel;
VISUELE KUNS3.8 navorsing oor die kunste kan doen en dit met ander deel;
Table 1.5
1.2 Musiek beeld emosie uit 2
1.2.1 KUNS EN KULTUUR
1.2.2 Graad 8
1.2.3 PERSOONLIKE EN SOSIALE VAARDIGHEDE
1.2.4 Module 2
1.2.5 MUSIEK BEELD EMOSIE UIT
Aktiwiteit 1 (Individueel en groep)
1. Musiek beeld emosie uit met behulp van woorde
Luister na die lied.
2. Musiek beeld emosie uit deur die musiek self
2 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25086/l.l/>.
CHAPTER 1. KWARTAAL 1
I WANT TO BE HAPPY
J I J .N I J J J U J
Li j r i
m- ' t i r a
jr t r i J i' J I ., i J
^P
-~T|
Figure 1.7
Lees J Want to be Happy deur en beantwoord die vrae:
1. Watter emosie word hier uitgebeeld?
1. Watter kleur word hier verbind met "ongelukkigheid :
»?
1. Watter akkoord word gebruik om "ongelukkigheid" te beskryf in musiek?Majeur of mineur? Juffrou
kan die twee verskillende akkoorde op die klavier demonstreer).
1. Kan ek self besluit hoe ek voel?
1. Watter faktore bei'nvloed emosie?
1. Het ek 'n invloed op ander mense se gemoedstoestand? Motiveer.
• Sing die lied.
• Lees die volgende gedeelte van Close Every Door uit die musiekblyspel Joseph and the Amazing
Technicolor Dreamcoat. Juffrou kan die melodie voorspeel en julle kan dit sing.
Figure 1.8
Watter tipe emosie wek hierdie lied?
Hier volg 'n "foutiewe" weergawe van dieselfde lied ten opsigte van die musiek.Juffrou kan dit voorspeel,
terwyl julle dit sing.
Figure 1.9
Wat is die verskil?
In die eerste voorbeeld klink die musiek "meer hartseer" (negatiewe emosie) aangesien dit in 'n mineur
toonsoort is.Wanneer die musiek in 'n majeur toonsoort is, is dit vroliker (positiewe emosie).
Onderstreep die korrekte antwoord:
Met verwysing na "Only Hope", waar hoop uitgebeeld word, behoort die lied in 'n majeur / mineur
toonsoort te wees.
• Sing weer I Want to be Happy en Close every Door.Noem die verskille in hierdie twee liedere.
Aktiwiteit 2
Die musiekblyspel District Six van David Kramer en Taliep Petersen kan beskou word as volksbesit! Dit
is vir die eerste keer in 1987 uitgevoer. Dit handel oor die geskiedenis van die woonbuurt Distrik Ses, gelee
in die Bo-Kaap. Hierdie veelrasssige buurt het aanvanklik Kleurlinge, Indiers, swart- en witmense gehuisves.
Toe dit as wit area verklaar is in 1966 is almal wat daar gewoon het geforseer om uit te beweeg. Namate die
mense uit die huise getrek het, het stootskrapers alles plat gestoot. Lees gerus meer oor hierdie woonbuurt
wat reeds in ±1867 ontstaan het en le dit voor aan die klas.
Die musiekblyspel beskryf die mense en gebeure van Distrik Ses. Hier volg gedeeltes van lirieke uit hierdie
musiekblyspel. Lees dit deur, luister na opnames en voltooi dan die vraelys:
• 'n Musiekblyspel is 'n toneelstuk waarin die mens in sy kleinheid, dwaasheid en ydelheid m.b.v. musiek
uitgebeeld word(komedie) Dit sluit in toneelspel, musiek en sang, danse, dekor en kostuums.
My Broertjie my Bra' uit die musiekblyspel DISTRICT SIX (David Kramer)
i.ftfcii' kit if4fi
Heifer fciwetffci/ii.
i trfer Wei( kiin
i ever tnimdkifn
Hij i-rvertjie hvm $*»'
Ml! Billl Ijtari rf(f
Kan AivAm firmkcme.
3tmaal£S tn his nWn
r-iM.ttiii: n 1. tat. ■,? tctik. hmt'ckie ;
&m': O-fkcrtina Vir brother"
Figure 1.10
8 CHAPTER 1. KWARTAAL 1
Hierdie lied is die verhaal van 'n 9-jarige koerantverkopertjie wat op sy eie oor die weg moet kom - hy
het nie 'n huis en ouers nie en besteel ander om 'n bestaan te voer.
New Year!
(pW ®EAP
©vmom happy
<$« is ®w (£»
(jpu THE PEOPLE fl/LL or LirE
(pETS (ELEJWT!
(|)0MET ALL Y0« TMWLES TOKAY
Figure 1.11
Hierdie lied is 'n tipiese weergawe van die Kaapse Klopse wat altyd die Nuwejaar se vrolikheid in Kaapstad
vooruitloop - letterlik en figuurlik. Hierdie optogte word gekenmerk deur die kleurvolle blink klere, dans en
sang. Die instrumente wat tradisioneel gebruik word is ghitare, banjo's, tamboeryne ens.
• Luister na die twee liedere en vergelyk dit ten opsigte van die volgende:
Figure 1.12
•
•
•
•
Maak ook gebruik van die volgende terme: warm en koue klankkleur, lig en donker, trapsgewys, spronge,
legato, staccato, dig en minder dig (yl), forte, piano, ens.EmosieLiriekeMaatsoortTempoMelodie In-
strumentasieStemmeBegeleidingTimbreTekstuurDinamiekToonsoort
Die klas verdeel in twee groepe. Almal doen navorsing oor die agtergrond van die musiekblyspel District
Six (Dit sluit in die woonbuurt as sulks en die geskiedenis omtrent Distrik Ses).Elke groep bespreek
dan een van die liedere ten opsigte van die volgende stellings:
Die musiek weerspieel die karakter van die lirieke.
David Kramer en Taliep Petersen slaag daarin om emosie, atmosfeer en effek te verkry.
Die lied dra by tot die algemene beskrywing van Distrik Ses.
Luister ook na uittreksels uit ander musiekblyspele bv. Kat and the Kings, Fairyland (Kramer en
Petersen); Joseph and the Amazing Technicolor Dreamcoat en Cats van Andrew Lloyd Webber asook
Grease, ens. (Heelparty is ook in filmformaat).
Maak 'n lys van liedere wat jy ken (of uit genoemde musiekblyspele) wat spesifieke emosies uitbeeld
soos bv. woede, verlange, vrees, ens.
• Ek kan op verskillende
maniere reageer op musiek:
Ek kan vrolik wees.
JA
NEE
Ek kan opgewonde wees.
JA
NEE
Ek kan verbaas wees.
JA
NEE
Ek kan hartseer wees.
JA
NEE
Ek kan bang wees.
JA
NEE
Ek kan kalm wees.
JA
NEE
1,2,6 Assessering
Table 1.6
LU3.6
Table 1.7
Leeruitkomstes(LUs)
LU3
deelname en samewerkingDie leerder is in staat om persoonlike en sosiale vaardighede te toon deur
individueel en in groepe aan kuns- en kultuuraktiwiteite deel te neem.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
ALGEMEENtov 3.1 - 3.3 hieronder, die volgende toon:
3.1 entrepreneursvaardighede deur saam te werk om kunswerke te bemark beoefen;
3.2 tydsduur en selfdissipline toepas om by sperdatums te hou;
3.3 opleiding en loopbane op die gebied van kuns en kultuur (gebaseer op navorsing en terreinbesoeke)
verken en bespreek;
continued on next page
10 CHAPTER 1. KWARTAAL 1
3.4 werk saam met:3.4.1 interdissiplinere aanbiedings te organiseer en doeltreffende organisasievermoens
en -vaardighede rondom beplanning, bestuur en bemarking te toon;
3.4.2 take en verantwoordelikhede doeltreffend te deel, bv. deur verskillende rolle in groepprojekte te
speel;
VISUELE KUNS3.8 navorsing oor die kunste kan doen en dit met ander deel;
MUSIEK3.7 navorsing oor die emosionele aspekte van musiek kan toon;
Table 1.8
1.3 Werkswinkelmetode 3
1.3.1 KUNS EN KULTUUR
1.3.2 Graad 8
1.3.3 PERSOONLIKE EN SOSIALE VAARDIGHEDE
1.3.4 Module 3
1.3.5 WERKSWINKEL-METODE
DRAMA
Aktiwiteit 1
Werkswinkel-metode
• Nadat julle groepe gekies is en julle op 'n KLEUR besluit het, moet julle begin skryf aan die teks.
Die eerste leerder skryf 'n woord of sin neer en die volgende leerder moet dit aanvul. Elkeen van julle
moet 'n sin skryf wat aanpas by die reeds geskrewe werk. Hierdie proses kan in twee of meer lesure
aangebied word, sodat julle sinvolle werk kan skryf.
Aktiwiteit 2
• Nadat die teks voltooi is, moet julle BEWEGINGS uitwerk wat pas by die geskrewe sinne. Julle kan
'n hele stel bou met kartondose en lee koeldrankkiste. Dit is altyd lekker om 'n drie-dimensionele
'VERHOOG' te bou van niks af nie. Julle moet die verhoog op verskillende hoogtes bou, sodat dit
meer interessant is vir die opvoering.
Aktiwiteit 3
• Veronderstel joune is die BLOU-groep, moet in gedagte gehou word dat twee emosies voorgestel kan
word: hoop of wanhoop. Indien julle op HOOP besluit, moet die teks dit baie duidelik aandui. Begin
bv. met 'n sin soos: "Ek hoop ek kry werk vir die vakansie."
Nou moet daar verder aan die sin gebou word, 'n Ander voorbeeld is die boer wat se: "Ek hoop my graan
groei goed." Dit is 'n baie lekker voorstel, want dan kan julle die opvoering begin deur in klein bondeltjies te
sit en stadig op te strek soos wat die plant groei. Elke plantjie moet woorde kry om te se. Gepaste musiek
hierby verleen atmosfeer, bv. stadige musiek om die groeiproses uit te beeld.
Aktiwiteit 4
• Julle kan blou materiaal gebruik om oor die verhoog te drapeer. Voeg daarby 'n tikkie groen en bruin
om die landerye voor te stel. Blare en takke van borne kan gebruik word.
3 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25044/l.l/>.
11
In hierdie afdeling kan julle afwyk van die gewone kleure deur kleure ook te meng. Dit hoef nie noodwendig
net blou of rooi of geel te wees nie. As jou emosies 'n bietjie deurmekaar is, kan dit aangedui word deur
verskillende kleure materiaal te gebruik wat jy om jou lyf kan drapeer, sodat die kyker dadelik kan sien in
watter bui jy is.
Julle dialoog sal uiteraard by die aktiwiteite wat julle gaan aanbied, moet pas.
Aktiwiteit 5
• Nadat al die groepe hulle verskillende take afgehandel het, en die skryfwerk gedoen is, kan daar nou
met mening aan die produksie gewerk word. Onthou dat julle enige tyd ook gebruik kan maak van
dansbewegings, of rek- en strekbewegings, of enige ander beweging wat pas by jou onderwerp. Uit-
bundige beweging sal gebruik word by rooi en geel, groen en pers. Dit beteken nie dat jy op en af moet
spring nie! Met beweging word daar gekyk na groot liggaamlike bewegings asook kleiner, intiemer
bewegings, bv. hand-gebare, opkyk na die lug, ineenvou en gaan le op die verhoog.
Aktiwiteit 6
• Die woorde van julle tekste moet teen hierdie tyd gememoriseer wees. Julle is almal vertroud met
die inhoud van julle tekste en elkeen weet waarheen hy beweeg en wat die klimaks van die produksie
gaan wees. Onthou: elke improvisasie moet 'n BEGINPUNT, 'n MIDDELPUNT en 'n KLIMAKS he!
Gewoonlik het die aanbieding 'n gelukkige einde (klimaks). Probeer om julle storie ook so uit te werk.
Aktiwiteit 7
• Nou is dit tyd vir die opvoering en gaan daar gekyk word na julle kreatiewe vermoens, skryfvaardighede
en die samestelling van 'n geloofwaardige improvisasie. Die storie MOET die kyker boei, anders gaan
julle geen aandag van die gehoor kry nie. Probeer om gesond te kompeteer met die res van die klas
en GENIET DIT! Improvisasie stel julle in staat om vir 'n verandering 'n ongewone opdrag sonder
inhibisies uit te voer!
• Bogenoemde improvisasie kan voor die res van die skool opgevoer word - teen 'n geringe fooi!
1,3.6 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU3
deelname en samewerkingDie leerder is in staat om persoonlike en sosiale vaardighede te toon deur
individueel en in groepe aan kuns- en kultuuraktiwiteite deel te neem.
Assesseringstandaarde ( ASe)
continued on next page
12 CHAPTER 1. KWARTAAL 1
Dit is duidelik wanneer die leerder:
ALGEMEENtov 3.1 - 3.3 hieronder, die volgende toon:
3.1 entrepreneursvaardighede deur saam te werk om kunswerke te bemark beoefen;
3.2 tydsduur en selfdissipline toepas om by sperdatums te hou;
3.3 opleiding en loopbane op die gebied van kuns en kultuur (gebaseer op navorsing en terreinbesoeke)
verken en bespreek;
3.4 werk saam met:3.4.1 interdissiplinere aanbiedings te organiseer en doeltreffende organisasievermoens
en -vaardighede rondom beplanning, bestuur en bemarking te toon;
3.4.2 take en verantwoordelikhede doeltreffend te deel, bv. deur verskillende rolle in groepprojekte te
speel;
VISUELE KUNS3.8 navorsing oor die kunste kan doen en dit met ander deel;
MUSIEK3.7 navorsing oor die emosionele aspekte van musiek kan toon;
DRAMA3.6 navorsing oor informele teater kan toepas;
DANS3.5 navorsing oor loopbaanmoontlikhede in dans kan doen en dit kan deel.
Table 1.9
1.4 Positiewe en negatiewe gevoelens 4
1.4.1 KUNS EN KULTUUR
1.4.2 Graad 8
1.4.3 PERSOONLIKE EN SOSIALE VAARDIGHEDE
1.4.4 Module 4
1.4.5 POSITIEWE EN NEGATIEWE GEVOELENS
DANS/ BEWEGING
Die dans kan die visuele kuns, musiek en drama deur die volgende aktiwiteite aanvul en komplementeer.
Opwarming
Opwarming behoort toenemend en gereeld gedoen te word. Opwarming behoort die liggaam van beserings
te vrywaar, soepel te maak, in stand te hou en ook tegniese vaardigheid ontwikkel. Bewegingskombinasies
en bewegingssekwense behoort deel te wees van opwarmingsoefeninge.
Volg die opvoeder se leiding wanneer 'n reeks opwarmingsoefeninge aan jou voorgestel word. Onthou
herhaling van sekwense en korrekte plasing van die liggaam is ten alle tye van belang om die liggaam te
kondisioneer, soepel te maak en vaardighede te ontwikkel.
Jy sal ook die geleentheid kry om jou eie kombinasies en sekwense te skep wat ontwerpelemente vir
choreografie sal insluit soos vinnig, stadig, lig, vloeiend, rukkerig, hoog, laag en stil of rustig, sal insluit.
Dansopwarming en -oefeninge wat gereeld en doelgerig uitgevoer word, kan ook jou liggaam voorberei en
versterk vir jou gunsteling sportsoort.
1.4.6 Aktiwiteit 1
• Maak 'n lys in jou joernaal van positiewe en negatiewe woorde wat verband hou met gevoelens en
emosies soos bv.vreugde, eensaamheid, Hefde, haat, woede, ens.
4 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25087/l.l/>.
13
• Vind 'n kleur wat elkeen van hierdie emosies of gevoelens fisies uitdruk. bv.:Laat geel jou gelukkig
voel, wil jy vinnig of stadig beweeg, wil jy spring of maak dit jou lui?Laat blou jou eensaam voel, wil
jy krimp of strek, voel jy neerslagtig, mal, uitgelate of teruggetrokke? Verken en ervaar die kleure
deur middel van beweging.
• Julie kan almal om die beurt julle woorde of kleure wat gevoel of emosie uitdruk, met mekaar
deel.Reageer onmiddellik en spontaan op die woord - sonder om te veel daaraan te dink - deur 'n
gepaste beweging. Herhaal verskeie kere. Julle kan selfs in mekaar se eie ruimte inbeweeg en kontak
maak (sonder om mekaar seer te maak) om die gevoel van die woord uit te beeld.
• Skep 'n eie storie in groepe of pare en hou 'n "bewegingsgesprek". Verken verskillende bewegingstipes
soos lokomotoriese en nonlokomotoriese bewegings.
Selfassessering / Nabetragting (Vir optekening in jou dagboek of joernaal)
1. Kon jy sonder inhibisies jou verbeelding gebruik? Wat was maklik en wat was moeilik?
2. Het jy van lokomotoriese en nonlokomotoriese bewegings gebruik gemaak?
3. Was jy bang of nie bang om skeppend te dink?
4. Het jy van die verskillende ontwerpelemente gebruik gemaak om te skep?
5. Van watter ontwerpelemente het jy nie gebruik gemaak nie?
6. Was jy bereid om kanse te waag deur jou verbeelding vrye teuels te gee?
LU3.4
Table 1.10
Algemene navorsingstaak
• Stel ondersoek in na die loopbaangeleenthede in die onderskeie kunsdissiplines Dans, Drama, Musiek
en Visuele Kunste.
Konsentreer op die volgende aspekte:
Beskikbare opleidingsmoontlikhede
Werksgeleenthede en toeganklikheid (plaaslik en oorsee)
Finansiele implikasies
Bevorderingsmoontlikhede
Bogenoemde inligting kan o.a. gevind word
• in biblioteke
• op die Internet
• d.m.v. onderhoude of praatjies met praktiserende kunstenaars
• op die televisie
Na voltooiing van jou navorsingstaak, moet dit by jou opvoeder ingehandig word vir assessering.
• Die inligting wat jy versamel het, kan nou in 'n klasdebat gebruik word. Die klas word in vier groepe
verdeel en elke groep sal een kunsdissipline verteenwoordig en verdedig.
1,4,7 Assessering
14 CHAPTER 1. KWARTAAL 1
Leeruitkomstes(LUs)
LU3
deelname en samewerkingDie leerder is in staat om persoonlike en sosiale vaardighede te toon deur
individueel en in groepe aan kuns- en kultuuraktiwiteite deel te neem.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
ALGEMEENtov 3.1 - 3.3 hieronder, die volgende toon:
3.1 entrepreneursvaardighede deur saam te werk om kunswerke te bemark beoefen;
3.2 tydsduur en selfdissipline toepas om by sperdatums te hou;
3.3 opleiding en loopbane op die gebied van kuns en kultuur (gebaseer op navorsing en terreinbesoeke)
verken en bespreek;
3.4 werk saam met:3.4.1 interdissiplinere aanbiedings te organiseer en doeltreffende organisasievermoens
en -vaardighede rondom beplanning, bestuur en bemarking te toon;
3.4.2 take en verantwoordelikhede doeltreffend te deel, bv. deur verskillende rolle in groepprojekte te
speel;
VISUELE KUNS3.8 navorsing oor die kunste kan doen en dit met ander deel;
MUSIEK3.7 navorsing oor die emosionele aspekte van musiek kan toon;
DRAMA3.6 navorsing oor informele teater kan toepas;
DANS3.5 navorsing oor loopbaanmoontlikhede in dans kan doen en dit kan deel.
Table 1.11
Chapter 2
Kwartaal 2
2.1 Rockmusiek 1
2.1.1 KUNS EN KULTUUR
2.1.2 Graad 8
2.1.3 UITDRUKKING EN KOMMUNIKASIE
2.1.4 Module 1
2.1.5 ROCKMUSIEK
MUSIEK
Aktiwiteit 1
Om rockmusiek te kan geniet en die gebruik van instrumente daarin te bespreek
• Luister na gedeeltes uit vyf opnames en beantwoord die vrae:
Waar dink jy sou jy die onderskeie voorbeelde hoor?
Dink jy die musiek is outyds of modern?
Is dit vokaal en /of instrumentaal?
Watter tipe instrument /e is op die voorgrond (kan jy hoor)?
Sou die musiek vir dans gebruik kon word?
Watter tipe dans dink jy?
Vergelyk die instrumentasie van die volgende voorbeelde deur met regmerkies aan te dui watter instru-
mente gebruik word.
Voorbeeld 1
Voorbeeld 2
Voorbeeld 3
Strykinstrumente
Houtblasers
Trompet of saxofoon
Elektriese ghitaar
Tromme
Klawerbord
1 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25037/l.l/>.
15
16
CHAPTER 2. KWARTAAL 2
Table 2.1
"Rock het gekom om te bly!"
As jy gedink het Rock is beperk tot tienergehore, maak jy 'n groot fout. Glo dit as jy wil: Rock was
reeds daar in jou ouers (en dalk ouma en oupa) se tyd!
Rockmusiek het ontstaan teen ongeveer 1950, kort na die Tweede Wereldoorlog as deel van 'n populere
jeugkultuur. Gevolglik is die "ouer" luisteraars se musieksmaak reeds toe gevorm. Baie van die hedendaagse
musikante maak vandag nog gebruik van idees wat hulle verkry uit die musiek van bv. Chuck Berry, Elvis
Presley, Bob Dylan, Beatles en Jimi Hendrix.
Die eerste Rockmusiek was "Rock and Roll"!
Dit het ontwikkel in verskeie strominge soos "Disco", "Folk/Country", "Hard Rock", "Pop Rock", "Grunge",
"Punk", "New Wave", "Reggae", "R&B", "Soul", "Soft Rock", "Psychedelic", "Garage", "Europop", "Rap", "Heavy
Metal", "Alternative Rock", "Techno", ens.
Wat is die tipiese samestelling van 'n Rockgroep?
• Luister nou na Rock uit die verskillende dekades.
Is daar 'n ooreenkoms ten opsigte van instrumentasie?
• Dui met regmerkies aan watter instrumente teenwoordig is.
ROCKMUSIEK
BASIESE SAMESTELLINGVAN 'N ROCKORKES
50's
60's
70's
80's
90's
2000
Elektriese ghitare met versterkers
Tromstel
Sanger en mikrofoon
Klawerbordinstrumente
Ander
Table 2.2
GEVOLGTREKKING:
In populere jeugmusiek, spesifiek Rockmusiek, is daar
'n spesifieke patroon
! geen spesifieke patroon nie ;
ten opsigte van die gebruik van instrumente die afgelope ongeveer 50 jaar.
Figure 2.1
17
• Verdeel in groepe en hou 'n dinkskrum. Probeer so ver as moontlik konsensus bereik voordat julle die
onderstaande voltooi. Onthou daar is nie noodwendig 'n korrekte antwoord nie!
Voltooi dan deur die toepaslike blokkie te merk!
JA
NEE
MEESTAL
• Rockmusiek word
deur mans beoe-
fen.
JA
NEE
MEESTAL
• Indien daar
vrouens in die
groep is, is hulle
beperk tot klawer-
bordinstrumente.
JA
NEE
MEESTAL
• Tromme word
deur mans be-
speel.
Table 2.3
Die groepe vergelyk hul antwoorde.
Tuiswerkopdrag:
Verkry inligting uit tydskrifte, internet, orkeste van die omgewing, video-opnames, televisie, ens. om julle
samevattings te staaf of verkeerd te bewys!
• Luister gerus na Ek kan Rock in my Taal, gesing deur Karin Zoi'd en Amanda Strydom.
Aktiwiteit 2
Om die kultuur van rockmusiek te bespreek met verwysing na die benutting van instrumente en deelname
deur mans en vrouens
Rockmusikante het 'n nuwe jeugkultuur gevestig! Nie net in musiek nie maar ook in:
Modes - dink maar aan die modes vandag en in die sestigs.
Uitdrukkings - peace, dis cool!
Denkwyses - vryheid en rebelsheid; politieke voorkeure, ens.
Sedert die 50's is lirieke veral gebaseer op liefde, seksualiteit, identiteitskrisisse, persoonlike vryheid en
ander kwessies, tiperend van tieners.
Mettertyd word rasseverhoudings, ekonomie, politieke en kulturele voorkeure ook gewild. Voorbeelde:
Blowin' in the Wind - Bob Dylan
Talk to the people - Johnny Clegg en Savuka (SA)
Vanaf die '80's word ook verbode onderwerpe soos "drugs", depressie en selfmoord aangeraak, sowel as
sosiale kwessies soos omgewingsbewaring, aborsieregte en VIGS.
Tans is die lirieke van die Amerikaanse hip-hop- kultuur meestal aggressief en gewelddadig (Gangsta
Rap), terwyl die Suid-Afrikaanse eweknie, kwaito, dikwels die gevolge van swak gewoontes soos bv. dwelms,
misdaad en selfs luiheid aanspreek.
18 CHAPTER 2. KWARTAAL 2
• Lees die gegewe gedeeltes uit die volgende lirieke.
19
Tracy Chapman
Aretha Franklin
wfvcn 1 Wn-i tkinksn-a tktot it m-iqht ({c 5cm-e <?«?<(
liWt roVhe-^ the- cynic* flw( took, mil their jood^
Thut Wts-u whtvt theM \>elie\>e- Will hn-Ve- tt^ks-n yli\-ce-
Anc(_ We- ain aiVe- ityeeyle. who hfrVe- wme- faith
Helen Reddy
X am a yi/av*)ar\
X am woman waTc~\n me- grow
See- me sTanding Toe- To Toe
As X syre-ad my laving arms
across The I an J
But I am st'iM an embryo
\JI/\tV\ a long long way To go
UnTtl X make- my brorher under sTanA
Alanis Mourissette
Figure 2.2
20
CHAPTER 2. KWARTAAL 2
Verdeel in vyf groepe sodat elke groep een lied hanteer.
Luister na die lied terwyl jy konsentreer op die LIRIEKE.
Die groep bespreek die sewe vrae en vul dan die antwoorde in.
1. Wat is die boodskap van die lied?
2. Watter emosies word uitgedruk?
3. Is daar enige spesifieke patroon ten opsigte van rym?
4. Toon die lied enige literere, politiese, historiese of kulturele verbintenisse?
5. Hoe dra hierdie verwysings by tot die lied se betekenis?
6. Spreek die lied enige sosiale kwessies aan?
7. Sou jy se dit is 'n tipiese onderwerp vir rockmusiek? Motiveer jou antwoord.
• Bespreek die musikale elemente wat gebruik word, soos byvoorbeeld die instrumentasie, vokale styl,
melodie, ritme, vorm, ens.
Beantwoord dan die vrae:
• Beklemtoon hierdie elemente die betekenis wat jy vroeer onderskei het?
• Is dit die styl wat jy verwag het van die lirieke?
• Wat is die patroon t.o.v. vorm in hierdie lied?
• Die vyf groepe (hele klas) vergelyk nou hul antwoorde. Kies 'n leier in elke groep wat die bespreking
doen. Luister elke keer na 'n gedeelte van die lied wat bespreek word.
• Wat het hierdie liedere in gemeen?
• Lees die volgende stellings:
"Dit is eers gedurende die 20ste eeu dat vroulike
komponiste, uitvoerders en dirigente begin -funksioneer
het in Klassieke musiek"
"Die meeste tradisionele musiek van A-frika is aanvanklik
net dear mans uitgevoer. Var\ die redes u/at blykbaar
gegee is, is dat vrouens nie kinders sou kon he as
hulle sekere insirumenie bespeel nie!'
Figure 2.3
21
VRAAG:
Dink jy Rockmusiek het dieselfde pad geloop as Klassieke en Afrikamusiek en dat dit eers net deur mans
beoefen is?
Aanvullende Aktiwiteit
Skryf julle eie lirieke op die melodie van 'n lied wat jy ken. Leerders kan dan die geleentheid kry om 'n
Karaoke-lesuur te geniet. Speel "Backtracks" van die lied, terwyl die nuwe lirieke daarmee saam voorgedra
word. Besluit vooraf op 'n spesifieke tenia.
2,1,6 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 4
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
MUSIEK
4.5 geslags- en/of kulturele stereotipering in lirieke en die gebruik van instrumente in die verlede en die
hede kan identifiseer en verduidelik;
Table 2.4
2.2 Stereotipering en diskriminasie 2
2.2.1 KUNS EN KULTUUR
2.2.2 Graad 8
2.2.3 UITDRUKKING EN KOMMUNIKASIE
2.2.4 Module 6
2.2.5 stereotipering en diskriminasie
DRAMA
Aktiwiteit 1
Om 'n storie te ontwikkel wat die probleme van stereotipering en diskriminasie uitlig, en om die storie
voor te dra
STAP 1
• Nadat julle onderwyser vir julle verduidelik het wat in hierdie leereenheid gaan plaasvind, moet julle
besluit watter "medium" julle gaan gebruik. As julle byvoorbeeld die RADIO gebruik, is daar sekere
dinge waarmee 'n mens rekening moet hou. Onthou dat die luisteraars julle nie kan sien nie, m.a.w. die
rol van elke karakter moet verbaal so goed as moontlik uitgedruk word sodat die luisteraars onmiddellik
kan aflei in watter bui die karakter is.
2 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25073/l.l/>.
22 CHAPTER 2. KWARTAAL 2
As julle op televisie besluit, moet die RUIMTE wat gebruik word, nie te groot wees nie.
As julle iets wil uitbeeld soos BEELDHOUWERK, moet daar meer ruimte wees.
STAP 2
• Julle moet nou die storielyn kies wat julle wil uitbou en waaroor julle 'n teks gaan skryf. Onthou altyd,
ons moet KLEUR in gedagte hou wanneer ons die karakters kies. Die karakter se bui word deur 'n
kleur weerspieel. Julle onderwyser het reeds vir julle die voorbeelde gegee waaruit julle kan kies. Julle
moet sommer dadelik aan die werk spring en die teks begin skryf. Teen hierdie tyd weet julle reeds
hoe dit werk. Hou altyd al julle aantekeninge in julle werkboeke. Julle mag ook 'n ADVERTENSIE
uitbeeld wat enige van die voorgestelde onderwerpe uitbeeld. Dit kan oor die radio wees, of op televisie
of selfs in die vorm van die klei!
STAP 3
• As daar op die radio besluit is, moet die karakters onthou dat wanneer 'n mens oor 'n mikrofoon praat,
jy nie te hard of te sag moet praat nie. Hou in gedagte dat die karakters van ver af na die mikrofoon
toe kan stap en praat. As jy iemand wil roep, sal jy ver van die mikrofoon af staan. As jy met iemand
wil raas, moet dit ook op 'n afstand gedoen word. Jy MAG jou teks by jou he wanneer jy radiowerk
doen. Julle moet probeer om so natuurlik as moontlik oor die mikrofoon te "praat".
STAP 4
• Wanneer ons BEELDHOUWERK doen, kan 'n paar leerders van die groep deel wees van die beeld,
terwyl 'n paar ander, wanneer die "beeldhouer" sy voorstelling voltooi het, daaraan verander. Julle kan
'n hand of voet of hele liggaam in 'n ander posisie plaas as julle dink dat dit beter sal lyk, of dat dit
die "storie" beter sal uitbeeld.
Alle tekste is teen hierdie tyd al klaar geskryf en waar nodig, ken almal reeds hulle woorde!
Daar is ook reeds besluit op kostuums en watter kleur elke kostuum gaan wees. Indien julle van rekwisiete
gebruik gaan maak, moet dit ook nou gereed wees.
STAP 5
• Julle kan baie maklik 'n onderonsie tussen mekaar uitbeeld d.m.v. die klei-metode. Gebruik jou
verbeelding om iets interessant uit te dink. In die geval van die televisie, moet daar 'n kameraman,
beligtingsbeampte en 'n regisseur wees. Julle kies self wie dit gaan wees. Gebruik enige iets vir
die kamera. 'n Kamera wat uit karton gemaak is, sal goed werk. Julle moet tydens repetisies sorg dat
julle altyd dieselfde bewegings op dieselfde tyd doen. Daar mag nie kort-kort veranderinge plaasvind
nie.
STAP 6
Nou is dit tyd vir die groot oomblik wanneer julle groep saam met julle klasmaats gaan kyk wie se
improvisasie en storie die beste is. Julle kry punte vir : oorspronklikheid, gebruik van verbeelding,
effektiewe gebruik van ruimte, goeie taalgebruik, goeie stemwerk, samespel en samewerking. Geniet
dit!
2,2,6 Assessering
23
Leeruitkomstes(LUs)
LU 4
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
MUSIEK
4.5 geslags- en/of kulturele stereotipering in lirieke en die gebruik van instrumente in die verlede en die
hede kan identifiseer en verduidelik;
DRAMA
4.3 stereotipering volgens ouderdom, geslag, klas en kultuur in stories, teater, film, op televisie en oor die
radio in die verlede en die hede kan identifiseer; en
4.4 'n kort skets of toneeltjie kan ontwikkel om die probleme van stereotipering, diskriminasie en vooro-
ordeel in die skool of plaaslike gemeenskap te beklemtoon;
DANS
4.1 anders geskikte mense en inklusiwiteit in dans verstaan en daaroor kan praat;
4.2 die rolle tradisioneel aan verskillende geslagte in dans toegeken, kan debatteer deur verskillende oog
punte te herken en uit te druk;
VISUELE KUNS
4.6 kommunikasie binne die verskillende vorms van massa-media kan sien en analiseer en ooglopende en
versteekte boodskappe, vooroordele, stereotipering of propaganda kan identifiseer.
Table 2.5
2.3 Dans en gestremdheid 3
2.3.1 KUNS EN KULTUUR
2.3.2 Graad 8
2.3.3 UITDRUKKING EN KOMMUNIKASIE
2.3.4 Module 7
2.3.5 DANS EN GESTREMDHEID
DANS
3 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25055/l.l/>.
24 CHAPTER 2. KWARTAAL 2
In hierdie leereenheid sal elkeen gelei word om gestremdheid te verstaan en, wat die dans betref, te
bespreek. Julie sal ook kan debatteer oor die verskillende tradisionele geslagsrolle in dans deur verskillende
standpunte daaroor te identifiseer.
Aktiwiteit 1
Om korrek vir dansoefeninge op te warm
• Voordat jy kan begin om jou dansroetine te skep, moet jou liggaam goed opgewarm word om beserings
te voorkom en ook om jou voor te berei op die aktiwiteit wat gaan volg.
• Hierdie opwarmingsoefeninge kan op die maat van musiek gedoen word. Kies musiek wat nie te vinnig
is nie en waarop jy gemaklik kan beweeg.
Asemhalingsoefening
Staan met jou voete heupwydte van mekaar af, arms langs jou sye.
Asem in deur jou neus - lig jou arms op.
Asem uit deur jou mond - laat sak jou arms en buig jou kniee terselfdertyd.
• Herhaal vier keer.
Nekopwarming
• Staan met jou voete heupwydte van mekaar af - arms langs jou sye.
• Laat sak jou kop vorentoe en afwaarts en lig (herhaal agt keer).
• Draai jou kop van kant tot kant (regs na links) (herhaal agt keer).
• Draai jou kop van regs na links in 'n semi-sirkel (herhaal agt keer).
S koueropwarming
• Lig jou regterskouer op en af.
• Lig jou linkerskouer op en af.
• Lig en laat sak jou skouers om die beurt (herhaal agt keer).
• Draai jou regterskouer na agter.
• Draai jou linkerskouer na agter.
• Draai albei skouers na agter (herhaal agt keer).
• Draai jou regterskouer vorentoe.
• Draai jou linkerskouer vorentoe.
• Draai albei skouers vorentoe (herhaal agt keer).
Armopwarming
• Lig albei arms horisontaal reguit op na die kante en laat sak (herhaal agt keer).
• Lig albei arms horisontaal reguit skouerhoogte op, dan reguit op bo jou kop, terug na skouerhoogte en
laat sak jou arms langs jou sye (herhaal agt keer).
B olyf opwarming
• Staan met jou voete heupwydte van mekaar af - kniee effens gebuig - hande op heupe - hou heupe
vorentoe - draai bolyf na regs - terug na middel - draai bolyf na links - terug na middel (herhaal agt
keer) .
B eenopwarming
• Kyk vorentoe en tree na regs - voete en liggaam wys nog steeds na voor - tree na links (herhaal agt
keer) .
25
• Tree na regs - tel linkerbeen op - buig knie terug - lig voet na boud.
• Tree na links - tel regterbeen op - buig knie terug - lig voet op na boud.
• Herhaal agt keer.
• Tree regs - kyk vorentoe - lig linkerknie vorentoe op en sak.
• Tree links - lig regterknie vorentoe op en laat sak.
• Herhaal agt keer.
• Plaas voete van mekaar af - strek van kant tot kant - hou voete stewig op die vloer - hande op heupe
(herhaal agt keer).
• Strek ("lunge") na regs en hou strekposisie vir agt tellings.
• Strek na links en hou strekposisie vir agt tellings.
• Staan met voete heupwydte van mekaar af - kniee gebuig - hande op heupe.
• Lig tone om die beurt - hou hakke op die vloer (herhaal agt keer) .
• Lig hakke om die beurt (herhaal agt keer).
• Loop op die plek vir sestien tellings.
Aktiwiteit 2
Om dans aan te wend sodat gestremdes dit kan waardeer
Ons ondersoek die beweging en kreatiwiteit van gestremde persone.
[U+F036] Blinde persone
[U+F036] Dowe of hardhorende persone
[U+F036] Paraplee (verlamming van die onderlyf )
Hou die volgende vyf basiese liggaamsaktiwiteite in gedagte wanneer jy jou dansroetines ontwikkel:
[U+F036] beweging ( beweeg van een plek na 'n ander)
[U+F036] draai (om om 'n as te draai)
[U+F036] elevasie (om na 'n hoer vlak te beweeg)
[U+F036] gebare (beweging van die arms, kop of liggaam om 'n idee of emosie uit te druk of te beklem-
toon)
[U+F036] gewigsverskuiwing (om liggaamsgewig van een plek na 'n ander te verskuif )
Dans en Blindheid
• Die verlies van sig belemmer of beperk nie beweging nie. Die liggaam is nog steeds in staat om op 'n
normale manier te beweeg en die musiek kan gehoor word.
Oefening: Blindheid
• Blinddoek jouself.
• Speel 'n geselekteerde musiekstuk.
• Beweeg op een plek.
• Ontwikkel armbewegings.
• Ontwikkel kopbewegings.
• Ontwikkel bolyfbewegings.
• Ontwikkel beenbewegings.
• Kombineer geselekteerde bewegings.
• Beweeg en verander van rigting.
• Kombineer geselekteerde bewegings en beweeg in verskillende rigtings.
Dans en die Dowe of Hardhorende
• Verlies van gehoor bei'nvloed nie die beweging van die liggaam nie. Die persoon kan nog steeds sien,
voel en beweeg.
Oefening: Doofheid
26 CHAPTER 2. KWARTAAL 2
• Sit oorpluisies of watte in jou ore.
• Sit op die vloer en plaas jou hande op die vloer.
• Speel musiek met 'n defmitiewe tromslag - tradisionele Afrikamusiek, Rock ,ens.
• Ervaar die musiek deur die vloer.
• Staan kaalvoet op die vloer en voel die musiek deur die vloer.
• Beweeg op maat van die trom- of basslag deur al jou liggaamsdele te gebruik.
• Selekteer bewegings en kombineer geselekteerde bewegings.
• Verfyn en oefen jou bewegings, seksies en hele dans.
• Kombineer aparte kwaliteite - bv. sterk of vinnig of sag en stadig - met 'n reeks aksies.
• Ontwikkel groter sensitiwiteit vir die ritme en ritmiese veranderings.
• Ontwikkel duidelikheid van vorm, rigting, vlakke en grootte in die uitvoer van verskillende aksies.
Dans en Paraplee
• Die beperking van beweging is slegs in die onderlyf. Die bolyf (kop, arms, torso) kan nog steeds vrylik
beweeg.
Oefening: Paraplee
• Sit op 'n stoel.
• Maak jou bene aan die stoel vas.
• Kies 'n musiekstuk en beweeg jou bolyf met die musiek.
• Isoleer die beweeglike liggaamsdele, bv. arms, kop, bolyf.
• Isoleer twee of drie beweeglike liggaamsdele in eenvoudige koordinasies.
• Ontdek verskillende maniere om elke liggaamsaksie uit te voer.
• Toon duidelikheid van vorm, rigting, vlakke en grootte met die uitvoering van die verskillende aksies.
• Verstaan en gebruik kwalitatiewe en die beperkte ruimtelike elemente as ekspressiewe eienskappe van
jou dans.
• Ervaar die ontwerp en uitvoering van hierdie dans, gebaseer op stemming en gevoel, neem meer ver-
antwoordelikheid vir die keuse van jou aksies, kwaliteite, spesiale- en verhoudingseienskappe met die
uitvoering.
Aktiwiteit 3
Om die deelname van geslagte (mans en vroue) aanROCK 'N ROLL te bespreek
Oefening
Vors die rol van die man en vrou afsonderlik, en in pare, na met betrekking tot dans, bv. in die wals,
"foxtrot", tango en "two step".
Vors die dans, musiek, modes en kossoorte van die 1950's na.
Stel 'n leer saam van prente, musiek, kunstenaars, musikante en video's van hierdie era.
Eers nadat jy jou navorsing voltooi het, sal jy die geleentheid gegun word om jou siening met die klas te
bespreek.
Die Dans
• Kies 'n Rock 'n Roll-liedjie.
Die kies van 'n Dansmaat
• Kies 'n maat uit jou klas wat dieselfde lengte as jy is.
• Jou dansmaat kan 'n seun of 'n dogter wees.
• Indien jy 'n maat van dieselfde geslag kies, besluit wie die "seun" en wie die "dogter" gaan wees.
Vertroue
• Kyk na jou dansmaat.
27
• Laat jou dansmaat (die seun) sy hande om jou middel plaas en jou oplig en weer laat sak.
• Die seun moet die meisie oplig en net voordat hy haar weer neersit, moet hy haar deur sy bene laat
gly-
• Die seun moet die dogter oplig - hande steeds om die middel - en voordat hy haar laat sak, moet sy
op sy middel sit met reguit bene.
Die Draaie
• Dansmaats moet albei hande vashou - kyk na mekaar - en beweeg op maat van die musiek (enige
bewegings waarmee julle gemaklik voel).
• Die seun moet die meisie se een hand los en haar lei in 'n voile draai.
• Die meisie draai terug na die seun - sonder om sy hand te los - en kyk weer na die seun na die draai
- die seun neem weer albei hande in syne.
• Eksperimenteer met draaie na die kant, sowel as na voor.
Die Dans
• Eksperimenteer met verskillende vlakke (hoog, middel, laag).
• Eksperimenteer met verskillende oplig-aksies ("lifts").
• Eksperimenteer met verskillende draaie.
• Beweeg met die musiek terwyl julle altwee hande vashou.
• Beweeg met die musiek terwyl julle net een hand vashou.
• Ondersoek verskillende rigtingveranderings terwyl julle dans.
• Kombineer beweging, oplig-aksies, draaie, vlakke en rigtingveranderings.
Aktiwiteit 4
Om na dansoefeninge korrek af te koel en te strek
• Dit is belangrik om die spiere wat gebruik is gedurende die oefening te strek anders sal jy "stywe" spiere
ervaar.
• Kies musiek met 'n stadige tempo.
Asemhalingsoefening
• Staan met jou bene heupwydte van mekaar af - arms langs jou sye.
• Asem in deur jou neus - lig jou arms op bo jou kop.
• Asem uit deur jou mond - laat sak jou arms en buig jou kniee terselfdertyd.
Nekstrek
• Lig jou regterarm reguit op, sit jou arm oor jou kop - raak die linkerkant van jou kop.
• Trek jou kop stadig na die regterkant met jou regterhand - laat sak jou linkerskouer.
• Herhaal aan die linkerkant.
Armstrek
• Neem die regterarm oor jou bors en met die linkerhand trek jou arm stadig na jou bolyf.
• Herhaal met die linkerarm.
Borsstrek
28 CHAPTER 2. KWARTAAL 2
• Neem jou arms reguit agtertoe en vat jou hande vas agter jou rug - maak jou borskas oop - trek jou
arms weg van jou lyf.
Rugstrek
• Bring jou arms reguit vorentoe - vat jou hande saam - maak jou skouerblaaie oop - trek jou maag in
- buig jou bolyf effens vorentoe - hou jou kniee gebuig - trek jou arms weg van jou lyf - laat sak jou
kop.
Hampees en kuitstrek
• Sit een voet voor die ander - maak die knie van die voorste been reguit - buig die ander been effens -
lig die tone van die voorste reguit been - hou jou hak op die vloer - buig jou bolyf stadig vorentoe -
hou jou rug reguit - sit jou hande op jou kniee - behou die strek vir agt tellings.
• Ruil bene om.
Bobeenstrek
• Staan regop - voete heupwydte van mekaar af - lig een been agtertoe en buig jou knie (hak na boud)
- hou ondersteunende been effens gebuig - hou en trek die voet na jou boud met jou hand - lig en
maak ander arm reguit vir balans - hou strekposisie vir agt tellings. Ruil bene om.
• Skud alle beweeglike liggaamsdele.
• Herhaal asemhalingsoefening.
2,3.6 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 4
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
MUSIEK
4.5 geslags- en/of kulturele stereotipering in lirieke en die gebruik van instrumente in die verlede en die
hede kan identifiseer en verduidelik;
continued on next page
29
DRAMA
4.3 stereotipering volgens ouderdom, geslag, klas en kultuur in stories, teater, film, op televisie en oor die
radio in die verlede en die hede kan identifiseer; en
4.4 'n kort skets of toneeltjie kan ontwikkel om die probleme van stereotipering, diskriminasie en vooro-
ordeel in die skool of plaaslike gemeenskap te beklemtoon;
DANS
4.1 anders geskikte mense en inklusiwiteit in dans verstaan en daaroor kan praat;
4.2 die rolle tradisioneel aan verskillende geslagte in dans toegeken, kan debatteer deur verskillende oog
punte te herken en uit te druk;
VISUELE KUNS
4.6 kommunikasie binne die verskillende vorms van massa-media kan sien en analiseer en ooglopende en
versteekte boodskappe, vooroordele, stereotipering of propaganda kan identifiseer.
Table 2.6
2.4 Vooroordeel en stereotipering in die massa-media 4
2.4.1 KUNS EN KULTUUR
2.4.2 Graad 8
2.4.3 UITDRUKKING EN KOMMUNIKASIE
2.4.4 Module 8
2.4.5 VOOROORDEEL EN STEREOTIPERING IN DIE MASSA-MEDIA
VISUELE KUNS
Aktiwiteit 1 (individueel)
Om vooroordeel en stereotipering in die massa-media te herken
STAP 1
Kyk na die illustrasie op die volgende bladsy.
STAP 2
Voltooi die prent sodat die hele raam gevul is. Enige medium, en selfs kleurbyvoeging, kan gebruik word.
Wanneer jy klaar is, skryf 'n gepaste opskrif om betekenis aan die voltooide prent te gee.
STAP 3
Die onderwyser gaan nou vir julle wys hoe die oorspronklike prent en opskrif lyk.
STAP 4
Vergelyk dit met jou interpretasie en beantwoord die volgende vrae:
• Wat het alles tot verkeerde interpretasies gelei?
• Hoekom word baie koerant- en tydskriffoto's verander of word sekere dele weggelaat?
4 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25074/l.l/>.
30
CHAPTER 2. KWARTAAL 2
• Watter effek het dit op ons interpretasie?
Figure 2.4
Aktiwiteit 2 (individueel)
Om 'n verband tussen advertensies en geslagsaspekte te ondersoek
Plak 'n advertensie in julle joernale. Die advertensie moet of op mans/seuns of op vrouens/meisies gemik
wees en moet ten minste een foto bevat. Beantwoord dan die volgende vrae:
1. Het die advertensie jou aandag getrek? Verduidelik hoekom.
1. Hoe het die foto in die advertensie jou geaffekteer?
31
1. Hou die foto verband met dit wat geadverteer word?
1. Sou jy dieselfde interpretasie gehad het as daar geen opskrifte of woorde was nie? Hoekom/Hoekom
nie?
1. Skep die foto 'n realistiese indruk? Gee redes.
1. Is die mens/mense in die foto soos jy?
1. Watter belangrike inligting mag ontbreek?
1. Wat mag daar net buite die raam van die foto plaasvind/gebeur?
1. Het jy enige vrae wat nie deur die advertensie beantwoord word nie?
Aktiwiteit 3 (groepwerk)
Om voorbeelde van stereotipering te identifiseer
Inleiding: Wanneer ons onsself nie aanvaar nie, kan dit tot ernstige probleme lei. Om so gespierd soos
Arnold te wees of so slank soos Naomi kan ons in die moeilikheid laat beland as ons liggaamstipe nie by
hierdie beelde aanpas nie. Maar stereotipering is baie meer subtiel as spiere en liggaamsmassa. Die beelde
wat in die media van mans en vroue voorgehou word, projekteer ook hulle eie sielkundige misterie. Namate
ons grootword, bei'nvloed ons kultuur ons deur sulke beelde, gewoonlik sonder dat ons dit agterkom. Dus
gaan daar gekyk word na wat dit in ons gemeenskap beteken om soos 'n man of soos 'n dame op te tree.
Beantwoord eers die volgende:
1. Definieer die woord 'stereotipe'.
2. Noem 'n paar tipiese voorbeelde.
Die onderwyser gaan voor in die klas twee groot velle ongedrukte koerantpapier vasplak. Die een se opskrif
is: OM SOOS 'N MAN OP TE TREE en die ander: OM 'N DAME TE WEES.
Wat beteken dit om soos 'n man op te tree? Watter woorde of verwagtinge kom by julle op? S6 vir die
onderwyser sodat dit op die vel papier geskryf kan word. Hierdie beskrywing sal dan dien as die 'om soos 'n
man op te tree'- stereotipe. Die binnekant van die vel papier sal dui op die gesindhede en gedragskodes wat
deur die samelewing van seuns verwag word om aan te neem gedurende die grootwordproses.
Nou kan dieselfde proses met die tweede vel papier herhaal word wanneer daar gekyk word na wat dit
beteken om soos 'n dame op te tree.
Waar leer ons hierdie geslagsrolle? Watter mense leer vir ons hierdie stereotipes? Watter rol speel die
vermaaklikheidswereld, sport en die media? Gee voorbeelde van televisieprogramme of films.
Die onderwyser sal hierdie voorbeelde buitekant die rame skryf.
Watter name word seuns en meisies genoem wat nie aan hierdie norme voldoen nie?
Vrae om te beantwoord:
• Hoe versterk hierdie name die stereotipe-raam?
• Hoe voel dit wanneer ons hierdie name genoem word?
• Wat dink julle voel die persoon wat hierdie name noem?
ONTHOU: Dit is nie verkeerd van seuns om van sport te hou, of van dogters om te hou van kook nie. Die
probleem is dat ons voorgesg word om hierdie rolle aan te neem om sodoende in te pas in die samelewing.
(Dink byvoorbeeld aan loopbaankeuses vir seuns en dogters.) Dit is egter belangrik vir elke persoon om self
te besluit wat om te doen en hoe om op te tree!
Aktiwiteit 4 (individueel/groepwerk)
Om voorbeelde van diskriminasie in die media uit te wys
Inleiding: Noem voorbeelde van die media en maak 'n lys.
32 CHAPTER 2. KWARTAAL 2
• Die media is 'n besigheid wat inligting verkoop en miljoene mense bereik. Advertensies is deel van die
media en dateer sover terug as die agtiende eeu toe die eerste advertensie in 'n koerant geplaas is - 'n
slawe-eienaar wat die terugkeer van sy verlore "eiendom" versoek. Sedertdien het dit 'n reuse bedryf
geword wat verbruikers (soos ons) moet oortuig om hulle produkte te koop. Statistiek toon dat ons al
aan ongeveer 350 000 advertensies blootgestel is teen die tyd dat ons matriek voltooi het. In baie van
die advertensies word onnatuurlike mooi of begeerlike modelle gebruik om die produk te bemark en te
verkoop.
Tref nou 'n vergelyking tussen die advertensie wat julle in Aktiwiteit 4.1 ontleed het en die inligting op die
velle papier oor die geslagsrolle se stereotipering.
Kyk dan, nadat julle in groepe verdeel is, na mekaar se advertensies en stereotipering-vergelyking en
beantwoord die volgende vrae:
• Watter algemene temas is in al die advertensies teenwoordig?
• Wat se hierdie advertensies oor die rolle van mans en vrouens?
• Hoe dink julle kan hierdie advertensies ons gesindhede en verwagtinge aangaande geslagsrolle bei'n-
vloed?
Kies een persoon in die groep om terug te rapporteer aan die klas.
Elke groep moet nou 'n collage van foto's saamstel wat 'n nuwe mans- of vroue-produk adverteer.
2,4,6 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 4
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
MUSIEK
4.5 geslags- en/of kulturele stereotipering in lirieke en die gebruik van instrumente in die verlede en die
hede kan identifiseer en verduidelik;
continued on next page
33
DRAMA
4.3 stereotipering volgens ouderdom, geslag, klas en kultuur in stories, teater, film, op televisie en oor die
radio in die verlede en die hede kan identifiseer; en
4.4 'n kort skets of toneeltjie kan ontwikkel om die probleme van stereotipering, diskriminasie en vooro-
ordeel in die skool of plaaslike gemeenskap te beklemtoon;
DANS
4.1 anders geskikte mense en inklusiwiteit in dans verstaan en daaroor kan praat;
4.2 die rolle tradisioneel aan verskillende geslagte in dans toegeken, kan debatteer deur verskillende oog-
punte te herken en uit te druk;
VISUELE KUNS
4.6 kommunikasie binne die verskillende vorms van massa-media kan sien en analiseer en ooglopende en
versteekte boodskappe, vooroordele, stereotipering of propaganda kan identifiseer.
Table 2.7
34
CHAPTER 2. KWARTAAL 2
2.4.7 Memorandum
Figure 2.5
Chapter 3
Kwartaal 3
3.1 Dans met die fokus op gestremdes 1
3.1.1 KUNS EN KULTUUR
3.1.2 Graad 8
3.1.3 KRITIESE EN KREATIEWE REFLEKSIE
3.1.4 Module 9
3.1.5 DANS MET DIE FOKUS OP GESTREMDES
DANS
3.1.6 Aktiwiteit 1:
3.1.7 Om danse te bespreek met die fokus op gestremdes en dans
3.1.8 [LU 2.4]
Dink terug en probeer onthou toe jy hierdie aktiwiteit verlede kwartaal gedoen het. Beantwoord die volgende
vrae:
1. Hoe het jy gevoel toe jy geblinddoek was en moes beweeg sonder om te kon sien?
1. Hoe het jy gevoel toe jy nie die musiek kon hoor nie?
1. Hoe het jy gevoel toe jy nie jou bene kon beweeg nie?
1. Was die bewegings maklik of moeilik om uit te voer? Waarom?
1. Watter deel van die aktiwiteit het jy die meeste geniet? Waarom?
1. Van watter deel van die aktiwiteit het jy die minste gehou? Waarom?
'This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25094/l.l/>.
35
36 CHAPTER 3. KWARTAAL 3
1. Verduidelik hoe die gestremdheid jou uitvoering van die volgende vyf basiese liggaamsaktiwiteite beperk
het:
Beweging:
Draaie:
Elevasie:
Gebare:
Gewigsverskuiwing:
1. Hoe het die gestremdheid jou gebruik van ruimte en vloerpatrone bei'nvloed?
Blindheid:
Doofheid:
Paraplegies:
3.1.9 Aktiwiteit 2:
3.1.10 Om danse in eie sosiale en kulturele kontekste te bespreek: STRICTLY
BALLROOM
3.1.11 [LU 2.2, 2.4]
1. Beskouing
Kyk na die video Strictly Ballroom.
Verwys na die verskillende dansstyle soos dit deur die dansers/akteurs gedans word, terwyl na die video
gekyk word.
Neem kennis van die volgende aspekte terwyl jy na die danse in die video kyk:
• kostuums en grimering wat vir die verskillende dansvorms gebruik word;
• die verskillende dansstyle, dansvorms en tipes dans wat in die video voorkom;
• die rol van die man in die danse;
• die rol van die vrou in die danse;
• die verskillende soorte musiek wat gebruik word vir die verskillende dansvorms;
• die gebruik van die vyf basiese liggaamsaktiwiteite;
• die gebruik van ruimte en vloerpatrone.
2. Vraelys
Beantwoord die onderstaande vrae:
a) Het jy van die danse in die video gehou? Waarom? Waarom nie?
Van watter dansstyl het jy die meeste gehou? Waarom?
Van watter dansstyl het jy die minste gehou? Waarom?
Watter bewegings kan jy die beste onthou?
Sou jy die dansstyl waarvan jy die meeste gehou het, wou aanleer? Waarom? Waarom nie?
Wat is die rol van die man wanneer hy met 'n vrou dans?
37
a) Van watter musiek het jy die meeste gehou? Waarom?
a) Wat was Scott se probleem gedurende die danskompetisies?
a) Hoe het Scott se dansstyl verskil van die van die dansstyl van Fran se familie?
a) Wat dink jy maak van Fran en Scott goeie dansmaats?
3. Klasbespreking
Beskryf en lewer kommentaar oor die dansinhoud van Strictly Ballroom:
• aksies
• kwaliteite
• ruimtelike en verhoudingsaspekte
• vorm: motiewe, ontwikkelings, kontraste, hoogtepunte
• logiese sekwense
• algemene eenheid
• die gebruik van musiek
• kostuums
Bespreek die volgende:
• die kwaliteite van die uitvoering van die danse;
• moontlike betekenisse in verhouding tot die danse wat jy gesien het;
• skakel die volgende aspekte met mekaar:
• idee
• tipe danse
• inhoud
• vorm
• styl
• musiek
• produksie-elemente
• historiese/kulturele konteks
3.1.12 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
continued on next page
38 CHAPTER 3. KWARTAAL 3
LU 2
REFLEKSIEDie leerder kan krities en skeppend op kuns- en kultuurprosesse, -produkte en -style in
vergange, asook in huidige kontekste refiekteer.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
GESAMENTLIK
2.2 kan bespreek hoe die kunste tot sosiale en kulturele verandering bygedra het en kan bydra (bv. as 'n
spieel, in dokumentasie, as voorstelle, kommentare en voorspellings);
DANS
2.4 danse in eie sosiale, kulturele en historiese kontekste bespreek, met die klem op geslag, gestremdheid
en mag;
DRAMA
2.5 menseregte- en omgewingskwessies navors en in kleingroep-rolspel interpreteer;
MUSIEK
2.6 na die gebruik van polifonie in Afrika-musiek luister en demonstreer hoe dit aan deelnemers ruimte in
die maak van musiek gegee het;
VISUELE KUNSTE
2.7 identifiseer en verduidelik hoe fotografie, rolprentmakery, beeldhou en afdrukmakery menseregtesk-
endings kan dokumenteer;.
2.8 kommentaar lewer op die samestelling, styl en vakinhoud van kunswerke (bv. landskap, portret,
stillewe, publieke kuns of versetkuns) oor tydperke heen
Table 3.1
3.2 Visuele kuns in die identifisering van die skending van
menseregte 2
3.2.1 KUNS EN KULTUUR
3.2.2 Graad 8
3.2.3 KRITIESE EN KREATIEWE REFLEKSIE
3.2.4 Module 10
3.2.5 die rol van visuele kuns in die identifisering van die skending van menseregte
VISUELE KUNS
2 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25092/l.l/>.
39
3.2.6 Aktiwiteit 1:
3.2.7 Om die rol van visuele kuns in die identifisering van die skending van
menseregte te identifiseer
3.2.8 [LU 2.2, 2.7]
STAP 1
In die vorige module is daar na stereotipering en vooroordeel as vorms van diskriminasie gekyk. Beant-
woord gou die volgende vrae:
1. Wat is stereotipering?
2. Noem twee vorme van vooroordeel.
3. Aan watter ander vorms van diskriminasie kan jy dink?
4. Hoe is mense in die verlede daarvan bewus gemaak? Hoe word mense in die hede daarvan bewus
gemaak?
5. Kyk na die twee weergawes hieronder en skryf dan in jou joernaal watter een van die twee jou die
meeste bei'nvloed en hoekom.
Weergawe 1
• Die mobiele eenhede het vinnig opgetree deur Joodse gemeenskappe te verras.
• Mans, vroue en kinders is bymekaar gemaak en is dan na die buitewyke van hulle dorpie of stad
gemarsjeer, doodgeskiet en in naamlose massagrafte gelaat.
Weergawe 2
40
CHAPTER 3. KWARTAAL 3
Figure 3.1
• Weet jy van enige ander visuele dokumentasie oor die skending van menseregte? Vul dit in die tabel
hieronder in:
Tipe diskriminasie
Rolprente
Foto's
Gemengde Media
Table 3.2
STAP 2
Soek na prente en/of artikels in ou tydskrifte en koerante vir die maak van 'n plakkaat wat teen die
skending van menseregte betoog.
STAP 3
Nadat julle in groepe ingedeel is, kan julle besluit wie se foto's en/of artikels die treffendste is en die
volgende opdragte uitvoer:
41
Plak die foto's en/of artikels wat julle gekies het as foto-montage ('n tipe collage waar slegs foto's
of papier geplak word en geen materiale soos wol, tou of ander voorwerpe met tekstuur nie) op die
plakkaatpapier.
Julle kan met kleurpastelle en/of Koki-penne bo-oor en tussenin werk om die foto's en/of artikels in
een groot geheel te bind. Dit sal as agtergrond dien.
Dink nou aan 'n slagspreuk wat betoog teen die skending van menseregte.
Plak met enige kombinasie van letters wat julle in die tydskrifte en koerante kan kry die slagspreuk
bo-oor julle agtergrond - onthou dat die letters opvallend en sterk genoeg moet wees om die boodskap
aan die kyker oor te dra.
3.2.9 Aktiwiteit 2:
3.2.10 Om komposisie, styl en onderwerp in verskillende kunswerke te klassifiseer
3.2.11 [LU 2.4]
STAP 1
Bestudeer die illustrasies hieronder en beantwoord dan die vrae wat daarop volg.
Komposisie
Figure 3.2
1. Wat is die komposisie van 'n kunswerk?
2. Noem soveel moontlik verskille tussen die twee illustrasies ten opsigte van komposisie.
Styl
42
CHAPTER 3. KWARTAAL 3
Figure 3.3
1. Hoe verskil die twee kunswerke hierbo?
2. Se in jou eie woorde wat styl is.
Onderwerp of Tenia
43
B
Figure 3.4
44
CHAPTER 3. KWARTAAL 3
1. In die illustrasies A tot D op die vorige bladsy word vier verskillende onderwerpe uitgebeeld. Kyk of
jy al vier kan identifiseer:
STAP 2
• Jou opvoeder gaan vir julle 'n verskeidenheid afdrukke van kunswerke wys. Jy moet nou hierdie
kunswerke volgens komposisie, styl en onderwerp klassifiseer. Skryf eers die naam van die kunstenaar
en die kunswerk in die linkerkantste kolom.
Naam van kunstenaar en kunswerk
Komposisie
Styl
Onderwerp
Table 3.3
3.2,12 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 2
REFLEKSIEDie leerder kan krities en skeppend op kuns- en kultuurprosesse, -produkte en -style in
vergange, asook in huidige kontekste reflekteer.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
GESAMENTLIK
2.2 kan bespreek hoe die kunste tot sosiale en kulturele verandering bygedra het en kan bydra (bv. as 'n
spieel, in dokumentasie, as voorstelle, kommentare en voorspellings);
DANS
continued on next page
45
2.4 danse in eie sosiale, kulturele en historiese kontekste bespreek, met die klem op geslag, gestremdheid
en mag;
DRAMA
2.5 menseregte- en omgewingskwessies navors en in kleingroep-rolspel interpreteer;
MUSIEK
2.6 na die gebruik van polifonie in Afrika-musiek mister en demonstreer hoe dit aan deelnemers ruimte in
die maak van musiek gegee het;
VISUELE KUNSTE
2.7 identifiseer en verduidelik hoe fotografie, rolprentmakery, beeldhou en afdrukmakery menseregtesk-
endings kan dokumenteer;.
2.8 kommentaar lewer op die samestelling, styl en vakinhoud van kunswerke (bv. landskap, portret,
stillewe, publieke kuns of versetkuns) oor tydperke heen
Table 3.4
3.3 Polifonie in Afrika-musiek 3
3.3.1 KUNS EN KULTUUR
3.3.2 Graad 8
3.3.3 KRITIESE EN KREATIEWE REFLEKSIE
3.3.4 Module 11
3.3.5 polifonie in Afrika-musiek
MUSIEK
3.3.6 Aktiwiteit 1:
3.3.7 Om die gebruik van polifonie in Afrika-musiek te ondersoek
3.3.8 [LU 2.6]
• Om hierdie aktiwiteit te begryp moet ons twee woorde uitsonder en omskryf, nl. Afrika en polifonie.
Sodra ons dit verstaan, spreek dit eintlik vanself hoe Afrika-musiek polifonie gebruik om aan elke
deelnemer 'n gelykmatige plek in die verloop van die musiek te gee.
Agtergrond
• Doen navorsing (en dit sluit in om met verskillende mense te praat!) oor die kultuur en leefwyse van
mense in Afrika en brei veral uit oor die benadering tot gesinslewe. Onthou, wanneer ons praat van
Afrika-musiek, word hoofsaaklik na die sub-Sahara-gebied verwys. Die sub-Sahara-streek is suid van
die Saharawoestyn en sluit Wes-, Suid-, Oos en Sentraal-Afrika in. Die styl van Noord-Afrika is nou
verbind met die van die Midde-Ooste.
3 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25093/l.l/>.
46
CHAPTER 3. KWARTAAL 3
Skryf die inligting in die vorm van dagboekinskrywings en plak kopiee daarvan in jou leerderjoernaal.
Vergelyk nou 'n Westerse konsertuitvoering met 'n Afrika-musiekuitvoering na aanleiding van die agter-
grond hierbo.
Die gebruik van polifonie in Afrika-Musiek
Wat beteken polifonie?
Verskeidenheid van partye
Uitvoering 1: Melodieparty van kanon, eenstemmig gesing
Melodie
Hoeveel melodiese partye is daar?
Is die melodiese partye duidelik herkenbaar?
Motiveer.
Harmonie
Word daar harmoniee gevorm?
Indien wel, is die harmoniee duidelik of vaag?
Motiveer.
Table 3.5
Ritme
Is die ritmepatrone duidelik herkenbaar of is dit
moeilik herkenbaar?
Motiveer.
Tekstuur
Is die tekstuur yl of dig?
Motiveer.
continued on next page
47
Styl
Is die uitvoering mono-, homo- of polifonies?
Besluit eers wat elk van die voorvoegsels impliseer
en maak dan jou eie afieiding!
Table 3.6
Uitvoering 2 (Melodieparty van kanon gesing met begeleiding op byvoorbeeld klavier.)
Melodie
Hoeveel melodiese partye is daar?
Is die melodiese partye duidelik herkenbaar?
Motiveer.
Harmonie
Word daar harmoniee gevorm?
Indien wel, is die harmoniee duidelik of vaag?
Motiveer.
Ritme
Is die ritmepatrone duidelik herkenbaar of is dit
moeilik herkenbaar?
Motiveer.
Tekstuur
Is die tekstuur yl of dig?
Motiveer.
continued on next page
48
CHAPTER 3. KWARTAAL 3
Styl
Is die uitvoering mono-, homo- of polifonies?
Besluit eers wat elk van die voorvoegsels impliseer
en maak dan jou eie afieiding!
Table 3.7
Uitvoering 3 (Kanon gesing in twee of drie stemme.)
Melodie
Hoeveel melodiese partye is daar?
Is die melodiese partye duidelik herkenbaar?
Motiveer.
Table 3.8
Harmonie
Word daar harmoniee gevorm?
Indien wel, is die harmoniee duidelik of vaag?
Motiveer.
Ritme
Is die ritmepatrone duidelik herkenbaar of is dit
moeilik herkenbaar?
Motiveer.
continued on next page
49
Tekstuur
Is die tekstuur yl of dig?
Motiveer.
Styl
Is die uitvoering mono-, homo- of polifonies?
Besluit eers wat elk van die voorvoegsels impliseer
en maak dan jou eie afieiding!
Table 3.9
Opsommend
Monofonie beteken
Homofonie beteken
Polifonie beteken
Luister na die opname van die rituele genesingsmusiek uit Malawi.
Hoeveel musiekpartye hoor jy?
Kan jy elke party identifiseer?
Onafhanklikheid van die partye.
Onafhanklikheid ten opsigte van ritme.
In Afrika-musiek is elke party ritmies onafhanklik van mekaar, maar tog word 'n eenheid
verkry. Volg die opvoeder se instruksies:
POLSSLAE
1
2
3
4
5
6
Patroon 1
Patroon 2
Totale patroon
Table 3.10
• Elk van die twee patrone is identifiseerbaar en 'n derde word gevorm a.g.v. die samevoeging van die
eerste twee ("Hocketing") . Alhoewel die partye elk oor sy eie individualiteit beskik, is daar afgesien van
die onafhanklikheid, ook samewerking en wisselwerking tussen die partye.
Wat verstaan jy onder die volgende begrippe? Lig dit toe met bostaande voorbeeld.
nafhanklikheid
Samewerking
Wisselwerking
Table 3.11
Onafhanklikheid ten opsigte van melodie.
Onafhanklikheid ten opsigte van timbre.
Nabootsende intredes wat oorvleueling veroorsaak.
Doen navorsing oor een van die volgende:
50
CHAPTER 3. KWARTAAL 3
• Die Shona-gemeenskap
• Mbira-musiek
• Fuga
• JS Bach
Plak die inligting in jou leerderjoernaal.
MBIRA-MUSIEK (Im-BEE-rah)
Beantwoord die volgende vrae:
1. Watter Westerse musiekvorm maak gebruik van nabootsende intredes?
2. Met watter komponis word hierdie vorm geassosieer?
3. Op watter instrument is die voorbeeld waarna jy geluister het, uitgevoer?
4. Watter land is veral bekend vir mbira-musiek?
5. Watter gemeenskapsgroep van hierdie land beoefen veral mbira-musiek?
6. Watter ander instrument word dikwels met mbira-musiek gekombineer?
7. Waarom begin mbira-spelers soms op enige plek in die siklus speel?
8. Motiveer waarom mbira-musiek van tot sowat 700 jaar terug nog steeds in gebruik is.
Gee 'n skematiese voorstelling van die intredes van die verskillende partye.
Probeer nou die volgende:
• Die klas verdeel in drie of vier groepe. (Sodra julle vertroud is met die wisselwerking (hocketing) kan
meer groepe gebruik word).
• Die groepe besluit op moontlike ritmiese patrone deur kruisies op die polsslae in te vul. Die groepe le
hul patrone aan die res van die klas voor. Almal vul dit op die ruitgrafiek in.
• Elke groep besluit op 'n spesifieke uitvoermedium.
• Die groepe oefen eers afsonderlik hulle patrone voordat dit saamgevoeg word.
• Die opvoeder sal die tellings hardop saamtel sodat almal kan saamwerk om wisselwerking te verkry,
anders sal dit ontaard in kakofonie!
• Ten slotte tree die partye nabootsend op om nabootsende intrede te demonstreer.
• Vul nou die nuwe patroon wat gevorm is, op die ruitgrafiek in.
POLSSLAE
INSTRUMENTE
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
Saamgestelde patroon
Table 3.12
Watter musiekvorm wat jy ken (jy kan dit sing!), maak ook gebruik van nabootsende intredes?
Word oorvleueling tussen die verskillende stempartye veroorsaak?
3.3.9 Assessering
51
Leeruitkomstes(LUs)
LU 2
REFLEKSIEDie leerder kan krities en skeppend op kuns- en kultuurprosesse, -produkte en -style in
vergange, asook in huidige kontekste refiekteer.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
GESAMENTLIK
2.2 kan bespreek hoe die kunste tot sosiale en kulturele verandering bygedra het en kan bydra (bv. as 'n
spieel, in dokumentasie, as voorstelle, kommentare en voorspellings);
DANS
2.4 danse in eie sosiale, kulturele en historiese kontekste bespreek, met die klem op geslag, gestremdheid
en mag;
DRAMA
2.5 menseregte- en omgewingskwessies navors en in kleingroep-rolspel interpreteer;
MUSIEK
2.6 na die gebruik van polifonie in Afrika-musiek luister en demonstreer hoe dit aan deelnemers ruimte in
die maak van musiek gegee het;
VISUELE KUNSTE
2.7 identifiseer en verduidelik hoe fotografie, rolprentmakery, beeldhou en afdrukmakery menseregtesk-
endings kan dokumenteer;.
2.8 kommentaar lewer op die samestelling, styl en vakinhoud van kunswerke (bv. landskap, portret,
stillewe, publieke kuns of versetkuns) oor tydperke heen
Table 3.13
3.4 Om menseregte na te vors 4
3.4.1 KUNS EN KULTUUR
3.4.2 Graad 8
3.4.3 KRITIESE EN KREATIEWE REFLEKSIE
3.4.4 Module 12
3.4.5 OM MENSEREGTE NA TE VORS
DRAMA
4 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25095/l.l/>.
52 CHAPTER 3. KWARTAAL 3
3.4.6 Aktiwiteit 1:
3.4.7 Om menseregte na te vors: DIE MASSASLAGTING
3.4.8 [LU 2.2, 2.5]
Drama het ook 'n ernstige sy - soos jy sal ervaar met hierdie aktiwiteit. Drama is nie net vermaaklik nie,
maar ook informatief en opvoedkundig.
1. Die Projek
Vors die massaslagting tydens die Tweede Wereldoorlog en die apartheidstydperk in Suid-Afrika na en
stel 'n verslag saam met die inligting wat jy bymekaar gemaak het.
Die projek moet die volgende insluit:
• Illustrasies, prente, foto's en tekste oor
• Duitsland en die opkoms van Nazisme
• Anti-semitisme en rassisme
• Konsentrasiekampe
• Joodse kultuur
• Apartheid in Suid-Afrika en hoe dit vergelyk met Anti-semitisme
• Suid-Afrikaanse protesteater
• Suid-Afrikaanse protesteater:
• Woza Albert
• Sizwe Banzi is Dead
• District 6
• Sophia Town
• Die volgende vrae moet beantwoord word:
• Wat is protesteater?
• Waarom is protesteater noodsaaklik?
• Is protesteater vermaak?
2. Improvisasie
• Deel op in groepe van ses tot agt.
• Elke groep moet 'n aspek van die navorsing oor die massaslagting uitbeeld d.m.v. improvisasie
• Die improvisasie moet nie langer as twee minute wees nie.
• Die improvisasie moet die volgende insluit:
• 'n boodskap
• begin, middel en einde
• klimaks
• spesifieke plasing
• definitiewe karakterisering
• Julie het om en by tien minute om julle improvisasie te beplan.
53
• Voer julle toneel (in drie minute) vir die klas op.
3. Klasbespreking
• Bespreek die volgende aspekte na afioop van elke opvoering:
• Kan hierdie toneel as protesteater geklassifiseer word?
• Was die kwessie van menseregte prominent?
• Het die toneel 'n klimaks gehad?
• Wat was die boodskap van die toneel?
• Het die karakters tot die uitbeelding van die boodskap bygedra?
• Hoe sou jy die toneel verbeter?
• Was daar samewerking onder die groep?
• Het die toneel enige emosie by die gehoor gewek?
3.4,9 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 2
REFLEKSIEDie leerder kan krities en skeppend op kuns- en kultuurprosesse, -produkte en -style in
vergange, asook in huidige kontekste reflekteer.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
GESAMENTLIK
2.2 kan bespreek hoe die kunste tot sosiale en kulturele verandering bygedra het en kan bydra (bv. as 'n
spieel, in dokumentasie, as voorstelle, kommentare en voorspellings);
DANS
2.4 danse in eie sosiale, kulturele en historiese kontekste bespreek, met die klem op geslag, gestremdheid
en mag;
DRAMA
continued on next page
54 CHAPTER 3. KWARTAAL 3
2.5 menseregte- en omgewingskwessies navors en in kleingroep-rolspel interpreteer;
MUSIEK
2.6 na die gebruik van polifonie in Afrika-musiek luister en demonstreer hoe dit aan deelnemers ruimte in
die maak van musiek gegee het;
VISUELE KUNSTE
2.7 identifiseer en verduidelik hoe fotografie, rolprentmakery, beeldhou en afdrukmakery menseregtesk-
endings kan dokumenteer;.
2.8 kommentaar lewer op die samestelling, styl en vakinhoud van kunswerke (bv. landskap, portret,
stillewe, publieke kuns of versetkuns) oor tydperke heen
Table 3.14
Chapter 4
Kwartaal 4
4.1 Om 'n opwarmingsroetine te skep 1
4.1.1 KUNS EN KULTUUR
4.1.2 Graad 8
4.1.3 SKEPPING, INTERPRETASIE EN AANBIEDING
4.1.4 Module 13
4.1.5 OM 'N OPWARMINGSROETINE TE SKEP
DRAMA
4.1.6 Aktiwiteit 1:
4.1.7 Om 'n roetine te skep en aan die klas te bied: DIE OPWARMING
4.1.8 [LU 1.5]
Dit is nou jou beurt om die res van die klas deur 'n opwarmingsroetine te lei.
Jou opwarmingsroetine moet die volgende insluit:
Ontspanning:
• die eerste prioriteit van die akteur is ontspanning
• die akteur se liggaam en stem is sy instrumente
• spanning van enige soort beperk uitvoering
• spanning wys eerste in die stem a.g.v. vlak asemhaling
• begin met die skouers
• beweeg dan na die arms en hande
• die bolyf is die middelpunt van alle beweging, omdat dit ons asem huisves
• asemhalingsoefeninge is belangrik
• eindig hierdie afdeling met die bene, enkels en die voete
Postuur / Houding:
• die postuur moet gemaklike en ekspressiewe stemgebruik en beweging toelaat
• fokus daarop om die skouers vierkantig en die maag in te hou en algehele stembeheer te behou
lr This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25096/l.l/>.
55
56 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
Asemhaling en Stem:
• goeie asemhaling is 'n fundamentele vereiste vir stemproduksie
• alle asemhalingsoefeninge moet na ontspanningsoefeninge uitgevoer word
• die vereistes vir goeie stemproduksie is ontspanning, goeie postuur, genoegsame asemvoorraad, be-
heerde gebruik van die diafragma en tussenribspiere, ontspanne en onbeperkte mondelinge- en keel-
resonators, en die vorming van klanke voor in die mond om 'n keelstem te voorkom en projeksie te
bevorder
• asemhaling moet met die borskas uitgevoer word deur die ribbekas te vergroot, en met die diafragma
4.1.9 Aktiwiteit 2:
4.1.10 Om 'n geskrewe teks en afgeronde uitvoering te skep en aan te bied,
gebaseer op populere kultuur: "POPSTAR IDOLS"
4.1.11 [LU 1.6]
Is jy gereed vir die volgende opwindende projek? Maak seker dat jy presies verstaan wat jou opvoeder wil he
jy moet doen en maak seker dat jy die konsepte aangaande hierdie aktiwiteit verstaan. Moenie bang wees
om te vra as jy iets nie verstaan nie!
Maar eers moet jy die konsep Populere Kultuur leer ken.
Populere kultuur is enige dans, literatuur, musiek, teater, of enige kunsvorm wat deur die 'man of
vrou op straat' in 'n literere, tegnologies gevorderde gemeenskap aangeneem en waardeer word.
Televisie
• Televisie op sigself is 'n aspek van populere kultuur.
• Dit het die uitvinding van videobandopnemers en -spelers, DVD-spelers en kameras tot gevolg.
• Baie televisieprogramme val in hierdie kategorie.
• 'Sepies' - daaglikse dramareekse - is maar net een van hierdie vorms; slim ontwerpte advertensies is
nog een.
• In die 21ste eeu is ons bekend gestel met die 'realiteitstelevisie'-konsep, waar akteurs vervang is deur
'regte' mense in 'regte' situasies om sodoende geld of ander reuse- pryse te wen, bv. 'Big Brother',
'Survivor', 'The Bachelor', 'Coca Cola Popstars' en 'Idols'.
Om jou eie realiteitstelevisieprogram te vervaardig, moet jy van die volgende kennis neem:
Produksie
• die volgende is noodsaaklik vir die vervaardiging van hierdie program:
• skrywers: vir 'n teks of draaiboek
• produksiespan: vervaardigers, regisseur, verhoogbestuurders
• kunsdepartement: stelontwerpers, stelbouers, kostuumontwerpers, grimeerkunstenaars, haarstiliste,
rekwisietemeesters
• musiekdepartement: musiekregisseur, stemafrigter, musikante
• tegniese departement: videokamera-operateurs, klankingenieurs, beligtingsontwerpers en -
operateurs
• bemarkingsdepartement
• deelnemers: aanbieders, sangers, beoordelaars
Jou opvoeder sal al hierdie portefeuljes aan jou verduidelik. By watter departement sal jy graag betrokke
wil wees? Of sal jy graag een van die deelnemers wil wees? Jy kan kies!
Om hierdie program in werking te stel het ons 'n teks nodig.
Die teks
57
• Bespreek, stel notas saam, stel raamwerk op en skryf 'n teks vir die produksie as 'n gesamentlike poging
waar al die leerders in die klas betrokke is.
• Die teks moet die volgende insluit:
• die programverloop van die produksie, bv. wat gebeur eerste, tweede, ens., tot die laaste toneel van
die program;
• dialoog vir die aanbieders;
• orde van die optredes;
• openingstoneel;
• slottoneel;
• beoordelingsafdelings na elke optrede;
• aankondiging van die wenner.
Noudat ons 'n teks het, kan ons begin. Hier volg 'n samestelling van die produksie om jou te help met jou
beplanning. Maak 'n merk langs elke item soos dit voltooi word. Hierdie is slegs 'n voorbeeld. Jy kan jou
eie produksielys saamstel volgens jou eie vereistes.
Produksielys
ITEMS
NOTAS
VOLTOOI
Teks
Vervaardiger moet nog goedkeur
V
Vul van portefeuljes
Peil van sukses
Selektering van finaliste
Selektering van musiek
Repetisiedatums
Opvoerdatum
Publisiteit
Plakkate, kaartjies, ens.
Stelontwerp
Table 4.1
58
CHAPTER 4. KWARTAAL 4
Stelbou
Kostuumontwerp
Grimering
Kenwysie
Addisionele musiek
Klanktoerusting
Beligtingstoerusting
Videokameras
Rekwisiete
Beoordelaarstafel
Produksieteks
Videoredigering
Aanbieding van video
Table 4.2
Hierdie projek is 'n spanpoging en dit vereis dat jy baie nou met die ander leerders in jou klas moet
saamwerk sodat "Popstar Idols" 'n sukses kan wees!
Geniet dit!
4,1,12 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 1
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
continued on next page
59
DANS
1.1 danse uit populere kulture leer en opvoer;
1.2 die volgende doen om die liggaam voor te berei:
• doen 'n vasgestelde opwarming wat die liggaam rek en versterk;
• toon toenemende kinestetiese bewustheid, konsentrasie en bewustheid van die korrekte en veilige
gebruik van die ruggraat en ledemate;
• beweeg met koordinasie en musikaliteit in passiekombinasie oor ruimte heen.
1.3 improviseer, komponeer en kombineer bewegingsmotiewe deur die gebruik van:1.3.1 bewegings of
gebare;1.3.2 herhaling en stiltes;1.3.3 kontrasterende dinamika.
1.4 danspassies en kombinasies daarvan uit minstens twee style of tradisies van Suider-Afrika opvoer.
DRAMA
1.5 'n eenvoudige opwarmingsroetine, gebaseer op die onderwyser se oefeninge, saamstel om met die klas
te deel;
1.6 met die onderwyser se bystand deelneem aan die skep en aanbieding van 'n geskrewe skets of afgeronde
improvisasie wat op populere kultuur gebaseer is. Hierdie item behoort:
1.6.1 kennis van die teikengehoor te toon;
1.6.2 hulpmiddels wat tot die stuk bydra, te gebruik;
1.6.3 gepaste dramatiese elemente te gebruik;
1.6.4 ander kunsvorme in te sluit.
Table 4.3
4.2 Jazz-dans 2
4.2.1 KUNS EN KULTUUR
4.2.2 Graad 8
4.2.3 SKEPPING, INTERPRETASIE EN AANBIEDING
4.2.4 Module 14
4.2.5 JAZZ-DANS
DANS
In hierdie module word jy aan jazz-dans voorgestel. Dis 'n opwindende dansstyl wat van tradisionele
dans afkomstig is. Jy sal improviseer, skep en bewegings kombineer sodat jy uiteindelik jou dansroetine voor
'n gehoor kan aanbied. Moenie bang wees nie - jy sal dit nie alleen doen nie! Die hele klas sal betrokke
wees, en Jul onderwyser sal vir julle leiding gee. Dit gaan 'n wonderlike, opwindende ervaring wees.
2 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25110/l.l/>.
60 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
4.2.5.1 Aktiwiteit 1:
4.2.5.2 Om die liggaam OP TE WARM voor enige aktiwiteit uitgevoer kan word
4.2.5.3 [LU 1.1]
Die opwarmingsoefennge sal die risiko van besering verminder en sal dit makliker maak om die danse uit te
voer.
Dit sal makliker wees - en ook baie meer pret - as jy die opwarming op die maat van musiek doen. Kies
musiek met 'n tempo wat nie te vinnig is nie.
Voorbereiding:
Staan met voete 'n heupwydte uitmekaar, voete vorentoe, arms langs die sye.
• Dit is belangrik om jou liggaamslyn te behou om die spesifieke spiere wat opgewarm word, te isoleer.
• Korrekte liggaamslyne sal beserings voorkom.
• Beweeg slegs die liggaamsdele en spiere soos voorgeskryf.
• Staan met voete 'n heupwydte uitmekaar, arms langs die sye.
Asem in deur die neus terwyl die arms bo die kop gelig word.
Asem uit deur die mond. Laat sak die arms en buig die kniee gelyktydig.
• Herhaal vier keer.
L oop- en armopwarming:
• Loop op die plek op die maat van die musiek.
• Buig arms by die elmboe na die liggaam toe en laat sak - hou elmboe af (agt keer).
• Lig arms vorentoe - skouerhoogte - buig arms by elmboe en maak reguit (agt keer).
• Lig arms na die kant toe - skouerhoogte - buig by elmboe en maak reguit (agt keer).
• Lig arms bo die kop - reguit - stoot op en af tot by skouerhoogte (agt keer) .
• Kombineer armoefeninge - herhaal elke oefening agt keer.
Herhaal elke oefening vier keer.
Herhaal elke oefening twee keer.
Hou aan om op een plek te stap terwyl die armoefeninge uitgevoer word.
L oop en beweeg:
Loop vorentoe vir vier tellings - lei met jou regterbeen.
Loop agtertoe vir vier tellings - kyk vorentoe.
Loop na regs vir vier tellings.
Draai om en loop na links vir vier tellings.
Sit armbewegings by.
Herhaal loopoefening agt keer met armbewegings.
S tap terwyl kniee gelig ( knee lifts) en dyspiere opgetrek word dyspierbuiging (hamstr ing curls
)
Lei regs en stap vorentoe vir drie tellings - lig knie op die telling van vier.
Kyk vorentoe, stap agtertoe vir drie tellings - buig knie na agter, terwyl die voet na die boude gelig
word op die telling van vier.
Herhaal agt keer.
Bly op een plek staan en lig die kniee beurtelings agt keer.
Stap vorentoe vir vier tellings.
61
• Bly op een plek en lig die kniee beurtelings vier keer.
• Stap agtertoe - kyk vorentoe - vir vier tellings.
• Doen vier dyspierbuigings - bly op een plek staan.
• Stap vorentoe vir vier tellings.
• Doen vier dyspierbuigings - bly op een plek staan.
• Stap agtertoe - kyk vorentoe - vir vier tellings.
• Beweeg vorentoe terwyl die kniee beurtelings vir vier tellings gelig word.
• Beweeg agtertoe - kyk vorentoe - met dyspierbuigings vir vier tellings.
• Herhaal agt keer.
Opwarming van binne- en buitedy:
Beweeg deur twee tree na regs te neem - kyk vorentoe.
Beweeg twee tree na links - lei links - kyk vorentoe.
Voeg armbewegings by terwyl daar na links en na regs gestap word.
Herhaal agt keer.
Beweeg na regs - lei regs - tree met die regtervoet en kruis die regterbeen met die linkerbeen vir twee
tree.
Beweeg na links en kruis bene terwyl daar gestap word.
Voeg armbewegings by.
Herhaal agt keer.
Beweeg na regs - kruis oor - lig linkerbeen na die kant op laaste maatslag - hou been reguit.
Beweeg na links - kruis oor - lig regterbeen na die kant op laaste maatslag.
Voeg armbewegings by.
Herhaal agt keer.
Bly op een plek en lig regter- en linkerbeen om die beurt - agt keer.
Hurkbeweging (squats):
• Bly op een plek - maak bene wyd oop - buig bene effens.
• Buig kniee verder - hou liggaam regop - kop op - hande op heupe - hou vir twee tellings.
• Maak bene vir twee tellings reguit.
• Buig bene en maak weer reguit - een telling om die beurt.
• Herhaal agt keer.
• Bring regtervoet vorentoe - buig kniee.
• Neem regtervoet terug.
• Bring regtervoet vorentoe - buig kniee.
• Neem linkervoet terug.
• Herhaal agt keer.
• Wanneer hurkbewegings gedoen word, moet jy seker maak dat jou knie nie oor jou voet gaan nie.
• Hou jou knie in lyn met jou hak wanneer jy buig.
• Hou liggaam regop met hande op die heupe.
• As 'n mens hierdie oefening veilig wil uitvoer, is beheer en balans van die grootste belang.
Vorentoebewegings (Lunges):
• Maak bene wyd oop en leun na die kante toe (regs en links om die beurt) - agt keer.
• Bring die liggaam stadig vorentoe - hande op die kniee - terwyl jy leun - agt keer.
• Bring die liggaam verder af tot jou hande die vloer raak - terwyl jy van regs na links leun - agt keer.
• Doen die oefening andersom totdat jy met 'n regop liggaam leun.
• Herhaal oefening agt keer.
62 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
Sywaartse opwarming:
•
Hou jou bene oop en effens gebuig.
• Plaas jou hande op jou heupe.
Draai die boonste helfte van jou liggaam na regs (asof jy na iemand agter jou wil kyk).
Draai terug en kyk vorentoe.
Draai die boonste deel van jou liggaam na links.
• Terug vorentoe.
Herhaal agt keer.
Lig arm reguit sywaarts - skouerhoogte.
Herhaal sywaartse strekbewegings agt keer met uitgestrekte arms.
Herstel:
• Staan met voete teen mekaar.
• Skud alle beweegbare liggaamsdele.
Jy is nou gereed om met die volgende aktiwiteite voort te gaan.
4.2.5.4 Aktiwiteit 2:
4.2.5.5 Om te improviseer, te rangskik en bewegings te kombineer: jazz
4.2.5.6 [LU 1.2]
Jou onderwyser sal die agtergrond van jazz-dans kortliks verduidelik. Onthou, jy hoef nie noodwendig 'n
danser te wees om hierdie volgende aktiwiteit te kan geniet nie - al wat jy hoef te doen, is om die bewegings
te verken en te ontdek wat jou liggaam alles kan doen. Jy sal verbaas wees! Probeer dit.
Jy moet heel eerste die musiek leer ken.
4.2.5.7 Die musiek
Enige musiek van die jazz- genre is geskik vir hierdie aktiwiteit.
• Voorbeelde:
• "Brazilia" deur John Klemmer
• "Tropico" deur Gato Barbieri
• "Sanborn" deur David Sanborn
• "The Shuffle" deur Kenny G
• "Rise" deur Herb Alpert
• "All that Jazz" uit die klankbaan van "Chicago"
Luister aandagtig na verskillende snitte van jazz-musiek.
Let op na die duidelike vier-op-vier -maatslag en kenmerkende frasering
Kies musiek uit die voorbeelde waarop jy graag wil dans.
4.2.5.8 Kostuums
• Vir hierdie klas kan jy kaalvoet wees, of jy kan sportskoene dra.
• Dra 'n gemaklike T-hemp en sweetpakbroek.
• Met die oog op die uitvoering moet julle die kostuums bespreek en uitsoek wat by die dans sal pas -
wees skeppend.
63
4,2,6 Die dans: Improvisasie
Aantekeninge oor improvisasie:
• In improvisasie maak 'n mens die meeste staat op jou onderbewuste en die snelheid van jou reaksies.
• Dit help nie om te probeer "uitdink" watter beweging jy gaan maak of om te raai wat die musiek
volgende gaan doen nie.
• Jy sal mettertyd moet leer om hierdie aspekte te kan aanvoel.
• Moet nooit beweeg nie, tensy jy voel jy moet.
• Moenie bang wees om stil te staan, na die musiek te luister en dit toe te laat om vir jou te 'se° wat om
te doen nie.
• Moenie bang wees dat jou bewegings verspot sal lyk nie. Hulle sal waarskynlik aan die begin snaaks
lyk, maar dit maak glad nie saak nie. Jy is besig om jou verstand en jou liggaam te leer om op 'n
onbekende manier te reageer - waarom sou jy dan onmiddellik verstommende resultate verwag?
• Probeer om natuurlike, eenvoudige bewegings te maak.
• Wanneer jy in 'n groep werk, moet jy altyd onthou dat jy deel van 'n groter geheel is. Kom in harmonie
met die groep, en hoewel jy jouself as individu uitleef, moet jy nog steeds die eenheid van julle doelwit
beleef in alles wat jy doen.
4,2,7 Dansformasies
• Hier is nou riglyne om jou met jou improvisasie aan die gang te kry. Onthou dat jy jou eie bewegings
en danse vanuit die bewegings moet skep. Jy hoef nie die choreografie-notasie slaafs na te volg nie -
dis net daar om vir jou idees te gee. Wees skeppend!
Let wel: Die musiek het 'n vier-op-vier-maatslag. Elke maat van die musiek duur agt tellings. Een beweging
per telling is aangewys om dit vir jou maklik te maak om te tel en die beweging uit te voer.
DIE TELLINGS
DIE BEWEGINGS
1,2
Leun na regs
3,4
Leun na links
5,6,7,8
Herhaal
1
Leun na regs en lig die regterhak
2
Laat sak die hak
3
Leun na links en lig die linkerhak
4
Laat sak die hak
5,6,7,8
Herhaal
1
Lig die linkerarm en leun na regs terwyl die hak gelig word
2
Maak sirkels voor met die arm en laat sak die hak
Table 4.4
64
CHAPTER 4. KWARTAAL 4
3
Lig die regterarm en leun na links
terwyl die hak gelig word.
4
Maak sirkels voor met die arm en
laat sak die hak.
5,6,7,8
Herhaal.
1
Lig die linkerarm en terwyl jy
met die regtervoet vorentoe tree,
begin om sirkels bo jou kop te
maak.
2
Voltooi jou sirkel terwyl jy jou
linkervoet inbeweeg na die regter-
voet.
3
Tree weer na regs uit en be-
gin weer met jou bo-arm sirkels
maak.
4
Hierdie keer moet jy die uit-
gestrekte arm dwarsoor die
liggaam bring, terwyl jy die
regterknie buig en vorentoe leun.
5,6,7,8
Herhaal met die regterarm na bo
gestrek terwyl jy na links tree.
Table 4.5
Probeer om hierdie bewegings uit te voer: eers sonder die musiek , en net met die beenbewegings.
Voeg die arms by wanneer jy gemaklik voel met die beenbewegings.
Jy het so pas op die eerste vier mate van die musiek beweeg.
Probeer nou om bewegings te improviseer en gebruik die bogenoemde voorgeskrewe choreografie as 'n
grondslag vir jou eie bewegings.
In die volgende vier mate sal ons met 'n skop en 'n draai eksperimenteer.
DIE TELLINGS
DIE BEWEGINGS
1
En tree vorentoe met die regtervoet, bring linker-
voet agter op en tree terug op die bal van die voet
soos jy weer ...
continued on next page
65
2
... vorentoe tree op die regtervoet, terwyl die knie
in 'n leunhouding gebuig word. (Dit is makliker om
hierdie beweging uit te voer as om dit te lees. Dit
word stap-bal-wysig ("step-ball-change") genoem.
Daar is 'n klein sprongetjie op die moment wan-
neer jy die gewig van regs na links verplaas en dan
weer terug na regs; amper soos 'n galop.)
3
Draai om na links in 'n halfsirkel, terwyl die voete
bly waar hulle is, sodat die linkervoet voor is, met
die gewig nog op die regtervoet, EN stap-bal.
4
Verander met linkervoet wat lei, en sluit af met 'n
leunmet arms na die kant.
5,6,7,8
Herhaal.
1
Laat sak arms en draai torso (lyf ) na regs, sodat die
regtervoet voor is. Verplaas gewig na regtervoet ...
2
... le terug, skop been vorentoe uit, terwyl arms in
'n lae V oopgemaak word.
3
Terwyl hande opgehou word, plaas voet weer op die
vloer, en ...
4
... verplaas dan die gewig. Met die regtergroottoon
op die linkerknie, draai deur 360° na regs, terwyl
jy die arms laat sak.
Table 4.6
5
Tree na regs met regtervoet.
6
Swaai heup na regs, arms teenoorstaande.
7
Trek ribbekas in (asof jy 'n hou in die maag gekry
het) terwyl die arms boontoe gebring word, kop na
onder en met regtervoet gepunt.
8
Trek hande oor linkervoet tot onder, met die kop
agtertoe.
Table 4.7
• Lees die aanwysings versigtig voor jy probeer om die bewegings uit te voer en probeer dan die bewegings
doen, terwyl jy die aanwysings hardop lees (of laat iemand dit hardop lees, terwyl jy die aanwysings
met jou liggaam volg).
• Dit is makliker om die choreografie te doen as om dit te lees. Wees dus geduldig. Dit neem wel tyd om
aan die bewegings gewoond te raak, maar sodra 'n mens die volgorde bemeester het, word dit groot
pret.
• Onthou: daar is geen reg of verkeerd nie. Jy kan die bewegings volgens jou eie styl interpreteer.
Met die volgende vier mate sal jy 'n vlakverandering verken. Ja, ons beweeg nou vloer toe! Maak seker dat
jy nog steeds goed opgewarm is voor jy dit probeer.
66 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
67
DIE TELLINGS
DIE BEWEGINGS
1,2
Laat sak linkerarm en lig regterarm, terwyl jy
vorentoe vanuit die heupe beweeg, en laat die
regtervoet vorentoe gly terwyl jy die agterste been
buig.
3
Terwyl jy laer sak, berei jou voor om die gewig op
jou linkerhand te neem en laat die linkerknie op die
vloer rus.
4
Terwyl jy na links rol om te gaan sit, ontspan jou
regterknie indien nodig. (Let wel: As jy jou hand
gebruik om jou gewig te ondersteun, sal jy verhoed
dat jou spiere seerkry of jou heupe beseer word.
Moet nooit meer doen as wat jy met gemak kan
baasraak nie.)
5
Terwyl regterheup gelig word, druk op met linker-
hand terwyl jy opkyk.
6
Gaan terug na vloer, en dan ...
7
... neem jy jou regterbeen vorentoe om by die link-
erbeen in die middel te wees. Lig voete en punt
hulle, terwyl gewig verplaas word sodat dit eweredig
versprei is op sitvlak ...
8
... en swaai liggaam en bene na links in 'n halfsirkel.
EN 1
Buig jou regterknie en laat dit op die vloer rus,
terwyl jy op jou voorkant draai en jou linkerbeen
lig.
Table 4.8
Stoot weer weg en swaai om sodat jy dieselfde aan die ander kant kan doen,
... sodat bene vorentoe beweeg, dan regsom en na agter.
EN 4
Buig linkerknie en terwyl dit op die vloer rus, draai op jou voorkant en lig regterbeen.
Draai liggaam na regs sodat jy met jou gewig op jou linkerelmboog rus ...
... en stoot heupe op met jou linkerhand, terwyl jy jou regteram oplig. Laat kop agtertoe sak.
Sak weer af na vloer terwyl jou regterarm opgelig bly.
EN
Laat sak arm en laat albei kniee na regs val.
Lig linkerarm, en hou regterarm sywaarts.
Table 4.9
Nadat jy dit 'n paar keer gedoen het, sal jy sien hoe maklik dit eintlik is en hoeveel pret dit kan verskaf.
68 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
• Noudat jy die basiese stappe gedoen het, kan jy die dans ontwikkel en jou eie dans skep.
• Maak seker dat die bewegings die musiek komplementeer. Hou by die maatslag en tellings.
• Onthou: Minder is meer! Hou die volgorde eenvoudig.
4,2,8 Die dans: Optrede
• Nadat jy die verskillende bewegings met die gekose musiek verken het, moet jy bewegings vir die dans
kies.
• Oefen die dans.
• Doen die dans.
4.2.8.1 Aktiwiteit 3:
4.2.8.2 Om AF TE KOEL EN DIE LIGGAAM TE STREK na die oefeninge uitgevoer is
4.2.8.3 [LU 1.3]
Dit is belangrik om die spiere wat tydens die oefeninge gebruik word te strek, en ook te sorg dat jy afkoel
sodat jy behoorlik in ander klasse kan funksioneer.
Wanneer spiere tydens oefening en dans saamtrek, veroorsaak dit dat melksuur in die weefsel opbou.
Indien die spiere nie gestrek en verleng word na die oefening nie, sal die opgeboude melksuur styfheid en
seer spiere veroorsaak wat tot drie dae lank kan aanhou. As 'n mens strekoefeninge doen, word die melksuur
deur die spierweefsel versprei en in die liggaam geabsorbeer.
Kies musiek met 'n stadige tempo (tussen 84 en 125 slae per minuut). Ballades is baie geskik hiervoor.
Asemhalingsoefening:
Staan met voete heupwydte van mekaar af, arms langs sye.
• Asem in deur die neus, terwyl die arms bo die kop gelig word.
• Asem uit deur die mond, terwyl jy jou arms laat val en jou kniee tegelykertyd buig.
• Herhaal vier keer.
A rmstrek:
• Hou jou regterarm oor jou bors en, met die linkerhand wat weerstand bied, forseer die gestrekte
regterarm in 'n sirkelbeweging so ver as moontlik na regs - herhaal aan die linkerkant.
Armstrek (triceps):
• Lig jou regterarm reguit op bokant jou kop.
• Buig jou arm by die elmboog - arm agter jou kop.
• Trek die regterarm stadig met jou linkerhand na links - hand op jou elmboog.
• Voel die strekking in jou triceps.
• Hou die strekking vir agt tellings.
• Ruil arms om.
Onderlyfstrek:
Maak bene oop - kniee effens gebuig.
Draai na regs met jou hele liggaam.
Buig kniee tot 'n 90 grade-hoek - hou bolyf regop - plaas jou hande op die voorste been.
Hou die strek vir agt tellings.
Maak jou bene reguit - laat sak jou bolyf vorentoe na die voorste been so ver as wat jy kan - plaas
jou hande laer teen jou been af.
69
Hou die strek vir agt tellings.
Buig jou voorste been en plaas jou hande op die vloer.
Bring jou hele lyf vorentoe af na die vloer toe en maak jou agterste been reguit - voet op die vloer.
Lig die voorste deel van die voet van die gebuigde been.
Hou die strek vir agt tellings.
Hou hande op die vloer en neem die voorste been agtertoe langs die agterste been.
Hou jou voete bymekaar en buig jou regterknie na die vloer toe.
Hou die strek vir agt tellings.
Buig linkerknie - hou vir agt tellings.
Sit jou hakke op die vloer en loop op jou hande tot by jou voete.
Indien jou hande nie die vloer kan raak nie, hou jou bene vas.
Hou hierdie dyspierstrek vir agt tellings.
Krul stadig op - jou kop kom laaste op.
Skud al die beweegbare liggaamsdele.
Buig na jou opvoeder om dankie te se vir die klas.
4,2,9 Assessering
Leeruitkomstes(LUs)
LU 1
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
DANS
1.1 danse uit populere kulture leer en opvoer;
1.2 die volgende doen om die liggaam voor te berei:
• doen 'n vasgestelde opwarming wat die liggaam rek en versterk;
• toon toenemende kinestetiese bewustheid, konsentrasie en bewustheid van die korrekte en veilige
gebruik van die ruggraat en ledemate;
• beweeg met koordinasie en musikaliteit in passiekombinasie oor ruimte heen.
continued on next page
70 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
1.3 improviseer, komponeer en kombineer bewegingsmotiewe deur die gebruik van:1.3.1 bewegings of
gebare;1.3.2 herhaling en stiltes;1.3.3 kontrasterende dinamika.
1.4 danspassies en kombinasies daarvan uit minstens twee style of tradisies van Suider-Afrika opvoer.
Table 4.10
4.3 'n Definisie van populere kultuur 3
4.3.1 KUNS EN KULTUUR
4.3.2 Graad 8
4.3.3 SKEPPING, INTERPRETASIE EN AANBIEDING
4.3.4 Module 15
4.3.5 'N DEFINISIE VAN POPULERE KULTUUR
VISUELE KUNS
4.3.6 Aktiwiteit 1:
4.3.7 Om populere kultuur te definieer
4.3.8 [LU 1.12]
Die woord POPULER kom van die Latynse woord 'popularis' en beteken 'wat aan die mense behoort'.
Gedurende die twintigste eeu is populere musiek en kuns egter verkort na popmusiek en popkuns.
Populere kultuur is wat elke dag om ons gebeur - of dit nou klere, films, musiek of motors is, dit is
alles deel van populere kultuur. Dit maak nie saak waar jy gaan of wat jy doen nie, jy sien oral om jou wat
populer is: handelsname van klere, titels van films en advertensies wat jou gunsteling televisieprogramme of
eetgoed wys. Populere kultuur verteenwoordig ook die jongste style en giere waarvan tieners hou. Aangesien
populere kultuur met massaproduksie gepaard gaan, bepaal die massamedia en die algemene koperspubliek
wat populer is. Dit is hoekom populere kultuur met verloop van tyd verander.
Die media, soos televisie, radio en tydskrifte, bombardeer die publiek met advertensies vir nuwe produkte
wat almal laat dink dat 'n sekere produk wonderlik is. Tieners koop gewoonlik eerste die nuwe CD-
vrystellings, terwyl invloedryke en beroemde mense modegiere of gewilde liedjies skep, en ons verslaaf
maak aan hulle televisieprogramme of films. So het elkeen byvoorbeeld 'n gunsteling musiek- of sportster,
model of akteur. Groot maatskappye plaas sekere mense in die kollig met geld wat deur daardie selfde
publiek verskaf word. Al bogenoemde faktore skep saam 'n populere kultuur.
STAP 1
• Voltooi die volgende tabel met voorbeelde van jou eie:
VOORBEELDE VAN MY POPULERE KULTUUR
3 This content is available online at <http://cnx.Org/content/m25105/l.l/>.
71
VERMAAK
MODE
KOS
LEWENS-STYL
MUSIEK
UITHANG-PLEKKE
SPORT
Table 4.11
STAP 2
• Openbare of beroemde figure kan positiewe of negatiewe invloede op vandag se jeug uitoefen. Maak in
jou joernaal 'n lys van positiewe en negatiewe invloede en hou dit dan vir 'n klasbespreking.
4.3.9 Aktiwiteit 2:
4.3.10 Om artefakte, antiek en modern, asook hulle gebruike, te identifiseer
4.3.11 [LU 1.12]
Artefakte is voorwerpe wat deur die mens gemaak is, byvoorbeeld wapens, gereedskap, kleding, juweliersware,
maskers en houers vir kos, water, ensovoorts. In argeologie verskaf artefakte belangrike leidrade tot die
ontrafeling van die menslike evolusie, ekologiese toestande, asook prehistoriese beskawings. Van die oudste
artefakte is ruwe klipimplemente wat tot drie miljoen jaar terug dateer.
Artefakte is dus mensgemaakte voorwerpe wat in die verlede gemaak is, maar in die hede behoue gebly het
en as verteenwoordigend van sekere kulture gesien kan word. Tot so ver terug as 50 000 jaar gelede is hierdie
vorm van kuns gebruik tydens rituele en seremonies waar daar byvoorbeeld van die geeste suksesvolle jagtogte
gevra is. Wat ons vandag as antieke artefakte beskou, was vir daardie kulture alledaagse gebruiksvoorwerpe
vir oorlewing en is beslis nie beskou as antiek of 'n vorm van kuns nie.
Elke dag word nuwe artefakte geskep. Dink byvoorbeeld aan borde met Charles en Diana se gesigte
daarop, foto's en plaatomslae van die Beatles, klere wat deur Madonna op die verhoog gedra is, namaaksels
en nuwe skeppings van Afrika-kuns, ensovoorts.
y> ®ss^
Figure 4.1
72
CHAPTER 4. KWARTAAL 4
Identifiseer onderstaande illustrasies. Watter van hierdie voorwerpe kan as artefakte beskou word. Klassi-
fiseer die artefakte volgens hulle gebruike deur gebruik te maak van die tabel wat volg. Herhaal die procedure
vir die wat jy as moderne artefakte identifiseer.
Antieke artefakte
WAPENS
GEREEDSKAP
KLEDING
JUWELIERS-WARE
MASKERS
HOUERS
Table 4.12
Moderne artefakte
WAPENS
GEREEDSKAP
KLEDING
JUWELIERS-WARE
MASKERS
HOUERS
Table 4.13
Voeg nog items of artefakte van die twintigste of een-en-twintigste eeu by onder elke kolom in die MOD-
ERNE ARTEFAKTE-TABEL. Dink aan voorbeelde afkomstig uit die populere kultuur of die massa-media:
gewilde popsterre, sepiesterre, filmhelde, ensovoorts.
4.3.12 Aktiwiteit 3:
4.3.13 Om 'n video-omslag te ontwerp en te skep
4.3.14 [LU 1.13]
STAP 1
Teken EEN voorbeeld vanuit elkeen van die sewe kolomme wat jy onder VOORBEELDE VAN MY
POPULERE KULTUUR in Aktiwiteit 3.1 ingevul het. Probeer om soveel moontlik van die papier met die
sewe afbeeldings te vul. Hierdie afbeeldings (byvoorbeeld 'n bofbalkolf, 'n motor, 'n selfoon, ensovoorts)
moet verteenwoordigend van JOU wees.
STAP 2
Trek met 'n liniaal drie vertikale kolomme van 7 cm elk, en ses horisontale lyne van 5 cm elk, bo-oor jou
tekening, soos 'n skaakbord se blokkies.
STAP 3
Gebruik nou kleurpastelle of verf om alle spasies in die eerste blokkie te vul, deur eers aan die vorm of
voorwerp in die blokkie 'n warm kleur te gee, en dan aan die agtergrond 'n koue kleur. In die volgende
blokkie ruil jy die warm en koue kleure om en vul eers die vorm of voorwerp met koue kleur en dan die
agtergrond met warm kleur. So word daar met elke nuwe blokkie warm en koue kleure omgeruil.
73
^r
J *
5cm
Figure 4.2
4.3.15 Aktiwiteit 4:
4.3.16 Om 'n artefakte-houer te skep
4.3.17 [LU 1.14]
STAP 1
Bring 'n kartonhouer klas toe. Die grootte maak nie saak nie, solank die houer 'n deksel het.
STAP 2
Skeur nou stukkies papier uit ou tydskrifte om op die houer te plak, maar besluit eers watter twee
komplementere kleure jy gaan kies vir jou houer, byvoorbeeld ROOI en GROEN of GEEL en PERS of
BLOU en ORANJE. Die deksel kan met een kleur bedek word en die houer self met die ander kleur OF die
houer en deksel kan met albei kleure afgewissel word om patrone en/of vorms te skep.
STAP 3
Plak nou die video-omslag wat jy in die vorige aktiwiteit gemaak het, bo-op die deksel.
STAP 4
Laastens moet jy ten minste vyf persoonlike artefakte, wat eie aan JOU is, binne-in die houer plaas.
Hierdie artefakte kan ook gemaak word of jy kan klaargemaakte artikels gebruik. Die hele klas se houers kan
dan uitgestal word in 'n beskikbare lokaal in die skoolgebou.
4.3.18 Assessering
74 CHAPTER 4. KWARTAAL 4
Leeruitkomstes(LUs)
LU 1
skepping, interpretasie en aanbiedingDie leerder is in staat om werk in elk van die kunsvorme te skep, te
interpreteer en aan te bied.
Assesseringstandaarde ( ASe)
Dit is duidelik wanneer die leerder:
DANS
1.1 danse uit populere kulture leer en opvoer;
1.2 die volgende doen om die liggaam voor te berei:
• doen 'n vasgestelde opwarming wat die liggaam rek en versterk;
• toon toenemende kinestetiese bewustheid, konsentrasie en bewustheid van die korrekte en veilige
gebruik van die ruggraat en ledemate;
• beweeg met koordinasie en musikaliteit in passiekombinasie oor ruimte heen.
1.3 improviseer, komponeer en kombineer bewegingsmotiewe deur die gebruik van:1.3.1 bewegings of
gebare;1.3.2 herhaling en stiltes;1.3.3 kontrasterende dinamika.
1.4 danspassies en kombinasies daarvan uit minstens twee style of tradisies van Suider-Afrika opvoer.
DRAMA
1.5 'n eenvoudige opwarmingsroetine, gebaseer op die onderwyser se oefeninge, saamstel om met die klas
te deel;
1.6 met die onderwyser se bystand deelneem aan die skep en aanbieding van 'n geskrewe skets of afgeronde
improvisasie wat op populere kultuur gebaseer is. Hierdie item behoort:
1.6.1 kennis van die teikengehoor te toon;
1.6.2 hulpmiddels wat tot die stuk bydra, te gebruik;
1.6.3 gepaste dramatiese elemente te gebruik;
1.6.4 ander kunsvorme in te sluit;
MUSIEK
continued on next page
75
1.8 liedjies of musiek uit die populere of plaaslike kultuur leer en aanbied;
VISUELE KUNS
1.12 'n artefak aanbied waarin idees uit die populere kultuur of massamedia gebruik word;
1.13 kuns, kunshandwerk of ontwerpstukke skep wat die volgende toon:
1.13.1 differensiasie tussen die organiese en nie-organiese aspekte van die geboude en natuurlike omgewing
in die ontwerp, waarnemingstekenwerk en tweedimensionele en driedimensionele werk;
1.13.2 interpretasie en uitdrukking van eie begrip van kultuur en erfenis;
1.14 onafhanklik eie kunswerke vir 'n skoolaanbieding selekteer, aanbied en monteer.
Table 4.14
76 ATTRIBUTIONS
Attributions
Collection: Kuns en Kultuur Graad 8
Edited by: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/colll045/l-l/
License: http://creativecommons.Org/licenses/by/3.0/
Module: "Kleursimboliek"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25019/l-l/
Pages: 1-5
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Musiek beeld emosie uit"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25086/l-l/
Pages: 5-10
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Werkswinkelmetode"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25044/Ll/
Pages: 10-12
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Positiewe en negatiewe gevoelens"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25087/l-l/
Pages: 12-14
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Rockmusiek"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25037/Ll/
Pages: 15-21
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Stereotipering en diskriminasie"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25073/Ll/
Pages: 21-23
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
ATTRIBUTIONS 77
Module: "Dans en gestremdheid"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25055/l-l/
Pages: 23-29
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.Org/licenses/by/3.0/
Module: "Vooroordeel en stereotipering in die massa-media"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25074/l-l/
Pages: 29-34
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Dans met die fokus op gestremdes"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25094/Ll/
Pages: 35-38
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Visuele kuns in die identifisering van die skending van menseregte"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25092/Ll/
Pages: 38-45
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Polifonie in Afrika-musiek"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25093/Ll/
Pages: 45-51
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Om menseregte na te vors"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25095/Ll/
Pages: 51-54
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Om 'n opwarmingsroetine te skep"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25096/l-l/
Pages: 55-59
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
Module: "Jazz-dans"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25110/l-l/
Pages: 59-70
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.org/licenses/by/3-0/
78 ATTRIBUTIONS
Module: "'n Definisie van populere kultuur"
By: Siyavula Uploaders
URL: http://cnx.org/content/m25105/l-l/
Pages: 70-75
Copyright: Siyavula Uploaders
License: http://creativecommons.Org/licenses/by/3.0/
About Connexions
Since 1999, Connexions has been pioneering a global system where anyone can create course materials and
make them fully accessible and easily reusable free of charge. We are a Web-based authoring, teaching and
learning environment open to anyone interested in education, including students, teachers, professors and
lifelong learners. We connect ideas and facilitate educational communities.
Connexions's modular, interactive courses are in use worldwide by universities, community colleges, K-12
schools, distance learners, and lifelong learners. Connexions materials are in many languages, including
English, Spanish, Chinese, Japanese, Italian, Vietnamese, French, Portuguese, and Thai. Connexions is part
of an exciting new information distribution system that allows for Print on Demand Books. Connexions
has partnered with innovative on-demand publisher QOOP to accelerate the delivery of printed course
materials and textbooks into classrooms worldwide at lower prices than traditional academic publishers.
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11