Smaastubbar

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project

to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject

to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the

publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each file is essential for in forming people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

at |http: //books .google .com/I

D,g,t,ioflb,GoogIe

Htbcarp

of tbe

Wnibertfftp of VRistitniin

JULIUS EMIL OLSON
ntOFCSSOR OP SCANDINAVIAN

D,g,t,ioflb,GoOglcl

A ]

D,g,t,ioflb,GoogIe

b, Google

Smaastubbar

Andre ^, tridje samling

Med bilEetd

O- -CL d. 33a -UL n d. Stexiezses:^

Bergen
Utgjevet av MonsLitlere

pTOTtad hjaa J. W. Bide

D,g,t,ioflb,GoogIe

5,t,ioflb,Googlc

f^ 622896

Innhald.

8id<.

Per DasB an Uin-kaien 6

-> Ho Galneloviaa aa Danioltye. Av Math. Askevold 12

Cj Paa Pantestig. At Ame Qarborg lb

; Piofet. At Lart EiMand 30

ft Naoi dai Bka skriTas til store broi. Ette' Henrik WrarUr 41

Ein dag pao maltnan i Kivik. £tte' £mrA Wr<m£r 64

D,g,t,ioflb,GoogIe

D,g,t,ioflb,GoogIe

Per Dass aa Hin-karen.

Ei gamalde segn, fortalde i Vestraannalagja paa
SynnQomoaal av A. Askevold.

Ijle he vel haart gjete Per Dass, den makelause
e^ Norlandspresten? Ja da va em Baatta preete;
han va so mykje svffire te atigle, dikte aa Isere,
atte dar fimst visst ikkje has3 makje, korkje fyrr elde
aia, vona meg. Aa slike riapare te preike! — Dar
gjekk da ore om haanaa, atte han va kar te etaa
paa stola heile daen, om han vilde, aa ikkje preike
da game opatte. Dar se no askillEe beke ette haanaa,
80 han he dikta ihop, slike bo: Norlands trompet,
Bibelske viaebok aa fleire. Om dse han so he gjort
Preste-pina, da se eg ikkje ste om, men dte ei gromme
bok, da og.

Me kunde no ha hatt maange fleire taa bokaa
hass Per Dass, naar alt hadde gaat soleis, eo da va
telf^, men de ska vel hoyre, kor snepe da gjebk

SkrivemaatBD i dette etjktje er Boridt mogclegt etter ut-
talsD ; der er berre aa nerkja, at k attalaet hj og g: gj fram-
^ i og ;, altso: aakills, akyBB, kirkjp, akikkeln, akjne, gjrte,
gylte, leMst: askjUln, abijas, kjirkje, skjikkele, abj^rne, gjyrte,

gjjltB.

D,g,t,ioflb,GoogIe

6 F«r Dmi u Hin-kum.

te eingaang mte nokra skriAe, so ban sknlde sende
ne te Kjepenhamn te prentings; da ya no fyrr dar
kom pientererk her i lande. Han hadde no greve
&am o t0laa sine baade gammalt aa nytt, baade
leeande aa Byngjande, lagt da pent ne 1 ei tette
tynne, fy veetene Bi skuld, aa dar ya so maangfbld^
msB ekrifte, atte tynna vart godteo fulle. Da va ei
norfiujagt, so fgrde tynna her te bynn, men sia kvorv
ho vekk, nett so ho va nesekte.

Somme seie da, atte skjepe forliste paa veia,
mea dar sd dei, so meina, atte dissene gnassane bort
paa brygg'ene he somla hinne ihop nice anna tynne-
gosB aa f0rt hinne te Qtlanda, so laangt bottigjianaa
Yffiia, atte dei ikkje skyna vaart maal. Ka so
sant se, da veit ikkje eg, men ^ he aanka so
paa den tynna aa tykt, da va ratt bedrsvelffi, atte
ho skulde fora Boleisene vandeveies; baade fy da,
atte da va skalfe i seg sjel, aa fy da, atte da ee vant,
om dar oftare kjeme slike tynnevare ifraa Norland.

Han va so taahelden taa den meinige mann,
Per Dass, atte daa norlsenninganne frette, ban .ya
de, daa sette dei svarte spnuB i s^laa sine, tinde
kver raanokkje, aa soleids hadde dei da mest paa alle
nor&[jagte i laange ti darette.

Da va ventelffi, atte ein sleke maun bo Per DaBS
laut verte namngjeten baade vidt aa breit. Dei hadde
hat sputna om haanaa ratt ne te Kj0penhamn, dai
koi^en bndde, aa ban fekk daa hog te be haanaa
ne te seg aa lata haanaa preike fyre b^. So skreiv
ban daa eit brev unde sitt ei^e namn: Kristian Rex,

D,g,t,ioflb,GoogIe

P«T Dmi m BiB-kuco. 7

miB Btreage order te Per Daae, atte han skulde
komme ne te KJ0penhamii aa preike i kODgjen bI
eigja kirkje paa fyste juledag. Breve sende ban te
eio bispe her i Norge ; sia skulde da gaa preete iiraa
preste rati to Norlands. Dar va no ikkje poste i
dei di^, maa vete.

Men disse karane vlBSte folia ka dar sto i breva,
aa BO vart dei fortrotae yve dette, atte Per Dasa
skulde nyte ei eleke cere framfyre alle bine, difyre
forhelt dei breve ei stund kver bos a^, aa so sam-
stelle va dei, atte dei fekk lage da soleis, atte breve
kom ikkje fram, iyn 6J0lve julapta. No kaun ein
vcel tykkje da, atte da va so reint omauelte ty noko
menneskje aa komme ne te Kjepenbamn paa ei
natt, ratt oppe Ifraa Norland ; men Per Dass sto ikkje
iorkommen, han visste raa, der ingjen annen visete:
- han va so mykje terde.

Daa ban fekk breve aa forsto, korleis da va te-
gaatt, daa laut han he mte Beg 6J0I: >Aa nei, no
tenkte dei folia da, dei skulde setje meg i belt mte
dettene her, men da » dar altfor lite mun i te
preve paa, ska dei Eijaa. Dei be gjort s^ altfor
mykje fyre, stakkars krypane, da verte ikkje te
8t0rrfi bugna fyre dei. Naar eg vil, aa ^ sei ni«^
n0;^e to da, so toke eg den skyssen, dei minet he
tenkt paa, aa stryke deira nase beint forbi.<

Han Iseset daa ikkje 1 vere, likeveel, men bar
da etillt bos b^ BJ0I, aa sat inne mee kaane aa bonn
1 go ro aa beldt jul frametto kvdden, te dess dei
skulde l^^e Be^; daa ba ban vsel leve aa ynskto

D,g,t,ioflb,GoogIe

S Par Dus tt, Qn-k*T«n.

dei gonatt; gjekk so inn t kantore sit aa Iseste viel
atte d0ra. Dar dr<^ ban ii-am kuforten sin, &iiq 8^
ein bestenale, so ban laa paa kuforten aa gyrte da
skikkelte vfel, klcedde so paa seg kappen og kragjen
aa treiv staven sin, mce den store gylltn knappen i.
So tok ban Svartebokja 1 banda, sette seg upp i
salen aa te lese aa mane solengje, te baa fekk l0yst
Hin-karen. Han kom eeodande midt inn paa golve,
maa vete, so gneistane sprake cm baanaa. »Ka ve
du meg?* — >Du ska te Kjepenbamn i preet^kysse,
paa rennande timenU — »Ka ska eg faa fy skysaenPt
— >Dii ska foa sjtelene aat alle dei, bo aove i kirkjene
i maaraa,< svarad Per Dass. Detta va fulla Hin-
karen ngyi^de m£e; ban treiv kuforten, hivde da paa
nakkjen alt ibop, aa so bar da te vegs i eit sliki
sendebo, atte da yite om dei. Jamen baarde dei
dunaen i luktene so laangt lande rakk; men sia da
no va julenatta, so tenkte dei, da va voasedrifta, so
va paalos.

Men daa dei kom midt ut paa bave, daa foor
Hin-karen te traytne ; ban vilde ikkje skyase lenger.
So seig ban ne ette, aa ne ette, te desa presten foor
te kjenne, kor baarene skvatt om oklaa bass. Han
tenkte fulla da, Hin-karen, atte presten skulde verte
rcedde, aa kunde ban daa berre &a freiete baanaa.
te be Jesfles bevare seg, bo visste ban da, atte ban
hadde magt te bive baanaa taa s^, beint ne i blaa
have. So gjore ban seg so sleiske aa tok te daneke
so gromt; iHvorledes beder Hen Peder, nasr ban

D,g,t,ioflb,GoogIe

- *H0gre op, aa rett from, din
dfBvelU* svarde Per Daas, aa ao ga han Hin-karen
eio i^uelse smikke mie stava Bin, so han skvatt ende
te vtire atte. Daa laut han fulla royoe seg, dar va

kje onnor raa, aa fram kom dei, men da va paa
h0ge ti.

Kirkja va stappaode fiille mce alt da grommaete
etorfolk, so i landa fanet. Dar sat kongjen aa dron-
nii^a manna hsgst; paa den eine lea alle gjeneral-

D,g,t,ioflb,GoogIe

10

ane, prinsa aa gieiva i deira stoltaate buna, mte baod
aa sjerne, aa so belagde mse gull, atte da lyste
laange vege. Paa hi giene sat dar breia frue aa
dertna ungmaye i silke aa fleyel, glittrande taa ayll
aa giill aa ^meBteina. — Jamen va da eit syo te sjaal

Daa presten gjekk paa stolen, daa var dar so
stilt i kirkjene, so i ei grav. lokje eit liv knatt i
eegi alle saag forvetae paa den fremmunde presten.
Men sleke preike hadde del fuUa aldre haart tyri:
Maal aa mEele va dar no i haanaa, aa gaave hadde
ban te le^a da ut. Ja, ban preikte so stert, atte
da duodra ne yve dei, nett so torebrak aa lyne-
varme. Folkje Bat bo levande rsedde, dei kjende eeg
ikkje i klteaa; eg veit viBat, da va ei minnelse jiile-
dflgspreike I

Hin-karen badde greve seg inn paa kirkjelem-
tpen aa glytte ne igjenaa el luke. Dar sat ban aa
lydde paa, gnog paa kleene sine, aa va bo foretande
sinte, atte ban va fcerige te flyge i flint. Da saag
ut te verte ei harkja jul fy baanaa, stakkare deevelen;
Han Bkulde no ba sjeelene aat aJle dei, bo eov i
kirkjene, fy ekyssen, men presten va kar te balde
dei vakne, so lukka va fy dei Hj»lve.

Das folkje gjekk o kirkjene, daa sto Hin-karen
uttafyre kirkjeporten aa treiv presten i kappen, hub
da same ban skulde forbi. *No ska du betale meg
fy skyssen,! bar ban paa. — >Betalingja ska du
faa, du veit ka eg lovde deg,« Bvaide Per Dass.
— >Da du lovdfl m^,< sa Hin-karen; >ja dar va viset

D,g,t,ioflb,GoogIe

rna fy folk te sove i kirkjene i dag. Slikt rop aa
skrik aa domenering aka daa ingjeo ha haart fyrr;

ddta va da stesle fantestyhkje, eg kev vorte fyre
aUe mine dage!^

D,g,t,ioflb,GoogIe

Ho Galnelovisa aa Danieltye.

El regie paa syunQormaal av Math. Askevold.

Iplen rikaste mannen dar heime i vaara bygda se
^^ han Mass paa Brokabakkja. Han vart gifte
mse hinne Olina, dotte bass Steffaa Aasebena,
ei forsopande gilde konu. Brokabakfolkje badde
store hus aa rundelEe eiendette aa svFere retleiitiga i
aJle maata. Dei folk, so he litevetta te formue,
verte no oftaste paalagde meire fattigtyngsle enii
andre, kann de tenkje. Ditte fekk nok Brokabak-
maeeen fsle. Lasgdaolmaase badde ban bos eeg i
halvaarsvis. aa rek paa derene taa tiggarty var dar
no baade tidt aa traadt. Da bende ikkje so sjeldaa.
at dar vart eit beiU opstuB, daa alike folk innfiuit
eeg. Eit menneskjeskremsel va da no, so va paa
Isegd i dei dage. Ho heitte Lovisa, men del kalla
binne fyr Galnelovisa. Dei fann ditte utnanme paa
bione, fy da ho va eo askillte aa pinstrige taa eeg
some tie.

Da trefte bo te eingong i jiiletie, atte bo Galne-
lovisa va paa Isegd paa Brokabakkja. No ce da alti
EO i julene, at kver mann, snart aa seie, be ein
ekvette 0I i husa, aa Massen ikkje minst, kan de

D,g,t,ioflb,GoogIe

Ho OklntloTifm u Danjcltrfl, 13

skyne. Da va ikkje fritt fyre att« ho Galoelovisa
juBso vilde halde a^ bort i da vaate, aa heade da
ofte, at ho ein <% an gongen va paa ei lita lette.
Men daa va 'kje ho skikkelse go te aa handhflve.
Ho BjDtest ikkje om te vere paa Ifegd daa, aa kom
dai noken ino om dsra, bo kunde vere omtrint like-
etilte rate hinne 8J0I, bo Bkapte ho 8^ rivande gala.
Da va vel d&rfyre, del kristna hinne om te Galne-
lovisa.

I julehi^:tia va dar no maange, so vUde ha s^
fram te Brokabakfolkje, mest fyr te faa Bmake paa
juleele. Taa disse ska eg nemne Danieltye. Ja, da Va
folk da. Dei va taa fantefylgjeslegt — landstiykara -^,
80 de kann Bkyne, ka bI^s pakk, da va. Men endaa,
dar va ei alike reedsle mEe disse ferafantane, bo hadde
folk \yBt aa ha dei hoe seg korso, fyr da atte dei va
so mykje konstrige taa s^.

Om lisjejulapta eingong teke ditte egtepare,
Danieltye — ja kor ^te da va no, da ska eg inkje
snakka om — inn hos ei gamalde husmannskjcering,
so dei jamnaste kalla fy ■'0tfrakraaka*. Ho bur ae
m«e sjena, aa dar se no stasBJonen fyre splintapakkje.
Hoe 0yrakraakeDe laag Danieltye natta yve. Store-
julapta kom dei opp te Brokabakmassen. Daa dei
kom inn i staua hass, va ho Oalnelovisa konm b^
digt opp i h0gsEetebenkjen. Ho kjende da paa eeg,
at dar kom folk taa hitt tya. Fyet kjeme Danlelbirta
inn, ho ee no alti den, so ska f0re ore, darette han
Daniel, mannen hinna. Sty^e va han bo eit kvert
lit. Danielbirta tok te ors; *Cludi^ i huse aa glee-

D,g,t,ioflb,GoogIe

14 Bo tiklnaloTin u Duudlr*.

delee h^ti aa godt al\* — Han Daoiel tok den hspe
hatten taa seg, eette ei Bpytalnie att i plaseea na
helete: *Ak ja, gudag herinne aa takk fyr siBt,< aa
sette se ne. Danielbirta gjekk aa enudde aeg itunn

paa golva. Ho vilde alU danse epringedansen, aa
isffir hadde ho &att seg ei krus 0I i live, aa den
da'en hadde ho faatt eeg baade ei aa tvo. Paa slutten
va ho koma seg so inn i daneen, at ho visate korkje
att elde fram. Men so fekk ho auge paa hinne
Galneloviea.

D,g,t,ioflb,GoOgIc

Hd OsliKlaTlMi » OnidtrB. 15

*Hei, Gralnelovisa, kom her aa ta deg ein svingom
mse meg. Da kann gjera deg godt aa heist fy da,
at galskapeo kann gaa ut or haiuen din.< — Ho
Galneloviaa begynte aa dra lit i seg aa sette i:
ijyeseee, mi menneskje, eg he 'kje aadoge fy slikt
eg, nei da ha 'kje eg da. Jyesse, elike folk kan gaa
omkring aa be' Beg del aa gjere b^ tilgoe hos andre,
men slike so eg aa deire, so he trong fy da, jyses,
me maa bie, me. — Ja, jyaee! eg he lee eg, eg he
lota gaatt paa ein kavringe herifraa og se om ^oren,
eg. Ja, da he eg lota gjort, men endaa he 'kje eg
hatt so store ting, at eg kuade le^e paa hande-
bakje' mitt.«

*No ska 'kje du gjere deg gala, he, he, he, aa
gjere deg atrutige,* ea Danielbirta.

Daa vort ho GalneloTisa bindande gala, aa firaua
sto i kjapta hiona, forbante so seg paa, at bo vilde
leyee »Hin-karenc, aa augaa eto i hinne, aett so dei
vilde flyge levande i Daoieltye. So tok ho til aa
Iflyse »Styggeheita« : -pjysssss pheeee uuuu rrrrr syns
aberak starukka sbtrukka, jysses ja, menneskje, no
kjem han aendande, ska de ajaa.* — — Med same
reyste bo seg aa treiv grautatvora aa vilde klesse te
Danielbirta, aa hadde ikkje ho vore so gesvinte aa
tekje tindetre aa jubba aat hinne mse atte, so trur
eg, at ho hadde ekilt hinne ram Uva. Jaga va da
nter aat da, da va da. Men so forsvor ho Galnelovisa
seg paa, at ho paa rennande timen vilde til presten
aa klage, aa la so paa der. Danielbirta ette. Men
daa dei kom ut i litjeevalsdera, daa. rende Daniel-

D,g,t,ioflb,GoogIe

16

birta i hinue mee tindetre aa trefte binne paa
mjemnaknuten, so ho kom te blods. Danielbirta
TE^ eitjande atte paa dsragaattene, — ho hadde ook
f^tt Beg eit meinsle drag, ho (%. Da va 'kje fonindm,
at grautatvora vart tindelause. Ho Galnetovisa va
endaa so mykje, at ho va go te grave seg ne te presten.
Han Daniel sat atte 1 stauene aa iukje brydde
8^ aterre oni, ka kona hass royote. Han va gamalt
bakstaua.
Btore bek
tvo te aa

vande mee slikt. Endelie ^ekk ban ut
Dar Bat BrokabakniasBen aa bladde i
aa jusso heldt andagt. Her begynt« dei
spyrje kverandre i bibela aa kom i orkast. — Mie
disse karanne va ikast mm ditte, va Galnelovisa
koma seg ne te prraten. Han sat paa kantora sitt
aa Btuderte preika Bi til fyrste juledag. Ho kakka
paa kantordera aa gjekk inn:

iJyBBB, eg heve lee eg idag. No he Danielbirta
8l«^e mjemnaknuten min fordserva. JyBSB, da Btinge
alike sting i beile leikomme mitt, aa no he 'kje eg
noke te emyrje meg mse. No vilde eg be presten,
jyssB, eg veit no da, atte frua dokka alti % so vsel
foraynte maa medikamente aa medikasinvare, om
ikkje anna va, om e^ kunde faa meg ein liten skvette
m83 brsenjevin, so eg kunde ha te smyrja ntyve, —
Aa BO he 'kje eg klje helde paa min syndige kroppe
— nei, ikkje eo mykje, at eg kan gaa ufrosa — aa
so va ^ tenkte te aa be presten, om han ikkje vilde
vere eo skikkelse aa andiage fyre meg paa kommis-
sjona, so eg kunde faa meg lit«vetta te ei dosepye,
eo eg kunde &a namnte te skjule kroppen min mffi.<

D,g,t,ioflb,GoogIe

n Q>ln»teTU» u Daoleltr*.

■oflb^Google

18

, _ Preeten vart forarga, so veote knnde no yen
aa viate hinne d0ra. Men daa vart ho so iny^e
toppande gala, at ho tok treakoen taa fota sin aa
Tilde sabba i haanaa. — Hadde ikkje presten get
eeg onda aa lete hinne faatt br^njevin te smy^e
teg mie aa lort te aa andrage paa komnuesjona te
aa ekafie binne dosepye, so trur eg inkje, han hadde
istept fraa hinne Tax da goe.

Ja, slika IsBgdaolmaase maa me dragast mse dar
heime hoe oss i Sjmnfjor. — Hjelpe meg me maai
— Men da ee aldri so gale, atte da ikkje x godt
fy noke, me fekk daa doaepye aa smyrjelse te hinne
Galnelovisa.

D,g,t,ioflb,GoogIe

Paa fantestig.

(Or ei stBire fortflljing. Av Arne Garborg).

I'an den vesle blaaklEedde med det beksvarte
tjafsehaaret og det lange gulbmne andlitet, og
eo augo, som glyrde bo rart, og som ein sjeldan
fekk sjaa, men som nok i gninnen var brune, elder
banskje gmabrune, det var hau Tomae, Fante-Tomas,
hovdingep for det iylgjet. Han var kammakar og
blekksmed, og kunne binda vevskeider og gjera fiske-
krokar, (^ ban t«nte so mykje med arbeidet sitt, at
med det til, som kjeringi og dei andre ta^ ibop,
knnde flokken klara seg utan steling.

Og det var det beste i fieire maatar, meinte
Tomas. For det fyrete var lensmenneme avert gl0^e
i denne tid, bo det var vandt aa eleppa ifraa ei etuld
med det gode, og for det andre var Tomaa ein bok-
Iserd (% klok mann, Bom ikkje vilde hava noko
tjuveord paa seg. Det eknide ingen s^a, at Tomas
Fredriksen ataJ Beg fram, og ingen skulde Btengja
husi Bine for fylgjet hans, av di dei ftelte for sine
sylvskeider.

Han hadde leBet alle gode gamle l£erdomsb0ker,
Saxo Grammatikus, Olger Danske, Karl Magnus og

dmhio:^, Google

20 Pu fbntatic.

andre, og eo bibelen, Lara Linderoth og Knud Speder-
TOll.*) Han var konfirmerad med god kriBteadomB-
kunBkap paa tukthufiet i KristiaDSMuid ; dei hadde
tenkt paa aa deypa ban og, men ikkje vaagat det,
daa der var sterk gruna til aa tru, at ban var daypt
8om barn ein etad uppi SteteBdaleo. Paa takthuset
var det, at ban fekk aaas for aa leea og teakja, og
sidan hadde ban baade leeet og tenkt, og badde
frinnet ut mange metkjelege ting paa sine lange
vandringar. Han var ein af dei faae, som ti^gns
foTstod profetame, og ban var kanskje den einaate,
som vieate, feva syndi mot aanden var; men det
torde ban ikkje segja. Mang ein mann, flom ikkje
hadde des Bterkare hovud, vilde gaa ifraa vitet, meinte
ban, um ban fekk kasta ein glytt inn i denne djiipe
<^ 83^elege l0yndomen, som daa belder ikkje Gud
hadde funnet det rett aa gjera kunnig for etorbopen.
Fante-Tomas hadde i det heile greide paa dei
fleete ting, og serleg paa alt, Bom var leyot elder
gaatefullt. Lsera um dei underjordieke elder tosse-
folket grunnad ban paa det gudeordet i lete Moseb.
2, 23, der Adam B^er um Eva: *denne gang er det
Iged av mit kjed og ben av mine ben.c Kvi sagde
Adam *denne gangt? Jau fordi ban badde havt ei
kone fyrr. Men denne kona hadde voret av eit
anna slag enn Adam, og so badde Gud set, at det
nok ikkje vilde gaa godt millom dei tvo. Dsa stoytte

•) Em bonds paa Testlandet, aom h«yrde til dei tlerk-tnumde,
og Bom skreiT baker til fonvar for denne sektL

D,g,t,ioflb,GoOglc

Pu tudmtit. 21

ban henne og bomi bennar ned i jordi, og der badde
del livt Bidan som ei att for seg sjfflv. Dette badde
bendt fyre syndeJallet; derav kunne me vita, at tnsBe-
folket var frie for eynd. Derav kom det og, at dei
kanne gjera eeg nsynlege. Det var fleire av dei, enn
me tntdde, og mang ein goog vankad dei midt
imiUom oes. Dei badde Bine kyrkjur (^ preetar lik-
Bom me; men dsa dei var eyadefrie, turvte del bene
det gamle testamentet. Det nje vedkom ikkje dei.

Mange underlege og utrul^e ting hadde bendt
i verdaens tider, <^ dei vart ikkje mindre forunder-
lege, naar Tomas fortalde dei. Fleire sogur i Karolos
MagnuB badde ban voret i tvil um ban ekulde tra;
ban totte, dei vilde koma i strid noko med Guda
forsyn og bestemmelse. Men ban var komen til det,
at ban maatte tni dei likevtel. Det som hadde fi»rt
ban til denne tankegangen var slutningsordi i boki.
Desse slutningsordi lydde eo: »hvo dette tror eller
ikke tror, ban Bjmder ikke derved.* Men dei ordi
kunde ikkje staa, dersom noko i boki var lygn. >For
tnir du ikkje, at du eyndar, dersom du tmr noko,
som ikkje er aant?c — meinte Fante-Tomas.

Han visete um dei fern jordbolkame: Europa,
Afiien, Amerika, jEgypten, Oranien elder Ny-HoUand,
Han hadde hoyrt gjete, at jordi skulde vera rund,
men det trudde han ikkje. Han kunde ikkje &a
det til aa beva med Guds ord, og ikkje med den
naturlege tankegangen helder. So sagde og Knud
SpodervoU, at jordi var flat, og likeeins Luther, aom
daa var ein b0gt applyst mann i alle GudB foiunder-

D,g,t,ioflb,GoogIe

legheitor. Um sol- og maaDemyrkjingar visst« Tomas
god greide. Derimod forstod ban ikkje, at maanen
vakB og tok av. Dette var ein av dei store 103m-
domaroe, som det ikkje var oss syndarar forleaet aa
ekyna. Men eit av dei atgrete symptomer elder fore-
efiUingar av Guda visdom, det var, at naar ein Baag
ved paa maaneskiva, so vilde ein dn sjaa Adam og
Eva med kunskapetreet imillom eeg; dei var sette
det upp etter dauden til aa minna alle folk til alle
tider um det store syudefall. Guds vifidom hadde
pet, at menneskens born hadde godt av aa hava
denae avmindelsen for augo, Sferleg um nieterne, daa
den gamle Adam var verst.

Tomas rar emaavakeen og mjuklemad, og mjuk
og slengjel^ i gang og heile ferd, lik ein villmann,
som er nkjend med tnngarbeid. Det var som ban
leikad med lememe sine, naar ban arbeidde elder
gjekk, lagde dei hit elder dit elder kor ban vilde j
hovudet laag og Bvingad paa ein maget, brun, fram-
bs^d Btylk til bale og li^e b^ fraa den eine aksli
til den andre, Uksom kjeelande. Andlitet, eom i
grunnen var godslegt, hadde tatersvipen: dette ene-
dige, litt lause, litt uvederheftige ; men naar Tomas
tsdde med godt folk, eaag ban begtideleg ut, likBom
ban og var h^tidel^ i sin tale. Melet var mjukt
' som heile mannen, syngjande app og ned etter ein
urimeleg hag skala i utrulege tone&ll. Naar ban
talad, kunne ein bayra, at ban var fomogd baade
med Beg sjelv og med talen Bin, dg ban gjorde geg
fyte med aa tala utsokt og fint, (% epnttad bnmt,

D,g,t,ioflb,GoogIe

naar hfin hadde bi^ noko vigtigt; for Tomas toi(^
tobak som ein geitebukk. Han vilde gjenie disputem
qm b^e ting. Og daa reiste hovudet seg rett paa
stylkeo og mggad som eit tomt aka, og ban slc^
med nakken, og augo gpel&d, og andlitet vai etramt
og talen forunderleg tilgjotd. For sine mange Iserde
tankai og fyresyningar hadde ban funnet ord, som
tidt ingen titan ban sjslv kunae foiBtaa, og ban
badde sett so m&ag ein klok mann feet, ja mang
ein preet med, baade i bibelen og i loveo <^ bellest
i mange anskueleer og a^pekter.

Han sat i dag og foiklarad ei slik aspekt
for ein skulemeistar, som hiayrde heime der paa
garden; og dette var ei av dei vandaste aepekter;
ikkje eingong presten Meier hadde kunnat klara dea.

Det var s^ i det 7de bud; >du skal ikke
Btjfele.c Og det badde Mose, som me alle visste,
skrivet med sin eigen finger paa steintavla pa Sinai
l>J€i%< og Gud herren hadde sjelv sett sin stempel
og sigil paa, at det skulde vera bo, som Mose badde
skrivet etter bans ord og bod. Her hjelpte det ingen
betragtningBmaatar elder umsTEevelser; det, som var
skrivet, det stod.

>Men no skal du sjaa,* si^e Fante-Tomaa og
filog med hovudet, ikossleiBsen desse aspekter c%
vitnesbyrd tek seg ut i ein annan ordning elder
b^rep. For her er so mai^ begrep elder bettenk-

D,g,t,ioflb,GoOglc

24 Pm balMUc.

niDger, 8om me ikkje hev regtigt for oes, naar me
tek dei i visse maatar c^ iindergekeleer ; meo del
vert regtige, naar me granekar etter i alle dei andre
punktar og betraktniDgBmaatRr, Bom maa vera med

i denne forstaaeleen.* Toraaa sputtad brunt. »Men,c
haldt han frara, "naar me held paa med vnnre fun-
iluringar f^ randflakelser og pr0ver aJle vitnesbyrd
(^ aspekter mot kvnrandre, so at det eine atend imot

D,g,t,ioflb,GoogIe

ng vitnar imot det andre, Bom apoBtelen Begjer, so
vert det galet paa ein annan kant att, og du veit
ikkje, koesleis dn sfcal geberde d^, og kann ikkje
utvikle den floken, du faer lagt d^. Tbi vaar na-
turlige forstand er Ted Byodes foFmerket, Bom me
alle veit. Men no skal du sjaa, koe^issen dette er
aa upplyae.*

Han lagde hewdet paa skakke, tok so med mjuk
handferd og mange alags sleng med aksler og kropp,
iram or briklumma eit etykkje raudkrit, Bom han
tok til aa teikna med paa eit stolesEete.

»Dette er verdi,* sagde Fante-Tomas. »Ho er
her foreetilt uti eit bilsete og liknelee av ein brunn.
>(en i den brunnen er ingen botn; det gjeng beint
til avgrunnB med ein gong, <^ daa er det ingen,
aom veit meir.* Han kastad eit ai^a burt paa Bkule-
meistaren, lurande paa, um denne vilde segja noko;
men ekiilemeistaren bene nikkad og tenkte: Gud
veit, kor dette ber av.

>Upp av denne brunnen sting det seg ein lang
stake. Paa toppen av den staken, her, li^ ein
planke, slik, tvere yver brunnen; den jjanken er
helder smal, og ikkje fullt so lang Bom brunnen er
breid i tvermaal. Utanum den planken kann ingen
koma. Ejem du berre so raykje som ein Btrek elder
ein teddel utanfor den, so ber det til hols med ein
gong, og 80 er der ikkje meir. Dette maa du leggja
Vfel merke til.

>0g no maa du fyl^a godt med,< sagdeTomas.
>Her, Ber du,« han gjorde ein prikk, >her, paa den

D,g,t,ioflb,GoogIe

eine enden av planken er kongen. >C^ her,* lian
gjorde ein ny prikk, lei etatsiaaden. So kjem stift-
amtmaDnea,< ny prikk. >0g bo bi&pen. Og so amt-
m&Dneii. Og ao futen. Og so Bkrivarea. Og so
presten. C^ so kJ0pmanDen. Og so lensmannen.*
^Q prikk for kvar. >A.Ile etter sin orden og etaDd
og innstiftelee, so sora Gud hev sett dei i verdi.
Men etter lensmannen kjem bonden. Og etter bonden,
der, paa den ytste enden av planken, der er arbeids-
mannen. Han sit paa den eine enden, og kongen
paa den andre. Der hev du verdi.*

Tomas saag paa skulemeistaren, slog med nakken
og eputtad svart. »Ja, dette forstend eg,< sagde
skulemeistaren.

iNo maa du hugsa vebI paa,c heldt Tomaa &atii,
■at ingen kann koma utanfor planken, naar han
ikkje vil gaa til avgrunns med ein gong. Uppe paa
den planken eit dei alle, kvar paa sin plass og stad,
etter som omstiendigheiteme . og maalestokken er i
denne verdi.

>So sit dei der og balar (^ trabellerar, kpngen
med Bitt og stateraaden med sitt og etiftamtmannen
med sitt og bispen med sitt, og bo nedetter alt til
arbeidsmannen, som maa bala med eitt; for den eine
vil berga livet, og den andre vil bei^ livet, og det
vil dei alle, som rimelegt og rett er. No epyrst det,
kren som kann klara b€^; for kvar maa klara eeg
qslv, og der er ingen aa faa hjelp av.

>No maa du passa paa. Der uppe sit kongen ;
han hev tie dalar um dagen. So kjem statsraaden,

D,g,t,ioflb,GoogIe.

Paa fanMitl«. 27

ban hev fem. Meir kann ikkje han hava mot kongen.
So kjem etiftarDtmanaeD, han hev tri; 80 bispen,
ban hev tvo; og so ned etter mindre og mindte;
lenamaDDen hev fire skilling dageti, booden berre
tvo ekiUiDg. Han fireistar livet so vidt. Men bo
kjem arbeidaren, (^ ban hev ein skilling. Han kann
ikkje btirga livet. Han maa svelta ibel.

>Men no er det underfundigbeta : han vil ikkje
Bvelta ibel. Kvl skal ban det, ban meir enn dei
andre? tenkjer ban. Er ikkje eg skapt i Gude bileete
liksoni dei, og hev ikkje Guds son nileyat og fri-
kjapt meg iiksom dei, og gjeng ikkje eg tilslutt i
same holken elder gel^nderen -ama kongeii og bispen
og beile vidtlBftigheita? tenkjei arbeidsmannen. So
kjem han tilslutt til den betsenkning t% avgjarelse,
at han vil liva, han som dei andre.

»Han gjeng til bonden og s^er: eg vil ha halv-
annan skilling um dagen, for eg kann ikkje Uva
med ein. Bonden svarar som so: far til belritel
du £Eer ingen halvannan skilling.

lArbeidsmannen gjeng ti) lensmannen. Lens-
mannen tek sabelen sin og segjer omtrent som so:
gakk til dit arbeide, din bund I elder kanskje du vil
i holet for lesgjengeri?

>So gjeng arbeidsmannen til kj0pmaiinen. Kjep-
mannen tek alnemaalet aitt og viser ban deri. Vi
har nok med os ^0lve, segjer kJ0pmannen.

* Arbeidsmannen til presten. Presten er baade
blid og snUd, men segjer, at me maa alle vera for-
ni^e i den stand og innstiftelse, Gud hev sett ose.

D,g,t,ioflb,GoogIe

28 Fm fimtoatlc-

>So til futeo. Og so til skrivaren. Og so til
amtmannen. Og so til bispen. C^ so til stiftamt-
mannen. Og tilalutt til etatsraaden. Men alle eegier :
vi bar nok med oes sjalve, t1 kann ikkje hjelpe
nokon.

■Daa gjeDg arbeidBmanneD beint rakt ende tnun
for Bjelve kongen. So boygjer ban eeg for kongen
og gebterder seg, og so s^er ban eom bo: Stor-
megtigaste konge i edere Iwie naades majestset og .
herl^etl B^er ban, bo og so er det; ^kannikkje
liva med ein ekilling, eg maa ha halvannan, og det
er eodaa det minste; bonden hev tvo, og det er
ikkje meir enn so, at ban bergar Beg. Hjelp meg,
konge, i din majeBteete bi^e naaiie! for eg vil ikkje
evelUi ibel, eg meir enn dei andre.

>Men kongen svarar: Skulde eg bjelpa deg,
maatte eg taka fraa dei andre, og det kann eg ikkje.
Du lyi berga deg Bjelv; eo maa me alle.

*No er det funderinga, kva arbeidsmanneu so
skal ta seg til. lava kann ban ikkje, Bvelta vil ban
ikkje; ntanfor planken kann ban ikkje koma, <^
ingenstad fser ban hjelp. So t^nkjer ban Bom bo:
skal eg berga meg bjbIv, fser eg berga meg som eg
kann; Hvsens innretning c^ vtesens maate er slik
ber paa denne planken. Denned gjeng ban i ai
uppriktigbeit av og lek den halve skillingen, som
ban maa hava; og daa er det bo vidt at ban slit
livet og bei^r magen og naturen i den stsrste sim-
pelbeit.c

Fante-Tomas sasg listig nt.

D,g,t,ioflb,GoogIe

*So liver del alle ihop, heldt ban fram, ikvar
p&a Bin maate. Dei paa den eine enden liver godt
likeom fyrr, og del paa den andre enden maa late
B^ det gefalla. Men legg no merkje til, at plsnken
ligg ate under himmelene friheit og rotnar i sol (^
regn og aarstidemes umvandlingar, og so veit me-
alle, kossleisaen det gjcng. Etter tingenes orden og
innetiftelBe vil plankea tilslntt vera rot«n, gjennem-
roten. Ikkje frisk flis att. So ryk planken sund
yver midten, og heil til hols ber det med heilevidt-
loftigheita, til hols med arbeidsmannen og bonden
og lensmannen og kjepmannen og presten og futen
og skrivaren og amtmannen og bispen og stateraaden
og kongen og kruna og alt som finst, og so er der
ikkje meir. Ho-hol kann du klara m^ den under-

Andlitet paa Tomas hadde fenget att sin tater-
svip med del lauee, snedige drag og del glyrande
glidande augo. Skulemeistaren sagde, at saki ikkje
var greid. Han brydde b^ nok ikkje um aa disputera
um slikt noko med Pante-Tomas.

»^ei, ho er ikkje greid,* sagde Tomas <^ elc^
med nakken. >Ikkje eingong presten Meier visste
noko aa evara til dease aspekteme; han berre bad
meg ikkje gmbla for mykje paa bo vanskel^e um-
stendigbeiter. Det er starre folk enn du, Bom hev
teket skade av slikt, sagde presten Meier.*

>Det er vel so.i Ba skulemeistaren.

D,g,t,ioflb,GoogIe

„Profet".

— Av Lars Eskeland. —

Sg vaknad upp til ein sttodag umbord paa ein
av Qorddampame. Musken <^ Bvevnig i augo
var eg og rusken i haar og skjegg. KItedi var
rukkutte og stevutte. Eg sku' daa fiffa meg litt.
Men eg tok enart te vermast for brjoatet; eimbaaten
hivde 80- — Eg kom meg upp i snare lage. Aa! —
det var ladt vindstiUt, og skodda laag tjukk og oeke-
graa yver Qorden.

Men, uff! no kjende eg, kva eom ruggad dampen,
aa, denne ffele tungaldal — Eg kjende nok att
denne lukti, soin rarer so varmt og vondt nedfor
bringa. Det var nett sovidt, eg klara meg.

Me maatte vel vera i havmunnen av Bemla-
Qorden etter det, eg kunde skyna. iVebI so det,
farlt sa ein gamall mann, eg spurde.

Eimbaaten seig med halv fart. Tungalda rullsd.
og meir enn ein laut mata krabben. Det var ei
jararing, bo det var vondt aa h05Ta, Men eg gleymdo:
snart dei andre, eg fekk so nok med meg sjalv.

Endeleg lettad skodda litt, so dampen tok betre 1.
Alda slepte oss, daa me kom upp for Karten, og no

D,g,t,ioflb,GoogIe

kraaoa del pjeejufee med seg etterkvart. Sj08}uk var
ikkje eg held meir, men eg var aaleiae og leid.
Ikkje krielande ferypen, eg kjende.

Berre te glo burti skodda elder upp paa desse
turre Karte-bergi var og lite moro i. So gjekk eg
ned paa annanplass.

D,g,t,ioflb,GoogIe

32 •PraTM'.

Bomet var myrkt og uQelgt som altid.

Burtmed bordet aat ein <% song i Bvtere, slengjande
toiiar om >det underlig' land, salig' land* or el ny
sangbok. J£g kjende snart baade maalet og mantien.
Det var ein emissfer, som nyee hadde &ret paa
preikereie der heime fyrste gongen og \'ar vorten
svffirt fagnad. Han var vselfadd og vselstellt i alle
maatar, saag det ut til, og i det trivelege andlitet
hanB breidde seg denne Sate mjukleiken og tjukke
godmseta, soiu ein so jamt finn hjaa desse, som sjelv
kallar seg ivaktec

Rundt um ban sat ein Hten krins mean og
kvinnur, som saag paa ban og smilte til ban stodt.
J)ei var so blide og so inderl^e i andlit og fakter 1 —
Skal tru dei var so heime? For eg badde som ei
meining um, at det kunde vera beilt ymist der.

Han tok i med ein song til. Daa ban var ferdig
med den, bad dei ban be' h0gt, og det gjorde
ban daa.

Det var lengje ban trivia ettf>r ordi. Men so
kom dei i ein straum, reint ein vffiltalande strauin
av poetille- og Pontoppidans-ord, <^ stundom vat det,
liksom ban ejslv ikkje raadde for dei. Han talte og
bad lengje og vsel, for dei, som enno var i dei
framande land, langt vekke fraa farsbuset, — for del
>hervserende brodre og B0stro« bad ban, og ban
gloymde daa belder ikkje meg, endaa ban badde
grunn aa tvlla paa, um eg heyrde til systkjenlaget,
sa ban, daa eg ikkje sette meg burt til dei. >Meii
give no Gud, at ban maatte &a en sting i sit inderste

D,g,t,ioflb,GoogIe

33

hjerto og Biiid,< — eg kvokk, men fekk snart vita,
at det ikkje vai nett ein Bovoren aalmenn >8tiiig<,
men *en naadens dragelsens eting — til frelsebudets
annammelse og til den inderlige leeogsel efter ren-
hedens nbesmittede klaedebon og brodrenee salige
samflind i retfterdighedens hellighed og kj«etligbedl<
Han bad for seg sjolv, som Gud hadde sett paa ein
BO vigtig plass, serleg daa um, at Gud no i dette
paatenkte mste maatte leggja Eiitt tvieggja ord paa
tunga bane, so ban kunde viana mange Bjeler. So
sluttad ban med eit hjartelegt ynskje am, at berren
enart maatte koma sine trengde >faar< ihugogsamla
dei alle inn i sine rom. Han tok te eyngja att, og
no kunde eit av kvinnfolki vera med og. Det var
>den nye sangen*.

Eg reiste m^ og vilde gaa app.

Men med det same kom det ein kjenningen min
inn, og eg kom m^ or skodde til solskin med ein
gong, vart glad c^ frisk. Det var ein beBt«bandlM
fraa Hardanger, kjennii^n min. Han hadde altid
haldet til bjaa oes, naar ban var i bygdi, <^ ein
gild, greid kar var ban, totte baade eg r% dei andre.

Han kjende meg paa timen, c^ me sat snart i
godt prat.

Braadt tagnad hardingen. Han vart so underleg,
fekk slik nro paa s^, ban bleiknad og saag vill ut.

>Aa dcevelen l< kom det balvh0gt gjenom saman-
bitne tenner.

»Kva er ties? spurde eg, eg vart meat wedd,

iHyssI — bysel Aa, det er berre noko

DMnz^:B,G00gIc

34

gamalt vondt, som kpm fyie meg, med same eg saag
han dcrl* — ban kinka til emissfetea.

>Me bar Guds ord for obb ber, vi,« sa emisBce-
ten til OSS, >kunde ikke ogsaa I ba godt av at lyda
paa ifitedetfor at foretyrre oss med pradU

>Eg kunde ha stor bug til aa snakka litt med
emissteren, naar me kunde vetta so uokolunde fy'
oes sJ0le,< sa bardingeD.

Emisseeteo. vart paa timen sveert emsyken. Big
kunde skyna, ban forstod, at ber var sjselenaud. So
mykje foretod nok del andre og, for fleire sukkad
tvifeldt, Bom det altid skal gjerast i slika biave.

EmieeEereri tsygde s^ burt til ein karmann og
kvifikrad noko til ban. Han bar det vidare, og ein
etter ein gjekk ut.

Den eine karmannen kom buit til m^ og
epurde, nm ikkje eg sku' tala med emisseeren.

iDet kunde voret nokso tnorosamt kaoskje!*

Morosamt?! — Aa nei, Gud naa' oae, eo moro-
sanU vart det vel ikkje. »Men sjelo di ttei^'e da
viBt, bu, far I*

Hardingen hadde sett e^ ned attmed bordet.
Han var roleg i^en som fyrr.

>Nii, om du er en, som er kommen paa bedre
tanker og vU S0gja naaden?<

>Ja, da er denne brunen min, eg vilde so gjedna
Belja.*

Emissferea var som dotten fraa den sjuande
himmelen.

Men hestebandlareD dieiv paa um brunen, bau-

D,g,t,ioflb,GoOglc

36

nad og lynte paa, at den heeten ikkje fann make
her paa Vestlandet.

>Vil ikkje emisseeren vera med upp og ejaa
paa ban?<

Emisaseren svarad med eit hjartel^ tridubbelt
sukk og sette hand under kinn. Det var uvandt aa
BJaa, at vondskapea skok ban iuost inne.

Men hardingen lest ikkje anea paa det, bem
snakka fort vekk um hesten. Slik reising i halsen
hadde ban endaa berre set paa araberen bans Bull.
Og dovi var som stoypt i form. Og maken til Btolp-
ande bein paa sykjabeist, tenkte ban, del fekk &ra
vidt etter. Elder skal tru emiasseren elder nokon
annan hadde set sUke bein?

Stenersen, eom hadde med alle deaae utstelliug^
ame aa gjera, hadde aldri set slikt fyrr, ban.

Der sku' verta springbingat I — Fargen ea <^
noko, slikjande fint brun som ban var.

>MeD eg er likesEel, — for 100 dalar kontant
er beaten din I «

— tStakhars mann, aom ikke bar feat nogo
storre i sigte bell usle bestelt

tUsle fiestef — ussel, Iterer dt*, at Guda akap-

ningar er usle du? Men eg aku' fortelja emia-

steren um tislingar, egl*

iHvad vil du mig med detta bestaprade dit?<

iKanakje ein aku' 'kje ha lov te bjoa ut ein
grabeet te den karen?<

»Jeig vU ikke ha nogo prad med d^, aiger jeigl*
Ba emisBteren illskeraud.

D,g,t,ioflb,GoogIe

iTenk no ejel' ette', knrl om da ikkje vilde
vera so omlag }i0vele' arbei' fy' den karen aa fera
kringum med ein galen grahest?! — Fy' 80 dalar
er heEteu dinl Og heyr her, profetl du he' vore nok
i Hardangur, men tak ion til Etne elder 01eQl
Marar et der nok av og endaa fleire gjentur og mey-
Tf^earingar, — um mannen 8J0re sku' vetta uroleg i
blo'eU

Emissaren flaug iipp; augo ato' i haargaren,
andlitet sklfte i alle liter. Han fatad hestehandlaren
i kragon: »0m du vil hdJa din djcevelsge heste-
handlar^flfci?*

Det var eom hestehandlaren Ijosnad av glede.

»Aa! — kjem den lille vot^n til meg paa den
galeien! Me ska' sjaaU

Og BO triv ban emiseteren i nakke og bein,
lyfte ban hegt yver eeg og dunkad han mot take,
BO det skok i han.

»No profetl — no!*

»Profeten« spente <^ sparkad og to^de aeg etter
hovudet aat heatehandlaren, men laut gjeva tapt og
vreid aeg hjelpelauat i sinne. Hardingen stod so
v£ehi0gd og grein med denne bestebandlar6iren c^
liksom leikte med hin som katten med mnsi, men
la han so tungt nedaat benken og heldt ban der,
som det sku' voret eit r0yvebarn,

Men beatsom det var gauate bio or nasa aat
hestehandlaren. iProfeteiK hadde spent han.

Heatehandlaren kvitnad av sinne.

Men dea »profeten« aaag bio, skreik han void.

D,g,t,ioflb,GoogIe

37

Eg hadde gleymt sjesykja, gleymt lesaranne,
gloymt meg Bjalv meet, berre set og fylgt deeee tvo.

Men no haattad eg meg.

For inn kjeiu dei stiipande, tvo matrosar fyre
og reiaandt) etter. Og dei, som ikkje vaagde sag inn,
samlad seg i dsri.

Og du skal tru, der var augo <^ andliti — Det
var som opne sko. Og kvinnfolki skreik, fyrr dei
aaag nokon ting.

D,g,t,ioflb,GoogIe

88

tHjeJpIt skreik >profeten(, — og alle vUde lik-
8om spiinga firam, men iDgen kom Beg i veg.

For brennande bd^ tok h^itehaodlaren >pro-
feteni med dei kraftige klyparne sine og heldt ban
ut mot del.

■OodtfolkU sa ban med faBt maal, iberejaade
ein av dei etorste skarvar, Bom Vaarberre hev fuiiDe
fy' godt aa aetja i lag med osb, — emisecer og —
hnnnfotkeprpfdf

>At ban no he' tekje paa meg <^ spent meg
tilblods, vyre eg ikkje. Men uQelgo be' gjort noko

anna ! — Det var so saart dette, at det verkte

otter det.* — Dermed hivde han emJBSceren fraa aeg,
so han foor veltande burtyver golvet.

Hardingen stod ei liti stund og sai^ so likesEel
at, som um ingenting hadde bendt. So ^ekk han
hurt til matrosarne og gantaet med dei, for det dei
trudde, at han sku' gjera ska', fylgde so med dei ut
paa dekk.

EmisBferen vreid og ankad seg litt, kom seg
endeleg upp paa aalbogarne og laag bo og Btunde.
Alle kraumde seg kring han og Bku' hjelpa.

>Kva slag umenneskje va da daa, som foor soleis
med han?( sa eit grovt mannamfele.

>j0Bses, for eit udyrlt Ba ei kvinne.

<^ no las dei Tcelsigningi yver bestebandlaren
og let ilia med einannan, for dei ikkje badde
hjelpt.

EmisBceren kom seg upp i benken att og aat
stiiren dei ei stund. So var det einkvan igjen, som

D,g,t,ioflb,GoogIe

Icjienie aeg med ban for den ety^e medferdi, han
hadde fei^e.

Aa ja, yerdi l0nte soleis, Ba emiBSferen, me kunde
ikkje venta det annleis eingong. Beire me kunde
&a naade te bera det med tolmod og fj^'a Krist
ettet her og. — Han ba del syn^a ein song or song-
boki. Dei song, og han kom strakst med sjalv og.
Det Tar um, korleis ein Guds atridsmann sko' stella
eeg, naar Batans her var etter han og verdi lannad.

Etterpaa bad emiSBseren ei ben, bad med taarut
i ango for seg sjbIv og for allesaman, men mest for
hestehandlaien, eom endaa vankad paa dei vonde
v^er, bad, at eyndi bans maatte verta tilgjevi; for
han viaate vel ikkje, kva han gjorde, bad, at herren
vilde fotbarma aeg yver han og f0ra han inn paa
Bine ategar,

>Nei, den emisateren, for ein vselaigna mannl*
let det

Eg visste ikkje, kva eg sku tenkja meir um
beetehandlaren — og um heile denne tilboren. Men
denne beetehandlaren, — nei han kunde ikkje vera
eit utjOD. Noko reint BerB maatte li^a under her.

No kjende eg, kor kjsvande ufjelg lukti var her
nede. Eg gjekk npp.

Hardingen atod og plyatrad og saag utyrer ajaen.
Han saag ut aa vera i godt lag.

iGudskjeloT, for da ikkje kom viare med meg
, idt^I — Da va so nerre, eg ikkje kunde atyramegl*

D,g,t,ioflb,GoogIe

40 'Profst..

>Det Baag sanneleg at for detl — Kva i all
verdi kom dette seg av? — Eg trur 'kje, manDeii
kjende deg eingong?*

>Nei, ban gjore so ikkje held i da fyssta. Men
so 8a ^ namne mitt, daa eg atod og heldt ban der
paa benken. Og ban skifte liter so tidt, som hunden
loppar aeg, farU

»MeQ kva er det daa, de hev itnillom dykk?*

»Aa, du hev visst hoyrt um det. Da pla spyrjaat,
slikt, fy' dan, som reiser litt 'mydlo' folk. — Han
fekk fbrlokka ei syster mi.<

>Elr du galen, et da han?<

For eg badde heyrt, at ei syster bans var vorti
£)rf0rd av ein emissser, som hadde raakat saman med
ho paa ei av preikeferdeme sine. Sidan hadde det
gjenget so reint galet med benne. Daa bo markad,
ho var med bam, vart ho som fraa seg, — (^ sprang
BO utfyre og drap seg.

So var fortalt.

»Han er da, ja, — d'er ban. — Folk var na-
turlegvis strakst fserigo te skulda henna fy' da berre.
Men kanobenda ban eingong fee svara noko baade
fy' da og fy' da, so sian bende.(

D,g,t,ioflb,GoogIe

Naor dar ska skrivas te store bror.

Ett«' Heorik Wran^r.
Onulame ptu) a<%iiamiu)l ao Boletto C. Parels Laraen,

"ft, >J8, fat I*

^ »Kor e' du? Kaa gjere du pao?«

>Eg hjelpe ban Johan.<

iKaa gjeie baa dao?<

*Han skrapa grautagrytao.<

iKjffiDinie du inkje in, bo ska eg ut aa skrapa
d^ kring etjrednl Ve du lyaji

iSkovao o' so goe.«

>Goe, ja t Jamt ttenkje de pao da eo e' godt.
Da va bere de tenkte pao da, bo nattigt e', da va
da I Gao no ut aa ta in blfekbodne aa pappire!
Idag ska me skriva te store bror: do e' da tre veke
maondag bo' kjsemme, siao ban skreiv, aa ban trur
gjedna, me ba reint glojmt ban ber heima. D'e'
fudla inkje sleke hterlebeit te viera ute i ein vill-
&eminande vetden aa inkje ba noken te byggja seg
te. — Bli du ferdige idag eld' imaaro?<

iBleekke e' magla, £arl*

>Ja, slao vattn pao bltekbodne dao, aa ta ei

D,g,t,ioflb,GoogIe

42 Nbot in (k* ikiiiM te ilora bror.

Btikka eld' ei speta aa rar om me' I Du ska 'kje
vera raolaus, naor d'e' noke.*

>E^ kan inkje finna noken pen.*

>Da veit kor gaoeaveDggjedn Uggje oppe pao
lofte, aa du veit kor balberkniven ha plafisen sin.
Men eg vil iakje veta ao, atte du ekjcere ute i yste
endeo pao kniveo, du kan Bkjsera in me' skafte.
£in Bka liera Beg te aa laga penna BJ0I, bo ieggje ein
inkje skjillinga ut f^r staolpenna. Dei Btikke berre
haal pao pappire, naor ein Bka Bkriva fort, aa so bli
ein toDge pao nceven tao dei.c

>Spraattao blei Bkjeive, farl>

>Aa, du e' dao ei tuUebrok, e' dul Ta hit
greiedn dine I Kor e' da me' pappire? De ha no
vel inkje voro sta aa Bsett feidtfitekke pao da, bo' de
pla gjera ? D'e' no aag noke te Berjeleheit, att' de
inkje kan holda dikka reine pao DEevadn — de, bo'
inkje ha bo ta i noke eulkasamtl Liat meg Bjao
pao pappire I <

>E^ kunde inkje finna mei'lde eit halt ark ute
i lfeddiken.«

>Da va dao fakedl te greia aagl Eg kj0pte dao
ei halve bok ifjor; kor e' da vorte tao da? De e'
nokre store slurva, e' dele

>Ho raor badla vist eit ark kring ei gaoeasia,
80 ho ga ho Stora-Sieselja i vaor, tmr eg.<

iKaafer Bkulde ho ba ei gaosasia, da Bt^^a
trodle?*

>Jau, da va fei da bo fseidde vetia badne 0ve
derstokken, dao da hadde saorU

D,g,t,ioflb,GoogIe

Nuir du akft akrlTas to iton brat. 43

>Hm, Boleisl Ja, naor bene ein ha noke fere
da, ein gje nt, bo . . . Ta no hit da, so e' attel
Aa, da eer jammisant taale reint ut Sjao her ha
dn ein pen, men prava han feete pao ein anen
pappirslap: dar e* eit bla iremste i Luther sin hns-
poetedl. Rwva han darl Skriv: Maarten Lutherf
Elde du kan iao fat pao eit knappabrev eld' dt
naolabrev i bo mor Bi Bysskja. Sprsette ban? Fer
dao Bka du berre venda bakBiao ne, so gaor han so
aoversle fint; aa kjcemme dar noke skjit i ncebben,
6o turka han pao troieEermi — ho e' blaoe, so da
syne inkje mykkje. Ja, ta no tele

>Eg veit inkje kaa eg ska skriv&N

*Da va dao forundalel Ha du 'kje skreve te
han Ola ein tvo-tre gaonge no?*

*Eg veit inkje korleis eg ska begjenna . . .t

»Aa, du e' eit toskuhove I So feor eg vel dik-
teia deg Bjel daol Begjen 0vBt oppel Du ha fiidla
'kje noken plasB teaovers, naor me berre ha eit halt
ark. No If

»Han Ola ha sjal sagt, att' eg ska begjonna eit
Btykkje ne-e.«

>So b^cmn eit Btykkje ne-e dao 11 SkrivgranntI
Sete du aa klakka, so feor du paa kjceftenj »'No
ha eg varskod deg,'« sa hi kJEeringi, naor dotteri
Bkulde gifta s^l So, kjejr no ivegl

>0iDt elskede Sen I

Ta ne salmeboki, att' du kan sjao korleis ori stavas,
tm naor han Ola kJEemme helm, bo ska eg sperja

D«,n;o:^, Google

44 Mior du lit, ikrirai ta Man bror.

ban, om dor va stavs feilt, aa dao vaoka dor riBen-
graut pao r^igjen. No!

>0[Dt elekede SjsdI
Ja, so laongt gjekk da tao aeg ejel. Lat meg no
qao kor me ska l^ga da ut eiaol Hm! Hmml
D'e' ferundale atte da ska gao so traot te skriva.
Me lyte no Bkriva atte me leve vol me' belsao aa
onskja ban da samma igjen, aa att' me ha sl^ta
tvo utao grisedn aa att' me ba gjejmt ein bete polsa
te ban, om ban kjsemme beim te Jul, for pao eeme-
narien, dar faor del nok ingji pslsa — <

>Far, eg veit inkje korleis seminarien Btavaa:
da staor 'kje i Salmeboki.*

iDu e' BO toeken bo da e' laonge te : kan dn
'kje Bjao i eit av ban Ola sine brev? Ja, so skulde
me tala om, atte banen sprsengde seg pao raoe
pottete, aa me lyte inkje gloima att' me fekk tjue
ekjillJng maarki fore gJEeeedD i byn, aa att' ban
Ola-Petter si Eristina e' forlaava aa att' pnesten sine
ba faot seg ei liti jenta — da vil ban tykkja e'
morol«

>Ja, ktem kan komma ibaag alt datta? De
faor Eyel seia kor da eka seetjas ihop, iarl for og
kan inkje &o nokl greja pao alt dattal<

>Ja, ja, so iaor eg vel gjera da so vel bo' alt
da andral >'0mt elskede Senl'i Ja, da ba du
fudla skreve? Skriv nol

»Jeg griber Penen for at skrive dig til
med nogle faa kjserkomne Rader, min elskede
Broderl at Fader og Moder bilser dig at de

D,g,t,ioflb,GoogIe

Nkor ii lit, ikrinta t« iton bror. 45

havei Hilsen, lever vel og aneker dig den
samme gode Gave evindeligen af Hjertet.
Vi haaber, at du lever vel og er flittig i
dine Studier.<
>KorleiB etavas atudier, &r?<
>'Aa, da e' dao eiii stakkar, aa du ha gaot i
Bkuleo i tre vintral Dar maotte de inkje ha hat
anna te Bpekelera pao enu episbtiBtykkje aa galskap I
S-t-u-d — Btud, d-i — di, stnddi, e-r — er, studdier.*
iDao lyte eg efetja eit d te aovaf0ie.<
>I>u e' ein klakkar, e' dul

Studdier. Vi ville lade dig vide, ellakede
80a! —
Kaa ska du me' tvo I i elskede?

elskede Sen! At Sjeelessi^rens har &aet

dem eu lidea Pige, Bom nok skal gl«ede d^

og der var Barnedaab i Fred^a og Fat var

der med. Og saa bar den sorte Hensen —

Du begripe vel, att' du kan inkje skriva hensen, men

atte da beite hanen. Du veit, dar staor om Petma

i evangeliet: Og otter gol Hanen. Ein ska alti

teenkja far segl

Hanen sprtengt Beg paa raae Poteter

Du skrive vel inkje pottete — du veit dao da heite
kartofle —

paa raae KartoSer, eaa ban kuude ikke flyve
op paa Pinden, men ramlede ned fra Pinden
og eJog eig ibjel, saa vi maatte Blagte ham
for at ban ikke ekulde de aelv — Vi kunde
Bpise Kj0det. Og nu er Ola-Petter sin Kri-

D,g,t,ioflb,GoogIe

46 Naor du ikk ikiiTU ta iter* hm.

Btine bleven forlovet med Jena MoDaen fr&

Gisle

Gial0v akrivBt da, naor ein skrivel

GiBl0v, jal Di skal have Brallop til Vaaien.
(^ vi fik tyve Shilling Marken for de otte
GjsBSsene, aom vi aolgte i Byen for fjortea
Dage aiden, Vi har &aet en ny Tjeneatepige,
aom skal veere i Steden for Kari, aom flyt-

tede na om Mikkjelsmess

Sjao no ette i aalmelxiki korleis Mikkjelameaa Btavas,

da staor adle bakaste me' Allehelgensdag ! <

>Her ha eg da: Michaeha Dag (Feratkommeade
Sendog).*

»Da ska du 'kje agta paol Ta no te atte!
HuQ hadde taget to af Modera Forklseder,
8om Mor havde fundet i heodea Kiate inden

hun flyttede, det Sknemsel

Ja, Bkriv du gjedna da, for eit sknemael va ho!

Og aaa bar vi al^;tet to af griseme og Moder
aiger, at deraom hendea sldato 800 vil bomme
hjem til Jul, aaa akal ban faa en Bet« Poise

Bom er gjemt, for paa Seminerien

Gaa DO ut ette ban Ola aine brev — dei Uggje i
peogeakufiao — aa ajao kor da aka stavas I . . . Jau,
du bar plass te tvo ra endao paa denna siaol —
Maotru ban bli 'kje gla, naor ban faor beyra att'
me ha gjeimt ein bete pelsa te ban, ban va so
xispande galen ette polaa . . . No, kor stavas da?
Lat meg fao hit brevel S-e-m-i-n-a-ri-e-tl

D,g,t,ioflb,GoogIe

Nkot du ika ikiiTM te itora brat. 47

hmm — ariet fear I nok lore at gaa igjen-
nem mykkje —
Skriy du mykkje, dit naut? da heite meget! Stryk
0ve myi^e aa skriv m^et ovofsrel Aldr kan de no
gjera noke slag fint —

meget, men P0l8e bliver I ikke budne

paal

No ska ban fliDal — Snu no paa den andra siao,
elder rore du da ihop dai ne-e, so ban kana inkje
Isesa da. Skunda d^ nolc

.Far I*

>Da va ei ynkjele tonal Kaa e' da no?<

»J)'e' dao reint so' d'e' utgjort!*

•Vffilte du bleekbodne no?€

>Nei, men dar q' ekreve pao bi siao ao pappirel*

*E' du galen gut I Kaa staor dar? Ksem e' bo'
ba gort da?<

>D'e' vist nokea, bo' ba bat da te aa skriva
preveekrift pao te eksamen. Dar etaor; At have en

god Saandskrift! Men so e' dar kommen ein

klak paol Kaa aka me no gjera? Hml bml bml<

>Kan 'kje du klappa da or?*

>Nei, dao fsle *0mt elskede SBn.U aakso me'.i

»Ja, d'e' da eg eeiel B'e' plent boggande so'
de inkje hadde auge te Hjao me', aa ser inkje eg
ette dikka i adle ting, so e' ber ingjen anen so' ba
augedn me' seg.c

»Ja men De saog dao SJ0I pao pappire, fori*

>Saog, jal Eg kuode vel iul^e kjenna da pao
lugti, atte dar va akreve pao hi alao — du eynte

D,g,t,ioflb,GoogIe

48 Naor dor ska skriTW U iton btor^

m^ berre dan eine! Stryk 0ve heile greiao net bo,

aa skriT so fint aovafere:

Vi bede om Undskyldning at vi ikke havde
seet paa begge Sider. Vi kunne ikke klippe
det af, thi da f0lger 0mt elskede Sen t^-
Baa med.

Eit spetakel reinti Aa inkje kan ein sjao opp, naor

dV noke. No lyt« me te atte!

Morten-Ola sin Karl er dad for htin var ayg
af Lungesygdom og Doktaradn —

Da faor du stava so beste du kan, f0r da e' tysk,

tmr egl

Doktaradn siger at der er ingen Hjtelp for
Lungesygdom. Og Fina

Mna kan du skriva me' lite andre slags bokstaval
Fina bar faaet Hvalper, men vi led bare de
to leve, de andre fik Nils Skrsedder c^ Jeppe
Smed —

Ja, ban veit be 're ksem me meine naor me skrivo

BO, elde me skrive Nils Nilsen c^ Jeppe Johanneeen —

tenabne gleime ein inkje so let

Der var Tyver for en Tid siden og stjal en
Ko fra Konen i

Dh ska Bsetja KJp; f0r Ko aa Konen hoires meete

likt naor da staor so att' me' binan —

Konen i Ostremarken, den, som du ved var
saa olm av sig da du var bjemme. Nu var
den ikke olm mere. Men bun bar et Mferke
paa det ene Horn Baa Lensmanden troede
hun skulde nok komme tilrette igjen.

D,g,t,ioflb,GoogIe

Hsor dar ikk ikriTu to itor* bror. 49

Ja, no ska me BJao om d'e' noke, ma ha glaimt.
lat m^ BJao: PrfeBten si jenta aa den sprsengde
haoen aa ban Ola-Petter si Kristina aa gjeeeedo aa
dan D;e tenestejentao aa pglsao, bo' ho mor hat
gjcnmt, aa ho Kari si longeeykja aa Fina sine kvelpa
aa kJEeringi si kjjr i 0Btieniarki, so blei ertaali. E'
her Doke anna, bo' kan moroa han? H^ir du, BUI
Lffig kakjiBmao frao deg — du ha nok tankadn dise
hjso oe lei, om du sete dar aa tjge aa ska Iseste
IsBBa. — D'e' beste du gaor ut te ho mor i kjekene,
dul aa BDakka om kaa me ha ekreve aa Bp0r, om
d'e' noko meira ho kan komma pao, so' me ha
^gimt. Yenta lite! Me ha 'kje Bnakka om atle da
brsende oppe hjao ban Nilsa-Per! Ja, du kan gao
ut te ho mor, du, vetia jental aa h0yra deg f0re so
lengjel

Der har vseret Bdebrand

Du seie vel inkje nSebrcmA, men du seie no si^te

>Nei, da veit eg no reiale, fin- . . .t
>Ja, veit du da, so e' da bra — du veit aag
kaa du fiior, naor d» skrive gale —

Qdebrand hos Nilse-Pers, de fik ud Kreaturene
Baa det vat intet Tab fi^r dem. Den gamle
Kaarmanden, Eonene Fader, blev indebrsendt.
De havde altsammen assutetet foruden Krea-
turene.
Ja-ha; men josses I Me ha gleimt dan nye sikeni
Dar kan ein sjao kot huksalaus ein kan vera I

Paa Mikkelsmessmatked kjebte Fader en brun

D,g,t,ioflb,GoogIe

50 Sua du ska ikriT»i ts atora broi.

Hest som er bare fern Aar og han fik bant
for 500 Kroner. Fader er meget glad over
HandeleD. Han bar et smukt, bvidt BUbb i

Panden og et en Hurtigleber

>Ja, men ditta e' plent so' da va ban Far, eo
badde eit bliss i akadllc

»Skamma du deg inkje, gut I Ska du gera nar
tao din eigen far I Skriv daol

og Hesten er en Hurtigleber rent, Han kom-
mer nok at laa 800 Kroner for bam om
nogle Aar, bvis han kan faa ham til Ka-
vellerihest.
No, kaa ea ho mor?«

»Ho sa, atte De lant inkje gl0inia te sperja, om
ban hadde baal pao sokkadn aa om ban trangde
nye akslastykkje i skjortedn, bo fekk han senda dei
heim.c

iSo skrive me. Lat meg no ejao du dreege
da ihopi

Hin Sen, din Moder sparger om du bar gaaet
Hul paa dine Str0mper eller Skjorteme ere
sender saa tag dem bjem eaa skulle vi for-
fode og stoppe dem.«
>Aa BO Ba ho mor, atte kvis han kom beim te
Jul, BO kunde ban kjtapa ei flaska vin me' B&g heim,
om her Bkulde komma noken i juladagadn.4
»So — o, sa bo da! Hml

Moder beder ogsaa at du kj0ber en halv

»Ho Mor Ba 'kje da Bkulde vera ei Aafoe berre — t

D,g,t,ioflb,GoOglc

Naor dftr ska ■kiirss M atote bmr, 5i

>Da meiDte bo; kasm e' eo kjepe ei Jietle
flaaka vId?

halv Flaske af den aller billigsto som kan
faaes i Byenit
>Ho mor aa 'kje da skulde vtBta. tao dan adle
biUigaete! Da ekulde v£era goe vin — «

>D&Q billigaste kan ein inkje Btetja fram te
&Gmmande, farli

>Nei men bodn 1 Vil de kommendera far dikka?
Da e' m^, »o' bestemme dan tingenl Tig berre del
Ja, no e' da vel in^e meira I So sluta me dar.
Streekkje da te, so du faor plaes te nabne ?<
>Da bli nok me' slet aa bet.c
>Ska eg spissa pennen te deg litevetta? So kan
du Bkriva lite grannarel So jal

0mt elskede Sen I J^ slutter nu dette Brev
Died mange Hilsninger &a din Fader og
Moder, din SsEter Eli, Brsdreue Johan <^
Mone, som kjarer Gjedsel idag eamt os alle.
Skriv Bnart om vi ekal hente dig paa Sta-
sjonen —
Staajonen, da feor du skrive ette gjeberl

Staajonen, jal Kan du ikke komme hjem

aaa ekal du faa Julemad til dig sendt, Na

filutter j^ med en fiittig Hilsen, din Broder

Per.

S«et no paoskrift. Da lyte ein alti ha me', naoi da

ska Tffira fint — lite andre slags bokstaval

Paaskrift.
Aa BO Bka du stryka eit strek in unde, no jal

D,g,t,ioflb,GoogIe

52 Naor du ika ikrirai l< ilon bror.

Paaakrift. Jeg haaber at min elsbede Son
ikke fldelEe^er nogen overfledige Penger.
Den samme.
No daol No e' daDDS visao WDgil Da gjekk dao
plent BO te beta vaatta i maonaskjin. D'e' lege, atte
de ska vsera so aoverhscDdigt rsedde fere te skriva
brev. Eg tykkje da gaor tao b% SJ0I, oaor eia fiaete
teke te. Lfeg da no ihopi Kor e' da? Ha me
nokea konfelut?*

>Nei, ban Per-Andres sine fekk laona dan siste,
naor dei skulde akriva te deira Andree, bo e' i
Amerika.<

>Da va byggjelel laona aa inkje betalal Fiar
noke pakkl Aa ein e' fadla nsidde te ba konfelut,
naor dar e' skreve pao beggje dedn. — ICoi ska me
no beera os aot?«

>Eg ha ein konfelut, farl so' va kring detta
gratlasjoiiBkorte, bo' ^ fekk hjao ho JenBa-Ojertni,
dao erg fyllde aore.c

>Da ya bra, Eli I Du e' ban far Bi eigi tausi
Gao sta ette ban traati Eg tykkje ein ha 'kje bo
slEengja ein donge me' penga i oeevadn pao land-
handlaren heroppe, f0r naor ban Ola kjcemme heim
te Jul, BO ha ban alt dikt me' seg. Aa ban iaor
da f0T mykkje billigare pris, ban kjepe fudla mykkje
cm gaongen, ban maota, i byn.i

•Her e' ban, farl Men han e' noke liten.*

iDa gjere inkje noke! L^g da no ordentle inic

>I^ faor da 'kje in! Eg faor da kje Inl Eg
e' nedde fare, at konfelutten sprikke.<

D,g,t,ioflb,GoOglc

Naar d>r aka akiiru U store bror. 53

>Ta bit alt ihop! Aldr kan de no utretta nokea
ting, men egel lyte eg . . . Jau gu' min liv aa fijfel!
sprakk han likavel! Da va daol Ha du 'kje fieire?<

»Nei, eg badde tvo, men dan eine vende eg aa
sende eit gratlasjooskort i te ho Hilda has Per-Jo.«

>KoTt aa fjantaskapll Du kunde gjeimt ban te
□o! Dao e' dar ingjen anen rao enn du faor kj0pa
ein konfeiut bjao landbandlaren. Men ta tobaka-
daosen min me' deg aa belsa ifrao han far, om da
faor ei liti tagg^ att pao haudelen. Ein ska 'kje
vcera bluge - — dan so' e' om Beg, han f^r 8eg.<

D,g,t,ioflb,GoogIe

Ein dag pao mattnan i Kivik.

Ette' Henrik Wran^r.
Omakimre pao Bognamaol ao Bolette C. Pavels Larson.

^P,a hit almenakken te meg, Ingjebjer. Ja, d' e'
^^ 'kje l0T moro skuld, so dei seie; almenakken
e' fudle utao Ipgn, vere ban ban iakje spao
mei'lde eit par skaftalause Btovla. % skulde qao
ette, kaa ti da bU mattna i Kivik iaav, far ban Jens
ha tala om, jamen ha ban da, atte me skulde reisa
aa Bfelja mffirri dar dao, aa ajao te feo os ein best
atte i Stan; d' e' alti ein besparing, me fekk so
ofsale me' fel no. Aa so faor me Bjao, om nokon
ao ban Ola i Noragaren sine gata gjere alvaor ao da
me' ho Gjertru iaor, — Ja, du ha gu f0rs7ne meg
inkje bo gjera deg te, tstta, tei eg veit fiidla ktem
BO sktilde ha danna graiina haorkjeao, so' du gjekk
her aa arbeidde ibop ivaor, aa eg ha goe greia pao,
kfem d* e' so' ha gjett deg danna brastnaoli endao
te. Dar e' iiigjen so' e' nimmare te veta da enn di
eigi mor, ska ejg seja deg, aa d' e' ein tuaken klokkar,
so' inkje veit kaa preeten ha te middaga.

■oflb^Google

Bla das pao mattnui t EMk, 56

Ja men bli da dan fern aa ^uende. Aa jii^e
meg, dao bli da dagea bakette da stora bredlaape
pao NesB. Xaradn kjsemme no aagts korkjen te
kunna glana elde grina ette adle drammadn, aa dikka.
jente, ba dei vel dansa tvtert ao. Jamt ska da no
tnefb seg bo leit, atte da ska koma alt pao eingaong.

Eg skulde verkele ba huga te fara dit ein gaong
endao, for eg bli altfer gammadl. Dar ha 6g hat
mykkje moro aa sett maongt fint. Eg gloime aldr
foste gaongen eg va dar; eg va berre akjan aor dao,
— nei gu, eg va meir — nel, eg va 'kje da helde.

IngjebJOT, gao ut du ette lite lambakjot aa eit
grand maarpelBa, so kan kjeeringadn fao ceta nons-
mat no, so kijnna me kveika pao tilegare siao. Ds
kau ta in lite smolt aakeo, far han Per si kaana e'
noke ekrene utao eeg aa ho kan behova da feidt,
ho kan &o. Aa bo kan du hsengja kjelen op i
skjeeringen — dar e' lauris ute i Bvali — atte me
kan fao os ein kopp kaffi rettno. Ein seta her aa
BVffile so tjokt me' mok, atte ein kan fiidla trsengja
ein vaote draape.

Aa jamen kan eg ^edna tala om da vetla, eg
kjasmme ibug, men da e' lengje Biao da hsende no,
aa alt eiao eg fekk slike irost i fettna fm nokre aoi
siao, e' da plent so' eg e' vorti noke klene te mirmes.
Aa no e' da 'kje so' fsr i'veri, korkjen i gjestabaa
elde paa mattnanj — Ja, set no so de ha ilt utao
da, d' e' dikka vel undt!

Da va meao ho mot levde, aa dao gjekk dar
fiidla gromt te heima. Far dikka hadde vore dar
ein tvo-tre gaonge, men dar va ingjenting aoBnakka

56 KUi dv pw nuttnu t KlTik.

imedlo oa, far han iar aa far djkka va 'kje skjikkele
samstemde om, konnaooge naut eg skulde ha, naor
eg fl0tta heimattifrao. Han far vilde gjedna gjelma
lite te del andre gjentongada, aa far dikka, han
vilde no ha BO mykje han kunde fao, aa meira te,
f0r sjol eigde han mykkje godt, aa bra ha da gaot
fi»re OS aakgo eiao.

Aa cm kvelden so seje ho mor te meg — eg
va herre akjan aor dao, so' ^ sa nysB — kvelden
fere mattnan, so eeje ho: iD' e' beste du raise d^,(
sa ho, inaor klokkao e' so omtrintle hal eit, atte
du kan ha ti t« vaska d^ skjikkele,! sa ho. >Haore
&or du Tseta me* tunndrikka, — men kanske da
adiebesta va, atte du tok eit grand smolt aa strauk
da me', for d' e' so krudla fiam me' eyiedn. Aa
du faor ta dan nya daaai, aa so lyte du vsera bli'
imaaro. Eg tenkje, oaor du &ere skjikkete fint aot
as inkje e' fiar bluge, naor han bjoa deg pao yin
elde bakelse, so tenkje eg, me kunna bli ao me' deg,
aa endao fao beholda ho Spangrei, so' snart ska
beera,* sa ho. >Aa bra kan du fao da, far han e'
ein snidle kar, so' ha mykkje godt store jor aa penga
utlaonte, aa inkje behove ban te by^a, anna 'Ide
lite pao staavelsengjao, nei men gjere han ei. Sterre
glsea kan ein dao ikkje ha utao jentebodni, enn naor
dei gifte seg kristele me' ein kar, so' ha noke,* sa ho.

Jamen va e^ oppe i ti, far ^ la meg berre pao
aabnsbeinken eit grand. Aa eg flidde m^ so beste

D,g,t,ioflb,GoogIe

Hln dMT pxt ni»ttn»D 1 Klrlk. 67

eg knnde, maota; tm kaa da e' elde ei, bo vil ei
jenta gjedna viera fine. Aa dao klokkao va om-
trint 80 hal fira om maarODDeii, so kom &r dikka
aa tvo andre kammerata. Doo hadde eg iierdige
baade kaffikjedl aa mat {r&maaitt. So blei del no
bene te sietja eeg fram te boreenden, aa ban far
spandera me' flaskao, oa eg laut be del gjera b^
te goa.

Aa fat dikka sat no dar aa glande pao meg,
Qaor eg spraoag so att aa fram imwllo kjekene aa
staavao. — >Da va faorle, kor du glana paa m^
id^, Jeofili aa ^. — >Hml eiu katt kan glana
paa ein konge,< sa ban Jena, >aa du kan vel inkje
UDdrast pao, atte eg glana pao deg; me ba dao
snakkast eit grand om gjifting. Aa eg aete ber aa
spekelera pao, atte da kunde bsenda seg, eg va dan,
bo' fekk m^ ei fine jentaN — >Dii sete aa kjava,*
sa eg, (fine! ja naor gauken gjsele juledags maaro!
Du e' &elt 80 utgjeen pao te gjera narr ao folkl* —
>Jat^;u fersyne m^I« sa ban, so' de veit ban pla
seia jamt, >eg gje bo Spangrei ette,< sa ban,. >aa eg
teke d^ lei, fiat du veit no, eg ha jamt bat eit godt
auga te d^,< sa ban. >Aa so flstte du beim t«
m^ me mikkjelBmeBB, iei d' e' so kallt te lig^a
aleina om vinteren,t sa ban, — Far de veit, ban
ba no jamt vore bo galekapfudle. Eg sa no kor^en
ja elde nei, men inkon skulde % no ba, aa vaote,
dei vilde no bo gjedna, eg skulde ta ban Jens.
Inkje belde va da noken anen eg badde i tankadn.
Aa so tonkto e^: d' e' likaso godt te ta ban.

D,g,t,ioflb,GoogIe

58 Ein d»< pw mattPM i KJTJk .

Ja, BO blei dar do ferspseDdt, aa eg akulde kjeym
me' han Jens, maota; aa ban hadde dao, bo no ban
ba, aa so' ban jamt ba hat, del gjildaste heatadn
her ikringo. Me var inom bjao ban Per i Brcekkao
aa Tart trakterte, aa dao me kom te gjes^iyargaren,
fekk karmennedo Beg ein diam, aa me kvinfolki
fekk Tin J aa aoverBle fint Ter va da. Aa ein braate
me' folk ra dar, kor me foor, leiande pao kjyr aa
Btuta, BO stundo va da ilt te komma fram pao vs^en
te dcBs. Nef0r bakkadn gjekk da bo eg truddfl ti
far ti, me badde komme pao hoTe ne-i grefti; ban
Jens sknlde fudla kjayra feirbi adle, ban saog, aa
ban va 'kje ao dei, so' da lente meiao te kj0yra i
kapp me'. Han ao eg va laongt i fsrivt^n far bo
mor aa ban Andres aa ho Tere.

Men me kom no lukkele aa vel &am te plasseD,
aa ho mot sa, bo badde aldr set so maonge menneskje
dar nokensinne noke aor, aa inkje so maonge ki0ter
helde. Dar va ifrao adle kanta.

Aa so aot me eit duele maalti, fer eg badde
laga te ei kieta me' mat, bo' va, skam te seja, naor
eg 8J0I ska skrEeppa, so' bo kunde tena far kem Bom
bekt. I vaor sUegt hadde dei alti bat da ore, atte
dei va gUipe te laga mat. Aa me ba ein donge me'
kjtenninga te asta me' ob, aa bnennevin badde me
fbdla aakso, aa da inkje ferlite. Han Jens tok likaso
te aa vart lite snistte, aa dao e' ban so morosame,
BO de veit, bodn.

Da fsBta me gekk, da va te ein bokprentar Ifrao
byn, eo' va pao mattnan, aa dar kJ0pte ban Jens ei

dmhio:^, Google

Balmebok te meg, aa ban trakterte bra dramma pao
Bkulemeistaren i Indrebegdi, {ar teiao ban te fiaktora
Dabne mit pao permen. Aa fint vart da. Aa so
kjepte ban Luther aoB^Vldra, so' skulde sitja pao
laake i kistao mi, aa endao ein paase me alslag
sukkeigodt, so' dar fiallde sleke granna rimse me'.
Ei utao del ba eg endao gjeiymt i kistelsediken min.
Dar staor:

nHvad ei det lifligste af Jordena Smerte?
Det er at have adi L;st og Nid et Hjorto."

So laut me no ikring pao mattoan aa glana pao
alslag. Me skulde no aakso kj0pB beim inkort lite
te ongadn, f0r da visste me, atte del sto me' grindi
opp' me' vsegen belle ettemiddagen. Aa so kj0pte
me bakelse aa baaveplagg te jentedn aa sela aot
gutadn.

Han Jens vilde, eg skulde fslja ban bort aa ejao
pao ZA/kkens Stjerne, so' dei kadla da. Men bo
mor vilde inkje, f0r bo trudde, so' adle dei gamle
gjore, atte da va eit djseTelens Tcerk. Eg ferstaor
meg inkje pao datta, tm eg ba no inkje foot bert
so mykkje, men eg begripe dao inkje, korleis eit
menneskje skulde kunna ba bo store makt 0ve dan
onde, atte da skulde kunna ba ban in pao ei flaska
aa kommedera baa opatte pao danna visen. I^
tenkje da e' meira so, atte dei kvserve syne pao folk,
plent BO dassa, so' eto dar aa svielde svterd aa sprutte
eld aa meire elibt. Men ban Jens tok eit pappir
te meg; aa lege e' da, men da ba sl^e in kvart

D«,n;o:^, Google

OT Ban Jw PM ipattpwi i KSTlk.

eviga or, so' sto pao pappire. Dar Bto atte eg skulde
fao fern bodo, aa da ha ^ dao &ot, fer Ein kan
inkje rtekna del de&dde. Aa dar Bto aakao, atte:
*end<^ de nmeelende Dyr have Tillid til dig.< Aa
da ha du no gal set maonge gaonge, Ingjebjer, atte
naor eg ^eemme ne te grisedD, so' eg ha nert op
me' mjelk siao purkao d0, bo larma dei aa ekrike,
dei Btakkare trodli, plent so' da var deira eigi mor,
so' kom te del; dei va 'kje glaare i dan gamla
purkao. Ja &rundale e' da fadk, kor sotnme men-
neskje ha faot si makt ifrao. Ein veit om danna
pnesten, so' va i Breimsokne, De ha vel heirt snakk
om han, atte han kunde sjao i gravi, om eit men-
neskje vart saligt elde ei, — aa va dat noken, bo'
fekk trakka pao prEestakjolen has, so fekk dan aakso
ejao fordulde ting. Men Lyifkens Sterne trur eg
aldr e' utao Gud.

So gjekk me ne aa saog pao han Srein Plirk,
so' dei kadia han, so' jamt va pao mattnan aa hadde
allslag fer seg ne-i ei bu; aa han synte oa baade
dronningi av Engeland aa ein donge me' andre fanta-
stykkje. Men han pratte bo mykkje utidigheit atte
da Ta "kje rao te heira pao han aa baade bo mor
aa eg gjekk vaor vceg; men han Jena blei fudla
Btaonde dar aa flina aot alt, da han saog, da trodle.
Men me gjekk Bta aa skaadde pao nokre komelianta,
so' bekete aa sto pao haave.

Dar va eit par sfimtie smaoe hodn me'; dei
kunde venda aa vria seg pao femtan le-e. Sg ver<
kele ainktee pao dei; duele pisk hadde dei fadla

D,g,t,ioflb,GoogIe

61

faot {01 dei vart eo Uerde. Eg andra m% pao om
d' e' Bant dei Beie, atte farka aa sleke laong&era
faota Bkjsere noke ao inmaten ut ao bodni, atte dei
ska vera ledigare te bsiga eeg.

Aa so laut eg do ria pao kanieeellen, men da
va baade feete aa siste gaongen, eg ha gaave meg
ihop me' slikt. Eg taalde da 'kje, mea eg laut gao
aoeiea aa brota meg. Haa Jens Bein so aot meg,
atte da va nimma me', eg hadde vorte gali pao ban.
Men dao ban eaog att« da va alvaor, bo skjemdes
ban aa spiaong ette Hoppmans dtaapa.

So atansa me aa heirde pao Blinde-Nile, 8o'
spelte pao fela, fer i ti-i badde dei inkje desea
granne baando^i, so' e' bo' da teke Ein om bjarta,
naor dei vserte spelte pao, men dan ti spelte dei
bene pao fela; aa so song ban vise te. Eg ska ba
dan eina gjeimt inkorstadn. Eg kjsemme vel ibag
noke tao bo;

„0, Badolf, Bndolfl ae min AjU Smeiie,
Som Qdi Taarer Bkjnirer paa mia Sand!
Her mi^, ti»r niigl hriatoT gjai mit Hjerte,
0, Tffir ei for min Emnmer darv og blindt

0, Eodolf, Budolf! hTorfor Giften blaude
Til den, h-m Sjnl bar gut i dine Spor?
Om Dage foa du finder din Amande,
Der dMnde og bleg som Lilian — gaar."

Ja, da bitt ha eg gleimt, men eg laut graota,
naor ban Jens siao tok te aa sjonga bo f0r meg
ber beima; ban va so spandabedl maota, atte ban
gjore meg ei gaova me' visao.

D,g,t,ioflb,GoogIe

62 E^ d»c pao mattDMi 1 KJrik.

80 gjekk me ne te sjuen, eg aa nobre andre
jente, aa langa ob, far da va so steikande heidt, atte
me visBte inkje te platta os. Men gu forayne m^
kom me os inkje sn0ggt opatte, fer han Jens aa
noke andre kara hadde sneke seg ne te 8J»en bak-
ette OS. Da va fddla berre pao galfikap, men me
t0kte no, da hadde vore foramsedele, aa jamen fekk
me klfedn pao os i burten aa sturten.

Naor me so va opattekomne, hadde dar vore
slagsmaol, aa ein utao han Svarte-Fetter sine guta
hadde bekst pao ein a'nen aa skaare ban, men so
kom lensmannen aa tok han, men dei sa siao, atte
han svor seg &i pao tinge. Aa dar tok te kom so
maongslags skrap, so eg va lika hente te gao dar aa
glana pao dei Ifenger, aa so gjekk me sta aa skodde
pao ei panneramma, so dei kadla da, aa dar va so
mykkje aovetele tint te sjao. Dar va bya aa eld-
eprutande berg aa tvo, so' hadde drepe ei jomfni i
Tyskland, aa dar va kongen aakso. Aa so skaadde
me pao ein, so' hadde ein bjodn, so' kimde dansa
aa stao pao tvo fate berre. Aa so hadde han ei
apa, dan samme karen, aa ho va so hc^ande like
han BJel, att« dei kunde gjedna vore seskjen.

So va dar komne noken me' kvite hue as
massingskneppe pao ry^en, so' hadde vore pao
Qedle aa plokka gras, men dei va so Aidle utao
galskap. Dei va studenta, sa dei, aa df^tige maotte
dei ha vore te preika, far or dei rann det net bo
naor Ein teke tappen av ei eltenna. Dei va so ftele
te flaaga me' nokre jente ifrao Ytrebegdi, men eg
tflkte, da sa<^ meste ut so' dei hadde dei te narr.

Aa BO gekk me no kring i buedn aa bandla
lite pao kor sta. Om ettemiddi^en bo ^^irt dai no
ei bra fydling, aa eg hadde yerkele ilt fer bringao
dao me Bkolde te kj0ira beim, fer fort gjekkdadit,
aa endao vserre tvelte eg da kom te gao beimatto.
Da fpBta ban Jens gjore, da va ban fekk kj^ira eit
par ne i ei graft. Men dao tok eg ban i armen aa
BO ss eg t« ban: >Jen8,< sa eg, >Bka du ba ooki
bogna ao jentao di, so ska du vel inkje kj0ira bo
ihel for du foor binua. Aa kviB atte du inkje gje
lite ette f^r meg no idag, aa ftere bsvele aot, so tore
inkje eg vaoga m^ te ta' deg, elde fara nokenstadn
ibop me' d^,< Ba eg, aa ban Bac^ atte taoredn tok
te aa sildra.

>Du e' ferstandige lei,* sa ban, >aa eg ska retta
m^ ette deg,( sa ban; aa so la ban armen ikringo
meg — aa skam te Beia, trur eg meste, atte dan,
00' tok ban om balsen, da va eg. Ja ban ha no
jamt voie skaple imot meg; ba ban vore Utevetta
snytte somma tie, so ban aakso ba, eo ba ban aldr
Bsgt eit hart ot te meg. Somme kara baade elaost
aa skjsennest. Aa jal aa baa jal

Nei, no kan du kveika pao, Ingjebjsr, bo ut-
Tetta me eit grand far me Eete te kvelda endao. Aa
d' e' beste atte du, vetle Knut, gaor aa l^gje deg
no J du ska op tUe imaaro, me ska boira d^ i
kakjismao.

D,g,t,ioflb,GoogIe

D,g,t,ioflb,GoogIe

D,g,t,ioflb,GoogIe

nDDMi

|>89092E31963a

I . .

f

b, Google

D,g,t,ioflb,GoogIe